വിക്കിപീഡിയ mlwiki https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE MediaWiki 1.43.0-wmf.2 first-letter മീഡിയ പ്രത്യേകം സംവാദം ഉപയോക്താവ് ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം വിക്കിപീഡിയ വിക്കിപീഡിയ സംവാദം പ്രമാണം പ്രമാണത്തിന്റെ സംവാദം മീഡിയവിക്കി മീഡിയവിക്കി സംവാദം ഫലകം ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം സഹായം സഹായത്തിന്റെ സംവാദം വർഗ്ഗം വർഗ്ഗത്തിന്റെ സംവാദം കവാടം കവാടത്തിന്റെ സംവാദം കരട് കരട് സംവാദം TimedText TimedText talk ഘടകം ഘടകത്തിന്റെ സംവാദം 0 1032 4081172 4075432 2024-04-26T07:16:25Z Vishalsathyan19952099 57735 /* ഭജനമിരിയ്ക്കൽ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Guruvayur Shri Krishna Temple}} {{Infobox Mandir |image =Gurovayoor.jpg |creator = [[ബൃഹസ്പതി]]യും [[വായു]]ദേവനും [[വിശ്വകർമ്മാവ്|വിശ്വകർമ്മാവും]] |proper_name = ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം |date_built = ഏതാണ്ട് അയ്യായിരം വർഷം മുമ്പ് |primary_deity = ചതുർബാഹുവായ [[മഹാവിഷ്‌ണു|മഹാവിഷ്ണു]] (സങ്കൽപം [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണൻ]]) |architecture = പുരാതന കേരള- ദ്രാവിഡ ശൈലിയിൽ |location = [[ഗുരുവായൂർ]], [[തൃശ്ശൂർ ജില്ല]], [[കേരളം]], [[ഇന്ത്യ]] }} [[ദക്ഷിണേന്ത്യ]]യിൽ [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] [[തൃശ്ശൂർ ജില്ല]]യിൽ [[ചാവക്കാട് താലൂക്ക്|ചാവക്കാട് താലൂക്കിൽ]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധമായ ഒരു [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവ]] [[ക്ഷേത്രം|ക്ഷേത്രമാണ്]] '''ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം'''. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണിത്. ഇന്ത്യയിൽ [[തിരുമല വെങ്കടേശ്വര ക്ഷേത്രം|തിരുമല തിരുപ്പതി വെങ്കടേശ്വരക്ഷേത്രം]], [[പുരി ജഗന്നാഥക്ഷേത്രം]], [[ബദരീനാഥ് ക്ഷേത്രം|ബദരീനാഥ് മഹാവിഷ്ണുക്ഷേത്രം]] എന്നിവ കഴിഞ്ഞാൽ ഏറ്റവുമധികം തിരക്കുള്ള വൈഷ്ണവദേവാലയവും കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഭക്തർ എത്തിച്ചേരുന്ന ക്ഷേത്രവും ഗുരുവായൂരാണ്. [[തൃശ്ശൂർ]] പട്ടണത്തിൽ നിന്ന്‌ 26 കി.മീ വടക്കുപടിഞ്ഞാറുമാറി [[ഗുരുവായൂർ]] [[പട്ടണം|പട്ടണത്തിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ യഥാർത്ഥ പ്രതിഷ്ഠ ചതുർബാഹുവായ [[മഹാവിഷ്ണു|മഹാവിഷ്ണുഭഗവാനാണ്]]. എന്നിരുന്നാലും ഭഗവാന്റെ ഒൻപതാമത്തെ അവതാരമായ [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ]] പേരിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പ്രസിദ്ധി. '''[[ഗുരുവായൂരപ്പൻ]]''' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇവിടെയുള്ള ഭഗവാൻ, കേരളീയ ഹൈന്ദവരുടെ പ്രധാന ആരാധനാമൂർത്തികളിലൊരാളാണ്. നിരവധി രൂപങ്ങളിൽ ആരാധിയ്ക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഉണ്ണിക്കണ്ണന്റെ രൂപത്തിലാണ് ഭൂരിപക്ഷം ഭക്തരും ഗുരുവായൂരപ്പനെ ആരാധിയ്ക്കുന്നത്. കൃഷ്ണാവതാരസമയത്ത്, മാതാപിതാക്കളായ [[ദേവകി]]ക്കും [[വസുദേവർ]]ക്കും കാരാഗൃഹത്തിൽ വച്ചു ദർശനം നൽകിയ വിഷ്ണുരൂപമാണ് ഇവിടെയുള്ളതെന്ന് ഭക്തർ വിശ്വസിയ്ക്കുന്നു. ഇതാണ് ഗുരുവായൂരപ്പനെ ഉണ്ണിക്കണ്ണന്റെ രൂപത്തിൽ കാണുന്നതിന് ഒരു കാരണം. ആദ്യകാലത്ത്‌ ഇതൊരു ദേവീക്ഷേത്രമായിരുന്നു. പഴയ ഭഗവതിപ്രതിഷ്ഠയാണ് ഇന്ന് ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് വടക്കുകിഴക്കായി ഇടത്തരികത്ത്‌ കാണപ്പെടുന്ന [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗാ]]-[[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പങ്ങളോടുകൂടിയ [[ഭഗവതി]]. ഈ ഭഗവതിയാണ് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സംരക്ഷണമൂർത്തി എന്നാണ് വിശ്വാസം. തന്മൂലം ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് സവിശേഷപ്രാധാന്യം നൽകുന്നുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]], [[അയ്യപ്പൻ]], [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ]], [[ഹനുമാൻ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]] എന്നിവർക്കും പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. കൂടാതെ അദൃശ്യസങ്കല്പമായി [[ശിവൻ|ശിവന്റെ]] ആരാധനയും നടക്കുന്നുണ്ട്. [[കുംഭം|കുംഭമാസത്തിൽ]] [[പൂയം (നക്ഷത്രം)|പൂയം]] നക്ഷത്രദിവസം കൊടിയേറി പത്തുദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഉത്സവമാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആഘോഷം. കൂടാതെ [[വൃശ്ചികം|വൃശ്ചികമാസത്തിൽ]] [[ഗുരുവായൂർ ഏകാദശി|വെളുത്ത ഏകാദശി വ്രതം]], [[ചിങ്ങം|ചിങ്ങമാസത്തിൽ]] [[അഷ്ടമിരോഹിണി]], [[ഓണം|തിരുവോണം]], [[മേടം|മേടമാസത്തിൽ]] [[വിഷു]], [[ധനു]] 22-നും [[മകരം|മകരത്തിലെ]]<nowiki/>നാലാമത്തെ [[ചൊവ്വാഴ്ച|ചൊവ്വാഴ്ചയോ]] [[വെള്ളിയാഴ്ച|വെള്ളിയാഴ്ചയോ]] ആയും നടക്കുന്ന ഇടത്തരികത്ത് ഭഗവതിയുടെ താലപ്പൊലികൾ എന്നിവയും വിശേഷമാണ്. [[കേരള സർക്കാർ]] വകയായ ഒരു പ്രത്യേക ദേവസ്വമാണ് ക്ഷേത്രഭരണം നടത്തുന്നത്. ==ഭരണം== [[ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ആക്ട്]] 1971 മാർച്ച് 9-ന് നിലവിൽ വന്നു. 1978-ൽ പരിഷ്കരിച്ച നിയമമനുസരിച്ചാണ് ഭരണം നടത്തുന്നത്. [[കേരള സർക്കാർ]] നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന സമിതിയാണ് ക്ഷേത്രഭരണം നടത്തുന്നത്. [[സാമൂതിരി]] രാജാവ്, മല്ലിശ്ശേരി [[നമ്പൂതിരി]], ക്ഷേത്രം തന്ത്രി, ക്ഷേത്രം ജീവനക്കാരുടെ ഒരു പ്രതിനിധി, മറ്റ് അഞ്ചുപേർ (ഇതിൽ ഒരാൾ പട്ടികജാതിയിൽ നിന്നായിരിക്കണം). ചേർന്നതാണ് സമിതി. സർക്കാർ ഡെപ്യുട്ടേഷനിൽ നിയമിയ്ക്കുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥനായ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്ററാണ് സമിതി സെക്രട്ടറി. ഡെപ്യൂട്ടി കളക്ടറുടെ റാങ്കിൽ താഴെയുള്ളയാളാവരുത്, അഡ്മിനിസ്‌ട്രേറ്റർ.<ref name="vns2" /> എന്നാൽ 2013-ൽ ഈ നിയമത്തിന് വിരുദ്ധമായി മൃഗസംരക്ഷണവകുപ്പ് ഡെപ്യൂട്ടി സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന (നിയമപ്രകാരം അദ്ദേഹം ഡെപ്യൂട്ടി കളക്ടറുടെ താഴെയാണ്) കെ. മുരളീധരനെ ([[കെ. മുരളീധരൻ|അതേ പേരിലുള്ള രാഷ്ട്രീയനേതാവല്ല]]) അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്ററായി നിയമിച്ചത് വിവാദത്തിനിടയാക്കി. പാരമ്പര്യമായി പുഴക്കര ചേന്നാസ് നമ്പൂതിരിപ്പാടാണ് '''[[തന്ത്രി]]'''.<ref name=" vns2"/> ആദ്യകാലത്ത് [[തൃപ്പൂണിത്തുറ]]യിലെ പ്രസിദ്ധ തന്ത്രികുടുംബമായ പുലിയന്നൂർ മനയ്ക്കുണ്ടായിരുന്ന തന്ത്രാധികാാരം, പിന്നീട് [[കൊച്ചി രാജ്യം|കൊച്ചി രാജാവിന്റെ]] കയ്യിൽനിന്ന് ഗുരുവായൂർ പിടിച്ചടക്കിയ സാമൂതിരി രാജാവ് തന്റെ സദസ്യനായിരുന്ന ചേന്നാസിന് നൽകുകയാണുണ്ടായത് . ഈ കുടുംബത്തിലെ പൂർവ്വികനായിരുന്ന രവിനാരായണൻ നമ്പൂതിരിപ്പാടാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ പാലിച്ചുപോകുന്ന നിയമങ്ങളടങ്ങിയ പ്രശസ്തമായ '''[[തന്ത്രസമുച്ചയം]]''' എന്ന സംസ്കൃതഗ്രന്ഥത്തിന്റെ കർത്താവ്. ഈ ഗ്രന്ഥത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ പരീക്ഷണശാലകൾ ഗുരുവായൂരും, സമീപത്തുള പ്രസിദ്ധ ശിവക്ഷേത്രമായ [[മമ്മിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം|മമ്മിയൂർ ക്ഷേത്രവുമായിരുന്നു]] എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്ന് ഇരുക്ഷേത്രങ്ങളിലെയും തന്ത്രാധികാരം ചേന്നാസ് മനയ്ക്കാണ്. പഴയം, മുന്നൂലം, പൊട്ടക്കുഴി, കക്കാട് എന്നീ ഇല്ലക്കാരാണ് '''[[ഓതിയ്ക്കൻ|ഓതിയ്ക്കന്മാർ]]'''. രാവിലെ നിത്യം നടത്തുന്ന നവകാഭിഷേകം, പന്തീരടിപൂജ എന്നിവയും ഉദയാസ്തമനപൂജാസമയത്തെ അധികപ്പൂജകളും ഓതിയ്ക്കന്മാരുടെ ചുമതലകളാണ്. തന്ത്രിയും മേൽശാന്തിയും ഇല്ലാത്ത സമയത്ത് അവരുടെ ചുമതലകൾ ചെയ്യുന്നതും ഓതിയ്ക്കന്മാരാണ്.<ref name=" vns2"/> ഇവർക്ക് മേൽശാന്തിയാകാനും അവകാശമുണ്ട്. മുമ്പ് [[ഇരിഞ്ഞാലക്കുട]] [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം]], [[തൃപ്പൂണിത്തുറ ശ്രീപൂർണ്ണത്രയീശ ക്ഷേത്രം]] തുടങ്ങി കേരളത്തിലെ പല ക്ഷേത്രങ്ങളിലും നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന പദവിയാണിത്. ഇന്ന് ഈ പദവി നിലനിൽക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഗുരുവായൂരും തൃപ്പൂണിത്തുറയും മാത്രമാണ്. '''[[മേൽശാന്തി]]'''യെ ഭരണസമിതി ആറുമാസത്തേക്ക് നിയമിയ്ക്കുന്നു. ആ കാലയളവിൽ മേൽശാന്തി അമ്പലപരിസരം വിട്ടുപോകാൻ പാടില്ലാത്തതും (പുറപ്പെടാശാന്തി) കർശനമായി [[ബ്രഹ്മചര്യം]] അനുഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടതുമാണ്. തന്ത്രിയുടേയും ഓതിയ്ക്കന്റേയും കീഴിൽ രണ്ടാഴ്ച ക്ഷേത്രത്തേയും ആചാരങ്ങളേയും പൂജകളേയും പറ്റി പഠിച്ച് [[മൂലമന്ത്രം]] ഗ്രഹിച്ചാണ് ചുമതലയേൽക്കുന്നത്. നിയുക്തമേൽശാന്തി തൽസ്ഥാനമേൽക്കുന്നതുവരെ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഭജനമിരിയ്ക്കേണ്ടതാണ്. ക്ഷേത്രാചാങ്ങളും പൂജകളും പഠിയ്ക്കാൻ ഇത് ഉപകരിയ്ക്കുന്നു. ഏപ്രിൽ, ഒക്ടോബർ എന്നീ മാസങ്ങളിലാണ് മേൽശാന്തിമാർ സ്ഥാനമേൽക്കുക. പഴയ കേരളത്തിലെ [[ശുകപുരം]], [[പെരുവനം]] എന്നീ ഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നമ്പൂതിരിമാരാണ് മേൽശാന്തിമാരാകുക. ആഭിജാത്യം, അഗ്നിഹോത്രം, ഭട്ടവൃത്തി തുടങ്ങിയവയാണ് ഇവർക്കുള്ള യോഗ്യത. എന്നാൽ, മാറിയ സാഹചര്യത്തിൽ ഈ നിയമം മാറ്റാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. മേൽശാന്തിയെ സഹായിക്കാൻ രണ്ട് '''[[കീഴ്ശാന്തി]]'''മാർ ഉണ്ടായിരിക്കും. [[കോഴിക്കോട് ജില്ല|കോഴിക്കോട് ജില്ലയിലെ]] [[കാരിശ്ശേരി|കാരിശ്ശേരിയിൽ]] നിന്ന് [[സാമൂതിരി]] ഗുരുവായൂരിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുവന്ന പതിമൂന്നു നമ്പൂതിരി ഇല്ലങ്ങളിൽ നിന്ന്, ഒരു മാസം രണ്ട് ഇല്ലക്കാർ വീതം ഊഴം വച്ചാണ് കീഴ്ശാന്തി ചെയ്യുന്നത്. മേച്ചേരി, നാകേരി, മഞ്ചിറ, കൊടയ്ക്കാട്, മേലേടം, മൂത്തേടം, ചെറുതയ്യൂർ, കീഴേടം, തേലമ്പറ്റ, വേങ്ങേരി, തിരുവാലൂർ, അക്കാരപ്പള്ളി, മുളമംഗലം എന്നിവയാണ് ആ ഇല്ലങ്ങൾ. ക്ഷേത്രത്തിൽ [[നിവേദ്യം]] പാചകം ചെയ്യുന്നതും [[ചന്ദനം]] അരച്ചുകൊണ്ടുവരുന്നതും [[അഭിഷേകം|അഭിഷേകത്തിനും]] നിവേദ്യത്തിനും മറ്റും ജലം കൊണ്ടുവരുന്നതും [[ശീവേലി]]യ്ക്ക് തിടമ്പെഴുന്നള്ളിക്കുന്നതും ഉപദേവതകൾക്ക് പൂജകൾ നടത്തുന്നതും പ്രസാദം വിതരണം ചെയ്യുന്നതുമെല്ലാം കീഴ്ശാന്തിമാരാണ്. എന്നാൽ മറ്റുക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി മേൽശാന്തിയുടെ അഭാവത്തിൽ ഇവർക്ക് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചുമതലകൾ നിർവ്വഹിക്കാൻ കഴിയില്ല. പകരം, ഓതിയ്ക്കന്മാർക്കാണ് ആ ചുമതലകൾ നൽകുന്നത്. ==മുഖ്യ പ്രതിഷ്ഠ== === ഗുരുവായൂരപ്പൻ === ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠ ശ്രീകൃഷ്ണസങ്കല്പത്തിൽ പൂജിയ്ക്കപ്പെടുന്ന ചതുർബാഹുവും ശംഖചക്ര ഗദാപദ്മധാരിയുമായ മഹാവിഷ്ണു ഭഗവാനാണ്. [[ഗുരുവായൂരപ്പൻ]] എന്നാണ് ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ ഭക്തർ വിളിച്ചുവരുന്ന പേര്. ''പാതാളാഞ്ജനം'' എന്ന അത്യപൂർവ്വമായ ശിലയിൽ തീർത്തതാണ് ഇവിടത്തെ അതിമനോഹരമായ വിഗ്രഹം. തന്മൂലം ഏറെ പവിത്രമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വിഗ്രഹത്തിന് ഏകദേശം നാലടി ഉയരം കാണും. ശ്രീകൃഷ്ണാവതാരസമയത്ത് വസുദേവർക്കും ദേവകിക്കും കാരാഗൃഹത്തിൽ വച്ച് ദർശനം നൽകിയ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ രൂപമാണ് വിഗ്രഹത്തിനുള്ളതെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഇതാകാം ഗുരുവായൂരപ്പനെ ഉണ്ണിക്കണ്ണനായി കണ്ടുവരുന്നതിനുള്ള കാരണം. സാധാരണ വിഷ്ണുവിഗ്രഹങ്ങൾ പോലെ നിൽക്കുന്ന രൂപത്തിൽ തന്നെയാണ് ഗുരുവായൂരപ്പന്റെയും വിഗ്രഹം. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകിയാണ് ഗുരുവായൂരപ്പനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. വിഗ്രഹനിർമ്മാണനിയമപ്രകാരം വിഷ്ണുവിഗ്രഹത്തിന് 24 ഭാവങ്ങളുണ്ട്. ഭാവവ്യത്യാസമനുസരിച്ച് [[ശംഖ്]], [[ചക്രം]], [[ഗദ]], [[പദ്മം]] ([[താമര]]) എന്നിവ ധരിച്ച കൈകൾക്കും വ്യത്യാസം കാണാൻ കഴിയും. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ ചക്രം, മുമ്പിലെ വലതുകയ്യിൽ പദ്മം, പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ശംഖ്, മുമ്പിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദ എന്നിവ ധരിച്ച രൂപത്തിലുള്ള വിഗ്രഹത്തിന് നിയമപ്രകാരം ''ജനാർദ്ദനൻ'' എന്നുപറയും. ഗുരുവായൂരിലെ പ്രതിഷ്ഠ ഈ രൂപത്തിലാണ്. === [[ദുർഗ്ഗ| ഇടത്തരികത്തുകാവ് ഭഗവതി]] === നിലവിൽ ക്ഷേത്രമതിലകത്താണെങ്കിലും ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിനു പുറത്തായാണ് ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ കാണുന്നത്. ഗുരുവായൂരപ്പന് തത്തുല്യമായ പ്രാധാന്യമാണ് ഈ ഭഗവതിയ്ക്കുള്ളത്. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കാവൽദൈവമാണ് ഈ ഭഗവതി എന്ന് വിശ്വാസം. ദുർഗ്ഗ, ഭദ്രകാളി ഭാവങ്ങളിലുള്ള ആദിപരാശക്തിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയാണ് ഇത്. ശ്രീകൃഷ്ണാവതാരം നടന്ന അതേ സമയത്ത്, [[നന്ദഗോപർ|നന്ദഗോപരുടെയും]] [[യശോദ|യശോദയുടെയും]] പുത്രിയായി അവതരിച്ച കാളിയാണ് ഈ ഭഗവതി എന്ന് സങ്കല്പം. വനദുർഗ്ഗാസങ്കല്പമുള്ളതിനാൽ ശ്രീകോവിലിന് മേൽക്കൂരയില്ല. [[മഹാകാളി]], [[മഹാലക്ഷ്മി]], [[മഹാസരസ്വതി]] എന്നീ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിലും ഈ ദേവിയെ ആരാധിയ്ക്കുന്നു. <ref name="vns6"/> പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ് ദർശനം. അഴൽ എന്ന് പേരുള്ള പ്രത്യേകത കലർന്ന ഒരു ചടങ്ങാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. രാത്രി ഭഗവാന്റെ നടയടച്ചശേഷം നടത്തുന്ന ഒരു ചടങ്ങാണിത്. പച്ചരി, വെള്ളരി, ശർക്കര, നാളികേരം തുടങ്ങിയവ തുണിയിൽ ചുറ്റിവച്ച് വാഴത്തണ്ടിൽ കെട്ടിവച്ചശേഷം അതിൽ തീകൊളുത്തി നടത്തുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഭക്തരുടെ അഴലുകൾ (ദുഃഖങ്ങൾ) തീയായി ഭഗവതി ഏറ്റുവാങ്ങുന്നു എന്നാണ് സങ്കല്പം. ഇവിടെ സ്ഥിരം വെളിച്ചപ്പാടുണ്ട്. ധനു, മകരം മാസങ്ങളിലായി ഇവിടെ രണ്ടു താലപ്പൊലികൾ ആഘോഷമായുണ്ട്. ഒന്ന് നാട്ടുകാരുടേ വകയാണ്; മറ്റേത് ദേവസ്വം വകയും. <ref name=" vns2"/>ഇവിടത്തെ ഭഗവതി ഭഗവാന് മുൻപേ ഇവിടെ സന്നിധാനം ചെയ്തിരുന്നുവെന്നും വിഷ്ണുപ്രതിഷ്ഠ നടന്നപ്പോൾ വടക്കുകിഴക്കോട്ട് മാറി സ്വയംഭൂവായി അവതരിച്ചുവെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതിനാൽ, ഇവിടെ ആദ്യം ഭഗവതിയെ വന്ദിയ്ക്കണമെന്നാണ് ആചാരം. എന്നാൽ ക്യൂവിൽ നിൽക്കുന്നവർക്ക് ഇത് സാധിയ്ക്കാറില്ല. പണ്ട് ഇവിടെയും ഒരു മതിൽക്കെട്ടുണ്ടായിരുന്നു. ഭക്തർക്ക് കൂടുതൽ സൗകര്യമൊരുക്കാനായി പിൽക്കാലത്ത് അത് പൊളിച്ചു മാറ്റുകയുണ്ടായി. ഭഗവതിനടയ്ക്കു മുന്നിൽ ഒരു പാട്ടമ്പലം പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവിടെ ധനുമാസത്തിൽ [[കളമെഴുത്തും പാട്ടും]] നടത്തി വരുന്നുണ്ട്. ദാരികനെ വധിച്ച ഭദ്രകാളിയെ സ്തുതിയ്ക്കുന്ന രീതിയിലാണ് പാട്ട് നടക്കുന്നത്. ഇടത്തരികത്തു ഭഗവതിയുടെ കാളീഭാവം ഇതിൽ നിന്നും വ്യക്തമാണ്. താലപ്പൊലി ഉത്സവം കൂടാതെ നവരാത്രിയും അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. == ഉപദേവതമാർ == === [[ഗണപതി]] === കേരളത്തിലെ മിക്ക ക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുംപോലെ ഇവിടെയും വിഘ്നേശ്വരനായ മഹാഗണപതിയുടെ സാന്നിധ്യമുണ്ട്. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ മൂലയിലാണ് ഗണപതി പ്രതിഷ്ഠ. ഏകദേശം ഒരടി മാത്രമേ ഉയരമുള്ളൂ. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. മുമ്പ് ഇവിടെ പ്രദക്ഷിണം വെയ്ക്കാൻ സൗകര്യമുണ്ടായിരുന്നില്ല. തീപ്പിടുത്തത്തിനുശേഷം പുതുക്കി പണിതപ്പോൾ ഇവിടെ പ്രദക്ഷിണത്തിന് സൗകര്യമുണ്ടാക്കിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="vns6"/> എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെ ഗണപതിപ്രീതിക്കായി ഗണപതിഹോമം നടത്താറുണ്ട്. കൂടാതെ കറുകമാല, നാരങ്ങാമാല, ഗണേശസൂക്താർച്ചന തുടങ്ങിയവയും പ്രധാന വഴിപാടുകളാണ്. ==== കാര്യാലയ ഗണപതി ==== കിഴക്കേ നടയിൽ മേൽപ്പത്തൂർ ഓഡിറ്റോറിയത്തിനു പിന്നിൽ പഴയ ദേവസ്വം ഓഫീസിന്റെ പരിസരത്തായി മറ്റൊരു ഗണപതി പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. 'ഓഫീസ് ഗണപതി' അഥവാ 'കാര്യാലയ ഗണപതി' എന്നാണ് ഈ പ്രതിഷ്ഠ അറിയപ്പെടുന്നത്. വനഗണപതി ഭാവത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠ. അതിനാൽ, ശ്രീകോവിലിന് മേൽക്കൂരയില്ല. മറ്റുള്ള ഗണപതിവിഗ്രഹങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി തുമ്പിക്കൈ ഇടതുഭാഗത്തേക്കാണ്.<ref name="vns6"/>നേരത്തെ ഇവിടെയുണ്ടായിരുന്ന ആൽത്തറയിൽ പൂജിയ്ക്കാൻ വച്ചിരുന്ന ഗണപതിയെ പഴയ ദേവസ്വം ഓഫീസിലേക്ക് മാറ്റുകയും പിന്നീട് ഇന്നത്തെ സ്ഥലത്തെത്തിയ്ക്കുകയുമായിരുന്നു. കിഴക്കോട്ടാണ് ഈ ഗണപതിയുടെയും ദർശനം. നാളികേരമുടയ്ക്കലാണ് പ്രധാനവഴിപാട്. കിഴക്കുഭാഗത്തു നിന്നുവരുന്ന ഭൂരിപക്ഷം ഭക്തരും ഇവിടെ തൊഴുതിട്ടു മാത്രമാണ് ഗുരുവായൂരപ്പദർശനത്തിന് ചെല്ലുന്നത്. ഗണപതിയോടൊപ്പം ഇവിടെ ഭദ്രകാളി, നരസിംഹചൈതന്യങ്ങളുമുള്ളതായി വിശ്വസിച്ചു പോരുന്നു. [[വിനായക ചതുർത്ഥി]] ഈ ഗണപതിയ്ക്ക് അതിവിശേഷമാണ്. === അനന്തപദ്മനാഭൻ, ദശാവതാരങ്ങൾ === ക്ഷേത്രശ്രീകോവിലിന് പുറകിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായുള്ള കരിങ്കൽത്തൂണുകളിൽ പത്തെണ്ണത്തിൽ ഭഗവാന്റെ ദശാവതാരങ്ങളുടെ രൂപങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. [[മത്സ്യം]], [[കൂർമ്മം]], [[വരാഹം]] എന്നിങ്ങനെ ക്രമത്തിൽ പത്ത് അവതാരങ്ങളാണ്. ശ്രീകോവിലിന് തൊട്ടുപുറകിൽ ഇവയുടെ നടുക്കായി അനന്തപദ്മനാഭസ്വാമിയുടെ ഒരു രൂപം കാണാം. [[തിരുവനന്തപുരം ശ്രീപത്മനാഭസ്വാമിക്ഷേത്രം|തിരുവനന്തപുരം ശ്രീ അനന്തപദ്മനാഭസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിലെ]] പ്രതിഷ്ഠയോട് സാമ്യമുള്ള രൂപമാണിത്. ഇവിടെ ഒരു അനന്തശയനചിത്രമായിരുന്നു ആദ്യമുണ്ടായിരുന്നത്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ പുലാക്കാട്ട് രാമൻ നായർ എന്ന അക്കാലത്തെ പ്രശസ്തനായിരുന്ന ചിത്രകാരനാണ് ഇത് വരച്ചത്. '''ഗുരുവായൂർ ശ്രീവൈകുണ്ഠം''' എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഈ ചിത്രം ഗുരുവായൂരിൽ വരുന്ന ഭക്തരുടെ മുഖ്യ ആകർഷണമായിരുന്നു. 1970-ലുണ്ടായ തീപ്പിടുത്തത്തിൽ ഇത് പൂർണ്ണമായും കത്തിനശിച്ചു. തുടർന്നാണ് ഇന്നത്തെ കരിങ്കൽ ശില്പം നിർമ്മിച്ചത്. [[കന്യാകുമാരി]]യിലെ [[വിവേകാനന്ദ സ്മാരകം]] നിർമ്മിച്ച് പ്രസിദ്ധനായ സ്വാമിനാഥൻ കറുപ്പയ്യാ ആചാരിയുടെ നേതൃത്വത്തിലാണ് ഈ രൂപം പണികഴിപ്പിയ്ക്കപ്പെട്ടത്. പതിനെട്ടടി നീളം വരുന്ന ഭീമാകാരമായ രൂപമാണ്. രണ്ട് കൈകളേയുള്ളൂ ഇവിടെ മഹാവിഷ്ണുവിന്. പാൽക്കടലിൽ മഹാസർപ്പമായ അനന്തന് മുകളിൽ മഹാലക്ഷ്മീ സമേതനായി പള്ളികൊള്ളുന്ന വിഷ്ണുഭഗവാൻ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ നാഭീകമലത്തിലുള്ള ബ്രഹ്മാവ്, വലതുകൈയ്ക്ക് താഴെയുള്ള ശിവലിംഗം, ഭഗവാനെ കണ്ടുതൊഴുന്ന [[നാരദൻ]], [[പ്രഹ്ലാദൻ]], [[മഹാബലി]], [[വസിഷ്ഠൻ]], [[വ്യാസൻ]], [[കശ്യപൻ]], [[വിഭീഷണൻ]], ഉദ്ധവർ തുടങ്ങിയ ഭക്തോത്തമന്മാർ, ചുവട്ടിൽ ഭഗവാന് കാവലായി നിലകൊള്ളുന്ന ലക്ഷ്മീ-ഭൂമീദേവിമാർ, ദ്വാരപാലകരായ ജയവിജയന്മാർ, ഭഗവദ് വാഹനമായ ഗരുഡൻ, കാവൽക്കാരനായ വിഷ്വക്സേനൻ, സൂര്യചന്ദ്രന്മാർ, ഗരുഡന്റെ ചിറകിൽ കാൽ ചവുട്ടി നില്ക്കുന്ന ശ്രീകൃഷ്ണൻ, യോഗനരസിംഹമൂർത്തി, ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, പട്ടാഭിഷിക്തരായ ശ്രീരാമസ്വാമിയും സീതാദേവിയും, ഇരുവരെയും വന്ദിയ്ക്കുന്ന ഹനുമാനും, [[ലക്ഷ്മണൻ|ലക്ഷ്മണനും]], ശ്രീദേവി ഭൂദേവിസമേതനായി നിൽക്കുന്ന മഹാവിഷ്ണു - ഇവരെല്ലാം ഈ പ്രതിഷ്ഠയിൽ ആവിഷ്കരിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ദിവസവും ഈ ശില്പത്തിന് വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. === [[ധർമ്മശാസ്താവ്]] === നാലമ്പലത്തിനു പുറത്ത്, പ്രദക്ഷിണവഴിയിൽ തെക്കുകിഴക്കേ മൂലയിലാണ് ശാസ്താപ്രതിഷ്ഠ. പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ് ദർശനം. നാലമ്പലത്തിനു പുറത്തുള്ള ഏക ഉപദേവനും ഇതാണ്. ഒരു മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ കറുത്ത കരിങ്കല്ലിൽ ഉണ്ടാക്കിയതാണ് പ്രതിഷ്ഠ. ശ്രീകോവിലിനു മുന്നിൽ നാളികേരം എറിഞ്ഞുടക്കുന്നതിന് ചെരിച്ചുവച്ച കരിങ്കല്ലും ചെറിയ ദീപസ്തംഭവുമുണ്ട്.<ref name="vns6"/>ഇവിടെ എള്ളുതിരി കത്തിയ്ക്കൽ പ്രധാന വഴിപാടായിരുന്നു. എന്നാൽ 2007-ലെ ദേവപ്രശ്നത്തെത്തുടർന്ന് വഴിപാട് നിർത്തിവച്ചു. ഇപ്പോൾ അത് പുനരാരംഭിയ്ക്കാനുള്ള പദ്ധതികൾ നടന്നുവരുന്നു. മണ്ഡലകാലത്ത് ഈ ശ്രീകോവിലിനുമുമ്പിലാണ് [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]]യിലേയ്ക്ക് ദർശനം നടത്തുന്നവർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതും. === സുബ്രഹ്മണ്യൻ ‌=== നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിലുള്ള ഒരു കരിങ്കൽത്തൂണിൽ സുബ്രഹ്മണ്യന്റെ രൂപം കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠയില്ലെങ്കിലും ഭക്തർ ഇവിടെയും വന്ദിയ്ക്കാറുണ്ട്. ഭസ്മം, ചന്ദനം തുടങ്ങിയവ ചാർത്തി നാരങ്ങാമാല ധരിച്ചാണ് ഭഗവാന്റെ ഇരിപ്പ്. ദ്വിബാഹുവായ ബാലസുബ്രഹ്മണ്യനാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. എന്നാൽ [[പഴനി മുരുകൻ ക്ഷേത്രം|പഴനി]]യിലേതുപോലെ ആണ്ടിപ്പണ്ടാരമല്ല. വലതുകൈ കൊണ്ട് ഭക്തരെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാൻ ഇടതുകൈ അരയിൽ കുത്തിവച്ചിരിയ്ക്കുകയാണ്. വലതുചുമലിൽ വേലുമുണ്ട്. 1970-ലുണ്ടായ തീപ്പിടുത്തത്തെത്തുടർന്ന് നവീകരിച്ചശേഷമാണ് ഈ രൂപം കൊത്തിവച്ചത്. === [[ഹനുമാൻ]] === നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കേ നടവാതിലിന് സമീപത്തുള്ള തൂണിലാണ് ചിരഞ്ജീവിയും ശ്രീരാമദാസനുമായ ഹനുമാൻ സ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. വീരഹനുമാന്റെ രൂപത്തിലുള്ള വിഗ്രഹമാണിത്. തെക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ഈ പ്രതിഷ്ഠ. ഹനുമാൻ സ്വാമിയുടെ വലതുകയ്യിൽ മരുത്വാമലയും ഇടതുകയ്യിൽ ഗദയും കാണാം. 1970-ലുണ്ടായ തീപ്പിടുത്തതിനുശേഷമാണ് ഈ രൂപം പിറവിയെടുത്തത്. ഇന്ന് ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്ന ഭക്തർ നാലമ്പലത്തിനകത്തെ ഈ ഹനുമാനെയും തൊഴുതുപോരുന്നു. വെറ്റിലമാലയും കുങ്കുമവും ചാർത്തിയ രൂപത്തിലാണ് വിഗ്രഹം നിത്യേന കാണപ്പെടുന്നത്. ഈ ഹനുമാനെ സ്തുതിച്ചതുകാരണം അത്ഭുതകാര്യസിദ്ധിയുണ്ടായതായി ചില ഭക്തർ വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. === [[മഹാദേവൻ]] === ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠയില്ലെങ്കിലും പാർവതി സമേതനായ ശിവന്റെ അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യമുള്ളതായി കാണപ്പെടുന്നു. ബൃഹസ്പതിയും വായുദേവനും കൊണ്ടുവന്ന മഹാവിഷ്ണു വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാൻ അനുവാദം നൽകിയ ശിവൻ പാർവ്വതീഗണപതിസുബ്രഹ്മണ്യസമേതനായി മമ്മിയൂരിൽ അവതരിച്ചു എന്നാണ് കഥ. തന്മൂലം ഭഗവതിയെ തൊഴുത് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ ഭക്തർ മമ്മിയൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ദിശയിലേയ്ക്ക് (വടക്കുപടിഞ്ഞാറ്) നോക്കി ശിവനെ വന്ദിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുഭാഗത്തെ ഒരു കരിങ്കൽത്തൂണിൽ പാർവ്വതീസമേതനായ ശിവന്റെ രൂപം കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്, പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായി. ഭക്തർ ഇവിടെയും വന്ദിയ്ക്കാറുണ്ട്. === [[നാഗദൈവങ്ങൾ]] === ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ നടയിൽ ദേവസ്വം വകയുള്ള സത്രത്തിന്റെ വളപ്പിലാണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ സ്ഥാനം. ആൽമരച്ചുവട്ടിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് നാഗപ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയിരിയ്ക്കുന്നത്. നാഗരാജാവും വിഷ്ണു ശയനവുമായ അനന്തനും നാഗയക്ഷിയും നാഗചാമുണ്ഡിയുമാണ് പ്രതിഷ്ഠകൾ. നൂറും പാലും നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നാളിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും [[കന്നി]]മാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയുമുണ്ടാകും. കേരളത്തിൽ സർപ്പാരാധനയ്ക്ക് പേരുകേട്ട കുടുംബങ്ങളിലൊന്നായ [[ചെർപ്പുളശ്ശേരി]] പാതിരിക്കുന്നത്ത് മനയിലെ നമ്പൂതിരിയ്ക്കാണ് ഇവിടെ സർപ്പബലിയ്ക്ക് അധികാരം. == പേരിനു പിന്നിൽ == കുരവയൂർ എന്നായിരുന്നു ഗുരുവായൂരിന്റെ ആദികാല നാമം{{തെളിവ്}}.14-)ം നൂറ്റാണ്ടിലെ കോകസന്ദേശത്തിൽ കുരുവയൂർ എന്നാണ് പരാമർശിച്ചിരിക്കുന്നത്. കുരവക്കൂത്ത് എന്ന പുരാതന കലാരൂപം ഇവിടെ അരങ്ങേറിയിരുന്നതായി <ref>{{Who}}എസ്. ഗുപ്തൻ നായർ. </ref>വി.വി.കെ വാലത്ത് ഊഹിക്കുന്നു. കുരവയൂർ എന്ന പേര് ഇങ്ങനെ വന്നതായിരിക്കാം. ഇത് ലോപിച്ച് ഗുരുവായൂർ എന്നായി മാറി. എന്നാൽ പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കോകസന്ദേശം പോലെയുള്ള ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ തമിഴ് സ്വാധീനം വളരെ വ്യക്തമാണ്. തമിഴ് ഭാഷയിൽ 'ഗ', 'ക' എന്നിവയ്ക്ക് ക (க) എന്ന അക്ഷരം തന്നെയാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. അതിനാൽ കുരവയൂർ, ഗുരുവായൂർ ആയി മാറിയതാണെന്ന വാദം നിലനിൽക്കില്ലെന്നും വാദഗതികൾ ഉണ്ട്. മാത്രമല്ല, കേരളത്തിലെ മറ്റു കലാരൂപങ്ങൾക്ക് വ്യക്തമായ ചരിത്രം ലഭ്യമാണെന്നിരിക്കെ, കുരവക്കൂത്ത് എങ്ങനെ വിസ്മരിക്കപ്പെട്ടു എന്നും ചോദ്യമുയരുന്നുണ്ട്. ഈ കലാരൂപത്തെക്കുറിച്ച് മറ്റു പരാമർശങ്ങൾ ലഭ്യമല്ല.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; {{POV}}<ref>{{cite book |last=വാലത്ത്|first=വി.വി.കെ.|authorlink=വി.വി.കെ. വാലത്ത്|coauthors= |title=കേരളത്തിലെ സ്ഥലനാമചരിത്രങ്ങൾ എറണാകുളം ജില്ല |year=1991|publisher=കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി|location= തൃശ്ശൂർ|isbn= 81-7690-105-9 }} </ref> പ്രമുഖ ചരിത്രകാരനായിരുന്ന [[പുത്തേഴത്ത് രാമൻ മേനോൻ|പുത്തേഴത്ത് രാമൻ മേനോന്റെ]] അഭിപ്രായത്തിൽ [[മേൽപ്പത്തൂർ നാരായണ ഭട്ടതിരി]]യാണ് 'ഗുരുവായൂർ' എന്ന പേരിന്റെ ഉപജ്ഞാതാവ്. == ഐതിഹ്യം == {{Hdeity infobox | Image = | Caption = ഗുരുവായൂരപ്പൻ | Name = ഗുരുവായൂരപ്പൻ | Devanagari = गुरुवायूरप्पन् | Tamil_Transliteration = குருவாயூரப்பன் | Malayalam_Transliteration = ഗുരുവായൂരപ്പൻ | Script_name = [[Malayalam script|മലയാളം]] | Affiliation = [[ദേവൻ]] | Abode = [[ഗുരുവായൂർ]] | Mantra = ഓം നമോ നാരായണായ, ഓം നമോ ഭഗവതേ വാസുദേവായ | Weapon = [[സുദർശനചക്രം]], [[കൗമോദകി|കൗമോദകി (ഗദ)]], [[പാഞ്ചജന്യം|പാഞ്ചജന്യം (ശംഖ്)]] | Mount = [[ഗരുഡൻ]] | Planet = [[ഭൂമി]] }} ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉദ്ഭവത്തിനുകാരണമായ ഒരു കഥ [[നാരദപുരാണം|നാരദപുരാണത്തിൽ]] വർണ്ണിക്കുന്നുണ്ട്. [[കുരുവംശം|കുരുവംശത്തിലെ]] പിന്മുറക്കാരനും [[അർജുനൻ|അർജുനന്റെ]] പൗത്രനും [[അഭിമന്യു]]വിന്റെ പുത്രനുമായ [[പരീക്ഷിത്ത്]] മഹാരാജാവ് മുനിശാപത്തെത്തുടർന്ന് ഉഗ്രസർപ്പമായ [[തക്ഷകൻ|തക്ഷകന്റെ]] കടിയേറ്റ് അപമൃത്യു വരിച്ചു. തുടർന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പുത്രൻ [[ജനമേജയൻ]] തന്റെ പിതാവിന്റെ അന്ത്യത്തിനുകാരണമായ സർപ്പവംശത്തെ മുഴുവൻ ഉന്മൂലനം ചെയ്യുന്നതിനായി 'സർപ്പസത്രം' എന്ന ഉഗ്രയാഗം നടത്തി. നിരപരാധികളായ അസംഖ്യം സർപ്പങ്ങൾ യാഗാഗ്നിയിൽ ചത്തൊടുങ്ങി. എന്നാൽ [[അമൃത്]] കുടിച്ചവനായതിനാൽ തക്ഷകൻ മാത്രം ചത്തില്ല. തന്മൂലം ജനമേജയനെ ഉഗ്രമായ സർപ്പശാപം പിടികൂടുകയും അദ്ദേഹം [[കുഷ്ഠം|കുഷ്ഠരോഗബാധിതനാകുകയും]] ചെയ്തു. രോഗശാന്തിക്കായി ധാരാളം വഴികൾ നോക്കിയിട്ടും ഒന്നും ഫലം കണ്ടില്ല. അങ്ങനെ ശരീരം കൊണ്ടും മനസ്സുകൊണ്ടും ഏറെ തളർന്ന ജനമേജയനുമുമ്പിൽ [[ദത്താത്രേയൻ|ദത്താത്രേയമഹർഷി]] പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും രോഗശാന്തിക്കായി ഗുരുവായൂരിലെ മഹാവിഷ്ണുവിനെ ഭജിക്കണമെന്ന് ഉപദേശിക്കുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന് അദ്ദേഹം ആ പ്രതിഷ്ഠയുടെ മാഹാത്മ്യം ജനമേജയന് വിവരിച്ചുകൊടുത്തു. അതിങ്ങനെ: 'പണ്ട്, പദ്മകല്പത്തിന്റെ ആദിയിൽ (കല്പം ഹിന്ദുമതത്തിലെ ഒരു കാലയളവാണ്) [[ബ്രഹ്മാവ്]] സൃഷ്ടികർമ്മത്തിലേർപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരിയ്ക്കെ മഹാവിഷ്ണു അദ്ദേഹത്തിനുമുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷനായി. തനിയ്ക്കും തന്റെ സൃഷ്ടികൾക്കും കർമ്മബന്ധം കൂടാതെ മുക്തിപ്രഭാവത്തിനുള്ള അവസരമൊരുക്കണമെന്ന് ബ്രഹ്മാവ് അഭ്യർത്ഥിച്ചപ്പോൾ മഹാവിഷ്ണു തന്റേതുതന്നെയായ ഒരു അഞ്ജനവിഗ്രഹം നിർമ്മിച്ച് അദ്ദേഹത്തിനു സമ്മാനിച്ചു. പിന്നീട് വരാഹകല്പത്തിൽ ബ്രഹ്മാവ് ഈ വിഗ്രഹം സുതപസ്സ് എന്ന രാജാവിന് സമ്മാനിച്ചു. വംശവർദ്ധനയ്ക്കായി ഭഗവാനെപ്പോലൊരു പുത്രനെ വേണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ട് സുതപസ്സും പത്നി പ്രശ്നിയും വളരെവർഷക്കാലമായി മഹാവിഷ്ണുവിനെ ഭജിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. വിഗ്രഹം കിട്ടിയ ശേഷവും അവർ ഭജനം തുടർന്നു. അവരുടെ പ്രാർത്ഥനയിൽ സംപ്രീതനായ ഭഗവാൻ അവർക്കുമുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് താൻ തന്നെ മൂന്നുജന്മങ്ങളിൽ പുത്രനായി അവതരിയ്ക്കുമെന്നും അപ്പോഴെല്ലാം വിഗ്രഹം പൂജിയ്ക്കാനുള്ള ഭാഗ്യം അവർക്കുണ്ടാകുമെന്നും അരുൾ ചെയ്തു. അങ്ങനെ [[സത്യയുഗം|സത്യയുഗത്തിലെ]] ആദ്യജന്മത്തിൽ ഭഗവാൻ സുതപസ്സിന്റെയും പ്രശ്നിയുടെയും പുത്രനായി 'പ്രശ്നിഗർഭൻ' എന്ന പേരിൽ അവതരിച്ചു. പിന്നീട് സുതപസ്സും പ്രശ്നിയും [[കശ്യപൻ|കശ്യപനും]] [[അദിതി]]യുമായി പുനർജനിച്ചപ്പോൾ [[ത്രേതായുഗം|ത്രേതായുഗത്തിലെ]] രണ്ടാം ജന്മത്തിൽ ഭഗവാൻ [[വാമനൻ|വാമനനായി]] അവതരിച്ചു. പിന്നീട് അവർ [[വസുദേവർ|വസുദേവരും]] [[ദേവകി]]യുമായി പുനർജനിച്ചപ്പോൾ [[ദ്വാപരയുഗം|ദ്വാപരയുഗത്തിലെ]] നാലാം ജന്മത്തിൽ ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണനായി അവതരിച്ചു. ഈ ജന്മങ്ങളിലെല്ലാം അവർക്ക് മേല്പറഞ്ഞ വിഗ്രഹം പൂജിയ്ക്കാനുള്ള ഭാഗ്യം സിദ്ധിയ്ക്കുകയും ഭഗവാൻ അവരുടെ പുത്രനായി അവതരിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. മാതാപിതാക്കൾ നിത്യപൂജ ചെയ്തിരുന്ന ഈ വിഗ്രഹം അവരുടെ കാലശേഷം ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാൻ [[ദ്വാരക]]യിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയി. അവിടെ അദ്ദേഹം ഒരു ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ച് വിഗ്രഹം അവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. എന്നും അദ്ദേഹം ഇവിടെ വന്ന് പൂജ നടത്തുമായിരുന്നു. ഒടുവിൽ ദ്വാപരയുഗത്തിന്റെ അന്ത്യത്തിൽ ഭഗവാൻ സ്വർഗ്ഗാരോഹണത്തിനൊരുങ്ങുമ്പോൾ ഭക്തോത്തമനും ശിഷ്യനുമായ [[ഉദ്ധവർ|ഉദ്ധവരോട്]] ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: {{quote|ഉദ്ധവരേ, ഇന്നേയ്ക്ക് ഏഴാം ദിവസം ദ്വാരക സമുദ്രത്തിനടിയിലാകും. അതിൽ ദ്വാരക മുഴുവൻ നശിച്ചുപോകും. എന്നാൽ, നാലുജന്മങ്ങളിൽ ഞാനും എന്റെ മാതാപിതാക്കളും പൂജിച്ച പരമപവിത്രമായ വിഗ്രഹം മാത്രം അതിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ട് തിരമാലകൾക്കുമുകളിൽ പൊന്തിക്കിടക്കും. ആ വിഗ്രഹം താങ്കൾ ദേവഗുരുവായ [[ബൃഹസ്പതി]]യെ ഏൽപ്പിയ്ക്കണം. തുടർന്ന്, ശിഷ്ടകാലം തപസ്സനുഷ്ഠിയ്ക്കാനായി ബദരീകാശ്രമത്തിലേയ്ക്ക് പോകുക.}} ഭഗവാൻ പറഞ്ഞതുപോലെ ദ്വാരക ഏഴാം ദിവസം സമുദ്രത്തിനടിയിലായി. ഉദ്ധവർ ഇതിനുമുമ്പുതന്നെ ശിഷ്ടകാലം തപസ്സനുഷ്ഠിയ്ക്കുന്നതിനായി ബദരീകാശ്രമത്തിലേയ്ക്ക് പോയിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. പോകുന്നതിനുമുമ്പ് അദ്ദേഹം ബൃഹസ്പതിയോട് ഇക്കാര്യം പറഞ്ഞു. ബൃഹസ്പതി എത്തുമ്പോഴേയ്ക്കും ദ്വാരക പൂർണ്ണമായും കടലടിച്ചുപോയിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. എന്നാൽ അപ്പോൾത്തന്നെ നാലുജന്മങ്ങളിൽ ഭഗവാന്റെ മാതാപിതാക്കൾ പൂജിച്ച ദിവ്യവിഗ്രഹം കടൽവെള്ളത്തിൽ ഒഴുകിനടക്കുന്നത് അദ്ദേഹം കണ്ടു. പക്ഷേ അതെങ്ങനെയെടുക്കും എന്നറിയാതെ കുഴഞ്ഞ ബൃഹസ്പതി ഉടനെത്തന്നെ ശിഷ്യനായ [[വായു]]ദേവനെ വിളിച്ചു. വായുദേവൻ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് തിരമാലകളിലൂടെ വിഗ്രഹം കരയ്ക്കെത്തിച്ചു. തുടർന്ന് വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാൻ ഉചിതമായ സ്ഥാനം തേടി ആകാശമാർഗ്ഗേണ ഭാരതം മുഴുവൻ യാത്ര ചെയ്തു. ഒടുവിൽ ഭാർഗ്ഗവക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് കടലിനോടടുത്തായി അതിമനോഹരമായ ഒരു താമരപ്പൊയ്ക അവർ കാണാനിടയായി. ചുറ്റും പക്ഷികളുടെ കളകൂജനം. ഹരിതാഭ നിറഞ്ഞ അന്തരീക്ഷം. അതിനിടയിൽ അവർ ആകാശത്തുനിന്ന് ആ അത്ഭുതക്കാഴ്ച കണ്ടു: ലോകമാതാപിതാക്കളായ പാർവ്വതീപരമേശ്വരന്മാർ ആനന്ദതാണ്ഡവനൃത്തമാടുന്നു! ആ കാഴ്ച കണ്ടപ്പോൾതന്നെ അവർ താഴെയിറങ്ങി. ഇരുവരും പാർവ്വതീപരമേശ്വരന്മാരെ വന്ദിച്ചു. ശിവൻ മേൽപ്പറഞ്ഞ സ്ഥലത്തിന്റെ മാഹാത്മ്യം ബൃഹസ്പതിയ്ക്കും വായുദേവനും വിവരിച്ചുകൊടുത്തു: {{quote|നമ്മൾ നിൽക്കുന്ന ഈ സ്ഥലം തന്നെയാണ് പരമപവിത്രമായ ഈ വിഷ്ണുവിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുന്നതിന് ഏറ്റവും ഉചിതമായ സ്ഥാനം. പണ്ട് ഇവിടെയാണ് പുണ്യവാന്മാരായ പ്രചേതസ്സുകൾ തപസ്സനുഷ്ഠിച്ചിരുന്നത്. അവർക്ക് ഞാൻ രുദ്രഗീതം ഉപദേശിച്ചതും ഇവിടെവച്ചാണ്. തുടർന്ന് പതിനായിരം വർഷം അവർ ഇവിടെ തപസ്സിരുന്നു. അവരുടെ മുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട മഹാവിഷ്ണു അവർക്ക് സർവ്വശ്രേയസ്സുകളും നൽകി. ബൃഹസ്പതേ, ദേവഗുരുവായ അങ്ങും അങ്ങയുടെ ശിഷ്യനായ വായുദേവനും ചേർന്ന് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തുന്ന ഈ സ്ഥലം ഇനി 'ഗുരുവായൂർ' എന്നറിയപ്പെടും. കലികാലത്ത് ഭക്തർക്ക് അഭയമായി ഈ സങ്കേതം മാറും. ഞാൻ പാർവ്വതീദേവിയോടൊപ്പം അടുത്തുതന്നെ സ്വയംഭൂവായി അവതരിയ്ക്കുകയും ചെയ്യും.}} ഇതു കേൾക്കേണ്ട താമസം ബൃഹസ്പതി ദേവശില്പിയായ [[വിശ്വകർമ്മാവ്|വിശ്വകർമ്മാവിനെ]] വിളിച്ചു. അദ്ദേഹം ഉടനെത്തന്നെ പഞ്ചപ്രാകാരങ്ങളോടുകൂടിയ ഒരു മഹാക്ഷേത്രം പണികഴിപ്പിച്ചു. ബൃഹസ്പതിയും വായുദേവനും താന്ത്രികവിധിപ്രകാരം അവിടെ പ്രതിഷ്ഠ കഴിച്ചു. ഇന്ദ്രാദിദേവകൾ പുഷ്പവൃഷ്ടി ചൊരിഞ്ഞു. [[നാരദൻ|നാരദമഹർഷി]] സ്തുതിഗീതങ്ങൾ പാടി. ഈ മംഗളമുഹൂർത്തത്തിന് സാക്ഷിയാകാൻ നിന്ന പാർവ്വതീപരമേശ്വരന്മാർ അടുത്തുതന്നെയുള്ള [[മമ്മിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം|മമ്മിയൂരിൽ]] സ്വയംഭൂവായി അവതരിച്ചു. അങ്ങനെ ഗുരുവും വായുവും ചേർന്ന് വിഷ്ണുപ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയ പുണ്യഭൂമി ഗുരുവായൂരായും അവിടത്തെ ദേവൻ ഗുരുവായൂരപ്പനായും മാറി. വൈകുണ്ഠത്തിലേതുപോലെ ഭഗവാൻ ഇവിടെയും സർവ്വചൈതന്യസമ്പൂർണനായി വാഴുന്നതിനാൽ ഇവിടം ഭൂലോകവൈകുണ്ഠമാകുന്നു.' ഈ കഥ കേട്ടറിഞ്ഞ ജനമേജയൻ ഉടനെത്തന്നെ കുടുംബസമേതം ഗുരുവായൂരിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു. ഒരു വർഷം അദ്ദേഹം അവിടെ ഭജനമിരുന്നു. ഭജനത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം മമ്മിയൂരിലും ദർശനം നടത്തി. തന്മൂലം ഏറെക്കാലം കഴിയും മുമ്പുതന്നെ അദ്ദേഹം കുഷ്ഠരോഗവിമുക്തി നേടി. പിന്നീട് ഏറെ വർഷക്കാലം അദ്ദേഹം അരോഗദൃഢഗാത്രനായി ജീവിച്ചു. == ചരിത്രം == ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന് 5,000 വർഷം എങ്കിലും പഴക്കം ഉണ്ട് എന്നു വിശ്വസിക്കുന്നു. എന്നാൽ അത് തെളിയിയ്ക്കാൻ പറ്റിയ രേഖകളില്ല. ആദ്യകാലത്ത് ഇത് ഭഗവാൻ നാരായണനെ ആരാധിക്കുന്ന ഒരു ദ്രാവിഡ ക്ഷേത്രമായിരുന്നു. പിന്നീട് ബുദ്ധക്ഷേത്രമായും മാറി. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തെ പ്രതിപാദിയ്ക്കുന്ന ഏറ്റവും പഴയ ചരിത്രകൃതി 14-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ മണിപ്രവാള പുസ്തകമായ ‘കോകസന്ദേശം’ ആണ്. ഇതിൽ ''കുരവൈയൂർ'' എന്ന് പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നു. 16-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ പല കൃതികളിലും ഗുരുവായൂരിനെ കുറിച്ചുള്ള കുറിപ്പുകളും വർണ്ണനയും കാണാം. എങ്കിലും മേൽപ്പത്തൂരിന്റെ [[നാരായണീയം|നാരായണീയമാണ്]] ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തെ പ്രശസ്തമാക്കിയത്. "[[തിരുനാവായ നാവാമുകുന്ദക്ഷേത്രം|തിരുനാവായ]] കഴിഞ്ഞാൽ പ്രാധാന്യം കൊണ്ടു രണ്ടാമതുവരുന്നതു പൊന്നാനി താലൂക്കിൽത്തന്നെയുള്ള ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രമാണ് {{efn|തിരുനാവായ ഇന്ന് [[മലപ്പുറം ജില്ല]]യിൽ [[തിരൂർ താലൂക്ക്|തിരൂർ താലൂക്കിലും]] ഗുരുവായൂർ ഇന്ന് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിൽ [[ചാവക്കാട് താലൂക്ക്|ചാവക്കാട് താലൂക്കിലുമാണ്]]}}. തളർവാതരോഗശാന്തിക്കു പുകൾപ്പെറ്റതാണ് ഈ ഹൈന്ദവാരാധന കേന്ദ്രം". [[വില്യം ലോഗൻ]] [[മലബാർ മാനുവൽ|മലബാർ മാനുവലിൽ]] ഇങ്ങനെയാണ് ഗുരുവായൂർക്ഷേത്രത്തെ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിയ്ക്കുന്നത്. [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]] കടുവ എന്നറിയപ്പെട്ട [[ടിപ്പു സുൽത്താൻ|ടിപ്പു സുൽത്താന്റെ]] പടയോട്ടക്കാലത്ത് കേരളത്തിലെ, വിശിഷ്യാ [[മലബാർ|മലബാറിലെ]] ക്ഷേത്രങ്ങൾ പലതും തകർക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. അവയിൽ പലതിലും ഇന്നും അത്തരം പാടുകൾ കാണാം. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രവും അത്തരത്തിൽ തകർക്കപ്പെടുമോ എന്നൊരു സംശയം നാട്ടുകാരായ ഹിന്ദുക്കൾക്ക് തോന്നി. അവർ ക്ഷേത്രം ഊരാളനായിരുന്ന മല്ലിശ്ശേരി നമ്പൂതിരിയെയും തന്ത്രി, ശാന്തിക്കാർ, കഴകക്കാർ തുടങ്ങിയവരെയും വിവരമറിയിച്ചു. തുടർന്ന്, സുരക്ഷിതമായ ഒരു സ്ഥാനം അന്വേഷിച്ച അവർ കണ്ടെത്തിയത് കേരളത്തിലെ മറ്റൊരു പ്രധാന ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രമായ [[അമ്പലപ്പുഴ ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം|അമ്പലപ്പുഴ]]യാണ്. അമ്പലപ്പുഴ അന്ന് [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിന്റെ]] ഭാഗമായിരുന്നു. അതിനാൽ, അന്നത്തെ തിരുവിതാംകൂർ രാജാവായിരുന്ന [[കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ|ധർമ്മരാജ]]യുടെ അനുമതി വാങ്ങിയാണ് അമ്പലപ്പുഴയിലേയ്ക്ക് വിഗ്രഹം കൊണ്ടുപോയി. അവിടെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നടയിലുണ്ടായിരുന്ന പഴയ [[ചെമ്പകശ്ശേരി]] രാജവംശത്തിന്റെ കൊട്ടാരത്തിൽ (ചെമ്പകശ്ശേരി രാജ്യം 1748-ൽ [[അനിഴം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]] പിടിച്ചടക്കി തിരുവിതാംകൂറിൽ ലയിപ്പിച്ചിരുന്നു) പ്രത്യേകം തീർത്ത ശ്രീകോവിലിലാണ് വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്. അതിനോടുചേർന്ന് ഒരു [[തിടപ്പള്ളി]]യും അടുത്ത് ഒരു [[കിണർ|കിണറും]] കൂടി പണിയിച്ചു. ഇന്നും അമ്പലപ്പുഴയിൽ ആ ശ്രീകോവിലും തിടപ്പള്ളിയും കിണറുമെല്ലാമുണ്ട്. ഇന്ന് ആ സ്ഥലം, 'അമ്പലപ്പുഴ ഗുരുവായൂർ നട' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. അമ്പലപ്പുഴയിൽ ഉച്ചപ്പൂജയ്ക്ക് പാൽപ്പായസം എഴുന്നള്ളിയ്ക്കുമ്പോൾ വടക്കേ നടയിൽ ഒരു കൃഷ്ണപ്പരുന്ത് വട്ടമിട്ടുപറക്കും. ഇത് ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ പ്രതീകമായി വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. എന്നാൽ, ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം തകർക്കാൻ ടിപ്പു സുൽത്താന് കഴിഞ്ഞില്ല. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈന്യം ഗുരുവായൂരിനടുത്ത് തമ്പടിയ്ക്കുകയും ഗുരുവായൂരിലെ മിയ്ക്ക ക്ഷേത്രങ്ങളും തകർക്കുകയും ചെയ്തെങ്കിലും ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം തകർക്കാൻ ശ്രമിയ്ക്കുന്നതിനിടയിൽ പെട്ടെന്ന് ഇടിയും മഴയും വരികയും അതോടെ ക്ഷേത്രം തകർക്കാനാകാത്തെ സ്ഥലം വിടുകയും ചെയ്യുകയായിരുന്നത്രേ. === ഗുരുവായൂർ സത്യാഗ്രഹം === {{Main|ഗുരുവായൂർ സത്യാഗ്രഹം}} കേരളത്തിലെ മിക്ക ക്ഷേത്രങ്ങളെയും പോലെ ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലും അവർണ്ണ സമുദായക്കാർക്ക് പ്രവേശനമുണ്ടായിരുന്നില്ല. ഈ അനാചാരത്തിനെതിരെ [[മന്നത്ത് പത്മനാഭൻ]] [[കെ. കേളപ്പൻ|കെ. കേളപ്പൻ]], [[എ.കെ. ഗോപാലൻ|എ. കെ. ജി.]], [[പി. കൃഷ്ണപിള്ള|പി. കൃഷ്ണപിള്ള]], [[ടി. എസ്. തിരുമുമ്പ്|സുബ്രഹ്മണ്യൻ തിരുമുമ്പ്]] എന്നിവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടത്തപ്പെട്ട സമരമായിരുന്നു ഗുരുവായൂർ സത്യാഗ്രഹം. എ. കെ. ജി.യായിരുന്നു സത്യഗ്രഹ വോളന്റിയർമാരുടെ നേതാവ്. സമരത്തെ പ്രതിരോധിയ്ക്കാൻ ക്ഷേത്രാധികാരികൾ അമ്പലത്തിന് ചുറ്റും മുള്ളുവേലി കെട്ടുകയും സത്യഗ്രഹികളെ അടിച്ചുകൊല്ലുമെന്ന് യാഥാസ്ഥിതികർ ഭീഷണി മുഴക്കുകയും ചെയ്തു. ഒരു സംഘം വോളന്റിയർമാർ കണ്ണൂരിൽ നിന്ന് കാൽനടയായി ഗുരുവായൂരേക്ക് മാർച്ച് ചെയ്തു.<ref>[http://guruvayurdevaswom.nic.in/gsatyagraha.html ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം]</ref>. കെ. കേളപ്പൻ പന്ത്രണ്ടു് ദിവസം [[നിരാഹാരം]] കിടന്നു. നവംബർ ഏഴിന് സുബ്രഹ്മണ്യൻ തിരുമുമ്പ് അറസ്റ്റിലായി. ജനുവരി നാലിന് എ. കെ. ജി.യെയും അറസ്റ്റ് ചെയ്തു. [[ഗാന്ധിജി]] ഇടപെട്ടതിന് ശേഷം സത്യഗ്രഹം അവസാനിപ്പിക്കുകയും പിന്നീട് [[പൊന്നാനി]] താലൂക്കിൽ ക്ഷേത്രം അവർണർക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കേണ്ട കാര്യത്തിൽ ഹിന്ദുക്കൾക്കിടയിൽ വോട്ടെടുപ്പ് നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഭൂരിപക്ഷം പേരും തുറന്നുകൊടുക്കാൻ അഭിപ്രായം പറഞ്ഞു. 1947 ജൂൺ 12-ന് മദിരാശി സർക്കാരിന്റെ ക്ഷേത്രപ്രവേശന ഉടമ്പടിക്ക് ശേഷം ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ എല്ലാ വിഭാഗം ജനങ്ങൾക്കും പ്രവേശനം ലഭിച്ചു. എല്ലാ വിശ്വാസികൾക്കും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിയ്ക്കാൻ അനുമതി നൽകണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട് 2007-ൽ [[ഡി.വൈ.എഫ്.ഐ. | ഡി.വൈ.എഫ്.ഐ.യുടെ]] നേതൃത്വത്തിൽ [[രണ്ടാം ഗുരുവായൂർ സത്യഗ്രഹം]] നടത്തി.<ref name='r1'>[http://www.deshabhimani.com/newscontent.php?id=79023 ഗുരുവായൂർ സത്യഗ്രഹത്തിന് 80 വയസ്, ദേശാഭിമാനി ദിനപത്രം, ശേഖരിച്ചതു് 1 നവംബർ, 2011]</ref> കിഴക്കേ നടയിൽ സത്രം വളപ്പിൽ ഇന്ന് ഗുരുവായൂർ സത്യഗ്രഹസ്മാരകമായി ഒരു സ്തൂപവും അതിനടുത്ത് ഒരു ഹാളുമുണ്ട്. === തീപിടുത്തം === [[1970]] [[നവംബർ 30]]-ന് പുലർച്ചെ ഒരുമണിയോടെ ക്ഷേത്രസമുച്ചയത്തിൽ അതിഭയങ്കരമായ ഒരു തീപിടുത്തം ഉണ്ടായി. പടിഞ്ഞാറേ [[ചുറ്റമ്പലം|ചുറ്റമ്പലത്തിൽ]] നിന്ന് തുടങ്ങിയ തീ അഞ്ചുമണിക്കൂറോളം ആളിക്കത്തി. ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ പ്രധാന ശ്രീകോവിലും പാതാളാഞ്ജനനിർമ്മിതമായ പ്രധാനവിഗ്രഹവും ഗണപതി, ശാസ്താവ്, ഭഗവതി എന്നിവരുടെ കോവിലുകളും കൊടിമരവും ബലിക്കല്ലും മാത്രം അത്ഭുതകരമായി തീയിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ടു. [[ഏകാദശി|ഏകാദശിവിളക്ക്]] സമയത്തായിരുന്നു ഈ തീപിടിത്തം നടന്നത്. ഈ ഉത്സവസമയത്ത് [[വിളക്കുമാടം|വിളക്കുമാടത്തിലെ]] എല്ലാ വിളക്കുകളും ജ്വലിപ്പിച്ചിരുന്നു. [[ശീവേലി]] പ്രദക്ഷിണത്തിനു ശേഷം ഉത്സവപരിപാടികൾ കഴിഞ്ഞ് ഗോപുരത്തിന്റെ എല്ലാ നടകളും അടച്ചുകഴിഞ്ഞിട്ടായിരുന്നു ഈ തീപിടിത്തം. പടിഞ്ഞാറേ ചുറ്റമ്പലത്തിനു സമീപം താമസിക്കുന്ന കോമത്ത് നാരായണപണിയ്ക്കർ എന്നയാൾ ക്ഷേത്രത്തിനുള്ളിൽ തീ കണ്ട് മറ്റ് ആൾക്കാരെ വിളിച്ചുകൂട്ടുകയായിരുന്നു. ജാതിമതപ്രായഭേദമന്യേ ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകൾ മണ്ണും വെള്ളവും ഉപയോഗിച്ച് തീയണയ്ക്കാൻ പരിശ്രമിച്ചു. [[പൊന്നാനി]], [[തൃശ്ശൂർ]], [[ഫാക്ട്]] എന്നിവിടങ്ങളിലെ അഗ്നിശമനസേനാംഗങ്ങളും തീയണയ്ക്കാൻ പരിശ്രമിച്ചു (അന്ന് ഗുരുവായൂരിൽ ഫയർ സ്റ്റേഷനുണ്ടായിരുന്നില്ല). രാവിലെ 5.30-ഓടു കൂടി തീ പൂർണ്ണമായും അണഞ്ഞു. അനിയന്ത്രിതമായ തീ കണ്ട് അധികാരികൾ വിലപിടിപ്പുള്ളതെല്ലാം ശ്രീകോവിലിനുള്ളിൽ നിന്നു മാറ്റിയിരുന്നു. ഗുരുവായൂരപ്പന്റെയും ഗണപതിയുടെയും ശാസ്താവിന്റെയും വിഗ്രഹങ്ങൾ ആദ്യം ചുറ്റമ്പലത്തിലേക്കും പിന്നീട് കൂടുതൽ സുരക്ഷിതമായ ഇടം എന്ന നിലയ്ക്ക് തന്ത്രിയുടെ ഗൃഹത്തിലേക്കും മാറ്റി. ചുറ്റമ്പലവും പടിഞ്ഞാറേ വിളക്കുമാടവും തെക്ക്, വടക്ക് വശങ്ങളും മുഴുവനായി അഗ്നിക്കിരയായി. പടിഞ്ഞാറേ നടയിൽ ശ്രീകോവിലിന് തൊട്ടുപുറകിൽ സ്ഥാപിച്ചിരുന്ന അനന്തശയനചിത്രം പൂർണ്ണമായും കത്തിനശിച്ചു. ശ്രീകോവിലിൽ നിന്നും 3 വാര മാത്രം അകലത്തായിരുന്നു ചുറ്റമ്പലമെങ്കിലും ശ്രീകോവിലിൽ മാത്രം തീ സ്പർശിച്ചില്ല. എന്നാൽ, ചുറ്റുമുണ്ടായിരുന്ന ചിത്രങ്ങൾക്ക് പുക തട്ടി കാര്യമായ കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ചു. === പുനരുദ്ധാരണം === കേരള സർക്കാർ തീപ്പിടുത്തത്തെ കുറിച്ച് അന്വേഷിക്കാൻ കമ്മിഷനെ നിയോഗിച്ചു. അന്വേഷണത്തിൽ ക്ഷേത്രഭരണത്തിൽ വളരെയധികം ക്രമകേടുകൾ നടക്കുന്നതായി കണ്ടെത്തി. അതിനുശേഷം കേരളസർക്കാർ ക്ഷേത്ര ഭരണം ഏറ്റെടുക്കാൻ ഉത്തരവു പുറപ്പെടുവിച്ചു. 1977-ൽ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം നിയമം നിലവിൽ വന്നു. തീപിടിത്തത്തിനു ശേഷം വൻ തോതിലുള്ള പുനരുദ്ധാരണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടന്നു. പൊതുജനങ്ങളുടെ‍ നിർലോഭമായ സഹകരണം മൂലം 26,69,000 രൂപ പിരിച്ചെടുക്കാൻ സാധിച്ചു. കേരളത്തിലെ പ്രശസ്തരായ [[ജ്യോത്സ്യർ|ജ്യോത്സ്യന്മാരെ]] സമ്മേളിപ്പിച്ച് ക്ഷേത്രാധികാരികൾ ഭഗവാന്റെ ഇംഗിതം എന്താണെന്ന് ആരാഞ്ഞു. നാലമ്പലത്തിന്റെ വടക്ക്, കിഴക്ക് വാതിലുകൾക്ക് വീതികൂട്ടുവാനുള്ള ആശയം ഒഴിച്ച് ഈ യോഗം തീരുമാനിച്ച മറ്റെല്ലാ നിർദ്ദേശങ്ങളും അംഗീകരിച്ചു. പുനരുദ്ധാരണത്തിനുള്ള തറക്കല്ല് കാഞ്ചി കാമകോടി മഠാതിപതി ജഗദ്ഗുരു [[ജയേന്ദ്ര സരസ്വതി]] സ്വാമികൾ ആണ് സ്ഥാപിച്ചത്. രണ്ട് വാതിൽമാടങ്ങളിലെ പത്ത് ഉരുണ്ട തൂണുകൾ മനോഹരമായി കൊത്തുപണി ചെയ്തു. അവയിൽ തെക്കുഭാഗത്തുള്ള വാതിൽമാടത്തിൽ ഇരുന്നായിരുന്നു 1586-ൽ [[മേൽപ്പത്തൂർ നാരായണ ഭട്ടതിരി]] [[നാരായണീയം]] എഴുതിയത്. തീപ്പിടുത്തത്തിനു ശേഷം വിളക്കുമാടത്തിൽ ആദ്യമായി തിരിതെളിച്ചത് [[1973]] [[ഏപ്രിൽ 14]]-ന് ([[വിഷു]] ദിവസം) ആയിരുന്നു. === മോഷണം === 1985 മാർച്ച് 31-ന് ക്ഷേത്രത്തിൽ അതിഭയങ്കരമായ ഒരു മോഷണം നടക്കുകയുണ്ടായി. ഭഗവാന് ചാർത്തിയിരുന്ന 60 ഗ്രാം തൂക്കം വരുന്ന 24 നീലക്കല്ലുകളും അമൂല്യരത്നങ്ങളുമടങ്ങിയ നാഗപടത്താലി, 45 ഗ്രാം തൂക്കം വരുന്ന മഹാലക്ഷ്മിമാല, 90 ഗ്രാം തൂക്കം വരുന്ന നീലക്കല്ലുമാല എന്നിവയാണ് അന്ന് മോഷണം പോയത്. കേരളചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും കുപ്രസിദ്ധമായ മോഷണങ്ങളിലൊന്നായിരുന്നു ഇത്; ഒപ്പം ഏറ്റവുമധികം ചർച്ചാവിഷയമായതും. ആറുമാസത്തെ കാലാവധിക്കുശേഷം അന്നത്തെ മേൽശാന്തി കക്കാട് ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരി സ്ഥാനമൊഴിഞ്ഞ ദിവസമായിരുന്നു മോഷണം. പതിവുരീതിയുടെ ഭാഗമായി സ്ഥാനചിഹ്നമായ താക്കോൽക്കൂട്ടം ശ്രീകോവിലുനുമുന്നിലെ നമസ്കാരമണ്ഡപത്തിൽ സമർപ്പിച്ച് സ്ഥാനമൊഴിയുന്നതിനിടയിലാണ് ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരി വിഗ്രഹത്തിൽ മൂന്ന് ആഭരണങ്ങളുടെ കുറവ് കണ്ടെത്തിയത്. തുടർന്ന് പൊട്ടിക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം ക്ഷേത്രം വിട്ടത്. പലരും അന്ന് അദ്ദേഹത്തെ ഇക്കാര്യത്തിൽ സംശയിച്ചു. മറ്റുചിലർ പ്രമുഖ കോൺഗ്രസ് നേതാവും പിൽക്കാല [[പൊന്നാനി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] എം.എൽ.എയും അന്നത്തെ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ചെയർമാനുമായിരുന്ന പി.ടി. മോഹനകൃഷ്ണനെയാണ് സംശയിച്ചത്. മോഹനകൃഷ്ണൻ തിരുവാഭരണം മോഷ്ടിച്ച് അന്നത്തെ മുഖ്യമന്ത്രിയായിരുന്ന [[കെ. കരുണാകരൻ|കെ. കരുണാകരന്]] സമർപ്പിച്ചു എന്നുവരെ ആക്ഷേപങ്ങൾ ഉയർന്നു. 1987-ലെ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഈയൊരു വാദം ഉന്നയിച്ചുകൊണ്ടായിരുന്നു അന്നത്തെ പ്രതിപക്ഷനേതാവായിരുന്ന [[ഇ. കെ. നായനാർ|ഇ.കെ. നായനാരുടെ]]യും കൂട്ടരുടെയും പ്രചരണം. 'കള്ളാ കരുണാകരാ, എന്റെ തിരുവാഭരണം തിരിച്ചുതരാതെ നീ എന്നെ കാണാൻ വരരുത്' എന്ന് ഗുരുവായൂരപ്പൻ കരുണാകരനോട് പറയുന്ന രീതിയിൽ കാർട്ടൂണുകൾ പ്രചരിച്ചു. 'ചെപ്പുകിലുക്കണ കരുണാകരാ നിന്റെ ചെപ്പുതുറന്നൊന്നു കാട്ടൂ നീ' എന്ന രീതിയിൽ പാരഡി ഗാനങ്ങളും ഇതിനിടയിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. ഇതിനിടയിൽ അഞ്ചുവട്ടം ക്ഷേത്രം മേൽശാന്തിയായി പ്രവർത്തിച്ച ക്ഷേത്രം ഓതിക്കൻ കൂടിയായിരുന്ന ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയുടെ കയ്യിൽനിന്ന് ദേവസ്വം അയ്യായിരം രൂപ നഷ്ടപരിഹാരം പിരിച്ചെടുത്തു. അദ്ദേഹത്തെയും മക്കളായ ആനന്ദനെയും ദേവദാസനെയും നുണപരിശോധനയ്ക്ക് വിധേയരാക്കി. ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയുടെ മകൾ സുധയുടെ വിവാഹവും മുടങ്ങി. ഇല്ലത്ത് പോലീസ് കയറിയിറങ്ങി. മനസ്സമാധാനമെന്നൊന്ന് കുടുംബത്തിൽ ഇല്ലാതായി. ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ പരമഭക്തനായിരുന്ന കരുണാകരനെയും മോഹനകൃഷ്ണനെയും കളിയാക്കിക്കൊണ്ട് 1987-ൽ അധികാരത്തിലേറിയ ഇടതുപക്ഷസർക്കാർ, പക്ഷേ ഇക്കാര്യത്തിൽ അലംഭാവം കാണിച്ചു. അന്വേഷണം വേണ്ടപോലെ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാൻ അവർക്കായില്ല. 1993-ൽ കേസ് അന്വേഷിച്ച [[കുന്നംകുളം]] മജിസ്ട്രേറ്റ് കോടതി ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയെയും മക്കളെയും നിരപരാധികളെന്നുകണ്ട് വെറുതെവിട്ടു. എന്നാൽ ആ വാർത്ത കേൾക്കാൻ ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയുണ്ടായിരുന്നില്ല. 1989-ൽ കടുത്ത മനോവേദന മൂലം അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചുപോയിരുന്നു. പിന്നീട് മകൻ ദേവദാസൻ നമ്പൂതിരി 1998-ലും 2002-ലുമായി രണ്ടുവട്ടം മേൽശാന്തിയായി. ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയുടെ പേരമകനും ആനന്ദൻ നമ്പൂതിരിയുടെ മകനുമായ ഡോ. കിരൺ ആനന്ദ് 2022-ൽ ആദ്യ അപേക്ഷയിൽ തന്നെ മേൽശാന്തിയായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 1985, 1990, 2007 എന്നീ വർഷങ്ങളിൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ ദേവപ്രശ്നം നടത്തി. ആ ദേവപ്രശ്നങ്ങളിലെല്ലാം തിരുവാഭരണങ്ങൾ ക്ഷേത്രക്കിണറ്റിലുണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തി. തുടർന്ന് 1990-ലും 2013-ലും ക്ഷേത്രക്കിണർ വറ്റിച്ച് പരിശോധന നടത്തി. എന്നാൽ അപ്പോഴൊന്നും തിരുവാഭരണങ്ങൾ കിട്ടിയില്ല. 2013 മാർച്ചിൽ നടത്തിയ പരിശോധനയിൽ ക്ഷേത്രക്കിണറ്റിൽനിന്ന് ഏതാനും സാളഗ്രാമങ്ങളും പൂജാപാത്രങ്ങളും മറ്റും ലഭിച്ചു. 2014 ഏപ്രിൽ 25-ന് ക്ഷേത്രക്കിണർ വീണ്ടും വറ്റിച്ച് പരിശോധന നടത്തി. തുടർന്ന് തിരുവാഭരണങ്ങളിലെ നാഗപടത്താലി തിരിച്ചുകിട്ടി. മറ്റുള്ളവ കണ്ടുപിടിയ്ക്കാനുള്ള ശ്രമം നടന്നുവരുന്നു. == ക്ഷേത്ര വാസ്തുവിദ്യ == തനതായ കേരളീയ വാസ്തുവിദ്യാ ശൈലിയിലാണ് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചിരിയ്യ്ക്കുന്നത്. ദേവശില്പിയായ [[വിശ്വകർമ്മാവ്]] ആണ് ഇവിടെ ആദ്യത്തെ ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചത് എന്നു വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. [[വിഷു]]ദിവസത്തിൽ സൂര്യന്റെ ആദ്യകിരണങ്ങൾ ഗുരുവായൂരിലെ വിഷ്ണുവിന്റെ കാൽക്കൽ വീഴുന്ന വിധത്തിലാണ് ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത് (കിഴക്കോട്ട് ദർശനം). ഇങ്ങനെ സൂര്യൻ വിഷുദിവസത്തിൽ ആദ്യമായി വിഷ്ണുവിന് വന്ദനം അർപ്പിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുവശത്തും പടിഞ്ഞാറുവശത്തും ഓരോ കവാടങ്ങളുണ്ട്. ഭഗവദ്ദർശനവശമായ കിഴക്കുവശത്തുള്ളതാണ് പ്രധാനം. തിരക്കില്ലാത്തപ്പോൾ അവിടെനിന്നുനോക്കിയാൽത്തന്നെ ഭഗവദ്വിഗ്രഹം കാണാൻ സാധിക്കും. പണ്ട് കിഴക്കേനടയിലെ മഞ്ജുളാലിൽ നിന്നുനോക്കിയാൽ പോലും വിഗ്രഹം കാണാമായിരുന്നുവത്രേ! ഇരുവശത്തും ഇരുനിലഗോപുരങ്ങൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. കിഴക്കേ നടയിലെ ഗോപുരത്തേക്കാൾ ഉയരം കുറവാണ് പടിഞ്ഞാറേ നടയിലെ ഗോപുരത്തിന്. കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിന് 33 അടിയും, പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് 27 അടിയും ഉയരം വരും. [[File:Garuda statue at Guruvayur Sri Krishna Temple.jpg|thumb|മഞ്ജുളാൽത്തറയിലെ ഗരുഡൻ]] [[File:Sathyagraha memorial at Guruvayur.jpg|thumb|എ. കെ. ജി. കവാടം (ഗുരുവായൂർ സ്വകാര്യ ബസ് സ്റ്റാൻഡിനടുത്ത്) ]] ==ശ്രീകോവിൽ== ലക്ഷണമൊത്ത ചതുരാകൃതിയിലുള്ളതാണ് ഇവിടത്തെ ശ്രീകോവിൽ. രണ്ടുനിലകളോടുകൂടിയ ശ്രീകോവിലിന്റെ മേൽക്കൂര ചെമ്പുമേഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിയതാണ്. 1981 ജനുവരി 14-ന് കെ.ടി.ബി. മേനോൻ എന്ന ഭക്തന്റെ വഴിപാടായാണ് ശ്രീകോവിലിന്റെ മേൽക്കൂര സ്വർണ്ണം പൂശിയത്. വടക്കുഭാഗത്ത് അഭിഷേകജലം ഒഴുകുന്ന ഓവ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. അകത്ത് മൂന്നുമുറികളുണ്ട്. അവയിൽ പടിഞ്ഞാറേ അറ്റത്താണ് വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. പാതാളാഞ്ജനശിലയിൽ തീർത്ത മൂലവിഗ്രഹത്തെക്കൂടാതെ സ്വർണ്ണത്തിലും വെള്ളിയിലും തീർത്ത രണ്ട് വിഗ്രഹങ്ങൾ കൂടിയുണ്ട്. ഇവയിൽ സ്വർണ്ണത്തിൽ തീർത്ത വിഗ്രഹമാണ് നിത്യേന ശീവേലിയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാറുള്ളത്. 1975-ൽ പ്രശസ്ത വിഗ്രഹശില്പിയായിരുന്ന [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ]] വേലപ്പൻ ആചാരിയും പുത്രനായ കുട്ടൻ ആചാരിയും ചേർന്നാണ് ഈ വിഗ്രഹം നിർമ്മിച്ചത്. വെള്ളിയിൽ തീർത്ത വിഗ്രഹം, [[ആലപ്പുഴ ജില്ല]]യിലെ [[മാന്നാർ]] എന്ന സ്ഥലത്തെ ശില്പികൾ പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ നിർമ്മിച്ചതാണ്. ഉത്സവക്കാലത്തുമാത്രമേ ഇത് എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാറുള്ളൂ. വിഗ്രഹത്തിന് പുറകിലായി അതിവിശേഷമായ ഒരു സാളഗ്രാമപ്പടി കൂടിയുണ്ട്. ഇതുവഴി വൈഷ്ണവചൈതന്യം പതിന്മടങ്ങ് വർദ്ധിയ്ക്കുന്നു. ചുവർച്ചിത്രങ്ങൾകൊണ്ടും ദാരുശില്പങ്ങൾകൊണ്ടും അതിമനോഹരമാക്കിയിട്ടുണ്ട് ഇവിടത്തെ ശ്രീകോവിൽ. ശിവൻ മോഹിനിയെ കണ്ട് മയങ്ങുന്നത്, പാലാഴിമഥനം, ശ്രീരാമപട്ടാഭിഷേകം, ഗണപതി, [[ദക്ഷിണാമൂർത്തി]] - അങ്ങനെ നീളുന്നു ആ നിര. ശ്രീകോവിലിന്റെ വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ വരച്ചുവച്ച താമരക്കണ്ണന്റെ ചിത്രം, ഈയടുത്ത കാലത്ത് സാമൂഹിക മാധ്യമങ്ങളിലൂടെ വളരെയധികം ശ്രദ്ധിയ്ക്കപ്പെടുകയുണ്ടായി. നിലവിൽ ശ്രീകോവിൽച്ചുവരുകളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ചിത്രങ്ങൾ, 1970-ലെ തീപിടുത്തത്തിനുശേഷം വീണ്ടും വരച്ചുചേർത്തവയാണ്. [[മമ്മിയൂർ കൃഷ്ണൻകുട്ടി നായർ]], [[കെ.കെ വാര്യർ]], [[പട്ടാമ്പി ശേഖരവാര്യർ]], [[എം.കെ. ശ്രീനിവാസൻ]] എന്നീ ചുവർച്ചിത്രകാരന്മാരും ശിഷ്യഗണങ്ങളും ചേർന്നാണ് ഇവ വരച്ചത്. ശ്രീകോവിലിന്റെ വാതിലുകൾ പിച്ചളയിൽതീർത്ത് സ്വർണ്ണം പൂശിയവയാണ്. 101 മണികൾ ഈ വാതിലിലുണ്ട്. ശ്രീകോവിലിലേക്ക് കയറാനായി സോപാനപ്പടികൾ കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്തവയാണ്. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ അവയും സ്വർണ്ണം പൂശിയിട്ടുണ്ട്. ഇരുവശത്തുനിന്നും കയറാൻ പറ്റുന്ന രീതിയിലുള്ള സോപാനപ്പടികളാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ==നാലമ്പലം== ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ വിവിധ ഭാഗങ്ങൾ ===അങ്കണം=== ശ്രീകോവിലിനു ചുറ്റുമുള്ള മുറ്റവും നടവഴിയും വാതിൽമാടങ്ങളും ചേർന്ന ഭാഗമാണ് അങ്കണം എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. 'നാലമ്പലം' എന്നും ഇതറിയപ്പെടുന്നു. ===വാതിൽമാടം=== കിഴക്കുവശത്തുകൂടി അങ്കണത്തിലേക്ക് കടക്കുമ്പോൾ ഇരുവശത്തുമുള്ള ഉയർന്ന പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളാണ് വാതിൽമാടം. തെക്കേ വാതിൽമാടത്തിന്റെ കിഴക്കേ തൂണിൽ ചാരിയിരുന്നാണ് നാരായണീയം രചിച്ചതെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കുന്നു. ഇന്ന് ആ സ്ഥലത്ത് അത് എഴുതിക്കാണിയ്ക്കുന്ന ഒരു ഫലകവും സമീപം ഒരു നിലവിളക്കും സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതിന്റെ തെക്കുഭാഗത്തുള്ള പ്രത്യേകം മുറിയിലാണ് കീഴ്ശാന്തിമാർ ചന്ദനം അരയ്ക്കുന്നത്. പണ്ട് വടക്കേ വാതിൽമാടം പരദേശി ബ്രാഹ്മണന്മാർക്കുള്ളതായിരുന്നു. ഇന്ന് ഈ സ്ഥലങ്ങൾ പ്രത്യേകപരിപാടികൾക്കായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. തെക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് നിത്യവും രാവിലെയുള്ള ഗണപതിഹോമമടക്കമുള്ള ക്രിയകൾ നടത്തിവരുന്നത്. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് നിത്യേനയുള്ള [[ചെണ്ടമേളം|ചെണ്ടമേളവും]] [[അഷ്ടപദി]] ആലാപനവും നടക്കുന്നത്. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ അഷ്ടപദി ആലാപനത്തിന് വളരെയധികം പ്രാധാന്യമുണ്ട്. അഷ്ടപദി കേരളത്തിൽ പ്രചരിച്ചുതുടങ്ങിയ കാലം മുതലേ ഗുരുവായൂരിൽ അഷ്ടപദി അർച്ചന നടന്നുവരുന്നുണ്ട്. ചെർപ്പുളശ്ശേരി ഉണ്ണിരാരിച്ചൻ തിരുമുല്പാടും മകൻ [[ജനാർദ്ദനൻ നെടുങ്ങാടി|ജനാർദ്ദനൻ നെടുങ്ങാടിയും]] ഈ രംഗത്തെ പ്രധാന കലാകാരന്മാരായിരുന്നു. അഷ്ടപദിയിൽ ഒരു ഗുരുവായൂർ ശൈലി തന്നെ സൃഷ്ടിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ ഇവർ പങ്കുവഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇപ്പോൾ അഷ്ടപദി മൈക്കിലൂടെ കേൾപ്പിച്ചുകൊടുക്കുന്ന പരിപാടിയുണ്ട്. അഞ്ചുപൂജകൾക്കും ദീപാരാധനയ്ക്കുമെല്ലാം മൈക്കിൽ അഷ്ടപദി കേൾക്കാവുന്നതാണ്. ===നമസ്കാരമണ്ഡപം=== ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ തീർത്തതാണ് നമസ്കാരമണ്ഡപം. നാലുകാലുകളോടുകൂടിയ താരതമ്യേന ചെറിയൊരു നമസ്കാരമണ്ഡപമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ഇതിന്റെ മേൽക്കൂര സ്വർണ്ണം മേഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. അതിനുമുകളിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടം ശോഭിച്ചുനിൽക്കുന്നു. ഭഗവദ്വാഹനമായ [[ഗരുഡൻ|ഗരുഡന്റെ]] സാന്നിധ്യം ഈ മണ്ഡപത്തിലുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം ഇവിടെയും വന്ദിയ്ക്കാറുണ്ട്. മൂന്ന് തട്ടുകളോടുകൂടിയ ഒരു കവരവിളക്ക് ഇവിടെ കാണാം. ദീപാരാധനാസമയത്തും മറ്റും ഇത് കത്തിച്ചുവയ്ക്കുന്നു. മേൽശാന്തി നറുക്കെടുപ്പിന്റെ അവസരങ്ങളിൽ ഇവിടെ സൂക്ഷിച്ചിട്ടുള്ള പെട്ടിയിൽനിന്നാണ് പുതിയ മേൽശാന്തിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്. പഴയ മേൽശാന്തി സ്ഥാനമൊഴിയുമ്പോൾ തന്റെ സ്ഥാനചിഹ്നമായ താക്കോൽക്കൂട്ടം ഇവിടെ നിക്ഷേപിക്കുകയാണ് ചെയ്യുക. തുടർന്ന് ഓതിക്കൻ ഇത് പുതിയ മേൽശാന്തിക്ക് കൈമാറുന്നു. ===നാലമ്പലം=== അങ്കണത്തിനു ചുറ്റും മേൽക്കൂരയോടുകൂറ്റിയതാണ് നാലമ്പലം. ഇതിനകത്ത് സ്ഥലം വളരെ കുറവാണ്. എങ്കിലും പ്രദക്ഷിണം നിർബാധം നടത്താം. നാലമ്പലത്തിനൊത്ത നടുക്കായി ശ്രീകോവിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. ചുറ്റുമുള്ള അകത്തെ ബലിവട്ടത്തിൽ അങ്ങിങ്ങായി ബലിക്കല്ലുകൾ കാണാം. അഷ്ടദിക്പാലകർ (കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിര്യതി]], പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]]), സപ്തമാതൃക്കൾ (തെക്കുഭാഗത്ത് ഒറ്റക്കല്ലിൽ - [[ബ്രാഹ്മി]]/[[ബ്രഹ്മാണി]], [[മാഹേശ്വരി]], [[കൗമാരി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[വാരാഹി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്നീ ക്രമത്തിൽ), [[വീരഭദ്രൻ]] (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം കിഴക്കുഭാഗത്ത്), ഗണപതി (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത്), ശാസ്താവ് (തെക്കിനും തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), സുബ്രഹ്മണ്യൻ (പടിഞ്ഞാറിനും വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), ദുർഗ്ഗ (വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനും വടക്കിനുമിടയിൽ), അനന്തൻ (തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനും പടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), ബ്രഹ്മാവ് (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ), [[നിർമ്മാല്യമൂർത്തി]] (വടക്കിനും വടക്കുകിഴക്കിനുമിടയിൽ - ഇവിടെ [[വിഷ്വക്സേനൻ]]) തുടങ്ങിയ ദേവന്റെ കാവൽക്കാരെയാണ് ഈ ബലിക്കല്ലുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. നിത്യശീവേലിക്ക് ഈ കല്ലുകളിലാണ് മേൽശാന്തി ബലിതൂകുന്നത്. കൂടാതെ, വിഷ്ണുക്ഷേത്രമായതിനാൽ വടക്കുവശത്ത് ''ഉത്തരമാതൃക്കൾ'' എന്ന പേരിൽ മറ്റൊരു സങ്കല്പവുമുണ്ട്. ഭാഗീശ്വരി, ക്രിയ, കീർത്തി, ലക്ഷ്മി, സൃഷ്ടി, വിദ്യ, ശാന്തി എന്നീ ഏഴുദേവതകളാണ് ഈ പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇവർക്കൊപ്പം ശ്രീധരൻ, അശ്വമുഖൻ എന്നീ രണ്ട് ദേവന്മാരുമുണ്ട്. സപ്തമാതൃക്കളുടെ വൈഷ്ണവഭാവമായാണ് ഇതിനെ കണ്ടുവരുന്നത്. എന്നാൽ, ഇവർക്ക് ബലിക്കല്ലുകൾ നൽകിയിട്ടില്ല. പകരം, സങ്കല്പത്തിൽ ബലിതൂകിപ്പോകുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭേദങ്ങളാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. തന്മൂലം അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും തൊട്ട് തലയിൽ വയ്ക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ===തിടപ്പള്ളി=== ഭഗവാനുള്ള നിവേദ്യം തയ്യാറാക്കുന്ന മുറിയാണ് തിടപ്പള്ളി. പതിവുപോലെ നാലമ്പലത്തിനകത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ ശ്രീകോവിലിന് വലതുവശത്താണ് തിടപ്പള്ളി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. രണ്ടുഭാഗങ്ങളാക്കിത്തിരിച്ച തിടപ്പള്ളിയുടെ ഒരുഭാഗത്ത് പായസം പോലുള്ള നിവേദ്യങ്ങളും മറുഭാഗത്ത് [[അപ്പം]] പോലുള്ള നിവേദ്യങ്ങളുമാണ് ഉണ്ടാക്കുന്നത്. സാധാരണ വിഷ്ണുക്ഷേത്രങ്ങളിലെപ്പോലെ പാൽപ്പായസം തന്നെയാണ് ഗുരുവായൂരിലും പ്രധാന നിവേദ്യം. [[അമ്പലപ്പുഴ പാൽപ്പായസം|അമ്പലപ്പുഴയിൽ]] നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി തൂവെള്ള നിറമാണ് ഇവിടെയുള്ള പാൽപ്പായസത്തിന്. നിത്യവും പന്തീരടിയ്ക്കും ഉച്ചപ്പൂജയ്ക്കും അത്താഴപ്പൂജയ്ക്കുമായി മൂന്നുനേരം പാൽപ്പായസനിവേദ്യം പതിവാണ്. കൂടാതെ, നെയ്പ്പായസം, പാലടപ്രഥമൻ, കടുമ്പായസം, ത്രിമധുരം, പഴം, പഞ്ചസാര, അപ്പം, അട തുടങ്ങിയവയും പ്രധാനമാണ്. ===പടക്കളം=== ഭഗവാനു നിവേദിച്ച പടച്ചോറ് വിതരണം ചെയ്യുന്നതിവിടെയാണ്. ശ്രീകോവിലിന് വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ഒരു പ്രത്യേകമുറിയിലാണ് സ്ഥാനം. ഇവിടെ പ്രത്യേകം കൊട്ടകളിൽ നിറച്ച് പടച്ചോറ് കൂട്ടിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. ഇലയിൽ വന്നാണ് ഇവ കൊടുക്കുക. ===തുറക്കാ അറ=== പേരു സൂചിപ്പിക്കുന്നതുപോലെത്തന്നെ ഒരിയ്ക്കലും തുറക്കാത്ത ഒരു രഹസ്യ അറയാണ് തുറക്കാ അറ. തിടപ്പള്ളിയ്ക്ക് പടിഞ്ഞാറാണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.നാഗങ്ങളാണ് ഈ നിലവറ കാക്കുന്നതാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഇതിനകത്ത് ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാന്റെ മയിൽപ്പീലി പോലുള്ള പല അത്ഭുതവസ്തുക്കളുമുള്ളതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ ഇത് തുറക്കാൻ ചില വിരുതന്മാർ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ അന്ന് കുറേ അനർത്ഥങ്ങൾ കാണാനിടയായി{{തെളിവ്}}. തുടർന്ന് അത് എന്നെന്നേയ്ക്കുമായി അടച്ചിടുകയായിരുന്നു. ===[[സരസ്വതി]] അറ=== ഗണപതിക്ഷേത്രത്തിന്റെ തൊട്ടുമുമ്പിലാണ് സരസ്വതി അറ. നവരാത്രികലത്ത് ഓലകൾ വച്ചിരുന്ന സ്ഥലമാണ്. സ്ഥലക്കുറവുകാരണം ഇപ്പോഴത് കൂത്തമ്പലത്തിലേക്ക് മാറ്റി. എങ്കിലും, സരസ്വതീദേവിയുടെ ശക്തമായ സാന്നിദ്ധ്യം ഇന്നും ഈ മുറിയിലുണ്ടെന്നാണ് വിശ്വാസം. അതിനാൽ, ഈ മുറി ഇതുവരെ പൊളിച്ചുമാറ്റിയിട്ടില്ല. ഇപ്പോൾ നിത്യേന സരസ്വതീപൂജ നടക്കുന്ന സ്ഥലമാണിത്. വിദ്യാദേവതയായ സരസ്വതീദേവിയുടെ ഒരു ഛായാചിത്രം ഇവിടെ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതിനുമുന്നിൽ നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ഇവിടെ വന്ദിയ്ക്കുന്നത് വിദ്യാഭിവൃദ്ധിയ്ക്ക് ഉത്തമമാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ===നൃത്തശാല=== ശ്രീകോവിലിന് വടക്കുഭാഗത്തുള്ള ഒരു മുറിയാണ് നൃത്തശാല. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് ഭാഗവതോത്തമനായ വില്വമംഗലത്തിന് ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ നൃത്തം ദർശിക്കാനായത് ഇവിടെ വച്ചാണ്. തന്മൂലം നൃത്തശാല എന്ന പേരുവന്നു. [[കന്നി]], [[കുംഭം]] എന്നീ മാസങ്ങളിലെ [[മകം]] നക്ഷത്രദിവസം ഈ മുറിയിൽവച്ചാണ് [[ശ്രാദ്ധം|ശ്രാദ്ധച്ചടങ്ങുകൾ]] നടത്തുന്നത്. ഗുരുവായൂരപ്പനിൽ സർവ്വവും സമർപ്പിച്ച രണ്ട് ഭക്തരുടെ ശ്രാദ്ധം ഗുരുവായൂരപ്പൻ തന്നെ ഊട്ടുന്നു എന്നതാണ് സങ്കല്പം. ഇവിടെ ഭഗവദ്സ്മരണയിൽ ഒരു നിലവിളക്ക് കൊളുത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. നൃത്തശാലയിൽ വന്ദിയ്ക്കുന്നത് ശ്രീകോവിലിൽ കയറി ഭഗവാനെ തൊഴുന്നതിന് തത്തുല്യമായ ഫലം നൽകുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. ===മുളയറ=== നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്താണ് മുളയറ. ഇവിടെയാണ് ഉത്സവക്കാലത്ത് മണ്ണുനിറച്ച് വിവിധ ഇനം വിത്തുകൾ വിതച്ച കുടങ്ങൾ വയ്ക്കുന്നത്. ''മുളയിടൽ'' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ ചടങ്ങോടെയാണ് ഗുരുവായൂരിലെ ഉത്സവത്തിന് തുടക്കം കുറിയ്ക്കുന്നത്. മുളപൂജ നടക്കുന്നതിനാൽ 'മുളയറ' എന്ന പേരുവന്നു. ===കോയ്മ അറ=== നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുഭാഗത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. പഴയ ഭരണസംവിധാനത്തിൽ പൂജകളുടെ മേൽനോട്ടം വഹിച്ചിരുന്ന കോയ്മകളുടെ മുറി. ഇന്ന് ഇത് വെളിച്ചെണ്ണ വിൽക്കാനുള്ള സ്ഥാനമാണ്. ===മണിക്കിണർ=== ശ്രീകോവിലിന് വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന കിണറാണിത്. ഈ കിണറ്റിലെ ജലമാണ് അഭിഷേകത്തിനും നിവേദ്യത്തിനും ഉപയോഗിക്കുന്നത്. ശീവേലിസമയത്ത് ഇവിടെയും ബലി തൂകാറുണ്ട്. ഇവിടെ വരുണസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഇവിടത്തെ ജലത്തിന് വളരെയധികം പ്രത്യേകതകളുണ്ട്. കൊടിയ വേനലിലും പെരുമഴയിലും മരം കോച്ചുന്ന തണുപ്പിലും ഇവിടത്തെ ജലം തുല്യനിലയിൽത്തന്നെ നിൽക്കുന്നു. പരിസരപ്രദേശങ്ങളിലൊന്നുംതന്നെ ഇത്രയും ശുദ്ധമായ ജലം ലഭിയ്ക്കുന്നില്ല. സാളഗ്രാമാദി വിശിഷ്ടവസ്തുക്കൾ ഇവിടെയുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. 2013-ൽ നടന്ന പരിശോധനയിൽ ഇത് വ്യക്തമായി. 1985-ൽ മോഷണം പോയ തിരുവാഭരണങ്ങൾ 2014-ൽ ലഭിച്ചത് ഈ കിണറ്റിൽനിന്നാണ്. ==നടപ്പുര== ===ബാഹ്യാങ്കണം=== ക്ഷേത്രം നാലമ്പലത്തിനുചുറ്റുമുള്ളതാണ് ബാഹ്യാങ്കണം. ശീവേലി നടക്കുന്നതിവിടെയാണ്. നിലവിൽ നാല് നടകളിലും നടപ്പുരകൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള നടപ്പുര, ആദ്യകാലത്ത് ഓടുമേഞ്ഞതായിരുന്നു. 2001-ൽ വ്യവസായഭീമനായിരുന്ന [[ധീരുഭായ് അംബാനി]]യുടെ നേർച്ചയായി ഓടുകൾ മാറ്റുകയും മേൽക്കൂര പൂർണ്ണമായും ചെമ്പുമേയുകയും ചെയ്തു. വടക്കുഭാഗത്തെ നടപ്പുരയും അതിഗംഭീരമായ ഒരു നിർമ്മിതിയാണ്. ഇതിന്റെ കോൺക്രീറ്റ് മേൽക്കൂരയ്ക്ക് പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ശങ്കരാചാര്യരുടെ വീഴ്ച ഓർമ്മിയ്ക്കുന്നതിന്, ആചാര്യവന്ദനത്തിന് ഒരു ഭാഗം ഒഴിച്ചിട്ടിട്ടുണ്ട്. ഈ ഭാഗത്തുതന്നെയാണ് രാത്രി നടയടച്ചശേഷം [[കൃഷ്ണനാട്ടം]] നടക്കുന്നത്. അതിമനോഹരമായ ദേവരൂപങ്ങൾ കൊണ്ട് അലംകൃതമാണ് വടക്കേ നടപ്പുരയിലെ തൂണുകൾ. ഇവ ഗുരുവായൂരിലെ പ്രധാന ആകർഷണങ്ങളിൽ പെടുന്നു. ===ഗോപുരങ്ങൾ=== കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും പ്രവേശന വഴികളിൽ അപൂർവങ്ങളായ ചുമർചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അലംകൃതമായ രണ്ടുനില ഗോപുരങ്ങളുണ്ട്. അവയിൽ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിനാണ് ഉയരം കൂടുതൽ - 33 അടി. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് 27 അടിയേ ഉയരമുള്ളൂ. 1970-ലെ തീപ്പിടുത്തത്തിൽ നശിച്ച ചില ചിത്രങ്ങൾ ഇവിടങ്ങളിൽ പുനർനിർമിച്ചിട്ടുണ്ട്. മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായ ശൈലിയിലും വിഷയത്തിലുമുള്ള ചുമർചിത്രങ്ങളാണിവിടെ. രണ്ടു ഗോപുരങ്ങൾക്കും മരംകൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച കൂറ്റൻ വാതിലുകളുണ്ട്. അവയിൽ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ ദശാവതാരരൂപങ്ങളും പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിൽ ശ്രീകൃഷ്ണലീലകളും കൊത്തിവച്ചിരിക്കുന്നു. അതിലൂടെ കടക്കുന്നതിനായി കിഴക്കേ നടയിൽ ക്യൂ സൗകര്യം ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ക്യൂവിൽ നിൽക്കുന്നവർക്കുമാത്രമേ സാധാരണയായി നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്ക് പ്രവേശനം അനുവദിയ്ക്കാറുള്ളൂ. കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിന് വടക്കുവശത്തുള്ള വഴിയിൽ ദേവസ്വം മാനേജറുടെ ക്യാബിനാണ്. ഇങ്ങോട്ട് കടക്കാനായി മതിൽക്കകത്തുതന്നെ കോണിപ്പടികൾ കാണാം. ===വിളക്കുമാടം=== നാലമ്പലത്തിന് ചുറ്റും ചുമരിലുറപ്പിച്ചിട്ടുള്ള മരച്ചള്ളകളിൽ ഉറപ്പിച്ചിട്ടുള്ള 8000 പിച്ചള വിളക്കുകളുള്ളതാണ് വിളക്കുമാടം. സന്ധ്യയ്ക്ക് ദീപാരാധനസമയത്തും മറ്റും ഈ വിളക്കുകൾ തെളിയിയ്ക്കുന്നു. അവയിൽ പടിഞ്ഞാറേ നടയിലുള്ള കാഴ്ച അതിമനോഹരമാണ്. മറ്റുള്ള മൂന്ന് നടകളിലും വാതിലുകളുടെയും ശ്രീകോവിലിന്റെയും രൂപത്തിൽ തടസ്സങ്ങളുണ്ടാകുമെങ്കിലും പടിഞ്ഞാറേ നടയിൽ ഇവയില്ല. അതിനാൽ തടസ്സങ്ങളില്ലാതെ ദീപപ്രഭ ആസ്വദിയ്ക്കാവുന്നതാണ്. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ ദൃശ്യമാണ് പടിഞ്ഞാറേ വിളക്കുമാടത്തിൽ വിളക്കുകൾ കൊളുത്തിവയ്ക്കുമ്പോൾ നമുക്ക് ലഭിയ്ക്കുന്നത്. [[പൗർണ്ണമി]]ദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെനിന്ന് കൊടിമരത്തിന്റെ മുകളിലെ ഗരുഡനെയും അതിനപ്പുറമുള്ള പൂർണ്ണചന്ദ്രനെയും കാണാനാകുന്ന സ്ഥലം കൂടിയാണിത്. ===നടപ്പുര=== കിഴക്കേഗോപുരം മുതൽ ബലിക്കൽപ്പുരവരെയുള്ള ഭാഗത്ത് മേൽക്കൂരയുള്ള ഭാഗമാണിത്. നടപ്പുരയുടെ വടക്കുഭാഗത്തുള്ള ഉയരംകൂടിയ ഭാഗമാണ് '''ആനപ്പന്തൽ.''' മൂന്ന് ആനകളെ ഒരുസമയം എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാനുള്ള സ്ഥലം ഇവിടെയുണ്ട്. നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്കുള്ള പ്രവേശനകവാടത്തിന്റെ നേരെ മുകളിലായി വരുന്ന ഭാഗത്ത്, [[ഹിരണ്യകശിപു]]വിനെ വധിയ്ക്കുന്ന ഉഗ്രമൂർത്തിയായ [[നരസിംഹം|നരസിംഹമൂർത്തി]]യുടെ അതീവചൈതന്യമുള്ള ഒരു എണ്ണച്ഛായാചിത്രം കാണാം. [[രാജാ രവിവർമ്മ]]യുടെ ശിഷ്യപരമ്പരയിൽ പെട്ട എൻ. ശ്രീനിവാസയ്യർ എന്ന ചിത്രകാരൻ വരച്ചുചേർത്ത ഈ ചിത്രം, 1952 സെപ്റ്റംബർ ഒന്നിനാണ് ഇവിടെ സ്ഥാപിച്ചത്. ആറടി ഉയരവും അഞ്ചടി വീതിയുമുള്ള ഈ ഭീമൻ ചിത്രം, ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്ന ഭക്തരെ പ്രത്യേകമായി ആകർഷിയ്ക്കുന്നതാണ്. ചിത്രം സമർപ്പിച്ച തീയതിയും, ചിത്രകാരന്റെ പേരും യഥാക്രമം ഇതിന് മുകളിലും താഴെയുമായി എഴുതിവച്ചിട്ടുണ്ട്. കാലപ്പഴക്കം മൂലം കേടുവന്ന ഈ ചിത്രം, 2021-ൽ ഗുരുവായൂർ ചുവർച്ചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് പ്രിൻസിപ്പാളായ കെ.യു. കൃഷ്ണകുമാറും ശിഷ്യഗണങ്ങളും ചേർന്ന് പുതുക്കിവരയ്ക്കുകയുണ്ടായി. ഇതിന് അഭിമുഖമായി മറ്റൊരു നരസിംഹചിത്രവും ഇവിടെ കാണാം. ഇത് എ.എൻ.എൻ. നമ്പൂതിരിപ്പാട് എന്ന ചിത്രകാരൻ 2001-ൽ സമർപ്പിച്ചതാണ്. ഈ ചിത്രത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത് മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന നരസിംഹചിത്രം കേടുവന്ന് നശിച്ചുപോയപ്പോഴാണ് ഈ ചിത്രം പകരം വച്ചത്. [[കിളിമാനൂർ ശേഖരവാര്യർ]] എന്ന ചിത്രകാരൻ വരച്ച, അതീവചൈതന്യമുള്ള മറ്റൊരു നരസിംഹചിത്രമായിരുന്നു അത്. ===ധ്വജസ്തംഭം (കൊടിമരം)=== കിഴക്കേ ബാഹ്യാങ്കണത്തിൽ നിൽക്കുന്ന ധ്വജസ്തംഭം അഥവാ കൊടിമരം 65 അടി ഉയരമുള്ളതും സ്വർണ്ണം പൊതിഞ്ഞതുമാണ്. 1952 ഫെബ്രുവരി ആറിനാണ് (കൊല്ലവർഷം 1127 മകരം 24, [[മകയിരം]] നക്ഷത്രം) ഈ കൊടിമരം ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്. ഭഗവദ്വാഹനമായ ഗരുഡനെ ശിരസ്സിലേറ്റുന്ന ഈ കൊടിമരം, കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ കൊടിമരങ്ങളിലൊന്നാണ്. മുമ്പ് ഇവിടെയുണ്ടായിരുന്ന പഞ്ചലോഹക്കൊടിമരം കാലപ്പഴക്കം കൊണ്ട് ദ്രവിച്ചുപോയപ്പോഴാണ് സ്വർണ്ണക്കൊടിമരം പണിത് പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്. [[തേക്ക്|തേക്കുമരത്തിന്റെ]] തടിയിൽ പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണപ്പറകൾ ഇറക്കിവച്ച കൊടിമരമാണിത്. ഇന്നത്തെ എറണാകുളം ജില്ലയിലുള്ള പ്രസിദ്ധ ക്രൈസ്തവ തീർത്ഥാടനകേന്ദ്രമായ [[മലയാറ്റൂർ|മലയാറ്റൂരിനടുത്തുള്ള]] വനത്തിൽ നിന്നാണ് ഇതിനുള്ള തേക്ക് കണ്ടെടുത്തത്. അവിടെ നിന്ന് [[പെരിയാർ|പെരിയാറിലൂടെയും]], തുടർന്ന് [[കനോലി കനാൽ|കനോലി കനാലിലൂടെയും]] ഗുരുവായൂരിനടുത്തുള്ള [[ചക്കംകണ്ടം|ചക്കംകണ്ടത്തെത്തിച്ച]] തേക്കിൻതടി, പിന്നീട് പടിഞ്ഞാറേ നടയിലെ കുറച്ചുഭാഗം തകർത്തശേഷം ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. [[തിരുവിതാംകൂർ ഭരണാധികാരികൾ|തിരുവിതാംകൂറിന്റെ അവസാന രാജാവായിരുന്ന]] [[ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ|ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മയാണ്]] തേക്കിൻതടി വഴിപാടായി സമർപ്പിച്ചത്. [[ഗുരുവായൂർ കേശവൻ|ഗജരാജൻ ഗുരുവായൂർ കേശവനാണ്]] തടി ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുവന്നത്. തുടർന്ന് ക്ഷേത്രം ഊട്ടുപുരയിൽ വച്ച തടി എണ്ണത്തോണിയിൽ കിടത്തുകയും, ഭക്തർ അതിൽ നിത്യവും എണ്ണയൊഴിയ്ക്കുകയും ചെയ്തുപോന്നു. ഇതിലിറക്കാനുള്ള സ്വർണ്ണപ്പറകൾ നിർമ്മിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ വേലപ്പൻ ആചാരിയും മകൻ കുട്ടൻ ആചാരിയും ചേർന്നാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുന്ന ഭക്തജനങ്ങൾക്ക് ദൂരത്തുനിന്നുതന്നെ ദർശനപുണ്യം നൽകുന്ന ഈ കൊടിമരത്തിൽ ഇപ്പോൾ അലങ്കാരവിളക്കുകൾ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. സന്ധ്യയ്ക്കുശേഷം അവ കത്തിയ്ക്കുന്നു. ===വലിയ മണി=== ബാഹ്യാങ്കണത്തിൽ വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ സമയമറിയിയ്ക്കാൻ മുഴക്കുന്ന വലിയ മണി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ആദ്യകാലത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിലായിരുന്നു മണിയുണ്ടായിരുന്നത്. പുതിയ തുലാഭാരക്കൗണ്ടർ പണിയുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി 2007-ൽ അത് ഇപ്പോഴത്തെ സ്ഥാനത്തേയ്ക്ക് മാറ്റുകയായിരുന്നു. ഇപ്പോഴുള്ള മണി പൂർണ്ണമായും ഓടിൽ പണിതതാണ്. ഇവിടെ മുമ്പുണ്ടായിരുന്നത് നൂറുവർഷത്തിലധികം പഴക്കമുള്ള ഒരു മണിയായിരുന്നു. കാലപ്പഴക്കം മൂലം ദ്രവിച്ചുപോയ ഈ മണി, 2019-ൽ മാറ്റുകയും പകരം പുതിയ മണി വച്ചുപിടിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. 2023 ഏപ്രിലിൽ മണിയുടെ ഇരുവശവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന തൂണുകൾ പൂർണമായും സ്വർണ്ണം പൊതിയുകയും ദശാവതാരരൂപങ്ങൾ വച്ചുപിടിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ===കൂത്തമ്പലം=== ക്ഷേത്രമതിൽക്കകത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിലാണ് കൂത്തമ്പലം. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഇന്ന് നിലനിലനിൽക്കുന്ന ഏറ്റവും പഴയ നിർമ്മിതിയാണ്, 1540-ൽ പണികഴിപ്പിച്ച ഈ കൂത്തമ്പലം. കേരളത്തിൽ സ്വന്തമായി കൂത്തമ്പലമുള്ള അപൂർവം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഗുരുവായൂർ. എന്നാൽ, അവയിൽ ഏറ്റവും ചെറിയ കൂത്തമ്പലങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. എങ്കിലും, അതിമനോഹരമായ ശില്പങ്ങൾ കൊണ്ട് അലംകൃതമാണ് ഇവിടെയുള്ള തൂണുകൾ. വിശേഷാവസരങ്ങളിൽ [[ചാക്യാർകൂത്ത്|ചാക്യാർകൂത്തും]] [[കൂടിയാട്ടം|കൂടിയാട്ടവും]] ഇവിടെ നടത്തപ്പെടുന്നു. അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനം, മണ്ഡലകാലത്ത് നടത്തപ്പെടുന്ന [[അംഗുലീയാങ്കം]] കൂത്താണ്. അശോകവനത്തിൽ കഴിയുന്ന [[സീത|സീതാദേവി]]യ്ക്കുമുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന ഹനുമാൻ, ദേവിയ്ക്ക് രാമമുദ്ര ചാർത്തിയ മോതിരം നൽകുന്ന കഥയെ ആസ്പദമാക്കിയാണ് ഈ കൂത്ത് സൃഷ്ടിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. അംഗുലീയാങ്കം കൂത്ത് നടക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രധാനസ്ഥാനമാണ് ഗുരുവായൂരിനുള്ളത്. [[നെല്ലുവായ]] കുട്ടഞ്ചേരി ചാക്യാർ കുടുംബത്തിനാണ് ഇവിടെ കൂത്തിനുള്ള അവകാശം. ഹനുമാന്റെ വേഷം നടത്തുന്ന ചാക്യാർ, തദവസരത്തിൽ ഗുരുവായൂരപ്പനെ മണിയടിച്ചുതൊഴുന്നത് പ്രധാനമാണ്. കൂത്തമ്പലത്തിലും ഭഗവദ്സാന്നിദ്ധ്യമുള്ളതായി വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം ഗുരുവായൂരിലെ പല വിശേഷച്ചടങ്ങുകളും നടക്കുന്നത് ഇവിടെവച്ചാണ്. നവരാത്രിക്കാലത്തുള്ള പൂജവയ്പ്പ്, ഉത്സവക്കാലത്തെ കലശപൂജ, ഏകാദശിക്കാലത്തെ ദ്വാദശിപ്പണം വയ്ക്കൽ തുടങ്ങിയവ അവയിൽ വിശേഷമാണ്. കൂത്തമ്പലത്തിൽ തൊഴുതാലും ശ്രീകോവിലിൽ തൊഴുതതിന്റെ പൂർണ്ണഫലം ലഭിയ്ക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം ===ദീപസ്തംഭം=== ക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് നാല് ദീപസ്തംഭങ്ങളുണ്ട്. അവയിൽ രണ്ടെണ്ണം അതാത് നടകളിലും രണ്ടെണ്ണം ഇരുവശങ്ങളിലുമായാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിനു മുന്നിലുള്ള കൂറ്റൻ ദീപസ്തംഭത്തിന് 24 അടി ഉയരം ഉണ്ട്. പാദം അടക്കം 13 തട്ടുകളുമുണ്ട്. കൂർമ്മപീഠത്തിൽ നിൽക്കുന്ന ഈ ദീപസ്തംഭത്തിന്റെ മുകളിൽ ഗരുഡരൂപമാണുള്ളത്. 1909 ഓഗസ്റ്റ് 16-ന് (കൊല്ലവർഷം 1085 ചിങ്ങം 1) സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനിയും [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|കോൺഗ്രസ്]] പ്രസിഡന്റുമായിരുന്ന [[സി. ശങ്കരൻ നായർ|സർ സി. ശങ്കരൻ നായർ]] വഴിപാടായി സമർപ്പിച്ചതാണ് ഈ ദീപസ്തംഭം. 327 തിരികൾ വയ്ക്കാൻ സൗകര്യമുള്ള ഈ ദീപസ്തംഭത്തെക്കുറിച്ച് ധാരാളം കവിതകളുണ്ടായിട്ടുണ്ട്. തൃപ്പൂണിത്തുറ പൂർണ്ണത്രയീശക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലുള്ള ദീപസ്തംഭത്തിന്റെ മാതൃകയിലാണ് ഈ ദീപസ്തംഭം പണിതത്. തൃപ്പൂണിത്തുറ ശിന്നൻ പിള്ള എന്ന മൂശാരിയും ശിഷ്യഗണങ്ങളും ചേർന്നാണ് ഇരു ദീപസ്തംഭങ്ങളും പണികഴിപ്പിച്ചത്. 2014-ൽ നടന്ന ചില പരിഷ്കാരങ്ങളുടെ ഭാഗമായി ഇത് പോളിഷ് ചെയ്ത് വൃത്തിയാക്കിയിരുന്നു. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിനുമുന്നിലും ഒരു ദീപസ്തംഭമുണ്ട്. കിഴക്കേ നടയിലെ ദീപസ്തംഭത്തിന്റെ ഏതാണ്ട് അതേ രൂപമാണെങ്കിലും ഉയരം അല്പം കുറവാണ്. ഇത് സമർപ്പിച്ചത് ഗുരുവായൂരിലെ വ്യവസായപ്രമുഖനായിരുന്ന [[പി.ആർ. നമ്പ്യാർ|പി.ആർ. നമ്പ്യാരാണ്]]. ദീപാരാധനാസമയത്ത് ഇവ കത്തിച്ചുവയ്ക്കുന്നു. ===രുദ്രതീർത്ഥം=== ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്ത് ഊട്ടുപുരയ്ക്ക് പുറകിലുള്ള കുളമാണ്. ഇവിടെയാണ് ആറാട്ട് നടക്കാറുള്ളത്. ഗുരുവും വായുവും കൂടി കൊണ്ടുവന്ന വിഗ്രഹം ശിവൻ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുന്നതിനുമുമ്പ് ആറാട്ടു നടത്തിയത് രുദ്രതീർത്ഥത്തിലാണ്. ഭജനമിരിക്കുന്ന ഭക്തർ, ശാന്തിക്കാർ, കഴകക്കാർ എന്നിവർ കുളിയ്ക്കാറുള്ളത് ഈ കുളത്തിലാണ്. ഇവിടെ [[എണ്ണ]], [[സോപ്പ്]] മുതലയാവ തേച്ചുകുളിക്കുന്നതും [[നീന്തൽ|നീന്തുന്നതും]] നിരോധിച്ചിരിക്കുന്നു. മുമ്പ് ഈ കുളം ഒരു വൻ തടാകമായിരുന്നുവെന്നും അതിൽ നിറയെ താമരകളായിരുന്നുവെന്നും ശിവനും പ്രചേതസ്സുകളും വളരെക്കാലം ഇവിടെ തപസ്സുചെയ്തിരുന്നുവെന്നും ഐതിഹ്യമുണ്ട്. തന്മൂലം വളരെ പവിത്രമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ ഈയടുത്ത കാലത്ത് ഒരുപാട് മാലിന്യങ്ങൾ ഇവിടെ കുന്നുകൂടിയിട്ടുണ്ട്. അവ തടയാൻ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം വളരെയധികം ശ്രദ്ധിക്കുന്നുമുണ്ട്. സാളഗ്രാമം പോലുള്ള വിശിഷ്ട വസ്തുക്കൾ ഇവിടെയുള്ളതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ ഇത് സ്ഥിരീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. 1960-കൾക്കുശേഷം ഇവിടെ വൻ തോതിൽ സൗന്ദര്യവത്കരണം നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. നിലവിൽ ഉൾക്കുളവും പുറംകുളവുമായി രണ്ട് ഭാഗങ്ങൾ കാണാം. കുളത്തിന്റെ നടുവിൽ കാളിയമർദ്ദനം നടത്തുന്ന കൃഷ്ണന്റെ ഒരു ശില്പവും കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് 1975-ൽ പണികഴിപ്പിയ്ക്കപ്പെട്ടതാണ്. === തെക്കേ കുളം === രുദ്രതീർത്ഥം കൂടാതെ ക്ഷേത്രത്തിന് തെക്കുഭാഗത്തായി മറ്റൊരു കുളവും കാണാം. ഇത് താരതമ്യേന ചെറിയ കുളമാണെങ്കിലും ആകർഷകമായ ഒരു നിർമ്മിതിയാണ്. ആദ്യകാലത്ത് ക്ഷേത്രത്തിനടുത്തുണ്ടായിരുന്ന [[അഗ്രഹാരം|അഗ്രഹാരത്തിന്റെ]] വകയായിരുന്ന ഈ കുളം, അഗ്രഹാരം പൊളിച്ചപ്പോൾ ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ കുളമായി മാറുകയായിരുന്നു. രുദ്രതീർത്ഥം വറ്റിയ്ക്കുകയോ അശുദ്ധമാകുകയോ ചെയ്യുമ്പോൾ ശാന്തിക്കാരും കഴകക്കാരും ഭക്തരും ഉപയോഗിയ്ക്കുന്നത് ഈ കുളമാണ്. 2011-ൽ വൻ തോതിൽ നവീകരണപ്രവർത്തനങ്ങൾ ഇതിനുചുറ്റും നടക്കുകയുണ്ടായി. == ക്ഷേത്രത്തിലെ നിത്യനിദാനം == <!-- [[ചിത്രം:Guruvayur-temple mural.jpg|thumb|250px|ചുവർ ചിത്രങ്ങൾ]] --> മഹാക്ഷേത്രമായ ഗുരുവായൂരിൽ നിത്യേന അഞ്ചുപൂജകളും മൂന്നുശീവേലികളുമുണ്ട്. ===പള്ളിയുണർത്ത്=== ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ശ്രീകോവിൽനട തുറക്കുന്നത് പുലർച്ചെ മൂന്ന് മണിക്കാണ്. ആ സമയത്ത് ഏഴുതവണയുള്ള ശംഖനാദവും തകിലും നാദസ്വരവും കൊണ്ട് ഭഗവാൻ പള്ളിയുണർത്തപ്പെടുന്നു. ഈ സമയം തന്നെ, ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്പീക്കറിൽ [[നാരായണീയം]], [[ഹരിനാമകീർത്തനം]], [[ജ്ഞാനപ്പാന]] എന്നിവ മാറിമാറിക്കേൾക്കാൻ സാധിയ്ക്കും. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ ചലച്ചിത്രപിന്നണിഗായികയും ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ പരമഭക്തയുമായിരുന്ന [[പി. ലീല]]യുടെ ശബ്ദത്തിലാണ് ഇവ കേൾക്കാൻ സാധിയ്ക്കുക. 1961 മുതലുള്ള പതിവാണിത്. ===നിർമാല്യ ദർശനം=== തലേന്നു ചാർത്തിയ അലങ്കാരങ്ങളോടെ വിരാജിക്കുന്ന ഭഗവത് വിഗ്രഹം ദർശിച്ച് ഭക്തജനങ്ങൾ നിർവൃതി നേടുന്നു. ഈ ദർശനത്തിനെ '''നിർമാല്യ ദർശനം''' എന്ന് പറയുന്നു. പുലർച്ചെ 3.00 മുതൽ 3.20 വരെയാണ് നിർമ്മല്യ ദർശനം.<ref name=" vns2"/> ===എണ്ണയഭിഷേകം=== തലേ ദിവസത്തെ മാല്യങ്ങൾ മാറ്റിയ ശേഷം<ref name="vns1">ശ്രീ ഗുരുവായൂരപ്പൻ, കുഞ്ഞുകുട്ടൻ ഇളയത് – എച്ച് ആന്റ് സി സ്റ്റോഴ്സ്</ref> ബിംബത്തിൽ എള്ളെണ്ണകൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. ആടിയ ഈ എണ്ണ ഭക്തർക്ക് പ്രസാദമായി നൽകുന്നു.<ref name=" vns1"/> ഗുരുവായൂരപ്പന് ആടിയ എണ്ണ വാതരോഗശമനത്തിന് ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ===വാകച്ചാർത്തും ശംഖാഭിഷേകവും=== തുടർന്ന് എണ്ണയുടെ അംശം മുഴുവനും തുടച്ചുമാറ്റിയ ശേഷം ബിംബത്തിന്മേൽ നെന്മേനി വാകയുടെ പൊടി തൂകുന്നു. ഇതാണ് പ്രശസ്തമായ വാകച്ചാർത്ത്. വാകച്ചാർത്തിനു ശേഷം ശംഖാഭിഷേകം നടത്തുന്നു. മന്ത്രപൂതമായ തീർത്ഥം ശംഖിൽ നിറച്ച് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. ഇതാണ് '''ശംഖാഭിഷേകം'''. പിന്നീട് സുവർണ്ണ കലശത്തിലെ ജലാഭിഷേകത്തോടെ അഭിഷേകചടങ്ങുകൾ സമാപിക്കുന്നു. ഭഗവാന്റെ പള്ളിനീരാട്ടാണ് ഇത്. പിന്നെ മലർ നിവേദ്യമായി. മലർ,ശർക്കര,കദളിപ്പഴം എന്നിവയാണ് അപ്പോഴത്തെ നൈവേദ്യങ്ങൾ. രാവിലെ 3:20 തൊട്ട് 3:30 വരെയാണിത്.<ref name=" vns2"/> ===മലർനിവേദ്യവും വിഗ്രഹാലങ്കാരവും=== അഭിഷേകത്തിനുശേഷം മലർ നിവേദ്യവും വിഗ്രഹാലങ്കാരവുമാണ്. ഇതിന് നട അടച്ചിരിയ്ക്കും. ഈ സമയത്ത് ദർശനമില്ലെങ്കിലും നാലമ്പലത്തിനകത്ത് നിൽക്കാൻ ഭക്തന് അനുവാദമുണ്ട്.<ref name="vns21">പേജ്15 , സുദർശനം, മംഗളം ഗുരുവായൂർ പ്രത്യേക പതിപ്പ്</ref> ഈ അലങ്കാരത്തിന്റെ സമയത്ത് ഭഗവാന്റെ മുഖത്തുമാത്രമേ അലങ്കാരമുണ്ടാകാറുള്ളൂ. അതിനുശേഷം ചുവന്ന പട്ടുകോണകം ചാർത്തി, വലതുകയ്യിൽ വെണ്ണയും ഇടതുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലും ധരിച്ചുനിൽക്കുന്ന രൂപത്തിൽ ഭഗവാനെ അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു. ഈ രൂപമാണ് അലങ്കാരം കഴിഞ്ഞ് നടതുറക്കുമ്പോൾ ഭക്തർ ദർശിയ്ക്കുന്നത്. ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ അതിപ്രസിദ്ധമായ ഒരു രൂപമാണിത്. ===ഉഷഃപൂജ=== മലർനിവേദ്യത്തെ തുടർന്ന് ഉഷഃപൂജയായി. ഇതിനു അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. ധാരാളം ശർക്കര ചേർത്ത നെയ്പ്പായസം, വെണ്ണ, കദളിപ്പഴം, പഞ്ചസാര, വെള്ളനിവേദ്യം എന്നിവയാണ് ഉഷ:പൂജയുടെ നിവേദ്യങ്ങൾ. 4.15 മുതൽ 4.30 വരെയാണ് ഉഷഃപൂജ. ഇതോടെ ആദ്യപൂജ അവസാനിയ്ക്കുന്നു.<ref name=" vns1"/> അതിനു ശേഷം 5.45 വരെ ദർശനസമയമാണ്. ===എതിരേറ്റ് പൂജ=== ഈ സമയമാകുമ്പോഴേക്കും സൂര്യോദയമാകും. ഈ പൂജയ്ക്കാണ് "എതിരേറ്റ് പൂജ" എന്ന് പറയുന്നത്. ഉദയസൂര്യന്റെ കിരണങ്ങളെ എതിരേറ്റുനടത്തുന്നു എന്നതാണ് എതിരേറ്റുപൂജ എന്ന പേരിനുപിന്നിലുള്ള അർത്ഥം. എതിരേറ്റുപൂജ ലോപിച്ച് എതൃത്തപൂജയായി മാറി. ഇതിനും അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. ത്രിമധുരമാണ് പ്രധാന നിവേദ്യം. ഈ പൂജയുടെ സമയത്ത് തിടപ്പള്ളിയ്ക്കടുത്തുള്ള ഒരു പ്രത്യേകമുറിയിൽ ഗണപതിഹോമം നിർവഹിക്കപ്പെടുന്നു. ഗണപതിഹോമത്തിലെ അഗ്നികുണ്ഡത്തിൽ നിന്നുമെടുത്ത അഗ്നി കൊണ്ടായിരുന്നുവത്രെ പണ്ട് തിടപ്പള്ളിയിൽ തീ പിടിപ്പിച്ചിരുന്നത്. ഈ സമയത്തു തന്നെ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉപദേവതകൾക്ക് കീഴ്ശാന്തിമാർ പൂജ നടത്തുന്നു. അകത്ത് കന്നിമൂലയിൽ (തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂല) ഗണപതി, പുറത്ത് തെക്കുഭാഗത്തെ പ്രദക്ഷിണവഴിയിൽ അയ്യപ്പൻ, വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് ഇടത്തരികത്തുകാവിൽ വനദുർഗ്ഗാഭഗവതി എന്നിവരാണ് ഉപദേവതകൾ. ഗണപതിയ്ക്കും അയ്യപ്പന്നും വെള്ളനിവേദ്യമാണ്. കദളിപ്പഴം, പഞ്ചസാര, ത്രിമധുരം എന്നിവ സാമാന്യമായി എല്ലാ ഉപദേവതകൾക്കും നിവേദിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. രാവിലെ 7 മണി വരെയാണിത്.<ref name=" vns2"/> അതിനു ശേഷം 20 മിനിട്ട് നേരം ദർശന സമയമായതിനാൽ പൂജകളില്ല. <ref name=" vns1"/> ===കാലത്തെ ശീവേലി=== തന്റെ ഭൂതഗണങ്ങൾക്ക് നിവേദ്യം നൽകുന്നത് ഭഗവാൻ നേരിൽ കാണുകയാണ് ശീവേലിയുടെ ആന്തരാർത്ഥം. അവർക്ക് നൽകുന്ന ബലിയാണ് ശ്രീബലി-ശീവേലി. ദ്വാരപാലകരും ഭൂതഗണങ്ങളും ഈ സമയത്ത് തങ്ങൾക്കുള്ള നിവേദ്യം സ്വീകരിക്കുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. ജലഗന്ധ പുഷ്പാദികളായി മേൽശാന്തിയും ഹവിസ്സിന്റെ പാലികയിൽ നിവേദ്യവുമായി കീഴ്ശാന്തിയും നടക്കുന്നു. ഭൂതഗണങ്ങളെ പ്രതിനീധീകരിക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകളിന്മേലാണ് ബലിതൂവുക. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ നാലമ്പലത്തിനു വെളിയിൽ എത്തുമ്പോൾ ഭഗവാന്റെ തിടമ്പുമായി കീഴ്ശാന്തി ആനപ്പുറത്ത് കയറുന്നു. തിടമ്പു പിടിയ്ക്കുന്ന കീഴ്ശാന്തിയെ '''ശാന്തിയേറ്റ നമ്പൂതിരി''' എന്നാണ് പറയുന്നത്. <ref name=" vns21"/>മുമ്പിൽ 12 കുത്തുവിളക്കുകളും വാദ്യഘോഷങ്ങളുടെയും ഭക്തരുടെ നാമജപങ്ങളുടെയും അകമ്പടിയുമായി ശ്രീബലിയുടെ മേൽനോട്ടം വഹിച്ചുകൊണ്ട് ഭഗവാൻ പ്രദക്ഷിണമായി നീങ്ങുന്നു. മൂന്ന് പ്രദക്ഷിണശേഷം ഉത്സവവിഗ്രഹവുമായി കീഴ്ശാന്തി ശ്രീലകത്തേക്ക് പോകുന്നു. ശീവേലി, പാലഭിഷേകം, നവകാഭിഷേകം, പന്തീരടി പൂജ എന്നിവ 7.15 തൊട്ട് 9.00 വരെയാണ്.<ref name=" vns2"/> ===നവകാഭിഷേകം=== ശീവേലിക്ക് ശേഷം രുദ്രതീർത്ഥത്തിൽ നിന്നും എടുക്കുന്ന ജലം കൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. ഇളനീരും പശുവിൻപാലും പനിനീരും കൊണ്ടും വിഗ്രഹത്തിന്മേൽ അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. തുടർന്ന് ഒൻപത് വെള്ളിക്കലശങ്ങളിൽ [[തീർത്ഥജലം]] നിറച്ച് മന്ത്രപൂർവ്വം അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നതിനെയാണ് “നവകാഭിഷേകം” എന്ന് പറയുന്നത്. സാധാരണ മഹാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ മാത്രം നടത്താറുള്ള ഈ പൂജ നിത്യേന നടക്കുന്ന അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഗുരുവായൂർ. ഈ പൂജ നടത്തുന്നത് ഓതിയ്ക്കന്മാരാണ്.<ref name=" vns21"/> തുടർന്ന് ബാലഗോപാലരൂപത്തിൽ കളഭം ചാർത്തുന്നു.<ref name=" vns1"/> ===പന്തീരടിപൂജ=== നിഴലിനു പന്ത്രണ്ട് നീളം ഉണ്ടാകുന്ന സമയമാണ് പന്തീരടി. ഉദ്ദേശം കാലത്ത് 8 മണിക്കും 9 മണിക്കും ഇടയ്ക്കായിരിക്കും ഇത്. ഈ സമയത്ത് നിർവഹിക്കപ്പെടുന്ന പൂജയായതിനാലാണ് ഇതിനെ “പന്തീരടിപൂജ” എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. മേൽശാന്തി ഈ സമയത്ത് വിശ്രമത്തിന് പോകുന്നതു കൊണ്ട് തന്ത്രിയോ ഓതിക്കനോ ആണ് ഈ പൂജ ചെയ്യുന്നത്. പാൽപ്പായസമാണ് ഈ സമയത്തെ പ്രധാന നിവേദ്യം. 8.10 മുതൽ 9.10 വരെ ദർശനമുണ്ടായിരിക്കും. <ref name=" vns21"/> ===ഉച്ചപ്പൂജ=== ഗുരുവായൂരിലെ അഞ്ചൂപൂജകളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പൂജ. ഇത് നടയടച്ചുള്ള പൂജയാണ്. ദേവന്നും ഉപദേവതകൾക്കും നിവേദ്യം അർപ്പിക്കുന്ന പൂജയാണിത്. <ref name=" vns1"/> സധാരണ മേൽശാന്തിയാണ് ഈ പൂജ നടത്തുന്നത്. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന് പുലയുള്ള സമയം, ഉദയാസ്തമന പൂജ, മണ്ഡലകാലം, ഉത്സവം എന്നീ അവസരങ്ങളിൽ ഓതിയ്ക്കന്മാരും കലശം, പുത്തരി നിവേദ്യം എന്നീ ദിവസങ്ങളിൽ തന്ത്രിയും ഈ പൂജ ചെയ്യുന്നു. <ref name=" vns21"/> ഇടയ്ക്കയുടെ അകമ്പടിയോടെ ഈ സമയത്ത് ‘അഷ്ടപദി’ ആലപിയ്ക്കുന്നു. ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞപായസമാണ് നിവേദ്യം. ഉച്ചപൂജയ്ക്ക് ശേഷം നട അടയ്ക്കുന്നു. ഉച്ചപൂജസമയത്ത് ദേവപ്രതിനിധി എന്ന സങ്കൽപ്പത്തിൽ ഒരു ബ്രാഹ്മണനെ ഊട്ടാറുണ്ട്<ref name=" vns1"/>. 11.30 മുതൽ 12.30 വരെയാണ് ഉച്ചപൂജ. നിവേദ്യത്തിന് വെള്ളി ഉരുളിയിൽ വെള്ളനിവേദ്യം. കൂടാതെ, നാലുകറികൾ, കൂടാതെ പാൽപ്പായസം, പഴം, തൈര്, വെണ്ണ, പാൽ, ശർക്കര, നാളികേരം, കദളിപ്പഴം എന്നിവ വെള്ളി, സ്വർണ്ണം പാത്രങ്ങളിലായി ഉണ്ടാവും. ഇതിനു പുറമെ ഭകതരുടെ വഴിപാടായി പാൽപ്പായസം, ത്രിമധുരം, പാലടപ്രഥമൻ, ശർക്കരപ്പായസം, ഇരട്ടിപ്പായസം, വെള്ളനിവേദ്യം എന്നിവ വേറേയും. ഇതിനുശേഷം നടയടച്ച് അലങ്കാരമാണ്. മേൽശാന്തി/ഓതിയ്ക്കൻ മനസ്സിൽ തോന്നുന്ന പോലെ ഓരോ ദിവസവും വേറെ വേറെ രൂപത്തിലും ഭാവത്തിലും ഭഗവാനെ അലങ്കരിക്കും. ഈ രൂപമാണ് ഉച്ചപ്പൂജ കഴിഞ്ഞ് നടതുറക്കുമ്പോൾ ഭക്തർ ദർശിയ്ക്കുന്നത്. അതിനുശേഷം ഒരു മണിയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കും. ==== ഉച്ചപ്പൂജ അലങ്കാരവർണ്ണന ==== 2020 സെപ്റ്റംബർ മാസത്തിൽ ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ ഉച്ചപ്പൂജ കഴിഞ്ഞുള്ള അലങ്കാരം എല്ലാ വിശദാംശങ്ങളോടും കൂടി വർണ്ണിയ്ക്കുന്ന ഒരു പതിവ് ആരംഭിയ്ക്കുകയുണ്ടായി. ക്ഷേത്രം കീഴ്ശാന്തിയും ദീർഘകാലമായി ഉച്ചപ്പൂജ തൊഴുതുവരുന്ന വ്യക്തിയുമായ തിരുവാലൂർ ശ്രീകുമാരൻ നമ്പൂതിരിയാണ് അലങ്കാരവർണ്ണന നടത്തുന്നത്. [[അർബുദം]] ബാധിച്ച് ചികിത്സയിലായിരുന്ന സുധ എന്ന സ്ത്രീയ്ക്ക് കേൾക്കാനായി തുടങ്ങിവച്ച ഈ വർണ്ണന, പിന്നീട് സമൂഹമാധ്യമങ്ങളിലൂടെ വൻ ജനശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റുകയായിരുന്നു. [[കോവിഡ്-19]] മഹാമാരി മൂലം ക്ഷേത്രത്തിലെത്താൻ സാധിയ്ക്കാതിരുന്ന ഭക്തർ, തങ്ങൾക്ക് ലഭിച്ച അനുഗ്രഹത്തിന്റെ തെളിവായി ഇതിനെ കാണുന്നു. ആദ്യകാലത്ത് വിവിധ യൂട്യൂബ് ചാനലുകളിൽ ലഭ്യമായിരുന്ന ഈ അലങ്കാരവർണ്ണന, 2021 ഒക്ടോബർ 28-ന് പൂർണ്ണമായും ദേവസ്വം ഏറ്റെടുക്കുകയുണ്ടായി. ===വൈകീട്ടത്തെ ശീവേലി=== വൈകുന്നേരം നാലര മണിയ്ക്ക് നട വീണ്ടും തുറക്കുന്നു (മണ്ഡലകാലത്ത് 3:30-നുതന്നെ തുറക്കും). പിന്നീട് 4.45 വരെ ദർശനം. തുടർന്ന് ഉച്ചശ്ശീവേലിയായി. ദേവന്റെ തിടമ്പ് ആനപ്പുറത്തേറ്റി മൂന്ന് പ്രദക്ഷിണം ഉള്ള ഇതിനെ കാഴ്ചയ്ക്ക് ഹൃദ്യമായതിനാൽ '''കാഴ്ചശീവേലി''' എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. രാവിലത്തെ ശീവേലിയ്ക്കുള്ള എല്ലാ ചടങ്ങുകളും ഇതിനും ആവർത്തിയ്ക്കുന്നു. പിന്നെ ദീപാരാധന വരെ ദർശനമുണ്ട്. നിത്യശ്ശീവേലിയുള്ള മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഉച്ചപ്പൂജ കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ശീവേലിയുണ്ടാകും. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ മാത്രമേ വൈകുന്നേരം കാഴ്ചശ്ശീവേലിയായി അത് നടത്താറുള്ളൂ. എന്നാൽ ഗുരുവായൂരിൽ മാത്രം നിത്യവും ഈ രീതിയിൽ നടത്തുന്നു. ഇതിനുപിന്നിൽ പറയുന്നത് ഉച്ചപ്പൂജ കഴിഞ്ഞാൽ ഭഗവാൻ അമ്പലപ്പുഴയിലായിരിയ്ക്കുമെന്നാണ്. തത്സൂചകമായി അമ്പലപ്പുഴയിൽ ഉച്ചപ്പൂജയ്ക്ക് പാൽപ്പായസം എഴുന്നള്ളിയ്ക്കുമ്പോൾ ഒരു കൃഷ്ണപ്പരുന്ത് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കേ നടയിൽ വട്ടമിട്ട് പറക്കാറുണ്ട്. ===ദീപാരാധന=== സന്ധ്യയ്ക്ക് സൂര്യാസ്തമയസമയത്ത് നടയടച്ച് ദീപാരാധന നടത്തുന്നു. നാലമ്പലത്തിനുള്ളിലും പുറത്തുമുള്ള ദീപങ്ങൾ തെളിയിക്കപ്പെടുന്നു. ദീപസ്തംഭങ്ങളും അടിമുടി ദീപാലംകൃതങ്ങളാകുന്നു. ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ സ്വർണ്ണപ്രഭയിൽ കുളിച്ചുനിൽക്കുന്നു. അതിമനോഹരമായ ഒരു കാഴ്ചയാണിത്. ദീപാരാധനയ്ക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്ന വെള്ളിവിളക്കുകൾ കത്തിച്ചുകൊണ്ട് മേൽശാന്തി നട തുറക്കുന്നു. ദീപത്താലും കർപ്പൂരദീപത്താലും ഭഗവദ്വിഗ്രഹത്തെ ഉഴിഞ്ഞു കൊണ്ട് ദീപാരാധന നടത്തപ്പെടുന്നു. ഓരോ ദിവസത്തെയും സൂര്യാസ്തമയസമയമനുസരിച്ചാണ് ദീപാരാധന നടത്തുന്നത്. അതിനാൽ കൃത്യസമയം പറയാൻ കഴിയില്ല. എന്നാൽ ഒരിക്കലും അത് വൈകീട്ട് ആറുമണിക്കുമുമ്പോ ഏഴുമണിക്കുശേഷമോ ഉണ്ടാകാറില്ല.<ref name="vns2">[http://www.guruvayurdevaswom.org/dpooja.html ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130208145605/http://www.guruvayurdevaswom.org/dpooja.html |date=2013-02-08 }} ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന്റെ ഔദ്യോഗിക വെബ് വിലാസം</ref> പിന്നെ 7.30 വരെ ദർശനമുണ്ട്. <ref name=" vns21"/> ===അത്താഴ പൂജ=== ദീപാരാധനയ്ക്ക് ശേഷം ഒരു മണിക്കൂർ കഴിഞ്ഞ് അത്താഴപ്പൂജ തുടങ്ങുകയായി. ഈ പൂജയ്ക്കുള്ള പ്രധാന നിവേദ്യങ്ങൾ ഉണ്ണിയപ്പം, ഇലയട, വെറ്റില, അടയ്ക്ക, പാലടപ്രഥമൻ, പാൽപ്പായസം എന്നിവയാണ്. 7.30 മുതൽ 7.45 വരെയാണ് അത്താഴപ്പൂജ നിവേദ്യത്തിന്റെ സമയം. തുടർന്ന് 8.15 വരെ അത്താഴപ്പൂജയും<ref name=" vns2"/>. അത്താഴ പൂജ കഴിഞ്ഞാൽ ഉത്സവ വിഗ്രഹവുമായി ‘അത്താഴ ശീവേലി‘ക്ക് തുടക്കംകുറിക്കും. 8.45 മുതൽ 9.00 വരെയാണ് ശീവേലി. <ref name=" vns2"/> അത്താഴപൂജയ്ക്ക് വെള്ളനിവേദ്യം, അവിൽ കുഴച്ചത്, പാൽപ്പായസം എന്നിവയും അടച്ചുപൂജയ്ക്ക് വെറ്റില, അടയ്ക്ക, അട, അപ്പം, കദളിപ്പഴം എന്നിവയും നിവേദിയ്ക്കും. അത്താഴപൂജയ്ക്ക് അടയും അപ്പവും എത്രയുണ്ടെങ്കിലും ശ്രീകോവിലിൽ കൊണ്ടുപോകും എന്ന പ്രത്യേകതയുണ്ട്. <ref name=" vns21"/> ===അത്താഴശ്ശീവേലി=== അത്താഴപ്പൂജ കഴിഞ്ഞാൽ രാത്രിശീവേലി തുടങ്ങുന്നു. മറ്റ് രണ്ട് ശീവേലികൾക്കുള്ളതുപോലെ ഇതിനും മൂന്ന് പ്രദക്ഷിണം തന്നെയാണ്. രണ്ടാമത്തെ പ്രദക്ഷിണം ഇടയ്ക്ക കൊട്ടിയുള്ളതാണ്. മൂന്നിലധികം ഇടയ്ക്കകളുടെയും അത്രയും തന്നെ നാദസ്വരങ്ങളുടെയും തീവെട്ടികളുടെയും അകമ്പടിയോടെ ഭഗവാൻ ചക്രവർത്തിയായി എഴുന്നള്ളുന്നു. സാധാരണ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ വിശേഷാൽ ദിവസങ്ങളിൽ മാത്രം നടത്തുന്ന വിളക്കാചാരം ഗുരുവായൂരിൽ മാത്രം നിത്യവും നടത്താറുണ്ട്. ഭഗവാന്റെ ചക്രവർത്തിപ്രഭാവത്തിന്റെ തെളിവായി ഇതിനെ കാണുന്നു. അത്താഴശ്ശീവേലിസമയത്ത് ഇന്ദ്രാദിദേവകൾ ഭഗവാനെ വന്ദിയ്ക്കാൻ ഗുരുവായൂരിലെത്തുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. മറ്റിടങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇവിടെ ദിവസവും മൂന്നു ശീവേലിക്കും ആനയെഴുന്നള്ളിപ്പുണ്ടാകും. കുംഭമാസത്തിൽ ഉത്സവം കൊടിയേറ്റദിവസം രാവിലെ മാത്രമാണ് ആനയില്ലാതെ ശീവേലി നടത്തുന്നത്. ===തൃപ്പുകയും ഓലവായനയും=== ശീവേലി കഴിഞ്ഞാൽ '''ഓലവായന''' നടക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ അന്നത്തെ വരവുചെലവു കണക്കുകൾ 'പത്തുകാരൻ' എന്ന സ്ഥാനപ്പേരുള്ള കഴകക്കാരൻ [[വാര്യർ]] ഓലയിൽ എഴുതി, വായിച്ചതിനു ശേഷം തൃപ്പടിമേൽ സമർപ്പിക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഇതിനുശേഷം '''തൃപ്പുക''' എന്ന ചടങ്ങാണ്. പേര് സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നതുപോലെ ശ്രീകോവിലിനകത്ത് സുഗന്ധപൂരിതമായ പുകയുണ്ടാക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഭഗവാനെ ഉറക്കുന്ന സങ്കല്പത്തിലാണ് ഈ ചടങ്ങ് നടത്തുന്നത്. ചന്ദനം, അഗരു, ഗുൽഗുലു തുടങ്ങിയ സുഗന്ധദ്രവ്യങ്ങൾ പൊടിച്ചുള്ള വെള്ളിപ്പാത്രത്തിൽ വെച്ചിട്ടുള്ള നവഗന്ധചൂർണ്ണമാണ് തൃപ്പുകയ്ക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. സൗരഭ്യം നിറഞ്ഞ ധൂമം ശ്രീകോവിലിനകത്തേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നു. തൃപ്പുക നടത്തുന്നത് അന്നത്തെ ശാന്തിയേറ്റ നമ്പൂതിരിയായിരിയ്ക്കും. 9.00 മുതൽ 9.30 വരെയാണിത്. തൃപ്പുക കഴിഞ്ഞാൽ ശാന്തിയേറ്റ നമ്പൂതിരി നടയടച്ച് മേൽശാന്തിയുടെ ഉത്തരവാദിതത്തിൽ താഴിട്ടുപൂട്ടുന്നു. അങ്ങനെ ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഒരു ദിവസത്തെ പൂജകൾ സമാപിക്കുന്നു. നിർമ്മാല്യം മുതൽ തൃപ്പുക വരെയുള്ള ഈ ചടങ്ങുകൾക്ക് '''12 ദർശനങ്ങൾ''' എന്നു പറയുന്നു. ഈ പന്ത്രണ്ട് ദർശനങ്ങളോടുകൂടിയാവണം ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭജനമിരിയ്ക്കൽ. ഓരോ സമയത്തും ഭഗവാൻ ഓരോ സങ്കല്പത്തിലാണ് ആരാധിയ്ക്കപ്പെടുന്നത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇതിന് മാറ്റം വരും, വിശേഷിച്ച് വിഷു, ഉത്സവം, ഗുരുവായൂർ ഏകാദശി, അഷ്ടമിരോഹിണി, തിരുവോണം തുടങ്ങിയ ദിവസങ്ങളിൽ. ഉദയാസ്തമനപൂജ നടക്കുന്ന ദിവസവും മാറ്റങ്ങൾ വരും. 18 പൂജകൾ നടക്കുന്നതിനാൽ അർദ്ധരാത്രി മാത്രമേ അന്ന് നടയടയ്ക്കൂ. വിളക്കുള്ള ദിവസം അത് കഴിഞ്ഞേ തൃപ്പുക നടത്താറുള്ളൂ. സൂര്യചന്ദ്രഗ്രഹണങ്ങളുള്ള ദിവസങ്ങളിലും ഈ ചടങ്ങിനു മാറ്റം വരാറുണ്ട്. ഗ്രഹണത്തിന് അരമണിക്കൂർ മുമ്പ് അടയ്ക്കുന്ന നട, ഗ്രഹണശേഷം വിശേഷാൽ ശുദ്ധിക്രിയകൾ നടത്തിയാണ് തുറക്കാറുള്ളത്. ഭഗവാന്റെ നടയടച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ, ഭഗവതിയ്ക്ക് അഴൽ എന്ന ചടങ്ങ് നടത്തുന്നുണ്ട്. ==വഴിപാടുകൾ== കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ സ്ഥിരം കണ്ടുവരാറുള്ള മിക്ക വഴിപാടുകളും ഗുരുവായൂരിലുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. [[പുരുഷസൂക്തം]], [[ഭാഗ്യസൂക്തം]], [[വിഷ്ണുസഹസ്രനാമം]], [[വിഷ്ണു അഷ്ടോത്തരം]], [[സന്താനഗോപാലം]] തുടങ്ങിയ വിവിധ മന്ത്രങ്ങൾ കൊണ്ടുള്ള അർച്ചനകൾ; [[പാൽപായസം]], [[നെയ്പായസം]], [[അപ്പം]], [[അട]], [[വെണ്ണ]], [[അവിൽ]], [[മലർ]] തുടങ്ങിയ നിവേദ്യങ്ങൾ; ലക്ഷ്മീനാരായണപൂജ, സത്യനാരായണപൂജ, വിഷ്ണുപൂജ തുടങ്ങിയ വിവിധതരം പൂജകൾ; [[ഗണപതിഹോമം]], [[മൃത്യുഞ്ജയഹോമം]], [[സുദർശനഹോമം]] തുടങ്ങിയ ഹോമങ്ങൾ; നിത്യേനയുള്ള കളഭച്ചാർത്ത്; [[തുളസി]], [[താമര]] തുടങ്ങിയ പുഷ്പങ്ങൾകൊണ്ടുള്ള മാലകൾ; [[നെയ്വിളക്ക്]], [[എണ്ണവിളക്ക്]] - അങ്ങനെ പോകുന്നു ആ പട്ടിക. എന്നാൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ ഉദയാസ്തമനപൂജയും കൃഷ്ണനാട്ടവുമാണ്. ===പ്രത്യേക വഴിപാടുകൾ=== ====ഉദയാസ്തമനപൂജ==== കേരളത്തിലെ മിക്ക മഹാക്ഷേത്രങ്ങളിലും നിലവിലുള്ള ഒരു വഴിപാടാണിത്. എന്നാൽ ഗുരുവായൂരിലെ ഉദയാസ്തമനപൂജയ്ക്ക് ധാരാളം പ്രത്യേകതകളുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉദയാസ്തമനപൂജവഴിപാട് നടത്തുന്നത് ഗുരുവായൂരിലാണ്. അതിനാൽ പല അവസരത്തിലും ബുക്കിങ്ങ് ഇല്ലാതെ വന്നിട്ടുണ്ട്. 5,0000 രൂപയിൽ കുറയാതെ തുക വരും. 21 പൂജകളാണ് ഉദയാസ്തമനപൂജ നടക്കുന്ന ദിവസം ഗുരുവായൂരിലുണ്ടാകാറുള്ളത്. ഇവയെല്ലാം നടത്തുന്നത് ഓതിയ്ക്കന്മാരാണ്. ഉദയാസ്തമനപൂജദിവസം നടയടയ്ക്കുമ്പോൾ രാത്രി ഏകദേശം 12 മണിയാകും. ഒരുപാട് കാലതാമസം വരുന്ന വഴിപാടായതിനാൽ ഇത് നേർന്ന പലരും നടത്തുന്നതിന് മുമ്പേ മരിച്ചുപോകാറുണ്ട്. ഉദയാസ്തമനപൂജയുടെ ചടങ്ങുകൾ ഇപ്രകാരമാണ്: പൂജയുടെ തലേദിവസം വൈകീട്ട് വിശേഷാൽ ഗണപതിപൂജ നടത്തുന്നു. ഏതൊരു ശുഭകർമ്മത്തിന് മുമ്പും ഗണപതിപ്രീതി നടത്തുക എന്നത് പ്രധാനമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത് ഇവിടെയും ബാധകമാണ്. തുടർന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലെ പൂജയ്ക്ക് നെല്ലുകുത്തി അരിയുണ്ടാക്കുന്ന കുടുംബത്തിലെ ഏറ്റവും മുതിർന്ന സ്ത്രീയ്ക്ക് യഥാശക്തി ദക്ഷിണ സമർപ്പിയ്ക്കുന്നു. അടുത്ത പൂജയ്ക്കും അവരുണ്ടാകണേ എന്നൊരു പ്രാർത്ഥന മാത്രമാണ് ഈ സമയത്ത് ഭക്തർക്കുണ്ടാകുക. പിറ്റേന്നത്തെ പൂജയ്ക്ക് അരിയളക്കുന്ന ചടങ്ങുണ്ടാകും. അതിന് വഴിപാടുകാരന്റെ/കാരിയുടെ കുടുംബം ഹാജരാകണം. വഴിപാട് നടത്തുന്ന കുടുംബത്തിന് ക്ഷേത്രം തെക്കേ നടയിലെ പാഞ്ചജന്യം റസ്റ്റ് ഹൗസിൽ താമസവും ഭക്ഷണവും ഉറപ്പാക്കുന്നു. പൂജാദിവസം രാവിലെ നിർമ്മാല്യം മുതൽ തൃപ്പുക വരെയുള്ള എല്ലാ ചടങ്ങുകളും പ്രസ്തുത കുടുംബം വകയാണ്. ഇരുപത്തിയൊന്ന് പൂജകൾക്കും കുടുംബക്കാർ ഓരോരുത്തരായി പോയിത്തൊഴുതുവരുന്നു ഈയവസരങ്ങളിൽ വിഐപികൾക്ക് കൊടുക്കുന്ന എല്ലാ പരിഗണനകളും അവർക്കുണ്ടാകും. മറ്റു ഭക്തരെപ്പോലെ വരിനിൽക്കേണ്ട ആവശ്യമില്ല. നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്കുള്ള പ്രവേശനവും അവർക്ക് നേരിട്ട് അനുവദിച്ചുകൊടുക്കും. ഭഗവാന് നേദിച്ച അപ്പം, പായസം, കദളിപ്പഴം, പഞ്ചസാര തുടങ്ങിയവയും മുഖത്ത് ചാർത്തിയ ചന്ദനം, കളഭം മുതലായവയും അഭിഷേകം ചെയ്ത തീർത്ഥജലവും എണ്ണയും പാദങ്ങളിലർച്ചിച്ച പൂക്കളുമെല്ലാം അവർക്കാണ്. ഉച്ചയ്ക്കുള്ള പ്രസാദ ഊട്ടിന്റെയും സന്ധ്യയ്ക്കുള്ള ചുറ്റുവിളക്കിന്റെയും പ്രധാന അവകാശികളും അവർ തന്നെ. ചുരുക്കത്തിൽ അന്നത്തെ ദിവസം മുഴുവൻ ഭക്തരുടെ വകയാകുന്നു. പിറ്റേന്ന് രാവിലെ നടക്കുന്ന ശ്രീഭൂതബലിയോടെ ഉദയാസ്തമനപൂജയുടെ ചടങ്ങുകൾ സമാപിയ്ക്കുന്നു. ഏറെക്കാലമായി നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന വഴിപാടാണെങ്കിലും കർണാടക സംഗീത സമ്രാട്ടായിരുന്ന ചെമ്പൈ വൈദ്യനാഥ ഭാഗവതരാണ് ഉദയാസ്തമനപൂജയ്ക്ക് പ്രചാരമുണ്ടാക്കുന്നതിൽ പ്രധാനപ്പെട്ട പങ്കുവഹിച്ചത്. തന്റെ സുദീർഘമായ സംഗീതജീവിതത്തിൽ താൻ സമ്പാദിച്ചുകൂട്ടിയതെല്ലാം ഗുരുവായൂരപ്പന് സമർപ്പിച്ച അദ്ദേഹം, തന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ അവസാനത്തെ പതിനെട്ടുവർഷം ആ സമ്പാദ്യം കൊണ്ട് ഉദയാസ്തമനപൂജ നടത്തിപ്പോന്നു. കുറഞ്ഞത് നൂറ് ഉദയാസ്തമനപൂജകളെങ്കിലും അദ്ദേഹം ജീവിതത്തിൽ കഴിച്ചിട്ടുണ്ടാകണമെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ====കൃഷ്ണനാട്ടം==== [[പ്രമാണം:Krishnanattam_Guruvayur_3.jpg|thumb|right|കൃഷ്ണനാട്ടം]] {{main|കൃഷ്ണനാട്ടം}} കേരളത്തിന്റെ തനത് കലാരൂപങ്ങളിലൊന്നായ കൃഷ്ണനാട്ടം ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന വഴിപാടുകളിലൊന്നാണ്. കോഴിക്കോട് [[സാമൂതിരി|സാമൂതിരിയായിരുന്ന]] മാനവേദൻ തമ്പുരാൻ രചിച്ച ''[[കൃഷ്ണഗീതി]]'' എന്ന സംസ്കൃതകാവ്യത്തെ ആസ്പദമാക്കിയാണ് കൃഷ്ണനാട്ടം എന്ന കലാരൂപം ഉത്ഭവിച്ചത്. ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ അവതാരം മുതൽ സ്വർഗ്ഗാരോഹണം വരെയുള്ള ലീലകൾ എട്ടു കഥകളായി കൃഷ്ണനാട്ടത്തിൽ അവതരിപ്പിയ്ക്കുന്നു. അവതാരം, കാളിയമർദ്ദനം, രാസക്രീഡ, കംസവധം, സ്വയംവരം, ബാണയുദ്ധം, വിവിദവധം, സ്വർഗ്ഗാരോഹണം എന്നിവയാണ് കളികൾ. സ്വർഗ്ഗാരോഹണം ബുക്ക് ചെയ്യുന്നവർ അവതാരം കൂടി ബുക്ക് ചെയ്യേണ്ടാതാണ്. ഈ വഴിപാട് ചൊവ്വാഴ്ചകളിലും ജൂൺ മുതൽ സെപ്തംബർ വരേയും നടത്താറില്ല. കൃഷ്ണനാട്ടത്തെ മാതൃകയാക്കി [[കൊട്ടാരക്കര തമ്പുരാൻ]] [[രാമനാട്ടം]] എന്ന കലാരൂപം കണ്ടുപിടിച്ചു. ഈ രാമനാട്ടത്തിൽ ചെറിയ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തിയാണ് ഇന്ന് കേരളത്തിന്റെ മുഖമുദ്രയായ [[കഥകളി]] എന്ന പ്രസിദ്ധ കലാരൂപം ഉദ്ഭവിച്ചത്. [[തിരുവല്ല ശ്രീ വല്ലഭക്ഷേത്രം]], [[നാല്പത്തെണ്ണീശ്വരം മഹാദേവക്ഷേത്രം]], [[മരുത്തോർവട്ടം ധന്വന്തരിക്ഷേത്രം]] എന്നിവയാണ് സ്ഥിരമായി കഥകളി നടക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങൾ. ഗുരുവായൂരിൽ കഥകളിയേ പാടില്ലെന്നായിരുന്നു നിയമം. എന്നാൽ കുംഭമാസത്തിൽ ഉത്സവത്തിന്റെ ഭാഗമായി ഇന്ന് കഥകളി നടത്താറുണ്ട്. രാത്രി നടയടച്ചശേഷം വടക്കേ നടപ്പുരയിലാണ് കൃഷ്ണനാട്ടം കളി. ഏകദേശം അർദ്ധരാത്രി വരെ ഇത് തുടരും. ==== തുലാഭാരം ==== ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ അതിവിശേഷമായ മറ്റൊരു വഴിപാടാണ് തുലാഭാരം. കേരളത്തിലെ എല്ലാ ക്ഷേത്രങ്ങളിലും പതിവുള്ള വഴിപാടാണ് ഇതെങ്കിലും ഗുരുവായൂരിൽ ഈ ചടങ്ങിന് കൂടുതൽ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ തുലാഭാരം നടത്തപ്പെടുന്ന ക്ഷേത്രം ഗുരുവായൂരാണ്. ഒരുദിവസം നൂറിനടുത്ത് തുലാഭാരങ്ങൾ ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടാകാറുണ്ട്. തുലാഭാരത്തിനായി രണ്ട് പ്രത്യേകം കൗണ്ടറുകൾ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലുമായി കാണാം. കദളിപ്പഴം, പഞ്ചസാര, ശർക്കര, അരി, ഗോതമ്പ്, എള്ള്, കയർ തുടങ്ങി സ്വർണവും വെള്ളിയും വരെ നീളുന്നു തുലാഭാരത്തിന് ഉപയോഗിയ്ക്കുന്ന വസ്തുക്കളുടെ നിര. കൂടാതെ നോട്ടുകെട്ടുകൾ കൊണ്ടും താമര കൊണ്ടുമെല്ലാം തുലാഭാരം നേർന്നവരുണ്ട്. രാവിലെ അഞ്ചുമണി മുതൽ ഉച്ചയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കും വരെയും, വൈകീട്ട് അഞ്ചുമണി മുതൽ രാത്രി നടയടയ്ക്കും വരെയും തുലാഭാരം നടന്നുകൊണ്ടിരിയ്ക്കും. അഹിന്ദുക്കൾക്കായി ക്ഷേത്രത്തിന് പുറത്തുവച്ചും തുലാഭാരം നടത്താറുണ്ട്. ==== ഭജനമിരിയ്ക്കൽ ==== ക്ഷേത്രത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ വഴിപാടാണ് ഭജനമിരിയ്ക്കൽ. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഭജനമിരിയ്ക്കുന്നവർ ഭഗവാന് ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ടവരായിത്തീരുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. സർവ്വപാപനാശവും ദുരിതനിവാരണവും മഹാപുണ്യവുമാണ് ഭജനമിരിയ്ക്കുന്നതിന്റെ ഫലപ്രാപ്തിയെന്നാണ് ഐതിഹ്യം. ഗുരുപവനപുരിയിൽ ഒരു ദിവസം മുതൽ ഒരു വർഷം വരെ ഭജനമിരിയ്ക്കുന്നവരുണ്ട്. പുലർച്ചെ രണ്ടുമണിയ്ക്കാണ് ഭജനം പാർക്കലിന് തുടക്കം. ഈശ്വരധ്യാനത്തോടെ ക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ മുങ്ങിക്കുളിച്ച് നിർമ്മാല്യദർശനം നടത്തി ഭഗവദ് നാമമന്ത്ര കീർത്തനാലാപനങ്ങളോരോന്നും ഉരുവിട്ട് കഴിയുന്നത്ര ക്ഷേത്രപ്രദക്ഷിണം ചെയ്ത് അവിടെതന്നെ കഴിച്ചുകൂട്ടണം. ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്നും ലഭിയ്ക്കുന്ന പഴം, പായസം, ചോറ് എന്നിവ മാത്രമേ ഭക്ഷിക്കാവൂ. വൈകുന്നേരം നട തുറക്കുന്നതിനുമുൻപ് ദേഹശുദ്ധി വരുത്തി ക്ഷേത്രദർശനം നടത്തണം. തൃപ്പുക കഴിഞ്ഞ് കൊടിമരച്ചുവട്ടിൽ സർവ്വപാപങ്ങളും ക്ഷമിച്ചുകൊള്ളണമെന്ന് പ്രാർത്ഥിച്ചുകൊണ്ട് ദണ്ഡനമസ്‌കാരം നടത്തണം. ഭജനമിരിയ്ക്കുന്ന ദിവസം കൃഷ്ണനാട്ടം കൂടി കാണുന്നത് മഹാപുണ്യം. നിർമ്മാല്യദർശനം നടത്തിയാൽ സർവ്വപാപങ്ങളും നശിച്ചുപോകുമെന്നും തൃപ്പുക സമയത്ത് ദർശനം നടത്തിയാൽ മോക്ഷപ്രാപ്തി കൈവരുമെന്നും വിശ്വാസമുണ്ട്. == വിശേഷ ദിവസങ്ങൾ == === കൊടിയേറ്റുത്സവം === {{main|ഗുരുവായൂർ ഉത്സവം}} ഗുരുവായൂർ ഉത്സവം പത്ത് ദിവസം നീളുന്നു. ആനയോട്ടത്തോടെ ആരംഭിക്കുന്ന ഉത്സവം കുംഭമാസത്തിലെ പൂയം നാളിലാണ് കൊടിയേറുന്നത്. അവസാനദിവസം ആറാട്ടോടുകൂടി സമാപിക്കുന്നു. അങ്കുരാദി, ധ്വജാദി, പടഹാദി എന്നീ മുറകളിൽ അങ്കുരാദിമുറയാണ് ഗുരുവായൂരിൽ പാലിച്ചുപോകുന്നത്. ഉത്സവത്തിന്നു മുന്നോടിയായി ബ്രഹ്മകലശ ചടങ്ങുകൾ നടത്തപ്പെടുന്നു. ഒന്നാം ദിവസം ആനയില്ലാതെ ശീവേലി നടത്തുന്നു. അന്നേ ദിവസം ഉച്ചകഴിഞ്ഞ് [[ഗുരുവായൂർ ആനയോട്ടം|ആനയോട്ടം]] നടക്കുന്നു. വൈകീട്ട് '''ആചാര്യവരണ്യ'''വും കൊടിപൂജയും പിന്നീട് കൊടിയേറ്റവും നടക്കുന്നു. ചടങ്ങുകൾ നടത്തുന്നതിന് തന്ത്രിയ്ക്ക് ക്ഷേത്രം ഊരാളൻ കൂറയും പവിത്രവും നൽകുന്നതാണ് ആചാര്യവരണ്യം<ref name=" vns1"/>. അന്നത്തെ വിളക്കിന് '''കൊടിപ്പുറത്ത് വിളക്ക്''' എന്നു പറയുന്നു. ഉത്സവത്തിന് "മുളയിടൽ" ചടങ്ങുണ്ട്. നവധാന്യങ്ങൾ വെള്ളിക്കുംഭങ്ങളിൽ തന്ത്രി വിതയ്ക്കുന്നു. ഇവ മുളയറയിൽ (വാതിൽമാടം) സൂക്ഷിയ്ക്കുന്നു. പള്ളിവേട്ടകഴിഞ്ഞ് ഭഗവാൻ ഉറങ്ങുന്നത് ഈ മുളച്ച ധാന്യങ്ങൾക്കിടയിലാണ്. രണ്ടാം ദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ ദിക്കുകൊടിയും കൂറയും സ്ഥാപിക്കുന്നു. ഉത്സവകലത്ത്എല്ലാ ദിവസവും കാലത്ത് പന്തീരടിപൂജയ്ക്ക് ശേഷം 11 മണിയ്ക്ക് നാലമ്പലത്തിനകത്ത് ശ്രീഭൂതബലി ദർശനവും<ref name="vns2a">പേജ്84, ഭക്തപ്രിയ മാസിക,ഏപ്രിൽ 2013 </ref>രാത്രി അത്താഴപ്പൂജയ്ക്ക് ശേഷം അമ്പലത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്ത് സ്വർണ്ണം കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ '''പഴുക്കാമണ്ഡപ'''ത്തിൽ ഗുരുവായൂരപ്പനെ എഴുന്നള്ളിച്ചുവെയ്ക്കലുമുണ്ട്<ref name="vns1"/>. എട്ടാം ദിവസം മുപ്പത്തിമുക്കോടി ദേവഗണങ്ങൾക്കും ഭഗവാനെ സാക്ഷിനിർത്തി പാണികൊട്ടിപൂജയോടുകൂടി ബലിയിടുന്നു. ഉത്സവകാലത്തെ ഏറ്റവും പ്രധാന ചടങ്ങുകളിൽ ഒന്നാണിത്.<ref name="vns2"/> ആ ദിവസം '''എട്ടാം വിളക്ക്''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു. ആ ദിവസം ഗുരുവായൂരിലെ ഒരു ജീവിയും പട്ടിണികിടക്കരുത് എന്നാണ് വിശ്വാസം. ഒൻപതാം ദിവസം '''പള്ളിവേട്ട''' . അന്ന് ഭഗവാൻ ദീപാരാധനയ്ക്ക് ശേഷം<ref name="vns2"/> നഗരപ്രദക്ഷിണത്തിനായി ഇറങ്ങുന്നു. ഭക്തർ നിറപറയും വിളക്കുമായി ഭഗവാനെ എതിരേൽക്കുന്നു. നഗരപ്രദക്ഷിണശേഷമാണ് '''പള്ളിവേട്ട'''. ക്ഷേത്രത്തിലെ കഴകക്കാരനായ പുതിയേടത്ത് പിഷാരടി ''പന്നിമാനുഷങ്ങളുണ്ടോ?'' എന്നു മൂന്നുവട്ടം ചോദിയ്ക്കുന്നതോടെ പള്ളിവേട്ട തുടങ്ങും<ref name="vns2"/>. ഭക്തർ നാനാജാതി മൃഗങ്ങളുടെ (പ്രത്യേകിച്ച് പന്നിയുടെ) വേഷമണിഞ്ഞ് ക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് പ്രവേശിച്ച് <ref name="vns2"/> 9 പ്രദക്ഷിണം നടത്തുന്നു. 9ആം പ്രദക്ഷിണത്തിൽ പന്നിയെ ഭഗവാൻ കീഴടക്കുന്നു. പത്താം ദിവസം ആറാട്ട്. പള്ളിവേട്ട കഴിഞ്ഞ് ക്ഷീണിച്ച ഭഗവാൻ പിറ്റേദിവസം 6 മണിക്ക് ഉണരുന്നു. നിർമ്മാല്യദർശനവും അഭിഷേകവും ഉഷഃപൂജയും ഒഴികെയുള്ള ചടങ്ങുകൾ ആ ദിവസം നടത്താറുണ്ട്. അന്ന് ഉത്സവവിഗ്രഹമാണ് എഴുന്നള്ളത്തിന് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. നഗരപ്രദക്ഷിണം രുദ്രതീർത്ഥകുളത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്തെത്തുമ്പോൾ സകലവാദ്യങ്ങളും നിറുത്തി അപമൃത്യുവടഞ്ഞ കണ്ടിയൂർ പട്ടത്തെ ന‌മ്പീശന്റെ<ref name="vns3">പേജ്87, ഭക്തപ്രിയ മാസിക,ഏപ്രിൽ 2013 </ref> ഓർമ്മ പുതുക്കുന്നു. പണ്ടൊരു ആറാട്ടുനാളിൽ ആറാട്ടെഴുന്നള്ളിപ്പിനിടയിലാണ് ശ്രീഗുരുവായൂരപ്പന്റെ പരമഭക്തനായിരുന്ന കണ്ടിയൂർ പട്ടത്തെ ന‌മ്പീശൻ കൊല്ലപ്പെട്ടത്. നമ്പീശന്റെ അനന്തരാവകാശികൾ വന്ന് സങ്കടമില്ലെന്ന് അറിയിച്ചതിനുശേഷം എഴുന്നെള്ളിപ്പ് തുടരും. അതിനുശേഷം തിടമ്പ് ഭഗവതിയമ്പലത്തിലൂടെ ആറാട്ടുകടവിൽ എത്തിയ്ക്കും<ref name="vns3"/>. ഇരിങ്ങപ്പുറത്തെ തമ്പുരാൻപടിയ്ക്കൽ കിട്ടയുടെ അനന്തരാവകാശികളും ഭക്തജനങ്ങളും<ref name="vns3"/> ഇളനീർ കൊണ്ടുവന്നിട്ടുണ്ടാവും. തന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ എല്ലാ തീർത്ഥങ്ങളേയും രുദ്രതീത്ഥത്തിലേക്ക് ആവാഹിയ്ക്കും. ആറാട്ടു തിടമ്പിൽ മഞ്ഞളും ഇളനീരുംകൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു.<ref name="vns3"/> അതിനുശേഷം രുദ്രതീർത്ഥകുളത്തിൽ ഭഗവാന്റെ വിഗ്രഹവുമായി മൂന്നുപ്രാവശ്യം തന്ത്രിയും മേൽശാന്തിയും ഓതിക്കന്മാരും കീഴ്ശാന്തിക്കാരും മുങ്ങുന്നു. ഭഗവാന്റെ ആറാട്ടോടെ പരിപാവനമായ തീത്ഥത്തിൽ ഭക്തജനങ്ങൾ ആറാടുന്നു. ആറാട്ടിനുശേഷം ഭഗവതി അമ്പലത്തിൽ ഉച്ചപ്പൂജ. ആറാട്ടുദിവസം മാത്രമേ ഭഗവാന് ശ്രീലകത്തിനു പുറത്ത് ഉച്ചപ്പൂജ പതിവുള്ളു<ref name="vns3"/>. അന്ന് രാത്രി 11 മണിയോടെയാണ് ഉച്ചപ്പൂജ. അതിനുശേഷം കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തു പ്രവേശിച്ച്, 11 വട്ടം ഓട്ടപ്രദക്ഷിണം നടത്തി അവസാനം കൊടിയിറക്കുന്നു. കലശം തുടങ്ങിയാൽ ഉൽസവം കഴിയുന്നതു വരെ അഞ്ചുവയസ്സിൽ താഴെയുള്ള കുട്ടികളെ അമ്പലത്തിൽ പ്രവേശിപ്പിയ്ക്കുകയില്ല.<ref name=" vns1"/> ഉത്സവത്തിന് വെടിക്കെട്ടില്ല എന്നത് ഇവിടത്തെ ഒരു പ്രത്യേകതയാണ്. കുട്ടികളുടെ ഇഷ്ടത്തിന് വളരെ പ്രാധാന്യം കൊടുക്കുന്ന ദേവനാണ് ഗുരുവായൂരപ്പനെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. അതിനാൽ കുട്ടികൾക്ക് ഭയപ്പാടുണ്ടാക്കുന്ന യാതൊന്നും ക്ഷേത്രപരിസരത്ത് പാടില്ല. എന്നാൽ ഈയടുത്ത കാലത്ത് ശബ്ദം കുറഞ്ഞ ചൈനീസ് പടക്കങ്ങൾ കൊടിയേറ്റത്തിനും ആറാട്ടെഴുന്നള്ളിപ്പിനും മറ്റും ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ==== ആനയോട്ടം ==== [[File:Elephants at punnathoor kotta Guruvayur.jpg|right|thumb|പുന്നത്തൂർകോട്ടയിലെ ആനത്താവളം]] {{main|ഗുരുവായൂർ ആനയോട്ടം}} ഗുരുവായൂരമ്പലത്തിൽ ആനയില്ലാതിരുന്ന കാലത്ത് [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ|കൊടുങ്ങല്ലൂരിനടുത്തുള്ള]] [[തൃക്കണാമതിലകം ശിവക്ഷേത്രം|തൃക്കണാമതിലകം ശിവക്ഷേത്രത്തിൽ]] നിന്നായിരുന്നു ആനകളെ ഉത്സവത്തിനായി കൊണ്ടുവന്നിരുന്നത്. ഒരു വർഷം എന്തോ കാരണങ്ങളാൽ ആനകളെ അയക്കില്ല എന്ന് ക്ഷേത്രം ഭാരവാഹികൾ അറിയിച്ചു. എന്നാൽ കൊടിയേറ്റദിവസം ഉച്ചതിരിഞ്ഞ് 3 മണിയോടെ ഒരു കൂട്ടം ആനകൾ തൃക്കണാമതിലകം ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്നു ഗുരുവായൂരിലേക്ക് ഓടി വന്നു എന്ന് ഐതിഹ്യം. അതിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി എല്ലാവർഷവും ഗുരുവായൂർ ഉത്സവം ആരംഭിക്കുന്നത് ആനയോട്ടത്തോടെണ്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുള്ള മഞ്ജുളാൽ പരിസരത്ത് നിന്ന് ഉച്ചതിരിഞ്ഞ് 3 മണിക്ക് ആരംഭിക്കുന്ന ആനയോട്ടം അമ്പലത്തിലെ ഉള്ളിൽ ഏഴു പ്രദക്ഷിണത്തോടെ അവസാനിക്കുന്നു. ആദ്യം കൊടിമരം തൊടുന്ന ആനയെ വിജയിയായി പ്രഖ്യാപിക്കും. ആ ആനയെ ആയിരിക്കും 10 ദിവസവും എഴുന്നള്ളിപ്പിനായി ഉപയോഗിക്കുക. === [[ഗുരുവായൂർ ഏകാദശി]] === വൃശ്ചികമാസത്തിലെ ശുക്ലപക്ഷ [[ഏകാദശി]] - അന്നാണ്‌ ഗുരുവായൂരിലെ പ്രതിഷ്ഠാ ദിനാചരണം നടത്തുന്നത് (കുംഭമാസത്തിലെ പൂയം നാളിൽ തുടങ്ങി അനിഴം നാളിൽ കഴിയുന്ന വിധത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ഈ പത്ത് ദിവസങ്ങളിലാണ് ക്ഷേത്രോത്സവം). കൂടാതെ, ഭഗവാൻ കുരുക്ഷേത്ര ഭൂമിയിൽ വെച്ച്‌ അർജ്ജുനന്‌ ഗീതോപദേശം നടത്തിയ ദിവസം, വൈകുണ്ഠനാഥനായ മഹാവിഷ്ണു ഗുരുവായൂരിൽ എത്തുന്ന ദിവസം എന്ന പ്രത്യേകത കൂടി ഈ ദിവസത്തിന്‌ ഉണ്ട്. ഈ ദിവസം '''ഗീതാദിന'''മായും ആഘോഷിക്കുന്നു.<ref name=" vns1"/> ഏകാദശി ദിനത്തിൽ ഭഗവാനെ ദർശിക്കുവാനും പ്രസാദ ഊട്ടിനുമായി ഗുരുവായൂരിൽ ഭക്തലക്ഷങ്ങളാണ്‌ എത്തുക. ഏകാദശി ദിവസം ഭക്തർക്ക് അരിഭക്ഷണമില്ല; എന്നാൽ ഭഗവാന് സധാരണ പോലെയാണ്.<ref name="vns22"/> വലിയ ആഘോഷ പരിപാടികളാണ്‌ ഗുരുവായൂരിൽ ഒരുക്കുന്നത്‌. ഗോതമ്പുചോറും പായസവും അടങ്ങുന്ന ഏകാദശി പ്രസാദം രാവിലെ മുതൽ വിതരണം അന്നത്തെ പ്രത്യേകതയാണ്. നാമജപഘോഷയാത്രയും രഥഘോഷയാത്രയുമെല്ലാം ഇതിന്റെ ഭാഗമായി നടക്കും. ആയിരക്കണക്കിനു നെയ്‌ വിളക്കാണ്‌ ഇന്നു തെളിയുക. രാത്രി വിളക്കെഴുന്നള്ളിപ്പാണ്‌ മറ്റൊരു ചടങ്ങ്‌. നാലാം പ്രദക്ഷിണത്തിൽ ഭഗവാൻ എഴുന്നള്ളും. ഭഗവാന്റെ സ്വർണ്ണക്കോലം പുന്നത്തൂർ കോട്ടയിലെ പ്രധാന കരിവീരനു സ്വന്തം. പണ്ടുകാലത്ത് ഇത് ഗുരുവായൂർ കേശവന്നവകാശപ്പെട്ടതായിരുന്നു. 1976-ലെ ഏകാദശിദിവസമാണ് (ഡിസംബർ 2) കേശവൻ ചരിഞ്ഞതും എന്നത് മറ്റൊരു അത്ഭുതം. പിറ്റേന്ന് പുലർച്ചയോടെ കൂത്തമ്പലത്തിൽ '''ദ്വാദശിപ്പണസമർപ്പണം''' ആരംഭിയ്ക്കും. അന്ന് രാവിലെ വരെ അത് തുടരും. പിന്നീട് നടയടച്ചു കഴിഞ്ഞാൽ പിന്നെ വൈകുന്നേരമേ തുറക്കാള്ളൂ. ഈ സമയത്ത് വിവാഹം, ചോറൂൺ, തുലാഭാരം തുടങ്ങിയവ നടത്താറില്ല. ഏകാദശിയ്ക്ക് മുന്നോടിയായി ഒരുമാസം വിളക്കു് ഉണ്ടായിരിക്കും. ഏകാദശിയ്ക്ക് ഉദയാസ്തമനപൂജയും വിളക്കും ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന്റേതാണ്. അഷ്ടമിയ്ക്ക് പുളിക്കീഴേ വാരിയകുടുംബവും നവമി നെയ്വിളക്ക് കൊളാടി കുടുംബവും ദശമിയ്ക്ക് [[ഗുരുവായൂരപ്പൻ സങ്കീർത്തന ട്രസ്റ്റ്|ഗുരുവായൂരപ്പൻ സങ്കീർത്തന ട്രസ്റ്റും]] വിളക്ക് നടത്തും.<ref name="vns22"/> ഗുരുവായൂർ ഏകാദശിദിവസം തന്നെയാണ് ഗീതാദിനം ആഘോഷിക്കുന്നതും. രാവിലെ ഏഴു മണിമുതൽ കൂത്തമ്പലത്തിൽ ഗീതാപാരായണം നടത്താറുണ്ട്‌. ക്ഷേത്രം കീഴ്ശാന്തിയാണ് പാരായണം നടത്തുന്നത്. === ദ്വാദശിപ്പണം വെയ്ക്കൽ === ഏകാദശി കഴിഞ്ഞ് ദ്വാദശി ദിവസം കൂത്തമ്പലത്തിൽ നടക്കുന്ന ചടങ്ങാണിത്. [[ശുകപുരം]], [[പെരുവനം]], [[ഇരിഞ്ഞാലക്കുട]] ഗ്രാമങ്ങളിലെ [[അഗ്നിഹോത്രി]]കളായ ബ്രാഹ്മണർക്ക് ഭക്തർ പണക്കിഴികൾ സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഗുരുവായൂരപ്പൻ തന്നെ ഈ ചടങ്ങിലെ ആദ്യത്തെ പണക്കിഴി സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതായി വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. അതിനാൽ ആദ്യത്തെ പണക്കിഴി ഭഗവദ്പ്രതിനിധിയായി മേൽശാന്തി തന്നെയാണ് സമർപ്പിയ്ക്കുന്നത്. തുടർന്ന് ഭക്തർ ഓരോരുത്തരായി പണക്കിഴികളുമായി വരിനിൽക്കുകയും തങ്ങളാലാകുന്ന തുക സമർപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രാവിലെ നടയടയ്ക്കുന്നതുവരെ സമർപ്പണം തുടരുന്നു. അന്ന് കാലത്ത് 9.00 ന് നടയടച്ചാൽ 3.30 നെ തുറക്കുകയുള്ളു.<ref name="vns1" /> === ചെമ്പൈ സംഗീതോത്സവം === സംഗീതസാമ്രാട്ടും ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ പരമഭക്തനുമായിരുന്ന [[ചെമ്പൈ വൈദ്യനാഥ ഭാഗവതർ|ചെമ്പൈ വൈദ്യനാഥ ഭാഗവതരുടെ]] സ്മരണയ്ക്കായി ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം 1974 മുതൽ എല്ലാ വർഷവും നടത്തുന്ന സംഗീതസദസ്സാണ്‌ ഇത്. ഏകാദശിയോട് അനുബന്ധിച്ച് പതിനഞ്ച് ദിവസങ്ങളിലായി ഈ ഉത്സവം നടത്തപ്പെടുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിനു പുറത്ത് മേല്പത്തൂർ ഓഡിറ്റോറിയത്തിൽ പ്രത്യേകം തയ്യാറാക്കിയ സംഗീതമണ്ഡപമാണ്‌ ഇതിന്റെ വേദി. പ്രശസ്ത സംഗീത വിദ്വാന്മാരും സംഗീത വിദ്യാർത്ഥികളും ഇതിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു. ഇതിൽ പഞ്ചരത്ന കീർത്തനാലാപനമാണ് ഏറ്റവും പ്രധാനം. ഏകാദശി ദിവസം രാത്രി ശ്രീ രാഗത്തിലുള്ള “കരുണ ചെയ് വാനെന്തു താമസം കൃഷ്ണാ” എന്ന സങ്കീർത്തനത്തോടെ സംഗീതോത്സവം സമാപിക്കുന്നു. === അക്ഷരശ്ലോക മത്സരം === ഗുരുവായൂർ ഏകാദശിയോടനുബന്ധിച്ചു അക്ഷരശ്ലോക മത്സരം നടത്താറുണ്ട്‌. കേരളത്തിന്റെ എല്ലാ ഭാഗത്തുനിന്നും ആളുകൾ ഇതിൽ പങ്കെടുക്കാൻ വരാറുണ്ട്. ഒന്നും രണ്ടും മൂന്നും സ്ഥാനങ്ങൾ കരസ്തമാക്കുന്നവർക്ക് സ്വർണപ്പതക്കങ്ങൾ സമ്മാനിക്കും. ===ഇല്ലം നിറ=== കർക്കടകമാസത്തിലെ [[അമാവാസി]] കഴിഞ്ഞുവരുന്ന ആദ്യത്തെ ഞായറാഴ്ചയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഇല്ലം നിറ ആഘോഷിയ്ക്കുന്നത്. പുതുതായി കൊയ്തുകൊണ്ടുവരുന്ന കതിർക്കറ്റകൾ ഭഗവാന് സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. [[അഴീക്കൽ]] മനയം കുടുംബക്കാർക്കാണ് ഈ ചടങ്ങ് നടത്താൻ അവകാശം. ഈ കുടുംബത്തിലെ കാരണവർ, തങ്ങളുടെ അടുത്തുള്ള പാടത്തുനിന്ന് കൊയ്തുകൊണ്ടുവരുന്ന കതിർക്കറ്റകൾ ക്ഷേത്ര മതിൽക്കെട്ടിനു പുറത്തെത്തിയ്ക്കും. അന്നത്തെ ശാന്തിയേറ്റ നമ്പൂതിരിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ മറ്റ് കീഴ്ശാന്തിമാർ ശംഖനാദവും ചെണ്ടയുമായി അമ്പലം പ്രദക്ഷിണം ചെയ്ത് നമസ്കാരമണ്ഡപത്തിൽ വെയ്ക്കുന്നു. ഇതിനുശേഷം മേൽശാന്തിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വിശദമായ ഒരു പൂജ. കതിർക്കറ്റകളെ മഹാലക്ഷ്മിയായി സങ്കല്പിച്ചാണ് പൂജ. തുടർന്ന് നെൽക്കതിരുകൾ ശ്രീകോവിലുകളിലും തിടപ്പള്ളിയിലും വയ്ക്കുന്നു. തുടർന്ന് ബാക്കി ഭക്തർക്ക് വിതരണം ചെയ്യുന്നു.<ref name="vns22">പേജ്27, വിശേഷാൽ മഹോൽസവങ്ങൾ - സുദർശനം, മഗളം ഗുരുവായൂർ സപ്ലിമെന്റ് </ref> ===പുത്തരി നിവേദ്യം=== ഇല്ലം നിറയുടെ പിറ്റേദിവസമാണ് തൃപ്പുത്തരി നിവേദ്യം നടത്തുന്നത്. പുതിയതായി കൊയ്ത നെല്ലിനെ അരിയാക്കി, അതുകൊണ്ട് നിവേദ്യങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കി, നല്ല മുഹൂർത്തത്തിൽ ഭഗവാന് നിവേദിക്കുന്നതാണിത്. മണിക്കിണറിനരികിൽ ഗണപതിയ്ക്ക് പുതിയ അരി നിവേദിച്ചതിനു ശേഷം അരിഅളക്കലുണ്ടാകും. ആ അരികൊണ്ട് ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞ പായസമുണ്ടാക്കി ഉച്ചപൂജയ്ക്ക് ഭഗവാന് നിവേദിയ്ക്കും. അന്ന് പതിവു വിഭവങ്ങൾക്ക് പുറമെ അപ്പം, പഴം നുറുക്ക്, ഉപ്പുമാങ്ങ, ഇലക്കറികൾ എന്നിവയുമുണ്ടാകും. അന്നു മാത്രമെ ഉച്ചപൂജയ്ക്ക് അപ്പം നിവേദിക്കുകയുള്ളു.<ref name="vns22"/> === അഷ്ടമിരോഹിണി === ചിങ്ങമാസത്തിൽ കറുത്തപക്ഷത്തിലെ അഷ്ടമിയും [[രോഹിണി]] നക്ഷത്രവും കൂടിയ ദിവസമാണ് ശ്രീകൃഷ്ണാവതാരസുദിനമായ അഷ്ടമിരോഹിണി. ഭഗവാന്റെ ജന്മദിനം വളരെ വിപുലമായി ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ആഘോഷിക്കുന്നു. ഭഗവാന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട അപ്പം വഴിപാട് ഏകദേശം ഒരു ലക്ഷം രൂപയ്ക്ക് മുകളിൽ ശീട്ടാക്കാറുണ്ട്. ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം നടത്തുന്ന ഭാഗവതസപ്താഹയജ്ഞത്തിലെ ശ്രീകൃഷ്ണാവതാരപാരായണം ഈ ദിവസമാണ്. അന്നത്തെ പ്രസാദ ഊട്ടിന് പിറന്നാൾ സദ്യയാണ് നൽകുന്നത്.<ref name=" vns1"/> ഇപ്പോൾ ദേവസ്വം വക ശോഭായാത്ര, ഉറിയടി മത്സരം തുടങ്ങിയവയും നടന്നുവരുന്നുണ്ട്. കുട്ടികൾ ഉണ്ണിക്കണ്ണന്റെയും രാധയുടെയും വേഷം കെട്ടി നഗരപ്രദക്ഷിണം നടത്തുന്ന കാഴ്ച കണ്ണിന് കൗതുകമുണർത്തുന്നു. അന്നേദിവസം അടുത്തുള്ള നെന്മിനി ബലരാമക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് [[ബലരാമൻ|ബലരാമനും]] ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുന്നു. അനുജനായ ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ ജന്മദിനത്തിൽ പങ്കെടുക്കാനാണ് ആദിശേഷാവതാരമായ ബലരാമൻ ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുന്നത്. ഇരുവരും ഒന്നിച്ചുള്ള എഴുന്നള്ളത്ത് അന്ന് വിശേഷമാണ്. === മണ്ഡലപൂജ/വിശേഷാൽ കളഭാഭിഷേകം === വൃശ്ചികം ഒന്നിനാണ് മണ്ഡലകാലം ആരംഭിക്കുന്നത്. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ പഞ്ചഗവ്യ അഭിഷേകം ഗുരുവായൂരപ്പനു നടത്തപ്പെടുന്നു. മൂന്നു നേരം കാഴ്ചശീവേലി ഈ ദിവസങ്ങളുടെ പ്രത്യേകതയാണ്. മണ്ഡലകാലത്തിന്റെ അവസാന ദിവസം ഗുരുവായൂരപ്പന് കളഭം ആടുന്നു (അഭിഷേകം നടത്തുന്നു) . ഏകാദശി, നാരായണീയദിനം, മേല്പത്തൂർ പ്രതിമാസ്ഥാപനം ഇവ മണ്ഡലകാലത്തുള്ള വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ പെടുന്നു. ശബരിമലയ്ക്കുപോകുന്ന നിരവധി തീർത്ഥാടകർ മണ്ഡലകാലത്ത് ഗുരുവായൂരിലെത്താറുണ്ട്. അവർക്ക് ദേവസ്വം പ്രത്യേക സൗകര്യങ്ങളൊരുക്കാറുണ്ട്. === നാരായണീയദിനവും ശ്രീമന്നാരായണീയ സപ്താഹവും === മേല്പത്തൂർ നാരായണഭട്ടതിരിപ്പാട് നാരായണീയം എഴുതി തീർന്ന ദിവസമായ വൃശ്ചികത്തിലെ 28-ആം ദിവസമാണ് നാരായണീയദിനമായി ആഘോഷിക്കുന്നത്. കടുത്ത വാതരോഗം മൂലം ഭജനമിരുന്ന മേല്പത്തൂരിന് ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ ദർശനം കിട്ടിയതും ഈ ദിവസം തന്നെ. തുടർന്ന് വാതരോഗവിമുക്തനായ അദ്ദേഹം 86 വയസ്സുവരെ ജീവിച്ചിരുന്നതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഇത് പ്രമാണിച്ച് ഏഴുദിവസം നാരായണീയ സപ്താഹമുണ്ടാകാറുണ്ട്. നാരായണീയ ദിനത്തിന് ഏഴു ദിവസം മുൻപ് തുടങ്ങി നാരായണീയ ദിനത്തിന്റെ അന്ന് വൈകുന്നേരത്തോടെ അവസാനിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രം ആദ്ധ്യാത്മിക ഹാളിലാണ് നാരായണീയ സപ്താഹം നടക്കാറ്. === സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശി === ഏകാദശികളിൽ പ്രധാനമാണ് സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശി അഥവാ വൈകുണ്ഠ ഏകാദശി. ധനുമാസത്തിലെ വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ ഏകാദശി ആണ് സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശിയായി ആചരിക്കുന്നത്. വൈഷ്ണവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒരു നടയിലൂടെ കയറി മറ്റൊരു നടയിലൂടെ പുറത്തുവരികയാണ് അതിന്റെ പ്രധാന അനുഷ്ഠാനം. അന്നത്തെ ഭഗവദ് ഭജനം സ്വർഗ്ഗപ്രാപ്തിയും മോക്ഷവും നേടിത്തരും എന്നാണ് വിശ്വാസം. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ വൈകുണ്ഠ ഏകാദശിദിവസം വിശേഷാൽ പരിപാടികളോടെ ആചരിച്ചുവരാറുണ്ട്. ആയിരക്കണക്കിന് ഭക്തജനങ്ങളാണ് അന്നേദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാറുള്ളത്. അന്ന് ഭഗവാന് പ്രത്യേകപൂജകളും ചുറ്റുവിളക്കും കാഴ്ചശീവേലിയുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. രാവിലെയും ഉച്ചയ്ക്കുമുള്ള ശീവേലികൾക്ക് പഞ്ചാരിമേളത്തിന്റെ അകമ്പടിയാണുണ്ടാകാറുള്ളത്. സമ്പൂർണ്ണമായും നെയ്യുപയോഗിച്ചുനടത്തുന്ന അന്നത്തെ ചുറ്റുവിളക്ക് ഗുരുവായൂരിലെ തമിഴ് ബ്രാഹ്മണസമൂഹം വകയാണ്. രാത്രി നടക്കുന്ന വിളക്കെഴുന്നള്ളിപ്പിന് ഇടയ്ക്കയും നാദസ്വരവും കൊഴുപ്പേകുന്നു. ചില കലാപരിപാടികളും സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശിയോടനുബന്ധിച്ചുണ്ടാകാറുണ്ട്. വൃശ്ചികത്തിലെ ഗുരുവായൂർ ഏകാദശിയ്ക്കുള്ളത്ര ശബ്ദകോലാഹലങ്ങളുണ്ടാകാറില്ലെങ്കിലും അതുകഴിഞ്ഞാൽ ഗുരുവായൂരിൽ പ്രധാനമായി ആചരിയ്ക്കുന്നത് ഈ ഏകാദശിയാണ്. ഗുരുവായൂർ ഏകാദശിയ്ക്കുള്ളതുപോലെ അന്നും ഉച്ചയ്ക്ക് ഗോതമ്പുചോറും കാളനും പുഴുക്കും ഗോതമ്പുപായസവും ചേർന്ന വിശേഷാൽ പ്രസാദ ഊട്ടുണ്ടാകാറുണ്ട്. ഇതുകഴിയ്ക്കാനായി നിരവധി ഭക്തർ ഇവിടെ വരാറുമുണ്ട്. എന്നാൽ, ഭഗവാന് അന്നും സാധാരണപോലെയാണ് നിവേദ്യങ്ങൾ. === ഇടത്തരികത്ത് താലപ്പൊലി === ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠയായ ഇടത്തരികത്തുകാവ് ഭഗവതിയുടെ പ്രധാനപ്പെട്ട ആണ്ടുവിശേഷങ്ങളാണ് എല്ലാവർഷവും ധനു 21-ന് നടക്കുന്ന പിള്ളേർ താലപ്പൊലിയും മകരമാസത്തിലെ നാലാമത്തെ ചൊവ്വാഴ്ചയോ വെള്ളിയാഴ്ചയോ ആയി നടക്കുന്ന ദേവസ്വം താലപ്പൊലിയും. ഗുരുവായൂരിന്റെ തട്ടകത്തമ്മയായ ഇടത്തരികത്തുകാവിലമ്മയുടെ തട്ടകത്തുള്ളവർ നടത്തുന്നതുമൂലമാണ് ആദ്യത്തെ താലപ്പൊലിയ്ക്ക് പിള്ളേർ താലപ്പൊലി എന്ന പേരുവന്നത്. രണ്ട് താലപ്പൊലികൾക്കും ചടങ്ങുകൾ ഒരേപോലെയാണ്. ആയിരത്തൊന്ന് നിറപറയൊരുക്കിയാണ് ഇടത്തരികത്തുകാവിലമ്മയുടെ താലപ്പൊലി ആഘോഷിക്കുന്നത്. ഉച്ചയ്ക്ക് നടപന്തലിൽ നിന്ന് കിഴക്കോട്ട് പഞ്ചവാദ്യത്തോടും, തുടർന്ന് മേളത്തോടെ ഭഗവതിയുടെ മടക്കെഴുന്നെള്ളിപ്പും ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. എഴുന്നെള്ളിപ്പിനുശേഷം നടക്കുന്ന പറയെടുപ്പിൽ നൂറുകണക്കിന് ഭക്തർ പങ്കെടുക്കുന്നു. ചെമ്പട്ടണിഞ്ഞ് ഭഗവതിയുടെ വാളും ചിലമ്പുമായി കോമരം ഇതിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു. നിറപറകൾ വെച്ച് ഭഗവതിയെ വരവേൽക്കാനായി കിഴക്കേനടപ്പുരയിൽ അലങ്കാരങ്ങളും, വിതാനങ്ങളും നേരത്തേ ഒരുക്കാറുണ്ട്. ഇടത്തരികത്ത് ഭഗവതിയുടെ ഉത്സവത്തിൽ പങ്കാളിയാകാൻ, പൂജകൾ നേരത്തെ അവസാനിപ്പിച്ച് ഉച്ചയ്ക്ക് മുൻപ് അടച്ച് ഗുരുവായൂരപ്പനും എഴുന്നള്ളുന്നു. താലപൊലിയോടനുബന്ധിച്ച് ഭഗവതിക്ക് വാകച്ചാർത്ത്, ദീപാലങ്കാരം, പുഷ്പാലങ്കാരം, വിശേഷാൽ പൂജകൾ, ഭദ്രകാളിപ്പാട്ട് എന്നിവയും ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. === പൂന്താനദിനം === ഭക്തകവിയായ പൂന്താനം നമ്പൂതിരിയുടെ ജന്മദിനമാണ് പൂന്താനദിനം. കുംഭമാസത്തിലെ അശ്വതി നക്ഷത്രത്തിലാണ് പൂന്താനദിനം ആഘോഷിക്കുന്നത്. ജ്ഞാനപ്പാനയിലെ 'കുംഭമാസത്തിലാകുന്നു നമ്മുടെ ജന്മനക്ഷത്രം അശ്വതിനാളെന്നും' എന്ന വരികളാണ് മേല്പറഞ്ഞ ആഘോഷത്തിനു കാരണം. ക്ഷേത്രത്തിൽ അന്നേദിവസം വിശേഷാൽ പൂജകളൊന്നുമുണ്ടാകാറില്ലെങ്കിലും ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ഈ ദിവസത്തോടനുബന്ധിച്ച് ജ്ഞാനപ്പാന പുരസ്കാരം നൽകിവരുന്നുണ്ട്. കലാ-സാംസ്കാരികരംഗങ്ങളിൽ വ്യക്തിമുദ്ര പതിപ്പിച്ച ചില പ്രശസ്തർക്കാണ് ഈ പുരസ്കാരം നൽകുന്നത്. മലപ്പുറം കീഴാറ്റൂരിലെ പൂന്താനം ഇല്ലവളപ്പിലും അന്ന് ആഘോഷങ്ങളുണ്ട്. === കൃഷ്ണഗീതി ദിനം === ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രസിദ്ധ കലാരൂപമായ കൃഷ്ണനാട്ടം അവലംബിക്കുന്ന 'കൃഷ്ണഗീതി' എന്ന കൃതി സാമൂതിരി മാനവേദരാജ എഴുതി ഗുരുവായൂരപ്പന് സമർപ്പിച്ചത് ഒരു തുലാം 30-നാണ്. അതിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി 1985 മുതൽ എല്ലാ വർഷവും തുലാം 30 കൃഷ്ണഗീതിദിനമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. === കുചേലദിനം === ധനുമാസത്തിലെ ആദ്യത്തെ ബുധനാഴ്ച കുചേലദിനമായി ആഘോഷിക്കപെടുന്നു. ദാരിദ്ര്യത്താൽ ഉഴഞ്ഞ കുചേലൻ ഒരു പിടി അവിലുമായി ശ്രീകൃഷ്ണനെ ദ്വാരകയിൽ കാണാൻ വന്നതിന്റെ ഓർമ്മയ്കായാണ് ഈ ദിനം ആഘോഷിക്കുന്നത്. ഈ ദിവസം അനേകായിരം ഭക്തന്മാർ തങ്ങളുടെ ദാരിദ്രനിർമ്മാർജ്ജനത്തിനായി അവിലുമായി ഗുരുവായൂരപ്പനെ ദർശ്ശിക്കാനെത്തുന്നു. === അക്ഷയതൃതീയ === വൈശാഖത്തിലെ വെളുത്ത തൃതീയദിനം 'അക്ഷയതൃതീയ' എന്ന പേരിൽ ആഘോഷിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഈ ദിവസം നടത്തുന്ന ശുഭകർമ്മങ്ങൾക്കും ദാനധർമ്മങ്ങൾക്കും ക്ഷയം സംഭവിയ്ക്കില്ല എന്നാണ് വിശ്വാസം. ഈ ആഘോഷത്തിന്റെ പേരുതന്നെ ആ വിശ്വാസവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. പരശുരാമജയന്തി, [[അന്നപൂർണ്ണേശ്വരി]] അവതാരദിനം എന്നിവയും അന്നുതന്നെയാണ്. ഈ ദിവസം ശ്രീകൃഷ്ണ ജ്യേഷ്ഠനും ആദിശേഷാവതാരവുമായ ബലരാമന്റെ ജന്മദിനം കൂടിയാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. അതിനാൽ 'ബലരാമജയന്തി'യായും ആചരിച്ചുവരുന്നു. ഈയടുത്ത കാലത്ത് ഈ ദിവസം സ്വർണ്ണാഭരണങ്ങളുടെയും ഗൃഹോപകരണങ്ങളുടെയും വില്പനയ്ക്കും പ്രസിദ്ധമായി ഈ ദിവസം മാറി. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഈ ദിവസം വളരെ വിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. നിരവധി സ്വർണ്ണനാണയങ്ങൾ ഈ ദിവസം ഭഗവാന് സമർപ്പണമായെത്താറുണ്ട്. അന്നേദിവസം കഴകക്കാരുടെ വക ചുറ്റുവിളക്കും പഞ്ചാരിമേളത്തിന്റെ അകമ്പടിയോടെ ശീവേലിയും നടത്തിവരുന്നു. കൂടാതെ ഗുരുവായൂരമ്പലത്തിന്റെ കീഴേടമായ നെന്മിനി ബലരാമക്ഷേത്രത്തിലും അതിഗംഭീരമായി ആഘോഷിക്കുന്നു. അവിടെ ബലരാമജയന്തിയായാണ് ഇത് ആഘോഷിച്ചുവരുന്നത്. അഷ്ടമിരോഹിണി നാളിൽ ഗുരുവായൂരമ്പലത്തിൽ ആചരിച്ചുവരുന്ന എല്ലാ ചടങ്ങുകളും അന്നേദിവസം അവിടെയും നടത്തിവരുന്നു. അന്നും സഹോദരസംഗമമുണ്ട്. === മേടവിഷു === വിഷുദിനത്തിൽ ഭഗവാനെ കണികാണാൻ ആയിരങ്ങൾ എത്തുന്നു. എല്ലാദിവസവും മൂന്നു മണിക്കു തുറക്കുന്ന ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം വിഷുദിനത്തിൽ രണ്ടരയ്ക്ക് തുറക്കും. അതിനു മുമ്പായി മേൽശാന്തിയും കീഴ്ശാന്തിക്കാരും മറ്റും രുദ്രതീർത്ഥത്തിൽ കുളിച്ച് വന്ന് കണിയ്ക്കുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ തുടങ്ങും. <ref name="vns5">ഗുരു, ഗുരുവായൂർ,പേജ്37, ഏപ്രിൽ2013- ഭക്തപ്രിയ മാസിക.</ref> ശ്രീകോവിലിന്റെ മുഖമണ്ഡപത്തിൽ അഞ്ചു വെള്ളിക്കവരവിളക്കുകൾ കത്തുന്നതിന്റെ തെക്കുവശത്തായിട്ടാണ് കണി ഒരുക്കുന്നത്. സ്വർണ്ണസിംഹാസനത്തിൽ ആനത്തലേക്കെട്ടുവച്ച് അതിന്മേൽ സ്വർണ്ണത്തിടമ്പ് എഴുന്നെള്ളിച്ചു വയ്ക്കുന്നു. അതിനു മുന്നിലായി ഒരു ഉരുളിയിളാണ് കണി ഒരുക്കുന്നത്. ഉരുളിയിൽ അക്ഷതം (ഉണങ്ങല്ലരിയും നെല്ലും) നിരത്തി, അതിനുമുകളിൽ അലക്കിയ മുണ്ട്, ഗ്രന്ഥം, വാൽക്കണ്ണാടി, കണിവെള്ളരി, കണിക്കൊന്ന, ചക്ക, മാങ്ങ, നാളികേരം, ഉടച്ച രണ്ടു മുറി നാളികേരത്തിൽ നെയ് നിറച്ച് തിരിയിട്ട് കത്തിച്ചു വെച്ചത് എന്നിവയാണ് കണിക്കോപ്പുകൾ. കണി സമയത്തിനു മുമ്പ് മേൽശാന്തിയും കൂട്ടരും ശ്രീലകത്ത് പ്രവേശിച്ച് നെയ്വിളക്കുകളെല്ലാം കത്തിച്ചുവെയ്ക്കും. സോപാനത്തും അഞ്ചു തിരിയിട്ട വിളക്ക് കത്തിച്ചുവെച്ചിട്ടുണ്ടാവും. മേൽശാന്തി ആദ്യം ഗുരുവായൂരപ്പനെ കണികാണിച്ച ശേഷം രണ്ടരയ്ക്കു തന്നെ ശ്രീകോവിലിന്റെ നട ഭക്തർക്ക് കണികാണാനായി തുറന്നുകൊടുക്കും. കണ്ണടച്ചും കണ്ണുകെട്ടിയും നിൽക്കുന്ന ഭക്തർ ശ്രീകോവിലിനു മുന്നിലെത്തി കണ്ണുതുറന്ന് കണികണ്ട് കാണിക്കയർപ്പിക്കും. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് പ്രദക്ഷിണം വച്ച്, ഗണപതിയെയും സുബ്രഹ്മണ്യനെയും ഹനുമാനെയും വണങ്ങി, ആദ്യമെത്തുന്ന കുറച്ചുപേർക്ക് മേൽശാന്തിയിൽ നിന്ന് കൈനീട്ടം കിട്ടും. നാലമ്പലത്തിനകത്തുനിന്നും പുറത്തുകടന്ന് ഭഗവതിയെയും അയ്യപ്പനെയും ശിവനെയും തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി പുറത്തുകടന്നാൽ കണിദർശനം മുഴുവനാകും.<ref name="vns5"/> === വൈശാഖപുണ്യമാസം === മേടമാസത്തിലെ കറുത്തവാവ് കഴിഞ്ഞാൽ “വൈശാഖ പുണ്യമാസം” ആരംഭിക്കുന്നു. ഏകദേശം മേയ് മാസത്തിലാണ് വൈശാഖ പുണ്യമാസവും കടന്നു വരുന്നത്. ഈ സമയത്ത് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ വമ്പിച്ച ഭക്തജനത്തിരക്ക് അനുഭവപ്പെടുന്നു. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ അതീവ വിശേഷമാണ് ഈ മാസം. വൈശാഖ മാസത്തിലെ വിഷ്ണുഭജനം അതീവ ശ്രേഷ്ഠവും പാപഹരവും ഐശ്വര്യദായകവുമാണ് എന്ന വിശ്വാസമാണ് അതിന്റെ കാരണം. വൈശാഖമാസം മുഴുവൻ ക്ഷേത്രം ഊട്ടുപുരയിൽ വച്ച് “ഭാഗവത സപ്താഹപാരായണം” നടത്തപ്പെടുന്നു. അനേകം വിഷ്ണു അവതാര ദിവസങ്ങൾ കടന്നു വരുന്ന മാസം കൂടിയാണ് എന്ന പ്രത്യേകതയും ഇതിനുണ്ട്. വൈശാഖത്തിലെ വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ തൃതീയ (അക്ഷയതൃതീയ) ‘ബലരാമ ജയന്തി’ എന്ന പേരിൽ ആചരിക്കപ്പെടുന്നു. [[നരസിംഹം|നരസിംഹ ജയന്തി]] വരുന്നതും ഈ മാസത്തിൽ തന്നെയാണ്. ===ശ്രീമദ്ഭാഗവതസപ്താഹം=== ശ്രീമദ് ഭാഗവതം ഏഴു ദിവസകൊണ്ട് പാരായണം ചെയ്തു വിശദീകരിക്കുന്ന യജ്ഞമാണ് ഭാഗവത സപ്താഹം. 1159-ൽ ഊട്ടുപുരയിലാണ് ഗുരുവായൂരിലെ ആദ്യത്തെ സപ്താഹം തുടങ്ങിയത്<ref name=sapthaham1>[http://guruvayurdevaswom.nic.in/Specialfunctions.html ഭാഗവതസപ്താഹം]ഗുരുവായൂർദേവസ്വം വെബ് വിലാസം</ref>. പിന്നീട് എല്ലാ വർഷവും ക്ഷേത്രത്തിൽ സപ്താഹം നടത്തുന്നുണ്ട്. അഷ്ടമിരോഹിണി ദിവസം ശ്രീകൃഷ്ണാവതാരം വരുന്ന വിധത്തിലാണ് സപ്താഹം. ===സംക്രമസന്ധ്യ=== എല്ലാ മാസാവസാനവും (സംക്രമ ദിവസം) അത്താഴപ്പൂജക്ക്‌ ശേഷം പ്രഭാഷങ്ങളും സാംസ്കാരിക പരിപാടികളും മേൽപ്പത്തൂർ ഓഡിറ്റോറിയത്തിൽ നടത്താറുണ്ട്‌. ===നവരാത്രി=== ഇടത്തരികത്തുകാവ് ഭഗവതിയുടെ മറ്റൊരു ആണ്ടുവിശേഷമാണ് നവരാത്രി. [[കന്നി|കന്നിമാസത്തിലെ]] വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ പ്രഥമ ([[അമാവാസി|അമാവാസിയുടെ]] പിറ്റേദിവസം) മുതലുള്ള ഒമ്പതുദിവസമാണ് നവരാത്രിയായി ആചരിച്ചുവരുന്നത്. രാജ്യമെമ്പാടുമുള്ള എല്ലാ ദേവീസന്നിധികളിലും ഈ ദിവസങ്ങൾ അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നുണ്ട്. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ നവരാത്രിനാളുകളിൽ ഭഗവതിയ്ക്ക് വിശേഷാൽ പൂജകളും വഴിപാടുകളും നടക്കാറുണ്ട്. ഒമ്പതുദിവസങ്ങളിലും വിശേഷാൽ അലങ്കാരം ദേവിയ്ക്കുണ്ടാകും. ഓരോന്നും ഭക്തരുടെ വഴിപാടായാണ് നടത്തിപ്പോരുന്നത്. ദുർഗ്ഗാഷ്ടമിദിവസം സന്ധ്യയ്ക്ക് പൂജവെപ്പ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ കൂത്തമ്പലത്തിൽ നെറ്റിപ്പട്ടം, ആലവട്ടം, വെൺചാമരം തുടങ്ങിയവയും ഗുരുവായൂരപ്പന്റെയും സരസ്വതിയുടെയും ഗണപതിയുടെയും ചിത്രങ്ങളും പീഠത്തിൽ ഒരുക്കിവച്ചശേഷം അവയ്ക്കുമുമ്പിൽ പുസ്തകങ്ങളും സംഗീതോപകരണങ്ങളും ആയുധങ്ങളും മറ്റും പൂജയ്ക്കുവയ്ക്കുന്നു. ആദ്യകാലത്ത് ഗണപതിനടയ്ക്കുമുമ്പിലെ സരസ്വതി അറയിലാണ് പൂജവെപ്പ് നടത്തിയിരുന്നത്. പിന്നീട് സ്ഥലപരിമിതി കാരണം കൂത്തമ്പലത്തിലേയ്ക്ക് മാറ്റുകയായിരുന്നു. മഹാനവമിദിവസം മുഴുവൻ അടച്ചുപൂജ. വിജയദശമിദിവസം രാവിലെ പൂജകഴിഞ്ഞ് പുസ്തകങ്ങളും സംഗീതോപകരണങ്ങളും ആയുധങ്ങളും തിരിച്ചുകൊടുക്കുന്നു. അന്നേദിവസം ആയിരക്കണക്കിന് കുരുന്നുകൾ ക്ഷേത്രത്തിൽ ആദ്യാക്ഷരം കുറിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രം കീഴ്ശാന്തിമാരാണ് വിദ്യാരംഭത്തിന് കാർമ്മികത്വം വഹിയ്ക്കുന്നത്. വർഷങ്ങൾ നീണ്ട പരിശീലനത്തിനുശേഷം പുതിയ കൃഷ്ണനാട്ടം കലാകാരന്മാർ അരങ്ങേറ്റം കുറിയ്ക്കുന്നതും അന്നേദിവസം തന്നെയാണ്. === ഉപദേവതകളുടെ കലശം === [[മിഥുനം|മിഥുനമാസത്തിൽ]] ക്ഷേത്രത്തിൽ ശ്രീകോവിലുകളോടുകൂടിയ ഉപദേവതകളായ ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, ഭഗവതി എന്നിവർക്ക് കലശാഭിഷേകം നടത്തുന്നു. കുംഭമാസത്തിലെ ഉത്സവത്തിന് ഉപദേവതകൾക്ക് കലശമില്ലാത്തതിനാൽ അതിന് പകരമാണ് മിഥുനമാസത്തിൽ കലശം. തീപിടുത്തത്തിനുശേഷം 1975-ലാണ് ഈ കലശം തുടങ്ങിയത്. ഉത്സവക്കാലത്തെ കലശത്തോടനുബന്ധിച്ചുള്ള എല്ലാ ചടങ്ങുകളും ഇതിനും നടത്തിവരുന്നുണ്ട്. ആദ്യദിവസങ്ങളിൽ അയ്യപ്പന്നും അടുത്ത ദിവസങ്ങളിൽ ഗണപതിയ്ക്കും അവസാനദിവസങ്ങളിൽ ഭഗവതിയ്ക്കും കലശമാടും. 108 വീതം കലശമാണ് പതിവ്. ==കീഴേടങ്ങൾ== ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം ഒരുകാലത്ത് കൊടുങ്ങല്ലൂരിനടുത്തുള്ള തൃക്കണാമതിലകം ശിവക്ഷേത്രത്തിന്റെ കീഴേടമായിരുന്നു.<ref name="vns6"/> അതിനാൽ അക്കാലത്ത് എന്തുകാര്യത്തിനും ആ ക്ഷേത്രം തന്നെയായിരുന്നു ആശ്രയം. പിന്നീട് തൃക്കണാമതിലകം നശിപ്പിയ്ക്കപ്പെടുകയും ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം ലോകപ്രസിദ്ധമാകുകയും ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം രൂപവത്കരിയ്ക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തപ്പോൾ ഗുരുവായൂരിനുചുറ്റും സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഏതാനും ചെറിയ ക്ഷേത്രങ്ങളെ ദേവസ്വത്തിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിനുകീഴിൽ കൊണ്ടുവന്നു. അവയാണ് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കീഴേടങ്ങൾ. ഇപ്പോൾ 12 കീഴേടങ്ങളാണ് ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിനുള്ളത്. ഇവയിൽ രണ്ടെണ്ണമൊഴികെ (വെർമാണൂർ, പൂന്താനം) ബാക്കിയെല്ലാം ഗുരുവായൂരിനുചുറ്റുമാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.<ref name="vns6"/> ===[[നാരായണംകുളങ്ങര ഭഗവതിക്ഷേത്രം]]=== ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ഒന്നര കിലോമീറ്റർ വടക്കുമാറി മമ്മിയൂർ ജങ്ഷനിൽ, പൊന്നാനിയ്ക്ക് പോകുന്ന വഴിയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ചെറിയൊരു ക്ഷേത്രമാണ് നാരായണംകുളങ്ങര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം. ഉഗ്രദേവതയായ ഭദ്രകാളിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. '''ചിരിച്ചുകൊട്ടിക്കാവ്''' എന്നും ഈ ക്ഷേത്രം അറിയപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ നടക്കുന്ന വിചിത്രമായ ഒരു വഴിപാട് കാരണമാണ് ഇതിന് ഈ പേരുവന്നത്. കൈകൊട്ടി പൊട്ടിച്ചിരിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ വഴിപാട്. മേലേക്കാവും കീഴേക്കാവുമായി രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഇവിടെയുണ്ട്. രണ്ടിടത്തും ഭദ്രകാളി തന്നെയാണ് സങ്കല്പം. ആദ്യകാലത്ത് മമ്മിയൂരിലെ ഞാമെല്ലിയൂർ ഇല്ലത്തിനായിരുന്നു ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ അവകാശം. പിന്നീട് ഞാമെല്ലിയൂർ ഇല്ലം അന്യം നിന്നുപോകുകയും മമ്മിയൂരിലെ പ്രസിദ്ധ നായർ തറവാടായ വാരിയത്ത് വീട്ടുകാർക്ക് ക്ഷേത്രാവകാശം ലഭിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് അവർക്ക് നടത്തിക്കൊണ്ടുപോകാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാകുകയും അവർ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന് ക്ഷേത്രം വിട്ടുകൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. പഴയകാല ചലച്ചിത്രനടിയും തമിഴ്നാട് മുഖ്യമന്ത്രിയുമായിരുന്ന [[ജെ. ജയലളിത]] 2001-ൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ ദർശനത്തിനെത്തിയിരുന്നു. അന്ന് അവർ ഇവിടെ മേലേക്കാവിൽ 51 പവൻ തൂക്കം വരുന്ന ശൂലം വഴിപാടായി കഴിയ്ക്കുകയുണ്ടായി. ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷം മകരപ്പത്താണ്. പേര് സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നതുപോലെ മകരമാസത്തിലെ പത്താം തീയതി (ഇംഗ്ലീഷ് കലണ്ടറിൽ സാധാരണയായി ജനുവരി 23-24 തീയതികളിൽ) നടത്തപ്പെടുന്നതാണ് ഈ മഹോത്സവം. അന്നു രാത്രി നടക്കുന്ന പാനയും താലപ്പൊലിയുമാണ് ഇതിലെ പ്രധാന ചടങ്ങ്. കൂടാതെ കർക്കടകമാസത്തിൽ ഇല്ലം നിറയും തൃപ്പുത്തരിയും, മേടമാസത്തിൽ വിഷുവേല, വൃശ്ചികമാസത്തിൽ കളമെഴുത്തും പാട്ടും തുടങ്ങിയവയും വിശേഷമാണ്.<ref name="vns6">[http://www.guruvayurdevaswom.org/ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന്റെ ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ്].</ref> ===[[താമരയൂർ അയ്യപ്പക്ഷേത്രം|താമരയൂർ അയ്യപ്പക്ഷേത്രവും]] [[ശ്രീകണ്ഠപുരം മഹാവിഷ്ണുക്ഷേത്രം|ശ്രീകണ്ഠപുരം മഹാവിഷ്ണുക്ഷേത്രവും]]=== ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന് രണ്ടര കി.മീറ്റർ വടക്കുമാറി പൊന്നാനി റൂട്ടിൽ [[താമരയൂർ]] ദേശത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളാണ് ശ്രീകണ്ഠപുരം മഹാവിഷ്ണുക്ഷേത്രവും താമരയൂർ അയ്യപ്പക്ഷേത്രവും.<ref name="vns6"/> പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾക്ക് മുന്നിലായി അതിവിശാലമായ ക്ഷേത്രക്കുളവും കാണാം. പ്രദേശത്തുണ്ടായിരുന്ന ഒരു നമ്പൂതിരി കുടുംബത്തിന്റെ വകയായിരുന്ന ഈ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളും 1989-ലാണ് ദേവസ്വം ഏറ്റെടുത്തത്. അഷ്ടമിരോഹിണി, മണ്ഡലവിളക്ക് തുടങ്ങിയവയാണ് രണ്ടിടത്തും പ്രധാന ആഘോഷങ്ങൾ. ===[[അഞ്ഞൂർ അയ്യപ്പൻകാവ് ക്ഷേത്രം]]=== ഗുരുവായൂർ നിന്നു തൃശ്ശൂർക്കുള്ള വഴിയിൽ ഗുരുവായൂരിൽ നിന്നും പതിനാറു കിലോമീറ്റർ അകലെ [[മുണ്ടൂർ, തൃശ്ശൂർ|മുണ്ടൂരിലാണ്]] ഈ ക്ഷേത്രം. പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ് ദർശനം. ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, ശിവൻ, ഭദ്രകാളി, നാഗദൈവങ്ങൾ എന്നിവർക്കും പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന് ഏതാണ്ട് നേർരേഖയിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. തന്മൂലം, ഗുരുവായൂരപ്പനും അഞ്ഞൂരിലെ അയ്യപ്പനും പരസ്പരാഭിമുഖമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. കുംഭമാസത്തിലെ തിരുവാതിരയ്ക്ക് അയ്യപ്പൻ ഗുരുവായൂരിൽ ആറാട്ടിനു പോയിരുന്നുവെന്നും ടിപ്പുവിന്റെ പടയോട്ടത്തോടെയാണ് ഇത് നിന്നതെന്നും വിശ്വസിക്കുന്നു.<ref name="vns6"/> മണ്ഡലകാലമാണ് പ്രധാനം. ===[[വെർമാണൂർ ശിവക്ഷേത്രം]]=== പാലക്കാട് ജില്ലയിൽ ആലത്തൂർ താലൂക്കിൽ കുനിശ്ശേരിയിലെ പാറക്കുളത്താണ് ഈ ശിവക്ഷേത്രം<ref name="vns6"/>. ഗുരുവായൂരിൽനിന്ന് 70 കിലോമീറ്റർ വടക്കുകിഴക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി ശിവൻ കുടികൊള്ളുന്ന അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ക്ഷേത്രേശന്റെ രൗദ്രഭാവം കുറയ്ക്കാൻ നടയ്ക്കുമുമ്പിൽ കുളം കുഴിച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഈ കുളത്തിന്റെ പേരാണ് പാറക്കുളം. ഗുരുവായൂരപ്പന് ആറാട്ടുസമയത്ത് കൊടുക്കുന്ന ചാന്ത് കൊണ്ടുവരുന്നത് ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്നാണ്. പണ്ടുകാലത്ത് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ കാര്യങ്ങൾക്കുള്ള നെല്ല് കൊണ്ടുവന്നിരുന്നത് ഇവിടെയടുത്തുള്ള പാടങ്ങളിൽ നിന്നാണ്. ഇതാണ് പിൽക്കാലത്ത് ക്ഷേത്രം ക്ഷയിച്ചപ്പോൾ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ഏറ്റെടുക്കാനുള്ള കാരണം. ശിവരാത്രിയാണ് പ്രധാന ആഘോഷം. ===[[മാങ്ങാൻചിറ വിഷ്ണുക്ഷേത്രം]]<ref name="vns6"/>=== ഗുരുവായൂർ-പാവറട്ടി-തൃശ്ശൂർ വഴിയിൽ ഗുരുവായൂർ നിന്ന് 9 കി.മീറ്റർ അകലെ പെരുവല്ലൂരിലാണ് ശ്രീകൃഷ്ണപ്രതിഷ്ഠയുള്ള ഈ ക്ഷേത്രം.<ref name="vns6"/> ''ചെറുഗുരുവായൂർ'' എന്നൊരു വിശേഷനാമത്തിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തിനുമുന്നിലും വലിയൊരു ആൽമരവും അതിനു ചുവട്ടിൽ ഗരുഡന്റെയും പൂന്താനത്തിന്റെയും പ്രതിമകളും കാണാം. പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ് ദർശനം. മേലേടത്തിലേതുപോലെ ചതുർബാഹുവായ വിഷ്ണുവിനെ ശ്രീകൃഷ്ണനാക്കി സങ്കല്പിച്ച് പൂജിയ്ക്കുന്നു. ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, ഭഗവതി എന്നിവരുമുണ്ട്. ശ്രീകൃഷ്ണപ്രതിഷ്ഠയായതിനാൽ അഷ്ടമിരോഹിണിയാണ് പ്രധാനം. ===[[കുന്നംകുളം തലക്കോട്ടുകര ശിവക്ഷേത്രം]]=== ഗുരുവായൂരുനിന്ന് എട്ടു കിലോമീറ്റർ വടക്കുകിഴക്കുമാറി, കുന്നംകുളം പട്ടണത്തിൽ തൃശ്ശൂർ റോഡിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം. ക്ഷേത്രപരിസരത്തായി അതിമനോഹരമായ ഒരു ശിവപ്രതിമയും മുന്നിൽ നന്ദിയുടെ ഒരു ശില്പവും കാണാം. 2018-ലാണ് ഈ പ്രതിമ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തത്. ചുറ്റമ്പലത്തിനകത്ത് രണ്ട് ശ്രീകോവിലുകളുണ്ട് ഇവിടെ. തെക്കുഭാഗത്തുള്ളത് സ്വയംഭൂലിംഗമാണ്, മറ്റേതിൽ പ്രതിഷ്ഠാലിംഗവും. ഒരേ പൂജാരി തന്നെ രണ്ടിടത്തും പൂജ ചെയ്യുന്നു.<ref name="vns6"/> കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ഇരുപ്രതിഷ്ഠകളും കുടികൊള്ളുന്നത്. ശിവരാത്രിയാണ് പ്രധാന ആഘോഷം. ഇതിനടുത്ത് ദേവസ്വം ശിവശക്തി എന്നപേരിൽ ഒരു ഓഡിറ്റോറിയം പണിതിട്ടുണ്ട്. ===[[പുന്നത്തൂർ ശിവ-വിഷ്ണു-ഭഗവതി ക്ഷേത്രങ്ങൾ]]=== ഗുരുവായൂർ നിന്ന് മൂന്നര കി.മീറ്റർ അകലെ പുന്നത്തൂരിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾ. 1975ൽ ദേവസ്വം വാങ്ങിയതാണിത്. സാമൂതിരിയുടെ സാമന്തനായിരുന്ന പുന്നത്തൂർ രാജാവിന്റെ കൊട്ടാരം ഇവിടെയായിരുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിൽ ആനകളുടെ എണ്ണം ക്രമാതീതമായി കൂടിയപ്പോൾ ഇന്ന് പാഞ്ചജന്യം, ശ്രീവത്സം റസ്റ്റ് ഹൗസുകൾ നിലകൊള്ളുന്ന സ്ഥലത്ത് (പഴയ കോവിലകപ്പറമ്പിൽ, പണ്ട് അവിടെയാണ് ആനകളെ പാർപ്പിച്ചിരുന്നത്) സ്ഥലക്കുറവ് അനുഭവപ്പെടുകയും തുടർന്ന് ഈ സ്ഥലം സ്വന്തമാക്കി അവിടെ ആനകളെ പാർപ്പിയ്ക്കാൻ തുടങ്ങുകയും ചെയ്തു. ഗജരാജൻ ഗുരുവായൂർ കേശവന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ആനകളുടെ ഒരു ഘോഷയാത്രയായിരുന്നു പുതിയ താവളത്തിലേയ്ക്ക്. പുന്നത്തൂർക്കോട്ടയ്ക്കകത്തുതന്നെയാണ് ഈ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളും. 10 ഏക്കർ വിസ്തീർണ്ണത്തിലാണ് ഈ സ്ഥലം. പ്രധന പ്രതിഷ്ഠകൾ ശിവനും വിഷ്ണുവും ഭഗവതിയുമാണ്. ശിവക്ഷേത്രം '''തെക്കേ അമ്പലം''' എന്നും ഭഗവതിക്ഷേത്രം '''പാതിക്കോട്ടുകാവ്''' എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.<ref name="vns6"/> തെക്കേ അമ്പലത്തിൽ ശിവനും വിഷ്ണുവും തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെ കുടിയിരുത്തപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, നാഗദൈവങ്ങൾ എന്നിവരാണ് ഉപദേവതകൾ. മതിൽക്കെട്ടിനകത്തുതന്നെയാണ് ഭഗവതിക്ഷേത്രം. ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠ ഭദ്രകാളിയാണ്. പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനം. ശിവരാത്രി, അഷ്ടമിരോഹിണി, നവരാത്രി എന്നിവയെല്ലാം ഇവിടെ ആഘോഷിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ===[[നെന്മിനി ബലരാമ-അയ്യപ്പ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]]=== ഗുരുവായൂരിന് നാലു കിലോമീറ്റർ തെക്കുകിഴക്ക് നെന്മിനിയിലാണ് 500 മീറ്റർ അകലത്തിലായുള്ള ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളുള്ളത്. ഗുരുവായൂരിലെ പ്രസിദ്ധ ബ്രാഹ്മണകുടുംബമായ നെന്മിനി മനയുടെ വകയായിരുന്നു ഈ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങൾ. 1989-ലാണ് ഇവ ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന് കൈമാറിയത്.<ref name="vns6"/> കേരളത്തിൽ ശ്രീകൃഷ്ണസഹോദരനായ ബലരാമൻ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠയായ അപൂർവം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ നെന്മിനി ക്ഷേത്രം തന്മൂലം നിരവധി ഭക്തരെ ആകർഷിയ്ക്കുന്നു. യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇവിടെയും പ്രതിഷ്ഠ ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണുവാണ്. ബലരാമസങ്കല്പം കാണിയ്ക്കുന്നത് കൃഷിയുമായുള്ള ബന്ധമാണ്. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകിയാണ് ബലരാമനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, ഭഗവതി, നാഗദൈവങ്ങൾ എന്നിവരാണ് ഇവിടെ ഉപദേവതകൾ. അഷ്ടമിരോഹിണിദിവസം മേലേടത്തേയ്ക്ക് ബലരാമന്റെ എഴുന്നള്ളിപ്പുണ്ടാകാറുണ്ട്. അനുജന്റെ പിറന്നാൾ ആഘോഷത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ജ്യേഷ്ഠൻ എഴുന്നള്ളുന്നു എന്നാണ് സങ്കല്പം. ബലരാമജയന്തിദിവസമായ അക്ഷയതൃതീയയും ഇവിടെ ഗംഭീരമായി ആഘോഷിയ്ക്കുന്നു. അന്ന് ഗുരുവായൂരപ്പൻ ഇങ്ങോട്ടും എഴുന്നള്ളാറുണ്ട്. ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കുള്ള ഫ്ലാറ്റുകൾ ഈ ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലാണ്. ബലരാമക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് അര കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി, നെന്മിനി മന നിന്നിരുന്ന പറമ്പിലാണ് അയ്യപ്പക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. നെന്മിനി മനപ്പറമ്പിലെ ക്ഷേത്രമായതിനാൽ ഇത് ഒരു കുടുംബക്ഷേത്രമായിരുന്നെന്ന് വ്യക്തമാക്കാം. സാധാരണയിലും ഉയരത്തിൽ നിൽക്കുന്ന ഒരു പീഠത്തിലാണ് ഇവിടെ ശ്രീകോവിൽ. അയ്യപ്പൻ എന്നാണ് പറയുന്നതെങ്കിലും ഇവിടെ യഥാർത്ഥത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠ പൂർണാപുഷ്കലാസമേതനായ ധർമ്മശാസ്താവാണ്. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന ശാസ്താവിന് ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, ഭദ്രകാളി, നാഗദൈവങ്ങൾ എന്നിവർക്കും പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. മണ്ഡലകാലമാണ് ഇവിടെ പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷം. ===[[കാവീട് കാർത്ത്യായനിക്ഷേത്രം]]=== പുരാതനകേരളത്തിലെ [[നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങൾ|നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ]] ഒന്നാണിത്. ഗുരുവായൂരിൽ നിന്നും ആറു കി.മീറ്റർ അകലെ പുന്നത്തൂർ കോട്ടയ്ക്കടുത്താണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.<ref name="vns6"/> കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായ ഇവിടത്തെ ഭഗവതി ശ്രീകൃഷ്ണസഹോദരിയാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ചതുർബാഹുവായ കാർത്ത്യായനീദേവിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ ചക്രവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ശംഖും ധരിച്ച ദേവിയുടെ മുന്നിലെ ഇടതുകൈ അരയിൽ കുത്തിനിൽക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ്; മുന്നിലെ വലതുകൈ അഭയമുദ്രയോടെയും. കോകസന്ദേശത്തിൽ ''അൻപിൽ കുമ്പിട്ടചലതനയാം പിന്നെ നീ പോകപോനാൽ'' എന്നുതുടങ്ങുന്ന വരികളിൽ പരാമർശിയ്ക്കപ്പെടുന്നത് ഇവിടത്തെ ദേവിയാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, നാഗദൈവങ്ങൾ എന്നിവരാണ് ഉപദേവതകൾ. മകം തൊഴൽ, നവരാത്രി, തൃക്കാർത്തികവിളക്ക് എന്നിവയാണ് പ്രധാന ആഘോഷങ്ങൾ. ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം വകയുള്ള മൂന്ന് ഗോശാലകളിലൊന്ന് ഈ ക്ഷേത്രത്തിനടുത്താണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ===[[പൂന്താനം വിഷ്ണുക്ഷേത്രം]]=== മലപ്പുറം ജില്ലയിൽ [[പെരിന്തൽമണ്ണ]]-[[നിലമ്പൂർ]] വഴിയിൽ ഗുരുവായൂർ നിന്ന് 60 കി.മീറ്റർ അകലെ [[കീഴാറ്റൂർ|കീഴാറ്റൂരിനടുത്ത്]] പൂന്താനം മനയ്ക്ക് സമീപമാണ് ഈ വിഷ്ണുക്ഷേത്രം. വിഷ്ണുവാണ് പ്രതിഷ്ഠയെങ്കിലും ജ്ഞാനപ്പാനയുടെ കർത്താവ് പൂന്താനം നമ്പൂതിരി ആരാധിച്ചിരുന്ന ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാനാണ് ഏറെ പ്രശസ്തി. പ്രായാധിക്യത്തെത്തുടർന്ന് പൂന്താനത്തിന് ഗുരുവായൂർ ദർശനം അസാധ്യമായപ്പോൾ അദ്ദേഹം മനസ്സിൽ കണ്ടതനുസരിച്ച് പ്രതിഷ്ഠിച്ചതാണ് ഇവിടെയുള്ള ഉണ്ണിക്കണ്ണനെ. പൂന്താനം നമ്പൂതിരിയുടെ പിന്തുടർച്ചക്കാർ 1993-ൽ ഈ ക്ഷേത്രം ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന് കൈമാറി.<ref name="vns6"/> പടിഞ്ഞാറ് ദർശനം നൽകുന്ന അപൂർവം വിഷ്ണുക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇത്. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ഇടതുവശത്ത്, ഇരുകൈകളിലും വെണ്ണ പിടിച്ചുനിൽക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ് ശ്രീകൃഷ്ണപ്രതിഷ്ഠ. ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ പൂന്താനം '''വാമപുരാധീശൻ''' എന്നാണ് വിളിച്ചിരുന്നത്. ഉപദേവകളായി ഗണപതിയും നാഗദൈവങ്ങളുമുണ്ട്. അഷ്ടമിരോഹിണി, ഗുരുവായൂർ ഏകാദശി, വിഷു, പൂന്താനദിനം, നവരാത്രി തുടങ്ങിയവയാണ് പ്രധാന ആഘോഷങ്ങൾ. ==== പൂന്താനം ഇല്ലം ==== പെരിന്തൽമണ്ണ-നിലമ്പൂർ റോഡിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലായാണ് നിലവിൽ പൂന്താനം ഇല്ലവും ക്ഷേത്രവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഇല്ലം വകയായി ആദ്യമേയുണ്ടായിരുന്ന വിഷ്ണുക്ഷേത്രത്തിൽ പൂന്താനം നമ്പൂതിരി കൃഷ്ണനെക്കൂടി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. റോഡിന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുള്ള വഴിയിൽക്കൂടി ഏകദേശം അര കിലോമീറ്റർ നടന്നാലേ ഇല്ലത്തെത്താൻ സാധിയ്ക്കൂ. ചുറ്റും ധാരാളം മരങ്ങൾ നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന ഒരു പറമ്പിലാണ് ഇല്ലം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. നിലവിൽ ഒരു നാലുകെട്ടും സമീപം ഒരു പത്തായപ്പുരയും അതിനടുത്തായി ഒരു സ്റ്റേജുമാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. കേരളീയ നിർമ്മാണശൈലിയുടെ മകുടോദാഹരണമാണ് പൂന്താനം ഇല്ലം. ഇതിന് പുറത്തുള്ള ഒരു പീഠത്തിൽ ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാന്റെ ഒരു വിഗ്രഹം കാണാം. പൂന്താനത്തെ ഉടലോടെ വൈകുണ്ഠത്തിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയത് ഈ പ്രദേശത്തുവച്ചാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, ഈ സ്ഥാനത്തിന് വളരെയധികം പവിത്രത കല്പിച്ചുവരുന്നു. ഇവിടെയുള്ള തേവാരപ്പുരയിൽ [[തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ഭഗവതിക്ഷേത്രം|തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ഭഗവതിയുടെ]] പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. പൂന്താനം ഇല്ലത്തിന്റെ പരദേവതയായിരുന്നു തിരുമാന്ധാംകുന്നിലമ്മ. വാർദ്ധക്യത്തിൽ [[വസൂരി]] വന്ന് തളർന്നുപോയ പൂന്താനം, തിരുമാന്ധാംകുന്നിലമ്മയെ സ്തുതിച്ച് ''[[ഘനസംഘം]]'' എന്ന പ്രസിദ്ധ കാവ്യം രചിച്ച് രോഗമുക്തനായി എന്നൊരു കഥ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. നിത്യവും ഭഗവതിയ്ക്ക് രണ്ടുപൂജകളുണ്ടാകാറുണ്ട്. ഇവിടെ വിദ്യാരംഭം കുറിയ്ക്കുന്നത് അതിവിശേഷമായി കണക്കാക്കിവരുന്നു. തന്മൂലം വിജയദശമിനാളിൽ ഇവിടെ വൻ തിരക്കാണുണ്ടാകാറുള്ളത്. പൂന്താനദിനത്തോടനുബന്ധിച്ചും ഇവിടെ ധാരാളം പരിപാടികൾ നടക്കാറുണ്ട്. ==മറ്റു സ്ഥാപനങ്ങൾ== പുസ്തക വില്പനശാല, മതപുസ്തകശാല, ക്ഷേത്രകലാ പഠനശാല, ചുമർച്ചിത്രപഠനശാല, മ്യൂസിയം, മെഡിക്കൽ സെന്റർ, മേൽപ്പത്തൂർ സ്മരക ആയുർവേദ ആസ്പത്രി, ശ്രീകൃഷ്ണാ കോളേജ്, ശ്രീകൃഷ്ണാ ഹയർ സെക്കൻഡറി സ്കൂൾ, ഇംഗ്ലീഷ് മീഡിയം സ്കൂൾ, അമ്പാടി ഹൗസിങ് കോംപ്ലക്സ് എന്നിങ്ങനെ കുറേ സ്ഥാപനങ്ങൾ ദേവസ്വം നടത്തുന്നു. ===പുന്നത്തൂർ ആനക്കോട്ട=== {{main|പുന്നത്തൂർ കോട്ട}} ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് ഭക്തർ നടക്കിരുത്തുന്ന ആനകളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനു ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം നടത്തുന്ന കേന്ദ്രമാണ് പുന്നത്തൂർ കോട്ട. ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്നും മൂന്നു കിലോമീറ്റർ വടക്കോട്ട്‌ മാറിയാണ് ഈ ആനതാവളം. 1975-ലാണ് ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം ഈ 10 ഏക്കർ സ്ഥലം വാങ്ങിയത്. ഗുരുവായൂർ കേശവന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ഘോഷയാത്രയായി എല്ലാ ആനകളെയും പുന്നത്തൂർ കോട്ടയിലേക്ക് മാറ്റി. ഇവിടെ ഇപ്പോൾ 52 ആനകളെ സംരക്ഷിക്കുന്നുണ്ട്. കർക്കിടകമാസത്തിൽ ആനകൾക്ക് ഇവിടെ സുഖചികിത്സ നടത്തുന്നു. ===വൃന്ദാവനം എസ്റ്റേറ്റ്=== മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ വേങ്ങാട് ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വത്തിന്റെ 100 ഏക്കറിലാണ് വൃന്ദാവനം എസ്റ്റേറ്റ്. പനക്ക് പുറമേ തെങ്ങ്, കശുവണ്ടി തുടങ്ങിയ മറ്റു കാർഷിക ഉൽപ്പന്നങ്ങളും ഇവിടെ ഉണ്ടാക്കുന്നുണ്ട്. വൃന്ദാവനം എസ്റ്റേറ്റിനടുത്ത് 25 ഏക്കറിൽ ഗോകുലം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് ഭക്തർ സമർപ്പിക്കുന്ന പശുക്കളെ ഗോകുലത്തിലാണ് സംരക്ഷിക്കുന്നത്. ഇവിടെ ആയിരത്തോളം പശുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നു. == സമീപക്ഷേത്രങ്ങൾ == === [[മമ്മിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രവുമായി ഏറ്റവുമധികം ബന്ധപ്പെട്ടുകിടക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് മമ്മിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപത്തായി ഏതാണ്ട് ഒരു കിലോമീറ്റർ വടക്കുപടിഞ്ഞാറുമാറി കുന്നംകുളം റോഡിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം ഗുരുവായൂരപ്പപ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് സാക്ഷ്യം വഹിച്ച ശിവൻ തൊട്ടടുത്തുള്ള മമ്മിയൂരിൽ പാർവ്വതീസമേതനായി സ്വയംഭൂവായി അവതരിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. ഗുരുവായൂർ തീർത്ഥാടനം പൂർത്തിയാകണമെങ്കിൽ ഗുരുവായൂരിൽ പോകുന്ന എല്ലാ ഭക്തരും ഇവിടെയും ദർശനം നടത്തണം എന്നാണ് ആചാരം. അതിന് കഴിയാത്തവർ ഭഗവതിയെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുമ്പോൾ വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തേയ്ക്ക് നോക്കിത്തൊഴുന്നു. പുരാതന കേരളത്തിലെ [[നൂറ്റെട്ട് ശിവാലയങ്ങൾ|നൂറ്റെട്ട് ശിവാലയങ്ങളിലൊന്നായ]] ഇവിടെ പാർവ്വതീസമേതനും സ്വയംഭൂവുമായ ശിവനാണ് മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠയെങ്കിലും തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെ മഹാവിഷ്ണുവുമുണ്ട്. ഈ മഹാവിഷ്ണു ഗുരുവായൂരപ്പൻ തന്നെയാണ് എന്നാണ് സങ്കല്പം. കൂടാതെ ഗണപതി, സുബ്രഹ്മണ്യൻ, അയ്യപ്പൻ, ഭദ്രകാളി, നാഗദൈവങ്ങൾ, [[ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്]], [[ചെറുരക്ഷസ്സ്]] എന്നീ ഉപദേവതകൾക്കും ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഇതിൽ ആദിപരാശക്തിയായ ഭദ്രകാളി പ്രത്യേക പ്രാധാന്യത്തോടെ ശ്രീകോവിലിൽ കാവിൽ നാഗദൈവങ്ങൾക്ക് സമീപം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഉഗ്രമൂർത്തിയായ ഈ ഭഗവതിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ ക്ഷേത്രത്തിന് പുറത്താണ്. മൂന്ന് പൂജകളുള്ള ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തന്ത്രാധികാരം ഗുരുവായൂർ തന്ത്രിമാരായ പുഴക്കര ചേന്നാസ് നമ്പൂതിരിമാർക്കു തന്നെയാണ്. [[മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം. === [[ഗുരുവായൂർ പാർത്ഥസാരഥിക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രവുമായി അടുത്ത് ബന്ധപ്പെട്ടുകിടക്കുന്ന മറ്റൊരു ക്ഷേത്രമാണ് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്ത് ഗുരുവായൂർ റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനടുത്തുള്ള പാർത്ഥസാരഥിക്ഷേത്രം. പാർത്ഥസാരഥിയായ ശ്രീകൃഷ്ണനാണ് ഇവിടെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ആദിശങ്കരാചാര്യരാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കുന്നു. ടിപ്പു സുൽത്താന്റെ ആക്രമണത്തിൽ തകർക്കപ്പെട്ട ഈ ക്ഷേത്രം ഒരുപാടുകാലം ആരാലും തിരിഞ്ഞുനോക്കപ്പെടാതെ കിടന്നു. ഒടുവിൽ, ഭാഗവതകുലപതി തിരുനാമാചാര്യൻ [[ആഞ്ഞം മാധവൻ നമ്പൂതിരി]]യാണ് ക്ഷേത്രം പുതുക്കിപ്പണിത് പുനഃപ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത്. ഇന്ന് ക്ഷേത്രം ഒരുപാടുപേരുടെ ശ്രദ്ധയാകർഷിച്ചുവരികയാണ്. തേരിന്റെ ആകൃതിയിലുള്ള ശ്രീകോവിലാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. തേരിന്റെ ചക്രങ്ങളും കുതിരകളുമടക്കം അതേ പടി നിർമ്മിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. പാർത്ഥസാരഥിയായ ഭഗവാൻ ഒരു കയ്യിൽ ചമ്മട്ടിയും മറ്റേ കയ്യിൽ ശംഖും ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്. മൂന്നടിയോളം ഉയരം വരുന്ന വിഗ്രഹം കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, [[നവഗ്രഹങ്ങൾ]], ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്, ആദിശങ്കരാചാര്യർ എന്നിവർ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ധനുമാസത്തിൽ രോഹിണിനാളിൽ കൊടികയറി ആറുദിവസമാണ് ക്ഷേത്രോത്സവം. ഗീതാദിനം കൂടിയായ ഗുരുവായൂർ ഏകാദശി നാളിൽ ഉച്ചയ്ക്ക് ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് പഞ്ചവാദ്യത്തിന്റെ അകമ്പടിയോടെ എഴുന്നള്ളിപ്പുണ്ടാകും. വൈകുന്നേരം തിരിച്ച് രഥമെഴുന്നള്ളിപ്പും. അഷ്ടമിരോഹിണി, ശങ്കരജയന്തി തുടങ്ങിയവയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റ് പ്രധാന ആഘോഷങ്ങൾ. === [[ഗുരുവായൂർ തിരുവെങ്കടാചലപതിക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂരിലെ മറ്റൊരു പ്രധാന ക്ഷേത്രമാണ് 'കേരള തിരുപ്പതി' എന്നറിയപ്പെടുന്ന തിരുവെങ്കടാചലപതിക്ഷേത്രം. ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്ത് ഗുരുവായൂർ റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനും പാർത്ഥസാരഥിക്ഷേത്രത്തിനും തൊട്ടടുത്താണ് ഈ ക്ഷേത്രം. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ മറ്റൊരു ഭാവമായ തിരുപ്പതി വെങ്കടേശ്വരനും ഭദ്രകാളിയുമാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠകൾ. ക്ഷേത്രമിരിയ്ക്കുന്ന സ്ഥലത്തിന്റെ പേര് 'തിരുവെങ്കടം' (മലയാളത്തിൽ തെറ്റായി 'തിരുവെങ്കിടം' എന്നെഴുതിവരുന്നു) എന്നാണ്. ആ പേര് വരാൻ തന്നെ കാരണം ഈ ക്ഷേത്രമാണ്. ഭാരതീയ വൈഷ്ണവ ഭക്തിപ്രസ്ഥാനത്തിലെ ശുക്രനക്ഷത്രമായ [[രാമാനുജൻ|രാമാനുജാചാര്യർ]] പ്രതിഷ്ഠിച്ചതാണ് ഈ ക്ഷേത്രം എന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. വെങ്കടാചലപതി പ്രതിഷ്ഠ കഴിഞ്ഞാണ് ഭദ്രകാളി പ്രതിഷ്ഠയുണ്ടായത്. ടിപ്പു സുൽത്താന്റെ ആക്രമണത്തിൽ ക്ഷേത്രവും ഇവിടത്തെ മുൻ വിഗ്രഹവും തകർക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. മുൻ വിഗ്രഹം തലയും വലതുകയ്യും നഷ്ടപ്പെട്ട നിലയിൽ വികൃതമായിക്കിടക്കുകയായിരുന്നു. അതിനാൽ, ആരുടെ വിഗ്രഹമാണ് അതെന്നുപോലും ആർക്കും പിടിയുണ്ടായിരുന്നില്ല. അക്കാലത്ത്, ഇതൊരു ഭഗവതിക്ഷേത്രമായി അറിയപ്പെട്ടു. 1974-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിലാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ വെങ്കടാചലപതിസാന്നിദ്ധ്യം കണ്ടുപിടിച്ചത്. തുടർന്ന്, തിരുപ്പതിയിലെ പെരിയ ജീയർ സ്വാമികളുടെ അനുഗ്രഹാശിസ്സുകളോടെ ചതുർബാഹു വെങ്കടാചലപതിവിഗ്രഹം നിർമ്മിച്ച് 1977-ൽ അന്നത്തെ ഗുരുവായൂർ വലിയ തന്ത്രി പുഴക്കര ചേന്നാസ് പരമേശ്വരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാടിന്റെ കാർമ്മികത്വത്തിൽ വെങ്കടാചലപതിപ്രതിഷ്ഠ നടന്നു. ഇന്ന് വെങ്കടാചലപതിയ്ക്കും ഭഗവതിയ്ക്കും തുല്യപ്രാധാന്യമാണ്. വെങ്കടാചലപതി കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായും ഭഗവതി പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായും കുടികൊള്ളുന്നു. ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, സരസ്വതി, നാഗദൈവങ്ങൾ, രാമാനുജാചാര്യർ എന്നിവരാണ് ഉപദേവതകൾ. മേടമാസത്തിൽ നടക്കുന്ന ബ്രഹ്മോത്സവമാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ഉത്സവം. കൂടാതെ മകരച്ചൊവ്വ, നവരാത്രി, അയ്യപ്പൻ വിളക്ക് തുടങ്ങിയവയും പ്രധാന ഉത്സവങ്ങളാണ്. === [[ഗുരുവായൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്ത് കിടക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം. താരതമ്യേന പഴക്കം കുറഞ്ഞ ക്ഷേത്രമാണിത്. [[മൈസൂരു|മൈസൂരുവിലെ]] പ്രസിദ്ധമായ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രത്തിലെ അതേ പ്രതിഷ്ഠയാണ് ഇവിടെയും. [[ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതിക്ഷേത്രം|ചോറ്റാനിക്കരയിലേതുപോലെ]] ഇവിടെയും മേലേക്കാവും താഴേക്കാവുമുണ്ട്. രണ്ടിടത്തും ചാമുണ്ഡേശ്വരിപ്രതിഷ്ഠ തന്നെയാണ്. മേലേക്കാവിലെ ഭഗവതിയ്ക്ക് പഞ്ചലോഹവിഗ്രഹപ്രതിഷ്ഠയാണെങ്കിൽ താഴേക്കാവിൽ ഒരു കരിങ്കൽപീഠം മാത്രമേയുള്ളൂ. രണ്ട് പ്രതിഷ്ഠകളും കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ്. ഉപദേവതകളായി ശിവൻ, ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, ദുർഗ്ഗാദേവി, നവഗ്രഹങ്ങൾ, നാഗദൈവങ്ങൾ, [[കരിങ്കാളി]], [[യക്ഷി]]യമ്മ, [[തമ്പുരാൻ]] എന്നിവർ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. നവരാത്രിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ഉത്സവം. ഒമ്പതുദിവസവും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രധാനമാണ്. === [[പെരുന്തട്ട മഹാദേവക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കുഭാഗത്ത് [[പാവറട്ടി]]യിലേയ്ക്ക് പോകുന്ന വഴിയിലാണ് പെരുന്തട്ട മഹാദേവക്ഷേത്രം. നൂറ്റെട്ട് ശിവാലയങ്ങളിൽ പെടുന്ന മറ്റൊരു ദേവാലയമാണിത്. മമ്മിയൂരിലേതുപോലെ ഇവിടെയും പാർവ്വതീസമേതനായ ശിവനാണ് പ്രതിഷ്ഠ. കൂടാതെ ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, സുബ്രഹ്മണ്യൻ, അയ്യപ്പൻ, മഹാവിഷ്ണു, നാഗദൈവങ്ങൾ, ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്, ഭദ്രകാളി തുടങ്ങിയവരുമുണ്ട്. ഒരുകാലത്ത് ഭക്തജനങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ടായിരുന്ന ഈ ക്ഷേത്രവും ടിപ്പു സുൽത്താന്റെ ആക്രമണത്തിൽ തകർന്നിരുന്നു. തുടർന്ന് ഏറെക്കാലം അനാഥമായിക്കിടന്ന ഈ ക്ഷേത്രം പിന്നീട് ഭക്തജനങ്ങളുടെ നേതൃത്വത്തിൽ പുനർനിർമ്മിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. ഇന്ന് ഗുരുവായൂരിൽ വരുന്ന ഭക്തർ ഇവിടെയും ധാരാളമായി വന്നുപോകുന്നുണ്ട്. ശിവരാത്രിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആഘോഷം. അടുത്ത കാലത്ത് ശിവരാത്രിയോടനുബന്ധിച്ച് തുടങ്ങിയ അതിരുദ്രമഹായജ്ഞം നിരവധി ഭക്തരെ ആകർഷിയ്ക്കുന്നുണ്ട്. കൂടാതെ ധനുമാസത്തിൽ തിരുവാതിരയും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രധാന ദിവസമാണ്. <ref name="r2">[http://kshetralayam.com/temples/kerala/shiva/48-perunthatta-mahadeva-temple]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> === [[ചൊവ്വല്ലൂർ ശിവക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂരിൽ നിന്ന് 4 കിലോമീറ്റർ വടക്കുകിഴക്കുമാറി [[കണ്ടാണശ്ശേരി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കണ്ടാണശ്ശേരി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു ക്ഷേത്രമാണ് ചൊവ്വല്ലൂർ ശിവക്ഷേത്രം. ശിവകുടുംബസാന്നിദ്ധ്യം കൊണ്ട് ധന്യമായ ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠകൾ ശിവനും പാർവ്വതിയുമാണ്. നൂറ്റെട്ട് ശിവാലയങ്ങളിൽ വരുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഒരേ ശ്രീകോവിലിൽ പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായി ശിവനും കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പാർവ്വതിയും കുടികൊള്ളുന്നു. കൂടാതെ ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, സുബ്രഹ്മണ്യൻ, അയ്യപ്പൻ, [[ദക്ഷിണാമൂർത്തി (ശിവൻ)|ദക്ഷിണാമൂർത്തി]], ഹനുമാൻ, നാഗദൈവങ്ങൾ, ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്, നവഗ്രഹങ്ങൾ, സിംഹോദരൻ, തിരുവമ്പാടി കൃഷ്ണൻ എന്നിവരും ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ട്. ഇവിടെ പ്രധാന ആഘോഷങ്ങൾ ശിവരാത്രിയും തിരുവാതിരയുമാണ്. തിരുവാതിരയോടനുബന്ധിച്ച് പന്ത്രണ്ടുദിവസം പാർവ്വതീദേവിയ്ക്ക് പട്ടും താലിയും ചാർത്തൽ പ്രധാന വഴിപാടാണ്. കന്നിമാസത്തിൽ വിജയദശമി മുതൽ തിരുവാതിര വരെ നീളുന്ന ദശലക്ഷദീപോത്സവവും വളരെ പ്രധാനമാണ്. === [[ഹരികന്യാ ക്ഷേത്രം|അരിയന്നൂർ ഹരികന്യകാ ക്ഷേത്രം]] === ഗുരുവായൂരിൽ നിന്ന് 5 കിലോമീറ്റർ കിഴക്കുമാറി തൃശ്ശൂർ റോഡിൽ കണ്ടാണശ്ശേരി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിൽ തന്നെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു ദേവീക്ഷേത്രമാണ് ശ്രീഹരികന്യകാക്ഷേത്രം. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ [[മോഹിനി|മോഹിനീരൂപമാണ്]] ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ഐതിഹ്യപ്രകാരം [[പറയിപെറ്റ പന്തിരുകുലം|പറയിപെറ്റ പന്തിരുകുലത്തിലെ]] [[പെരുന്തച്ചൻ|ഉളിയന്നൂർ പെരുന്തച്ചനാണ്]] ഈ ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചത്. ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന അരിയന്നൂർ ഗ്രാമത്തിന്റെ പേര് 'ഹരികന്യകാപുരം' ലോപിച്ചുണ്ടായതാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠയായ ശ്രീഹരികന്യകാദേവി കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി വാഴുന്നു. ഉപദേവതകളായി ഗണപതി, ശിവൻ, ശാസ്താവ്, ഭദ്രകാളി, നാഗദൈവങ്ങൾ എന്നിവരും കുടികൊള്ളുന്നു. മീനമാസത്തിലെ [[പൂരം|പൂരമാണ്]] പ്രധാന ഉത്സവം. ഇതിന് പിടിയാനകളേ പാടുള്ളൂ എന്നാണ് ചിട്ട. == ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രവും വിവാഹവും == കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ വിവാഹം നടക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഗുരുവായൂർ. നൂറുകണക്കിന് വിവാഹങ്ങളാണ് വിശേഷ മുഹൂർത്തങ്ങളുള്ള ദിനങ്ങളിൽ നടക്കാറ്. ഭൂലോക വൈകുണ്ഠം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ വച്ച് വിവാഹം നടത്തിയാൽ ദീർഘകാല ദാമ്പത്യം ലഭിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. കൂടാതെ, ദാമ്പത്യ ജീവിതത്തിലൂടെ നീളം ഗുരുവായൂരപ്പന്റെ കടാക്ഷവും ലഭിക്കുമത്രേ. വിവാഹം കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ദമ്പതികൾക്ക് നാലമ്പലത്തിനുള്ളിൽ പ്രവേശനമില്ല. അതിനാൽ, വിവാഹത്തിന് മുന്നേ ഭഗവാനെ തൊഴുത് അനുഗ്രഹം തേടിയിട്ടാണ് വധൂവരന്മാർ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ നടയിലുള്ള വിവാഹമണ്ഡപത്തിൽ പ്രവേശിക്കുക. വിവാഹശേഷം വർഷം തോറുമോ മാസം തോറുമോ മുടങ്ങാതെ ഗുരുവായൂർ ദർശനം നടത്തുന്ന ദമ്പതിമാരുമുണ്ട്. ഗുരുവായൂരിലെ കൃഷ്ണനാട്ടം വഴിപാട് വളരെ പ്രസിദ്ധമാണ്. വിവാഹതടസ്സം മാറുന്നതിനും സന്താനസിദ്ധിക്കും ധാരാളം പേർ കൃഷ്ണനാട്ടം വഴിപാട് നടത്താറുണ്ട്. == ചിത്രശാല == <gallery caption="ക്ഷേത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ" widths="140px" heights="100px" perrow="5"> File:Gurovayoor.jpg|ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം File:Melpathoor auditorium guruvayur.JPG|മേല്പത്തൂർ ഓഡിറ്റോറിയം File:Guruvayur, Garuda statue.jpg|കിഴക്കേ നടയിലെ ഗരുഡന്റെ പ്രതിമ File:SreeKrishnaTemple,Guruvayur.JPG|തെക്കു കിഴക്കേ ഭാഗത്തു നിന്നുള്ള ദൃശ്യം ചിത്രം:കൊടിമരം,ഗുരുവായൂർക്ഷേത്രം.JPG|കൊടിമരം ചിത്രം:കിഴക്കെ-നടപന്തൽ,ഗുരുവായുർക്ഷേത്രം.JPG|കിഴക്കെ നടപന്തൽ ചിത്രം:Guruvayur Sree Krishna Temple.jpg|ഗുരുവായൂരമ്പലം രാത്രിയിലെ ദീപ്രപ്രഭയിൽ File:Guruvayur temple pond.jpg|ക്ഷേത്രക്കുളം (രുദ്രതീർഥം) File:Guruvayur Kesavan Statue.jpg|ഗുരുവായൂർ കേശവൻ എന്ന ആനയുടെ പ്രതിമ File:Maraprabhu Guruvayur.jpg|മരപ്രഭു </gallery> == പ്രശസ്തരായ ഭക്തന്മാർ == *[[മേൽപ്പത്തൂർ നാരായണ ഭട്ടതിരിപ്പാട്]] *[[ചെമ്പൈ വൈദ്യനാഥ ഭാഗവതർ]] *[[പൂന്താനം നമ്പൂതിരി]] *[[വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ]]മാർ *[[കുറൂരമ്മ]] *സാമൂതിരി മാനവേദൻ രാജ *കൂടല്ലൂർ കുഞ്ഞിക്കാവ് നമ്പൂതിരി *മഞ്ജുള വാരസ്യാർ *[[ആഞ്ഞം മാധവൻ നമ്പൂതിരി]] *[[ആഞ്ഞം കൃഷ്ണൻ നമ്പൂതിരി]] *[[കാശി അപ്പൻ തമ്പുരാൻ]] *[[ബി. പരമേശ്വരൻ എമ്പ്രാന്തിരി]] *[[കെ. കരുണാകരൻ]] *[[പെപിത സേഠ്]] *[[പി. കുഞ്ഞിരാമൻ നായർ]] == ദർശന സമയം == <nowiki>*</nowiki>അതിരാവിലെ 3 am മുതൽ ഉച്ചക്ക് 1.30 pm വരെ. <nowiki>*</nowiki>വൈകുന്നേരം 4.30 pm മുതൽ രാത്രി 9.30 വരെ. <nowiki>*</nowiki>വിശേഷ ദിവസങ്ങളിൽ ദർശന സമയം വ്യത്യാസപ്പെടാം. == എത്തിച്ചേരാനുള്ള വഴി == * സർക്കാർ, സ്വകാര്യ ബസുകൾ ഉൾപ്പടെ ധാരാളം ബസുകൾ ഗുരുവായൂരിലേക്ക് സർവീസ് നടത്തുന്നുണ്ട്. * തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽ നിന്നും ഏകദേശം 25 കി.മി ദൂരം. ഏതാണ്ട് 45 മിനിറ്റ് യാത്ര. തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഗുരുവായൂരിലേക്ക് ധാരാളം ബസ് സർവീസുകൾ ലഭ്യമാണ്. * എറണാകുളത്ത് നിന്നും 83 കി.മി. (NH 66 വഴി). കൊടുങ്ങല്ലൂർ, തൃപ്രയാർ വഴി. ധാരാളം ബസ് സർവീസുകളും ലഭ്യമാണ്. * കൊടുങ്ങല്ലൂർ നിന്നും 48 കി.മി. (NH 66 വഴി) * കോഴിക്കോട് നിന്നും തിരൂർ വഴി ഗുരുവായൂർ ഏകദേശം 120 കിലോമീറ്റർ. * [[കാടാമ്പുഴ|കാടാമ്പുഴയിൽ]] നിന്നും ഏതാണ്ട് 55 കി. മി. കുന്നംകുളം റോഡ് വഴി. * ട്രെയിൻ മാർഗം നേരിട്ട് ഗുരുവായൂരിൽ എത്തിച്ചേരാൻ സാധിക്കും. * ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള റെയിൽവേ സ്റ്റേഷൻ - ഗുരുവായൂർ സ്റ്റേഷൻ * അടുത്തുള്ള മറ്റു പ്രധാന റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനുകൾ - തൃശ്ശൂർ, കുറ്റിപ്പുറം * ചെന്നൈ എഗ്മോർ ഗുരുവായൂർ എക്സ്പ്രസ്സ്‌, തിരുവനന്തപുരം ഗുരുവായൂർ ഇന്റർസിറ്റി, പുനലൂർ ഗുരുവായൂർ എക്സ്പ്രസ്സ്‌, തൃശൂർ ഗുരുവായൂർ പാസഞ്ചർ, എറണാകുളം ഗുരുവായൂർ പാസഞ്ചർ തുടങ്ങിയ ധാരാളം ട്രെയിനുകൾ ഗുരുവായൂരിൽ എത്തിച്ചേരുന്നു. == അവലംബം == {{reflist|2}} == ഇതും കാണുക == * [[ഗുരുവായൂരപ്പൻ]] * [[ഗുരുവായൂർ കേശവൻ]] * [[തൃപ്പൂണിത്തുറ പൂർണ്ണത്രയീശ ക്ഷേത്രം]] * [[പുന്നത്തൂർ കോട്ട]] * [[മമ്മിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം]] * [[തിരുവനന്തപുരം ശ്രീപത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം]] == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രം}} *[http://iskconguruvayur.com ഹരേ കൃഷ്ണ ക്ഷേത്രം] *[http://www.guruvayurdevaswom.org ഗുരുവായൂർ ദേവസ്വം - ഔദ്യോഗിക വെബ് വിലാസം] *[http://www.gurupavanapuri.com ഗുരുപവനപുരി.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071223033630/http://gurupavanapuri.com/ |date=2007-12-23 }} *[http://www.guruvayoor.com ഗുരുവായൂർ . കോം] {{Coord|10.5945|76.03905|type:landmark|display=title}} {{Vishnu temples}} {{ഫലകം:Famous Hindu temples in Kerala}} {{Thrissur}} {{തൃശ്ശൂർ ജില്ല}} [[വിഭാഗം:സ്ഥലനാമപുരാണം]] [[വർഗ്ഗം:തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]][[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ മഹാവിഷ്ണുക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഗുരുവായൂർ]] [[വർഗ്ഗം:ആരാധനാലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] pu3wuym8v4ltcuzio5kmbxzt9u8pde3 0 1058 4081117 4080066 2024-04-25T23:17:25Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kollam district}} {{ജില്ലാവിവരപ്പട്ടിക| നാമം = കൊല്ലം| image_map = India Kerala Kollam district.svg| അപരനാമം = | ജില്ല/മഹാനഗരം/പട്ടണം/ഗ്രാമം/കൌണ്ടി = ജില്ല| latd =8.80 | longd =76.6 | രാജ്യം = ഇന്ത്യ| സംസ്ഥാനം/പ്രവിശ്യ = സംസ്ഥാനം| സംസ്ഥാനം = കേരളം| ആസ്ഥാനം=[[കൊല്ലം (നഗരം)|കൊല്ലം]]| ഭരണസ്ഥാപനങ്ങൾ = ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത്‌ <br/> ജില്ലാ കളക്ട്രേറ്റ്‌| ഭരണസ്ഥാനങ്ങൾ = ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത്‌ പ്രസിഡൻറ് <br/><br/> ജില്ലാ കളക്ടർ| ഭരണനേതൃത്വം = പി. കെ. ഗോപൻ <ref>https://web.lsgkerala.gov.in/reports/lbMembers.php?lbid=154</ref><br/><br/>ബി. അബ്ദുൽ നാസർ <ref>https://kollam.gov.in/district-collector</ref> |വിസ്തീർണ്ണം = 2,491 |ജനസംഖ്യ = 2,635,375| സെൻസസ് വർഷം=2011| പുരുഷ ജനസംഖ്യ=1,246,968| സ്ത്രീ ജനസംഖ്യ=1,249,621| സ്ത്രീ പുരുഷ അനുപാതം=1113<ref>http://www.mapsofindia.com/census2011/kerala-sex-ratio.html</ref>| സാക്ഷരത=94.09<ref name="cens">[http://censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/index.html സെൻസസ് ഇന്ത്യ വെബ്സൈറ്റ്] 2011 സെൻസസ് വിവരങ്ങൾ </ref>| ജനസാന്ദ്രത = 1,056 | Pincode/Zipcode = 691xxx| TelephoneCode = 0474/0475/0476 <ref>http://kollam.nic.in/Post.html</ref>| സമയമേഖല = UTC +5:30| പ്രധാന ആകർഷണങ്ങൾ = | കുറിപ്പുകൾ = | }} {{For|ഇതേ പേരിലുള്ള നഗരത്തിന്|കൊല്ലം}} [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] തെക്കുഭാഗത്തുള്ള ജില്ലയാണ് '''കൊല്ലം'''. ആംഗലേയ ഭാഷയിൽ മുൻപ് ''ക്വയിലോൺ (Quilon)'' എന്നു വിളിച്ചുവന്നിരുന്നെങ്കിലും സർക്കാർ ഉത്തരവു പ്രകാരം ഇപ്പോൾ ആംഗലേയത്തിലും ''കൊല്ലം (Kollam)'' എന്ന് തന്നെ വിളിയ്ക്കുന്നു. തെക്ക് [[തിരുവനന്തപുരം ജില്ല]]യും, വടക്ക് [[പത്തനംതിട്ട ജില്ല]] യും [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴയും]], കിഴക്ക് [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ് നാടും]], പടിഞ്ഞാറ് [[അറബിക്കടൽ|അറബിക്കടലും]] ആണ്‌ കൊല്ലത്തിന്റെ അതിരുകൾ. [[കശുവണ്ടി]] സംസ്കരണവും [[കയർ]] നിർമ്മാണവും ആണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന വ്യവസായങ്ങൾ. കൊല്ലത്തിന്റെ ഏകദേശം 30 ശതമാനം ഭാഗം [[അഷ്ടമുടി കായൽ]] ആണ്. ഇന്ത്യയിലെ പ്രശസ്തമായ ഇംഗ്ളീഷ് വാരിക 'ഇന്ത്യ ടുഡെ', കൊല്ലം ജില്ലയെ, ഇന്ത്യയിലെ എറ്റവും മികച്ച ജില്ലയായി തിരഞ്ഞടുക്കുകയുണ്ടായി. നിയമ പരിപാലനവും, സാമൂഹിക സൗഹാർദ്ദവും മാനദണ്ഡമാക്കി ആയിരുന്നു, ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പ്‍. ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പൊക്കമുള്ള രണ്ടാമത്തെ വിളക്കുമാടം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് ഈ ജില്ലയിലെ [[തങ്കശ്ശേരി|തങ്കശേരിയിൽ]] ആണ്. [[തെൻമല|തെന്മല]], [[ജടായുപ്പാറ]], [[പരവൂർ]], [[പാലരുവി വെള്ളച്ചാട്ടം]], [[പുനലൂർ]], മൺറോത്തുരുത്ത് തുടങ്ങിയവ ഇവിടത്തെ പ്രധാന വിനോദ സഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളാണ്. [[തിരുവിതാംകൂർ]] രാജ്യം നിലനിന്നിരുന്നപ്പോൾ, അതിന്റെ വാണിജ്യ തലസ്ഥാനം കൊല്ലം ആയിരുന്നു. കൊല്ലത്തിനും പുനലൂരിനും മദ്ധ്യേ നിർമ്മിച്ച മീറ്റർ ഗേജ് ലൈൻ ആയിരുന്നു തിരുവിതാംകൂറിലെ ആദ്യത്തെ തീവണ്ടിപ്പാത. രാജ്യത്തിന്റെ ഇതര ഭാഗങ്ങളിലേക്ക്, റോഡ് (NH-47, NH-208, NH-101), റെയിൽ ബന്ധങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരു-കൊച്ചി സംസ്ഥാനം നിലവിൽ വന്നപ്പോൾ [[1949]] [[ജൂലായ് 1]]-നാണു [[കൊല്ലം]], [[കുന്നത്തൂർ]], [[കരുനാഗപ്പള്ളി]], [[കൊട്ടാരക്കര]], [[പത്തനംതിട്ട]], [[പത്തനാപുരം]], [[ചെങ്കോട്ട (തമിഴ്‌നാട്)|ചെങ്കോട്ട]], [[ കാർത്തികപ്പള്ളി]],[[മാവേലിക്കര]] ,[[തിരുവല്ല]], [[അമ്പലപ്പുഴ]], [[ചേർത്തല]] എന്നീ താലൂക്കുകൾ ചേർത്തു കൊല്ലം ജില്ല രൂപീകൃമായത്.1956 ൽ കേരള സംസ്ഥാനം രൂപീകൃതമായപ്പോൾ ചെങ്കോട്ട താലൂക്ക് തമിഴ്നാടിനോട് കൂട്ടിചേർക്കപ്പെട്ടു, തിരുവല്ലയുടെ ഒരു ഭാഗം [[ചെങ്ങന്നൂർ]] താലൂക്കായി രൂപം കൊണ്ടു, പത്തനംതിട്ടയിലെ റാന്നിയുടെ ഒരു ഭാഗം വനഭൂമി [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ [[പീരുമേട്]] താലൂക്കിനോടും ചേർത്തു. 1957 ൽ [[ആലപ്പുഴ ജില്ല]] നിലവിൽ വന്നപ്പോൾ [[കാർത്തികപ്പള്ളി]],[[അമ്പലപ്പുഴ]], [[ചേർത്തല]], [[മാവേലിക്കര]], [[തിരുവല്ല]], [[ചെങ്ങന്നൂർ]] താലൂക്കുകൾ ആലപ്പുഴയോട് ചേർത്തു. 1982-ൽ പത്തനംതിട്ടയും കുന്നത്തൂറ് താലൂക്കിലെ ചില പ്രദേശങ്ങളും ചേർത്ത് [[പത്തനംതിട്ട ജില്ല]] നിലവിൽ വന്നു. == പേരിനുപിന്നിൽ == {{Empty section|date=April 2023}} == ചരിത്രം == ക്രിസ്തുവർഷം 9ആം ശതകം വരെ കേരളം സന്ദർശിച്ചിട്ടുള്ള സഞ്ചാരികളുടെ വിവരണങ്ങളിലോ മറ്റ്‌ ചരിത്രകാരമാരുടെ ഗ്രന്ഥങ്ങളിലോ കൊല്ലത്തേക്കുറിച്ചുള്ള പരാമർശങ്ങളില്ല.<ref name="vp"> വേലായുധൻ പണിക്കശ്ശേരി, കേരളം അറുന്നൂറു കൊല്ലം മുൻപ്, ഡി സി ബുക്സ് </ref> ക്രിസ്തുവർഷം 851ൽ കേരളം സന്ദർശിച്ച [[അറബി]] സഞ്ചാരിയായ സുലൈമാനാണ്‌ കൊല്ലത്തെപ്പറ്റി ആദ്യമായി പരാമർശിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. [[കൊല്ലവർഷം]] 24ആം ആണ്ടിലുണ്ടായ തരിസാപ്പള്ളി ശാസനത്തിലാണ്‌ ''കരക്കോണിക്കൊല്ലം'' എന്ന് കൊല്ലം പട്ടണത്തെപ്പറ്റിയുള്ള സംശയാതീതമായ ആദ്യത്തെ പരാമർശം. കൊല്ലവർഷം 149ആം ആണ്ടിലെ മാമ്പള്ളി പട്ടയത്തിലും 278ലെ [[രാമേശ്വരം]] [[ശിലാരേഖ|ശിലാരേഖയിലും]] കൊല്ലത്തെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നു. മധ്യ കാലഘട്ടത്തിൽ ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തു നിന്ന് [[ചൈന|ചൈനയിലേക്ക്‌]] [[കപ്പൽ|കപ്പലുകൾ]] പോയിരുന്നത്‌ കൊല്ലം, [[കോഴിക്കോട്‌]] തുറമുഖങ്ങളിൽ നിന്നു മാത്രമായിരുന്നു.<ref>വേലായുധൻ പണിക്കശ്ശേരി, ഇബ്ൻ ബത്തൂത്ത കണ്ട ഇൻഡ്യ</ref> ഇവിടുത്തെ സന്മാർഗ്ഗ നിലവാരവും വ്യാപാരികളുടെ സത്യസന്ധതയും വളരെ മികച്ചതാണന്നും മദ്യപാനമോ വ്യഭിചാരമോ ഇല്ലാത്ത നാടാണെന്നും [[അബുസൈദ്‌]] (ക്രി വ 950), [[ബഞ്ചമിൻ]] (ക്രി വ 1153-73) എന്നിവർ എഴുതിയിരിക്കുന്നു.<ref name="vp" /> ''കുരുമുളകു രാജ്യമായ'' മലബാറിന്റെ തെക്കേ അറ്റത്തെ തുറമുഖമാണ്‌ കൊല്ലമെന്ന് [[അബുൽ ഫിദാ]] (ക്രി വ 1273 1331) എഴുതിയിട്ടുണ്ട്‌. വേണാട്‌ രാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു കൊല്ലം.<ref name="vp" /> == ഭുപ്രകൃതി == [[ചിത്രം:Beecolony.JPG|thumb|150px|right|തേൻ പാറ]] ജില്ലയുടെ ആകെ ഭുവിസ്തൃതിയിൽ 145 726 ഹെക്ടർ സ്ഥലം കൃഷിക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഇത് ആകെ ഭുവിസ്തൃതിയുടെ 56 ശതമാനമാണ്. ജില്ലയുടെ ആകെ വിസ്തൃതിയിൽ മൂന്നിലൊന്ന് വനപ്രദേശമാണ്. ജില്ലയുടേ കിഴക്ക് ഭാഗത്തുള്ള പശ്ചിമ ഘട്ട പ്രദേശമാണ് വനഭൂമിയിൽ ഭുരിഭാഗവും. [[പുനലൂർ]], [[പത്തനാപുരം]], [[കൊട്ടാരക്കര]] താലൂക്കുകളിലാണ് വനപ്രദേശമുള്ളത്. വനവിസ്തൃതിയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ വനമേഖലയെ 4 ഡിവിഷനുകളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവയിൽ അച്ചൻകോവിൽ, തെന്മല, പുനലൂർ എന്നിവയുടെ പരിധി പൂർണ്ണമായും ജില്ലയിലാണ്. കുളത്തൂപ്പുഴ റേഞ്ചിന്റെ പ്രദേശങ്ങൾ തിരുവനന്തപുരം ഡിവിഷന്റെ പരിധിയിൽ കൂടി ഉൾപ്പെടുന്നു. ജനവാസമുള്ള അച്ചൻകോവിൽ, റോസ്‍മല, ചെമ്പനരുവി, കട്ടളപ്പാറ, വില്ലുമല ഗ്രാമങ്ങൾ വനത്തിന് നടുവിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട 5 വന്യജീവി സങ്കേതകേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നായ ശെന്തുരുണി ജില്ലയിലെ തെന്മല ഡിവിഷനിലാണ്. ജില്ലയിലെ കിഴക്കേ അതിർത്തി പ്രദേശമായ [[അരിപ്പൽ]], [[കൊച്ചുകലുങ്ക്]],<!--[[പ്രമാണം:ഉദാഹരണം.jpg]] --> മുതലായ സ്ഥലങ്ങൾ മനോഹരവും ഹൃദ്യവുമാണു. ചടയമംഗലത്തെ പ്രസിദ്ധമായ ജടായു പാറ കൊല്ലം ജില്ലയിലാണ്. == കാലാവസ്ഥ == കഠിനമായ ചൂടും ധാരാളം മഴയുമുള്ള ആർദ്രതയേറിയ ഉഷ്ണമേഖലാ കാലാവസ്ഥയാണ് ജില്ലയിൽ അനുഭവപ്പെടുന്നത്. കഴിഞ്ഞ 50 വർഷത്തിനുള്ളിൽ ജില്ലയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ മഴ ലഭിച്ചത് 1969-ലാണ് (4780 mm). ഏറ്റവും കുറവ് 1982-ലും (897 mm). ഏറ്റവും കൂടുതൽ മഴ ലഭിക്കുന്നത്, സാധാരണയായി ജൂൺ മാസത്തിലാണ്, ശരാശരി 487 mm. പുനലൂർ ആണ് ഏറ്റവും ചൂടു കൂടിയ സ്ഥലം. == പ്രധാന ജലസ്രോതസ്സുകൾ == [[ചിത്രം:A wire bridge.JPG|thumb|150px|right|ചാലിയക്കരയിലെ കമ്പിപ്പാലം]] പ്രധാനമായും രണ്ട് നദികളും (കല്ലടയാർ, ഇത്തിക്കരയാർ) മൂന്ന് കായലുകളും (ശാസ്താംകോട്ട, അഷ്ടമുടി, പരവൂർ, ഇടവ-നടയറ) ആണ് ജില്ലയിലെ ജലസ്രോതസ്സുകൾ. [[അച്ചൻ‌കോവിലാർ|അച്ചൻകോവിലാറ്]] ജില്ലയിൽ ഉത്ഭവിക്കുന്നെങ്കിലും [[പത്തനംതിട്ട|പത്തനംതിട്ട ജില്ല]], [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ ജില്ലകളിലൂടെയും]] ഒഴുകുന്നു. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകമാണ് ശാസ്‌താംകോട്ട കായൽ. ==ഭരണസം‌വിധാനം== ജില്ലാ കളക്ടറാണ്‌ ജില്ലയുടെ ഭരണത്തിന്‌ നേതൃത്വം നൽകുന്നത്. ജില്ലയിൽ 5 താലൂക്കുകൾ 104 വില്ലേജുകളായി റവന്യൂ ഡിവിഷൻ തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്നു. 13 ബ്ലോക്കുകളിലായി 71 ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകളും 4 മുനിസിപ്പാലിറ്റികളും 1 കോർപ്പറേഷനുമാണ്‌ തദ്ദേശസ്വയം‌ഭരണം നടത്തുന്നത്<ref>[http://kollam.nic.in/panchayats.html കൊല്ലം ജില്ലയുടെ ഭരണസം‌വിധാനം]</ref>. {{Kollam Taluk}} == ജനസംഖ്യ == ഏറ്റവും ഒടുവിലത്തെ കനേഷുമാരി (2011) പ്രകാരം ജില്ലയിലെ ആകെ ജനസംഖ്യ 2629703 ആണ്. ഇതിൽ പുരുഷൻമാർ 1244815-ഉം സ്ത്രീകൾ 1384888-ഉം ആണ്. നഗരവാസികൾ 2.23 ലക്ഷവും ഗ്രാമവാസികൾ 23.8 ലക്ഷവും ആണ്. സ്ത്രീ-പുരുഷ അനുപാതം 1069 ആണ്. ജനസാന്ദ്രത /ച.കി.മീ. ആണ്. ജില്ലയിൽ ജനസംഖ്യയിൽ മുന്നിൽ ഉള്ള ബ്ലോക്ക് മുഖത്തലയാണ്. ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിൽ മുന്നിൽ തൃക്കോവിൽവട്ടവും. ==താലൂക്കുകൾ== * [[കരുനാഗപ്പള്ളി താലൂക്ക് | കരുനാഗപ്പള്ളി]] * [[കുന്നത്തൂർ താലൂക്ക് | കുന്നത്തൂർ]] * [[കൊട്ടാരക്കര താലൂക്ക് | കൊട്ടാരക്കര ]] * [[കൊല്ലം താലൂക്ക് | കൊല്ലം]] * [[പത്തനാപുരം താലൂക്ക് | പത്തനാപുരം]] *[[പുനലൂർ]] == നഗരസഭകൾ == കൊല്ലം ജില്ലയിൽ ഒരു കോർപ്പറേഷനും 4 നഗരസഭകളുമാണുള്ളത്. * [[കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ]] * [[ പരവൂർ നഗരസഭ | പരവൂർ]] * [[ പുനലൂർ നഗരസഭ | പുനലൂർ ]] * [[ കരുനാഗപ്പള്ളി നഗരസഭ | കരുനാഗപ്പള്ളി]] * [[കൊട്ടാരക്കര നഗരസഭ | കൊട്ടാരക്കര]] == നിയമസഭാ മണ്ഡലങ്ങൾ == * [[കരുനാഗപ്പള്ളി നിയമസഭാമണ്ഡലം | കരുനാഗപ്പള്ളി]] * [[കുന്നത്തൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം | കുന്നത്തൂർ ]] * [[കുണ്ടറ നിയമസഭാമണ്ഡലം | കുണ്ടറ]] * [[കൊട്ടാരക്കര നിയമസഭാമണ്ഡലം | കൊട്ടാരക്കര]] * [[പത്തനാപുരം നിയമസഭാമണ്ഡലം | പത്തനാപുരം ]] * [[പുനലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം | പുനലൂർ]] *[[ചടയമംഗലം നിയമസഭാമണ്ഡലം | ചടയമംഗലം]] * [[ ചാത്തന്നൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം | ചാത്തന്നൂർ]] * [[ഇരവിപുരം നിയമസഭാമണ്ഡലം | ഇരവിപുരം]] * [[കൊല്ലം നിയമസഭാമണ്ഡലം | കൊല്ലം ]] * [[ ചവറ നിയമസഭാമണ്ഡലം | ചവറ]] ==ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ == കൊല്ലം ജില്ലയുൾപ്പെടുന്ന 3 ലോക്സഭാ മണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത് *[[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം| കൊല്ലം ]] * [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം | ആലപ്പുഴ]] * [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം| മാവേലിക്കര]] == വിദ്യാഭ്യാസം == ജില്ലയിലെ സാക്ഷരതാനിരക്ക് 2001-ലെ കനേഷുമാരി പ്രകാരം 91.49 ആണ്. ജില്ലയിൽ ആകെ 211 ഹൈസ്കൂളുകളും 213 യൂ പീ സ്കൂളൂകളും 473 എൽ പി സ്കൂളുകളും ഉണ്ട്. 14 ആർട്ട്സ് സയൻസ് കോളേജുകളും 2 ടീച്ചേഴ്സ് ട്രയിനിംഗ് കോളേജുകളും 8 ടീച്ചേഴ്സ് ട്രയിനിംഗ് സെന്ററുകളും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. 30 ഐ.ടി.ഐ ,ഐടിസി കളും, രണ്ട് ജൂനിയർ ടെക്നിക്കൽ സ്കൂളുകളും 3 പോളീടെക്നിക്, 3 എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജുകളും 5 നൈപുണ്യ വികസന കേന്ദ്രം ഇവയെ കൂടാതെ 2107 അംഗനവാടികളും കൊല്ലം ജില്ലയിൽ ഉണ്ട്. കൂടാതെ ആലപ്പാട് ഒരു ഫിഷറീസ് സ്കൂളും [[കൊട്ടാരക്കര|കൊട്ടാരക്കരയിൽ]] ഒരു [[കേന്ദ്രീയവിദ്യാലയം|കേന്ദ്രീയ വിദ്യാലയവും]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. <ref>[http://kollam.nic.in/edu.html കൊല്ലം ജില്ല - വിദ്യാഭ്യാസം]</ref> == കലാലയങ്ങൾ == * Guhanandapuram HSS (GPHSS) chavara south * [[അയ്യൻകാളി മെമ്മോറിയൽ ആർട്സ് ആൻഡ് സയൻസ് കോളേജ്, കുര്യോട്ടുമല]] * ബേബി ജോൺ മെമ്മോറിയൽ ഗവണ്മെന്റ് കോളേജ് ചവറ * ഫാത്തിമ മാതാ നാഷണൽ കോളേജ്‌ * എസ്. എൻ. കോളേജ്‌ * എസ്.എൻ വനിതാ കോളജ് * റ്റി കെ എം ആർട്സ് & സയൻസ് കോളേജ്‌ *എം.എം.എൻ.എസ്.എസ് കോളജ് [[കൊട്ടിയം]] *എസ്.എൻ കോളജ് [[ചാത്തന്നൂർ]] *എസ്.ജി കോളജ് , [[കൊട്ടാരക്കര]] * സെന്റ് ജോൺസ് കോളേജ്, [[അഞ്ചൽ (ഗ്രാമം)|അഞ്ചൽ]]. * കെ.എസ്.എം.ഡി.ബി. കോളേജ് ശാസ്താകോട്ട, [[ശാസ്താംകോട്ട]] *എസ്. എൻ. കോളേജ്‌.പുനലൂർ  *ഗവ.ആർട്സ് & സയൻസ് കോളേജ്,[[തഴവ]].[[കരുനാഗപ്പള്ളി]] === പ്രൊഫഷണൽ === ഓ ജി ടി എം സ്കിൽസ് അക്കാദമി ഒരു ഗവ. നൈപുണ്യ വികസന കേന്ദ്രം, പരിശീലന പങ്കാളി IIIIER (MSDE, ഗവ. ഓഫ് ഇന്ത്യ) ഓട്ടോമോട്ടീവ് സർവീസ് ടെക്നീഷ്യൻ (ഇവി) RPL & CSR ഗവൺമെന്റിൽ D.Voc, B.Voc, എന്നിവയിൽ സൗജന്യ / പണമടച്ചുള്ള കോഴ്സുകൾ എൻറോൾ ചെയ്യുക. NSQF ദേശീയ തലത്തിലുള്ള നൈപുണ്യ സർട്ടിഫിക്കേഷനുകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പ്രോജക്ടുകൾ. INSTITUTE OF FASHION TECHNOLOGY VELLIMON KOLLAM *മാർത്തോമ കോളേജ് ഓഫ് സയൻസ് ആൻഡ്‌ റ്റെക്നോളജി ആയൂർ *[http://www.snit.ac.in/ ശ്രീ നാരായണ ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ട് ഓഫ് ടെൿനോളജി വടക്കേവിള അയത്തിൽ] ==== എഞ്ചിനീയറിംഗ് ==== * [[ടി.കെ.എം കോളജ് ഓഫ് എൻ‌ജിനീയറിംഗ്]] *കോളജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, പെരുമൺ *[[കോളജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, കരുനാഗപ്പള്ളി]] * യൂനുസ് കോളജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, [[പള്ളിമുക്ക്]] *ട്രാവൻ‌കൂർ എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളജ്,ഓയൂർ *ബിഷപ്പ് ജെറോം കൊളെജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, [[കൊല്ലം]] *എം ഇ എസ് ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ട് ഓഫ് ടെൿനോളജി ആൻഡ് മാനേജ്മെന്റ്, [[ചാത്തന്നൂർ]] *ഹിന്ദുസ്ഥാൻ കോളെജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, അരിപ്പൽ, കുളത്തൂപ്പുഴ *എസ്. എച്ച്.എം. കോളെജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജ്, കടയ്ക്കൽ * കോളജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, [[കൊട്ടാരക്കര]] ==== മെഡിക്കൽ ==== * [[ഗവൺമെന്റ് മെഡിക്കൽ കോളേജ്, കൊല്ലം|ഗവൺമെന്റ് മെഡിക്കൽ കോളേജ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം]] * അസീസിയ മെഡിക്കൽ കോളജ് * അസീസിയ ഡന്റൽ കോളജ് * ഫാത്തിമ കോളജ് ഓഫ് ഫാർമസി,[[കിളികൊല്ലൂർ]] * ട്രാവൻകൂർ മെഡിക്കൽ കോളജ്, മെഡിസിറ്റി, [[പാലത്തറ, കൊല്ലം ജില്ല|പാലത്തറ]], [[മേവറം]] * [[എൻ.എസ്. മെമ്മോറിയൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ്]], [[പാലത്തറ, കൊല്ലം ജില്ല|പാലത്തറ]] * കേരള ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ് (കിംസ് ), കൊട്ടിയം * [[മെഡിട്രീന ആശുപത്രി, കൊല്ലം|മെഡിട്രീന ഹോസ്പിറ്റല്]], [[പുന്തലത്താഴം]] * റോയൽ ഹോസ്പിറ്റൽ - ചാത്തന്നൂർ *വലിയത്ത് ഹോസ്പിറ്റൽ, കരുനാഗപ്പള്ളി ==== പോളിടെക്നിക്ക് ==== *[[ശ്രീ നാരായണ പോളിടെക്നിക് കോളേജ്|എസ്.എൻ പോളിടെക്നിക്ക് കോളജ്]], [[കൊട്ടിയം]] *ഗവ. പോളിടെക്നിക്ക് കോളജ്, [[എഴുകോൺ]] *ഗവ. പോളിടെക്നിക്ക് കോളജ്, [[കരുനാഗപ്പള്ളി]] * ഗവ. പോളിടെക്നിക്ക് കോളജ്,[[പുനലൂർ]] *മോഡൽ പോളിടെക്‌നിക്‌, കരുനാഗപ്പള്ളി ==കൃഷി== ജില്ലയിലെ 70% കായികശേഷിയും ഉപയോഗിക്കുന്നത് കൃഷിയിലാണ്‌. 75,454 ഹെക്ടർ സ്ഥലത്ത് കൃഷി ചെയ്യുന്ന [[തെങ്ങ്|തെങ്ങിനെ]] കൂടാതെ, [[നെല്ല്]], [[മരച്ചീനി]], [[റബ്ബർ (മരം)|റബ്ബർ]], [[കുരുമുളക്]], [[വാഴ]], [[കശുമാവ്]], [[മാവ്]] എന്നിവ 2,18,267 ഹെക്ടർ സ്ഥലത്ത് കൃഷി ചെയ്യുന്നു. ഇതിന്‌ സഹായകരമായി 71 ഗ്രാമപഞ്ചായത്തുകളിലും കൃഷിഭവനുകളും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. കേരളസംസ്ഥാന സർക്കാരിനു കീഴിലുള്ള ഓയിൽ പാം ഇന്ത്യയുടെ 4000 ഹെക്ടറിൽ വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന [[എണ്ണപ്പന|എണ്ണപ്പനയുടെ]] തോട്ടം [[അഞ്ചൽ (ഗ്രാമം)|അഞ്ചലിന്‌]] അടുത്തുള്ള ഭാരതീപുരത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. കൂടാതെ സംസ്ഥാന സർക്കാരിന്റെക് ഐഴിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന റിഹാബിലിറ്റേഷൻ പ്ലാന്റേഷൻസ് എന്ന പ്രസ്ഥാനം [[കുളത്തൂപ്പുഴ|കുളത്തൂപ്പുഴക്കടുത്ത്]] [[തെന്മല|തെന്മലയിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു<ref>[http://kollam.nic.in/ag.html കൊല്ലം കൃഷി]</ref>. == വ്യവസായം== ജില്ലയിൽ പൊതുമേഖലാ, സ്വകാര്യമേഖലാ സ്ഥാപ്നനങ്ങളിൽ 102 789 പേർ തൊഴിലെടുക്കുന്നു. ചെറുകിട വ്യവസായ യൂണിറ്റുകളിലായി 106 755 തൊഴിലാളികൾ പണിയെടുക്കുന്നു. തീപ്പെട്ടി, കരകൌശലം, റബ്ബർ, പ്ലാസ്റ്റിക്ക്, തുകൽ, റെക്സിൻ, സോപ്പ്, ഭക്ഷ്യോൽപ്പാദനം, എഞ്ചിനീയറിങ്ങ് എന്നീ മേഖലകളീലായി 399 545 പേർ തൊഴിലെടുക്കുന്നു. [[കൊല്ലത്തെ കശുവണ്ടി വ്യവസായം|കശുവണ്ടി മേഖലയിൽ]] 2.5 ലക്ഷം തൊഴിലാളികൾ ഉണ്ട്. മ‍ത്സ്യ മേഖലയിൽ ഒരു ലക്ഷത്തോളം പേർ ഉപജീവനം നടത്തുന്നു. കേരള സംസ്ഥാന കശുവണ്ടി വികസന കോർപ്പറേഷൻ [[കൊല്ലം]], ‍കെ.എം.എം.എൽ [[ചവറ]], സിറാമിക്സ് [[കുണ്ടറ]], കെൽ [[കുണ്ടറ]], യുണൈറ്റഡ് ഇലക്ട്രിക്കത്സ് (മീറ്റർ കമ്പനി) പള്ളിമുക്ക് എന്നിവ പ്രധാന പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളാണ് == ധാതു നിക്ഷേപങ്ങൾ == കൊല്ലം ജില്ലയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ധാതുക്കൾ, ചുണ്ണാമ്പ് കല്ല്, [[ചീനക്കളിമണ്ണ്]], [[ഇൽമനൈറ്റ്]], [[മൊണൊസൈറ്റ്]], റൂട്ടൈൽ, സിർക്കോൺ, [[ഗ്രാഫൈറ്റ്]], [[ബൊക്സൈറ്റ്]], മൈക്ക എന്നിവയാണ്. കൊല്ലം നഗരത്തിന്റെ 8 കി.മീ. വടക്കുകിഴക്കുള്ള [[പടപ്പക്കര|പടപ്പക്കരയിൽ]] ചുണ്ണാമ്പ് കല്ലിന്റെ നിക്ഷേപം സമൃദ്ധമായുണ്ട്. പരവൂരിന്റെ പാറക്കെട്ടുകളിലും അഷ്ടമുടിക്കായലിന്റെ വടക്ക്-കിഴക്ക് ഭാഗങ്ങളിലും ഇത്തിക്കരയാറിന്റെ നീർമറി പ്രദേശങ്ങളിലും ആദിച്ചനെല്ലൂരും ചുണ്ണാമ്പ് കല്ല് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. നീണ്ടകര, ചവറ, പൊൻമന, ആലപ്പാട് എന്നിവിടങ്ങളിലെ തീരപ്രദേശങ്ങളിൽ ഇൽമനൈറ്റ്, റുട്ടൈൽ, സിർക്കോൺ, മോണൊസൈറ്റ് എന്നിവ ധാരാളം ഉണ്ട്. കൂണ്ടറയിൽ കളിമൺ നിക്ഷേപം ഏറെയുണ്ട്. ജില്ലയിൽ ധാരാളമായി കണ്ടു വരുന്ന വെട്ടുകല്ലിൽ ഗ്രാഫൈറ്റിന്റെ അംശം ഏറെയുള്ളതായി കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഓച്ചിറയ്ക്ക് വടക്കും പുനലൂരിന് സമീപത്തുള്ള മൈക്കാമൺ എന്ന സ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്ന വെട്ടുകല്ലിൽ മൈക്കയുടെ സമൃധ നിക്ഷേപം ഉണ്ട്. == പ്രശസ്തരായ വ്യക്തികൾ == പരവൂർ ജി ദേവരാജൻ മാസ്റ്റർ പി രവീന്ദ്രൻ രാജൻ പിള്ള *[[രവീന്ദ്രൻ|രവീന്ദ്രൻ മാസ്റ്റർ]] *[[രാജീവ് അഞ്ചൽ]] *[[മുരളി]] *[[ശൂരനാട് കുഞ്ഞൻപിള്ള]] * കൊല്ലം കെ .ആർ പ്രസാദ് *[[ഇ.വി. കൃഷ്ണപിള്ള]] *[[ചട്ടമ്പി സ്വാമികൾ]] *[[സി.എസ്. സുബ്രഹ്മണ്യൻ പോറ്റി]] *[[ഒ.എൻ.വി. കുറുപ്പ്]] *[[മുരളി]] *[[കെ.പി. അപ്പൻ]] *[[ലളിതാംബിക അന്തർജനം]] *[[ജയൻ]] *[[മുകേഷ്]] *[[കൊട്ടാരക്കര ശ്രീധരൻ നായർ]] *[[എൻ. ശ്രീകണ്ഠൻ നായർ]] *[[സി. കേശവൻ]] *[[ആർ. ശങ്കർ]] *[[കുമ്പളത്തു ശങ്കുപിള്ള]] *[[സായികുമാർ]] *[[സുരേഷ് ഗോപി]] *[[വേലുക്കുട്ടി അരയൻ]] *[[ബേബി ജോൺ]] *[[രാജേഷ് ബാബു കെ ശൂരനാട്]] *[[സി.പി. കരുണാകരൻ പിള്ള]] *[[പി.കെ. ഗുരുദാസൻ]] *[[ടി.കെ. ദിവാകരൻ]] *[[ഇ. ബാലാനന്ദൻ]] *[[സി.വി. പത്മരാജൻ]] *[[ആർ. ബാലകൃഷ്ണപിള്ള]] *[[കടവൂർ ശിവദാസൻ]] *[[കെ.എൻ. ബാലഗോപാൽ]] *[[പി. രാജേന്ദ്രൻ]] *[[തെന്നല ബാലകൃഷ്ണപിള്ള]] *[[കെ.ബി. ഗണേഷ് കുമാർ]] *[[ഷിബു ബേബിജോൺ]] *[[ബാബു ദിവാകരൻ]] *[[വെളിയം ഭാർഗവൻ]] *[[എം.എ. ബേബി]] *[[ചിറ്റയം ഗോപകുമാർ]] *[[ പി.സി. വിഷ്ണുനാഥ്]] *[[ജെ. മെഴ്സിക്കുട്ടി അമ്മ]] *[[മുല്ലക്കര രത്നാകരൻ]] *[[ബിന്ദു കൃഷ്ണ]] *[[കെ.ആർ. മീര]] *[[പി. അയിഷാ പോറ്റി]] *[[ഒ. മാധവൻ]] *[[ജി. ദേവരാജൻ]] *[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] *[[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] *[[വി. സാംബശിവൻ]] *[[ആർ.എസ്. ഉണ്ണി]] *[[ഇ. ചന്ദ്രശേഖരൻ നായർ]] *[[വി.പി. രാമകൃഷ്ണപിള്ള]] *[[എം.എൻ. ഗോവിന്ദൻ നായർ]] *[[കെ. രാജു]] *[[വിജയകുമാരി]] *[[കാക്കനാടൻ]] *[[കുരീപ്പുഴ ശ്രീകുമാർ]] *[[തങ്ങൾ കുഞ്ഞ് മുസലിയാർ]] *[[ഡി. വിനയചന്ദ്രൻ]] *[[തിരുനല്ലൂർ കരുണാകരൻ]] *[[ഇളംകുളം കുഞ്ഞൻപിള്ള]] *[[കെ. ബാലകൃഷ്ണൻ]] *[[ആഗമാനന്ദൻ]] *[[പന്മന രാമചന്ദ്രൻ നായർ]] *[[ബി.ആർ.പി. ഭാസ്കർ]] *[[രവി പിള്ള]] *[[സുരേഷ് ബാബു]] *[[അമൃതാനന്ദമയി]] *[[ഗോപകുമാർ ആർ]] *[[അൻവർ ഷാ ഉമയനല്ലൂർ]] * സെബി == പ്രധാന ആരാധനാലയങ്ങൾ == === പ്രധാന ഹൈന്ദവ ക്ഷേത്രങ്ങൾ === [[കൊട്ടാരക്കര ശ്രീ മഹാഗണപതി ക്ഷേത്രം]] ആശ്രാമം ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം (കൊല്ലം പൂരം പ്രസിദ്ധം) കൊല്ലം പുതിയകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രം കൊട്ടാരക്കുളം മഹാഗണപതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലം കൊല്ലം ആനന്ദവല്ലിശ്വരം മഹാദേവ ക്ഷേത്രം (108 ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽപ്പെട്ടത്) കൊല്ലം രമേശ്വരം മഹാദേവ ക്ഷേത്രം (108 ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽപ്പെട്ടത്) കൊല്ലം മുളങ്കാടകം ശ്രീ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം കൊല്ലം ലക്ഷ്മിനട മഹാലക്ഷ്മി മഹാദേവ ക്ഷേത്രം [[ചിത്രം:Kottarakkara Temple(HighResoluion).jpg|thumb|150px|കൊട്ടാരക്കര മഹാ ഗണപതി ക്ഷെത്രം]] വലിയ കൂനമ്പായിക്കുളം ശ്രീ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രം, വടക്കേവിള, കൊല്ലം (കാര്യസിദ്ധി പൂജ പ്രസിദ്ധം) പൊന്മന കാട്ടിൽ മേക്കത്തിൽ ശ്രീ ദേവി ക്ഷേത്രം, ചവറ കൊറ്റൻകുളങ്ങര ദുർഗ്ഗാദേവി ക്ഷേത്രം, ചവറ (പുരുഷന്മാരുടെ ചമയവിളക്ക് പ്രസിദ്ധം) തിരുമുല്ലവാരം മഹാവിഷ്ണു ക്ഷേത്രം (കർക്കിടകവാവ് ബലി പ്രസിദ്ധം) [[തൃക്കടവൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം]], കൊല്ലം [[ഉമയനല്ലൂർ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി ക്ഷേത്രം]] കൊല്ലം അമ്മച്ചിവീട് മൂർത്തി ക്ഷേത്രം (അപൂർവ ബഗ്ളാമുഖി ദേവി ക്ഷേത്രം) ശക്തികുളങ്ങര ധർമശാസ്താ ക്ഷേത്രം, കൊല്ലം [[മുഖത്തല ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം]] കൊല്ലം ഉമാമഹേശ്വര ക്ഷേത്രം ഭൂതക്കുളം ശ്രീ മുരാരി ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, പരവൂർ (ജില്ലയിലെ ഏക ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം) ആനയടി നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, ശൂരനാട് ഏരൂർ തൃക്കോയിക്കൽ നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, അഞ്ചൽ ജടായു രാമ ക്ഷേത്രം, ചടയമംഗലം പെരുമൺ ശ്രീ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലം [[പ്രമാണം:പെരുമൺ തേര്.jpg|left|thumb|[[പെരുമൺ]] ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉത്സവത്തോടനുബന്ധിച്ച് നടത്തുന്ന തേരനക്കത്തിന് ഉപയോഗിക്കുന്ന തേര്]] [[പാരിപ്പള്ളി ശ്രീ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രം|കൊടിമൂട്ടിൽ ശ്രീ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രം, പാരിപ്പള്ളി]] ചിറ്റുമല ശ്രീ ദുർഗ്ഗാദേവി ക്ഷേത്രം, കിഴക്കേ കല്ലട ഇളമ്പള്ളൂർ മഹാദേവി ക്ഷേത്രം, കുണ്ടറ മാലുമേൽ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കരുനാഗപ്പള്ളി ശാസ്താംകോട്ട ധർമശാസ്താ ക്ഷേത്രം [[ചിത്രം:Jadayupara.JPG|thumb|150px|ജടായു പാറ]] പട്ടാഴി ദേവീക്ഷേത്രം കടക്കൽ മഹാദേവ ക്ഷേത്രം എഴുകോൺ മൂകാംബിക ക്ഷേത്രം (സരസ്വതി സങ്കൽപ്പമുള്ള ക്ഷേത്രം) വെട്ടിക്കവല ശിവക്ഷേത്രം, കൊട്ടാരക്കര തെക്കൻ ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, തേവലക്കര തേവലക്കര മേജർ ദേവിക്ഷേത്രം [[പാൽകുളങ്ങര ശ്രീ ഭഗവതിക്ഷേത്രം|പാൽകുളങ്ങര ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം]], കല്ലുംതാഴം പോരുവഴി പെരുവിരുത്തി മലനട ക്ഷേത്രം [[കുളത്തൂപ്പുഴ]] ധർമ്മ ശാസ്താ ക്ഷേത്രം ആര്യങ്കാവ് ധർമ്മ ശാസ്താ ക്ഷേത്രം അച്ചൻകോവിൽ ധർമ്മ ശാസ്താ ക്ഷേത്രം പാവുംമ്പാ കാളി ക്ഷേത്രം തുടങ്ങിയവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന [[ഹിന്ദുമതം|ഹൈന്ദവ]] ക്ഷേത്രങ്ങൾ. [[മാതാ അമൃതാനന്ദമയീ മഠം]], കൊല്ലം വള്ളിക്കീഴ് [[അമൃതപുരി|അമൃതപുരി]] === പ്രധാന ക്രിസ്ത്യൻ പള്ളികൾ === [[പുല്ലിച്ചിറ അമലോത്ഭവ മാതാ പള്ളി|പുല്ലിച്ചിറ അമലോത്ഭവ മാതാ ദേവാലയം]] തുയ്യം കൈകെട്ടിയ ഈശോ പള്ളി, കൊല്ലം കടപുഴ സെന്റ് മേരീസ്‌ ഓർത്തഡോൿസ്‌ വലിയ പള്ളി കുണ്ടറ വലിയ പള്ളി തുടങ്ങിയവ ജില്ലയിലെ പ്രധാനപെട്ട ക്രിസ്ത്യൻ പള്ളികളാണ്. == പ്രധാന മസ്ജിദുകൾ == [[പരവൂർ]] [[തെക്കുംഭാഗം]] [[തെക്കുംഭാഗം|പുത്തൻപള്ളി]] [[ജുമാ മസ്ജിദ്]] [[കൊല്ലം വലിയപള്ളി]] [[ജോനകപ്പുറം പള്ളി]] [[കൊല്ലൂർവിള ജുമാമസ്ജിദ്|കൊല്ലൂർവിള ജുമ-അത്ത് പള്ളി]] [[തട്ടാമല ജുമ-അത്ത് പള്ളി]] തുടങ്ങിയവ ജില്ലയിലെ പ്രധാന [[മുസ്ലീം മതം|മുസ്ലീം]] ആരാധനാലയങ്ങൾ ആണ്. ==ചിത്രശാല== <gallery> File:ആശ്രാമത്തെ ഗസ്റ്റ് ഹൗസ്.jpg|ആശ്രാമത്തെ ഗസ്റ്റ് ഹൗസ് </gallery> ==അതിരുകൾ== *കിഴക്ക്: [[സഹ്യപർവ്വതം]], [[തമിഴ്നാട്]] * പടിഞ്ഞാറ്:[[അറബിക്കടൽ]] * തെക്ക്: [[തിരുവനന്തപുരം ജില്ല]] *വടക്ക് പടിഞ്ഞാറ്: [[ആലപ്പുഴ ജില്ല]] * വടക്ക് കിഴക്ക്: [[ പത്തനംതിട്ട ജില്ല]] ==അവലംബം== <references/> {{Commons category|Kollam district}} {{ഫലകം:കൊല്ലം ജില്ലയിലെ ഭരണസംവിധാനം}} {{കൊല്ലം - സ്ഥലങ്ങൾ}} {{Kerala Dist}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ജില്ലകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കൊല്ലം ജില്ല| ]] 63ut9a31xnmia9rggzvfo4hg7k3iodx 4 2122 4081159 4078851 2024-04-26T04:01:05Z Vijayanrajapuram 21314 [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മനോജ് വെങ്ങോല]] ചേർക്കുന്നു. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki [[Category:വിക്കിപീഡിയ പരിപാലനം]] {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തലക്കെട്ട്}} {{മായ്ക്കൽപത്തായം}} __TOC__ __NEWSECTIONLINK__ =ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളുടെ പട്ടിക= <!-- ഇതിനു താഴെ ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളുടെ വിവരം ചേർക്കുക . ഉദാഹരണമായി നിങ്ങൾ നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യാനുദ്ദേശിക്കുന്ന ലേഖനത്തിന്റെ തലക്കെട്ട് കേരളം എന്നാണെങ്കിൽ എന്നു ഏറ്റവും മുകളിൽ ചേർത്ത് താൾ സേവ് ചെയ്യുക. --> <!-- താഴത്തെ വരി മാറ്റാതിരിക്കുക! ഇത് ട്വിങ്കിൾ ഗാഡ്ജറ്റിന് ആവശ്യമുണ്ട് --> <!-- നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ഇതിനു തൊട്ടു താഴെ നൽകുക --> {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മനോജ് വെങ്ങോല}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡോ.എം.എ.സിദ്ദീഖ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അഞ്ചുതെങ്ങ് സുരേന്ദ്രൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സെൻസസ് ബോട്ട് ലേഖനങ്ങൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ലേണിങ്ങ് ടീച്ചേഴ്സ് കേരള}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അരിക്കൊമ്പൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എം പ്രഭാകരൻ തമ്പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മണ്ണേ നമ്പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Dhayanidhi sk}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഗന്ധർവ്വഹസ്താദി കഷായം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/റമീസ് ടി സി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വനമണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മലയോര മണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വെട്ടുകൽ മണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തീരദേശമണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഷാജു ഫ്രാൻസിസ് പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വെബ്ഐ ആഡ്‌സ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വിശുദ്ധ ഹാനിബാൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Logos books}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നാസ്തിക് നേഷൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഇതാണെന്റെ പേര്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നേക്ക് ചന്ദ് റോക്ക് ഗാർഡൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/രാഹുൽ മാങ്കൂട്ടത്തിൽ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ശുഭം ഖുറാന}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നവയുഗം സാംസ്ക്കാരികവേദി, സൗദി അറേബ്യ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡോ പുനലൂർ സോമരാജൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സിസ്റ്റർ അഭയ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഗ്ലോബൽ ലേബർ കോൺട്രാക്റ്റ് കോ ഓപ്പറേറ്റീവ് സൊസൈറ്റി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പൊതുജനം-മീൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വിദ്യോദയ ഇംഗ്ലീഷ് മീഡിയം ഹൈ സ്കൂൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഇന്റർസ്റ്റീലർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കരിപ്പാലി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വടവന്നുർ കുമ്മാട്ടി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ബാലജനസഖ്യം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തെ അൾട്ടിമേറ്റ് ഗിഫ്റ്റ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Hello kitty}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാർസുപിലാമി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കരിപ്പൊട് തറ ഗ്രാമം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആനവേല}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാഷ ആൻറ്റ് ദി ബിയർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/യുക്കേട്ടേറൊ അമേനോ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഗോൾഡൻ പോയ്സൺ ഫ്രോഗ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഷാർജാ ഷെയ്ക്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഏഷ്യൻ യൂണികോൺ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തത്തമംഗലം രഥോത്സവം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ചിറ്റൂർ കാവ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടീൻ ടൈറ്റൻസ് ഗോ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ദി ക്റോണിക്കൽസ് ഓഫ് നർണിയ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പല്ലശ്ശേന പഴയകാവ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാഷ ആൻഡ് ദി ബിയർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കാൾ വോസ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡോറെമോൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഇവാൻ വുകോമനോവിച്ച്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തൻപുര}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ട്വിലൈറ്റ് സാഗാ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അക്യുടേറ്റ് പാലം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/2020 ചമാൻ സ്ഫോടനം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അഹ്മദ് കബീർ അൽ രിഫാഈ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മൂവാറ്റുപുഴ മൂസ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എം.പ്രഭാകരൻ തമ്പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മൈക്കൽ ദാഭി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സേവിംഗ്സ് ബാങ്ക് അക്കൗണ്ട്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വഖഫ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സിൽവിയ റിവേര}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഹോമേഴ്സ് ഫോബിയ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആവർത്തന ദശാംശരൂപങ്ങൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡെബോറാഹ് ടെനാൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മെഥൈൽടെസ്റ്റോസ്റ്റിറോൺ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആന്റണി മാത്യൂസ് ഡോസ് സാന്റോസ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടോപ്‍-ഡൗൺ ‍ഡിസൈനും ബോട്ടം-അപ് ഡിസൈനും}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഓറ്റ് ക്വിസിൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അനുവൽ എ.എ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/COVID-19 ഡ്രഗ് ടെവേലോപ്മെന്റ്റ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ബാഡ് ബണ്ണി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടോൺസിൽ സ്‌റ്റോൺ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മല്ലു സൈബർ സോൾജിയേഴ്സ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ദൈവകൃപ (ക്രിസ്തുമതം)}} <!-- നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ഇതിനു മുകളിൽ ഏറ്റവും ആദ്യം നൽകുക --> egk9pqdqcmuckzd3zvkg9h1i9m08h72 4081163 4081159 2024-04-26T04:05:01Z Vijayanrajapuram 21314 [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആഗ്‌ന യാമി]] ചേർക്കുന്നു. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki [[Category:വിക്കിപീഡിയ പരിപാലനം]] {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തലക്കെട്ട്}} {{മായ്ക്കൽപത്തായം}} __TOC__ __NEWSECTIONLINK__ =ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളുടെ പട്ടിക= <!-- ഇതിനു താഴെ ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളുടെ വിവരം ചേർക്കുക . ഉദാഹരണമായി നിങ്ങൾ നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യാനുദ്ദേശിക്കുന്ന ലേഖനത്തിന്റെ തലക്കെട്ട് കേരളം എന്നാണെങ്കിൽ എന്നു ഏറ്റവും മുകളിൽ ചേർത്ത് താൾ സേവ് ചെയ്യുക. --> <!-- താഴത്തെ വരി മാറ്റാതിരിക്കുക! ഇത് ട്വിങ്കിൾ ഗാഡ്ജറ്റിന് ആവശ്യമുണ്ട് --> <!-- നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ഇതിനു തൊട്ടു താഴെ നൽകുക --> {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആഗ്‌ന യാമി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മനോജ് വെങ്ങോല}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡോ.എം.എ.സിദ്ദീഖ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അഞ്ചുതെങ്ങ് സുരേന്ദ്രൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സെൻസസ് ബോട്ട് ലേഖനങ്ങൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ലേണിങ്ങ് ടീച്ചേഴ്സ് കേരള}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അരിക്കൊമ്പൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എം പ്രഭാകരൻ തമ്പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മണ്ണേ നമ്പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Dhayanidhi sk}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഗന്ധർവ്വഹസ്താദി കഷായം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/റമീസ് ടി സി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വനമണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മലയോര മണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വെട്ടുകൽ മണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തീരദേശമണ്ണ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഷാജു ഫ്രാൻസിസ് പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വെബ്ഐ ആഡ്‌സ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വിശുദ്ധ ഹാനിബാൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Logos books}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നാസ്തിക് നേഷൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഇതാണെന്റെ പേര്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നേക്ക് ചന്ദ് റോക്ക് ഗാർഡൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/രാഹുൽ മാങ്കൂട്ടത്തിൽ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ശുഭം ഖുറാന}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നവയുഗം സാംസ്ക്കാരികവേദി, സൗദി അറേബ്യ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡോ പുനലൂർ സോമരാജൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സിസ്റ്റർ അഭയ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഗ്ലോബൽ ലേബർ കോൺട്രാക്റ്റ് കോ ഓപ്പറേറ്റീവ് സൊസൈറ്റി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പൊതുജനം-മീൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വിദ്യോദയ ഇംഗ്ലീഷ് മീഡിയം ഹൈ സ്കൂൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഇന്റർസ്റ്റീലർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കരിപ്പാലി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വടവന്നുർ കുമ്മാട്ടി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ബാലജനസഖ്യം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തെ അൾട്ടിമേറ്റ് ഗിഫ്റ്റ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Hello kitty}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാർസുപിലാമി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കരിപ്പൊട് തറ ഗ്രാമം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആനവേല}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാഷ ആൻറ്റ് ദി ബിയർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/യുക്കേട്ടേറൊ അമേനോ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഗോൾഡൻ പോയ്സൺ ഫ്രോഗ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഷാർജാ ഷെയ്ക്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഏഷ്യൻ യൂണികോൺ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തത്തമംഗലം രഥോത്സവം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ചിറ്റൂർ കാവ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടീൻ ടൈറ്റൻസ് ഗോ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ദി ക്റോണിക്കൽസ് ഓഫ് നർണിയ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പല്ലശ്ശേന പഴയകാവ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാഷ ആൻഡ് ദി ബിയർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കാൾ വോസ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡോറെമോൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഇവാൻ വുകോമനോവിച്ച്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തൻപുര}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ട്വിലൈറ്റ് സാഗാ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അക്യുടേറ്റ് പാലം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/2020 ചമാൻ സ്ഫോടനം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അഹ്മദ് കബീർ അൽ രിഫാഈ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മൂവാറ്റുപുഴ മൂസ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എം.പ്രഭാകരൻ തമ്പി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മൈക്കൽ ദാഭി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സേവിംഗ്സ് ബാങ്ക് അക്കൗണ്ട്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വഖഫ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സിൽവിയ റിവേര}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഹോമേഴ്സ് ഫോബിയ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആവർത്തന ദശാംശരൂപങ്ങൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഡെബോറാഹ് ടെനാൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മെഥൈൽടെസ്റ്റോസ്റ്റിറോൺ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആന്റണി മാത്യൂസ് ഡോസ് സാന്റോസ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടോപ്‍-ഡൗൺ ‍ഡിസൈനും ബോട്ടം-അപ് ഡിസൈനും}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഓറ്റ് ക്വിസിൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അനുവൽ എ.എ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/COVID-19 ഡ്രഗ് ടെവേലോപ്മെന്റ്റ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ബാഡ് ബണ്ണി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടോൺസിൽ സ്‌റ്റോൺ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മല്ലു സൈബർ സോൾജിയേഴ്സ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ദൈവകൃപ (ക്രിസ്തുമതം)}} <!-- നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ഇതിനു മുകളിൽ ഏറ്റവും ആദ്യം നൽകുക --> 8htyrae6vh1p2a3q5l6x4hwl3b9zsbu 0 4089 4081096 4080092 2024-04-25T23:05:19Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ശശി തരൂർ | image = File:Sasi Tharoor 2021 at Kollam.jpg | office = [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]]<br>ലോക്‌സഭാ അംഗം | term_start = 16 May 2009 | term_end = | predecessor = [[പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ]] | successor = | majority = 99,989 (9.9%) | office1 = [[Ministry of Human Resource Development|Minister of State for Human Resource Development]] | primeminister1 = [[മൻ‌മോഹൻ സിംഗ്]] | term_start1 = 28 October 2012 | term_end1 = 18 May 2014 | predecessor1 = ദഗ്ഗുബതി പുരണ്ഡേശ്വരി | successor1 = [[ഉപേന്ദ്ര കുശ്‌വാഹ]] | office2 = [[Minister of External Affairs (India)|Minister of State for External Affairs]] | primeminister2 = [[മൻ‌മോഹൻ സിംഗ്]] | term_start2 = 28 May 2009 | term_end2 = 18 April 2010 | predecessor2 = ആനന്ദ് ശർമ്മ | successor2 = [[ഇ. അഹമ്മദ്]] | office3 = [[United Nations Department of Global Communications|Under Secretary General of the United Nations for Communications and Public Information]] | 1blankname3 = {{nowrap|Secretary General}} | 1namedata3 = [[കോഫി അന്നൻ]] | term_start3 = 1 June 2002 | term_end3 = 9 February 2007 | predecessor3 = Position established | successor3 = [[Kiyotaka Akasaka]] | birth_date = {{birth date and age|1956|3|9|df=y}} | birth_place = [[ലണ്ടൻ]], [[ഇംഗ്ലണ്ട്]] | death_date = | death_place = | party = [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | spouse = തിലോത്തമ മുഖർജി (Divorced)<br>{{marriage|Christa Giles|2007|2010|end=div}}<br>{{marriage|[[സുനന്ദ പുഷ്കർ]]|2010|2014|end=died}} | children = 2 | education = [[St. Stephen's College, Delhi]] {{small|([[Bachelor of Arts|BA]])}}<br>[[Tufts University]] {{small|([[Master of Arts|MA]], [[Master of Arts in Law and Diplomacy|MALD]], [[Doctor of Philosophy|PhD]])}} | website = {{url|shashitharoor.in|Official website}} }} 2009 മുതൽ [[തിരുവനന്തപുരം| തിരുവനന്തപുരത്ത്]] നിന്നുള്ള [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗവും]] മുൻ കേന്ദ്രമന്ത്രിയും മുതിർന്ന [[കോൺഗ്രസ്]] നേതാവുമാണ് '''ശശി തരൂർ'''(ജനനം: 9 മാർച്ച് 1956)<ref>https://starsunfolded.com/shashi-tharoor/</ref><ref>https://shashitharoor.in/biography</ref> [[ഇന്ത്യ]]യിൽ നിന്നുള്ള മുൻ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ|യു.എൻ.]] നയതന്ത്രജ്ഞനും രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകനും പതിനേഴാം ലോകസഭയിലെ എം.പി.യുമാണ്‌ '''ശശി തരൂർ'''<ref>{{Cite web |url=https://www.oneindia.com/politicians/dr-shashi-tharoor-33971.html |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2021-02-09 |archive-date=2021-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309061147/https://www.oneindia.com/politicians/dr-shashi-tharoor-33971.html |url-status=dead }}</ref> [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ]] വാർത്താവിനിമയവും പബ്ലിക് ഇൻഫർമേഷനും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന അണ്ടർ സെക്രട്ടറി ജനറൽ ആയി പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നു. [[കോഫി അന്നാൻ|കോഫി അന്നാനു]] ശേഷം [[യു.എൻ]] സെക്രട്ടറി ജനറൽ സ്ഥാനത്തേക്ക് ഭാരതസർക്കാരിന്റെ പിന്തുണയോടെ മത്സരിച്ചെങ്കിലും അനൗദ്യോഗിക വോട്ടെടുപ്പുകൾക്ക് ശേഷം വിജയപ്രതീക്ഷ നഷ്ടപ്പെട്ടപ്പോൾ മത്സരത്തിൽ നിന്ന് പിന്മാറി. എഴുത്തുകാരനും പത്രപ്രവർത്തകനും മികച്ച പ്രസംഗകനും കൂടിയാണ്‌ തരൂർ. ഇന്ത്യയിലെ കേന്ദ്ര മാനവ വിഭവ ശേഷി സഹമന്ത്രി<ref name="mat2"/>, കേന്ദ്ര വിദേശകാര്യ സഹമന്ത്രി<ref name="sworn">{{cite news|url=http://www.mathrubhumi.com/php/newFrm.php?news_id=1229469&n_type=HO&category_id=1|title=59 കേന്ദ്രമന്ത്രിമാർ സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്‌തു|date=മേയ് 28, 2009|publisher=മാതൃഭൂമി|language=മലയാളം|accessdate=മേയ് 28, 2009|archive-date=2009-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20090530064450/http://www.mathrubhumi.com/php/newFrm.php?news_id=1229469&n_type=HO&category_id=1|url-status=dead}}</ref> എന്നീ പദവികൾ തരൂർ വഹിച്ചിരുന്നു.<ref>https://www.thenewsminute.com/article/how-shashi-tharoor-won-thiruvananthapuram-third-consecutive-time-102293</ref><ref>http://164.100.47.194/Loksabha/Members/MemberBioprofile.aspx?mpsno=4569</ref><ref>https://www.india.gov.in/my-government/indian-parliament/shashi-tharoor</ref> [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] നേതാവ് കൂടിയാണ് തരൂർ. ==ജീവിതരേഖ== ചന്ദ്രൻ തരൂരിന്റെയും ലില്ലി തരൂരിന്റെയും മകനായി [[1956]]ൽ [[ലണ്ടൻ|ലണ്ടനിൽ]] ജനനം.<ref>ശശി തരൂർ; ''ദി ഗ്രേറ്റ് ഇൻഡ്യൻ നോവൽ''; പെൻ‌ഗ്വിൻ ബുക്സ്/വൈക്കിങ്ങ്; ന്യൂ ഡെൽഹി: 1989. ISBN 0-14-012049-1]]</ref>‍ [[കൽക്കട്ട]]യിലും [[ബോംബെ]]യിലുമായി കൗമാരം. ഇന്ത്യയിലും അമേരിക്കയിലും വിദ്യാഭ്യാസം നേടി. <!-- [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] [[പാലക്കാട് ജില്ല|പാലക്കാട് ജില്ലയിലുള്ള]] [[എലവഞ്ചേരി]] ഗ്രാമമാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജന്മദേശം. 1 -->1978 മുതൽ 2007 വരെ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വന്നു. [[2009-ലെ ഇന്ത്യയിലെ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പ്|2009-ലെ ഇന്ത്യയിലെ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ]] [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭാമണ്ഡലത്തിൽ]] നിന്ന് [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്സ്|ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസിന്റെ]] സ്ഥാനാർത്ഥിയായി മത്സരിച്ച് 99998 വോട്ടുകൾക്ക് വിജയിച്ചു. തുടർന്ന് കേന്ദ്ര വിദേശ കാര്യ സഹ മന്ത്രിയായി. കൊച്ചി ഐ. പി. എൽ ടീമുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുണ്ടായ വിവാദങ്ങളെ തുടർന്ന് 2010 ഏപ്രിൽ 18-ന് വിദേശകാര്യ സഹമന്ത്രി സ്ഥാനം രാജി വെച്ചു<ref>{{Cite web |url=http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=95558 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2010-04-18 |archive-date=2010-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100421041420/http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=95558 |url-status=dead }}</ref>.2012 ഒക്ടോബർ 28-നു നടന്ന കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭ പുനഃസംഘടനയിൽ ശശി തരൂരിന് മാനവവിഭവശേഷി വകുപ്പും ലഭിച്ചു.<ref name="mat2">{{Cite web |url=http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=312840 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2012-10-28 |archive-date=2012-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121029092547/http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=312840 |url-status=dead }}</ref> ബ്രിട്ടീഷ് കൊളോണിയൽ ഭരണം ഇന്ത്യയ്ക്ക് ഗുണം ചെയ്യ്തു എന്ന വാദം തള്ളുന്ന ആൻ ഇറ ഓഫ് ഡാർക്നസ് എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിന് 2019 ലെ കേന്ദ്ര സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം ലഭിച്ചു. == ശശി തരൂരിന്റെ പുസ്തകങ്ങൾ == # ബുക്‌ലെസ് ഇൻ ബാഗ്ദാദ് ഉം, വായനയെക്കുറിച്ചുള്ള മറ്റു കുറിപ്പുകളും # നെഹ്രു - ഇന്ത്യയുടെ കണ്ടുപിടിത്തം # കേരളം - ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട് (ചിത്രങ്ങൾ - [[എം.എഫ്. ഹുസൈൻ]], വർണ്ണന - ശശി തരൂർ) #[[ഇന്ത്യ - അർദ്ധരാത്രിമുതൽ അരനൂറ്റാണ്ട്]] # ലഹള # ഗ്രേറ്റ് ഇന്ത്യൻ നോവൽ # അഞ്ചു ഡോളർ ചിരിയും മറ്റു കഥകളും # ഷോ ബിസിനസ് == വിവാദങ്ങൾ == * ബോംബെയിൽ 2008 നവംബർ 26 ന്‌ ഉണ്ടായ ഭീകരാക്രമണത്തോട് പ്രതികരിച്ചുകൊണ്ട് ശശിതരൂർ, ഇസ്രയേലി പത്രമായ ഹാരറ്റ്സിൽ എഴുതിയ "ഇന്ത്യ ഇസ്രയേലിനോട് അസൂയപ്പെടുന്നു" (പ്രൊജക്ട് സിൻഡിക്കേറ്റിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ലേഖനം ഈ പത്രം പുന:പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്) എന്ന ലേഖനം<ref>{{Cite web |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/1057981.html |title=ഹാരറ്റ്സിലെ ശശിയുടെ വിവാദ ലേഖനം |access-date=2009-09-17 |archive-date=2009-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090928031508/http://www.haaretz.com/hasen/spages/1057981.html |url-status=dead }}</ref> വലിയ വിവാദമാവുകയുണ്ടായി. പാലസ്തീൻ ജനതയുടെ വികാരങ്ങളേ മുറിവേൽപ്പിക്കുന്നതാണ്‌ ഈ ലേഖനം എന്ന് ആരോപണം ഉയർന്നു. തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭ തിരെഞ്ഞെടുപ്പിൽ ശശി തരൂരിനെതിരെ ഈ ലേഖനം വലിയൊരു പ്രചരണായുധമായിരുന്നു. * 2008 ഡിസംബറിൽ കൊച്ചിയിൽ ഫെഡറൽ ബാങ്ക് സംഘടിപ്പിച്ച കെപി ഹോർമിസ് അനുസ്മരണ പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുത്ത ശശി തരൂർ ചടങ്ങിന്റെ അവസാനം ദേശീയഗാനം ആലപിക്കുമ്പോൾ അമേരിക്കൻ മാതൃകയിൽ കൈ നെഞ്ചോടു ചേർത്തു പിടിക്കണമെന്നു നിർദ്ദേശിച്ചത് ദേശീയ ഗാനത്തോടുള്ള അവഹേളനമാണെന്ന ആരോപിച്ചു എറണാകുളം അഡീഷണൽ സിജെഎം കോടതിയിൽ ഹരജി നൽകുകയും പിന്നീട് തരൂരിന് കോടതി ജാമ്യം നൽകുകയും ചെയ്തു. * കേന്ദ്ര മന്ത്രിയായി ചുമതലയേറ്റതിന്‌ ശേഷം മൂന്നു മാസം ഔദ്യോഗിക വസതിക്ക് പകരം ദൽഹിയിലെ പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലിൽ താമസിക്കുകയും ഇത് വിവാദമായതിനെ തുടർന്ന് കോണ്ഗ്രസ് നേതൃത്വം ഇടപെട്ട് സംസ്ഥാന ഭവനുകളിലേക്ക്‌ മാറാൻ നിർദ്ദേശം നൽകുകയും ചെയ്തു. * ചെലവു ചുരുക്കൽ നടപടികളുടെ ഭാഗമായി സോണിയാ ഗാന്ധി യാത്രാവിമാനത്തിലും രാഹുൽ ഗാന്ധി ട്രെയിനിലും സഞ്ചരിച്ച സാഹചര്യത്തിൽ, ട്വിറ്റർ നെറ്റ്‌വർക്കിൽ ഒരു ചോദ്യത്തിനു നൽകിയ മറുപടിയിൽ ഇക്കോണമി ക്ലാസിനെ "കന്നുകാലി-ക്ലാസ്" (cattle class) എന്നു വിശേഷിപ്പിച്ചത് <ref>[http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=55558 മാതൃഭൂമി ഓൺലൈൻ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090922170734/http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=55558 |date=2009-09-22 }} 18/09/2009 ശേഖരിച്ചത്</ref> അനുചിതമായെന്നാണു കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിക്കുള്ളിലെതന്നെ വിലയിരുത്തൽ ഉണ്ടായി. *2010 ഫിബ്രവരിയിൽ പ്രധാനമന്ത്രിയോടൊപ്പം സൗദി അറേബ്യയിൽ നടത്തിയ സന്ദർശനവേളയിൽ സൗദിയിലെ ഇന്ത്യൻ അംബാസഡർ റിയാദിൽ നൽകിയ വിരുന്നിൽ, ഇന്ത്യ-പാക്ക് ചർച്ചകളിൽ സൗദി അറേബ്യയും പങ്കാളിയാവണമെന്ന തരൂറിന്റെ നിർദ്ദേശം വിവാദമായി. *കൊച്ചി [[ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|ഐ.പി.എല്ലിന്റെ]] ഉടമസ്ഥരായ റോൺഡിവൂ കൺസോർഷ്യത്തിന്റെ സൗജന്യ ഓഹരികളിൽ 19 ശതമാനം (ഏകദേശം 70 കോടി രൂപ) തരൂരുമായി അടുത്ത ബന്ധമുള്ള സുനന്ദ പുഷ്‌കറിന് വിയർപ്പ് ഓഹരി<ref name="sunanda-sweat">{{cite news|url=http://in.news.yahoo.com/48/20100416/804/tnl-sunanda-gets-mother-of-all-sweethear.html|title=Sunanda gets mother of all sweetheart deals: her Rs 70-crore stake can soar absolutely free|date=ഏപ്രിൽ 16, 2010|publisher=Yahoo! News|language=English|accessdate=ഏപ്രിൽ 22, 2010}}</ref> എന്ന നിലയിൽ നൽകിയെന്ന ഐപിഎൽ ചെയർമാൻ [[ലളിത് മോദി|ലളിത് മോദിയുടെ]] വെളിപ്പെടുത്തൽ ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിലും ക്രിക്കറ്റ് മേഖലയിലും വീണ്ടും വിവാദ വിഷയമായി. പ്രധാനമന്ത്രി ഡോ. മൻമോഹൻസിങ്ങിന്റെ കടുത്ത നിലപാടും <ref name="sashi-pm">{{cite news|url=http://thatsmalayalam.oneindia.in/news/2010/04/14/world-action-against-tharoor-after-checking-facts.html|title=ക്രമക്കേട് ഉണ്ടെങ്കിൽ തരൂരിനെതിരെ നടപടി|date=ഏപ്രിൽ 14, 2010|publisher=ദാറ്റ്സ്മലയാളം|language=മലയാളം|accessdate=ഏപ്രിൽ 22, 2010|archive-date=2011-09-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20110917140728/http://thatsmalayalam.oneindia.in/news/2010/04/14/world-action-against-tharoor-after-checking-facts.html|url-status=dead}}</ref> രാജിക്കുവേണ്ടിയുള്ള പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ മുറവിളിയും തരൂരിനെ കേന്ദ്രമന്ത്രി സ്ഥാനം രാജി വെക്കുന്നതിലേക്ക് നയിച്ചു.<ref name="sashi-resign">{{cite news|url=http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=95558|title=ഐ.പി.എൽ വിവാദം: ശശി തരൂർ രാജിവെച്ചു|date=ഏപ്രിൽ 18, 2010|publisher=മാതൃഭൂമി|language=മലയാളം|accessdate=ഏപ്രിൽ 22, 2010|archive-date=2010-04-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20100421041420/http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=95558|url-status=dead}}</ref> *കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസിന്റെ കൺസൾട്ടന്റ് എന്ന നിലയിൽ വൻ തുക കൈപ്പറ്റിയതായി ആക്ഷേപമുയർന്നു == തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ == {| class="wikitable sortable" |+ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ <ref>{{Cite web |url=http://www.ceo.kerala.gov.in/electionhistory.html |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-04-11 |archive-date=2021-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211111050225/http://www.ceo.kerala.gov.in/electionhistory.html |url-status=dead }}</ref> <ref> http://www.keralaassembly.org </ref> ! വർഷം !! മണ്ഡലം || വിജയിച്ച സ്ഥാനാർത്ഥി !! പാർട്ടിയും മുന്നണിയും വോട്ടും !! മുഖ്യ എതിരാളി !! പാർട്ടിയും മുന്നണിയും വോട്ടും || രണ്ടാമത്തെ മുഖ്യ എതിരാളി || പാർട്ടിയും മുന്നണിയും വോട്ടും |- |2019 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭാമണ്ഡലം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]], 416131 || [[കുമ്മനം രാജശേഖരൻ]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]], 316142 || [[സി. ദിവാകരൻ]] || [[സി.പി.ഐ.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]], 258556 |- |2014 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭാമണ്ഡലം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]], 297806 || [[ഒ. രാജഗോപാൽ]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]], 282336 || [[ബെന്നറ്റ് എബ്രാഹം]] || [[സി.പി.ഐ.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]], 248941 |- |2009 ||[[തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭാമണ്ഡലം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]], 326725 ||[[പി. രാമചന്ദ്രൻ നായർ]] ||[[സി.പി.ഐ.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]], 226727|| (1. [[എ. നീലലോഹിതദാസൻ നാടാർ]]), (2. [[പി.കെ. കൃഷ്ണദാസ്]]) || (1. [[ബി.എസ്.പി.]], 86233), (2. [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]], 84094) |- |} == കുടുംബാംഗങ്ങൾ == * അച്ഛൻ: ചന്ദ്രൻ തരൂർ (1993 ൽ ഹൃദ്രോഗം മൂലം നിര്യാതനായി) * അമ്മ: ലില്ലി തരൂർ * മുൻ ഭാര്യമാർ: തിലോത്തമ (കൊൽക്കത്തക്കാരിയാണ്),ക്രിസ്റ്റ ഗിൽസ് (കാനഡ), സുനന്ദ പുഷ്കർ (2014 ജനുവരി 17 നു ദെൽഹി ലീല ഹോടെൽ ഇൽ മരിച്ച് നിലയിൽ കണ്ടു) * മക്കൾ: ഇഷാൻ, കനിഷ്ക് (ഇരട്ടകളാണ്) == അവലംബം == {{reflist}} == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{Commons category|Shashi Tharoor}} * [http://twitter.com/ShashiTharoor ട്വിറ്റർ ഫീഡ്] * [http://tharoor.in/ വ്യക്തിപരമായ വെബ് സൈറ്റ്] * [http://www.un.org/News/ossg/sg/stories/tharoor_bio.htm ശശി തരൂരിനെപ്പറ്റി യു.എൻ വെബ് സൈറ്റിൽ] * [http://www.indian-elections.com/kerala/trivandrum.html വോട്ടുനില] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090414204858/http://www.indian-elections.com/kerala/trivandrum.html |date=2009-04-14 }} {{അപൂർണ്ണ ജീവചരിത്രം}} {{പതിനഞ്ചാം ലോകസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ}} {{പതിനാറാം ലോകസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ}}{{പതിനേഴാം ലോകസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ}}{{Kerala-politician-stub}} [[വർഗ്ഗം:1956-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന പ്രമുഖർ]] [[വർഗ്ഗം:മാർച്ച് 9-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:യുനൈറ്റഡ് നാഷണൽ ഒഫീഷ്യലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ് പ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്തോ-ഇംഗ്ലീഷ് എഴുത്തുകാർ]] [[വർഗ്ഗം:പതിനാറാം ലോക്‌സഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യൻ എഴുത്തുകാർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡെൽഹി സർവ്വകലാശാലയിലെ പൂർവ്വ വിദ്യാർത്ഥികൾ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളികളായ കേന്ദ്രമന്ത്രിമാർ]] 6y7tsv1uzqomcd22ygackv03h0lng6l 0 4958 4081208 3999387 2024-04-26T11:05:09Z Sarvagyana guru 20797 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Uranus}} {{Infobox Planet | bgcolour = #c0ffff | name = യുറാനസ് | symbol = [[പ്രമാണം:Uranus symbol (fixed width).svg|24px|⛢]] | image = [[പ്രമാണം:Uranus2.jpg|240px|Uranus as seen by Voyager&nbsp;2]] | caption = Uranus, as seen by [[Voyager 2]] | discovery = yes | discoverer = വില്യം ഹെര്സചെൽ | discovered = [[മാർച്ച് 13]], [[1781]] | orbit_ref = <ref name=horizons>{{cite web | last = Yeomans | first = Donald K. |date = July 13, 2006 | url = http://ssd.jpl.nasa.gov/?horizons | title = HORIZONS System | publisher = NASA JPL | accessdate = 2007-08-08 }} — At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Uranus Barycenter" and "Center: Sun".</ref>{{Ref_label|A|a|none}} | epoch = [[J2000]] | aphelion = 3,004,419,704&nbsp;[[kilometer|km]]<br />20.08330526&nbsp;[[Astronomical unit|AU]] | perihelion = 2,748,938,461&nbsp;km<br />18.37551863 AU | semimajor = 2,876,679,082&nbsp;km<br />19.22941195 AU | eccentricity = 0.044405586 | period = 30,799.095&nbsp;[[day]]s<br />84.323326 [[julian year (astronomy)|yr]] | synodic_period = 369.66&nbsp;days<ref name="fact">{{cite web|url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/uranusfact.html|title = Uranus Fact Sheet|publisher = NASA|last = Williams|first = Dr. David R.|accessdate = 2007-08-10|date = January 31, 2005}}</ref> | avg_speed = 6.81&nbsp;km/s<ref name="fact"/> | inclination = 0.772556°<br />6.48° to [[Sun]]'s equator | asc_node = 73.989821° | arg_peri = 96.541318° | mean_anomaly = 142.955717° | satellites = [[Uranus' natural satellites|27]] | physical_characteristics = yes | flattening = 0.0229&nbsp;±&nbsp;0.0008{{Ref_label|B|b|none}} | equatorial_radius = 25,559&nbsp;±&nbsp;4&nbsp;km<br />4.007&nbsp;Earths<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"> {{cite doi | 10.1007/s10569-007-9072-y }} </ref>{{Ref_label|C|c|none}} | polar_radius = 24,973&nbsp;±&nbsp;20&nbsp;km<br />3.929&nbsp;Earths<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/>{{Ref_label|C|c|none}} | surface_area = 8.1156{{e|9}}&nbsp;km²<ref name="nasafact">{{cite web|url = http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Uranus&Display=Facts|title = NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures|publisher = NASA|last = Munsell|first = Kirk|accessdate = 2007-08-13|date = May 14, 2007|archive-date = 2015-11-09|archive-url = https://web.archive.org/web/20151109231438/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Uranus|url-status = dead}}</ref>{{Ref_label|C|c|none}}<br />15.91&nbsp;Earths | volume = 6.833{{e|13}}&nbsp;km³<ref name="fact"/>{{Ref_label|C|c|none}}<br />63.086&nbsp;Earths | mass = 8.6810&nbsp;±&nbsp;13{{e|25}}&nbsp;[[kilogram|kg]]<br />14.536&nbsp;Earths<ref name="Jacobson Campbell et al. 1992"> {{cite doi | 10.1086/116211 }} </ref><br /> [[standard gravitational parameter|GM]]=5,793,939&nbsp;±&nbsp;13&nbsp;km³/s² | density = 1.27&nbsp;g/cm³<ref name=fact/>{{Ref_label|C|c|none}} | surface_grav = 8.69&nbsp;[[Acceleration|m/s²]]<ref name=fact/><{{Ref_label|C|c|none}}<br />0.886&nbsp;[[g-force|g]] | escape_velocity = 21.3&nbsp;km/s<ref name=fact/>{{Ref_label|C|c|none}} | sidereal_day = [[retrograde motion|−]]0.71833 day<br />{{nowrap|17 [[hour|h]] 14 [[minute|min]] 24 [[second|s]]}}<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/> | rot_velocity = 2.59&nbsp;km/s<br />9,320&nbsp;km/h | axial_tilt = 97.77°<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/> | right_asc_north_pole = {{nowrap|17 h 9 min 15 s}}<br />257.311°<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/> | declination = −15.175°<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/> | albedo = 0.300 ([[Bond albedo|bond]])<br /> 0.51 ([[Geometric albedo|geom.]])<ref name="fact"/> | magnitude = 5.9<ref name="ephemeris">{{cite web|title=Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995–2006|author=Espenak, Fred|work=NASA|url=http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/TYPE/TYPE.html|year=2005|accessdate=June 14, 2007|archiveurl=https://archive.today/20121205061717/http://eclipse.gsfc.nasa.gov/TYPE/TYPE.html|archivedate=2012-12-05|url-status=dead}}</ref> to 5.32<ref name="fact"/> | angular_size = 3.3"–4.1"<ref name="fact"/> | temperatures = yes | temp_name1 = 1&nbsp;[[bar (unit)|bar]] level<ref name="Podolak Weizman et al. 1995"> {{cite doi | 10.1016/0032-0633(95)00061-5 }} </ref> | min_temp_1 = | mean_temp_1 = 76&nbsp;[[kelvin|K]] | max_temp_1 = | temp_name2 = 0.1&nbsp;bar <br />([[tropopause]])<ref name="Lunine 1993"> {{cite doi | 10.1146/annurev.aa.31.090193.001245 }} </ref> | min_temp_2 = 49&nbsp;K | mean_temp_2 = 53&nbsp;K | max_temp_2 = 57&nbsp;K | adjectives = Uranian | atmosphere = yes | atmosphere_ref = <ref name="Lunine 1993"/><ref name=Lindal1987/><ref name=Conrath1987/>{{Ref_label|D|d|none}} | scale_height = 27.7&nbsp;km<ref name="fact"/> | atmosphere_composition = ''(Below 1.3&nbsp;bar)'' <table> <tr><td> 83&nbsp;±&nbsp;3%</td><td>[[Hydrogen]] (H₂) </td></tr><tr><td> 15&nbsp;±&nbsp;3%</td><td>[[Helium]] </td></tr><tr><td> 2.3%</td><td>[[Methane]]</td></tr><tr><td> 0.009%<br />(0.007–0.015%)</td><td>[[Hydrogen deuteride]]&nbsp;(HD)<ref name=Feuchtgruber1999>{{cite journal|last=Feuchtgruber|first=H.|coauthors=Lellouch, E.; B. Bezard; et.al.|title=Detection of HD in the atmospheres of Uranus and Neptune: a new determination of the D/H ratio|year=1999|journal=Astronomy and Astrophysics|volume=341|pages=L17–L21|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1999A%26A...341L..17F}}</ref> </td></tr><tr><td> '''Ices''':</td><td> </td></tr><tr><td> </td><td>[[Ammonia]] </td></tr><tr><td> </td><td>[[water]] </td></tr><tr><td> </td><td>[[ammonium hydrosulfide]]&nbsp;(NH₄SH) </td></tr><tr><td> </td><td>[[methane]]&nbsp;(CH₄) </td></tr></table> }} സൗരയൂഥത്തിലെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ ഗ്രഹമാണ് '''യുറാനസ്'''. 1781 മാർച്ച് 13-ന് [[വില്യം ഹെർഷൽ]] ആണ്‌ യുറാനസിനെ കണ്ടെത്തിയത്. [[സൂര്യൻ|സൂര്യനിൽ]] നിന്നുള്ള ദൂരം മാനദണ്ഡമാക്കിയാൽ [[സൗരയൂഥം|സൗരയൂഥത്തിലെ]] ഏഴാമത്തെ ഗ്രഹമാണിത്. ഗ്രീക്ക് പുരാണങ്ങളിൽ ആകാശത്തിന്റെ ദേവനായ യുറാനസിന്റെ പേരാണ് ഇതിനു കൊടുത്തിരിക്കുന്നത്‌. യുറാനസിന് കുറഞ്ഞത്‌ 27 ഉപഗ്രഹങ്ങൾ ഉണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്‌. 84 ഭൂവർഷം കൊണ്ടു സൂര്യനെ ഒരു പ്രാവശ്യം വലം വയ്ക്കുന്ന യുറാനസ്‌, 17 മണിക്കൂർകൊണ്ടു അതിന്റെ അച്ചുതണ്ടിൽ ഒരു പ്രാവശ്യം തിരിയും. [[വോയേജർ 2]] എന്ന ബഹിരകാശവാഹനമാണ് യുറാനസിനെ സമീപിച്ച്‌ ആദ്യമായി പഠനം നടത്തിയത്‌. റോമൻ മിഥോളജിയിലെ ദേവീദേവന്മാരുടെ പേരുകളാണ് സൗരയൂഥത്തിലെ മറ്റു ഗ്രഹങ്ങൾക്ക് നൽകിയിരിക്കുന്നതെങ്കിൽ ഗ്രീക്ക് മിഥോളജിയിൽ നിന്നാണ് യുറാനസിന്റെ പേര് വന്നതെന്ന പ്രത്യേകതയുണ്ട്. ആകാശത്തിന്റെ ഗ്രീക്ക് ദേവനായ ഔറാനോസിന്റെ നാമമാണ് ഈ ഗ്രഹത്തിന് നൽകിയിരിക്കുന്നത്. മറ്റു [[gas giant|വാതകഭീമന്മാരെ]] പോലെ യുറാനസിനു ചുറ്റും വലയങ്ങളും, കാന്തികമണ്ഡലവും, ധാരാളം [[natural satellite|ഉപഗ്രഹങ്ങളുമുണ്ട്]]. യുറാനസിന്റെ അച്ചുതണ്ട് വശത്തേക്കാണെന്ന പ്രത്യേകതയുണ്ട്. മറ്റു മിക്കഗ്രഹങ്ങളുടെയും മദ്ധ്യരേഖയ്ക്കടുത്താണ് യുറാനസിന്റെ ഉത്തരധ്രുവവും ദക്ഷിണധ്രുവവും.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986"> {{cite doi | 10.1126/science.233.4759.43 }} </ref> 1986-ൽ ''വോയേജർ 2-ൽ'' നിന്നു ലഭിച്ച ചിത്രങ്ങ‌ൾ കാണിച്ചത് യുറാനസിന്റെ ഉപരിതലത്തിൽ എടുത്തുകാണാനാവുന്ന പ്രത്യേകതകളൊന്നുമില്ലയെന്നാണ്. മറ്റു വാതകഭീമന്മാർക്ക് തണുത്ത നാടകളും വലിയ കൊടുങ്കാറ്റുകളും മറ്റും ദൃശ്യമാണെങ്കിലും യുറാനസിൽ അത്തരമൊന്നും കാണപ്പെട്ടില്ല.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> ഭൂമിയിൽ നിന്നുള്ള നിരീക്ഷണത്തിൽ ഋതു ഭേദങ്ങളും കാലാവസ്ഥാ മാറ്റങ്ങളും കാണപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. യുറാനസ് [[equinox|ഇക്വിനോക്സിനോട്]] അടുക്കുന്നതിനോടനുബന്ധിച്ചാണ് ഈ മാറ്റങ്ങൾ കാണപ്പെട്ടു തുടങ്ങിയത്. ഇവിടെ കാറ്റിന്റെ വേഗത സെക്കന്റിൽ 250 മീറ്റർ വരെയാകാം (900&nbsp;കിലോമീറ്റർ/മണിക്കൂർ).<ref name="Sromovsky & Fry 2005"> {{cite doi | 10.1016/j.icarus.2005.07.022 }} </ref> == വലയങ്ങൾ == പ്രധാന ലേഖനം: യുറാനസ് വലയങ്ങൾ ഏറ്റവുമൊടുവിലത്തെ നിരീക്ഷണ ഫലങ്ങളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ യുറാനസിനു ചുറ്റും 10 വലയങ്ങൾ കണ്ടുപിടിച്ചിട്ടുണ്ട്. മധ്യരേഖയ്ക്ക് ചുറ്റുമായി 3.8 × 10⁴ കി.മീറ്ററിനും 5.1 × 10⁴ കി. മീറ്ററിനും ഇടയിലാണു ഹിമവും വലിയ പാറകളുംകൊണ്ട് രൂപീകൃതമായ വലയങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നത്. ഇവയിൽ അഞ്ചെണ്ണം 1977 ൽ എലിയെറ്റും ബാക്കി അഞ്ചെണ്ണം 1986 ൽ വോയേജർ നിരീക്ഷണ പേടകവുമാണ് കണ്ടുപിടിച്ചത്. ഇവയെല്ലാം വളരെ ഇരുണ്ടതും എന്നാൽ ശനിയുടെ ഉപഗ്രഹങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലെന്നപോലെ ധൂളികൾക്കൊപ്പം 10 കി. മീ. വരെ വലുപ്പമുള്ള പാറകളും ചേർന്ന് രൂപീകൃതമായവയുമാണ്. ഏറ്റവും തെളിച്ചമുള്ളത് എപ്സിലോൺ വലയത്തിനാണ്. [[ശനി|ശനിയുടെ]] വലയങ്ങൾക്കുശേഷം ആദ്യം കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടത് യുറാനസിന്റെ വലയങ്ങളാണ്. ഏറ്റവുമൊടുവിൽ എത്തിച്ചേർന്നിട്ടുള്ള നിഗമനം വലയം ശനിയുടെ മാത്രം പ്രത്യേകതയല്ല, മറിച്ഛ് ഗ്രഹങ്ങളുടെ ഒരു സാധാരണ സ്വഭാവമാണെന്നാണ്. യുറാനിയൻ വലയങ്ങൾ വളരെ ഇരുണ്ട കണികകളാൽ നിർമ്മിതമാണ്, അവ മൈക്രോമീറ്ററുകൾ മുതൽ ഒരു മീറ്ററിന്റെ ഒരു ഭാഗം വരെ വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു.  പതിമൂന്ന് വ്യത്യസ്ത വലയങ്ങൾ നിലവിൽ അറിയപ്പെടുന്നു, ഏറ്റവും തിളക്കമുള്ളത് ε റിംഗ് ആണ്. യുറാനസിന്റെ രണ്ട് വലയങ്ങൾ ഒഴികെ ബാക്കിയെല്ലാം വളരെ ഇടുങ്ങിയതാണ്. അവയ്ക്ക് സാധാരണയായി ഏതാനും കിലോമീറ്റർ വീതിയുണ്ട്.  == ഉപഗ്രഹങ്ങൾ == യുറാനസിന് 27 പ്രകൃതി ഉപഗ്രഹങ്ങളുണ്ട്. മിക്കവാറും എല്ലാ ഉപഗ്രഹങ്ങൾക്കും ഷേക്സ്പിയറുടെയോ, അലക്സാണ്ടർ പോപ്പിന്റെയോ സാഹിത്യസൃഷ്ടികളിലെ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ പേരുകളാണ് ഇട്ടിട്ടുള്ളത്. [[മിറാൻഡ]], [[ഏരിയൽ]], [[അംബ്രിയൽ]], [[ടൈറ്റാനിയ]], [[ഒബെറോൺ]] എന്നിവയാണ് അഞ്ച് പ്രധാന ഉപഗ്രഹങ്ങൾ. [[കൊർഡീലിയ]], [[ഒഫീലിയ]], [[ബിയാങ്ക]], [[ക്രസീഡിയ]], [[ഡെസ്ഡിമോണ]], [[ജൂലിയറ്റ്]], [[പോർഷ്യ]], [[റോസലിൻഡ്]], [[ബലിൻഡ]], [[പക്ക്]], [[കാലിബാൻ]], [[സ്റ്റെഫാനോ]], [[സൈക്കോറാക്സ്]], [[പ്രോസ്പെറോ]], [[സെറ്റെബോസ്]] എന്നിവയാണ് യുറാനസിന്റെ അറിയപ്പെടുന്ന മറ്റു ഉപഗ്രഹങ്ങൾ. യുറാനസ് 27 ഉപഗ്രഹങ്ങളിൽ രണ്ടെണ്ണമൊഴികെ എല്ലാം മധ്യരേഖാതലത്തിൽ കിഴക്ക്-പടിഞ്ഞാറ് ദിശയിലും രണ്ടെണ്ണം മധ്യരേഖാതലത്തിൽനിന്ന് കൂടുതൽ ചരിഞ്ഞ് എതിർദിശയിലുമാണ് പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്നത്. 27 ൽ 10 ഉപഗ്രഹങ്ങളെയും കണ്ടു പിടിക്കാൻ സഹായിച്ചത് വോയേജർ 2 ആണ്. അഞ്ചു വലിയ ഉപഗ്രഹങ്ങളൊഴിച്ചാൽ ബാക്കി എല്ലാറ്റിനും 100 കി.മീറ്ററിൽ കുറഞ്ഞ വ്യാസമേയുള്ളൂ. == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> == അവലംബം == <references/> == കൂടുതൽ വായനയ്ക്ക് == * {{cite book | last = Miner | first = Ellis D. | year = 1998 | title = Uranus: The Planet, Rings and Satellites | url = https://archive.org/details/uranusplanetring0002mine | location = New York | publisher = John Wiley and Sons | isbn = 978-0-471-97398-0 }} == പുറത്തേയ്ക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{Sister project links|Uranus}} * [http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=35653 Uranus] at European Space Agency * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/uranusfact.html NASA's Uranus fact sheet] * [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Uranus Uranus Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070624113641/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Uranus |date=2007-06-24 }} at [http://solarsystem.nasa.gov NASA's Solar System Exploration site] * [http://www.projectshum.org/Planets/uranus.html Planets – Uranus] A kid's guide to Uranus. * [http://photojournal.jpl.nasa.gov/targetFamily/Uranus Uranus] at [[Jet Propulsion Laboratory]]'s planetary photojournal. (photos) * [http://www.ciclops.org/ir_index/81/Voyager_at_Uranus Voyager at Uranus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150104173418/http://www.ciclops.org/ir_index/81/Voyager_at_Uranus |date=2015-01-04 }} (photos) * [http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-62-uranus/ Uranus (Astronomy Cast homepage)] (blog) * [http://www.solarviews.com/raw/uranus/urfamily.jpg Uranian system montage] (photo) * {{cite web|last=Gray|first=Meghan|title=Uranus|url=http://www.sixtysymbols.com/videos/uranus.htm|work=Sixty Symbols|publisher=[[Brady Haran]] for the [[University of Nottingham]]|coauthors=Merrifield, Michael|year=2010}} {{Astrostub|Uranus}} {{Uranus}} {{Solar System}} [[വർഗ്ഗം:യുറാനസ്]] [[വർഗ്ഗം:സൗരയൂഥത്തിലെ ഗ്രഹങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:യുറാനസ്]] fz96cf50ehi7nxmyws3ldb7657kww42 0 6382 4081055 4080457 2024-04-25T17:16:57Z Vishalsathyan19952099 57735 [[Special:Contributions/Shaalumon|Shaalumon]] ([[User talk:Shaalumon|സംവാദം]]) ചെയ്ത നാൾപ്പതിപ്പ് [[Special:Diff/3993135|3993135]] നീക്കം ചെയ്യുന്നു wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vadakkumnathan Temple}} {{Coord |10.5243878|76.2145507|dim:5000_type:city|display=title}} {{Infobox Mandir |name = തൃശ്ശിവപേരൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം |image = Thrissur vatakkunnatha temple.JPG |image size = 250px |alt = |caption = കിഴക്കേ ക്ഷേത്രഗോപുരം |pushpin_map = Kerala |map= Thrissur.jpg |latd = 10 | latm = 27 | lats = 5 | latNS = N |longd= 76 | longm= 14 | longs = 5 | longEW = E |map_caption = ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്ഥാനം |mapsize = 70 |other_names = |devanagari = |sanskrit_transliteration = |tamil = |marathi = |bengali = |script_name = [[മലയാളം]] |script = |country = [[ഇന്ത്യ]] |state/province = [[കേരളം]] |district = [[തൃശ്ശൂർ]] |locale = [[തൃശ്ശൂർ]] |primary_deity = [[പരമശിവൻ|വടക്കുംനാഥൻ]] ([[ശിവൻ]])<br /> [[പാർവതി]]<br /> [[ശ്രീരാമൻ]] ([[മഹാവിഷ്ണു]])<br /> [[ശങ്കരനാരായണൻ]]<br /> [[ഗണപതി]] |important_festivals= [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] (മേടം)<br /> [[മഹാശിവരാത്രി]]<br /> [[തിരുവാതിര ആഘോഷം|തിരുവാതിര]], [[നവരാത്രി]], സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശി, [[രാമനവമി]] |architectural_styles= കേരള-ദ്രാവിഡ പരമ്പരാഗത ശൈലി |number_of_temples= 3 |number_of_monuments= |inscriptions= |date_built= എ.ഡി. 700 (പുനഃനിർമ്മാണം) |creator = |temple_board =[[കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡ്]] |Website = }} {{തൃശ്ശൂർ പൂരം}} [[തൃശ്ശൂർ (നഗരം)|തൃശ്ശൂർ നഗരഹൃദയത്തിലുള്ള]] ([[കേരളം]], [[ഇന്ത്യ]]) ചെറിയ കുന്നായ, [[തേക്കിൻ‌കാട് മൈതാനം|തേക്കിൻകാട് മൈതാനത്തിന്റെ]] മദ്ധ്യത്തിലാണ് ദക്ഷിണ കൈലാസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന '''ശ്രീ വടക്കുംനാഥ ക്ഷേത്രം''' സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [[ശിവൻ]] (വടക്കുംനാഥൻ), [[പാർവ്വതി]], [[ശ്രീരാമൻ]] ([[മഹാവിഷ്ണു]]), [[ശങ്കരനാരായണൻ]], [[ഗണപതി|മഹാഗണപതി]] എന്നിവരാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകൾ.<ref name="S. C. Bhatt, Gopal 2006">{{Cite book | title = Land and People of Indian States and Union Territories:a | last = S. C. Bhatt, Gopal | first = K. Bhargav | publisher = Gyan Publishing House, | year = 2006 | isbn = | location = | pages = }}</ref><ref>{{Cite book | title = A Social History of India | last = സദാശിവൻ | first = എസ്. എൻ. | publisher = എ.പി.എച്ച്. പബ്ലിക്കേഷൻസ് | year = 2000 | isbn = | location = | pages = }} {{തൃശ്ശൂർ പൂരം}} </ref> ശ്രീ വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിനു തൃശ്ശൂരുമായി വളരെ അധികം ചരിത്ര പ്രധാനമായ ബന്ധമാണുള്ളത്. [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ]] കാലഘട്ടത്തിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം ഇന്നത്തെ രീതിയിൽ പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത്. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മതിൽക്കെട്ട് ഉള്ള വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം 20 ഏക്കർ വിസ്താരമേറിയതാണ്. നാലുദിക്കുകളിലുമായി നാലു മഹാഗോപുരങ്ങൾ ഇവിടെ പണിതീർത്തിട്ടുണ്ട്. വടക്കുംനാഥന്റെ മഹാപ്രദക്ഷിണ വഴിയാണ് [[സ്വരാജ് റൗണ്ട്]] എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. അതിനാൽ തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽ വരുന്ന ഒരാൾക്കും വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലൂടെയല്ലാതെ കടന്നുപോകാൻ കഴിയില്ല. പുരാതന കേരളത്തിലെ [[നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ|108 ശിവാലയ സ്തോത്രത്തിൽ]] ഒന്നാം സ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്ന തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രത്തെ '''ശ്രീമദ്ദക്ഷിണകൈലാസം''' എന്നാണ് അതിൽ പ്രതിപാദിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്.<ref>കുഞ്ഞികുട്ടൻ ഇളയതിൻറെ “[[108 ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ]]“</ref> ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉപദേവതകളായി [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ]], [[അയ്യപ്പൻ|അയ്യപ്പൻ,]] [[നരസിംഹം]], [[ഹനുമാൻ]] (സങ്കല്പം), [[വേട്ടേയ്ക്കരൻ]], [[നന്ദികേശ്വരൻ]], [[പരശുരാമൻ]], [[സിംഹോദരൻ]], [[ആദിശങ്കരാചാര്യർ]], [[ഋഷഭൻ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]] എന്നിവരും കുടികൊള്ളുന്നു. കൂടാതെ, മതിൽക്കെട്ടിന് പുറത്ത് പ്രത്യേകം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ|സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയും]] ഗണപതിഭഗവാനും പ്രതിഷ്ഠകളായുണ്ട്. [[കുംഭം|കുംഭമാസത്തിലെ]] [[ശിവരാത്രി]]യും [[ധനു]]മാസത്തിലെ [[തിരുവാതിര ആഘോഷം|തിരുവാതിര]]യും ഒഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ ആണ്ടുവിശേഷദിവസങ്ങളില്ല. എന്നാൽ, [[മേടം|മേടമാസത്തിലെ]] [[പൂരം (നക്ഷത്രം)|പൂരം]] നാളിൽ നടത്തപ്പെടുന്ന വിശ്വപ്രസിദ്ധമായ [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] നടത്തപ്പെടുന്നത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ വച്ചാണ്. ഇതുമൂലം, തൃശ്ശൂർ പൂരം വടക്കുംനാഥന്റെ ഉത്സവമാണെന്ന് തെറ്റിദ്ധരിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [[കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡ്|കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ മഹാക്ഷേത്രം.[[File:Plan of the Hindu temple at Trichur.jpg|thumb|ക്ഷേത്രത്തിന്റെ രേഖാചിത്രം]] == ഐതിഹ്യം == ഇരുപത്തൊന്ന് വട്ടം [[ക്ഷത്രിയൻ|ക്ഷത്രിയരെ]] കൂട്ടക്കൊല ചെയ്തതിന്റെ പ്രായശ്ചിത്തമായി പരശുരാമൻ തനിയ്ക്ക് ലഭിച്ച ഭൂമിയെല്ലാം [[ബ്രാഹ്മണൻ|ബ്രാഹ്മണർക്ക്]] ദാനം ചെയ്തു. അവിടങ്ങളിലെല്ലാം അദ്ദേഹം അവർക്ക് ആരാധന നടത്താൻ ക്ഷേത്രങ്ങളും നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തു. കൂട്ടത്തിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടതായിരുന്നു അദ്ദേഹം തന്നെ മഴുവെറിഞ്ഞ് സൃഷ്ടിച്ച കേരളഭൂമി. കേരളത്തിലെ ബ്രാഹ്മണർക്ക് ആരാധന നടത്താനായി പരശുരാമൻ നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളും നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളും അഞ്ച് ശാസ്താക്ഷേത്രങ്ങളും ഏതാനും വിഷ്ണുക്ഷേത്രങ്ങളും നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തു. അവയിൽ നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്ന തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉത്ഭവത്തിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഒരുദിവസം [[കൈലാസം|കൈലാസത്തിലെത്തിയ]] പരശുരാമൻ താൻ പുതുതായി നിർമ്മിച്ച ഭൂമിയെക്കുറിച്ച് ശിവഭഗവാനോട് സംസാരിയ്ക്കുകയും അവിടെ വാണരുളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ആദ്യം ശിവൻ വിസമ്മതിച്ചു. പിന്നീട് പാർവ്വതീദേവി അഭ്യർത്ഥിച്ചപ്പോൾ മാത്രമാണ് ഭഗവാൻ സമ്മതം മൂളിയത്. ഉടനെത്തന്നെ ശിവപാർഷദന്മാരായ നന്ദികേശ്വരൻ, സിംഹോദരൻ, [[ഭൃംഗീരടി]] തുടങ്ങിയവരും ശിവപുത്രന്മാരായ ഗണപതിയും സുബ്രഹ്മണ്യനും അടക്കം കൈലാസവാസികളെല്ലാവരും കൂടി ഭാർഗ്ഗവഭൂമിയിലേയ്ക്ക് പുറപ്പെട്ടു. അവർ ഭാർഗ്ഗവഭൂമിയിൽ ഒരു സ്ഥലത്തെത്തിയപ്പോൾ പെട്ടെന്നൊരു സ്ഥലത്തുവച്ച് യാത്ര നിന്നു. അവിടെ ഒരു ഉഗ്രതേജസ്സ് കണ്ട പരശുരാമൻ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് ഏറ്റവും ഉചിതമായ സ്ഥലം അതുതന്നെയെന്ന് മനസ്സിലാക്കി. ഉടനെത്തന്നെ അദ്ദേഹം ശിവനോട് അവിടെ കുടികൊള്ളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. ശിവൻ ഉടനെത്തന്നെ പാർവ്വതീസമേതം അങ്ങോട്ട് എഴുന്നള്ളി. ആ സമയത്ത് അവിടെ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട മഹാവിഷ്ണുവിനോട് തന്റെ തെക്കുഭാഗത്തിരിയ്ക്കാൻ പറഞ്ഞ ശിവൻ സ്വയം ഒരു ജ്യോതിർലിംഗമായി മാറി വടക്കുഭാഗത്ത് കുടികൊണ്ടു. അങ്ങനെയാണ് പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് വടക്കുംനാഥൻ എന്ന പേരുണ്ടായത്. ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു [[ആൽമരം|ആൽമരത്തിന്റെ]] തറയിലാണ് ഇത് സംഭവിച്ചതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്ന് അവിടം '''ശ്രീമൂലസ്ഥാനം''' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്ത് ഇന്നും ദിവസവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. തുടർന്ന് ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്തുനിന്നും ശൈവവൈഷ്ണവതേജസ്സുകളെ ആവാഹിച്ച് പരശുരാമൻ തന്നെ ഇന്നത്തെ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. അതിനുശേഷം യഥാവിധി പൂജകൾ കഴിച്ച അദ്ദേഹം തുടർന്ന് തൃശ്ശൂർ ഗ്രാമക്കാരായ [[നമ്പൂതിരി]]മാരെ ക്ഷേത്രഭരണം ഏല്പിച്ച് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ അന്തർദ്ധാനം ചെയ്തു. ഇന്നും അവിടെ പരശുരാമസ്മരണയിൽ ദീപപ്രതിഷ്ഠ നടത്തുന്നുണ്ട്. == ചരിത്രം == [[File:55Trichur Temple Main Entrance.jpg|thumb|right|250px|1913-ലെ ചിത്രം]] വടക്കുംനാഥക്ഷേത്ര നിർമ്മാണം [[പന്തിരുകുലം|പന്തിരുകുലത്തിലെ]] [[പെരുന്തച്ചൻ|പെരുന്തച്ചൻറെ]] കാലത്ത് നടന്നതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. പെരുന്തച്ചൻറെ കാലം ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിലാകയാൽ ക്ഷേത്രത്തിനും [[കൂത്തമ്പലം|കൂത്തമ്പലത്തിനും]] 1300 വർഷത്തെ പഴക്കം ഉണ്ടാകുമെന്ന് കരുതുന്നു.<ref>കുഞ്ഞികുട്ടൻ ഇളയതിൻറെ “കേരളത്തിലെ പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൂടെ”</ref>. ചരിത്രകാരനായ [[വി.വി.കെ. വാലത്ത്|വി.വി.കെ. വാലത്തിന്റെ]] അഭിപ്രായത്തിൽ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം ആദിദ്രാവിഡക്ഷേത്രമായ കാവുകളിൽ ഒന്നായിരുന്നു. പിന്നീട് [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധ]]-[[ജൈനമതം|ജൈന]] പാരമ്പര്യം നിലനിൽക്കുകയും അതിനുശേഷം [[ശൈവമതം|ശൈവ]]-[[വൈഷ്ണവം|വൈഷ്ണവ]] സ്വാധീനത്തിലമരുകയും ചെയ്തു. എസ്.സി. ഭട്ടും ബാർഗവയും 36 വാല്യങ്ങളിലായി എഴുതിയ ചരിത്രഗ്രന്ഥത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രവും പറുവശ്ശേരി ദുർഗ്ഗശ്ശേരി ഭഗവതി ക്ഷേത്രവും [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രം|കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രവും]] ആദ്യകാല ബുദ്ധചൈത്യങ്ങളായിരുന്നു എന്നു പറയുന്നു.<ref name="S. C. Bhatt, Gopal 2006"/> ഇപ്പോൾ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്ത് തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽ തന്നെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധ ഭഗവതിക്ഷേത്രമായ [[പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രം|പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രത്തിലെ]] ഭഗവതിയും ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ തന്നെയായിരുന്നു പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്. പഴക്കത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രം, [[ഊരകം അമ്മത്തിരുവടി ക്ഷേത്രം]], [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം]] എന്നിവയോളം വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനു പഴക്കമില്ല എന്നു ക്ഷേത്രസ്തോത്രമാല നിന്നും മനസ്സിലാവുന്നു {{Ref|sthothramala}}. === യോഗാതിരിമാർ === തൃശ്ശുർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്ര ഭരണച്ചുമതല വഹിച്ചിരുന്ന [[നമ്പൂതിരി]]മാരാണ് യോഗാതിരിമാർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. [[കേരളം|കേരളത്തിൽ]] നമ്പൂതിരിമാർ ആധിപത്യം സ്ഥാപിച്ചതോടെ വടക്കുംനാഥൻ ക്ഷേത്രം [[തൃശ്ശൂർ]] ഗ്രാമക്കാരായ നമ്പൂതിരിമാരുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായി. തൃശ്ശൂർ യോഗസങ്കേതത്തിൽനിന്നും തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നയാളായ യോഗാതിരിപ്പാടാണ് ക്ഷേത്രത്തിൻറെ ഭരണാധികാരിയായിരുന്നത്. യോഗാതിരിമാരുടെ കാലത്ത് ക്ഷേത്രത്തിൽ കുറ്റവിചാരണയ്ക്കും ശിക്ഷയ്ക്കും വരെ അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു. [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ]] കാലത്തിനു മുൻപ് യോഗാതിരി അവരോധം അവസാനിപ്പിച്ചു. പിന്നീട് [[കൊച്ചി രാജ്യം|കൊച്ചിരാജാവ്]] നേരിട്ട് ക്ഷേത്രഭരണം ഏറ്റെടുക്കുകയും നിരവധി ക്ഷേത്രാചാര പരിഷ്കാരങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്തു. ഇന്ന് കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിൻറെ കീഴിലാണ് ക്ഷേത്രഭരണം നടക്കുന്നത്. === പടയോട്ടം === [[മൈസൂർ]] സുൽത്താനായിരുന്ന [[ടിപ്പു സുൽത്താൻ|ടിപ്പുവിന്റെ]] [[പടയോട്ടം|പടയോട്ടകാലത്ത്]] വടക്കുംനാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിനു കാര്യമായ നാശനഷ്ടങ്ങൾ സംഭവിച്ചതായി ചരിത്രം പറയുന്നില്ല. അതിൽ നിന്നും മനസ്സിലാവുന്നത് നിരവധിക്ഷേത്രങ്ങൾ നശിപ്പിച്ച ടിപ്പു, തൃശ്ശൂർ കടന്നു പോയിട്ടും ക്ഷേത്രേശബഹുമാനാർത്ഥം നശീകരണ പ്രവൃത്തികളിൽ നിന്നും മാറിനിന്നിരുന്നുവെന്നാണ്. തൃശ്ശൂരിലെ പ്രാന്തപ്രദേശങ്ങളിലെ നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഈ പടയോട്ടത്തിൽ പൂർണ്ണമായോ ഭാഗികമായോ നശിപ്പിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട് <ref>ഡോ. എ. ശ്രീധരമേനോൻ -- കേരളശില്പികൾ -- നാഷണൽ ബുക്ക് സ്റ്റാൾ, കോട്ടയം</ref>. === ജൈനക്ഷേത്രം === ക്ഷേത്രം ജൈനസങ്കേതമായിരുന്നു എന്നൊരു വാദഗതിയുണ്ട്. ഉപദേവനായ [[ഋഷഭൻ]] ജൈന തീർത്ഥങ്കരനായ [[ഋഷഭദേവൻ|ഋഷഭദേവനാണ്]] എന്നാണ് ഒരു നിഗമനം. ജൈനർ തത്ത്വചിന്തയിൽ പരാജയപ്പെട്ടപ്പോൾ വൈഷ്ണവർക്കും ശൈവർക്കും തുല്യ പ്രാധാന്യം നൽകി ഒരു ഹിന്ദുക്ഷേത്രമായി രൂപപ്പെടുകയാണ് ചെയ്തത്. ഋഷഭനെ തൊഴുമ്പോൾ ഭക്തന്മാർ തങ്ങളുടെ വസ്ത്രത്തിൽ നിന്നും ഒരു നൂലിഴ എടുത്ത് പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തിയുടെ സന്നിധിയിൽ സമർപ്പിച്ച് തൊഴുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ഇത് പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തിയുടെ നഗ്നത മറയ്ക്കാൻ എന്ന സങ്കല്പത്തിലാണ്. ജൈനമുനി ദിഗംബരനായതു കൊണ്ടാണ് ഈ ആചാരം ഉടലെടുത്തത് എന്ന വാദഗതിയുമുണ്ട്.<ref>പി.ജി.രാജേന്ദ്രൻ രചിച്ച “ക്ഷേത്ര വിജ്ഞാനകോശം"</ref> === സാമൂതിരിയുടെ കീഴിൽ === ക്രി.വ. 1750 മുതൽ 1762 വരെ [[തൃശ്ശൂർ|തൃശ്ശൂരും]], വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രവും [[സാമൂതിരി]]യുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായിരുന്നു. സാമൂതിരി നടത്തിയ ഒരു [[തുലാഭാരം|തുലാഭാരത്തിന്റെ]] കരിങ്കൽത്തൂണ് ഒരു ചരിത്രസ്മാരകമായി ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് കാണാൻ സാധിക്കും. വടക്കേക്കര കോവിലകത്താണ്‌ (ഇന്നത്തെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ]] കോവിലകം) സാമൂതിരിയും സൈന്യവും അന്ന് പാർത്തിരുന്നത്. [[തലപ്പിള്ളി|തലപ്പിള്ളി രാജാക്കന്മാർ]], [[ചെങ്ങഴി നമ്പ്യാന്മാർ]] മുതലായവർ സാമൂതിരിയെ അന്ന് പിന്തുണച്ചിരുന്നു. 1762-ഓടെ [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] രാജാവായിരുന്ന [[കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ|ധർമ്മരാജാ കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മയുടെ]] സഹായത്തോടെ കൊച്ചി രാജാവ് സാമൂതിരിയെ തുരത്തി തൃശ്ശൂരിന്റെ ഭരണം തിരിച്ചു പിടിച്ചുവെന്നു ചരിത്രം. === ശക്തൻ തമ്പുരാൻ === [[പ്രമാണം:Vadakkunnathan Temple- south.JPG|ലഘുചിത്രം|250px|വടക്കുംനാഥ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നട]] വെള്ളാരപ്പിള്ളി കോവിലകത്ത് 1751-ൽ ജനിയ്ക്കുകയും 1769-മുതൽ കൊച്ചിരാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗധേയം നിർണ്ണയിയ്ക്കുന്ന ഇളമുറ തമ്പുരാനായും പിന്നെ 1790-ൽ കൊച്ചിരാജാവായും മാറുകയും ചെയ്ത [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ|രാമവർമ്മ ശക്തൻതമ്പുരാന്റെ]] കാലത്താണ് തൃപ്പൂണിത്തുറയിൽനിന്നും കൊച്ചിയുടെ ഭരണസിരാകേന്ദ്രം തൃശ്ശിവപേരൂർ നഗരത്തിലേക്ക് മാറ്റപ്പെട്ടത്. തമ്പുരാന് തൃശ്ശൂരിനോടും വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തോടുമുണ്ടായിരുന്ന ആത്മബന്ധമാണ് ഇതിനൊരു കാരണം. ശക്തൻ തമ്പുരാനാണ് തൃശ്ശിവപേരൂരിന്റെ സാംസ്കാരിക തനിമയിൽ തിലകക്കുറിയായി ശോഭിക്കുന്ന തൃശൂർപൂരം തുടങ്ങിവെച്ചത്. ക്രി. വർഷം 1797 (കൊ.വർഷം 972 മേടം മാസം) ലാണ് ആദ്യമായി തൃശ്ശൂർപൂരമെന്ന മഹോത്സവം വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രാങ്കണത്തിൽ അരങ്ങേറുന്നത്.<ref>ശ്രീ പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രമാഹാത്മ്യം -- പി.ആർ. രവിചന്ദ്രൻ</ref> അമാനു‌ഷപ്രഭാവനായിരുന്ന ശക്തൻ തമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സിലേക്കുറിച്ച് കേട്ടിട്ടില്ലാത്തവരായി കേരളത്തിലാരും തന്നെ ഉണ്ടായിരിയ്ക്കുമെന്നു തോന്നുന്നില്ല എന്നാണ് ഐതിഹ്യമാല കർത്താവായ കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി അദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ലേഖനത്തിലെ ആമുഖത്തിൽ എഴുതിയിരിയ്ക്കുന്നത്. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിനു അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിധ്യം ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ ഉണ്ടായിരിക്കുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിനു മുൻപിൽ അരങ്ങേറിയ ചെണ്ടമേളം പിന്നീട് പ്രശസ്തമാവുകയും ഇലഞ്ഞിത്തറമേളം എന്നറിയപ്പെടുകയും ചെയ്തു.<ref>ഐതിഹ്യമാല/കൊച്ചി ശക്തൻതമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സുകൊണ്ട് -- കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി -- കറന്റ് ബുക്സ്, കോട്ടയം</ref> == പേരിനു പിന്നിൽ == ശിവപെരുമാളിന്റെ സ്ഥലം എന്നർത്ഥമുള്ള '''തിരു-ശിവ-പേരൂർ''' ആണ് [[തൃശ്ശിവപേരൂർ|തൃശ്ശിവപേരൂരും]] പിന്നീട് തൃശ്ശൂരും ആയിതീർന്നത്. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തികൾ മൂന്നാണ്; ശ്രീപരമശിവൻ, ശ്രീരാമസ്വാമി, ശങ്കരനാരായണമൂർത്തി. ശിവപെരുമാൾ ഏറ്റവും വടക്കുഭാഗത്തും ശ്രീരാമൻ തെക്കുഭാഗത്തും ശങ്കരനാരായണസ്വാമി മദ്ധ്യഭാഗത്തും കുടികൊള്ളുന്നു. വടക്കുഭാഗത്തുള്ള ശിവപ്പെരുമാൾക്കാണ് ഇവിടെ ക്ഷേത്രാചാരപ്രകാരം പ്രാധാന്യവും, പ്രശസ്തിയും. വടക്കേ അറ്റത്തുള്ള ശിവന്റെ പേരിൽ അറിയപ്പെട്ട ക്ഷേത്രം പിന്നീട് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രമായതായും കരുതുന്നു <ref>സ്ഥലനാമ കൗതുകം -- പ്രൊഫ.പി.എ.രാമചന്ദ്രൻ നായർ -- റെയിൻബൊ പബ്ലിഷേസ്</ref> കേരളം ശൈവാധിപത്യത്തിൽ ആയിരുന്നതിനാൽ വടക്കേ അറ്റത്ത് പ്രതിഷ്ഠിച്ച ശിവനാണ് നാഥൻ എന്നു പിന്നീട് സങ്കല്പമുണ്ടായി. “വടക്ക് നാഥൻ“ എന്ന ശൈവ സങ്കല്പം കാലാന്തരത്തിൽ വടക്കുന്നാഥൻ എന്ന പേർ നേടിക്കൊടുത്തു.<ref>പി.ജി.രാജേന്ദ്രൻ രചിച്ച “ക്ഷേത്ര വിജ്ഞാനകോശം”</ref>. ==ക്ഷേത്രനിർമ്മിതി== === ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും === ==== ക്ഷേത്രപരിസരം ==== തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന്റെ ഒത്ത നടുക്ക്, 'ഋഷഭാദ്രി' എന്ന് പേരുള്ള ഒരു കൊച്ചുകുന്നിന്റെ മുകളിലാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. വടക്കോട്ടാണ് ക്ഷേത്രദർശനം. ഇന്നത്തെ തൃശ്ശൂർ നഗരം മുഴുവൻ പണിതിരിയ്ക്കുന്നത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ്. 'സ്വരാജ് റൗണ്ട്' എന്ന് പേരുള്ള നഗരത്തിലെ പ്രധാന വീഥി, ക്ഷേത്രത്തെ വലംവച്ചാണ് കടന്നുപോകുന്നതെന്നതിനാൽ തൃശ്ശൂരിലെത്തുന്ന എല്ലാവരും ക്ഷേത്രത്തെ ഭാഗികമായെങ്കിലും വലംവയ്ക്കുകയാണ്. 'തേക്കിൻകാട് മൈതാനം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന അതിവിശാലമായ ഒരു മൈതാനം ക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നുണ്ട്. നഗരത്തിലെ പല പ്രധാന പരിപാടികളും ഇവിടെയാണ് നടക്കാറുള്ളത്. മൈതാനത്തിന് നടുവിലുള്ള റോഡ് ടാർ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. നിരവധി മരങ്ങൾ ഇവിടെ തഴച്ചുവളരുന്നുണ്ട്. ഈ മൈതാനം സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രദേശം ഒരുകാലത്ത് വൻ കാടായിരുന്നുവെന്നാണ് കഥ. വന്യമൃഗങ്ങൾ സ്വൈരവിഹാരം നടത്തിയിരുന്ന ഈ കാട് വെട്ടിത്തെളിച്ചത് ശക്തൻ തമ്പുരാനാണത്രേ. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ നാലുഭാഗത്തും ഗോപുരങ്ങൾ പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവയിൽ പടിഞ്ഞാറും കിഴക്കുമുള്ള ഗോപുരങ്ങളിലൂടെ ഭക്തർക്ക് പ്രവേശനം അനുവദിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. തെക്കേ ഗോപുരം, തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിനും ശിവരാത്രിയ്ക്കും മാത്രമേ തുറക്കൂ. താരതമ്യേന ചെറുതും അനാകർഷകവുമായ വടക്കേ ഗോപുരം, ശാന്തിക്കാർക്ക് മാത്രം അനുവദിച്ചിട്ടുള്ള വഴിയാണ്. വടക്കേ ഗോപുരമൊഴിച്ചുള്ള മൂന്ന് ഗോപുരങ്ങളും റോഡിൽ നിന്നുനോക്കിയാൽത്തന്നെ കാണാൻ സാധിയ്ക്കുന്നവയാണ്. പടിഞ്ഞാറും തെക്കുമുള്ള ഗോപുരങ്ങൾക്ക് മൂന്നുനിലകളും, മറ്റുള്ളവയ്ക്ക് രണ്ടുനിലകളും കാണാം. നാല് ഗോപുരങ്ങളും അത്യപൂർവ്വമായ ശില്പങ്ങളാൽ അലംകൃതമാണ്. ===== മൂന്ന് ആൽമരങ്ങൾ ===== പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുനിന്ന് നഗരത്തിലേയ്ക്ക് പ്രവേശിയ്ക്കുന്നവർ ആദ്യം കാണുന്നത് വലിയൊരു [[പേരാൽ]] വൃക്ഷവും, അതിന് ചുവട്ടിലുള്ള കൊച്ചു ഗണപതിക്ഷേത്രവുമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മൂന്ന് പ്രധാന ആൽമരങ്ങളിൽ നടുക്കുള്ളത് എന്ന അർത്ഥത്തിൽ 'നടുവിലാൽ' എന്ന പേരിലാണ് ഈ പേരാൽ അറിയപ്പെടുന്നത്. നടുവിലാൽത്തറയിലെ ഗണപതിക്ഷേത്രം ചെറുതാണെങ്കിലും അത്യാകർഷകമാണ്. ഏകദേശം അരയടി മാത്രം ഉയരം വരുന്ന ഒരു കൊച്ചു ഗണപതിവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന അപൂർവം ഗണപതിക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. റോഡിനോട് ചേർന്ന് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതായതിനാൽ ഇവിടെ ഇറങ്ങി വന്ദിയ്ക്കുക അസാധ്യമാണ്. അതിനാൽ, ഇതിന് മുന്നിലൂടെ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഭക്തർ നാണയം വലിച്ചെറിയുകയാണ് പതിവ്. നാളികേരം ഉടയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. ഇതിനായി പ്രത്യേകസ്ഥലം ക്ഷേത്രപരിസരത്ത് ഒരുക്കിവച്ചിട്ടുണ്ട്. നടുവിലാൽ കൂടാതെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് 'നായ്ക്കനാൽ' എന്നും തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് 'മണികണ്ഠനാൽ' എന്നും പേരുകളിൽ വേറെയും പേരാലുകളുണ്ട്. ഇവയിൽ നായ്ക്കനാൽത്തറയിൽ ദേവപ്രതിഷ്ഠകളില്ല. മണികണ്ഠനാൽത്തറയിൽ മറ്റൊരു ചെറിയ ക്ഷേത്രം പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. [[വള്ളി (പുരാണകഥാപാത്രം)|വള്ളി]], [[ദേവയാനി]] എന്നീ രണ്ട് പത്നിമാരോടുകൂടി [[മയിൽ]]പ്പുറത്തിരിയ്ക്കുന്ന രൂപത്തിലുള്ള സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയും ഗണപതിയുമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠകൾ. ഇരുവരും കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകുന്നു. മേൽപ്പറഞ്ഞ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളും ഒരു നൂറ്റാണ്ടിൽത്താഴെക്കാലം മാത്രം പഴക്കമുള്ളവയാണ്. ഇപ്പോൾ രണ്ടും വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉപക്ഷേത്രങ്ങളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. നായ്ക്കനാലിനും മണികണ്ഠനാലിനും സമീപത്തായി വാഹനങ്ങൾക്ക് പോകാനുള്ള വഴി നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ട്. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് അടുത്തുതന്നെയാണ് വാഹനപാർക്കിങ് സൗകര്യവും ഒരുക്കിയിരിയ്ക്കുന്നത്. ===== ശ്രീമൂലസ്ഥാനവും പടിഞ്ഞാറേ നടയും ===== ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് മുന്നിൽ അല്പം വടക്കോട്ടുമാറി മറ്റൊരു ആൽമരം കാണാം. ഇതാണ് '''ശ്രീമൂലസ്ഥാനം'''. ഐതിഹ്യപ്രകാരം ഭഗവാൻ ആദ്യം കുടികൊണ്ട സ്ഥലമായതുകൊണ്ടാണ് ഇവിടം ഈ പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്ത് വന്ദിച്ചിട്ടേ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിയ്ക്കാവൂ എന്നാണ് ചിട്ട. ഇവിടെ നിത്യവും രണ്ടുനേരം വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ഇവിടെയുള്ള ആൽത്തറയിൽ ഇരിയ്ക്കുന്നതും കിടക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഗോപുരത്തിന്റെ നേരെ മുന്നിലായി ഒരു [[അരയാൽ]]മരം കാണാം. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പുണ്യവൃക്ഷമായ അരയാലിന്റെ മുകളിൽ [[ബ്രഹ്മാവ്|ബ്രഹ്മാവും]] നടുക്ക് വിഷ്ണുവും അടിയിൽ ശിവനും കുടികൊള്ളുന്നു. തന്മൂലം, അരയാലിനെ [[ത്രിമൂർത്തി|ത്രിമൂർത്തീസ്വരൂപമായി]] കണക്കാക്കിവരുന്നു. ദിവസവും രാവിലെ അരയാലിനെ ഏഴുവലം വയ്ക്കുന്നത് ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഗോപുരത്തിനും നടുവിലാലിനും ഇടയിലുള്ള ഭാഗത്താണ് തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിലെ ചെറുപൂരങ്ങൾ (പാറമേക്കാവ്, [[തൃശ്ശൂർ തിരുവമ്പാടി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|തിരുവമ്പാടി]] എന്നിവയൊഴികെയുള്ള എട്ട് ക്ഷേത്രങ്ങൾ) സമ്മേളിയ്ക്കുന്നത്. ശിവരാത്രിയോടും തിരുവാതിരയോടും അനുബന്ധിച്ച് സ്റ്റേജ് കെട്ടുന്നതും ഇവിടെത്തന്നെയാണ്. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് വടക്കുവശത്ത് ചെരുപ്പ് പാർക്കിങ് കേന്ദ്രം കാണാം; തെക്കുഭാഗത്ത് ദേവസ്വം ഓഫീസുകളും. കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ഒരു 'എ' ഗ്രേഡ് ദേവസ്വമാണ് വടക്കുന്നാഥൻ ദേവസ്വം. കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ തൃശ്ശൂർ ഗ്രൂപ്പ് ആസ്ഥാനവും ഇവിടെത്തന്നെയാണ്. ===== ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളും ആനത്താവളവും മേൽശാന്തിമഠവും ===== ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്താണ് കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ ആനകളെ പാർപ്പിയ്ക്കുന്നതിനായി നിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ള പ്രത്യേക സങ്കേതം. ഇവിടെത്തന്നെയായി വ്യത്യസ്ത വലുപ്പത്തിലുള്ള രണ്ട് ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളും കാണാം. ഇവയിൽ, പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുള്ള ചെറിയ കുളത്തിന് '''സൂര്യപുഷ്കരിണി''' എന്നും കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള വലിയ കുളത്തിന് '''ചന്ദ്രപുഷ്കരിണി''' എന്നും പേരുകളുണ്ട്. സൂര്യപുഷ്കരിണി അഭിഷേകത്തിനും നിവേദ്യത്തിനുമുള്ള ജലം എടുക്കുന്നതിനായാണ് നിർമ്മിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രവളപ്പിൽ [[കിണർ]] കുഴിച്ചിട്ടില്ല. ഭഗവാന്റെ ജട ക്ഷേത്രമതിലകം മുഴുവൻ അഴിഞ്ഞുകിടക്കുകയാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നതുകൊണ്ടാണിത്. ഇതുകൊണ്ടാണ് പുറത്തുനിന്ന് ജലം കൊണ്ടുവരുന്നത്. ചന്ദ്രപുഷ്കരിണിയാണ് ശാന്തിക്കാർക്കും ഭക്തർക്കും കുളിയ്ക്കാനുള്ള കുളം. ഏറെക്കാലം നാശോന്മുഖമായിക്കിടന്ന ഈ കുളങ്ങൾ 2015-ലാണ് ശുദ്ധീകരിച്ചത്. സമീപത്തായിത്തന്നെ മേൽശാന്തിമഠവും കാണാം. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], [[ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|ഗുരുവായൂർ]], [[വൈക്കം മഹാദേവക്ഷേത്രം|വൈക്കം]] തുടങ്ങിയ ക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുപോലെ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലും പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായമാണ് അനുവർത്തിച്ചുവരുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ നാല് മേൽശാന്തിമാരാണുള്ളത്. ഇവരിൽ ഒരാൾ ശിവപാർവ്വതിമാർക്കും, രണ്ടാമത്തെയാൾ ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയ്ക്കും, മൂന്നാമത്തെയാൾ ശ്രീരാമസ്വാമിയ്ക്കും, നാലാമത്തെയാൾ ഗണപതിഭഗവാന്നും പൂജ കഴിയ്ക്കുന്നു. ഇവർ മൂന്നുമാസം കൂടുമ്പോൾ വച്ചുമാറുന്നുണ്ട് എന്നതിനാൽ ഒരാൾക്ക് ഒരു വർഷം എല്ലാവരെയും പൂജിയ്ക്കാനുള്ള അവസരം ലഭിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന് വടക്കുകിഴക്കുഭാഗം [[തൃശ്ശൂർ കോർപ്പറേഷൻ]] വക [[നെഹ്റു പാർക്ക്|നെഹ്റു പാർക്കിനായി]] വിട്ടുകൊടുത്തിരിയ്ക്കുന്നു. തൃശ്ശൂരിലെ കുട്ടികളുടെ പ്രധാന കളിസ്ഥലമാണ് ഇവിടം. [[ഊഞ്ഞാൽ|ഊഞ്ഞാലുകളും]] [[സ്ലൈഡ്|സ്ലൈഡുകളും]] വാഹനങ്ങളുടെ മാതൃകകളുമൊക്കെയായി നിരവധി ആകർഷണങ്ങൾ ഇവിടെ കാണാം. ഇതിനപ്പുറത്തുള്ള ഭാഗത്താണ് പൂരക്കാലത്ത് വിശേഷാൽ പ്രദർശനം നടത്തുന്നത്. നിരവധി കടകളും സർക്കാർ-അർദ്ധസർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളും ഇതിൽ പങ്കാളികളാകാറുണ്ട്. ==== മതിലകം ==== കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും വലിയ മതിലകമുള്ള ക്ഷേത്രമാണ് തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം. ഏകദേശം ഇരുപത് ഏക്കർ വിസ്തീർണ്ണം വരുന്ന ഈ മതിലകത്ത് നിരവധി വൃക്ഷങ്ങൾ തഴച്ചുവളരുന്നുണ്ട്. [[അത്തി]], [[ഇത്തി]], അരയാൽ, പേരാൽ, [[ഇലഞ്ഞി]], [[വഞ്ഞി]], [[കടമ്പ്]], [[കൂവളം]], [[നാഗലിംഗം]] തുടങ്ങിയവ അവയിൽ സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നു. ചെറുതും വലുതുമായ വൃക്ഷലതാദികൾ ക്ഷേത്രാന്തരീക്ഷത്തെ ശുദ്ധീകരിച്ചുകൊണ്ട് നിലകൊള്ളുന്നു. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തുകടക്കുമ്പോൾ ആദ്യം കാണുന്നത് [[ശിവലിംഗം|ശിവലിംഗരൂപത്തിലുള്ള]] ഒരു സ്വയംഭൂശിലയാണ്. '''കലിശില''' എന്നാണ് ഇത് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ ശില എന്നും വളർന്നുകൊണ്ടിരിയ്ക്കുകയാണെന്നും ഇത് പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന്റെ അത്രയും ഉയരം വച്ചാൽ അന്ന് ലോകം അവസാനിയ്ക്കുമെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. അതിനാൽ, ക്ഷേത്രദർശനം കഴിഞ്ഞിട്ടേ ഇവിടെ ആൾക്കാർ വന്ദിയ്ക്കാറുള്ളൂ. ഇതിനടുത്തായി ചെറിയൊരു ഇലഞ്ഞിമരം കാണാം. കൂവളം പോലെ ശിവഭഗവാന് ഏറെ പ്രിയപ്പെട്ടതാണ് ഇലഞ്ഞിയും എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന ഇലഞ്ഞിമരം, കാലപ്പഴക്കം കാരണം 2001-ൽ കടപുഴകി വീണു. പകരം വച്ചുപിടിപ്പിച്ച ഇലഞ്ഞി, ഇപ്പോഴും ശൈശവദശ കടന്നിട്ടില്ല. പാറമേക്കാവിലമ്മയുടെ മൂലസ്ഥാനം ഇവിടെയാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ഈ വിശ്വാസത്തിന് ഉപോദ്ബലകമാണ് തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന് പാറമേക്കാവിലമ്മയുടെ പേരിൽ നടത്തപ്പെടുന്ന പ്രസിദ്ധമായ ഇലഞ്ഞിത്തറമേളം. ഇന്നും പാറമേക്കാവിലെ ദീപാരാധനയുടെ സമയത്ത് ഇവിടെ വിളക്ക് കൊളുത്താറുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊടികയറി ഉത്സവമില്ലാത്തതിനാൽ കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിച്ചിട്ടില്ല. നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്കുള്ള മൂന്ന് കവാടങ്ങൾക്കും മുന്നിലായി അസാമാന്യ വലുപ്പമുള്ള മൂന്ന് ബലിക്കല്ലുകൾ കാണാം. അകത്തെ ശ്രീകോവിലുകൾക്കുള്ള വലുപ്പത്തെ സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവയുടെ ഉയരം. അസാമാന്യ ഉയരം കാരണം പുറത്തുനിന്ന് നോക്കിയാൽ പ്രതിഷ്ഠകൾ കാണാൻ സാധിയ്ക്കില്ല. ====== ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം ====== ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ തൊഴുതശേഷം മുന്നോട്ട് നടന്നാൽ വടക്കുവശത്ത്, പ്രത്യേക രീതിയിൽ നിർമ്മിച്ച ഒരു ചെറിയ ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശ്രീകൃഷ്ണനാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഗോശാലകൃഷ്ണനായാണ് സങ്കല്പം. അതിനാൽ, ശ്രീകോവിലും പ്രദക്ഷിണവഴിയും ഒരുമിച്ചാണ് നിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഇടുങ്ങിയ ഒരു വഴിയിലൂടെ വേണം ശ്രീകൃഷ്ണശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെത്താൻ. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന മനോഹരമായ ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ ഭഗവാന്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഒരു കയ്യിൽ കാലിക്കോലും മറുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലും പിടിച്ചുനിൽക്കുന്ന ഭാവത്തിലാണ് വിഗ്രഹം. ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത് [[വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ|വില്വമംഗലം സ്വാമിയാരാണെന്ന്]] വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. അതിനുപിന്നിൽ ഒരു കഥയുണ്ട്: ഒരിയ്ക്കൽ, വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തിയപ്പോൾ ഇപ്പോഴത്തെ ശ്രീകൃഷ്ണശ്രീകോവിലിന്റെ സ്ഥാനത്ത് നിറയെ പശുക്കൾ ഓടിക്കളിച്ചുനടക്കുന്നത് കാണാനിടയായി. എന്താണ് കാരണമെന്ന് അന്വേഷിച്ചുനോക്കിയപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് കാണാൻ സാധിച്ചത് പശുക്കൾക്ക് നടുവിലിരുന്ന് ഓടക്കുഴലൂതുന്ന ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാനെയാണ്! ഈ ദർശനത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കാണ് അദ്ദേഹം ഇവിടെ ശ്രീകൃഷ്ണപ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഗോക്കളോടൊപ്പം കണ്ടതിനാൽ സങ്കല്പം ഗോശാലകൃഷ്ണനായി. [[അഷ്ടമിരോഹിണി]]ദിവസം ഇവിടെ പ്രത്യേകം പൂജകൾ നടത്താറുണ്ട്. ====== കൂത്തമ്പലം ====== ശ്രീകൃഷ്ണശ്രീകോവിലിന് തൊട്ടടുത്തായി പ്രസിദ്ധമായ [[കൂത്തമ്പലം]] പണികഴിപ്പിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. കേരളത്തിൽ ഇന്നുള്ളവയിൽ വച്ച് ഏറ്റവും വലുതും ലക്ഷണമൊത്തതുമായ കൂത്തമ്പലമാണിത്. ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ തീർത്ത കൂത്തമ്പലത്തിന് ഏകദേശം 23½ അടി നീളവും 17½ അടി വീതിയും കാണും. ഇതിന്റെ മേൽക്കൂര പൂർണ്ണമായും ചെമ്പുമേഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ, ഇപ്പോൾ ഇതിൽ [[ക്ലാവ്]] പിടിച്ചിരിയ്ക്കുകയാണ്. മൂന്ന് സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടങ്ങൾ ഇതിനുമുകളിൽ തിളങ്ങിനിൽക്കുന്നു. ഇതിന്റെ ആദ്യരൂപം പെരുന്തച്ചൻ നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. പിന്നീട് പലകാലത്തായി ഇത് പുതുക്കിപ്പണിതെങ്കിലും നിർമ്മാണകാലഘട്ടം സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്ന ഒരു ശിലാഫലകം ഇന്നും കൂത്തമ്പലത്തിന് അടിയിൽ കാണാൻ സാധിയ്ക്കും. കൂത്തമ്പലത്തിനകത്ത് ഏകദേശം പതിനാറ് വലിയ തൂണുകൾ കാണാം. മനോഹരമായ ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അവ അലങ്കരിച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന്റെ ഒത്ത നടുവിൽ രംഗപീഠം. [[കൂത്ത്|കൂത്തിന്]] ഉപയോഗിയ്ക്കുന്ന [[മിഴാവ്|മിഴാവും]] ഒരു വലിയ നിലവിളക്കും ഇവിടെ കാണാം. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെ കൂത്തും [[കൂടിയാട്ടം|കൂടിയാട്ടവും]] പതിവുണ്ട്. നിരവധി പ്രശസ്ത കലാകാരന്മാർ ഇവിടെ വന്ന് കൂത്തും കൂടിയാട്ടവും അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ===== വിൽക്കുഴിയും ശിവപ്രതിമയും പരശുരാമനും ===== വടക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ എപ്പോഴും വെള്ളം നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന ഒരു കുഴിയുണ്ട്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം, [[കിരാതമൂർത്തി]]യായ പരമശിവനുമായുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലിനിടെ [[അർജ്ജുനൻ|അർജ്ജുനന്റെ]] വില്ലായ [[ഗാണ്ഡീവം]] തട്ടിയുണ്ടായതാണ് ഈ കുഴി. തന്മൂലം, ഇതിന് 'വിൽക്കുഴി' എന്ന പേരുവന്നു. ഇവിടെ കാലുകഴുകി വേണം ശ്രീകൃഷ്ണനെ വന്ദിയ്ക്കാൻ എന്നാണ് ചിട്ട. എന്നാൽ, ഇന്ന് ഇത് പ്രായോഗികമാകാറില്ല. കാലാവസ്ഥാഭേദമില്ലാതെ തുല്യമായ അളവിൽ ഇവിടെ വെള്ളമുണ്ടാകും എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. വടക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്ത്, മരങ്ങൾക്ക് നടുവിലായി ഒരു ജലധാരയും, അതിന്റെയും നടുവിലായി ശിവഭഗവാന്റെ ഒരു ചെറിയ പളുങ്കുശില്പവും കാണാം. ഇവയ്ക്ക് അധികം പഴക്കമില്ല. ശിവപ്രതിമയിൽ നിന്ന് യന്ത്രസഹായത്തോടെ ജലം ഒഴുക്കി താഴെയുള്ള ജലധാരയിൽ പതിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെയുള്ള രീതി. പിന്നെയും മുന്നോട്ട് നടന്നാൽ ചെറിയൊരു തറ കാണാം. ഇത് പരശുരാമസങ്കല്പമുള്ള തറയാണ്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം, ക്ഷേത്രപ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുശേഷം ഇവിടെ വച്ചാണ് പരശുരാമൻ അന്തർദ്ധാനം ചെയ്തത്. എന്നാൽ, ഇന്നും ഇവിടെ പരശുരാമസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ഇതിന്റെ ഉപോദ്ബലകമായി ഇവിടെ നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. പരശുരാമൻ [[ക്ഷത്രിയൻ|ക്ഷത്രിയവിരോധിയായതിനാൽ]] ഇവിടെ ക്ഷത്രിയർക്ക് പ്രവേശനമില്ല. ===== സിംഹോദരനും കാശീവിശ്വനാഥനും ===== പരശുരാമനെ തൊഴുത് വീണ്ടും മുന്നോട്ട് നടന്നാൽ ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനോടുചേർന്ന് കിഴക്കുഭാഗത്ത് ഇരുനിലകളോടുകൂടിയ ഒരു കൊച്ചുശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശിവഭൃത്യനായ സിംഹോദരനാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ നിർമ്മാണച്ചുമതല ഏറ്റെടുത്ത സിംഹോദരൻ, ഏറെസമയം കഴിഞ്ഞും കൈലാസത്തിൽ മടങ്ങിയെത്താതായപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തെ അന്വേഷിച്ചുപോയ ശിവപാർവ്വതിമാർ, തങ്ങൾക്ക് നിർമ്മിച്ച ശ്രീകോവിലിൽ സിംഹോദരനെ കണ്ടെത്തുകയും കോപിഷ്ഠനായ ഭഗവാൻ, സിംഹോദരനെ ചവിട്ടുകയും അടുത്തുള്ള കുഴിയിൽ ചെന്നുവീണ സിംഹോദരനോട് തുടർന്ന് എന്നും അവിടെത്തന്നെ നിലകൊള്ളാൻ പറയുകയുമായിരുന്നത്രേ! അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ ഈ പ്രതിഷ്ഠ വന്നത്. അരണ്ട ഒരു വിളക്കുള്ള ഇവിടെ വിഗ്രഹരൂപം വ്യക്തമല്ലെങ്കിലും ദേവന്റെ പേര് അന്വർത്ഥമാക്കും വിധം വയർ ഭാഗത്ത് ഒരു സിംഹത്തിന്റെ രൂപം കൊത്തിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. സിംഹോദരന് നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ടെന്നല്ലാതെ വഴിപാടുകൾ ഒന്നും തന്നെയില്ല. സിംഹോദരനെ തൊഴുത് വടക്കോട്ട് നടന്നുപോകുന്ന ഭക്തർ, അതിനടുത്തായി നാലമ്പലച്ചുവരിൽ കാണുന്ന, ത്രികോണാകൃതിയിലുള്ള ദ്വാരത്തിലൂടെ വടക്കുന്നാഥന്റെ താഴികക്കുടം കണ്ടുതൊഴുന്നു. തുടർന്ന് വീണ്ടും നടന്നുപോയി ഒരു ബലിക്കല്ലിനടുത്തെത്തുമ്പോൾ, അവിടെനിന്ന് വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് [[കാശി വിശ്വനാഥക്ഷേത്രം|കാശീവിശ്വനാഥനെ]] വന്ദിയ്ക്കുന്നു. കാശീവിശ്വനാഥൻ തന്നെയാണ് വടക്കുന്നാഥൻ എന്ന വിശ്വാസത്തെ അനുസ്മരിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ആചാരം. പണ്ടുകാലത്ത് കാശിയിൽ പോയാൽ മടങ്ങിവരില്ല എന്നൊരു വിശ്വാസമുണ്ടായിരുന്നതിനാൽ ഇവിടെനിന്ന് തിരിച്ചുനടക്കരുതെന്നാണ് ചിട്ട. എന്നാൽ, ഇന്ന് ഇത് അധികം പേരും പാലിയ്ക്കുന്നില്ല. ഇവിടെ കാശീവിശ്വനാഥസാന്നിദ്ധ്യം വന്നതിനുപിന്നിൽ ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: പണ്ട്, ഇവിടെ ഭജനമിരുന്ന ഭക്തനായ ദേശമംഗലം നമ്പൂതിരിയ്ക്ക് കാശിയിൽ പോകണമെന്ന അതിയായ ആഗ്രഹം തോന്നിയപ്പോൾ തന്റെ ശ്രീകോവിലിന് പുറകിലുള്ള ഒരു വഴിയിലൂടെ ഭഗവാൻ അതിന് വഴി അനുവദിച്ചുകൊടുക്കുകയും, അതനുസരിച്ച് കാശിയിൽ പോയ അദ്ദേഹം ഗംഗാസ്നാനവും വിശ്വനാഥദർശനവും നടത്തി ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾക്കുള്ളിൽ തിരിച്ചുവരികയും ചെയ്തു! സിംഹോദരന്റെ ശ്രീകോവിലിനടുത്തുള്ള ബലിക്കല്ലിരിയ്ക്കുന്ന വഴിയിലൂടെയാണ് നമ്പൂതിരി കാശിയ്ക്ക് പോയത്. തുടർന്ന് ആ വഴി അടച്ചു. ഈ വഴിയിലൂടെ ഗംഗയും ശ്രീലകത്ത് വരുമെന്ന് പാർവ്വതിയ്ക്ക് തോന്നിയതുമൂലമാണത്രേ ഈ വഴി അടച്ചതെന്ന് വിശ്വാസമുണ്ടായിരുന്നു. ഇതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി ആ ബലിക്കല്ല് കല്ലുകൊണ്ട് അടച്ചിടുന്ന പതിവുണ്ടായിരുന്നു. 2006-ൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തെത്തുടർന്ന് ഇത് നിരോധിച്ചെങ്കിലും ഇന്നും ഇത് ചില ഭക്തർ ചെയ്യാറുണ്ട്. ===== ചിദംബരനടരാജനും രാമനാഥസ്വാമിയും ===== സിംഹോദരനെയും കാശീവിശ്വനാഥനെയും തൊഴുത് പ്രധാന വഴിയിലൂടെ പ്രദക്ഷിണം വച്ചുവരുമ്പോൾ തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ ഒരു ചെറിയ തറ കാണാം. ''ശംഭുത്തറ'' എന്നാണ് ഇതിന്റെ പേര്. ഇവിടെ കയറിനിന്ന് വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് [[ചിദംബരം നടരാജക്ഷേത്രം|ചിദംബരനടരാജനെയും]] കിഴക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് [[രാമേശ്വരം|രാമേശ്വരത്തെ]] രാമനാഥസ്വാമിയെയും വന്ദിയ്ക്കുന്നു. [[തമിഴ്നാട്|തമിഴ്നാട്ടിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധമായ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളാണ് [[ചിദംബരം|ചിദംബരവും]] രാമേശ്വരവും. [[നടരാജൻ|നടരാജഭാവത്തിൽ]] ശിവൻ കുടികൊള്ളുന്ന അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ ചിദംബരം ക്ഷേത്രം, പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തി തന്നെ ശീവേലിമൂർത്തിയായും വരുന്ന ഏക ക്ഷേത്രം കൂടിയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ പഞ്ചഭൂതലിംഗസ്ഥാനങ്ങളിൽ അവസാനത്തേതായ ആകാശലിംഗപ്രതിഷ്ഠയുള്ള ക്ഷേത്രം കൂടിയാണ് ഇവിടം. രാമേശ്വരം ക്ഷേത്രമാണെങ്കിൽ, ഐതിഹ്യപ്രകാരം [[രാവണൻ|രാവണവധത്തെത്തുടർന്നുണ്ടായ]] ബ്രഹ്മഹത്യാപാപം തീർക്കാൻ ശ്രീരാമൻ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രമാണ്. പ്രസിദ്ധമായ പന്ത്രണ്ട് [[ജ്യോതിർലിംഗം|ജ്യോതിർലിംഗങ്ങളിൽ]] ഒന്നുകൂടിയാണ് രാമേശ്വരം. ഇരുക്ഷേത്രങ്ങളിലേയ്ക്കും നോക്കി വന്ദിയ്ക്കുന്നതിനുള്ള സൗകര്യം ഇവിടെ വന്നതിനുപിന്നിലും ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഒരിയ്ക്കൽ, സർപ്പരാജാവായ [[അനന്തൻ]] നന്ദിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം ഇവിടെത്തുകയും ഈ തറയിലിരുന്ന് താണ്ഡവനൃത്തം ദർശിയ്ക്കുകയും ചെയ്തുവെന്ന് ഐതിഹ്യമുണ്ട്. വടക്കോട്ട് നോക്കിയപ്പോൾ ചിദംബരത്ത് ആനന്ദതാണ്ഡവമാടുന്ന പരമശിവനെ കണ്ട അനന്തൻ, തുടർന്ന് കിഴക്കോട്ട് നോക്കിയപ്പോൾ രാമേശ്വരത്തും സമാനമായ കാഴ്ച കാണുകയുണ്ടായി. ഇതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കാണ് ഇന്നും ഭക്തർ ഇവിടങ്ങളിലേയ്ക്ക് നോക്കി ദർശിയ്ക്കുന്നത്. മുന്നിലുള്ള പടിക്കെട്ടുകളിലൂടെ ശംഭുത്തറയിൽ കയറി ഇരുപ്രതിഷ്ഠകളെയും വന്ദിച്ചശേഷം വലതുവശത്തെ പടിക്കെട്ടുകളിലൂടെ ഇറങ്ങണമെന്നാണ് ആചാരം. ===== ഊരകത്തമ്മയും കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയും കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയും ===== ചിദംബരനടരാജനെയും രാമനാഥസ്വാമിയെയും വന്ദിച്ച് ശംഭുത്തറയിൽ നിന്നിറങ്ങി പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തെത്തുമ്പോൾ അവിടെനിന്ന് തെക്കോട്ട് നോക്കി കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ വന്ദിയ്ക്കുന്ന പതിവുണ്ട്. കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ ഭദ്രകാളിക്ഷേത്രം എന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്ന കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതിക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 42 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. 64 ഭദ്രകാളിക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മൂലസ്ഥാനം കൊടുങ്ങല്ലൂരാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി വന്നാൽ, അടുത്തുള്ള തറയിൽ കയറിനിന്ന് തെക്കോട്ടുതന്നെ നോക്കി കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിയെയും വന്ദിയ്ക്കുന്നതും പതിവാണ്. ഭാരതത്തിലെ തന്നെ അപൂർവം [[ഭരതൻ|ഭരതക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ]] [[ഇരിഞ്ഞാലക്കുട]] കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് 24 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു; കേരളത്തിലെ പുരാതനമായ [[നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങൾ|നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ]] ഒന്നാം സ്ഥാനത്ത് വരുന്ന ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഇരിഞ്ഞാലക്കുടയ്ക്കും കൊടുങ്ങല്ലൂർക്കും പോകുന്ന വഴിയിൽ തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് 12 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറിയും. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് [[ചെന്നൈ]]യ്ക്കടുത്ത് [[കാഞ്ചീപുരം|കാഞ്ചീപുരത്തുള്ള]] പ്രസിദ്ധമായ [[കാഞ്ചി കാമാക്ഷി ക്ഷേത്രം|കാമാക്ഷി അമ്മൻ ക്ഷേത്രത്തിലെ]] അതേ പ്രതിഷ്ഠയാണ് ഊരകത്തുമുള്ളത്. ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിയുടെ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയ്ക്ക് സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് വിശ്വാസമുള്ളതുകൊണ്ടാകണം ഇവിടെ ഇരുദേവിമാർക്കും ഒരുമിച്ച് സാന്നിദ്ധ്യം വന്നത്. കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും ഊരകത്തമ്മയെയും വന്ദിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ അതേ തറയിൽ തന്നെ വടക്കോട്ട് നോക്കി പ്രധാന ശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളെയും വന്ദിയ്ക്കുന്നു. മൂന്ന് താഴികക്കുടങ്ങളും ഒരുമിച്ച് കാണാൻ കഴിയുന്ന രണ്ട് സ്ഥലങ്ങളിലൊന്ന് ഇതാണ്. ===== കുമാരനല്ലൂരമ്മ ===== മേല്പറഞ്ഞ മൂന്ന് സാന്നിദ്ധ്യങ്ങൾ കൂടാതെ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ മറ്റൊരു സങ്കല്പം കൂടിയുണ്ട്. അത് [[കോട്ടയം|കോട്ടയത്തെ]] പ്രസിദ്ധമായ [[കുമാരനല്ലൂർ ദേവീക്ഷേത്രം|കുമാരനല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ]] മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠയായ കാർത്ത്യായനീഭഗവതിയുടേതാണ്. കുമാരനല്ലൂരമ്മ വടക്കുന്നാഥന്റെ പത്നീസ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വൃശ്ചികം|വൃശ്ചികമാസത്തിലെ]] [[തൃക്കാർത്തിക]] ദിവസം വടക്കുന്നാഥന് ഉഷഃപൂജ നടക്കുന്നത് തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ വച്ചാണ്. ഇതിനുപിന്നിലും ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഒരു തൃക്കാർത്തിക ദിവസം, വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ ദർശനത്തിനെത്തി. എന്നാൽ, അദ്ദേഹത്തിന് ശ്രീലകത്ത് ഭഗവാനെ കാണാൻ സാധിച്ചില്ല. തുടർന്ന് അദ്ദേഹം ഭഗവാനെ അന്വേഷിച്ച് ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ ചുറ്റിനടന്നു. അങ്ങനെ വരുമ്പോൾ തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തുള്ള മതിലിൽ തെക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞിരിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാനെ അദ്ദേഹത്തിന് കാണാനിടയായി. എന്താണ് കാരണമെന്ന് സ്വാമിയാർ ചോദിച്ചപ്പോൾ, തന്റെ പത്നിയായ കുമാരനല്ലൂർ ഭഗവതി, തൃക്കാർത്തിക നാളിലെ ആറാട്ട് കഴിഞ്ഞ് സർവ്വാഭരണവിഭൂഷിതയായി പിടിയാനപ്പുറത്ത് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളുന്ന കാഴ്ച കാണുകയാണെന്നായിരുന്നു ഭഗവാന്റെ മറുപടി. ഈ സംഭവത്തെ അനുസ്മരിച്ചുകൊണ്ടാണ് ഇന്നും തൃക്കാർത്തിക ദിവസം വടക്കുന്നാഥന് തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തുവച്ച് ഉഷഃപൂജ കഴിയ്ക്കുന്നത്. ക്ഷേത്രം തന്ത്രിയാണ് ഈ പൂജ നടത്തുന്നത്. ശ്രീകോവിലിന് പുറത്ത് ഭഗവാന് പൂജ നടത്തുന്ന ഏക അവസരം ഇതാണ്. ===== വ്യാസശിലയും അയ്യപ്പനും മൃതസഞ്ജീവനിത്തറയും ===== ഊരകത്തമ്മയെയും കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെയും കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും പ്രധാന ശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളെയും വണങ്ങി പ്രദക്ഷിണം തുടർന്നുവരുമ്പോൾ തെക്കുപടിഞ്ഞാറായി വലിയൊരു ആൽമരവും അതിന് ചുവട്ടിൽ ഒരു ചെറിയ ശിലയും കാണാം. ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിന്റെയും]] പതിനെട്ട് [[പുരാണങ്ങൾ|മഹാപുരാണങ്ങളുടെയും]] കർത്താവായ [[വേദവ്യാസൻ|വേദവ്യാസന്റെ]] സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള ശിലയാണ് ഇതെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. മഹാഗുരുവായ വ്യാസനെ സങ്കല്പിച്ചുതൊഴുതശേഷം ഇവിടെ ''ഓം ഹരിശ്രീ ഗണപതയേ നമഃ'' എന്ന വിദ്യാരംഭമന്ത്രം മോതിരവിരൽ കൊണ്ട് എഴുതുന്നു. ഇതിനുശേഷം പ്രദക്ഷിണമായി വടക്കോട്ട് നടക്കുമ്പോൾ മുഖപ്പോടുകൂടിയ ചെറിയൊരു ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ഹരിഹരപുത്രനായ അയ്യപ്പസ്വാമിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ശബരിമലയിലെ വിഗ്രഹവുമായി നല്ല രൂപസാദൃശ്യമുള്ള വിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ള ശിലാവിഗ്രഹം. ഏകദേശം ഒന്നരയടി ഉയരം വരുന്ന ഈ വിഗ്രഹം കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. അയ്യപ്പന്റെ നടയിൽ പ്രത്യേകമായി വഴിപാട് കൗണ്ടർ പണിതിട്ടുണ്ട്. എള്ളുതിരി കത്തിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. ശബരിമലയ്ക്ക് പോകുന്ന ഭക്തർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതും ഇവിടെ വച്ചാണ്. അയ്യപ്പനെ തൊഴുതുകഴിഞ്ഞ് പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ ശ്രീകോവിലിന് തൊട്ടുപുറകിലായി ചെറിയൊരു തറ കാണാം. ''മൃതസഞ്ജീവനിത്തറ'' എന്നാണ് ഇതിന്റെ പേര്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം, രാമ-രാവണയുദ്ധത്തിനിടയിൽ, രാവണപുത്രനായ [[ഇന്ദ്രജിത്ത്|ഇന്ദ്രജിത്തിന്റെ]] അസ്ത്രമേറ്റ് അതീവഗുരുതരാവസ്ഥയിലായ [[ലക്ഷ്മണൻ|ലക്ഷ്മണന്റെ]] ജീവൻ രക്ഷിയ്ക്കുന്നതിനായി ഹനുമാൻ മൃതസഞ്ജീവനിയുമേന്തി വരുന്നതിനിടയിൽ, അതിന്റെ ഒരുഭാഗം അടർന്നുവീണുണ്ടായതാണ് ഈ തറ. ഇവിടെ നിത്യവും ഒരു ഔഷധച്ചെടി വളർന്നുവരുന്നുണ്ട്. ഇതെടുത്ത് തലയിൽ ചൂടിയാൽ ഒരു വർഷത്തേയ്ക്ക് മരണമുണ്ടാകില്ലെന്നാണ് വിശ്വാസം. എത്ര എടുത്തുമാറ്റിയാലും വീണ്ടും അവിടെ ചെടി പ്രത്യക്ഷപ്പെടും എന്നൊരു അദ്ഭുതം കൂടി ഈ തറയ്ക്കുണ്ട്. ഹനുമാൻ സ്വാമി ഇന്നും ഈ തറയിൽ കുടികൊള്ളുന്നുണ്ടെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, ഇവിടെ നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ===== വേട്ടേയ്ക്കരൻ സ്വാമിയും നാഗദൈവങ്ങളും ===== അയ്യപ്പനെയും ഹനുമാനെയും വന്ദിച്ച് വീണ്ടും പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി താരതമ്യേന പുതിയ ഒരു ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശിവന്റെ രൂപഭേദമായ വേട്ടേയ്ക്കരൻ സ്വാമിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. കിരാതമൂർത്തിയായ ശിവനാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ എന്നാണ് വിശ്വാസം. കേരളത്തിലെ ക്ഷത്രിയർ ശത്രുദോഷം തീർക്കാൻ പുരാതനകാലത്ത് ഉപാസിച്ചിരുന്ന മൂർത്തിയാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ. കേരളത്തിൽ പലയിടത്തും വേട്ടേയ്ക്കരൻ സാന്നിദ്ധ്യങ്ങളുണ്ട്. കൂടുതലും, [[മലബാർ]] മേഖലയിലാണ്. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ വേട്ടേയ്ക്കരപ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് അധികം പഴക്കമില്ല. ഇവിടെ ഈ പ്രതിഷ്ഠ വന്നിട്ട് ഏകദേശം ഇരുന്നൂറു വർഷമേ ആയിട്ടുള്ളൂ എന്നാണ് സങ്കല്പം. ആദ്യകാലത്ത് നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുഭാഗത്ത് തെക്കോട്ട് ദർശനമായി കുടികൊണ്ടിരുന്ന വേട്ടേയ്ക്കരനെ, 2006-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിനുശേഷമാണ് ഇപ്പോഴത്തെ സ്ഥാനത്തേയ്ക്ക് മാറ്റിയത്. രണ്ടടി ഉയരം വരുന്ന ചെറിയ ശിവലിംഗമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. ശംഖാഭിഷേകം, ധാര, നാളികേരമുടയ്ക്കൽ എന്നിവയാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. വേട്ടേയ്ക്കരനെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി വന്നാൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്ന നാഗത്തറ കാണാം. നാഗരാജാവായ [[വാസുകി]]യും നാഗയക്ഷിയും ചിത്രകൂടവും അടക്കമുള്ള സാമാന്യം വലിയൊരു തറ തന്നെയാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നക്ഷത്രത്തിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും [[കന്നി]]മാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയും നടത്തപ്പെടുന്നുണ്ട്. ===== ആദിശങ്കരാചാര്യ സമാധിയും പ്രതിഷ്ഠയും ===== നാഗദൈവങ്ങളെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ ഒരുവശത്തുവച്ച് വീണ്ടും കിഴക്കോട്ട് തിരിയുന്നു. ഇവിടെ ഒരു സ്ഥലത്ത് ശംഖചക്രങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. ശൈവദേവാലയമായ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ വൈഷ്ണവസാന്നിദ്ധ്യത്തിന്റെ പ്രതീകങ്ങളായി ഇവയെ കണക്കാക്കിവരുന്നു. അദ്വൈതവേദാന്തത്തിന്റെ മുഖ്യപ്രയോക്താവായിരുന്ന [[ആദിശങ്കരാചാര്യർ|ആദിശങ്കരാചാര്യരുടെ]] സമാധിസ്ഥാനവും ഇവിടെയാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ശങ്കരനാരായണന്റെയും ശ്രീരാമന്റെയും ശ്രീകോവിലുകൾക്ക് ഏതാണ്ട് മധ്യത്തിലായാണ് ഈ സ്ഥാനം. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രവുമായി ഏറെ ബന്ധപ്പെട്ടുകിടക്കുന്നതാണ് ശങ്കരാചാര്യരുടെ ജീവിതം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാപിതാക്കൾക്ക് അദ്ദേഹത്തെ ലഭിച്ചതുതന്നെ ഇവിടെയുള്ള പ്രാർത്ഥനകൾ മൂലമാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. പിന്നീട് പലതവണ അദ്ദേഹം ഇവിടെ വരികയും ദർശനം നടത്തുകയുമുണ്ടായി. അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിൽ നാല് മഠങ്ങൾ സ്ഥാപിയ്ക്കുകയും അവ തന്റെ നാല് പ്രധാന ശിഷ്യന്മാരെ ഏല്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് വിശ്വാസം. അവ തെക്കേ മഠം, നടുവിൽ മഠം, ഇടയിൽ മഠം, വടക്കേ മഠം (ബ്രഹ്മസ്വം മഠം) എന്നിവയാണ്. ഇവയിൽ മൂന്നെണ്ണം ഇപ്പോഴും തൃശ്ശൂരിൽ തന്നെയുണ്ട്; അവയിൽ രണ്ടെണ്ണം സന്ന്യാസിമഠങ്ങളായിത്തന്നെ തുടരുന്നു. അതേ സമയം, ശങ്കരാചാര്യരുടെ സമാധി ഇവിടെയല്ലെന്നും ഉത്തരഭാരതത്തിലെ [[കേദാർനാഥ് ക്ഷേത്രം|കേദാർനാഥിലാണെന്നും]] അതുമല്ല, കാഞ്ചീപുരത്താണെന്നും കഥകളുണ്ട്. സംഗതി എന്തായാലും ഇവിടെ ചില പ്രത്യേക പൂജകൾ നടത്തിവരാറുണ്ട്. [[ശങ്കരജയന്തി]]ദിവസം ഈ സമാധിയിൽ അഞ്ചുപൂജകൾ നടത്തപ്പെടുന്നു. ഇവിടെനിന്ന് അല്പം മാറി ശങ്കരാചാര്യരുടെ പ്രതിഷ്ഠയോടുകൂടിയ ഒരു ശ്രീകോവിലുമുണ്ട്. ഇത് ഇവിടെ വന്നിട്ട് ഒരുപാടുകാലമായിട്ടില്ല. നാലടിയോളം ഉയരം വരുന്ന ശങ്കരാചാര്യരുടെ ഒരു പൂർണ്ണകായപ്രതിമയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റും ശങ്കരാചാര്യരുടെ ജീവിതകഥകൾ മനോഹരമായി വരച്ചുചേർത്തിട്ടുണ്ട്. ശങ്കരാചാര്യരെ വന്ദിയ്ക്കുന്നതോടെ നാലമ്പലത്തിന് പുറത്തുള്ള പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയാകുന്നു. ==== ശ്രീകോവിലുകൾ ==== അസാമാന്യ വലുപ്പമുള്ള മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. ഇവയിൽ രണ്ടെണ്ണം വട്ടശ്രീകോവിലുകളും ഒരെണ്ണം ചതുരശ്രീകോവിലുമാണ്. മൂന്ന് പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകൾക്കും പ്രാധാന്യം കൊടുത്താണ് ഇവയുടെ നിർമ്മിതി എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളും കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്തവയും മേൽക്കൂര ചെമ്പുകൊണ്ട് മേഞ്ഞവയുമാണ്. ശിവന്റേത് ഒഴികെയുള്ളവയ്ക്ക് ഈരണ്ടുനിലകളുണ്ട്. ഇവയ്ക്കകത്ത് മുമ്മൂന്ന് മുറികളുണ്ട്. അവയിൽ കിഴക്കേ അറ്റത്തുള്ളതാണ് വിഗ്രഹങ്ങൾ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. വടക്കേയറ്റത്തെ ശ്രീകോവിലിൽ പരസ്പരം അനഭിമുഖമായി ശിവനും പാർവ്വതിയും, നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയും, തെക്കേ അറ്റത്തുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ ശ്രീരാമസ്വാമിയും കുടികൊള്ളുന്നു. പാർവ്വതിയൊഴികെയുള്ളവരുടെ ദർശനം പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ്. വടക്കേ അറ്റത്തെ ശ്രീകോവിലിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ശിവന്നാണ് ആചാരപരമായും നിർമ്മാണപരമായും ക്ഷേത്രത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രാധാന്യം കല്പിയ്ക്കുന്നത്. ഏറ്റവും വലിയ ശ്രീകോവിലും പ്രതിഷ്ഠയുമെല്ലാം ശിവന്റേതാണ്. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വത്തുക്കൾക്ക് അധികാരി ശങ്കരനാരായണനാണെന്നും വിശ്വാസമുണ്ട്. അതുവഴി ഓരോരുത്തർക്കും അവരവുടേതായ സ്ഥാനം ക്ഷേത്രത്തിൽ കല്പിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ===== ശിവ-പാർവ്വതി ശ്രീകോവിൽ ===== വടക്കേ അറ്റത്തെ വട്ടശ്രീകോവിലിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ശിവനെ, തന്മൂലമാണ് 'വടക്കുന്നാഥൻ' എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നത്. മറ്റുള്ള ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുപോലെ ഇവിടെയും ശിവലിംഗം തന്നെയാണ് പ്രതിഷ്ഠ. എന്നാൽ, അനാദികാലം മുതൽ നടന്നുവരുന്ന നെയ്യഭിഷേകം കാരണം അത് ഭക്തർക്ക് ദൃശ്യമല്ല. അഭിഷേകം കഴിഞ്ഞാലും നെയ്യ് നീക്കം ചെയ്യുന്നില്ല എന്നതാണ് കാരണം. പകരം, നെയ്യിന് ബലം വയ്ക്കാൻ ഇളനീരഭിഷേകവും നടത്തിവരുന്നു. അങ്ങനെ നെയ്യും ഇളനീരും കൂടിച്ചേർന്ന് ഭീമാകാരമായ ഒരു മല നിർമ്മിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതാണ് പ്രസിദ്ധമായ '''നെയ്മല'''. ഭഗവാന്റെ വാസസ്ഥാനമായ [[കൈലാസം|കൈലാസപർവ്വതത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നതാണ് നെയ്മല എന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഇതുമൂലമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തെ ''ദക്ഷിണകൈലാസം'' എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നത്. നെയ്മലയ്ക്ക് ഏകദേശം ഒമ്പതടി ഉയരവും 25 അടി ചുറ്റളവും കാണും. ഇതിലാണ് ചന്ദ്രക്കലയടക്കമുള്ള അലങ്കാരങ്ങളും അഭിഷേകങ്ങളും നടത്തിവരുന്നത്. ഒരുപാട് നെയ്യ് ശ്രീകോവിലിൽ അടിഞ്ഞുകൂടിയിട്ടും ഇവിടെ [[ഉറുമ്പ്|ഉറുമ്പുകൾ]] കുമിഞ്ഞുകൂടുന്നില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. കൂടാതെ, അകത്ത് കൊളുത്തിവച്ച ദീപങ്ങളുടെയും പുറത്തെ അന്തരീക്ഷത്തിലെയും കൊടുംചൂടിൽ പോലും ഇത് ഉരുകുന്നില്ല എന്നതും വിസ്മയകരമായ ഒരു പ്രതിഭാസമാണ്. എന്നാൽ, ചില പ്രത്യേകം അവസരങ്ങളിൽ ഇത് ഇടിഞ്ഞുവീഴാറുണ്ട്. അത്തരത്തിൽ ഇടിഞ്ഞുവീണ ദിക്കും വീണ അളവും നോക്കി ആ ഭാഗത്തെ ജനങ്ങൾക്ക് ഗുണമാണോ ദോഷമാണോ എന്ന് തീരുമാനിയ്ക്കുന്നു. അങ്ങനെ വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ മൂലഭാവത്തെ മുഴുവൻ ആവാഹിച്ചുകൊണ്ട് ശ്രീവടക്കുന്നാഥൻ ശ്രീലകത്ത് വാഴുന്നു. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ തന്നെ എതിർവശത്ത്, കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള പാർവ്വതീദേവിയുടെ വിഗ്രഹത്തിന് ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരും. [[വരിക്കപ്ലാവ്|വരിക്കപ്ലാവിന്റെ]] തടികൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച വിഗ്രഹമാണ് ഇത്. എന്നാൽ, ഇതിൽ സ്വർണ്ണഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. ചതുർബാഹുവായ ദേവിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ മഴുവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ കയർ, താമര എന്നിവയും ധരിച്ച ദേവിയുടെ മുന്നിലെ രണ്ടുകൈകൾ വരദാഭയമുദ്രാങ്കിതമാണ്. ദാരുവിഗ്രഹമായതിനാൽ ഇവിടെ ജലാഭിഷേകം നടത്താറില്ല. പകരം, മഞ്ഞൾപ്പൊടിയാണ് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നത്. ദേവി ശിവ സാന്നിദ്ധ്യത്തിലിരിയ്ക്കുന്നതിനാൽ സർവ മംഗളകാരിണിയായാണ് സങ്കല്പം. ശിവനെ പൂജിയ്ക്കുന്ന അതേ മേൽശാന്തി തന്നെയാണ് ദേവിയെയും പൂജിയ്ക്കുന്നത്. ===== ശങ്കരനാരായണശ്രീകോവിൽ ===== നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിലെ ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നതാണ്. അത്യപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ മാത്രമേ ശങ്കരനാരായണപ്രതിഷ്ഠയുള്ളൂ എന്നതുതന്നെയാണ് കാരണം. മൂന്ന് പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകളിൽ താരതമ്യേന പുതിയ കാലത്തുണ്ടായതാണ് ഈ പ്രതിഷ്ഠ. ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത് ശങ്കരാചാര്യരാണെന്നും, അതല്ല [[മേഴത്തോൾ അഗ്നിഹോത്രി]]യാണെന്നും കഥകളുണ്ട്. സംഗതി എന്തായാലും, കേരളത്തിലുണ്ടായ ശൈവ-വൈഷ്ണവ സംഘട്ടനങ്ങൾ അവസാനിപ്പിയ്ക്കുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെയാണ് ശൈവ-വൈഷ്ണവ ശക്തികളുടെ സംഗമരൂപമായ ശങ്കരനാരായണനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതെന്നത് ഉറപ്പാണ്. ഏറ്റവും ചെറിയ ശ്രീകോവിലും ശങ്കരനാരായണന്റേതാണ്. മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന പഞ്ചലോഹവിഗ്രഹമാണ് ഭഗവാന്. ഇതിന്റെ വലത്തെ പകുതി ശിവനെയും ഇടത്തെ പകുതി വിഷ്ണുവിനെയും സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ ത്രിശൂലം, പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ശംഖ്, മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദ എന്നിവ ധരിച്ച ഭഗവാന്റെ മുന്നിലെ വലതുകൈ വരദമുദ്രാങ്കിതമാണ്. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുമ്പോൾ ഏറ്റവും കൂടുതൽ തവണ വന്ദിയ്ക്കുന്നത് ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയെയാണ്. അതും ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു വസ്തുതയാണ്. ===== ശ്രീരാമശ്രീകോവിൽ ===== തെക്കേയറ്റത്തെ ശ്രീകോവിലിലെ ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയും സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നതാണ്. കേരളത്തിൽ താരതമ്യേന കുറവാണ് ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠകൾ. മറ്റുള്ള ശ്രീകോവിലുകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇത് ചതുരാകൃതിയിലാണ്. ശ്രീരാമൻ എന്ന സങ്കല്പമുണ്ടെങ്കിലും ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണു തന്നെയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. സാധാരണ വിഷ്ണുവിഗ്രഹങ്ങളിലേതുപോലെത്തന്നെയാണ് ഇവിടെയും വിഗ്രഹരൂപം. നാലടി ഉയരം വരുന്ന അഞ്ജനശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ. ഇതിൽ സ്വർണ്ണഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ സുദർശനചക്രവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ പാഞ്ചജന്യവും മുന്നിലെ വലതുകയ്യിൽ താമരയും മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദയും കാണാം. ആദ്യകാലത്ത് വിഷ്ണുവായിത്തന്നെ കണ്ട് ആരാധിച്ചിരുന്ന ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ ശ്രീരാമനായി കാണാൻ തുടങ്ങിയതിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: സീതാസ്വയംവരം കഴിഞ്ഞ് [[അയോദ്ധ്യ]]യിലേയ്ക്ക് മടങ്ങുകയായിരുന്ന ശ്രീരാമനെ ക്രുദ്ധനായ പരശുരാമൻ വഴിയിൽ തടയുകയും, തുടർന്ന് ഇരുവരും തമ്മിൽ വാക്കേറ്റമുണ്ടാകുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ, മുന്നിൽ നിൽക്കുന്നത് സാക്ഷാൽ മഹാവിഷ്ണു തന്നെയാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ പരശുരാമൻ, തന്റെ നാട്ടിൽ ഒരു സ്ഥലത്ത് എന്നും കുടികൊള്ളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ ശ്രീരാമസാന്നിദ്ധ്യം വന്നത്. മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളും മനോഹരമായ ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അലംകൃതമാണ്. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ പ്രധാനമായും ശൈവപ്രാധാന്യമുള്ള കഥകളാണ് വരച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്നതെങ്കിൽ വൈഷ്ണവാവതരമായ ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ കൂടുതൽ വൈഷ്ണവപ്രാധാന്യമുള്ള ചിത്രങ്ങളാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ ഒരുവശത്ത് വരച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്ന ഉഗ്രനരസിംഹമൂർത്തിയുടെ രൂപം വിശേഷമാണ്. [[ഹിരണ്യകശിപു]]വിനെ വധിച്ചശേഷം രൗദ്രഭാവമടങ്ങാതെ നിൽക്കുന്ന ഭഗവാനായാണ് സങ്കല്പം. ഇവിടെ ദർശിയ്ക്കുന്നത് ശത്രുദോഷത്തിന് ഉത്തമമാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ, ഫലപ്രദമായ ഇടപെടുകളില്ലാതിരുന്നതുകാരണം ഇവ കുറേക്കാലം നാശോന്മുഖമായിക്കിടന്നു. യുനെസ്കോയുടെ പൈതൃകപട്ടികയിൽ ക്ഷേതത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തിയശേഷം നടത്തിയ നവീകരണത്തിനുശേഷമാണ് ഇവ പുതുക്കിവരച്ചത്. വടക്കുവശത്ത് അഭിഷേകജലം ഒഴുക്കിവിടാൻ ഓവുകൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. ശിവന്റെ ഓവ് മുറിച്ചുകടക്കുന്നത് നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ==== നാലമ്പലം ==== ശ്രീകോവിലുകളെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നാലമ്പലം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അതിവിശാലമാണ് ഇവിടെ നാലമ്പലം. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത നാലമ്പലം കേരളീയ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും വലുതാണ്. ഇതിന്റെ പുറംചുവരുകളിൽ വിളക്കുമാടം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് ദീപാരാധനാസമയത്ത് ഈ വിളക്കുകൾ കൊളുത്തിവയ്ക്കുന്നത് മനോഹരമായ ഒരു കാഴ്ചയാണ്. പടിഞ്ഞാറ് മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളുടെ മുന്നിലൂടെയും വടക്കുഭാഗത്തുമായി നാല് പ്രവേശനകവാടങ്ങളുണ്ട്. പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് വലിയമ്പലവും പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവയിൽ ശിവന്റെ നടയ്ക്ക് നേരെയുള്ള ഭാഗത്ത് വടക്കുവശത്തായി ശിവവാഹനമായ നന്ദികേശന്റെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. പളുങ്കിൽ തീർത്ത ഭീമാകാരമായ ഒരു വിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ഇത് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ നന്ദിവിഗ്രഹമാണ്. സാധാരണയായി നന്ദികേശൻ ശിവശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിലാണ് സാന്നിദ്ധ്യം കൊള്ളാറുള്ളത്. ഇവിടെ ശിവലിംഗം നെയ്യുകൊണ്ട് മൂടിയതുകൊണ്ടാകണം നന്ദികേശന്റെ പ്രതിഷ്ഠ മറ്റൊരു സ്ഥലത്തായത്. മാത്രവുമല്ല, ഇവിടെ നന്ദികേശന് ഒരു ഉപദേവതയുടെ സ്ഥാനവും നൽകിയിട്ടുണ്ട്. നിത്യവും വിളക്കുവയ്പും നിവേദ്യവുമൊക്കെ ഇവിടെ കാണാം. നന്ദികേശന്റെ വടക്കും കിഴക്കും ഭാഗങ്ങളിൽ രണ്ട് ചുവർച്ചിത്രങ്ങൾ കാണാം. രണ്ടും ശിവന്റെ വ്യത്യസ്തരൂപങ്ങളാണ്. ഇവയിൽ വടക്കുഭാഗത്തുള്ള വാസുകീശയനന്റെ ചിത്രം സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നു. അനന്തശയനരൂപത്തിലുള്ള മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ രൂപങ്ങൾ സർവസാധാരണമാണെങ്കിലും വാസുകീശയനരൂപത്തിലെ ശിവന്റെ ചിത്രം മറ്റെവിടെയുമില്ല എന്നതാണ് കാരണം. കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ചിത്രം, നടരാജരൂപത്തിലുള്ള ഭഗവാന്റേതാണ്. ഇതിനെ 'നൃത്തനാഥൻ' എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നു. ഇരുപതുകൈകളോടുകൂടി, ഉഗ്രഭാവത്തിൽ താണ്ഡവമാടുന്ന ഭഗവാന്റെ കാലുകൾ, അപസ്മാരയക്ഷനെ ചവിട്ടിനിൽക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ്. അത്യപൂർവ്വമായ ഈ ചുവർചിത്രങ്ങൾ, ക്ഷേത്രം യുനെസ്കോയുടെ പൈതൃകപട്ടികയിൽ ചേർത്തശേഷം പുനർനിർമ്മിയ്ക്കുകയുണ്ടായി. രണ്ടിനും ദിവസവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ഇവയ്ക്കടുത്തായാണ് [[ചോറൂൺ]], [[തുലാഭാരം]] തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾക്ക് സൗകര്യമൊരുക്കിയിരിയ്ക്കുന്നതും. [[നവരാത്രി|നവരാത്രിക്കാലത്ത്]] [[സരസ്വതി|സരസ്വതീപൂജ]] നടത്തുന്നതും ഇവിടെത്തന്നെയാണ്. വലിയമ്പലത്തിൽ തന്നെയാണ് [[ചെണ്ട]], [[മദ്ദളം]], [[തിമില]], [[ഇടയ്ക്ക]], [[ചേങ്ങില]], [[ഇലത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ സൂക്ഷിച്ചുവയ്ക്കാറുള്ളത്. പൂജയും ദീപാരാധനയുമൊഴികെയുള്ളപ്പോൾ ഇവ തൂക്കിയിട്ടിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്ക് കടന്നാൽ ഇരുവശങ്ങളിലും വാതിൽമാടങ്ങൾ കാണാം. തെക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് പൂജകളും ഹോമങ്ങളും മറ്റും നടത്തപ്പെടുന്നത്. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം വഴിപാട് കൗണ്ടറായും പ്രവർത്തിച്ചുവരുന്നു. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തെ ദക്ഷിണകൈലാസമാക്കിമാറ്റിയ നെയ്യഭിഷേകം തന്നെയാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. കൂടാതെ, സാധാരണ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നടത്തിവരുന്ന പിൻവിളക്ക്, കൂവളമാല, ധാര, ശംഖാഭിഷേകം, ശർക്കരപ്പായസം തുടങ്ങിയവയും വിശേഷമാണ്. ശിവൻ പാർവ്വതീസമേതഭാവത്തിലായതിനാൽ ഉമാമഹേശ്വരപൂജ, സ്വയംവര പുഷ്പാഞ്ജലി, വേളിയോത്ത് ചൊല്ലൽ തുടങ്ങിയവയ്ക്കും ഇവിടെ അതിയായ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഗണപതിയ്ക്ക് ഒറ്റയപ്പം നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് മറ്റൊരു പ്രധാന വഴിപാട്. വടക്കുവശത്തെ മുറിയിൽ പ്രസാദവിതരണം. 2006 വരെ വേട്ടേയ്ക്കരന്റെ പ്രതിഷ്ഠ ഇവിടെയായിരുന്നു. പുതിയ ശ്രീകോവിലിലേയ്ക്ക് പ്രതിഷ്ഠ മാറ്റിയശേഷമാണ് ഇവിടെ പ്രസാദവിതരണം തുടങ്ങിയത്. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുകിഴക്കായി [[തിടപ്പള്ളി]] പണിതിട്ടുണ്ട്. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് പണിത ഒരു ചെറിയ കരിങ്കൽ ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ഗണപതിഭഗവാന്റെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. മറ്റുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിലെപ്പോലെ ഇവിടെ ഗണപതി ഉപദേവനല്ല; മറിച്ച് മറ്റ് പ്രതിഷ്ഠകളുടെ അതേ പ്രാധാന്യത്തോടെ കുടിയിരുത്തപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്ന ദേവനാണ്. തിടപ്പള്ളിയിലേയ്ക്ക് അഭിമുഖമായാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഇതിൽ വെള്ളിഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഗണപതിപ്രീതിയ്ക്ക് ഒറ്റയപ്പം നേദിയ്ക്കുന്നത് ഇവിടെ അതിവിശേഷമാണ്. ഗണപതിയ്ക്ക് ഒറ്റയപ്പം നേർന്നാൽ ഉദ്ദിഷ്ടകാര്യസിദ്ധിയുണ്ടാകുമെന്ന് ഭക്തർ ഉറച്ചുവിശ്വസിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉദയാസ്തമനപൂജയും ഗണപതിയുടെ നടയിലാണ് നടത്തപ്പെടുന്നത്. ശിവരാത്രിനാളിൽ മാത്രമേ വടക്കുന്നാഥന് ഉദയാസ്തമനപൂജയുള്ളൂ. ഉദയാസ്തമനമായി അപ്പം മൂടുന്നതും അതിവിശേഷമാണ്. ശിവൻ, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ എന്നിവരുടെ നടകൾക്കുനേരെ നമസ്കാരമണ്ഡപങ്ങൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. മൂന്നും ചതുരാകൃതിയിൽ പണിതവയും ചെമ്പുമേഞ്ഞ മേൽക്കൂരകളോടുകൂടിയതുമാണ്. ശിവന്റെ നടയിലുള്ളതാണ് ഇവയിൽ ഏറ്റവും വലുത്. ഇതിന് ഏകദേശം ഇരുപത് തൂണുകൾ കാണും. മനോഹരമായ നിരവധി ദാരുശില്പങ്ങൾ മണ്ഡപത്തൂണുകളെയും മേൽക്കൂരയെയും അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു. മറ്റുള്ള മണ്ഡപങ്ങൾ ചെറുതാണെങ്കിലും അവയിലും നിരവധി മനോഹരരൂപങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിൽ ഒരു നിലവിളക്ക് സ്ഥിരമായി കൊളുത്തിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. ഇത് ഹനുമാൻ സ്വാമിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമായി സങ്കല്പിച്ചുവരുന്നു. രാമനാമം ജപിയ്ക്കുന്നിടത്തെല്ലാം ഹനുമദ്സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടാകുമെന്ന വിശ്വാസത്തെ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാണ് ഈ സങ്കല്പം കൊണ്ടുവന്നിരിയ്ക്കുന്നത്. അവിൽ നിവേദ്യമാണ് ഹനുമാന് വിശേഷം. ശ്രീകോവിലുകൾക്ക് ചുറ്റുമായി അകത്തെ ബലിവട്ടം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അഷ്ടദിക്പാലകർ (പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]]/[[സോമൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]], കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിരൃതി]]), സപ്തമാതൃക്കൾ ([[ബ്രാഹ്മി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[മഹേശ്വരി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[കൗമാരി]], [[വരാഹി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്നീ ക്രമത്തിൽ), വീരഭദ്രൻ, ഗണപതി, ശാസ്താവ്, സുബ്രഹ്മണ്യൻ, ബ്രഹ്മാവ്, [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗാദേവി]], അനന്തൻ എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകൾ കാണാം. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ ശീവേലിയില്ലാത്തതിനാൽ ഇവയിൽ സാധാരണയായി ബലിതൂകാറില്ല. ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭേദങ്ങളാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും ബലിതൂകുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. == പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകൾ == === വടക്കുന്നാഥൻ (ശിവൻ) === [[ചിത്രം:VadakkumnathanTemple.JPG|thumb|250px|വടക്കുകിഴക്കു മൂലയിൽ നിന്നുള്ള ദൃശ്യം]] ക്ഷേത്രത്തിലെ അഞ്ച് പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകളിലൊന്ന്. ക്ഷേത്രം അറിയപ്പെടുന്നതും വടക്കുംനാഥന്റെ പേരിലാണ്. പാർവ്വതീ സമേതനായി കൈലാസത്തിലമരുന്ന സദാശിവനായാണ് വടക്കുന്നാഥനെ സങ്കല്പിച്ചുവരുന്നത്. [[പരബ്രഹ്മം|പരബ്രഹ്മസങ്കല്പവുമുണ്ട്]]. എല്ലാ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലേതും പോലെ ഇവിടെയും ശിവലിംഗം തന്നെയാണ് പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ. എന്നാൽ, വർഷങ്ങളായി നടന്നുവരുന്ന നെയ്യഭിഷേകത്തെത്തുടർന്ന് ഈ ശിവലിംഗം പൂർണ്ണമായും മൂടിയിരിയ്ക്കുന്നു. അങ്ങനെയുണ്ടായ നെയ്മലയെയാണ് ഇന്ന് ഇവിടെ ശിവലിംഗമായി സങ്കല്പിച്ച് ആരാധിയ്ക്കുന്നത്. ഈ നെയ്മല, കൈലാസപർവ്വതത്തിന്റെ തനിപ്പകർപ്പായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. നിലവിൽ നെയ്മലയ്ക്ക് ഏകദേശം പതിനഞ്ചടി ഉയരവും ഇരുപത്തഞ്ചടി ചുറ്റളവും വരും. ഇതിൽ തന്നെയാണ് ചന്ദ്രക്കലയും കൂവളമാലയുമടക്കമുള്ള അലങ്കാരങ്ങൾ ചാർത്തുന്നതും. നെയ്യഭിഷേകം തന്നെയാണ് വടക്കുന്നാഥന് പ്രധാന വഴിപാടും. ദിവസവും രാവിലെ നടത്തുന്ന ഈ അഭിഷേകം കഴിഞ്ഞാലും നെയ്യ് നീക്കം ചെയ്യുന്നില്ലെന്ന് മാത്രമല്ല, നെയ്മലയ്ക്ക് കൂടുതൽ ബലം കിട്ടാൻ ഇളനീരഭിഷേകവും നടത്തുന്നു. ധനുമാസത്തിൽ തിരുവാതിര കഴിഞ്ഞുവരുന്ന മൂന്ന് തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ സാധാരണ അളവിന്റെ നൂറുമടങ്ങ് നെയ്യും ആയിരം മടങ്ങ് ഇളനീരും അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നു. അഭിഷേകം ചെയ്ത് അടിയിലേയ്ക്ക് എത്തിച്ചേരുന്ന കുറച്ചുഭാഗം ഭക്തർക്ക് പ്രസാദമായി നൽകാറുണ്ട്. മൃത്യുഞ്ജയ ഹോമം, മൃത്യുഞ്ജയ അർച്ചന, പിൻവിളക്ക്, ധാര, ശംഖാഭിഷേകം, രുദ്രാഭിഷേകം, കൂവളമാല, ഉമാമഹേശ്വരപൂജ, സ്വയംവരപൂജ, വെടിവഴിപാട്, ആയുർസൂക്ത പുഷ്പാഞ്ജലി തുടങ്ങിയവയാണ് വടക്കുന്നാഥന് മറ്റ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === ശ്രീ പാർവ്വതി === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ശിവന്റെ അതേ ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ആദിപരാശക്തിയായ പാർവ്വതീദേവി വാണരുളുന്നു. ദാരുവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. പീഠത്തിലിരിയ്ക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠ. മൂന്നടി പൊക്കം വരും. ചതുർബാഹുവായ ഭഗവതിയുടെ വലതുകൈകളിൽ മഴുവും വരദമുദ്രയും ഇടതുകൈകളിൽ കയറും താമരയും അഭയമുദ്രയും കാണാം. ഇവിടെ നമസ്കാരമണ്ഡപം പണിതീർത്തിട്ടില്ല. ദാരുവിഗ്രഹമാണെങ്കിലും ഇവിടെ സ്വർണ്ണഗോളകയാണ് ഭക്തർ ദർശിയ്ക്കുന്നത്. അത് അഴിച്ചുമാറ്റാറില്ല. ദാരുവിഗ്രഹമായതിനാൽ ജലാഭിഷേകം നടത്താറില്ല. പകരം മഞ്ഞൾപ്പൊടിയാണ് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നത്. ഭഗവതി ശിവസാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ വാഴുന്നതിനാൽ സർവ്വമംഗളകാരിണിയായ '''മഹാത്രിപുരസുന്ദരി'''യാണ്. ശിവനും പാർവ്വതിയും അനഭിമുഖമായി ദർശനം നൽകുന്നതിനാൽ അർദ്ധനാരീശ്വരസങ്കല്പവും ഇവിടെയുണ്ട്. മഞ്ഞൾപ്പൊടി അഭിഷേകം കൂടാതെ പട്ടും താലിയും ചാർത്തുന്നതും സ്വയംവര പുഷ്പാഞ്ജലിയും ഭഗവതിയ്ക്ക് പ്രധാനമാണ്. ചൊവ്വ, വെള്ളി, പൗർണമി, അമാവാസി ദിവസങ്ങൾ പ്രധാനം. === ശങ്കരനാരായണൻ === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ശൈവ-വൈഷ്ണവശക്തികളുടെ സംയുക്തരൂപമാണ് ശങ്കരനാരായണൻ. ശൈവവൈഷ്ണവസംഘട്ടനങ്ങൾ നിറഞ്ഞുനിന്ന കാലത്ത് അവയൊഴിവാക്കാൻ സൃഷ്ടിച്ചതാണ് ഈ മൂർത്തിയെയെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ, നാലമ്പലത്തിനകത്തുള്ള മൂന്ന് പ്രധാനശ്രീകോവിലുകളിൽ നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിലാണ് ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. തന്മൂലം, 'മദ്ധ്യനാഥൻ' എന്നും പ്രതിഷ്ഠ അറിയപ്പെടുന്നു. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന, പഞ്ചലോഹത്തിൽ തീർത്ത ഭഗവദ്വിഗ്രഹം പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ചതുർബാഹുവായ വിഗ്രഹത്തിന്റെ വലത്തെ പകുതി ശിവനെയും ഇടത്തെ പകുതി വിഷ്ണുവിനെയും സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. സാധാരണയായി ശിവലിംഗരൂപത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ശങ്കരനാരായണന് വിഗ്രഹരൂപത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠയുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്വത്തുക്കളുടെ അവകാശിയും ശങ്കരനാരായണനാണെന്ന് സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് സവിശേഷപ്രാധാന്യം നൽകുന്നുണ്ട്. ചതുശ്ശതമാണ് ശങ്കരനാരായണന് പ്രധാന വഴിപാട്. === ശ്രീരാമൻ (മഹാവിഷ്ണു) === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. നാലമ്പലത്തിനകത്തെ മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളിൽ തെക്കേയറ്റത്തുള്ള ശ്രീകോവിലിലാണ് ശ്രീരാമസ്വാമിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. തന്മൂലം, 'തെക്കുന്നാഥൻ' എന്നും പ്രതിഷ്ഠ അറിയപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ വിഗ്രഹം മഹാവിഷ്ണുവിന്റേതു തന്നെയാണ്. ഹൈന്ദവ വിശ്വാസമനുസരിച്ച് മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ദശാവതാരങ്ങളിൽ ഏഴാമത്തേതായ ശ്രീരാമന് കേരളത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠകൾ കുറവാണ്. അതിനാൽത്തന്നെ ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് സവിശേഷപ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന വിഗ്രഹം അഞ്ജനശിലയിൽ നിർമ്മിച്ചതും സ്വർണ്ണഗോളക ചാർത്തിയതുമാണ്. പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ് ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെയും ദർശനം. പാൽപ്പായസം, എണ്ണയഭിഷേകം, മുല്ലമാല ചാർത്തൽ എന്നിവയാണ് ശ്രീരാമന് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. കൂടാതെ, രാമായണമാസമായ [[കർക്കടകം]] മുഴുവൻ ക്ഷേത്രത്തിൽ രാമായണപാരായണവുണ്ടാകാറുണ്ട്. ===മഹാഗണപതി=== ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. നാലമ്പലത്തിനകത്ത്, ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ഗണപതി ഭഗവാന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. എന്നാൽ, ഇതിൽ വെള്ളിഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. വലത്തോട്ട് തുമ്പിക്കൈ നീട്ടി നിൽക്കുന്ന ഗണപതിയുടെ പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ മഴുവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ കയറും മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ മോദകവും കാണാം. മുന്നിലെ വലതുകൈ അഭയമുദ്രാങ്കിതമാണ്. ഒറ്റയപ്പം നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് ഗണപതിയ്ക്ക് പ്രധാന വഴിപാട്. സാമാന്യത്തിലധികം വലുപ്പമുള്ള ഒറ്റയപ്പമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ ഗണപതിയ്ക്ക് നേദിയ്ക്കുന്നത്. ഇത് വളരെ സ്വാദിഷ്ടവുമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ തിടപ്പള്ളിയിലേയ്ക്ക് നോക്കിയിരിയ്ക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. തന്മൂലം, ഗണപതിസാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ തന്നെയാണ് ഇതുണ്ടാക്കുന്നതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഒറ്റയപ്പം കൂടാതെ ഗണപതിഹോമം, കറുകമാല, നാളികേരമുടയ്ക്കൽ തുടങ്ങിയവയും പ്രധാന വഴിപാടുകളാണ്. ==== നടുവിലാൽ ഗണപതി ==== ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന നടുവിലാൽത്തറയിലും ഒരു ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഇത് താരതമ്യേന വളരെ പുതിയതാണ്. ശബരിമല തീർത്ഥാടകരും പുലിക്കളിക്കാരും ഇവിടെ സ്ഥിരമായി നാളികേരമുടച്ചിരുന്നപ്പോൾ ഗണപതിസാന്നിദ്ധ്യം മനസ്സിലാക്കി ഇവിടെ ക്ഷേത്രം പണിയുകയായിരുന്നു എന്നാണ് കഥ. ഇന്ന് പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുനിന്ന് തൃശ്ശൂരിലേയ്ക്ക് കയറുന്ന ഭക്തർ ആദ്യം കാണുന്നത് ഈ ക്ഷേത്രമാണ്. അരയടി മാത്രം ഉയരമുള്ള ചെറിയൊരു ഗണപതിവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ. നാളികേരമുടയ്ക്കലാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. [[വിനായക ചതുർത്ഥി]]ദിവസം ഇവിടെ വിശേഷാൽ പൂജകളുണ്ടാകാറുണ്ട്. ==== മണികണ്ഠനാൽ ഗണപതി ==== ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് മണികണ്ഠനാൽത്തറയിലും ചെറിയൊരു ഗണപതിസാന്നിദ്ധ്യം കാണാം. ഇവിടെയും സാധാരണ രൂപത്തിലുള്ള ഒരു വിഗ്രഹമാണുള്ളത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഇതും താരതമ്യേന പുതിയ ക്ഷേത്രമാണ്. വളരെ ചെറിയ രണ്ട് ശ്രീകോവിലുകൾ ഇവിടെ കാണാം. ഇവയിൽ നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ ഗണപതിയും വടക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ വള്ളീ-ദേവയാനീസമേത സുബ്രഹ്മണ്യനുമാണ് പ്രതിഷ്ഠകൾ. ഈ ക്ഷേത്രം വന്നതിനുപിന്നിലും ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: സ്വാതന്ത്ര്യസമരകാലത്ത് മണികണ്ഠനാൽത്തറ നിരവധി പ്രസംഗങ്ങൾക്ക് വേദിയായി. നിരവധി പ്രശസ്ത നേതാക്കന്മാർ അക്കാലത്ത് ഇവിടെ വന്ന് പ്രസംഗങ്ങൾ നടത്തി. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ പോകുന്ന ഭക്തർക്ക് അത് ശല്യമായപ്പോൾ അവിടെ പ്രസംഗങ്ങൾ നിരോധിയ്ക്കാൻ അന്നത്തെ അധികാരികൾ തീരുമാനിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. പിന്നീട് ഇവിടെ ക്ഷേത്രം പണിയുകയും സുബ്രഹ്മണ്യ-ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠകൾ നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഇപ്പോൾ രണ്ടിടത്തും വിശേഷാൽ പൂജകളുണ്ട്. == ഉപദേവതകൾ == ===നരസിംഹമൂർത്തി=== മഹാവിഷ്ണുഭഗവാന്റെ നാലാമത്തെ അവതാരമായ നരസിംഹമൂർത്തിയ്ക്ക് ഇവിടെ പ്രത്യേകം പ്രതിഷ്ഠയില്ലെങ്കിലും ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കുവശത്ത് നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ ഒരു ചുവർച്ചിത്രം വരച്ച് അതിൽ ആരാധനയും വിളക്കുവയ്പും നടത്തിവരുന്നുണ്ട്. ഉഗ്രനരസിംഹഭാവത്തിലാണ് ചുവർച്ചിത്രം. ഹിരണ്യകശിപുവിനെ തന്റെ മടിയിൽ കിടത്തി രണ്ടുകൈകൾ കൊണ്ടും മാറുപിളർന്നുകൊന്ന് ചോര കുടിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാന്റെ ഭയങ്കരരൂപം കാണുമ്പോൽ തന്നെ പേടിയാകും. എന്നാൽ അത്യുഗ്രമൂർത്തിയായ ഭഗവാനെ ഭജിച്ചാൽ ശത്രുദോഷങ്ങളൊഴിഞ്ഞുപോകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ===ശ്രീകൃഷ്ണൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് കൂത്തമ്പലത്തോട് ചേർന്നുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ശ്രീകൃഷ്ണൻ കുടികൊള്ളുന്നത്. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റും ഗോശാല പണിതീർത്തിരിയ്ക്കുന്നതിനാൽ ഗോശാലകൃഷ്ണനായി ഭഗവാനെ കണക്കാക്കിവരുന്നു. ഒരുകയ്യിൽ കാലിക്കോലും മറുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലുമേന്തിയ ഭഗവാനാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. മൂന്നടി പൊക്കം വരുന്ന മനോഹരമായ ശിലാവിഗ്രഹം ആരെയും ആകർഷിയ്ക്കും. ഒരിയ്ക്കൽ പരമഭക്തനായ [[വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ]] ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തിയപ്പോൾ ഇന്നത്തെ ശ്രീകോവിലിന്റെ സ്ഥാനത്ത് ഒരു അത്ഭുതതേജസ്സ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രദ്ധയിൽ പെട്ടുവെന്നും തുടർന്ന് അദ്ദേഹം അവിടെ ഓടിച്ചെന്ന് നോക്കിയപ്പോൾ ഏതാനും പശുക്കളെ കണ്ടുവെന്നും തുടർന്ന് അവിടെ ശ്രീകൃഷ്ണനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചുവെന്നുമാണ് ഐതിഹ്യം. പശുക്കളെ കണ്ട് സ്ഥാനത്ത് പ്രതിഷ്ഠിച്ചതുകൊണ്ടാണ് ഭഗവാൻ ഗോശാലകൃഷ്ണനായതെന്ന് ഐതിഹ്യം സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. പാൽപ്പായസവും വെണ്ണയുമാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. [[അഷ്ടമിരോഹിണി]]ദിവസം ഭഗവാന് വിശേഷാൽ പൂജകളും അഭിഷേകങ്ങളുമുണ്ട്. ===അയ്യപ്പൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് പ്രത്യേകം തീർത്ത ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ഹരിഹരപുത്രനായ അയ്യപ്പന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. ശബരിമലയിലെ വിഗ്രഹത്തിന്റെ അതേ രൂപമാണ് ഇവിടത്തെ വിഗ്രഹത്തിനും. ഒന്നരയടി പൊക്കം വരും. അതേസമയം ഇവിടെ ശിലാവിഗ്രഹമാണ് {{efn|ശബരിമലയിലും മുമ്പ് ശിലാവിഗ്രഹമായിരുന്നു. 1950-ൽ ക്ഷേത്രം കൊള്ളയടിച്ച ചില ഭീകരവാദികൾ അത് തകർത്തെറിഞ്ഞ് ക്ഷേത്രത്തിന് തീവച്ചു. തുടർന്ന് ക്ഷേത്രം പുതുക്കിപ്പണിതശേഷമാണ് ഇന്നത്തെ പഞ്ചലോഹവിഗ്രഹം നിർമ്മിച്ച് പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്‌}}. മറ്റ് ഉപദേവതാക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി അയ്യപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ ഒരു മുഖമണ്ഡപം പണിതീർത്തിട്ടുണ്ട്. ശബരിമലയ്ക്ക് പോകുന്നവർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം ഇവിടെയാണ്. ഇവിടെ പ്രത്യേകമായി വഴിപാട് കൗണ്ടറുമുണ്ട്. എള്ളുതിരി കത്തിയ്ക്കലാണ് അയ്യപ്പന്റെ നടയിലെ പ്രധാന വഴിപാട്. മണ്ഡലകാലത്ത് 41 ദിവസവും നെയ്യഭിഷേകവും പുഷ്പാഭിഷേകവും നടത്താറുണ്ട്. ===സിംഹോദരൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് കിഴക്കുഭാഗത്ത് വടക്കുംനാഥന്റെ തൊട്ടുപുറകിലാണ് സിംഹോദരന്റെ സ്ഥാനം. ശിവഭൂതഗണങ്ങളിലൊരാളായ സിംഹോദരനെയാണ് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം പണിയാൻ ശിവൻ നിയോഗിച്ചതെന്നും എന്നാൽ സമയം കഴിഞ്ഞിട്ടും സിംഹോദരനെ കാണാതെ വിഷമിച്ച ശിവപാർവ്വതിമാർ അവസാനം ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിയപ്പോൾ ശ്രീകോവിലിൽ സിംഹോദരനിരിയ്ക്കുന്നത് കണ്ടുവെന്നും കോപാക്രാന്തനായ ശിവൻ ഉടനെത്തന്നെ തന്റെ പുറംകാലുകൊണ്ട് സിംഹോദരന് ഒരൊറ്റ ചവിട്ടുകൊടുത്തുവെന്നും അവൻ അടുത്തുള്ള പടുകുഴിയിൽ തെറിച്ചുവീണുവെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അവിടെത്തന്നെ വാണുകൊള്ളാമെന്ന് സിംഹോദരൻ സമ്മതിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. രണ്ടുനിലകളോടുകൂടിയ ചതുരശ്രീകോവിലിലാണ് സിംഹോദരന്റെ സ്ഥാനം. പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനം. അരണ്ട നിലവിളക്കിൻ വെളിച്ചത്തിൽ വിഗ്രഹത്തിന്റെ രൂപം വ്യക്തമാകില്ലെങ്കിലും സിംഹോദരൻ എന്ന പേരിനെ അന്വർത്ഥമാക്കും വിധം ദേവന്റെ ഉദരം (വയർ) സിംഹത്തിന്റേതുപോലെയാണെന്നത് തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയും. സിംഹോദരന് ദിവസവും വിളക്കുവയ്പുണ്ടെന്നല്ലാതെ പ്രത്യേകപൂജകളോ വഴിപാടുകളോ ഇല്ല. ===പരശുരാമൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലുള്ള ഒരു തറയിൽ പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായാണ് പരശുരാമന്റെ സ്ഥാനം. ഇവിടെ പരശുരാമസങ്കല്പത്തിലുള്ള ദീപമാണുള്ളത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കാണത്രേ പരശുരാമനെ ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ഇവിടെ വച്ചാണ് അദ്ദേഹം അന്തർദ്ധാനം ചെയ്തതെന്നും കഥയുണ്ട്. പരശുരാമൻ കടുത്ത ക്ഷത്രിയവിരോധിയായതിനാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള ഈ തറയിലേയ്ക്ക് ക്ഷത്രിയർക്ക് പ്രവേശനമില്ല. പരശുരാമന് പ്രത്യേകപൂജകളോ വഴിപാടുകളോ പ്രതിഷ്ഠയോ ഇല്ല. ===നന്ദികേശ്വരൻ=== പരമശിവന്റെ വാഹനമായ നന്തികേശ്വരൻ (നന്തി എന്ന് ചുരുക്കിപ്പറയുന്നു) ഇവിടെ ഒരു ഉപദേവനായി കുടികൊള്ളുന്നു. ശിവന്റെ നടയ്ക്കുനേരെ മുമ്പിലുള്ള നാലമ്പലക്കെട്ടിലാണ് നന്തിപ്രതിഷ്ഠ. കേരളത്തിൽ ഇന്നുള്ള ഏറ്റവും വലിയ നന്തിവിഗ്രഹമാണിത്. നന്തിയ്ക്ക് രണ്ട് സന്ധ്യയ്ക്കും വിളക്കുവയ്പും നിവേദ്യവുമുണ്ട്. ===വാസുകീശയന ശിവൻ=== ലോകത്ത് മറ്റൊരിടത്തും കാണാത്ത ഒരു അത്ഭുത ചുവർച്ചിത്രമാണ് സർപ്പരാജാവായ വാസുകിയുടെ പുറത്ത് ശയിയ്ക്കുന്ന പരമശിവന്റേത്. ശിവന്റെ നടയ്ക്കുനേരെയുള്ള നാലമ്പലക്കെട്ടിൽ നന്തികേശ്വരന്റെ വിഗ്രഹത്തിന് തൊട്ടുപുറകിൽ തെക്കോട്ട് ദർശനമായി വരച്ച ചിത്രമാണിത്. അനന്തശയനഭാവത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ചിത്രങ്ങൾ ഒരുപാട് സ്ഥലങ്ങളിലുണ്ടെങ്കിലും വാസുകീശയനഭാവത്തിൽ ശിവന്റെ ചിത്രം മറ്റൊരിടത്തുമില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. ദിവസവും ഈ ചിത്രത്തിന് ആരാധനയും വിളക്കുവയ്പുമുണ്ട്. ===നൃത്തനാഥൻ (നടരാജൻ)=== പരമശിവന്റെ നൃത്തം ചെയ്യുന്ന രൂപമാണ് നടരാജൻ. മഹാനടനനായിട്ടാണ് ഹിന്ദുക്കൾ ശിവനെ കാണുന്നത്. ഈ പ്രപഞ്ചം തന്നെ ശിവന്റെ നടനവേദിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ നന്തിവിഗ്രഹത്തിന് ഇടതുവശത്ത് പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായി നടരാജന്റെ ഒരു ചുവർച്ചിത്രമുണ്ട്. നൃത്തനാഥൻ എന്നാണ് ഇതറിയപ്പെടുന്നത്. 20 കൈകളോടുകൂടിയ അത്യപൂർവ്വമായ ഈ ചുവർച്ചിത്രത്തിൽ ഭഗവാൻ അപസ്മാരയക്ഷനെ ചവുട്ടിപ്പിടിച്ച് നൃത്തം ചെയ്യുകയാണ്. പ്രപഞ്ചത്തെ മുഴുവൻ ഒരു ഗോളമാക്കി ചിത്രികരിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. അത്യപൂർവ്വമായ ഈ ചുവർച്ചിത്രം, പക്ഷേ ഫലപ്രദമായ ഇടപെടലില്ലാത്തതുമൂലം ഇത് നശിച്ചുകൊണ്ടിരിയ്ക്കുകയാണ്. ദിവസവും ഈ ചിത്രത്തിനും ആരാധനയും വിളക്കുവയ്പുമുണ്ട്. ===ഋഷഭൻ=== വടക്കുംനാഥന്റെ നാലമ്പലത്തിന്റെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ പ്രത്യേകമായിത്തീർത്ത് നാലമ്പലക്കെട്ടിൽ തെക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ശിവഭൂതഗണങ്ങളിലൊരാളായ ഋഷഭന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. നന്ദി തന്നെയാണ് വാസ്തവത്തിൽ ഋഷഭനായും കുടികൊള്ളുന്നത്. ഋഷഭൻ സദാ ധ്യാനനിമഗ്നനും നഗ്നണുമാണത്രേ! അതിനാൽ രണ്ടുകൈകളും കൊട്ടി ദേവനെ ഉണർത്തി, വസ്ത്രത്തിൽനിന്ന് ഒരു നൂലെടുത്തുവേണം വന്ദിയ്ക്കാൻ. ദേവൻ അനുഗ്രഹിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ വീണ്ടും ഉറങ്ങും. ഇതിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്: ആദ്യം ഋഷഭൻ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് കുടികൊണ്ടിരുന്നത്. നിൽക്കുന്ന രൂപത്തിലായിരുന്നു പ്രതിഷ്ഠ. ഒരുദിവസം രാവിലെ ക്ഷേത്രത്തിൽ വന്ന ശാന്തിക്കാർ വിഗ്രഹം ഉറങ്ങുന്നതായി കണ്ടുവത്രേ! തുടർന്ന് വിഗ്രഹം തെക്കോട്ട് ദർശനമാക്കി പണിതു. ഒരുകാലത്ത് കേരളത്തിൽ ബുദ്ധ-ജൈനമതങ്ങൾ ചെലുത്തിയിരുന്ന സ്വാധീനത്തിന്റെ പ്രതീകമായി ഋഷഭനെ കണ്ടുവരുന്നു. ഋഷഭൻ ഒരു ജൈനതീർത്ഥങ്കരനാണെന്നും കൈകൊട്ടി വിളിച്ചുണർത്തി നൂലെടുത്ത് തൊഴുന്നത് ജൈനമതാചാരത്തിന്റെ തുടർച്ചയാണെന്നും ചരിത്രകാരന്മാർ കണക്കാക്കുന്നു. ===വേട്ടേയ്ക്കരൻ=== കിരാതമൂർത്തിയായ പരമശിവനെയാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ എന്ന് പറയുന്നത്. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പാശുപതാസ്ത്രം കിട്ടാൻ ഘോരതപസ്സ് ചെയ്യുകയായിരുന്ന അർജുനനെ പരീക്ഷിയ്ക്കാൻ ഭഗവാൻ സ്വീകരിച്ച രൂപമാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ. ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് കിരാതമൂർത്തിയുടെ ശ്രീകോവിൽ. രണ്ടടി പൊക്കം വരുന്ന ചെറിയ ശിവലിംഗമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ധാരയും ശംഖാഭിഷേകവുമാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. കൂടാതെ നാളികേരമുടയ്ക്കുന്നതും അതിവിശേഷമാണ്. വിശേഷാവസരങ്ങളിൽ വേട്ടേയ്ക്കരൻ പാട്ട് നടത്താനുള്ള ആലോചനയും ക്ഷേത്രം വകയായുണ്ട്. 2006 വരെ ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുഭാഗത്ത് തെക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് വേട്ടേയ്ക്കരനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരുന്നത്. എന്നാൽ 2006-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിൽ ആ സ്ഥാനം ശരിയല്ലെന്നും പുറത്താണ് പ്രതിഷ്ഠ വേണ്ടതെന്നും കണ്ടെത്തി. തുടർന്ന് പുതിയ ശ്രീകോവിൽ പണിത് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തുകയായിരുന്നു. മുമ്പ് വേട്ടേയ്ക്കരന്റെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ടായിരുന്ന മുറിയിലാണ് ഇന്ന് അപ്പം, പായസം തുടങ്ങിയവ വിതരണം ചെയ്യുന്നത്. ===നാഗദൈവങ്ങൾ=== ആദിദ്രാവിഡ ആചാരത്തിന്റെ ബാക്കിപത്രമായ ഒരു ആരാധനാസമ്പ്രദായമാണ് നാഗാരാധന. വിവിധതരം നാഗങ്ങളെ ആരാദിയ്ക്കുന്ന സമ്പ്രദായം കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. സിന്ധുനദീതടപ്രദേശത്തുനിന്ന് കണ്ടെടുത്ത രൂപങ്ങളിൽ നാഗരൂപങ്ങളുമുണ്ട്. പണ്ടുകാലത്ത് വലിയ തറവാട്ടുവീടുകളിൽ നാഗത്തറകൾ പതിവായിരുന്നു. ഇന്ന് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ മാത്രമാണ് നാഗത്തറകളുള്ളത്. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിലാണ് നാഗപ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. നാഗരാജാവായി വാസുകിയും നാഗയക്ഷിയും നാഗചാമുണ്ഡിയും മറ്റ് ഉത്തമാധമസർപ്പങ്ങളുമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. നൂറും പാലും സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് പ്രധാന വഴിപാട്. കൂടാതെ എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നാളിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയും നടത്തിവരുന്നു. ===സുബ്രഹ്മണ്യൻ=== ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ മണികണ്ഠനാൽത്തറയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്ക് ഒരു പ്രത്യേകക്ഷേത്രം പണിതിട്ടുണ്ട്. ഏഴുപതിറ്റാണ്ടുകളേ ആയിട്ടുള്ളൂ ഈ ക്ഷേത്രം പണിതിട്ട്. ഇതിനുപിന്നിൽ ഒരു കാരണമുണ്ട്: മണികണ്ഠനാൽ സ്വാതന്ത്ര്യസമരകാലത്ത് ഒരുപാട് പ്രസംഗങ്ങൾക്ക് വേദിയായി. പ്രശസ്തരായ നിരവധി സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികൾ അക്കാലത്ത് ഇവിടെ വന്ന് പ്രസംഗിച്ചുപോയിരുന്നു. എന്നാൽ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്കുപോകുന്ന ഭക്തർക്ക് അത് വലിയൊരു പ്രശ്നമായി മാറി. തുടർന്ന് അവിടെ ചെറിയൊരു ക്ഷേത്രം പണിത് അവിടെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന് പടിഞ്ഞാറ് [[അയ്യന്തോൾ|അയ്യന്തോളിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന [[തൃക്കുമാരംകുടം സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം|തൃക്കുമാരംകുടം സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ]] നിന്നാണ് ഇവിടെയുള്ള വിഗ്രഹം കണ്ടെത്തിയത്. ഇന്നത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉപക്ഷേത്രമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വള്ളീദേവയാനീസമേതനായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയാണ് പ്രതിഷ്ഠ. സമീപം ഗണപതിയും സാന്നിദ്ധ്യമാകുന്നുണ്ട്. പഞ്ചാമൃതവും പാലഭിഷേകവുമാണ് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്ക് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. ===ഹനുമാൻ=== രാമായണത്തിലെ അനശ്വരകഥാപാത്രമായ ഹനുമാൻ സ്വാമി സപ്തചിരഞ്ജീവികളിലൊരാളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഭക്തിയിലും ബുദ്ധിശക്തിയിലും സ്വഭാവമഹിമയിലുമെല്ലാം ഉത്തമനായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന അദ്ദേഹമില്ലായിരുന്നുവെങ്കിൽ രാമായണത്തിന്റെ ഗതി മറ്റൊന്നായേനെ. വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന് പ്രതിഷ്ഠയില്ലെങ്കിലും രണ്ട് സ്ഥലങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യമായി കുടികൊള്ളുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. ഒന്ന്, ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനകത്ത് ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിൽ; മറ്റേത്, അയ്യപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിനുപുറകിലുള്ള ഔഷധത്തറയിൽ. ശ്രീരാമസാന്നിദ്ധ്യമുള്ളിടത്ത് ഹനുമാൻ എന്നുമുണ്ടാകുമെന്നതാണ് ആദ്യത്തെ സങ്കല്പത്തിനുപിന്നിലുള്ള വിശ്വാസമെങ്കിൽ, [[രാവണൻ|രാവണപുത്രനായ]] [[ഇന്ദ്രജിത്ത്|ഇന്ദ്രജിത്തുമായുള്ള]] യുദ്ധത്തിനിടയിൽ ഗുരുതരമായി പരുക്കേറ്റ [[ലക്ഷ്മണൻ|ലക്ഷ്മണന്റെ]] ജീവൻ രക്ഷിയ്ക്കാനുള്ള മൃതസഞ്ജീവനിയടങ്ങിയ മരുത്വാമലയും കൊണ്ട് ഹനുമാൻ ലങ്കയിലേയ്ക്കുപോകുന്ന വഴിയിൽ അതിന്റെ ഒരുഭാഗം അടർന്നുവീണതാണ് രണ്ടാമത്തെ സങ്കല്പത്തിനുപിന്നിലുള്ള വിശ്വാസം. രണ്ടിടത്തും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ===ആദിശങ്കരാചാര്യർ=== അദ്വൈതവേദാന്തികനായിരുന്ന ആദിശങ്കരാചാര്യർ ഹിന്ദുമതത്തിന് പുതിയൊരു ഭാവം നൽകുന്നതിൽ സുപ്രധാനമായ പങ്ക് വഹിച്ചു. 32 വർഷം മാത്രം നീണ്ടുനിന്ന ജീവിതം കൊണ്ട് ഒരുപാട് സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിയ്ക്കുകയും ഒരുപാട് കൃതികൾ രചിയ്ക്കുകയും ചെയ്ത അദ്ദേഹം സമാധിയടഞ്ഞത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ വച്ചാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു ([[കേദാർനാഥ് ക്ഷേത്രം|കേദാർനാഥിൽ]] വച്ചാണ് അദ്ദേഹം സമാധിയടഞ്ഞതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്ന് രണ്ടിടത്തും അദ്ദേഹത്തിന് സമാധിപ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്). അദ്ദേഹത്തിന്റെ അച്ഛനമ്മമാർക്ക് പുത്രസൗഭാഗ്യം ലഭിച്ചതുതന്നെ വടക്കുംനാഥനെ ഭജിച്ചതുമൂലമാണ്. പ്രായാധിക്യം മൂലം അവർക്ക് വരാൻ കഴിയാതായപ്പോൾ അവർക്കുവേണ്ടി ഭഗവാൻ [[കാലടി]]യിൽത്തന്നെ കുടികൊണ്ടുവെന്ന് കഥയുണ്ട്. അവിടെ ഇപ്പോൾ തിരുവെള്ളമാന്തുള്ളി മഹാദേവക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ ശങ്കരാചാര്യർ ഇവിടെയിരുന്ന് വിഷ്ണുപാദാദിസ്തവം രചിയ്ക്കുന്നതിനിടയിലാണ് സമാധിയായതെന്നും പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യന്മാരാണ് അത് പൂർത്തിയാക്കിയതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ശങ്കരാചാര്യർ സ്ഥാപിച്ച മൂന്ന് മഠങ്ങൾ (തെക്കേ മഠം, നടുവിൽ മഠം, വടക്കേ (ബ്രഹ്മസ്വം) മഠം) ഇന്നും ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപമുണ്ട്. ശങ്കരാചാര്യർ സമാധിയായ സ്ഥാനത്താണ് ഇന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രീകോവിൽ പണിതിരിയ്ക്കുന്നത്. ശങ്കരാചാര്യരുടെ പൂർണകായപ്രതിമ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമാക്കി പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. നാലടി ഉയരം കാണും. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റും ശങ്കരാചാര്യരുടെ ജീവിതകഥയിലെ ചില സുപ്രധാന സന്ദർഭങ്ങൾ മനോഹരമായി ആവിഷ്കരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ശങ്കരാചാര്യരുടെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുഭാഗത്തായി ശംഖചക്രങ്ങളുടെ രൂപങ്ങളും കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. വിഷ്ണുഭഗവാന്റെ തിരുവായുധങ്ങളായ ശംഖചക്രങ്ങളുടെ ശിലാരൂപങ്ങൾ ക്ഷേത്രത്തിലെ ശൈവവൈഷ്ണവശക്തിസംയോഗത്തെ സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. ===കാശീവിശ്വനാഥൻ=== സിംഹോദരന്റെ ശ്രീകോവിലിന് വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് നാലമ്പലച്ചുവരിൽ ത്രികോണാകൃതിയിൽ ഒരു ചെറിയ ദ്വാരമുണ്ട്. ആ ദ്വാരത്തിലൂടെ വടക്കുംനാഥന്റെ താഴികക്കുടം കണ്ടുതൊഴുന്ന ഭക്തർ തുടർന്ന് അതിന് കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ഒരു തറയിൽ കയറിനിന്ന് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലേയ്ക്ക് തിരിഞ്ഞുനോക്കി [[കാശി വിശ്വനാഥക്ഷേത്രം|കാശീവിശ്വനാഥനെ]] വന്ദിയ്ക്കുന്നു. കാശീവിശ്വനാഥൻ തന്നെയാണ് വടക്കുംനാഥനായി വാഴുന്നത് എന്ന വിശ്വാസമാണ് ഇതിനുപിന്നിൽ. ഇതുകഴിഞ്ഞാൽ ഇതിന് തൊട്ടുമുമ്പിലുള്ള ബലിക്കല്ലിന് മുകളിൽ കല്ലുകൾ കൂട്ടിയിടുന്ന ഒരു ആചാരമുണ്ടായിരുന്നു. 2005-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിൽ ആ ആചാരം റദ്ദാക്കി. എന്നാൽ ഇന്നും ഇതറിയാത്ത ചിലർ ഇത് തുടർന്നുപോരുന്നുണ്ട്. ഇതിനടിയിലൂടെ ഒരു രഹസ്യമാർഗ്ഗമുണ്ടെന്നും അതുവഴി നേരെ കാശിയിലെ മണികർണികാഘട്ടത്തിലെത്തിച്ചേരാമെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. പണ്ട് ഇവിടെ ഭജനമിരുന്ന ദേശമംഗലം നമ്പൂതിരിയ്ക്ക് കാശീവിശ്വനാഥദർശനം എന്ന മോഹം സാധിച്ചുകൊടുക്കാൻ വടക്കുംനാഥൻ തന്നെ നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തതാണ് ആ വഴിയെന്നും ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾക്കുള്ളിൽ കാശിയിലെത്തി ദർശനം പൂർത്തിയാക്കിയ അദ്ദേഹം തുടർന്ന് ഇതേ മാർഗ്ഗത്തിലൂടെ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ തിരിച്ചെത്തിയെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തുടർന്ന് ഈ വഴി അടച്ചു. ===ചിദംബരനടരാജൻ, രാമനാഥസ്വാമി=== കാശീവിശ്വനാഥനെ തൊഴുത് തെക്കോട്ട് യാത്ര ചെയ്താൽ മറ്റൊരു തറയിലെത്താം. തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിലുള്ള ഈ തറയിൽനിന്ന് കിഴക്കോട്ട് നോക്കി ചിദംബരനടരാജനെയും തെക്കോട്ട് നോക്കി രാമേശ്വരത്തെ രാമനാഥസ്വാമിയെയും ഭക്തർ വന്ദിയ്ക്കുന്നു. ശിവൻ നടരാജഭാവത്തിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ഏക ക്ഷേത്രമാണ് [[ചിദംബരം ക്ഷേത്രം]]. പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തി തന്നെ ശീവേലിമൂർത്തിയായും വരുന്ന ഏക ക്ഷേത്രവും ഇതുതന്നെ. ചിദംബരനാഥന്റെ ആനന്ദതാണ്ഡവം രാമേശ്വരത്തും പ്രതിഫലിച്ചുവത്രേ! [[രാമേശ്വരം രാമനാഥസ്വാമി ക്ഷേത്രം|രാമേശ്വരം ക്ഷേത്രമാകട്ടെ]] ഐതിഹ്യപ്രകാരം രാവണനെ കൊന്നതുമൂലമുണ്ടായ ബ്രഹ്മഹത്യാപാപം തീർക്കാൻ ശ്രീരാമൻ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ശിവക്ഷേത്രമാണ്. ശ്രീരാമൻ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതിനാൽ സ്ഥലത്തിന് രാമേശ്വരം എന്നും പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് രാമനാഥൻ എന്നും പേരുകൾ വന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ നന്ദിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം ഇവിടെത്തിയ അനന്തൻ ഈ തറയിലിരുന്ന് താണ്ഡവനൃത്തം ദർശിച്ചുവെന്ന് ഐതിഹ്യമുണ്ട്. ===ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടി, കൂടൽമാണിക്യസ്വാമി=== കേരളത്തിലെ [[നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങൾ|നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ]] ഒന്നാം സ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്ന ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിക്ഷേത്രം തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽനിന്ന് ഉദ്ദേശം 12 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു; ഭാരതത്തിൽ ഭരതപ്രതിഷ്ഠയുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ [[ഇരിഞ്ഞാലക്കുട]] കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം 24 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറിയും. ഈ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളിലേയ്ക്കും നോക്കിത്തൊഴാനുള്ള തറ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് അല്പം മാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഐതിഹ്യപ്രകാരം ഊരകത്തമ്മ തന്റെ ഭക്തനായ തിരുവലയന്നൂർ ഭട്ടതിരിയുടെ ഓലക്കുടയിൽ കയറിയിരുന്ന [[കാമാക്ഷി അമ്മൻ കോവിൽ|കാഞ്ചീ കാമാക്ഷി]] തന്നെയാണ്. ഊരകത്ത് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയപ്പോൾ ഭഗവതിയുടെ ഒരംശം വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിലും സാന്നിദ്ധ്യമരുളി എന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ, വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ ജ്യേഷ്ഠനായ ശ്രീരാമനോടൊപ്പം കുടികൊള്ളാനായിരുന്നു ഭരതന്റെ ആഗ്രഹമത്രേ. എന്നാൽ ഭക്തനായ വാക്കയിൽ കൈമളുടെ അഭ്യർത്ഥനപ്രകാരം ഭരതൻ കൂടൽമാണിക്യത്ത് സംഗമേശ്വരനായി കുടികൊണ്ടുവെന്നും എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യം ഇന്നും വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടെന്നുമാണ് കഥ. ===കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ (ഭദ്രകാളി)=== കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമായ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഉദ്ദേശം 36 കിലോമീറ്റർ തെക്കുപടിഞ്ഞാറുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. പരശുരാമൻ പ്രതിഷ്ഠിച്ച നാല് അംബികാലയങ്ങളിലൊന്നാണത്രേ ഇത്. കേരളത്തിലെ 64 ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മൂലസ്ഥാനമായും കൊടുങ്ങല്ലൂരിനെ കണ്ടുവരുന്നു. ചിലപ്പതികാരത്തിലെ വീരനായികയായ കണ്ണകിയായും ഭഗവതിയെ കണ്ടുവരുന്നുണ്ട്. കൊടുങ്ങല്ലരിലേയ്ക്ക് നോക്കിത്തൊഴാനുള്ള തറ ഒരു ആൽമരത്തിന്റെ തറയാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽനിന്ന് അല്പം പടിഞ്ഞാറുമാറിയാണ് ഈ ആൽമരം. ഊരകം ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്നാണ് വിശ്വാസം. ഊരകത്തമ്മയുടെ അദൃശ്യ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ളതുകൊണ്ട് കൂടിയാകണം കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയ്ക്കും ഇവിടെ സ്ഥാനം ഉറപ്പിച്ചത്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ മൂലയിലേയ്ക്കു നോക്കി കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ തൊഴുന്ന ഭക്തർ തുടർന്ന് അവിടെത്തന്നെ വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് പ്രധാന ശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളും നോക്കിത്തൊഴുന്നു. ===വേദവ്യാസൻ, ദക്ഷിണാമൂർത്തി=== ഇതിഹാസകാവ്യമായ മഹാഭാരതത്തിന്റെയും പതിനെട്ട് പുരാണങ്ങളുടെയും കർത്താവായ വേദവ്യാസന് ഇവിടെ തെക്കുഭാഗത്തെ ഒരു ആൽമരത്തിന്റെ ചുവട്ടിൽ അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ട്. ഒരു ചെറിയ ഉരുളൻകല്ലിലാണ് വേദവ്യാസനെ സങ്കല്പിച്ചുതൊഴുന്നത്. കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയുടെ തറയ്ക്ക് തൊട്ടുപടിഞ്ഞാറുമാറിയാണ് വേദവ്യാസസങ്കല്പം. ഈ തറയിൽ ദർശനം നടത്തിക്കഴിഞ്ഞാൽ മണലിൽ 'ഹരിശ്രീ ഗണപതയേ നമഃ അവിഘ്നമസ്തു ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ' എന്ന വിദ്യാരംഭമന്ത്രം എഴുതുകയും വേണം. വ്യാസശിലയുടെ താഴെ ദക്ഷിണാമൂർത്തിസങ്കല്പവുമുണ്ട്. ശിവന്റെ തന്നെ സന്യാസഭാവമാണ് ദക്ഷിണാമൂർത്തി. പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ ആദിഗുരു എന്ന സങ്കല്പത്തിലുള്ളതാണ് ഈ ഭാവം. അതിനാൽ വിദ്യാഭിവൃദ്ധിയ്ക്ക് ദക്ഷിണാമൂർത്തിഭജനവും ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വ്യാസശിലയുടെ ചുവട്ടിലുള്ള ദക്ഷിണാമൂർത്തിയെ തൊഴുതുവേണം അയ്യപ്പനെ തൊഴാൻ എന്നാണ് ആചാരം. ഇല്ലെങ്കിൽ ദർശനപുണ്യം നശിയ്ക്കുമത്രേ! ===പാറമേക്കാവിലമ്മ (ഭദ്രകാളി - മൂലസ്ഥാനം)=== വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുഭാഗത്ത് തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽത്തന്നെയുള്ള പ്രസിദ്ധമായ ഭഗവതിക്ഷേത്രമാണ് പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രം. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട് രണ്ട് പങ്കാളികളിലൊരാളായ ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠ പ്രസിദ്ധമായ [[അങ്ങാടിപ്പുറം തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ഭഗവതിക്ഷേത്രം|തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലെ]] പ്രതിഷ്ഠയാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ഈ പ്രതിഷ്ഠയുടെ മൂലസ്ഥാനം വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് വടക്കുഭാഗത്തുള്ള ഇലഞ്ഞിത്തറയാണ്. ഇത് ഇവിടെ വരാൻ കാരണമായ ഒരു സംഭവമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന് തെക്കുഭാഗത്തുള്ള [[കൂർക്കഞ്ചേരി]]യിലെ അപ്പാട്ട് കളരിത്തറവാട്ടിലെ കാരണവരായിരുന്ന കുറുപ്പാൾ തിരുമാന്ധാംകുന്നിലമ്മയുടെ പരമഭക്തനായിരുന്നു. എല്ലാമാസവും മുടങ്ങാതെ തിരുമാന്ധാംകുന്നിൽ ദർശനത്തിനുപോയിരുന്ന അദ്ദേഹത്തിന് പ്രായാധിക്യം കാരണം അതിന് കഴിയാതെ വരുമെന്ന ഘട്ടം വന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം ഇഷ്ടദേവതയോട് നാട്ടിൽ കുടികൊള്ളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. കരുണാമയിയായ ദേവി അത് സമ്മതിച്ച് കുറുപ്പാളറിയാതെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓലക്കുടയിൽ കയറിയിരുന്നു. യാത്രകഴിഞ്ഞ് ക്ഷീണിതനായി തിരിച്ചെത്തിയ കുറുപ്പാൾ വടക്കുംനാഥനെ തൊഴുത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ കിടന്നുറങ്ങി. ഉണർന്നെഴുന്നേറ്റ് കുടയുമെടുത്ത് പോകാൻ നിന്ന അദ്ദേഹം കുട അവിടെ ഉറച്ചുകഴിഞ്ഞതായി കണ്ടു. തുടർന്ന് പ്രശ്നം വച്ചുനോക്കിയപ്പോൾ ദേവീസാന്നിദ്ധ്യം കണ്ടു. ദേവീസാന്നിധ്യം കണ്ടതിനെത്തുടർന്ന് ദേവിയെ തന്റെ തറവാട്ടിലെ കളരിയിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു യഥാവിധി പൂജാവിധികൾ ചെയ്തു കൊള്ളാം എന്ന് മനമുരുകി പ്രാർത്ഥിച്ചതിനെ തുടർന്ന് ഓലക്കുട അവിടെ നിന്നും എടുക്കുകയും തുടർന്ന് തന്റെ കൂർക്കഞ്ചേരി തറവാട്ടിലെ കളരിയിൽ ദേവിയെ ശാക്തേയവിധി പ്രകാരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത് കളരിയുടെ തൊട്ടുപുറകിലുള്ള പാറോം മരച്ചുവട്ടിൽ ആയതിനാൽ പാറോംകാവ് ഭഗവതി എന്ന് ദേശനിവാസികൾ വിളിച്ചു പോന്നു .കാലക്രമേണ പാറോംകാവ് ലോപിച്ചു പാറമേക്കാവ് ഭഗവതി എന്നറിയപ്പെട്ടു. ദേവീദർശനം വെളിപ്പെട്ടത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ വെച്ചായതുകൊണ്ട് കാരണവർ ഇവിടെയും ദേവിയുടെ ഒരു ശിലാപ്രതിഷ്ഠ നടത്തി. പിന്നീട് വടക്കുംനാഥ ക്ഷേത്രം കൂടുതൽ വിപുലീകരിക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി ഈ പ്രതിഷ്ഠ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള കൂറ്റൻ പാറയുടെ മുകളിലേയ്ക്കുമാറ്റി. അങ്ങനെ ആ ക്ഷേത്രത്തിന് പാറമേക്കാവ് എന്ന പേരുവന്നു. കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ തറവാട്ടിലെ കാരണവരുടെ കളരിയിൽ പാറമേക്കാവ് ഭഗവതിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ കൂടാതെ ചണ്ഡികാഭഗവതി, മനക്കൊടി അയ്യപ്പൻ, വനശാസ്താവ് ,വീരഭദ്രൻ, കുറുപ്പാൾ കാരണവർ എന്നീ പ്രതിഷ്ഠകൾ കൂടിയുണ്ട്. കാരണവർ ദേവിയിൽ സമാധി പ്രാപിച്ചതോടെ കാരണവരുടെ രൂപം പിന്തലമുറക്കാർ കളരിയ്ക്ക് പുറത്ത് പ്രതിഷ്ഠിക്കുകയാണ് ഉണ്ടായത്.ശിവലിംഗരൂപത്തിലുള്ള കുഴയുടെ രൂപത്തിൽ ആണ് കാരണവരുടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത്. കുറുപ്പാൾ കാരണവർക്ക് ദേവിയുമായുള്ള അഭേദ്ധ്യമായ ബന്ധം ഉള്ളതിനാൽ പുറത്തുള്ള പ്രതിഷ്ഠ ഉറയ്ക്കാതെയിരിയ്ക്കുകയും പിന്നീട് ജ്യോതിഷവിധി പ്രകാരം കളരിയ്ക്ക് അകത്തുതന്നെ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയും ചെയ്യുകയായിരുന്നു. കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ കളരിയോട് അനുബന്ധിച്ചു സർപ്പക്കാവും, ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സും നിലകൊള്ളുന്നു. ഇന്നും പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രത്തിലെ വേല അടിയന്തരം പ്രമാണിച്ച് ക്ഷേത്രക്കോമരം കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ കളരിയിൽ വരുകയും അരിയേറു നടത്തി മൂലസ്ഥാനത്തോടുള്ള കടപ്പാട് അറിയിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു വരുന്നു. മകരമാസത്തിലെ പാനപ്പറ, തൃശൂർ പൂരത്തോടനുബന്ധിച്ചുള്ള പൂരപ്പറ ഇതെല്ലാം തുടങ്ങുന്നത് കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ തറവാട്ടിൽ നിന്നുമാണ്. കാരണവർ ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ വിശ്രമിച്ചതിനെ തുടർന്ന് ദേവീചൈതന്യം ബോധ്യപ്പെട്ടതിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കാണ് തൃശൂർ പൂരത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള വിശ്വപ്രസിദ്ധമായ ഇലഞ്ഞിത്തറ മേളം വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് നടത്തിവരുന്നത്. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന്റെ പങ്കാളികളിൽ മതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് കയറുന്നത് പാറമേക്കാവിലമ്മ മാത്രമാണ്. == നിത്യപൂജകൾ == നിത്യേന മൂന്നുപൂജകൾ നടക്കുന്ന മഹാക്ഷേത്രമാണ് തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം. പുലർച്ചെ മൂന്നുമണിയ്ക്ക് നിയമവെടിയും തുടർന്ന് ഏഴുപ്രാവശ്യമുള്ള ശംഖുവിളിയും [[തവിൽ]], [[നാദസ്വരം]], [[കുഴിത്താളം]], [[ഇടുതുടി]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളുമുപയോഗിച്ച് ഭഗവാന്മാരെയും ദേവിയെയും പള്ളിയുണർത്തിയശേഷം നാലുമണിയ്ക്ക് നടതുറക്കുന്നു. നിർമ്മാല്യദർശനമാണ് ആദ്യത്തെ ചടങ്ങ്. തുടർന്ന് അഭിഷേകങ്ങൾ തുടങ്ങുന്നു. വടക്കുന്നാഥന് നെയ്യഭിഷേകം നടക്കുന്നത് ഈ സമയത്താണ്. രാവിലെ ആറുമണിയ്ക്ക് ഉഷഃപൂജ തുടങ്ങുന്നു. ആദ്യം വടക്കുന്നാഥന്നും, പിന്നീട് ക്രമത്തിൽ ശ്രീപാർവ്വതി, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ, ഗണപതി എന്നിവർക്കും ഈ സമയത്ത് പൂജ നടക്കുന്നു. അതിനുശേഷം രാവിലെ ഏഴുമണിയ്ക്കും എട്ടുമണിയ്ക്കുമിടയിൽ വടക്കുന്നാഥന്ന് ശംഖാഭിഷേകം, ധാര, രുദ്രാഭിഷേകം തുടങ്ങിയവയും നടത്തുന്നു. പത്തുമണിയ്ക്ക് ഉച്ചപ്പൂജ തുടങ്ങുന്നു. ഉഷഃപൂജയുടെ അതേ ക്രമത്തിലാണ് ഇവിടെയും പൂജ നടക്കുന്നത്. പത്തേമുക്കാൽ വരെ പൂജ നീണ്ടുനിൽക്കും. തുടർന്ന് പതിനൊന്നുമണിയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കുന്നു. വൈകീട്ട് അഞ്ചുമണിയ്ക്ക് വീണ്ടും നടതുറക്കുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് സൂര്യാസ്തമയമനുസരിച്ച് ദീപാരാധന. ഉഷഃപൂജയുടെയും ഉച്ചപ്പൂജയുടെയും അതേ ക്രമമാണ് ഇതിനും അനുവർത്തിയ്ക്കുന്നത്. തുടർന്ന് ഏഴുമണിയ്ക്ക് അതേ ക്രമത്തിൽ അത്താഴപ്പൂജയും നടക്കുന്നു. എട്ടുമണിയ്ക്ക് തൃപ്പുക. സുഗന്ധപൂരിതമായ പുക നവധാന്യങ്ങളുപയോഗിച്ച് ശ്രീകോവിൽ മുഴുവൻ വ്യാപിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. വടക്കുന്നാഥന്നും ശ്രീരാമസ്വാമിയ്ക്കുമാണ് തൃപ്പുക നടത്തുന്നത്. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ തൃപ്പുക തൊഴുന്നത് അതിവിശേഷമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. തൃപ്പുക തൊഴുതാൽ സർവ്വാഭീഷ്ടസിദ്ധിയുണ്ടാകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. തന്മൂലം നിരവധി ഭക്തർ ഇതിന് നിൽക്കും. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം സപ്തചിരഞ്ജീവികളിലൊരാളായ [[അശ്വത്ഥാമാവ്]] നിത്യവും തൃപ്പുക തൊഴാൻ ഇവിടെ വരുമെന്നൊരു സങ്കല്പമുണ്ട്. ശാപം മൂലം വ്രണം പൊട്ടിയൊലിച്ചുകഴിയുന്നതായി പറയപ്പെടുന്ന അശ്വത്ഥാമാവ് വരുമ്പോൾ എല്ലാവരും വഴിമാറിനിൽക്കണമെന്നാണ് സങ്കല്പം. തൃപ്പുക കഴിഞ്ഞാൽ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കാൻ പാടില്ലെന്നാണ് നിയമം. തുടർന്ന് രാത്രി എട്ടരയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കും. സാധാരണ ദിവസങ്ങളിലെ പൂജാക്രമങ്ങളാണ് മേൽ സൂചിപ്പിച്ചത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിലും (ഉദാ: ശിവരാത്രി, തിരുവാതിര, [[പ്രദോഷവ്രതം]], മുപ്പെട്ട് [[തിങ്കളാഴ്ച]]) ഉദയാസ്തമനപൂജയുള്ള ദിവസങ്ങളിലും [[സൂര്യഗ്രഹണം|സൂര്യ]]-[[ചന്ദ്രഗ്രഹണം|ചന്ദ്രഗ്രഹണങ്ങളുള്ള]] ദിവസങ്ങളിലും പൂജാക്രമങ്ങളിൽ മാറ്റം വരും. ശിവരാത്രിനാളിൽ രാത്രി നടയടയ്ക്കില്ല. പകരം, രാത്രിയിലെ ഓരോ യാമത്തിലും യാമപൂജയും കലശാഭിഷേകവുമുണ്ടാകും. പ്രദോഷദിവസം സന്ധ്യയ്ക്ക് വിശേഷാൽ അഭിഷേകമുണ്ട്. [[മീനം|മീനമാസത്തിലെ]] [[ആറാട്ടുപുഴ പൂരം]] ദിവസം സന്ധ്യയ്ക്ക് ക്ഷേത്രനട അടയ്ക്കും. ദേവസംഗമം കാണാൻ വടക്കുന്നാഥൻ നേരത്തേ പുറപ്പെടുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. എല്ലാ പൂജകൾക്കും ദീപാരാധനയ്ക്കും അകത്ത് ഇടയ്ക്ക വായനയും പുറത്ത് നാദസ്വരവുമുണ്ടാകും. കേരളത്തിലെ അറിയപ്പെടുന്ന തന്ത്രികുടുംബങ്ങളിലൊന്നായ [[എളവള്ളി]] പുലിയന്നൂർ മനയ്ക്കാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ തന്ത്രാധികാരം. മേൽശാന്തി, കീഴ്ശാന്തി പദവികൾ ദേവസ്വം വക നിയമനമാണ്. പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായം നിലനിൽക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം. നിലവിൽ നാല് മേൽശാന്തിമാർ ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ട്. ഇവർ 2007-ൽ സ്ഥാനമേറ്റവരാണ്. മേൽശാന്തി പദവി അനുഷ്ഠിയ്ക്കുന്നവർ കർശനമായ ബ്രഹ്മചര്യനിഷ്ഠ പാലിയ്ക്കേണ്ടതുണ്ട്. ശിവപാർവ്വതിമാരുടെയും ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെയും മേൽശാന്തിമാർ പൂർണ്ണമായും പുറപ്പെടാശാന്തിമാരായി കഴിച്ചുകൂട്ടേണ്ടതാണ്. മറ്റ് രണ്ടുപേർക്ക് പൂജകൾക്കോ മറ്റ് വിശേഷച്ചടങ്ങുകൾക്കോ പോകാം. മൂന്നുമാസം കൂടുമ്പോൾ ഇവർ പരസ്പരം വച്ചുമാറുന്നതിനാൽ ഒരു വർഷം അഞ്ച് പ്രധാനമൂർത്തികളെയും പൂജിയ്ക്കാനുള്ള അവസരം ഇവർക്ക് ലഭിയ്ക്കുന്നു. ==തൊഴേണ്ട രീതികൾ== വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്ന ഭക്തർ കർശനമായും പാലിയ്ക്കേണ്ട ഒരു ദർശനക്രമം പുരാതനകാലം മുതലേ പറഞ്ഞുവരുന്നുണ്ട്. നാലമ്പലത്തിനകത്തും പുറത്തുമായി നടത്തേണ്ട ദർശനക്രമം അനുവർത്തിയ്ക്കുന്ന രണ്ട് സംസ്കൃതശ്ലോകങ്ങളാണ് ഇവയുടെ ആധാരം. അവയിൽ പുറത്ത് ദർശനം നടത്തേണ്ട ക്രമം പറയുന്ന ശ്ലോകം ഇതാണ്: {{quote|ശ്രീമൂലസ്ഥാന, വൃഷ്ണീശ്വര, വൃഷ, ഭൃഗുജാൻ, ഹന്ത സിംഹോദരം തം, കാശീശം, ശംഭുകുംഭം, കനകവരസഭാനായകം, സേതുനാഥം, ശ്രീഭദ്രാം, സംഗമേശം, വലയപുരിശിവാം, കുംഭപംക്തിം, മുനീന്ദ്രം, ഭൂതേശം, ശംഖചക്രം, ഫണിവരശയനം, നൃത്തനാഥം ച വന്ദേ.}} ഇതനുസരിച്ച് ആദ്യം ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്ത് വന്ദിയ്ക്കുക. തുടർന്ന പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തുകടന്ന് വടക്കുന്നാഥനെ പുറത്തുനിന്ന് മനസാ വണങ്ങി പ്രദക്ഷിണം വച്ചശേഷം കൂത്തമ്പലത്തിനടുത്തുള്ള ഗോശാലകൃഷ്ണനെ (വൃഷ്ണീശ്വരൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. പിന്നീട് പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് വടക്കുപടിഞ്ഞാറേ നാലമ്പലക്കെട്ടിലുള്ള ഋഷഭനെ (വൃഷം) വന്ദിയ്ക്കുക. ഋഷഭൻ സദാ ധ്യാനനിമഗ്നനും നഗ്നനുമായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ കൈകൊട്ടിയുണർത്തി, വസ്ത്രത്തിൽ നിന്ന് ഒരു നൂലെടുത്തുവേണം ഇവിടെ ദർശനം നടത്താൻ. അതിനുശേഷം പ്രദക്ഷിണം തുടർന്ന് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ ദീപരൂപത്തിലുള്ള പരശുരാമനെ (ഭൃഗുജൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് കിഴക്കേ നടയിലെ സിംഹോദരനെ വണങ്ങുക. സിംഹോദരന്റെ നടയിലെത്തുന്നത് ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുവശത്തുകൂടിയേ ആകാവൂ എന്നാണ് നിയമം. ശിവഭൃത്യനായ സിംഹോദരനെ തൊഴുതശേഷം അടുത്തുള്ള ഒരു ചെറിയ ബലിക്കല്ലിനടുത്തുനിന്ന് വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് കാശീവിശ്വനാഥനെ വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം അടുത്തുള്ള ദ്വാരത്തിലൂടെ വടക്കുന്നാഥന്റെ താഴികക്കുടം നോക്കിത്തൊഴുക. ഭഗവാനെ കാശീവിശ്വനാഥനായി സങ്കല്പിച്ചുവേണം ഈ ദർശനം. തുടർന്ന് തിരിഞ്ഞുനടക്കാതെ പ്രദക്ഷിണവഴിയിലേയ്ക്ക് ചെല്ലുക. അങ്ങനെ പ്രദക്ഷിണം വച്ച് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ അവിടെയുള്ള ശംഭുത്തറയിൽ കയറിച്ചെന്ന് വടക്കോട്ട് നോക്കി ചിദംബരനടരാജനെയും (കനകവരസഭാനായകൻ) കിഴക്കോട്ട് നോക്കി രാമനാഥസ്വാമിയെയും (സേതുനാഥൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം, തറയുടെ തെക്കുഭാഗത്തുകൂടെ ഇറങ്ങിച്ചെന്ന് പ്രദക്ഷിണം തുടരുക. തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തെത്തുമ്പോൾ അവിടെനിന്ന് തെക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ (ശ്രീഭദ്ര) വന്ദിയ്ക്കുക. തുടർന്ന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിലെ അമ്മൻതറയിലെത്തുമ്പോൾ അവിടെ കയറിനിന്ന് തെക്കോട്ട് നോക്കി ആദ്യം കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും (സംഗമേശൻ) പിന്നീട് ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിയെയും (വലയപുരിശിവ) അവസാനം വടക്കോട്ട് നോക്കി പ്രധാനശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളെയും (കുംഭപംക്തി) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം വ്യാസശിലയിലെത്തി വേദവ്യാസനെയും (മുനീന്ദ്രൻ) ഗണപതിയെയും വന്ദിച്ച് 'ഓം ഹരിശ്രീ ഗണപതേ നമഃ' എന്ന് മണലിൽ എഴുതുക. പിന്നീട് പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് അയ്യപ്പസ്വാമിയെയും (ഭൂതേശൻ) പുറകിലെ മൃതസഞ്ജീവനിത്തറിയിലെ ഹനുമാൻ സ്വാമിയെയും (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം വേട്ടേയ്ക്കരൻ സ്വാമിയെയും നാഗദൈവങ്ങളെയും (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) വന്ദിച്ച് പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് ശംഖചക്രങ്ങളെയും തൊഴുത് പടിഞ്ഞാറേ നടയിൽ തിരിച്ചെത്തുക. അവിടെയുള്ള ശങ്കരാചാര്യപ്രതിഷ്ഠയെ വന്ദിച്ചശേഷം വടക്കുന്നാഥന്റെ നടയ്ക്കുനേരെയുള്ള വാതിലിലൂടെ അകത്തേയ്ക്ക് കടക്കുക. ഇടതുവശത്ത് കാണപ്പെടുന്ന നന്ദികേശനെ വന്ദിച്ചശേഷം ഇരുവശങ്ങളിലായി കാണപ്പെടുന്ന വാസുകീശയനനെയും (ഫണിവരശയനൻ) നൃത്തനാഥനെയും കൂടി വന്ദിച്ചാൽ പുറത്തെ പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയായി. ഇതിനുശേഷം പഞ്ചാക്ഷരജപത്തോടെ നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്ക് കടക്കുക. അകത്ത് പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്നതിനും ഒരു നിശ്ചിതക്രമമുണ്ട്. അത് ഇപ്രകാരമാണ്: {{quote|ശംഭും, ഗൗരീം, ഗണേശം, പുരമുരമഥനം, മാധവം, മധ്യനാഥം, വിഘ്നേശം, ശൈലകന്യാം, ഹര, ഹരതനയം, മദ്ധ്യനാഥാംബുജാക്ഷൗ, ഭൂയോഹം പാർവ്വതീമാധവമപി ച ഹരിം രാവണാനംഗശത്രും, ഹേരംബം തം ഭവാനീം, വൃഷഗിരിനിലയം ശങ്കരം ച വന്ദേ.}} ഇതുനസരിച്ച് ആദ്യം വടക്കുന്നാഥനെ (ശംഭു, ഹരൻ, ശങ്കരൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിന്റെ വടക്കുവശത്തുകൂടി വന്നിട്ടുവേണം ഭഗവാനെ വന്ദിയ്ക്കാൻ. തുടർന്ന്, മണ്ഡപത്തിലിരുന്ന് ജപിയ്ക്കുന്ന ബ്രാഹ്മണരെയും വന്ദിച്ചശേഷം തെക്കുഭാഗത്തുനിന്ന് ഭഗവാനെ ഒന്നുകൂടി തൊഴുത് എതിർദിശയിലുള്ള ശ്രീപാർവ്വതിയെ (ഗൗരി, ശൈലകന്യ, ഭവാനി) വന്ദിയ്ക്കാൻ ചെല്ലുക. ദേവിയെ തൊഴുതശേഷം അടുത്തുള്ള മുത്തിക്കല്ലിലും തൊഴുത് ഓവുവരെ പോയി തിരിച്ചുവരിക. വീണ്ടും ദേവിയെ തൊഴുതശേഷം ശ്രീകോവിലിന്റെ കന്നിമൂലയിൽ വാഴുന്ന മഹാഗണപതിയെ (ഗണേശൻ, വിഘ്നേശൻ, ഹരതനയൻ, ഹേരംബൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. ഗണപതിയെ തൊഴുതശേഷം പ്രദക്ഷിണം നിർത്തിവച്ച് തെക്കോട്ട് വന്ന് ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയെ (പുരമുരമഥനൻ, മദ്ധ്യനാഥൻ, പാർവ്വതീമാധവൻ, രാവണാനംഗശത്രു) വന്ദിയ്ക്കുക. പിന്നീട് വീണ്ടും തെക്കോട്ട് യാത്രചെയ്ത് ശ്രീരാമസ്വാമിയെ (മാധവൻ, അംബുജാക്ഷൻ, ഹരി) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെ ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിൽ ദീപരൂപത്തിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ഹനുമാൻ സ്വാമിയെ (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) മനസാ സ്മരിയ്ക്കുക. പിന്നീട് വീണ്ടും തെക്കോട്ട് വന്ന് ശ്രീകോവിൽച്ചുമരിലെ നരസിംഹമൂർത്തിയെ വന്ദിച്ചശേഷം കിഴക്കോട്ട് നോക്കി സൂര്യഭഗവാനെയും (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) സ്മരിച്ച് നമസ്കരിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം തിരിച്ചുവന്ന് വീണ്ടും ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയെയും ഗണപതിയെയും വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം വീണ്ടും പാർവ്വതീദേവിയുടെ നടയിലേയ്ക്ക് വരിക. ദേവിയെ തൊഴുത് അപ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് വീണ്ടും വടക്കുന്നാഥനെ തൊഴുത് ഓവിനടുത്തെത്തിവേണം പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയാക്കാൻ. തുടർന്ന് വീണ്ടും ഗണപതി, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ, ഹനുമാൻ, നരസിംഹം, സൂര്യൻ, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ, ഹനുമാൻ, നരസിംഹം, സൂര്യൻ എന്നീ ക്രമത്തിൽ വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം ശങ്കരനാരായണനെ ഒരിയ്ക്കൽ കൂടി തൊഴുത് ഗണപതിയെയും പാർവ്വതിയെയും അവസാനം വീണ്ടും വടക്കുന്നാഥനെയും വന്ദിച്ച് പുറത്ത് കടക്കുക. അതോടെ അകത്തെ ദർശനവും പൂർത്തിയാകുന്നു. ഇപ്രകാരമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ ദർശനക്രമം. മേല്പറഞ്ഞ രണ്ട് ശ്ലോകങ്ങൾ കൂടാതെ മലയാളഭാഷയിൽ തന്നെ രചിച്ച ഒരു കീർത്തനവും ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. ''തൃശ്ശിവപ്പേരൂർ മതിലകത്തുള്ളൊരു'' എന്ന് തുടങ്ങുന്ന ഈ ശ്ലോകത്തിൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ ദർശനക്രമം വിശദമായി പറയുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ, ഇതേ ചിട്ടയിൽ തന്നെ ദർശനം നടത്തുന്നവർ ഇന്ന് കുറവാണ്. പലർക്കും ഈ ശ്ലോകങ്ങൾ അറിയുകപോലുമില്ല എന്നതാണ് സത്യം. ചിലർ പ്രദക്ഷിണം പാതിവഴിയിൽ അവസാനിപ്പിച്ച് കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ ഇറങ്ങി പാറമേക്കാവിൽ ദർശനത്തിന് പോകാറുണ്ട്. അല്പസമയം അവിടെ ചെലവഴിച്ച ശേഷം തിരിച്ച് കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ വന്നാണ് അവർ ദർശനം പൂർത്തിയാക്കുന്നത്. കൂടാതെ അടുത്തുള്ള മണികണ്ഠനാലിലെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയെയും ഭക്തർ വന്ദിയ്ക്കാറുണ്ട്. == വിശേഷ ദിവസങ്ങൾ == [[ചിത്രം:VadakkumnathanKshethram-ThrissurPooramDay.JPG|220px|thumb|ക്ഷേത്രം തൃശൂർ പൂരം നാളിൽ]] ഉത്സവമില്ലാത്ത ദേവനാണ് വടക്കുന്നാഥൻ. വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിലെ ദേവന്മാർക്ക് ഉത്സവാഘോഷമോ പൂരമോ ഇല്ല. പണ്ട് കാലത്ത് ഉത്സവമുണ്ടായിരുന്നെന്നും അത് പിന്നീട് മുടങ്ങിയെന്നും പറയുന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ ഇന്ദ്രാദിദേവന്മാരെല്ലാവരും കൂടി ഒരു ഗംഭീര ഉത്സവം നടത്തിയെന്നും അത് അതിഗംഭീരമായതിനാൽ പിന്നീട് അത്തരത്തിലൊന്ന് ആവശ്യമില്ലെന്ന് ശിവൻ പറഞ്ഞുവെന്നും ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിനാൽ പ്രത്യേക ഉത്സവങ്ങൾ ഇവിടെ ഇല്ല. എന്നിരുന്നാലും എല്ലാ ആഴ്ചയിലെയും ശിവപ്രധാനമായ ഞായറാഴ്ച, ശിവപാർവതി പ്രധാനമായ തിങ്കളാഴ്ച, പ്രദോഷവ്രതം എന്നിവ ധാരാളം വിശ്വാസികൾ എത്തിച്ചേരുന്ന പ്രധാന ദിവസങ്ങളാണ്. ശ്രീപാർവതിയ്ക്ക് ചൊവ്വ, വെള്ളി, പൗർണമി എന്നിവയും ശ്രീരാമസ്വാമിയ്ക്ക് വ്യാഴാഴ്ചയും പ്രധാനം. ===മഹാശിവരാത്രി=== {{പ്രധാന ലേഖനം|ശിവരാത്രി}} കുംഭമാസത്തിലെ കറുത്തപക്ഷത്തിലെ ചതുർദ്ദശിദിവസം ലക്ഷദീപങ്ങൾ തെളിയിച്ചും പുഷ്പങ്ങളാൽ അലങ്കരിച്ചും ആഘോഷിയ്ക്കുന്ന മഹാശിവരാത്രി ഉത്സവമാണ് ഇവിടെ പ്രധാനം. ലോകത്തിലെ എല്ലാ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലും വിശേഷദിവസമാണിത്. അന്ന് തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിനു വരുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് ദേവീദേവന്മാർ എഴുന്നള്ളിവന്ന് വടക്കുംനാഥനെ വന്ദിച്ച് മടങ്ങുന്നു. അവ പാറമേക്കാവ്, തിരുവമ്പാടി, ചെമ്പുക്കാവ്, കണിമംഗലം, ലാലൂർ, അയ്യന്തോൾ, നൈതലക്കാവ്, ചൂരക്കോട്, കാരമുക്ക്, പനമുക്കമ്പിള്ളി, അശോകേശ്വരം എന്നീ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്നാണ്. ശിവരാത്രിയോടനുബന്ധിച്ച് രാവിലെയും വൈകുന്നേരവും 1001 കതിനവെടിയും ദിവസം മുഴുവൻ നെയ്യഭിഷേകവും നടത്താറുണ്ട്. ശിവരാത്രിയോടനുബന്ധിച്ച് വിശേഷാൽ കലാപരിപാടികളുമുണ്ടാകും. ===ധനു തിരുവാതിര=== ധനുമാസത്തിലെ തിരുവാതിര, വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളോടുകൂടി ആചരിച്ചുവരുന്നു. ഭഗവാന്റെ പിറന്നാൾ ദിനമാണെന്നും, അതല്ല, ശിവപാർവ്വതിമാരുടെ വിവാഹ ദിവസമാണെന്നും പറയപ്പെടുന്ന ഈ ദിവസം, ക്ഷേത്രം തന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ശ്രീരുദ്രമന്ത്രജപം നടത്താറുണ്ട്. നെടുമംഗല്യത്തിനായി നിരവധി സ്ത്രീകൾ ഇവിടെ ദർശനത്തിനെത്താറുണ്ട്. അവർക്ക് വിശേഷാൽ ഗോതമ്പുകഞ്ഞിയും പുഴുക്കും നൽകുന്നത് ഈ ദിവസത്തെ പ്രധാന ചടങ്ങാണ്. തിരുവാതിരയോടനുബന്ധിച്ചും നിരവധി കലാപരിപാടികൾ നടത്താറുണ്ട്. എങ്കിലും അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനം [[തിരുവാതിരക്കളി]] തന്നെ. നിരവധി സ്ത്രീകളാണ് അന്നേദിവസം തിരുവാതിരക്കളി നടത്തുന്നത്. ===തൃശ്ശൂർപൂരം=== {{main|തൃശൂർ പൂരം}} അതിപ്രസിദ്ധമായ തൃശ്ശൂർ പൂരം ശ്രീ വടക്കുംനാഥന്റെ സാനിധ്യത്തിലാണ് നടക്കുക. തൃശ്ശൂർ പൂരം നാളിൽ കൈലാസനാഥനെ കണ്ട് വന്ദിക്കാൻ ചുറ്റുവട്ടത്തിൽനിന്നു ദേവീദേവന്മാർ എഴുന്നള്ളിയെത്തും. തൃശ്ശൂർ പൂരമെന്നത് പല പല ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് എഴുന്നെള്ളിച്ച് വന്ന ക്ഷേത്ര മൈതാനിയിലേക്ക് തിരിച്ചുപോകുന്നതിനെയാണ്‌ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. അതിൽ തന്നെ പാറമേക്കാവ് പൂരം മാത്രമേ ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനകത്തേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നുള്ളൂ. വടക്കുന്നാഥൻ ഈ പൂരത്തിന്റെ സാക്ഷി മാത്രമാണ്. ഓരോരുത്തരും വന്നുപോകുന്നു. അത്രമാത്രം. പാറമേക്കാവ് ഭഗവതി മതിൽക്കെട്ടിനകത്തേക്ക് കടക്കുന്നതിന്റെ ഐതിഹ്യമിതാണ്: കൊച്ചിരാജാവിന്റെ കീഴിലെ ധീരയോദ്ധാവായിരുന്ന അപ്പാട്ട് കുറുപ്പാൾ തികഞ്ഞ ദേവീഭക്തനായിരുന്നു. എല്ലാമാസവും അദ്ദേഹം [[അങ്ങാടിപ്പുറം]] തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് ദർശനത്തിനു പോകുമായിരുന്നു. വാർദ്ധക്യത്തെത്തുടർന്ന് അദ്ദേഹത്തിനുപോകാൻ കഴിയാതെ വരുമെന്ന അവസ്ഥ വന്നപ്പോൾ അവസാന ദർശനത്തിനുശേഷം അദ്ദേഹം ഭഗവതിയോട് തന്റെ വീടിനടുത്തേക്ക് വരണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഭക്തവത്സലയായ തിരുമാന്ധാംകുന്നിലമ്മ ആ ആവശ്യം സ്വീകരിച്ചു. തിരിച്ചെത്തിയ കുറുപ്പാൾ വടക്കുന്നാഥനെയും തൊഴുതശേഷം വടക്കുപടിഞ്ഞാറുവശത്തുള്ള ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ കിടന്നുറങ്ങി. ഉണർന്ന് തന്റെ കുടയുമെടുത്ത് യാത്ര ചെയ്യാമെന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ തീരുമാനം. എന്നാൽ അപ്പോഴേക്കും കുട ഉറച്ചുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഇതറിഞ്ഞ് സ്ഥലത്തെത്തിയ ജ്യോത്സ്യന്മാർ കുടയിൽ ഭഗവതിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തി. തുടർന്ന് അവിടെ പ്രതിഷ്ഠയും നടത്തി. ഇന്നും ദിവസവും പാറമേക്കാവിലെ ദീപാരാധനാ സമയത്ത് അവിടെ വിളക്കുവച്ച് പൂജയും നടത്തിവന്നു. കാലക്രമത്തിൽ ഭഗവതിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ ക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ഒരു ചെറുപുഴയുടെ കരയിലെ പാറയുടെ മുകളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. പാറയുടെ മുകളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതിനാൽ '''പാറമേക്കാവ്''' എന്ന പേരുവന്നു. ഭഗവതിയുടെ മൂലസ്ഥാനമായതുകൊണ്ടാണ് പൂരത്തിന് മതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ പാണ്ടിമേളം നടത്തുന്നത്. ഹിന്ദുനിയമപ്രകാരം പാണ്ടിമേളം മതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് നടത്താൻ പാടില്ല. കാരണം അത് ആസുരവാദ്യമാണ്. ദേവവാദ്യമായ പഞ്ചാരിമാത്രമേ പാടുള്ളൂ എന്നാണ് ചിട്ട. എന്നാൽ, അന്നത്തെ കേരളീയസമൂഹത്തിലുണ്ടായിരുന്ന ബ്രാഹ്മണമേധാവിത്വത്തെ എതിർത്ത നഗരപിതാവായ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ]] പ്രതിഷേധസൂചകമായി ചിട്ട തെറ്റിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. == ചിത്രശാല == <gallery> പ്രമാണം:VadakkumnathanTemple2.JPG|തെക്കേ ഗോപുരം പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻക്ഷേത്രം-ഊട്ടുപുര 6.jpg|ഊട്ടുപുര പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻ-ക്ഷേത്രക്കുളം.jpg|ക്ഷേത്രക്കുളം പ്രമാണം:Vadakkumnadhan.jpg|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻ-ക്ഷേത്രം-പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം.jpg|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻ ക്ഷേത്രം-വടക്കേഗോപുരം.jpg|വടക്കേഗോപുരം പ്രമാണം:VadakkumnathaTemple5,Thrissur.JPG|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:Sreemoola sthanam.jpg|ശ്രീ മൂലസ്ഥാനം പ്രമാണം:Vilakku at Vadakkunnathan Temple.jpg|ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെ വിളക്ക് പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം-തെക്കേഗോപുരം.jpg|തെക്കേഗോപുരം പ്രമാണം:Vadakkumnathan Temple.jpg|ക്ഷേത്രഗോപുരം ദീപപ്രഭയിൽ പ്രമാണം:Vadakkumnathan Temple Main Entrance.jpg|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:Vadakkumnatha Kshethram - Thekke Nada.jpg|വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രം തെക്കേ ഗോപുരനട </gallery> == അവലംബം == <references/> == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> </div> *{{Note|sthothramala}} വടക്കും നാഥന്റെ ക്ഷേത്രത്തിലെ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് [[കുരുംബ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം (കൊടുങ്ങല്ലൂർ)|കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയേയും]], [[ഊരകം അമ്മത്തിരുവടി ക്ഷേത്രം|ഊരകത്തമ്മയേയും]], [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം|കൂടൽമാണിക്യം ദേവനേയും]] വന്ദിക്കണമെന്ന് ക്ഷേത്ര സ്തോത്രമാലയിൽ പറയുന്നതിൽ നിന്ന് ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളാണ്‌ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തേക്കാൾ മുൻപ് ഉണ്ടായത് എന്നു മനസ്സിലാക്കാം. {{commonscat|Vadakkunnathan Temple}} {{Famous Hindu temples in Kerala}} ==കുറിപ്പുകൾ== {{notelist}} [[വർഗ്ഗം:നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശ്രീരാമക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:തൃശ്ശൂർ പൂരം]] [[വർഗ്ഗം:ആരാധനാലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ദേശീയപ്രാധാന്യമുള്ള സ്മാരകങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശങ്കരനാരായണക്ഷേത്രങ്ങൾ]] r2jf5qzlmo64ir47gf8j580i83yjo4e 4081056 4081055 2024-04-25T17:18:00Z Vishalsathyan19952099 57735 /* ശിവ-പാർവ്വതി ശ്രീകോവിൽ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vadakkumnathan Temple}} {{Coord |10.5243878|76.2145507|dim:5000_type:city|display=title}} {{Infobox Mandir |name = തൃശ്ശിവപേരൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം |image = Thrissur vatakkunnatha temple.JPG |image size = 250px |alt = |caption = കിഴക്കേ ക്ഷേത്രഗോപുരം |pushpin_map = Kerala |map= Thrissur.jpg |latd = 10 | latm = 27 | lats = 5 | latNS = N |longd= 76 | longm= 14 | longs = 5 | longEW = E |map_caption = ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്ഥാനം |mapsize = 70 |other_names = |devanagari = |sanskrit_transliteration = |tamil = |marathi = |bengali = |script_name = [[മലയാളം]] |script = |country = [[ഇന്ത്യ]] |state/province = [[കേരളം]] |district = [[തൃശ്ശൂർ]] |locale = [[തൃശ്ശൂർ]] |primary_deity = [[പരമശിവൻ|വടക്കുംനാഥൻ]] ([[ശിവൻ]])<br /> [[പാർവതി]]<br /> [[ശ്രീരാമൻ]] ([[മഹാവിഷ്ണു]])<br /> [[ശങ്കരനാരായണൻ]]<br /> [[ഗണപതി]] |important_festivals= [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] (മേടം)<br /> [[മഹാശിവരാത്രി]]<br /> [[തിരുവാതിര ആഘോഷം|തിരുവാതിര]], [[നവരാത്രി]], സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശി, [[രാമനവമി]] |architectural_styles= കേരള-ദ്രാവിഡ പരമ്പരാഗത ശൈലി |number_of_temples= 3 |number_of_monuments= |inscriptions= |date_built= എ.ഡി. 700 (പുനഃനിർമ്മാണം) |creator = |temple_board =[[കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡ്]] |Website = }} {{തൃശ്ശൂർ പൂരം}} [[തൃശ്ശൂർ (നഗരം)|തൃശ്ശൂർ നഗരഹൃദയത്തിലുള്ള]] ([[കേരളം]], [[ഇന്ത്യ]]) ചെറിയ കുന്നായ, [[തേക്കിൻ‌കാട് മൈതാനം|തേക്കിൻകാട് മൈതാനത്തിന്റെ]] മദ്ധ്യത്തിലാണ് ദക്ഷിണ കൈലാസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന '''ശ്രീ വടക്കുംനാഥ ക്ഷേത്രം''' സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [[ശിവൻ]] (വടക്കുംനാഥൻ), [[പാർവ്വതി]], [[ശ്രീരാമൻ]] ([[മഹാവിഷ്ണു]]), [[ശങ്കരനാരായണൻ]], [[ഗണപതി|മഹാഗണപതി]] എന്നിവരാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകൾ.<ref name="S. C. Bhatt, Gopal 2006">{{Cite book | title = Land and People of Indian States and Union Territories:a | last = S. C. Bhatt, Gopal | first = K. Bhargav | publisher = Gyan Publishing House, | year = 2006 | isbn = | location = | pages = }}</ref><ref>{{Cite book | title = A Social History of India | last = സദാശിവൻ | first = എസ്. എൻ. | publisher = എ.പി.എച്ച്. പബ്ലിക്കേഷൻസ് | year = 2000 | isbn = | location = | pages = }} {{തൃശ്ശൂർ പൂരം}} </ref> ശ്രീ വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിനു തൃശ്ശൂരുമായി വളരെ അധികം ചരിത്ര പ്രധാനമായ ബന്ധമാണുള്ളത്. [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ]] കാലഘട്ടത്തിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം ഇന്നത്തെ രീതിയിൽ പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത്. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മതിൽക്കെട്ട് ഉള്ള വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം 20 ഏക്കർ വിസ്താരമേറിയതാണ്. നാലുദിക്കുകളിലുമായി നാലു മഹാഗോപുരങ്ങൾ ഇവിടെ പണിതീർത്തിട്ടുണ്ട്. വടക്കുംനാഥന്റെ മഹാപ്രദക്ഷിണ വഴിയാണ് [[സ്വരാജ് റൗണ്ട്]] എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. അതിനാൽ തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽ വരുന്ന ഒരാൾക്കും വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലൂടെയല്ലാതെ കടന്നുപോകാൻ കഴിയില്ല. പുരാതന കേരളത്തിലെ [[നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ|108 ശിവാലയ സ്തോത്രത്തിൽ]] ഒന്നാം സ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്ന തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രത്തെ '''ശ്രീമദ്ദക്ഷിണകൈലാസം''' എന്നാണ് അതിൽ പ്രതിപാദിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്.<ref>കുഞ്ഞികുട്ടൻ ഇളയതിൻറെ “[[108 ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ]]“</ref> ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉപദേവതകളായി [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ]], [[അയ്യപ്പൻ|അയ്യപ്പൻ,]] [[നരസിംഹം]], [[ഹനുമാൻ]] (സങ്കല്പം), [[വേട്ടേയ്ക്കരൻ]], [[നന്ദികേശ്വരൻ]], [[പരശുരാമൻ]], [[സിംഹോദരൻ]], [[ആദിശങ്കരാചാര്യർ]], [[ഋഷഭൻ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]] എന്നിവരും കുടികൊള്ളുന്നു. കൂടാതെ, മതിൽക്കെട്ടിന് പുറത്ത് പ്രത്യേകം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ|സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയും]] ഗണപതിഭഗവാനും പ്രതിഷ്ഠകളായുണ്ട്. [[കുംഭം|കുംഭമാസത്തിലെ]] [[ശിവരാത്രി]]യും [[ധനു]]മാസത്തിലെ [[തിരുവാതിര ആഘോഷം|തിരുവാതിര]]യും ഒഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ ആണ്ടുവിശേഷദിവസങ്ങളില്ല. എന്നാൽ, [[മേടം|മേടമാസത്തിലെ]] [[പൂരം (നക്ഷത്രം)|പൂരം]] നാളിൽ നടത്തപ്പെടുന്ന വിശ്വപ്രസിദ്ധമായ [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] നടത്തപ്പെടുന്നത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ വച്ചാണ്. ഇതുമൂലം, തൃശ്ശൂർ പൂരം വടക്കുംനാഥന്റെ ഉത്സവമാണെന്ന് തെറ്റിദ്ധരിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [[കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡ്|കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ മഹാക്ഷേത്രം.[[File:Plan of the Hindu temple at Trichur.jpg|thumb|ക്ഷേത്രത്തിന്റെ രേഖാചിത്രം]] == ഐതിഹ്യം == ഇരുപത്തൊന്ന് വട്ടം [[ക്ഷത്രിയൻ|ക്ഷത്രിയരെ]] കൂട്ടക്കൊല ചെയ്തതിന്റെ പ്രായശ്ചിത്തമായി പരശുരാമൻ തനിയ്ക്ക് ലഭിച്ച ഭൂമിയെല്ലാം [[ബ്രാഹ്മണൻ|ബ്രാഹ്മണർക്ക്]] ദാനം ചെയ്തു. അവിടങ്ങളിലെല്ലാം അദ്ദേഹം അവർക്ക് ആരാധന നടത്താൻ ക്ഷേത്രങ്ങളും നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തു. കൂട്ടത്തിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടതായിരുന്നു അദ്ദേഹം തന്നെ മഴുവെറിഞ്ഞ് സൃഷ്ടിച്ച കേരളഭൂമി. കേരളത്തിലെ ബ്രാഹ്മണർക്ക് ആരാധന നടത്താനായി പരശുരാമൻ നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളും നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളും അഞ്ച് ശാസ്താക്ഷേത്രങ്ങളും ഏതാനും വിഷ്ണുക്ഷേത്രങ്ങളും നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തു. അവയിൽ നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്ന തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉത്ഭവത്തിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഒരുദിവസം [[കൈലാസം|കൈലാസത്തിലെത്തിയ]] പരശുരാമൻ താൻ പുതുതായി നിർമ്മിച്ച ഭൂമിയെക്കുറിച്ച് ശിവഭഗവാനോട് സംസാരിയ്ക്കുകയും അവിടെ വാണരുളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ആദ്യം ശിവൻ വിസമ്മതിച്ചു. പിന്നീട് പാർവ്വതീദേവി അഭ്യർത്ഥിച്ചപ്പോൾ മാത്രമാണ് ഭഗവാൻ സമ്മതം മൂളിയത്. ഉടനെത്തന്നെ ശിവപാർഷദന്മാരായ നന്ദികേശ്വരൻ, സിംഹോദരൻ, [[ഭൃംഗീരടി]] തുടങ്ങിയവരും ശിവപുത്രന്മാരായ ഗണപതിയും സുബ്രഹ്മണ്യനും അടക്കം കൈലാസവാസികളെല്ലാവരും കൂടി ഭാർഗ്ഗവഭൂമിയിലേയ്ക്ക് പുറപ്പെട്ടു. അവർ ഭാർഗ്ഗവഭൂമിയിൽ ഒരു സ്ഥലത്തെത്തിയപ്പോൾ പെട്ടെന്നൊരു സ്ഥലത്തുവച്ച് യാത്ര നിന്നു. അവിടെ ഒരു ഉഗ്രതേജസ്സ് കണ്ട പരശുരാമൻ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് ഏറ്റവും ഉചിതമായ സ്ഥലം അതുതന്നെയെന്ന് മനസ്സിലാക്കി. ഉടനെത്തന്നെ അദ്ദേഹം ശിവനോട് അവിടെ കുടികൊള്ളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. ശിവൻ ഉടനെത്തന്നെ പാർവ്വതീസമേതം അങ്ങോട്ട് എഴുന്നള്ളി. ആ സമയത്ത് അവിടെ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട മഹാവിഷ്ണുവിനോട് തന്റെ തെക്കുഭാഗത്തിരിയ്ക്കാൻ പറഞ്ഞ ശിവൻ സ്വയം ഒരു ജ്യോതിർലിംഗമായി മാറി വടക്കുഭാഗത്ത് കുടികൊണ്ടു. അങ്ങനെയാണ് പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് വടക്കുംനാഥൻ എന്ന പേരുണ്ടായത്. ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു [[ആൽമരം|ആൽമരത്തിന്റെ]] തറയിലാണ് ഇത് സംഭവിച്ചതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്ന് അവിടം '''ശ്രീമൂലസ്ഥാനം''' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്ത് ഇന്നും ദിവസവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. തുടർന്ന് ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്തുനിന്നും ശൈവവൈഷ്ണവതേജസ്സുകളെ ആവാഹിച്ച് പരശുരാമൻ തന്നെ ഇന്നത്തെ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. അതിനുശേഷം യഥാവിധി പൂജകൾ കഴിച്ച അദ്ദേഹം തുടർന്ന് തൃശ്ശൂർ ഗ്രാമക്കാരായ [[നമ്പൂതിരി]]മാരെ ക്ഷേത്രഭരണം ഏല്പിച്ച് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ അന്തർദ്ധാനം ചെയ്തു. ഇന്നും അവിടെ പരശുരാമസ്മരണയിൽ ദീപപ്രതിഷ്ഠ നടത്തുന്നുണ്ട്. == ചരിത്രം == [[File:55Trichur Temple Main Entrance.jpg|thumb|right|250px|1913-ലെ ചിത്രം]] വടക്കുംനാഥക്ഷേത്ര നിർമ്മാണം [[പന്തിരുകുലം|പന്തിരുകുലത്തിലെ]] [[പെരുന്തച്ചൻ|പെരുന്തച്ചൻറെ]] കാലത്ത് നടന്നതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. പെരുന്തച്ചൻറെ കാലം ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിലാകയാൽ ക്ഷേത്രത്തിനും [[കൂത്തമ്പലം|കൂത്തമ്പലത്തിനും]] 1300 വർഷത്തെ പഴക്കം ഉണ്ടാകുമെന്ന് കരുതുന്നു.<ref>കുഞ്ഞികുട്ടൻ ഇളയതിൻറെ “കേരളത്തിലെ പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൂടെ”</ref>. ചരിത്രകാരനായ [[വി.വി.കെ. വാലത്ത്|വി.വി.കെ. വാലത്തിന്റെ]] അഭിപ്രായത്തിൽ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം ആദിദ്രാവിഡക്ഷേത്രമായ കാവുകളിൽ ഒന്നായിരുന്നു. പിന്നീട് [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധ]]-[[ജൈനമതം|ജൈന]] പാരമ്പര്യം നിലനിൽക്കുകയും അതിനുശേഷം [[ശൈവമതം|ശൈവ]]-[[വൈഷ്ണവം|വൈഷ്ണവ]] സ്വാധീനത്തിലമരുകയും ചെയ്തു. എസ്.സി. ഭട്ടും ബാർഗവയും 36 വാല്യങ്ങളിലായി എഴുതിയ ചരിത്രഗ്രന്ഥത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രവും പറുവശ്ശേരി ദുർഗ്ഗശ്ശേരി ഭഗവതി ക്ഷേത്രവും [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രം|കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രവും]] ആദ്യകാല ബുദ്ധചൈത്യങ്ങളായിരുന്നു എന്നു പറയുന്നു.<ref name="S. C. Bhatt, Gopal 2006"/> ഇപ്പോൾ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കുഭാഗത്ത് തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽ തന്നെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധ ഭഗവതിക്ഷേത്രമായ [[പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രം|പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രത്തിലെ]] ഭഗവതിയും ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ തന്നെയായിരുന്നു പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്. പഴക്കത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതി ക്ഷേത്രം, [[ഊരകം അമ്മത്തിരുവടി ക്ഷേത്രം]], [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം]] എന്നിവയോളം വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനു പഴക്കമില്ല എന്നു ക്ഷേത്രസ്തോത്രമാല നിന്നും മനസ്സിലാവുന്നു {{Ref|sthothramala}}. === യോഗാതിരിമാർ === തൃശ്ശുർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്ര ഭരണച്ചുമതല വഹിച്ചിരുന്ന [[നമ്പൂതിരി]]മാരാണ് യോഗാതിരിമാർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. [[കേരളം|കേരളത്തിൽ]] നമ്പൂതിരിമാർ ആധിപത്യം സ്ഥാപിച്ചതോടെ വടക്കുംനാഥൻ ക്ഷേത്രം [[തൃശ്ശൂർ]] ഗ്രാമക്കാരായ നമ്പൂതിരിമാരുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായി. തൃശ്ശൂർ യോഗസങ്കേതത്തിൽനിന്നും തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നയാളായ യോഗാതിരിപ്പാടാണ് ക്ഷേത്രത്തിൻറെ ഭരണാധികാരിയായിരുന്നത്. യോഗാതിരിമാരുടെ കാലത്ത് ക്ഷേത്രത്തിൽ കുറ്റവിചാരണയ്ക്കും ശിക്ഷയ്ക്കും വരെ അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു. [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ]] കാലത്തിനു മുൻപ് യോഗാതിരി അവരോധം അവസാനിപ്പിച്ചു. പിന്നീട് [[കൊച്ചി രാജ്യം|കൊച്ചിരാജാവ്]] നേരിട്ട് ക്ഷേത്രഭരണം ഏറ്റെടുക്കുകയും നിരവധി ക്ഷേത്രാചാര പരിഷ്കാരങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്തു. ഇന്ന് കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിൻറെ കീഴിലാണ് ക്ഷേത്രഭരണം നടക്കുന്നത്. === പടയോട്ടം === [[മൈസൂർ]] സുൽത്താനായിരുന്ന [[ടിപ്പു സുൽത്താൻ|ടിപ്പുവിന്റെ]] [[പടയോട്ടം|പടയോട്ടകാലത്ത്]] വടക്കുംനാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിനു കാര്യമായ നാശനഷ്ടങ്ങൾ സംഭവിച്ചതായി ചരിത്രം പറയുന്നില്ല. അതിൽ നിന്നും മനസ്സിലാവുന്നത് നിരവധിക്ഷേത്രങ്ങൾ നശിപ്പിച്ച ടിപ്പു, തൃശ്ശൂർ കടന്നു പോയിട്ടും ക്ഷേത്രേശബഹുമാനാർത്ഥം നശീകരണ പ്രവൃത്തികളിൽ നിന്നും മാറിനിന്നിരുന്നുവെന്നാണ്. തൃശ്ശൂരിലെ പ്രാന്തപ്രദേശങ്ങളിലെ നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഈ പടയോട്ടത്തിൽ പൂർണ്ണമായോ ഭാഗികമായോ നശിപ്പിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട് <ref>ഡോ. എ. ശ്രീധരമേനോൻ -- കേരളശില്പികൾ -- നാഷണൽ ബുക്ക് സ്റ്റാൾ, കോട്ടയം</ref>. === ജൈനക്ഷേത്രം === ക്ഷേത്രം ജൈനസങ്കേതമായിരുന്നു എന്നൊരു വാദഗതിയുണ്ട്. ഉപദേവനായ [[ഋഷഭൻ]] ജൈന തീർത്ഥങ്കരനായ [[ഋഷഭദേവൻ|ഋഷഭദേവനാണ്]] എന്നാണ് ഒരു നിഗമനം. ജൈനർ തത്ത്വചിന്തയിൽ പരാജയപ്പെട്ടപ്പോൾ വൈഷ്ണവർക്കും ശൈവർക്കും തുല്യ പ്രാധാന്യം നൽകി ഒരു ഹിന്ദുക്ഷേത്രമായി രൂപപ്പെടുകയാണ് ചെയ്തത്. ഋഷഭനെ തൊഴുമ്പോൾ ഭക്തന്മാർ തങ്ങളുടെ വസ്ത്രത്തിൽ നിന്നും ഒരു നൂലിഴ എടുത്ത് പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തിയുടെ സന്നിധിയിൽ സമർപ്പിച്ച് തൊഴുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ഇത് പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തിയുടെ നഗ്നത മറയ്ക്കാൻ എന്ന സങ്കല്പത്തിലാണ്. ജൈനമുനി ദിഗംബരനായതു കൊണ്ടാണ് ഈ ആചാരം ഉടലെടുത്തത് എന്ന വാദഗതിയുമുണ്ട്.<ref>പി.ജി.രാജേന്ദ്രൻ രചിച്ച “ക്ഷേത്ര വിജ്ഞാനകോശം"</ref> === സാമൂതിരിയുടെ കീഴിൽ === ക്രി.വ. 1750 മുതൽ 1762 വരെ [[തൃശ്ശൂർ|തൃശ്ശൂരും]], വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രവും [[സാമൂതിരി]]യുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായിരുന്നു. സാമൂതിരി നടത്തിയ ഒരു [[തുലാഭാരം|തുലാഭാരത്തിന്റെ]] കരിങ്കൽത്തൂണ് ഒരു ചരിത്രസ്മാരകമായി ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് കാണാൻ സാധിക്കും. വടക്കേക്കര കോവിലകത്താണ്‌ (ഇന്നത്തെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ]] കോവിലകം) സാമൂതിരിയും സൈന്യവും അന്ന് പാർത്തിരുന്നത്. [[തലപ്പിള്ളി|തലപ്പിള്ളി രാജാക്കന്മാർ]], [[ചെങ്ങഴി നമ്പ്യാന്മാർ]] മുതലായവർ സാമൂതിരിയെ അന്ന് പിന്തുണച്ചിരുന്നു. 1762-ഓടെ [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] രാജാവായിരുന്ന [[കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ|ധർമ്മരാജാ കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മയുടെ]] സഹായത്തോടെ കൊച്ചി രാജാവ് സാമൂതിരിയെ തുരത്തി തൃശ്ശൂരിന്റെ ഭരണം തിരിച്ചു പിടിച്ചുവെന്നു ചരിത്രം. === ശക്തൻ തമ്പുരാൻ === [[പ്രമാണം:Vadakkunnathan Temple- south.JPG|ലഘുചിത്രം|250px|വടക്കുംനാഥ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നട]] വെള്ളാരപ്പിള്ളി കോവിലകത്ത് 1751-ൽ ജനിയ്ക്കുകയും 1769-മുതൽ കൊച്ചിരാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗധേയം നിർണ്ണയിയ്ക്കുന്ന ഇളമുറ തമ്പുരാനായും പിന്നെ 1790-ൽ കൊച്ചിരാജാവായും മാറുകയും ചെയ്ത [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ|രാമവർമ്മ ശക്തൻതമ്പുരാന്റെ]] കാലത്താണ് തൃപ്പൂണിത്തുറയിൽനിന്നും കൊച്ചിയുടെ ഭരണസിരാകേന്ദ്രം തൃശ്ശിവപേരൂർ നഗരത്തിലേക്ക് മാറ്റപ്പെട്ടത്. തമ്പുരാന് തൃശ്ശൂരിനോടും വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തോടുമുണ്ടായിരുന്ന ആത്മബന്ധമാണ് ഇതിനൊരു കാരണം. ശക്തൻ തമ്പുരാനാണ് തൃശ്ശിവപേരൂരിന്റെ സാംസ്കാരിക തനിമയിൽ തിലകക്കുറിയായി ശോഭിക്കുന്ന തൃശൂർപൂരം തുടങ്ങിവെച്ചത്. ക്രി. വർഷം 1797 (കൊ.വർഷം 972 മേടം മാസം) ലാണ് ആദ്യമായി തൃശ്ശൂർപൂരമെന്ന മഹോത്സവം വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രാങ്കണത്തിൽ അരങ്ങേറുന്നത്.<ref>ശ്രീ പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രമാഹാത്മ്യം -- പി.ആർ. രവിചന്ദ്രൻ</ref> അമാനു‌ഷപ്രഭാവനായിരുന്ന ശക്തൻ തമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സിലേക്കുറിച്ച് കേട്ടിട്ടില്ലാത്തവരായി കേരളത്തിലാരും തന്നെ ഉണ്ടായിരിയ്ക്കുമെന്നു തോന്നുന്നില്ല എന്നാണ് ഐതിഹ്യമാല കർത്താവായ കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി അദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ലേഖനത്തിലെ ആമുഖത്തിൽ എഴുതിയിരിയ്ക്കുന്നത്. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിനു അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിധ്യം ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ ഉണ്ടായിരിക്കുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിനു മുൻപിൽ അരങ്ങേറിയ ചെണ്ടമേളം പിന്നീട് പ്രശസ്തമാവുകയും ഇലഞ്ഞിത്തറമേളം എന്നറിയപ്പെടുകയും ചെയ്തു.<ref>ഐതിഹ്യമാല/കൊച്ചി ശക്തൻതമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സുകൊണ്ട് -- കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി -- കറന്റ് ബുക്സ്, കോട്ടയം</ref> == പേരിനു പിന്നിൽ == ശിവപെരുമാളിന്റെ സ്ഥലം എന്നർത്ഥമുള്ള '''തിരു-ശിവ-പേരൂർ''' ആണ് [[തൃശ്ശിവപേരൂർ|തൃശ്ശിവപേരൂരും]] പിന്നീട് തൃശ്ശൂരും ആയിതീർന്നത്. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തികൾ മൂന്നാണ്; ശ്രീപരമശിവൻ, ശ്രീരാമസ്വാമി, ശങ്കരനാരായണമൂർത്തി. ശിവപെരുമാൾ ഏറ്റവും വടക്കുഭാഗത്തും ശ്രീരാമൻ തെക്കുഭാഗത്തും ശങ്കരനാരായണസ്വാമി മദ്ധ്യഭാഗത്തും കുടികൊള്ളുന്നു. വടക്കുഭാഗത്തുള്ള ശിവപ്പെരുമാൾക്കാണ് ഇവിടെ ക്ഷേത്രാചാരപ്രകാരം പ്രാധാന്യവും, പ്രശസ്തിയും. വടക്കേ അറ്റത്തുള്ള ശിവന്റെ പേരിൽ അറിയപ്പെട്ട ക്ഷേത്രം പിന്നീട് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രമായതായും കരുതുന്നു <ref>സ്ഥലനാമ കൗതുകം -- പ്രൊഫ.പി.എ.രാമചന്ദ്രൻ നായർ -- റെയിൻബൊ പബ്ലിഷേസ്</ref> കേരളം ശൈവാധിപത്യത്തിൽ ആയിരുന്നതിനാൽ വടക്കേ അറ്റത്ത് പ്രതിഷ്ഠിച്ച ശിവനാണ് നാഥൻ എന്നു പിന്നീട് സങ്കല്പമുണ്ടായി. “വടക്ക് നാഥൻ“ എന്ന ശൈവ സങ്കല്പം കാലാന്തരത്തിൽ വടക്കുന്നാഥൻ എന്ന പേർ നേടിക്കൊടുത്തു.<ref>പി.ജി.രാജേന്ദ്രൻ രചിച്ച “ക്ഷേത്ര വിജ്ഞാനകോശം”</ref>. ==ക്ഷേത്രനിർമ്മിതി== === ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും === ==== ക്ഷേത്രപരിസരം ==== തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന്റെ ഒത്ത നടുക്ക്, 'ഋഷഭാദ്രി' എന്ന് പേരുള്ള ഒരു കൊച്ചുകുന്നിന്റെ മുകളിലാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. വടക്കോട്ടാണ് ക്ഷേത്രദർശനം. ഇന്നത്തെ തൃശ്ശൂർ നഗരം മുഴുവൻ പണിതിരിയ്ക്കുന്നത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ്. 'സ്വരാജ് റൗണ്ട്' എന്ന് പേരുള്ള നഗരത്തിലെ പ്രധാന വീഥി, ക്ഷേത്രത്തെ വലംവച്ചാണ് കടന്നുപോകുന്നതെന്നതിനാൽ തൃശ്ശൂരിലെത്തുന്ന എല്ലാവരും ക്ഷേത്രത്തെ ഭാഗികമായെങ്കിലും വലംവയ്ക്കുകയാണ്. 'തേക്കിൻകാട് മൈതാനം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന അതിവിശാലമായ ഒരു മൈതാനം ക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നുണ്ട്. നഗരത്തിലെ പല പ്രധാന പരിപാടികളും ഇവിടെയാണ് നടക്കാറുള്ളത്. മൈതാനത്തിന് നടുവിലുള്ള റോഡ് ടാർ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. നിരവധി മരങ്ങൾ ഇവിടെ തഴച്ചുവളരുന്നുണ്ട്. ഈ മൈതാനം സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രദേശം ഒരുകാലത്ത് വൻ കാടായിരുന്നുവെന്നാണ് കഥ. വന്യമൃഗങ്ങൾ സ്വൈരവിഹാരം നടത്തിയിരുന്ന ഈ കാട് വെട്ടിത്തെളിച്ചത് ശക്തൻ തമ്പുരാനാണത്രേ. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ നാലുഭാഗത്തും ഗോപുരങ്ങൾ പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവയിൽ പടിഞ്ഞാറും കിഴക്കുമുള്ള ഗോപുരങ്ങളിലൂടെ ഭക്തർക്ക് പ്രവേശനം അനുവദിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. തെക്കേ ഗോപുരം, തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിനും ശിവരാത്രിയ്ക്കും മാത്രമേ തുറക്കൂ. താരതമ്യേന ചെറുതും അനാകർഷകവുമായ വടക്കേ ഗോപുരം, ശാന്തിക്കാർക്ക് മാത്രം അനുവദിച്ചിട്ടുള്ള വഴിയാണ്. വടക്കേ ഗോപുരമൊഴിച്ചുള്ള മൂന്ന് ഗോപുരങ്ങളും റോഡിൽ നിന്നുനോക്കിയാൽത്തന്നെ കാണാൻ സാധിയ്ക്കുന്നവയാണ്. പടിഞ്ഞാറും തെക്കുമുള്ള ഗോപുരങ്ങൾക്ക് മൂന്നുനിലകളും, മറ്റുള്ളവയ്ക്ക് രണ്ടുനിലകളും കാണാം. നാല് ഗോപുരങ്ങളും അത്യപൂർവ്വമായ ശില്പങ്ങളാൽ അലംകൃതമാണ്. ===== മൂന്ന് ആൽമരങ്ങൾ ===== പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുനിന്ന് നഗരത്തിലേയ്ക്ക് പ്രവേശിയ്ക്കുന്നവർ ആദ്യം കാണുന്നത് വലിയൊരു [[പേരാൽ]] വൃക്ഷവും, അതിന് ചുവട്ടിലുള്ള കൊച്ചു ഗണപതിക്ഷേത്രവുമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മൂന്ന് പ്രധാന ആൽമരങ്ങളിൽ നടുക്കുള്ളത് എന്ന അർത്ഥത്തിൽ 'നടുവിലാൽ' എന്ന പേരിലാണ് ഈ പേരാൽ അറിയപ്പെടുന്നത്. നടുവിലാൽത്തറയിലെ ഗണപതിക്ഷേത്രം ചെറുതാണെങ്കിലും അത്യാകർഷകമാണ്. ഏകദേശം അരയടി മാത്രം ഉയരം വരുന്ന ഒരു കൊച്ചു ഗണപതിവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന അപൂർവം ഗണപതിക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. റോഡിനോട് ചേർന്ന് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതായതിനാൽ ഇവിടെ ഇറങ്ങി വന്ദിയ്ക്കുക അസാധ്യമാണ്. അതിനാൽ, ഇതിന് മുന്നിലൂടെ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഭക്തർ നാണയം വലിച്ചെറിയുകയാണ് പതിവ്. നാളികേരം ഉടയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. ഇതിനായി പ്രത്യേകസ്ഥലം ക്ഷേത്രപരിസരത്ത് ഒരുക്കിവച്ചിട്ടുണ്ട്. നടുവിലാൽ കൂടാതെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് 'നായ്ക്കനാൽ' എന്നും തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് 'മണികണ്ഠനാൽ' എന്നും പേരുകളിൽ വേറെയും പേരാലുകളുണ്ട്. ഇവയിൽ നായ്ക്കനാൽത്തറയിൽ ദേവപ്രതിഷ്ഠകളില്ല. മണികണ്ഠനാൽത്തറയിൽ മറ്റൊരു ചെറിയ ക്ഷേത്രം പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. [[വള്ളി (പുരാണകഥാപാത്രം)|വള്ളി]], [[ദേവയാനി]] എന്നീ രണ്ട് പത്നിമാരോടുകൂടി [[മയിൽ]]പ്പുറത്തിരിയ്ക്കുന്ന രൂപത്തിലുള്ള സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയും ഗണപതിയുമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠകൾ. ഇരുവരും കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകുന്നു. മേൽപ്പറഞ്ഞ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളും ഒരു നൂറ്റാണ്ടിൽത്താഴെക്കാലം മാത്രം പഴക്കമുള്ളവയാണ്. ഇപ്പോൾ രണ്ടും വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉപക്ഷേത്രങ്ങളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. നായ്ക്കനാലിനും മണികണ്ഠനാലിനും സമീപത്തായി വാഹനങ്ങൾക്ക് പോകാനുള്ള വഴി നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ട്. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് അടുത്തുതന്നെയാണ് വാഹനപാർക്കിങ് സൗകര്യവും ഒരുക്കിയിരിയ്ക്കുന്നത്. ===== ശ്രീമൂലസ്ഥാനവും പടിഞ്ഞാറേ നടയും ===== ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് മുന്നിൽ അല്പം വടക്കോട്ടുമാറി മറ്റൊരു ആൽമരം കാണാം. ഇതാണ് '''ശ്രീമൂലസ്ഥാനം'''. ഐതിഹ്യപ്രകാരം ഭഗവാൻ ആദ്യം കുടികൊണ്ട സ്ഥലമായതുകൊണ്ടാണ് ഇവിടം ഈ പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്ത് വന്ദിച്ചിട്ടേ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിയ്ക്കാവൂ എന്നാണ് ചിട്ട. ഇവിടെ നിത്യവും രണ്ടുനേരം വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ഇവിടെയുള്ള ആൽത്തറയിൽ ഇരിയ്ക്കുന്നതും കിടക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഗോപുരത്തിന്റെ നേരെ മുന്നിലായി ഒരു [[അരയാൽ]]മരം കാണാം. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പുണ്യവൃക്ഷമായ അരയാലിന്റെ മുകളിൽ [[ബ്രഹ്മാവ്|ബ്രഹ്മാവും]] നടുക്ക് വിഷ്ണുവും അടിയിൽ ശിവനും കുടികൊള്ളുന്നു. തന്മൂലം, അരയാലിനെ [[ത്രിമൂർത്തി|ത്രിമൂർത്തീസ്വരൂപമായി]] കണക്കാക്കിവരുന്നു. ദിവസവും രാവിലെ അരയാലിനെ ഏഴുവലം വയ്ക്കുന്നത് ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഗോപുരത്തിനും നടുവിലാലിനും ഇടയിലുള്ള ഭാഗത്താണ് തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിലെ ചെറുപൂരങ്ങൾ (പാറമേക്കാവ്, [[തൃശ്ശൂർ തിരുവമ്പാടി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|തിരുവമ്പാടി]] എന്നിവയൊഴികെയുള്ള എട്ട് ക്ഷേത്രങ്ങൾ) സമ്മേളിയ്ക്കുന്നത്. ശിവരാത്രിയോടും തിരുവാതിരയോടും അനുബന്ധിച്ച് സ്റ്റേജ് കെട്ടുന്നതും ഇവിടെത്തന്നെയാണ്. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് വടക്കുവശത്ത് ചെരുപ്പ് പാർക്കിങ് കേന്ദ്രം കാണാം; തെക്കുഭാഗത്ത് ദേവസ്വം ഓഫീസുകളും. കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ഒരു 'എ' ഗ്രേഡ് ദേവസ്വമാണ് വടക്കുന്നാഥൻ ദേവസ്വം. കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ തൃശ്ശൂർ ഗ്രൂപ്പ് ആസ്ഥാനവും ഇവിടെത്തന്നെയാണ്. ===== ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളും ആനത്താവളവും മേൽശാന്തിമഠവും ===== ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്താണ് കൊച്ചിൻ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ ആനകളെ പാർപ്പിയ്ക്കുന്നതിനായി നിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ള പ്രത്യേക സങ്കേതം. ഇവിടെത്തന്നെയായി വ്യത്യസ്ത വലുപ്പത്തിലുള്ള രണ്ട് ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളും കാണാം. ഇവയിൽ, പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുള്ള ചെറിയ കുളത്തിന് '''സൂര്യപുഷ്കരിണി''' എന്നും കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള വലിയ കുളത്തിന് '''ചന്ദ്രപുഷ്കരിണി''' എന്നും പേരുകളുണ്ട്. സൂര്യപുഷ്കരിണി അഭിഷേകത്തിനും നിവേദ്യത്തിനുമുള്ള ജലം എടുക്കുന്നതിനായാണ് നിർമ്മിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രവളപ്പിൽ [[കിണർ]] കുഴിച്ചിട്ടില്ല. ഭഗവാന്റെ ജട ക്ഷേത്രമതിലകം മുഴുവൻ അഴിഞ്ഞുകിടക്കുകയാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നതുകൊണ്ടാണിത്. ഇതുകൊണ്ടാണ് പുറത്തുനിന്ന് ജലം കൊണ്ടുവരുന്നത്. ചന്ദ്രപുഷ്കരിണിയാണ് ശാന്തിക്കാർക്കും ഭക്തർക്കും കുളിയ്ക്കാനുള്ള കുളം. ഏറെക്കാലം നാശോന്മുഖമായിക്കിടന്ന ഈ കുളങ്ങൾ 2015-ലാണ് ശുദ്ധീകരിച്ചത്. സമീപത്തായിത്തന്നെ മേൽശാന്തിമഠവും കാണാം. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], [[ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|ഗുരുവായൂർ]], [[വൈക്കം മഹാദേവക്ഷേത്രം|വൈക്കം]] തുടങ്ങിയ ക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുപോലെ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലും പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായമാണ് അനുവർത്തിച്ചുവരുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ നാല് മേൽശാന്തിമാരാണുള്ളത്. ഇവരിൽ ഒരാൾ ശിവപാർവ്വതിമാർക്കും, രണ്ടാമത്തെയാൾ ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയ്ക്കും, മൂന്നാമത്തെയാൾ ശ്രീരാമസ്വാമിയ്ക്കും, നാലാമത്തെയാൾ ഗണപതിഭഗവാന്നും പൂജ കഴിയ്ക്കുന്നു. ഇവർ മൂന്നുമാസം കൂടുമ്പോൾ വച്ചുമാറുന്നുണ്ട് എന്നതിനാൽ ഒരാൾക്ക് ഒരു വർഷം എല്ലാവരെയും പൂജിയ്ക്കാനുള്ള അവസരം ലഭിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന് വടക്കുകിഴക്കുഭാഗം [[തൃശ്ശൂർ കോർപ്പറേഷൻ]] വക [[നെഹ്റു പാർക്ക്|നെഹ്റു പാർക്കിനായി]] വിട്ടുകൊടുത്തിരിയ്ക്കുന്നു. തൃശ്ശൂരിലെ കുട്ടികളുടെ പ്രധാന കളിസ്ഥലമാണ് ഇവിടം. [[ഊഞ്ഞാൽ|ഊഞ്ഞാലുകളും]] [[സ്ലൈഡ്|സ്ലൈഡുകളും]] വാഹനങ്ങളുടെ മാതൃകകളുമൊക്കെയായി നിരവധി ആകർഷണങ്ങൾ ഇവിടെ കാണാം. ഇതിനപ്പുറത്തുള്ള ഭാഗത്താണ് പൂരക്കാലത്ത് വിശേഷാൽ പ്രദർശനം നടത്തുന്നത്. നിരവധി കടകളും സർക്കാർ-അർദ്ധസർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളും ഇതിൽ പങ്കാളികളാകാറുണ്ട്. ==== മതിലകം ==== കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും വലിയ മതിലകമുള്ള ക്ഷേത്രമാണ് തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം. ഏകദേശം ഇരുപത് ഏക്കർ വിസ്തീർണ്ണം വരുന്ന ഈ മതിലകത്ത് നിരവധി വൃക്ഷങ്ങൾ തഴച്ചുവളരുന്നുണ്ട്. [[അത്തി]], [[ഇത്തി]], അരയാൽ, പേരാൽ, [[ഇലഞ്ഞി]], [[വഞ്ഞി]], [[കടമ്പ്]], [[കൂവളം]], [[നാഗലിംഗം]] തുടങ്ങിയവ അവയിൽ സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നു. ചെറുതും വലുതുമായ വൃക്ഷലതാദികൾ ക്ഷേത്രാന്തരീക്ഷത്തെ ശുദ്ധീകരിച്ചുകൊണ്ട് നിലകൊള്ളുന്നു. പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തുകടക്കുമ്പോൾ ആദ്യം കാണുന്നത് [[ശിവലിംഗം|ശിവലിംഗരൂപത്തിലുള്ള]] ഒരു സ്വയംഭൂശിലയാണ്. '''കലിശില''' എന്നാണ് ഇത് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ ശില എന്നും വളർന്നുകൊണ്ടിരിയ്ക്കുകയാണെന്നും ഇത് പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന്റെ അത്രയും ഉയരം വച്ചാൽ അന്ന് ലോകം അവസാനിയ്ക്കുമെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. അതിനാൽ, ക്ഷേത്രദർശനം കഴിഞ്ഞിട്ടേ ഇവിടെ ആൾക്കാർ വന്ദിയ്ക്കാറുള്ളൂ. ഇതിനടുത്തായി ചെറിയൊരു ഇലഞ്ഞിമരം കാണാം. കൂവളം പോലെ ശിവഭഗവാന് ഏറെ പ്രിയപ്പെട്ടതാണ് ഇലഞ്ഞിയും എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന ഇലഞ്ഞിമരം, കാലപ്പഴക്കം കാരണം 2001-ൽ കടപുഴകി വീണു. പകരം വച്ചുപിടിപ്പിച്ച ഇലഞ്ഞി, ഇപ്പോഴും ശൈശവദശ കടന്നിട്ടില്ല. പാറമേക്കാവിലമ്മയുടെ മൂലസ്ഥാനം ഇവിടെയാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ഈ വിശ്വാസത്തിന് ഉപോദ്ബലകമാണ് തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന് പാറമേക്കാവിലമ്മയുടെ പേരിൽ നടത്തപ്പെടുന്ന പ്രസിദ്ധമായ ഇലഞ്ഞിത്തറമേളം. ഇന്നും പാറമേക്കാവിലെ ദീപാരാധനയുടെ സമയത്ത് ഇവിടെ വിളക്ക് കൊളുത്താറുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊടികയറി ഉത്സവമില്ലാത്തതിനാൽ കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിച്ചിട്ടില്ല. നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്കുള്ള മൂന്ന് കവാടങ്ങൾക്കും മുന്നിലായി അസാമാന്യ വലുപ്പമുള്ള മൂന്ന് ബലിക്കല്ലുകൾ കാണാം. അകത്തെ ശ്രീകോവിലുകൾക്കുള്ള വലുപ്പത്തെ സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവയുടെ ഉയരം. അസാമാന്യ ഉയരം കാരണം പുറത്തുനിന്ന് നോക്കിയാൽ പ്രതിഷ്ഠകൾ കാണാൻ സാധിയ്ക്കില്ല. ====== ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം ====== ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ തൊഴുതശേഷം മുന്നോട്ട് നടന്നാൽ വടക്കുവശത്ത്, പ്രത്യേക രീതിയിൽ നിർമ്മിച്ച ഒരു ചെറിയ ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശ്രീകൃഷ്ണനാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഗോശാലകൃഷ്ണനായാണ് സങ്കല്പം. അതിനാൽ, ശ്രീകോവിലും പ്രദക്ഷിണവഴിയും ഒരുമിച്ചാണ് നിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഇടുങ്ങിയ ഒരു വഴിയിലൂടെ വേണം ശ്രീകൃഷ്ണശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെത്താൻ. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന മനോഹരമായ ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ ഭഗവാന്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഒരു കയ്യിൽ കാലിക്കോലും മറുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലും പിടിച്ചുനിൽക്കുന്ന ഭാവത്തിലാണ് വിഗ്രഹം. ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത് [[വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ|വില്വമംഗലം സ്വാമിയാരാണെന്ന്]] വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. അതിനുപിന്നിൽ ഒരു കഥയുണ്ട്: ഒരിയ്ക്കൽ, വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തിയപ്പോൾ ഇപ്പോഴത്തെ ശ്രീകൃഷ്ണശ്രീകോവിലിന്റെ സ്ഥാനത്ത് നിറയെ പശുക്കൾ ഓടിക്കളിച്ചുനടക്കുന്നത് കാണാനിടയായി. എന്താണ് കാരണമെന്ന് അന്വേഷിച്ചുനോക്കിയപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് കാണാൻ സാധിച്ചത് പശുക്കൾക്ക് നടുവിലിരുന്ന് ഓടക്കുഴലൂതുന്ന ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാനെയാണ്! ഈ ദർശനത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കാണ് അദ്ദേഹം ഇവിടെ ശ്രീകൃഷ്ണപ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഗോക്കളോടൊപ്പം കണ്ടതിനാൽ സങ്കല്പം ഗോശാലകൃഷ്ണനായി. [[അഷ്ടമിരോഹിണി]]ദിവസം ഇവിടെ പ്രത്യേകം പൂജകൾ നടത്താറുണ്ട്. ====== കൂത്തമ്പലം ====== ശ്രീകൃഷ്ണശ്രീകോവിലിന് തൊട്ടടുത്തായി പ്രസിദ്ധമായ [[കൂത്തമ്പലം]] പണികഴിപ്പിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. കേരളത്തിൽ ഇന്നുള്ളവയിൽ വച്ച് ഏറ്റവും വലുതും ലക്ഷണമൊത്തതുമായ കൂത്തമ്പലമാണിത്. ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ തീർത്ത കൂത്തമ്പലത്തിന് ഏകദേശം 23½ അടി നീളവും 17½ അടി വീതിയും കാണും. ഇതിന്റെ മേൽക്കൂര പൂർണ്ണമായും ചെമ്പുമേഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ, ഇപ്പോൾ ഇതിൽ [[ക്ലാവ്]] പിടിച്ചിരിയ്ക്കുകയാണ്. മൂന്ന് സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടങ്ങൾ ഇതിനുമുകളിൽ തിളങ്ങിനിൽക്കുന്നു. ഇതിന്റെ ആദ്യരൂപം പെരുന്തച്ചൻ നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. പിന്നീട് പലകാലത്തായി ഇത് പുതുക്കിപ്പണിതെങ്കിലും നിർമ്മാണകാലഘട്ടം സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്ന ഒരു ശിലാഫലകം ഇന്നും കൂത്തമ്പലത്തിന് അടിയിൽ കാണാൻ സാധിയ്ക്കും. കൂത്തമ്പലത്തിനകത്ത് ഏകദേശം പതിനാറ് വലിയ തൂണുകൾ കാണാം. മനോഹരമായ ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അവ അലങ്കരിച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന്റെ ഒത്ത നടുവിൽ രംഗപീഠം. [[കൂത്ത്|കൂത്തിന്]] ഉപയോഗിയ്ക്കുന്ന [[മിഴാവ്|മിഴാവും]] ഒരു വലിയ നിലവിളക്കും ഇവിടെ കാണാം. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെ കൂത്തും [[കൂടിയാട്ടം|കൂടിയാട്ടവും]] പതിവുണ്ട്. നിരവധി പ്രശസ്ത കലാകാരന്മാർ ഇവിടെ വന്ന് കൂത്തും കൂടിയാട്ടവും അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ===== വിൽക്കുഴിയും ശിവപ്രതിമയും പരശുരാമനും ===== വടക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ എപ്പോഴും വെള്ളം നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന ഒരു കുഴിയുണ്ട്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം, [[കിരാതമൂർത്തി]]യായ പരമശിവനുമായുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലിനിടെ [[അർജ്ജുനൻ|അർജ്ജുനന്റെ]] വില്ലായ [[ഗാണ്ഡീവം]] തട്ടിയുണ്ടായതാണ് ഈ കുഴി. തന്മൂലം, ഇതിന് 'വിൽക്കുഴി' എന്ന പേരുവന്നു. ഇവിടെ കാലുകഴുകി വേണം ശ്രീകൃഷ്ണനെ വന്ദിയ്ക്കാൻ എന്നാണ് ചിട്ട. എന്നാൽ, ഇന്ന് ഇത് പ്രായോഗികമാകാറില്ല. കാലാവസ്ഥാഭേദമില്ലാതെ തുല്യമായ അളവിൽ ഇവിടെ വെള്ളമുണ്ടാകും എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. വടക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്ത്, മരങ്ങൾക്ക് നടുവിലായി ഒരു ജലധാരയും, അതിന്റെയും നടുവിലായി ശിവഭഗവാന്റെ ഒരു ചെറിയ പളുങ്കുശില്പവും കാണാം. ഇവയ്ക്ക് അധികം പഴക്കമില്ല. ശിവപ്രതിമയിൽ നിന്ന് യന്ത്രസഹായത്തോടെ ജലം ഒഴുക്കി താഴെയുള്ള ജലധാരയിൽ പതിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെയുള്ള രീതി. പിന്നെയും മുന്നോട്ട് നടന്നാൽ ചെറിയൊരു തറ കാണാം. ഇത് പരശുരാമസങ്കല്പമുള്ള തറയാണ്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം, ക്ഷേത്രപ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുശേഷം ഇവിടെ വച്ചാണ് പരശുരാമൻ അന്തർദ്ധാനം ചെയ്തത്. എന്നാൽ, ഇന്നും ഇവിടെ പരശുരാമസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ഇതിന്റെ ഉപോദ്ബലകമായി ഇവിടെ നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. പരശുരാമൻ [[ക്ഷത്രിയൻ|ക്ഷത്രിയവിരോധിയായതിനാൽ]] ഇവിടെ ക്ഷത്രിയർക്ക് പ്രവേശനമില്ല. ===== സിംഹോദരനും കാശീവിശ്വനാഥനും ===== പരശുരാമനെ തൊഴുത് വീണ്ടും മുന്നോട്ട് നടന്നാൽ ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനോടുചേർന്ന് കിഴക്കുഭാഗത്ത് ഇരുനിലകളോടുകൂടിയ ഒരു കൊച്ചുശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശിവഭൃത്യനായ സിംഹോദരനാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ നിർമ്മാണച്ചുമതല ഏറ്റെടുത്ത സിംഹോദരൻ, ഏറെസമയം കഴിഞ്ഞും കൈലാസത്തിൽ മടങ്ങിയെത്താതായപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തെ അന്വേഷിച്ചുപോയ ശിവപാർവ്വതിമാർ, തങ്ങൾക്ക് നിർമ്മിച്ച ശ്രീകോവിലിൽ സിംഹോദരനെ കണ്ടെത്തുകയും കോപിഷ്ഠനായ ഭഗവാൻ, സിംഹോദരനെ ചവിട്ടുകയും അടുത്തുള്ള കുഴിയിൽ ചെന്നുവീണ സിംഹോദരനോട് തുടർന്ന് എന്നും അവിടെത്തന്നെ നിലകൊള്ളാൻ പറയുകയുമായിരുന്നത്രേ! അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ ഈ പ്രതിഷ്ഠ വന്നത്. അരണ്ട ഒരു വിളക്കുള്ള ഇവിടെ വിഗ്രഹരൂപം വ്യക്തമല്ലെങ്കിലും ദേവന്റെ പേര് അന്വർത്ഥമാക്കും വിധം വയർ ഭാഗത്ത് ഒരു സിംഹത്തിന്റെ രൂപം കൊത്തിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. സിംഹോദരന് നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ടെന്നല്ലാതെ വഴിപാടുകൾ ഒന്നും തന്നെയില്ല. സിംഹോദരനെ തൊഴുത് വടക്കോട്ട് നടന്നുപോകുന്ന ഭക്തർ, അതിനടുത്തായി നാലമ്പലച്ചുവരിൽ കാണുന്ന, ത്രികോണാകൃതിയിലുള്ള ദ്വാരത്തിലൂടെ വടക്കുന്നാഥന്റെ താഴികക്കുടം കണ്ടുതൊഴുന്നു. തുടർന്ന് വീണ്ടും നടന്നുപോയി ഒരു ബലിക്കല്ലിനടുത്തെത്തുമ്പോൾ, അവിടെനിന്ന് വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് [[കാശി വിശ്വനാഥക്ഷേത്രം|കാശീവിശ്വനാഥനെ]] വന്ദിയ്ക്കുന്നു. കാശീവിശ്വനാഥൻ തന്നെയാണ് വടക്കുന്നാഥൻ എന്ന വിശ്വാസത്തെ അനുസ്മരിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ആചാരം. പണ്ടുകാലത്ത് കാശിയിൽ പോയാൽ മടങ്ങിവരില്ല എന്നൊരു വിശ്വാസമുണ്ടായിരുന്നതിനാൽ ഇവിടെനിന്ന് തിരിച്ചുനടക്കരുതെന്നാണ് ചിട്ട. എന്നാൽ, ഇന്ന് ഇത് അധികം പേരും പാലിയ്ക്കുന്നില്ല. ഇവിടെ കാശീവിശ്വനാഥസാന്നിദ്ധ്യം വന്നതിനുപിന്നിൽ ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: പണ്ട്, ഇവിടെ ഭജനമിരുന്ന ഭക്തനായ ദേശമംഗലം നമ്പൂതിരിയ്ക്ക് കാശിയിൽ പോകണമെന്ന അതിയായ ആഗ്രഹം തോന്നിയപ്പോൾ തന്റെ ശ്രീകോവിലിന് പുറകിലുള്ള ഒരു വഴിയിലൂടെ ഭഗവാൻ അതിന് വഴി അനുവദിച്ചുകൊടുക്കുകയും, അതനുസരിച്ച് കാശിയിൽ പോയ അദ്ദേഹം ഗംഗാസ്നാനവും വിശ്വനാഥദർശനവും നടത്തി ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾക്കുള്ളിൽ തിരിച്ചുവരികയും ചെയ്തു! സിംഹോദരന്റെ ശ്രീകോവിലിനടുത്തുള്ള ബലിക്കല്ലിരിയ്ക്കുന്ന വഴിയിലൂടെയാണ് നമ്പൂതിരി കാശിയ്ക്ക് പോയത്. തുടർന്ന് ആ വഴി അടച്ചു. ഈ വഴിയിലൂടെ ഗംഗയും ശ്രീലകത്ത് വരുമെന്ന് പാർവ്വതിയ്ക്ക് തോന്നിയതുമൂലമാണത്രേ ഈ വഴി അടച്ചതെന്ന് വിശ്വാസമുണ്ടായിരുന്നു. ഇതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി ആ ബലിക്കല്ല് കല്ലുകൊണ്ട് അടച്ചിടുന്ന പതിവുണ്ടായിരുന്നു. 2006-ൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തെത്തുടർന്ന് ഇത് നിരോധിച്ചെങ്കിലും ഇന്നും ഇത് ചില ഭക്തർ ചെയ്യാറുണ്ട്. ===== ചിദംബരനടരാജനും രാമനാഥസ്വാമിയും ===== സിംഹോദരനെയും കാശീവിശ്വനാഥനെയും തൊഴുത് പ്രധാന വഴിയിലൂടെ പ്രദക്ഷിണം വച്ചുവരുമ്പോൾ തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ ഒരു ചെറിയ തറ കാണാം. ''ശംഭുത്തറ'' എന്നാണ് ഇതിന്റെ പേര്. ഇവിടെ കയറിനിന്ന് വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് [[ചിദംബരം നടരാജക്ഷേത്രം|ചിദംബരനടരാജനെയും]] കിഴക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് [[രാമേശ്വരം|രാമേശ്വരത്തെ]] രാമനാഥസ്വാമിയെയും വന്ദിയ്ക്കുന്നു. [[തമിഴ്നാട്|തമിഴ്നാട്ടിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധമായ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളാണ് [[ചിദംബരം|ചിദംബരവും]] രാമേശ്വരവും. [[നടരാജൻ|നടരാജഭാവത്തിൽ]] ശിവൻ കുടികൊള്ളുന്ന അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ ചിദംബരം ക്ഷേത്രം, പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തി തന്നെ ശീവേലിമൂർത്തിയായും വരുന്ന ഏക ക്ഷേത്രം കൂടിയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ പഞ്ചഭൂതലിംഗസ്ഥാനങ്ങളിൽ അവസാനത്തേതായ ആകാശലിംഗപ്രതിഷ്ഠയുള്ള ക്ഷേത്രം കൂടിയാണ് ഇവിടം. രാമേശ്വരം ക്ഷേത്രമാണെങ്കിൽ, ഐതിഹ്യപ്രകാരം [[രാവണൻ|രാവണവധത്തെത്തുടർന്നുണ്ടായ]] ബ്രഹ്മഹത്യാപാപം തീർക്കാൻ ശ്രീരാമൻ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രമാണ്. പ്രസിദ്ധമായ പന്ത്രണ്ട് [[ജ്യോതിർലിംഗം|ജ്യോതിർലിംഗങ്ങളിൽ]] ഒന്നുകൂടിയാണ് രാമേശ്വരം. ഇരുക്ഷേത്രങ്ങളിലേയ്ക്കും നോക്കി വന്ദിയ്ക്കുന്നതിനുള്ള സൗകര്യം ഇവിടെ വന്നതിനുപിന്നിലും ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഒരിയ്ക്കൽ, സർപ്പരാജാവായ [[അനന്തൻ]] നന്ദിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം ഇവിടെത്തുകയും ഈ തറയിലിരുന്ന് താണ്ഡവനൃത്തം ദർശിയ്ക്കുകയും ചെയ്തുവെന്ന് ഐതിഹ്യമുണ്ട്. വടക്കോട്ട് നോക്കിയപ്പോൾ ചിദംബരത്ത് ആനന്ദതാണ്ഡവമാടുന്ന പരമശിവനെ കണ്ട അനന്തൻ, തുടർന്ന് കിഴക്കോട്ട് നോക്കിയപ്പോൾ രാമേശ്വരത്തും സമാനമായ കാഴ്ച കാണുകയുണ്ടായി. ഇതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കാണ് ഇന്നും ഭക്തർ ഇവിടങ്ങളിലേയ്ക്ക് നോക്കി ദർശിയ്ക്കുന്നത്. മുന്നിലുള്ള പടിക്കെട്ടുകളിലൂടെ ശംഭുത്തറയിൽ കയറി ഇരുപ്രതിഷ്ഠകളെയും വന്ദിച്ചശേഷം വലതുവശത്തെ പടിക്കെട്ടുകളിലൂടെ ഇറങ്ങണമെന്നാണ് ആചാരം. ===== ഊരകത്തമ്മയും കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയും കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയും ===== ചിദംബരനടരാജനെയും രാമനാഥസ്വാമിയെയും വന്ദിച്ച് ശംഭുത്തറയിൽ നിന്നിറങ്ങി പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തെത്തുമ്പോൾ അവിടെനിന്ന് തെക്കോട്ട് നോക്കി കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ വന്ദിയ്ക്കുന്ന പതിവുണ്ട്. കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ ഭദ്രകാളിക്ഷേത്രം എന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്ന കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബഭഗവതിക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 42 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. 64 ഭദ്രകാളിക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മൂലസ്ഥാനം കൊടുങ്ങല്ലൂരാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി വന്നാൽ, അടുത്തുള്ള തറയിൽ കയറിനിന്ന് തെക്കോട്ടുതന്നെ നോക്കി കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിയെയും വന്ദിയ്ക്കുന്നതും പതിവാണ്. ഭാരതത്തിലെ തന്നെ അപൂർവം [[ഭരതൻ|ഭരതക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ]] [[ഇരിഞ്ഞാലക്കുട]] കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് 24 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു; കേരളത്തിലെ പുരാതനമായ [[നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങൾ|നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ]] ഒന്നാം സ്ഥാനത്ത് വരുന്ന ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഇരിഞ്ഞാലക്കുടയ്ക്കും കൊടുങ്ങല്ലൂർക്കും പോകുന്ന വഴിയിൽ തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് 12 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറിയും. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് [[ചെന്നൈ]]യ്ക്കടുത്ത് [[കാഞ്ചീപുരം|കാഞ്ചീപുരത്തുള്ള]] പ്രസിദ്ധമായ [[കാഞ്ചി കാമാക്ഷി ക്ഷേത്രം|കാമാക്ഷി അമ്മൻ ക്ഷേത്രത്തിലെ]] അതേ പ്രതിഷ്ഠയാണ് ഊരകത്തുമുള്ളത്. ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിയുടെ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയ്ക്ക് സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് വിശ്വാസമുള്ളതുകൊണ്ടാകണം ഇവിടെ ഇരുദേവിമാർക്കും ഒരുമിച്ച് സാന്നിദ്ധ്യം വന്നത്. കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും ഊരകത്തമ്മയെയും വന്ദിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ അതേ തറയിൽ തന്നെ വടക്കോട്ട് നോക്കി പ്രധാന ശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളെയും വന്ദിയ്ക്കുന്നു. മൂന്ന് താഴികക്കുടങ്ങളും ഒരുമിച്ച് കാണാൻ കഴിയുന്ന രണ്ട് സ്ഥലങ്ങളിലൊന്ന് ഇതാണ്. ===== കുമാരനല്ലൂരമ്മ ===== മേല്പറഞ്ഞ മൂന്ന് സാന്നിദ്ധ്യങ്ങൾ കൂടാതെ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ മറ്റൊരു സങ്കല്പം കൂടിയുണ്ട്. അത് [[കോട്ടയം|കോട്ടയത്തെ]] പ്രസിദ്ധമായ [[കുമാരനല്ലൂർ ദേവീക്ഷേത്രം|കുമാരനല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ]] മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠയായ കാർത്ത്യായനീഭഗവതിയുടേതാണ്. കുമാരനല്ലൂരമ്മ വടക്കുന്നാഥന്റെ പത്നീസ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വൃശ്ചികം|വൃശ്ചികമാസത്തിലെ]] [[തൃക്കാർത്തിക]] ദിവസം വടക്കുന്നാഥന് ഉഷഃപൂജ നടക്കുന്നത് തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ വച്ചാണ്. ഇതിനുപിന്നിലും ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഒരു തൃക്കാർത്തിക ദിവസം, വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ ദർശനത്തിനെത്തി. എന്നാൽ, അദ്ദേഹത്തിന് ശ്രീലകത്ത് ഭഗവാനെ കാണാൻ സാധിച്ചില്ല. തുടർന്ന് അദ്ദേഹം ഭഗവാനെ അന്വേഷിച്ച് ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ ചുറ്റിനടന്നു. അങ്ങനെ വരുമ്പോൾ തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തുള്ള മതിലിൽ തെക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞിരിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാനെ അദ്ദേഹത്തിന് കാണാനിടയായി. എന്താണ് കാരണമെന്ന് സ്വാമിയാർ ചോദിച്ചപ്പോൾ, തന്റെ പത്നിയായ കുമാരനല്ലൂർ ഭഗവതി, തൃക്കാർത്തിക നാളിലെ ആറാട്ട് കഴിഞ്ഞ് സർവ്വാഭരണവിഭൂഷിതയായി പിടിയാനപ്പുറത്ത് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളുന്ന കാഴ്ച കാണുകയാണെന്നായിരുന്നു ഭഗവാന്റെ മറുപടി. ഈ സംഭവത്തെ അനുസ്മരിച്ചുകൊണ്ടാണ് ഇന്നും തൃക്കാർത്തിക ദിവസം വടക്കുന്നാഥന് തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തുവച്ച് ഉഷഃപൂജ കഴിയ്ക്കുന്നത്. ക്ഷേത്രം തന്ത്രിയാണ് ഈ പൂജ നടത്തുന്നത്. ശ്രീകോവിലിന് പുറത്ത് ഭഗവാന് പൂജ നടത്തുന്ന ഏക അവസരം ഇതാണ്. ===== വ്യാസശിലയും അയ്യപ്പനും മൃതസഞ്ജീവനിത്തറയും ===== ഊരകത്തമ്മയെയും കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെയും കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും പ്രധാന ശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളെയും വണങ്ങി പ്രദക്ഷിണം തുടർന്നുവരുമ്പോൾ തെക്കുപടിഞ്ഞാറായി വലിയൊരു ആൽമരവും അതിന് ചുവട്ടിൽ ഒരു ചെറിയ ശിലയും കാണാം. ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിന്റെയും]] പതിനെട്ട് [[പുരാണങ്ങൾ|മഹാപുരാണങ്ങളുടെയും]] കർത്താവായ [[വേദവ്യാസൻ|വേദവ്യാസന്റെ]] സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള ശിലയാണ് ഇതെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. മഹാഗുരുവായ വ്യാസനെ സങ്കല്പിച്ചുതൊഴുതശേഷം ഇവിടെ ''ഓം ഹരിശ്രീ ഗണപതയേ നമഃ'' എന്ന വിദ്യാരംഭമന്ത്രം മോതിരവിരൽ കൊണ്ട് എഴുതുന്നു. ഇതിനുശേഷം പ്രദക്ഷിണമായി വടക്കോട്ട് നടക്കുമ്പോൾ മുഖപ്പോടുകൂടിയ ചെറിയൊരു ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ഹരിഹരപുത്രനായ അയ്യപ്പസ്വാമിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ശബരിമലയിലെ വിഗ്രഹവുമായി നല്ല രൂപസാദൃശ്യമുള്ള വിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ള ശിലാവിഗ്രഹം. ഏകദേശം ഒന്നരയടി ഉയരം വരുന്ന ഈ വിഗ്രഹം കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. അയ്യപ്പന്റെ നടയിൽ പ്രത്യേകമായി വഴിപാട് കൗണ്ടർ പണിതിട്ടുണ്ട്. എള്ളുതിരി കത്തിയ്ക്കുന്നതാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. ശബരിമലയ്ക്ക് പോകുന്ന ഭക്തർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതും ഇവിടെ വച്ചാണ്. അയ്യപ്പനെ തൊഴുതുകഴിഞ്ഞ് പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ ശ്രീകോവിലിന് തൊട്ടുപുറകിലായി ചെറിയൊരു തറ കാണാം. ''മൃതസഞ്ജീവനിത്തറ'' എന്നാണ് ഇതിന്റെ പേര്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം, രാമ-രാവണയുദ്ധത്തിനിടയിൽ, രാവണപുത്രനായ [[ഇന്ദ്രജിത്ത്|ഇന്ദ്രജിത്തിന്റെ]] അസ്ത്രമേറ്റ് അതീവഗുരുതരാവസ്ഥയിലായ [[ലക്ഷ്മണൻ|ലക്ഷ്മണന്റെ]] ജീവൻ രക്ഷിയ്ക്കുന്നതിനായി ഹനുമാൻ മൃതസഞ്ജീവനിയുമേന്തി വരുന്നതിനിടയിൽ, അതിന്റെ ഒരുഭാഗം അടർന്നുവീണുണ്ടായതാണ് ഈ തറ. ഇവിടെ നിത്യവും ഒരു ഔഷധച്ചെടി വളർന്നുവരുന്നുണ്ട്. ഇതെടുത്ത് തലയിൽ ചൂടിയാൽ ഒരു വർഷത്തേയ്ക്ക് മരണമുണ്ടാകില്ലെന്നാണ് വിശ്വാസം. എത്ര എടുത്തുമാറ്റിയാലും വീണ്ടും അവിടെ ചെടി പ്രത്യക്ഷപ്പെടും എന്നൊരു അദ്ഭുതം കൂടി ഈ തറയ്ക്കുണ്ട്. ഹനുമാൻ സ്വാമി ഇന്നും ഈ തറയിൽ കുടികൊള്ളുന്നുണ്ടെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, ഇവിടെ നിത്യവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ===== വേട്ടേയ്ക്കരൻ സ്വാമിയും നാഗദൈവങ്ങളും ===== അയ്യപ്പനെയും ഹനുമാനെയും വന്ദിച്ച് വീണ്ടും പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി താരതമ്യേന പുതിയ ഒരു ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശിവന്റെ രൂപഭേദമായ വേട്ടേയ്ക്കരൻ സ്വാമിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. കിരാതമൂർത്തിയായ ശിവനാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ എന്നാണ് വിശ്വാസം. കേരളത്തിലെ ക്ഷത്രിയർ ശത്രുദോഷം തീർക്കാൻ പുരാതനകാലത്ത് ഉപാസിച്ചിരുന്ന മൂർത്തിയാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ. കേരളത്തിൽ പലയിടത്തും വേട്ടേയ്ക്കരൻ സാന്നിദ്ധ്യങ്ങളുണ്ട്. കൂടുതലും, [[മലബാർ]] മേഖലയിലാണ്. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ വേട്ടേയ്ക്കരപ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് അധികം പഴക്കമില്ല. ഇവിടെ ഈ പ്രതിഷ്ഠ വന്നിട്ട് ഏകദേശം ഇരുന്നൂറു വർഷമേ ആയിട്ടുള്ളൂ എന്നാണ് സങ്കല്പം. ആദ്യകാലത്ത് നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുഭാഗത്ത് തെക്കോട്ട് ദർശനമായി കുടികൊണ്ടിരുന്ന വേട്ടേയ്ക്കരനെ, 2006-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിനുശേഷമാണ് ഇപ്പോഴത്തെ സ്ഥാനത്തേയ്ക്ക് മാറ്റിയത്. രണ്ടടി ഉയരം വരുന്ന ചെറിയ ശിവലിംഗമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. ശംഖാഭിഷേകം, ധാര, നാളികേരമുടയ്ക്കൽ എന്നിവയാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. വേട്ടേയ്ക്കരനെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി വന്നാൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്ന നാഗത്തറ കാണാം. നാഗരാജാവായ [[വാസുകി]]യും നാഗയക്ഷിയും ചിത്രകൂടവും അടക്കമുള്ള സാമാന്യം വലിയൊരു തറ തന്നെയാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നക്ഷത്രത്തിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും [[കന്നി]]മാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയും നടത്തപ്പെടുന്നുണ്ട്. ===== ആദിശങ്കരാചാര്യ സമാധിയും പ്രതിഷ്ഠയും ===== നാഗദൈവങ്ങളെ തൊഴുത് പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ ഒരുവശത്തുവച്ച് വീണ്ടും കിഴക്കോട്ട് തിരിയുന്നു. ഇവിടെ ഒരു സ്ഥലത്ത് ശംഖചക്രങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. ശൈവദേവാലയമായ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ വൈഷ്ണവസാന്നിദ്ധ്യത്തിന്റെ പ്രതീകങ്ങളായി ഇവയെ കണക്കാക്കിവരുന്നു. അദ്വൈതവേദാന്തത്തിന്റെ മുഖ്യപ്രയോക്താവായിരുന്ന [[ആദിശങ്കരാചാര്യർ|ആദിശങ്കരാചാര്യരുടെ]] സമാധിസ്ഥാനവും ഇവിടെയാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ശങ്കരനാരായണന്റെയും ശ്രീരാമന്റെയും ശ്രീകോവിലുകൾക്ക് ഏതാണ്ട് മധ്യത്തിലായാണ് ഈ സ്ഥാനം. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രവുമായി ഏറെ ബന്ധപ്പെട്ടുകിടക്കുന്നതാണ് ശങ്കരാചാര്യരുടെ ജീവിതം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാപിതാക്കൾക്ക് അദ്ദേഹത്തെ ലഭിച്ചതുതന്നെ ഇവിടെയുള്ള പ്രാർത്ഥനകൾ മൂലമാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. പിന്നീട് പലതവണ അദ്ദേഹം ഇവിടെ വരികയും ദർശനം നടത്തുകയുമുണ്ടായി. അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിൽ നാല് മഠങ്ങൾ സ്ഥാപിയ്ക്കുകയും അവ തന്റെ നാല് പ്രധാന ശിഷ്യന്മാരെ ഏല്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് വിശ്വാസം. അവ തെക്കേ മഠം, നടുവിൽ മഠം, ഇടയിൽ മഠം, വടക്കേ മഠം (ബ്രഹ്മസ്വം മഠം) എന്നിവയാണ്. ഇവയിൽ മൂന്നെണ്ണം ഇപ്പോഴും തൃശ്ശൂരിൽ തന്നെയുണ്ട്; അവയിൽ രണ്ടെണ്ണം സന്ന്യാസിമഠങ്ങളായിത്തന്നെ തുടരുന്നു. അതേ സമയം, ശങ്കരാചാര്യരുടെ സമാധി ഇവിടെയല്ലെന്നും ഉത്തരഭാരതത്തിലെ [[കേദാർനാഥ് ക്ഷേത്രം|കേദാർനാഥിലാണെന്നും]] അതുമല്ല, കാഞ്ചീപുരത്താണെന്നും കഥകളുണ്ട്. സംഗതി എന്തായാലും ഇവിടെ ചില പ്രത്യേക പൂജകൾ നടത്തിവരാറുണ്ട്. [[ശങ്കരജയന്തി]]ദിവസം ഈ സമാധിയിൽ അഞ്ചുപൂജകൾ നടത്തപ്പെടുന്നു. ഇവിടെനിന്ന് അല്പം മാറി ശങ്കരാചാര്യരുടെ പ്രതിഷ്ഠയോടുകൂടിയ ഒരു ശ്രീകോവിലുമുണ്ട്. ഇത് ഇവിടെ വന്നിട്ട് ഒരുപാടുകാലമായിട്ടില്ല. നാലടിയോളം ഉയരം വരുന്ന ശങ്കരാചാര്യരുടെ ഒരു പൂർണ്ണകായപ്രതിമയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റും ശങ്കരാചാര്യരുടെ ജീവിതകഥകൾ മനോഹരമായി വരച്ചുചേർത്തിട്ടുണ്ട്. ശങ്കരാചാര്യരെ വന്ദിയ്ക്കുന്നതോടെ നാലമ്പലത്തിന് പുറത്തുള്ള പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയാകുന്നു. ==== ശ്രീകോവിലുകൾ ==== അസാമാന്യ വലുപ്പമുള്ള മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. ഇവയിൽ രണ്ടെണ്ണം വട്ടശ്രീകോവിലുകളും ഒരെണ്ണം ചതുരശ്രീകോവിലുമാണ്. മൂന്ന് പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകൾക്കും പ്രാധാന്യം കൊടുത്താണ് ഇവയുടെ നിർമ്മിതി എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളും കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്തവയും മേൽക്കൂര ചെമ്പുകൊണ്ട് മേഞ്ഞവയുമാണ്. ശിവന്റേത് ഒഴികെയുള്ളവയ്ക്ക് ഈരണ്ടുനിലകളുണ്ട്. ഇവയ്ക്കകത്ത് മുമ്മൂന്ന് മുറികളുണ്ട്. അവയിൽ കിഴക്കേ അറ്റത്തുള്ളതാണ് വിഗ്രഹങ്ങൾ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. വടക്കേയറ്റത്തെ ശ്രീകോവിലിൽ പരസ്പരം അനഭിമുഖമായി ശിവനും പാർവ്വതിയും, നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയും, തെക്കേ അറ്റത്തുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ ശ്രീരാമസ്വാമിയും കുടികൊള്ളുന്നു. പാർവ്വതിയൊഴികെയുള്ളവരുടെ ദർശനം പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ്. വടക്കേ അറ്റത്തെ ശ്രീകോവിലിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ശിവന്നാണ് ആചാരപരമായും നിർമ്മാണപരമായും ക്ഷേത്രത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രാധാന്യം കല്പിയ്ക്കുന്നത്. ഏറ്റവും വലിയ ശ്രീകോവിലും പ്രതിഷ്ഠയുമെല്ലാം ശിവന്റേതാണ്. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വത്തുക്കൾക്ക് അധികാരി ശങ്കരനാരായണനാണെന്നും വിശ്വാസമുണ്ട്. അതുവഴി ഓരോരുത്തർക്കും അവരവുടേതായ സ്ഥാനം ക്ഷേത്രത്തിൽ കല്പിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ===== ശിവ-പാർവ്വതി ശ്രീകോവിൽ ===== വടക്കേ അറ്റത്തെ വട്ടശ്രീകോവിലിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ശിവനെ, തന്മൂലമാണ് 'വടക്കുന്നാഥൻ' എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നത്. ചിലർ പ്രതിഷ്ഠയുടെ ദർശനം വടക്കോട്ടാണെന്നും അതുകൊണ്ടാണ് അങ്ങനെ വിളിയ്ക്കുന്നതുമെന്ന് തെറ്റിദ്ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്. മറ്റുള്ള ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുപോലെ ഇവിടെയും ശിവലിംഗം തന്നെയാണ് പ്രതിഷ്ഠ. എന്നാൽ, അനാദികാലം മുതൽ നടന്നുവരുന്ന നെയ്യഭിഷേകം കാരണം അത് ഭക്തർക്ക് ദൃശ്യമല്ല. അഭിഷേകം കഴിഞ്ഞാലും നെയ്യ് നീക്കം ചെയ്യുന്നില്ല എന്നതാണ് കാരണം. പകരം, നെയ്യിന് ബലം വയ്ക്കാൻ ഇളനീരഭിഷേകവും നടത്തിവരുന്നു. അങ്ങനെ നെയ്യും ഇളനീരും കൂടിച്ചേർന്ന് ഭീമാകാരമായ ഒരു മല നിർമ്മിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതാണ് പ്രസിദ്ധമായ '''നെയ്മല'''. ഭഗവാന്റെ വാസസ്ഥാനമായ [[കൈലാസം|കൈലാസപർവ്വതത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നതാണ് നെയ്മല എന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ഇതുമൂലമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തെ ''ദക്ഷിണകൈലാസം'' എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നത്. നെയ്മലയ്ക്ക് ഏകദേശം ഒമ്പതടി ഉയരവും 25 അടി ചുറ്റളവും കാണും. ഇതിലാണ് ചന്ദ്രക്കലയടക്കമുള്ള അലങ്കാരങ്ങളും അഭിഷേകങ്ങളും നടത്തിവരുന്നത്. ഒരുപാട് നെയ്യ് ശ്രീകോവിലിൽ അടിഞ്ഞുകൂടിയിട്ടും ഇവിടെ [[ഉറുമ്പ്|ഉറുമ്പുകൾ]] കുമിഞ്ഞുകൂടുന്നില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. കൂടാതെ, അകത്ത് കൊളുത്തിവച്ച ദീപങ്ങളുടെയും പുറത്തെ അന്തരീക്ഷത്തിലെയും കൊടുംചൂടിൽ പോലും ഇത് ഉരുകുന്നില്ല എന്നതും വിസ്മയകരമായ ഒരു പ്രതിഭാസമാണ്. എന്നാൽ, ചില പ്രത്യേകം അവസരങ്ങളിൽ ഇത് ഇടിഞ്ഞുവീഴാറുണ്ട്. അത്തരത്തിൽ ഇടിഞ്ഞുവീണ ദിക്കും വീണ അളവും നോക്കി ആ ഭാഗത്തെ ജനങ്ങൾക്ക് ഗുണമാണോ ദോഷമാണോ എന്ന് തീരുമാനിയ്ക്കുന്നു. അങ്ങനെ വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ മൂലഭാവത്തെ മുഴുവൻ ആവാഹിച്ചുകൊണ്ട് ശ്രീവടക്കുന്നാഥൻ ശ്രീലകത്ത് വാഴുന്നു. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ തന്നെ എതിർവശത്ത്, കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള പാർവ്വതീദേവിയുടെ വിഗ്രഹത്തിന് ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരും. [[വരിക്കപ്ലാവ്|വരിക്കപ്ലാവിന്റെ]] തടികൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച വിഗ്രഹമാണ് ഇത്. എന്നാൽ, ഇതിൽ സ്വർണ്ണഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. ചതുർബാഹുവായ ദേവിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ മഴുവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ കയർ, താമര എന്നിവയും ധരിച്ച ദേവിയുടെ മുന്നിലെ രണ്ടുകൈകൾ വരദാഭയമുദ്രാങ്കിതമാണ്. ദാരുവിഗ്രഹമായതിനാൽ ഇവിടെ ജലാഭിഷേകം നടത്താറില്ല. പകരം, മഞ്ഞൾപ്പൊടിയാണ് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നത്. ദേവി ശിവ സാന്നിദ്ധ്യത്തിലിരിയ്ക്കുന്നതിനാൽ സർവ്വമംഗളകാരിണിയായാണ് സങ്കല്പം. ശിവനെ പൂജിയ്ക്കുന്ന അതേ മേൽശാന്തി തന്നെയാണ് ദേവിയെയും പൂജിയ്ക്കുന്നത്. ===== ശങ്കരനാരായണശ്രീകോവിൽ ===== നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിലെ ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നതാണ്. അത്യപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ മാത്രമേ ശങ്കരനാരായണപ്രതിഷ്ഠയുള്ളൂ എന്നതുതന്നെയാണ് കാരണം. മൂന്ന് പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകളിൽ താരതമ്യേന പുതിയ കാലത്തുണ്ടായതാണ് ഈ പ്രതിഷ്ഠ. ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത് ശങ്കരാചാര്യരാണെന്നും, അതല്ല [[മേഴത്തോൾ അഗ്നിഹോത്രി]]യാണെന്നും കഥകളുണ്ട്. സംഗതി എന്തായാലും, കേരളത്തിലുണ്ടായ ശൈവ-വൈഷ്ണവ സംഘട്ടനങ്ങൾ അവസാനിപ്പിയ്ക്കുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെയാണ് ശൈവ-വൈഷ്ണവ ശക്തികളുടെ സംഗമരൂപമായ ശങ്കരനാരായണനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതെന്നത് ഉറപ്പാണ്. ഏറ്റവും ചെറിയ ശ്രീകോവിലും ശങ്കരനാരായണന്റേതാണ്. മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന പഞ്ചലോഹവിഗ്രഹമാണ് ഭഗവാന്. ഇതിന്റെ വലത്തെ പകുതി ശിവനെയും ഇടത്തെ പകുതി വിഷ്ണുവിനെയും സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ ത്രിശൂലം, പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ശംഖ്, മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദ എന്നിവ ധരിച്ച ഭഗവാന്റെ മുന്നിലെ വലതുകൈ വരദമുദ്രാങ്കിതമാണ്. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുമ്പോൾ ഏറ്റവും കൂടുതൽ തവണ വന്ദിയ്ക്കുന്നത് ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയെയാണ്. അതും ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു വസ്തുതയാണ്. ===== ശ്രീരാമശ്രീകോവിൽ ===== തെക്കേയറ്റത്തെ ശ്രീകോവിലിലെ ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയും സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നതാണ്. കേരളത്തിൽ താരതമ്യേന കുറവാണ് ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠകൾ. മറ്റുള്ള ശ്രീകോവിലുകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇത് ചതുരാകൃതിയിലാണ്. ശ്രീരാമൻ എന്ന സങ്കല്പമുണ്ടെങ്കിലും ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണു തന്നെയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. സാധാരണ വിഷ്ണുവിഗ്രഹങ്ങളിലേതുപോലെത്തന്നെയാണ് ഇവിടെയും വിഗ്രഹരൂപം. നാലടി ഉയരം വരുന്ന അഞ്ജനശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ. ഇതിൽ സ്വർണ്ണഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ സുദർശനചക്രവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ പാഞ്ചജന്യവും മുന്നിലെ വലതുകയ്യിൽ താമരയും മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദയും കാണാം. ആദ്യകാലത്ത് വിഷ്ണുവായിത്തന്നെ കണ്ട് ആരാധിച്ചിരുന്ന ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ ശ്രീരാമനായി കാണാൻ തുടങ്ങിയതിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: സീതാസ്വയംവരം കഴിഞ്ഞ് [[അയോദ്ധ്യ]]യിലേയ്ക്ക് മടങ്ങുകയായിരുന്ന ശ്രീരാമനെ ക്രുദ്ധനായ പരശുരാമൻ വഴിയിൽ തടയുകയും, തുടർന്ന് ഇരുവരും തമ്മിൽ വാക്കേറ്റമുണ്ടാകുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ, മുന്നിൽ നിൽക്കുന്നത് സാക്ഷാൽ മഹാവിഷ്ണു തന്നെയാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ പരശുരാമൻ, തന്റെ നാട്ടിൽ ഒരു സ്ഥലത്ത് എന്നും കുടികൊള്ളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ ശ്രീരാമസാന്നിദ്ധ്യം വന്നത്. മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളും മനോഹരമായ ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അലംകൃതമാണ്. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ പ്രധാനമായും ശൈവപ്രാധാന്യമുള്ള കഥകളാണ് വരച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്നതെങ്കിൽ വൈഷ്ണവാവതരമായ ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ കൂടുതൽ വൈഷ്ണവപ്രാധാന്യമുള്ള ചിത്രങ്ങളാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ ഒരുവശത്ത് വരച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്ന ഉഗ്രനരസിംഹമൂർത്തിയുടെ രൂപം വിശേഷമാണ്. [[ഹിരണ്യകശിപു]]വിനെ വധിച്ചശേഷം രൗദ്രഭാവമടങ്ങാതെ നിൽക്കുന്ന ഭഗവാനായാണ് സങ്കല്പം. ഇവിടെ ദർശിയ്ക്കുന്നത് ശത്രുദോഷത്തിന് ഉത്തമമാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ, ഫലപ്രദമായ ഇടപെടുകളില്ലാതിരുന്നതുകാരണം ഇവ കുറേക്കാലം നാശോന്മുഖമായിക്കിടന്നു. യുനെസ്കോയുടെ പൈതൃകപട്ടികയിൽ ക്ഷേതത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തിയശേഷം നടത്തിയ നവീകരണത്തിനുശേഷമാണ് ഇവ പുതുക്കിവരച്ചത്. വടക്കുവശത്ത് അഭിഷേകജലം ഒഴുക്കിവിടാൻ ഓവുകൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. ശിവന്റെ ഓവ് മുറിച്ചുകടക്കുന്നത് നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ==== നാലമ്പലം ==== ശ്രീകോവിലുകളെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നാലമ്പലം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അതിവിശാലമാണ് ഇവിടെ നാലമ്പലം. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത നാലമ്പലം കേരളീയ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും വലുതാണ്. ഇതിന്റെ പുറംചുവരുകളിൽ വിളക്കുമാടം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് ദീപാരാധനാസമയത്ത് ഈ വിളക്കുകൾ കൊളുത്തിവയ്ക്കുന്നത് മനോഹരമായ ഒരു കാഴ്ചയാണ്. പടിഞ്ഞാറ് മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളുടെ മുന്നിലൂടെയും വടക്കുഭാഗത്തുമായി നാല് പ്രവേശനകവാടങ്ങളുണ്ട്. പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് വലിയമ്പലവും പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവയിൽ ശിവന്റെ നടയ്ക്ക് നേരെയുള്ള ഭാഗത്ത് വടക്കുവശത്തായി ശിവവാഹനമായ നന്ദികേശന്റെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. പളുങ്കിൽ തീർത്ത ഭീമാകാരമായ ഒരു വിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ഇത് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ നന്ദിവിഗ്രഹമാണ്. സാധാരണയായി നന്ദികേശൻ ശിവശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിലാണ് സാന്നിദ്ധ്യം കൊള്ളാറുള്ളത്. ഇവിടെ ശിവലിംഗം നെയ്യുകൊണ്ട് മൂടിയതുകൊണ്ടാകണം നന്ദികേശന്റെ പ്രതിഷ്ഠ മറ്റൊരു സ്ഥലത്തായത്. മാത്രവുമല്ല, ഇവിടെ നന്ദികേശന് ഒരു ഉപദേവതയുടെ സ്ഥാനവും നൽകിയിട്ടുണ്ട്. നിത്യവും വിളക്കുവയ്പും നിവേദ്യവുമൊക്കെ ഇവിടെ കാണാം. നന്ദികേശന്റെ വടക്കും കിഴക്കും ഭാഗങ്ങളിൽ രണ്ട് ചുവർച്ചിത്രങ്ങൾ കാണാം. രണ്ടും ശിവന്റെ വ്യത്യസ്തരൂപങ്ങളാണ്. ഇവയിൽ വടക്കുഭാഗത്തുള്ള വാസുകീശയനന്റെ ചിത്രം സവിശേഷപ്രാധാന്യം അർഹിയ്ക്കുന്നു. അനന്തശയനരൂപത്തിലുള്ള മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ രൂപങ്ങൾ സർവസാധാരണമാണെങ്കിലും വാസുകീശയനരൂപത്തിലെ ശിവന്റെ ചിത്രം മറ്റെവിടെയുമില്ല എന്നതാണ് കാരണം. കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ചിത്രം, നടരാജരൂപത്തിലുള്ള ഭഗവാന്റേതാണ്. ഇതിനെ 'നൃത്തനാഥൻ' എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നു. ഇരുപതുകൈകളോടുകൂടി, ഉഗ്രഭാവത്തിൽ താണ്ഡവമാടുന്ന ഭഗവാന്റെ കാലുകൾ, അപസ്മാരയക്ഷനെ ചവിട്ടിനിൽക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ്. അത്യപൂർവ്വമായ ഈ ചുവർചിത്രങ്ങൾ, ക്ഷേത്രം യുനെസ്കോയുടെ പൈതൃകപട്ടികയിൽ ചേർത്തശേഷം പുനർനിർമ്മിയ്ക്കുകയുണ്ടായി. രണ്ടിനും ദിവസവും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ഇവയ്ക്കടുത്തായാണ് [[ചോറൂൺ]], [[തുലാഭാരം]] തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾക്ക് സൗകര്യമൊരുക്കിയിരിയ്ക്കുന്നതും. [[നവരാത്രി|നവരാത്രിക്കാലത്ത്]] [[സരസ്വതി|സരസ്വതീപൂജ]] നടത്തുന്നതും ഇവിടെത്തന്നെയാണ്. വലിയമ്പലത്തിൽ തന്നെയാണ് [[ചെണ്ട]], [[മദ്ദളം]], [[തിമില]], [[ഇടയ്ക്ക]], [[ചേങ്ങില]], [[ഇലത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ സൂക്ഷിച്ചുവയ്ക്കാറുള്ളത്. പൂജയും ദീപാരാധനയുമൊഴികെയുള്ളപ്പോൾ ഇവ തൂക്കിയിട്ടിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്ക് കടന്നാൽ ഇരുവശങ്ങളിലും വാതിൽമാടങ്ങൾ കാണാം. തെക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് പൂജകളും ഹോമങ്ങളും മറ്റും നടത്തപ്പെടുന്നത്. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം വഴിപാട് കൗണ്ടറായും പ്രവർത്തിച്ചുവരുന്നു. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തെ ദക്ഷിണകൈലാസമാക്കിമാറ്റിയ നെയ്യഭിഷേകം തന്നെയാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. കൂടാതെ, സാധാരണ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നടത്തിവരുന്ന പിൻവിളക്ക്, കൂവളമാല, ധാര, ശംഖാഭിഷേകം, ശർക്കരപ്പായസം തുടങ്ങിയവയും വിശേഷമാണ്. ശിവൻ പാർവ്വതീസമേതഭാവത്തിലായതിനാൽ ഉമാമഹേശ്വരപൂജ, സ്വയംവര പുഷ്പാഞ്ജലി, വേളിയോത്ത് ചൊല്ലൽ തുടങ്ങിയവയ്ക്കും ഇവിടെ അതിയായ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഗണപതിയ്ക്ക് ഒറ്റയപ്പം നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് മറ്റൊരു പ്രധാന വഴിപാട്. വടക്കുവശത്തെ മുറിയിൽ പ്രസാദവിതരണം. 2006 വരെ വേട്ടേയ്ക്കരന്റെ പ്രതിഷ്ഠ ഇവിടെയായിരുന്നു. പുതിയ ശ്രീകോവിലിലേയ്ക്ക് പ്രതിഷ്ഠ മാറ്റിയശേഷമാണ് ഇവിടെ പ്രസാദവിതരണം തുടങ്ങിയത്. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുകിഴക്കായി [[തിടപ്പള്ളി]] പണിതിട്ടുണ്ട്. ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് പണിത ഒരു ചെറിയ കരിങ്കൽ ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ഗണപതിഭഗവാന്റെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. മറ്റുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിലെപ്പോലെ ഇവിടെ ഗണപതി ഉപദേവനല്ല; മറിച്ച് മറ്റ് പ്രതിഷ്ഠകളുടെ അതേ പ്രാധാന്യത്തോടെ കുടിയിരുത്തപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്ന ദേവനാണ്. തിടപ്പള്ളിയിലേയ്ക്ക് അഭിമുഖമായാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഇതിൽ വെള്ളിഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഗണപതിപ്രീതിയ്ക്ക് ഒറ്റയപ്പം നേദിയ്ക്കുന്നത് ഇവിടെ അതിവിശേഷമാണ്. ഗണപതിയ്ക്ക് ഒറ്റയപ്പം നേർന്നാൽ ഉദ്ദിഷ്ടകാര്യസിദ്ധിയുണ്ടാകുമെന്ന് ഭക്തർ ഉറച്ചുവിശ്വസിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉദയാസ്തമനപൂജയും ഗണപതിയുടെ നടയിലാണ് നടത്തപ്പെടുന്നത്. ശിവരാത്രിനാളിൽ മാത്രമേ വടക്കുന്നാഥന് ഉദയാസ്തമനപൂജയുള്ളൂ. ഉദയാസ്തമനമായി അപ്പം മൂടുന്നതും അതിവിശേഷമാണ്. ശിവൻ, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ എന്നിവരുടെ നടകൾക്കുനേരെ നമസ്കാരമണ്ഡപങ്ങൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. മൂന്നും ചതുരാകൃതിയിൽ പണിതവയും ചെമ്പുമേഞ്ഞ മേൽക്കൂരകളോടുകൂടിയതുമാണ്. ശിവന്റെ നടയിലുള്ളതാണ് ഇവയിൽ ഏറ്റവും വലുത്. ഇതിന് ഏകദേശം ഇരുപത് തൂണുകൾ കാണും. മനോഹരമായ നിരവധി ദാരുശില്പങ്ങൾ മണ്ഡപത്തൂണുകളെയും മേൽക്കൂരയെയും അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു. മറ്റുള്ള മണ്ഡപങ്ങൾ ചെറുതാണെങ്കിലും അവയിലും നിരവധി മനോഹരരൂപങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിൽ ഒരു നിലവിളക്ക് സ്ഥിരമായി കൊളുത്തിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. ഇത് ഹനുമാൻ സ്വാമിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമായി സങ്കല്പിച്ചുവരുന്നു. രാമനാമം ജപിയ്ക്കുന്നിടത്തെല്ലാം ഹനുമദ്സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടാകുമെന്ന വിശ്വാസത്തെ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാണ് ഈ സങ്കല്പം കൊണ്ടുവന്നിരിയ്ക്കുന്നത്. അവിൽ നിവേദ്യമാണ് ഹനുമാന് വിശേഷം. ശ്രീകോവിലുകൾക്ക് ചുറ്റുമായി അകത്തെ ബലിവട്ടം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അഷ്ടദിക്പാലകർ (പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]]/[[സോമൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]], കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിരൃതി]]), സപ്തമാതൃക്കൾ ([[ബ്രാഹ്മി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[മഹേശ്വരി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[കൗമാരി]], [[വരാഹി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്നീ ക്രമത്തിൽ), വീരഭദ്രൻ, ഗണപതി, ശാസ്താവ്, സുബ്രഹ്മണ്യൻ, ബ്രഹ്മാവ്, [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗാദേവി]], അനന്തൻ എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകൾ കാണാം. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ ശീവേലിയില്ലാത്തതിനാൽ ഇവയിൽ സാധാരണയായി ബലിതൂകാറില്ല. ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭേദങ്ങളാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും ബലിതൂകുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. == പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകൾ == === വടക്കുന്നാഥൻ (ശിവൻ) === [[ചിത്രം:VadakkumnathanTemple.JPG|thumb|250px|വടക്കുകിഴക്കു മൂലയിൽ നിന്നുള്ള ദൃശ്യം]] ക്ഷേത്രത്തിലെ അഞ്ച് പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകളിലൊന്ന്. ക്ഷേത്രം അറിയപ്പെടുന്നതും വടക്കുംനാഥന്റെ പേരിലാണ്. പാർവ്വതീ സമേതനായി കൈലാസത്തിലമരുന്ന സദാശിവനായാണ് വടക്കുന്നാഥനെ സങ്കല്പിച്ചുവരുന്നത്. [[പരബ്രഹ്മം|പരബ്രഹ്മസങ്കല്പവുമുണ്ട്]]. എല്ലാ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലേതും പോലെ ഇവിടെയും ശിവലിംഗം തന്നെയാണ് പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ. എന്നാൽ, വർഷങ്ങളായി നടന്നുവരുന്ന നെയ്യഭിഷേകത്തെത്തുടർന്ന് ഈ ശിവലിംഗം പൂർണ്ണമായും മൂടിയിരിയ്ക്കുന്നു. അങ്ങനെയുണ്ടായ നെയ്മലയെയാണ് ഇന്ന് ഇവിടെ ശിവലിംഗമായി സങ്കല്പിച്ച് ആരാധിയ്ക്കുന്നത്. ഈ നെയ്മല, കൈലാസപർവ്വതത്തിന്റെ തനിപ്പകർപ്പായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. നിലവിൽ നെയ്മലയ്ക്ക് ഏകദേശം പതിനഞ്ചടി ഉയരവും ഇരുപത്തഞ്ചടി ചുറ്റളവും വരും. ഇതിൽ തന്നെയാണ് ചന്ദ്രക്കലയും കൂവളമാലയുമടക്കമുള്ള അലങ്കാരങ്ങൾ ചാർത്തുന്നതും. നെയ്യഭിഷേകം തന്നെയാണ് വടക്കുന്നാഥന് പ്രധാന വഴിപാടും. ദിവസവും രാവിലെ നടത്തുന്ന ഈ അഭിഷേകം കഴിഞ്ഞാലും നെയ്യ് നീക്കം ചെയ്യുന്നില്ലെന്ന് മാത്രമല്ല, നെയ്മലയ്ക്ക് കൂടുതൽ ബലം കിട്ടാൻ ഇളനീരഭിഷേകവും നടത്തുന്നു. ധനുമാസത്തിൽ തിരുവാതിര കഴിഞ്ഞുവരുന്ന മൂന്ന് തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ സാധാരണ അളവിന്റെ നൂറുമടങ്ങ് നെയ്യും ആയിരം മടങ്ങ് ഇളനീരും അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നു. അഭിഷേകം ചെയ്ത് അടിയിലേയ്ക്ക് എത്തിച്ചേരുന്ന കുറച്ചുഭാഗം ഭക്തർക്ക് പ്രസാദമായി നൽകാറുണ്ട്. മൃത്യുഞ്ജയ ഹോമം, മൃത്യുഞ്ജയ അർച്ചന, പിൻവിളക്ക്, ധാര, ശംഖാഭിഷേകം, രുദ്രാഭിഷേകം, കൂവളമാല, ഉമാമഹേശ്വരപൂജ, സ്വയംവരപൂജ, വെടിവഴിപാട്, ആയുർസൂക്ത പുഷ്പാഞ്ജലി തുടങ്ങിയവയാണ് വടക്കുന്നാഥന് മറ്റ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === ശ്രീ പാർവ്വതി === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ശിവന്റെ അതേ ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ആദിപരാശക്തിയായ പാർവ്വതീദേവി വാണരുളുന്നു. ദാരുവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. പീഠത്തിലിരിയ്ക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠ. മൂന്നടി പൊക്കം വരും. ചതുർബാഹുവായ ഭഗവതിയുടെ വലതുകൈകളിൽ മഴുവും വരദമുദ്രയും ഇടതുകൈകളിൽ കയറും താമരയും അഭയമുദ്രയും കാണാം. ഇവിടെ നമസ്കാരമണ്ഡപം പണിതീർത്തിട്ടില്ല. ദാരുവിഗ്രഹമാണെങ്കിലും ഇവിടെ സ്വർണ്ണഗോളകയാണ് ഭക്തർ ദർശിയ്ക്കുന്നത്. അത് അഴിച്ചുമാറ്റാറില്ല. ദാരുവിഗ്രഹമായതിനാൽ ജലാഭിഷേകം നടത്താറില്ല. പകരം മഞ്ഞൾപ്പൊടിയാണ് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നത്. ഭഗവതി ശിവസാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ വാഴുന്നതിനാൽ സർവ്വമംഗളകാരിണിയായ '''മഹാത്രിപുരസുന്ദരി'''യാണ്. ശിവനും പാർവ്വതിയും അനഭിമുഖമായി ദർശനം നൽകുന്നതിനാൽ അർദ്ധനാരീശ്വരസങ്കല്പവും ഇവിടെയുണ്ട്. മഞ്ഞൾപ്പൊടി അഭിഷേകം കൂടാതെ പട്ടും താലിയും ചാർത്തുന്നതും സ്വയംവര പുഷ്പാഞ്ജലിയും ഭഗവതിയ്ക്ക് പ്രധാനമാണ്. ചൊവ്വ, വെള്ളി, പൗർണമി, അമാവാസി ദിവസങ്ങൾ പ്രധാനം. === ശങ്കരനാരായണൻ === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ശൈവ-വൈഷ്ണവശക്തികളുടെ സംയുക്തരൂപമാണ് ശങ്കരനാരായണൻ. ശൈവവൈഷ്ണവസംഘട്ടനങ്ങൾ നിറഞ്ഞുനിന്ന കാലത്ത് അവയൊഴിവാക്കാൻ സൃഷ്ടിച്ചതാണ് ഈ മൂർത്തിയെയെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ, നാലമ്പലത്തിനകത്തുള്ള മൂന്ന് പ്രധാനശ്രീകോവിലുകളിൽ നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിലാണ് ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. തന്മൂലം, 'മദ്ധ്യനാഥൻ' എന്നും പ്രതിഷ്ഠ അറിയപ്പെടുന്നു. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന, പഞ്ചലോഹത്തിൽ തീർത്ത ഭഗവദ്വിഗ്രഹം പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. ചതുർബാഹുവായ വിഗ്രഹത്തിന്റെ വലത്തെ പകുതി ശിവനെയും ഇടത്തെ പകുതി വിഷ്ണുവിനെയും സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. സാധാരണയായി ശിവലിംഗരൂപത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ശങ്കരനാരായണന് വിഗ്രഹരൂപത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠയുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്വത്തുക്കളുടെ അവകാശിയും ശങ്കരനാരായണനാണെന്ന് സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് സവിശേഷപ്രാധാന്യം നൽകുന്നുണ്ട്. ചതുശ്ശതമാണ് ശങ്കരനാരായണന് പ്രധാന വഴിപാട്. === ശ്രീരാമൻ (മഹാവിഷ്ണു) === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. നാലമ്പലത്തിനകത്തെ മൂന്ന് ശ്രീകോവിലുകളിൽ തെക്കേയറ്റത്തുള്ള ശ്രീകോവിലിലാണ് ശ്രീരാമസ്വാമിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. തന്മൂലം, 'തെക്കുന്നാഥൻ' എന്നും പ്രതിഷ്ഠ അറിയപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ വിഗ്രഹം മഹാവിഷ്ണുവിന്റേതു തന്നെയാണ്. ഹൈന്ദവ വിശ്വാസമനുസരിച്ച് മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ദശാവതാരങ്ങളിൽ ഏഴാമത്തേതായ ശ്രീരാമന് കേരളത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠകൾ കുറവാണ്. അതിനാൽത്തന്നെ ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് സവിശേഷപ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന വിഗ്രഹം അഞ്ജനശിലയിൽ നിർമ്മിച്ചതും സ്വർണ്ണഗോളക ചാർത്തിയതുമാണ്. പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ് ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെയും ദർശനം. പാൽപ്പായസം, എണ്ണയഭിഷേകം, മുല്ലമാല ചാർത്തൽ എന്നിവയാണ് ശ്രീരാമന് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. കൂടാതെ, രാമായണമാസമായ [[കർക്കടകം]] മുഴുവൻ ക്ഷേത്രത്തിൽ രാമായണപാരായണവുണ്ടാകാറുണ്ട്. ===മഹാഗണപതി=== ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. നാലമ്പലത്തിനകത്ത്, ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ഗണപതി ഭഗവാന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. എന്നാൽ, ഇതിൽ വെള്ളിഗോളക ചാർത്തിയിട്ടുണ്ട്. വലത്തോട്ട് തുമ്പിക്കൈ നീട്ടി നിൽക്കുന്ന ഗണപതിയുടെ പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ മഴുവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ കയറും മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ മോദകവും കാണാം. മുന്നിലെ വലതുകൈ അഭയമുദ്രാങ്കിതമാണ്. ഒറ്റയപ്പം നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് ഗണപതിയ്ക്ക് പ്രധാന വഴിപാട്. സാമാന്യത്തിലധികം വലുപ്പമുള്ള ഒറ്റയപ്പമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ ഗണപതിയ്ക്ക് നേദിയ്ക്കുന്നത്. ഇത് വളരെ സ്വാദിഷ്ടവുമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ തിടപ്പള്ളിയിലേയ്ക്ക് നോക്കിയിരിയ്ക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. തന്മൂലം, ഗണപതിസാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ തന്നെയാണ് ഇതുണ്ടാക്കുന്നതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഒറ്റയപ്പം കൂടാതെ ഗണപതിഹോമം, കറുകമാല, നാളികേരമുടയ്ക്കൽ തുടങ്ങിയവയും പ്രധാന വഴിപാടുകളാണ്. ==== നടുവിലാൽ ഗണപതി ==== ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന നടുവിലാൽത്തറയിലും ഒരു ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഇത് താരതമ്യേന വളരെ പുതിയതാണ്. ശബരിമല തീർത്ഥാടകരും പുലിക്കളിക്കാരും ഇവിടെ സ്ഥിരമായി നാളികേരമുടച്ചിരുന്നപ്പോൾ ഗണപതിസാന്നിദ്ധ്യം മനസ്സിലാക്കി ഇവിടെ ക്ഷേത്രം പണിയുകയായിരുന്നു എന്നാണ് കഥ. ഇന്ന് പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തുനിന്ന് തൃശ്ശൂരിലേയ്ക്ക് കയറുന്ന ഭക്തർ ആദ്യം കാണുന്നത് ഈ ക്ഷേത്രമാണ്. അരയടി മാത്രം ഉയരമുള്ള ചെറിയൊരു ഗണപതിവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ. നാളികേരമുടയ്ക്കലാണ് ഇവിടെ പ്രധാന വഴിപാട്. [[വിനായക ചതുർത്ഥി]]ദിവസം ഇവിടെ വിശേഷാൽ പൂജകളുണ്ടാകാറുണ്ട്. ==== മണികണ്ഠനാൽ ഗണപതി ==== ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് മണികണ്ഠനാൽത്തറയിലും ചെറിയൊരു ഗണപതിസാന്നിദ്ധ്യം കാണാം. ഇവിടെയും സാധാരണ രൂപത്തിലുള്ള ഒരു വിഗ്രഹമാണുള്ളത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഇതും താരതമ്യേന പുതിയ ക്ഷേത്രമാണ്. വളരെ ചെറിയ രണ്ട് ശ്രീകോവിലുകൾ ഇവിടെ കാണാം. ഇവയിൽ നടുക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ ഗണപതിയും വടക്കുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ വള്ളീ-ദേവയാനീസമേത സുബ്രഹ്മണ്യനുമാണ് പ്രതിഷ്ഠകൾ. ഈ ക്ഷേത്രം വന്നതിനുപിന്നിലും ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: സ്വാതന്ത്ര്യസമരകാലത്ത് മണികണ്ഠനാൽത്തറ നിരവധി പ്രസംഗങ്ങൾക്ക് വേദിയായി. നിരവധി പ്രശസ്ത നേതാക്കന്മാർ അക്കാലത്ത് ഇവിടെ വന്ന് പ്രസംഗങ്ങൾ നടത്തി. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ പോകുന്ന ഭക്തർക്ക് അത് ശല്യമായപ്പോൾ അവിടെ പ്രസംഗങ്ങൾ നിരോധിയ്ക്കാൻ അന്നത്തെ അധികാരികൾ തീരുമാനിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. പിന്നീട് ഇവിടെ ക്ഷേത്രം പണിയുകയും സുബ്രഹ്മണ്യ-ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠകൾ നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഇപ്പോൾ രണ്ടിടത്തും വിശേഷാൽ പൂജകളുണ്ട്. == ഉപദേവതകൾ == ===നരസിംഹമൂർത്തി=== മഹാവിഷ്ണുഭഗവാന്റെ നാലാമത്തെ അവതാരമായ നരസിംഹമൂർത്തിയ്ക്ക് ഇവിടെ പ്രത്യേകം പ്രതിഷ്ഠയില്ലെങ്കിലും ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കുവശത്ത് നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ ഒരു ചുവർച്ചിത്രം വരച്ച് അതിൽ ആരാധനയും വിളക്കുവയ്പും നടത്തിവരുന്നുണ്ട്. ഉഗ്രനരസിംഹഭാവത്തിലാണ് ചുവർച്ചിത്രം. ഹിരണ്യകശിപുവിനെ തന്റെ മടിയിൽ കിടത്തി രണ്ടുകൈകൾ കൊണ്ടും മാറുപിളർന്നുകൊന്ന് ചോര കുടിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാന്റെ ഭയങ്കരരൂപം കാണുമ്പോൽ തന്നെ പേടിയാകും. എന്നാൽ അത്യുഗ്രമൂർത്തിയായ ഭഗവാനെ ഭജിച്ചാൽ ശത്രുദോഷങ്ങളൊഴിഞ്ഞുപോകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ===ശ്രീകൃഷ്ണൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് കൂത്തമ്പലത്തോട് ചേർന്നുള്ള ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ശ്രീകൃഷ്ണൻ കുടികൊള്ളുന്നത്. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റും ഗോശാല പണിതീർത്തിരിയ്ക്കുന്നതിനാൽ ഗോശാലകൃഷ്ണനായി ഭഗവാനെ കണക്കാക്കിവരുന്നു. ഒരുകയ്യിൽ കാലിക്കോലും മറുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലുമേന്തിയ ഭഗവാനാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. മൂന്നടി പൊക്കം വരുന്ന മനോഹരമായ ശിലാവിഗ്രഹം ആരെയും ആകർഷിയ്ക്കും. ഒരിയ്ക്കൽ പരമഭക്തനായ [[വില്വമംഗലം സ്വാമിയാർ]] ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തിയപ്പോൾ ഇന്നത്തെ ശ്രീകോവിലിന്റെ സ്ഥാനത്ത് ഒരു അത്ഭുതതേജസ്സ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രദ്ധയിൽ പെട്ടുവെന്നും തുടർന്ന് അദ്ദേഹം അവിടെ ഓടിച്ചെന്ന് നോക്കിയപ്പോൾ ഏതാനും പശുക്കളെ കണ്ടുവെന്നും തുടർന്ന് അവിടെ ശ്രീകൃഷ്ണനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചുവെന്നുമാണ് ഐതിഹ്യം. പശുക്കളെ കണ്ട് സ്ഥാനത്ത് പ്രതിഷ്ഠിച്ചതുകൊണ്ടാണ് ഭഗവാൻ ഗോശാലകൃഷ്ണനായതെന്ന് ഐതിഹ്യം സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. പാൽപ്പായസവും വെണ്ണയുമാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. [[അഷ്ടമിരോഹിണി]]ദിവസം ഭഗവാന് വിശേഷാൽ പൂജകളും അഭിഷേകങ്ങളുമുണ്ട്. ===അയ്യപ്പൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് പ്രത്യേകം തീർത്ത ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ഹരിഹരപുത്രനായ അയ്യപ്പന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. ശബരിമലയിലെ വിഗ്രഹത്തിന്റെ അതേ രൂപമാണ് ഇവിടത്തെ വിഗ്രഹത്തിനും. ഒന്നരയടി പൊക്കം വരും. അതേസമയം ഇവിടെ ശിലാവിഗ്രഹമാണ് {{efn|ശബരിമലയിലും മുമ്പ് ശിലാവിഗ്രഹമായിരുന്നു. 1950-ൽ ക്ഷേത്രം കൊള്ളയടിച്ച ചില ഭീകരവാദികൾ അത് തകർത്തെറിഞ്ഞ് ക്ഷേത്രത്തിന് തീവച്ചു. തുടർന്ന് ക്ഷേത്രം പുതുക്കിപ്പണിതശേഷമാണ് ഇന്നത്തെ പഞ്ചലോഹവിഗ്രഹം നിർമ്മിച്ച് പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്‌}}. മറ്റ് ഉപദേവതാക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി അയ്യപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ ഒരു മുഖമണ്ഡപം പണിതീർത്തിട്ടുണ്ട്. ശബരിമലയ്ക്ക് പോകുന്നവർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം ഇവിടെയാണ്. ഇവിടെ പ്രത്യേകമായി വഴിപാട് കൗണ്ടറുമുണ്ട്. എള്ളുതിരി കത്തിയ്ക്കലാണ് അയ്യപ്പന്റെ നടയിലെ പ്രധാന വഴിപാട്. മണ്ഡലകാലത്ത് 41 ദിവസവും നെയ്യഭിഷേകവും പുഷ്പാഭിഷേകവും നടത്താറുണ്ട്. ===സിംഹോദരൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് കിഴക്കുഭാഗത്ത് വടക്കുംനാഥന്റെ തൊട്ടുപുറകിലാണ് സിംഹോദരന്റെ സ്ഥാനം. ശിവഭൂതഗണങ്ങളിലൊരാളായ സിംഹോദരനെയാണ് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം പണിയാൻ ശിവൻ നിയോഗിച്ചതെന്നും എന്നാൽ സമയം കഴിഞ്ഞിട്ടും സിംഹോദരനെ കാണാതെ വിഷമിച്ച ശിവപാർവ്വതിമാർ അവസാനം ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിയപ്പോൾ ശ്രീകോവിലിൽ സിംഹോദരനിരിയ്ക്കുന്നത് കണ്ടുവെന്നും കോപാക്രാന്തനായ ശിവൻ ഉടനെത്തന്നെ തന്റെ പുറംകാലുകൊണ്ട് സിംഹോദരന് ഒരൊറ്റ ചവിട്ടുകൊടുത്തുവെന്നും അവൻ അടുത്തുള്ള പടുകുഴിയിൽ തെറിച്ചുവീണുവെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അവിടെത്തന്നെ വാണുകൊള്ളാമെന്ന് സിംഹോദരൻ സമ്മതിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. രണ്ടുനിലകളോടുകൂടിയ ചതുരശ്രീകോവിലിലാണ് സിംഹോദരന്റെ സ്ഥാനം. പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനം. അരണ്ട നിലവിളക്കിൻ വെളിച്ചത്തിൽ വിഗ്രഹത്തിന്റെ രൂപം വ്യക്തമാകില്ലെങ്കിലും സിംഹോദരൻ എന്ന പേരിനെ അന്വർത്ഥമാക്കും വിധം ദേവന്റെ ഉദരം (വയർ) സിംഹത്തിന്റേതുപോലെയാണെന്നത് തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയും. സിംഹോദരന് ദിവസവും വിളക്കുവയ്പുണ്ടെന്നല്ലാതെ പ്രത്യേകപൂജകളോ വഴിപാടുകളോ ഇല്ല. ===പരശുരാമൻ=== നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലുള്ള ഒരു തറയിൽ പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായാണ് പരശുരാമന്റെ സ്ഥാനം. ഇവിടെ പരശുരാമസങ്കല്പത്തിലുള്ള ദീപമാണുള്ളത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കാണത്രേ പരശുരാമനെ ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ഇവിടെ വച്ചാണ് അദ്ദേഹം അന്തർദ്ധാനം ചെയ്തതെന്നും കഥയുണ്ട്. പരശുരാമൻ കടുത്ത ക്ഷത്രിയവിരോധിയായതിനാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള ഈ തറയിലേയ്ക്ക് ക്ഷത്രിയർക്ക് പ്രവേശനമില്ല. പരശുരാമന് പ്രത്യേകപൂജകളോ വഴിപാടുകളോ പ്രതിഷ്ഠയോ ഇല്ല. ===നന്ദികേശ്വരൻ=== പരമശിവന്റെ വാഹനമായ നന്തികേശ്വരൻ (നന്തി എന്ന് ചുരുക്കിപ്പറയുന്നു) ഇവിടെ ഒരു ഉപദേവനായി കുടികൊള്ളുന്നു. ശിവന്റെ നടയ്ക്കുനേരെ മുമ്പിലുള്ള നാലമ്പലക്കെട്ടിലാണ് നന്തിപ്രതിഷ്ഠ. കേരളത്തിൽ ഇന്നുള്ള ഏറ്റവും വലിയ നന്തിവിഗ്രഹമാണിത്. നന്തിയ്ക്ക് രണ്ട് സന്ധ്യയ്ക്കും വിളക്കുവയ്പും നിവേദ്യവുമുണ്ട്. ===വാസുകീശയന ശിവൻ=== ലോകത്ത് മറ്റൊരിടത്തും കാണാത്ത ഒരു അത്ഭുത ചുവർച്ചിത്രമാണ് സർപ്പരാജാവായ വാസുകിയുടെ പുറത്ത് ശയിയ്ക്കുന്ന പരമശിവന്റേത്. ശിവന്റെ നടയ്ക്കുനേരെയുള്ള നാലമ്പലക്കെട്ടിൽ നന്തികേശ്വരന്റെ വിഗ്രഹത്തിന് തൊട്ടുപുറകിൽ തെക്കോട്ട് ദർശനമായി വരച്ച ചിത്രമാണിത്. അനന്തശയനഭാവത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ചിത്രങ്ങൾ ഒരുപാട് സ്ഥലങ്ങളിലുണ്ടെങ്കിലും വാസുകീശയനഭാവത്തിൽ ശിവന്റെ ചിത്രം മറ്റൊരിടത്തുമില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. ദിവസവും ഈ ചിത്രത്തിന് ആരാധനയും വിളക്കുവയ്പുമുണ്ട്. ===നൃത്തനാഥൻ (നടരാജൻ)=== പരമശിവന്റെ നൃത്തം ചെയ്യുന്ന രൂപമാണ് നടരാജൻ. മഹാനടനനായിട്ടാണ് ഹിന്ദുക്കൾ ശിവനെ കാണുന്നത്. ഈ പ്രപഞ്ചം തന്നെ ശിവന്റെ നടനവേദിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ നന്തിവിഗ്രഹത്തിന് ഇടതുവശത്ത് പടിഞ്ഞാട്ട് ദർശനമായി നടരാജന്റെ ഒരു ചുവർച്ചിത്രമുണ്ട്. നൃത്തനാഥൻ എന്നാണ് ഇതറിയപ്പെടുന്നത്. 20 കൈകളോടുകൂടിയ അത്യപൂർവ്വമായ ഈ ചുവർച്ചിത്രത്തിൽ ഭഗവാൻ അപസ്മാരയക്ഷനെ ചവുട്ടിപ്പിടിച്ച് നൃത്തം ചെയ്യുകയാണ്. പ്രപഞ്ചത്തെ മുഴുവൻ ഒരു ഗോളമാക്കി ചിത്രികരിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. അത്യപൂർവ്വമായ ഈ ചുവർച്ചിത്രം, പക്ഷേ ഫലപ്രദമായ ഇടപെടലില്ലാത്തതുമൂലം ഇത് നശിച്ചുകൊണ്ടിരിയ്ക്കുകയാണ്. ദിവസവും ഈ ചിത്രത്തിനും ആരാധനയും വിളക്കുവയ്പുമുണ്ട്. ===ഋഷഭൻ=== വടക്കുംനാഥന്റെ നാലമ്പലത്തിന്റെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ പ്രത്യേകമായിത്തീർത്ത് നാലമ്പലക്കെട്ടിൽ തെക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ശിവഭൂതഗണങ്ങളിലൊരാളായ ഋഷഭന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. നന്ദി തന്നെയാണ് വാസ്തവത്തിൽ ഋഷഭനായും കുടികൊള്ളുന്നത്. ഋഷഭൻ സദാ ധ്യാനനിമഗ്നനും നഗ്നണുമാണത്രേ! അതിനാൽ രണ്ടുകൈകളും കൊട്ടി ദേവനെ ഉണർത്തി, വസ്ത്രത്തിൽനിന്ന് ഒരു നൂലെടുത്തുവേണം വന്ദിയ്ക്കാൻ. ദേവൻ അനുഗ്രഹിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ വീണ്ടും ഉറങ്ങും. ഇതിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്: ആദ്യം ഋഷഭൻ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് കുടികൊണ്ടിരുന്നത്. നിൽക്കുന്ന രൂപത്തിലായിരുന്നു പ്രതിഷ്ഠ. ഒരുദിവസം രാവിലെ ക്ഷേത്രത്തിൽ വന്ന ശാന്തിക്കാർ വിഗ്രഹം ഉറങ്ങുന്നതായി കണ്ടുവത്രേ! തുടർന്ന് വിഗ്രഹം തെക്കോട്ട് ദർശനമാക്കി പണിതു. ഒരുകാലത്ത് കേരളത്തിൽ ബുദ്ധ-ജൈനമതങ്ങൾ ചെലുത്തിയിരുന്ന സ്വാധീനത്തിന്റെ പ്രതീകമായി ഋഷഭനെ കണ്ടുവരുന്നു. ഋഷഭൻ ഒരു ജൈനതീർത്ഥങ്കരനാണെന്നും കൈകൊട്ടി വിളിച്ചുണർത്തി നൂലെടുത്ത് തൊഴുന്നത് ജൈനമതാചാരത്തിന്റെ തുടർച്ചയാണെന്നും ചരിത്രകാരന്മാർ കണക്കാക്കുന്നു. ===വേട്ടേയ്ക്കരൻ=== കിരാതമൂർത്തിയായ പരമശിവനെയാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ എന്ന് പറയുന്നത്. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പാശുപതാസ്ത്രം കിട്ടാൻ ഘോരതപസ്സ് ചെയ്യുകയായിരുന്ന അർജുനനെ പരീക്ഷിയ്ക്കാൻ ഭഗവാൻ സ്വീകരിച്ച രൂപമാണ് വേട്ടേയ്ക്കരൻ. ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് കിരാതമൂർത്തിയുടെ ശ്രീകോവിൽ. രണ്ടടി പൊക്കം വരുന്ന ചെറിയ ശിവലിംഗമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ധാരയും ശംഖാഭിഷേകവുമാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. കൂടാതെ നാളികേരമുടയ്ക്കുന്നതും അതിവിശേഷമാണ്. വിശേഷാവസരങ്ങളിൽ വേട്ടേയ്ക്കരൻ പാട്ട് നടത്താനുള്ള ആലോചനയും ക്ഷേത്രം വകയായുണ്ട്. 2006 വരെ ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുഭാഗത്ത് തെക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് വേട്ടേയ്ക്കരനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരുന്നത്. എന്നാൽ 2006-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിൽ ആ സ്ഥാനം ശരിയല്ലെന്നും പുറത്താണ് പ്രതിഷ്ഠ വേണ്ടതെന്നും കണ്ടെത്തി. തുടർന്ന് പുതിയ ശ്രീകോവിൽ പണിത് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തുകയായിരുന്നു. മുമ്പ് വേട്ടേയ്ക്കരന്റെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ടായിരുന്ന മുറിയിലാണ് ഇന്ന് അപ്പം, പായസം തുടങ്ങിയവ വിതരണം ചെയ്യുന്നത്. ===നാഗദൈവങ്ങൾ=== ആദിദ്രാവിഡ ആചാരത്തിന്റെ ബാക്കിപത്രമായ ഒരു ആരാധനാസമ്പ്രദായമാണ് നാഗാരാധന. വിവിധതരം നാഗങ്ങളെ ആരാദിയ്ക്കുന്ന സമ്പ്രദായം കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. സിന്ധുനദീതടപ്രദേശത്തുനിന്ന് കണ്ടെടുത്ത രൂപങ്ങളിൽ നാഗരൂപങ്ങളുമുണ്ട്. പണ്ടുകാലത്ത് വലിയ തറവാട്ടുവീടുകളിൽ നാഗത്തറകൾ പതിവായിരുന്നു. ഇന്ന് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ മാത്രമാണ് നാഗത്തറകളുള്ളത്. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിലാണ് നാഗപ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം. നാഗരാജാവായി വാസുകിയും നാഗയക്ഷിയും നാഗചാമുണ്ഡിയും മറ്റ് ഉത്തമാധമസർപ്പങ്ങളുമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. നൂറും പാലും സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് പ്രധാന വഴിപാട്. കൂടാതെ എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നാളിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയും നടത്തിവരുന്നു. ===സുബ്രഹ്മണ്യൻ=== ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ മണികണ്ഠനാൽത്തറയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്ക് ഒരു പ്രത്യേകക്ഷേത്രം പണിതിട്ടുണ്ട്. ഏഴുപതിറ്റാണ്ടുകളേ ആയിട്ടുള്ളൂ ഈ ക്ഷേത്രം പണിതിട്ട്. ഇതിനുപിന്നിൽ ഒരു കാരണമുണ്ട്: മണികണ്ഠനാൽ സ്വാതന്ത്ര്യസമരകാലത്ത് ഒരുപാട് പ്രസംഗങ്ങൾക്ക് വേദിയായി. പ്രശസ്തരായ നിരവധി സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികൾ അക്കാലത്ത് ഇവിടെ വന്ന് പ്രസംഗിച്ചുപോയിരുന്നു. എന്നാൽ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്കുപോകുന്ന ഭക്തർക്ക് അത് വലിയൊരു പ്രശ്നമായി മാറി. തുടർന്ന് അവിടെ ചെറിയൊരു ക്ഷേത്രം പണിത് അവിടെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന് പടിഞ്ഞാറ് [[അയ്യന്തോൾ|അയ്യന്തോളിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന [[തൃക്കുമാരംകുടം സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം|തൃക്കുമാരംകുടം സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ]] നിന്നാണ് ഇവിടെയുള്ള വിഗ്രഹം കണ്ടെത്തിയത്. ഇന്നത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉപക്ഷേത്രമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വള്ളീദേവയാനീസമേതനായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയാണ് പ്രതിഷ്ഠ. സമീപം ഗണപതിയും സാന്നിദ്ധ്യമാകുന്നുണ്ട്. പഞ്ചാമൃതവും പാലഭിഷേകവുമാണ് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്ക് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. ===ഹനുമാൻ=== രാമായണത്തിലെ അനശ്വരകഥാപാത്രമായ ഹനുമാൻ സ്വാമി സപ്തചിരഞ്ജീവികളിലൊരാളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഭക്തിയിലും ബുദ്ധിശക്തിയിലും സ്വഭാവമഹിമയിലുമെല്ലാം ഉത്തമനായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന അദ്ദേഹമില്ലായിരുന്നുവെങ്കിൽ രാമായണത്തിന്റെ ഗതി മറ്റൊന്നായേനെ. വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന് പ്രതിഷ്ഠയില്ലെങ്കിലും രണ്ട് സ്ഥലങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യമായി കുടികൊള്ളുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. ഒന്ന്, ക്ഷേത്രനാലമ്പലത്തിനകത്ത് ശ്രീരാമന്റെ ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിൽ; മറ്റേത്, അയ്യപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിനുപുറകിലുള്ള ഔഷധത്തറയിൽ. ശ്രീരാമസാന്നിദ്ധ്യമുള്ളിടത്ത് ഹനുമാൻ എന്നുമുണ്ടാകുമെന്നതാണ് ആദ്യത്തെ സങ്കല്പത്തിനുപിന്നിലുള്ള വിശ്വാസമെങ്കിൽ, [[രാവണൻ|രാവണപുത്രനായ]] [[ഇന്ദ്രജിത്ത്|ഇന്ദ്രജിത്തുമായുള്ള]] യുദ്ധത്തിനിടയിൽ ഗുരുതരമായി പരുക്കേറ്റ [[ലക്ഷ്മണൻ|ലക്ഷ്മണന്റെ]] ജീവൻ രക്ഷിയ്ക്കാനുള്ള മൃതസഞ്ജീവനിയടങ്ങിയ മരുത്വാമലയും കൊണ്ട് ഹനുമാൻ ലങ്കയിലേയ്ക്കുപോകുന്ന വഴിയിൽ അതിന്റെ ഒരുഭാഗം അടർന്നുവീണതാണ് രണ്ടാമത്തെ സങ്കല്പത്തിനുപിന്നിലുള്ള വിശ്വാസം. രണ്ടിടത്തും വിളക്കുവയ്പുണ്ട്. ===ആദിശങ്കരാചാര്യർ=== അദ്വൈതവേദാന്തികനായിരുന്ന ആദിശങ്കരാചാര്യർ ഹിന്ദുമതത്തിന് പുതിയൊരു ഭാവം നൽകുന്നതിൽ സുപ്രധാനമായ പങ്ക് വഹിച്ചു. 32 വർഷം മാത്രം നീണ്ടുനിന്ന ജീവിതം കൊണ്ട് ഒരുപാട് സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിയ്ക്കുകയും ഒരുപാട് കൃതികൾ രചിയ്ക്കുകയും ചെയ്ത അദ്ദേഹം സമാധിയടഞ്ഞത് വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ വച്ചാണെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു ([[കേദാർനാഥ് ക്ഷേത്രം|കേദാർനാഥിൽ]] വച്ചാണ് അദ്ദേഹം സമാധിയടഞ്ഞതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്ന് രണ്ടിടത്തും അദ്ദേഹത്തിന് സമാധിപ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്). അദ്ദേഹത്തിന്റെ അച്ഛനമ്മമാർക്ക് പുത്രസൗഭാഗ്യം ലഭിച്ചതുതന്നെ വടക്കുംനാഥനെ ഭജിച്ചതുമൂലമാണ്. പ്രായാധിക്യം മൂലം അവർക്ക് വരാൻ കഴിയാതായപ്പോൾ അവർക്കുവേണ്ടി ഭഗവാൻ [[കാലടി]]യിൽത്തന്നെ കുടികൊണ്ടുവെന്ന് കഥയുണ്ട്. അവിടെ ഇപ്പോൾ തിരുവെള്ളമാന്തുള്ളി മഹാദേവക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ ശങ്കരാചാര്യർ ഇവിടെയിരുന്ന് വിഷ്ണുപാദാദിസ്തവം രചിയ്ക്കുന്നതിനിടയിലാണ് സമാധിയായതെന്നും പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യന്മാരാണ് അത് പൂർത്തിയാക്കിയതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ശങ്കരാചാര്യർ സ്ഥാപിച്ച മൂന്ന് മഠങ്ങൾ (തെക്കേ മഠം, നടുവിൽ മഠം, വടക്കേ (ബ്രഹ്മസ്വം) മഠം) ഇന്നും ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപമുണ്ട്. ശങ്കരാചാര്യർ സമാധിയായ സ്ഥാനത്താണ് ഇന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രീകോവിൽ പണിതിരിയ്ക്കുന്നത്. ശങ്കരാചാര്യരുടെ പൂർണകായപ്രതിമ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമാക്കി പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. നാലടി ഉയരം കാണും. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റും ശങ്കരാചാര്യരുടെ ജീവിതകഥയിലെ ചില സുപ്രധാന സന്ദർഭങ്ങൾ മനോഹരമായി ആവിഷ്കരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ശങ്കരാചാര്യരുടെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുഭാഗത്തായി ശംഖചക്രങ്ങളുടെ രൂപങ്ങളും കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. വിഷ്ണുഭഗവാന്റെ തിരുവായുധങ്ങളായ ശംഖചക്രങ്ങളുടെ ശിലാരൂപങ്ങൾ ക്ഷേത്രത്തിലെ ശൈവവൈഷ്ണവശക്തിസംയോഗത്തെ സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. ===കാശീവിശ്വനാഥൻ=== സിംഹോദരന്റെ ശ്രീകോവിലിന് വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് നാലമ്പലച്ചുവരിൽ ത്രികോണാകൃതിയിൽ ഒരു ചെറിയ ദ്വാരമുണ്ട്. ആ ദ്വാരത്തിലൂടെ വടക്കുംനാഥന്റെ താഴികക്കുടം കണ്ടുതൊഴുന്ന ഭക്തർ തുടർന്ന് അതിന് കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ഒരു തറയിൽ കയറിനിന്ന് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലേയ്ക്ക് തിരിഞ്ഞുനോക്കി [[കാശി വിശ്വനാഥക്ഷേത്രം|കാശീവിശ്വനാഥനെ]] വന്ദിയ്ക്കുന്നു. കാശീവിശ്വനാഥൻ തന്നെയാണ് വടക്കുംനാഥനായി വാഴുന്നത് എന്ന വിശ്വാസമാണ് ഇതിനുപിന്നിൽ. ഇതുകഴിഞ്ഞാൽ ഇതിന് തൊട്ടുമുമ്പിലുള്ള ബലിക്കല്ലിന് മുകളിൽ കല്ലുകൾ കൂട്ടിയിടുന്ന ഒരു ആചാരമുണ്ടായിരുന്നു. 2005-ൽ നടന്ന ദേവപ്രശ്നത്തിൽ ആ ആചാരം റദ്ദാക്കി. എന്നാൽ ഇന്നും ഇതറിയാത്ത ചിലർ ഇത് തുടർന്നുപോരുന്നുണ്ട്. ഇതിനടിയിലൂടെ ഒരു രഹസ്യമാർഗ്ഗമുണ്ടെന്നും അതുവഴി നേരെ കാശിയിലെ മണികർണികാഘട്ടത്തിലെത്തിച്ചേരാമെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. പണ്ട് ഇവിടെ ഭജനമിരുന്ന ദേശമംഗലം നമ്പൂതിരിയ്ക്ക് കാശീവിശ്വനാഥദർശനം എന്ന മോഹം സാധിച്ചുകൊടുക്കാൻ വടക്കുംനാഥൻ തന്നെ നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തതാണ് ആ വഴിയെന്നും ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾക്കുള്ളിൽ കാശിയിലെത്തി ദർശനം പൂർത്തിയാക്കിയ അദ്ദേഹം തുടർന്ന് ഇതേ മാർഗ്ഗത്തിലൂടെ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ തിരിച്ചെത്തിയെന്നും വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. തുടർന്ന് ഈ വഴി അടച്ചു. ===ചിദംബരനടരാജൻ, രാമനാഥസ്വാമി=== കാശീവിശ്വനാഥനെ തൊഴുത് തെക്കോട്ട് യാത്ര ചെയ്താൽ മറ്റൊരു തറയിലെത്താം. തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിലുള്ള ഈ തറയിൽനിന്ന് കിഴക്കോട്ട് നോക്കി ചിദംബരനടരാജനെയും തെക്കോട്ട് നോക്കി രാമേശ്വരത്തെ രാമനാഥസ്വാമിയെയും ഭക്തർ വന്ദിയ്ക്കുന്നു. ശിവൻ നടരാജഭാവത്തിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ഏക ക്ഷേത്രമാണ് [[ചിദംബരം ക്ഷേത്രം]]. പ്രതിഷ്ഠാമൂർത്തി തന്നെ ശീവേലിമൂർത്തിയായും വരുന്ന ഏക ക്ഷേത്രവും ഇതുതന്നെ. ചിദംബരനാഥന്റെ ആനന്ദതാണ്ഡവം രാമേശ്വരത്തും പ്രതിഫലിച്ചുവത്രേ! [[രാമേശ്വരം രാമനാഥസ്വാമി ക്ഷേത്രം|രാമേശ്വരം ക്ഷേത്രമാകട്ടെ]] ഐതിഹ്യപ്രകാരം രാവണനെ കൊന്നതുമൂലമുണ്ടായ ബ്രഹ്മഹത്യാപാപം തീർക്കാൻ ശ്രീരാമൻ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ശിവക്ഷേത്രമാണ്. ശ്രീരാമൻ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതിനാൽ സ്ഥലത്തിന് രാമേശ്വരം എന്നും പ്രതിഷ്ഠയ്ക്ക് രാമനാഥൻ എന്നും പേരുകൾ വന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ നന്ദിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം ഇവിടെത്തിയ അനന്തൻ ഈ തറയിലിരുന്ന് താണ്ഡവനൃത്തം ദർശിച്ചുവെന്ന് ഐതിഹ്യമുണ്ട്. ===ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടി, കൂടൽമാണിക്യസ്വാമി=== കേരളത്തിലെ [[നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങൾ|നൂറ്റെട്ട് ദുർഗ്ഗാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ]] ഒന്നാം സ്ഥാനം അലങ്കരിയ്ക്കുന്ന ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിക്ഷേത്രം തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽനിന്ന് ഉദ്ദേശം 12 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു; ഭാരതത്തിൽ ഭരതപ്രതിഷ്ഠയുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ [[ഇരിഞ്ഞാലക്കുട]] കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം 24 കിലോമീറ്റർ തെക്കുമാറിയും. ഈ രണ്ട് ക്ഷേത്രങ്ങളിലേയ്ക്കും നോക്കിത്തൊഴാനുള്ള തറ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് അല്പം മാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഐതിഹ്യപ്രകാരം ഊരകത്തമ്മ തന്റെ ഭക്തനായ തിരുവലയന്നൂർ ഭട്ടതിരിയുടെ ഓലക്കുടയിൽ കയറിയിരുന്ന [[കാമാക്ഷി അമ്മൻ കോവിൽ|കാഞ്ചീ കാമാക്ഷി]] തന്നെയാണ്. ഊരകത്ത് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയപ്പോൾ ഭഗവതിയുടെ ഒരംശം വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിലും സാന്നിദ്ധ്യമരുളി എന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ, വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിൽ ജ്യേഷ്ഠനായ ശ്രീരാമനോടൊപ്പം കുടികൊള്ളാനായിരുന്നു ഭരതന്റെ ആഗ്രഹമത്രേ. എന്നാൽ ഭക്തനായ വാക്കയിൽ കൈമളുടെ അഭ്യർത്ഥനപ്രകാരം ഭരതൻ കൂടൽമാണിക്യത്ത് സംഗമേശ്വരനായി കുടികൊണ്ടുവെന്നും എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യം ഇന്നും വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടെന്നുമാണ് കഥ. ===കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ (ഭദ്രകാളി)=== കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമായ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഉദ്ദേശം 36 കിലോമീറ്റർ തെക്കുപടിഞ്ഞാറുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. പരശുരാമൻ പ്രതിഷ്ഠിച്ച നാല് അംബികാലയങ്ങളിലൊന്നാണത്രേ ഇത്. കേരളത്തിലെ 64 ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മൂലസ്ഥാനമായും കൊടുങ്ങല്ലൂരിനെ കണ്ടുവരുന്നു. ചിലപ്പതികാരത്തിലെ വീരനായികയായ കണ്ണകിയായും ഭഗവതിയെ കണ്ടുവരുന്നുണ്ട്. കൊടുങ്ങല്ലരിലേയ്ക്ക് നോക്കിത്തൊഴാനുള്ള തറ ഒരു ആൽമരത്തിന്റെ തറയാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽനിന്ന് അല്പം പടിഞ്ഞാറുമാറിയാണ് ഈ ആൽമരം. ഊരകം ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്നാണ് വിശ്വാസം. ഊരകത്തമ്മയുടെ അദൃശ്യ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ളതുകൊണ്ട് കൂടിയാകണം കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയ്ക്കും ഇവിടെ സ്ഥാനം ഉറപ്പിച്ചത്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ മൂലയിലേയ്ക്കു നോക്കി കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ തൊഴുന്ന ഭക്തർ തുടർന്ന് അവിടെത്തന്നെ വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് പ്രധാന ശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളും നോക്കിത്തൊഴുന്നു. ===വേദവ്യാസൻ, ദക്ഷിണാമൂർത്തി=== ഇതിഹാസകാവ്യമായ മഹാഭാരതത്തിന്റെയും പതിനെട്ട് പുരാണങ്ങളുടെയും കർത്താവായ വേദവ്യാസന് ഇവിടെ തെക്കുഭാഗത്തെ ഒരു ആൽമരത്തിന്റെ ചുവട്ടിൽ അദൃശ്യസാന്നിദ്ധ്യമുണ്ട്. ഒരു ചെറിയ ഉരുളൻകല്ലിലാണ് വേദവ്യാസനെ സങ്കല്പിച്ചുതൊഴുന്നത്. കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയുടെ തറയ്ക്ക് തൊട്ടുപടിഞ്ഞാറുമാറിയാണ് വേദവ്യാസസങ്കല്പം. ഈ തറയിൽ ദർശനം നടത്തിക്കഴിഞ്ഞാൽ മണലിൽ 'ഹരിശ്രീ ഗണപതയേ നമഃ അവിഘ്നമസ്തു ശ്രീ ഗുരുഭ്യോ നമഃ' എന്ന വിദ്യാരംഭമന്ത്രം എഴുതുകയും വേണം. വ്യാസശിലയുടെ താഴെ ദക്ഷിണാമൂർത്തിസങ്കല്പവുമുണ്ട്. ശിവന്റെ തന്നെ സന്യാസഭാവമാണ് ദക്ഷിണാമൂർത്തി. പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ ആദിഗുരു എന്ന സങ്കല്പത്തിലുള്ളതാണ് ഈ ഭാവം. അതിനാൽ വിദ്യാഭിവൃദ്ധിയ്ക്ക് ദക്ഷിണാമൂർത്തിഭജനവും ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. വ്യാസശിലയുടെ ചുവട്ടിലുള്ള ദക്ഷിണാമൂർത്തിയെ തൊഴുതുവേണം അയ്യപ്പനെ തൊഴാൻ എന്നാണ് ആചാരം. ഇല്ലെങ്കിൽ ദർശനപുണ്യം നശിയ്ക്കുമത്രേ! ===പാറമേക്കാവിലമ്മ (ഭദ്രകാളി - മൂലസ്ഥാനം)=== വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുഭാഗത്ത് തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിൽത്തന്നെയുള്ള പ്രസിദ്ധമായ ഭഗവതിക്ഷേത്രമാണ് പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രം. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട് രണ്ട് പങ്കാളികളിലൊരാളായ ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠ പ്രസിദ്ധമായ [[അങ്ങാടിപ്പുറം തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ഭഗവതിക്ഷേത്രം|തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലെ]] പ്രതിഷ്ഠയാണെന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. ഈ പ്രതിഷ്ഠയുടെ മൂലസ്ഥാനം വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് വടക്കുഭാഗത്തുള്ള ഇലഞ്ഞിത്തറയാണ്. ഇത് ഇവിടെ വരാൻ കാരണമായ ഒരു സംഭവമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന് തെക്കുഭാഗത്തുള്ള [[കൂർക്കഞ്ചേരി]]യിലെ അപ്പാട്ട് കളരിത്തറവാട്ടിലെ കാരണവരായിരുന്ന കുറുപ്പാൾ തിരുമാന്ധാംകുന്നിലമ്മയുടെ പരമഭക്തനായിരുന്നു. എല്ലാമാസവും മുടങ്ങാതെ തിരുമാന്ധാംകുന്നിൽ ദർശനത്തിനുപോയിരുന്ന അദ്ദേഹത്തിന് പ്രായാധിക്യം കാരണം അതിന് കഴിയാതെ വരുമെന്ന ഘട്ടം വന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം ഇഷ്ടദേവതയോട് നാട്ടിൽ കുടികൊള്ളണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. കരുണാമയിയായ ദേവി അത് സമ്മതിച്ച് കുറുപ്പാളറിയാതെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓലക്കുടയിൽ കയറിയിരുന്നു. യാത്രകഴിഞ്ഞ് ക്ഷീണിതനായി തിരിച്ചെത്തിയ കുറുപ്പാൾ വടക്കുംനാഥനെ തൊഴുത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ കിടന്നുറങ്ങി. ഉണർന്നെഴുന്നേറ്റ് കുടയുമെടുത്ത് പോകാൻ നിന്ന അദ്ദേഹം കുട അവിടെ ഉറച്ചുകഴിഞ്ഞതായി കണ്ടു. തുടർന്ന് പ്രശ്നം വച്ചുനോക്കിയപ്പോൾ ദേവീസാന്നിദ്ധ്യം കണ്ടു. ദേവീസാന്നിധ്യം കണ്ടതിനെത്തുടർന്ന് ദേവിയെ തന്റെ തറവാട്ടിലെ കളരിയിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു യഥാവിധി പൂജാവിധികൾ ചെയ്തു കൊള്ളാം എന്ന് മനമുരുകി പ്രാർത്ഥിച്ചതിനെ തുടർന്ന് ഓലക്കുട അവിടെ നിന്നും എടുക്കുകയും തുടർന്ന് തന്റെ കൂർക്കഞ്ചേരി തറവാട്ടിലെ കളരിയിൽ ദേവിയെ ശാക്തേയവിധി പ്രകാരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത് കളരിയുടെ തൊട്ടുപുറകിലുള്ള പാറോം മരച്ചുവട്ടിൽ ആയതിനാൽ പാറോംകാവ് ഭഗവതി എന്ന് ദേശനിവാസികൾ വിളിച്ചു പോന്നു .കാലക്രമേണ പാറോംകാവ് ലോപിച്ചു പാറമേക്കാവ് ഭഗവതി എന്നറിയപ്പെട്ടു. ദേവീദർശനം വെളിപ്പെട്ടത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ വെച്ചായതുകൊണ്ട് കാരണവർ ഇവിടെയും ദേവിയുടെ ഒരു ശിലാപ്രതിഷ്ഠ നടത്തി. പിന്നീട് വടക്കുംനാഥ ക്ഷേത്രം കൂടുതൽ വിപുലീകരിക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി ഈ പ്രതിഷ്ഠ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള കൂറ്റൻ പാറയുടെ മുകളിലേയ്ക്കുമാറ്റി. അങ്ങനെ ആ ക്ഷേത്രത്തിന് പാറമേക്കാവ് എന്ന പേരുവന്നു. കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ തറവാട്ടിലെ കാരണവരുടെ കളരിയിൽ പാറമേക്കാവ് ഭഗവതിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ കൂടാതെ ചണ്ഡികാഭഗവതി, മനക്കൊടി അയ്യപ്പൻ, വനശാസ്താവ് ,വീരഭദ്രൻ, കുറുപ്പാൾ കാരണവർ എന്നീ പ്രതിഷ്ഠകൾ കൂടിയുണ്ട്. കാരണവർ ദേവിയിൽ സമാധി പ്രാപിച്ചതോടെ കാരണവരുടെ രൂപം പിന്തലമുറക്കാർ കളരിയ്ക്ക് പുറത്ത് പ്രതിഷ്ഠിക്കുകയാണ് ഉണ്ടായത്.ശിവലിംഗരൂപത്തിലുള്ള കുഴയുടെ രൂപത്തിൽ ആണ് കാരണവരുടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയത്. കുറുപ്പാൾ കാരണവർക്ക് ദേവിയുമായുള്ള അഭേദ്ധ്യമായ ബന്ധം ഉള്ളതിനാൽ പുറത്തുള്ള പ്രതിഷ്ഠ ഉറയ്ക്കാതെയിരിയ്ക്കുകയും പിന്നീട് ജ്യോതിഷവിധി പ്രകാരം കളരിയ്ക്ക് അകത്തുതന്നെ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയും ചെയ്യുകയായിരുന്നു. കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ കളരിയോട് അനുബന്ധിച്ചു സർപ്പക്കാവും, ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സും നിലകൊള്ളുന്നു. ഇന്നും പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രത്തിലെ വേല അടിയന്തരം പ്രമാണിച്ച് ക്ഷേത്രക്കോമരം കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ കളരിയിൽ വരുകയും അരിയേറു നടത്തി മൂലസ്ഥാനത്തോടുള്ള കടപ്പാട് അറിയിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു വരുന്നു. മകരമാസത്തിലെ പാനപ്പറ, തൃശൂർ പൂരത്തോടനുബന്ധിച്ചുള്ള പൂരപ്പറ ഇതെല്ലാം തുടങ്ങുന്നത് കൂർക്കഞ്ചേരി കുറുപ്പാൾ തറവാട്ടിൽ നിന്നുമാണ്. കാരണവർ ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ വിശ്രമിച്ചതിനെ തുടർന്ന് ദേവീചൈതന്യം ബോധ്യപ്പെട്ടതിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കാണ് തൃശൂർ പൂരത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള വിശ്വപ്രസിദ്ധമായ ഇലഞ്ഞിത്തറ മേളം വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് നടത്തിവരുന്നത്. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന്റെ പങ്കാളികളിൽ മതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് കയറുന്നത് പാറമേക്കാവിലമ്മ മാത്രമാണ്. == നിത്യപൂജകൾ == നിത്യേന മൂന്നുപൂജകൾ നടക്കുന്ന മഹാക്ഷേത്രമാണ് തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം. പുലർച്ചെ മൂന്നുമണിയ്ക്ക് നിയമവെടിയും തുടർന്ന് ഏഴുപ്രാവശ്യമുള്ള ശംഖുവിളിയും [[തവിൽ]], [[നാദസ്വരം]], [[കുഴിത്താളം]], [[ഇടുതുടി]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളുമുപയോഗിച്ച് ഭഗവാന്മാരെയും ദേവിയെയും പള്ളിയുണർത്തിയശേഷം നാലുമണിയ്ക്ക് നടതുറക്കുന്നു. നിർമ്മാല്യദർശനമാണ് ആദ്യത്തെ ചടങ്ങ്. തുടർന്ന് അഭിഷേകങ്ങൾ തുടങ്ങുന്നു. വടക്കുന്നാഥന് നെയ്യഭിഷേകം നടക്കുന്നത് ഈ സമയത്താണ്. രാവിലെ ആറുമണിയ്ക്ക് ഉഷഃപൂജ തുടങ്ങുന്നു. ആദ്യം വടക്കുന്നാഥന്നും, പിന്നീട് ക്രമത്തിൽ ശ്രീപാർവ്വതി, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ, ഗണപതി എന്നിവർക്കും ഈ സമയത്ത് പൂജ നടക്കുന്നു. അതിനുശേഷം രാവിലെ ഏഴുമണിയ്ക്കും എട്ടുമണിയ്ക്കുമിടയിൽ വടക്കുന്നാഥന്ന് ശംഖാഭിഷേകം, ധാര, രുദ്രാഭിഷേകം തുടങ്ങിയവയും നടത്തുന്നു. പത്തുമണിയ്ക്ക് ഉച്ചപ്പൂജ തുടങ്ങുന്നു. ഉഷഃപൂജയുടെ അതേ ക്രമത്തിലാണ് ഇവിടെയും പൂജ നടക്കുന്നത്. പത്തേമുക്കാൽ വരെ പൂജ നീണ്ടുനിൽക്കും. തുടർന്ന് പതിനൊന്നുമണിയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കുന്നു. വൈകീട്ട് അഞ്ചുമണിയ്ക്ക് വീണ്ടും നടതുറക്കുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് സൂര്യാസ്തമയമനുസരിച്ച് ദീപാരാധന. ഉഷഃപൂജയുടെയും ഉച്ചപ്പൂജയുടെയും അതേ ക്രമമാണ് ഇതിനും അനുവർത്തിയ്ക്കുന്നത്. തുടർന്ന് ഏഴുമണിയ്ക്ക് അതേ ക്രമത്തിൽ അത്താഴപ്പൂജയും നടക്കുന്നു. എട്ടുമണിയ്ക്ക് തൃപ്പുക. സുഗന്ധപൂരിതമായ പുക നവധാന്യങ്ങളുപയോഗിച്ച് ശ്രീകോവിൽ മുഴുവൻ വ്യാപിപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. വടക്കുന്നാഥന്നും ശ്രീരാമസ്വാമിയ്ക്കുമാണ് തൃപ്പുക നടത്തുന്നത്. വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ തൃപ്പുക തൊഴുന്നത് അതിവിശേഷമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. തൃപ്പുക തൊഴുതാൽ സർവ്വാഭീഷ്ടസിദ്ധിയുണ്ടാകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. തന്മൂലം നിരവധി ഭക്തർ ഇതിന് നിൽക്കും. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം സപ്തചിരഞ്ജീവികളിലൊരാളായ [[അശ്വത്ഥാമാവ്]] നിത്യവും തൃപ്പുക തൊഴാൻ ഇവിടെ വരുമെന്നൊരു സങ്കല്പമുണ്ട്. ശാപം മൂലം വ്രണം പൊട്ടിയൊലിച്ചുകഴിയുന്നതായി പറയപ്പെടുന്ന അശ്വത്ഥാമാവ് വരുമ്പോൾ എല്ലാവരും വഴിമാറിനിൽക്കണമെന്നാണ് സങ്കല്പം. തൃപ്പുക കഴിഞ്ഞാൽ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കാൻ പാടില്ലെന്നാണ് നിയമം. തുടർന്ന് രാത്രി എട്ടരയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കും. സാധാരണ ദിവസങ്ങളിലെ പൂജാക്രമങ്ങളാണ് മേൽ സൂചിപ്പിച്ചത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിലും (ഉദാ: ശിവരാത്രി, തിരുവാതിര, [[പ്രദോഷവ്രതം]], മുപ്പെട്ട് [[തിങ്കളാഴ്ച]]) ഉദയാസ്തമനപൂജയുള്ള ദിവസങ്ങളിലും [[സൂര്യഗ്രഹണം|സൂര്യ]]-[[ചന്ദ്രഗ്രഹണം|ചന്ദ്രഗ്രഹണങ്ങളുള്ള]] ദിവസങ്ങളിലും പൂജാക്രമങ്ങളിൽ മാറ്റം വരും. ശിവരാത്രിനാളിൽ രാത്രി നടയടയ്ക്കില്ല. പകരം, രാത്രിയിലെ ഓരോ യാമത്തിലും യാമപൂജയും കലശാഭിഷേകവുമുണ്ടാകും. പ്രദോഷദിവസം സന്ധ്യയ്ക്ക് വിശേഷാൽ അഭിഷേകമുണ്ട്. [[മീനം|മീനമാസത്തിലെ]] [[ആറാട്ടുപുഴ പൂരം]] ദിവസം സന്ധ്യയ്ക്ക് ക്ഷേത്രനട അടയ്ക്കും. ദേവസംഗമം കാണാൻ വടക്കുന്നാഥൻ നേരത്തേ പുറപ്പെടുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. എല്ലാ പൂജകൾക്കും ദീപാരാധനയ്ക്കും അകത്ത് ഇടയ്ക്ക വായനയും പുറത്ത് നാദസ്വരവുമുണ്ടാകും. കേരളത്തിലെ അറിയപ്പെടുന്ന തന്ത്രികുടുംബങ്ങളിലൊന്നായ [[എളവള്ളി]] പുലിയന്നൂർ മനയ്ക്കാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ തന്ത്രാധികാരം. മേൽശാന്തി, കീഴ്ശാന്തി പദവികൾ ദേവസ്വം വക നിയമനമാണ്. പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായം നിലനിൽക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം. നിലവിൽ നാല് മേൽശാന്തിമാർ ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ട്. ഇവർ 2007-ൽ സ്ഥാനമേറ്റവരാണ്. മേൽശാന്തി പദവി അനുഷ്ഠിയ്ക്കുന്നവർ കർശനമായ ബ്രഹ്മചര്യനിഷ്ഠ പാലിയ്ക്കേണ്ടതുണ്ട്. ശിവപാർവ്വതിമാരുടെയും ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെയും മേൽശാന്തിമാർ പൂർണ്ണമായും പുറപ്പെടാശാന്തിമാരായി കഴിച്ചുകൂട്ടേണ്ടതാണ്. മറ്റ് രണ്ടുപേർക്ക് പൂജകൾക്കോ മറ്റ് വിശേഷച്ചടങ്ങുകൾക്കോ പോകാം. മൂന്നുമാസം കൂടുമ്പോൾ ഇവർ പരസ്പരം വച്ചുമാറുന്നതിനാൽ ഒരു വർഷം അഞ്ച് പ്രധാനമൂർത്തികളെയും പൂജിയ്ക്കാനുള്ള അവസരം ഇവർക്ക് ലഭിയ്ക്കുന്നു. ==തൊഴേണ്ട രീതികൾ== വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്ന ഭക്തർ കർശനമായും പാലിയ്ക്കേണ്ട ഒരു ദർശനക്രമം പുരാതനകാലം മുതലേ പറഞ്ഞുവരുന്നുണ്ട്. നാലമ്പലത്തിനകത്തും പുറത്തുമായി നടത്തേണ്ട ദർശനക്രമം അനുവർത്തിയ്ക്കുന്ന രണ്ട് സംസ്കൃതശ്ലോകങ്ങളാണ് ഇവയുടെ ആധാരം. അവയിൽ പുറത്ത് ദർശനം നടത്തേണ്ട ക്രമം പറയുന്ന ശ്ലോകം ഇതാണ്: {{quote|ശ്രീമൂലസ്ഥാന, വൃഷ്ണീശ്വര, വൃഷ, ഭൃഗുജാൻ, ഹന്ത സിംഹോദരം തം, കാശീശം, ശംഭുകുംഭം, കനകവരസഭാനായകം, സേതുനാഥം, ശ്രീഭദ്രാം, സംഗമേശം, വലയപുരിശിവാം, കുംഭപംക്തിം, മുനീന്ദ്രം, ഭൂതേശം, ശംഖചക്രം, ഫണിവരശയനം, നൃത്തനാഥം ച വന്ദേ.}} ഇതനുസരിച്ച് ആദ്യം ശ്രീമൂലസ്ഥാനത്ത് വന്ദിയ്ക്കുക. തുടർന്ന പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തുകടന്ന് വടക്കുന്നാഥനെ പുറത്തുനിന്ന് മനസാ വണങ്ങി പ്രദക്ഷിണം വച്ചശേഷം കൂത്തമ്പലത്തിനടുത്തുള്ള ഗോശാലകൃഷ്ണനെ (വൃഷ്ണീശ്വരൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. പിന്നീട് പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് വടക്കുപടിഞ്ഞാറേ നാലമ്പലക്കെട്ടിലുള്ള ഋഷഭനെ (വൃഷം) വന്ദിയ്ക്കുക. ഋഷഭൻ സദാ ധ്യാനനിമഗ്നനും നഗ്നനുമായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ കൈകൊട്ടിയുണർത്തി, വസ്ത്രത്തിൽ നിന്ന് ഒരു നൂലെടുത്തുവേണം ഇവിടെ ദർശനം നടത്താൻ. അതിനുശേഷം പ്രദക്ഷിണം തുടർന്ന് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ ദീപരൂപത്തിലുള്ള പരശുരാമനെ (ഭൃഗുജൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് കിഴക്കേ നടയിലെ സിംഹോദരനെ വണങ്ങുക. സിംഹോദരന്റെ നടയിലെത്തുന്നത് ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുവശത്തുകൂടിയേ ആകാവൂ എന്നാണ് നിയമം. ശിവഭൃത്യനായ സിംഹോദരനെ തൊഴുതശേഷം അടുത്തുള്ള ഒരു ചെറിയ ബലിക്കല്ലിനടുത്തുനിന്ന് വടക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് കാശീവിശ്വനാഥനെ വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം അടുത്തുള്ള ദ്വാരത്തിലൂടെ വടക്കുന്നാഥന്റെ താഴികക്കുടം നോക്കിത്തൊഴുക. ഭഗവാനെ കാശീവിശ്വനാഥനായി സങ്കല്പിച്ചുവേണം ഈ ദർശനം. തുടർന്ന് തിരിഞ്ഞുനടക്കാതെ പ്രദക്ഷിണവഴിയിലേയ്ക്ക് ചെല്ലുക. അങ്ങനെ പ്രദക്ഷിണം വച്ച് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ അവിടെയുള്ള ശംഭുത്തറയിൽ കയറിച്ചെന്ന് വടക്കോട്ട് നോക്കി ചിദംബരനടരാജനെയും (കനകവരസഭാനായകൻ) കിഴക്കോട്ട് നോക്കി രാമനാഥസ്വാമിയെയും (സേതുനാഥൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം, തറയുടെ തെക്കുഭാഗത്തുകൂടെ ഇറങ്ങിച്ചെന്ന് പ്രദക്ഷിണം തുടരുക. തെക്കേ ഗോപുരത്തിനടുത്തെത്തുമ്പോൾ അവിടെനിന്ന് തെക്കോട്ട് തിരിഞ്ഞുനിന്ന് കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ (ശ്രീഭദ്ര) വന്ദിയ്ക്കുക. തുടർന്ന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിലെ അമ്മൻതറയിലെത്തുമ്പോൾ അവിടെ കയറിനിന്ന് തെക്കോട്ട് നോക്കി ആദ്യം കൂടൽമാണിക്യസ്വാമിയെയും (സംഗമേശൻ) പിന്നീട് ഊരകത്തമ്മത്തിരുവടിയെയും (വലയപുരിശിവ) അവസാനം വടക്കോട്ട് നോക്കി പ്രധാനശ്രീകോവിലുകളുടെ താഴികക്കുടങ്ങളെയും (കുംഭപംക്തി) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം വ്യാസശിലയിലെത്തി വേദവ്യാസനെയും (മുനീന്ദ്രൻ) ഗണപതിയെയും വന്ദിച്ച് 'ഓം ഹരിശ്രീ ഗണപതേ നമഃ' എന്ന് മണലിൽ എഴുതുക. പിന്നീട് പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് അയ്യപ്പസ്വാമിയെയും (ഭൂതേശൻ) പുറകിലെ മൃതസഞ്ജീവനിത്തറിയിലെ ഹനുമാൻ സ്വാമിയെയും (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം വേട്ടേയ്ക്കരൻ സ്വാമിയെയും നാഗദൈവങ്ങളെയും (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) വന്ദിച്ച് പ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് ശംഖചക്രങ്ങളെയും തൊഴുത് പടിഞ്ഞാറേ നടയിൽ തിരിച്ചെത്തുക. അവിടെയുള്ള ശങ്കരാചാര്യപ്രതിഷ്ഠയെ വന്ദിച്ചശേഷം വടക്കുന്നാഥന്റെ നടയ്ക്കുനേരെയുള്ള വാതിലിലൂടെ അകത്തേയ്ക്ക് കടക്കുക. ഇടതുവശത്ത് കാണപ്പെടുന്ന നന്ദികേശനെ വന്ദിച്ചശേഷം ഇരുവശങ്ങളിലായി കാണപ്പെടുന്ന വാസുകീശയനനെയും (ഫണിവരശയനൻ) നൃത്തനാഥനെയും കൂടി വന്ദിച്ചാൽ പുറത്തെ പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയായി. ഇതിനുശേഷം പഞ്ചാക്ഷരജപത്തോടെ നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്ക് കടക്കുക. അകത്ത് പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്നതിനും ഒരു നിശ്ചിതക്രമമുണ്ട്. അത് ഇപ്രകാരമാണ്: {{quote|ശംഭും, ഗൗരീം, ഗണേശം, പുരമുരമഥനം, മാധവം, മധ്യനാഥം, വിഘ്നേശം, ശൈലകന്യാം, ഹര, ഹരതനയം, മദ്ധ്യനാഥാംബുജാക്ഷൗ, ഭൂയോഹം പാർവ്വതീമാധവമപി ച ഹരിം രാവണാനംഗശത്രും, ഹേരംബം തം ഭവാനീം, വൃഷഗിരിനിലയം ശങ്കരം ച വന്ദേ.}} ഇതുനസരിച്ച് ആദ്യം വടക്കുന്നാഥനെ (ശംഭു, ഹരൻ, ശങ്കരൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിന്റെ വടക്കുവശത്തുകൂടി വന്നിട്ടുവേണം ഭഗവാനെ വന്ദിയ്ക്കാൻ. തുടർന്ന്, മണ്ഡപത്തിലിരുന്ന് ജപിയ്ക്കുന്ന ബ്രാഹ്മണരെയും വന്ദിച്ചശേഷം തെക്കുഭാഗത്തുനിന്ന് ഭഗവാനെ ഒന്നുകൂടി തൊഴുത് എതിർദിശയിലുള്ള ശ്രീപാർവ്വതിയെ (ഗൗരി, ശൈലകന്യ, ഭവാനി) വന്ദിയ്ക്കാൻ ചെല്ലുക. ദേവിയെ തൊഴുതശേഷം അടുത്തുള്ള മുത്തിക്കല്ലിലും തൊഴുത് ഓവുവരെ പോയി തിരിച്ചുവരിക. വീണ്ടും ദേവിയെ തൊഴുതശേഷം ശ്രീകോവിലിന്റെ കന്നിമൂലയിൽ വാഴുന്ന മഹാഗണപതിയെ (ഗണേശൻ, വിഘ്നേശൻ, ഹരതനയൻ, ഹേരംബൻ) വന്ദിയ്ക്കുക. ഗണപതിയെ തൊഴുതശേഷം പ്രദക്ഷിണം നിർത്തിവച്ച് തെക്കോട്ട് വന്ന് ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയെ (പുരമുരമഥനൻ, മദ്ധ്യനാഥൻ, പാർവ്വതീമാധവൻ, രാവണാനംഗശത്രു) വന്ദിയ്ക്കുക. പിന്നീട് വീണ്ടും തെക്കോട്ട് യാത്രചെയ്ത് ശ്രീരാമസ്വാമിയെ (മാധവൻ, അംബുജാക്ഷൻ, ഹരി) വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം ശ്രീരാമസ്വാമിയുടെ ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലെ മണ്ഡപത്തിൽ ദീപരൂപത്തിൽ കുടികൊള്ളുന്ന ഹനുമാൻ സ്വാമിയെ (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) മനസാ സ്മരിയ്ക്കുക. പിന്നീട് വീണ്ടും തെക്കോട്ട് വന്ന് ശ്രീകോവിൽച്ചുമരിലെ നരസിംഹമൂർത്തിയെ വന്ദിച്ചശേഷം കിഴക്കോട്ട് നോക്കി സൂര്യഭഗവാനെയും (ശ്ലോകത്തിൽ പരാമർശമില്ല) സ്മരിച്ച് നമസ്കരിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം തിരിച്ചുവന്ന് വീണ്ടും ശങ്കരനാരായണസ്വാമിയെയും ഗണപതിയെയും വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം വീണ്ടും പാർവ്വതീദേവിയുടെ നടയിലേയ്ക്ക് വരിക. ദേവിയെ തൊഴുത് അപ്രദക്ഷിണമായി വന്ന് വീണ്ടും വടക്കുന്നാഥനെ തൊഴുത് ഓവിനടുത്തെത്തിവേണം പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയാക്കാൻ. തുടർന്ന് വീണ്ടും ഗണപതി, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ, ഹനുമാൻ, നരസിംഹം, സൂര്യൻ, ശങ്കരനാരായണൻ, ശ്രീരാമൻ, ഹനുമാൻ, നരസിംഹം, സൂര്യൻ എന്നീ ക്രമത്തിൽ വന്ദിയ്ക്കുക. അതിനുശേഷം ശങ്കരനാരായണനെ ഒരിയ്ക്കൽ കൂടി തൊഴുത് ഗണപതിയെയും പാർവ്വതിയെയും അവസാനം വീണ്ടും വടക്കുന്നാഥനെയും വന്ദിച്ച് പുറത്ത് കടക്കുക. അതോടെ അകത്തെ ദർശനവും പൂർത്തിയാകുന്നു. ഇപ്രകാരമാണ് വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിലെ ദർശനക്രമം. മേല്പറഞ്ഞ രണ്ട് ശ്ലോകങ്ങൾ കൂടാതെ മലയാളഭാഷയിൽ തന്നെ രചിച്ച ഒരു കീർത്തനവും ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. ''തൃശ്ശിവപ്പേരൂർ മതിലകത്തുള്ളൊരു'' എന്ന് തുടങ്ങുന്ന ഈ ശ്ലോകത്തിൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ ദർശനക്രമം വിശദമായി പറയുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ, ഇതേ ചിട്ടയിൽ തന്നെ ദർശനം നടത്തുന്നവർ ഇന്ന് കുറവാണ്. പലർക്കും ഈ ശ്ലോകങ്ങൾ അറിയുകപോലുമില്ല എന്നതാണ് സത്യം. ചിലർ പ്രദക്ഷിണം പാതിവഴിയിൽ അവസാനിപ്പിച്ച് കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ ഇറങ്ങി പാറമേക്കാവിൽ ദർശനത്തിന് പോകാറുണ്ട്. അല്പസമയം അവിടെ ചെലവഴിച്ച ശേഷം തിരിച്ച് കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ വന്നാണ് അവർ ദർശനം പൂർത്തിയാക്കുന്നത്. കൂടാതെ അടുത്തുള്ള മണികണ്ഠനാലിലെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയെയും ഭക്തർ വന്ദിയ്ക്കാറുണ്ട്. == വിശേഷ ദിവസങ്ങൾ == [[ചിത്രം:VadakkumnathanKshethram-ThrissurPooramDay.JPG|220px|thumb|ക്ഷേത്രം തൃശൂർ പൂരം നാളിൽ]] ഉത്സവമില്ലാത്ത ദേവനാണ് വടക്കുന്നാഥൻ. വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിലെ ദേവന്മാർക്ക് ഉത്സവാഘോഷമോ പൂരമോ ഇല്ല. പണ്ട് കാലത്ത് ഉത്സവമുണ്ടായിരുന്നെന്നും അത് പിന്നീട് മുടങ്ങിയെന്നും പറയുന്നു. ഒരിയ്ക്കൽ ഇന്ദ്രാദിദേവന്മാരെല്ലാവരും കൂടി ഒരു ഗംഭീര ഉത്സവം നടത്തിയെന്നും അത് അതിഗംഭീരമായതിനാൽ പിന്നീട് അത്തരത്തിലൊന്ന് ആവശ്യമില്ലെന്ന് ശിവൻ പറഞ്ഞുവെന്നും ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിനാൽ പ്രത്യേക ഉത്സവങ്ങൾ ഇവിടെ ഇല്ല. എന്നിരുന്നാലും എല്ലാ ആഴ്ചയിലെയും ശിവപ്രധാനമായ ഞായറാഴ്ച, ശിവപാർവതി പ്രധാനമായ തിങ്കളാഴ്ച, പ്രദോഷവ്രതം എന്നിവ ധാരാളം വിശ്വാസികൾ എത്തിച്ചേരുന്ന പ്രധാന ദിവസങ്ങളാണ്. ശ്രീപാർവതിയ്ക്ക് ചൊവ്വ, വെള്ളി, പൗർണമി എന്നിവയും ശ്രീരാമസ്വാമിയ്ക്ക് വ്യാഴാഴ്ചയും പ്രധാനം. ===മഹാശിവരാത്രി=== {{പ്രധാന ലേഖനം|ശിവരാത്രി}} കുംഭമാസത്തിലെ കറുത്തപക്ഷത്തിലെ ചതുർദ്ദശിദിവസം ലക്ഷദീപങ്ങൾ തെളിയിച്ചും പുഷ്പങ്ങളാൽ അലങ്കരിച്ചും ആഘോഷിയ്ക്കുന്ന മഹാശിവരാത്രി ഉത്സവമാണ് ഇവിടെ പ്രധാനം. ലോകത്തിലെ എല്ലാ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലും വിശേഷദിവസമാണിത്. അന്ന് തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിനു വരുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് ദേവീദേവന്മാർ എഴുന്നള്ളിവന്ന് വടക്കുംനാഥനെ വന്ദിച്ച് മടങ്ങുന്നു. അവ പാറമേക്കാവ്, തിരുവമ്പാടി, ചെമ്പുക്കാവ്, കണിമംഗലം, ലാലൂർ, അയ്യന്തോൾ, നൈതലക്കാവ്, ചൂരക്കോട്, കാരമുക്ക്, പനമുക്കമ്പിള്ളി, അശോകേശ്വരം എന്നീ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്നാണ്. ശിവരാത്രിയോടനുബന്ധിച്ച് രാവിലെയും വൈകുന്നേരവും 1001 കതിനവെടിയും ദിവസം മുഴുവൻ നെയ്യഭിഷേകവും നടത്താറുണ്ട്. ശിവരാത്രിയോടനുബന്ധിച്ച് വിശേഷാൽ കലാപരിപാടികളുമുണ്ടാകും. ===ധനു തിരുവാതിര=== ധനുമാസത്തിലെ തിരുവാതിര, വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളോടുകൂടി ആചരിച്ചുവരുന്നു. ഭഗവാന്റെ പിറന്നാൾ ദിനമാണെന്നും, അതല്ല, ശിവപാർവ്വതിമാരുടെ വിവാഹ ദിവസമാണെന്നും പറയപ്പെടുന്ന ഈ ദിവസം, ക്ഷേത്രം തന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ശ്രീരുദ്രമന്ത്രജപം നടത്താറുണ്ട്. നെടുമംഗല്യത്തിനായി നിരവധി സ്ത്രീകൾ ഇവിടെ ദർശനത്തിനെത്താറുണ്ട്. അവർക്ക് വിശേഷാൽ ഗോതമ്പുകഞ്ഞിയും പുഴുക്കും നൽകുന്നത് ഈ ദിവസത്തെ പ്രധാന ചടങ്ങാണ്. തിരുവാതിരയോടനുബന്ധിച്ചും നിരവധി കലാപരിപാടികൾ നടത്താറുണ്ട്. എങ്കിലും അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനം [[തിരുവാതിരക്കളി]] തന്നെ. നിരവധി സ്ത്രീകളാണ് അന്നേദിവസം തിരുവാതിരക്കളി നടത്തുന്നത്. ===തൃശ്ശൂർപൂരം=== {{main|തൃശൂർ പൂരം}} അതിപ്രസിദ്ധമായ തൃശ്ശൂർ പൂരം ശ്രീ വടക്കുംനാഥന്റെ സാനിധ്യത്തിലാണ് നടക്കുക. തൃശ്ശൂർ പൂരം നാളിൽ കൈലാസനാഥനെ കണ്ട് വന്ദിക്കാൻ ചുറ്റുവട്ടത്തിൽനിന്നു ദേവീദേവന്മാർ എഴുന്നള്ളിയെത്തും. തൃശ്ശൂർ പൂരമെന്നത് പല പല ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് എഴുന്നെള്ളിച്ച് വന്ന ക്ഷേത്ര മൈതാനിയിലേക്ക് തിരിച്ചുപോകുന്നതിനെയാണ്‌ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. അതിൽ തന്നെ പാറമേക്കാവ് പൂരം മാത്രമേ ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനകത്തേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നുള്ളൂ. വടക്കുന്നാഥൻ ഈ പൂരത്തിന്റെ സാക്ഷി മാത്രമാണ്. ഓരോരുത്തരും വന്നുപോകുന്നു. അത്രമാത്രം. പാറമേക്കാവ് ഭഗവതി മതിൽക്കെട്ടിനകത്തേക്ക് കടക്കുന്നതിന്റെ ഐതിഹ്യമിതാണ്: കൊച്ചിരാജാവിന്റെ കീഴിലെ ധീരയോദ്ധാവായിരുന്ന അപ്പാട്ട് കുറുപ്പാൾ തികഞ്ഞ ദേവീഭക്തനായിരുന്നു. എല്ലാമാസവും അദ്ദേഹം [[അങ്ങാടിപ്പുറം]] തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് ദർശനത്തിനു പോകുമായിരുന്നു. വാർദ്ധക്യത്തെത്തുടർന്ന് അദ്ദേഹത്തിനുപോകാൻ കഴിയാതെ വരുമെന്ന അവസ്ഥ വന്നപ്പോൾ അവസാന ദർശനത്തിനുശേഷം അദ്ദേഹം ഭഗവതിയോട് തന്റെ വീടിനടുത്തേക്ക് വരണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഭക്തവത്സലയായ തിരുമാന്ധാംകുന്നിലമ്മ ആ ആവശ്യം സ്വീകരിച്ചു. തിരിച്ചെത്തിയ കുറുപ്പാൾ വടക്കുന്നാഥനെയും തൊഴുതശേഷം വടക്കുപടിഞ്ഞാറുവശത്തുള്ള ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ കിടന്നുറങ്ങി. ഉണർന്ന് തന്റെ കുടയുമെടുത്ത് യാത്ര ചെയ്യാമെന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ തീരുമാനം. എന്നാൽ അപ്പോഴേക്കും കുട ഉറച്ചുകഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഇതറിഞ്ഞ് സ്ഥലത്തെത്തിയ ജ്യോത്സ്യന്മാർ കുടയിൽ ഭഗവതിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തി. തുടർന്ന് അവിടെ പ്രതിഷ്ഠയും നടത്തി. ഇന്നും ദിവസവും പാറമേക്കാവിലെ ദീപാരാധനാ സമയത്ത് അവിടെ വിളക്കുവച്ച് പൂജയും നടത്തിവന്നു. കാലക്രമത്തിൽ ഭഗവതിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ ക്ഷേത്രത്തിന് കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ഒരു ചെറുപുഴയുടെ കരയിലെ പാറയുടെ മുകളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. പാറയുടെ മുകളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതിനാൽ '''പാറമേക്കാവ്''' എന്ന പേരുവന്നു. ഭഗവതിയുടെ മൂലസ്ഥാനമായതുകൊണ്ടാണ് പൂരത്തിന് മതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് ഇലഞ്ഞിത്തറയിൽ പാണ്ടിമേളം നടത്തുന്നത്. ഹിന്ദുനിയമപ്രകാരം പാണ്ടിമേളം മതിൽക്കെട്ടിനകത്ത് നടത്താൻ പാടില്ല. കാരണം അത് ആസുരവാദ്യമാണ്. ദേവവാദ്യമായ പഞ്ചാരിമാത്രമേ പാടുള്ളൂ എന്നാണ് ചിട്ട. എന്നാൽ, അന്നത്തെ കേരളീയസമൂഹത്തിലുണ്ടായിരുന്ന ബ്രാഹ്മണമേധാവിത്വത്തെ എതിർത്ത നഗരപിതാവായ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ]] പ്രതിഷേധസൂചകമായി ചിട്ട തെറ്റിയ്ക്കുകയായിരുന്നു. == ചിത്രശാല == <gallery> പ്രമാണം:VadakkumnathanTemple2.JPG|തെക്കേ ഗോപുരം പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻക്ഷേത്രം-ഊട്ടുപുര 6.jpg|ഊട്ടുപുര പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻ-ക്ഷേത്രക്കുളം.jpg|ക്ഷേത്രക്കുളം പ്രമാണം:Vadakkumnadhan.jpg|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻ-ക്ഷേത്രം-പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം.jpg|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥൻ ക്ഷേത്രം-വടക്കേഗോപുരം.jpg|വടക്കേഗോപുരം പ്രമാണം:VadakkumnathaTemple5,Thrissur.JPG|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:Sreemoola sthanam.jpg|ശ്രീ മൂലസ്ഥാനം പ്രമാണം:Vilakku at Vadakkunnathan Temple.jpg|ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെ വിളക്ക് പ്രമാണം:വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം-തെക്കേഗോപുരം.jpg|തെക്കേഗോപുരം പ്രമാണം:Vadakkumnathan Temple.jpg|ക്ഷേത്രഗോപുരം ദീപപ്രഭയിൽ പ്രമാണം:Vadakkumnathan Temple Main Entrance.jpg|പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരം പ്രമാണം:Vadakkumnatha Kshethram - Thekke Nada.jpg|വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രം തെക്കേ ഗോപുരനട </gallery> == അവലംബം == <references/> == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> </div> *{{Note|sthothramala}} വടക്കും നാഥന്റെ ക്ഷേത്രത്തിലെ തെക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് [[കുരുംബ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം (കൊടുങ്ങല്ലൂർ)|കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയേയും]], [[ഊരകം അമ്മത്തിരുവടി ക്ഷേത്രം|ഊരകത്തമ്മയേയും]], [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം|കൂടൽമാണിക്യം ദേവനേയും]] വന്ദിക്കണമെന്ന് ക്ഷേത്ര സ്തോത്രമാലയിൽ പറയുന്നതിൽ നിന്ന് ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളാണ്‌ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തേക്കാൾ മുൻപ് ഉണ്ടായത് എന്നു മനസ്സിലാക്കാം. {{commonscat|Vadakkunnathan Temple}} {{Famous Hindu temples in Kerala}} ==കുറിപ്പുകൾ== {{notelist}} [[വർഗ്ഗം:നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശ്രീരാമക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:തൃശ്ശൂർ പൂരം]] [[വർഗ്ഗം:ആരാധനാലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ദേശീയപ്രാധാന്യമുള്ള സ്മാരകങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശങ്കരനാരായണക്ഷേത്രങ്ങൾ]] cmfp4rsa2g6q3df2qx59wye5unz1h4z 4 6848 4081040 4080416 2024-04-25T14:49:17Z Akbarali 17542 /* വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഗ്രാമങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച ലേഖനങ്ങൾ */ wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ {{വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/അറിയിപ്പ്}} {{വിക്കിപീഡിയ പഞ്ചായത്ത്}} {| border="0" cellpadding="2" style="float: right; background-color:#f9f9f9;margin:1px;border: thin solid red; width: 160px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+ colspan="2" style="margin-left: inherit; background:red; color:#ffffff;text-align:center;"| '''നയരൂപീകരണത്തിലെ</br>പഴയ സം‌വാദങ്ങൾ''' |- !align="center"|[[Image:Vista-file-manager.png|50px|സംവാദ നിലവറ]]<br/> |- | * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/സൂചിക|സൂചിക]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/Archive 1|നിലവറ 1]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/Archive 2|നിലവറ 2]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/Archive 3|നിലവറ 3]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/Archive 4|നിലവറ 4]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)/Archive 5|നിലവറ 5]] |} [[th:วิกิพีเดีย:สภากาแฟ (โครงการวิกิพีเดีย)]] == യാന്ത്രികവിവർത്തനം == ഈയിടെയായി സൃഷ്ടിക്കുന്ന പലതാളുകളിലെയും ഉള്ളടക്കം മലയാളം അക്ഷരങ്ങളിൽ എഴുതപ്പെടുന്നവയാണെന്നല്ലാതെ വായിച്ചുമനസ്സിലാക്കാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളത്ര യാന്ത്രികഭാഷയായി കാണപ്പെടുന്നു. വ്യാകരണമോ വാക്കുകളുടെ വിതരണമോ ഒന്നും മലയാളഭാഷയുടെ പ്രയോഗങ്ങളുടെ ഭംഗി ഉൾക്കൊള്ളുന്നവയല്ലെന്ന് ഖേദത്തോടെ പറയേണ്ടിവരും. ലേഖനം ഉണ്ടാക്കുന്നവർ ശ്രദ്ധിക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ ആരെങ്കിലും അവയുടെ പിന്നാലെ നടന്ന് ഒന്ന് വൃത്തിയാക്കിയാൽ കൊള്ളാം. വിക്കിപീഡിയ ഉപയോഗിക്കുക മാത്രം ചെയ്യുന്നവർ ഇതിൽ നിന്നും അകന്നുപോകാൻ തക്ക ദുരൂഹമാണ് പലയിടത്തും കാര്യങ്ങൾ.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 03:06, 11 മാർച്ച് 2019 (UTC) :[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(നിർദ്ദേശങ്ങൾ)]] താളിൽ ചർച്ച തുടങ്ങി എവിടെയും എത്തിയില്ലായിരുന്നു -- [[User:Razimantv|റസിമാൻ]] [[User talk:Razimantv|<span style="color:green">ടി വി</span>]] 10:25, 11 മാർച്ച് 2019 (UTC) വായിക്കപ്പെടുന്ന ലേഖനങ്ങളെ കളിയാക്കി ചിരിച്ച് തിരിച്ചു പോകുന്ന അവസ്ഥയിലേക്കാണ് പല പരിഭാഷാ ലേഖനങ്ങളും മലയാളം വിക്കിപീഡിയയെ കൊണ്ട് പോകുന്നത്. ദയവ് ചെയ്ത്, ലേഖനങ്ങളുടെ എണ്ണം കൂട്ടാനുള്ള ഈ തട്ടുപൊളിപ്പൻ പാരിപാടി കാഴിയാവുന്നതും കുറയ്‌ക്കാൻ നോക്കിക്കൂടേ? [[ഉപയോക്താവ്:Ranjith-chemmad|Ranjith-chemmad]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjith-chemmad|സംവാദം]]) 15:38, 26 ഏപ്രിൽ 2020 (UTC) ::ട്രാൻസ്ലേഷൻ ടൂളിൽ ഗൂഗിൾ ട്രാൻസ്ലേറ്റ് ലഭ്യമായതുമുതൽ . ഇതുപയോഗിച്ച് നിരവധി ലേഖനങ്ങളാണ് മലയാളത്തിൽ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. എന്നാൽ ഈ മൊഴിമാറ്റത്തിന് ഗുരുതരമായ വളരെയധികം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതുകൊണ്ട് ഒരു നല്ല തിരുത്തലും പുനർവായനയും ആവശ്യമാണ്. എന്നാൽ ഇവചെയ്യാതെ സൃഷ്ടിക്കുന്ന വികലമായ ലേഖനങ്ങൾ വൃത്തിയാക്കാൻ വളരെ സമയം ആവശ്യമാണ്. അതുകൊണ്ട് ഇവ വൃത്തിയാക്കാനും നീക്കം ചെയ്യാനും ഒരു പദ്ധതിയോ നയമോ ആവശ്യമാണെന്ന് തോന്നിയതിനാൽ . ഈ വിഷയത്തിൽ വളരെ വേഗം തീരുമാനമെടുക്കേണ്ടതുള്ളതുകൊണ്ട് കഴിഞ്ഞ വർഷം തന്നെ ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടു ഒരു ചർച്ച [https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%AA%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D_(%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B5%BC%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B6%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE)#ട്രാൻസ്ലേഷൻ_ടൂളിലെ_ഗൂഗിൾ_ട്രാൻസ്ലേറ്റ്_ഉപയോഗിച്ച്_നിർമ്മിക്കുന്ന_വികലമായ_വാചകഘടനയുള്ള_താളുകൾ_വൃത്തിയാക്കുന്നതും_നീക്കം_ചെയ്യുന്നതും_സംബന്ധിച്ച്_വിവരം_ചേർത്തു.|ഇവിടെ തുടങ്ങിയിരുന്നു] പിന്നീട് ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുതന്നെയുള്ള ചർച്ച ഈ പേജിൽ തന്നെ തുടങ്ങിയെങ്കിലും എവിടെയും എത്തിയില്ല. അതിനാൽ ഈ വിഷയത്തിലേക്ക് ഒരു കരട് രൂപീകരിക്കാനായി എല്ലാവരുടെയും അഭിപ്രായങ്ങൾ ക്ഷണിക്കുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 09:06, 12 മേയ് 2020 (UTC) :ഈ ഒരു പ്രവണത തടയണം എന്നാണ് ഞാൻ കരുതുന്നത് , നയമായാൽ കാര്യങ്ങൾ എളുപ്പമാക്കും&nbsp;, ഇവരുടെ ശ്രദ്ധ കൂടെ ഇങ്ങോട്ടു ക്ഷണിക്കുന്നു&nbsp;&nbsp;[[ഉപയോക്താവ്:Malikaveedu]] , [[ഉപയോക്താവ്:Manuspanicker]] <span style="color:blue;font-face:Zapfino, Segoe Script;">[[User:irvin_calicut|- ഇർവിൻ കാലിക്കറ്റ്‌ ..]]</span><span style="color:brown;font-face:Papyrus;">[[User talk:irvin_calicut|.. സംവദിക്കാൻ]]</span> 10:40, 12 മേയ് 2020 (UTC) :യാന്ത്രിക വിവർത്തനത്തിലൂടെ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ഇത്തരം അബദ്ധ ജഢിലവും അസംബന്ധങ്ങൾ നിറഞ്ഞതുമായ വലിയ ലേഖനങ്ങളെ കൈകാര്യം ചെയ്യുക എന്നത് പലപ്പോഴും ശ്രമകരവും മടുപ്പുളവാക്കുന്നതുമായ ഒന്നാണ്. മുമ്പില്ലാത്ത വിധം ഈയടുത്ത കാലത്ത് ഇത്തരം ലേഖനങ്ങളുടെ നിർമ്മാണം കൂടുതലായി കണ്ടുവരുന്നു. താളുകൾ സൃഷ്ടിച്ചുവിടാനല്ലാതെ അവയിലെയ്ക്കൊന്നു പിന്തിരിഞ്ഞു നോക്കുവാനോ തിരുത്തുവാനോ വാചക ഘടന ശരിയാക്കാക്കുവാനോ ഇത്തരം ലേഖകർ ശ്രദ്ധിക്കാറില്ല. വായനക്കാർക്കിടയിൽ വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ച് അവമതിപ്പുണ്ടാക്കുന്നവയാണ് സമീപകാലത്തെ പല ലേഖനങ്ങളും. ഇത്തരം താളുകൾക്കു പുറകേ നടന്നു തിരുത്തിയെഴുതുവാൻ മാത്രമായി ആർക്കെങ്കിലും സമയമുണ്ടാകുമോ എന്നതും സംശയമാണ്. ഇത്തരം ലേഖനങ്ങൾ ഉടനടി നീക്കം ചെയ്യുന്നതിലൂടെ ഇത്തരം ലേഖനങ്ങളുടെ സൃഷ്ടാക്കൾക്ക് താക്കീത് നൽകുന്നതോടൊപ്പം ഭാവിയിൽ ഇത്തരം ലേഖനങ്ങളുടെ സൃഷ്ടി ഒരു പരിധിവരെ തടയാൻ സാധിക്കുമെന്നും തോന്നുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Malikaveedu|Malikaveedu]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Malikaveedu|സംവാദം]]) 09:53, 13 മേയ് 2020 (UTC) ===കരട് രൂപീകരണ ചർച്ച === *ട്രാൻസലേറ്റർ ഉപയോഗിച്ച് നിർമിച്ച ചെറിയ ലേഖങ്ങൾ വൃത്തിയാക്കാം എന്ന് കരുതുന്നു,&nbsp; എന്നാൽ നെടുനീളേ വലിയ ലേഖനങ്ങളിൽ&nbsp;&nbsp;അർത്ഥമില്ലാത്ത വാചകങ്ങൾ ആണ് മിക്കതും, ഇങ്ങനെ അർത്ഥമില്ലാത്ത ഒരു കൂട്ടം വാചകങ്ങൾ നിലനിർത്തേണ്ട കാര്യമില്ല , ഈ ഒരു പ്രവണത തടയാൻ ഇത്തരം ലേഖനങ്ങൾ&nbsp;ലേഖനം ഉടൻ നീക്കംചെയ്യണം എന്ന്ആണ് അഭിപ്രായം&nbsp;<span style="color:blue;font-face:Zapfino, Segoe Script;">[[User:irvin_calicut|- ഇർവിൻ കാലിക്കറ്റ്‌ ..]]</span><span style="color:brown;font-face:Papyrus;">[[User talk:irvin_calicut|.. സംവദിക്കാൻ]]</span> 10:36, 12 മേയ് 2020 (UTC) *ചെറിയ ലേഖനങ്ങൾ വൃത്തിയാക്കിയെടുക്കാം; '''വൃത്തിയാക്കിയെടുക്കേണ്ട പരിഭാഷാ ലേഖനം''' എന്നൊരു ബാനറെങ്കിലും ലേഖനത്തിന് മുകളിൽ പ്രദർശിപ്പിച്ചാൽ നന്നായിരിക്കും. അസംബന്ധിയായ നെടുനീളൻ വാചകചട്ടക്കൂടുകളെ ഒഴിവാക്കുകയാവും നല്ലത്. [[ഉപയോക്താവ്:Ranjith-chemmad|Ranjith-chemmad]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjith-chemmad|സംവാദം]]) 13:47, 12 മേയ് 2020 (UTC) *ചെറുലേഖനങ്ങളെ ഒഴിച്ചുനിർത്തി ഇത്തരം വലിയ ലേഖനങ്ങൾ ഉടനെ നീക്കം ചെയ്യുന്നതിനായുള്ള ഒരു കരട് നയരൂപീകരണത്തെ ശക്തമായി പിന്തുണച്ചുകൊള്ളുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Malikaveedu|Malikaveedu]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Malikaveedu|സംവാദം]]) 09:54, 13 മേയ് 2020 (UTC) *ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത്, ഇതുപോലെ വെറുതേ ഓരോ ലേഖനങ്ങൾ തർജ്ജിമച്ചിട്ട് തിരിഞ്ഞു നോക്കാതെ പോകുന്നവരിൽ കൂടുതലും പുതിയ ഉപയോക്താക്കളായിരിക്കും എന്നാണ്. ആ ലേഖനങ്ങളെ വെറുതേ ഒറ്റയടിക്ക് നീക്കുന്നത്, അവരുടെ ശ്രമദാനത്തെ നമ്മൾ അവഗണിക്കുന്നതായും - നാം തിണ്ണമിടുക്ക് കാണിക്കുന്നതായും പരിഗണിക്കപ്പെടാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. നമ്മളുടെ വിജ്ഞാനകോശത്തിന്റെ കെട്ടുറപ്പിനെ ബാധിക്കാത്തരീതിയിൽ പുത്തൻ ഉപയോക്താക്കളുടെ ഇത്തരത്തിലുള്ള അഡ്വഞ്ചറുകളുടെ എങ്ങനെ പരിപോഷിപ്പിച്ച്/നിയന്ത്രിച്ച് അവരെയും ഇവിടുത്തെ രീതി-മര്യാദകൾ പഠിപ്പിച്ച് എങ്ങനെ '''നാട്ടാന'''യാക്കാം എന്നതും കൂടിയായിരിക്കണം നമ്മുടെ നയം. എന്നാൽ ഒരു രീതിയിലും വഴങ്ങാത്തവരുടെ '''പുളുക്കു'''കളെ നീക്കം ചെയ്യാനും ഉള്ള പ്രൊവിഷനുകൾ നയത്തിൽ എന്തായാലും ഉണ്ടായിരിക്കണം. പുതിയ ആൾക്കാരുടെ വിവർത്തങ്ങളെ അടയാളപ്പെടുത്തുകയും, ലേഖകരെ അതു ശരിയാക്കാൻ നാം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും, പ്രശ്നക്കാരായവരുടെ ലേഖനങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യുകയും, അങ്ങനെയുള്ളവരെ വിലക്കാനും ഉള്ള ശക്തിയും, നയങ്ങൾക്കുണ്ടാകണമെന്ന് ഞാൻ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. --<small>:- എന്ന് - </small> [[ഉപയോക്താവ്:Manuspanicker|അരയശ്ശേരിൽ സുബ്രഹ്മണ്യപ്പണിക്കർ മനു]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manuspanicker|<span style="font-size:30px">✆</span>]] 16:36, 13 മേയ് 2020 (UTC) ===കരട് === *ചെറിയ ലേഖനങ്ങളെ വൃത്തിയാക്കൽ ഫലകം ചേർത്ത് നിലനിർത്തുക. *യാന്ത്രിക വിവർത്തങ്ങൾ അടങ്ങിയ വലിയ ലേഖനങ്ങൾ, '''ഫലകം:നിർമ്മാണത്തിലാണ്''' പോലെയുള്ള ടാഗുകൾ ഇല്ലാത്ത പക്ഷം അവ പെട്ടന്ന് തന്നെ നീക്കം ചെയ്യാവുന്നതാണ്. :ഇതിൽ ചെറുത്, വലുത് എന്നിവക്ക് വ്യക്തമായ നിർവ്വചനം കൊണ്ടുവരേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. അതുപോലെ ഒരു ഫലകം ഡിസൈൻ ചെയ്യണം. വൃത്തിയാക്കൽ ഫലകം പോര. വിവർത്തനം ചെയ്തതാണെന്നും അത്തരം വൃത്തിയാക്കൽ വേണമെന്നും വ്യക്തമാക്കണം. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 08:04, 5 ജൂലൈ 2020 (UTC) ::[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala]], [[User:irvin_calicut]], [[ഉപയോക്താവ്:Manuspanicker]], [[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi]]. നിലനിർത്താവുന്ന ചെറിയ ലേഖനങ്ങളെ എങ്ങനെ നിർവചിക്കാം. സൈസ് അടിസ്ഥാനത്തിൽ എങ്കിൽ എത്ര വരെ ആകാം?. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 14:41, 27 ജൂലൈ 2020 (UTC) :::എന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ ലേഖനം ചെറുത് വലുത് എന്നതിലുപരി, സാധാരണ ഒരു വ്യക്തിക്ക് ലേഖനം വായിച്ച് മനസ്സിലാക്കൻ പറ്റിയില്ലെങ്കിൽ ആ ലേഖനം തിരുത്തി എഴുതുകയോ നീക്കം ചെയ്യുകയോ ചെയ്യണം, പുതിയ ഉപയോക്താവാണ് അപ്രകാരം ഒരു ലേഖനം നിർമ്മിക്കുന്നതെങ്കിൽ രണ്ടാഴ്ചയോ ഒരു മാസമോ സമയം കൊടുക്കാം. --'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 17:28, 27 ജൂലൈ 2020 (UTC) ::ഈ കരട് ശരിയാകില്ല. ഇവിടുത്തെ പോലെ ദാക്ഷിണ്യം മറ്റു വിക്കികളിൽ നൽകുന്നുണ്ടെന്നു തോന്നുന്നില്ല. ചെറിയ ലേഖനങ്ങൾ എന്ന മതിപ്പ് നൽകേണ്ടതില്ല. പുതിയ ഉപയോക്താവാണെങ്കിൽ മാത്രം ഇളവുകൾ നൽകിയാൽ മതി. പഴയ ഉപയോക്താക്കൾ ചെറിയ ലേഖനം ആരംഭിച്ചാൽ പോലും യാന്ത്രികമായ പരിഭാഷയിലൂടെ ഭാഷാശുദ്ധി ഇല്ലെങ്കിൽ പെട്ടെന്നു തന്നെ നീക്കം ചെയ്യുക. മൂന്നു തവണയിൽ കൂടുതൽ ഈ പരിപാടി ആവർത്തിക്കുകയാണെങ്കിൽ ഒരാഴ്ച തടയുകയും ചെയ്യുക. മൊഴിമാറ്റം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ സ്വയം വൃത്തിയാക്കാമെന്ന് ഉറപ്പുണ്ടെങ്കിൽ മാത്രം തുടരെ ലേഖനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുക. അല്ലെങ്കിൽ ഒരെണ്ണം വൃത്തിയാക്കിയ ശേഷം മാത്രം അടുത്തതിലേക്ക് തിരിയുക. പരിചയ സമ്പന്നരായ ഉപയോക്താക്കളിൽ ചിലരുടെ യാന്ത്രിക പരിഭാഷ കണ്ടാൽ സഹതാപം തോന്നും. അതിനാൽ ഉപയോക്താക്കളോട് സഹതാപം കാണിക്കേണ്ടതില്ല. ഇത്തരം ഭാഷാശുദ്ധി ഇല്ലാത്ത മൊഴിമാറ്റം വായിക്കാൻ ആളുകൾ ഇവിടെ വരാതെ സ്വയം ട്രാൻസിലേറ്റ് ചെയ്തു ഉപയോഗിച്ചു കൊള്ളുമെന്നു വിശ്വസിക്കുന്നു.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 05:25, 28 ജൂലൈ 2020 (UTC) :[[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]], ശ്രദ്ധേയത ഉള്ള ഒരു വിഷയത്തെ കുറിച്ച് ഒരു പുതിയ ഉപയോക്താവ് രണ്ടു വരി എഴുതി എന്ന് കൂട്ടുക , ഇത് കാണുന്ന മറ്റൊരു ഉപയോകതാവിനോ&nbsp;അഡിമിനോ തിരുത്താൻ എളുപ്പമാക്കും , എന്നാൽ മുഴുനീള ലേഖനം മുഴുവൻ യാന്ത്രിക തർജ്ജമ ഉള്ള ലേഖനം മായ്കുക&nbsp;ആണ് വേണ്ടത് , ഇതിൽ ആദ്യം പറഞ്ഞതിന് കിരൺ പറഞ്ഞ പോലെ ഒന്നോ രണ്ടോ ആഴ്ച സമയം കൊടുക്കാം&nbsp;. എന്നിട്ടും ശരിയാവാത്തവ മായ്ക്കുക&nbsp;തന്നെ വേണം , ഈ ഒരു പ്രക്രിയ ഇല്ലാത്ത കാരണം ഒരുപാടു യാന്ത്രിക ചവറ് വന്നുനിറഞ്ഞിട്ടുണ്ട് . എത്രയും പെട്ടന്ന് തീരുമാനങ്ങൾ ആക്കുക&nbsp;--<span style="color:blue;font-face:Zapfino, Segoe Script;">[[User:irvin_calicut|- ഇർവിൻ കാലിക്കറ്റ്‌ ..]]</span><span style="color:brown;font-face:Papyrus;">[[User talk:irvin_calicut|.. സംവദിക്കാൻ]]</span> 06:38, 28 ജൂലൈ 2020 (UTC) ::[[ഉപയോക്താവ്:irvin calicut|Irvin]] 'ഒന്നോ രണ്ടോ ആഴ്ച സമയം കൊടുക്കാം'. പക്ഷെ ഇങ്ങനെ സമയം കൊടുത്താൽ രണ്ടാഴ്ച കഴിഞ്ഞ് നോക്കണം എന്ന് ആർക്ക് ഓർമയുണ്ടാവും? അല്ലെങ്കിൽ പിന്നെ അങ്ങനെയുള്ള താളുകൾക്ക് രണ്ടാഴ്ച കഴിഞ്ഞ് പരിശോധിക്കും/പരിശോധിക്കാം എന്നൊരു ഫലകം ചേർക്കേണ്ടി വരും. അല്ലെങ്കിൽ ഒറ്റവരി ലേഖനമായി അതും തുടരും. [[ഉപയോക്താവ്:Adithyak1997|Adithyak1997]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Adithyak1997|സംവാദം]]) 16:59, 28 ജൂലൈ 2020 (UTC) :നിലവിൽ നമ്മൾ ചേക്കുന്ന [[:വർഗ്ഗം:പുതുമുഖലേഖനം]] തന്നെ ഇവിടേയും ഉപയോഗിക്കാം അതിന്റെ ഒപ്പം {{tl|copy edit}} എന്ന ഫലകമോ, അനുയോജ്യമായ മറ്റൊരു ഫലകമോ ചേർക്കാം.--'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 17:17, 28 ജൂലൈ 2020 (UTC) ::അതിനു പുതുമുഖങ്ങൾ അല്ലല്ലോ ഈ പരിപാടി ചെയ്യുന്നത്. '''പഴയമുഖം''' അല്ലേ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 07:26, 29 ജൂലൈ 2020 (UTC) നന്നാക്കേണ്ട യാന്ത്രികലേഖനങ്ങൾ എന്ന ഒരു പദ്ധതി താൾ ഒഴിവാക്കേണ്ട ലേഖനങ്ങൾ പോലെ ഉണ്ടാക്കുക. ഇത്തരം ലേഖനങ്ങൾ അവിടെ സമർപ്പിക്കുക. രണ്ടാഴ്ചക്കുശേഷം ഒന്നും നടന്നില്ലെങ്കിൽ മായ്ക്കുക. ഉപയോക്താവ് പഴയതായാലും പുതിയതായാലും ഇത് ബാധകമാക്കണം. ഒരു ഫലക കൂട്ടം ഇതിനായി ഉണ്ടാക്കിയാലും കുഴപ്പമില്ല എന്നാണ് എന്റെ അഭിപ്രായം. യാന്ത്രിക പരിഭാഷ ആളുകൾ സ്വയം നടത്തി വായിച്ചോളും. * യാന്ത്രിക ലേഖനങ്ങൾക്ക് ഒരു വർഗ്ഗം ഉണ്ടാക്കുക * യാന്ത്രിക ലേഖനങ്ങൾ ട്രാക്ക് ചെയ്യാൻ പദ്ധതി താൾ ഉണ്ടാക്കുക (ഒഴിവാക്കൽ ലേഖനങ്ങൾ പോലെ) * വേണ്ട ഫലകങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുക * യാന്ത്രിക ലേഖനങ്ങൾക്ക് ഒരു നയം ഉണ്ടാക്കുക. രണ്ടാഴ്ച സമയം കൊടുക്കണം. നിർമ്മിച്ച ഉപയോക്താവിനെ അറിയിക്കണം. * ലേഖനം വൃത്തിയാക്കിയിട്ടേ അടുത്ത വൃത്തികെട്ട ലേഖനം തുടങ്ങാവൂ. അല്ലാതെ തുടങ്ങിയാൽ ഒരു മുന്നറിയിപ്പ് കൊടുക്കുക * മൂന്നിലധികം ലേഖനം തുടങ്ങുന്നവർക്ക് ബ്ലോക്ക് കൊടുക്കണം. *ചവറ് ശരിയാക്കാൻ റീട്രാൻസ്ലേറ്റ് അനുവദിക്കണം. അതായത് നിലവിലുള്ള ലേഖനം മായ്ച് ഇംഗ്ലീഷിൽ നിന്നും പുതിയ വിവർത്തനം നടത്തണം. ഇത്രയും കാര്യത്തിൽ തീരുമാനമായാൽ ഒരു പ്രയോഗ പദ്ധതി ഉണ്ടാക്കാം. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 11:40, 30 ജൂലൈ 2020 (UTC) മോശം യാന്ത്രിക വിവർത്തനം, അവലംബങ്ങളില്ലാതെ നിർമിക്കപ്പെടുന്ന താളുകൾ എന്നിവ മെയിൻ സ്പേസിൽ വരുന്നത് തടയാൻ ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കി മാതൃകയിൽ ഡ്രാഫ്റ്സ്പേസ് കൊണ്ടുവരാൻ സാധിക്കുമോ? ഡ്രാഫ്റ്സ്പേസ് ഉണ്ടെങ്കിൽ ഇത്തരത്തിൽ ഉള്ള താളുകൾ ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസിലോട്ടു നീക്കി അവ പരിഹരിച്ച ശേഷം മെയിൻ സ്പേസിലോട്ട് കൊണ്ടുവന്നാൽ മതിയാകുമല്ലോ?. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 12:39, 30 ജൂലൈ 2020 (UTC) :അതു വേണോ അത് അത്ര സുഖമുള്ള കാര്യമല്ല. കാരണം പുതിയ ഉപയോക്താക്കൾക്ക് പിന്നെ ലേഖനം തുടങ്ങാൻ പറ്റില്ല. അവർ ഡ്രാഫ്റ്റിൽ തുടങ്ങേണ്ടിവരും. ഡ്രാഫ്റ്റ് പിന്നെ കൈകാര്യം ചെയ്യാനും ഒരു ടീം വേണ്ടിവരും. പക്ഷെ ഒരുപകാരം എന്താണെന്നുവച്ചാൽ മെയിൻ നെയിംസ്പേസിൽ സ്പാം കുറയും. അലമ്പ് ലേഖനം കുറയും. അതോടൊപ്പം പുതിയ ആളുകൾ വരാനുള്ള സാദ്ധ്യതയും കുറച്ച് കുറയും. വേണ്ടിവന്നാൽ നമുക്ക് നോക്കാം. ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസിന് ഒരു ചർച്ച നടത്തി തീരുമാനമാക്കി റിക്വസ്റ്റ് ഇടാവുന്നതേയുള്ളൂ. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 13:33, 30 ജൂലൈ 2020 (UTC) ::പുതിയ ഉപയോക്താക്കൾക്ക് അതുപോലെ ഐപി അഡ്രെസ്സുകാർ എന്നിവർക്ക് ലേഖനം നിർമിക്കാൻ ഉള്ള അവസരം നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടു തന്നെ ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസ് സാധ്യമാകില്ലേ?. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 13:56, 30 ജൂലൈ 2020 (UTC) :::ചെയ്യാനാവുമെന്ന് തോന്നുന്നു. ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസിനായുള്ള നെയിംസ്പേസ് നി‍ർമ്മിക്കുകയും മോശം ലേഖനങ്ങളെ ഡ്രാഫ്റ്റിലേക്ക് നീക്കുകയും മെച്ചപ്പെടുത്തി പ്രധാന നെയിംസ്പേസിലേക്ക് കൊണ്ടുവരികയും ചെയ്യുന്ന തരത്തിൽ ഒരു പരീക്ഷണം നടത്തിനോക്കാവുന്നതാണ്. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:50, 21 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) :ലേഖനങ്ങൾ തർജ്ജമചെയ്യാറുള്ള ആൾ എന്ന നിലയിൽ ചിലത് കുറിക്കട്ടെ. റോന്തുചുറ്റുന്നതിലും താൾ മാനേജ്മെന്റിലും, ബോട്ട് കുക്കി, ഡ്രാഫ്റ്റ് പോലുള്ള സാങ്കേതികകളിലും, സംവിധാനം ഒരുക്കുന്നതിലും ശ്രദ്ധയോ, അറിവോ ഇല്ലാത്ത ആൾ എന്ന നിലയിൽ ഇവിടെ അഭിപ്രായം പറയുന്ന്തിൽ അനൗചിത്യമുണ്ടാകാം. അബദ്ധമായ വാക്യഘടന ഒഴിവാക്കേണ്ടതാണ് എന്നത് സംശയമില്ല. അത്തരത്തിൽ ഉള്ളവാക്യങ്ങൾ നന്നാക്കണം/ഒഴിവാക്കണം. എന്നതും അനിവാര്യം.പക്ഷേ ഇവിടെ വാക്യത്തോട് വേണ്ട് എതിർപ്പ് താളുകളോട് ആകുന്നോ എന്നൊരു സംശയം. (മുകളിൽ നടന്ന ചർച്ചകളിൽ താളുകളാണ് ചർച്ചാവിഷയം. വാക്യങ്ങളല്ല) ഒരു വ്യക്തി സൃഷ്ടിച്ച ഒരു ലേഖനം ഒഴിവാക്കുന്നതിനുമുമ്പ് * [[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|രഞ്ജിത്]] അക്കമിട്ടു നിരത്തിയവ- വളരെ നല്ല നിർദ്ദേശങ്ങൾ.യോജിക്കുന്നു. * നിലവാരമില്ലാത്ത ഭാഗങ്ങളെ ഒഴിവാക്കുക. (ലേഖനത്തിനകത്ത് ഡലീറ്റ് ബട്ടൺ എത്രവേണമെങ്കിൽ ഉപയോഗിച്ചോളൂ. ലേഖനത്തിനുമുകളിൽ അത് പരമാവധി ഒഴിവാക്കുക) * ഒരു ചെറിയലേഖനത്തിനുള്ളതെങ്കിലും ബാക്കിയുണ്ടെങ്കിൽ അത്നിലനിർത്തിക്കൂടെ? ഒരു ഓടിച്ച് നോട്ടത്തിനു 5 നിമിഷമല്ലേ വേണ്ടൂ * ലേഖനത്തിനകത്ത് ഒരുതരത്തിലും തിരുത്താൻ സാധിക്കാത്തത് മാത്രം ഒഴിവാക്കുക. * ശ്രദ്ധേയതക്ക് പ്രാധാന്യം കൊടുക്കുക. * ഒരാളെ തൂക്കിക്കൊല്ലാൻ വിധിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് അവന്റെ ഒരവയവവും നിലനിർത്താവുന്നതല്ല എന്ന് ഉറപ്പിക്കണ്ടേ? * കരുതിക്കൂട്ടി മോശമാക്കുന്നതല്ലല്ലോ!--[[User:dvellakat|ദിനേശ് വെള്ളക്കാട്ട്]]''':'''[[User talk:dvellakat|<font color="green" style="font-size: 70%">സംവാദം</font>]] 02:55, 4 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) യാന്ത്രിക പരിഭാഷയുടെ കാര്യത്തിൽ കുറച്ച് പ്രശ്നമുണ്ട്. * മോശമായ പരിഭാഷ മുഴുവനും തിരുത്തി നല്ല ലേഖനമാക്കുക എന്നത് വളരെ വിഷമം പിടിച്ച ജോലിയാണ്. * മോശം പരിഭാഷയുള്ള ലേഖനം നിലനിൽക്കുന്നത് വിക്കിയുടെ പൊതു നിലവാരത്തെ സാരമായി ബാധിക്കുന്നതാണ്. * നിലവിൽ ഒരു ലേഖനം ഉള്ളപ്പോൾ മറ്റൊരാൾക്ക് പരിഭാഷ ചെയ്തുനോക്കാനുള്ള അവസരം തടയപ്പെടുന്നു. അതായത് മോശം പരിഭാഷയുള്ള ലേഖനം നിലനിൽക്കുന്നത് നല്ല ലേഖനം പരിഭാഷയിലൂടെ ഉണ്ടാവുന്നതിനെ തടയുന്നു. * ഇത്തരത്തിൽ ലേഖനം ഉപേക്ഷിച്ച് മറ്റുള്ളവ‍ർ നന്നാക്കട്ടെ എന്നുവിചാരിച്ച് പോകുന്നത് വളരെ നിരുത്തരവാദപരമായ സംഗതിയാണ്. * ഒരു കാര്യം കൂടിയുണ്ട്. വലിയ ഒരു ലേഖനത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ പാരഗ്രാഫ് മാത്രം പരിഭാഷചെയ്ത് ലേഖനം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചാലും ഇതേ പ്രശ്നമുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് ലേഖനം പരിഭാഷപ്പെടുത്തുമ്പോൾ മുഴുവനും പരിഭാഷപ്പെടുത്താനോ അല്ലെങ്കിൽ പ്രധാനപ്പെട്ട എല്ലാഭാഗങ്ങളും പരിഭാഷപ്പെടുത്തുവാനോ ശ്രദ്ധിക്കുക. * പരിഭാഷ എന്ന സംവിധാനം ഉപയോഗിക്കുന്നവർ കുറച്ചുകൂടി ഉത്തവാദിത്വമുള്ള എഡിറ്റർമാരാണ് എന്നാണ് എന്റെ വിശ്വാസം. അതുകൊണ്ട് പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട മോശം പരിഭാഷകൾ എത്രയും വേഗം ഡിലീറ്റ് ചെയ്യണം. എങ്കിലാണ് കുറച്ചുകൂടി ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള മറ്റൊരു എഡിറ്റർക്ക് അത് ചെയ്യാനുള്ള അവസരമെങ്കിലും ഉണ്ടാവുകയുള്ളൂ. ഇത് നന്നാക്കിയെടുക്കുക എന്ന പണിയേക്കാൾ എളുപ്പവും പ്രായോഗികമായതുമാണെന്നാണ് എന്റെ അഭിപ്രായം. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:05, 4 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ===കരട് പുതുക്കിയത്=== * യാന്ത്രിക വിവർത്തങ്ങൾ അടങ്ങിയ വലിയ ലേഖനങ്ങൾ, '''ഫലകം:നിർമ്മാണത്തിലാണ്''' പോലെയുള്ള ടാഗുകൾ ഇല്ലാത്ത പക്ഷം അവ പെട്ടന്ന് തന്നെ നീക്കം ചെയ്യാവുന്നതാണ്. * യാന്ത്രിക വിവർത്തങ്ങൾ അടങ്ങിയ ചെറിയ ലേഖനങ്ങൾ വേഗത്തിൽ നീക്കം ചെയ്യാവുന്നതാണ്. * യാന്ത്രിക ലേഖനങ്ങൾ തിരിച്ചറിയുന്നതിന് ഒരു [[ഫലകം:Rough translation|ഫലകവും]] [[:വർഗ്ഗം:വൃത്തിയാക്കൽ ആവശ്യമുള്ള പരിഭാഷാ ലേഖനങ്ങൾ|വർഗ്ഗവും]] [[വിക്കിപീഡിയ:മലയാളത്തിലേക്ക് പരിഭാഷചെയ്യേണ്ട ലേഖനങ്ങൾ|പട്ടികയും]] ഉണ്ടാക്കുക. * മറ്റു ഭാഷയിലുള്ള വലിയ ലേഖനം അടിസ്ഥാനവിവരങ്ങളില്ലാതെ ചെറിയ ലേഖനമായി വിവർത്തനം ചെയ്യുന്നത് തടയുക. ഇതിന് നിലവിലുള്ള ലേഖനത്തിനുമുകളിലൂടെ പുനർവിവർത്തനം ചെയ്യുന്നത് അനുവദിക്കുക. * ഇത്തരത്തിൽ യാന്ത്രികവിവർത്തനം മൂന്നിലധികം ലേഖനം തുടർച്ചയായി ചെയ്യുകയും നന്നാക്കാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന എഡിറ്റർമാർക്ക് വാണിംഗ് നൽകുകയും തുടർനടപടിയായി ഹ്രസ്വതടയൽ പോലുള്ള നടപടികളും സ്വീകരിക്കുക. ഈ കാര്യത്തിൽ ചർച്ചയും വോട്ടെടുപ്പും നടത്തുമല്ലോ. ഇത് ഒരു അടിയന്തിര പ്രശ്നമായി പരിഗണിക്കുമല്ലോ. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 13:48, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ====അഭിപ്രായങ്ങൾ ==== *'''ഫലകം:നിർമ്മാണത്തിലാണ്''' എന്ന ഫലകം ലേഖനത്തിൽ ചേർത്തിട്ടും, ഒരാഴ്ചയായി ക്രിയാത്മകമായ തിരുത്തലുകൾ ലേഖനത്തിൽ ഇല്ലെങ്കിൽ ആ ഫലകം നീക്കം ചെയ്തുകൂടെ?--'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 18:59, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :തീർച്ചയായും, ഒരാഴ്ച്ച വേണോ ഒരു മൂന്നുദിവസം പോരേ? ഒരു ലേഖനം നന്നാക്കുന്നുണ്ടെങ്കിൽ തുടർച്ചയായി ചുരുങ്ങിയ ദിവസം കൊണ്ട് സംഭവിക്കും ഇല്ലെങ്കിൽ സംഭവിക്കാനും പോകുന്നില്ല. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 02:39, 26 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ::മൂന്ന് ദിവസം എന്നത് തീരെ കുറഞ്ഞുപോകും. ഒരാഴ്ച തന്നെ കിടന്നോട്ടെ. --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 06:37, 26 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :::നയം തീരുമാനം വരും വരെ മൊഴിമാറ്റ ലേഖനം സൃഷ്ടിക്കൽ നിർത്തി വെയ്ക്കണം. നിലവിലുള്ള ലേഖനങ്ങളെ എന്തു ചെയ്യണമെന്നും തീരുമാനിച്ച ശേഷം വോട്ടെടുപ്പ് നടത്തുന്നതാണ് നല്ലത്. അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിനു ലേഖനങ്ങൾ യാന്ത്രികമായി കടന്നുകൂടും.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 06:39, 26 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ::തമിഴ് വിക്കിയിൽ 5 വർഷത്തിലധികം ആയി ഉടനടി നീക്കം ചെയ്യൽ ആരംഭിച്ചിട്ട്. മുൻപ് ഒറ്റവരിപ്പരിപാടി ചെയ്ത പോലെ, നിലവിലെ ലേഖനങ്ങൾ ശരിയാക്കുകയോ, നീക്കം ചെയ്യുകയോ, ലേഖന വിഭാഗത്തിൽ നിന്ന് തലക്കെട്ട് മാറ്റി നിലനിർത്തുകയോ ചെയ്യേണ്ടതാണ്. മൊത്തം ലേഖനങ്ങളുടെ ഒരു [[വിക്കിപീഡിയ:കാര്യനിർവാഹകർക്കുള്ള നോട്ടീസ് ബോർഡ്|ഭാഗമെങ്കിലും]] ഉപയോക്താക്കൾ കണ്ടു കാണുമല്ലോ? പ്രധാനനാമമേഖലയിൽ നിന്നും അദൃശ്യമാക്കാൻ എല്ലാ ലേഖനങ്ങളുടെയും തലക്കെട്ട് മാറ്റി വെയ്ക്കാനെങ്കിലും തീരുമാനം ആക്കണം.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 05:22, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ::::ശ്രദ്ധേയമായ വിഷയങ്ങളിലെ മോശം യാന്ത്രിക വിവർത്തനം, അവലംബങ്ങളില്ലാതെ നിർമിക്കപ്പെടുന്ന താളുകൾ എന്നിവ മെയിൻ സ്പേസിൽ വരുന്നത് തടയാൻ ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കി മാതൃകയിൽ ഇവിടെയും ഡ്രാഫ്റ്സ്പേസ് കൊണ്ടുവരുന്നതായിരിക്കും ഏറ്റവും അഭികാമ്യം ഡ്രാഫ്റ്സ്പേസ് ഉണ്ടെങ്കിൽ ഇത്തരത്തിൽ ഉള്ള താളുകൾ ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസിലോട്ടു നീക്കി അവ പരിഹരിച്ച ശേഷം മെയിൻ സ്പേസിലോട്ട് കൊണ്ടുവന്നാൽ മതിയാകും. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നത് പ്രധാനനാമമേഖലയിൽ നിന്നും ഇത്തരം ലേഖനങ്ങളെ അദൃശ്യമാക്കാനും സഹായിക്കുന്നതാണ്. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 07:49, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :::::ഇതിനായുള്ള ചർച്ച താഴെതുടങ്ങിവയ്ക്കുന്നു. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ ചേർക്കുക --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:05, 28 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :യാന്ത്രിക വിവർത്തനങ്ങൾ അടയാളപ്പെടുത്താൻ {{tl|Rough translation}} എന്ന ഫലകം ഉപയോഗിക്കാം. ഈ ഫലകം, നിലവിൽ ട്വിങ്കിൾ ഉപയോഗിച്ച് ലേഖനത്തിൽ ചേർക്കാൻ സാധിക്കും, <s>പക്ഷേ [[വിക്കിപീഡിയ:മലയാളത്തിലേക്ക് പരിഭാഷചെയ്യേണ്ട ലേഖനങ്ങൾ|ഇവിടേക്ക്]] ലിസ്റ്റ് ചെയ്യുമ്പോൾ കമന്റും, ഭാഷയും കാണിക്കുന്നില്ല</s>. {{ping|Razimantv}}, {{ping|Adithyak1997}}, {{ping|Sreejithk2000}}, {{ping|Jacob.jose}} പ്രശ്നം എന്താണെന്ന് ഒന്നു നോക്കാമോ?--'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 16:14, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :ട്വിങ്കിളിന്റെ പ്രശ്നം പരിഹരിച്ചു, ഇനി മുതൽ യാന്ത്രിക വിവർത്തന പ്രശ്നമുള്ള താളുകളിൽ ട്വിങ്കിൽ ഉപയോഗിച്ച് {{tl|Rough translation}} എന്ന ഫലകം ടാഗ്ഗ് ചെയ്താൽ, [[വിക്കിപീഡിയ:മലയാളത്തിലേക്ക് പരിഭാഷചെയ്യേണ്ട ലേഖനങ്ങൾ]] എന്ന താളിലേക്ക് ലിസ്റ്റ് ചെയ്യും. --'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 19:55, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :പരിഭാഷ ലേഖനങ്ങളിൽ ചേർക്കാനുള്ള ഫലകം: {{tl|Rough translation}}, ::വർഗ്ഗം: [[:വർഗ്ഗം:വൃത്തിയാക്കൽ ആവശ്യമുള്ള പരിഭാഷാ ലേഖനങ്ങൾ]], :::പ്രശ്നങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാനുള്ള പട്ടിക/താൾ [[വിക്കിപീഡിയ:മലയാളത്തിലേക്ക് പരിഭാഷചെയ്യേണ്ട ലേഖനങ്ങൾ]] --'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 20:01, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :ഇപ്പോഴും മൊഴിമാറ്റം സൃഷ്ടിക്കുന്നവരെ വിലയിരുത്താനും സന്ദേശം നൽകാനും തടയാനും ഒന്നും ഈ കൂട്ടത്തിൽ ആരുമില്ലേ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 05:54, 2 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *മുകളിലെ ചർച്ചയുടെ വോട്ടെടുപ്പ് കൂടി കഴിഞ്ഞതിനാൽ, തീരുമാനങ്ങളുടെ ഒരു ക്രോഡീകരണം കൂടി നൽകുന്നത് നന്നായിരിക്കും. ഇംഗ്ലീഷിലെ വലിയ ലേഖനങ്ങളെ അടിസ്ഥാനവിവരങ്ങൾ പോലുമില്ലാത്ത കുഞ്ഞുകുറിപ്പുകളായി മാറ്റുന്ന പ്രക്രിയ ചിലർ തുടരുന്നുണ്ട്. ഇത്തരക്കാർക്ക് വ്യക്തമായൊരു അറിയിപ്പ് നൽകാനും ഇതിലൂടെ സാധിക്കും. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 16:23, 3 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===വോട്ടെടുപ്പ്=== :'''''ദയവുചെയ്ത് വോട്ടെടുപ്പിന്റെ ഇടയിൽ സംവാദങ്ങൾ ചേർക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക.''''' *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:Jacob.jose|ജേക്കബ്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jacob.jose|സംവാദം]]) 16:20, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:Malikaveedu|Malikaveedu]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Malikaveedu|സംവാദം]]) 16:23, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 16:41, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:Meenakshi nandhini|Meenakshi nandhini]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Meenakshi nandhini|സംവാദം]]) 17:05, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}}--'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 18:15, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}}--[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 18:51, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}}--[[ഉപയോക്താവ്:Adithyak1997|Adithyak1997]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Adithyak1997|സംവാദം]]) 19:38, 25 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} -- [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 04:10, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} -- [[ഉപയോക്താവ്:Ajeeshkumar4u|Ajeeshkumar4u]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ajeeshkumar4u|സംവാദം]]) 06:09, 29 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} -- [[ഉപയോക്താവ്:ചെങ്കുട്ടുവൻ|ചെങ്കുട്ടുവൻ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:ചെങ്കുട്ടുവൻ|സംവാദം]]) 16:05, 29 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) {{tick}} ഈ ചർച്ചയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ നയം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നു [[വിക്കിപീഡിയ:യാന്ത്രികവിവർത്തനം]]. പരിശോധിക്കുക, മെച്ചപ്പെടുത്തുക. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 08:10, 4 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) == ലേഖനങ്ങളിൽ പത്രങ്ങൾ, ചാനലുകൾ, പത്രവെബ്സൈറ്റുകൾ, ബ്ലോഗുകൾ, പട്ടികകൾ തുടങ്ങിയവ അവലംബമായി സ്വീകരിക്കുന്നത് സംബന്ധിച്ച് == മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലെ വിവിധ ലേഖനങ്ങളിൽ പത്രങ്ങൾ, ചാനലുകൾ, പത്രവെബ്സൈറ്റുകൾ, ബ്ലോഗുകൾ, പട്ടികകൾ തുടങ്ങിയ തരത്തിലുള്ള അവലംബങ്ങൾ പ്രധാന പ്രസ്ഥാവനകൾക്ക് അവലംബമായി നൽകിയിട്ടുണ്ട്. വാർത്താ വെബ്സൈറ്റുകൾ ബ്ലോഗുകൾ പോലെ വളരെ ചുരുങ്ങിയ ചിലവിൽ തുടങ്ങാമെന്നതുകൊണ്ടും അവയിൽ പെയ്ഡ് ന്യൂസ് കൂടിവരുന്നതുകൊണ്ടും ഇത്തരം അവലംബങ്ങളുടെ സാധുതയും സ്വീകാര്യതയും നിർണ്ണയിക്കുന്നതിന് എല്ലാ അവലംബങ്ങൾക്കും പൊതുവേ ബാധകമായ ഒരു നയം ഉണ്ടാക്കണം എന്നാണ് എന്റെ അഭിപ്രായം അതുകൊണ്ട് ഈ വിഷയത്തിൽ കൂടുതൽ നിർദ്ദേശങ്ങൾ ക്ഷണിക്കുന്നു. മലയാളത്തിലെയും മറ്റുഭാഷകളിലെയും പ്രമുഖ പത്രങ്ങൾ, ചാനലുകൾ എന്നിവയിലെ അവലംബങ്ങൾ പ്രാധമികമായി സ്വീകരിക്കുകയും മറ്റുള്ളവ സപ്പോർട്ടിംഗ് അവലംബമായി മാത്രം സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതരത്തിൽ ഒരു നയം ഉണ്ടാവണം എന്നാണ് എന്റെ ആഗ്രഹം. പ്രമുഖ പത്രങ്ങളുടെയും ചാനലുകളുടെയും മലയാളവുമായി ബന്ധപ്പെടുന്ന പ്രമുഖ വെബ്സൈറ്റുകളുടെയും പട്ടികകൾ നി‍ർമ്മിക്കുകയും അവയ്ക്കുപുറത്തുള്ളവയുടെ സ്വീകാര്യത സംബന്ധിച്ച് സംവാദം ഉണ്ടാവുകയും വേണം എന്നാണ് എന്റെ ആഗ്രഹം. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:48, 21 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) :ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിപ്പീഡിയയിലുള്ളത് പോലെ റിലയബിൾ സോഴ്സുകളെ വിലയിരുത്തുന്ന ഒരു [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Reliable_sources/Noticeboard പദ്ധതി] ആരംഭിക്കാവുന്നതാണ്. പക്ഷെ ഒരു പ്രശ്നം വരുന്നത് ഒരു ലേഖനത്തിന് വിശ്വസനീയ അവലംബമായ ഒരു സ്രോതസ്സ് മറ്റൊരു ലേഖനത്തിന് വിശ്വസനീയമാകണമെന്നില്ല എന്നതാണ്.--[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|ഇർഷാദ്&#124;irshad]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 07:18, 22 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) എങ്ങിനെയാണ് മാധ്യമങ്ങളെ പ്രമുഖ, പ്രമുഖമല്ലാത്തവ എന്നിവ തീരുമാനിക്കാൻ സാധിക്കുക. വരിക്കാരുടെ, അല്ലെങ്കിൽ കാഴ്ചക്കാരുടെ എണ്ണം നോക്കിയാണോ --[[ഉപയോക്താവ്:Akbarali|<span style="color:green;font-size:13px;">അക്ബറലി</span>{Akbarali}]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akbarali|സംവാദം]]) 19:57, 22 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) ::::.ഇർഷാദ് സൂചിപ്പിച്ചതു പോലെ ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിപ്പീഡിയയിലുള്ള തിനു സമാനമായി റിലയബിൾ സോഴ്സുകളെ വിലയിരുത്തുന്ന ഒരു പദ്ധതി ആരംഭിക്കാവുന്നതാണ് ഇതിന് ഏറ്റവും നല്ല പ്രതിവിധി. അതിനു ശേഷം സംശയാസ്പദപരമായ തോന്നുന്ന ഇത്തരം ഉറവിടങ്ങളെ ഒരോന്നോയി വിശകലനം ചെയ്ത് ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണൊ അല്ലെയൊ എന്ന് സമവായത്തിലെത്തുന്നതാണ് നല്ലത് എന്നു തോന്നുന്നു. ::::അതിനു ശേഷം ഉപയോഗിക്കാൻ പറ്റുന്ന സോഴ്സുകളുടെയും അല്ലാത്തവയുടെയും ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കി മാതൃകയിൽ ഒരു പട്ടിക ഉണ്ടാക്കാവുന്നതാണ്. ഇത്തരത്തിൽ വിശ്വസനീയമായ മാധ്യമങ്ങളും (WP:NEWSORG പാലിക്കുന്നവ) ചിലപ്പോഴെങ്കിലും പക്ഷപാതപരമായി വാർത്തകൾ കൊടുക്കാറുണ്ട് . ആ സമയത്ത് ഇൻ-ടെക്സ്റ്റ് ആട്രിബ്യൂഷൻ (Wikipedia:ATTRIBUTEPOV)പാലിച്ച് അത്തരം സോഴ്സുകൾ ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 08:16, 23 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) ===ആധികാരികമായി ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയുന്ന സ്രോതസ്സുകളുടെ പട്ടിക=== മുകളിൽ സൂചിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളതുപോലെ, ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കി മാതൃകയിൽ, ആധികാരികമായ സ്രോതസ്സുകളുടെ പട്ടിക തയ്യാറാക്കണം. ഈ സ്രോതസ്സുകളെ ഏതെല്ലാം മേഖലകളിലാണ് ആശ്രയിക്കാൻ സാധിക്കുന്നത് എന്ന വിവരവും ഉൾപ്പെടുത്തണം. ഈ പട്ടിക നിരന്തരം വിലയിരുത്തപ്പെടുകയും അതിനനുസരിച്ച് പരിഷ്കരിക്കപ്പെടുകയും വേണം. വാർത്തകളെ സ്വീകരിക്കേണ്ടി വരുമ്പോൾ, വിവാദവിഷയങ്ങളിൽ, പത്രമാധ്യമങ്ങളുടെ പക്ഷം കൂടി പരിഗണിക്കുകയും, വിവിധ മാധ്യമങ്ങളിൽ ഇതു സംബന്ധമായി വന്നിട്ടുള്ള വാദഗതികളെ കൂടി പരിഗണിക്കേണ്ടിയും വരു. വാർത്ത നൽകിയ ശേഷം പിൻവലിക്കുകയോ, തിരുത്തൽ നൽകുകയോ ചെയ്തിട്ടുള്ള ധാരാളം ഉദാഹരണങ്ങൾ നമുക്കണ്ടല്ലോ. അത്തരം വിഷയങ്ങളിൽ ജാഗ്രതയോടെ പ്രവർത്തിക്കുക മാത്രമേ ചെയ്യാൻ സാധിക്കൂ. സ്രോതസ്സുകളുടെ പ്രാമാണികത്വം തീരുമാനിക്കുന്നത് വായനക്കാരുടെ എണ്ണം അനുസരിച്ചാകരുത്, മറിച്ച് നിരന്തരമായ നിരീക്ഷണത്തിലൂടെ നല്കുന്ന നിലവാരസൂചനയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാകണം എന്ന് അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. ഇതിനായി ഉചിതമായ രീതിശാസ്ത്രം രൂപപ്പെടുത്തണം. [[User:Sanu N|<font color="#ff33f2" size="2">N Sanu / </font><font color="red" size="3">എൻ സാനു / </font><font color="green" size="3">एन सानू</font>]] ([[User talk:Sanu N|സംവാദം]]) 10:40, 16 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) == നിരന്തരം പുതുക്കാൻ സാധിക്കാത്ത താളുകൾ നീക്കം ചെയ്യേണ്ടതാണ് == നിരന്തരം പുതുക്കാൻ സാധിക്കാത്ത ചിലതാളുകൾ നിലനിർത്തുന്നതേക്കാൾ നല്ലത് നീക്കം ചെയ്യുന്നതാണ്. അല്ലെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയ നോക്കി വിവരങ്ങൾ അന്വേഷിക്കുന്നവർക്ക് തെറ്റായ വിവരങ്ങൾ അവ നൽകിക്കൊണ്ടേയിരിക്കും. ആ താളുകൾ ഇല്ലെങ്കിൽ അത്തരം വിവരങ്ങൾക്ക് മറ്റിടങ്ങൾ തിരഞ്ഞുപോകാമല്ലോ. ഉദാഹരണം [[കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള പാർലമെന്റംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക|ഈ]] താൾ.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 12:32, 27 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :ഇത്തരത്തിലുള്ള നിരന്തരം അപ്ഡേറ്റ് ചെയ്യേണ്ട താളുകൾ വിക്കിഡാറ്റയിലെ ലിസ്റ്റീരിയ ബോട്ട് ഉപയോഗിച്ച് നിർമ്മിക്കുന്നതിനെ സംബന്ധിച്ച് എന്താണഭിപ്രായം ? --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 05:58, 28 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ::ഭാഷ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 06:04, 28 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) :::വിക്കിഡാറ്റ മൾട്ടിലിംഗ്വലായതുകൊണ്ട് പൂർണ്ണമായും മലയാളം ഉപയോഗിക്കാൻ സാധിക്കും. എല്ലാവിവരങ്ങളും. ഒരു പ്രധാന ബുദ്ധിമുട്ട് ആ പട്ടികയിൽ മാന്വലായി ഇവിടെ വരുത്തുന്ന അപ്ഡേറ്റുകളൊന്നും നിലനിൽക്കില്ല. എല്ലാ അപ്ഡേറ്റുകളും വിക്കിഡാറ്റയിൽ വരുത്തണം എന്നുള്ളതാണ്. ഇവിടെയുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങളിലേക്കാൾ കൂടുതൽ എഡിറ്റ് വിക്കിഡാറ്റയിൽ നടക്കുന്നതുകൊണ്ട് വിവരം കൂടുതൽ അപ്ഡേറ്റഡായിരിക്കും എന്നതാണ് ഗുണം --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:08, 28 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) == മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസ് തുടങ്ങുന്നത് സംബന്ധിച്ച് == പുതിയ ഉപയോക്താക്കൾ തുടങ്ങുന്ന വിക്കിരീതിയിലല്ലാത്തതും ഭാഷാ എഡിറ്റിംഗ് ആവശ്യമുളളതുമായ ലേഖനങ്ങൾ, യാന്ത്രികവിവർത്തനം നടത്തിയ വൃത്തിയാക്കേണ്ടതായ താളുകൾ തുടങ്ങിയ വിവിധതരത്തിലുള്ള താളുകൾ ശരിയായരീതിയിൽ വിവരം നൽകുന്ന താളുകളായി മാറ്റുന്നതിനുമുൻപ് അവയെ മെയിൻ നെയിംസ്പേസിൽ നിന്നും ഒഴിച്ചുനിറുത്തുന്നതിനായി ഡ്രാഫ്റ്റ് സ്പേസ് തുടങ്ങുന്നതിനെപ്പറ്റിയുള്ള നയം ഉണ്ടാക്കുന്നതിനുവേണ്ടിയാണീ ചർച്ച. ഇംഗ്ലീഷിലെ നയം ഇവിടെ [[:en:Wikipedia:Drafts]] . --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:03, 28 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ഇംഗ്ലീഷിലെ 'സാൻഡ്ബാക്‌സ്' മാതൃകയിൽ ഒരു സംവിധാനം നല്ലതാണ്‌ [[ഉപയോക്താവ്:Sidheeq|Sidheeq&#124;സിദ്ധീഖ് &#124; सिधीक&#124;صدّيق]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sidheeq|സംവാദം]]) 04:36, 29 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ::ഇംഗ്ലീഷിലെ 'സാൻഡ്ബാക്‌സ്' മാതൃകയിൽ എഴുത്തുകളരി നിലവിൽ ഇവിടെ ലഭ്യമാണ്. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 18:49, 29 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC) ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കി മാതൃകയിൽ ചില വ്യത്യസത്തോടെ (ന്യൂ പേജ് പട്രോളർ ക്ക് പകരം റോന്തു ചുറ്റുന്നവർ തുടങ്ങിയ ഭേദഗതികളോടെ) [[വിക്കിപീഡിയ:കരട്]] നിർമിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് പരിശോധിച്ചിട്ട് എല്ലാവരും താഴെ തങ്ങളുടെ അഭിപ്രായങ്ങളും നിർദ്ദേശങ്ങളും സമർപ്പിക്കാൻ താൽപര്യപെടുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 20:25, 5 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===അഭിപ്രായങ്ങൾ=== ===വോട്ടെടുപ്പ്=== *{{അനുകൂലം}} -- [[ഉപയോക്താവ്:Akhiljaxxn|Akhiljaxxn]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhiljaxxn|സംവാദം]]) 17:54, 3 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}}--'''[[ഉപയോക്താവ്:Kiran Gopi|KG]]''' [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kiran Gopi|(കിരൺ)]] 18:40, 3 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}}--[[ഉപയോക്താവ്:Adithyak1997|Adithyak1997]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Adithyak1997|സംവാദം]]) 03:12, 4 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} - --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 05:00, 4 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:Malikaveedu|Malikaveedu]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Malikaveedu|സംവാദം]]) 05:19, 4 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:ShajiA|ഷാജി]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:ShajiA|സംവാദം]]) 11:34, 5 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}} --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 12:15, 5 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{അനുകൂലം}}--[[ഉപയോക്താവ്:Meenakshi nandhini|Meenakshi nandhini]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Meenakshi nandhini|സംവാദം]]) 14:48, 6 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===തീരുമാനം=== {{tick}} ഈ ചർച്ച പ്രകാരം തീരുമാനിച്ചതനുസരിച്ച് മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ കരട് നാമമേഖല നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നടപടിക്രമം [[വിക്കിപീഡിയ:കരട്]] എന്ന താളിൽ ലഭ്യമാണ്. കൂടുതൽ നല്ല വിക്കിപീഡിയ നിർമ്മിക്കുന്നതിലേക്ക് എല്ലാവരും ഉത്തരവാദിത്വപൂർവ്വം ഈ സൗകര്യം പ്രയോജനപ്പെടുത്തുമല്ലോ. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:57, 17 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) == ഒറിജിനൽ റിസർച്ച് == [[ഉപയോക്താവ്:Sreeeraaj|ശ്രീരാഗ്]] എന്ന ഉപയോക്താവ് ഈയിടെ ഉണ്ടാക്കുന്ന താളുകളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന മലയാളം വാക്കുകളിൽ ധാരാളമെണ്ണം അദ്ദേഹം സ്വയം തന്നെ നിർമ്മിക്കുന്നതാണ്, അത് നയങ്ങൾക്കെതിരാണെന്ന് കരുതുന്നു.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 14:16, 6 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ::ഉപയോക്താവിനു മുന്നറിയിപ്പ് നൽകി തടയുവാൻ കാര്യനിർവാഹകർ നടപടിയെടുക്കയാണ് വേണ്ടത്.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 14:19, 6 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{ping|Sreeeraaj}}ന്റെ ശ്രദ്ധയിൽ ഇക്കാര്യം പലതവണയായി കൊണ്ടുവന്നതാണ്. ഇന്നും [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreeeraaj#നയങ്ങൾ പാലിക്കുക|'''ഇവിടെ''']] അറിയിപ്പ് നൽകിയിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം ഇക്കാര്യം മനസ്സിലാക്കി പ്രവർത്തിക്കുമെന്ന് പ്രത്യാശിക്കുന്നു. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 14:45, 6 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *മലയാളീകരണം സംബന്ധിച്ച് തനതായ കാഴ്ചപ്പാടുള്ള ( [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Yadhu Krishna M#അനാവശ്യ മലയാളീകരണം അരുത്|ഒന്ന്]], [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Yadhu Krishna M#വൈൽഡനം, വെൽഡനം?|രണ്ട്]], [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Yadhu Krishna M#തനിമലയാളം|മൂന്ന്]] ) {{ping|Yadhu Krishna M}} എന്ന ഉപയോക്താവിനെക്കൂടി ഇവിടേക്ക് ക്ഷണിക്കുന്നു. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:48, 7 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *ശാസ്ത്ര ലേഖനം എന്നത് സമൂഹത്തിലെ എല്ലാവർക്കും തുല്യമായി ഉപകാരപ്പെടേണ്ട ഒന്നാണ്. ശാസ്ത്രത്തിന്റെ വളർച്ചയാണ് സമൂഹത്തിന്റെ വളർച്ച. ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങൾ ഒരു വ്യക്തിക്ക് പ്രാപ്യമാകണമെങ്കിൽ അതിലെ വാക്കുകൾ ''ചിരപരിചിതം'' എന്നതിലുപരി ''ശാസ്ത്ര-മലയാള സംബന്ധി'' ആയിരിക്കണം. അതായത് തത്തുല്യ പദത്തിന് ആ ശാസ്ത്ര ആശയത്തെ വിശദീകരിക്കാൻ സാധിക്കണമെന്നർത്ഥം. അത്തരം ശാസ്ത്ര ആശയങ്ങളെ വിശദീകരിക്കാൻ തക്ക പദങ്ങൾ മലയാളത്തിൽ തുലോം കുറവാണ്. എന്നു വച്ച് അർത്ഥത്തെ ഗ്രഹിക്കാൻ പറ്റാത്ത വിധത്തിൽ അവിടെ ഇംഗ്ലീഷ് പദങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളിക്കണം എന്നർത്ഥമില്ലെന്നു തോന്നു. ഞാൻ പറയാൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്ന വസ്തുത ഇതിലും വ്യത്യസ്തമാണ്. മിക്ക ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങൾക്കും ആധാരം മനുഷ്യാധിഷ്ഠിതമായിരിക്കരുത് മറിച്ച് പാഠപുസ്തകാധിഷ്ഠിതമായിരിക്കണം. പ്രത്യേകിച്ചും സ്കൂൾ പാഠപുസ്തകങ്ങളാണല്ലോ മലയാളം ശാസ്ത്ര വസ്തുതകൾക്കടിസ്ഥാനം. എന്നാൽ അത്തരം പദങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുത്തുമ്പോൾ അതിനെ അനാവശ്യം മലയാളീകരണം എന്ന് മുദ്രണം ചെയ്യപ്പെടുന്നു. ഒരു ഉദാഹരണം തരാം പോളിമർ (https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B5%BC) എന്ന താളിൽ വളരെ വികലമായ മലയാളം പദങ്ങളാണ് കൊടുത്തിട്ടുള്ളത്. അത് മനുഷ്യനിർമ്മിതമല്ലേ? മോണോമറിന് ഏകകങ്ങൾ എന്നാണ് നൽകിയിരിക്കുന്നത്. അത് സത്യത്തിൽ ഏകലകം ആണ്. പക്ഷെ അർത്ഥം മനസ്സിലാക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന പദം ആണെങ്കിൽ കൂടി ഏകകം എന്ന പദം ഉപയോഗിക്കുന്നത് ഉചിതമല്ല. സങ്കലന ബഹുലകം (Addition polymer) എന്നതിന് പകരം സംയോജന പോളിമർ എന്നാണ് നൽകപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. അത് അത് ആര് ഉണ്ടാക്കിയ പദമാണ്? സംയോജനം അർത്ഥം അവിടെ ഉപയോഗിക്കുന്നത് ആ ശാസ്ത്ര ലേഖനത്തെപറ്റി ഒന്നുമറിയാത്ത വ്യക്തിയെ സംബന്ധിച്ച് പ്രശ്നം സൃഷ്ടിക്കില്ല. പക്ഷെ പന്ത്രണ്ടാം ക്ലാസിലെ പാഠപുസ്തകം വായിച്ചാൽ (ഡൗൺലോഡ് ചെയ്യേണ്ട കണ്ണി അവസാനം ചേർക്കുന്നു) അത് പുതിയ ഒരു ''സംഭവ'' മായി തോന്നാം. അതുപോലെ Condensation polymer ന് സംക്ഷേപന പോളിമർ എന്ന് (സംഘനന ബഹുലകം) മറ്റൊരു രീതിയിൽ നൽകപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. പോളിമറൈസേഷൻ എന്ന പദത്തെ പലയിടത്തും പോളിമറീകരണം എന്ന് വളരെ വികലമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. പാഠപുസ്തകത്തിൽ ''ബഹുലകീകരണം'' എന്ന് നൽകപ്പെട്ട പദത്തെ പോളിമറീകരണം എന്ന് എഴുതുന്നതിന് എന്ത് സൗകര്യമാണ് ഉള്ളത് ? അതുപോലെ ഒട്ടേറെ ലേഖനങ്ങൾ വിക്കിപീഡിയയിലുണ്ട്. ഫ്ലേം കട്ടിങ് (Flame Cutting) ന് ജ്വാലാച്ഛേദനം എന്ന് പറയുന്നു. (കേരള ശാസ്ത്ര സാഹിത്യ പരിഷത്തും, കേരള ഭാഷാ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടും സംയോജിതമായി പ്രസിദ്ധീകരിച്ച വാതകവെൽഡനം എന്ന പുസ്തകത്തിൽ നിന്നും). അതിന് ചിരപരിചിതമെന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ട് ഫ്ലേം കട്ടിങ് എന്ന് മാത്രം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിന് എന്താണ് പ്രയോജനം?മേൽ പറഞ്ഞത് ഞാൻ തന്നെ നിർമ്മിച്ച താളിനെപ്പറ്റിയാണ്. ചിരപരിചിതം എന്നിതിന്റെ നിർവ്വചനത്തെ തെറ്റായിവ്യാഖ്യാനിച്ചുകൊണ്ട് സർവ്വത്ര സാങ്കേതിക പദങ്ങളും ഇംഗ്ലീഷിൽ തന്നെ നിലനിർത്താനുതകിയാൽ മലയാളത്തിൽ വിക്കിപീഡിയയുടെ ആവശ്യം എന്താണ്? ചിരപരിചിതമായ വാക്കുകളെ മാത്രമേ ഉപയോഗിക്കൂ എങ്കിൽ എല്ലാ ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്നും മർദ്ദം, ഘർഷണം, ജഡത്വം എന്നിങ്ങനെയുള്ള പദങ്ങളെ ഒഴിവാക്കേണ്ടതായി വരും. ചുരുക്കിപ്പറഞ്ഞാൽ വിക്കിപീഡിയയിൽ ''ചിരപരിചിതം'' എന്ന പദത്തെ പൂർണ്ണമായും ശിരസ്സാവഹിക്കരുതെന്ന് സാരം. ഏറ്റവുമധികം ആവശ്യപ്പെടുന്ന വസ്തുത ഇതാണ്. ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങൾ എല്ലാത്തിലും പാഠ പുസ്തക സംബന്ധിയായ പദങ്ങൾ മാത്രം ഉപയോഗിക്കുക എന്നത്. സംഘനനത്തിന് സംക്ഷേപനം എന്ന് എഴുതുന്നതും, സങ്കലനത്തിന് സംയോജനം എന്ന് കൊടുക്കുന്നത് തികച്ചും യുക്തിരഹിതമായിരിക്കും. അവിടെ ശരിയായ പാഠപുസ്തകങ്ങളിൽ നൽകപ്പെട്ട പദങ്ങൾ വേണം നൽകാൻ. അവിടെ സ്വയം നിർമ്മിത പദങ്ങൾ നൽകുകയെന്നത് തെറ്റായതാണ്. നന്ദി '''അവലംബമായി നൽകപ്പെടുന്ന കണ്ണികളും പുസ്തകങ്ങളുടെ വിവരങ്ങളും''' * പന്ത്രണ്ടാം ക്ലാസ്സ് (കേരളം) മലയാളം രസതന്ത്ര പാഠപുസ്തകം : https://d1v6qmyxzkp4v1.cloudfront.net/uploads/ebook/Class_XII/MAL_MED/Chemistry%20Part_II.pdf * വാതക വെൽഡനം : കേരള ശാസ്ത്ര സാഹിത്യ പരിഷത്ത് / ഭാഷാ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് --[[ഉപയോക്താവ്:Yadhu Krishna M|Yadhu Krishna M]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Yadhu Krishna M|സംവാദം]]) 14:21, 7 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===മലയാളം ഉണ്ടെങ്കിൽ അത് ഉപയോഗിക്കാതെ എങ്ങനെ ലേഖനം എഴുതും=== @[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] @[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]] മാന്യ കാര്യ നിർവ്വാഹകർ ദയവായി ശ്രദ്ധിച്ചാലും, എന്റ ലേഖനങ്ങൾ എല്ലാം ഇംഗ്ലീഷ് ലേഖനങ്ങളുടെ തർജ്ജമകളാണ്. ലേഖനങ്ങൾ എഴുതിത്തുടങ്ങിയ കാലത്ത് ഞാൻ തർജ്ജമ ചെയ്തവാക്കുകൾ പലതും അനാവശ്യമാണെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാട്ടപ്പെട്ടതിനെത്തുടർന്ന് അത്തരം തർജ്ജമ ഞാൻ അപ്പോൾ തന്നെ നിർത്തലാക്കിയിട്ടുളളതാണ്. എന്നാൽ കൂട്ടത്തേോടെ ആക്രമിക്കുന്ന രീതിയിൽ മാന്യമായ എന്റെ തർജ്ജമകളെ നീക്കം ചെയ്യാനും കാടടച്ചു വെടിവയ്ക്കാനും ശ്രമിക്കുന്നത് ദുഖകരമാണ്. അഡയബാററിക് എന്നതിന് ഞാൻ താബബദ്ധം എന്നു ഉപയോഗിച്ചു എന്നതാണ് ഇപ്പോൾ എന്നിൽ ആരോപിക്കുന്ന വലിയ കുറ്റം. അഡയബാറ്റിക് എന്നത് ഒരു ക്രിയാവിശേഷണം മാത്രമാണ്. താപബദ്ധമായ എന്നാണ് അതിന്റെ അർത്ഥം. അത് അപ്രകാരം ഉപയോഗിക്കാതെ ആ ലേഖനത്തിൽ ഉടനീളം "അഡയബാറ്റിക് ആയി കംപ്രഷൻ നടത്തി" അഡയബാറ്റിക് ആയി തണുപ്പിച്ചു" എന്നിങ്ങനെ എഴുതണമെന്ന് ശഠിക്കുന്നത് കഷ്ടമാണ്. Newtons First Law of Motion എന്നതിനെ ന്യൂട്ടന്റെ ഒന്നാം ചലനനിയമം എന്നു പറയുന്നതു പോലുളള ഒരു തർജ്ജമമാത്രമാണ് അഡയബാറ്റിക് - താപബദ്ധം എന്നത്. ഈ തർജ്ജമ പല മലയാള ലേഖനങ്ങളിലും വായിച്ചിട്ടുമുണ്ട്. പെട്ടെന്ന് ലിങ്ക് കാണിക്കാൻ പറഞ്ഞാൽ എല്ലാ തർജ്ജമകൾക്കും ലിങ്കും അവലംബവും കൊണ്ട് നിറയ്ക്കാനേ കഴിയൂ. ലേഖനത്തിലെ തർജജ്മവാക്കുകൾക്കും അവലംബം കാണിക്കണമെന്നു പറഞ്ഞാൽ ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ നിറയെ തർജ്ജമവാക്കുകളുടെ അവലംബം മാത്രമേ കാണുകയുളളു. വിക്കിപീഡിയ ലേഖനത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം അതല്ലല്ലോ. മാതൃഭാഷയിൽ ലേഖനങ്ങൾ ഉണ്ടാകുക വഴി കൂടുതൽ ആൾക്കാർ ശാസ്ത്രത്തോടടുക്കും. ശാസ്ത്ര ഗവേഷകർക്കു വേണ്ടി മലയാളം വിക്കീപീഡിയയിലെ ശാസ്ത‌്ര ലേഖനങ്ങൾ മംഗ്ലീഷിൽ ചിട്ടപ്പെടുത്തണമെന്ന് വിക്കീപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും നയമുണ്ടോ? താപബദ്ധപ്രക്രിയ എന്ന ലേഖനത്തിന് അഡയബാറ്റിക് പ്രോസസ്, എന്നും Adiabatic process എന്നും ഉളള താളുകളിൽ നിന്നും Redirect ഉം നല്കിയിട്ടുണ്ട്. മാതൃഭാഷയിൽ വിജ്ഞാനം ലഭ്യമാകുകയും അങ്ങനെ കൂടുതൽ പേർക്ക് ശാസ്ത്രബോധം ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണല്ലോ മലയാളം ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ തയ്യാറാക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത. ശാസ്ത്രാവബോധമില്ലാത്തവർക്ക് കൂടുതൽ എളുപ്പത്തിൽ ഗ്രഹിക്കാൻ കഴിയുന്ന രീതിയിൽ കഴിവതും മലയാളത്തിൽ തന്നെയാണ‌് ഞാൻ ലേഖനങ്ങൾ തയ്യാറാക്കുന്നത്. അവയെല്ലാം ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിൽ നിന്നുമെടുക്കുന്നവയാണ്. വാക്കുകൾ ഭംഗിയായി തർജ്ജമ ചെയ്താലും അതിനെയെല്ലാം //ഒറിജിനൽ റിസർച്ച്// എന്നു വിളിച്ച് അവഹേളിക്കുന്നത് ശരിയല്ല. മലയാള ലേഖനം ശാസ്ത്ര ഗവേഷകർക്ക് സർച്ച് ചെയ്താൽ കിട്ടുന്ന രീതിയിൽ എല്ലാ വാകുകൾക്കും ഞാൻ മലയാളത്തോടൊപ്പം ഇംഗ്ലീഷും ബ്രാക്കറ്റിൽ നല്കിയിട്ടുളളത് ദയവായി ശ്രദ്ധിച്ചാലും. എന്തായാലും ശരിയായ തർജ്ജമകൾ കാര്യനിർവ്വാഹകർ നിരാകരിക്കുന്നത് ശരിയായ കാര്യമല്ല. സ്വിച്ച്, ബഞ്ച്, ഡെസ്ക്, കാറ്, ടയർ പോലുളള വാക്കുകൾ തർജ്ജമ ചെയ്ത് അതിസാഹസം കാണിച്ചാൽ അത് തെറ്റു തന്നെ. പക്ഷേ അത്തരത്തിലുളളതല്ലാത്ത വാക്കുകൾ മലയാളത്തിൽ പരിഭാഷാപദങ്ങളോ ഡിക്ഷ്നറി വാക്കുകളോ ലഭ്യമാണെങ്കിൽ അതുപയോഗിക്കുന്നതിനെ വിക്കി നയത്തിനെതിരാണെന്ന് തെറ്റായി വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നത് നീതികരിക്കത്തക്കതല്ല. --[[ഉപയോക്താവ്:Sreeeraaj|Sreeeraaj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreeeraaj|സംവാദം]]) 10:47, 7 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===വെൽഡനം=== [[സംവാദം:ഗ്യാസ് വെൽഡിങ്ങും കട്ടിങ്ങും|ഇവിടെ]] ഇട്ട കുറിപ്പ് പകർത്തട്ടെ: ''വെൽഡനം'' എന്ന വാക്ക് ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരീഷത് ഉപയോഗിച്ചു എന്നകാര്യം മാത്രംകൊണ്ട് അതിനെ മലയാളത്തിൽ കൊണ്ടുവരുന്ന പ്രവൃത്തിയെ സാധുവാക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നത് തെറ്റാണ്. ഈ വാദം ഉപയോഗിച്ച് മറ്റു ഇംഗ്ലീഷ് വെർബുകളെ മലയാളീകരിച്ചുതുടങ്ങിയാൽ മലയാളം വിക്കിപീഡിയ ഒരു തമാശയായി മാറും. പൊതുസമൂഹം വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നവാക്കുകളേ വിക്കിപീഡിയയിൽ വരേണ്ടൂ. ഇവിടെ എഴുതുന്നവർ വാക്കുകൾ പുതുതായി കണ്ടുപിടിക്കുന്നത് തടയുകതന്നെ വേണം.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 17:08, 8 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ഞാൻ ആ ലേഖനത്തിൽ അപ്രകാരം വന്ന തെറ്റുകൾ തിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. മറ്റൊന്ന് വിശകലനം ചെയ്താൽ പൊതു സമൂഹം വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നത് എന്നത് നോക്കിയാൽ പിന്ന മലയാള വാക്കുകൾ ഉപയോഗിക്കേണ്ടി വരില്ല. അതിനാൽ തന്നെ ആണ് പാഠപുസ്തക വിവരിതമായ പദങ്ങൾ. അതായത് സ്കൂൾ പാഠപുസ്തക ത്തിൽ നല്കപ്പെട്ട പദങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കണം എന്ന് പറയുന്നതും. അതാകുമ്പോൾ എഴുതുന്ന ആൾക്ക് സൗകര്യവും ആയിരിക്കും.{{ഒപ്പുവെക്കാത്തവ|ഉപയോക്താവ്:Yadhu Krishna M}} {{ping|Yadhu Krishna M}}, {{ping|Sreeeraaj}} ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ എഴുതുന്നത് നല്ലകാര്യം തന്നെ പക്ഷെ വായിക്കുന്നവർക്ക് മനസ്സിലാവണം. പല ലേഖനങ്ങളിലെയും പല ഭാഗങ്ങളും വായിക്കുന്നവർക്ക് ആശയക്കുഴപ്പം ഉണ്ടാക്കുന്ന രീതിയിലാണ്. വിക്കിപീഡിയയിലെ പൊതുവായ നയം ഇവിടെ കണ്ടെത്തലുകൾ നടത്തരുത് (original research) കാരണം വിക്കിപീഡിയ ഒരു തൃതീയ വിവര ശേഖരമാണ്. വിവരണത്തിന്റെ വിവരണമാണ് ഇവിടെ അഭികാമ്യമായിട്ടുള്ളത് അതും ദീർഘകാലം നിലനിൽക്കുന്ന വിവരണത്തിന്റെ വിവരണം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പാഠപുസ്തകമോ ആധികാരിക ഗ്രന്ഥമോ ദിനസരിക്കുറിപ്പുകളോ കാര്യനിർവ്വാഹക ദിനാന്തക്കുറിപ്പുകളോ എന്തുമായാലും ശരി കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലില്ലാത്ത മലയാളം വാക്കുകൾ ഇവിടെ ഉപയോഗിക്കാൻ പാടുള്ളതല്ല എന്നതാണ് നയം. [[വിക്കിപീഡിയ:കണ്ടെത്തലുകൾ_അരുത്]] വിശദമായി വായിക്കുക. ഇനി അത് അംഗീകരിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നാണെങ്കിൽ നയം തിരുത്തുന്നതിനായി ഒരു ചർച്ച ആരംഭിക്കുക. നിലവിൽ ആ നയം പ്രാബല്യത്തിലുള്ളതുകൊണ്ട് മലയാളത്തിൽ പ്രചാരത്തിലില്ലാത്ത വാക്കുകൾ ഉപയോഗിക്കരുത്. കൂടാതെ മലയാളം വാക്കുകളുടെ തത്തുല്യമായ ഇംഗ്ലീഷ് വാക്കുകൾ ബ്രാക്കറ്റിൽ നൽകുന്നതും ഇവിടെ പിൻതുടരുന്ന രീതിയല്ല. വിക്കിപീഡിയ ശാസ്ത്രബോധം വളർത്തുന്നതിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സംവിധാനമല്ല. ഇവിടത്തെ ലേഖനങ്ങൾ കൊണ്ട് ശാസ്ത്രബോധം വളർന്നാൽ സന്തോഷം. ഇവിടെ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന സാങ്കേതിപദങ്ങളുടെ ശേഖരമായ [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/സാങ്കേതികപദാവലി|വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/സാങ്കേതികപദാവലി]], [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/സാങ്കേതികപദാവലി/മേഖലകൾ/ജ്യോതിശാസ്ത്രം/ജ്യോതിശാസ്ത്രപദസൂചി]] ഇവകാണുക. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 13:39, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) * തീർച്ചയായും ശ്രദ്ധിക്കാം. [[ഉപയോക്താവ്:Yadhu Krishna M|Yadhu Krishna M]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Yadhu Krishna M|സംവാദം]]) 14:24, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===മലയാളം തമാശയല്ല=== @[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]],[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]] ഇവിടെ ഒരു ഉപയോക്താവ് ഉപയോഗിച്ച വെൽഡനം എന്നവാക്ക് ശാസ്ത്രസാഹിത്യപരിഷത്ത് ഉപയോഗിച്ചതായുളള അവലംബം കാട്ടിക്കൊടുത്തിട്ടും മാന്യ കാര്യനിർവാഹകർ അതംഗീകരിക്കാതെ വൃഥാതർക്കിക്കുന്നത് തെറ്റാണ് എന്ന് പറയേണ്ടിവരുന്നതിൽ ഖേദമുണ്ട്. മലയാളത്തിലുളള ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങൾ വായിച്ച് പഴക്കമില്ലാത്തതിനാലാകാം അങ്ങനെ പറയുന്നത്. വെൽഡനം എന്നും ബഹലകീകരണം എന്നും ഒക്കെയുളള വാക്കുകൾ ഞാൻ വായിച്ചിരിക്കുന്നു. മലയാളം ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങളെ ഞാൻ തമാശയായല്ല കാണുന്നത്. മലയാളം വാക്കുകൾ ഉപയോഗിച്ചാൽ //മലയാളം വിക്കിപീഡിയ ഒരു തമാശയായി മാറും// എന്ന [[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]]ന്റെ പ്രസ്ഥാവനയാണ് തമാശയായി തോന്നുന്നത്. //പൊതുസമൂഹം വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്ന വാക്കുകൾ // എന്നൊക്കെയുളള അഭിപ്രായം മാതൃഭാഷാവിരോധത്തെ ബൂസ്ററ് ചെയ്യാൻ വേണ്ടി ഉപയോഗിക്കുന്നതാണോ എന്ന് സംശയിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. പൊതു സമൂഹം ഉപയോഗിക്കുന്ന വാക്കുകളല്ലല്ലോ പത്രമാധ്യമങ്ങൾ പലപ്പോഴും ഉപയോഗിക്കുക. അടുത്തിടെ മാധ്യമങ്ങൾ കൊവിഡുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ഉപയോഗിച്ചു വരുന്ന //രോഗമുക്തി// എന്ന വാക്ക് തന്നെ ഉദാഹരണം. രോഗമുക്തി എന്ന് ഞാനോ നിങ്ങളോ ദൈനംദിന ഭാഷയിൽ പറയാറില്ലല്ലോ. "അസുഖം മാറി" എന്നല്ലേ പറയാറുളളു. പക്ഷേി ആ വാക്ക് റിസർവ്ഡ് ആയി ഉപയോഗിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവർ രോഗമുക്തി എന്നു തന്നെ പറയുന്നത്. അതോടനുബന്ധിച്ച് രോഗമുക്തർ, രോഗമുക്തി നിരക്ക് തുടങ്ങിയ നിരവധി വാക്കുകൾ ഉപയോഗിക്കേണ്ടതായുണ്ട് "രോഗമുക്തി നിരക്ക്" എന്നതിന് പകരം "അസുഖം മാറൽ നിരക്ക്" എന്ന് പറഞ്ഞാൽ ശരിയാകില്ല. അതുകൊണ്ടാണ് "രോഗമുക്തി" എന്ന വാക്ക് അവർ കൊണ്ടുവന്നത്. അതുപോലെ തന്നെയാണ് ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങളിലും പലവാക്കുകളും തർജ്ജമചെയ്തുതന്നെ ഉപയോഗിക്കേണ്ടത് മലയാളം ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങളുടെ വികാസത്തിന് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. വാക്കുകളില്ലാതെ ലേഖനം എഴുതാനാകില്ല. -[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] എന്ന കാര്യനിർവ്വാഹകൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീക്ഷണം മാത്രമായി അടിച്ചേൽപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നോ എന്നും സംശയം പ്രകടിപ്പിക്കേണ്ടിവരുന്നതിൽ ഞാൻ ഖേദിക്കുന്നു.//ശാസ്ത്രസംജ്ഞകൾ മലയാളത്തിൽ എഴുതുമ്പോൾ അതിന്റെ ഇംഗ്ലീഷ് കൂടി ബ്രാക്കറ്റിൽ എഴുതുന്നത് ഇവിടെ പിന്തുടരുന്ന രീതിയല്ല// എന്നാണ്[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]]-യുടെ ഒരു അഭിപ്രായം. പിന്തുടരുന്ന രീതി, നയം ഇതിൽ ഏതാണ് ഞങ്ങൾ പാലിക്കേണ്ടത്? ഓരോരുത്തരും അവരവരുടെ വീക്ഷണങ്ങൾ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നതിന് ചിലപ്പോൾ നയത്തെ വളച്ചൊടിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ അത് കീഴ്വഴക്കം എന്നു പറയുന്നു അതുമല്ലെങ്കിൽ ഇപ്പറഞ്ഞതുപോലെ //പിന്തുടരുന്ന രീതി അതാണ്// എന്നു പറയുന്നു. ഇങ്ങനെയായാൽ ശാസ്ത്രലേഖനമെഴുതുന്നവർ ശ്വാസം മുട്ടിപ്പോകും. --[[ഉപയോക്താവ്:Sreeeraaj|Sreeeraaj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreeeraaj|സംവാദം]]) 14:39, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) :FYI ഞാനൊരു കാര്യനിർവ്വാഹകനല്ല--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 15:20, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) *{{ping|Sreeeraaj}}, //'''ഇങ്ങനെയായാൽ ശാസ്ത്രലേഖനമെഴുതുന്നവർ ശ്വാസം മുട്ടിപ്പോകും.'''// എന്നെല്ലാമെഴുതി വേവലാതിപ്പെടരുത്. ശാത്രലേഖനമെഴുതുന്ന ആദ്യത്തെയാളൊന്നുമല്ലല്ലോ നമ്മൾ ? മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഏറ്റവും [https://xtools.wmflabs.org/pages/ml.wikipedia.org/Vinayaraj?limit=2000] കൂടുതൽ ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങളെഴുതിയവരിൽ ഒരാളാണ് [[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]]. അദ്ദേഹത്തിന് അത്തരം ശ്വാസംമുട്ടലൊന്നും വന്നതായി അറിവില്ല. നാനൂറിൽപ്പരം ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ ചേർത്ത എനിക്കും താങ്കൾ അഭിപ്രായപ്പെട്ടതുപോലുള്ള ശ്വാസംമുട്ടലൊന്നും ഇല്ല {{പുഞ്ചിരി}} . //'''മാതൃഭാഷാവിരോധത്തെ ബൂസ്ററ് ചെയ്യാൻ വേണ്ടി ഉപയോഗിക്കുന്നതാണോ എന്ന് സംശയിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. '''// എന്നൊക്കെയുള്ള അധിക്ഷേപങ്ങൾക്കുള്ള സ്ഥലമല്ല സംവാദം താൾ എന്നും മനസ്സിലാക്കുക. വസ്തുതാപരമായ വിമർശനങ്ങളല്ലാതെ വ്യക്തിപരമായ കടന്നാക്രമണങ്ങളെ ഇവിടെ പ്രോൽസാഹിപ്പിക്കുന്നില്ല. അതിനാൽ, വാക്കുകളിൽ മിതത്വം പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. എല്ലാം തനിമലയാളമാക്കിത്തന്നെ ലേഖനമെഴുതണമെന്ന് ശാഠ്യം പിടിക്കരുത്. കേരളഭാഷാ ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിന്റെ പല പുസ്തകങ്ങളിലും ഈയൊരു പ്രശ്നം അനുഭവിക്കേണ്ടിവന്നിട്ടുണ്ട്. മലയാളഭാഷയെ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിൽ ആരും എതിർപ്പ് പറഞ്ഞിട്ടില്ല. അതിലും കൂടുതൽ പ്രാധാന്യമുണ്ടാവേണ്ടുന്ന [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreeeraaj#നയം പാലിക്കുന്നില്ലായെങ്കിൽ, തടയേണ്ടിവരും.|അവലംബമുണ്ടാവണമെന്നത്]] ആദ്യം പരിഗണിക്കുക. താങ്കൾ മുകളിൽ സൂചിപ്പിച്ച [[ഉപയോക്താവ്:Yadhu Krishna M]] വളരെ നന്നായിത്തന്നെ [[ഓഗർ പ്രഭാവം]] എഴുതിയതായിക്കാണുന്നു. താങ്കൾക്കും അതിന് സാധിക്കുമെന്ന് യാതൊരു സംശയവുമില്ല. ആശംസകൾ. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:26, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) {{ping|Sreeeraaj}}, മലയാളം വായിച്ചാൽ മനസ്സിലാവണം. ഉദാഹരണം - ആഘൂർണ്ണനം, സമ്പ്രപദം ഇവയെല്ലാം മലയാളത്തിൽ ഉള്ള പദങ്ങളാണെങ്കിലും (സംസ്കൃതത്തിൽനിന്ന് ഉത്പാദിപ്പിച്ചവയാണോ എന്ന സംശയമുണ്ട്.) ചുറ്റിത്തിരിയൽ എന്ന വാക്കാണ് വിക്കിപീഡിയക്ക് യോജിച്ചത്. ഒരു പരിധിവരെ ഭ്രമണവും ഉപയോഗിക്കാം.അധിവലയം എന്ന സംഗതി മനസ്സിലാവാൻ ശരിക്കും ബുദ്ധിമുട്ടാണ് എന്നാൽ ഹൈപ്പർബോള എന്നത് വളരെ നേരെയായതുമാണ്. പറഞ്ഞുവരുമ്പോൾ മറ്റൊരു പ്രധാനകാര്യം കൂടി. ഇംഗ്ലീഷിലും മറ്റ് ഭാഷകളിലുമുള്ള വലിയ ലേഖനങ്ങൾ ഒന്നോരണ്ടോവരി ലേഖനങ്ങളായി തുടങ്ങുകയും പിന്നീട് വികസിപ്പിക്കാതിരിക്കുന്ന പ്രവണതയും വളരെ നല്ലതല്ല. [[അധിവലയം]] ഉദാഹരണം. അതുപോലെ [[സ്നിഗ്ദ്ധകം]],[[സംബോധനകേന്ദ്രം]] ഇങ്ങനെയുള്ളവയും. കൂടാതെ കമ്പ്യൂട്ട൪ സാംക്രമികാണു, ഫയൽ വിനിമയ നേ൪മുറകൾ, പര്യയനി, സ൪വ്വലോകജാലി ഇങ്ങനെ ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ വായിച്ചാൽ മനസ്സിലാകാത്ത മലയാളം വാക്കുകൾ എവിടെയായാലും ഉപയോഗിക്കരുത്. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 16:05, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) :എന്നുമാത്രമല്ല, മതിയായ വാക്കുകൾ ഇല്ലാതെ വരുമ്പോൾ അതുണ്ടാക്കുന്ന ജോലി വിക്കിപീഡിയ എഡിറ്ററുടെ അല്ലേയല്ല, അങ്ങനെ ചെയ്യുന്നത് ഒറിജിനൽ റിസർച്ചിന്റെ പരിധിയിൽ വരുന്നതുമാണ്. ഇനിയിപ്പോൾ പുതിയ വാക്കുകൾ എഡിറ്റർക്ക് ഉണ്ടാക്കണമെന്ന് നിർബന്ധമാണെങ്കിൽ അത് നയമാക്കാൻ ചർച്ചചെയ്തു തീരുമാനമാക്കേണ്ടതുണ്ട്.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 16:39, 9 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ===ശാസ്ത്രം എന്നവാക്കുപോലും സംസ്കൃതമല്ല=== @[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]], @[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]], @[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]] [[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]] എന്ന ഉപയോക്താവ് ഇവിടെ പ്രസ്താവിച്ചിരിക്കുന്ന ചില തെറ്റുകൾ ചൂണ്ടിക്കാട്ടാതെ എനിക്ക് മുന്നോട്ടുപോകാനാകില്ല. അടുത്തിടെ ഒരു മത്സരപ്പരീക്ഷയിൽ "ഘൂർണന ചലനത്തിനുദാഹരണമേത്" എന്ന ഒരു ചോദ്യം വന്നതിനെത്തുടർന്ന് കേരളക്കരയാകെ നെറ്റിൽ തിരഞ്ഞ ഒരു പദമായിരുന്നു ഘൂർണന ചലനം എന്ന വാക്ക്. നിർഭാഗ്യമെന്നു പറയട്ടെ, അന്വേഷകരെ നിരാശപ്പെടുത്തുകയാണ് മലയാളം വിക്കീപീഡിയ ചെയ്തത്. മാതൃഭാഷയിൽ വിവരാന്വേഷണം നടത്തുന്നവർക്ക് മലയാളത്തിൽ അത് പറഞ്ഞുകൊടുക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിൽ മലയാളം വിക്കി പരാജയപ്പെട്ടുപോകും. നേരെമറിച്ച് ആ വാക്ക് അന്ന് മലയാളം വിക്കിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലോ വിക്കിയെ കേരളക്കരയാകെ വാഴ്ത്തിപ്പാടിയേനെ. പത്രമാധ്യമങ്ങളിൽ ഘൂർണന ചലനം എന്ന വാക്ക് തിരഞ്ഞിട്ട് ആർക്കും ലഭിച്ചില്ല എന്ന വാർത്തകൾ വായിക്കുകയുണ്ടായതിനെത്തുടർന്നാണ് വിക്കിയിൽ ഞാൻ ഘൂർണനചലനം എന്നലേഖനം ഉൾപ്പെടുത്തിയത്. [[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]] ഘൂർണനത്തിന് ചുറ്റിത്തിരിയൽ എന്നുപയോഗിക്കണമെന്നാണ് പറയുന്നത്. ഘൂർണനം എന്നാൽ ഭ്രമണം(rotation) ആണെന്ന് ടിയാൾ തെറ്റിദ്ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഘൂർണനം എന്നാൽ gyration ആണ്. അതിന് ചുറ്റിത്തിരിയൽ എന്ന് പറയാനാകില്ല. കേന്ദ്രത്തെ ആധാരമാക്കി തിരിയുന്നതാണ് rotaion അഥവാ ഭ്രമണം. ഘൂർണനചലനം അഥവാ gyration എന്നാൽ കേന്ദ്രത്തെ ആധാരമാക്കിയുളള ചലനമാകണമെന്നില്ല ആ വസ്തുവിലെ തന്നെ മറ്റേതെങ്കിലും ബിന്ദുവിനെ ആധാരമാക്കിയുളള കറക്കമാണ്. //മലയാളം വായിച്ചാൽ മനസിലാകണം // എന്നൊക്കെ പറഞ്ഞാൽ എന്താ ചെയ്ക? താങ്കൾക്കു മനസിലാകുന്ന രീതിയിൽ ഘൂർണനചലനത്തിനു പകരം ചുറ്റിത്തിരിയൽ എന്നൊക്കെ എഴുതിയാൽ വിക്കി വായിക്കുന്ന മറ്റുളളവർ ചുറ്റിത്തിരിഞ്ഞുപോകുകയേ ഉള്ളു. //സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്നും ഉത്പാദിപ്പിച്ചവയാണോ// എന്ന ചോദ്യം ഭാഷാപരമായ ക്ളിപ്തതക്കുറവിൽ നിന്നുണ്ടായതാണ്. ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളിൽ പൊതുവായി ഉപയോഗിക്കുന്ന സംജ്ഞകളെ താങ്കൾ സംസ്കൃതം എന്നു തെറ്റിദ്ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. ശാസ്ത്രം എന്ന പദം പോലും മലയാളമാണ്. സംസ്കൃതത്തിൽ നിന്നും കടമെടുത്തു എന്നു പറയണമെങ്കിൽ ആവാക്ക് സംസ്കൃത്തത്തിലും ഹിന്ദിയിലുമൊക്കെ അങ്ങനെ തന്നെ ഉപയോഗിക്കണം. സംസ്കൃതത്തിൽ സയൻസിന് ശാസ്ത്രം എന്നല്ല പറയുക. വിജ്ഞാനം എന്നാണ്. മലയാളത്തിൽ വിജ്ഞാനം എന്നാൽ അറിവ് എന്നാണ് അർത്ഥത്തിലാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. സയൻസ് എന്ന അർത്ഥത്തിലുളള മലയാളം പദമാണ് ശാസ്ത്രം. ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളിൽ പൊതുവേ ഉപയോഗിക്കുന്ന വാക്കുകളെല്ലാം സംസ്കൃതമല്ല. അവ അതാത് ഭാഷയുടേത് മാത്രമാണ്. മറ്റൊരുദാഹരണത്തിലൂടെ അത് വ്യക്തമാക്കാം. വെളളപ്പൊക്കസമയത്ത് മലയാളത്തിൽ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ട വാക്കാണ് പ്രളയം. അത് സംസ്കൃതമാണെന്നാണ് ചിലർ വാദിക്കുന്നത്. അങ്ങനെെയെങ്കിൽ സംസ്കൃതത്തിൽ അതിന് പ്രളയം എന്നു തന്നെ പറയേണ്ടെ? സംസ്കൃതം വാർത്തകളിൽ ജലപ്ലവനം എന്നാണ് കേട്ടത്. കന്നഡയിൽ അത് പ്രവാഹ ആയിരുന്നു. പ്രളയം സംസ്കൃതമായിരുന്നുവെങ്കിൽ അത് എല്ലാ ഭാഷയിലും അങ്ങനെ തന്നെ ഉപയോഗിക്കുമായിരുന്നില്ലേ. കന്നഡയിൽ അതെങ്ങനെ പ്രവാഹ ആയി? മലയാളത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന വാക്കുകളെ സംസ്കൃതമായി കാണേണ്ട കാര്യമില്ല. അവ മലയാളം തന്നെയാണ്. കാരണം സംസ്കൃതത്തിൽ ആ വാക്കുകൾ എന്തിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നോ അതല്ല മലയാളത്തിൽ ആ വാക്കുകൾ അർത്ഥമാക്കുന്നത്. ഭാഷാപരമായ അറിവാർജ്ജിക്കാതെ അത്തരം വിഷയങ്ങളിൽ വൃഥാചർച്ചയ്ക്കുപോകുന്നത് ഈ താളിന് ചേർന്നതല്ല. മാന്യകാര്യനിർവ്വാഹകർ നെറ്റിൽ തപ്പിയാൽ കിട്ടാത്ത വാക്കുകളൊന്നും മലയാളംവിക്കിയിൽ പാടില്ല എന്നാണ് പറയുന്നതെന്നു തോന്നുന്നു. അങ്ങനെയെങ്കിൽ ഘൂർണനം എന്നവാക്ക് എങ്ങനെ പരീക്ഷയ്ക്കു വന്നു? നെറ്റിൽ അങ്ങനെ ഒരു വാക്കേ ഇല്ല. വിക്കിയിലെ ലേഖനത്തിലല്ലാതെ. ഇപ്പോഴും നെറ്റിൽ ഘൂർണനം എന്ന വാക്ക് വിക്കിയിൽ മാത്രമേ കാണൂ. വിക്കിയിൽ ഘൂർണനം എന്ന ലേഖനം ഞാൻ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനു മുമ്പ് അതും ഇല്ലായിരുന്നു. മലയാളം ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ പലതും ഡിജിറ്റൽവൽക്കരിച്ചിട്ടില്ലാത്തതിനാൽ മലയാള ശാസ്ത്രപദങ്ങൾ പലതും ചിലപ്പോൾ നെറ്റിൽ തപ്പിയാൽ കിട്ടിയെന്നു വരില്ല. എന്നുവച്ച് അവയൊന്നും വിക്കിയിൽ ഉപയോഗിക്കരുത് എന്നു പറയാൻ കഴിയുമോ. അങ്ങനെയൊരു നയം വിക്കിയിലില്ലല്ലോ. //കമ്പ്യൂട്ട൪ സാംക്രമികാണു// പോലുളള പദങ്ങൾ ഞാൻ ഉപയോഗിച്ചത് തെറ്റാണെന്ന് നേരത്തെതന്നെ ഏറ്റുപറഞ്ഞ് ക്ഷമാപണം നടത്തിയതാണ് അത്തരം വാക്കുകളുടെ ഉപയോഗം അന്നോടെ അവസാനിപ്പിച്ചതുമാണ്. പിന്നെയും ഇപ്പോൾ അത് ചർച്ചയിൽ കൊണ്ടു വന്നതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം? താപബദ്ധപ്രക്രിയ, അർദ്ധസ്ഥിത പ്രക്രിയ, മിതസ്ഥായി അവസ്ഥ ഇവയൊക്കെ നല്ല ഒന്നാന്തരം മലയാളശാസ്ത്ര പദങ്ങൾ തന്നെയാണ്.{{ഒപ്പുവെക്കാത്തവ|Sreeeraaj}} ::വാക്കുകളുടെ അർഥം കണ്ടുപിടിക്കാൻ മലയാളം വിക്കിപീഡിയ ഉപയോഗിച്ചിട്ടു കാര്യമില്ല, ഇതൊരു വിജ്ഞാനകോശം മാത്രമാണ്. [https://ml.wiktionary.org/w/index.php?title=%E0%B4%98%E0%B5%82%E0%B5%BC%E0%B4%A3%E0%B4%A8%E0%B4%82&type=revision&diff=545078&oldid=310274 ഈ വാക്ക്] താങ്കൾ യഥാർത്ഥ സ്ഥലത്ത് ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടല്ലോ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 04:53, 10 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) @[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] വാക്കിൻ്റെ അർത്ഥം കിട്ടിയില്ല എന്നല്ല ഞാൻ പറഞ്ഞത് ഘൂർണനചലനം എന്ന ശാസ്ത്ര സംജ്ഞയുടെ വിവരണം തിരഞ്ഞവർക്ക് അത് മലയാളം വിക്കിയിൽ ലഭ്യമായില്ല എന്നാണ്. ഘൂർണനം എന്ന വാക്കിൻ്റെ അർത്ഥം മാത്രം നോക്കാനാണെങ്കിൽ അത് എല്ലാ ഡിക്ഷണറിയിലും ഉള്ള വാക്കാണ്. അത് ഓൺലൈൻ ഡിക്ഷ്ണറികളിലെല്ലാം ഉണ്ട്. ഞാൻ പറഞ്ഞത് ഘൂർണനചലനത്തിൻ്റെ ശാസ്ത്രനിർവ്വചനം ലഭ്യമായില്ല എന്ന കാര്യമാണ്. വാക്കർത്ഥം തിരയാനുള്ളതല്ല മലയാളം വിക്കി എന്ന് വായനക്കാർക്കും അറിയാമല്ലോ. വാക്കർത്ഥം തിരയുന്നവർ തീർച്ചയായും വിക്കിയിലല്ല തപ്പുക അതിന് ഓൺലൈൻ നിഘണ്ടുക്കൾ ധാരാളമുണ്ടല്ലോ. --Sreeeraaj {{ping|Sreeeraaj}} എല്ലാ ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളിലും ശാസ്ത്രപദങ്ങൾക്ക് തത്തുല്യമായ പദം നിർമ്മിക്കുക എന്നും അവ എല്ലാം ഒരുപോലുള്ള പദങ്ങൾ വേണമെന്നും ദേശീയതലത്തിൽ ഒരു സമിതി ഉണ്ടായിരുന്നു കുറേക്കാലം മുൻപ്. അങ്ങനെയാണ് ഇത്തരം പലവാക്കുകളും ഉണ്ടായത്. ഘൂർണ്ണനം ത്തിലെ പദോൽപ്പത്തി: (സംസ്കൃതം)ഘൂർണ+ന എന്നാണ് വിക്കി നിഘണ്ടു പറയുന്നത്. ശാസ്ത്രസം‍ജ്ഞയുടെ വിവരണം നിർമ്മിക്കാനായി തിരിച്ചുവിടൽ താൾ നി‍ർമ്മിക്കാവുന്നതേയുള്ളൂ. അതല്ലാതെ ഇതുമാത്രമേ ഉപയോഗിക്കൂ എന്ന് വാശിപിടിക്കുന്നത് നല്ലരീതിയല്ല. "മാന്യകാര്യനിർവ്വാഹകർ നെറ്റിൽ തപ്പിയാൽ കിട്ടാത്ത വാക്കുകളൊന്നും മലയാളംവിക്കിയിൽ പാടില്ല " എന്ന് എവിടെ ആരാണ് പറഞ്ഞത്. തെളിവില്ലാതെ ആരോപണം ഉന്നയിക്കരുത്. മലയാളത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന വാക്കുകളെല്ലാം മലയാളത്തിൽ പ്രചാരമുള്ള വാക്കുകളായിരിക്കണം. വിക്കിപീഡിയ ബോധവത്കരണം നടത്തുന്ന ഇടമല്ല. പരീക്ഷക്കുവരുന്ന വാക്കുകൾ, പാഠപുസ്തകത്തിലുള്ള വാക്കുകൾ, ഔദ്യോഗിക രേഖയിലുള്ള വാക്കുകൾ എന്നിവയെല്ലാം പ്രചാരത്തിലില്ലാത്തവയാണെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ നിവൃത്തിയില്ല. പിന്നെ പരീക്ഷയെഴുതുന്ന കുട്ടികളെ ബോധവത്കരിക്കലും വിക്കിയുടെ പണിയല്ല. അധിവലയം, സംബോധനകേന്ദ്രം ഇത്തരം സംഗതികളും ഒഴിവാക്കേണ്ടതാണ്. അല്ലെങ്കിൽ അവ മറ്റെവിടെയെങ്കിലും എഴുതി പ്രചാരത്തിലാവുമ്പോൾ ഉപയോഗിക്കാം. ഇതാണ് വിക്കിപീഡിയയുടെ നയം. അതല്ലാതെ * താപഗതികത്തിലെ താപബദ്ധവും പ്രതിലോമീയവുമായ ഒരു ആദർശ താപഗതിക പ്രക്രിയയാണ് സമോത്ക്രമ പ്രക്രിയ * ആന്തരീയമായി പ്രതിലോമീയവും താപബദ്ധവുമായ പ്രക്രിയയിൽ നിർദ്ദിഷ്ട പിണ്ഡത്തിന്റെ ഉത്ക്രമത്തിന് മാറ്റം വരുകയില്ല. ഇത്തരത്തിലുള്ള വാചകങ്ങൾ വിക്കിയിലുണ്ടായിട്ടെന്തുകാര്യം. കൂടാതെ നേരത്തേ പറഞ്ഞമറ്റുകാര്യങ്ങളും ശ്രദ്ധിക്കുക. * ഇംഗ്ലീഷിലും മറ്റ് ഭാഷകളിലുമുള്ള വലിയ ലേഖനങ്ങൾ ഒന്നോരണ്ടോവരി ലേഖനങ്ങളായി തുടങ്ങുകയും പിന്നീട് വികസിപ്പിക്കാതിരിക്കുന്ന പ്രവണതയും വളരെ നല്ലതല്ല. * സംവാദങ്ങളിൽ ഒപ്പിടാതിരിക്കുന്നത് നല്ലതല്ല. * മലയാളപദങ്ങളുടെ കൂടെ ഇംഗ്ലീഷ് പദം ബ്രാക്കറ്റിൽ കൊടുക്കുന്നതും നല്ലതല്ല. കുറേക്കൂടി നല്ലരീതിയിൽ ശാസ്ത്രം എഴുതാൻ ശ്രമിക്കുക. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 09:56, 10 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) == വിസ്ഥാപനചലനം == മുകളിൽ പറഞ്ഞതൊന്നും തനിക്കുബാധകമേയല്ല എന്നരീതിയിൽ പിന്നെയും [[വിക്കിപീഡിയ:കണ്ടെത്തലുകൾ അരുത്|കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ]] തുടരുന്നുണ്ട്--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 02:35, 11 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) :[[വിക്കിപീഡിയ:കാര്യനിർവാഹകർക്കുള്ള നോട്ടീസ് ബോർഡ്#വിക്കിനയങ്ങൾ പാലിക്കാതെയുള്ള ലേഖനമെഴുത്ത്|ഇവിടെ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിട്ടുണ്ട്.]] --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 14:40, 12 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) ::ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ, അവയിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന മലയാളം വാക്കുകൾ മുഴുവൻ സ്വന്തമെന്ന രീതിയിലും ആരോ എവിടെയോ ഒരിക്കലെങ്ങാണ്ടോ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന രീതിയിലോ സ്വന്തം ഇഷ്ടപ്രകാരം മലയാളത്തിൽ ആക്കി ഉപയോഗിക്കുന്ന പരിപാടി മലയാളം വിക്കിപീഡിയയ്ക്കോ ശാസ്ത്രപരമായ അറിവുകൾ ആവശ്യക്കാരന് ലഭ്യമാകുന്നതിനോ സഹായകരമാവില്ല, ഇനിയും ''ഒറിജിനൽ റിസർച്ച്'' എന്ന പ്രയോഗത്തിന്റെ അർത്ഥം എന്താണെന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ വിസമ്മതിച്ച് വിമർശനങ്ങളൊക്കെ മലയാളത്തിനെ സഹായിക്കാനുള്ള തന്റെ യത്നങ്ങളെ എതിർക്കാനായുള്ള വാദങ്ങളാണെന്ന് കരുതി ഒരു ഉപയോക്താവ് മുകളിൽ നടന്ന ചർച്ചകളിൽ എന്താണ് വെളിപ്പെടുന്നതെന്ന് മനസ്സിലാക്കുക പോലും ചെയ്യാതെ വീണ്ടും വീണ്ടും താളുകൾ ഉണ്ടാക്കുന്നു, തിരുത്തുകൾ നടത്തുന്നു, തിരുത്തലുകളെ തിരിച്ചാക്കുന്നു, പലപ്പോളായി നൽകിയ മുന്നറിയിപ്പുകളെ അവഗണിക്കുന്നു. ശാസ്ത്രലേഖനങ്ങൾ മലയാളത്തിൽ ആക്കുന്ന മഹാനന്മയേറിയ ആ പ്രവൃത്തിയെ മാനിക്കുന്നതോടൊപ്പം, ആ പ്രവൃത്തിയെ അഭിനന്ദിക്കുന്നതോടൊപ്പം, സ്വന്തം വാക്കുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിൽ നിന്നും ആ ഉപയോക്താവിനെ വിലക്കാൻ വേണ്ടത് ചെയ്യണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെടുകയാണ്. അദ്ദേഹം നടത്തിയ പല തിരുത്തലുകളും തിരിച്ചാക്കേണ്ടതുമുണ്ട്. ലൂക്ക എന്നൊരു സൈറ്റിൽ കണ്ടുവെന്നത് മലയാളത്തിൽ ആ പദങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാൻ വേണ്ട അനുവാദമല്ലതാനും.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 13:39, 15 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) ::: അടുത്തദിവസം Effective field theory എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് ലേഖനം ''ഫലപ്രദമായ വയൽ തത്ത്വവിചാരം'' എന്ന പേരിൽ വിവർത്തനം ചെയ്യാൻ വിചാരിക്കുന്നുണ്ട്.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 15:09, 16 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) :ഈ യൂസർക്കെതിരെ ഇടപെടാൻ ആരുമില്ലേ മലയാളം വിക്കിയിൽ, അതോ ചിലർക്കെതിരെ മാത്രം സംസാരിക്കാനെ ആളെ കിട്ടുകയുള്ളോ? പ്രത്യേകിച്ചും കാര്യനിർവാഹകരെ!--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 07:23, 17 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) ::[[ആഴമിതി]] എന്ന വാക്കൊക്കെ ലൂക്കയിൽ വന്നെന്ന കാരണത്താൽ വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ പാടില്ല.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 15:51, 17 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) *ദ്രാവകവീക്കം *ക്വഥന സ്വേദനം *സമഎൻട്രോപിക പ്രക്രിയ *പ്രതിലോമീയവുമാണ് *ആദർശപ്രക്രിയ *സമോത്ക്രമപ്രവാഹം *സമോത്ക്രമസമ്മർദ്ദനമോ നാളെ മുതൽ ഓരോരുത്തരും അവരവർക്കിഷ്ടമുള്ള വാക്കുകൾ രൂപീകരിക്കുമ്പോൾ എതിരഭിപ്രായവുമായി ബഹുമാനപ്പെട്ട അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർമാർ വരില്ലെന്നു വിചാരിക്കട്ടെ, But they are honorable men--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 16:01, 17 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) *[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)#ഒറിജിനൽ റിസർച്ച്|ഇവിടെ മുതൽ]] എല്ലാവരും ( honorable men {{പുഞ്ചിരി}} ) ഒരിക്കൽക്കൂടി നോക്കുന്നത് നന്നായിരിക്കും. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:55, 20 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) == സാധാരണ ഉപയോഗിക്കുന്ന വാക്കുകളും പച്ചമലയാളം വാക്കുകളും == പലപ്പോഴും പൊതു ഉപയോഗത്തിലുള്ള വാക്കുകൾക്കുപകരം തീരെക്കുറച്ചുമാത്രം ഉപയോഗിക്കുന്ന ചില മലയാളം വാക്കുകൾ വിക്കിപ്പീഡിയയിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നത് വിവരങ്ങൾ തേടി വിജ്ഞാനകോശത്തിൽ എത്തുന്നവർക്ക് ഉപകാരപ്രദമാണോ? ഉദാഹരണം: ''ഫോസിൽ'' - ഗൂഗിളിൽ തിരഞ്ഞപ്പോൾ കിട്ടിയത് *ഫോസിൽ - About 22,30,00,000 results (0.79 seconds) *ഫോസിലുകൾ - About 16,100 results (0.49 seconds) *ജീവാശ്മം - About 5,410 results (0.46 seconds) മറ്റൊന്ന് അശ്മീകരണം - ആ പേരിൽ ഇന്നൊരു ലേഖനം തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. *Your search - അശ്മീകരണം - did not match any documents. *പെട്രിഫിക്കേഷൻ - About 191 results (0.60 seconds) == ഉപയോക്താവ് Sreeeraaj ന്റെ എഴുത്ത് == *പത്തുതവണയിൽക്കൂടുതൽ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreeeraaj|ഇവിടെ]] {{ping|Sreeeraaj}} ന് ഞാൻ മാത്രം സന്ദേശം നൽകിക്കഴിഞ്ഞു. മുകളിൽ, മറ്റു സുഹൃത്തുക്കൾ ചൂണ്ടിക്കാണിച്ച പിഴവുകൾ ആവർത്തിക്കുന്നു എന്നത് ഖേദകരമാണ്. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:22, 20 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) :ഇത്രയധികം തവണ അറിയിപ്പ് നൽകിയതുകൊണ്ട് ആൾക്ക് മാറ്റം വന്നില്ലെങ്കിൽ ചെയ്യേണ്ട നടപടി എന്താണോ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 08:11, 21 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) @[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] @[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]] മലയാളം സാങ്കേതികപദങ്ങൾ ഒന്നും തന്നെ ഗൂഗിളിൽ മലയാളത്തിൽ തിരഞ്ഞാൽ ലഭിക്കണമെങ്കിൽ അത്തരം ലേഖനങ്ങൾ ഓൺലൈനായി യുണികോഡ് ഫോണ്ടിൽ ആരെങ്കിലും പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിട്ടുണ്ടാകണം. അല്ലാത്തപക്ഒഷം അവ ലഭിക്കുകയില്ല. ഫോസിൽ എന്ന വാക്ക് ഞാൻ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്. ചിലയിടങ്ങളിൽ ജീവാശ്മം എന്നും ഉപയോഗിച്ചിട്ടുമുണ്ട്. പെട്രിഫിക്കേഷനുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ശാസ്ത്ര ലേഖനങ്ങൾ മലയാളത്തിൽ ഇല്ല. ഗൂഗിളിൽ കാണിക്കുന്നത് ഓൺലൈൻ പ്ലാറ്റ്ഫോമിലുളള റിസൾട്ടുകൾ മാത്രമാണ്. ഓൺലൈനിൽ മലയാളം ഉപയോഗിക്കുന്ന ചെറിയ ഒരുു പോപ്പുലേഷൻറെ റിസൾട്ട് മാത്രമേ ഗൂഗിളിൽ ലഭിക്കുന്നുളളു. പുറത്തുളള പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളിലെ വാക്യങ്ങളോ വാചകങ്ങളോ ഗൂഗിൾ സെർച്ചിൽ ലഭിക്കുകയില്ല. മാത്രവുമല്ല മലയാളം യുണികോഡ് പ്രചാരത്തിലായിട്ട് അധികകാലമായില്ല. അതുവരെയുളള ലേഖനങ്ങൾ പിഡിഎഫുകളോ എംഎൽ ഫോണ്ടുകളോ ആണ്. അവ സെർച്ചിൽ ലഭിക്കില്ല. അതു കൊണ്ട് ഗൂഗിൾ സർച്ച് അടിസ്ഥാനത്തിൽ മലയാളപദങ്ങളുടെ ഉപയോഗം നിർണയിച്ചിരിക്കുന്നത് തെറ്റാണ്. ശരിയായ സോഴ്സുകളിൽ നിന്നുളള മലയാളം വാക്കുകൾ തന്നെയാണ് ഞാൻ ഇപ്പോൾ ഉപയോഗിച്ചുവരുന്നത് എന്ന് വിനയപൂർവ്വം അറിയിക്കുന്നു. @[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] എന്ന ഉപയോക്താവ് പറയുന്ന പ്രകാരം field theory യെ വയൽ തത്വം എന്നരീതിയിൽ ഞാൻ ഒരിടത്തും വികലമായ പരിഭാഷ നല്കിയിട്ടില്ല. അശ്മീകരണം എന്ന വാക്ക് കുസാറ്റ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മാദ്ധ്യമപ്രവത്തകർക്കുളള ശാസ്ത്ര പദാവലിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുളളതും നിരവധി ലേഖനങ്ങളിൽ ഉളളതുമാണ്. ആ സ്ഥിതിക്ക് എനിക്ക് അത് ഉപയോഗിക്കാതിരിക്കാനാകില്ല. മാന്യ കാര്യനിർവ്വാഹകർക്ക് ഉചിതമായ നടപടി എനിക്കെതിരെ കൈക്കൊളളാവുന്നതാണ്. അതുവരെ ശാസ്ത്ര ലേഖനം പരിഭാഷപ്പെടുത്താൻ എനിക്ക് സന്തോഷം മാത്രം.[[ഉപയോക്താവ്:Sreeeraaj|Sreeeraaj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreeeraaj|സംവാദം]]) 11:02, 21 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) :ഈ കാര്യത്തിൽ ഒന്നുരണ്ടു പ്രധാനകാര്യങ്ങൾ ശ്രദ്ധയിൽപ്പെടുത്താനുദ്ദേശിക്കുന്നു. :ഒന്ന് വിക്കിപീഡിയ ഒരു സർവ്വവിജ്ഞാനകോശമാണ്. അതായത് ദ്വിതീയമോ തൃതീയമോ ആയ സ്രോതസ്സാണിത്. അതുകൊണ്ട് ഇവിടെ ഒരു പദം ഉപയോഗിച്ച് പ്രചാരം ഉണ്ടാക്കാൻ ശ്രമിക്കരുത്. പകരം നിലവിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള പദം ഉപയോഗിക്കണം. അക്ഷരത്തെറ്റിന്റെ കാര്യത്തിൽ പോലും ഈ നിയമം ബാധകമാണ്. ഉദാഹരണത്തിന് ഫോസിൽ എന്ന പദം മലയാളത്തിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ളതാണെന്ന് ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നു പക്ഷെ ജീവാശ്മം എന്നതിന് ഫോസിലിന്റെ അർത്ഥം പോലും തരാൻ കഴിയുന്നില്ലാത്തതാണ്. കുസാറ്റ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മാദ്ധ്യമപ്രവത്തകർക്കുളള ശാസ്ത്ര പദാവലിയിൽ ഉണ്ട് എന്നതുകൊണ്ടുമാത്രം അത് വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉപയോഗിക്കാനാവില്ല. പൊതുവിൽ ഔദ്യോഗിക പേരിനെക്കാൾ പ്രചാരത്തിലുള്ള പേരിനാണ് പ്രാധാന്യം നൽകേണ്ടത്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ കുസാറ്റിന്റെ ഔദ്യോഗിക പദാവലി ഇവിടെ ഉപയോഗിക്കരുത്. :രണ്ടാമത്തെക്കാര്യം ഗൂഗിളിന്റെ തിരച്ചിൽ ഫലങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ മലയാളപദങ്ങളുടെ ഉപയോഗം നിർണയിച്ചിരിക്കുന്നത് തെറ്റാണ്. പക്ഷെ അതിൽപോലും വരാത്ത വാക്കുകൾ വിക്കിപീഡിയയിൽ ഒരുതരത്തിലും ഉപയോഗിക്കാനാവില്ല എന്നതാണ്. പ്രചാരത്തിലുള്ള വാക്കാണെങ്കിൽ മലയാളം യുണികോഡ് പ്രചാരത്തിലായിട്ടുള്ള കഴിഞ്ഞ 10 വർഷത്തെ ഇന്റർനെറ്റിൽ ലഭ്യമായ മലയാളത്തിൽ അത്തരം പദങ്ങൾ ഒരു പ്രാവശ്യമെങ്കിലും കടന്നുവന്നിട്ടുണ്ടാവണം. ഇല്ലെങ്കിൽ കാത്തിരുന്ന് അവ പ്രചാരത്തിലായിട്ടുമാത്രം ആ പദം ഉപയോഗിക്കുക. നിലവിൽ പെട്രിഫിക്കേഷൻ എന്നതാണ് അശ്മീകരണം എന്നതിനേക്കാൾ നല്ലത്. എല്ലാ സാങ്കേതികപദാവലിക്കും ഈ പ്രശ്നമുണ്ട്. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/സാങ്കേതികപദാവലി|ഇവിടെ]] കൂടുതൽ പദങ്ങൾ ലഭിക്കും. :അതുകൊണ്ട് നിലവിലെ നയം അനുസരിച്ച് [[ഉപയോക്താവ്:Sreeeraaj|Sreeeraaj]] തന്റെ ലേഖനങ്ങളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന പദങ്ങളിൽ മാറ്റംവരുത്തുക. പത്തുതവണയിൽക്കൂടുതൽ താങ്കൾക്ക് [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram]] സന്ദേശം തന്നിട്ടുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലെ മര്യാദ അനുസരിച്ച് ഇത്തരം കാര്യങ്ങളിൽ താങ്കൾ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. അല്ലെങ്കിൽ ഇനി തുടർ ടപടികളിലേക്ക് കടക്കേണ്ടിവരാമെന്ന് ഖേദത്തോടെ അറിയിക്കുന്നു. ഇത് വിക്കിപീഡിയയിൽ ആരോഗ്യകരമായ അന്തരീക്ഷം നിലനിൽക്കുന്നതിന് അത്യാവശ്യമാണ്. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 05:28, 22 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) == സ്ഥിരമായി തടയൽ == എത്ര തവണ വാണിങ്ങ് കൊടുത്തിട്ടും അൽപ്പകാലം മാറിനിന്നതിനുശേഷം വീണ്ടും വന്ന് [[വിക്കിപീഡിയ:ശൈലീപുസ്തകം#ലേഖനങ്ങളുടെ_തലക്കെട്ട്|ഈ]] നിബന്ധനകൾ പാലിക്കാത്തവരെ സ്ഥിരമായി തടയാൻ വേണ്ടത് ചെയ്യണം. മലയാളം വിക്കിപീഡിയ ശാസ്ത്രപദങ്ങളുടെ അപൂർവ്വമായി എവിടെയെങ്കിലും ഉപയോഗിച്ചിട്ടുള്ള അവസരങ്ങൾക്ക് പ്രചാരം നൽകാനുള്ള ഒരു മാധ്യമമല്ല.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 04:34, 7 ഏപ്രിൽ 2021 (UTC) :ഈ പ്രവണത വീണ്ടും തുടരുന്നു. [[അന്തഃചക്രാഭം]], [[അധിചക്രാഭം]], [[ചതുർശൃംഗം]] തുടങ്ങിയവ [[User:Sreeeraaj]] ന്റെ എഴുത്തുകളാണ്. ഇവ മലയാളം വിക്കിയിലല്ലാതെ വേറെവിടെയും കാണാനുമില്ല. ഇത് ശരിയാവുമെന്ന് തോന്നുന്നില്ല. ഈ ഉപയോക്താവിനെ ഹ്രസ്വകാലത്തേക്ക് തടയണമെന്ന് ശുപാർശ ചെയ്യുന്നു--[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 07:10, 16 ഏപ്രിൽ 2021 (UTC) ::പ്രസ്തുത ഉപയോക്താവിനെ ലേഖനം നാമമേഖല തിരുത്തുന്നതിൽ നിന്നും വാണിങ്ങ് എന്ന നിലയിൽ 3 മാസത്തെക്ക് തടഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. തടയൽ കാലവധിക്കു ശേഷവും ഇതേ പോലെ തുടരുകയാണെങ്കിൽ സ്ഥിരമായി തടയാവുന്നതാണ്. [[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 14:26, 17 ഏപ്രിൽ 2021 (UTC) == ഔഷധ പ്രയോഗളെക്കുറിച്ചുള്ള അശാസ്ത്രീയ നിർദേശങ്ങൾ == ചില താളുകളിൽ ഔഷധ ഗുണങ്ങളെക്കുറിച്ച് അശാസ്ത്രീയ പരമായ നിർദേശങ്ങളും അവകാശവാദങ്ങളും ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ഇതു വളരെയധികം ആപത്തല്ലെ? ഉദാ: [https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA_(%E0%B4%9A%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B4%BF)&oldid=3276824#%E0%B4%94%E0%B4%B7%E0%B4%A7%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE തുമ്പ_(ചെടി)#ഔഷധപ്രയോഗങ്ങൾ]. "ഔഷധയോഗ്യ ഭാഗം", "രസാദി ഗുണങ്ങൾ" എന്നിവയും അശാസ്ത്രീയമാണ്. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച നയങ്ങൾ പ്രാവർത്തികമാക്കമോ? [[ഉപയോക്താവ്:Vis M|Vis M]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vis M|സംവാദം]] 05:36, 8 ജൂൺ 2021 (UTC) ::യോജിപ്പ്. വേണ്ടത്ര അവലംബങ്ങൾ ഇല്ലാത്ത ഇത്തരം ലേഖനഭാഗങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യുക തന്നെവേണം {{കൈ}}--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 07:18, 8 ജൂൺ 2021 (UTC) വിശ്വസനീയ സ്രോതസ്സിൽ നിന്നല്ലാത്തതും അശാസ്ത്രീയവുമായ ചികിത്സാ സംബന്ധമായ കാര്യങ്ങൾ ഒഴിവാക്കുന്നതിനോട് യോജിക്കുന്നു. വിക്കി വായിച്ച് ഇത്തരം രീതികൾ പരീക്ഷിക്കുന്നത് അപകടങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കും. [[ഉപയോക്താവ്:Ajeeshkumar4u|Ajeeshkumar4u]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ajeeshkumar4u|സംവാദം]]) 08:24, 8 ജൂൺ 2021 (UTC) :നന്ദി. [[ഉപയോക്താവ്:Vis M|Vis M]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vis M|സംവാദം]]) 06:32, 4 ജൂലൈ 2021 (UTC) == സിനിമാതാളുകളിലെ കഥാവിവരണം == പല സിനിമാസംബന്ധമായ താളുകളിലും ആ സിനിമയുടെ കഥാവിവരണം വളരെ വിശദമായി നൽകിവരുന്നതായിക്കാണുന്നു. ഉദാ: [[തണ്ണീർ മത്തൻ ദിനങ്ങൾ]], [[ബാഹുബലി : ദ ബിഗിനിങ്]] എന്നിവ കാണുക. ഒരു വിജ്ഞാനകോശത്തിൽ, ഇത്തരം വിവരണം ആവശ്യമുണ്ടോ? ഇത് സംബന്ധിച്ച് എന്തെങ്കിലും നയം ഉണ്ടോ?--[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 16:45, 12 ജൂൺ 2021 (UTC) ::ഇത്തരത്തിൽ സിനിമയുടെ കഥാവിവരണം അതിന്റെ സമ്മറി രൂപത്തിൽ നൽകുന്നത് സർവ്വ സാധാരണമാണ്. മുകളിൽ കൊടുത്ത ലേഖനത്തിൽ [[ബാഹുബലി : ദ ബിഗിനിങ്]] ഇത് കൂടുതൽ വലിച്ചു നീട്ടിയതായി കാണുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 12:42, 13 ജൂൺ 2021 (UTC) == താളുകൾ മായ്ക്കൽ-നടപടിക്രമം == ===ചർച്ച=== മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ലേഖനങ്ങൾ മായ്ക്കുന്നതിൽ അനാരോഗ്യകരമായ രീതികൾ കണ്ടുവരുന്നുണ്ട്. താഴെ അവ പറയാം. #നിർദ്ദേശിച്ച ആൾ തന്നെ (നീക്കം ചെയ്യാൻ) തീരുമാനമെടുക്കൽ. [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എ.പി. അബ്ദുൽ വഹാബ്|ഒരു ഉദാഹരണം]] ##ഇത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിൽ സമവായമായില്ല എന്ന് പറഞ്ഞ് വിഷയം അവസാനിപ്പിക്കാറാണ് മറ്റു വിക്കികളിൽ കാണപ്പെടുന്ന രീതി. വീണ്ടും മൂന്നു മാസത്തിനു ശേഷമോ മറ്റോ റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യാറുമുണ്ട്. #ചർച്ചയെ മാനിക്കാതെ തന്റെ അഭിപ്രായം തീരുമാനമായി പ്രഖ്യാപിക്കൽ. [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നന്ദിത കെ.എസ്.|ഒരു ഉദാഹരണം]] ##മായ്ക്കൽ പുന:പരിശോധനയിൽ തിരികെ വന്നെങ്കിലും ഇത്തരം നടപടികൾ കാര്യനിർവ്വാഹകരിലുള്ള വിശ്വാസം നഷ്ടപ്പെടുത്താൻ മാത്രമേ ഉപകരിക്കൂ. ##ഇത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിൽ ഭൂരിപക്ഷം (സിംഗിൾ യൂസ് അക്കൗണ്ടുകളെ പരിഗണിക്കാതെ) അഭിപ്രായത്തെ മാനിച്ചുകൊണ്ടേ തീരുമാനമെടുക്കാവൂ. അത് സ്വന്തം അഭിപ്രായത്തിനെതിരാണെങ്കിലും. #ചർച്ചയിൽ സമവായമില്ലെങ്കിലും മായ്ക്കൽ ##ചർച്ചയിൽ സമവായമായില്ലെങ്കിൽ സമവായമില്ല എന്ന് സൂചിപ്പിച്ച് ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കുകയും പിന്നീട് റീലിസ്റ്റ് ചെയ്ത് സമവായത്തിലെത്തുകയുമാണ് വേണ്ടത്. ഇക്കാര്യത്തിൽ ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിലെ ചർച്ചകളും നടപടിക്രമങ്ങളും മാതൃകയാക്കാമെന്ന് കരുതുന്നു.-- [[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 08:16, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) ::ലേഖനം നീക്കം നിർദ്ദേശിച്ച ആൾ തന്നെ നീക്കം ചെയ്യേണ്ടി വരുന്നത് AFD ചർച്ചകൾ ക്ലോസ് ചെയ്യാൻ അധികം അഡ്മിൻസ് താൽപര്യം കാണിക്കാത്തതിനാൽ ആണ്. ഉദാഹരണമായി താങ്കൾ ചൂണ്ടികാണിച്ച [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എ.പി. അബ്ദുൽ വഹാബ്|ഈ ലേഖനം]] ഒരു മാസമായി നോമിനേറ്റ് ചെയ്തിട്ട്. ആ afd യിൽ പങ്കെടുത്തത് താങ്കൾ മാത്രമാണ്. ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യാതിരിക്കാൻ താങ്കൾ നൽകിയ വാദമുഖങ്ങൾ പോളിസി ബേസ്ഡ് അല്ലായിരുന്നു. അതിനുപുറമെ WP:OTHERSTUFFEXIST ഉം. ഇത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിൽ ഒരു വിക്കിയിലും സമവായമായില്ല എന്ന് പറഞ്ഞു ലേഖനം നില നിർത്തില്ല.ചർച്ചകൾ റീ ലിസ്റ്റ് ചെയ്യുന്നത് നോമിനേറ്റ് ചെയ്ത് 7 ദിവസം കഴിഞ്ഞിട്ടും ചർച്ചയിൽ തീരുമാനമായിട്ടില്ല എങ്കിൽ ആണ്. അങ്ങനെ ഉള്ള അവസരങ്ങളിൽ ചർച്ചകൾ 7 ദിവസത്തെക്കുകൂടെ ലിസ്റ്റ് ചെയ്യും. എന്നിട്ടും തീരുമാനമായില്ലെങ്കിൽ ഒരു തവണ കൂടെ 7 ദിവസത്തേക്ക് റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യും. അതിനു ശേഷം തീരുമാനമെടുക്കും. അത് ചിലപ്പോൾ നീക്കം ചെയ്യൽ ആകാം അല്ലെങ്കിൽ ''സമവായമായില്ല'' എന്നോ ആകാം. മേൽപറഞ്ഞ ഉദാഹരണത്തിൽ അത്തരത്തിൽ ചർച്ചകൾ നടന്നിട്ടില്ല എന്നു മാത്രവുമല്ല എങ്കിൽ കൂടെയും 27 ദിവസം ചർച്ച ഓപ്പണും ആയിരുന്നു. എന്നിട്ടും ചർച്ചയിൽ പുരോഗതി ഇല്ലാത്തതിനാൽ ആണ് ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യേണ്ടി വന്നത്. ::[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നന്ദിത കെ.എസ്.|രണ്ടാമത്തെ ഉദാഹരണ]]തിനാധാരമായ ഇൻസിഡന്റ ചൂണ്ടികാണിച്ചുകൊണ്ട് താങ്കൾ '''ഭൂരിപക്ഷം (സിംഗിൾ യൂസ് അക്കൗണ്ടുകളെ പരിഗണിക്കാതെ) അഭിപ്രായത്തെ മാനിച്ചുകൊണ്ടേ തീരുമാനമെടുക്കാവൂ'''. എന്നു പറഞ്ഞത് [[വിക്കിപീഡിയ:NOTDEMOCRACY|വിക്കിപീഡിയ ഒരു ജനാധിപത്യമല്ല]] എന്ന നയത്തിന് എതിരാണ്. ഒരു AFD യിലെയോ RFC യിലെയോ ചർച്ചക്കിടെയിൽ ഒരു യൂസർ ഉന്നയിക്കുന്ന വാദമുഖങ്ങൾ പോളിസി ബേസ്ഡ് അല്ലെങ്കിൽ അഡ്മിൻസ് അല്ലെങ്കിൽ ചർച്ച ക്ലോസ് ചെയ്യുന്ന യൂസർ അവ അവഗണിക്കുക ആണ് പതിവ്. അതായത് ചർച്ചകളുടെ തീരുമാനം എത്ര കീപ് വോട്ട് കിട്ടി എന്നോ അല്ലെങ്കിൽ എത്ര ഡിലീറ്റ് വോട്ട് കിട്ടി എന്നോ നോക്കിയല്ല എന്നു ചുരുക്കം. ::ചർച്ചയിൽ സമവായമില്ലെങ്കിൽ നില നിർത്തുക എന്നുള്ളത് ഞാനാദ്യത്തെ ചോദ്യത്തിനുത്തരമായി നൽകി കഴിഞ്ഞു എന്നു കരുതുന്നു [[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 09:26, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) :സമവായമില്ലെങ്കിൽ സമവായമില്ല എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ട് '''(No consensus)''' ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കുകയാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിലൊക്കെ നടക്കുന്നത്. അവിടെ Delete vote & Keep votes with comments നോക്കിത്തന്നെയാണ് അത് ചെയ്യുന്നത്. അതേസമയം വോട്ട് ചെയ്യാൻ മാത്രമായി ആളെക്കൂട്ടുന്നത് ഒഴിവാക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് വിക്കിപ്പീഡിയ ജനാധിപത്യമല്ല എന്ന നയം ഉപയോഗിക്കുന്നത്. സമവായമില്ല എന്ന് പറഞ്ഞ് അവസാനിപ്പിച്ച ചർച്ച പിന്നീട് മാസങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാണ് അവിടെ റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുന്നത്. അല്ലാതെ മുകളിൽ സൂചിപ്പിച്ച പോലെ ഏഴ് ദിവസത്തെ ചർച്ച അവസാനിക്കാത്തത് കൊണ്ടല്ല എന്നാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിലെ ചർച്ചകളിൽ നിന്നും തീരുമാനങ്ങളിൽ നിന്നും മനസ്സിലാകുന്നത്. മറ്റു കാര്യനിർവ്വാഹകർ മായ്ക്കുന്നില്ല എങ്കിൽ നിർദ്ദേശിച്ച ആൾക്ക് തന്നെ നീക്കാം എന്ന് നയമൊന്നുമില്ല എന്നും മനസ്സിലാക്കുന്നു. --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 10:05, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) :::മറ്റു കാര്യനിർവ്വാഹകർ മായ്ക്കുന്നില്ല എങ്കിൽ നിർദ്ദേശിച്ച ആൾക്ക് തന്നെ നീക്കാം എന്ന് നയമൊന്നുമില്ല. എന്നാൽ എന്തുകൊണ്ടാണ് നിർദ്ദേശിച്ച ആൾക്ക് തന്നെ ഇത്തരത്തിൽ ക്ലോസ് ചെയ്യേണ്ടി വരുന്നതെന്ന് ഞാൻ മുകളിൽ പറഞ്ഞു. കാര്യനിർവ്വാഹകൻ അല്ലെങ്കിൽ പോലും ഇതേ പ്രവർത്തി തന്നെയാണ് [https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%92%E0%B4%B4%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE/%E0%B4%95%E0%B5%86.%E0%B4%B8%E0%B4%BF._%E0%B4%85%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%81%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2_%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%B2%E0%B4%B5%E0%B4%BF ഈ] AFD ക്ലോസ് ചെയ്തുകൊണ്ട് താങ്കൾ ചെയ്‌തതും. ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിപീഡിയയിൽ '''(No consensus)'''. അഥവാ സമവായമായില്ല എന്ന രീതി തന്നെയാണ് ഞാൻ മുകളിൽ പറഞ്ഞത്.വോട്ടുകളുടെ എണ്ണം നോക്കിയിട്ടല്ല ചർച്ചകളുടെ ഫലം തീരുമാനിക്കുന്നത് എന്നുള്ളത് [[വിക്കിപീഡിയ:NOTDEMOCRACY]] എന്ന താളിൽന്റെ ഇംഗ്ലീഷ് പതിപ്പ് വായിച്ചു നോക്കിയാൽ മതിയാകും. AFD ചർച്ചകൾ 7 ദിവസത്തേക്കാണ്. ദിവസം കഴിഞ്ഞിട്ടും ചർച്ചയിൽ തീരുമാനമായിട്ടില്ല എങ്കിൽ ചർച്ചകൾ 7 ദിവസത്തെക്കുകൂടെ റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യും. എന്നിട്ടും തീരുമാനമായില്ലെങ്കിൽ ഒരു തവണ കൂടെ 7 ദിവസത്തേക്ക് റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യും. ([https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Relist_bias റീലിസ്റ് ചെയ്യുന്ന രീതി] ഇവിടെ കാണാം) അതിനു ശേഷം തീരുമാനമെടുക്കും. അത് ചിലപ്പോൾ നീക്കം ചെയ്യൽ ആകാം അല്ലെങ്കിൽ ''സമവായമായില്ല'' ((No consensus)) എന്നോ ആകാം. നീക്കം ചെയ്യാൻ അല്ലെങ്കിൽ ''No consensus'' ആണ് തീരുമാണമെങ്കിൽ റിവ്യൂ റിക്വസ്റ്റ് ഇടാം, നിലനിർത്താൻ ആണ് തീരുമാണമെങ്കിൽ റിവ്യൂ റിക്വസ്റ്റ് പ്രോത്സാഹിക്കപ്പെടാറില്ല പകരം 3 മാസം കഴിഞ്ഞു വീണ്ടും നീക്കം ചെയ്യാൻ നോമിനേറ്റ് ചെയ്യാൻ ആവശ്യപ്പെടും. ഇതാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിപീഡിയയിലെ പ്രോസസ്. അല്ലാതെ ഒരു AFD ഫോറെവർ ഓപ്പൺ ആയി ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിൽ എന്നല്ല ഒരു വിക്കിയിയിലും ഇടില്ല. ഇതല്ല ഇർഷാദ് പറഞ്ഞതാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കി പിന്തുടരുന്ന രീതി എങ്കിൽ അക്കാര്യം തെളിയിക്കുന്ന പോളിസികൾ സംവാദങ്ങൾ ഇവിടെ ചേർക്കേണ്ടതാണ്. [[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 11:27, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) :സമവായമായില്ലെങ്കിൽ AFD ക്ലോസ് ചെയ്യാറാണ് പതിവ്. പിന്നീട് ആരെങ്കിലും അത് ഉയർത്തി കൊണ്ടുവരുമ്പോൾ വീണ്ടും ചർച്ചകൾ നടക്കും. അങ്ങനെ ഒരു സമവായത്തിലെത്തും. ഇതാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിൽ നടക്കുന്നത്. അവിടെ keep, delete votes with arguments തന്നെയാണ് നടക്കുന്നത്. വോട്ടുചെയ്യാൻ ആളെക്കൂട്ടുന്നതൊഴിവാക്കാൻ മാത്രമാണ് ജനാധിപത്യമല്ല വിക്കി എന്ന നയം. ഇവിടെ ഈ വിഷയം ചർച്ചക്ക് വെച്ചിട്ടുള്ളത് നയരൂപീകരണത്തിന് വേണ്ടിയാണ്. അല്ലാതെ ആരെങ്കിലും മുൻപ് മായ്ച്ചുകളഞ്ഞത് പുന:പരിശോധിക്കാനല്ല. മറ്റുള്ളവരും കൂടി ചർച്ച ചെയ്യട്ടെ. --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 12:15, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) ::::സമവായമായാലും സമവായമായില്ലെങ്കിലും AFD നിശ്ചിത ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ ക്ലോസ് ചെയ്യും. keep, delete votes with '''policy based''' arguments ആണ് afd യിൽ പരിഗണിക്കുക. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:When_to_use_or_avoid_%22other_stuff_exists%22_arguments WP:OTHERSTUFFEXISTS], [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_deletion_discussions ഇത്തരം വാദങ്ങൾ ആരുന്നായിച്ചാലും] പരിഗണിക്കുന്നതമായിരിക്കില്ല. ഇതാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിലെ പോളിസികൾ. വിഷയം ചർച്ചയ്ക്കു വെക്കുന്നതിനോ നയരൂപികരണത്തെ ഇവിടെ ആരും തടഞ്ഞിട്ടില്ല. മറിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിലെ പോളിസി ഇങ്ങാനെ ആണ് അങ്ങനെ ആണ് എന്ന് പറഞ്ഞു തെറ്റിദ്ധാരണ പരത്തുന്നതിനെ ആണിവിടെ ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചത്. [[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 13:41, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) *മൂന്ന് സൂചകങ്ങൾ: #'''നിർദ്ദേശിച്ച ആൾ തന്നെ (നീക്കം ചെയ്യാൻ) തീരുമാനമെടുക്കൽ''' - നല്ലൊരു രീതിയല്ല, ശരി. പക്ഷേ, ഇങ്ങനെ പലപ്പോഴും ചെയ്യേണ്ടിവരുന്നുണ്ട്, (ഞാനും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്) പ്രത്യേകിച്ചും വളരെക്കാലം മറ്റൊരു കാര്യനിർവ്വാഹകന്റെ ശ്രദ്ധ ലഭിക്കാതെ വരുമ്പോൾ. എന്നാൽ, എതിരഭിപ്രായമുണ്ടെങ്കിൽ ഒഴിഞ്ഞുനിൽക്കുന്നതായിരിക്കും നന്ന് എന്ന് കരുതുന്നു. #'''ചർച്ചയെ മാനിക്കാതെ തന്റെ അഭിപ്രായം തീരുമാനമായി പ്രഖ്യാപിക്കൽ''' - വോട്ടിംഗ് ഇവിടെ പ്രായോഗികമല്ലെന്നു കരുതാം. എങ്കിലും, വസ്തുനിഷ്ഠമായും അവലംബങ്ങളോടുകൂടിയതുമായ അഭിപ്രായങ്ങളെ മാനിക്കാതെവന്നാൽ, ഉപയോക്താക്കൾ പീന്നീട് ഇത്തരം ചർച്ചകളിൽനിന്ന് ഒഴിഞ്ഞ് നിൽക്കുന്ന സാഹചര്യമുണ്ടാക്കും. #'''ചർച്ചയിൽ സമവായമായില്ലെങ്കിൽ സമവായമില്ല എന്ന് സൂചിപ്പിച്ച് ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കുകയും പിന്നീട് റീലിസ്റ്റ് ചെയ്ത് സമവായത്തിലെത്തുകയുമാണ് വേണ്ടത്.''' - വളരെക്കാലം തീരുമാനമാകാതെ കിടക്കുന്നത് ശരിയല്ല. ചർച്ചയിൽ കൃത്യസമയത്ത് പങ്കെടുക്കാതിരിക്കുകയും ലേഖനം ''മായ്ക്കപ്പെടുമ്പോൾ / നിലനിർത്തപ്പെടുമ്പോൾ'' മാത്രം ശ്രദ്ധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതും നന്നല്ല. ഒന്നിൽക്കൂടുതൽ കാര്യനിർവ്വാഹകർ ഇടപെട്ടിട്ടും തീരുമാനമാകുന്നില്ലെങ്കിൽ, മായ്ക്കുന്നതിന് പകരം, നിലനിർത്തുന്നത് തന്നെയായിരിക്കും കൂടുതൽ സ്വീകാര്യമാവുക എന്നാണെന്റെ കാഴ്ചപ്പാട്. ::::{{user|Irshadpp}} നൽകിയ ചർച്ചാസൂചകങ്ങൾക്ക് മാത്രമാണ് എന്റെ പ്രതികരണം, ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ([[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എ.പി. അബ്ദുൽ വഹാബ്|1]],[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നന്ദിത കെ.എസ്.|2]]) എനിക്കഭിപ്രായമില്ല. --[[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:42, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) :::ലേഖനങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യാൻ നിർദ്ദേശിക്കുന്ന ആൾ ഒരിക്കലും തന്നെ ആ താൾ സ്വയം നീക്കം ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിക്കും എന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നില്ല. മറിച് ഇതൊരു നിവൃത്തികേടുകൊണ്ട് ചെയ്യേണ്ടിവരുന്നതാണ്. പൊതുവെ ഒരു താൾ നീക്കം ചെയ്‌താൽ ഇവിടെ മലയാളം വിക്കിയിൽ അതിന്റെ നാമനിർദ്ദേശം താളിൽ പങ്കാളിത്തം വളരെ കുറവായിരിക്കും. afd ക്ലോസ് ചെയ്യുന്നതിന്റെ കണക്കെടുത്താൽ ഈ അടുത്തകാലത്തായി ഈ പ്രവർത്തികൾ ചെയ്യുന്നത് വെറും രണ്ടോ മൂന്നോ പേര് മാത്രം ആണെന്നും കാണാം. ഈ ഒരു സ്ഥിതി വിശേഷം ആണ് പലപ്പോഴും നോമിനേറ്റ് ചെയ്യപ്പെട്ട ആളുകൾ തന്നെ AFD ക്ലോസ് ചെയ്യുന്ന സ്ഥിതി ഉണ്ടായകുന്നത്. :::'''ചർച്ചയിൽ സമവായമായില്ലെങ്കിൽ സമവായമില്ല എന്ന് സൂചിപ്പിച്ച് ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കുകയും പിന്നീട് റീലിസ്റ്റ് ചെയ്ത് സമവായത്തിലെത്തുകയുമാണ് വേണ്ടത്.''' :::ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിൽ xfd ക്ലോസെർ എന്ന ഒരു ടൂൾ ഉപയോഗിച്ച് 7 ദിവസവും കഴിഞ്ഞ ഒരു ചർച്ചയിൽ സമവായമായില്ലെങ്കിൽ 7 ദിവസത്തേക്ക് കൂടെ AFD ചർച്ച ക്ലോസ് ചെയ്യാതെ നീട്ടുന്നതിനെ ആണ് റീലീസ്റ് എന്നു പറയുന്നത്. ഇങ്ങനെ റീലിസ്റ് ചെയ്യാനുള്ള ടൂൾ നമുക്കിവിടെ ലഭ്യമല്ല. അല്ലാതെ ഇർഷാദ് പറയുന്നത് പോലെ ചർച്ച അവസാനിപ്പിച്ച റീലിസ്റ് ചെയ്യുക എന്ന ഒരു പരിപാടി അവിടെയും ഇല്ല. വല്ലപ്പോഴുമാണെങ്കിലും ഞാനും ഇടക്ക് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിപീഡിയയിൽ AFD ക്ലോസ് ചെയ്യാറും അതുപോലെ റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യാറുമുണ്ട് അതിന്റെ അനുഭവത്തിൽ ആണിത് പറയുന്നത്. [[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 17:23, 27 ജൂൺ 2021 (UTC) :ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിൽ സമവായമായില്ല എന്ന് പറഞ്ഞ് ചർച്ച അവസാനിപ്പിച്ചതിന്റെ [https://w.wiki/3Z3z ഉദാഹരണമാണിത്.] ഇതൊന്ന് പരിശോധിച്ചുനോക്കൂ. അവിടെ ചർച്ചയുടെ ഫലം '''The result was no consensus to delete''' എന്നാണ്. എന്നാൽ ലേഖനത്തിൽ നിന്നും ഫലകം നീങ്ങി, ചർച്ച തൽക്കാലം അവസാനിച്ചു. ഇനി ആരെങ്കിലും റീനോമിനേഷൻ (റീലിസ്റ്റ് എന്ന് തെറ്റിപ്പോയതാണ്) ചെയ്താൽ വീണ്ടും ചർച്ചക്ക് വരും. അവിടെ ജൂൺ 12-ന് ക്ലോസ് ചെയ്ത 57 AFD കളിൽ 5 എണ്ണം '''no consensus''' ആണ് ([https://w.wiki/3Z3z 1], [https://w.wiki/3Z4C 2], [https://w.wiki/3Z4G 3] [https://w.wiki/3Z4T 4], [https://w.wiki/3Z4e 5]). മലയാളം വിക്കിയിൽ ഇന്നേവരെ ഒരു AFD യും സമവായമായില്ല എന്ന് പറഞ്ഞ് ചർച്ച അവസാനിപ്പിച്ചതായി കണ്ടിട്ടില്ല. ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിയിലെ രീതി ഇവിടെ സ്വീകരിക്കണമെന്ന് സൂചിപ്പിക്കാനാണ് ഇവിടെ ചർച്ചക്ക് വെച്ചത്. സമവായമാവുകയാണെങ്കിൽ നയമാക്കാം. --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 07:26, 28 ജൂൺ 2021 (UTC) === കരട് രൂപരേഖ === # ഏഴ് ദിവസം മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശത്തെപറ്റി ചർച്ച ചെയ്യും. # സമവായപ്രകാരമാകണം ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യൽ. ചർച്ചയെയോ സമവായത്തെയോ മാനിക്കാതെ മായ്ക്കൽ നടത്തരുത്. സമവായം എന്നത് വോട്ടുകളുടെ എണ്ണം നോക്കിയല്ല, ഇരുവാദങ്ങളുടെയും യുക്തി, ന്യായം, വിക്കിപ്പീഡിയയുടെ നയങ്ങളുമായുള്ള പൊരുത്തം എന്നിവ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാകണം. # മായ്ക്കാൻ നിർദ്ദേശിച്ച ആൾ തന്നെ (നീക്കം ചെയ്യാൻ) തീരുമാനമെടുക്കരുത്. മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശം പിൻവലിക്കുകയാണെങ്കിൽ ലേഖനം നിലനിർത്താൻ നിർദ്ദേശിച്ച ആൾക്ക് സാധിക്കുന്നതാണ്. # വിഷയത്തിൽ ഇടപെട്ടിട്ടില്ലാത്ത സ്വതന്ത്രരായ കാര്യനിവ്വാഹകൻ ചർച്ചകളെ വിശകലനം ചെയ്ത് ഒരു സമവായത്തിൽ / തീരുമാനത്തിലെത്താവുന്നതാണ്. # വിഷയത്തിൽ ഇടപെട്ടിട്ടില്ലാത്ത സ്വതന്ത്ര ഉപയോക്താക്കൾക്കും ഇത്തരത്തിൽ ചർച്ചകളെ വിശകലനം ചെയ്ത് ഒരു സമവായത്തിൽ / തീരുമാനത്തിലെത്താവുന്നതാണ്. # ചർച്ചയിൽ സമവായമില്ലെങ്കിൽ മായ്ക്കുന്നതിന് പകരം നിലനിർത്തലിന് മുൻഗണന നൽകണം. ഇത്തരം സന്ദർഭങ്ങളിൽ സമവായമില്ല ( (ലേഖനം അതേപടി നിലനിൽക്കുമെങ്കിലും ആർക്കും എപ്പോഴും പുനർ മായ്ക്കൽ നിദ്ദേശമിടുന്നതിന് ഇതുകൊണ്ട് തടസ്സമുണ്ടാകില്ല)) എന്ന് സൂചിപ്പിച്ച് മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശം ക്ലോസ് ചെയ്യുകയോ കൂടുതൽ ചർച്ചയ്ക്കായി റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യുകയോ ആണ് ചെയ്യേണ്ടത്. # ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ ഏഴ് ദിവസത്തിന് മുമ്പായും ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കാറുണ്ട്. ## വേഗത്തിൽ നിലനിർത്തൽ ### നിർദ്ദേശിച്ച ആളുടെ പിൻവലിക്കൽ ### വേഗത്തിൽ നിലനിർത്തേണ്ട ലേഖനങ്ങളാണെങ്കിൽ (വിക്കിപ്പീഡിയ നയങ്ങൾ, തെരെഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ലേഖനങ്ങൾ, ഡി.ആർ.എൻ നടന്നുവരുന്ന ലേഖനങ്ങൾ, നിക്ഷിപ്തതാല്പര്യം വ്യക്തമാകുന്ന തരത്തിലുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങൾ, തീർത്തും തെറ്റാണെന്ന് വ്യക്തമായ കാരണങ്ങളോടെയുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങൾ) ### ഒരു ലേഖകനെ അധിക്ഷേപിക്കാൻ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ളതാണെന്ന് വ്യക്തമാകുന്ന തരത്തിലുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങൾ ### നിർദ്ദേശകൻ വിക്കിപ്പീഡിയയിൽ തടയപ്പെട്ട ആളാണെങ്കിൽ ### സാമാന്യബുദ്ധിക്ക് നിരക്കാത്ത വാദങ്ങളോടെയുള്ള നിർദ്ദേശം ## വേഗത്തിൽ നീക്കം ചെയ്യൽ ### പകർപ്പവകാശലംഘനം, അധിക്ഷേപകരമായ ഉള്ളടക്കം എന്നിവയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ. ### സാമാന്യബുദ്ധിക്ക് നിരക്കാത്ത വിവരങ്ങൾ ഉള്ളവ. # ആവശ്യത്തിന് ചർച്ച നടന്നിട്ടില്ലെങ്കിലോ തീരെ ചർച്ച നടന്നില്ലെങ്കിലോ തീരുമാനമെടുക്കുന്ന വ്യക്തിക്ക് താഴെ പറയുന്ന തീരുമാനങ്ങൾ യുക്തമായത് സ്വീകരിക്കാവുന്നതാണ്. ## മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശത്തിന് എതിർപ്പൊന്നുമില്ലെങ്കിലും ''മുമ്പ് മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശത്തിൽ നിലനിർത്തപ്പെട്ടതോ അല്ലെങ്കിൽ'' സോഫ്റ്റ് ഡിലീറ്റ് ചെയ്യാവുന്നതാണ്. സോഫ്റ്റ് ഡിലീറ്റ് എന്ന് തീരുമാനം രേഖപ്പെടുത്തുകയും ആരെങ്കിലും ആവശ്യപ്പെടുകയാണെങ്കിൽ റീസ്റ്റോർ ചെയ്യേണ്ടതുമാണ്. ## മുമ്പ് നടന്ന മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശത്തിൽ നിലനിർത്തപ്പെട്ട ലേഖനമാണെങ്കിൽ തീരുമാനമെടുക്കുന്ന വ്യക്തിക്ക് താഴെ പറയുന്ന രീതികൾ സ്വീകരിക്കാവുന്നതാണ്. ### കൂടുതൽ ചർച്ചകൾക്കായി റീലിസ്റ്റ് ചെയ്യാം ### '''സമവായമില്ല''' എന്ന് സൂചിപ്പിച്ച് ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കാം (ലേഖനം അതേപടി നിലനിൽക്കുമെങ്കിലും ആർക്കും എപ്പോഴും പുനർ മായ്ക്കൽ നിർദ്ദേശമിടുന്നതിന് ഇതുകൊണ്ട് തടസ്സമുണ്ടാകില്ല) ### നിർദ്ദേശകന്റെ അഭിപ്രായം തേടി ചർച്ച അവസാനിപ്പിക്കാം ### സോഫ്റ്റ് ഡിലീറ്റ് ചെയ്യാം. സോഫ്റ്റ് ഡിലീറ്റ് എന്ന് തീരുമാനം രേഖപ്പെടുത്തുകയും ആരെങ്കിലും ആവശ്യപ്പെടുകയാണെങ്കിൽ റീസ്റ്റോർ ചെയ്യേണ്ടതുമാണ്. ## അനുയോജ്യമായ മറ്റു താളുകളിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടുക. # തീരുമാനത്തിൽ വ്യക്തത ആവശ്യമെങ്കിൽ വ്യക്തിയുടെ സംവാദം താളിൽ കുറിപ്പിടുകയോ മായ്ക്കൽ പുന:പരിശോധന താളിൽ വിഷയമുന്നയിക്കുകയോ ചെയ്യാവുന്നതാണ്. --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 10:39, 29 ജൂൺ 2021 (UTC) :::മുകളിലെ നിർദ്ദേശങ്ങൾ [[:en:Wikipedia:Deletion process]] പ്രകാരമുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങളാണ്. ചർച്ചയ്ക്ക് വെക്കുന്നു.--[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 12:13, 29 ജൂൺ 2021 (UTC) == പത്രപ്രവർത്തകരുടെ ശ്രദ്ധേയത == എന്താവണം ഒരു പത്രപ്രവർത്തകയെ/കനെപ്പറ്റി മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഒരു ലേഖനം നിലനിൽക്കാനുള്ള മാനദണ്ഡം? പത്രങ്ങളിൽ കുറെ വാർത്തകൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്താൽ മതിയോ? ഉദാഹരണം [[കെ.എ. ഷാജി (പത്രപ്രവർത്തകൻ)| ഒന്ന്]], [[ജെ ബിന്ദുരാജ്‌|രണ്ട്]], [[ശ്രീജിത്ത് ദിവാകരൻ|മൂന്ന്]], [[മനില സി. മോഹൻ|നാല്]], [[മനില സി. മോഹൻ|അഞ്ച്]]--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 16:19, 11 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) :ഇന്ന് പത്രങ്ങൾ പല മാദ്ധ്യമങ്ങളിൽ ഒന്നു മാത്രമാണല്ലോ. മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തകയുടെ/ന്റെ ശ്രദ്ധേയത എന്ന കുറച്ചുകൂടി വിപുലമായ വിഷയം ചർച്ച ചെയ്യുന്നത് നന്നായിരിക്കും. --[[ഉപയോക്താവ്:Jacob.jose|ജേക്കബ്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jacob.jose|സംവാദം]]) 20:55, 11 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) ::നിലവിൽ ഇംഗ്ലീഷിലും മലയാളത്തിലും ഉപയോഗിക്കുന്ന . [[വിക്കിപീഡിയ:JOURNALIST|മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തകയുടെ/ന്റെ]] ശ്രദ്ധേയത നയം ഇതാണ്.[[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 10:07, 12 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) :[[WP:GNG|പൊതുശ്രദ്ധേയതാനയം]] പാലിക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ മാത്രമാണ് അധിക മാനദണ്ഡങ്ങളിലേക്ക് പോകേണ്ടതുള്ളൂ എന്ന അടിസ്ഥാനതത്വം പലപ്പോഴും വിസ്മരിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടോ എന്ന് സംശയമുണ്ട്. പത്രപ്രവർത്തകരാണെങ്കിൽ അവരുടെ മാനദണ്ഡം പാലിക്കണം എന്ന് നിർബന്ധമില്ല. വ്യക്തി എന്ന നിലക്ക് ശ്രദ്ധേയതയുണ്ടെങ്കിൽ പിന്നെ മറ്റൊന്നും പരിശോധിക്കേണ്ടതില്ല. മാത്രമല്ല പത്രപ്രവർത്തനമികവിന് അവാർഡ് ലഭിച്ചവരെ എന്ത് മാനദണ്ഡം വെച്ചാണ് ഒഴിവാക്കാൻ കഴിയുക. സമകാലിക മലയാളം വാരിക നൽകുന്ന സാമൂഹികസേവനപുരസ്കാരം പോലും [[ടി.പി. പദ്മനാഭൻ|ശ്രദ്ധേയതക്ക്]] മതിയാവുന്ന വിക്കിയിലാണ് ആളുകളെ ഒഴിവാക്കാൻ വേണ്ടി മാത്രം മാനദണ്ഡങ്ങൾ ചുട്ടെടുക്കുന്നത്. എന്നാൽ പത്രപ്രവർത്തനത്തിന് സംസ്കൃതി പുരസ്കാരം ലഭിച്ച [[കെ.എ. ഷാജി (പത്രപ്രവർത്തകൻ)|വ്യക്തിക്ക്]] ശ്രദ്ധേയത വരികയുമില്ല. കഷ്ടം തന്നെ.--[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 12:31, 12 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) ::ന്യൂ ഡൽഹിയിലെ ഒരു എൻ ജി ഓ ആയ സംസ്കൃതി കേന്ദ്രം നൽകുന്ന പുരസ്കാരം മതിയോ ഒരാളെപ്പറ്റി വിക്കിപീഡിയയിൽ ലേഖനം ഉണ്ടാവാൻ മാത്രം ശ്രദ്ധേയതയ്ക്ക്?--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 18:03, 12 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) :::കേരളത്തിലെ ഒരു വാരിക നൽകുന്ന അവാർഡ് മതിയാകുമോ? [[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 19:00, 12 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) :::::അതുപോരെന്നുണ്ടെങ്കിൽ അതിനും ആധികാരികത ഇല്ലെന്നുപറയാമല്ലോ, അല്ലാതെ അതുണ്ടല്ലോ, അതുകൊണ്ട് ഇതും ആവാം എന്നുപറയുന്നതല്ലല്ലോ ശരി.--[[ഉപയോക്താവ്:Vinayaraj|Vinayaraj]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vinayaraj|സംവാദം]]) 02:23, 13 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) ::::::അത് പോര എന്നല്ല പറയുന്നത്. വ്യക്തി എന്ന നിലക്ക് അത് മതി എങ്കിൽ പത്രപ്രവർത്തകനും (GNG ക്ക്) അതു തന്നെ മതി എന്നാണ്. [[കെ.എ. ഷാജി (പത്രപ്രവർത്തകൻ)|ഉദാഹരണം]] ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചപ്പോൾ സൂചിപ്പിച്ചെന്നേയുള്ളൂ.-- [[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 06:17, 13 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) ::::ഒരു ജേണലിസ്റ്റ് GNG പാലിക്കപെടണമെങ്കിൽ അദേഹത്തിന്റെതായി പുറത്തിറയിങ്ങിയിക്കുന്ന ലേഖനങ്ങൾ അവലംബം ആക്കിയാൽ മതിയാകില്ല. വിക്കിപീഡിയയിൽ അവാർഡ് ശ്രദ്ധേയമാകണമെങ്കിൽ അവാർഡിന്റെ പേരിൽ വിക്കിപീഡിയ താളുകൾ ഉണ്ടായിരിക്കണം. അല്ല ങ്കിൽ അവാർഡ് ദാനം സ്വതന്ത്രവും വിശ്വാസനീയവുമായ സോഴ്സുകളിൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതായിരിക്കണം. ഇങ്ങനെ നോക്കുമ്പോൾ താഴെകൊടുത്തിരിക്കുന്നവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും ശ്രദ്ധേയമല്ലാത്ത അവാർഡുകൾ ആണ്.[[ഉപയോക്താവ്:TheWikiholic|TheWikiholic]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheWikiholic|സംവാദം]]) 20:34, 12 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) ===കേരള പശ്ചാത്തലത്തിൽ പരിഗണിക്കേണ്ട അവാർഡുകൾ=== *സംസ്ഥാന സർക്കാറിന്റെ മാധ്യമ പുരസ്കാരങ്ങൾ *[https://www.thehindu.com/news/cities/Thiruvananthapuram/governor-cautions-media-against-unethical-practices/article30301415.ece കേരള മീഡിയ അക്കാദമിയുടെ അവാർഡുകൾ] **ചൊവ്വര പരമേശ്വരൻ അവാർഡ് **എൻ.എൻ. സത്യവ്രതൻ അവാർഡ് **വി. കരുണാകരൻ നമ്പ്യാർ അവാർഡ് **മൂക്കനൂർ നാരായണൻ അവാർഡ് **മികച്ച ന്യൂസ് ഫോട്ടോഗ്രാഫ് അവാർഡ് **മികച്ച ദൃശ്യമാധ്യമ അവാർഡ് *[http://www.niyamasabha.nic.in/index.php/cpst/index/cpst_activities നിയമസഭാ മാധ്യമ അവാർഡുകൾ] **ആർ. ശങ്കരനാരായണൻ തമ്പി നിയമസഭ മീഡിയ അവാർഡ് **ഇ.കെ. നായനാർ നിയമസഭ മീഡിയ അവാർഡ് **ജി. കാർത്തികേയൻ നിയമസഭ മീഡിയ അവാർഡ് *ഡോ. അംബേദ്​കർ മാധ്യമ അവാർഡ് *സംസ്ഥാന ടെലിവിഷൻ അവാർഡുകളിലെ വാർത്താധിഷ്ഠിത അവാർഡുകൾ ([https://www.thehindu.com/news/national/kerala/state-television-awards-announced/article32648904.ece ഉദാഹരണം]) *മറ്റുള്ളവ (ഈ വരിക്ക് മുകളിൽ ചേർക്കാൻ അപേക്ഷ) --[[ഉപയോക്താവ്:Irshadpp|Irshadpp]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Irshadpp|സംവാദം]]) 13:13, 12 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) == മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ബോട്ട് ലേഖനങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്നത് സംബന്ധിച്ച് == മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ബോട്ട് ലേഖനങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്നതുസംബന്ധിച്ച് നയം നി‍ർമ്മിക്കുന്നതിലേക്കായി ഒരു ചർച്ച ക്ഷണിക്കുന്നു. ബോട്ട് ലേഖനങ്ങൾ എന്നത് ഇന്റർനെറ്റിൽ ലഭ്യമായ വിവിധ ‍ഡാറ്റസെറ്റുകൾ ഉപയോഗിച്ച് വിവിധ തരത്തിലുള്ള പ്രോഗ്രാമുകൾ ഉപയോഗിച്ച് നിർമ്മിക്കുന്ന ലേഖനങ്ങളാണ്. ഇവ പലപ്പോഴും ബോട്ട് അക്കൗണ്ടുകൾ ഉപയോഗിച്ചോ യൂസർ അക്കൗണ്ടുകൾ ഉപയോഗിച്ചോ നിർമ്മിക്കുന്നതായി കാണാം. അതുകൊണ്ട് ബോട്ട് ലേഖന നയം രൂപീകരിക്കേണ്ട് അത്യാവശ്യമായി വന്നിരിക്കുന്നു. ::::*[[:en:WP:MEATBOT]] ::::*[[:en:WP:MASSCREATION]] ::::*[[:en:WP:BOTBLOCK]] ::::*[[:en:WP:BOTARTICLE]] ::::*[[:en:WP:SOFTBLOCK]] എന്നിവയാണ് ഇംഗ്ലീഷ് വിക്കിപീഡിയയിൽ ഇതുസംബന്ധിച്ചുള്ള നയങ്ങളും മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങളും. അഭിപ്രായങ്ങൾ ക്ഷണിക്കുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 07:36, 21 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) == വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഗ്രാമങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച ലേഖനങ്ങൾ == ഓരോ സംസ്ഥാനത്തെയും പഞ്ചായത്തുകൾ,ഗ്രാമങ്ങൾ എന്നിവയെ സംബന്ധിച്ച ഡാറ്റകൾ വിവിധ സ്രോതസ്സുകളിൽ ലഭ്യമാണെന്ന് അറിയാമല്ലോ. അവ ഉപയോഗിച്ച് പ്രാഥമികമായി ഓരോ പ്രദേശത്തെയും സംബന്ധിച്ച ഉള്ളടക്കമുള്ള ലേഖനങ്ങൾ ആരംഭിക്കാൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്നു.അഭിപ്രായം അറിയിക്കുമല്ലോ.താഴെപ്പറയുന്ന വിവരങ്ങളാണ് ഇത്തരം ലേഖനങ്ങളിൽ പ്രധാനമായും ഉൾക്കൊള്ളിക്കാനാവുക. 1. പഞ്ചായത്ത്/ഗ്രാമം/പ്രദേശം എന്നിവയുടെ പേര്, 2.സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പ്രധാന സ്ഥലം 3. ജില്ല,സംസ്ഥാനം 4.ആകെ ജനസംഖ്യ, ആൺ,പെൺ ജനസംഖ്യ, 5.ജാതി സംബന്ധമായ ഡാറ്റകൾ 6. ഈ പ്രദേശങ്ങളോട് ചേർന്ന് കിടക്കുന്ന മറ്റ് പ്രദേങ്ങൾ 7.ജനങ്ങളുടെ പ്രധാന ജീവിത മാർഗ്ഗം, 8.അടിസ്ഥാന സൌകര്യങ്ങളെ കുറിച്ചുള്ള വിവരം തുടങ്ങിയവയാണ് ഇത്തരം ലേഖനങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നത്.. ഒരു സാംപിൾ ലേഖനം [[103 പുതുക്കുടി പഞ്ചായത്ത്|ഇവിടെ]] നൽകിയിരിക്കുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Akbarali|<span style="color:green;font-size:13px;">അക്ബറലി</span>{Akbarali}]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akbarali|സംവാദം]]) 10:04, 21 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) === അഭിപ്രായം === l2hhooa0lkvi2xhm0a6z709bc3zq0af 0 7572 4081169 4079353 2024-04-26T06:10:00Z Vishalsathyan19952099 57735 /* തിടപ്പള്ളിയും തേവാരപ്പുരയും */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Thiruvangad temple}} [[ചിത്രം:Thiruvan temple mukhamandapam.jpg |thumb|തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രം, തലശ്ശേരി, മുൻവശത്തുനിന്നുള്ള ദൃശ്യം]]{{coord|11|44|44.2|N|75|30|12.35|E|type:landmark_region:IN_dim:190|display=title}}[[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] [[കണ്ണൂർ ജില്ല|കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ]] ഒരു ക്ഷേത്രമാണ് [[തലശ്ശേരി]] '''തിരുവങ്ങാട് ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം'''. ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ ചതുർബാഹുവായ [[മഹാവിഷ്ണു|മഹാവിഷ്ണുവാണെങ്കിലും]] ഭഗവാന്റെ ഏഴാമത്തെ അവതാരമായ [[ശ്രീരാമൻ|ശ്രീരാമസ്വാമിയായാണ്]] ആരാധിച്ചുവരുന്നത്. [[ഖരൻ]], [[ദൂഷണൻ]], [[ത്രിശ്ശിരസ്സ്]] എന്നീ രാക്ഷസസഹോദരന്മാരെയും അവരുടെ പതിനായിരം വരുന്ന പടയെയും മൂന്നേമുക്കാൽ നാഴിക കൊണ്ട് നിഗ്രഹിച്ചശേഷം രൗദ്രഭാവമടങ്ങാത്ത ശ്രീരാമനായാണ് പ്രതിഷ്ഠാസങ്കല്പം. ചക്രവർത്തിസ്വരൂപമാർന്ന ഇവിടത്തെ ശ്രീരാമസ്വാമിയെ ഭക്തർ '''തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ''' എന്നു വിളിച്ചുവരുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]], [[ഹനുമാൻ]], [[ദക്ഷിണാമൂർത്തി]] ([[ശിവൻ]]), മഹാവിഷ്ണു ([[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണസങ്കല്പം]]), [[ധർമ്മശാസ്താവ്]], [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ]], [[ഭദ്രകാളി]] (പോർക്കലീദേവി), [[നാഗദൈവങ്ങൾ]] എന്നിവർക്കും പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. കൂടാതെ രണ്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളും ക്ഷേത്രപരിസരത്തുണ്ട്. പിച്ചള താഴികക്കുടങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നതുകൊണ്ട് ''പിച്ചള അമ്പലം''(Brass Pagoda <ref>[https://books.google.com/books?id=WjiFvC3h8UUC&printsec=frontcover&dq=bibliogroup:%22Malabar+By+William+Logan%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiMvvmczIHSAhUE34MKHS66AoMQ6AEIHDAA#v=snippet&q=Tiruvangad&f=false വില്ല്യം ലോഗൻ, മലബാർ മാനുവൽ വോള്യം 1 പേജ് 39]</ref>) എന്നും ഈ ക്ഷേത്രം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. [[തൃപ്രയാർ ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം|തൃപ്രയാർ]], [[തിരുവില്വാമല ശ്രീവില്വാദ്രിനാഥക്ഷേത്രം|തിരുവില്വാമല]], [[കടവല്ലൂർ ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം|കടവല്ലൂർ]] എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ശ്രീരാമക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. [[മേടം|മേടമാസത്തിൽ]] [[വിഷു]]വിന് കൊടികയറി എട്ടുദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഉത്സവമാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലേത്. കൂടാതെ [[രാമായണമാസാചരണം]], [[ശ്രീരാമനവമി]] എന്നിവയും വിശേഷമാണ്. [[മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ മഹാക്ഷേത്രം. == ഐതിഹ്യം == === ക്ഷേത്രസ്ഥാപനം === [[അഗസ്ത്യൻ|അഗസ്ത്യമഹർഷി]] ശിഷ്യഗണങ്ങളോടുകൂടി [[കാവേരി]] സ്നാനത്തിനുപോകുന്ന അവസരത്തിൽ ശ്വേതൻ, നീലൻ എന്നീ രണ്ടു രാക്ഷസന്മാർ അദ്ദേഹത്തെ അപമാനിയ്ക്കുകയും കോപാകുലനായ മുനി അവരെ "അധഃപതിയ്ക്കട്ടെ "എന്ന് ശപിക്കുകയും ചെയ്തു. രാക്ഷസന്മാർ ശാപമോചനത്തിന് അപേക്ഷിച്ചപ്പോൾ മുനി, നീലനെ, ഇന്ന് [[നീലേശ്വരം]] എന്നറിയപ്പെടുന്ന സ്ഥലത്തുള്ള [[തളിയിൽ നീലകണ്ഠേശ്വര ക്ഷേത്രം|തളിയിൽ ക്ഷേത്രത്തിലും]] ശ്വേതനെ തിരുവങ്ങാടുള്ള ശിവക്ഷേത്രത്തിലും ചെന്നു ഭജിക്കുവാൻ ഉപദേശിയ്ക്കുകയും ഇങ്ങനെ തുടർച്ചയായി മൂന്നു കൊല്ലം ഭജിച്ചാൽ ശാപമോക്ഷം കിട്ടുമെന്ന് അരുളിച്ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. അതനുസരിച്ച് ശ്വേതൻ തിരുവങ്ങാടുള്ള, ഇപ്പോൾ ''വടക്കേടം'' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ക്ഷേത്രത്തിലും നീലൻ നീലേശ്വരത്തെ തളി ക്ഷേത്രത്തിലും ഭജനം നടത്തി. ശ്വേതൻ ഭജിച്ചിരുന്ന കാലത്ത് ഇന്നത്തെ തിരുവങ്ങാട് ദേശം വൻ കാടായിരുന്നുവെന്നും, തന്മൂലം ''തിരുവൻകാട്'' എന്ന് പറഞ്ഞുപോരുകയും പിന്നീട് അത് ലോപിച്ച് തിരുവങ്ങാടാകുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് സ്ഥലനാമത്തിനുപിന്നിലുള്ള ഒരു കഥ. ശ്വേതൻ ഭജിച്ചിരുന്നതിനാൽ ഈ സ്ഥലം "ശ്വേതാരണ്യപുരം " എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. 'ശ്വേതം' എന്ന വാക്കിന് വെളുപ്പ് എന്ന അർത്ഥവുമുണ്ട്. അതിനാൽ 'തിരുവെൺകാട്' എന്ന പേര് സ്ഥലത്തിനുവരികയും പിന്നീട് അത് ലോപിച്ചാണ് തിരുവങ്ങാടായതാണെന്ന് മറ്റൊരു കഥയുമുണ്ട്. ശ്വേതന്റെ തപസ്സിൽ സംപ്രീതനായ പരമശിവൻ, അദ്ദേഹത്തിനുമുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും അതിവിശിഷ്ടമായ ഒരു വിഷ്ണുവിഗ്രഹം നൽകി അദ്ദേഹത്തെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ വിഗ്രഹം പിന്നീട് ശിവക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കുവശത്ത് പ്രത്യേകം ക്ഷേത്രം പണിത് അവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. ശ്വേതൻ തികഞ്ഞ രാമഭക്തനായിരുന്നതിനാൽ രാമസങ്കല്പത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്. [[മകരം|മകരമാസത്തിൽ]] [[തിരുവോണം (നക്ഷത്രം)|തിരുവോണം]] നക്ഷത്രവും [[അമാവാസി|അമാവാസിയും]] കൂടിയ ദിവസമായിരുന്നു പ്രതിഷ്ഠ. ശാപമോക്ഷം കിട്ടിയ ശ്വേതൻ, അഗസ്ത്യമഹർഷിയുടെ ശിഷ്യനാകുകയും തുടർന്ന് മഹാമുനിയായി അറിയപ്പെടാൻ തുടങ്ങുകയും ചെയ്തു. === പോർക്കലീദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു പ്രധാന ആകർഷണമാണ് ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലുള്ള നമസ്കാരമണ്ഡപത്തിൽ പ്രത്യേകം തീർത്ത കൂട്ടിലുള്ള പോർക്കലീദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. കണ്ണൂർ ജില്ലയുടെ കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധമായ [[മുഴക്കുന്ന് മൃദംഗശൈലേശ്വരി ക്ഷേത്രം|മുഴക്കുന്ന് മൃദംഗശൈലേശ്വരി ക്ഷേത്രത്തിലെ]] മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ, [[കോട്ടയം രാജവംശം|കോട്ടയം രാജവംശത്തിന്റെ]] കുലദേവത എന്നീ നിലകളിൽ ശ്രദ്ധേയയാണ് ഈ ദേവി. മഹാവിദ്വാനായിരുന്ന [[കോട്ടയത്തു തമ്പുരാൻ]] രചിച്ച ''[[മാതംഗാനനമബ്‌ജവാസരമണീം]]'' എന്നുതുടങ്ങുന്ന വന്ദനശ്ലോകം ഈ ദേവിയെ സ്തുതിയ്ക്കുന്നതാണ്. കോട്ടയം രാജവംശത്തിലെ ഭരണാധികാരികൾ യുദ്ധത്തിന് പോകും മുമ്പ് ഇവിടെ വന്ന് ഗുരുതിപൂജ നടത്തിയേ പോകുമായിരുന്നുള്ളൂ. തിരുവങ്ങാട്ട് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഈ ദേവിയ്ക്ക് സ്ഥാനമുറച്ചതിനുപിന്നിൽ ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: പണ്ടുകാലത്ത് തിരുവങ്ങാട്ട് ക്ഷേത്രം മൂന്ന് രാജവംശങ്ങളുടെ സംഗമസ്ഥാനമായിരുന്നു. കോട്ടയം, [[കടത്തനാട്]], [[ചിറക്കൽ രാജ്യം|ചിറക്കൽ]] എന്നിവയായിരുന്നു അവ. അതിനാൽത്തന്നെ പല തരത്തിലുള്ള കിടമത്സരങ്ങൾക്കും ഈ ക്ഷേത്രം വേദിയായിട്ടുണ്ട്. ക്ഷേത്രപ്രവൃത്തികൾ ചെയ്യുന്നതിന് ഈ മൂന്ന് രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും ആളുകൾ വരുമായിരുന്നു. അവരിൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊട്ടാൻ അവകാശമുണ്ടായിരുന്ന [[മാരാർ]] കോട്ടയം രാജവംശത്തിന്റെ പരിധിയിൽ നിന്നുള്ള ആളായിരുന്നു. ശ്രീപോർക്കലിയുടെ തികഞ്ഞ ഭക്തനായിരുന്ന ഈ മാരാർ ഒരുദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ വന്നപ്പോൾ അന്നത്തെ മേൽശാന്തി എന്തിനാണ് ഒറ്റയ്ക്ക് വന്നതെന്നും ഭഗവതിയെ കൊണ്ടുവരാമായിരുന്നില്ലേ അന്നും അദ്ദേഹത്തോട് ചോദിച്ചു. അപ്പോൾ താൻ വിചാരിച്ചാൽ വരുമെന്നും എന്നാൽ അവിടെ സ്ഥിരം സ്ഥാനം കൊടുക്കണമെന്നും മാരാർ മറുപടി പറഞ്ഞു. തുടർന്ന് മാരാർ, തന്റെ [[തിമില]] കൊണ്ട് പാണികൊട്ടാൻ തുടങ്ങുകയും ഉടനെ ദേവി അവിടെ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും ചെയ്തു. നിവേദ്യമെല്ലാം കഴിഞ്ഞതിനാൽ ആ സമയം കയ്യിലുണ്ടായിരുന്ന കുറച്ച് അരി കുതിർത്ത് മേൽശാന്തി ദേവിയ്ക്ക് നേദിച്ചു. അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ ദേവീപ്രതിഷ്ഠയുണ്ടായത്. ഇന്നും ഇവിടെ നനച്ച അരി തന്നെയാണ് പ്രധാന നിവേദ്യം. ഇത് ''അരിത്ലാവൽ'' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ==ചരിത്രം== 18-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ [[ടിപ്പുസുൽത്താൻ]] കേരളം ആക്രമിച്ച് ക്ഷേത്രങ്ങൾ നശിപ്പിച്ചപ്പോൾ ഈ ക്ഷേത്രത്തിനും നാശം സംഭവിച്ചിരുന്നു. എങ്കിലും ക്ഷേത്രം പൂർണ്ണമായി നശിച്ചുപോകാതെ രക്ഷപെട്ടു. ഈ ക്ഷേത്ര വളപ്പിൽ വെച്ചാണ് [[ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി]] ഉദ്യോഗസ്ഥരും തദ്ദേശീയരായ പ്രമാണിമാരും തമ്മിൽ പല കൂടിക്കാഴ്ചകളും നടന്നതും പല ഉടമ്പടികളും ഒപ്പുവെച്ചതും. <ref>{{Cite web |url=http://www.knr.kerala.gov.in/touristspots.htm |title=കണ്ണൂർ എൻ.ഐ.സി. വെബ് വിലാസം |access-date=2006-12-05 |archive-date=2007-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070226065235/http://www.knr.kerala.gov.in/touristspots.htm |url-status=dead }}</ref> ടിപ്പുവിന്റെ സൈന്യങ്ങൾ പീരങ്കി വേദികൾ പൊട്ടിച്ച് ഗോപുരവും ക്ഷേത്രമതിലും തകർത്തു ഉള്ളോട്ട്‌ നീങ്ങിയപ്പോൾ ക്ഷേത്രത്തിലും ക്ഷേത്ര പറമ്പിലും അഭയം തേടിയിരുന്നവർ ഭയപ്പെട്ട് തിരുവങ്ങാട് പെരുമാളെ ശരണം വിളി തുടങ്ങി തത്സമയം ഒരാൾ കുതിരപ്പുറത്തു കയറി കിഴക്കോട്ട് പോകുകയും ക്ഷേത്രത്തെ ഉന്നം വെച്ച് വരുന്ന ടിപ്പുവിന്റെ സേന കലഹിച്ചു ഭയങ്കരമായി അന്യോന്യം യുദ്ധം ചെയ്തു നശിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ഈ യുദ്ധ സ്ഥലത്തിനു പെരുമ്പോർക്കുളം എന്നത് ചുരുങ്ങി പെരുങ്കുളം എന്ന് പറയുന്നു. ഉത്സവകാലത്ത് പെരുമാളുടെ പള്ളിവേട്ട പെരുങ്കുളത്തുവച്ചാണ്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ പല താളിയോല ഗ്രന്ഥങ്ങളും സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. പല മനോഹരമായ ശില്പങ്ങളും ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉണ്ട്. == ക്ഷേത്ര പ്രവേശനവും ഗാന്ധിജിയും == ഗാന്ധിജിയുടെ തലശേരി സന്ദർശനകാലത്തുതന്നെ ദേശീയവാദികൾ തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിഷയം ശ്രദ്ധയിൽപെടുത്തിയിരുന്നു. ഹരിജനോദ്ധാരണത്തിന് ഫണ്ട് ശേഖരിക്കാൻ 1934 ജനുവരി 12ന് രാത്രിയാണ് ഗാന്ധിജി തലശ്ശേരിയിലെത്തിയത്. തിരുവങ്ങാട്ടെ ഇടവലത്ത്‌വീട്ടിൽ താമസിക്കുമ്പോൾ ദേവസ്വം ട്രസ്റ്റി കല്യാട്ട് ചാത്തുക്കുട്ടി നമ്പ്യാരുമായി ക്ഷേത്രപ്രവേശനകാര്യം ഗാന്ധിജി സംസാരിച്ചെങ്കിലും ഫലം കണ്ടില്ല. സവർണ പൗരോഹിത്യത്തെ ചോദ്യംചെയ്‌ത് കമ്യൂണിസ്റ്റ് നേതാവ‌് [[സി.എച്ച്. കണാരൻ]] രംഗത്തെത്തി. തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് അയിത്ത ജാതിക്കാരുമായി സി എച്ചിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ നടത്തിയ ജാഥ നടത്തി. ക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ മുങ്ങിക്കുളിച്ച് പിന്നോക്കജാതിക്കാർ തിരുവങ്ങാട് അമ്പലത്തിൽകയറി പ്രാർത്ഥിച്ചതോടെ നൂറ്റാണ്ടുകളായി നിലനിന്ന അനാചാരത്തിന് അന്ത്യംകുറിച്ചു. <ref>http://www.deshabhimani.com/sabarimala/news/view/50</ref> ==ക്ഷേത്ര രൂപകല്പന== ===ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും=== ====ക്ഷേത്രപരിസരം==== തിരുവങ്ങാട് ദേശത്തിന്റെ ഒത്തനടുക്കായാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മുന്നിലായി അതിവിശാലമായ കുളമുണ്ട്. 'തിരുവങ്ങാട് ചിറ' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ കുളം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലുതും മനോഹരവുമായ ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളിലൊന്നാണ്. ആറേക്കറോളം വിസ്തീർണ്ണം ഈ കുളത്തിനുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്ന ഭക്തർ ഇവിടെ കുളിച്ചാണ് ക്ഷേത്രദർശനം നടത്തുന്നത്. ഉത്സവാവസാനം ഭഗവാന്റെ ആറാട്ട് നടക്കുന്നതും ഈ കുളത്തിലാണ്. പ്രദേശത്തുള്ളവർ നീന്തൽ പഠിയ്ക്കുന്നതിനായി ഈ കുളം ഉപയോഗിയ്ക്കാറുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും നന്നായി പാലിച്ചുപോരുന്ന കുളങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ഇവിടെ [[എണ്ണ]], [[സോപ്പ്]] മുതലയാവ തേച്ചുകുളിയ്ക്കുന്നതും, ഉച്ചയ്ക്കും രാത്രിയും ഇറങ്ങുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. കുളത്തിൽ നിന്ന് ഏകദേശം മുപ്പത് കൽപ്പടികൾ കയറിയാൽ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലെത്താം. ടിപ്പുവിന്റെ പടയോട്ടത്തിൽ ഭാഗികമായി തകർന്നുപോയ ഗോപുരമാണിത്. എങ്കിലും, ഇതുവരെ ഇത് പുതുക്കിപ്പണിതിട്ടില്ല. ഗോപുരത്തിന്റെ തെക്കുഭാഗത്ത് ചെറിയൊരു ഗണപതിക്ഷേത്രമുണ്ട്. ഇവിടെ സാധാരണ രൂപത്തിലുള്ള ഗണപതിയാണുള്ളത്. സർവ്വവിഘ്നവിനാശകനായ ഗണപതിഭഗവാനെ തൊഴുതശേഷമാണ് ഭക്തർ ശ്രീരാമനെ തൊഴാൻ പോകുന്നത്. ഓടുമേഞ്ഞ ചെറിയ ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ഗണപതിഭഗവാൻ കുടികൊള്ളുന്നു. അടുത്തായി വേറെയും ചില പടികൾ കാണാം. ഇത് തെക്കുഭാഗത്തുനിന്ന് വരുന്നവർക്കാണ്. ക്ഷേത്രം ദേവസ്വം ഓഫീസും ഈ ഭാഗത്തുതന്നെയാണ്. മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ഒരു 'എ' ഗ്രേഡ് ദേവസ്വമാണ് തിരുവങ്ങാട് ദേവസ്വം. ക്ഷേത്രത്തിന് ഇരുവശവുമായി നിരവധി മരങ്ങളും ചെടികളും നിൽക്കുന്നത് കാണാം. ഇവ നന്നായി നോക്കിപ്പോരുന്നുണ്ട്. ====മതിലകം==== കിഴക്കേ ഗോപുരം കടന്നാൽ ആദ്യമെത്തുന്നത് വലിയ ആനക്കൊട്ടിലിലാണ്. സാമാന്യത്തിലധികം വലിപ്പമുള്ള ഈ ആനക്കൊട്ടിൽ, വടക്കൻ കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആനക്കൊട്ടിലുകളിലൊന്നാണ്. ഏകദേശം ആറ് ആനകളെ ഒന്നിച്ച് എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാനുള്ള സൗകര്യം ഇവിടെയുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലിനപ്പുറം ദീപസ്തംഭം. അതിനുമപ്പുറം മറ്റൊരു പ്രവേശനകവാടം കാണാം. സാധാരണയായി കേരളീയക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നും ഇങ്ങനെയുണ്ടാകാറില്ല. ഇരട്ടമതിലകമുള്ള ഏക ക്ഷേത്രമാണ് തിരുവങ്ങാട്. രണ്ടാം മതിലകത്തേയ്ക്കുള്ള പ്രവേശനകവാടത്തിന് മുകളിലായി ശ്രീരാമപട്ടാഭിഷേകത്തിന്റെ രൂപം ആലേഖനം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഏകദേശം പത്തേക്കർ വിസ്തീർണ്ണം വരുന്ന അതിവിശാലമായ മതിലകമാണ് തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രത്തിന്. ഈ മതിലകത്ത് നിരവധി മരങ്ങൾ തഴച്ചുവളരുന്നുണ്ട്. മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇവിടെ ഇരട്ട മതിലകമാണുള്ളത്. അതായത് പുറത്തുകൂടി വിശാലമായ ഒരു പ്രദക്ഷിണവഴിയും അകത്ത് മറ്റൊരു വഴിയും കാണാം. അകത്തെ വഴിയിൽ [[ഷർട്ട്]], [[ബനിയൻ]],[[ലുങ്കി]] മുതലായവ ധരിച്ചുകൊണ്ട് പ്രവേശിയ്ക്കുന്നത് നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. അകത്തെ പ്രദക്ഷിണവഴിയിലേയ്ക്ക് കടന്നാൽ ഭഗവദ്വാഹനമായ [[ഗരുഡൻ|ഗരുഡനെ]] ശിരസ്സിലേറ്റുന്ന ഉത്തുംഗമായ ചെമ്പുകൊടിമരമാണ് ശ്രദ്ധയിൽ പെടുന്നത്. ഏറെ കാലപ്പഴക്കമുള്ള ഈ കൊടിമരം, ഇന്ന് തിളക്കം നഷ്ടപ്പെട്ട നിലയിലാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. കൊടിമരത്തിനപ്പുറം ബലിക്കൽപ്പുര. ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ബലിക്കല്ല് ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ശീവേലിയ്ക്ക് അവസാനം ഇവിടെയാണ് ബലിതൂകുന്നത്. ബലിക്കല്ലിന് നല്ല വലുപ്പമുള്ളതിനാൽ പുറത്തുനിന്നുനോക്കിയാൽ വിഗ്രഹം കാണാൻ സാധിയ്ക്കില്ല. തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്താണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. നാഗരാജാവായി [[അനന്തൻ]] വാഴുന്ന ഈ സന്നിധിയിൽ കൂടെ നാഗയക്ഷിയും ചിത്രകൂടവുമുണ്ട്. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനം നൽകിയാണ് ഇവരുടെ പ്രതിഷ്ഠ. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നടയിൽ എടുത്തുപറയത്തക്ക കാഴ്ചകളൊന്നുമില്ല. വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് പ്രത്യേകം ശ്രീകോവിലിൽ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണു തന്നെയാണ് ഇവിടെയും പ്രതിഷ്ഠയെങ്കിലും [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണനായാണ്]] ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ കണ്ടുവരുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. വടക്കേ നടയിൽ ക്ഷേത്രമതിലത്തുതന്നെയായി പരസ്പരാഭിമുഖമായി രണ്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഒന്ന് ''വടക്കേടം'' എന്നും മറ്റേത് ''കിഴക്കേടം'' എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. വൈഷ്ണവമൂർത്തിയായ തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാളുടെ ക്ഷേത്രത്തിനടുത്തുള്ള ഈ രണ്ട് ശിവസന്നിധികൾ ശൈവ-വൈഷ്ണവ ഐക്യത്തിന്റെ പ്രതീകമായി നിലനിൽക്കുന്നു. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് ആദ്യത്തെ ശിവക്ഷേത്രത്തിന് തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രത്തെക്കാൾ പഴക്കമുണ്ട്. അഗസ്ത്യമഹർഷിയുടെ ശിഷ്യനായ ശ്വേതമഹർഷിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്ന് വിശ്വാസമുണ്ട്. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന ഇവിടെയുള്ള ശിവന്റെ രൗദ്രഭാവം മൂലം കിഴക്കുള്ള [[കോടിയേരി]] പോലുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി അഗ്നിബാധയുണ്ടായെന്നും അത് തടുക്കാനാണ് മറ്റൊരു ശിവക്ഷേത്രം പണിത് അവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്നും ഐതിഹ്യങ്ങളുണ്ട്. സംഗതി എന്തായാലും ഇരു ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലും ദർശനം നടത്തിയാലേ തിരുവങ്ങാട്ട് ദർശനം പൂർത്തിയാകൂ. [[ശിവരാത്രി]]യാണ് ഇരുക്ഷേത്രങ്ങളിലും പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷം. ===ശ്രീകോവിൽ=== ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ തീർത്ത ഇരുനില ശ്രീകോവിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലുള്ളത്. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത ഈ ശ്രീകോവിലിന്റെ ഇരുനിലകളും ചെമ്പുമേഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഇതിന് മുകളിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടങ്ങൾ ശോഭിച്ചുനിൽക്കുന്നു. ലോഗന്റെ കാലത്ത് അത് പിച്ചളയിലാകണം നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ടാകുക. അതാകണം അദ്ദേഹം 'പിച്ചള പഗോഡ' എന്ന പേര് ക്ഷേത്രത്തിന് നൽകാനും കാരണം. ശ്രീകോവിലിനകത്തേയ്ക്ക് കടക്കാൻ ഇവിടെ നാല് സോപാനപ്പടികളുണ്ട്. ഇവ നിലവിൽ പിച്ചളയിൽ പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന്റെ വാതിലുകളും പൂർണ്ണമായും സ്വർണ്ണം പൂശിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. അകത്ത് മൂന്നുമുറികളാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ഇവയിൽ ആദ്യത്തെ മുറി, ശ്രീകോവിലിൽ പ്രവേശനാർഹതയുള്ള [[മൂത്തത്]] അടക്കമുള്ള പരിചാരകർക്കാണ്. രണ്ടാമത്തെ മുറി, ഒരു ഇടനാഴിയാണ്. മൂന്നാമത്തെ മുറിയാണ്, വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. ഏകദേശം ആറടി ഉയരം വരുന്ന ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണുവിഗ്രഹത്തിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ശ്രീരാമസ്വാമി വാഴുന്നു. രാക്ഷസസഹോദരന്മാരായ ഖര-ദൂഷണ-ത്രിശ്ശിരസ്സുക്കളെയും അവരുടെ മൂവായിരത്തിലധികം വരുന്ന പടയെയും വധിച്ചശേഷം അത്യുഗ്രഭാവത്തിൽ നിൽക്കുന്ന ശ്രീരാമനായാണ് സങ്കല്പം. ചതുർബാഹുവായ ഭഗവാന്റെ പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ [[സുദർശനചക്രം|സുദർശനചക്രവും]] പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[പാഞ്ചജന്യം]] എന്ന [[ശംഖ്|ശംഖും]] മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[കൗമോദകി]] എന്ന [[ഗദ]]യും ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്. മുന്നിലെ വലതുകൈ ഉപയോഗിച്ച് ഭഗവാൻ, ഭക്തരെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുന്നു. തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ എന്നാണ് ചക്രവർത്തിസ്വരൂപനായ ഇവിടത്തെ ശ്രീരാമസ്വാമി അറിയപ്പെടുന്നത്. ഐമ്പെരുമാൾമാർ എന്നറിയപ്പെടുന്ന കണ്ണൂർ ഭാഗത്തെ അഞ്ച് പെരുമാക്കന്മാരിൽ ഒരാളാണ് തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ. [[കൊട്ടിയൂർ ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ|കൊട്ടിയൂർ]], [[തളിപ്പറമ്പ് രാജരാജേശ്വരക്ഷേത്രം|തളിപ്പറമ്പ്]], [[തൃച്ചംബരം ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം|തൃച്ചംബരം]], [[പയ്യന്നൂർ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം|പയ്യന്നൂർ]] എന്നീ സ്ഥലങ്ങളിലാണ് മറ്റുള്ള നാല് പെരുമാക്കന്മാർ കുടികൊള്ളുന്നത്. ഇവർ ഭരിയ്ക്കുന്ന ഭാഗങ്ങളെല്ലാം കൂടി '''ഐമ്പെരുമാളിടം''' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷേത്രങ്ങൾ നാടുഭരിച്ചിരുന്ന ഒരു കാലത്ത് [[കോലത്തുനാട്|കോലത്തുനാടിന്റെ]]യും [[കോട്ടയം രാജവംശം|കോട്ടയം രാജവംശത്തിന്റെയും]] നാല് അതിർത്തികൾ കാത്തിരുന്ന പെരുമാക്കന്മാരായിരുന്നു ഇവർ എന്നും പറയപ്പെടുന്നു. അലങ്കാരസമയത്ത് [[ചെത്തി]], [[മന്ദാരം]], [[തുളസി]], [[താമര]] തുടങ്ങിയ പൂക്കൾ കൊണ്ടുള്ള വലിയ മാലകളും സ്വർണ്ണ-രത്നാഭരണങ്ങളും ചാർത്തിനിൽക്കുന്ന വിഗ്രഹത്തിന്റെ ഭംഗി അവർണ്ണനീയമാണ്. അങ്ങനെ, വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ മൂലതേജസ്സിനെ മുഴുവൻ ആവാഹിച്ചുകൊണ്ട് തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ ശ്രീലകത്ത് വാഴുന്നു. ശ്രീകോവിൽ, അതിമനോഹരമായ നിരവധി ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അലംകൃതമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. [[രാമായണം]], [[മഹാഭാരതം]], [[ഭാഗവതം]] തുടങ്ങിയ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി രംഗങ്ങൾ ഇവിടെ ചിത്ര-ശില്പരൂപങ്ങളിൽ പുനർജനിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, വിവിധ കാലത്തെ മനുഷ്യരുടെ ജീവിതരീതികളും, ഭൂതമാല, പക്ഷിമാല, മൃഗമാല തുടങ്ങിയ രൂപങ്ങളും ഇവിടെ കാണാവുന്നതാണ്. ശ്രീകോവിലിന്റെ മേൽക്കൂരയിൽ കിഴക്കുഭാഗത്ത് ബ്രഹ്മാവിന്റെയും തെക്കുഭാഗത്ത് ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെയും പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് [[നരസിംഹം|നരസിംഹമൂർത്തിയുടെയും]] വടക്കുഭാഗത്ത് [[ഇന്ദ്രൻ|ഇന്ദ്രന്റെയും]] രൂപങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവ അതാത് ദിക്കുകളെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നു. ഇതേ ശ്രീകോവിലിൽ, തെക്കുഭാഗത്തെ ഇടനാഴിയിലാണ് ശിവസ്വരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെയും ഗണപതിയുടെയും പ്രതിഷ്ഠകളുള്ളത്. സാധാരണയായി ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ വരാറുള്ള ദക്ഷിണാമൂർത്തിപ്രതിഷ്ഠ, ഒരു വൈഷ്ണവദേവാലയത്തിൽ വരുന്നത് അത്യപൂർവ്വമാണ്. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ഒരു [[ശിവലിംഗം|ശിവലിംഗമാണ്]] ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഗണപതിവിഗ്രഹത്തിനും ഏകദേശം ഇതേ ഉയരമാണ്. ചതുർബാഹുവായ ഭഗവാന്റെ പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ [[മഴു|മഴുവും]] പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[കയർ|കയറും]] മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[മോദകം|മോദകവും]] കാണാം. മുന്നിലെ വലതുകൈ അഭയമുദ്രാങ്കിതമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിൽ ഗണപതിപ്രീതിയ്ക്കായി നിത്യേന ഗണപതിഹോമം നടത്താറുണ്ട്. ===നാലമ്പലം=== ശ്രീകോവിലിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നാലമ്പലം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അതിവിശാലമായ നാലമ്പലമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത നാലമ്പലത്തിന്റെ മേൽക്കൂര പൂർണ്ണമായും ഓടുമേഞ്ഞിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന് പ്രത്യേകമായി ഒരു തറ കൂടി പണിതിട്ടുണ്ടെന്നത് ശ്രദ്ധേയമായ കാഴ്ചയാണ്. കിഴക്കുനിന്ന് നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്കുള്ള പ്രവേശനകവാടത്തിന് ഇരുവശവുമായി വിളക്കുമാടങ്ങൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവയിൽ തെക്കുഭാഗത്തെ വാതിൽമാടത്തിൽ വച്ചാണ് നിത്യേനയുള്ള ഗണപതിഹോമം അടക്കമുള്ള ഹോമങ്ങൾ നടക്കുന്നത്. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിൽ നാമജപവും വാദ്യമേളങ്ങളും നടക്കുന്നു. നാലമ്പലം പോലെ അതിവിശാലമാണ് ഇവിടെയുള്ള രണ്ട് വാതിൽമാടങ്ങളും. ഇതിൽ വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിൽ ഒരുഭാഗത്ത് നിരവധി ദേവതകളുടെ ചിത്രങ്ങൾ കാണാവുന്നതാണ്. ഇതിന് മുന്നിലാണ് നാമജപവും [[നവരാത്രി|നവരാത്രിക്കാലത്ത്]] വിദ്യാരംഭവും കർക്കടകത്തിൽ [[രാമായണം|രാമായണപാരായണവും]] നടക്കുന്നത്. മറുഭാഗത്ത് പൂജാസമയമൊഴികെയുള്ളപ്പോൾ [[ചെണ്ട]], [[മദ്ദളം]], [[തിമില]], [[ഇടയ്ക്ക]], [[ചേങ്ങില]], [[ഇലത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ തൂക്കിയിട്ടിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. ==== നമസ്കാരമണ്ഡപം ==== ശ്രീകോവിലിന് നേരെമുന്നിൽ അതിവിശാലമായ നമസ്കാരമണ്ഡപവും കാണാം. ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ നിർമ്മിച്ച ഇവിടെയുള്ള നമസ്കാരമണ്ഡപം, അതിമനോഹരമായ ദാരുശില്പങ്ങൾ കൊണ്ട് അലംകൃതമാണ്. രാമായണം, [[മഹാഭാരതം]], [[ശ്രീമദ്ഭാഗവതം]] തുടങ്ങിയ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി കഥകൾ ഇവിടെ ശില്പങ്ങളായി പുനർജനിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ മണ്ഡപത്തിന്റെ വടക്കുകിഴക്കേ മൂലയിൽ മരം കൊണ്ടുതീർത്ത ഒരു കൂട്ടിലാണ് ശ്രീപോർക്കലീദേവിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. കണ്ണൂർ ജില്ലയുടെ കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന, അടുത്തകാലത്ത് ലോകപ്രസിദ്ധി നേടിയമുഴക്കുന്ന് മൃദംഗശൈലേശ്വരീക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠയാണിത്. ഒരു വാൽക്കണ്ണാടിയുടെ രൂപത്തിലാണ് ദേവിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ദേവിയ്ക്ക് നനച്ച അരി നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് പ്രധാന വഴിപാട്. ഇത് '''അരിത്ലാവൽ''' എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ഇതുകൂടാതെ തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ അതേപോലെയുള്ള കൂട്ടത്തിൽ ഹനുമാൻ സ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയും കാണാം. ഭക്തഹനുമാന്റെ രൂപത്തിലുള്ള വളരെ ചെറിയൊരു വിഗ്രഹമാണിവിടെ. അരയടിയേ ഉയരം വരൂ. ഇരുകൈകളും കൂപ്പിനിൽക്കുന്ന ഹനുമാൻ, കൂപ്പുകൈകൾക്കിടയിലൂടെ ഗദ പിടിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. വടമാല, വെറ്റിലമാല, അവിൽ നിവേദ്യം തുടങ്ങിയവയാണ് ഹനുമാന്റെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. ==== തിടപ്പള്ളിയും തേവാരപ്പുരയും ==== തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ പതിവുപോലെ [[തിടപ്പള്ളി]] പണിതിട്ടുണ്ട്. നിത്യപൂജകൾക്കുള്ള നിവേദ്യം ഇവിടെയുണ്ടാക്കുന്നു. ഇതിന് സമീപം പ്രത്യേകം തീർത്ത ശ്രീകോവിലിൽ പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹം, ബാലസുബ്രഹ്മണ്യരൂപത്തിലാണ്. വലതുകൈ കൊണ്ട് ഭക്തരെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാൻ, ഇടതുകൈ അരയിൽ കുത്തിനിൽക്കുന്നു. വലത്തെ ചുമലിലാണ് ആയുധമായ [[വേൽ]] കാണുന്നത്. പാലഭിഷേകം, പഞ്ചാമൃതം, നാരങ്ങാമാല തുടങ്ങിയവയാണ് സുബ്രഹ്മണ്യന്നുള്ള പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. എല്ലാ മാസവും വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ [[ഷഷ്ഠി]] ഇവിടെ അതിവിശേഷമാണ്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് മേൽക്കൂരയില്ലാത്ത ഒരു ശ്രീകോവിലിൽ ധർമ്മശാസ്താവിന്റെ പ്രതിഷ്ഠയും കാണാം. [[പൂർണ്ണ]], [[പുഷ്കല]] എന്നീ പത്നിമാർക്കൊപ്പമുള്ള ഗൃഹസ്ഥനായ ശാസ്താവിനെയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ശിവലിംഗതുല്യമായ മൂന്ന് രൂപങ്ങളാണ് മൂവരെയും പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നത്. ഏകദേശം രണ്ടടി ഉയരം കാണും. മേൽക്കൂരയില്ലാത്ത ശ്രീകോവിലായതിനാൽ ഭഗവാനെ വനശാസ്താവായും സങ്കല്പിയ്ക്കുന്നു. ഇവിടെ വച്ചാണ് [[ശബരിമല]] തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. വടക്കുഭാഗത്ത് നെടുനീളത്തിൽ ഒരു ഭജനപ്പുര കാണാം. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് ഇത്തരത്തിൽ ഒരു ഭാഗം അത്യപൂർവ്വമാണ്. ഇതിന്റെ ഒരു ഭാഗത്ത് രാമായണകഥകൾ ചുവർചിത്രരൂപത്തിൽ വരച്ചുചേർത്തിട്ടുണ്ട്. അതിമനോഹരമായ ചിത്രങ്ങളാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. [[രാവണൻ]] അടക്കമുള്ള രാക്ഷസന്മാരുടെ ഉപദ്രവവിവരങ്ങൾ ദേവന്മാർ മഹാവിഷ്ണുവിനെ അറിയിയ്ക്കുന്നതുമുതൽ ശ്രീരാമന്റെ വൈകുണ്ഠാരോഹണം വരെ ഇവിടെ കാണാവുന്നതാണ്. ഈ ഭജനപ്പുരയുടെ പടിഞ്ഞാറേ അറ്റത്ത് നിരവധി തേവാരമൂർത്തികളുടെ പ്രതിഷ്ഠകൾ കാണാം. മുമ്പ് ഇവിടെയുണ്ടായിരുന്ന ഭജനമഠത്തിൽ സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന ഈ മൂർത്തികളെ പിന്നീട് ഇങ്ങോട്ട് മാറ്റിയതാണെന്നാണ് കഥ. ഇവർക്ക് നിത്യേന വിശേഷാൽ പൂജകൾ നടത്തിപ്പോരുന്നുണ്ട്. വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ [[കിണർ|ക്ഷേത്രക്കിണർ]] പണിതിട്ടുണ്ട്. അഭിഷേകത്തിനുള്ള ജലം ഇവിടെ നിന്നാണ് എടുക്കുന്നത്. ==== അകത്തെ ബലിവട്ടം ==== {{പ്രധാന ലേഖനം|ബലിക്കല്ല്}} ശ്രീകോവിലിന് ചുറ്റുമായി അകത്തെ ബലിവട്ടം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അഷ്ടദിക്പാലകർ (കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിരൃതി]], പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]] & [[ചന്ദ്രൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]]), [[സപ്തമാതൃക്കൾ]] (തെക്കുഭാഗത്ത് ഒറ്റക്കല്ലിൽ - കിഴക്കുനിന്ന് [[ബ്രാഹ്മി]], [[മഹേശ്വരി]], [[കൗമാരി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[വരാഹി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്ന ക്രമത്തിൽ), [[വീരഭദ്രൻ]] (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - കിഴക്കുഭാഗത്ത്), ഗണപതി (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത്), ബ്രഹ്മാവ് (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ), അനന്തൻ (തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനും പടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), ശാസ്താവ് (തെക്കിനും തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), സുബ്രഹ്മണ്യൻ (പടിഞ്ഞാറിനും വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), ദുർഗ്ഗ (വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനും വടക്കിനുമിടയിൽ), [[നിർമ്മാല്യധാരി]] (വടക്കിനും വടക്കുകിഴക്കിനുമിടയിൽ ശിവലിംഗരൂപത്തിൽ - ഇവിടെ [[വിഷ്വക്സേനൻ]]) എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകൾ ഇവിടെ കാണാം. ശീവേലിസമയത്ത് ഇവയിൽ ബലിതൂകുന്നു. വൈഷ്ണവദേവാലയമായതിനാൽ ഇവരെക്കൂടാതെ '''ഉത്തരമാതൃക്കൾ''' എന്നൊരു സങ്കല്പവും ഇവിടെയുണ്ട്. ഭാഗീശ്വരി, ക്രിയ, കീർത്തി, ലക്ഷ്മി, സൃഷ്ടി, വിദ്യ, ശാന്തി എന്നിവരാണ് ഉത്തരമാതൃക്കൾ. സപ്തമാതൃക്കൾ നിൽക്കുന്ന ദിക്കിന്റെ എതിർവശത്ത്, അതായത് വടക്കുവശത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതുകൊണ്ടാണ് ഇവരെ ഉത്തരമാതൃക്കൾ എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നത്. സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം അംഗരക്ഷകരായി വീരഭദ്രനും ഗണപതിയുമുള്ളപോലെ ഇവർക്കൊപ്പം ശ്രീധരൻ, അശ്വമുഖൻ എന്നീ ദേവന്മാരുണ്ട്. ഇവരെ സാധാരണയായി ബലിക്കല്ലുകളുടെ രൂപത്തിൽ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കാറില്ല. എങ്കിലും ശീവേലിസമയത്ത് ഇവർക്കും ബലിതൂകും. ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭേദങ്ങളാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. തന്മൂലം അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും തൊട്ട് തലയിൽ വയ്ക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. == നിത്യപൂജകൾ == ==ചിത്രങ്ങൾ== <gallery> File:ThiruvangadTempleFrontView 2834.JPG|തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രം, തലശ്ശേരി, മുൻവശത്തുനിന്നുള്ള ദൃശ്യം File:ThiruvangadTempleFrontView 2832.JPG|കുളത്തിനു മുമ്പിൽ നിന്നുള്ള ദൃശ്യം File:Thiruvan temple sloka.jpg |ക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് ഉള്ള വന്ദനശ്ലോകം ദൃശ്യം File:Thiruvangad temple.jpg|പുറത്തുനിന്നുള്ള ദൃശ്യം File:Thiruvan temple gopuram1.jpg |മതിലകത്തെ ദൃശ്യം File:Thiruvan board.jpg |പുറത്തുവച്ച ബോർഡ്- സ്ഥലവിവരങ്ങൾ കാണാം File:Thiruvan al 4sw.jpg |തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvan al 3.jpg |വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvan al 2.jpg |തെക്കുകിഴക്ക്ഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvan al.jpg |വടക്കുകിഴക്ക്ഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvangad pond.jpg |കുളത്തിന്റെ ദൃശ്യം File:Thiruvan temple1.jpg |ദൂരത്തു നിന്നുള്ള ദൃശ്യം </gallery> == പുറത്തുനിന്നുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Sree Ramaswami Temple}} * [http://wikimapia.org/s/#y=11745592&x=75503436&z=18&l=0&m=a ഉപഗ്രഹ ചിത്രം] * http://www.sreeramtemple.com/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071126064344/http://www.sreeramtemple.com/index.html |date=2007-11-26 }} == അവലംബം == <references/> == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> </div> {{കണ്ണൂർ - സ്ഥലങ്ങൾ}} {{Hindu-temple-stub}} [[വർഗ്ഗം:കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശ്രീരാമക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ആരാധനാലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] el3jqhjubenw7gk70gxe3h2w148upip 4081171 4081169 2024-04-26T07:06:22Z Vishalsathyan19952099 57735 /* നിത്യപൂജകൾ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Thiruvangad temple}} [[ചിത്രം:Thiruvan temple mukhamandapam.jpg |thumb|തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രം, തലശ്ശേരി, മുൻവശത്തുനിന്നുള്ള ദൃശ്യം]]{{coord|11|44|44.2|N|75|30|12.35|E|type:landmark_region:IN_dim:190|display=title}}[[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] [[കണ്ണൂർ ജില്ല|കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ]] ഒരു ക്ഷേത്രമാണ് [[തലശ്ശേരി]] '''തിരുവങ്ങാട് ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം'''. ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ ചതുർബാഹുവായ [[മഹാവിഷ്ണു|മഹാവിഷ്ണുവാണെങ്കിലും]] ഭഗവാന്റെ ഏഴാമത്തെ അവതാരമായ [[ശ്രീരാമൻ|ശ്രീരാമസ്വാമിയായാണ്]] ആരാധിച്ചുവരുന്നത്. [[ഖരൻ]], [[ദൂഷണൻ]], [[ത്രിശ്ശിരസ്സ്]] എന്നീ രാക്ഷസസഹോദരന്മാരെയും അവരുടെ പതിനായിരം വരുന്ന പടയെയും മൂന്നേമുക്കാൽ നാഴിക കൊണ്ട് നിഗ്രഹിച്ചശേഷം രൗദ്രഭാവമടങ്ങാത്ത ശ്രീരാമനായാണ് പ്രതിഷ്ഠാസങ്കല്പം. ചക്രവർത്തിസ്വരൂപമാർന്ന ഇവിടത്തെ ശ്രീരാമസ്വാമിയെ ഭക്തർ '''തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ''' എന്നു വിളിച്ചുവരുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]], [[ഹനുമാൻ]], [[ദക്ഷിണാമൂർത്തി]] ([[ശിവൻ]]), മഹാവിഷ്ണു ([[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണസങ്കല്പം]]), [[ധർമ്മശാസ്താവ്]], [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ]], [[ഭദ്രകാളി]] (പോർക്കലീദേവി), [[നാഗദൈവങ്ങൾ]] എന്നിവർക്കും പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. കൂടാതെ രണ്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളും ക്ഷേത്രപരിസരത്തുണ്ട്. പിച്ചള താഴികക്കുടങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നതുകൊണ്ട് ''പിച്ചള അമ്പലം''(Brass Pagoda <ref>[https://books.google.com/books?id=WjiFvC3h8UUC&printsec=frontcover&dq=bibliogroup:%22Malabar+By+William+Logan%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiMvvmczIHSAhUE34MKHS66AoMQ6AEIHDAA#v=snippet&q=Tiruvangad&f=false വില്ല്യം ലോഗൻ, മലബാർ മാനുവൽ വോള്യം 1 പേജ് 39]</ref>) എന്നും ഈ ക്ഷേത്രം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. [[തൃപ്രയാർ ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം|തൃപ്രയാർ]], [[തിരുവില്വാമല ശ്രീവില്വാദ്രിനാഥക്ഷേത്രം|തിരുവില്വാമല]], [[കടവല്ലൂർ ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം|കടവല്ലൂർ]] എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ശ്രീരാമക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. [[മേടം|മേടമാസത്തിൽ]] [[വിഷു]]വിന് കൊടികയറി എട്ടുദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഉത്സവമാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലേത്. കൂടാതെ [[രാമായണമാസാചരണം]], [[ശ്രീരാമനവമി]] എന്നിവയും വിശേഷമാണ്. [[മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ മഹാക്ഷേത്രം. == ഐതിഹ്യം == === ക്ഷേത്രസ്ഥാപനം === [[അഗസ്ത്യൻ|അഗസ്ത്യമഹർഷി]] ശിഷ്യഗണങ്ങളോടുകൂടി [[കാവേരി]] സ്നാനത്തിനുപോകുന്ന അവസരത്തിൽ ശ്വേതൻ, നീലൻ എന്നീ രണ്ടു രാക്ഷസന്മാർ അദ്ദേഹത്തെ അപമാനിയ്ക്കുകയും കോപാകുലനായ മുനി അവരെ "അധഃപതിയ്ക്കട്ടെ "എന്ന് ശപിക്കുകയും ചെയ്തു. രാക്ഷസന്മാർ ശാപമോചനത്തിന് അപേക്ഷിച്ചപ്പോൾ മുനി, നീലനെ, ഇന്ന് [[നീലേശ്വരം]] എന്നറിയപ്പെടുന്ന സ്ഥലത്തുള്ള [[തളിയിൽ നീലകണ്ഠേശ്വര ക്ഷേത്രം|തളിയിൽ ക്ഷേത്രത്തിലും]] ശ്വേതനെ തിരുവങ്ങാടുള്ള ശിവക്ഷേത്രത്തിലും ചെന്നു ഭജിക്കുവാൻ ഉപദേശിയ്ക്കുകയും ഇങ്ങനെ തുടർച്ചയായി മൂന്നു കൊല്ലം ഭജിച്ചാൽ ശാപമോക്ഷം കിട്ടുമെന്ന് അരുളിച്ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. അതനുസരിച്ച് ശ്വേതൻ തിരുവങ്ങാടുള്ള, ഇപ്പോൾ ''വടക്കേടം'' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ക്ഷേത്രത്തിലും നീലൻ നീലേശ്വരത്തെ തളി ക്ഷേത്രത്തിലും ഭജനം നടത്തി. ശ്വേതൻ ഭജിച്ചിരുന്ന കാലത്ത് ഇന്നത്തെ തിരുവങ്ങാട് ദേശം വൻ കാടായിരുന്നുവെന്നും, തന്മൂലം ''തിരുവൻകാട്'' എന്ന് പറഞ്ഞുപോരുകയും പിന്നീട് അത് ലോപിച്ച് തിരുവങ്ങാടാകുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് സ്ഥലനാമത്തിനുപിന്നിലുള്ള ഒരു കഥ. ശ്വേതൻ ഭജിച്ചിരുന്നതിനാൽ ഈ സ്ഥലം "ശ്വേതാരണ്യപുരം " എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. 'ശ്വേതം' എന്ന വാക്കിന് വെളുപ്പ് എന്ന അർത്ഥവുമുണ്ട്. അതിനാൽ 'തിരുവെൺകാട്' എന്ന പേര് സ്ഥലത്തിനുവരികയും പിന്നീട് അത് ലോപിച്ചാണ് തിരുവങ്ങാടായതാണെന്ന് മറ്റൊരു കഥയുമുണ്ട്. ശ്വേതന്റെ തപസ്സിൽ സംപ്രീതനായ പരമശിവൻ, അദ്ദേഹത്തിനുമുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും അതിവിശിഷ്ടമായ ഒരു വിഷ്ണുവിഗ്രഹം നൽകി അദ്ദേഹത്തെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ വിഗ്രഹം പിന്നീട് ശിവക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കുവശത്ത് പ്രത്യേകം ക്ഷേത്രം പണിത് അവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. ശ്വേതൻ തികഞ്ഞ രാമഭക്തനായിരുന്നതിനാൽ രാമസങ്കല്പത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്. [[മകരം|മകരമാസത്തിൽ]] [[തിരുവോണം (നക്ഷത്രം)|തിരുവോണം]] നക്ഷത്രവും [[അമാവാസി|അമാവാസിയും]] കൂടിയ ദിവസമായിരുന്നു പ്രതിഷ്ഠ. ശാപമോക്ഷം കിട്ടിയ ശ്വേതൻ, അഗസ്ത്യമഹർഷിയുടെ ശിഷ്യനാകുകയും തുടർന്ന് മഹാമുനിയായി അറിയപ്പെടാൻ തുടങ്ങുകയും ചെയ്തു. === പോർക്കലീദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ === ക്ഷേത്രത്തിലെ മറ്റൊരു പ്രധാന ആകർഷണമാണ് ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലുള്ള നമസ്കാരമണ്ഡപത്തിൽ പ്രത്യേകം തീർത്ത കൂട്ടിലുള്ള പോർക്കലീദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. കണ്ണൂർ ജില്ലയുടെ കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധമായ [[മുഴക്കുന്ന് മൃദംഗശൈലേശ്വരി ക്ഷേത്രം|മുഴക്കുന്ന് മൃദംഗശൈലേശ്വരി ക്ഷേത്രത്തിലെ]] മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ, [[കോട്ടയം രാജവംശം|കോട്ടയം രാജവംശത്തിന്റെ]] കുലദേവത എന്നീ നിലകളിൽ ശ്രദ്ധേയയാണ് ഈ ദേവി. മഹാവിദ്വാനായിരുന്ന [[കോട്ടയത്തു തമ്പുരാൻ]] രചിച്ച ''[[മാതംഗാനനമബ്‌ജവാസരമണീം]]'' എന്നുതുടങ്ങുന്ന വന്ദനശ്ലോകം ഈ ദേവിയെ സ്തുതിയ്ക്കുന്നതാണ്. കോട്ടയം രാജവംശത്തിലെ ഭരണാധികാരികൾ യുദ്ധത്തിന് പോകും മുമ്പ് ഇവിടെ വന്ന് ഗുരുതിപൂജ നടത്തിയേ പോകുമായിരുന്നുള്ളൂ. തിരുവങ്ങാട്ട് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഈ ദേവിയ്ക്ക് സ്ഥാനമുറച്ചതിനുപിന്നിൽ ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: പണ്ടുകാലത്ത് തിരുവങ്ങാട്ട് ക്ഷേത്രം മൂന്ന് രാജവംശങ്ങളുടെ സംഗമസ്ഥാനമായിരുന്നു. കോട്ടയം, [[കടത്തനാട്]], [[ചിറക്കൽ രാജ്യം|ചിറക്കൽ]] എന്നിവയായിരുന്നു അവ. അതിനാൽത്തന്നെ പല തരത്തിലുള്ള കിടമത്സരങ്ങൾക്കും ഈ ക്ഷേത്രം വേദിയായിട്ടുണ്ട്. ക്ഷേത്രപ്രവൃത്തികൾ ചെയ്യുന്നതിന് ഈ മൂന്ന് രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും ആളുകൾ വരുമായിരുന്നു. അവരിൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊട്ടാൻ അവകാശമുണ്ടായിരുന്ന [[മാരാർ]] കോട്ടയം രാജവംശത്തിന്റെ പരിധിയിൽ നിന്നുള്ള ആളായിരുന്നു. ശ്രീപോർക്കലിയുടെ തികഞ്ഞ ഭക്തനായിരുന്ന ഈ മാരാർ ഒരുദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ വന്നപ്പോൾ അന്നത്തെ മേൽശാന്തി എന്തിനാണ് ഒറ്റയ്ക്ക് വന്നതെന്നും ഭഗവതിയെ കൊണ്ടുവരാമായിരുന്നില്ലേ അന്നും അദ്ദേഹത്തോട് ചോദിച്ചു. അപ്പോൾ താൻ വിചാരിച്ചാൽ വരുമെന്നും എന്നാൽ അവിടെ സ്ഥിരം സ്ഥാനം കൊടുക്കണമെന്നും മാരാർ മറുപടി പറഞ്ഞു. തുടർന്ന് മാരാർ, തന്റെ [[തിമില]] കൊണ്ട് പാണികൊട്ടാൻ തുടങ്ങുകയും ഉടനെ ദേവി അവിടെ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും ചെയ്തു. നിവേദ്യമെല്ലാം കഴിഞ്ഞതിനാൽ ആ സമയം കയ്യിലുണ്ടായിരുന്ന കുറച്ച് അരി കുതിർത്ത് മേൽശാന്തി ദേവിയ്ക്ക് നേദിച്ചു. അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ ദേവീപ്രതിഷ്ഠയുണ്ടായത്. ഇന്നും ഇവിടെ നനച്ച അരി തന്നെയാണ് പ്രധാന നിവേദ്യം. ഇത് ''അരിത്ലാവൽ'' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ==ചരിത്രം== 18-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ [[ടിപ്പുസുൽത്താൻ]] കേരളം ആക്രമിച്ച് ക്ഷേത്രങ്ങൾ നശിപ്പിച്ചപ്പോൾ ഈ ക്ഷേത്രത്തിനും നാശം സംഭവിച്ചിരുന്നു. എങ്കിലും ക്ഷേത്രം പൂർണ്ണമായി നശിച്ചുപോകാതെ രക്ഷപെട്ടു. ഈ ക്ഷേത്ര വളപ്പിൽ വെച്ചാണ് [[ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി]] ഉദ്യോഗസ്ഥരും തദ്ദേശീയരായ പ്രമാണിമാരും തമ്മിൽ പല കൂടിക്കാഴ്ചകളും നടന്നതും പല ഉടമ്പടികളും ഒപ്പുവെച്ചതും. <ref>{{Cite web |url=http://www.knr.kerala.gov.in/touristspots.htm |title=കണ്ണൂർ എൻ.ഐ.സി. വെബ് വിലാസം |access-date=2006-12-05 |archive-date=2007-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070226065235/http://www.knr.kerala.gov.in/touristspots.htm |url-status=dead }}</ref> ടിപ്പുവിന്റെ സൈന്യങ്ങൾ പീരങ്കി വേദികൾ പൊട്ടിച്ച് ഗോപുരവും ക്ഷേത്രമതിലും തകർത്തു ഉള്ളോട്ട്‌ നീങ്ങിയപ്പോൾ ക്ഷേത്രത്തിലും ക്ഷേത്ര പറമ്പിലും അഭയം തേടിയിരുന്നവർ ഭയപ്പെട്ട് തിരുവങ്ങാട് പെരുമാളെ ശരണം വിളി തുടങ്ങി തത്സമയം ഒരാൾ കുതിരപ്പുറത്തു കയറി കിഴക്കോട്ട് പോകുകയും ക്ഷേത്രത്തെ ഉന്നം വെച്ച് വരുന്ന ടിപ്പുവിന്റെ സേന കലഹിച്ചു ഭയങ്കരമായി അന്യോന്യം യുദ്ധം ചെയ്തു നശിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നും പറയപ്പെടുന്നു. ഈ യുദ്ധ സ്ഥലത്തിനു പെരുമ്പോർക്കുളം എന്നത് ചുരുങ്ങി പെരുങ്കുളം എന്ന് പറയുന്നു. ഉത്സവകാലത്ത് പെരുമാളുടെ പള്ളിവേട്ട പെരുങ്കുളത്തുവച്ചാണ്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ പല താളിയോല ഗ്രന്ഥങ്ങളും സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. പല മനോഹരമായ ശില്പങ്ങളും ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉണ്ട്. == ക്ഷേത്ര പ്രവേശനവും ഗാന്ധിജിയും == ഗാന്ധിജിയുടെ തലശേരി സന്ദർശനകാലത്തുതന്നെ ദേശീയവാദികൾ തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിഷയം ശ്രദ്ധയിൽപെടുത്തിയിരുന്നു. ഹരിജനോദ്ധാരണത്തിന് ഫണ്ട് ശേഖരിക്കാൻ 1934 ജനുവരി 12ന് രാത്രിയാണ് ഗാന്ധിജി തലശ്ശേരിയിലെത്തിയത്. തിരുവങ്ങാട്ടെ ഇടവലത്ത്‌വീട്ടിൽ താമസിക്കുമ്പോൾ ദേവസ്വം ട്രസ്റ്റി കല്യാട്ട് ചാത്തുക്കുട്ടി നമ്പ്യാരുമായി ക്ഷേത്രപ്രവേശനകാര്യം ഗാന്ധിജി സംസാരിച്ചെങ്കിലും ഫലം കണ്ടില്ല. സവർണ പൗരോഹിത്യത്തെ ചോദ്യംചെയ്‌ത് കമ്യൂണിസ്റ്റ് നേതാവ‌് [[സി.എച്ച്. കണാരൻ]] രംഗത്തെത്തി. തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് അയിത്ത ജാതിക്കാരുമായി സി എച്ചിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ നടത്തിയ ജാഥ നടത്തി. ക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ മുങ്ങിക്കുളിച്ച് പിന്നോക്കജാതിക്കാർ തിരുവങ്ങാട് അമ്പലത്തിൽകയറി പ്രാർത്ഥിച്ചതോടെ നൂറ്റാണ്ടുകളായി നിലനിന്ന അനാചാരത്തിന് അന്ത്യംകുറിച്ചു. <ref>http://www.deshabhimani.com/sabarimala/news/view/50</ref> ==ക്ഷേത്ര രൂപകല്പന== ===ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും=== ====ക്ഷേത്രപരിസരം==== തിരുവങ്ങാട് ദേശത്തിന്റെ ഒത്തനടുക്കായാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മുന്നിലായി അതിവിശാലമായ കുളമുണ്ട്. 'തിരുവങ്ങാട് ചിറ' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ കുളം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലുതും മനോഹരവുമായ ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളിലൊന്നാണ്. ആറേക്കറോളം വിസ്തീർണ്ണം ഈ കുളത്തിനുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്ന ഭക്തർ ഇവിടെ കുളിച്ചാണ് ക്ഷേത്രദർശനം നടത്തുന്നത്. ഉത്സവാവസാനം ഭഗവാന്റെ ആറാട്ട് നടക്കുന്നതും ഈ കുളത്തിലാണ്. പ്രദേശത്തുള്ളവർ നീന്തൽ പഠിയ്ക്കുന്നതിനായി ഈ കുളം ഉപയോഗിയ്ക്കാറുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും നന്നായി പാലിച്ചുപോരുന്ന കുളങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ഇവിടെ [[എണ്ണ]], [[സോപ്പ്]] മുതലയാവ തേച്ചുകുളിയ്ക്കുന്നതും, ഉച്ചയ്ക്കും രാത്രിയും ഇറങ്ങുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. കുളത്തിൽ നിന്ന് ഏകദേശം മുപ്പത് കൽപ്പടികൾ കയറിയാൽ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലെത്താം. ടിപ്പുവിന്റെ പടയോട്ടത്തിൽ ഭാഗികമായി തകർന്നുപോയ ഗോപുരമാണിത്. എങ്കിലും, ഇതുവരെ ഇത് പുതുക്കിപ്പണിതിട്ടില്ല. ഗോപുരത്തിന്റെ തെക്കുഭാഗത്ത് ചെറിയൊരു ഗണപതിക്ഷേത്രമുണ്ട്. ഇവിടെ സാധാരണ രൂപത്തിലുള്ള ഗണപതിയാണുള്ളത്. സർവ്വവിഘ്നവിനാശകനായ ഗണപതിഭഗവാനെ തൊഴുതശേഷമാണ് ഭക്തർ ശ്രീരാമനെ തൊഴാൻ പോകുന്നത്. ഓടുമേഞ്ഞ ചെറിയ ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ഗണപതിഭഗവാൻ കുടികൊള്ളുന്നു. അടുത്തായി വേറെയും ചില പടികൾ കാണാം. ഇത് തെക്കുഭാഗത്തുനിന്ന് വരുന്നവർക്കാണ്. ക്ഷേത്രം ദേവസ്വം ഓഫീസും ഈ ഭാഗത്തുതന്നെയാണ്. മലബാർ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ഒരു 'എ' ഗ്രേഡ് ദേവസ്വമാണ് തിരുവങ്ങാട് ദേവസ്വം. ക്ഷേത്രത്തിന് ഇരുവശവുമായി നിരവധി മരങ്ങളും ചെടികളും നിൽക്കുന്നത് കാണാം. ഇവ നന്നായി നോക്കിപ്പോരുന്നുണ്ട്. ====മതിലകം==== കിഴക്കേ ഗോപുരം കടന്നാൽ ആദ്യമെത്തുന്നത് വലിയ ആനക്കൊട്ടിലിലാണ്. സാമാന്യത്തിലധികം വലിപ്പമുള്ള ഈ ആനക്കൊട്ടിൽ, വടക്കൻ കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആനക്കൊട്ടിലുകളിലൊന്നാണ്. ഏകദേശം ആറ് ആനകളെ ഒന്നിച്ച് എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാനുള്ള സൗകര്യം ഇവിടെയുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലിനപ്പുറം ദീപസ്തംഭം. അതിനുമപ്പുറം മറ്റൊരു പ്രവേശനകവാടം കാണാം. സാധാരണയായി കേരളീയക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നും ഇങ്ങനെയുണ്ടാകാറില്ല. ഇരട്ടമതിലകമുള്ള ഏക ക്ഷേത്രമാണ് തിരുവങ്ങാട്. രണ്ടാം മതിലകത്തേയ്ക്കുള്ള പ്രവേശനകവാടത്തിന് മുകളിലായി ശ്രീരാമപട്ടാഭിഷേകത്തിന്റെ രൂപം ആലേഖനം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഏകദേശം പത്തേക്കർ വിസ്തീർണ്ണം വരുന്ന അതിവിശാലമായ മതിലകമാണ് തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രത്തിന്. ഈ മതിലകത്ത് നിരവധി മരങ്ങൾ തഴച്ചുവളരുന്നുണ്ട്. മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇവിടെ ഇരട്ട മതിലകമാണുള്ളത്. അതായത് പുറത്തുകൂടി വിശാലമായ ഒരു പ്രദക്ഷിണവഴിയും അകത്ത് മറ്റൊരു വഴിയും കാണാം. അകത്തെ വഴിയിൽ [[ഷർട്ട്]], [[ബനിയൻ]],[[ലുങ്കി]] മുതലായവ ധരിച്ചുകൊണ്ട് പ്രവേശിയ്ക്കുന്നത് നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. അകത്തെ പ്രദക്ഷിണവഴിയിലേയ്ക്ക് കടന്നാൽ ഭഗവദ്വാഹനമായ [[ഗരുഡൻ|ഗരുഡനെ]] ശിരസ്സിലേറ്റുന്ന ഉത്തുംഗമായ ചെമ്പുകൊടിമരമാണ് ശ്രദ്ധയിൽ പെടുന്നത്. ഏറെ കാലപ്പഴക്കമുള്ള ഈ കൊടിമരം, ഇന്ന് തിളക്കം നഷ്ടപ്പെട്ട നിലയിലാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. കൊടിമരത്തിനപ്പുറം ബലിക്കൽപ്പുര. ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ബലിക്കല്ല് ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ശീവേലിയ്ക്ക് അവസാനം ഇവിടെയാണ് ബലിതൂകുന്നത്. ബലിക്കല്ലിന് നല്ല വലുപ്പമുള്ളതിനാൽ പുറത്തുനിന്നുനോക്കിയാൽ വിഗ്രഹം കാണാൻ സാധിയ്ക്കില്ല. തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്താണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. നാഗരാജാവായി [[അനന്തൻ]] വാഴുന്ന ഈ സന്നിധിയിൽ കൂടെ നാഗയക്ഷിയും ചിത്രകൂടവുമുണ്ട്. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനം നൽകിയാണ് ഇവരുടെ പ്രതിഷ്ഠ. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നടയിൽ എടുത്തുപറയത്തക്ക കാഴ്ചകളൊന്നുമില്ല. വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് പ്രത്യേകം ശ്രീകോവിലിൽ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണു തന്നെയാണ് ഇവിടെയും പ്രതിഷ്ഠയെങ്കിലും [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണനായാണ്]] ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ കണ്ടുവരുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. വടക്കേ നടയിൽ ക്ഷേത്രമതിലത്തുതന്നെയായി പരസ്പരാഭിമുഖമായി രണ്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഒന്ന് ''വടക്കേടം'' എന്നും മറ്റേത് ''കിഴക്കേടം'' എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. വൈഷ്ണവമൂർത്തിയായ തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാളുടെ ക്ഷേത്രത്തിനടുത്തുള്ള ഈ രണ്ട് ശിവസന്നിധികൾ ശൈവ-വൈഷ്ണവ ഐക്യത്തിന്റെ പ്രതീകമായി നിലനിൽക്കുന്നു. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് ആദ്യത്തെ ശിവക്ഷേത്രത്തിന് തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രത്തെക്കാൾ പഴക്കമുണ്ട്. അഗസ്ത്യമഹർഷിയുടെ ശിഷ്യനായ ശ്വേതമഹർഷിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്ന് വിശ്വാസമുണ്ട്. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന ഇവിടെയുള്ള ശിവന്റെ രൗദ്രഭാവം മൂലം കിഴക്കുള്ള [[കോടിയേരി]] പോലുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി അഗ്നിബാധയുണ്ടായെന്നും അത് തടുക്കാനാണ് മറ്റൊരു ശിവക്ഷേത്രം പണിത് അവിടെ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയതെന്നും ഐതിഹ്യങ്ങളുണ്ട്. സംഗതി എന്തായാലും ഇരു ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലും ദർശനം നടത്തിയാലേ തിരുവങ്ങാട്ട് ദർശനം പൂർത്തിയാകൂ. [[ശിവരാത്രി]]യാണ് ഇരുക്ഷേത്രങ്ങളിലും പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷം. ===ശ്രീകോവിൽ=== ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ തീർത്ത ഇരുനില ശ്രീകോവിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലുള്ളത്. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത ഈ ശ്രീകോവിലിന്റെ ഇരുനിലകളും ചെമ്പുമേഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഇതിന് മുകളിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടങ്ങൾ ശോഭിച്ചുനിൽക്കുന്നു. ലോഗന്റെ കാലത്ത് അത് പിച്ചളയിലാകണം നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ടാകുക. അതാകണം അദ്ദേഹം 'പിച്ചള പഗോഡ' എന്ന പേര് ക്ഷേത്രത്തിന് നൽകാനും കാരണം. ശ്രീകോവിലിനകത്തേയ്ക്ക് കടക്കാൻ ഇവിടെ നാല് സോപാനപ്പടികളുണ്ട്. ഇവ നിലവിൽ പിച്ചളയിൽ പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന്റെ വാതിലുകളും പൂർണ്ണമായും സ്വർണ്ണം പൂശിവച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. അകത്ത് മൂന്നുമുറികളാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ഇവയിൽ ആദ്യത്തെ മുറി, ശ്രീകോവിലിൽ പ്രവേശനാർഹതയുള്ള [[മൂത്തത്]] അടക്കമുള്ള പരിചാരകർക്കാണ്. രണ്ടാമത്തെ മുറി, ഒരു ഇടനാഴിയാണ്. മൂന്നാമത്തെ മുറിയാണ്, വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. ഏകദേശം ആറടി ഉയരം വരുന്ന ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണുവിഗ്രഹത്തിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ശ്രീരാമസ്വാമി വാഴുന്നു. രാക്ഷസസഹോദരന്മാരായ ഖര-ദൂഷണ-ത്രിശ്ശിരസ്സുക്കളെയും അവരുടെ മൂവായിരത്തിലധികം വരുന്ന പടയെയും വധിച്ചശേഷം അത്യുഗ്രഭാവത്തിൽ നിൽക്കുന്ന ശ്രീരാമനായാണ് സങ്കല്പം. ചതുർബാഹുവായ ഭഗവാന്റെ പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ [[സുദർശനചക്രം|സുദർശനചക്രവും]] പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[പാഞ്ചജന്യം]] എന്ന [[ശംഖ്|ശംഖും]] മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[കൗമോദകി]] എന്ന [[ഗദ]]യും ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്. മുന്നിലെ വലതുകൈ ഉപയോഗിച്ച് ഭഗവാൻ, ഭക്തരെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുന്നു. തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ എന്നാണ് ചക്രവർത്തിസ്വരൂപനായ ഇവിടത്തെ ശ്രീരാമസ്വാമി അറിയപ്പെടുന്നത്. ഐമ്പെരുമാൾമാർ എന്നറിയപ്പെടുന്ന കണ്ണൂർ ഭാഗത്തെ അഞ്ച് പെരുമാക്കന്മാരിൽ ഒരാളാണ് തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ. [[കൊട്ടിയൂർ ശിവക്ഷേത്രങ്ങൾ|കൊട്ടിയൂർ]], [[തളിപ്പറമ്പ് രാജരാജേശ്വരക്ഷേത്രം|തളിപ്പറമ്പ്]], [[തൃച്ചംബരം ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം|തൃച്ചംബരം]], [[പയ്യന്നൂർ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം|പയ്യന്നൂർ]] എന്നീ സ്ഥലങ്ങളിലാണ് മറ്റുള്ള നാല് പെരുമാക്കന്മാർ കുടികൊള്ളുന്നത്. ഇവർ ഭരിയ്ക്കുന്ന ഭാഗങ്ങളെല്ലാം കൂടി '''ഐമ്പെരുമാളിടം''' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷേത്രങ്ങൾ നാടുഭരിച്ചിരുന്ന ഒരു കാലത്ത് [[കോലത്തുനാട്|കോലത്തുനാടിന്റെ]]യും [[കോട്ടയം രാജവംശം|കോട്ടയം രാജവംശത്തിന്റെയും]] നാല് അതിർത്തികൾ കാത്തിരുന്ന പെരുമാക്കന്മാരായിരുന്നു ഇവർ എന്നും പറയപ്പെടുന്നു. അലങ്കാരസമയത്ത് [[ചെത്തി]], [[മന്ദാരം]], [[തുളസി]], [[താമര]] തുടങ്ങിയ പൂക്കൾ കൊണ്ടുള്ള വലിയ മാലകളും സ്വർണ്ണ-രത്നാഭരണങ്ങളും ചാർത്തിനിൽക്കുന്ന വിഗ്രഹത്തിന്റെ ഭംഗി അവർണ്ണനീയമാണ്. അങ്ങനെ, വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ മൂലതേജസ്സിനെ മുഴുവൻ ആവാഹിച്ചുകൊണ്ട് തിരുവങ്ങാട്ട് പെരുമാൾ ശ്രീലകത്ത് വാഴുന്നു. ശ്രീകോവിൽ, അതിമനോഹരമായ നിരവധി ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും ദാരുശില്പങ്ങളും കൊണ്ട് അലംകൃതമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. [[രാമായണം]], [[മഹാഭാരതം]], [[ഭാഗവതം]] തുടങ്ങിയ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി രംഗങ്ങൾ ഇവിടെ ചിത്ര-ശില്പരൂപങ്ങളിൽ പുനർജനിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, വിവിധ കാലത്തെ മനുഷ്യരുടെ ജീവിതരീതികളും, ഭൂതമാല, പക്ഷിമാല, മൃഗമാല തുടങ്ങിയ രൂപങ്ങളും ഇവിടെ കാണാവുന്നതാണ്. ശ്രീകോവിലിന്റെ മേൽക്കൂരയിൽ കിഴക്കുഭാഗത്ത് ബ്രഹ്മാവിന്റെയും തെക്കുഭാഗത്ത് ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെയും പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് [[നരസിംഹം|നരസിംഹമൂർത്തിയുടെയും]] വടക്കുഭാഗത്ത് [[ഇന്ദ്രൻ|ഇന്ദ്രന്റെയും]] രൂപങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവ അതാത് ദിക്കുകളെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നു. ഇതേ ശ്രീകോവിലിൽ, തെക്കുഭാഗത്തെ ഇടനാഴിയിലാണ് ശിവസ്വരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെയും ഗണപതിയുടെയും പ്രതിഷ്ഠകളുള്ളത്. സാധാരണയായി ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിൽ വരാറുള്ള ദക്ഷിണാമൂർത്തിപ്രതിഷ്ഠ, ഒരു വൈഷ്ണവദേവാലയത്തിൽ വരുന്നത് അത്യപൂർവ്വമാണ്. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ഒരു [[ശിവലിംഗം|ശിവലിംഗമാണ്]] ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഗണപതിവിഗ്രഹത്തിനും ഏകദേശം ഇതേ ഉയരമാണ്. ചതുർബാഹുവായ ഭഗവാന്റെ പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ [[മഴു|മഴുവും]] പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[കയർ|കയറും]] മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ [[മോദകം|മോദകവും]] കാണാം. മുന്നിലെ വലതുകൈ അഭയമുദ്രാങ്കിതമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിൽ ഗണപതിപ്രീതിയ്ക്കായി നിത്യേന ഗണപതിഹോമം നടത്താറുണ്ട്. ===നാലമ്പലം=== ശ്രീകോവിലിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നാലമ്പലം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അതിവിശാലമായ നാലമ്പലമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത നാലമ്പലത്തിന്റെ മേൽക്കൂര പൂർണ്ണമായും ഓടുമേഞ്ഞിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന് പ്രത്യേകമായി ഒരു തറ കൂടി പണിതിട്ടുണ്ടെന്നത് ശ്രദ്ധേയമായ കാഴ്ചയാണ്. കിഴക്കുനിന്ന് നാലമ്പലത്തിനകത്തേയ്ക്കുള്ള പ്രവേശനകവാടത്തിന് ഇരുവശവുമായി വിളക്കുമാടങ്ങൾ പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവയിൽ തെക്കുഭാഗത്തെ വാതിൽമാടത്തിൽ വച്ചാണ് നിത്യേനയുള്ള ഗണപതിഹോമം അടക്കമുള്ള ഹോമങ്ങൾ നടക്കുന്നത്. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിൽ നാമജപവും വാദ്യമേളങ്ങളും നടക്കുന്നു. നാലമ്പലം പോലെ അതിവിശാലമാണ് ഇവിടെയുള്ള രണ്ട് വാതിൽമാടങ്ങളും. ഇതിൽ വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിൽ ഒരുഭാഗത്ത് നിരവധി ദേവതകളുടെ ചിത്രങ്ങൾ കാണാവുന്നതാണ്. ഇതിന് മുന്നിലാണ് നാമജപവും [[നവരാത്രി|നവരാത്രിക്കാലത്ത്]] വിദ്യാരംഭവും കർക്കടകത്തിൽ [[രാമായണം|രാമായണപാരായണവും]] നടക്കുന്നത്. മറുഭാഗത്ത് പൂജാസമയമൊഴികെയുള്ളപ്പോൾ [[ചെണ്ട]], [[മദ്ദളം]], [[തിമില]], [[ഇടയ്ക്ക]], [[ചേങ്ങില]], [[ഇലത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ തൂക്കിയിട്ടിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. ==== നമസ്കാരമണ്ഡപം ==== ശ്രീകോവിലിന് നേരെമുന്നിൽ അതിവിശാലമായ നമസ്കാരമണ്ഡപവും കാണാം. ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ നിർമ്മിച്ച ഇവിടെയുള്ള നമസ്കാരമണ്ഡപം, അതിമനോഹരമായ ദാരുശില്പങ്ങൾ കൊണ്ട് അലംകൃതമാണ്. രാമായണം, [[മഹാഭാരതം]], [[ശ്രീമദ്ഭാഗവതം]] തുടങ്ങിയ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി കഥകൾ ഇവിടെ ശില്പങ്ങളായി പുനർജനിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ മണ്ഡപത്തിന്റെ വടക്കുകിഴക്കേ മൂലയിൽ മരം കൊണ്ടുതീർത്ത ഒരു കൂട്ടിലാണ് ശ്രീപോർക്കലീദേവിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. കണ്ണൂർ ജില്ലയുടെ കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന, അടുത്തകാലത്ത് ലോകപ്രസിദ്ധി നേടിയമുഴക്കുന്ന് മൃദംഗശൈലേശ്വരീക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠയാണിത്. ഒരു വാൽക്കണ്ണാടിയുടെ രൂപത്തിലാണ് ദേവിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ദേവിയ്ക്ക് നനച്ച അരി നേദിയ്ക്കുന്നതാണ് പ്രധാന വഴിപാട്. ഇത് '''അരിത്ലാവൽ''' എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ഇതുകൂടാതെ തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ അതേപോലെയുള്ള കൂട്ടത്തിൽ ഹനുമാൻ സ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയും കാണാം. ഭക്തഹനുമാന്റെ രൂപത്തിലുള്ള വളരെ ചെറിയൊരു വിഗ്രഹമാണിവിടെ. അരയടിയേ ഉയരം വരൂ. ഇരുകൈകളും കൂപ്പിനിൽക്കുന്ന ഹനുമാൻ, കൂപ്പുകൈകൾക്കിടയിലൂടെ ഗദ പിടിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. വടമാല, വെറ്റിലമാല, അവിൽ നിവേദ്യം തുടങ്ങിയവയാണ് ഹനുമാന്റെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. ==== തിടപ്പള്ളിയും തേവാരപ്പുരയും ==== തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ പതിവുപോലെ [[തിടപ്പള്ളി]] പണിതിട്ടുണ്ട്. നിത്യപൂജകൾക്കുള്ള നിവേദ്യം ഇവിടെയുണ്ടാക്കുന്നു. ഇതിന് സമീപം പ്രത്യേകം തീർത്ത ശ്രീകോവിലിൽ പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹം, ബാലസുബ്രഹ്മണ്യരൂപത്തിലാണ്. വലതുകൈ കൊണ്ട് ഭക്തരെ അനുഗ്രഹിയ്ക്കുന്ന ഭഗവാൻ, ഇടതുകൈ അരയിൽ കുത്തിനിൽക്കുന്നു. വലത്തെ ചുമലിലാണ് ആയുധമായ [[വേൽ]] കാണുന്നത്. പാലഭിഷേകം, പഞ്ചാമൃതം, നാരങ്ങാമാല തുടങ്ങിയവയാണ് സുബ്രഹ്മണ്യന്നുള്ള പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. എല്ലാ മാസവും വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ [[ഷഷ്ഠി]] ഇവിടെ അതിവിശേഷമാണ്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് മേൽക്കൂരയില്ലാത്ത ഒരു ശ്രീകോവിലിൽ ധർമ്മശാസ്താവിന്റെ പ്രതിഷ്ഠയും കാണാം. [[പൂർണ്ണ]], [[പുഷ്കല]] എന്നീ പത്നിമാർക്കൊപ്പമുള്ള ഗൃഹസ്ഥനായ ശാസ്താവിനെയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ശിവലിംഗതുല്യമായ മൂന്ന് രൂപങ്ങളാണ് മൂവരെയും പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നത്. ഏകദേശം രണ്ടടി ഉയരം കാണും. മേൽക്കൂരയില്ലാത്ത ശ്രീകോവിലായതിനാൽ ഭഗവാനെ വനശാസ്താവായും സങ്കല്പിയ്ക്കുന്നു. ഇവിടെ വച്ചാണ് [[ശബരിമല]] തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. വടക്കുഭാഗത്ത് നെടുനീളത്തിൽ ഒരു ഭജനപ്പുര കാണാം. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് ഇത്തരത്തിൽ ഒരു ഭാഗം അത്യപൂർവ്വമാണ്. ഇതിന്റെ ഒരു ഭാഗത്ത് രാമായണകഥകൾ ചുവർചിത്രരൂപത്തിൽ വരച്ചുചേർത്തിട്ടുണ്ട്. അതിമനോഹരമായ ചിത്രങ്ങളാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. [[രാവണൻ]] അടക്കമുള്ള രാക്ഷസന്മാരുടെ ഉപദ്രവവിവരങ്ങൾ ദേവന്മാർ മഹാവിഷ്ണുവിനെ അറിയിയ്ക്കുന്നതുമുതൽ ശ്രീരാമന്റെ വൈകുണ്ഠാരോഹണം വരെ ഇവിടെ കാണാവുന്നതാണ്. ഈ ഭജനപ്പുരയുടെ പടിഞ്ഞാറേ അറ്റത്ത് നിരവധി തേവാരമൂർത്തികളുടെ പ്രതിഷ്ഠകൾ കാണാം. മുമ്പ് ഇവിടെയുണ്ടായിരുന്ന ഭജനമഠത്തിൽ സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന ഈ മൂർത്തികളെ പിന്നീട് ഇങ്ങോട്ട് മാറ്റിയതാണെന്നാണ് കഥ. ഇവർക്ക് നിത്യേന വിശേഷാൽ പൂജകൾ നടത്തിപ്പോരുന്നുണ്ട്. വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ [[കിണർ|ക്ഷേത്രക്കിണർ]] പണിതിട്ടുണ്ട്. അഭിഷേകത്തിനുള്ള ജലം ഇവിടെ നിന്നാണ് എടുക്കുന്നത്. ==== അകത്തെ ബലിവട്ടം ==== {{പ്രധാന ലേഖനം|ബലിക്കല്ല്}} ശ്രീകോവിലിന് ചുറ്റുമായി അകത്തെ ബലിവട്ടം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അഷ്ടദിക്പാലകർ (കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിരൃതി]], പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]] & [[ചന്ദ്രൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]]), [[സപ്തമാതൃക്കൾ]] (തെക്കുഭാഗത്ത് ഒറ്റക്കല്ലിൽ - കിഴക്കുനിന്ന് [[ബ്രാഹ്മി]], [[മഹേശ്വരി]], [[കൗമാരി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[വരാഹി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്ന ക്രമത്തിൽ), [[വീരഭദ്രൻ]] (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - കിഴക്കുഭാഗത്ത്), ഗണപതി (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത്), ബ്രഹ്മാവ് (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ), അനന്തൻ (തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനും പടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), ശാസ്താവ് (തെക്കിനും തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), സുബ്രഹ്മണ്യൻ (പടിഞ്ഞാറിനും വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), ദുർഗ്ഗ (വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനും വടക്കിനുമിടയിൽ), [[നിർമ്മാല്യധാരി]] (വടക്കിനും വടക്കുകിഴക്കിനുമിടയിൽ ശിവലിംഗരൂപത്തിൽ - ഇവിടെ [[വിഷ്വക്സേനൻ]]) എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകൾ ഇവിടെ കാണാം. ശീവേലിസമയത്ത് ഇവയിൽ ബലിതൂകുന്നു. വൈഷ്ണവദേവാലയമായതിനാൽ ഇവരെക്കൂടാതെ '''ഉത്തരമാതൃക്കൾ''' എന്നൊരു സങ്കല്പവും ഇവിടെയുണ്ട്. ഭാഗീശ്വരി, ക്രിയ, കീർത്തി, ലക്ഷ്മി, സൃഷ്ടി, വിദ്യ, ശാന്തി എന്നിവരാണ് ഉത്തരമാതൃക്കൾ. സപ്തമാതൃക്കൾ നിൽക്കുന്ന ദിക്കിന്റെ എതിർവശത്ത്, അതായത് വടക്കുവശത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതുകൊണ്ടാണ് ഇവരെ ഉത്തരമാതൃക്കൾ എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്നത്. സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം അംഗരക്ഷകരായി വീരഭദ്രനും ഗണപതിയുമുള്ളപോലെ ഇവർക്കൊപ്പം ശ്രീധരൻ, അശ്വമുഖൻ എന്നീ ദേവന്മാരുണ്ട്. ഇവരെ സാധാരണയായി ബലിക്കല്ലുകളുടെ രൂപത്തിൽ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കാറില്ല. എങ്കിലും ശീവേലിസമയത്ത് ഇവർക്കും ബലിതൂകും. ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭേദങ്ങളാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. തന്മൂലം അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും തൊട്ട് തലയിൽ വയ്ക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. == നിത്യപൂജകൾ == നിത്യേന അഞ്ചുപൂജകളും മൂന്നുശീവേലികളുമുള്ള മഹാക്ഷേത്രമാണ് തിരുവങ്ങാട് ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം. പുലർച്ചെ നാലുമണിയ്ക്കുള്ള നിയമവെടിയോടെയും പിന്നീട് ഏഴുതവണയുള്ള [[ശംഖ് (വാദ്യം)|ശംഖുവിളിയോടെയും]] [[തവിൽ]], [[നാദസ്വരം]], [[ഇടുതുടി]], [[കുഴിത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളുടെയും ഭഗവാനെ പള്ളിയുണർത്തിയശേഷം അഞ്ചുമണിയ്ക്ക് നടതുറക്കുന്നു. നിർമ്മാല്യദർശനമാണ് ആദ്യത്തെ ചടങ്ങ്. തലേന്ന് ചാർത്തിയ അലങ്കാരങ്ങളോടുകൂടി നിൽക്കുന്ന വിഗ്രഹം കണ്ട് ഭക്തർ നിർവൃതിയടയുന്നു. പിന്നീട് അഭിഷേകച്ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുകയായി. ആദ്യം എള്ളെണ്ണ കൊണ്ടും, പിന്നീട് ശംഖിലെ തീർത്ഥം കൊണ്ടും, അതിനുശേഷം ഇഞ്ച കൊണ്ടും, അവസാനം സ്വർണ്ണക്കലശത്തിലെ ജലം കൊണ്ടും നടക്കുന്ന അഭിഷേകങ്ങൾക്കുശേഷം ആദ്യനിവേദ്യങ്ങളായി [[മലർ]], [[ശർക്കര]], [[കദളിപ്പഴം]] എന്നിവ നേദിയ്ക്കുന്നു. ==ചിത്രങ്ങൾ== <gallery> File:ThiruvangadTempleFrontView 2834.JPG|തിരുവങ്ങാട് ക്ഷേത്രം, തലശ്ശേരി, മുൻവശത്തുനിന്നുള്ള ദൃശ്യം File:ThiruvangadTempleFrontView 2832.JPG|കുളത്തിനു മുമ്പിൽ നിന്നുള്ള ദൃശ്യം File:Thiruvan temple sloka.jpg |ക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് ഉള്ള വന്ദനശ്ലോകം ദൃശ്യം File:Thiruvangad temple.jpg|പുറത്തുനിന്നുള്ള ദൃശ്യം File:Thiruvan temple gopuram1.jpg |മതിലകത്തെ ദൃശ്യം File:Thiruvan board.jpg |പുറത്തുവച്ച ബോർഡ്- സ്ഥലവിവരങ്ങൾ കാണാം File:Thiruvan al 4sw.jpg |തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvan al 3.jpg |വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvan al 2.jpg |തെക്കുകിഴക്ക്ഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvan al.jpg |വടക്കുകിഴക്ക്ഭാഗത്തെ ആൽ File:Thiruvangad pond.jpg |കുളത്തിന്റെ ദൃശ്യം File:Thiruvan temple1.jpg |ദൂരത്തു നിന്നുള്ള ദൃശ്യം </gallery> == പുറത്തുനിന്നുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Sree Ramaswami Temple}} * [http://wikimapia.org/s/#y=11745592&x=75503436&z=18&l=0&m=a ഉപഗ്രഹ ചിത്രം] * http://www.sreeramtemple.com/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071126064344/http://www.sreeramtemple.com/index.html |date=2007-11-26 }} == അവലംബം == <references/> == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> </div> {{കണ്ണൂർ - സ്ഥലങ്ങൾ}} {{Hindu-temple-stub}} [[വർഗ്ഗം:കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശ്രീരാമക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ആരാധനാലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] lto8qbobavl8rhh982co19sp5zii8bl 0 10040 4081061 3931441 2024-04-25T17:33:12Z BiegeBadger 181607 Added content wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellappally Natesan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = Indian | other_names = | known_for = General secretary of SNDP Yogam | religion = [[Hindu]], | occupation = [[Business]], [[Social Service]] }} [[എസ്.എൻ.ഡി.പി|എസ്.എൻ.ഡി.പി.യോഗം]], [[ശ്രീനാരായണ ട്രസ്റ്റ്|എസ്.എൻ ട്രസ്റ്റ്]] എന്നിവയുടെ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയാണ് '''വെള്ളാപ്പള്ളി നടേശൻ'''. തുടർച്ചയായി മൂന്നു തവണ എസ്.എൻ.ഡി.പി യോഗത്തിന്റെ മുഖ്യകാര്യനിർവ്വാഹകനായി അദ്ദേഹം തെരെഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [[1937]] [[സെപ്റ്റംബർ 10]]-ന്‌‍ [[ആലപ്പുഴ|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] [[കണിച്ചുകുളങ്ങര|കണിച്ചുകുളങ്ങരയിൽ]] ജനനം.വെള്ളാപ്പള്ളി കേശവനും ദേവകിയും ആണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാപിതാക്കൾ. ഇവരുടെ പന്ത്രണ്ടു മക്കളിൽ ഏഴാമനാണ് നടേശൻ.<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> പ്രീതിയാണ് ഭാര്യ. തുഷാർ, വന്ദന, പരേതനായ വിനീത് എന്നിവർ മക്കളും. == അവലംബം == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] nx3bs7cxka7z17ne5a7u7q6u90jldqg 4081062 4081061 2024-04-25T17:42:43Z BiegeBadger 181607 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellappally Natesan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = | occupation = [[Business]], [[Social Service]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [[എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം|SNDP Yogam]] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. തുടർച്ചയായി മൂന്നു തവണ എസ്.എൻ.ഡി.പി യോഗത്തിന്റെ മുഖ്യകാര്യനിർവ്വാഹകനായി അദ്ദേഹം തെരെഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [[1937]] [[സെപ്റ്റംബർ 10]]-ന്‌‍ [[ആലപ്പുഴ|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] [[കണിച്ചുകുളങ്ങര|കണിച്ചുകുളങ്ങരയിൽ]] ജനനം.വെള്ളാപ്പള്ളി കേശവനും ദേവകിയും ആണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാപിതാക്കൾ. ഇവരുടെ പന്ത്രണ്ടു മക്കളിൽ ഏഴാമനാണ് നടേശൻ.<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> പ്രീതിയാണ് ഭാര്യ. തുഷാർ, വന്ദന, പരേതനായ വിനീത് എന്നിവർ മക്കളും. == അവലംബം == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] ic3a7omaam4o3jzr6qfamzsrq1qno1z 4081064 4081062 2024-04-25T17:51:06Z BiegeBadger 181607 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellappally Natesan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = [[Social services]] | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]] [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [[എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം|SNDP Yogam]] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. He has been elected as the chief executive of the SNDP meeting for three consecutive times. He was born on September 10,1937 in [[കണിച്ചുകുളങ്ങര|Kanichukulangara]] , [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife. and sons Tushar, Vandana and late Vineet == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] 9hu4avpvwkdk7fxhqx07b4rk2coe92n 4081067 4081064 2024-04-25T17:53:25Z BiegeBadger 181607 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellappally Natesan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]], [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [[എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം|SNDP Yogam]] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. He has been elected as the chief executive of the SNDP meeting for three consecutive times. He was born on September 10,1937 in [[കണിച്ചുകുളങ്ങര|Kanichukulangara]] , [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children. <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife. and sons Tushar, Vandana and late Vineet == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] 55tbd2pq78fscvfsc51te63tp64zj1g 4081068 4081067 2024-04-25T17:56:31Z BiegeBadger 181607 Added content wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellapally Nadeshan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]], [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [[എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം|SNDP Yogam]] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. He has been elected as the chief executive of the SNDP meeting for three consecutive times. He was born on September 10,1937 in [[Kanichukulangara |Kanichukulangara]] , [[Alappuzha district|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children. <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife. and sons Tushar, Vandana and late Vineet == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] 9u4mb6ctqi57y1587yogt2ebwlekogl 4081069 4081068 2024-04-25T17:59:06Z BiegeBadger 181607 Content added wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellapally Nadeshan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]], [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [[SNDP Yogam|SNDP Yogam]] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. He has been elected as the chief executive of the SNDP meeting for three consecutive times. He was born on September 10, 1937 in [[Kanichukulangara |Kanichukulangara]] , [[Alappuzha district|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children. <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife and has three children; two sons named Tushar and Vineet, and a daughter named Vandana == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] gzigu6fv9jv9cs9cxozak65crb66x3i 4081070 4081069 2024-04-25T18:01:17Z BiegeBadger 181607 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellapally Nadeshan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]], [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [[എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം|SNDP Yogam]] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. He has been elected as the chief executive of the SNDP meeting for three consecutive times. He was born on September 10, 1937 in [[Kanichukulangara |Kanichukulangara]] , [[Alappuzha district|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children. <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife and has three children; two sons named Tushar and Vineet, and a daughter named Vandana == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] 668tdmalybs3nci71xzlvromn2f461j 4081073 4081070 2024-04-25T18:05:03Z BiegeBadger 181607 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellapally Nadeshan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]], [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Sree_Narayana_Dharma_Paripalana_Yogam SNDP Yogam] and [[Sree Narayana Trust|SN Trust]]. He has been elected as the chief executive of the SNDP meeting for three consecutive times. He was born on September 10, 1937 in [[Kanichukulangara |Kanichukulangara]] , [[Alappuzha district|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children. <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife and has three children; two sons named Tushar and Vineet, and a daughter named Vandana == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] 5nm9u9ym8gxk95l934j61gdkl6hkcme 4081076 4081073 2024-04-25T18:11:26Z BiegeBadger 181607 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vellapally Nadeshan}}{{Infobox person | name = Vellapally Nadeshan | image = Vellappally_Natesan_2013_1.JPG | alt = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1937|09|10}} | birth_place = [[Kanichukulangara]], [[Alappuzha]], [[Kerala]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = [[Indian]] | other_names = | known_for = | religion = [[Hindu]] | occupation = [[Business]], [[General secretary of SNDP Yogam]] }} '''Vellappally Nadeshan''' is the general secretary of [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Sree_Narayana_Dharma_Paripalana_Yogam SNDP Yogam] and [https://sreenarayana.com/sn-trust/ SN Trust]. He has been elected as the chief executive of the yogam for three consecutive times. He was born on September 10, 1937 in [[Kanichukulangara |Kanichukulangara]] , [[Alappuzha district|Alappuzha district]] .His parents are Vellapally Keshavan and Devaki. Natesan is the seventh of their twelve children. <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010629/http://www.hindu.com/2006/02/10/stories/2006021014921000.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-09-09 |archive-date=2012-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107010640/http://www.hindu.com/2007/11/20/stories/2007112052020300.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Vellappally Natesan's journey: Bar owner to rising force of Kerala politics|url=https://indianexpress.com/article/india/india-others/vellappally-natesans-journey-bar-owner-to-rising-force-of-kerala-politics/|accessdate=2 April 2019|work=[[The Indian Express]]|date=3 October 2015}}</ref> Preeti is his wife and has three children; two sons named Tushar and Vineet, and a daughter named Vandana == References == {{commonscat|Vellapally Natesan}} [[വർഗ്ഗം:1937-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സെപ്റ്റംബർ 10-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:എസ്.എൻ.ഡി.പി. യോഗം ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] cvwv7n4xw6acbrj3968fwe0edhku3ob 0 12705 4081103 4019180 2024-04-25T23:06:58Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Mavelikkara}} {{Infobox settlement | name = മാവേലിക്കര | native_name = | native_name_lang = ml | other_name = | settlement_type = [[നഗരം]] | image_skyline = {{Photomontage | photo1a =Kettukazhcha.jpg{{!}}Alappuzha beach pier | photo1b = Achankovilar at mattam narasimha.JPG{{!}}Light house of Alappuzha | photo2a = ChettikulangaraTemple.jpg{{!}}Alappuzha Medical College | photo3a = CSI Christ Church, Mavelikara.jpg{{!}}Alappuzha loves wikimedia | photo3b = Bishophodgesmavelikara.jpg{{!}}Alleppey canal | photo4a = Budha mavelikara kerala.jpg{{!}}Nehru Trophy Boat Race | photo5a = Railway Line.jpg{{!}}Boating centre | photo5b = Raja Ravi Varma.jpg{{!}}Commercial canal in Alleppey west | spacing = 2 | position = center | color_border = black | color = black | size = 325 | foot_montage = മുകളിൽ നിന്ന് താഴേക്ക് , [[കെട്ടുകാഴ്ച]][[അച്ചകോവിലാർ]], [[ചെട്ടികുളങ്ങര അമ്പലം]], സിഎസ്.ഐ. പള്ളി, ബിഷപ് ഹൗസ്, മാവേലിക്കരയിലെ ബുദ്ധപ്രതിമ, മവേലിക്കര റെയിൽ ശ്റ്റേഷൻ, [[രാജാ രവി വർമ്മ]] }} | nickname = "'''ഓടനാട്,ഓണാട്ടുകര, ഓണനാട്'''" | image_map = | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = 9.269 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 76.33 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = inline,title | subdivision_type = രാജ്യം | subdivision_name = {{flag|ഇന്ത്യ}} | subdivision_type1 = [[States and territories of India|സംസ്ഥാനം]] | subdivision_name1 = [[Kerala]] | subdivision_type2 = [[List of regions of India|പ്രദേശം]] | subdivision_name2 = മധ്യ തിരുവിതാംകൂർ| subdivision_type3 = [[List of districts of India|ജില്ല]] | subdivision_name3 = [[ആലപ്പുഴ ജില്ല]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | leader_title = ജില്ലാ കളക്റ്റർ | leader_name = നരസിംഹുഗാരി റ്റി എൽ റെഡ്‌ഡി ഐ.എ.എസ്. | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 11 | population_total = | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Malayalam language|മലയാളം]], [[English language|ഇംഗ്ലീഷ്]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = | area_code_type = Telephone code | area_code = | registration_plate = KL-31 | blank1_name_sec1 = [[Human sex ratio|Sex ratio]] | blank1_info_sec1 = 1079 [[male|♂]]/[[female|♀]] | website = | footnotes = }} [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] താലൂക്കും, ഒരു മുനിസിപ്പൽ നഗരവുമാണ് '''മാവേലിക്കര'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Mavelikara''' . ആലപ്പുഴ ജില്ലയുടെ തെക്കേ അതിർത്തിയിൽ മഹത്തായ കോട്ട അഥവാ വേലി നിലനിന്നിരുന്ന നാട് എന്നർത്ഥത്തിലാണ് മാവേലിക്കര എന്ന പേരു ലഭിക്കുന്നത്. എന്നാൽ മഹാബലിക്കര എന്ന പേര് ലോപിച്ചാണ് മാവേലിക്കര ആയത് എന്നാണ് പഴമക്കാർ പറയുന്നത്‌. പ്രസിദ്ധമായ [[ചെട്ടികുളങ്ങര ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം|ചെട്ടികുളങ്ങര ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രവും]] അതിനോടനുബന്ധിച്ചു നടക്കുന്ന കുംഭഭരണി ഉത്സവവും ഇവിടെയാണ്. ==സ്ഥലനാമോത്പത്തി== വലിയ കോട്ട നിലനിന്നിരുന്ന സ്ഥലം എന്നർത്ഥമാണ് മാവേലിക്കര നൽകുന്നത്. പുരാതനകാലത്ത് സ്ഥല സംരക്ഷണത്തിനായി വേലി കെട്ടി മറച്ചിരുന്നു. പാറകൊണ്ട് ഉണ്ടാക്കുന്ന കോട്ടകൾ കേരളത്തിൽ അക്കാലത്ത് അപ്രസക്തമായിരുന്നു. വലിയ വേലികളും കുറ്റിക്കോട്ടയും ആണ് പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നത്. <ref> {{cite book |last=വാലത്ത്|first=വി.വി.കെ.|authorlink=വി.വി.കെ. വാലത്ത്|coauthors= |title=കേരളത്തിലെ സ്ഥലനാമചരിത്രങ്ങൾ എറണാകുളം ജില്ല |year=1991|publisher=കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി|location= തൃശ്ശൂർ|isbn= 81-7690-105-9 }} </ref> അത്തരത്തിൽ മഹാ വേലി കൊണ്ട് സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ട കരയാണ് മാവേലിക്കര. മാവേലിക്കര എന്ന സ്ഥലനാമത്തിന്റെ ഉത്ഭവത്തെക്കുറിച്ച് നിരവധി നിഗമനങ്ങളുണ്ട്. “മാ” എന്നാൽ മഹാലക്ഷ്മിയെന്നൊരു അർത്ഥമുണ്ട്. “വേലി” എന്ന പദത്തിനാകട്ടെ കാവൽ എന്ന അർത്ഥവും. ഐശ്വര്യദേവതയായ മഹാലക്ഷ്മി കാവൽ നിൽക്കുന്ന നാട് എന്ന അർത്ഥത്തിലാണ് മാവേലിക്കര എന്ന സ്ഥലനാമമുണ്ടായതെന്ന ഐതിഹ്യത്തിന്റെ പിന്നിലെ കഥ ഇതാണ്. എന്നാൽ “മാ” യും, “വേലി” യും സംഘകാലത്തെ അളവുകോലുകൾ ആയിരുന്നുവത്രെ.{{Fact}} അതിനാൽ, അളന്നാൽ തീരാത്തത്ര നെല്ലു വിളയുന്ന സ്ഥലം അഥവാ അതിരില്ലാത്ത കര എന്ന അർത്ഥത്തിൽ മാവേലിക്കര എന്ന സ്ഥലനാമമുണ്ടായി. കുടല്ലൂർ ദേശത്ത് ഭരണം നടത്തിയിരുന്ന മാവേലി രാജവംശത്തിന്റെ അധികാരാതിർത്തിയിലുൾപ്പെട്ടിരുന്ന സ്ഥലമായതിനാലാണ് മാവേലിക്കര എന്ന സ്ഥലനാമമുണ്ടായതെന്നു വ്യത്യസ്തമായ മറ്റൊരു അഭിപ്രായവും കേൾക്കുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ മാവേലിക്കരയും, [[മാവേലി|മാവേലിയും]] തമ്മിൽ പേരിലുള്ള സമാനത മാത്രമേയുള്ളൂ എന്നാണ് ചരിത്രമതം.<ref>{{Cite web |url=http://lsgkerala.in/mavelikarablock/history/ |title=മാവേലിക്കര ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് വെബ്‌സൈറ്റ് |access-date=2013-01-10 |archive-date=2013-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130715202410/http://lsgkerala.in/mavelikarablock/history/ |url-status=dead }}</ref> മധുര ഉൾപ്പെട്ട പാണ്ഡ്യനാട്ടീൽ മാവേലിവാണാതിരായർ എന്ന ഒരു ഇടപ്രഭുവംശക്കാരാണ് ആലപ്പുഴയിലെ മാവേലിക്കര സ്ഥാപിച്ചതെന്നു ശങ്കു അയ്യർ വാദിക്കുന്നു. <ref name=":0">എസ്. ശങ്കു അയ്യർ; കേരളചരിത്രത്തിലെ ചില അജ്ഞാത ഭാഗങ്ങൾ 1963 പേജ് 113. </ref> == ചരിത്രം == [[പ്രമാണം:Achencoivil river.jpg|ലഘുചിത്രം|അച്ചൻകോവിലാർ]]ആയ് രാജാക്കന്മാർ ഭരിച്ചിരുന്ന മാവേലിക്കര എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ കുലശേഖര അൾവാക്കളുടെ നാടുവാഴികളായ ഓടനട്ടു രാജാക്ാൻമാരാണ് നയിച്ചിരുന്നത്. പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ കണ്ടിയൂർ ആസ്ഥാനമാക്കിയിരുന്ന ഓടനാട് രാജാക്കന്മാർ കായംകുളം അടുത്തുള്ള എരുവയിലേക്ക് ആസ്ഥാനം മാറ്റുന്നതു വരെ ഈ പ്രദേശം കേരളത്തിലെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയുടെ നെടും തൂണ്ട് ആയിരുന്നു. കേരള സംസ്ഥാനത്തെ ആദ്യത്തെ മുനിസിപ്പാലിറ്റികളിലൊന്നാണിത്. ട്രാവങ്കൂർ രാജവംശവുമായുള്ള അടുപ്പം നിമിത്തം നിരവധി വികസന പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഇവിടെ ആദ്യമേ നടപ്പിൽ വരുത്തിയിരുന്നു. === ആദ്യകാലം === ക്രിസ്തുവർഷത്തിന്റെ ആദ്യ നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ തിരുവനന്തപുരം മുതൽ തിരുവല്ലയുടെ വടക്കുഭാഗങ്ങൾ വരെ പരന്ന് കിടന്ന് ആയ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു മാവേലിക്കര. കേരളത്തിലെ മറ്റു സ്ഥലങ്ങളെക്കാൾ കൂടുതൽ ബൗദ്ധപാരമ്പര്യം പേറുന്ന സ്ഥലമാണ് മവേലിക്കര എന്നു കരുതാം. ലോകപ്രശസ്തമായ ശ്രീമൂലവാസം എന്ന ബുദ്ധവിഹാരം മാവേലിക്കരയിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്നത്. നിരവധി ചെപ്പേടുകളും രേഖകളും ഇതിനു ഉപോൽഫലകമായി ലഭ്യമായിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|url=http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/19678/7/07_introduction.pdf|title=Local history of Mavelikkara|last=Lekshmy|first=P L|date=2017 ഫെബ് 21|journal=Shodhganga@INFLIBNET|accessdate=|doi=|pmid=}}</ref> മാവേലിക്കരയുടെ ചരിത്രത്തിലുടനീളം തമിഴ്നാട്ടിലെ സ്വാധീനം കാണാം. സംഘകാലത്തേ തന്നെ തമിഴരുമായി വ്യാപാര സാംസ്കാരിക ഇടപാടുകൾ നടന്നിരുന്നു. വേട്അർ, കുഴവർ, പരതവർ, ഉഴവർ എന്നീ വിവിധ ജാതിക്കാരായിരുന്നു മാവേലിക്കരയിൽ പ്രധാനം. <ref>Rajan Gurukkal &Raghawa warrior , cultural History of Kerala vol I , P .162</ref> സംഘകാല കൃതികളിൽ ഇതിനെക്കുറിച്ചുള്ള പരാമർശങ്ങൾ കാണുവാൻ സാധിക്കും. അക്കാലത്ത് ഓടനാട് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇടപ്രഭുക്കന്മാരുടെ കീഴിലായിരുന്നു ഈ പ്രദേശം. ഓണനാട് എന്നും ഒഡ്ഡനാട് എന്നും ഭേദമുണ്ട്. മാവേലിക്കര, കരുന്നാഗപ്പിള്ളീ, കായംകുളം, കാർത്തികപ്പള്ളി എന്നി താലൂക്കൾ ഉൽപ്പെട്ട പ്രദേശമായിരുന്നു ഈ നാടുവാഴികൾ ഭരിച്ചിരുന്നത്. തലസ്ഥാനം കണ്ടിയൂർ മറ്റവും പിന്നീട് ഏരുവായുമായി. വിദേശിയരുമായും പുരാതനകാലത്തിലേ തന്നെ വ്യാപാര ബന്ധങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. <ref>A.P . Ibrahim Kunju, Marthandavarma , adhunika thiruvithamkoorinte udayam, March , 1990 , p66</ref> നെല്ലായിരുന്നു പ്രധാന കൃഷി എന്ന് ഉണ്ണുനീലി സന്ദേശം എന്ന കാവ്യത്തിലൂടെ മനസ്സിലാക്കാം. കുറുവ, ചേനൽ, പൊക്കാളി, ആനക്കോടൻ, കോയ്ലൻ, കുടുമ, മുണ്ടൻ എന്നിങ്ങനെയുള്ള വിത്തിനങ്ങളാണെന്നും കാവ്യത്തിൽ തെളിയുന്നു. <ref>{{Cite book | title = Pespectives of Kerala history, | last = Cheriyan, | first = Dr . P. J. | publisher = | year = | isbn = | location = | pages = p, 91 }}</ref> [[പ്രമാണം:KANDIYUR TEMPLE.jpg|ലഘുചിത്രം|കണ്ടിയൂർ ശിവക്ഷേത്രം ]] അറബികൾ, ഫിനീഷ്യർ, അസ്സീറിയർ, ബാബിലോണിയർ, ഗ്രീക്കുകർ, പോർട്ടുഗീസ്, ഡച്ച്, റൊമാക്കർ , ചൈനക്കാർ എന്നിങ്ങനെ ലോകത്തിലെ വിവിധഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നും വ്യാപാരംബന്ധമുണ്ടായിരുന്ന സ്ഥലമാണ് മാവേലിക്കര. <ref>{{Cite book | title = Odanadinte Ulttudippukal, | last = Cheravally | first = Dr. Sasi | publisher = Sky publishers | year = 2007 | isbn = | location = | pages = 23 }}</ref> പെരിപ്ലസിന്റെ രചയിതാവിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ ബറേക്ക എന്ന സ്ഥലം ഇന്നത്തെ പുറക്കാട് ആണെന്ന് ചരിത്രകാരന്മാർ നിരൂപിച്ചിട്ടുണ്ട്. <ref name=":0" /> ===കുലശേഖര സാമ്രാജ്യം=== പ്രാധാന വ്യാപാരം കുരുമുളക് ആയിരുന്നു. ചൈനയിൽ നിന്നും തുണിത്തരങ്ങൾ മാവേലിക്കരയിലൂടെ ഇറക്കുമതിയുണ്ടായിരുന്നു. ഏട്ടാം നൂറ്റാണ്ടുമുതൽ ഇത് കുലശേഖര ചക്രവർത്തിമാരുടെ കീഴിലായി.<ref>Sreedhara Menon, KeralaCharitram, 1967, p, 196,</ref> എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ തെക്കേ ഇന്ത്യയിലെ വ്യാപാരക്കുത്തക അടക്കിവെച്ചിരുന്ന ജൂതസംഘമാണ്‌ അഞ്ചുവണ്ണം. വേണാട്ടു രാജാവായ അയ്യനടികൾ തിരുവടികൾ കൊല്ലത്തെ തരിസാപ്പള്ളിക്ക് ക്രി.വ 849-ൽ കൊടുത്ത ശാസനത്തിലാണ്‌ ഇവരെക്കുറിച്ചുള്ള ആദ്യ പരാമർശമുള്ളത്. രാജ്യത്തെ ഉദയോഗസ്ഥപ്രമുഖരുടെയും അഞ്ചുവണ്ണം, മണിഗ്രാമം എന്നീ കച്ചവടസംഘങ്ങളുടെ പ്രതിനിധികളുടെയും സാന്നിദ്ധ്യത്തിലാണ്‌ തരിസാപ്പള്ളി ശാസനം ചമച്ചത്. <ref> Dr. N.M.Namboothiri,Kerala Samskaram Akkavum Puravum ,Calicut university central co-operativestore</ref> പോർട്ടുഗീസുകാരുടെയും ഡച്ചുകാരുടേയും കാലത്ത് വലിയ പണ്ടകശാലകൾ ഇവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നു. 20 ലക്ഷം ടൺ കുരുമുളക് കയറ്റുമതി ചെയ്തിരുന്നതിന്റെ 1/5 ഇവിടെ നിന്നായിരുന്നു. മണിപ്രവാള കാവ്യങ്ങളായ [[ഉണ്ണുനീലിസന്ദേശം|ഉണ്ണുനീലി സന്ദേശത്തിലൂടെയും]] [[ഉണ്ണിയാടീ ചരിതം|ഉണ്ണിയാടി ചരിതത്തിലൂടെയും]] പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലേയും അതിനുശേഷവുമുള്ള ചരിത്രത്തിന്റെ വർണ്ണന ലഭിക്കുന്നു. കേരളം, തൃശൂർ, കൊടുങ്ങല്ലൂർ, ഓടനാട്, കിയൂർ, മറ്റം എന്നീ പ്രദേശങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള വർണന മനോഹരമായി കവി നിർവഹിച്ചിരിക്കുന്നു.പിന്നീടു കായങ്കുളത്തു രാജാക്കന്മാരുടെ കുലപുരിയായ കണ്ടിയൂരിനേയും അതിന്റെ ഒരു ഭാഗമായ മറ്റത്തേയും അവിടത്തെ വലിയങ്ങാടിയേയുമാണു് പ്രശംസിക്കുന്നതു്.<ref>{{Cite book | title = Unniyadi charitham , The manuscripts library | last = Suranad , | first = Kunjan pillai | publisher = university of Travancore | year = 1956 | isbn = | location = | pages = 27 }}</ref> പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഓടനാട് രാജാക്കന്മാർ ആസ്ഥാനം കായംകുളത്തെ ഏരുവായിലേക്ക് മാറ്റുകയുണ്ടായി. അതിനു ശേഷമാണ് അവർ കായംകുളം രാജവംശം എന്നറിയപ്പെട്ടു തുടങ്ങിയത്. [[പ്രമാണം:Anizham Thirunal Marthanda Varma.jpg|ലഘുചിത്രം|അനിഴം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]] ===തിരുവിതാംക്കൂറിന്റെ ഭാഗമായി=== വേണാടിന്റെ അധിപൻ അനിഴം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ 1734 ൽ കായംകുളം പിടിച്ചറക്കാൻ തുടങ്ങി. . ദേശിംഗനാടിന്റെ നാടുവാഴിയായിരുന്ന ഉണ്ണി കേരളവർമ്മയ്ക്ക് കായംകുളം രാജവംശം സഹായങ്ങൾ ചെയ്തുവന്നിരുന്നു. കിഴക്കേ കല്ലട ഉണ്ണികേരളവർമ്മ വേണാടിൽ നിന്നും കയ്യടക്കി ഭരിച്ചിരുന്നത് മാർത്താണ്ഡവർമ്മയുടെ അപ്രീതിക്കിക്ക് കാരണമാകുകയും അദ്ദേഹം കല്ലട തിരിച്ച് വേണാടിനു ഏല്പിക്കാൻ കല്പന ഇറക്കുക്കയും ചെയ്തു. ഇത് ഇരുവരും തമ്മിലുള്ള യുദ്ധത്തിൽ കലാശിച്ചു.<ref name=":1">{{Cite book | title = The Travancore state Manual , vol II | last = T.K | first = Vellupillai | publisher = | year = | isbn = | location = | pages = 275 }}</ref> കായം കുളം രാജാവിൽ നിന്നും സഹായങ്ങൾ ലഭിച്ചിട്ടു പോലും ഉണ്ണികേരളവർമ്മയെ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ തടവുകാരനാക്കി. നിരാശനായ കായംകുളം രാജാവ് കൊച്ചി, പുറക്കാട്, വടക്കുംകൂർ രാജ്യങ്ങളുമായി സഖ്യമുണ്ടാക്കുകയും ഡച്ചുകാരുടെ സഹായത്തോടെ മാർത്താണ്ഡവർമ്മയെ കൊല്ലത്തു നിന്നും ഓടിക്കുകയും ചെയ്തു. <ref name=":1" />പ്രതികാരം വീട്ടനിറങ്ങിയ മാർത്താണ്ഡവർമ്മയുമായി നൂറനാട് പടനിലത്ത് വച്ച് യുദ്ധം നടക്കുകയും വിജയിക്കാമായിരുന്നിട്ടു കൂടി ചതിപ്രയോഗത്തിൽ കായംകുളം രാജാവ് മരണപ്പെടുകയും ചെയ്തു. <ref>{{Cite book | title = Mathilakkam Records. | last = chu, 83 , Olla 33 | first = | publisher = | year = | isbn = | location = | pages = }}</ref> 1742 ൽ കോയിക്കൽ മാന്നാറിൽ വച്ച് മാർത്താണ്ഡവർമ്മയും കായംകുളം രാജാവുമായി സന്ധി ഉണ്ടായി. എന്നാൽ സന്ധിക്കു വിരുദ്ധമായി വീരകേരള വർമ്മ പിറ്റേ വർഷം തന്നെ മാർത്താണ്ഡവർമ്മയുമായി യുദ്ധത്തിൽ ഏർപ്പെടുകയും പരാജയം വരിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതേ തുടർന്ന് 1743 ൽ കായംകുളം രാജ്യം വേണാട്ടിൽ ലയിച്ചു. ഡച്ച് എഴുത്തുകാരനായ ഗല്ലേറ്റി തന്റെ പുസ്തകമായ ദ ഡച്ച് ഇൻ മലബാർ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ കായം കുളം രാജാവിന്റെയും മറ്റുമുള്ള വീരയോദ്ധാക്കളെ പറ്റി പറയുന്നുണ്ട്. ചാവേർപടയെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രതിപാദ്യം ശ്രദ്ധധേയമാണ്. ഒരോ പുതിയ രാജ്യാവകാശിയേയും വാഴിക്കുന്ന വേളയിൽ ചാവേറുകളും തങ്ങളുടെ കൂറു വെളിപ്പെടുത്തുന്ന ആചാരച്ചടങങ്ങുകളും നടത്തുമായിരുന്നു. കായംകുളം രാജാവിന്റെ ചാവേറുകളിൽ പ്രധാനം പത്തിയൂർത്താാൻ, കാട്ടണാട്ടുത്താൻ, മരുത്തൂർകുളങ്ങരത്താൻ, നൂറനാട്ടുത്താൻ, പുതിയവിള വട്ടപ്പറമ്പിത്താൻ,ഏവൂർ വാഴപ്പള്ളിത്താൻ എന്നിവരായിരുന്നു. [[പ്രമാണം:Raja Ravi Varma, Maharaja Moolam Thirunal Rama Varma.jpg|ലഘുചിത്രം|രാജാ രവിവർമ്മ]] പിന്നിട് രാമയ്യൻ ദളവ എന്ന സൈന്യാദിപന്റെ കീഴിലായി മാവേലിക്കരയുടെ ഭരണം. രാമയ്യൻ ദളവ മടത്തിൻ കൂർ വീട്ടിൽ നിന്ന് വേളി കഴിക്കുകയും കൂടുതൽ ശക്തി പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹം 19 വർഷക്കാലം ഭരണം നടത്തി. ഇതിനിടയിൽ മാവേലിക്കരയിൽ വെട്ടുകല്ലുകൊണ്ട് ഒരു കോട്ട അദ്ദേഹം നിർമ്മിച്ചു. ഇറ്റിനുള്ളിൽ കുരുമുളക് സംഭരിക്കാനുള്ള കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ പണ്ടകശാലയും അദ്ദേഹം പണികഴിപ്പിച്ചു. 1809 -ൽ ഈ കോട്ട മെക്കളെ പ്രഭു ശക്തിപ്പെടുത്തുകയുൺടായി. ഇന്നും ഈ പ്രദേശത്തെ കോട്ടയുടെ ഭാഗങ്ഗ്നൾ കോട്ടക്കകം എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite book | title = Travancore state manual, Vol.I, | last = Nagamayya, | first = V. | publisher = | year = | isbn = | location = | pages = 365 }}</ref> 1743 ലെ സന്ധി പൊലേ പ്രധാനപ്പെട്ട മറ്റൊരു സന്ധിയും മവേലിക്കരയിൽ വച്ച് ഒപ്പ് വക്കപ്പെടുകയുണ്ടായി. വേണാാട്റ്റ് രാജാവും കൊച്ചി രാജാവും തമ്മിലായിരുന്നു അത്. കൊച്ചിയും വേണാടും തമ്മിൽ യുദ്ധമുണ്ടാവാതിരിക്കാനായുള്ള കരാർ ആയിരുന്നു അത്.<ref>{{Cite book | title = Marthanda varma, Mavelikkarakararum Keralakarayil Dutchsakthiyude addapathanam | last = Ebrahimkunju | first = Dr.A.P | publisher = | year = | isbn = | location = | pages = 59 }}</ref> 1788ന്റെ അവസാനകാലങ്ങളിൽ [[ടിപ്പു സുൽത്താൻ]] [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിനെ]] ആക്രമിക്കാനുള്ള പദ്ധതിയിടുന്നതായി വാർത്തകൾ പരന്നതോടെ അന്നത്തെ തിരുവിതാംകൂർ കാർത്തികാ തിരുനാൾ രാമ വർമ [[കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ|ധർമരാജ]]<nowiki/>വ്മാവേലിക്കരയിൽ തമ്പടിക്കുക പതിവാക്കി. 1766 ൽ ഹൈദരലി മലബാറിലേക്ക് പടയോട്ടം നടത്തിയപ്പോൾ മലബാറിലെ മിക്ക രാജകുടുംബാംഗങ്ങളും തിരുവിതാംകൂറിൽ അഭയം പ്രാപിച്ചിരുന്നു. ധർമ്മരാജാവ് ഇവർക്ക് അർഹിക്കുന്ന സൗകര്യം ചെയ്തു കൊടുത്തു. ടിപ്പു സുൽതാന്റെ തോൽവിക്ക് ശേഷം ചങ്കക്കോവിലകം ഒഴിച്ചുള്ള എല്ലാ രാജകുടുംബങ്ങളും തിരിച്ച് മലബാറിലേക്ക് കുടിയേറി. ചങ്കക്കോവിലകം തിരുവിതാംകൂറിൽ തന്നെ തങ്ങാൻ തീരുമാനിച്ചു. ഇവർ മൂന്ന് താവഴി ആയിരുന്നു. ഒന്ന് മാവേലിക്കരയിലും മറ്റൊന്ന് എണ്ണക്കാടും താമസമുറപ്പിച്ചു. മൂന്നാമത്തെ താവഴി തിരഞ്ഞെടുത്തത് പ്രായിക്കരയാണ്. തിരുവിതാംകൂർ രാജകുടുംബം മാവേലിക്കര രാജകുടുംബത്തിൽ നിന്ന് ദത്തെടുക്കുക പതിവായിരുന്നു. ആദ്യത്തെ ദത്തെടുക്കൽ 1789 ലായിരുന്നു എന്നു രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. മാവേലിക്കര കൊട്ടാരത്തിൽ നിന്ന് ഭരണി തിരുനാൾ പാർവതി തമ്പുരാട്ടിയും ഉത്രം തിരുനാൾ ഉമ തമ്പുരാട്ടിയേയും ദത്തെടുത്തതായി രേഖകൾ കാണുന്നു. . 1857 രണ്ടാമത്തെ ദത്തെടുക്കൽ നടന്നു. ഉത്രം തിരുന്നാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മയുടെ കാലത്താണിത്. ശ്രീമൂലം തിരുനാളിന്റെ അമ്മ മരണമടഞ്ഞതോടെ ദത്തെടുക്കൽ അനിവാര്യമായിത്തീർന്നു. 1857 ഡിസംബർ 27 നു രേവതി തിരുനാൾ ആചാര്യയുടെ പേരക്കിടാങ്ങളായ ലക്ഷ്മി ബായി, ഭരണി തിരുനാൾ പാർവതി ബായ് എന്നിവരെ തിരുവിതാംകൂറിലെക്ക് ദത്തെടുത്തു. <ref>{{Cite book | title = Tiruvithamcore Rajavamsam , October | last = Sharma | first = Dr . V .S | publisher = | year = 1992 | isbn = | location = | pages = 112 }}</ref> === ആധുനികകാലം === സ്വാതന്ത്രത്തിസമരകാലത്ത് ശക്തമായ സാന്നിധ്യമാണ് മാവേലിക്കരയിലെ ജനങ്ങൾ കാഴ്ചവച്ചത്. നിരവധി ചെറുപ്പക്കാർ സ്വാതന്ത്രയ സമരത്തിൽ പങ്കെടുത്തു. ചെന്നിത്തലയിലെ എളന്തോടത്ത് രാമൻ നായർ ഇവരിൽ പ്രമുഖനായിരുന്നു.വടക്കേതിർൽ രാമൻ നായർ 1930ൽ നിയമലംഘനപ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തു. ദണ്ഡിയാത്രയിലും അദ്ദേഹം പങ്കെടുത്ത് ജയിൽ വാസം അനുഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1923 ൽ പുതുപ്പള്ളി ഗ്രാമത്തിൽ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോണ്ഗ്രസിന്റെ പുതിയ ശാഖ മാവേലിക്കരയിൽ ആരംഭിച്ചു. രാമൻ മേനോൻ ആയിരുന്നു ആദ്യത്തെ അദ്ധ്യക്ഷൻ. <ref>{{Cite book | title = Chunakkara grama panchayath Samagraviksana Rekha , | last = | first = | publisher = ചുനക്കര ഗ്രാമ പഞ്ചായത്ത് | year = 2006 | isbn = | location = മാവേലിക്കര | pages = 18 }}</ref> പിന്നീട് ശ്രീമൂലം പ്രജാ സഭയുടെ സ്ഥാപനത്തിനും ഇവർ പങ്കുവഹിച്ചു. 1930 കളിൽ തിരുവിതാം കൂർ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ ത്രിമൂർത്തികളിലൊരാളായ [[ടി.എം. വർഗ്ഗീസ്|ടി.എം. വർഗീസ്]] മാവേലിക്കരക്കാരനായിരുന്നു. 1935ൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിച്ച് നിയമസഭയിലെത്തി. ഉത്തരവാദിത്തഭരണത്തിന്റെ വക്താവായിരുന്ന അദ്ദേഹം നിരവധി തവണ ജയിൽ വാസം അനുഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1948-ൽ പട്ടം താണുപിള്ളയുടെ മന്ത്രിസഭയും അദ്ദേഹം അംഗമായിരുന്നു. മാവേലിക്കരയിൽ നിന്നുള്ള മറ്റൊരു പ്രമുഖ കോൺഗ്രസ് സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനിയായിരുന്നു [[എ.പി. ഉദയഭാനു]]. തൊട്ടുകൂടായ്മക്കെതിരെ സമരം ചെയ്ത പ്രമുഖ നേതാവായിരുന്ന [[ടി.കെ. മാധവൻ]] മാവേലിക്കരക്കാരനായിരുന്നു. 1885 ൽ ജനിച്ച മാധവൻ വിദ്യാലയകാലത്തു തന്നെ തൊട്ടുകൂടായ്മക്കെതിരെയും തീണ്ടിക്കൂടായ്മക്കെതിരെയും ഈഴവരുടെ ഉന്നമനത്തിനുമായി പ്രവർത്തിച്ചു. [[ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരം|ക്ഷേത്രപ്രവേശനവിളംബരം]] മാധവൻ ഉൾപ്പെടെയുള്ള സമരസേനാനികളുടെ കർമ്മഫലമാണ്. <ref>{{Cite book | title = Mavelikarayum Maneeshikalum , Malayala sahitya kulam, | last = George | first = Thazhakara | publisher = | year = 2003 | isbn = | location = | pages = 74 }}</ref> വൈക്കം സത്യാഗ്രഹത്തിൽ ആദ്യസംഘം സത്യഗ്രഹികളായി തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടത്, പുലയ, ഈഴവ, നായർ സമുദായങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള കുഞ്ഞാപ്പി, ബാഹുലേയൻ, വെന്നിയിൽ  ഗോവിന്ദപ്പണിക്കർ എന്നിവരായിരുന്നു. ദിവസവും എല്ലാവരും ഒന്നിച്ച് നടന്ന് നിരോധനഫലകത്തിന് അൻപത് അടി അകലെ വരെ ചെന്ന ശേഷം അവിടന്ന് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട മൂന്നുപേരെ മാത്രം മുന്നോട്ട് അയക്കുകയായിരുന്നു ചെയ്തിരുന്നത്. പോലീസ് അവരെ തടഞ്ഞുനിർ‍ത്തി ജാതി ചോദിച്ച ശേഷം സവർ‍ണ്ണനു മാത്രമേ മുന്നോട്ടു പോകാൻ അനുവാദമുള്ളു എന്നു പറയുന്നതിന് മറുപടിയായി, അവർണ്ണരായ മറ്റുരണ്ടുപേർക്കൊപ്പമേ താൻ മുന്നോട്ടു പോവുകയുള്ളെന്ന് സവർണ്ണ സമുദായത്തിൽ‌പെട്ട വെന്നിയിൽ  ഗോവിന്ദപ്പണിക്കർ മറുപടി പറയുകയും ഇത് മൂവരുടേയും അറസ്റ്റിലും ജയിൽശിക്ഷയിലും കലാശിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു.  മാവേലിക്കര ചെറുകോൽ വെന്നിയിൽ കുടുംബാഗമായ പണിക്കർ ചെന്നിത്തല മഹാത്മാ ഹൈ സ്കൂൾ സ്ഥാപകരിൽ ഒരാൾ കൂടിയാണ് . കേരളഗാന്ധി എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[കെ.കെ. ചെല്ലപ്പൻ പിള്ള]] മാവേലിക്കരയിലെ ഓണാട്ടുകരക്കാരനാണ്. സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിനു നേതൃത്വം കൊടുക്കുകയും വക്കിങ്ങ് കമ്മിറ്റിയിൽ അംഗമാകുകയും ചെയ്തിരുന്നു. <ref>{{Cite book | title = Tiruvithamcore Sawathathirya Samara charithram , | last = Narayana pillai | first = C. | publisher = | year = 1972 | isbn = | location = | pages = 188 }}</ref> കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി രൂപീകൃതമായപ്പോൾ അതിലേക്ക് ചേർന്ന യുവാക്കളിൽ മാവേലിക്കക്കരായിരുന്നു അകധികവും. [[പുന്നപ്ര-വയലാർ സമരം|പുന്നപ്ര വയലാർ സമരത്തിലും]] മാവേലിക്കയിൽ നിന്നുള്ളവർ കാര്യമായ പങ്കു വഹിച്ചു. 1944-45 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ദിവാനായിരുന്ന സർ സി.പി. യുടെ കാലത്ത് കോൺഗ്രസിനെ നിരോധിച്ചുവെങ്കിലും അതിനെതിരെ സമരം ചെയ്ത വള്ളികുന്നം കമ്പിശ്ശേരി കരുണാകരൻ, പേരൂർ മാധാവൻ പിള്ള, കേശവൻ പോറ്റി എന്നിവർ മാവേലിക്കരക്കാരായിരുന്നു. 1948 -ൽ മധ്യതിരുവിതാം കൂറിൽ കമ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ ശാഖ ആരംഭിക്കുകയുണ്ടായി . <ref>{{Cite book | title = The history of freedom movement in Kerala , Vol III, | last = S.Raman, S.Ramachandran Nair , | first = B. Sobhanan , K.T John | publisher = | year = 2006 | isbn = | location = | pages = 9-10 , }}</ref> [[പുതുപ്പള്ളി രാഘവൻ|പുതുപ്പള്ളി രാഘവനും]] [[കമ്പിശ്ശേരിൽ കരുണാകരർ|കമ്പിശ്ശെരിൽ കരുണാകരനും]] കമ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ നേതാക്കളിൽ പ്രമുഖരായിരുന്നു. രണ്ടുപേരും ആദ്യകാല കോൺഗ്രസ് പ്രവർത്തകരകായിരുന്നു എങ്കിലും പിന്നീട് കമ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥനത്തിലേക്ക് ചേരുകയായിരുന്നു. [[തോപ്പിൽ ഭാസി|തോപ്പിൽ ഭാസിക്കൊപ്പമാണ്]] കരുണാകരൻ കമ്യൂണിസ്റ്റ് ആയത്. 1952 ൽ അദ്ദേഹം നിയമസഭയിലെത്തി. [[കെ.പി.എ.സി.]] എന്ന നാടക പ്രസ്ഥാനം വളർന്നത് ഇവരുറ്റെശ്രമഫലമായാണ്. തോപ്പിൽ ഭാസിയുടെ രചനകൾ അതിൽ മുഖ്യ പങ്കുവഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. == ഭൂമിശാസ്ത്രം == ആലപ്പുഴ ജില്ലയുടെ തെക്കായി ആണ് മാവേലിക്കര സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഭൂമിശാസ്ത്ര സ്ഥാനം {{coor d|9.267|N|76.55|E|}}. മാവേലിക്കരയിൽ നിന്നും തെക്ക് അര കിലോമീറ്റർ മാറിയാണ് [[രാജാ രവിവർമ്മ]] കോളേജ് ഓഫ് ഫൈൻ ആർട്സ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [[പ്രമാണം:Peet Memorial Training College Mavelikara.jpg|ലഘുചിത്രം|പീറ്റ് മെമോറിയൽ ടീച്ചേർസ് ട്രെയിനിങ്ങ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്]] == ജനസംഖ്യ == [[2001]] [[ഇന്ത്യ|ഇന്ത്യൻ]] [[കാനേഷുമാരി]] അനുസരിച്ച് മാവേലിക്കരയിലെ ജനസംഖ്യ 28,440 ആണ്. ഇതിൽ 47% പുരുഷന്മാരും 53% സ്ത്രീകളുമാണ്. മാവേലിക്കരയുടെ സാക്ഷരതാനിരക്ക് 86% ആണ്. (ദേശീയ ശരാശരി 59.5%). പുരുഷന്മാരിൽ സാക്ഷരതാനിരക്ക് 87%-ഉം സ്ത്രീകളിൽ 85%-ഉം ആണ്. മാവേലിക്കരയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ 10% 6 വയസ്സിനു താഴെ പ്രായമുള്ള കുട്ടികൾ ആണ്. == ഗതാഗതം == [[ദേശീയപാത 66]], [[എം.സി. റോഡ്]] എന്നിവയ്ക്ക് മദ്ധ്യഭാഗത്തായുള്ള പ്രദേശമാണ് മാവേലിക്കര. പന്തളം-ഹരിപ്പാട് റോഡ് മാവേലിക്കരയെ എം.സി. റോഡുമായും ദേശീയപാതയുമായും ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. തിരുവന്തപുരം-കോട്ടയം റൂട്ടിലെ മാവേലിക്കര റെയിൽ‌വേ സ്റ്റേഷൻ ഒരു പ്രധാന സ്റ്റേഷൻ ആണ്. ==വിദ്യാഭ്യാസം== [[പ്രമാണം:ആംഗ്ലോ വെർണാക്കുലാർ സ്കൂൾ - മാവേലിക്കര (1865).jpg|ലഘുചിത്രം|ആംഗ്ലോ വെർണാക്കുലാർ സ്കൂൾ - മാവേലിക്കര (1865)]] ആയ് രാജാക്കന്മാര വിദ്യാഭ്യാസത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചിരുന്നു. അക്കാലത്തെ വിദ്യാലയങ്ങൾ ശാല എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. മാവേലിക്കരയിൽ ഇത്തരം ശാലകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. മിഷിനറി പ്രവർത്തനകാലം തൊട്ട് വിദ്യാഭ്യാസത്തിന് പ്രാമുഖ്യം നൽകുന്നതാണ് ഈ പ്രദേശം. കലയും ശാസ്ത്രവും പഠിപ്പിക്കുന്ന ആർട്സ് ആൻഡ് സൈയൻസ് കോളേജ്, അദ്ധ്യാപക പരീശീലന കലാലയം 9പീറ്റ് മെമ്മോറിയൽ ട്രൈനിങ് കോളേജും), രാജാ രവി വർമ്മ കോളേജ് ഓഫ് ഫൈൻ ആർട്ടസ് ,കല്ലുുമല ബിഷപ് മൂർ കോളേജും , മാർ ഇവാനിയോസ് കോളേജും നിലകൊള്ളുന്നു [[പ്രമാണം:Bishophodgesmavelikara.jpg|ലഘുചിത്രം|ബിഷപ് നോയൽ എഡ്വേർഡ് ഹോഡ്ജസിന്റെ പേരിലുള്ള സ്കൂൾ]] മാവേലിക്കരയുടെ വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലയിൽ ക്രിസ്ത്യൻ മിഷണറിമാരുടെ സംഭാവനകൾ എടുത്തു പറയത്തക്കതാണ്. [[ജോസഫ് പീറ്റ്]] എന്ന പാതിരി പള്ളിയോടൊപ്പം വിദ്യാലയവും പണി കഴിപ്പിച്ചിരുന്നു. [[ബെഞ്ചമിൻ ബെയിലി|ബെഞ്ചമിൻ ബെയിലിയോടൊപ്പം]] [[മൺറോ തുരുത്ത്|മണ്രോ തുരുത്തിലെ]] അടിമത്തം അവസാനിപ്പിക്കാൻ പ്രയത്നിച്ച അദ്ദേഹം മലയാളം വ്യാകരണത്തിൽ ഒരു പുസ്തകവും എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. 1800 ൽ റാണി ലക്ഷ്മിഭായ് വിദ്യാഭ്യാസം സർക്കാറിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തമായിരിക്കും എന്ന വിളംബരം പുറപ്പെടുവിച്ചതന്നുശേഷം നിരവധി വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ ആരംഭിക്കുകയുണ്ടായി. 1800 ഒക്ടോബർ 3 വിജയദശമി നാളിൽ മാവേലിക്കര സർക്കാർ ഹൈസ്കൂൾ തുറന്നു. ഇത് അക്കാലത്തെ ആദ്യ ഇംഗ്ലീഷ് സ്കൂൾ ആയിരുന്നു. സി.എം.എസ്. മിഷണറമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ 1839ൽ പെൺകുടികൾക്കായി ബിഷപ് നോയൽ എഡ്വേർഡ് ഹോഡ്ജസിന്റെ സ്മരണാർത്ഥം ഒരു സ്ക്ജൂൾ ആരംഭിച്ചു. ബിഷപ് ഹോജ്ജസ് സ്കൂൾ എന്നാണ് ഇത് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1948ൽ സർക്കാർ ഉടമസ്ഥതയിൽ പെൺകുട്ടികൾക്കായി ഹൈസ്കൂൾ പ്രത്യേകം ആരംഭിച്ചു. 1925 ൽ പുത്തന് മഠത്തിൽ സ്കറിയ എന്ന പാതിരിയുടെ ശ്രമഫലമായി വി. ജോൺന്റെ നാമത്തിൽ ഒരു മിഡിൽ സ്കൂൾ ആരംഭിച്ചു. ഇത് പിന്നീട് ഹൈസ്കൂളായി. 1920-ൽ താഴക്കരയിൽ മലങ്കര സിറിയൻ സെമിനാരി ഹൈസ്കൂൾ ആരംഭിച്ചു. മറ്റു സ്കൂളുകൾ :മാവേലിക്കര പുതിയകാവ് സെന്റ് മേരീസ് കത്തീഡ്രൽ പബ്ലിക് സ്കൂൾ, ബിഷപ് മൂർ വിദ്യാപീഠം,ചെറുപുഷ്പ ബഥനി സീനിയർ സെക്കന്ററി സ്കൂൾ , ചുനക്കര , ഗവ. യു പി സ്കൂൾ, [[വരേണിക്കൽ]], ആക്കനാട്ടുകര ബിഷപ് മൂർ ഇംഗ്ലീഷ് മീഡിയം ഹൈസ്കൂൾ, ഇൻഫന്റ് ജീസസ് ഇംഗ്ലീഷ് മീഡിയം സ്കൂൾ, ഗവ. എൽ.പി.ജി.എച്ച്.എസ്, മാവേലിക്കര,ക്രോസ്സ് ലാൻഡ് പബ്ലിക് സ്കൂൾ , കുന്നം  കണ്ടിയൂർ യു.പി.സ്കൂൾ എന്നീവയാണ്. തിരുവിതാംകൂറിലെ ആദ്യത്തെ അദ്ധ്യാപക പരിശീലന കളരിയായ ഗവ. ടി.ടി.ഐ. 1909 ൽ സ്ഥാപിതമായി. 1915 ൽ രവിവർമ ചിത്രകലാലയം തുറന്നു. ഇത് സ്ഥാപിച്ചത് പ്രശസ്ത ചിത്രകാരനായ രാമവർമ്മയാണ്. സുറിയാനി സെമിനാരി ടീച്ചേർസ് ട്രെയിനിങ്ങ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യ്ൂട്ട് 1963 -ൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. കോളേജ് ഓഫ് അപ്പൈഡ് സർവീസർ എന്ന സർക്കാർ കലാലയം 1994 ൽ സ്ഥാപിതമായി. ==സാംസ്കാരിക പ്രാധാന്യം== [[File:Manipravala.JPG|thumb|500px|right|മണിപ്രവാളം കൃതികളിൽ നിന്ന്. സംസ്കൃതീകരിച്ച തമിഴാണ് ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്.]] ചരിത്രത്തിനും സംസ്കാരത്തിനും നിരവധി സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുള്ള സ്ഥലമാണ് മാവേലിക്കര. നിരവധി എഴുത്തുകാരും കവികളും ചിത്രകാരന്മാരും രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകരും ഇവിടത്തുകാരായിട്ടുണ്ട്. കേരളചരിത്രത്തിൽ തന്നെ അപൂർവ സ്ഥാനം നേടിയ ഉണ്ണിയാടി ചരിതം, ഉണ്ണുനീലി സന്ദേശം തുടങ്ങിയ മണിപ്രവാള കാവ്യങ്ങലുടെ രചയിതാക്കന്മാർ മാവേലിക്കരയിലാണ് ജീവിച്ചിരുന്നത്. മലയാളഗാന സാഹിത്യത്തിൽ ഹരിക്ഷേമസ്സമൊരൊൽസവ എന്ന അദ്ധ്യായമെഴുതിയഎഴുത്തുകാർ മാവേലിക്കരയിൽ നിന്നാണ്. കഥകളിക്കഥകൾ, വഞ്ചിപ്പാട്ട്, തുള്ളൽ പാട്ടുകൾ എന്നിങ്ങനെ അനവധി സാഹിത്യസംഭാവനകൾ മാവേലിക്കരയിൽ നിന്ന് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. ബുദ്ധമതത്തിന്റെ തിരുശേഷിപ്പുകൾ പലതും ഇപ്പൊഴും ഇവിടെയുണ്ട്. [[കൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്ര]]ത്തിനുമുമ്പിലുള്ള ബുദ്ധവിഗ്രഹം, [[കറ്റാനം ഭരണിക്കാവ് ദേവിക്ഷേത്രം| കറ്റാനം ഭരണിക്കാവ് ദേവിക്ഷേത്രത്തി]]നടുത്തുള്ള വിഗ്രഹവും ഉദഹരണങ്ങൾ. എല്ലാ വിഭാഗത്തിലും പെട്ടവർ ഇവിടെ സമാധാനത്തോടെയാണ് വസിച്ചു വന്നിട്ടുള്ളത്. ആദിയിൽ പ്രധാന വംശക്കാർ പുലയരും മറ്റും ആയിരുന്നു എങ്കിലും ബ്രാഹ്മണരുടെ അധിനിവേശത്തോടെ പ്രമുഖർ നമ്പൂതിരിമാരായിത്തീർന്നു. 64 നമ്പൂതിരി ചേരികൾ മാവേലിക്കരയിൽ ഉണ്ടയിരുന്നതിൽ മാവേലിക്കരയിൽ അധിവസച്ചത് ചെറുവായ് രാജവംശത്തോടനുബന്ധിച്ച് അധിനിവേശം ചെയ്തവരാണ്. നായർ, ഈഴവർ, പുലയർ, ക്രിസ്ത്യാനികൾ, ഇംസ്ലാം മതക്കാർ തുടങ്ങിയവർ ഇടകലർന്ന് ജീവിക്കുന്നു. [[File:Kuthiyottam.jpg|thumb|2015ൽ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര കുത്തിയോട്ടത്തിൽ നിന്നും]] മതാനുഷ്ഠാനപരമായും അല്ലാതെയും കലകൾ വേണ്ടപോലെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കപ്പെടുന്നയിടമാണ് മാവേലിക്കര.<ref>{{Cite journal|url=http://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/19678|title=Local history of Mavelikkara|last=Lekshmy,|first=P L|date=23-Jun-2014|journal=Shodhganga|accessdate=2017 Feb 23|doi=|pmid=}}</ref> *[[പറവെച്ചോത്|പറവെച്ചൂത്ത്]]- വേലൻ സമുദായക്കാരുടെ അനുഷ്ഠാനകലയാണിത് *[[ബലിക്കട]] - വേലൻ സമുദായക്കാരുടെ മറ്റൊരനുഷ്ഠാനകല *[[അൻപൊലി]] ജീവത്തുള്ളൽ എന്നും വിളിക്കുന്നു. ദേവീഷേത്രങ്ങലിലെ അനുഷ്ഃആനകല *[[കളമെഴുത്ത്]] മാവേലിക്കരയിലെ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ആചരിച്ചുവരുന്ന ദൃശ്യകലാരൂപം *[[കുത്തിയോട്ടം]] ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിൽ മാത്രം കാണപ്പെടുന്ന ഒരു ചടങ്ങ് *[[കെട്ടുകാഴ്ച]] ചെട്ടിക്കുളങ്ങര കുംഭഭരണിയോടനുബന്ധിച്ച് നടത്തുന്ന കലാരൂപം. ബുദ്ധമതാനുഷ്ഠാനങ്ങളുമായി ബന്ധം *[[പരിചമുട്ടുകളി]] ക്ഷേത്രങങ്ങളിൽ ഉത്സവങ്ങളോട് ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തപ്പെടുന്നു. ===അഭിനയകലകൾ=== ====കഥകളി==== കഥകളിയുടെ ആധികാരിക ഗ്രന്ഥങ്ങളിലൊന്നായ [[രാമകഥപ്പാട്ട്|രാമകഥ]] രചിച്ചത് കൊട്ടാരക്കര തമ്പുരാനാണ്. കഥകളിയുടെ ഈറ്റില്ലം എന്നു വേണമെങ്കിൽ മാവേലിക്കരയെ വിശേഷിപ്പിക്കാമെന്ന് ചില ചരിത്രകാരന്മാർ പറയുന്നു. മറ്റൊരു പഴയ കഥകളി ഗ്രന്ഥമായ [[സുന്ദരീസ്വയംവരം]] എഴുതിയ ചെറുകോൽ കുന്നത്തു സുബ്രമണ്യൻ പോറ്റി മാവേലിക്കരക്കാരനാണ്. കണ്ടിയൂർ പപ്പു പിള്ള, ചെന്നിത്തല കൊചുപിള്ള പണിക്കർ, ചെന്നിത്തല ചെല്ലപ്പൻ പിള്ള, വരാണസി മാധവൻ നമ്പൂതിരി, ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ എന്നിവർ മാവേലിക്കരയിൽ നിന്നുള്ള പ്രമുഖ കഥകളി കലാകരന്മാരാണ്. ====കാക്കരശിനാടകം==== മാവേലിക്കരയിലെ പ്രസിദ്ധമായ ഒരു കലാരൂപമാണ് കാക്കരശ്ശിനാടകം. ഇന്നും നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഇന്നും കാക്കരശിനാടകം കളിച്ചു വരുന്നു. പാണർ, കമ്മാളർ എന്നീ സമുദായങ്ങളാണ് ഇത് അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. ചെറുകുന്നം എം. ടി. രാഘവൻ പ്രസിദ്ധനായ ഒരു കാക്കരശി നാടക കലാകാരനാണ്. [[പ്രമാണം:Edappon.jpg|ലഘുചിത്രം|പടനിലം പടയണിയിലെ ഭീമാകാരരായ കാളകൾ ]] ===മറ്റു കലാരൂപങ്ങൾ=== *[[വേലകളി]] *മുടിപ്പേച്ച് *[[പടയണി]] *കാവടിയാട്ടം *കാളകെട്ട് *[[ഓണത്തല്ല്]] *[[കളരിപ്പയറ്റ്]] ===പാട്ട്=== [[File:A.R. Raja Raja Varma.jpg|link=File:A.R. Raja Raja Varma.jpg|right|thumbnail|172x245px|കേരള പാണിനി, ഏ.ആർ. രാജരാജ വർമ്മ]] *[[ചിലമ്പുപാട്ട്]] മാവേലിക്കരയിലെ ആശാന്മാർ എഴുത്തുപള്ളിക്കൂടത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്രത്യേക നാടൻ പാട്ടുകളാണ്. *[[പുള്ളുവൻപാട്ട്|പുള്ളുവൻ പാട്]]<nowiki/>ട് - നാഗ ദൈവാരാധനയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു നാടൻ പാട്ടു രീതിയാണിത്. പുള്ളുവൻ സമുദായത്തിൽ പെടുന്നവരാണ് ഇത് ആലപിക്കുന്നത്. മാവേലിക്കരയിൽ നിരവധി പുല്ലുവൻ സമുദായക്കാരുണ്ട്. വിവിധക്ഷേത്രങങ്ങളിലും ഇവർ പുള്ളുബാധ ഒഴിവാക്കാനായി ഈ അനുഷ്ഠാന കലാരൂപം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. *[[വില്ലടിച്ചാൻ പാട്ട്]]- മാവേലിക്കരയിലെ പുല്ലാരിമംഗലത്തും ഉമ്പർനാട് എന്നീ സ്ഥലങ്ങളിൽ ഈ പാട്ട് പാടുന്നവരുടെ സംഘങ്ങൾ ഉണ്ട്. *[[കുത്തിയോട്ടപ്പാട്ട്]]- ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ഭരണിയോടനുബന്ധിച്ച് നടക്കുന്ന കുത്തിയോട്ടത്തിനു മുന്നോടിയായാണ് ഈ പാട്ട് പാടുന്നത്. *[[തോറ്റം പാട്ട്|തോറ്റംപാട്ട്]] - കാളി, കണ്ണകി എന്നീ ദ്രാവിഡ ദേവതകളെ ആരാധിച്ചു പാടുന്ന പാട്ടുകളാണിവ. മാവേലിക്കരയും കൊടുങ്ങല്ലൂരുമാണ് തോറ്റം പാട്ടുകളുടെ കേന്ദ്രങ്ങൾ. ഇതിൽനിന്നും പുരതന കാലത്ത് കൊടുങ്ങല്ലൂരും മാവേലിക്കരയും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച് പഠിക്കാൻ സാധിക്കും *[[ഓണാട്ടുകരപാട്ട്]] - വിത്തുവിതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് മാവേലിക്കര ഓണാട്ടുകരയിൽ നിന്ന് പ്രചരിച്ച പാട്ടുകളാണിത്. == സാംസ്കാരിക നായകന്മാർ == [[File:Ramesh Chennithala profile 02.jpg|ലഘുചിത്രം|രമേശ് ചെന്നിത്തല ]] * ദാമോദര ചാക്യാർ - 14 നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന പ്രശസ്ത കവി. [[ഉണ്ണിയാടീചരിതം]] എഴുതിയത് ഇദ്ദേഹമാണ്. * തിരുനീലകണ്ഠൻ- ഹരിക്ഷമാസ സമരോത്സവം അഥവാ കണ്ടിയൂർ മറ്റം പടപ്പാട്ടിന്റെ രചയിതാവ് * പ്രൊഫ. [[എ.ആർ. രാജരാജവർമ്മ]] (മലയാള വ്യാകരണത്തിന്റെ പിതാവായ ഇദ്ദേഹം 'കേരള പാണിനി' എന്നറിയപ്പെടുന്നു) * തൊപ്പിൽ ഭാസി( മാവെലിക്കര താലൂക്കിലെ വല്ലികുന്നം) * ചുനക്കര രാമൻകുട്ടി( കവി, ഗാനരചയിതാവ്) * * [[രാജാ രവിവർമ്മ]] * [[രവീന്ദ്രവർമ്മ]] (ഗാന്ധിയനും [[ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരം|സ്വാതന്ത്ര്യസമര]] സേനാനിയും വിദ്യാർത്ഥി നേതാവും കേന്ദ്ര കാബിനറ്റ് മന്ത്രിയുമായിരുന്ന ഇദ്ദേഹം എ.ആർ. രാജരാജവർമ്മയുടെ ചെറുമകനാണ്.) * ഡോ. [[പി.സി. അലക്സാണ്ടർ]] - [[തമിഴ്‌നാട്]], [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ മുൻ ഗവർണർ ആയിരുന്നു. [[ഇംഗ്ലണ്ട്|ഇംഗ്ലണ്ടിലെ]] ഇന്ത്യൻ ഹൈക്കമ്മീഷണറുമായിരുന്നു ഇദ്ദേഹം. * [[സി.എം. സ്റ്റീഫൻ]] (മുൻ കാബിനറ്റ് മന്ത്രി, കോൺഗ്രസ്സുകാരനായ ആദ്യ പ്രതിപക്ഷനേതാവ്) * [[പുതുശ്ശേരി രാമചന്ദ്രൻ]] (മലയാളത്തിലെ പ്രമുഖകവിയും ഭാഷാഗ * വേഷകനും അദ്ധ്യാപക * ) * [[പത്മശ്രീ]] [[മാവേലിക്കര കൃഷ്ണൻ‌കുട്ടി നായർ]] ([[മൃദംഗം]] വിദ്വാൻ) * [[മാവേലിക്കര എസ് അർ രാജു]] [[മൃദംഗവിദ്വാൻ]] * [[മാവേലിക്കരപ്രഭാകരവർമ്മ]] സംഗീതവിദ്വാൻ * [[മാവേലിക്കര പൊന്നമ്മ]] (മലയാളം നാടക, ചലച്ചിത്ര നടി) * ചിത്രമെഴുത്ത് കെ.എം. വർഗീസ് * പ്രൊഫ. [[ആർ. നരേന്ദ്രപ്രസാദ്]] (നാടകകൃത്ത്, സിനിമാനടൻ, അദ്ധ്യാപകൻ, സാഹിത്യ നിരൂപകൻ) * [[മാവേലിക്കര അച്ചുതൻ]] സംസ്കൃതപണ്ഡിതൻ. * [[പി.ജി.എൻ. ഉണ്ണിത്താൻ]] ([[തിരുവിതാംകൂർ]] സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ദിവാനായിരുന്നു) * [[സേതു ലക്ഷ്മീബായി]] ([[തിരുവിതാംകൂർ]] [[മഹാറാണി]] ആയിരുന്നു) * [[കെ.കെ. സുധാകരൻ]] (എഴുത്തുകാരൻ) *എൻ. കുഞ്ഞുകൃഷ്ണൻ ഉണ്ണിത്താൻ (മാവേലിക്കരയുടെ ആദ്യത്തെ മുനിസിപ്പൽ കമ്മീഷണറും അഭിഭാഷകനും) *പുന്നമൂട് ദേവദാസ് (എഴുത്തുകാരൻ) *എം.വി. ചന്ദ്രശേഖരൻ നായർ (സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനി) *[[വെന്നിയിൽ ഗോവിന്ദപ്പണിക്കർ]](സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനി,വൈക്കം സത്യാഗ്രഹത്തിൽ ആദ്യ അറസ്റ്റ് വരിച്ചു ) *പടനിലത്ത് കൃഷ്ണപിള്ള (ആയുർവ്വേദ വിഷചികത്സാ വൈദ്യൻ) *പടനിലത്ത് കേശവപിള്ള (ശ്ലോക കർത്താവ്) *മധു ശങ്കരമംഗലം (നാടക സംവിധായകൻ) *[[മധു ഇറവങ്കര]] (ചലച്ചിത്രപ്രവർത്തകൻ) *[[മജിഷ്യൻ സാമ്രാജ്]] (മാന്ത്രികൻ) *[[കണ്ടങ്കര എൻ.കൃഷ്ണൻ ഉണ്ണിത്താൻ ]] (കവി,അദ്ധ്യാപകൻ) * [[കാട്ടൂർ നാരായണപിള്ള]] (തിരുവനന്തപുരം ഫൈൻ ആർട്ട്സ് കോളജിന്റെ മുൻ പ്രിൻസിപ്പൽ, ചിത്രകാരനും ചലച്ചിത്ര കലാസംവിധായകനും) * [[ഇറവങ്കര ഗോപാലക്കുറുപ്പ്]] (രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകൻ,മുൻകാല കമ്യൂണിസ്റ്റ് നേതാവ്) * [[രമേശ് ചെന്നിത്തല]], മുൻ കേരള ആഭ്യന്തരമന്ത്രി,മുൻ മാവേലിക്കര MP മുൻ [[കെ.പി.സി.സി.]] അദ്ധ്യക്ഷൻ.പ്രതിപക്ഷ നേതാവ് * ജസ്റ്റിസ് സി.ടി.രവികുമാർ (സുപ്രീം കോടതി ജഡ്ജി) * [[ബി അബുരാജ്]] (എഴുത്തുകാരനും പത്രപ്രവർത്തകനും. പൊതു വിദ്യാഭ്യാസ വകുപ്പ് സ്റ്റേറ്റ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് എജ്യുക്കേഷണൽ ടെക്‌നോളജി(SIET) ഡയറക്ടർ) * കെ രാഘവൻ (തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ് മെമ്പർ) * [[വിശ്വൻ പടനിലം]],നോവലിസ്റ്റ്, കഥാകൃത്ത് * [[റജി വി ഗ്രീൻലാൻഡ്]],പുസ്തക നിരൂപണം,പ്രവാസി സാഹിത്യം == പ്രധാനപ്പെട്ട ക്ഷേത്രങ്ങൾ == ===കണ്ടിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം=== {{Main|കണ്ടിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം}} [[പ്രമാണം:Kandiyur Siva Temple Tower.JPG|ലഘുചിത്രം|കണ്ടിയൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം ]] കേരളത്തിൽ ആദ്യത്തെ ശിവക്ഷേത്രമെന്ന ഖ്യാതിയുള്ള അമ്പലമാണിത്. ശിവനെ കിരാതരൂപത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നത്. ചരിത്രരേഖകളായ നിരവധി ശാസനങ്ള്ള് ഇവിടെ നിന്നും ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിന്റെ ചരിത്രരൂപീകരണത്തിനു പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചിട്ടുള്ള ക്ഷേത്രമാണിത്. മാവേലിക്കരയിലുള്ള ദേവദാസികൾക്കായിരുന്നു ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ആദ്യകാല അവകാശം. ഉണ്ണുനീലി ചരിതം, ഉണ്ണിയാടി ചരിതം തുടങ്ങിയ മണിപ്രവാള കവിതകൾ ഈ ക്ഷേത്രത്തെ പരാമർശിക്കുന്നവയാണ്. [[പ്രമാണം:മാവേലിക്കര ശ്രീകൃഷ്ണ സ്വാമി ക്ഷേത്രം.jpg|ലഘുചിത്രം|മാവേലിക്കര ശ്രീകൃഷ്ണ സ്വാമി ക്ഷേത്രം]] === ചെട്ടികുളങ്ങര ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം === മാവേലിക്കരയിലെ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമായ ക്ഷേത്രം. ചെട്ടികുളങ്ങര ഭരണി ഉത്സവം അതിപ്രസിദ്ധം. കേരളത്തിലെ അപൂർവമായ അനുഷ്ഠാന ചടങ്ങുകൾ ഉള്ള ഒരു ക്ഷേത്രമാണ് ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം. ആദികാല ദ്രാവിഡരുടെ സാംസ്കാരിക പ്രതിഫലനമായി കുംഭ മാസത്തിലെ ഭരണി നാളിനോടനുബന്ധിച്ച് നടത്തുന്ന [[കുത്തിയോട്ടം]], രഥയോട്ടം, [[കെട്ടുകാഴ്ച|കെട്ടുകാഴ്ച]] എന്നിവയാണ് ഈ ചടങ്ങുകൾ. 1200 വർഷം പഴക്കമുള്ളതായി കണക്കാക്കുന്നു. ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകൾ ആണ് ഭരണിയോട് അനുബന്ധിച്ചു ചെട്ടികുളങ്ങരയിൽ എത്തിച്ചേരുന്നത്. === മാവേലിക്കര ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം === {{Main|മാവേലിക്കര ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം}} ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ മാവേലിക്കരയ്ക്കടുത്ത് അച്ചൻകോവിലാറിൽനിന്നും തെക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ചരിത്ര പ്രസിദ്ധമായ ക്ഷേത്രമാണ് പ്രസിദ്ധമായ മാവേലിക്കര ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം. ക്ഷേത്രത്തിനു മുമ്പിലെ പേരാലിന്റെ ചുവട്ടിലെ ബുദ്ധപ്രതിമ കാരണം ആ കവല ബുദ്ധജംഷൻ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. മാർത്താണ്ഡവർമ്മ സ്ഥാപിച്ച സ്തംഭവിളക്ക് ഇവിടെയാണ്. 360 അടി ചുറ്റളവുണ്ടിതിന്. ===മറ്റം നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം=== {{Main|നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, മറ്റം}} [[പ്രമാണം:ChettikulangaraTemple.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ദേവീക്ഷേത്രം]] തട്ടാരമ്പലം എന്ന സ്ഥലത്താണിത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ വിഷ്ണുവിന്റെ ഉഗ്രാവതാരമായ നരസിംഹമൂർത്തിയാണ്. ഓണാട്ടു രാജാവിന്റെ തേവാരമൂർത്തിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. നാരായിങ്ങമന്നൂർ കൊട്ടാരത്തിന്റെ ഭാഗമായാണ് ഈ ക്ഷേത്രം പണിതിരിക്കുന്നത്. ===പടനിലം പരബ്രഹ്മ ക്ഷേത്രം=== മാവേലിക്കര താലൂക്കിലെ നൂറനാട്ടാണ് പടനിലം പരബ്രഹ്മ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ ശിവരാത്രി കെട്ടുകാഴ്ച വളരെ പ്രസിദ്ധമാണ് . ഓണാട്ടുകരയുടെ തനത് പാരമ്പര്യം വിളിച്ചോതുന്ന നന്ദികേശ കെട്ടുത്സവമാണ് ഇവിടെ നടക്കുന്നത്. 50 അടി വരെ ഉയരമുള്ള നന്ദികേശന്മാർ ശിവരാത്രി നാളിലെ വിസ്മയക്കാഴ്ചയാണ്. കരക്കാരുടെ കൈക്കരുത്തോടെയും യന്ത്ര സഹായത്തോടെയും കൂടെയാണ് ഇവയെ ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിക്കുന്നത്. നൂറനാട്ടെ 16 കരകളാണ് ഇവയെ ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് എഴുന്നള്ളിക്കുന്നത്. കെട്ടുകാഴ്ച്ചകൾ ക്ഷേത്രത്തിന് വലം വെക്കുന്നു എന്ന അപൂർവതയും പടനിലം ശിവരാത്രിക്കുണ്ട്. ശബരിമലയുടെ പ്രധാന ഇടത്താവളങ്ങളിൽ ഒന്നായ പടനിലം ക്ഷേത്രം പടിഞ്ഞാറ് ദർശനമായാണ് നിലകൊള്ളുന്നത്. നൂറുകണക്കിന് ആളുകൾ ഭജനം നോക്കുന്ന 12 ദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന വൃശ്ചിക മഹോത്സാവവും ഇവിടെ പ്രധാനമാണ്. 16 കരകളിൽ നിന്നുള്ള ചിറപ്പ് ഘോഷയാത്രകൾ വൃശ്ചികം-ധനു മാസങ്ങളിലായി നടക്കും. നൂറനാട്ടെ വിവിധ കലാ-സാംസ്കാരിക സംഘടനകളുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടക്കുന്ന ഇരുപത്തിയെട്ടാം ഓണമഹോത്സവവും ഇവിടുത്തെ പ്രധാന ആഘോഷങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. === വെട്ടിക്കോട്ട് ആദിമൂലം നാഗരാജക്ഷേത്രം === [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] ആദ്യത്തെ [[നാഗരാജാവ്|നാഗരാജ]] ക്ഷേത്രമാണ് ഇതെന്നാണ് വിശ്വാസം.^{[''[[വിക്കിപീഡിയ:പരിശോധനായോഗ്യത|അവലംബം ആവശ്യമാണ്]]'']} നാഗരാജാവായ അനന്തൻ ([[അനന്തൻ|ആദിശേഷൻ]], [[അനന്തൻ|ശേഷനാഗം]]) ആണ് ഇവിടുത്തെ മുഖ്യ പ്രതിഷ്ഠ. അനന്തന്റെ പുറത്ത് സാക്ഷാൽ [[മഹാവിഷ്‌ണു|ആദിനാരായണനായ]] മഹാവിഷ്‌ണു ശയിക്കുന്നു എന്നാണ്‌ വിശ്വാസം. ആദിയും അന്തവുമില്ലാത്ത പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ പ്രതീകമായിട്ടാണ് അനന്തനെ കണക്കാക്കുന്നത്. ത്രിമൂർത്തികളായ [[ബ്രഹ്മാവ്]], [[വിഷ്ണു]], [[ശിവൻ]] എന്നിവരുടെ ചൈതന്യങ്ങൾ ചേർന്ന സങ്കൽപ്പത്തിലാണ് അനന്തശേഷന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. പരമശിവനോടൊപ്പം അഷ്ടനാഗങ്ങളെയും ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിലവറയും തേവാരപ്പുരയുമാണ് പ്രധാന ആരാധനകേന്ദ്രങ്ങൾ. അതുകൊണ്ടു തന്നെ ഭക്തജനങ്ങൾ തേവാരപ്പുരയും നിലവറയും സന്ദർശിക്കുന്ന ആചാരവുമുണ്ട്. ഇവിടെ നാഗരാജാവിനെ [[പരശുരാമൻ]] പ്രതിഷ്ഠ നടത്തി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു.^{[''[[വിക്കിപീഡിയ:പരിശോധനായോഗ്യത|അവലംബം ആവശ്യമാണ്]]'']} ഒരു ബ്രാഹ്മണകുടുംബത്തിന് പൂജയ്ക്ക് അധികാരവും നൽകി. കന്നിമാസത്തിലെ "വെട്ടിക്കോട് ആയില്യം" ഇവിടുത്തെ പ്രസിദ്ധമായ ഉത്സവമാണ്. ശ്രീ പരമേശ്വരൻ നമ്പൂതിരി എന്ന കാരണവർ ഈ നാഗരാജ സ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉന്നമനത്തിനായി തന്റെ ജീവിതം സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. === തിരുവൈരൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം === [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ]] ജില്ലയിൽ [[മാവേലിക്കര|മാവേലിക്കരയ്ക്കടുത്ത്]] [[ചുനക്കര|ചുനക്കരയിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ശിവക്ഷേത്രമാണ് '''തിരുവൈരൂർ മഹാദേവക്ഷേത്രം'''. മാവേലിക്കരയ്ക്കും [[നൂറനാട്|നൂറനാട്ടിനുമിടയ്ക്കാണ്]] ചുനക്കരദേശം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഐതിഹ്യപ്പെരുമയിൽ തിരുവൈരൂർ മഹാദേവൻ [[ഓടനാട്|ഓണാട്ടുകരയുടെ]] ദേശദേവനാണ്. 1400 കൊല്ലം പഴക്കമുള്ള [[ദാരുശില്പങ്ങൾ|ദാരുശില്പങ്ങളാണ്]] ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സവിശേഷത. ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിലെ ഭീമാകാരന്മാരായ ദ്വാരപാലകന്മാർ, തൊട്ടടുത്തുള്ള മഹാലക്ഷിയുടെ രൂപം എന്നിവ അതിശയകരമായ ശില്പവൈഭവത്തിന് ഉദാഹരണമാണ്. ചുനക്കര ആറാട്ട് പ്രശസ്തമാണ്. 6 കരകളിൽ നിന്നുള്ള കെട്ടു കാഴ്ചകൾ ക്ഷേത്രത്തിലെ കളികണ്ടതിൽ (വയൽ) അണി നിരന്നു നിൽക്കുന്നത് കാണാൻ ആയിരങ്ങൾ എതതുന്നു. ശിവരാത്രി നാളിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും ചടങ്ങുകളും നടക്കുന്ന ക്ഷേത്രം. ===കീർത്തിപുരം ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം=== കണ്ടിയൂർ കീർത്തിപുരത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പുരാത ക്ഷേത്രമാണിത്. നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രത്തെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന തരത്തിലാണിതിന്റെ നിർമ്മാണം. കർക്കിടകവാവു സമയത്ത് ബലിയർപ്പിക്കാൻ ഇവിടത്തെ ശിവന്റെ മുന്നിൽ നിരവധിപേർ എത്തിച്ചേരുന്നു. ===തട്ടാരമ്പലം സരസ്വതി ക്ഷേത്രം=== തട്ടാരമ്പലത്ത് കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകുന്നരീതിയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. ദുർഗ്ഗയാണ് പ്രധാന പതിഷ്ഠ. 14 നൂറ്റാണ്ടിൽ എഴുതപ്പെട്ട കാവ്യമായ ഉണ്ണുനീലി സന്ദേശത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തെ ക്കുറിച്ച് വർണ്ണനയുണ്ട്. സരസ്വതി മറ്റൊരു ഉപാസന മൂർത്തിയായതിനാൽ വിജയദശമി, നവരാത്രി എന്നീ നാളുകളാണ് ഇവിടെ ഉത്സവമായി ആചരിക്കുന്നത്. വിദ്യാരംഭം പ്രധാനം. ===തൃപെരുംന്തുറ ശ്രീമഹാദേവർ ക്ഷേത്രം === ചെന്നിത്തലയിലെ പുരാതന ക്ഷേത്രമാണിത്. മാന്നാർ റോഡിൽ പുതുവിളപ്പടി ജങ്ങഷനിലാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. പണ്ടുകാലത്ത് ഒരു പ്രമുഖ തുറമുഖം നിലനിന്നിരുന്ന സ്ഥലമാണിത്. അതിറ്റെ അധിപനാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പ്രതിഷഠ എന്ന് വിശ്വസിക്കുന്നു. ഉണ്ണുനീലി ചരിതത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തെക്കുറിച്ച് കവിവർണ്ണനയുണ്ട്. പുരാതനകാലത്ത് ഇതിന്റെ ഉടമസ്ഥാവകാശം നടുവിലെമഠം സ്വാമിക്കായിരുന്നു. പിന്നീട് ഇത് ഇടപ്പള്ളി തമ്പുരാനു സമർപ്പിക്കപ്പെട്ടു. അതിനു ശേഷം മാർത്താണ്ഡവർമ്മക്കധീനത്തിലുമായി. ===ചാല ശ്രീമഹാദേവക്ഷേത്രം=== ചാല ശ്രീമഹാദേവക്ഷേത്രം മാവേലിക്കരയിൽ മാന്നാർ റോഡിൽ 1 കി.മീ തെക്കുമാറി കല്ലുമൂടിനടുത്താണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ചാല എന്നത്ത് പുരാതനമായ ചന്ത നിലനിന്നിരുന്ന സ്ഥലമാണ്. തൃപ്പേന്തുറ തുറമുഖത്തിൽ എത്തിച്ചേരുന്ന വ്യാപാരികൾ അഥവാ വണിക്കുകൾ വ്യാപരം നടത്തിയിരുന്നത് ചാലയിൽ ആയിരുന്നു. പുരാതനകാലത്തെ പ്രമുഖ ബുദ്ധകേന്ദ്രങ്ങൾ ഇവിടെ നിലനിന്നിരുന്നു. ===മുള്ളിക്കുളങ്ങര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം=== മാവേലിക്കരയിലെ തെക്കേക്കര പഞ്ചായത്തിലെ മുള്ളിക്കുളങ്ങര ജങ്ഷനിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. മന്ത്യേത്ത്, കുളത്തൂർ, വെളുത്തേടത്ത് എന്നീ കുടുംബക്കാർ നിന്ന് കൊടുങ്ങല്ല്ലൂർ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയതാണ് എന്നാണ് ഐതിഹ്യം. ആദ്യം ആലുമൂട്ടിൽ തറയിൽ പതിഷ്ഠിച്ചിരുന്ന വിഗ്രഹം പിന്നീട് ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് മാറ്റുകയായിരുന്നു. ശ്രീകോവിൽ ചതുരാകൃതിയിലുള്ളതാണ്. ===പടയണിവട്ടം ഭഗവതി ക്ഷേത്രം=== മാവേലിക്കരയിലെ വള്ളിക്കുന്നം പഞ്ചായത്തിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. വനദുർഗ്ഗ, ഭദ്രകാളി, ഗണപതി, ലക്ഷ്മി എന്നി ഉപദേവതകൾ ചുറ്റമ്പലത്തിലുള്ളിൽ പ്രതിഷ്ഠയുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. അമ്പൊലി വഴിപാട്, താലിചാർത്തു, തേരൊലി നിവേദ്യം, പറനിവേദ്യം എന്നിവയാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === പ്രായിക്കര ധന്വന്തരിക്ഷേത്രം === മാവേലിക്കരയ്ക്കടുത്ത് പ്രായിക്കരയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രസിദ്ധമായ ഒരു ക്ഷേത്രമാണ് പ്രായിക്കര ശ്രീധന്വന്തരിക്ഷേത്രം. ആയിരത്തിലധികം വർഷം പഴക്കം അവകാശപ്പെടുന്ന ക്ഷേത്രമാണിത്. ഭാരതത്തിൽത്തന്നെ അത്യപൂർവ്വമാണ് ധന്വന്തരിക്ഷേത്രങ്ങൾ. രോഗശാന്തിക്ക് ഏറ്റവും വിശിഷ്ടമാണ് ധന്വന്തരീ ഭജനം എന്നാണ് വിശ്വാസം. ആയുസ്സിന്റെയും ആരോഗ്യത്തിന്റെയും വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിന്റെയും കുലദൈവമായി മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ അവതരമായ ധന്വന്തരിയെ കാണുന്നു. തന്മൂലം മിക്ക വൈദ്യകുടുംബങ്ങളുടെയും മാറാരോഗികളുടെയും ഉപാസനാമൂർത്തിയാണ് ധന്വന്തരി. ===[[മാലിമേൽ ഭഗവതിക്ഷേത്രം]]=== [[മാവേലിക്കര]]<nowiki/>യിലെ [[തെക്കേക്കര]] പഞ്ചായത്തിലെ [[കുറത്തികാട്]] ആണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഭദ്രകാളിയാണ് പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠ.800 വർഷത്തെ പഴക്കം ക്ഷേത്രത്തിനുണ്ട്.ഗർഭ രക്ഷക്കായി സ്ത്രീകൾ കല്ലെടുപ്പ് വഴിപാട് നടത്തുന്ന അമ്മൂമ്മക്കാവ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്.{{അവലംബം|}} '''<big>[[ശ്രീ പരബ്രമോദയ ക്ഷേത്രം]] [[വരേണിക്കൽ]]</big>''' [[മാവേലിക്കര]]<nowiki/>യിലെ [[തെക്കേക്കര]] പഞ്ചായത്തിലെ [[വരേണിക്കൽ]] ആണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ ശ്രീകോവിലിനായി ഒരു കെട്ടിട നിർമ്മാണവുമില്ല, കാരണം ഈ സ്ഥലത്ത് ഒരു നിർമ്മാണവും പാടില്ലായെന്ന് വിലക്കിയിട്ടുണ്ട്. മണ്ഡല സീസണിൽ ആണു ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉത്സവം. ===കാരഴ്മ<nowiki/> ദുർഗാദേവി ക്ഷേത്രം=== ====വസൂരിമാല ദേവി ക്ഷേത്രം വടക്കേമങ്കുഴി==== ====ശാസ്താനട ക്ഷേത്രം കല്ലുമല==== ==ക്രിസ്തീയ ദേവാലയങ്ങൾ== ===സെന്റ് ജോൺസ് ഓർത്തഡോക്സ് വലിയപള്ളി, പത്തിച്ചിറ=== ===സെൻറ് മേരീസ്‌ ഓർത്തഡോക്സ് കത്തീഡ്രൽ, പുതിയകാവ്=== മാവേലിക്കരയിലെ എറ്റവും പുരാതന ക്രിസ്തീയ ദേവാലയമാണ് സെന്റ് മേരീസ് കതീഡ്രൽ. കന്യാമേരിയുടെ നാമദേയത്തിലാണ് ഇത് അറിയപെടുന്നത്. നിലയ്ക്കൽ നിന്നും വന്ന അഭയാർത്തികളായ ക്രിസ്ത്യാനികൾ കടമ്പനാടിൽ എത്തിച്ചേരുകയും അവർ പതിയെ കായംകുളം, മാവേലിക്കര എന്നിവടങ്ങളിലായി അധിവസിക്കുകയും ചെയ്തു. കായംകുളം രാജാവ് ഇവർക്കായി പള്ളി പണിയാനുള്ള അനുമതി നൽകുകയും കണ്ടിയൂരിൽ ആദ്യ പള്ളി പണിയുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ കായം കുളവും മവേലിക്കര രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിൽ ബന്ധം വഷളായപ്പോൾ മാവേലിക്കര രാജാവിന്റെ കൂടെയായിരുന്നു ക്രിസ്ത്യാനികൾ. ഇതിൽ അമർഷം പൂണ്ട കായം കുളം രാജാവ് പള്ളി നശിപ്പിച്ചു കളഞ്ഞു. പിന്നീട് മാവേലിക്കര രാജാവിന്റെ സഹായത്തോടെ പുതിയകാവിൽ 943 ൽ ഇപ്പോഴത്തെ സ്ഥാനത്ത് പള്ളി പണിയിക്കപ്പെട്ടു. ജെർണോബിന്റെ പുസ്തകത്തിൽ 16 നൂറ്റാണ്ടിനു മുന്ന് പണീകഴിപ്പിച്ച 19 പള്ളികളെക്കുറിച്ച് വിവരിച്ചിരിക്കുന്ന കൂട്ടത്തിൽ സെന്റ് മേരിസ് പള്ളിയെക്കുറിച്ചും പറയുന്നു. 1757ൽ മാവേലിക്കര സന്ദർശിച്ച ഫ്രഞ്ച് യാത്രികൻ കായങ്കുളത്തെ പ്രമുഖ പള്ളീയായി ഇതിനെ വർണ്ണിച്ചിരിക്കുന്നു. === മാവേലിക്കര സി.എസ്.ഐ. പള്ളി. === മറ്റൊരു പ്രധാന പള്ളി സി.എസ്.ഐ. പള്ളിയാണ്. ഇത് സ്ഥാപിച്ചത് ജോസഫ് പീറ്റ് എന്ന വൈദികനാണ്. 1838 ൽ മിഷണറി പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കായി മവേലിക്കര സന്ദർശിച്ചയാളാണ് അദ്ദേഹം . ബ്രിട്ടീഷ് വാസ്തുശില്പരീതിയിലാണ് പള്ളിയുറ്റെ നിർമ്മാണം. ആൾത്താര വളരെ മനോഹരവും 93 അടി നീളവുമ് 42 അടി വീതിയും ഉള്ളതാണ്. 800 പേർക്ക് ഇരിക്കാൻ സാധിക്കുന്നതാണിത്. === പുതിയകാവ് സെന്റ് ജോസഫ് മലങ്കര കത്തോലിക്ക പള്ളി === 1932 മാർച്ച് 7 നു സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ട പള്ളീയാണിത്. സ്ഥാപകൻ ഗീവർഗീസ് മാർ ഇവാനിയോസ് ആണ്. ഇദ്ദേഹം പുതുയകാവു മാവേലിക്കര പണിക്കർ കുടുംബാംഗമാണ്. == രാഷ്ട്രീയം == മാവേലിക്കര ഒരു [[ലോകസഭ|ലോകസഭാ]] മണ്ഡലം ആണ്. [[ചെങ്ങന്നൂർ]], [[ചങ്ങനാശ്ശേരി]], [[കുട്ടനാട്]], [[മാവേലിക്കര]], [[കുന്നത്തൂർ]], [[കൊട്ടാരക്കര]], [[പത്തനാപുരം]] എന്നീ നിയമസഭാമണ്ഡലങ്ങളായിരുന്നു 2005 ലോകസഭാ വിഭജനത്തിൽ മാവേലിക്കര മണ്ഡലത്തിന്റെ ഭാഗമായി നിശ്ചയിച്ചത്. *2009 മുതൽ [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] ''(ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്)'' [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. * സി.പി.ഐ. (എം.) അംഗമായ ആർ.രാജേഷ് മാവേലിക്കര നിയമസഭാമണ്ഡലത്തെ 2011 മുതൽ കേരള നിയമസഭയിൽ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. == സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ == [[പ്രമാണം:Pulakadavu bridge vmy.JPG|ലഘുചിത്രം|പുലക്കടവു പാലം]] പത്ത് പഞ്ചായത്തുകളാണ് മാവേലിക്കര താലൂക്കിലുള്ളത്. ഇവയുടെ സാമ്പത്തിക ചരിത്രം വളരെ ശക്തമാണ്. ചെട്ടിക്കുളങ്ങര, തെക്കേക്കര,മ്പളമേൽ, താമരക്കുളം എന്നീ പഞ്ചായത്തുകളിൽ വിരിപ്പ് കൃഷി വളരെ വ്യാപകമായിരുന്നു. ചെന്നിത്തല പഞ്ചായത്തിൽ പുഞ്ചകൃഷിയും നടന്നു വരുന്നു. തെക്കേക്കരയിലും ചെട്ടിക്കുളങ്ങരയിലും എള്ള് കൃഷിയും അതിനോടനുബന്ധിച്ചുള്ള വ്യവസായ കേന്ദ്രങ്ങളും നിലവിൽ ഉണ്ട്. ചെട്ടിക്കുളങ്ങര പഞ്ചായത്തിൽ മാത്രം 240 ഹെക്റ്ററോളം എള്ള് കൃഷി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. റബർ വെറ്റില, നാളികേരം തൂടങങ്ങിയവയാണ് മറ്റു കൃഷികൾ. നൂറനാട്ടിൽ പച്ചകൃഷി വ്യാപകമാണ്. കാലിവളർത്തൽ എല്ലാ പഞ്ചായത്തുകളിലും ചെയ്തു പോരുന്നു. ചെന്നിത്തല, പാലമ്മേൽ, വള്ളിക്കുന്നം എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിൽ പാൽ‌-സംഭരണ സഹകരണ കേന്ദ്രങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇറച്ചിക്കോഴി വളർത്തൽ എല്ലാ പഞ്ചായത്തുകളിലും ഒരു പോലെ കാണപ്പെടുന്നു. പാരമ്പര്യരീതിയിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്നത് ചെന്നിത്തല പഞ്ചായത്തുകളിൽ മാത്രം കാണപ്പെടുന്നുള്ളൂ. ഈ പഞ്ചായത്തിൽ തന്നെ മത്സ്യബന്ധനവും ശക്തമാണ്. അച്ചൻ കോവിലാറിന്റെ കൈവരികളും ഉള്ളതിനാൽ പുഴമീൻ മത്സ്യബന്ധനവും ഉണ്ട്. വരാൽ, കർപൂരശാല, മൂഴി, കാരി, തിരണ്ടി, കുറുവ, കല്ലുമുട്ടി, ചെമ്മീൻ എന്നിവ ഇവിടെ ലഭ്യമാണ്. ചുടുകട്ട നിർമ്മാണം പ്രബലമാണിവിടെ. ചെന്നിത്തല പഞ്ചായത്തിൽ മാത്രം രണ്ട് ഓട്ടു ഫാക്റ്ററികളം 27 ഓളം ചൂളകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ചുനക്കര, താമരക്കുളം, തെക്കേക്കര, വള്ളിക്കുന്നം, പാലമേൽ എന്നിവിടങ്ങളിൽ കശുവണ്ടി കമ്പനികൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ===മാവേലിക്കരയ്ക്കു ചുറ്റുമുള്ള ചില വ്യവസായങ്ങൾ=== #[[സിസ്കോയുടെ ഇൻഡസ്ട്രിയൽ എസ്റ്റേറ്റ്]] 1959-ൽ ആരംഭിച്ച ഇവിടെ 47 ഓളം വ്യത്യസ്ത വ്യാവസായങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. # [[മാന്നാർ|മാന്നാറിനു]] സമീപമുള്ള അല്ലിൻഡ് സ്റ്റീൽ # [[കുന്നം|കുന്നത്തിനു]] സമീപമുള്ള ട്രാവൻ‌കൂർ ഓക്സിജൻ # സാങ്രോസ് ലബോറട്ടറീസ് : മാവേലിക്കരയിലുള്ള ഈ സ്ഥാപനത്തിൽ സോഫ്റ്റ് ജെലാറ്റിൻ കാപ്സ്യൂളുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നു. [[ക്ലോപാസ്മൈൻ]] നിർമ്മിക്കുന്ന ലോകത്തിലെ ചുരുക്കം സ്ഥാപനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഇത്. #[[കെ.എസ്.ആർ.ടി.സി]] യുടെ ഒരു ബസ് ബോഡി നിർമ്മാണ യൂണിറ്റ് മാവേലിക്കരയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. 300ഓളം പേർ ഇവിടെ ജോലി ചെയ്യുന്നു. # [[എച്ച്. ഐ.സി.]] ടൈൽ ഫാക്റ്ററി. #[[ഐ.സി. ഗ്ലാസ് ഫാക്റ്ററി]] #കൃഷി വകുപ്പിന്റെ വിത്തുല്പാദനകേന്ദ്രം - താഴേക്കര ഗ്രാമത്തിൽ [[അറുനൂറ്റിമംഗലം|അറുനൂറ്റിമംഗലത്ത്]] 1963 ൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ട ഈ കേന്ദ്രം 37.66 ഹെക്റ്റർ പ്രദേശത്തുപ്രവർത്ത്തിക്കുന്നു. നൂറേക്കർ എന്നണിതിനെ വിളിച്ചുവരുന്നത്. #ഖാദി വികസന സഹകരണ സമൂഹം - 1957-ൽ [[പല്ലാരിമംഗലം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|പല്ലാരിമംഗലത്ത്]] സ്ഥാപിതമായ ഈ സൊസൈറ്റി, ഖാദിയും അനുബന്ധവ്യവസായങ്ങളും കേന്ദ്രീകരിച്ച പ്രവർത്തിക്കുന്നു == മാവേലിക്കരയ്ക്ക് അടുത്തുള്ള പട്ടണങ്ങൾ == * കിഴക്ക് - [[പന്തളം]] * പടിഞ്ഞാറ് - [[ഹരിപ്പാട്]] * തെക്ക് - [[കായംകുളം]] * വടക്ക് - [[മാന്നാർ]] * [[തിരുവല്ല]] * വടക്ക് കിഴക്ക് - [[ചെങ്ങന്നൂർ]] == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|30em}} == പുറത്തുനിന്നുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Mavelikkara}} * [http://alappuzha.nic.in/mavelikkara_taluk.html മാവേലിക്കര താലൂക്കിന്റെ ഔദ്യോഗിക വെബ് വിലാസം] * [http://www.cbcisite.com/Mavelikara.htm മാവേലിക്കര രൂപതയുടെ സി.ബി.സി.ഐ. വെബ് വിലാസം] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110203015102/http://www.cbcisite.com/Mavelikara.htm |date=2011-02-03 }} * [http://alappuzha.nic.in/ ആലപ്പുഴ ജില്ലാ വെബ് വിലാസം] * [http://alappuzha.com] * [http://www.kallarakal.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210307113438/http://kallarakal.com/ |date=2021-03-07 }} {{ആലപ്പുഴ ജില്ല}} [[Category:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ പട്ടണങ്ങൾ]] lwxgombwi7y8i6lwc7bxiqlzshtlhmx 0 22745 4081081 4076926 2024-04-25T18:47:57Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 0 sources and tagging 5 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Cholesterol}} {{chembox | Watchedfields = changed | verifiedrevid = 477165736 | ImageFile=Cholesterol.svg | ImageSize= | ImageFile2=Cholesterol-3d.png | IUPACName=(3β)-cholest-5-en-3-ol | SystematicName=2,15-dimethyl-14-(1,5-dimethylhexyl)tetracyclo[8.7.0.0^2,7.0^11,15]heptacos-7-en-5-ol | OtherNames=(10''R'',13''R'')-10,13-dimethyl-17-(6-methylheptan-2-yl)-2,3,4,7,8,9,11,12,14,15,16,17-dodecahydro-1''H''-cyclopenta[''a'']phenanthren-3-ol, Cholesterin, Cholesteryl alcohol <ref name=SciFinder>{{cite web|title=Substance Data for 57-88-5}}</ref> | Section1= {{Chembox Identifiers | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | UNII = 97C5T2UQ7J | InChI = 1/C27H46O/c1-18(2)7-6-8-19(3)23-11-12-24-22-10-9-20-17-21(28)13-15-26(20,4)25(22)14-16-27(23,24)5/h9,18-19,21-25,28H,6-8,10-17H2,1-5H3/t19-,21+,22+,23-,24+,25+,26+,27-/m1/s1 | InChIKey = HVYWMOMLDIMFJA-DPAQBDIFBB | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 112570 | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/C27H46O/c1-18(2)7-6-8-19(3)23-11-12-24-22-10-9-20-17-21(28)13-15-26(20,4)25(22)14-16-27(23,24)5/h9,18-19,21-25,28H,6-8,10-17H2,1-5H3/t19-,21+,22+,23-,24+,25+,26+,27-/m1/s1 | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = HVYWMOMLDIMFJA-DPAQBDIFSA-N | CASNo=57-88-5 | CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}} | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | ChemSpiderID = 5775 | PubChem=5997 | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}} | KEGG = D00040 | ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEBI = 16113 | SMILES = C[C@H](CCCC(C)C)[C@H]1CC[C@@H]2[C@@]1(CC[C@H]3[C@H]2CC=C4[C@@]3(CC[C@@H](C4)O)C)C }} | Section2= {{Chembox Properties | Formula=C₂₇H₄₆O | MolarMass=386.65 g/mol | Appearance= white crystalline powder<ref name=MSDS>{{cite web |url=http://physchem.ox.ac.uk/MSDS/CH/cholesterol.html |title=Safety (MSDS) data for cholesterol |accessdate=2007-10-20 |work= |archive-date=2007-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070712214801/http://physchem.ox.ac.uk/MSDS/CH/cholesterol.html |url-status=dead }}</ref> | Density= 1.052 g/cm³ | MeltingPt=148–150 °C<ref name=MSDS/> | BoilingPt=360 °C (decomposes) | Solubility=0.095 mg/L (30 °C) | SolubleOther = soluble in [[acetone]], [[benzene]], [[chloroform]], [[ethanol]], [[ether]], [[hexane]], [[isopropyl myristate]], [[methanol]] }} | Section7= {{Chembox Hazards | MainHazards= | FlashptC =209.3 ±12.4&nbsp;°C <ref name="SciFinder"/> | AutoignitionC = }} }} [[Image:Adamantinomatous craniopharyngioma.jpg|thumb|200px|right|Microscopic appearance of cholesterol crystals in water. Photo taken under [[polarized light]].]] ജീവികളുടെ [[കോശഭിത്തി|കോശഭിത്തികളിലും]] ശരീരകലകളിലും കാണപ്പെടുന്ന ഒരുതരം [[കൊഴുപ്പ്|കൊഴുപ്പാണ്‌]] '''കൊളസ്ട്രോൾ'''. [[ഗ്രീക്ക്]] പദങ്ങളായ chole- (പിത്തം) stereos (ഖരം) എന്നിവയോട് ആൽക്കഹോളിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന -ol എന്ന പ്രത്യയം ചേർത്താണ്‌ കൊളസ്റ്റ്രോൾ എന്ന പദം ഉണ്ടാക്കിയിരിക്കുന്നത്‌. ഭക്ഷണപദാർഥങ്ങളിൽ നിന്നും ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുകയോ [[കരൾ]] തുടങ്ങിയ ആന്തരികാവയവങ്ങളിൽ സംശ്ലേഷിക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്യുന്ന കൊളസ്ട്രോൾ, [[രക്തം|രക്തത്തിലൂടെയാണ്‌]] ശരീരത്തിൽ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നത്. 27 [[കാർബൺ|കാർബണുകൾ]] വരാം. സൈഡ് ചെയിനുകളിൽ 8 കാർബൺ ആറ്റങ്ങളും. 70 കിലോഗ്രാം ഭാരമുള്ള ഒരാളിൽ 140 ഗ്രാം കൊളസ്ട്രോളുണ്ട്. ഇതിൽ 30 ഗ്രാം [[മസ്തിഷ്കം|മസ്തിഷ്കത്തിലും]] നാഡികളിലും 30 ഗ്രാം [[പേശി|പേശികളിലും]] 30 ഗ്രാം ആഡിപ്പോസ് കലകളിലും 20 ഗ്രാം [[ത്വക്ക്|ത്വക്കിലും]] ആണുള്ളത്. ക്ലോറോഫോമിലും മറ്റ് കൊഴുപ്പ് ലായകങ്ങളിലും ഇത് ലയിക്കുന്നതുമാണ്. [[പ്രോകാരിയോട്ടുകൾ|പ്രോകാരിയോട്ടുകളിൽ]] കൊളസ്ട്രോളില്ല (മൈക്കോപ്ലാസ്മകളിൽ കൊളസ്ട്രോൾ അവയുടെ വളർച്ചയ്ക്ക് ആവശ്യമാണ്.) കൊഴുപ്പുതൻമാത്രകളായാണ് ഇവപരിഗണിക്കപ്പെടുന്നത്. ജന്തുശരീരം നിർമ്മിക്കുന്ന ഏറ്റവും മുഖ്യമായ സ്റ്റീറോളാണിത്.<br /> കരളിന് കൊളസ്ട്രോളിനെ നിർമ്മിക്കാനുള്ള കഴിവുണ്ട്. കൊളസ്ട്രോളിനെ കരൾ ബൈൽ സാൾട്ടുകളാക്കി (പിത്തലവണം) മാറ്റുന്നു.<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIfouWtRFmm7s_1jJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzUEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712465431/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.heartuk.org.uk%2fcholesterol%2fwhat-is-cholesterol/RK=2/RS=ff3u99ydU422AH5hAL.JT1Un1Tg-|title=What is cholesterol? {{!}} What are lipids?|website=www.heartuk.org.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == കൊളസ്ട്രോൾ അമിതമായാൽ == [[അമിത കൊളസ്ട്രോൾ|അമിതമായ കൊളസ്ട്രോൾ]] ഗുരുതരമായ ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കാറുണ്ട്. രക്തത്തിലെ കൊളസ്ട്രോളിന്റെ അളവ്‌ മനുഷ്യശരീരത്തിൽ നിശ്ചിതപരിധിയിൽ കൂടിയാൽ മാരകമായ പല രോഗങ്ങൾക്കും ലൈംഗിക പ്രശ്നങ്ങൾക്കും അത് കാരണമാകാറുണ്ട്. ചീത്ത കൊളസ്ട്രോളായ എൽ.ഡി.എൽ. രക്തത്തിൽ അധികമായാൽ അവ ധമനികളുടെ ആന്തരിക പാളികളിൽ അടിഞ്ഞു കൂടുകയും ഉൾവ്യാപ്തി കുറക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അതോടെ ധമനികളിലൂടെയുള്ള രക്തസഞ്ചാരം ദുഷ്കരമാകുന്നു. ഇതു ഹൃദ്രോഗം, [[ഹൃദയാഘാതം]], [[മസ്തിഷ്കാഘാതം]], [[അമിതവണ്ണം]], [[ഉദ്ധാരണശേഷിക്കുറവ്]] എന്നിവക്ക് കാരണമാകാറുണ്ട്. അത് ഗുരുതരമായ ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങൾ, മരണം, അമിതമായ ചികിത്സ ചിലവ്, ബന്ധങ്ങളുടെ തകർച്ച എന്നിവയിലേക്ക് നയിക്കാം. ഇന്ന് തെറ്റായ ജീവിതശൈലി നിമിത്തം മധ്യവയസ്ക്കരിലും ചെറുപ്പക്കാരിൽ പോലും അമിത കൊളെസ്ട്രോൾ മൂലമുള്ള രോഗങ്ങൾ വ്യാപകമാണ്. കരളിൽ കൊഴുപ്പ് അടിഞ്ഞു കൂടുന്നത് ഫാറ്റി ലിവർ എന്ന അവസ്ഥയിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. വയറിനു ചുറ്റും കൊഴുപ്പ് അടിഞ്ഞു കൂടുന്നത് ശരീരത്തിന്റെ ആകാരഭംഗി കുറയ്ക്കുന്നു എന്നത് മാത്രമല്ല [[പ്രമേഹം]] അഥവാ ഡയബറ്റിസ് പോലെയുള്ള ഗുരുതര രോഗങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. [[അമിതവണ്ണം]] [[കാൻസർ]] അടക്കമുള്ള പല മാരക രോഗങ്ങൾക്കുമുള്ള സാധ്യത വർധിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ്. അമിത കൊളെസ്ട്രോൾ [[ലൈംഗികവും പ്രത്യുൽപാദനപരവുമായ ആരോഗ്യം|ലൈംഗികവും പ്രത്യുൽപാദനപരവുമായ ആരോഗ്യത്തെ]] ഗുരുതരമായി ബാധിക്കുന്നു. ഇക്കൂട്ടരിൽ [[വന്ധ്യത]], പി.സി.ഓ.ഡി എന്നിവ ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്. ജനനേന്ദ്രിയ ഭാഗത്തുള്ള രക്തക്കുഴലുകളിൽ കൊഴുപ്പ് അടിയുന്നത് നിമിത്തം പുരുഷന്മാരിൽ [[ലിംഗം|ലിംഗത്തിലേക്കുള്ള]] രക്തയോട്ടം കുറയുകയും   അക്കാരണത്താൽ [[ഉദ്ധാരണശേഷിക്കുറവ്]] ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യുന്നു. സമാനമായി സ്ത്രീകളിൽ ലൈംഗിക ഉത്തേജനക്കുറവ്, [[യോനീ വരൾച്ച]], താല്പര്യക്കുറവ് എന്നിവയും ഉണ്ടാകാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ലൈംഗിക പ്രശ്നങ്ങൾ ഉള്ള ആളുകളിൽ ഹൃദ്രോഗം അടക്കമുള്ള ഗുരുതര രോഗങ്ങൾ ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കൂടുന്നു എന്ന് പറയാനുള്ള കാരണവും കൊളെസ്ട്രോൾ തന്നെ. [[ശാരീരിക വ്യായാമം|ശാരീരിക വ്യായാമക്കുറവ്]] കൊളെസ്ട്രോൾ അമിതമാകാൻ പ്രധാന കാരണമാണ്. അമിതമായി എണ്ണ, നെയ്യ്, കൊഴുപ്പ്, പഞ്ചസാര, അന്നജം എന്നിവ അടങ്ങിയതും, വറുത്തതും പൊരിച്ചതും ആഹാരങ്ങൾ, ബിരിയാണി, ചോറ് മുതലായ അന്നജം അടങ്ങിയ ആഹാരം, കൊഴുപ്പ് കൂടുതൽ അടങ്ങിയ ചുവന്ന മാംസം, പലഹാരങ്ങൾ തുടങ്ങിയവരുടെ അമിതമായ ഉപയോഗം, [[പുകവലി]] തുടങ്ങിയവ അമിതമായ കൊളെസ്ട്രോൾ ഉണ്ടാകാൻ സാധ്യത വർധിപ്പിക്കുന്ന കാരണങ്ങളാണ്. കൃത്യമായി [[ശാരീരിക വ്യായാമം]] ചെയ്യുക എന്നതാണ് അമിത കൊളെസ്ട്രോൾ കുറയാൻ ഏറ്റവും പ്രധാന മാർഗം. നടക്കുക, സൈക്കിൾ ചവിട്ടുക, ശാരീരിക അധ്വാനത്തിൽ ഏർപ്പെടുക, ജിം പരിശീലനം, നൃത്തം, കളികൾ, അയോധന കലകൾ തുടങ്ങിയവ ഏറെ ഗുണം ചെയ്യും. ഭക്ഷണത്തിൽ എണ്ണയും കൊഴുപ്പും അന്നജവും കുറയ്ക്കുക. നിത്യേന 5 കപ്പ് പഴങ്ങളും പച്ചക്കറികളും ഇലക്കറികളും ഭക്ഷണത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുക, കൂടാതെ നട്ട്സും കടൽ മത്സ്യവും കൊഴുപ്പ് കുറഞ്ഞ മാംസവും, കൊഴുപ്പ് നീക്കിയ പാലും മറ്റുമടങ്ങിയ പോഷക സമൃദ്ധമായ ആഹാരശൈലി സ്വീകരിക്കുക, പുകവലി ഒഴിവാക്കുക തുടങ്ങിയ ശീലിക്കുന്ന ആളുകളിൽ മേല്പറഞ്ഞ ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളും കുറവാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIew2bvRFm9iYA30h3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712467484/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nhs.uk%2fconditions%2fhigh-cholesterol%2f/RK=2/RS=hG5CfKYJrXbnnq2cyTykQBwo6KA-|title=High cholesterol - NHS|website=www.nhs.uk}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIew2bvRFm9iYA9Eh3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712467484/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.mayoclinic.org%2fdiseases-conditions%2fhigh-blood-cholesterol%2fsymptoms-causes%2fsyc-20350800/RK=2/RS=5zZVnRGenZzgblHvsGZJ5Fdf6Hk-|title=High cholesterol - Symptoms and causes - Mayo Clinic|website=www.mayoclinic.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIew2bvRFm9iYA_Eh3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712467484/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmedlineplus.gov%2fcholesterol.html/RK=2/RS=FlknLMZKxLysIwTPNdGi0Qpp568-|title=Cholesterol {{!}} MedlinePlus|website=medlineplus.gov}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIew14vhFmwqsAWA53Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712467705/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.medicalnewstoday.com%2farticles%2fcan-high-cholesterol-cause-ed/RK=2/RS=scmEVSP1W7Plnx2uzrrLvqfhFJ0-|title=Erectile dysfunction and high cholesterol: What's the link?|website=www.medicalnewstoday.com › articles › can-highErectile dysfunction and high cholesterol: What's the link?}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIew3GvhFmM6w_7Jt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712467783/RO=10/RU=https%3a%2f%2fhealth.howstuffworks.com%2fdiseases-conditions%2fcardiovascular%2fcholesterol%2f5-ways-cholesterol-can-affect-your-sex-life.htm/RK=2/RS=NYe5P4.GT1_ny4Y5vyedAQ8Ytz8-|title=5 Ways Cholesterol Can Affect Your Sex Life {{!}} HowStuffWorks|website=health.howstuffworks.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == കൊളസ്ട്രോളിന്റെ ധർമ്മം == # [[കോശസ്തരം|കോശസ്തരത്തിലെ]] ഘടകമാണിത്. കോശസ്തരത്തിന്റെ ഫ്ലൂയിഡിറ്റി നിലനിർത്തുന്നു. # വൈദ്യുതിരോധശേഷിയുള്ളതിനാൽ [[നാഡീവ്യൂഹം|നാഡികളെ]] പൊതിയുന്ന ഇൻസുലേറ്ററായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. # കൊഴുപ്പിന്റെ ആഗിരണത്തിന് സഹായിക്കുന്ന 21 [[കാർബൺ]] [[പിത്തരസം|ബൈൽ അമ്ളങ്ങളുടെ]] നിർമ്മാണത്തിന് കൊളസ്ട്രോൾ ആവശ്യമാണ്. # 21 C ഗ്ലൂക്കോകോർട്ടിക്കോയിഡുകൾ, 18 C എസ്ട്രോജനുകൾ, 19 C ആൻഡ്രോജനുകൾ എന്നിവ കൊളസ്ട്രോളിൽ നിന്നാണ് ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. # 7- ഡീഹൈഡ്രോകൊളസ്ട്രോളിൽ നിന്നാണ് ജീവകം D3 ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്.<ref>ടെക്സ്റ്റ് ബുക്ക് ഓഫ് ബയോകെമസ്ട്രി, ഡി.എം.വാസുദേവൻ, ശ്രീകുമാരി.എസ്, JAYPEE, 5th Ed., പേജ്-148</ref> == കൊളസ്ട്രോളിന്റെ ആഗിരണം == കൊളസ്ട്രോൾ ചെറുകുടലിൽ മൈസെല്ലുകളായി മാറുന്നു. പിന്നീടിവ ചെറുകുടലിന്റെ ഉൾഭിത്തിയിലെ മ്യൂക്കോസൽ കോശങ്ങളിൽ പ്രവേശിച്ച് കൈലോമൈക്രോണുകൾ എന്ന ഘടകങ്ങളായി മാറുന്നു. ഇവ ലിംഫ് വ്യവസ്ഥയിലൂടെ സഞ്ചരിച്ച് കരളിലെത്തിച്ചേരുന്നു. കൊളസ്ട്രോളിന്റെ വിസർജ്ജനം പ്രതിദിനം ശരാശരി ഭക്ഷണത്തിലൂടെ ശരീരമെടുക്കുന്ന കൊളസ്ട്രോൾ 130 മി.ഗ്രാം വരും. പ്രതിദിനം 700 മി.ഗ്രാം കൊളസ്ട്രോൾ ശരീരം തന്നെ നിർമ്മിക്കുന്നുമുണ്ട്. ഇങ്ങനെ ആകെ വരുന്ന 1000 മി.ഗ്രാം കൊളസ്ട്രോളിൽ 500 മി.ഗ്രാം കൊളസ്ട്രോൾ ശരീരത്തിൽ നിന്നും ബൈൽ (പിത്തരസം)-ലൂടെ പുറന്തള്ളുന്നു. ഇതിൽ കുറച്ചുഭാഗം ചെറുകുടലിലൂടെ ഭാഗികമായി ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നു. ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടാത്ത ഭാഗം ചെറുകുടലിലെ ബാക്ടീരിയങ്ങൾ ആഗിരണം ചെയ്ത് കോൾസ്റ്റനോൾ, കോപ്രോസ്റ്റനോൾ എന്നിവ രൂപപ്പെടുത്തി, മലത്തിലൂടെ പുറന്തള്ളുന്നു. മറ്റൊരു 500 മി.ഗ്രാം കൊളസ്ട്രോൾ പിത്തരസത്തിലെ അമ്ളങ്ങളാക്കപ്പെട്ട് (ബൈൽ ആസിഡ്) പിത്തരസത്തിലെ പിത്തലവണങ്ങളായി (ബൈൽ സാൾട്ട്) പുറന്തള്ളുന്നു.<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIew1XvxFmR6QA9xt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712467928/RO=10/RU=https%3a%2f%2fenetmd.com%2fcontent%2fcholesterol-sources-absorption-function-and-metabolism/RK=2/RS=yHud4CmzXZRnMHBZye.YlRPDIS4-|title=Cholesterol - Sources, Absorption, Function, and Metabolism|website=enetmd.com}}</ref> == അഭികാമ്യമായ അളവുകൾ == [[അമേരിക്കൻ ഹാർട്ട്‌ അസോസിയേഷൻ]] രക്തത്തിലെ കൊളസ്ട്രോൾ അളവുകളുടെ അപകടസാദ്ധ്യത താഴെപ്പറയുന്നരീതിയിൽ തിട്ടപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. (12 മണിക്കൂർ ഉപവാസത്തിനുശേഷം) === രക്തത്തിലെ ആകെ കൊളസ്ട്രോൾ === * 200 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കുറവായിരിക്കിന്നത് അഭികാമ്യം. * 200 - 239 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ നേരിയ അപകടസാദ്ധ്യത ‍. * 240 - മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കൂടുതൽ - ഉയർന്ന അപകടസാദ്ധ്യത ‍. === എൽ.ഡി.എൽ കൊളസ്ട്രോൾ === [[എൽ.ഡി.എൽ കൊളസ്ട്രോൾ]] അഥവാ 'ചീത്ത കൊളസ്ട്രോൾ' * 100 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കുറവായിരിക്കിന്നത് അഭികാമ്യം. * 100 - 129 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ അഭികാമ്യമായതിലും കൂടുതൽ‍. * 130 to 159 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ നേരിയ അപകടസാദ്ധ്യത . * 160 to 189 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ അപകടസാദ്ധ്യത . * 190 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കൂടുതൽ - ഉയർന്ന അപകടസാദ്ധ്യത ‍. === ട്രൈഗ്ലിസറൈഡുകൾ === * 150 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കുറവായിരിക്കിന്നത് അഭികാമ്യം. * 150 to 199 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ നേരിയ അപകടസാദ്ധ്യത . * 200 to 499 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ അപകടസാദ്ധ്യത . * 500 മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കൂടുതൽ - ഉയർന്ന അപകടസാദ്ധ്യത ‍. === എച്‍.ഡി.എൽ കൊളസ്ട്രോൾ === [[എച്‍.ഡി.എൽ കൊളസ്ട്രോൾ]] (നല്ല കൊളസ്ട്രോൾ) * പുരുഷന്മാരിൽ 40മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കുറവായിരിക്കിന്നതും സ്ത്രീകളിൽ 50മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്ററിൽ കുറവായിരിക്കിന്നതും ഉയർന്ന അപകടസാദ്ധ്യത. * പുരുഷന്മാരിൽ 40-50മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ സ്ത്രീകളിൽ 50-60മില്ലിഗ്രാം/ഡെസീലിറ്റർ സാധാരണ നില. * 60മില്ലിഗ്രാം ഡെസീലിറ്ററിൽ കൂടുതൽ - ഹൃദയസംബന്ധമായ അസുഖങ്ങൾക്കെതിരെ സുരക്ഷ.<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrkOOu9vxFmD78ACj93Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712468030/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.heart.org%2fen%2fhealth-topics%2fcholesterol%2fabout-cholesterol%2fwhat-your-cholesterol-levels-mean/RK=2/RS=qs9wZOqruSu6K40_eWH0IQi85Kw-|title=What Your Cholesterol Levels Mean {{!}} American Heart Association|website=www.heart.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrkLHo2wBFmSFYAgjJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1712468151/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.heartuk.org.uk%2fcholesterol%2foverview/RK=2/RS=TeYo5zPGR8BEA1R5yiUpF7JbPm0-|title=Cholesterol & Cholesterol levels|website=www.heartuk.org.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ഇതും കാണുക == * സാന്ദ്രത കുറഞ്ഞ ലിപോപ്രോട്ടീനുകൾ അഥവാ [[എൽ.ഡി.എൽ കൊളസ്ട്രോൾ]] 'ചീത്ത കൊളസ്ട്രോൾ'(Low-density lipoproteins ,LDL) * സാന്ദ്രത കൂടിയ ലിപോപ്രോട്ടീനുകൾ അഥവാ [[എച്‍.ഡി.എൽ കൊളസ്ട്രോൾ]] 'നല്ല കൊളസ്ട്രോൾ'(High-density lipoproteins ,HDL) * [[ട്രൈഗ്ലിസറൈഡുകൾ]] (Triglycerides) * [[ഹൃദ്രോഗം]] == അവലംബം == {{Reflist}} * [http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=1516 കൊളസ്ട്രോൾ - അമേരിക്കൻ ഹാർട്ട്‌ അസോസിയേഷൻ] * [http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/cholesterol/ കൊളസ്ട്രോൾ - വേൾഡ്‌ ഹാർട്ട്‌ ഫെഡറേഷൻ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030025057/http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/cholesterol/ |date=2007-10-30 }} {{biochem-stub}} [[വർഗ്ഗം:ജൈവരസതന്ത്രം]] [[വർഗ്ഗം:വൈദ്യശാസ്ത്രം]] etbt4fw178shxl8c1ixy9p8s4pobryb 0 26642 4081041 4080996 2024-04-25T15:06:50Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Database}} [[Image:DVD Rental Query.png|thumb|ഒരു എസ്ക്യൂഎൽ(SQL)സെലക്ട്ഡ് സ്റ്റേറ്റുമെന്റും അതിന്റെ റിസൾട്ടും|300x300px]] ഒരു വസ്തുവിനെയോ (മനുഷ്യൻ ‍, ജീവികൾ, സ്ഥാപനങ്ങൾ) ആശയത്തെയോ സംബന്ധിച്ചുള്ള വിവരങ്ങളെയാണ് ഡാറ്റ എന്നു പറയുന്നത്. പരസ്പരം ബന്ധമുള്ളതിനാൽ ഒരുമിച്ചു വെക്കാവുന്ന വിവരങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തെയാണ് '''ഡാറ്റാബേസ്''' എന്നു പറയുന്നത്. ഒരു വസ്തുവിന്റെ പലതരത്തിലുള്ള ഡാറ്റബേസുകളേ ബന്ധപ്പെടുത്തുന്ന ഡാറ്റാബേസുകളെ റിലേറ്റഡഡ് ഡാറ്റാബേസ് എന്നു പറയുന്നു. പ്രായോഗികമായി ഒരു വലിയ ഡാറ്റാബേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുമ്പോൾ അതിലുള്ള വിവരങ്ങൾ തിരഞ്ഞ് കണ്ടു പിടിക്കുവാൻ വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. എന്നാൽ കമ്പ്യൂട്ടറിൽ ഒരു ഡാറ്റാബേസ് സോഫ്റ്റ്‍‍വെയർ ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ട് ഡാറ്റാബേസ് ഉണ്ടാക്കുമ്പോൾ അതിലെ വിവരണങ്ങളും മറ്റും തിരഞ്ഞ് കണ്ട് പിടിക്കുവാൻ വളരെ എളുപ്പമാണ്. ആയതിനാൽ ഡാറ്റാബേസിനെ ഇങ്ങനെ നിർവ്വചിക്കാം, ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റത്തിൽ ഘടനാപരമായി അടുക്കി വെച്ചിരിക്കുന്ന വിവരങ്ങളെയും,ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിനോ, ഒരു [[ക്വറി ലാങ്വേജ്|ക്വറി ലാംഗ്വേജിന്റെ]] സഹായത്തോടെ ഒരു ഉപയോക്താവിനോ ഈ വിവരങ്ങളെ തിരിച്ചെടുക്കുന്നതിനുമുള്ള ഉപാധിയാണ്‌ [[കമ്പ്യൂട്ടർ]] '''ഡാറ്റാബേസ്''' .<ref>{{cite web | title = What is a Database? | publisher = The University of Queensland, Australia | url =http://www.library.uq.edu.au/training/skills/what_dbase.html}}</ref>. ഡാറ്റ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിനും വിശകലനം ചെയ്യുന്നതിനുമായി ഉപയോക്താക്കൾ, ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ, ഡാറ്റാബേസ് എന്നിവരുമായി സംവദിക്കുന്ന സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ആണ് ഡാറ്റാബേസ് മാനേജ്‌മെന്റ് സിസ്റ്റം (DBMS). ഡിബിഎംഎസ് സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ഡാറ്റാബേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനായി നൽകിയിരിക്കുന്ന എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ഡാറ്റാബേസ്, ഡിബിഎംഎസ്, അനുബന്ധ ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ എന്നിവ ചേരുന്നതാണ് ഒരു '''ഡാറ്റാബേസ് സിസ്റ്റം'''. പലപ്പോഴും "ഡാറ്റാബേസ്" എന്ന പദം ഏതെങ്കിലും ഡിബിഎംഎസ്, ഡാറ്റാബേസ് സിസ്റ്റം അല്ലെങ്കിൽ ഡാറ്റാബേസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ആപ്ലിക്കേഷനെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ചെറിയ ഡാറ്റാബേസുകൾക്ക് ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിൽ ഡാറ്റ സംഭരിക്കാൻ കഴിയും, അതേസമയം വലിയ ഡാറ്റാബേസുകൾ കമ്പ്യൂട്ടർ ക്ലസ്റ്ററുകളിലോ ക്ലൗഡ് സ്റ്റോറേജിലോ ഹോസ്റ്റുചെയ്യുന്നു. == ഡാറ്റാബേസ് സോഫ്റ്റ്വെയറുകൾ == * [[ഡിബേസ്]] * [[ഫോക്സ്‌പ്രോ]] * [[മൈക്രോസോഫ്റ്റ് ആക്സസ്]] (MS Access) * മൈക്രോസോഫ്റ്റ് എസ് .ക്യൂ. എൽ (MS SQL) * [[ഒറാക്കിൾ]] * സാപ്പ് ഹാന (SAP HANA) * [[മറിയ ഡി.ബി.]] (MariaDB) * [[മൈഎസ്‌ക്യുഎൽ]] (MySQL) * [[പോസ്ഗ്രെസ്ക്യുഎൽ]] (postgreSQL) * [[മോംഗോഡിബി]] (MongoDB) == അവലംബം == <references/> {{database-stub|Database}} {{Systems science}} [[വർഗ്ഗം:ഡാറ്റാബേസ്]] 481qfxblc83115vpivls1j3aauorfk8 4081042 4081041 2024-04-25T15:08:33Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Database}} [[Image:DVD Rental Query.png|thumb|ഒരു എസ്ക്യൂഎൽ(SQL)സെലക്ട്ഡ് സ്റ്റേറ്റുമെന്റും അതിന്റെ റിസൾട്ടും|300x300px]] ഒരു വസ്തുവിനെയോ (മനുഷ്യൻ ‍, ജീവികൾ, സ്ഥാപനങ്ങൾ) ആശയത്തെയോ സംബന്ധിച്ചുള്ള വിവരങ്ങളെയാണ് ഡാറ്റ എന്നു പറയുന്നത്. പരസ്പരം ബന്ധമുള്ളതിനാൽ ഒരുമിച്ചു വെക്കാവുന്ന വിവരങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തെയാണ് '''ഡാറ്റാബേസ്''' എന്നു പറയുന്നത്. ഒരു വസ്തുവിന്റെ പലതരത്തിലുള്ള ഡാറ്റബേസുകളേ ബന്ധപ്പെടുത്തുന്ന ഡാറ്റാബേസുകളെ റിലേറ്റഡഡ് ഡാറ്റാബേസ് എന്നു പറയുന്നു. പ്രായോഗികമായി ഒരു വലിയ ഡാറ്റാബേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുമ്പോൾ അതിലുള്ള വിവരങ്ങൾ തിരഞ്ഞ് കണ്ടു പിടിക്കുവാൻ വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. എന്നാൽ കമ്പ്യൂട്ടറിൽ ഒരു ഡാറ്റാബേസ് സോഫ്റ്റ്‍‍വെയർ ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ട് ഡാറ്റാബേസ് ഉണ്ടാക്കുമ്പോൾ അതിലെ വിവരണങ്ങളും മറ്റും തിരഞ്ഞ് കണ്ട് പിടിക്കുവാൻ വളരെ എളുപ്പമാണ്. ആയതിനാൽ ഡാറ്റാബേസിനെ ഇങ്ങനെ നിർവ്വചിക്കാം, ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റത്തിൽ ഘടനാപരമായി അടുക്കി വെച്ചിരിക്കുന്ന വിവരങ്ങളെയും,ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിനോ, ഒരു [[ക്വറി ലാങ്വേജ്|ക്വറി ലാംഗ്വേജിന്റെ]] സഹായത്തോടെ ഒരു ഉപയോക്താവിനോ ഈ വിവരങ്ങളെ തിരിച്ചെടുക്കുന്നതിനുമുള്ള ഉപാധിയാണ്‌ [[കമ്പ്യൂട്ടർ]] '''ഡാറ്റാബേസ്''' .<ref>{{cite web | title = What is a Database? | publisher = The University of Queensland, Australia | url =http://www.library.uq.edu.au/training/skills/what_dbase.html}}</ref>. ഡാറ്റ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിനും വിശകലനം ചെയ്യുന്നതിനുമായി ഉപയോക്താക്കൾ, ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ, ഡാറ്റാബേസ് എന്നിവരുമായി സംവദിക്കുന്ന സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ആണ് ഡാറ്റാബേസ് മാനേജ്‌മെന്റ് സിസ്റ്റം (DBMS). ഡിബിഎംഎസ് സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ഡാറ്റാബേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനായി നൽകിയിരിക്കുന്ന എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ഡാറ്റാബേസ്, ഡിബിഎംഎസ്, അനുബന്ധ ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ എന്നിവ ചേരുന്നതാണ് ഒരു '''ഡാറ്റാബേസ് സിസ്റ്റം'''. പലപ്പോഴും "ഡാറ്റാബേസ്" എന്ന പദം ഏതെങ്കിലും ഡിബിഎംഎസ്, ഡാറ്റാബേസ് സിസ്റ്റം അല്ലെങ്കിൽ ഡാറ്റാബേസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ആപ്ലിക്കേഷനെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ചെറിയ ഡാറ്റാബേസുകൾക്ക് ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിൽ ഡാറ്റ സംഭരിക്കാൻ കഴിയും, അതേസമയം വലിയ ഡാറ്റാബേസുകൾ കമ്പ്യൂട്ടർ ക്ലസ്റ്ററുകളിലോ ക്ലൗഡ് സ്റ്റോറേജിലോ ഹോസ്റ്റുചെയ്യുന്നു. == ഡാറ്റാബേസ് സോഫ്റ്റ്വെയറുകൾ == * [[ഡിബേസ്]] * [[ഫോക്സ്‌പ്രോ]] * [[മൈക്രോസോഫ്റ്റ് ആക്സസ്]] (MS Access) * മൈക്രോസോഫ്റ്റ് എസ് .ക്യൂ. എൽ (MS SQL) * [[ഒറാക്കിൾ]] * സാപ്പ് ഹാന (SAP HANA) * [[മറിയ ഡി.ബി.]] (MariaDB) * [[മൈഎസ്‌ക്യുഎൽ]] (MySQL) * [[പോസ്റ്റ്ഗ്രേഎസ്ക്യുഎൽ]] (postgreSQL) * [[മോംഗോഡിബി]] (MongoDB) == അവലംബം == <references/> {{database-stub|Database}} {{Systems science}} [[വർഗ്ഗം:ഡാറ്റാബേസ്]] qfjmnccc7u7acktbdf6ffablw3vbtp4 4081043 4081042 2024-04-25T15:12:26Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Database}} [[Image:DVD Rental Query.png|thumb|ഒരു എസ്ക്യൂഎൽ(SQL)സെലക്ട്ഡ് സ്റ്റേറ്റുമെന്റും അതിന്റെ റിസൾട്ടും|300x300px]] ഒരു വസ്തുവിനെയോ (മനുഷ്യൻ ‍, ജീവികൾ, സ്ഥാപനങ്ങൾ) ആശയത്തെയോ സംബന്ധിച്ചുള്ള വിവരങ്ങളെയാണ് ഡാറ്റ എന്നു പറയുന്നത്. പരസ്പരം ബന്ധമുള്ളതിനാൽ ഒരുമിച്ചു വെക്കാവുന്ന വിവരങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തെയാണ് '''ഡാറ്റാബേസ്''' എന്നു പറയുന്നത്. ഒരു വസ്തുവിന്റെ പലതരത്തിലുള്ള ഡാറ്റബേസുകളേ ബന്ധപ്പെടുത്തുന്ന ഡാറ്റാബേസുകളെ റിലേറ്റഡഡ് ഡാറ്റാബേസ് എന്നു പറയുന്നു. പ്രായോഗികമായി ഒരു വലിയ ഡാറ്റാബേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുമ്പോൾ അതിലുള്ള വിവരങ്ങൾ തിരഞ്ഞ് കണ്ടു പിടിക്കുവാൻ വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. എന്നാൽ കമ്പ്യൂട്ടറിൽ ഒരു ഡാറ്റാബേസ് സോഫ്റ്റ്‍‍വെയർ ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ട് ഡാറ്റാബേസ് ഉണ്ടാക്കുമ്പോൾ അതിലെ വിവരണങ്ങളും മറ്റും തിരഞ്ഞ് കണ്ട് പിടിക്കുവാൻ വളരെ എളുപ്പമാണ്. ആയതിനാൽ ഡാറ്റാബേസിനെ ഇങ്ങനെ നിർവ്വചിക്കാം, ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റത്തിൽ ഘടനാപരമായി അടുക്കി വെച്ചിരിക്കുന്ന വിവരങ്ങളെയും,ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിനോ, ഒരു [[ക്വറി ലാങ്വേജ്|ക്വറി ലാംഗ്വേജിന്റെ]] സഹായത്തോടെ ഒരു ഉപയോക്താവിനോ ഈ വിവരങ്ങളെ തിരിച്ചെടുക്കുന്നതിനുമുള്ള ഉപാധിയാണ്‌ [[കമ്പ്യൂട്ടർ]] '''ഡാറ്റാബേസ്''' .<ref>{{cite web | title = What is a Database? | publisher = The University of Queensland, Australia | url =http://www.library.uq.edu.au/training/skills/what_dbase.html}}</ref>. ഡാറ്റ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിനും വിശകലനം ചെയ്യുന്നതിനുമായി ഉപയോക്താക്കൾ, ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ, ഡാറ്റാബേസ് എന്നിവരുമായി സംവദിക്കുന്ന സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ആണ് ഡാറ്റാബേസ് മാനേജ്‌മെന്റ് സിസ്റ്റം (DBMS). ഡിബിഎംഎസ് സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ഡാറ്റാബേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനായി നൽകിയിരിക്കുന്ന എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ഡാറ്റാബേസ്, ഡിബിഎംഎസ്, അനുബന്ധ ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ എന്നിവ ചേരുന്നതാണ് ഒരു '''ഡാറ്റാബേസ് സിസ്റ്റം'''. പലപ്പോഴും "ഡാറ്റാബേസ്" എന്ന പദം ഏതെങ്കിലും ഡിബിഎംഎസ്, ഡാറ്റാബേസ് സിസ്റ്റം അല്ലെങ്കിൽ ഡാറ്റാബേസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ആപ്ലിക്കേഷനെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ചെറിയ ഡാറ്റാബേസുകൾക്ക് ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിൽ ഡാറ്റ സംഭരിക്കാൻ കഴിയും, അതേസമയം വലിയ ഡാറ്റാബേസുകൾ [[computer cluster|കമ്പ്യൂട്ടർ ക്ലസ്റ്ററുകളിലോ]] ക്ലൗഡ് സ്റ്റോറേജിലോ ഹോസ്റ്റുചെയ്യുന്നു. == ഡാറ്റാബേസ് സോഫ്റ്റ്വെയറുകൾ == * [[ഡിബേസ്]] * [[ഫോക്സ്‌പ്രോ]] * [[മൈക്രോസോഫ്റ്റ് ആക്സസ്]] (MS Access) * മൈക്രോസോഫ്റ്റ് എസ് .ക്യൂ. എൽ (MS SQL) * [[ഒറാക്കിൾ]] * സാപ്പ് ഹാന (SAP HANA) * [[മറിയ ഡി.ബി.]] (MariaDB) * [[മൈഎസ്‌ക്യുഎൽ]] (MySQL) * [[പോസ്റ്റ്ഗ്രേഎസ്ക്യുഎൽ]] (postgreSQL) * [[മോംഗോഡിബി]] (MongoDB) == അവലംബം == <references/> {{database-stub|Database}} {{Systems science}} [[വർഗ്ഗം:ഡാറ്റാബേസ്]] j6sblo7ffse6my6alsgiaf5waofuoiu 4 29139 4081089 4073124 2024-04-25T20:21:28Z MediaWiki message delivery 53155 /* Vote now to select members of the first U4C */ പുതിയ ഉപവിഭാഗം wikitext text/x-wiki {{prettyurl|WP:Embassy}} ''This is the local embassy on the Malayalam Wikipedia. More embassies in other languages may be found at [[meta:Wikimedia Embassy]].'' {{EmbassyHead}} {{BoxTop|Embassy}} {{Embassy Office}} {{Requests}} {{General Help}} {{BoxBottom}} {| class="plainlinks" style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; font-family: arial; padding:5px; font-size: 110%; margin: 1em auto " |'''Welcome''' to the embassy of the Malayalam-language Wikipedia! This page is for discussing Wikipedia-related multilingual coordination. If you have any announcements or questions regarding international issues or the Malayalam Wikipedia, you are invited to post them here .<br /><center>'''[{{fullurl:Wikipedia:Embassy|action=edit&section=new}} Message the embassy]'''</center> <center>You can also contact an administrator ([https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%B8%E0%B4%9C%E0%B5%80%E0%B4%B5_%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%BE?username=&groups%5B%5D=sysop&wpFormIdentifier=specialactiveusers find an active one]) on their talk page. </center> <center>To learn how to install fonts to read Malayalam text, please see [[സഹായം:To Read in Malayalam|To Read in Malayalam]]</center> |} {| border="0" cellpadding="2" style="float: right; background-color:#f9f9f9;margin:1px;border: thin solid red; width: 160px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+ colspan="2" style="margin-left: inherit; background:red; color:#ffffff;text-align:center;"| '''Old discussions''' |- !align="center"|[[Image:Vista-file-manager.png|50px|Archives]]<br/> |- | * [[വിക്കിപീഡിയ:Embassy/Archive 1|Archive 1]] * [[വിക്കിപീഡിയ:Embassy/Archive 2|Archive 2]] * [[വിക്കിപീഡിയ:Embassy/Archive 3|Archive 3]] |} == Your wiki will be in read only soon == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|മറ്റൊരു ഭാഷയിൽ ഈ സന്ദേശം വായിക്കുക]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] [[foundation:|വിക്കിമീഡിയ ഫൗണ്ടേഷൻ]] അവരുടെ ദ്വിതീയ ഡാറ്റാ സെന്റർ പരീക്ഷിക്കുന്നതായിരിക്കും. ഒരു ദുരന്തം സംഭവിച്ചാൽ വിക്കിപീഡിയക്കും അനുബന്ധ വിക്കികൾക്കും ഓൺലൈനിൽ തുടരുവാൻ സാധിക്കും എന്നത് ഉറപ്പുവരുത്താൻ വേണ്ടിയാണ് ഈ പരീക്ഷണം നടത്തുന്നത്. എല്ലാം പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ, വിക്കിമീഡിയ ടെക്നോളജി വിഭാഗത്തിന് ആസൂത്രിതമായ ഒരു പരിശോധന നടത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഒരു ഡാറ്റാ സെന്ററിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിലേക്ക് വിശ്വസനീയമായി മാറാൻ കഴിയുമോ എന്ന് ഈ പരിശോധന തെളിയിക്കും. പരീക്ഷണങ്ങൾക്ക് തയ്യാറെടുക്കുന്നതിനും അപ്രതീക്ഷിതമായി എന്തെങ്കിലും പ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടായാൽ പരിഹരിക്കുന്നതിനും നിരവധി ടീമുകൾ ആവശ്യമാണ്. <span class="mw-translate-fuzzy">'''{{#time:j xg|2023-03-01|ml}}''' അവർ എല്ലാ ട്രാഫിക്കും ദ്വിതീയ ഡാറ്റാ സെന്ററിലേക്ക് മാറ്റും.</span> പരീക്ഷണം '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]''' (7:30 PM IST) ന് ആരംഭിക്കും നിർഭാഗ്യവശാൽ, [[mw:Manual:What is MediaWiki?|മീഡിയവിക്കി]]യിലുള്ള ചില പരിമിതികൾ മൂലം, എല്ലാ തിരുത്തലുകളും ഈ മാറ്റങ്ങളുടെ സമയത്ത് നിർത്തേണ്ടതാണ്. ഈ തടസ്സത്തിന് ഞങ്ങൾ ക്ഷമ ചോദിക്കുന്നു, ഭാവിയിൽ ഇത് കുറയ്ക്കുന്നതിന് ഞങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കും. '''നിങ്ങൾക്ക് ഈ സമയത്ത് എല്ലാ വിക്കികളും വായിക്കാൻ കഴിയും, പക്ഷേ എഡിറ്റുചെയ്യാൻ കഴിയില്ല.''' *{{#time:l j xg Y|2023-03-01|ml}} നിങ്ങൾക്ക് ഒരു മണിക്കൂർ നേരത്തേക്ക് എഡിറ്റുചെയ്യാൻ കഴിയില്ല. *ഈ സമയങ്ങളിൽ നിങ്ങൾ എഡിറ്റുചെയ്യാനോ മറ്റോ ശ്രമിക്കുകയാണെങ്കിൽ, നിങ്ങൾക്ക് ഒരു പിശക് സന്ദേശം കാണാം. ഈ മിനിറ്റുകളിൽ ഒരു എഡിറ്റുകളും നഷ്‌ടപ്പെടില്ലെന്ന് ഞങ്ങൾ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു, പക്ഷേ ഞങ്ങൾക്ക് ഇത് ഉറപ്പ് നൽകാൻ കഴിയില്ല. നിങ്ങൾക്ക്‌ പിഴവ് സന്ദേശം ലഭിച്ചാൽ എല്ലാം പഴയത് പോലാകുന്നത് വരെ കാത്തിരിക്കുക. അതിനു ശേഷം നിങ്ങളുടെ എഡിറ്റുകൾ സേവ് ചെയ്യുവാൻ കഴിയും. പക്ഷേ, നിങ്ങളുടെ മാറ്റങ്ങളുടെ ഒരു പകർപ്പ് ആദ്യം നിർമ്മിക്കാൻ ഞങ്ങൾ ശുപാർശ ചെയ്യുന്നു. ''മറ്റു ഫലങ്ങൾ'': *പശ്ചാത്തല പ്രവർത്തനങ്ങൾ മന്ദഗതിയിലാകും, ചിലത് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടാം. ചുവന്ന ലിങ്കുകൾ സാധാരണപോലെ അപ്‌ഡേറ്റ് ചെയ്യപ്പെടില്ല. നിങ്ങൾ മറ്റെവിടെയെങ്കിലും ഇതിനകം ലിങ്ക് ചെയ്തിട്ടുള്ള ഒരു ലേഖനം സൃഷ്ടിക്കുകയാണെങ്കിൽ, സാധാരണയുള്ളതിനേക്കാളും നേരം ആ കണ്ണി ചുവന്നുകിടക്കും. ദീർഘകാലമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ചില സ്ക്രിപ്റ്റുകൾ നിർത്തേണ്ടിവരും. * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We expect the code deployments to happen as any other week.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> ആവശ്യമെങ്കിൽ ഈ പ്രോജക്റ്റ് മാറ്റിവച്ചേക്കാം. ഇതിന്റെ ഷെഡ്യൂൾ [[wikitech:Switch_Datacenter|wikitech.wikimedia.org]]ൽ ലഭ്യമാണ്. എന്തെങ്കിലും മാറ്റമുണ്ടെങ്കിൽ ഷെഡ്യൂളിൽ പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതായിരിക്കും. ഇതിനെക്കുറിച്ച് ഇനിയും അറിയിപ്പുകൾ ഉണ്ടാവും. ഈ പ്രവർത്തനം നടക്കുന്നതിന് 30 മിനിറ്റ് മുമ്പ് എല്ലാ വിക്കികളിലും ഒരു ബാനർ പ്രദർശിപ്പിക്കും. '''ദയവു ചെയ്തു ഈ വിവരം നിങ്ങളുടെ സമൂഹത്തെ അറിയിക്കുക.'''</div><section end="server-switch"/> <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])</span> 21:20, 27 ഫെബ്രുവരി 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Trizek (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge "'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! </div> [[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="wikimania-program-submissions"/>[[File:Wikimedia_Singapore_Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.<section end="wikimania-program-submissions"/> </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:CKoerner (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello, As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are: * Community members in good standing * Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects * Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type * Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023 * Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations * Confidently able to communicate in English The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff. The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''. Best regards,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 19:00, 26 ഏപ്രിൽ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24941045 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Xeno (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Selection of the U4C Building Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, 27 മേയ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == A new entry point available in Malayalam Wikipedia == {{int:Hello}} Malayalam Wikipedians! Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language. The WMF Language team has introduced a new entry point called "Contribute" to your Wikipedia. The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other Product teams on [[mw:Edit_Discovery|Edit discovery]]. The Product teams evaluated different paths people took to contribute to the Wikimedia project and located a persistent and constant place where contributors (both old and new) could discover and understand how to contribute and improve any content in Wikipedia. So, you can access the Content and Section translation tool from a desktop or mobile device with ease, without a link from your Wikipedia account. To access the new entry point, just login into your account, click on the User drop-down menu and choose the Contribute icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to “view contributions” is also available to access the list of your contributions. [[പ്രമാണം:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|പകരം=Mobile contribute menu (detailed)|വലത്ത്‌|670x670ബിന്ദു]] [[പ്രമാണം:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] This entry point is designed to be a central point to discover contribution tools. Currently, a limited number of options are provided, but different MediaWiki extensions can add more options to expand the list. This is also a new infrastructure, so there may be some issues to fix (such as [[phab:T336838|issues on mobile]] and [[phab:T337366|with some skins]]) and other ideas to improve. Since this is a new feature in active development, issues are expected to be resolved soon.   We have made this feature available in your Wikipedia and four others (Albanian, Bangla, Mongolian, Tagalog) because we want your community to use this entry point and [[mw:Talk:Edit_Discovery|provide feedback]] to help us improve its discoverability and iterate in other Wikipedias. We [[mw:Content_translation/Section_translation#Boost_initiative:_communities_with_potential_to_grow_with_translation|chose your Wikipedia]] to be the first to have it because of your valuable contributions to bridging the knowledge gap using the Content and Section translation tool and your previous involvement in testing some of our tools. We look forward to your valuable feedback soon. Thank you! [[ഉപയോക്താവ്:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:UOzurumba (WMF)|സംവാദം]]) 15:34, 30 മേയ് 2023 (UTC) On behalf of the WMF Language team. == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Announcing the new Elections Committee members</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello there, We are glad to announce [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|the new members and advisors of the Elections Committee]]. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] assists with the design and implementation of the process to select Community- and Affiliate-Selected trustees for the Wikimedia Foundation Board of Trustees. After an open nomination process, the strongest candidates spoke with the Board and four candidates were asked to join the Elections Committee. Four other candidates were asked to participate as advisors. Thank you to all the community members who submitted their names for consideration. We look forward to working with the Elections Committee in the near future. On behalf of the Wikimedia Foundation Board of Trustees,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:00, 28 ജൂൺ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == MinT Machine Translation added to your Wikipedia == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}! Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language. The WMF Language team has added another machine translation (MT) system for [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation] in your Wikipedia called MinT; you can use [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/MinT MinT machine translation] when translating Wikipedia articles using the Content and Section Translation tool. The WMF Language team provides the MinT service. It is hosted in the Wikimedia Foundation Infrastructure with [https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_machine_translation neural machine translation] models that other organizations have released with an open-source license. MinT integrates translation based on [https://ai.facebook.com/research/no-language-left-behind/ NLLB-200], [https://opus.nlpl.eu/ OpusMT] and [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2 IndicTrans2] which is the model MinT is using in your Wikipedia. This MT is set as optional in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. Since MinT is hosted in the WMF Infrastructure and the models are open source, it adheres to Wikipedia's policies about attribution of rights, your privacy as a user and brand representation. You can find more information about the MinT Machine translation and the models on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation/Machine%20Translation/MinT this page]. Please note that the use of the MinT MT is not compulsory. However, we would want your community to: *use it to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about the service and its quality, and the service you prefer as default for your Wikipedia. We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translation tool. Thank you! </div> [[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|സംവാദം]]) 08:05, 3 ജൂലൈ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=UOzurumba_(WMF)/sandbox_MinT_announcement_list_1&oldid=25253951 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:UOzurumba (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward. Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]]. Best,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, 28 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25392152 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">== Opportunities open for the Affiliations Committee, Ombuds commission, and the Case Review Committee ==</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> <div style="margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;"> [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']] ''<span class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</span>''</div> Hi everyone! The [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Affiliations Committee]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission]] (OC), and the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Case Review Committee]] (CRC) are looking for new members. These volunteer groups provide important structural and oversight support for the community and movement. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to apply. There is more information about the roles of the groups, the skills needed, and the opportunity to apply on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''Meta-wiki page''']]. On behalf of the Committee Support team,<br /><section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, 9 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Keegan (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]]. Best, Katie Chan <br> Chair of the Elections Committee<br /><section end="announcement-content" /> </div> 01:13, 17 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Coming soon: Reference Previews</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ReferencePreviewsDefault"/> [[File:Example_of_a_Reference_Preview.png|right|300px]] A new feature is coming to your wiki soon: Reference Previews are popups for references. Such popups have existed on wikis as local gadgets for many years. Now there is a central solution, available on all wikis, and consistent with the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]]. Reference Previews will be visible to everyone, including readers. If you don’t want to see them, [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|you can opt out]]. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews unless you disable the gadget. Reference Previews have been a beta feature on many wikis since 2019, and a default feature on some since 2021. Deployment is planned for November 22. * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Help page]] * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Project page with more information (in English)]]. * Feedback is welcome [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|on this talk page]]. -- For [[m:WMDE Technical Wishes|Wikimedia Deutschland’s Technical Wishes]] team,<section end="ReferencePreviewsDefault"/></div> [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 13:11, 15 നവംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25866958 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="Body"/>Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland <section end="Body"/> </div> [[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, 13 ഡിസംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25955829 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> ==Making MinT a default Machine Translation for your Wikipedia== {{int:Hello}} Malayalam Wikipedians! Apologies as this message is not in your native language, {{int:please-translate}}. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia%20Language%20engineering WMF Language team] wants to make [https://www.mediawiki.org/wiki/MinT MinT] the default machine translation support in Malayalam Wikipedia [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation Content Translation]. MinT uses the [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2/ IndicTrans2] machine translation model, which recently has a new version. Our proposal to set MinT as the default machine translation service in this Wikipedia will expose contributors to open source service by default and allow them to switch to other services if they prefer those services. Contributors can decide to switch to another translation service that is not default if they prefer the service, which will be helpful in analysing user preferences in the future. The WMF Language team is requesting feedback from members of this community in this thread if making the MinT the default translation service is okay in Malayalam Wikipedia. If there are no objections to the above proposal. In that case, MinT will become the default machine translation in this Wikipedia by the end of January 2024. Thank you for your feedback. [[ഉപയോക്താവ്:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:UOzurumba (WMF)|സംവാദം]]) 21:51, 9 ജനുവരി 2024 (UTC) On behalf of the WMF Language team. == Reusing references: Can we look over your shoulder? == ''Apologies for writing in English.'' The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references. * The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here]. * Interviews can be conducted in English, German or Dutch. * [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]]. * Sessions will be held in January and February. * [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.] * Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment. We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]] <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25956752 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Looking for your Input: Invitation to interview on using Wikidata in other projects == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.'' Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.<br> ''Currently, we are only able to conduct interviews in English.'' The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time. For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.<br>We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite2&oldid=26048136 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Feminism and Folklore 2024 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2024, to March 31, 2024 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 07:26, 18 ജനുവരി 2024 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' -- [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 07:26, 18 ജനുവരി 2024 (UTC) </div></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tiven2240@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Global ban proposal for Slowking4 == Hello. This is to notify the community that there is an ongoing global ban proposal for [[User:Slowking4]] who has been active on this wiki. You are invited to participate at [[m:Requests for comment/Global ban for Slowking4 (2)]]. [[ഉപയോക്താവ്:Seawolf35|Seawolf35]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Seawolf35|സംവാദം]]) 13:02, 15 മാർച്ച് 2024 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 20:21, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> 67oa7ugmqqtigx8a03wc901w3t60x3n 0 29573 4081038 3818143 2024-04-25T14:18:42Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Ken Sakamura}} {{Infobox scientist |name = കെൻ സക്കാമുറ |native_name = 坂村 健 |native_name_lang = ja |image = |caption = |birth_date = {{Start date and age|1951|07|25|df=yes}} |birth_place = [[Tokyo]], [[Japan]] |nationality = Japanese |workplaces = [[University of Tokyo]] <br> [[Toyo University]] |education = [[Keio University]], 1974–1979 |known_for = [[TRON project]] |influenced = |awards = [[Takeda Award]] |signature = |website = {{URL|http://ris.toyo.ac.jp/profile/en.49ce7e9f9582deae3f22683b882e08e7.html}} }} '''കെൻ സക്കാമുറ''' (ജനനം:1951) റിയൽടൈം ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങളുടെ മേഖലയിൽ നൽകിയ സംഭാവനകൾക്കാണ് കമ്പ്യൂട്ടർ ലോകം '''കെൻ സക്കാമുറ'''യോട് കടപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. ഏപ്രിൽ 2017-ലെ ഇൻഫോർമേഷൻ പ്രകാരം ജപ്പാനിലെ ടോയോ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയിലെ ഇന്നൊവേഷനും ഡിസൈനിനുമുള്ള ഇൻഫർമേഷൻ നെറ്റ്‌വർക്കിംഗ് ഫാക്കൽറ്റിയുടെ ജാപ്പനീസ് പ്രൊഫസറും ഡീനുമാണ്.<ref>{{cite web |url=http://ris.toyo.ac.jp/profile/en.49ce7e9f9582deae3f22683b882e08e7.html |title=Professor Ken Sakamura Profile |website=Toyo University |place=Tokyo, Japan |access-date=2022-11-10 |archive-date=2022-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221110082625/http://ris.toyo.ac.jp/profile/en.49ce7e9f9582deae3f22683b882e08e7.html |url-status=dead }}</ref>അദ്ദേഹം ടോക്കിയോ സർവകലാശാലയിലെ ഇൻഫർമേഷൻ സയൻസിലെ മുൻ പ്രൊഫസറാണ് (മാർച്ച് 2017 വരെ). തൽസമയ ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം (RTOS) ആർക്കിടെക്ചർ TRON ന്റെ സ്രഷ്ടാവാണ് അദ്ദേഹം. ഇസഡ്ട്രോൺ(ZTRON),സിട്രോൺ(CTRON)എന്നീ റിയൽ ടൈം ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം സ്റ്റാൻഡേർഡുകൾ പുറത്തുകൊണ്ടുവന്നത് സക്കാമുറ നേതൃത്വം വഹിച്ച ട്രോൺ(TRON) പദ്ധതിയാണ്. ഇതിന്റെ ഓപ്പൺ സോഴ്സ് പതിപ്പായ ബിട്രോൺ(BTRON) വികസിപ്പിക്കുന്നതിലാണ് ഇപ്പോൾ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.[[കെയ്റോ]] യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ പ്രൊഫസറായും സേവനമനുഷ്ഠിച്ച് വരുന്നു. 2001-ൽ, [[റിച്ചാർഡ് സ്റ്റാൾമാൻ]], [[ലിനസ് ടോർവാൾഡ്സ്]] എന്നിവരോടൊപ്പം സാമൂഹിക/സാമ്പത്തിക ക്ഷേമത്തിനുള്ള ടകെഡ അവാർഡ് പങ്കിട്ടു. ==കരിയർ== 2006 ലെ കണക്കനുസരിച്ച്, ടോക്കിയോയിലെ ഗോട്ടണ്ടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന എബിക്വിറ്റസ് നെറ്റ്‌വർക്കിംഗ് ലബോറട്ടറി (യുഎൻഎൽ), ഉപഭോക്തൃ ഇലക്ട്രോണിക്‌സിനായുള്ള ടി-എഞ്ചിൻ ഫോറം എന്നിവയ്ക്ക് സകാമുറ നേതൃത്വം നൽകുന്നു. സകാമുറയുടെ യുബിക്വറ്റസ് നെറ്റ്‌വർക്കിംഗ് സ്പെസിഫിക്കേഷന്റെയും ടി-എഞ്ചിൻ ഫോറത്തിന്റെയും സംയുക്ത ലക്ഷ്യം, ഏത് ദൈനംദിന ഉപകരണത്തെയും വിവരങ്ങൾ പ്രക്ഷേപണം ചെയ്യാനും സ്വീകരിക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കുക എന്നതാണ്. ഇത് അടിസ്ഥാനപരമായി ഒരു ട്രോൺ വേരിയന്റാണ്, റേഡിയോ ഫ്രീക്വൻസി ഐഡന്റിഫിക്കേഷൻ (RFID) സ്റ്റാൻഡേർഡുമായി മൽസരിക്കുന്നു. == ഇവയും കാണുക == {{compu-scientist-stub|Ken Sakamura}} *[[വിവരസാങ്കേതികരംഗത്തെ പ്രശസ്തരുടെ പട്ടിക]] ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:വിവരസാങ്കേതികവിദ്യാവിദഗ്ദ്ധർ]] [[വർഗ്ഗം:1951-ൽ ജനിച്ചവർ]] 396nbz7oi8bzbpw6i1k5m27g4oy3dbs 0 29668 4081097 4074740 2024-04-25T23:05:20Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Lok Sabha}} {{Infobox legislature | background_color = green | name = ലോക്‌സഭ | native_name = House of the People | native_name_lang = en | transcription_name = | legislature = [[17-ാം ലോക്‌സഭാ]] | coa_pic = Emblem of India.svg | coa_caption = [[State Emblem of India|ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ചിഹ്നം]] | coa_res = 125px | coa_alt = Emblem of India | house_type = അധോസഭ | body = ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് | leader1_type = [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]] | leader1 = [[ഓം ബിർള]] | party1 = [[ബി.ജെ.പി.]] | election1 = 19 ജൂൺ 2019 | loksabhaseat1 = കോട്ട, രാജസ്ഥാൻ | leader2_type = [[Deputy Speaker of the Lok Sabha|ഡെപ്യൂട്ടി സ്പീക്കർ]] | leader2 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു | election2 = 13 ആഗസ്റ്റ് 2014 | leader3_type = [[Leader of the House (India)|സഭാ നേതാവ്]] | leader3 = [[നരേന്ദ്രമോദി]] | party3 = [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി.]] | election3 = 26 മേയ് 2014 | leader4_type = [[Leader of the Opposition (India)|പ്രതിപക്ഷ നേതാവ്]] | leader4 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു, ഒരു പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടിക്കും 10% സീറ്റില്ലാത്തതിനാൽ 2014 മെയ് 26 മുതൽ ഈ സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുകയാണ്.<ref name="No LoP post for Congress: Speaker">{{cite news| title = No LoP post for Congress|url = http://www.thehindu.com/news/national/lok-sabha-speaker-sumitra-mahajan-rejects-congress-demand-for-leader-of-opposition-status/article6332180.ece|newspaper=The Hindu|accessdate=20 August 2014}}</ref> | seats = 545 (തിരഞ്ഞെടുത്ത 543 അംഗങ്ങളും + രാഷ്ട്രപതി നിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ട 2 ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ അംഗങ്ങളും)<ref name="Lok Sabha">{{cite web|title=Lok Sabha|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm|publisher=parliamentofindia.nic.in|accessdate=19 August 2011}}</ref> | structure1 = 17th Lok Sabha Updated August 2022.svg | structure1_res = 300px | structure1_alt = ലോക്സഭ | political_groups1 = '''[[Modi ministry|ഭരണപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (333)<br /> '''[[National Democratic Alliance (India)|ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം (NDA)]]''' (333) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി|ബിജെപി]] (301) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (13) * {{Color box|{{party color|Rashtriya Lok Janshakti Party}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party|രാഷ്ട്രീയ ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി]] (5) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Apna Dal (Soneylal)|അപ്നാ ദൾ (സോണിലാൽ)]] (2) * {{Color box|#80dd2f|border=darkgray}} [[Janata Dal (Secular)|ജനതാ ദൾ(സെക്യുലർ)]] (1) * {{Color box|{{party color|Lok Janshakti Party (Ram Vilas)}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party (Ram Vilas)|ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി (രാം വിലാസ്)]] (1) * {{Color box|#6b00c9|border=darkgray}} [[Apna Dal|അപ്ന ദൾ]] (2) * {{Color box|{{party color|Nationalist Congress Party (Ajit Pawar)}}|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (അജിത് പവാർ) (1) * {{Color box|#870073|border=darkgray}} [[Naga People's Front|എൻ.പി.എഫ്]] (1) * {{Color box|{{Party color|Nationalist Democratic Progressive Party}}|border=darkgray}} [[Nationalist Democratic Progressive Party)|എൻ.ഡി.പി.പി]] (1) * {{Color box|{{party color|All Jharkhand Students Union}}|border=darkgray}} [[All Jharkhand Students Union|എ.ജെ.എസ്.യു]] (1) * {{Color box|{{party color|Mizo National Front}}|border=darkgray}} [[മിസോ നാഷണൽ ഫ്രണ്ട്]] (1) * {{Color box|{{party color|Sikkim Krantikari Morcha}}|border=darkgray}} [[Sikkim Krantikari Morcha|സിക്കിം ക്രൻ്റികരി മോർച്ച]] * {{Color box|{{party color|National People's Party}}|border=darkgray}}നാഷണൽ പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Anglo-Indian|നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടവർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (2) '''[[Opposition (parliamentary)|പ്രതിപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (206)<br /> '''"[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ ഡവലപ്പ്മെൻ്റൽ ഇൻക്ലൂസീവ് അലയൻസ്|ഇന്ത്യ]]" (I.N.D.I.A)''' (141) * {{Color box|#00cccc|border=darkgray}} [[Indian National Congress|കോൺഗ്രസ്]] (50) * {{Color box|border=darkgray}}[[Dravida Munnetra Kazagham|ഡി.എം.കെ]] (24) * {{Color box|#1bea29|border=darkgray}} [[All India Trinamool Congress|തൃണമൂൽ കോൺഗ്രസ്]] (23) * {{Color box|#003366|border=darkgray}} [[Janata Dal (United)|ജനതാ ദൾ (യുണൈറ്റഡ്)]] JDU (16) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (ഉദ്ധവ് താക്കറെ)(6) * {{Color box|#0093AF|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (4) * {{Color box|#006c00|border=darkgray}} [[Indian Union Muslim League|മുസ്ലിം ലീഗ്‌]] (3) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India (Marxist)|സിപിഐ(എം)]] (3) * {{Color box|#841e00|border=darkgray}} [[Samajwadi Party|സമാജ്‌വാദി പാർട്ടി]] (3) * {{Color box|#ff3d3d|border=darkgray}} [[Jammu & Kashmir National Conference|നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്]] (3) * {{Color box|#8d0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India|സിപിഐ]] (2) * {{Color box|{{party color|Aam Aadmi Party}}|border=darkgray}} [[Aam Aadmi Party|ആം ആദ്മി]] (1) * {{Color box|#ff6f67|border=darkgray}} [[Jharkhand Mukti Morcha|ജാർഖണ്ഡ് മുക്തി മോർച്ച]] (1) * {{Color box|#a50000|border=darkgray}} [[Kerala Congress (M)|കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] (1) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Revolutionary Socialist Party (India)|ആർ.എസ്.പി]] (1) * [[Viduthalai Chiruthaigal Katchi|വിടുതലൈ ചിരുതൈകൾ കച്ചി]] (1) ''' സഖ്യമില്ലാത്തവ''' (63) * {{Color box|#0062ff|border=darkgray}} [[YSR Congress Party|വൈ.എസ്.ആർ കോണ്ഗ്രസ്]] (22) * {{Color box|#005f00|border=darkgray}} [[Biju Janata Dal|ബിജു ജനതാ ദൾ]] (12) * {{Color box|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|border=darkgray}} [[ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി]] (9) * {{Color box|#ff89ce|border=darkgray}} [[Telangana Rashtra Samithi|തെലങ്കാന രാഷ്ട്ര സമിതി]] (9) * {{Color box|#ffed00|border=darkgray}} [[Telugu Desam Party|തെലുങ്കുദേശം പാർട്ടി ]] (3) * {{Color box|#477c52|border=darkgray}} [[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|ഓൾ ഇൻഡ്യ മജിലിസെ ഇത്തിഹാദുൽ മുസ്‌ലിമീൻ]] (2) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Shiromani Akali Dal|ശിരോമണി അകാലിദൾ]] (2) * {{Color box|#bf9719|border=darkgray}} [[All India United Democratic Front|AIUDF]] (1) * {{Color box|#004a00|border=darkgray}} [[Indian National Lok Dal|INLD]] (2) * {{Color box|#54e4ff|border=darkgray}} [[Jan Adhikar Party|JAP]] (1) * {{Color box|#008970|border=darkgray}} [[Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party|പി.ഡി.പി]] (0) '''മറ്റുള്ളവ''' (6) * {{Color box|#9c9c9c|border=darkgray}} [[Independent politician|സ്വതന്ത്രർ]] (1) * {{Color box|#ffffff|border=darkgray}} ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നത് (5) | voting_system1 = [[First-past-the-post voting|First past the post]] | last_election1 = [[Indian general election, 2014|7 April – 12 May 2014]] | next_election1 = [[Indian general election, 2019]] | session_room = New Delhi government block 03-2016 img3.jpg | session_res = 250px | session_alt = view of Sansad Bhavan, seat of the Parliament of India | meeting_place = Lok Sabha Chambers, [[Sansad Bhavan]], [[Sansad Marg]], [[New Delhi]], [[India]] | website = {{url|http://loksabha.gov.in}} | motto = धर्मचक्रपरिवर्तनाय |term_limits=5 വർഷം}} {{Politics of India}} [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോ മണ്ഡലമാണ് '''ലോക്‌സഭ'''. രാജ്യത്തെ ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്നു നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന പ്രതിനിധികളാണ് ഇതിലെ അംഗങ്ങൾ. ജനസംഖ്യാടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിലേയും ലോകസഭാ സീറ്റുകൾ നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. അഞ്ചു വർഷമാണ് കാലാവധി. എന്നാൽ [[അടിയന്തരാവസ്ഥ]] കാലത്ത് ലോകസഭയുടെ കാലാവധി ഒരു വർഷം കൂടി നീട്ടാം. ലോക്സഭയിലെ ആകെ അംഗസംഖ്യ 545 ആണ്. 543 പേരെ ലോക്സഭാ മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളാൽ നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു മറ്റു 2 പേരെ "ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ" വിഭാഗത്തിൽ നിന്നും രാഷ്ട്രപതി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്നു. 25 വയസ്സ് കഴിഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും ലോകസഭയിലേക്ക് മത്സരിക്കാം. പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടക്കുന്നത്.18 വയസ്സ് തികഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും വോട്ട് ചെയ്യാൻ അവകാശമുണ്ട്. രഹസ്യ ബാലറ്റ് സമ്പ്രദായത്തിലൂടെയാണ് അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.<ref>[http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 തേജസ് പാഠശാല] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220409061448/http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 |date=2022-04-09 }} വിവരങ്ങൾ ശേഖരിച്ച തിയതി 26-ജനുവരി 2008</ref> == അധികാരങ്ങൾ == * നിയമനിർമ്മാണം * എക്സിക്യുട്ടീവിനെ നിയന്ത്രിക്കൽ * ധനകാര്യം * തിരഞ്ഞെടുപ്പ് * ചില നിർണായക തീരുമാനങ്ങളിൽ കോടതിയായി പ്രവർത്തിക്കൽ == കേരളത്തിലെ ലോകസഭ മണ്ഡലങ്ങൾ == === 2009 മുതൽ === മണ്ഡലങ്ങളുടെ പുനർനിർണ്ണയത്തിനുശേഷം 2009 മുതൽ കേരളത്തിൽ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന 20 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. <ref>{{Cite web |url=http://www.kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2009-02-28 |archive-date=2010-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101125181159/http://kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |url-status=dead }}</ref> # [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] # [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] # [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] # [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] # [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] # [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] # [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] # [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] # [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] # [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശുർ]] # [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] # [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] # [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] # [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] # [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] # [[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] # [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] # [[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] # [[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] # [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] === 2004 വരെ === 2004 വരെ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളായിരുന്നു കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്നത്. # കാസർഗോഡ് # കണ്ണൂർ # വടകര # കോഴിക്കോട് # മഞ്ചേരി # പൊന്നാനി # പാലക്കാട് # ഒറ്റപ്പാലം # തൃശൂർ # മുകുന്ദപുരം # എറണാകുളം # മുവാറ്റുപുഴ # കോട്ടയം # ഇടുക്കി # ആലപ്പുഴ # മാവേലിക്കര # അടൂർ # കൊല്ലം # ചിറയിൻകീഴ് # തിരുവനന്തപുരം ==ഇന്ത്യയിലെ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങൾ== രണ്ട് ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ പ്രതിനിധികൾ അടക്കം 543 പേരാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നത്. ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും കേന്ദ്രഭരനപ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നവരുടെ കണക്ക് താഴെ കൊടുക്കുന്നു. {| class="wikitable" |+ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങളുടെ എണ്ണം ! സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം!!സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം |- |ഉത്തർപ്രദേശ് || 80 || ജമ്മു കാശ്മീർ || 6 |- |മഹാരാഷ്ട്ര || 48|| ഉത്തരാഖണ്ഡ് || 5 |- |വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ || 42|| ഹിമാചൽ പ്രദേശ് || 4 |- |ബീഹാർ || 40 ||അരുണാചൽ പ്രദേശ് || 2 |- |തമിഴ് നാട് || 39||ഗോവ || 2 |- |മധ്യപ്രദേശ് || 29 ||മണിപ്പൂർ || 2 |- |കർണാടക || 28||മേഘാലയ || 2 |- |ഗുജറാത്ത് || 26 ||ത്രിപുര || 2 |- |ആന്ധ്രപ്രദേശ് || 25||മിസോറാം || 1 |- |രാജസ്ഥാൻ || 25||നാഗാലാന്റ് || 1 |- |ഒറീസ || 21||സിക്കിം || 1 |- |കേരളം || 20||അന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപ് || 1 |- |തെലുങ്കാന || 17||ഛണ്ഡിഖണ്ഡ് || 1 |- |ആസാം || 14||ദാമൻ ദ്യൂ || 1 |- |ഝാർഖണ്ഡ് || 14||ലക്ഷദ്വീപ് || 1 |- |പഞ്ചാബ് || 13||പോണ്ടിച്ചേരി || 1 |- |ഛത്തീസ്ഖണ്ഡ് || 11||ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി || 1 |- |ഹരിയാന || 10|| ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ നോമിനി || 0 |- |ന്യൂ ഡൽഹി || 7||colspan="2"| '''മൊത്തത്തിൽ : 543സീറ്റുകൾ''' |} <!--td {border: 1px solid #ccc;}br {mso-data-placement:same-cell;}--> == നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ == ലോകസഭയിൽ വാക്കാൽ മറുപടി ലഭിക്കേണ്ടതും ഉപചോദ്യങ്ങൾക്ക് സാധ്യതയുള്ളതുമായ ചോദ്യങ്ങളെയാണ് നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ എന്നു പറയുന്നത്. == ഇവയും കാണുക == * [[രാജ്യസഭ]] == അവലംബം == <References/> == പുറം കണ്ണികൾ == {{commonscat|Lok Sabha}} * [http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm Description of Lok Sabha on website of Parliament of India] * [http://loksabha.nic.in/ ഔദ്യോഗിക വെബ് സൈറ്റ്] * [http://www.saansadji.com/ Website of Details of Members of Parliament in Hindi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217102653/http://www.saansadji.com/ |date=2007-12-17 }} {{India-stub}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യ]] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ| ]] mfg13901mewececexcc77a6zwopymgg 4081102 4081097 2024-04-25T23:06:58Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Lok Sabha}} {{Infobox legislature | background_color = green | name = ലോക്‌സഭ | native_name = House of the People | native_name_lang = en | transcription_name = | legislature = [[17-ാം ലോക്‌സഭാ]] | coa_pic = Emblem of India.svg | coa_caption = [[State Emblem of India|ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ചിഹ്നം]] | coa_res = 125px | coa_alt = Emblem of India | house_type = അധോസഭ | body = ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് | leader1_type = [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]] | leader1 = [[ഓം ബിർള]] | party1 = [[ബി.ജെ.പി.]] | election1 = 19 ജൂൺ 2019 | loksabhaseat1 = കോട്ട, രാജസ്ഥാൻ | leader2_type = [[Deputy Speaker of the Lok Sabha|ഡെപ്യൂട്ടി സ്പീക്കർ]] | leader2 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു | election2 = 13 ആഗസ്റ്റ് 2014 | leader3_type = [[Leader of the House (India)|സഭാ നേതാവ്]] | leader3 = [[നരേന്ദ്രമോദി]] | party3 = [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി.]] | election3 = 26 മേയ് 2014 | leader4_type = [[Leader of the Opposition (India)|പ്രതിപക്ഷ നേതാവ്]] | leader4 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു, ഒരു പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടിക്കും 10% സീറ്റില്ലാത്തതിനാൽ 2014 മെയ് 26 മുതൽ ഈ സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുകയാണ്.<ref name="No LoP post for Congress: Speaker">{{cite news| title = No LoP post for Congress|url = http://www.thehindu.com/news/national/lok-sabha-speaker-sumitra-mahajan-rejects-congress-demand-for-leader-of-opposition-status/article6332180.ece|newspaper=The Hindu|accessdate=20 August 2014}}</ref> | seats = 545 (തിരഞ്ഞെടുത്ത 543 അംഗങ്ങളും + രാഷ്ട്രപതി നിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ട 2 ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ അംഗങ്ങളും)<ref name="Lok Sabha">{{cite web|title=Lok Sabha|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm|publisher=parliamentofindia.nic.in|accessdate=19 August 2011}}</ref> | structure1 = 17th Lok Sabha Updated August 2022.svg | structure1_res = 300px | structure1_alt = ലോക്സഭ | political_groups1 = '''[[Modi ministry|ഭരണപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (333)<br /> '''[[National Democratic Alliance (India)|ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം (NDA)]]''' (333) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി|ബിജെപി]] (301) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (13) * {{Color box|{{party color|Rashtriya Lok Janshakti Party}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party|രാഷ്ട്രീയ ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി]] (5) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Apna Dal (Soneylal)|അപ്നാ ദൾ (സോണിലാൽ)]] (2) * {{Color box|#80dd2f|border=darkgray}} [[Janata Dal (Secular)|ജനതാ ദൾ(സെക്യുലർ)]] (1) * {{Color box|{{party color|Lok Janshakti Party (Ram Vilas)}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party (Ram Vilas)|ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി (രാം വിലാസ്)]] (1) * {{Color box|#6b00c9|border=darkgray}} [[Apna Dal|അപ്ന ദൾ]] (2) * {{Color box|{{party color|Nationalist Congress Party (Ajit Pawar)}}|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (അജിത് പവാർ) (1) * {{Color box|#870073|border=darkgray}} [[Naga People's Front|എൻ.പി.എഫ്]] (1) * {{Color box|{{Party color|Nationalist Democratic Progressive Party}}|border=darkgray}} [[Nationalist Democratic Progressive Party)|എൻ.ഡി.പി.പി]] (1) * {{Color box|{{party color|All Jharkhand Students Union}}|border=darkgray}} [[All Jharkhand Students Union|എ.ജെ.എസ്.യു]] (1) * {{Color box|{{party color|Mizo National Front}}|border=darkgray}} [[മിസോ നാഷണൽ ഫ്രണ്ട്]] (1) * {{Color box|{{party color|Sikkim Krantikari Morcha}}|border=darkgray}} [[Sikkim Krantikari Morcha|സിക്കിം ക്രൻ്റികരി മോർച്ച]] * {{Color box|{{party color|National People's Party}}|border=darkgray}}നാഷണൽ പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Anglo-Indian|നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടവർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (2) '''[[Opposition (parliamentary)|പ്രതിപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (206)<br /> '''"[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ ഡവലപ്പ്മെൻ്റൽ ഇൻക്ലൂസീവ് അലയൻസ്|ഇന്ത്യ]]" (I.N.D.I.A)''' (141) * {{Color box|#00cccc|border=darkgray}} [[Indian National Congress|കോൺഗ്രസ്]] (50) * {{Color box|border=darkgray}}[[Dravida Munnetra Kazagham|ഡി.എം.കെ]] (24) * {{Color box|#1bea29|border=darkgray}} [[All India Trinamool Congress|തൃണമൂൽ കോൺഗ്രസ്]] (23) * {{Color box|#003366|border=darkgray}} [[Janata Dal (United)|ജനതാ ദൾ (യുണൈറ്റഡ്)]] JDU (16) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (ഉദ്ധവ് താക്കറെ)(6) * {{Color box|#0093AF|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (4) * {{Color box|#006c00|border=darkgray}} [[Indian Union Muslim League|മുസ്ലിം ലീഗ്‌]] (3) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India (Marxist)|സിപിഐ(എം)]] (3) * {{Color box|#841e00|border=darkgray}} [[Samajwadi Party|സമാജ്‌വാദി പാർട്ടി]] (3) * {{Color box|#ff3d3d|border=darkgray}} [[Jammu & Kashmir National Conference|നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്]] (3) * {{Color box|#8d0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India|സിപിഐ]] (2) * {{Color box|{{party color|Aam Aadmi Party}}|border=darkgray}} [[Aam Aadmi Party|ആം ആദ്മി]] (1) * {{Color box|#ff6f67|border=darkgray}} [[Jharkhand Mukti Morcha|ജാർഖണ്ഡ് മുക്തി മോർച്ച]] (1) * {{Color box|#a50000|border=darkgray}} [[Kerala Congress (M)|കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] (1) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Revolutionary Socialist Party (India)|ആർ.എസ്.പി]] (1) * [[Viduthalai Chiruthaigal Katchi|വിടുതലൈ ചിരുതൈകൾ കച്ചി]] (1) ''' സഖ്യമില്ലാത്തവ''' (63) * {{Color box|#0062ff|border=darkgray}} [[YSR Congress Party|വൈ.എസ്.ആർ കോണ്ഗ്രസ്]] (22) * {{Color box|#005f00|border=darkgray}} [[Biju Janata Dal|ബിജു ജനതാ ദൾ]] (12) * {{Color box|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|border=darkgray}} [[ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി]] (9) * {{Color box|#ff89ce|border=darkgray}} [[Telangana Rashtra Samithi|തെലങ്കാന രാഷ്ട്ര സമിതി]] (9) * {{Color box|#ffed00|border=darkgray}} [[Telugu Desam Party|തെലുങ്കുദേശം പാർട്ടി ]] (3) * {{Color box|#477c52|border=darkgray}} [[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|ഓൾ ഇൻഡ്യ മജിലിസെ ഇത്തിഹാദുൽ മുസ്‌ലിമീൻ]] (2) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Shiromani Akali Dal|ശിരോമണി അകാലിദൾ]] (2) * {{Color box|#bf9719|border=darkgray}} [[All India United Democratic Front|AIUDF]] (1) * {{Color box|#004a00|border=darkgray}} [[Indian National Lok Dal|INLD]] (2) * {{Color box|#54e4ff|border=darkgray}} [[Jan Adhikar Party|JAP]] (1) * {{Color box|#008970|border=darkgray}} [[Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party|പി.ഡി.പി]] (0) '''മറ്റുള്ളവ''' (6) * {{Color box|#9c9c9c|border=darkgray}} [[Independent politician|സ്വതന്ത്രർ]] (1) * {{Color box|#ffffff|border=darkgray}} ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നത് (5) | voting_system1 = [[First-past-the-post voting|First past the post]] | last_election1 = [[Indian general election, 2014|7 April – 12 May 2014]] | next_election1 = [[Indian general election, 2019]] | session_room = New Delhi government block 03-2016 img3.jpg | session_res = 250px | session_alt = view of Sansad Bhavan, seat of the Parliament of India | meeting_place = Lok Sabha Chambers, [[Sansad Bhavan]], [[Sansad Marg]], [[New Delhi]], [[India]] | website = {{url|http://loksabha.gov.in}} | motto = धर्मचक्रपरिवर्तनाय |term_limits=5 വർഷം}} {{Politics of India}} [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോ മണ്ഡലമാണ് '''ലോക്‌സഭ'''. രാജ്യത്തെ ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്നു നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന പ്രതിനിധികളാണ് ഇതിലെ അംഗങ്ങൾ. ജനസംഖ്യാടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിലേയും ലോകസഭാ സീറ്റുകൾ നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. അഞ്ചു വർഷമാണ് കാലാവധി. എന്നാൽ [[അടിയന്തരാവസ്ഥ]] കാലത്ത് ലോകസഭയുടെ കാലാവധി ഒരു വർഷം കൂടി നീട്ടാം. ലോക്സഭയിലെ ആകെ അംഗസംഖ്യ 545 ആണ്. 543 പേരെ ലോക്സഭാ മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളാൽ നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു മറ്റു 2 പേരെ "ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ" വിഭാഗത്തിൽ നിന്നും രാഷ്ട്രപതി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്നു. 25 വയസ്സ് കഴിഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും ലോകസഭയിലേക്ക് മത്സരിക്കാം. പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടക്കുന്നത്.18 വയസ്സ് തികഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും വോട്ട് ചെയ്യാൻ അവകാശമുണ്ട്. രഹസ്യ ബാലറ്റ് സമ്പ്രദായത്തിലൂടെയാണ് അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.<ref>[http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 തേജസ് പാഠശാല] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220409061448/http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 |date=2022-04-09 }} വിവരങ്ങൾ ശേഖരിച്ച തിയതി 26-ജനുവരി 2008</ref> == അധികാരങ്ങൾ == * നിയമനിർമ്മാണം * എക്സിക്യുട്ടീവിനെ നിയന്ത്രിക്കൽ * ധനകാര്യം * തിരഞ്ഞെടുപ്പ് * ചില നിർണായക തീരുമാനങ്ങളിൽ കോടതിയായി പ്രവർത്തിക്കൽ == കേരളത്തിലെ ലോകസഭ മണ്ഡലങ്ങൾ == === 2009 മുതൽ === മണ്ഡലങ്ങളുടെ പുനർനിർണ്ണയത്തിനുശേഷം 2009 മുതൽ കേരളത്തിൽ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന 20 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. <ref>{{Cite web |url=http://www.kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2009-02-28 |archive-date=2010-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101125181159/http://kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |url-status=dead }}</ref> # [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] # [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] # [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] # [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] # [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] # [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] # [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] # [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] # [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] # [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശുർ]] # [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] # [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] # [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] # [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] # [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] # [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] # [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] # [[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] # [[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] # [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] === 2004 വരെ === 2004 വരെ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളായിരുന്നു കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്നത്. # കാസർഗോഡ് # കണ്ണൂർ # വടകര # കോഴിക്കോട് # മഞ്ചേരി # പൊന്നാനി # പാലക്കാട് # ഒറ്റപ്പാലം # തൃശൂർ # മുകുന്ദപുരം # എറണാകുളം # മുവാറ്റുപുഴ # കോട്ടയം # ഇടുക്കി # ആലപ്പുഴ # മാവേലിക്കര # അടൂർ # കൊല്ലം # ചിറയിൻകീഴ് # തിരുവനന്തപുരം ==ഇന്ത്യയിലെ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങൾ== രണ്ട് ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ പ്രതിനിധികൾ അടക്കം 543 പേരാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നത്. ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും കേന്ദ്രഭരനപ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നവരുടെ കണക്ക് താഴെ കൊടുക്കുന്നു. {| class="wikitable" |+ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങളുടെ എണ്ണം ! സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം!!സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം |- |ഉത്തർപ്രദേശ് || 80 || ജമ്മു കാശ്മീർ || 6 |- |മഹാരാഷ്ട്ര || 48|| ഉത്തരാഖണ്ഡ് || 5 |- |വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ || 42|| ഹിമാചൽ പ്രദേശ് || 4 |- |ബീഹാർ || 40 ||അരുണാചൽ പ്രദേശ് || 2 |- |തമിഴ് നാട് || 39||ഗോവ || 2 |- |മധ്യപ്രദേശ് || 29 ||മണിപ്പൂർ || 2 |- |കർണാടക || 28||മേഘാലയ || 2 |- |ഗുജറാത്ത് || 26 ||ത്രിപുര || 2 |- |ആന്ധ്രപ്രദേശ് || 25||മിസോറാം || 1 |- |രാജസ്ഥാൻ || 25||നാഗാലാന്റ് || 1 |- |ഒറീസ || 21||സിക്കിം || 1 |- |കേരളം || 20||അന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപ് || 1 |- |തെലുങ്കാന || 17||ഛണ്ഡിഖണ്ഡ് || 1 |- |ആസാം || 14||ദാമൻ ദ്യൂ || 1 |- |ഝാർഖണ്ഡ് || 14||ലക്ഷദ്വീപ് || 1 |- |പഞ്ചാബ് || 13||പോണ്ടിച്ചേരി || 1 |- |ഛത്തീസ്ഖണ്ഡ് || 11||ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി || 1 |- |ഹരിയാന || 10|| ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ നോമിനി || 0 |- |ന്യൂ ഡൽഹി || 7||colspan="2"| '''മൊത്തത്തിൽ : 543സീറ്റുകൾ''' |} <!--td {border: 1px solid #ccc;}br {mso-data-placement:same-cell;}--> == നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ == ലോകസഭയിൽ വാക്കാൽ മറുപടി ലഭിക്കേണ്ടതും ഉപചോദ്യങ്ങൾക്ക് സാധ്യതയുള്ളതുമായ ചോദ്യങ്ങളെയാണ് നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ എന്നു പറയുന്നത്. == ഇവയും കാണുക == * [[രാജ്യസഭ]] == അവലംബം == <References/> == പുറം കണ്ണികൾ == {{commonscat|Lok Sabha}} * [http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm Description of Lok Sabha on website of Parliament of India] * [http://loksabha.nic.in/ ഔദ്യോഗിക വെബ് സൈറ്റ്] * [http://www.saansadji.com/ Website of Details of Members of Parliament in Hindi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217102653/http://www.saansadji.com/ |date=2007-12-17 }} {{India-stub}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യ]] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ| ]] 7bujdtegnguixez7g6qjym7ehjpwkz8 4081107 4081102 2024-04-25T23:08:29Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Lok Sabha}} {{Infobox legislature | background_color = green | name = ലോക്‌സഭ | native_name = House of the People | native_name_lang = en | transcription_name = | legislature = [[17-ാം ലോക്‌സഭാ]] | coa_pic = Emblem of India.svg | coa_caption = [[State Emblem of India|ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ചിഹ്നം]] | coa_res = 125px | coa_alt = Emblem of India | house_type = അധോസഭ | body = ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് | leader1_type = [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]] | leader1 = [[ഓം ബിർള]] | party1 = [[ബി.ജെ.പി.]] | election1 = 19 ജൂൺ 2019 | loksabhaseat1 = കോട്ട, രാജസ്ഥാൻ | leader2_type = [[Deputy Speaker of the Lok Sabha|ഡെപ്യൂട്ടി സ്പീക്കർ]] | leader2 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു | election2 = 13 ആഗസ്റ്റ് 2014 | leader3_type = [[Leader of the House (India)|സഭാ നേതാവ്]] | leader3 = [[നരേന്ദ്രമോദി]] | party3 = [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി.]] | election3 = 26 മേയ് 2014 | leader4_type = [[Leader of the Opposition (India)|പ്രതിപക്ഷ നേതാവ്]] | leader4 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു, ഒരു പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടിക്കും 10% സീറ്റില്ലാത്തതിനാൽ 2014 മെയ് 26 മുതൽ ഈ സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുകയാണ്.<ref name="No LoP post for Congress: Speaker">{{cite news| title = No LoP post for Congress|url = http://www.thehindu.com/news/national/lok-sabha-speaker-sumitra-mahajan-rejects-congress-demand-for-leader-of-opposition-status/article6332180.ece|newspaper=The Hindu|accessdate=20 August 2014}}</ref> | seats = 545 (തിരഞ്ഞെടുത്ത 543 അംഗങ്ങളും + രാഷ്ട്രപതി നിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ട 2 ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ അംഗങ്ങളും)<ref name="Lok Sabha">{{cite web|title=Lok Sabha|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm|publisher=parliamentofindia.nic.in|accessdate=19 August 2011}}</ref> | structure1 = 17th Lok Sabha Updated August 2022.svg | structure1_res = 300px | structure1_alt = ലോക്സഭ | political_groups1 = '''[[Modi ministry|ഭരണപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (333)<br /> '''[[National Democratic Alliance (India)|ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം (NDA)]]''' (333) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി|ബിജെപി]] (301) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (13) * {{Color box|{{party color|Rashtriya Lok Janshakti Party}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party|രാഷ്ട്രീയ ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി]] (5) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Apna Dal (Soneylal)|അപ്നാ ദൾ (സോണിലാൽ)]] (2) * {{Color box|#80dd2f|border=darkgray}} [[Janata Dal (Secular)|ജനതാ ദൾ(സെക്യുലർ)]] (1) * {{Color box|{{party color|Lok Janshakti Party (Ram Vilas)}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party (Ram Vilas)|ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി (രാം വിലാസ്)]] (1) * {{Color box|#6b00c9|border=darkgray}} [[Apna Dal|അപ്ന ദൾ]] (2) * {{Color box|{{party color|Nationalist Congress Party (Ajit Pawar)}}|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (അജിത് പവാർ) (1) * {{Color box|#870073|border=darkgray}} [[Naga People's Front|എൻ.പി.എഫ്]] (1) * {{Color box|{{Party color|Nationalist Democratic Progressive Party}}|border=darkgray}} [[Nationalist Democratic Progressive Party)|എൻ.ഡി.പി.പി]] (1) * {{Color box|{{party color|All Jharkhand Students Union}}|border=darkgray}} [[All Jharkhand Students Union|എ.ജെ.എസ്.യു]] (1) * {{Color box|{{party color|Mizo National Front}}|border=darkgray}} [[മിസോ നാഷണൽ ഫ്രണ്ട്]] (1) * {{Color box|{{party color|Sikkim Krantikari Morcha}}|border=darkgray}} [[Sikkim Krantikari Morcha|സിക്കിം ക്രൻ്റികരി മോർച്ച]] * {{Color box|{{party color|National People's Party}}|border=darkgray}}നാഷണൽ പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Anglo-Indian|നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടവർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (2) '''[[Opposition (parliamentary)|പ്രതിപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (206)<br /> '''"[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ ഡവലപ്പ്മെൻ്റൽ ഇൻക്ലൂസീവ് അലയൻസ്|ഇന്ത്യ]]" (I.N.D.I.A)''' (141) * {{Color box|#00cccc|border=darkgray}} [[Indian National Congress|കോൺഗ്രസ്]] (50) * {{Color box|border=darkgray}}[[Dravida Munnetra Kazagham|ഡി.എം.കെ]] (24) * {{Color box|#1bea29|border=darkgray}} [[All India Trinamool Congress|തൃണമൂൽ കോൺഗ്രസ്]] (23) * {{Color box|#003366|border=darkgray}} [[Janata Dal (United)|ജനതാ ദൾ (യുണൈറ്റഡ്)]] JDU (16) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (ഉദ്ധവ് താക്കറെ)(6) * {{Color box|#0093AF|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (4) * {{Color box|#006c00|border=darkgray}} [[Indian Union Muslim League|മുസ്ലിം ലീഗ്‌]] (3) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India (Marxist)|സിപിഐ(എം)]] (3) * {{Color box|#841e00|border=darkgray}} [[Samajwadi Party|സമാജ്‌വാദി പാർട്ടി]] (3) * {{Color box|#ff3d3d|border=darkgray}} [[Jammu & Kashmir National Conference|നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്]] (3) * {{Color box|#8d0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India|സിപിഐ]] (2) * {{Color box|{{party color|Aam Aadmi Party}}|border=darkgray}} [[Aam Aadmi Party|ആം ആദ്മി]] (1) * {{Color box|#ff6f67|border=darkgray}} [[Jharkhand Mukti Morcha|ജാർഖണ്ഡ് മുക്തി മോർച്ച]] (1) * {{Color box|#a50000|border=darkgray}} [[Kerala Congress (M)|കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] (1) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Revolutionary Socialist Party (India)|ആർ.എസ്.പി]] (1) * [[Viduthalai Chiruthaigal Katchi|വിടുതലൈ ചിരുതൈകൾ കച്ചി]] (1) ''' സഖ്യമില്ലാത്തവ''' (63) * {{Color box|#0062ff|border=darkgray}} [[YSR Congress Party|വൈ.എസ്.ആർ കോണ്ഗ്രസ്]] (22) * {{Color box|#005f00|border=darkgray}} [[Biju Janata Dal|ബിജു ജനതാ ദൾ]] (12) * {{Color box|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|border=darkgray}} [[ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി]] (9) * {{Color box|#ff89ce|border=darkgray}} [[Telangana Rashtra Samithi|തെലങ്കാന രാഷ്ട്ര സമിതി]] (9) * {{Color box|#ffed00|border=darkgray}} [[Telugu Desam Party|തെലുങ്കുദേശം പാർട്ടി ]] (3) * {{Color box|#477c52|border=darkgray}} [[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|ഓൾ ഇൻഡ്യ മജിലിസെ ഇത്തിഹാദുൽ മുസ്‌ലിമീൻ]] (2) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Shiromani Akali Dal|ശിരോമണി അകാലിദൾ]] (2) * {{Color box|#bf9719|border=darkgray}} [[All India United Democratic Front|AIUDF]] (1) * {{Color box|#004a00|border=darkgray}} [[Indian National Lok Dal|INLD]] (2) * {{Color box|#54e4ff|border=darkgray}} [[Jan Adhikar Party|JAP]] (1) * {{Color box|#008970|border=darkgray}} [[Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party|പി.ഡി.പി]] (0) '''മറ്റുള്ളവ''' (6) * {{Color box|#9c9c9c|border=darkgray}} [[Independent politician|സ്വതന്ത്രർ]] (1) * {{Color box|#ffffff|border=darkgray}} ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നത് (5) | voting_system1 = [[First-past-the-post voting|First past the post]] | last_election1 = [[Indian general election, 2014|7 April – 12 May 2014]] | next_election1 = [[Indian general election, 2019]] | session_room = New Delhi government block 03-2016 img3.jpg | session_res = 250px | session_alt = view of Sansad Bhavan, seat of the Parliament of India | meeting_place = Lok Sabha Chambers, [[Sansad Bhavan]], [[Sansad Marg]], [[New Delhi]], [[India]] | website = {{url|http://loksabha.gov.in}} | motto = धर्मचक्रपरिवर्तनाय |term_limits=5 വർഷം}} {{Politics of India}} [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോ മണ്ഡലമാണ് '''ലോക്‌സഭ'''. രാജ്യത്തെ ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്നു നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന പ്രതിനിധികളാണ് ഇതിലെ അംഗങ്ങൾ. ജനസംഖ്യാടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിലേയും ലോകസഭാ സീറ്റുകൾ നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. അഞ്ചു വർഷമാണ് കാലാവധി. എന്നാൽ [[അടിയന്തരാവസ്ഥ]] കാലത്ത് ലോകസഭയുടെ കാലാവധി ഒരു വർഷം കൂടി നീട്ടാം. ലോക്സഭയിലെ ആകെ അംഗസംഖ്യ 545 ആണ്. 543 പേരെ ലോക്സഭാ മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളാൽ നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു മറ്റു 2 പേരെ "ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ" വിഭാഗത്തിൽ നിന്നും രാഷ്ട്രപതി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്നു. 25 വയസ്സ് കഴിഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും ലോകസഭയിലേക്ക് മത്സരിക്കാം. പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടക്കുന്നത്.18 വയസ്സ് തികഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും വോട്ട് ചെയ്യാൻ അവകാശമുണ്ട്. രഹസ്യ ബാലറ്റ് സമ്പ്രദായത്തിലൂടെയാണ് അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.<ref>[http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 തേജസ് പാഠശാല] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220409061448/http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 |date=2022-04-09 }} വിവരങ്ങൾ ശേഖരിച്ച തിയതി 26-ജനുവരി 2008</ref> == അധികാരങ്ങൾ == * നിയമനിർമ്മാണം * എക്സിക്യുട്ടീവിനെ നിയന്ത്രിക്കൽ * ധനകാര്യം * തിരഞ്ഞെടുപ്പ് * ചില നിർണായക തീരുമാനങ്ങളിൽ കോടതിയായി പ്രവർത്തിക്കൽ == കേരളത്തിലെ ലോകസഭ മണ്ഡലങ്ങൾ == === 2009 മുതൽ === മണ്ഡലങ്ങളുടെ പുനർനിർണ്ണയത്തിനുശേഷം 2009 മുതൽ കേരളത്തിൽ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന 20 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. <ref>{{Cite web |url=http://www.kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2009-02-28 |archive-date=2010-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101125181159/http://kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |url-status=dead }}</ref> # [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] # [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] # [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] # [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] # [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] # [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] # [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] # [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] # [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] # [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശുർ]] # [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] # [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] # [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] # [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] # [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] # [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] # [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] # [[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] # [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] # [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] === 2004 വരെ === 2004 വരെ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളായിരുന്നു കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്നത്. # കാസർഗോഡ് # കണ്ണൂർ # വടകര # കോഴിക്കോട് # മഞ്ചേരി # പൊന്നാനി # പാലക്കാട് # ഒറ്റപ്പാലം # തൃശൂർ # മുകുന്ദപുരം # എറണാകുളം # മുവാറ്റുപുഴ # കോട്ടയം # ഇടുക്കി # ആലപ്പുഴ # മാവേലിക്കര # അടൂർ # കൊല്ലം # ചിറയിൻകീഴ് # തിരുവനന്തപുരം ==ഇന്ത്യയിലെ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങൾ== രണ്ട് ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ പ്രതിനിധികൾ അടക്കം 543 പേരാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നത്. ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും കേന്ദ്രഭരനപ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നവരുടെ കണക്ക് താഴെ കൊടുക്കുന്നു. {| class="wikitable" |+ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങളുടെ എണ്ണം ! സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം!!സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം |- |ഉത്തർപ്രദേശ് || 80 || ജമ്മു കാശ്മീർ || 6 |- |മഹാരാഷ്ട്ര || 48|| ഉത്തരാഖണ്ഡ് || 5 |- |വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ || 42|| ഹിമാചൽ പ്രദേശ് || 4 |- |ബീഹാർ || 40 ||അരുണാചൽ പ്രദേശ് || 2 |- |തമിഴ് നാട് || 39||ഗോവ || 2 |- |മധ്യപ്രദേശ് || 29 ||മണിപ്പൂർ || 2 |- |കർണാടക || 28||മേഘാലയ || 2 |- |ഗുജറാത്ത് || 26 ||ത്രിപുര || 2 |- |ആന്ധ്രപ്രദേശ് || 25||മിസോറാം || 1 |- |രാജസ്ഥാൻ || 25||നാഗാലാന്റ് || 1 |- |ഒറീസ || 21||സിക്കിം || 1 |- |കേരളം || 20||അന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപ് || 1 |- |തെലുങ്കാന || 17||ഛണ്ഡിഖണ്ഡ് || 1 |- |ആസാം || 14||ദാമൻ ദ്യൂ || 1 |- |ഝാർഖണ്ഡ് || 14||ലക്ഷദ്വീപ് || 1 |- |പഞ്ചാബ് || 13||പോണ്ടിച്ചേരി || 1 |- |ഛത്തീസ്ഖണ്ഡ് || 11||ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി || 1 |- |ഹരിയാന || 10|| ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ നോമിനി || 0 |- |ന്യൂ ഡൽഹി || 7||colspan="2"| '''മൊത്തത്തിൽ : 543സീറ്റുകൾ''' |} <!--td {border: 1px solid #ccc;}br {mso-data-placement:same-cell;}--> == നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ == ലോകസഭയിൽ വാക്കാൽ മറുപടി ലഭിക്കേണ്ടതും ഉപചോദ്യങ്ങൾക്ക് സാധ്യതയുള്ളതുമായ ചോദ്യങ്ങളെയാണ് നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ എന്നു പറയുന്നത്. == ഇവയും കാണുക == * [[രാജ്യസഭ]] == അവലംബം == <References/> == പുറം കണ്ണികൾ == {{commonscat|Lok Sabha}} * [http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm Description of Lok Sabha on website of Parliament of India] * [http://loksabha.nic.in/ ഔദ്യോഗിക വെബ് സൈറ്റ്] * [http://www.saansadji.com/ Website of Details of Members of Parliament in Hindi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217102653/http://www.saansadji.com/ |date=2007-12-17 }} {{India-stub}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യ]] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ| ]] 8k7zehb0swy3qpq9en92yn7pyk1rkrc 4081113 4081107 2024-04-25T23:14:30Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Lok Sabha}} {{Infobox legislature | background_color = green | name = ലോക്‌സഭ | native_name = House of the People | native_name_lang = en | transcription_name = | legislature = [[17-ാം ലോക്‌സഭാ]] | coa_pic = Emblem of India.svg | coa_caption = [[State Emblem of India|ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയ ചിഹ്നം]] | coa_res = 125px | coa_alt = Emblem of India | house_type = അധോസഭ | body = ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് | leader1_type = [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]] | leader1 = [[ഓം ബിർള]] | party1 = [[ബി.ജെ.പി.]] | election1 = 19 ജൂൺ 2019 | loksabhaseat1 = കോട്ട, രാജസ്ഥാൻ | leader2_type = [[Deputy Speaker of the Lok Sabha|ഡെപ്യൂട്ടി സ്പീക്കർ]] | leader2 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു | election2 = 13 ആഗസ്റ്റ് 2014 | leader3_type = [[Leader of the House (India)|സഭാ നേതാവ്]] | leader3 = [[നരേന്ദ്രമോദി]] | party3 = [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി.]] | election3 = 26 മേയ് 2014 | leader4_type = [[Leader of the Opposition (India)|പ്രതിപക്ഷ നേതാവ്]] | leader4 = ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നു, ഒരു പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടിക്കും 10% സീറ്റില്ലാത്തതിനാൽ 2014 മെയ് 26 മുതൽ ഈ സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുകയാണ്.<ref name="No LoP post for Congress: Speaker">{{cite news| title = No LoP post for Congress|url = http://www.thehindu.com/news/national/lok-sabha-speaker-sumitra-mahajan-rejects-congress-demand-for-leader-of-opposition-status/article6332180.ece|newspaper=The Hindu|accessdate=20 August 2014}}</ref> | seats = 545 (തിരഞ്ഞെടുത്ത 543 അംഗങ്ങളും + രാഷ്ട്രപതി നിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ട 2 ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ അംഗങ്ങളും)<ref name="Lok Sabha">{{cite web|title=Lok Sabha|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm|publisher=parliamentofindia.nic.in|accessdate=19 August 2011}}</ref> | structure1 = 17th Lok Sabha Updated August 2022.svg | structure1_res = 300px | structure1_alt = ലോക്സഭ | political_groups1 = '''[[Modi ministry|ഭരണപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (333)<br /> '''[[National Democratic Alliance (India)|ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം (NDA)]]''' (333) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി|ബിജെപി]] (301) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (13) * {{Color box|{{party color|Rashtriya Lok Janshakti Party}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party|രാഷ്ട്രീയ ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി]] (5) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Apna Dal (Soneylal)|അപ്നാ ദൾ (സോണിലാൽ)]] (2) * {{Color box|#80dd2f|border=darkgray}} [[Janata Dal (Secular)|ജനതാ ദൾ(സെക്യുലർ)]] (1) * {{Color box|{{party color|Lok Janshakti Party (Ram Vilas)}}|border=darkgray}} [[Lok Janshakti Party (Ram Vilas)|ലോക് ജനശക്തി പാർട്ടി (രാം വിലാസ്)]] (1) * {{Color box|#6b00c9|border=darkgray}} [[Apna Dal|അപ്ന ദൾ]] (2) * {{Color box|{{party color|Nationalist Congress Party (Ajit Pawar)}}|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (അജിത് പവാർ) (1) * {{Color box|#870073|border=darkgray}} [[Naga People's Front|എൻ.പി.എഫ്]] (1) * {{Color box|{{Party color|Nationalist Democratic Progressive Party}}|border=darkgray}} [[Nationalist Democratic Progressive Party)|എൻ.ഡി.പി.പി]] (1) * {{Color box|{{party color|All Jharkhand Students Union}}|border=darkgray}} [[All Jharkhand Students Union|എ.ജെ.എസ്.യു]] (1) * {{Color box|{{party color|Mizo National Front}}|border=darkgray}} [[മിസോ നാഷണൽ ഫ്രണ്ട്]] (1) * {{Color box|{{party color|Sikkim Krantikari Morcha}}|border=darkgray}} [[Sikkim Krantikari Morcha|സിക്കിം ക്രൻ്റികരി മോർച്ച]] * {{Color box|{{party color|National People's Party}}|border=darkgray}}നാഷണൽ പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Speaker of the Lok Sabha|സ്പീക്കർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (1) * {{Color box|#ff7900|border=darkgray}} [[Anglo-Indian|നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടവർ]], [[Bharatiya Janata Party|ബി.ജെ.പി]] (2) '''[[Opposition (parliamentary)|പ്രതിപക്ഷ കക്ഷികൾ]]''' (206)<br /> '''"[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ ഡവലപ്പ്മെൻ്റൽ ഇൻക്ലൂസീവ് അലയൻസ്|ഇന്ത്യ]]" (I.N.D.I.A)''' (141) * {{Color box|#00cccc|border=darkgray}} [[Indian National Congress|കോൺഗ്രസ്]] (50) * {{Color box|border=darkgray}}[[Dravida Munnetra Kazagham|ഡി.എം.കെ]] (24) * {{Color box|#1bea29|border=darkgray}} [[All India Trinamool Congress|തൃണമൂൽ കോൺഗ്രസ്]] (23) * {{Color box|#003366|border=darkgray}} [[Janata Dal (United)|ജനതാ ദൾ (യുണൈറ്റഡ്)]] JDU (16) * {{Color box|#ffaf00|border=darkgray}} ശിവസേന (ഉദ്ധവ് താക്കറെ)(6) * {{Color box|#0093AF|border=darkgray}} [[Nationalist Congress Party|എൻ.സി.പി]] (4) * {{Color box|#006c00|border=darkgray}} [[Indian Union Muslim League|മുസ്ലിം ലീഗ്‌]] (3) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India (Marxist)|സിപിഐ(എം)]] (3) * {{Color box|#841e00|border=darkgray}} [[Samajwadi Party|സമാജ്‌വാദി പാർട്ടി]] (3) * {{Color box|#ff3d3d|border=darkgray}} [[Jammu & Kashmir National Conference|നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്]] (3) * {{Color box|#8d0000|border=darkgray}} [[Communist Party of India|സിപിഐ]] (2) * {{Color box|{{party color|Aam Aadmi Party}}|border=darkgray}} [[Aam Aadmi Party|ആം ആദ്മി]] (1) * {{Color box|#ff6f67|border=darkgray}} [[Jharkhand Mukti Morcha|ജാർഖണ്ഡ് മുക്തി മോർച്ച]] (1) * {{Color box|#a50000|border=darkgray}} [[Kerala Congress (M)|കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] (1) * {{Color box|#ff0000|border=darkgray}} [[Revolutionary Socialist Party (India)|ആർ.എസ്.പി]] (1) * [[Viduthalai Chiruthaigal Katchi|വിടുതലൈ ചിരുതൈകൾ കച്ചി]] (1) ''' സഖ്യമില്ലാത്തവ''' (63) * {{Color box|#0062ff|border=darkgray}} [[YSR Congress Party|വൈ.എസ്.ആർ കോണ്ഗ്രസ്]] (22) * {{Color box|#005f00|border=darkgray}} [[Biju Janata Dal|ബിജു ജനതാ ദൾ]] (12) * {{Color box|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|border=darkgray}} [[ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി]] (9) * {{Color box|#ff89ce|border=darkgray}} [[Telangana Rashtra Samithi|തെലങ്കാന രാഷ്ട്ര സമിതി]] (9) * {{Color box|#ffed00|border=darkgray}} [[Telugu Desam Party|തെലുങ്കുദേശം പാർട്ടി ]] (3) * {{Color box|#477c52|border=darkgray}} [[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|ഓൾ ഇൻഡ്യ മജിലിസെ ഇത്തിഹാദുൽ മുസ്‌ലിമീൻ]] (2) * {{Color box|#ff6800|border=darkgray}} [[Shiromani Akali Dal|ശിരോമണി അകാലിദൾ]] (2) * {{Color box|#bf9719|border=darkgray}} [[All India United Democratic Front|AIUDF]] (1) * {{Color box|#004a00|border=darkgray}} [[Indian National Lok Dal|INLD]] (2) * {{Color box|#54e4ff|border=darkgray}} [[Jan Adhikar Party|JAP]] (1) * {{Color box|#008970|border=darkgray}} [[Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party|പി.ഡി.പി]] (0) '''മറ്റുള്ളവ''' (6) * {{Color box|#9c9c9c|border=darkgray}} [[Independent politician|സ്വതന്ത്രർ]] (1) * {{Color box|#ffffff|border=darkgray}} ഒഴിഞ്ഞുകിടക്കുന്നത് (5) | voting_system1 = [[First-past-the-post voting|First past the post]] | last_election1 = [[Indian general election, 2014|7 April – 12 May 2014]] | next_election1 = [[Indian general election, 2019]] | session_room = New Delhi government block 03-2016 img3.jpg | session_res = 250px | session_alt = view of Sansad Bhavan, seat of the Parliament of India | meeting_place = Lok Sabha Chambers, [[Sansad Bhavan]], [[Sansad Marg]], [[New Delhi]], [[India]] | website = {{url|http://loksabha.gov.in}} | motto = धर्मचक्रपरिवर्तनाय |term_limits=5 വർഷം}} {{Politics of India}} [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോ മണ്ഡലമാണ് '''ലോക്‌സഭ'''. രാജ്യത്തെ ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്നു നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന പ്രതിനിധികളാണ് ഇതിലെ അംഗങ്ങൾ. ജനസംഖ്യാടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിലേയും ലോകസഭാ സീറ്റുകൾ നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. അഞ്ചു വർഷമാണ് കാലാവധി. എന്നാൽ [[അടിയന്തരാവസ്ഥ]] കാലത്ത് ലോകസഭയുടെ കാലാവധി ഒരു വർഷം കൂടി നീട്ടാം. ലോക്സഭയിലെ ആകെ അംഗസംഖ്യ 545 ആണ്. 543 പേരെ ലോക്സഭാ മണ്ഡലങ്ങളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളാൽ നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു മറ്റു 2 പേരെ "ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ" വിഭാഗത്തിൽ നിന്നും രാഷ്ട്രപതി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്നു. 25 വയസ്സ് കഴിഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും ലോകസഭയിലേക്ക് മത്സരിക്കാം. പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടക്കുന്നത്.18 വയസ്സ് തികഞ്ഞ ഏതൊരു ഇന്ത്യൻ പൗരനും വോട്ട് ചെയ്യാൻ അവകാശമുണ്ട്. രഹസ്യ ബാലറ്റ് സമ്പ്രദായത്തിലൂടെയാണ് അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.<ref>[http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 തേജസ് പാഠശാല] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220409061448/http://www.thejasonline.com/java-thejason/index.jsp?tp=det&det=yes&news_id=20080012307064507 |date=2022-04-09 }} വിവരങ്ങൾ ശേഖരിച്ച തിയതി 26-ജനുവരി 2008</ref> == അധികാരങ്ങൾ == * നിയമനിർമ്മാണം * എക്സിക്യുട്ടീവിനെ നിയന്ത്രിക്കൽ * ധനകാര്യം * തിരഞ്ഞെടുപ്പ് * ചില നിർണായക തീരുമാനങ്ങളിൽ കോടതിയായി പ്രവർത്തിക്കൽ == കേരളത്തിലെ ലോകസഭ മണ്ഡലങ്ങൾ == === 2009 മുതൽ === മണ്ഡലങ്ങളുടെ പുനർനിർണ്ണയത്തിനുശേഷം 2009 മുതൽ കേരളത്തിൽ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന 20 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. <ref>{{Cite web |url=http://www.kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2009-02-28 |archive-date=2010-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101125181159/http://kerala.gov.in/whatsnew/delimitation.pdf |url-status=dead }}</ref> # [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] # [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] # [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] # [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] # [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] # [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] # [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] # [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] # [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] # [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശുർ]] # [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] # [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] # [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] # [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] # [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] # [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] # [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] # [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] # [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] # [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] === 2004 വരെ === 2004 വരെ താഴെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളായിരുന്നു കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്നത്. # കാസർഗോഡ് # കണ്ണൂർ # വടകര # കോഴിക്കോട് # മഞ്ചേരി # പൊന്നാനി # പാലക്കാട് # ഒറ്റപ്പാലം # തൃശൂർ # മുകുന്ദപുരം # എറണാകുളം # മുവാറ്റുപുഴ # കോട്ടയം # ഇടുക്കി # ആലപ്പുഴ # മാവേലിക്കര # അടൂർ # കൊല്ലം # ചിറയിൻകീഴ് # തിരുവനന്തപുരം ==ഇന്ത്യയിലെ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങൾ== രണ്ട് ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ പ്രതിനിധികൾ അടക്കം 543 പേരാണ് ലോകസഭയിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നത്. ഓരോ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും കേന്ദ്രഭരനപ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നവരുടെ കണക്ക് താഴെ കൊടുക്കുന്നു. {| class="wikitable" |+ ലോകസഭാ മണ്ഡലങ്ങളുടെ എണ്ണം ! സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം!!സംസ്ഥാനം!! എണ്ണം |- |ഉത്തർപ്രദേശ് || 80 || ജമ്മു കാശ്മീർ || 6 |- |മഹാരാഷ്ട്ര || 48|| ഉത്തരാഖണ്ഡ് || 5 |- |വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ || 42|| ഹിമാചൽ പ്രദേശ് || 4 |- |ബീഹാർ || 40 ||അരുണാചൽ പ്രദേശ് || 2 |- |തമിഴ് നാട് || 39||ഗോവ || 2 |- |മധ്യപ്രദേശ് || 29 ||മണിപ്പൂർ || 2 |- |കർണാടക || 28||മേഘാലയ || 2 |- |ഗുജറാത്ത് || 26 ||ത്രിപുര || 2 |- |ആന്ധ്രപ്രദേശ് || 25||മിസോറാം || 1 |- |രാജസ്ഥാൻ || 25||നാഗാലാന്റ് || 1 |- |ഒറീസ || 21||സിക്കിം || 1 |- |കേരളം || 20||അന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപ് || 1 |- |തെലുങ്കാന || 17||ഛണ്ഡിഖണ്ഡ് || 1 |- |ആസാം || 14||ദാമൻ ദ്യൂ || 1 |- |ഝാർഖണ്ഡ് || 14||ലക്ഷദ്വീപ് || 1 |- |പഞ്ചാബ് || 13||പോണ്ടിച്ചേരി || 1 |- |ഛത്തീസ്ഖണ്ഡ് || 11||ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി || 1 |- |ഹരിയാന || 10|| ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ നോമിനി || 0 |- |ന്യൂ ഡൽഹി || 7||colspan="2"| '''മൊത്തത്തിൽ : 543സീറ്റുകൾ''' |} <!--td {border: 1px solid #ccc;}br {mso-data-placement:same-cell;}--> == നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ == ലോകസഭയിൽ വാക്കാൽ മറുപടി ലഭിക്കേണ്ടതും ഉപചോദ്യങ്ങൾക്ക് സാധ്യതയുള്ളതുമായ ചോദ്യങ്ങളെയാണ് നക്ഷത്രചിഹ്നമിട്ട ചോദ്യങ്ങൾ എന്നു പറയുന്നത്. == ഇവയും കാണുക == * [[രാജ്യസഭ]] == അവലംബം == <References/> == പുറം കണ്ണികൾ == {{commonscat|Lok Sabha}} * [http://parliamentofindia.nic.in/ls/intro/introls.htm Description of Lok Sabha on website of Parliament of India] * [http://loksabha.nic.in/ ഔദ്യോഗിക വെബ് സൈറ്റ്] * [http://www.saansadji.com/ Website of Details of Members of Parliament in Hindi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217102653/http://www.saansadji.com/ |date=2007-12-17 }} {{India-stub}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യ]] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ| ]] suo7b4vrobub8tv42ha1q2i6v9p0hwn 0 44573 4081029 4081014 2024-04-25T13:26:01Z Irshadpp 10433 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Maulana Mohammad Ali}} [[File:Molana-Muhammad-Ali.jpg|thumb|മുഹമ്മദ് അലി ജൗഹർ]] ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമര പ്രവർത്തകനായിരുന്നു '''മുഹമ്മദ് അലി ജൌഹർ''' (10 ഡിസംബർ 1878-4 ജനുവരി 1931). പത്രപ്രവർത്തകനും കവിയുമായിരുന്ന മുഹമ്മദലി, [[ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയ|ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയയുടെ]] സ്ഥാപകരിലൊരാളായിരുന്നു. ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്, ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം എന്നിവയിൽ നേതൃപരമായ പങ്ക് വഹിച്ചു<ref name="storyofpakistan">{{Cite web|url=http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|title=Mohammad Ali Jauhar profile|access-date=5 September 2023|website=Storyofpakistan.com website|archive-url=https://web.archive.org/web/20181030191816/http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|archive-date=30 October 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|title=Muhammad Ali Jauhar and the Mutiny Trial|access-date=6 September 2023|last=Rahmat Farrukhabadi|publisher=Oxford University Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20141029155508/http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|archive-date=29 October 2014}}</ref><ref name="Jafri">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PTEFAQAAQBAJ|title=Biography of Muhammad Ali Jauhar: seerat E Maulana M Ali Jauhar|last=Jafri|first=Raees Ahmed|publisher=Urdu Movies|language=ar}}</ref>.<ref name="MR192122-3">{{cite book |title=The Mapilla Rebellion: 1921-1922 |page=3 |url=https://archive.org/details/cu31924023929700/page/n12 |accessdate=6 ജനുവരി 2020}}</ref> == ജീവിതരേഖ == മഹാത്മജിയും മുഹമ്മദലിയും തമ്മിലുള്ള ആത്മബന്ധം ഇന്ത്യയിലെ ഹിന്ദു മുസ്ലിം മൈത്രിയുടെ അറ്റുപോകാത്ത കണ്ണിയാണ്. തൊള്ളായിരത്തി ഇരുപതുകളിൽ വെള്ളക്കാരുടെ അടിമത്തത്തിനെതിരെ നടന്ന ബഹുജന മുന്നേറ്റമായിരുന്നു ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം. ബ്രിട്ടീഷ് ബയണറ്റുകൾക്ക് ഭേദിക്കാനാവാത്ത വിധം ശക്തമായിരുന്നു ആ പടയണി. ഗാന്ധിജി മുഹമ്മദലി ബന്ധം ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികൾക്കും ഇന്ത്യയിലെ വർഗ്ഗീയ വാദികൾക്കും ഒരുപോലെ ഭീഷണിയായി. ജയിലിലടക്കപ്പെട്ട അലി സഹോദരന്മാരെ മോചിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി ഗാന്ധിജി വൈസ്രോയിക്കെഴുതി. " അലി സഹോദരന്മാരെ ജയിലിലടച്ചതും വിഷമങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കിയതും യാതൊരു ന്യായീകരണവുമില്ലാതെയാണ്... അവർ ധൈര്യമുള്ളവരാണ്. വ്യക്തമായും വക്രതയില്ലാത്തവരാണ്. ദൈവഭയമുള്ളവരും കഴിവുള്ളവരുമാണ്. മുഹമ്മദീയരുടെയും ഹിന്ദുക്കളുടെയും ആദരവിനാർഹരാണ്. അവരോട് നല്ല രീതിയിൽ പെരുമാറേണ്ടതാണ്. അവരെ സ്വതന്ത്രാക്കിയില്ലെങ്കിൽ ഒരു സത്യാഗ്രഹ സമരത്തിന് ഇന്ത്യ നിർബന്ധിതരാകും.". ജയിൽ മോചിതനായ മുഹമ്മദലിക്ക് മഹാത്മജിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം നാടൊട്ടുക്കും സ്വീകരണം ഒരുക്കി. “സ്വാതന്ത്ര്യം കയ്യിൽ തരാതെ ഞാനെന്റെ രാജ്യത്തേക്കില്ല. ഒരു അടിമ രാജ്യത്ത് മരിക്കാൻ ഞാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല. അടിമ രാജ്യത്തെക്കാളും നല്ലത് സ്വതന്ത്രമായ ഈ വിദേശ രാജ്യമാണ്. എന്റെ നാടിന് മോചനം നൽകാൻ നിങ്ങൾ തയ്യാറല്ലെങ്കിൽ ഈ രാജ്യത്ത് എനിക്ക് ആറടി മണ്ണ് തരൂ. .......” മൌലാനാ മുഹമ്മദലി ജൌഹർ(ലണ്ടൻ വട്ടമേശസമ്മേളനത്തിൽ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തിൽ നിന്ന്) ==അവലംബം== {{reflist|1}} [[വിഭാഗം:ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികൾ]] [[വിഭാഗം:ജീവചരിത്രം]] {{Bio-stub}} o80490onpmfr8xgrtkinv2g4izgzg25 4081030 4081029 2024-04-25T13:28:42Z Irshadpp 10433 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Maulana Mohammad Ali}} [[File:Molana-Muhammad-Ali.jpg|thumb|മുഹമ്മദ് അലി ജൗഹർ]] ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമര പ്രവർത്തകനായിരുന്നു '''മുഹമ്മദ് അലി ജൌഹർ''' (10 ഡിസംബർ 1878-4 ജനുവരി 1931). പത്രപ്രവർത്തകനും കവിയുമായിരുന്ന മുഹമ്മദലി, [[ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയ|ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയയുടെ]] സ്ഥാപകരിലൊരാളായിരുന്നു. ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്, [[ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം]], [[അഖിലേന്ത്യാ മുസ്ലിം ലീഗ്|അഖിലേന്ത്യാ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] എന്നിവയിൽ നേതൃപരമായ പങ്ക് വഹിച്ചു<ref name="storyofpakistan">{{Cite web|url=http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|title=Mohammad Ali Jauhar profile|access-date=5 September 2023|website=Storyofpakistan.com website|archive-url=https://web.archive.org/web/20181030191816/http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|archive-date=30 October 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|title=Muhammad Ali Jauhar and the Mutiny Trial|access-date=6 September 2023|last=Rahmat Farrukhabadi|publisher=Oxford University Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20141029155508/http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|archive-date=29 October 2014}}</ref><ref name="Jafri">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PTEFAQAAQBAJ|title=Biography of Muhammad Ali Jauhar: seerat E Maulana M Ali Jauhar|last=Jafri|first=Raees Ahmed|publisher=Urdu Movies|language=ar}}</ref>.<ref name="MR192122-3">{{cite book |title=The Mapilla Rebellion: 1921-1922 |page=3 |url=https://archive.org/details/cu31924023929700/page/n12 |accessdate=6 ജനുവരി 2020}}</ref> == ജീവിതരേഖ == മഹാത്മജിയും മുഹമ്മദലിയും തമ്മിലുള്ള ആത്മബന്ധം ഇന്ത്യയിലെ ഹിന്ദു മുസ്ലിം മൈത്രിയുടെ അറ്റുപോകാത്ത കണ്ണിയാണ്. തൊള്ളായിരത്തി ഇരുപതുകളിൽ വെള്ളക്കാരുടെ അടിമത്തത്തിനെതിരെ നടന്ന ബഹുജന മുന്നേറ്റമായിരുന്നു ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം. ബ്രിട്ടീഷ് ബയണറ്റുകൾക്ക് ഭേദിക്കാനാവാത്ത വിധം ശക്തമായിരുന്നു ആ പടയണി. ഗാന്ധിജി മുഹമ്മദലി ബന്ധം ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികൾക്കും ഇന്ത്യയിലെ വർഗ്ഗീയ വാദികൾക്കും ഒരുപോലെ ഭീഷണിയായി. ജയിലിലടക്കപ്പെട്ട അലി സഹോദരന്മാരെ മോചിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി ഗാന്ധിജി വൈസ്രോയിക്കെഴുതി. " അലി സഹോദരന്മാരെ ജയിലിലടച്ചതും വിഷമങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കിയതും യാതൊരു ന്യായീകരണവുമില്ലാതെയാണ്... അവർ ധൈര്യമുള്ളവരാണ്. വ്യക്തമായും വക്രതയില്ലാത്തവരാണ്. ദൈവഭയമുള്ളവരും കഴിവുള്ളവരുമാണ്. മുഹമ്മദീയരുടെയും ഹിന്ദുക്കളുടെയും ആദരവിനാർഹരാണ്. അവരോട് നല്ല രീതിയിൽ പെരുമാറേണ്ടതാണ്. അവരെ സ്വതന്ത്രാക്കിയില്ലെങ്കിൽ ഒരു സത്യാഗ്രഹ സമരത്തിന് ഇന്ത്യ നിർബന്ധിതരാകും.". ജയിൽ മോചിതനായ മുഹമ്മദലിക്ക് മഹാത്മജിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം നാടൊട്ടുക്കും സ്വീകരണം ഒരുക്കി. “സ്വാതന്ത്ര്യം കയ്യിൽ തരാതെ ഞാനെന്റെ രാജ്യത്തേക്കില്ല. ഒരു അടിമ രാജ്യത്ത് മരിക്കാൻ ഞാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല. അടിമ രാജ്യത്തെക്കാളും നല്ലത് സ്വതന്ത്രമായ ഈ വിദേശ രാജ്യമാണ്. എന്റെ നാടിന് മോചനം നൽകാൻ നിങ്ങൾ തയ്യാറല്ലെങ്കിൽ ഈ രാജ്യത്ത് എനിക്ക് ആറടി മണ്ണ് തരൂ. .......” മൌലാനാ മുഹമ്മദലി ജൌഹർ(ലണ്ടൻ വട്ടമേശസമ്മേളനത്തിൽ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തിൽ നിന്ന്) ==അവലംബം== {{reflist|1}} [[വിഭാഗം:ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികൾ]] [[വിഭാഗം:ജീവചരിത്രം]] {{Bio-stub}} qa4zzadvo0aruazzsta1qkb73has1wx 4081031 4081030 2024-04-25T13:39:41Z Irshadpp 10433 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Maulana Mohammad Ali}} [[File:Molana-Muhammad-Ali.jpg|thumb|മുഹമ്മദ് അലി ജൗഹർ]] ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമര പ്രവർത്തകനായിരുന്നു '''മുഹമ്മദ് അലി ജൌഹർ''' (10 ഡിസംബർ 1878-4 ജനുവരി 1931). പത്രപ്രവർത്തകനും കവിയുമായിരുന്ന മുഹമ്മദലി, [[ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയ|ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയയുടെ]] സ്ഥാപകരിലൊരാളായിരുന്നു. ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്, [[ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം]], [[അഖിലേന്ത്യാ മുസ്ലിം ലീഗ്|അഖിലേന്ത്യാ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] എന്നിവയിൽ നേതൃപരമായ പങ്ക് വഹിച്ചു<ref name="storyofpakistan">{{Cite web|url=http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|title=Mohammad Ali Jauhar profile|access-date=5 September 2023|website=Storyofpakistan.com website|archive-url=https://web.archive.org/web/20181030191816/http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|archive-date=30 October 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|title=Muhammad Ali Jauhar and the Mutiny Trial|access-date=6 September 2023|last=Rahmat Farrukhabadi|publisher=Oxford University Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20141029155508/http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|archive-date=29 October 2014}}</ref><ref name="Jafri">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PTEFAQAAQBAJ|title=Biography of Muhammad Ali Jauhar: seerat E Maulana M Ali Jauhar|last=Jafri|first=Raees Ahmed|publisher=Urdu Movies|language=ar}}</ref>.<ref name="MR192122-3">{{cite book |title=The Mapilla Rebellion: 1921-1922 |page=3 |url=https://archive.org/details/cu31924023929700/page/n12 |accessdate=6 ജനുവരി 2020}}</ref> [[അലീഗഡ് പ്രസ്ഥാനം|അലിഗഡ് പ്രസ്ഥാനത്തിലെ]] അംഗമായിരുന്നു ജൌഹർ.<ref>{{Cite web|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/syed-ahmad-khan-aligarh-movement-consequences-objectives-1444624799-1|title=Syed Ahmad Khan, Aligarh Movement: Consequences & Objectives|access-date=2019-07-07|date=2015-10-12|website=Jagranjosh.com}}</ref> 1923ൽ [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] പാർട്ടിയുടെ പ്രസിഡന്റായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട അദ്ദേഹം, നിസ്സഹകരണ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ ഗാന്ധിയുമായി ഉടലെടുത്ത അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങളെത്തുടർന്ന് സ്ഥാനമൊഴിയുകയായിരുന്നു. കോൺഗ്രസ് നേതൃത്വം മുസ്‌ലിം അവകാശങ്ങളെ കണക്കിലെടുക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടു എന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ അദ്ദേഹം അതോടെ കോൺഗ്രസ്സിന്റെ എതിർഭാഗത്തുള്ള മുസ്‌ലിം ലീഗിലേക്ക് ചായുകയായിരുന്നു. ലീഗിന്റെ അധ്യക്ഷനായി ചുമതലയേറ്റ അദ്ദേഹം ആദ്യ വട്ടമേശ സമ്മേളനത്തിൽ സംഘടനയെ പ്രതിനിധീകരിച്ചു<ref name="foundation">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Kc4KAQAAIAAJ&q=foundation+of+pakistan|title=Foundations of Pakistan: All-India Muslim League Documents, 1906-1947|last=Pirzada|first=Syed Sharifuddin|date=1970|publisher=National Publishing House|language=en}}</ref><ref name="muslimsofindia">{{Cite web|url=http://muslims-india.info/index.php/History/Know-our-heros-Maulana-Muhammad-Ali-Jauhar.html|title=Profile of Mohammad Ali Jauhar|access-date=6 September 2023|website=Muslims of India website|archive-url=https://web.archive.org/web/20071008201806/http://muslims-india.info/index.php/History/Know-our-heros-Maulana-Muhammad-Ali-Jauhar.html|archive-date=8 October 2007}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_uG0AAAAIAAJ&q=establishment+of+full+independence+in+the+form+of+a+federation+of+free+democratic+states+in+which+interests+of+the+1937+Musalmans+and+other+minorities+are+adequately+effectively+safeguarded+in+the+Constitution|title=Chronology of Pakistan Movement: December 29, 1930-August 14, 1947|date=1985|publisher=National Archives of Pakistan|language=en}}</ref>. == ജീവിതരേഖ == മഹാത്മജിയും മുഹമ്മദലിയും തമ്മിലുള്ള ആത്മബന്ധം ഇന്ത്യയിലെ ഹിന്ദു മുസ്ലിം മൈത്രിയുടെ അറ്റുപോകാത്ത കണ്ണിയാണ്. തൊള്ളായിരത്തി ഇരുപതുകളിൽ വെള്ളക്കാരുടെ അടിമത്തത്തിനെതിരെ നടന്ന ബഹുജന മുന്നേറ്റമായിരുന്നു ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം. ബ്രിട്ടീഷ് ബയണറ്റുകൾക്ക് ഭേദിക്കാനാവാത്ത വിധം ശക്തമായിരുന്നു ആ പടയണി. ഗാന്ധിജി മുഹമ്മദലി ബന്ധം ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികൾക്കും ഇന്ത്യയിലെ വർഗ്ഗീയ വാദികൾക്കും ഒരുപോലെ ഭീഷണിയായി. ജയിലിലടക്കപ്പെട്ട അലി സഹോദരന്മാരെ മോചിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി ഗാന്ധിജി വൈസ്രോയിക്കെഴുതി. " അലി സഹോദരന്മാരെ ജയിലിലടച്ചതും വിഷമങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കിയതും യാതൊരു ന്യായീകരണവുമില്ലാതെയാണ്... അവർ ധൈര്യമുള്ളവരാണ്. വ്യക്തമായും വക്രതയില്ലാത്തവരാണ്. ദൈവഭയമുള്ളവരും കഴിവുള്ളവരുമാണ്. മുഹമ്മദീയരുടെയും ഹിന്ദുക്കളുടെയും ആദരവിനാർഹരാണ്. അവരോട് നല്ല രീതിയിൽ പെരുമാറേണ്ടതാണ്. അവരെ സ്വതന്ത്രാക്കിയില്ലെങ്കിൽ ഒരു സത്യാഗ്രഹ സമരത്തിന് ഇന്ത്യ നിർബന്ധിതരാകും.". ജയിൽ മോചിതനായ മുഹമ്മദലിക്ക് മഹാത്മജിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം നാടൊട്ടുക്കും സ്വീകരണം ഒരുക്കി. “സ്വാതന്ത്ര്യം കയ്യിൽ തരാതെ ഞാനെന്റെ രാജ്യത്തേക്കില്ല. ഒരു അടിമ രാജ്യത്ത് മരിക്കാൻ ഞാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല. അടിമ രാജ്യത്തെക്കാളും നല്ലത് സ്വതന്ത്രമായ ഈ വിദേശ രാജ്യമാണ്. എന്റെ നാടിന് മോചനം നൽകാൻ നിങ്ങൾ തയ്യാറല്ലെങ്കിൽ ഈ രാജ്യത്ത് എനിക്ക് ആറടി മണ്ണ് തരൂ. .......” മൌലാനാ മുഹമ്മദലി ജൌഹർ(ലണ്ടൻ വട്ടമേശസമ്മേളനത്തിൽ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തിൽ നിന്ന്) ==അവലംബം== {{reflist|1}} [[വിഭാഗം:ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികൾ]] [[വിഭാഗം:ജീവചരിത്രം]] {{Bio-stub}} 8yff94ddwcxlpsksn26brfb73ssnucl 4081032 4081031 2024-04-25T13:40:26Z Irshadpp 10433 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Maulana Mohammad Ali}} [[File:Molana-Muhammad-Ali.jpg|thumb|മുഹമ്മദ് അലി ജൗഹർ]] ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമര പ്രവർത്തകനായിരുന്നു '''മുഹമ്മദ് അലി ജൌഹർ''' (10 ഡിസംബർ 1878-4 ജനുവരി 1931). പത്രപ്രവർത്തകനും കവിയുമായിരുന്ന മുഹമ്മദലി, [[ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയ|ജാമിയ മില്ലിയ ഇസ്ലാമിയയുടെ]] സ്ഥാപകരിലൊരാളായിരുന്നു. ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്, [[ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം]], [[അഖിലേന്ത്യാ മുസ്ലിം ലീഗ്|അഖിലേന്ത്യാ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] എന്നിവയിൽ നേതൃപരമായ പങ്ക് വഹിച്ചു<ref name="storyofpakistan">{{Cite web|url=http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|title=Mohammad Ali Jauhar profile|access-date=5 September 2023|website=Storyofpakistan.com website|archive-url=https://web.archive.org/web/20181030191816/http://storyofpakistan.com/maulana-muhammad-ali-jouhar|archive-date=30 October 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|title=Muhammad Ali Jauhar and the Mutiny Trial|access-date=6 September 2023|last=Rahmat Farrukhabadi|publisher=Oxford University Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20141029155508/http://global.oup.com/academic/product/muhammad-ali-jauhar-and-the-mutiny-trial-9780195978940?cc=pk&lang=en&|archive-date=29 October 2014}}</ref><ref name="Jafri">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PTEFAQAAQBAJ|title=Biography of Muhammad Ali Jauhar: seerat E Maulana M Ali Jauhar|last=Jafri|first=Raees Ahmed|publisher=Urdu Movies|language=ar}}</ref>.<ref name="MR192122-3">{{cite book |title=The Mapilla Rebellion: 1921-1922 |page=3 |url=https://archive.org/details/cu31924023929700/page/n12 |accessdate=6 ജനുവരി 2020}}</ref> [[അലീഗഡ് പ്രസ്ഥാനം|അലിഗഡ് പ്രസ്ഥാനത്തിലെ]] അംഗമായിരുന്നു ജൌഹർ.<ref>{{Cite web|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/syed-ahmad-khan-aligarh-movement-consequences-objectives-1444624799-1|title=Syed Ahmad Khan, Aligarh Movement: Consequences & Objectives|access-date=2019-07-07|date=2015-10-12|website=Jagranjosh.com}}</ref> 1923ൽ [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] പാർട്ടിയുടെ പ്രസിഡന്റായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട അദ്ദേഹം, നിസ്സഹകരണ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ ഗാന്ധിയുമായി ഉടലെടുത്ത അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങളെത്തുടർന്ന് സ്ഥാനമൊഴിയുകയായിരുന്നു. കോൺഗ്രസ് നേതൃത്വം മുസ്‌ലിം അവകാശങ്ങളെ കണക്കിലെടുക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടു എന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ അദ്ദേഹം അതോടെ മുസ്‌ലിം ലീഗിലേക്ക് ചായുകയായിരുന്നു. ലീഗിന്റെ അധ്യക്ഷനായി ചുമതലയേറ്റ അദ്ദേഹം ആദ്യ വട്ടമേശ സമ്മേളനത്തിൽ സംഘടനയെ പ്രതിനിധീകരിച്ചു<ref name="foundation">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Kc4KAQAAIAAJ&q=foundation+of+pakistan|title=Foundations of Pakistan: All-India Muslim League Documents, 1906-1947|last=Pirzada|first=Syed Sharifuddin|date=1970|publisher=National Publishing House|language=en}}</ref><ref name="muslimsofindia">{{Cite web|url=http://muslims-india.info/index.php/History/Know-our-heros-Maulana-Muhammad-Ali-Jauhar.html|title=Profile of Mohammad Ali Jauhar|access-date=6 September 2023|website=Muslims of India website|archive-url=https://web.archive.org/web/20071008201806/http://muslims-india.info/index.php/History/Know-our-heros-Maulana-Muhammad-Ali-Jauhar.html|archive-date=8 October 2007}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_uG0AAAAIAAJ&q=establishment+of+full+independence+in+the+form+of+a+federation+of+free+democratic+states+in+which+interests+of+the+1937+Musalmans+and+other+minorities+are+adequately+effectively+safeguarded+in+the+Constitution|title=Chronology of Pakistan Movement: December 29, 1930-August 14, 1947|date=1985|publisher=National Archives of Pakistan|language=en}}</ref>. == ജീവിതരേഖ == മഹാത്മജിയും മുഹമ്മദലിയും തമ്മിലുള്ള ആത്മബന്ധം ഇന്ത്യയിലെ ഹിന്ദു മുസ്ലിം മൈത്രിയുടെ അറ്റുപോകാത്ത കണ്ണിയാണ്. തൊള്ളായിരത്തി ഇരുപതുകളിൽ വെള്ളക്കാരുടെ അടിമത്തത്തിനെതിരെ നടന്ന ബഹുജന മുന്നേറ്റമായിരുന്നു ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം. ബ്രിട്ടീഷ് ബയണറ്റുകൾക്ക് ഭേദിക്കാനാവാത്ത വിധം ശക്തമായിരുന്നു ആ പടയണി. ഗാന്ധിജി മുഹമ്മദലി ബന്ധം ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികൾക്കും ഇന്ത്യയിലെ വർഗ്ഗീയ വാദികൾക്കും ഒരുപോലെ ഭീഷണിയായി. ജയിലിലടക്കപ്പെട്ട അലി സഹോദരന്മാരെ മോചിപ്പിക്കാൻ വേണ്ടി ഗാന്ധിജി വൈസ്രോയിക്കെഴുതി. " അലി സഹോദരന്മാരെ ജയിലിലടച്ചതും വിഷമങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കിയതും യാതൊരു ന്യായീകരണവുമില്ലാതെയാണ്... അവർ ധൈര്യമുള്ളവരാണ്. വ്യക്തമായും വക്രതയില്ലാത്തവരാണ്. ദൈവഭയമുള്ളവരും കഴിവുള്ളവരുമാണ്. മുഹമ്മദീയരുടെയും ഹിന്ദുക്കളുടെയും ആദരവിനാർഹരാണ്. അവരോട് നല്ല രീതിയിൽ പെരുമാറേണ്ടതാണ്. അവരെ സ്വതന്ത്രാക്കിയില്ലെങ്കിൽ ഒരു സത്യാഗ്രഹ സമരത്തിന് ഇന്ത്യ നിർബന്ധിതരാകും.". ജയിൽ മോചിതനായ മുഹമ്മദലിക്ക് മഹാത്മജിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം നാടൊട്ടുക്കും സ്വീകരണം ഒരുക്കി. “സ്വാതന്ത്ര്യം കയ്യിൽ തരാതെ ഞാനെന്റെ രാജ്യത്തേക്കില്ല. ഒരു അടിമ രാജ്യത്ത് മരിക്കാൻ ഞാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നില്ല. അടിമ രാജ്യത്തെക്കാളും നല്ലത് സ്വതന്ത്രമായ ഈ വിദേശ രാജ്യമാണ്. എന്റെ നാടിന് മോചനം നൽകാൻ നിങ്ങൾ തയ്യാറല്ലെങ്കിൽ ഈ രാജ്യത്ത് എനിക്ക് ആറടി മണ്ണ് തരൂ. .......” മൌലാനാ മുഹമ്മദലി ജൌഹർ(ലണ്ടൻ വട്ടമേശസമ്മേളനത്തിൽ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തിൽ നിന്ന്) ==അവലംബം== {{reflist|1}} [[വിഭാഗം:ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരസേനാനികൾ]] [[വിഭാഗം:ജീവചരിത്രം]] {{Bio-stub}} e0g625kli54f2gxt576zahqa8f94wqg 0 64733 4081111 4079193 2024-04-25T23:11:02Z Kiran Gopi 10521 [[കൊല്ലം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] എന്ന താൾ [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] എന്ന തലക്കെട്ടിലേയ്ക്ക് തിരിച്ചുവിടലില്ലാതെ Kiran Gopi മാറ്റി wikitext text/x-wiki [[കൊല്ലം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]], [[കുണ്ടറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുണ്ടറ]], [[ചാത്തന്നൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചാത്തന്നൂർ]], [[ചടയമംഗലം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചടയമംഗലം]], [[പുനലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|പുനലൂർ]], [[ഇരവിപുരം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഇരവിപുരം]], [[ചവറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചവറ]] എന്നീ നിയോജക മണ്ഡലങ്ങ ഉൾപ്പെടുന്ന ലോകസഭാ മണ്ഡലമാണ് കൊല്ലം. നിലവിലെ എംപി ശ്രീ എൻ കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ ആണ്. 2024 ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ പ്രേമചന്ദ്രൻ, ചലച്ചിത്രനടന്മാരായ [[കൃഷ്ണ കുമാർ (നടൻ)|കൃഷ്ണകുമാർ]] [[മുകേഷ് (നടൻ)|മുകേഷ്]] എന്നിവരോട് മത്സരിക്കുന്നു. == തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ == {| class="wikitable sortable" |+ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ <ref>{{Cite web |url=http://www.ceo.kerala.gov.in/electionhistory.html |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2014-05-26 |archive-date=2021-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211111050225/http://www.ceo.kerala.gov.in/electionhistory.html |url-status=dead }}</ref> <ref> http://www.keralaassembly.org </ref> ! വർഷം !! വിജയിച്ച സ്ഥാനാർത്ഥി !! പാർട്ടിയും മുന്നണിയും വോട്ടും !! മുഖ്യ എതിരാളി !! പാർട്ടിയും മുന്നണിയും വോട്ടും|| രണ്ടാമത്തെ മുഖ്യ എതിരാളി || പാർട്ടിയും മുന്നണിയും വോട്ടും |- |2024 || [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] || [[മുകേഷ് (നടൻ)|മുകേഷ്]] || [[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] || [[കൃഷ്ണ കുമാർ (നടൻ) |കൃഷ്ണ കുമാർ ]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]] |- |2019 || [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] 499677 || [[കെ.എൻ. വേണുഗോപാൽ]] || [[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] 350821 || [[കെ.വി. സാബു]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]] 103339 |- |2014 ||[[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] 408528 ||[[എം.എ. ബേബി]] ||[[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] 370879 || [[പി.എം. വേലായുധൻ]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]] 58671 |- |2009 ||[[എൻ. പീതാംബരക്കുറുപ്പ്]] || [[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] 357401 ||[[പി. രാജേന്ദ്രൻ]] ||[[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] 339870 || [[വയക്കൽ മധു]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]] 33078 |- |2004 ||[[പി. രാജേന്ദ്രൻ]] || [[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] ||[[ശൂരനാട് രാജശേഖരൻ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] |- |1999 || || || || |- |1998 ||[[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] ||[[കെ.സി. രാജൻ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] |- |1996 ||[[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] ||[[എസ്. കൃഷ്ണകുമാർ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] |- |1991 ||[[എസ്. കൃഷ്ണകുമാർ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] ||[[ആർ.എസ്. ഉണ്ണി]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] |- |1989 ||[[എസ്. കൃഷ്ണകുമാർ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] ||[[ബാബു ദിവാകരൻ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] |- |1984 ||[[എസ്. കൃഷ്ണകുമാർ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]] ||[[ആർ.എസ്. ഉണ്ണി]] || [[സ്വതന്ത്ര സ്ഥാനാർത്ഥി]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] |- |1980 ||[[ബി.കെ. നായർ]] ||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]] ||[[എൻ. ശ്രീകണ്ഠൻ നായർ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]] |- |1977 ||[[എൻ. ശ്രീകണ്ഠൻ നായർ]] || [[ആർ.എസ്.പി.]]||[[എൻ. രാജഗോപാലൻ]] ||[[സ്വതന്ത്ര സ്ഥാനാർത്ഥി]] |- |} == ഇതും കാണുക == [[കേരളത്തിലെ ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ]] <!-- <ref>{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/05/23/kerala-election-results-2019-udf-ldf-bjp-analysis.html|title=Kerala Election Results|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=}}</ref> --> == അവലംബം == {{reflist}} {{കേരളത്തിലെ ലോക്സഭ മണ്ഡലങ്ങൾ}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ]] hdkzdwik38ndguo9s3vhg2prriu9adn 0 68570 4081118 722503 2024-04-25T23:17:26Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] 8p6xenwt2rjra2n6fknmu17p0092vwi 0 68992 4081119 3124633 2024-04-25T23:17:26Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] 8p6xenwt2rjra2n6fknmu17p0092vwi 0 70188 4081065 4069562 2024-04-25T17:51:31Z Vishalsathyan19952099 57735 /* ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാനുള്ള വഴി */ wikitext text/x-wiki {{PU|Haripad Sree Subrahmanya Swamy Maha Temple}} {{Infobox Mandir |name = ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി മഹാക്ഷേത്രം |image = Haripad_Subrahmanya_swami_Temple.jpg |alt = |caption = ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം |pushpin_map = Kerala |map= Haripad.jpg |latd = 9 | latm = 17 | lats = 5 | latNS = N |longd= 76 | longm= 30 | longs = 5 | longEW = E |map_caption = ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്ഥാനം |mapsize = 40 |other_names = ''' ഹരിഗീതപുരം''' |devanagari = |sanskrit_transliteration = |tamil = |marathi = |bengali = |script_name = [[മലയാളം]] |script = |country = [[ഇന്ത്യ]] |state/province = [[കേരളം]] |district = [[ആലപ്പുഴ]] |locale = [[ഹരിപ്പാട്]] |primary_deity = [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ]] |important_festivals= ചിത്തിര ഉത്സവം <br /> മാർകഴി ഉത്സവം <br /> ആവണി ഉത്സവം <br />[[തൈപ്പൂയം]] <br />[[സ്കന്ദഷഷ്ഠി]] <br />[[തൃക്കാർത്തിക]] |architectural_styles= കേരളത്തിലെ പരമ്പരാഗത ശൈലിയിൽ |number_of_temples= |number_of_monuments= |inscriptions= |date_built= കൊല്ലവർഷം 944 |creator = ക്ഷേത്രം തീപിടിച്ചു കഴിഞ്ഞു,അന്നത്തെ നാടുവാന്ന തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവ് ശ്രീ[[മൂലം തിരുനാൾ]] ഇടവങ്കാട് ശില്പികളെ കൊണ്ട് ക്ഷേത്രം പുനസ്ഥാപിച്ചു. അതാണ് നിലവിൽ കാണുന്ന ക്ഷേത്രം. |main priest = തന്ത്രി സ്ഥാനം രണ്ട് ഇല്ലങ്ങൾക്ക്. കിഴക്കേ പുല്ലാംവഴി, പടിഞ്ഞാറെ പുല്ലാംവഴി ഇല്ലങ്ങൾ. |Website = }} [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] പുരാതന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] [[ഹരിപ്പാട്]] പട്ടണത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന '''ശ്രീസുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിമഹാക്ഷേത്രം'''. ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ ചതുർബാഹുവായ [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ|ശ്രീസുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി]]യാണ്. കൂടാതെ ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]] (രണ്ട് പ്രതിഷ്ഠകൾ), [[ദക്ഷിണാമൂർത്തി]] ([[ശിവൻ]]), [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ]] (ഗോശാലകൃഷ്ണസങ്കല്പം), [[അയ്യപ്പൻ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]], [[കുരുതികാമൻ]], [[പഞ്ചമി (ദേവി)|പഞ്ചമീദേവി]], [[യക്ഷി]]യമ്മ എന്നിവരും പ്രതിഷ്ഠകളായുണ്ട്. '''കേരള പഴനി''', '''തെക്കൻ പഴനി''' എന്നീ പേരുകളിൽ പുകഴ്പെറ്റ ഈ ക്ഷേത്രം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രമാണ്. പഴയ [[തിരുവിതാംകൂർ]] ദേശത്ത് മഹാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ മഹാക്ഷേത്രങ്ങളായി അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഏഴ് ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്ന് ഇതാണ്. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹം, ശൈവ-[[വൈഷ്ണവമതം|വൈഷ്ണവ]] ഭാവങ്ങൾ ഒത്തിണങ്ങിയ പ്രതിഷ്ഠ, കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരം, മൂന്ന് കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ഒരുപാട് പ്രത്യേകതകളുള്ള ഈ ക്ഷേത്രം [[തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ്. [[മേടം]], [[ചിങ്ങം]], [[ധനു]] എന്നീ മാസങ്ങളിലായാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങൾ നടത്തുന്നത്. മേടമാസത്തിൽ [[വിഷു]]നാളിൽ കണികണ്ട് കൊടികയറി [[പത്താമുദയം]] ദിവസം ആറാട്ടോടുകൂടി സമാപിയ്ക്കുന്നതാണ് അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടത്. ചിങ്ങമാസത്തിൽ [[തിരുവോണം]] നാളിലും ധനുമാസത്തിൽ [[തിരുവാതിര]] നാളിലും ആറാട്ടോടുകൂടി സമാപിയ്ക്കുന്ന, പത്തുദിവസത്തെ ഉത്സവങ്ങളാണ്. ഇവ യഥാക്രമം സുബ്രഹ്മണ്യൻ, [[വിഷ്ണു]], ശിവൻ എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നു എന്നാണ് സങ്കല്പം. ഇത് മറ്റൊരു ക്ഷേത്രത്തിലുമില്ലാത്ത പ്രത്യേകതയാണ്. കൂടാതെ [[വൃശ്ചികം|വൃശ്ചികമാസത്തിലെ]] [[തൃക്കാർത്തിക]], [[മകരം|മകരമാസത്തിലെ]] [[തൈപ്പൂയം]], [[തുലാം|തുലാമാസത്തിലെ]] [[സ്കന്ദഷഷ്ഠി]] തുടങ്ങിയവയും അതിവിശേഷമാണ്. == ഐതിഹ്യം == ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠയായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ വിഗ്രഹം, [[ത്രേതായുഗം|ത്രേതായുഗത്തിൽ]] [[പരശുരാമൻ|പരശുരാമന്റെ]] പൂജയേറ്റുവാങ്ങിയതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ദീർഘകാലം ഈ വിഗ്രഹം പൂജിച്ചുവന്ന അദ്ദേഹം, അതിനുശേഷം ഇത് [[കായംകുളം കായൽ|കായംകുളം കായലിൽ]] നിക്ഷേപിച്ചു. പിന്നീട് ഇപ്പോഴത്തെ ക്ഷേത്രത്തിൽ വിഗ്രഹം എത്തിച്ചേരാനുണ്ടായ ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: പുരാതനകാലത്ത് '''കുമാരപുരം''' എന്നായിരുന്നു ഹരിപ്പാടിന്റെ പേര്. ഹരിപ്പാടിന്റെ പടിഞ്ഞാറുള്ള ചില സ്ഥലങ്ങൾ ഇന്നും [[കുമാരപുരം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കുമാരപുരം]] എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെയുള്ള പ്രധാന ക്ഷേത്രം, ഇന്നത്തെ ക്ഷേത്രത്തിന് തെക്കുകിഴക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ''കീഴ്തൃക്കോവിൽ'' ക്ഷേത്രമായിരുന്നു. ദ്വിബാഹുവായ ബാലസുബ്രഹ്മണ്യൻ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠയായ ഈ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപം ഒരു മഹാക്ഷേത്രം പണികഴിപ്പിയ്ക്കാനും, അവിടെ അയ്യപ്പസ്വാമിയെ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാനും കുമാരപുരത്തെ നാട്ടുപ്രമാണികൾ തീരുമാനിച്ചു. അതിനായി അവർ വിദഗ്ധരായ പണിക്കാരെ പല നാടുകളിൽ നിന്നും കൊണ്ടുവരികയും ക്ഷേത്രനിർമ്മാണം ആരംഭിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെ മാസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ അവിടെയൊരു മഹാക്ഷേത്രം ഉയർന്നുവന്നു. തുടർന്ന് പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കും മറ്റ് ചടങ്ങുകൾക്കുമായി നാട്ടുകാരായ ഭക്തജനങ്ങൾ ഒരുങ്ങി. അങ്ങനെയിരിയ്ക്കുന്ന സമയത്ത് ഒരു ദിവസം രാത്രി, കുമാരപുരത്തെ എല്ലാ പ്രമാണികൾക്കും ഒരേ സമയം ഒരു സ്വപ്നദർശനമുണ്ടായി. അതിദിവ്യനായ ഒരു സന്ന്യാസി തങ്ങളുടെ മുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് പുതിയ ക്ഷേത്രത്തിൽ അയ്യപ്പനെയല്ല, സുബ്രഹ്മണ്യനെയാണ് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടതെന്ന് അരുളിചെയ്യുന്നതായിട്ടായിരുന്നു സ്വപ്നദർശനം. ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാൻ ഏറ്റവും ഉചിതമായ ഒരു വിഗ്രഹം, കായംകുളം കായലിൽ ജലാധിവാസമേറ്റുകിടപ്പുണ്ടെന്നും, അത് ത്രേതായുഗത്തിൽ പരശുരാമന്റെ പൂജയേറ്റുവാങ്ങിയതാണെന്നും കായംകുളം കായലിൽ ഒരു പ്രത്യേക സ്ഥലത്തെത്തുമ്പോൾ ഒരു പ്രത്യേകഭാഗത്ത് നീർച്ചുഴികളും പുഷ്പങ്ങളും കാണാമെന്നും അവിടെ ഇറങ്ങി മുങ്ങിത്തപ്പിയാൽ വിഗ്രഹം കിട്ടുമെന്നും സന്ന്യാസി കൂട്ടിച്ചേർത്തു. അതനുസരിച്ച് പിറ്റേദിവസം തന്നെ പ്രമാണിമാർ ഒരുമിച്ച് കണ്ടല്ലൂരിലേയ്ക്ക് പുറപ്പെട്ടു. സ്വപ്നത്തിൽ പറഞ്ഞതുപോലെ ഒരു സ്ഥലത്ത് നീർച്ചുഴികളും പുഷ്പങ്ങളും വലംവയ്ക്കുന്നത് അവർക്ക് കാണാനിടയായി. അതനുസരിച്ച് അവർ തങ്ങളുടെ സഹായികളോട് പ്രസ്തുത സ്ഥലത്ത് മുങ്ങിത്തപ്പാൻ അറിയിയ്ക്കുകയും അതനുസരിച്ച് സഹായികൾ കായലിലിറങ്ങി മുങ്ങിത്തപ്പുകയും ചെയ്തു. അതിദിവ്യമായ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹവുമായാണ് അവർ പൊങ്ങിവന്നത്. വിഗ്രഹം കണ്ടെടുത്ത സ്ഥലത്തിന് അതുവഴി ''കണ്ടനല്ലൂർ'' എന്ന പേരുവരികയും പിന്നീട് ഇത് ലോപിച്ച് ''[[കണ്ടല്ലൂർ]]'' എന്നായി മാറുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന് പ്രമാണിമാരും സഹായികളും കൂടി വിഗ്രഹവും കൊണ്ട് ഘോഷയാത്രയായി കുമാരപുരത്തേയ്ക്ക് പുറപ്പെട്ടു. [[പമ്പാനദി|പമ്പാനദിയുടെ]] ഒരു കൈവഴിയായ പായിപ്പാട്ടാറ്റിലൂടെ മൂന്നോളം വള്ളങ്ങളിലായാണ് അവർ യാത്ര നടത്തിയത്. ഈ യാത്രയുടെ സ്മരണയ്ക്കായാണ് ഇന്നും ചിങ്ങമാസത്തിലെ [[ചതയം]] നാളിൽ പായിപ്പാട്ടാറ്റിൽ വള്ളംകളി നടത്തിവരുന്നത്. കുമാരപുരത്തെ ക്ഷേത്രത്തിൽ വിഗ്രഹം എത്തിയ്ക്കുന്നതിന് അല്പം മുമ്പ് ഒരു സ്ഥലത്ത് വിഗ്രഹം ഇറക്കിവച്ച് വിശ്രമിയ്ക്കാൻ തീരുമാനിയ്ക്കുകയും അതനുസരിച്ച് അര നാഴിക (12 മിനിറ്റ്) നേരം വിശ്രമിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതിനുശേഷം അവിടെയും ഒരു സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രം ഉയർന്നുവരികയുണ്ടായി. ഇന്ന് അത് '''അരനാഴിക ക്ഷേത്രം''' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. അതിനുശേഷം ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിച്ച വിഗ്രഹം, തുടർന്നുവന്ന വൃശ്ചികമാസത്തിലെ തൃക്കാർത്തിക ദിവസം ഉച്ചയ്ക്കുള്ള ശുഭമുഹൂർത്തത്തിൽ സകലവിധ താന്ത്രികച്ചടങ്ങുകളോടെയും പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. പ്രതിഷ്ഠാമുഹൂർത്തത്തോടടുത്ത സമയത്ത് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഒരു ദിവ്യപുരുഷൻ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടുവെന്നും അത് പരശുരാമൻ തന്നെയായിരുന്നെന്നും അദ്ദേഹമാണ് പ്രതിഷ്ഠാകർമ്മങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. അങ്ങനെ ശ്രീഹരിയുടെ, അഥവാ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ അവതാരമായ പരശുരാമന്റെ പാദം പതിഞ്ഞ സ്ഥലം, ഹരിപ്പാദപുരം എന്നും കാലാന്തരത്തിൽ ഹരിപ്പാടെന്നും അറിയപ്പെടാൻ തുടങ്ങി. ആദ്യം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാൻ വച്ചിരുന്ന അയ്യപ്പസ്വാമിയെ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉപദേവനാക്കി മാറ്റുകയും ചെയ്തു. ആദ്യപ്രതിഷ്ഠാദിനമായ തൃക്കാർത്തിക ഇന്നും ക്ഷേത്രത്തിൽ അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. == ക്ഷേത്രനിർമ്മിതി == === ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും === ==== ക്ഷേത്രപരിസരം ==== കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രമായ ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം ഹരിപ്പാട് നഗരത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്ത് ദേശീയപാതയിൽ നിന്ന് അര കിലോമീറ്റർ വടക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഹരിപ്പാട് പോലീസ് സ്റ്റേഷൻ, [[കാർത്തികപ്പള്ളി താലൂക്ക്]] ഓഫീസ്, [[ഹരിപ്പാട് നഗരസഭ|നഗരസഭാ]] കാര്യാലയം, ഗവ. സ്കൂൾ, വിവിധ കടകംബോളങ്ങൾ തുടങ്ങിയവ ക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് നിൽക്കുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ദർശനം. എട്ടേക്കറോളം വിസ്തീർണ്ണമുള്ള അതിവിശാലമായ മതിലകമാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്. ക്ഷേത്രത്തിനുചുറ്റും വലിയ ആനപ്പള്ളമതിൽ പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന്റെ നാലുഭാഗത്തും ഗോപുരങ്ങളുണ്ടെങ്കിലും അവ അനാകർഷകങ്ങളാണ്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ധാടിമോടികൾക്ക് യോജിച്ചവയല്ല അവ. കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് അല്പദൂരം മാറി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പേരെഴുതിയ മനോഹരമായ പ്രവേശനകവാടം കാണാം. അത് 2015-ൽ പിച്ചള പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിയിരുന്നു. അത് കടന്ന് അല്പദൂരം സഞ്ചരിച്ചാൽ ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെത്താം. പതിവുപോലെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മുന്നിൽ [[അരയാൽ]] മരമുണ്ട്. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പുണ്യവൃക്ഷമായ അരയാലിന്റെ മുകളിൽ [[ബ്രഹ്മാവ്|ബ്രഹ്മാവും]] നടുക്ക് വിഷ്ണുവും അടിയിൽ ശിവനും കുടികൊള്ളുന്നു. അതായത്, അരയാൽ ത്രിമൂർത്തീസ്വരൂപമാകുന്നു. ദിവസവും രാവിലെ അരയാലിനെ ഏഴുവലം വയ്ക്കുന്നത് പുണ്യകരമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അരയാലിനടുത്തുതന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ ഗോപുരവും. താരതമ്യേന ചെറിയ ഗോപുരമാണിത്. ഒരു നിലയേയുള്ളൂ. എന്നാൽ, വലിയ ആനവാതിൽ ഈ ഗോപുരത്തിനുണ്ട്. മരംകൊണ്ടുതീർത്ത ആനവാതിൽ 2017-ൽ പിച്ചള പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശുകയുണ്ടായി. ഗോപുരത്തോടുചേർന്നുതന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്റ്റേജും. അടുത്ത് ക്ഷേത്രം വക ഒരു ഓഡിറ്റോറിയവുമുണ്ട്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെ കലാപരിപാടികൾ നടക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് സാമാന്യം വലുപ്പമുള്ള ഒരു കുളം കാണാം. '''വേലകുളം''' എന്നാണ് ഈ കുളം അറിയപ്പെടുന്നത്. തിരുവിതാംകൂർ പ്രദേശത്തെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഉത്സവക്കാലത്ത് നടത്തിവരുന്ന അനുഷ്ഠാനകലാരൂപമാണ് [[വേലകളി]]. അത് പല രൂപത്തിലും നടത്തിവരുന്നുണ്ട്. അവയിലൊന്നാണ് 'കുളത്തിൽ വേല'. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉത്സവക്കാലത്ത് കുളത്തിൽ വേല നടക്കുന്നത് തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ഈ കുളത്തിലാണ്. അതുമൂലമാണ് ഇത് 'വേലകുളം' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്ക്, പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗങ്ങളിലെ വഴികൾ ദേശീയപാതയിലേയ്ക്കുള്ളതാണ്. വടക്കുഭാഗത്താണ് അതിവിശാലമായ പ്രധാനക്ഷേത്രക്കുളമുള്ളത്. 'പെരുംകുളം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ കുളം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളിലൊന്നാണ്. അഞ്ചേക്കറോളം വിസ്തീർണ്ണമുള്ള ഈ കുളത്തിൽ കുളിച്ചാണ് ശാന്തിക്കാരും ഭക്തരും ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തുന്നത്. പെരുംകുളത്തിന്റെ വടക്കേക്കരയിലാണ് ദേവസ്വം വക ആനത്താവളവും മറ്റുമുള്ളത്. തെക്കേക്കരയിൽ മറ്റൊരു അരയാൽമരം കാണാം. ഇതിനടുത്ത് ഒരു കൽമണ്ഡപമുണ്ട്. പണ്ട് [[തൃശ്ശൂർ]] [[നടുവിൽ മഠം]] സ്വാമിയാർ ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തുമ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് ഇരിയ്ക്കാൻ നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തതാണത്രേ ഇത്. ക്ഷേത്രകാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെടാൻ അവകാശമുള്ള ഏക വ്യക്തി നടുവിൽ മഠം സ്വാമിയാരാണ്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ അദ്ദേഹത്തിന് പൂജ നടത്താൻ പോലും അവകാശമുണ്ട്! കുളത്തിന്റെ കിഴക്കേക്കരയിൽ മറ്റൊരു ക്ഷേത്രമുണ്ട്. [[ഹനുമാൻ|ആഞ്ജനേയസ്വാമി]]യും [[നവഗ്രഹങ്ങൾ|നവഗ്രഹങ്ങളുമാണ്]] ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠകൾ. സപ്തചിരഞ്ജീവികളിലൊരാളായ ആഞ്ജനേയസ്വാമിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള ക്ഷേത്രത്തിന് അധികം പഴക്കമില്ലെങ്കിലും ഹരിപ്പാട്ടെത്തുന്ന ഭക്തർ ഇവിടെ തൊഴാതെ പോകാറില്ല. പത്നീസമേതരായ നവഗ്രഹങ്ങളാണ് മറ്റൊരു പ്രത്യേകത. കേരളത്തിൽ പത്നീസമേതരായ നവഗ്രഹങ്ങളുള്ള ഏക ക്ഷേത്രമാണിത്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെയടുത്താണ് തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ ഹരിപ്പാട് ഗ്രൂപ്പ് ഓഫീസ്. ദേവസ്വം ബോർഡിനുകീഴിലുള്ള ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഗ്രൂപ്പുകളിലൊന്നാണ് ഹരിപ്പാട് ഗ്രൂപ്പ്. ==== കീഴ്തൃക്കോവിൽ ക്ഷേത്രം ==== ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെത്തുന്നതിന് തൊട്ടുമുമ്പ് വഴിയുടെ തെക്കുഭാഗത്ത് ഒരു ചെറിയ ക്ഷേത്രം കാണാം. ഇതാണ്, ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മൂലസ്ഥാനമായ '''കീഴ്തൃക്കോവിൽ'''. വളരെ ചെറിയൊരു ക്ഷേത്രമാണിത്. ശ്രീകോവിലും മണ്ഡപവും പ്രദക്ഷിണവഴിയും മാത്രമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ശ്രീകോവിൽ സാമാന്യം വലുതാണ്. രണ്ടുനിലകളോടുകൂടിയ ചതുരശ്രീകോവിലാണിത്. അതിമനോഹരമായ ചിത്രപ്പണികളോടും ശില്പവിദ്യയോടും കൂടിയ ഈ ശ്രീകോവിൽ ദ്വിബാഹുവായ ബാലസുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയാണ് കീഴ്തൃക്കോവിൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഏറെക്കാലം ജീർണ്ണാവസ്ഥയിലായിരുന്ന ക്ഷേത്രം 2015-ലാണ് നന്നാക്കിയത്. ഉത്സവക്കാലത്ത് ഇവിടെയും കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. മൂന്നാം ദിവസമാണ് ഇവിടെ കൊടിയേറ്റം. സ്ഥിരം കൊടിമരം ഇവിടെയില്ലാത്തതിനാൽ താൽക്കാലികമായി [[അടയ്ക്ക|അടയ്ക്കാമരത്തിന്റെ]] തടി കൊണ്ടുവന്ന് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയാണ് പതിവ്. ഇപ്പോൾ സ്ഥിരം കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ നടന്നുവരികയാണ്. കീഴ്തൃക്കോവിലിനടുത്തുള്ള ഒരു ആൽത്തറയിലാണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. [[നാഗരാജാവ്|നാഗരാജാവായ]] [[വാസുകി]], പരിവാരങ്ങളായ [[നാഗയക്ഷി]], [[നാഗചാമുണ്ഡി]], [[നാഗകന്യക]], [[ചിത്രകൂടം]] തുടങ്ങിയവർക്കൊപ്പം കുടികൊള്ളുന്നതാണ് ഇവിടത്തെ പ്രതിഷ്ഠ. എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നാളിൽ ഇവിടെ വിശേഷാൽ പൂജകളുണ്ടാകാറുണ്ട്; [[കന്നി]]മാസത്തിലെ ആയില്യം നാളിൽ [[സർപ്പബലി]]യും. ==== മതിലകം ==== കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തുകടന്നാൽ ആദ്യമെത്തുന്നത് വലിയ ആനക്കൊട്ടിലിലാണ്. സാമാന്യം വലിപ്പമുള്ള ആനക്കൊട്ടിലാണിത്. [[ചോറൂൺ]], [[തുലാഭാരം]], [[ഭജന]] തുടങ്ങിയവ നടത്തുന്നത് ഈ ആനക്കൊട്ടിലിലാണ്. ആറാനകളെ എഴുന്നള്ളിച്ച് നിർത്താൻ സൗകര്യം ഇവിടെയുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലിന് തെക്കുഭാഗത്താണ് [[കൂത്തമ്പലം]] പണിതിരിയ്ക്കുന്നത്. [[തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം]], [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിലെ കൂത്തമ്പലങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാൽ കേരളത്തിൽ ഇന്ന് നിലനിൽക്കുന്ന ഏറ്റവും വലിയ കൂത്തമ്പലമാണ് ഹരിപ്പാട്ടേത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെ [[കൂത്ത്|കൂത്തും]] [[കൂടിയാട്ടം|കൂടിയാട്ടവും]] പതിവുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലും കൂത്തമ്പലവും ശില്പകലാവൈദഗ്ദ്ധ്യം കൊണ്ട് സമ്പന്നമാണ്. [[സ്കന്ദപുരാണം]], [[ഭാഗവതം|ശ്രീമദ് ഭാഗവതം]], [[രാമായണം]], [[മഹാഭാരതം]] തുടങ്ങിയ കൃതികളിൽ നിന്നുള്ള രംഗങ്ങൾ ഇവിടെ മനോഹരമായി ആവിഷ്കരിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. പതിനാറുകൈകളോടുകൂടിയ [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗാദേവി]], ആറുമുഖങ്ങളോടുകൂടിയ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി, ശ്രീകൃഷ്ണലീലകൾ, ഹനുമാൻ ലങ്കയിലേയ്ക്ക് ചാടുന്നത് എന്നിവ സവിശേഷപ്രാധാന്യമർഹിയ്ക്കുന്നു. കൂത്തമ്പലത്തിനകത്ത് ഒരു തൂണിൽ യക്ഷി കുടികൊള്ളുന്നു. ഈ യക്ഷിയെ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉപദേവതയായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. ആനക്കൊട്ടിലിനപ്പുറത്താണ് ഭഗവദ്വാഹനമായ [[മയിൽ|മയിലിനെ]] ശിരസ്സിലേറ്റുന്ന കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരമുള്ളത്. ഏകദേശം നൂറടി ഉയരം വരും ഈ കൊടിമരത്തിന്. ഒരിയ്ക്കൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ അഗ്നിബാധയുണ്ടായപ്പോൾ രക്ഷപ്പെട്ട ഈ കൊടിമരം പിന്നീട് പുനഃപ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയായിരുന്നുവത്രേ! കൊടിമരത്തിനപ്പുറത്താണ് ബലിക്കൽപ്പുര. ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ബലിക്കല്ല് ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. നല്ല വലിപ്പമുള്ള ബലിക്കല്ലാണിത്. അതിനാൽ, പുറത്തുനിന്നുനോക്കുമ്പോൾ വിഗ്രഹം കാണാൻ കഴിയില്ല. പിച്ചളയിൽ പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിയ ഈ ബലിക്കല്ലിന് പീഠമുൾപ്പെടേ ഏകദേശം പത്തടി ഉയരം വരും. ഏണിചാരിനിന്നാണ് ബലിതൂകുന്നത്. ബലിക്കൽപ്പുരയുടെ പ്രവേശനകവാടത്തിനുമുകളിൽ മയിൽവാഹനനായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ രൂപം കാണാം. ബലിക്കൽപ്പുരയുടെ തെക്കുവശത്ത്, കൂത്തമ്പലത്തിനോടുചേർന്ന് ഒരു ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ കാണാം. അരയടി മാത്രം ഉയരം വരുന്ന ഒരു കൊച്ചുവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ ഗണപതിഭഗവാന്റേത്. വലത്തോട്ട് തുമ്പിക്കൈ നീട്ടിയിരിയ്ക്കുന്ന ഗണപതിയുടെ നാല് കൈകളിൽ [[മഴു]], [[കയർ]], [[മോദകം]], അനുഗ്രഹമുദ്ര എന്നിവ കാണാം. ഇവിടെ പൂജ നടത്തുന്നത് [[അയ്യർ|തമിഴ് ബ്രാഹ്മണരാണ്]]. ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ അടച്ചിട്ട പ്രദക്ഷിണവഴിയോടുകൂടി ഒരു ചെറിയ ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാനാണ് ഈ ശ്രീകോവിലിലെ പ്രതിഷ്ഠ. ''തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രം'' എന്ന് ഈ ശ്രീകോവിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ഗോശാലകൃഷ്ണനായാണ് പ്രതിഷ്ഠാസങ്കല്പം. അതിനാൽ, അടച്ചിട്ട പ്രദക്ഷിണവഴി ഗോശാലയായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി കുടികൊള്ളുന്ന ഭഗവാന്റെ വിഗ്രഹം വലതുകയ്യിൽ കാലിക്കോലും ഇടതുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലുമേന്തിയ രൂപത്തിലാണ്. ഉത്സവക്കാലത്ത് ഇവിടെയും കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. അഞ്ചാം ഉത്സവത്തിനാണ് ഇവിടെ കൊടിയേറ്റമുള്ളത്. സ്ഥിരം കൊടിമരം ഇവിടെയില്ലാത്തതിനാൽ താൽക്കാലികമായി അടയ്ക്കാമരത്തിന്റെ തടി കൊണ്ടുവന്ന് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയാണ് പതിവ്. ഇപ്പോൾ സ്ഥിരം കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ നടന്നുവരികയാണ്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി മറ്റൊരു ചെറിയ ശ്രീകോവിലുണ്ട്. അയ്യപ്പസ്വാമിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമലയിലേതുപോലെ]]ത്തന്നെയാണ് ഇവിടെയും അയ്യപ്പന്റെ വിഗ്രഹം. ക്ഷേത്രത്തിൽ ആദ്യം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടിരിയുന്നത് ഈ അയ്യപ്പനെയാണെന്ന് ഐതിഹ്യമുള്ളതിനാൽ ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കും സവിശേഷപ്രാധാന്യമുണ്ട്. ചിത്തിര ഉത്സവത്തിന് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്കൊപ്പം അയ്യപ്പനെയും എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാറുണ്ട്. ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ ഒരു മുഖപ്പുണ്ട്. ഇവിടെയാണ് ശബരിമല തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് അങ്ങിങ്ങായി നിരവധി മരങ്ങൾ തഴച്ചുവളരുന്നത് കാണാം. 2013-ൽ ഹരിപ്പാട് ദേവസ്വത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇവിടെ ഒരു നക്ഷത്രവനം പണിതിരിന്നു. 'ശരവണഭവ നക്ഷത്രവനം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ നക്ഷത്രവനത്തിൽ 27 നക്ഷത്രങ്ങളുടെയും വൃക്ഷങ്ങളെ ഭക്തിപുരസ്സരം പൂജിച്ചുവരുന്നുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ഗോപുരത്തിന്റെ ഇരുവശത്തുമായി പഴയകാല പത്തായപ്പുരമാളികയും മതപഠനകേന്ദ്രങ്ങളും കാണാം. ഇരുനിലകളോടുകൂടിയ പത്തായപ്പുര ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഗതകാലപ്രൗഢി വിളിച്ചുണർത്തുന്നു. വടക്കുഭാഗത്ത് ക്ഷേത്രം വക ഊട്ടുപുര കാണാം. സാമാന്യം വലുപ്പമുള്ള ഊട്ടുപുരയാണിത്. പണ്ടുകാലത്ത് സ്ഥിരം ഇവിടെ ഊട്ടുണ്ടാകുമായിരുന്നു. ഇന്ന് വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ മാത്രമേ ഊട്ടുള്ളു. വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്താണ് പ്രസിദ്ധമായ മയിൽക്കൂടുള്ളത്. ഭക്തർ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് സമർപ്പിയ്ക്കുന്ന മയിലുകൾ ഇവിടെ വളരുന്നു. ഇവിടെ മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന മയിൽ 2017 ഒക്ടോബർ 18-ന് ചത്തുപോയി. പകരം ഇവിടെ നടയ്ക്കിരുത്തപ്പെട്ട മയിൽ ഇതുവരെ ബാല്യം വിട്ടിട്ടില്ല. ഇവിടത്തെ മയിലിൽ നിന്ന് പ്രചോദനമുൾക്കൊണ്ടാണ് ഹരിപ്പാട് സ്വദേശി കൂടിയായിരുന്ന കേരള കാളിദാസൻ [[കേരളവർമ്മ വലിയ കോയിത്തമ്പുരാൻ]] പ്രസിദ്ധമായ ''[[മയൂരസന്ദേശം]]'' എന്ന കാവ്യം രചിച്ചത്. മറ്റൊരു ഹരിപ്പാട്ടുകാരനായ [[ശ്രീകുമാരൻ തമ്പി]]യും ഈ മയിലിനെക്കുറിച്ച് പാട്ടുകളെഴുതിയിട്ടുണ്ട്. === ശ്രീകോവിൽ === ചെമ്പുമേഞ്ഞ, അസാമാന്യ വലിപ്പമുള്ള വട്ടശ്രീകോവിലാണ് ക്ഷേത്രത്തിലേത്. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത ശ്രീകോവിലിന് ഏകദേശം 150 അടി ചുറ്റളവുണ്ടാകും. ഇതിന്റെ മേൽക്കൂരയിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടമുണ്ട്. ശ്രീകോവിലിനകത്ത് രണ്ടാമത്തെ മുറിയാണ് വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. ആറടിയിലധികം ഉയരമുള്ള ചതുർബാഹുവിഗ്രഹത്തിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി കുടികൊള്ളുന്നു. അത്യുഗ്രമൂർത്തിയായ ദേവസേനാപതിയായാണ് പ്രതിഷ്ഠാസങ്കല്പം. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹമാണിത്. എന്നാൽ, വിഗ്രഹം സുബ്രഹ്മണ്യന്റേതാണെന്ന് ഉറപ്പിച്ചുപറയാനും വയ്യ. കാരണം, പുറകിലെ കൈകളിൽ ശംഖചക്രങ്ങളും, മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദയും, വലത്തേ ചുമലിൽ വേലും, ഇടത്തേ ചുമലിൽ ത്രിശൂലവും കാണാം. ത്രിശൂലത്തിൽ ഉടുക്ക് കെട്ടിവച്ചിട്ടുമുണ്ട്. കൂടാതെ, ശിരസ്സിൽ ചന്ദ്രക്കലയുമുണ്ട്. ഇതിന് കാരണമായി പറയപ്പെടുന്നത് ആദ്യസങ്കല്പം മഹാവിഷ്ണുവായിട്ടായിരുന്നു എന്നാണ്. 'ഹരിപ്പാട്' എന്ന പേരിൽ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ പര്യായനാമമായ 'ഹരി' ഉള്ളത് ഈ വാദത്തെ ബലപ്പെടുത്തുന്നു. ശൈവ-വൈഷ്ണവ സംഘട്ടനങ്ങൾ വ്യാപകമായിരുന്ന കാലത്ത് വൈഷ്ണവരിൽ നിന്ന് ക്ഷേത്രം പിടിച്ചടക്കിയ ശൈവർ, വിഗ്രഹത്തിലെ ശംഖചക്രങ്ങൾ മറയ്ക്കുകയും ചാർത്തിയിരുന്ന ഗോപിക്കുറിയും ആഭരണങ്ങളും ഊരിമാറ്റുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന്, വിഗ്രഹത്തിൽ കൃത്രിമമായി മൂന്നാം കണ്ണും ഭസ്മക്കുറിയും ചാർത്തുകയും, സ്വർണ്ണക്കിരീടം മാറ്റി ജടാമകുടമാക്കുകയും വിഗ്രഹത്തിൽ ത്രിശൂലം ഘടിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് വന്ന [[കൗമാരം (ആരാധനാരീതി)|കൗമാരവിശ്വാസികൾ]] (സുബ്രഹ്മണ്യഭക്തർ) വിഗ്രഹത്തിൽ നിന്ന് ത്രിശൂലം മാറ്റുകയും വേൽ ഘടിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. നെറ്റിയിൽ നിന്ന് മൂന്നാം കണ്ണ് എടുത്തുമാറ്റി. ഇങ്ങനെ പോകുന്നു കഥ. സംഗതി എന്തായാലും മൂന്നുകൂട്ടരെയും തൃപ്തിപ്പെടുത്താൻ ഇവയെല്ലാം ഒരുമിച്ച് ചാർത്താൻ തുടങ്ങി എന്നാണ് കഥയുടെ അവസാനം. ഈ സങ്കല്പങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ മൂന്ന് ഉത്സവങ്ങൾ തുടങ്ങിയതും ഇപ്പോഴും നടത്തിപ്പോരുന്നതും. മേടമാസത്തിലെ [[വിഷു]]-[[പത്താമുദയം]] ഉത്സവം സുബ്രഹ്മണ്യനെയും ചിങ്ങമാസത്തിലെ [[ഓണം]] ഉത്സവം വിഷ്ണുവിനെയും ധനുമാസത്തിലെ [[തിരുവാതിര]] ഉത്സവം ശിവനെയും പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നു. എങ്കിലും, സുബ്രഹ്മണ്യഭാവത്തിന് പ്രാധാന്യമുള്ളതിനാൽ മേടമാസത്തിലെ ഉത്സവമാണ് പ്രധാനം. വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ മൂലതേജസ്സിനെ മുഴുവൻ ആകർഷിച്ച ശിവപാർവ്വതീപുത്രനും ദേവസേനാപതിയുമായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി, ത്രിമൂർത്തികളുടെ തേജസ്സോടെ ശ്രീലകത്ത് വാഴുന്നു. ശ്രീകോവിൽ മനോഹരമായ ചുവർച്ചിത്രങ്ങളാലും ദാരുശില്പങ്ങളാലും അലംകൃതമാണ്. സുബ്രഹ്മണ്യകഥകളും ദശാവതാരങ്ങളുമടക്കം എണ്ണിയാൽ തീരാത്ത പുരാണസംഭവങ്ങൾ ഇവിടെ ചിത്ര-ശില്പരൂപങ്ങളിൽ പുനർജന്മമെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നടയിലെ ഇടനാഴിയിൽ തെക്കോട്ട് ദർശനമായി ശിവസ്വരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയും ഗണപതിയും കുടികൊള്ളുന്നു. കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവേ അപൂർവ്വമാണ് ദക്ഷിണാമൂർത്തിയും ഗണപതിയും ഒന്നിച്ചുള്ള പ്രതിഷ്ഠ. അവയിൽ അധികവും തെക്കൻ കേരളത്തിലാണ്. സാധാരണയായി ദക്ഷിണാമൂർത്തിപ്രതിഷ്ഠ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലാണ് കാണപ്പെടാറുള്ളത്. ശിവന്റെ സന്ന്യാസരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തി, ഹരിപ്പാട്ടെ ശിവസാന്നിദ്ധ്യത്തിന്റെ മറ്റൊരു പ്രതീകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെ വലതുവശത്താണ്. ചെറിയൊരു ശിവലിംഗമാണ് ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടേത്. ഗണപതിവിഗ്രഹം സാധാരണപോലെ. വടക്കുവശത്ത്, വ്യാളീമുഖത്തോടുകൂടിയ ഓവുണ്ട്. ഭഗവാന് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്ന ജലവും പാലും ഇതിലൂടെ ഒഴുകിപ്പോകുന്നു. === നാലമ്പലം === ശ്രീകോവിലിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നാലമ്പലം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അതിവിശാലമാണ് ഇവിടത്തെ നാലമ്പലം. അകത്തേയ്ക്കുള്ള വഴിയുടെ ഇരുവശത്തുമായി വാതിൽമാടങ്ങൾ കാണാം. തെക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് നിത്യേനയുള്ള വിശേഷാൽ പൂജകളും ഗണപതിഹോമമടക്കമുള്ള ഹോമങ്ങളും നടത്തിവരുന്നത്. ഇവിടെ പ്രതീകാത്മകമായി ഗണപതിയുടെ ഒരു ചിത്രവും കാണാം. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് വാദ്യമേളങ്ങൾ നടത്തുന്നത്. പൂജാസമയമൊഴികെയുള്ളപ്പോൾ ഇവിടെ [[ചെണ്ട]], [[മദ്ദളം]], [[തിമില]], [[ഇടയ്ക്ക]], [[ചേങ്ങില]], [[ഇലത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ തൂക്കിയിട്ടിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ പതിവുപോലെ [[തിടപ്പള്ളി|തിടപ്പള്ളിയും]] വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ [[കിണർ|കിണറും]] പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവയാണ് എടുത്തുപറയേണ്ട പ്രത്യേകതകൾ. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റുമായി അകത്തെ ബലിവട്ടം പണിതിട്ടുണ്ട്. [[അഷ്ടദിക്പാലകർ]] (കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിര്യതി]], പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]]), [[സപ്തമാതൃക്കൾ]] (തെക്കുഭാഗത്ത് ഒറ്റക്കല്ലിൽ - കിഴക്കുനിന്ന് [[ബ്രാഹ്മി]]/[[ബ്രഹ്മാണി]], [[മഹേശ്വരി]],[[കൗമാരി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[വരാഹി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്നീ ക്രമത്തിൽ), [[വീരഭദ്രൻ]] (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - കിഴക്കുഭാഗത്ത്), ഗണപതി (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത്), ശാസ്താവ് (തെക്കിനും തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), സുബ്രഹ്മണ്യൻ (വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനും വടക്കിനുമിടയിൽ), ബ്രഹ്മാവ് (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ), ദുർഗ്ഗാദേവി (പടിഞ്ഞാറിനും വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), [[അനന്തൻ]] (തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനും പടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), നിർമ്മാല്യധാരി (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ - ഇവിടെ [[ധൂർത്തസേനൻ]]) എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകൾ ഇവിടെ കാണാം. ശീവേലിസമയത്ത് ഇവിടങ്ങളിൽ ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭാവങ്ങളാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. അതിനാൽ, അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും തൊട്ടു തലയിൽ വയ്ക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. === നമസ്കാരമണ്ഡപം === ശ്രീകോവിലിന്റെ നേരെമുന്നിൽ ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ നമസ്കാരമണ്ഡപമുണ്ട്. അതിവിശാലമായ മണ്ഡപമാണിത്. പതിനാറ് കാലുകളുള്ള ഈ മണ്ഡപത്തിൽ ഏകദേശം അഞ്ഞൂറിലധികം കലശം വച്ച് പൂജിയ്ക്കാനുള്ള സൗകര്യമുണ്ട്. മണ്ഡപത്തിന്റെ മേൽക്കൂര ചെമ്പുമേഞ്ഞിരിയ്ക്കുന്നു. മുകളിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടമുണ്ട്. ഇതിന്റെ ഒരറ്റത്ത്, ഭഗവദ്വാഹനമായ മയിലിന്റെ ഒരു ശില്പം കാണാം. മയിലിനെ തൊഴുതുവേണം ഭഗവാനെ തൊഴാൻ എന്നാണ് ചിട്ട. മണ്ഡപത്തിന്റെ മച്ചിൽ ബ്രഹ്മാവിന്റെയും അഷ്ടദിക്പാലകരുടെയും രൂപങ്ങളും തൂണുകളിൽ ദേവരൂപങ്ങളും മറ്റും കാണാം. ഉത്സവക്കാലത്ത് ഇവിടെ വച്ചാണ് കലശപൂജയും മറ്റും നടക്കുന്നത്. == പ്രധാനമൂർത്തി == === ശ്രീ ഹരിപ്പാട്ടപ്പൻ/ഹരിഗീതപുരേശൻ (സുബ്രഹ്മണ്യൻ) === ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ചതുർബാഹുവായ സുബ്രഹ്മണ്യനാണ് ഹരിഗീതപുരേശനായി ആരാധിയ്ക്കപ്പെടുന്നത്. ആറടിയിലധികം ഉയരം വരുന്ന ഹരിഗീതപുരേശന്റെ ശിലാവിഗ്രഹം, കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹമാണ്. അതേ സമയം, വിഗ്രഹത്തിൽ ശൈവ-വൈഷ്ണവ ചൈതന്യങ്ങളും ശക്തമായി സങ്കല്പിച്ചുവരുന്നു എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. വിഗ്രഹം പൂർണ്ണമായി സുബ്രഹ്മണ്യന്റേതാണെന്ന് ഉറപ്പിയ്ക്കാനും സാധിയ്ക്കില്ല. കാരണം, പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ സുദർശനചക്രവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ പാഞ്ചജന്യവും മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ തലകീഴായി ഗദയും കാണാം. ഇത് വൈഷ്ണവഭാവം സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. കൂടാതെ, ഇടത്തേ ചുമലിൽ തൂക്കിയ ത്രിശൂലവും ശിരസ്സിലെ ചന്ദ്രക്കലയും ശൈവഭാവവും സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. വലത്തേ ചുമലിലുള്ള വേലാണ് സുബ്രഹ്മണ്യഭാവം കാണിയ്ക്കുന്നത്. ആദ്യം വിഷ്ണുവായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ഭഗവാനെ, പിന്നീട് ശിവനും ഒടുവിൽ ശിവപുത്രനായ സുബ്രഹ്മണ്യനുമാക്കുകയായിരുന്നു എന്നാണ് കഥ. ദേവസേനാപതിയുടെ ഭാവത്തിൽ, ത്രിമൂർത്തികളുടെ ചൈതന്യത്തോടെ വിളങ്ങുന്ന സുബ്രഹ്മണ്യന്റെ ഭാവമാണ് പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുള്ളതെന്ന് ഇന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ഹരിഗീതപുരേശൻ ശ്രീകോവിലിൽ കുടികൊള്ളുന്നത്. ദേവസേനാപതിയായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്ക് പാലഭിഷേകം, പഞ്ചാമൃതം, ഭസ്മാഭിഷേകം, ഷഡാഭിഷേകം, അഷ്ടാഭിഷേകം, നാരങ്ങാമാല ചാർത്തൽ, ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞ പായസം, തുലാപ്പായസം, കളഭാഭിഷേകം, വെടിവഴിപാട് തുടങ്ങിയവയാണ് ഹരിഗീതപുരേശന്റെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. എല്ലാമാസവും വെളുത്ത [[ഷഷ്ഠി]] നാളിൽ ഷഷ്ഠി ഊട്ടും പതിവുണ്ട്. == ഉപദേവതകൾ == === ഗണപതി === മറ്റുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ രണ്ടിടത്ത് ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠകൾ കാണാൻ സാധിയ്ക്കും. ഒന്ന്, പ്രധാന ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കുഭാഗത്തും മറ്റേത് ബലിക്കൽപ്പുരയുടെ തെക്കുഭാഗത്തുമായാണ്. ആദ്യത്തെ ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ തെക്കോട്ടും രണ്ടാമത്തെ ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ കിഴക്കോട്ടും ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. രണ്ട് വിഗ്രഹങ്ങൾക്കും രണ്ടടി വീതം ഉയരം വരും. സാധാരണ ഗണപതിവിഗ്രഹങ്ങളുടെ അതേ രൂപഭാവങ്ങളാണ് രണ്ടിനും. രണ്ടാമത്തെ ഗണപതിയെ പൂജിയ്ക്കുന്നത് തമിഴ് ബ്രാഹ്മണരാണെന്നത് ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു വസ്തുതയാണ്. ഗണപതിഹോമം, കറുകമാല, നാരങ്ങാമാല, അപ്പം, അട, നാളികേരമുടയ്ക്കൽ തുടങ്ങിയവയാണ് ഗണപതിയ്ക്ക് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === ദക്ഷിണാമൂർത്തി === പ്രധാന ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കേ നടയിലെ ഇടനാഴിയിൽ, ഗണപതിയോടൊപ്പമാണ് ശിവസ്വരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഒരടി മാത്രം ഉയരമുള്ള ചെറിയൊരു ശിവലിംഗമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഹരിപ്പാട്ടെ ശൈവസാന്നിദ്ധ്യത്തിന് ഉപോദ്ബലകമാണ് ഇവിടെയുള്ള ദക്ഷിണാമൂർത്തിപ്രതിഷ്ഠ. ശിവപ്രീതികരമായ എല്ലാ വഴിപാടുകളും ദക്ഷിണാമൂർത്തിയ്ക്ക് നടത്താവുന്നതാണ്. === അയ്യപ്പൻ === നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ, പ്രദക്ഷിണവഴിയ്ക്കകത്തുതന്നെ പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള ചെറിയൊരു ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് അയ്യപ്പസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഏകദേശം രണ്ടടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ അയ്യപ്പന്. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് ആദ്യം ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടിയിരുന്നത് ഈ അയ്യപ്പനെയാണ്. തന്മൂലം, സവിശേഷപ്രാധാന്യം ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുണ്ട്. അയ്യപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ മുഖപ്പുണ്ട്. ഇവിടെവച്ചാണ് ശബരിമല തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. നീരാജനം, നെയ്യഭിഷേകം, പുഷ്പാഭിഷേകം, എള്ളുപായസം തുടങ്ങിയവയാണ് അയ്യപ്പന് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. [[മണ്ഡലകാലം|മണ്ഡലകാലത്ത്]] ദിവസവും ഇവിടെ അയ്യപ്പൻപാട്ടും പതിവുണ്ട്. === ഗോശാലകൃഷ്ണൻ === നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ, അടച്ചിട്ട പ്രദക്ഷിണവഴിയോടെ നിർമ്മിച്ച ശ്രീകോവിലിലാണ് ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. ഗോശാലകൃഷ്ണനായാണ് പ്രതിഷ്ഠയെ സങ്കല്പിയ്ക്കുന്നത്. മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന കൃഷ്ണവിഗ്രഹം, പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. 'തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ ഉപക്ഷേത്രത്തിലും ഉത്സവക്കാലത്ത് കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. തന്മൂലം, ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കും നല്ല പ്രാധാന്യമുണ്ട്. പാൽപ്പായസം, വെണ്ണ, അവിൽ, തുളസിമാല തുടങ്ങിയവയാണ് ശ്രീകൃഷ്ണന് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. [[അഷ്ടമിരോഹിണി]] ദിവസം ചില വിശേഷാൽ പൂജകളുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. === നാഗദൈവങ്ങൾ === ക്ഷേത്രമതിലിനുപുറത്ത് തെക്കുഭാഗത്ത്, മൂലക്ഷേത്രത്തിനടുത്തുള്ള ആൽത്തറയിലാണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. നാഗരാജാവായി വാസുകി കുടികൊള്ളുന്ന ഈ തറയിൽ, സമീപം നാഗയക്ഷിയടക്കമുള്ള പരിവാരങ്ങളുമുണ്ട്. എല്ലാമാസവും ആയില്യം നാളിൽ ഇവർക്ക് വിശേഷാൽ പൂജകളും കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയും പതിവാണ്. നൂറും പാലും, പുറ്റും മുട്ടയും, മഞ്ഞൾപ്പൊടി അഭിഷേകം എന്നിവയാണ് നാഗദൈവങ്ങൾക്കുള്ള പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === കുരുതികാമൻ === ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത്, പെരുംകുളത്തിന്റെ തെക്കേക്കരയിൽ പ്രത്യേകം തീർത്ത തറയിലാണ് കുരുതികാമന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. ഇതൊരു ശാക്തേയദേവതയാണ്. മഹാദേവന്റെ ഒരു വകഭേദമായാണ് ഇതിനെ കണ്ടുവരുന്നത്. പേര് സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നതുപോലെ [[ഗുരുതി]]പൂജ പ്രധാനമാണ് ഈ ദേവതയ്ക്ക്. വർഷത്തിലൊരിയ്ക്കൽ നടക്കുന്ന [[കുരുതി]] ഒഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ കുരുതികാമന് വിശേഷാൽ പൂജകളോ വഴിപാടുകളോ ഇല്ല. === പഞ്ചമീദേവി === കുരുതികാമന്റെ സമീപമാണ് മറ്റൊരു ശാക്തേയദേവതയായ പഞ്ചമീദേവിയുടെയും പ്രതിഷ്ഠ. സപ്തമാതൃക്കളിലൊരാളായ വരാഹിയെയാണ് പഞ്ചമിയായി ആരാധിയ്ക്കുന്നത്. ഈ ദേവിയ്ക്കും വർഷത്തിലൊരിയ്ക്കൽ നടക്കുന്ന ഗുരുതിപൂജയൊഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ വിശേഷാൽ പൂജകളോ വഴിപാടുകളോ ഇല്ല. === യക്ഷിയമ്മ === ക്ഷേത്രത്തിലെ കൂത്തമ്പലത്തിലുള്ള ഒരു തൂണിലാണ് യക്ഷിയമ്മയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. സുന്ദരയക്ഷീരൂപത്തിലാണ് ഇവിടെ യക്ഷിയമ്മയെ ആവിഷ്കരിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. കണ്ണാടിയിൽ നോക്കുന്ന ഒരു സ്ത്രീയായാണ് രൂപം. യക്ഷിയമ്മയ്ക്ക് കരിവളയും ചാന്തും നൽകുന്നതും വറപൊടി നേദിയ്ക്കുന്നതുമാണ് പ്രധാനം. [[ചിത്രം:ഹരിപ്പാട്-സുബ്രഹ്മണ്യ-ക്ഷേത്രത്തിലെ-കൂത്തമ്പലം.jpg|thumb|250px|right|ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിലെ കൂത്തമ്പലം]] == ക്ഷേത്ര ആചാരങ്ങൾ == നിത്യേന അഞ്ചുപൂജകളും മൂന്നുശീവേലികളുമുള്ള മഹാക്ഷേത്രമാണ് ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം. === രാവിലത്തെ പൂജാക്രമങ്ങൾ === പുലർച്ചെ മൂന്നുമണിയ്ക്ക് നിയമവെടിയോടെയും ഏഴുതവണയുള്ള ശംഖുവിളിയോടെയും [[തവിൽ]], [[നാദസ്വരം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളോടെയും ഭഗവാനെ പള്ളിയുണർത്തിയശേഷം നാലുമണിയ്ക്ക് നടതുറക്കുന്നു. ആദ്യം തലേദിവസത്തെ ആടയാഭരണങ്ങൾ ചാർത്തി നടത്തുന്ന നിർമ്മാല്യദർശനമാണ്. നിർമ്മാല്യത്തിനുശേഷം വിഗ്രഹത്തിൽ എണ്ണ, ജലം, വാകപ്പൊടി മുതലായവകൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. അഭിഷേകത്തിനുശേഷം വിഗ്രഹം അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു. മലർ നിവേദ്യമാണ് അടുത്ത ചടങ്ങ്. അപ്പോഴേയ്ക്കും സമയം അഞ്ചുമണിയാകും. മലർനിവേദ്യത്തിനുശേഷം ഉഷഃപൂജയാണ്. ഇതിന് അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. നെയ്പായസവും വെള്ളനിവേദ്യവുമാണ് ഈ സമയത്ത് ഭഗവാന്റെ നിവേദ്യം. പിന്നീട് സൂര്യോദയസമയത്ത് എതിരേറ്റുപൂജ. ഇത് ഉപദേവതകൾക്ക് നിവേദ്യം സമർപ്പിച്ചുകൊണ്ടുള്ള പൂജയാണ്. ഇതേസമയത്ത് തന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ മഹാഗണപതിഹോമവും. ആറരയോടെ എതിരേറ്റുശീവേലി തുടങ്ങുന്നു. തന്റെ ഭൂതഗണങ്ങൾക്ക് നിവേദ്യം സമർപ്പിയ്ക്കുന്നത് ഭഗവാൻ നേരിട്ട് കാണുന്നു എന്നാണ് ശീവേലിയുടെ പിന്നിലുള്ള അർത്ഥം. ജലഗന്ധപുഷ്പങ്ങളുമായി മേൽശാന്തിയും സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ തിടമ്പുമായി കീഴ്ശാന്തിയും ശ്രീകോവിലിന് പുറത്തിറങ്ങുന്നു. അകത്തെ ബലിവട്ടത്തുള്ള ഓരോ ബലിക്കല്ലിലും മേൽശാന്തി ബലി തൂകുന്നു. അഷ്ടദിക്പാലകർ, സപ്തമാതൃക്കൾ, ഗണപതി, വീരഭദ്രൻ, നിർമ്മാല്യധാരി (ഇവിടെ ധൂർത്തസേനൻ), ശാസ്താവ്, അനന്തൻ, ദുർഗ്ഗ, ബ്രഹ്മാവ്, സുബ്രഹ്മണ്യൻ തുടങ്ങിയവരാണ് ബലിക്കല്ലുകളുടെ രൂപത്തിൽ ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റുമുള്ളത്. തുടർന്ന് പുറത്തിറങ്ങിയശേഷം പ്രദക്ഷിണവഴിയിലൂടെ മൂന്നുതവണ പ്രദക്ഷിണം വച്ച് പുറത്തെ ബലിക്കല്ലുകളിലും ബലിതൂകുന്നു. തുടർന്ന് വലിയ ബലിക്കല്ലിലും ബലിതൂകി തിരിച്ചുപോകുന്നു. ശീവേലി കഴിഞ്ഞാൽ പാൽ, ഇളനീർ, പനിനീർ, കളഭം, കുങ്കുമം, ഭസ്മം മുതലായവകൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. തുടർന്ന് ഒമ്പത് വെള്ളിക്കുടങ്ങളിൽ തീർത്ഥജലം നിറച്ചുവച്ച് അവ മണ്ഡപത്തിൽവച്ച് പൂജിച്ച് വിഗ്രഹത്തിൽ അഭിഷേകം ചെയ്യുന്ന ചടങ്ങാണ് "നവകാഭിഷേകം". ഇത് നിത്യേന നടത്തുന്ന അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം. തുടർന്ന് എട്ടുമണിയ്ക്ക് പന്തീരടിപൂജ നടക്കുന്നു. നിഴലിന് പന്ത്രണ്ടടി നീളം വരുന്ന സമയത്ത് നടത്തുന്ന പൂജയായതുകൊണ്ടാണ് പന്തീരടിപൂജ എന്നുപറയുന്നത്. പന്തീരടിപൂജ കഴിഞ്ഞാൽ പത്തുമണിയോടുകൂടി പഞ്ചഗവ്യാഭിഷേകം തുടങ്ങുന്നു. പാൽ, നെയ്യ്, ചാണകം, ഗോമൂത്രം, തൈര് എന്നിവ നിശ്ചിതമായ ഒരളവിൽ ചേർത്തുണ്ടാക്കുന്നതാണ് പഞ്ചഗവ്യം. ഇതും അപൂർവ്വം ചില ക്ഷേത്രങ്ങളിലേ നിത്യേന അഭിഷേകം ചെയ്യാറുള്ളൂ. തുടർന്ന് പത്തരയോടെ ഉച്ചപൂജ തുടങ്ങുന്നു. ഇതിനും അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. പ്രധാന നിവേദ്യമായ തുലാപായസം ഈ സമയത്താണ് നേദിയ്ക്കുന്നത്. ഉച്ചപൂജയ്ക്കുശേഷം പതിനൊന്നരയോടെ ഉച്ചശീവേലി. എതിരേറ്റുശീവേലിയുടെ അതേ ചടങ്ങുകൾ തന്നെയാണ് ഉച്ചശീവേലിയ്ക്കും. ഉച്ചശീവേലി കഴിഞ്ഞ് ഉച്ചയ്ക്ക് പന്ത്രണ്ടുമണിയോടെ നടയടയ്ക്കുന്നു. === വൈക്കീട്ടത്തെ പൂജാക്രമങ്ങൾ === വൈകീട്ട് നാലരമണിയ്ക്ക് വീണ്ടും നടതുറക്കുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് സൂര്യാസ്തമയമനുസരിച്ച് ദീപാരാധന നടക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിൽ [[കർപ്പൂരം]] കത്തിച്ചുള്ള ആരാധന നടക്കുന്നത് ഈ സമയത്താണ്. മറ്റുള്ള അവസരങ്ങളിൽ പിടിയോടുകൂടിയ ചെറിയൊരു വിളക്കുമാത്രമേ ഉപയോഗിയ്ക്കൂ. ഈ സമയത്തുതന്നെ ക്ഷേത്രത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള ദീപങ്ങൾ തിരിയിട്ട് കൊളുത്തിവയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ ദീപപ്രഭയിൽ കുളിച്ചുനിൽക്കുന്ന കാഴ്ച അതിമനോഹരമാണ്. ദീപാരാധന കഴിഞ്ഞ് നടതുറന്നാൽ തുടർന്ന് രാത്രി ഏഴരയോടെ അത്താഴപൂജ നടത്തുന്നു. ഇതിനും അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. പാൽപ്പായസവും അപ്പവുമാണ് നിവേദ്യങ്ങൾ. തുടർന്ന് എട്ടുമണിയ്ക്ക് അത്താഴശീവേലി. എതിരേറ്റുശീവേലിയുടെയും ഉച്ചശീവേലിയുടെയും അതേ ചടങ്ങുകൾ തന്നെയാണ് ഇതിനും. അത്താഴശീവേലി കഴിഞ്ഞ് രാത്രി എട്ടരമണിയ്ക്ക് വീണ്ടും നടയടയ്ക്കുന്നു. സാധാരണ ദിവസങ്ങളിലെ പൂജാക്രമങ്ങളാണ് മേൽ സൂചിപ്പിച്ചത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിലും (ഉദാ: ഉത്സവങ്ങൾ, തൈപ്പൂയം, തൃക്കാർത്തിക, ഷഷ്ഠിവ്രതം, പ്രതിഷ്ഠാദിനം) ഉദയാസ്തമനപൂജയുള്ള ദിവസങ്ങളിലും [[സൂര്യഗ്രഹണം|സൂര്യ]]-[[ചന്ദ്രഗ്രഹണം|ചന്ദ്രഗ്രഹണങ്ങളുള്ള]] അവസരങ്ങളിലും പൂജയ്ക്ക് മാറ്റം വരും. മൂന്ന് ഉത്സവങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചിത്തിര ഉത്സവത്തിന്റെ അവസരങ്ങളിൽ ഉഷഃശീവേലി, ''ശ്രീഭൂതബലി'' എന്ന പേരിൽ പന്തീരടിപൂജ കഴിഞ്ഞാണ് നടത്താറുള്ളത്. ഇതിന് സാധാരണ ദിവസങ്ങളിലെ ശീവേലിയെക്കാൽ വിസ്തരിച്ചുള്ള ക്രിയകളും [[ചെണ്ടമേളം]], [[പഞ്ചവാദ്യം]] തുടങ്ങിയവയോടെയുള്ള എഴുന്നള്ളത്തുകളുമുണ്ടാകും. അത്താഴശീവേലിയാണെങ്കിൽ എട്ടുപ്രദക്ഷിണങ്ങളോടെ വിളക്കെഴുന്നള്ളിപ്പായും നടത്തും. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ നവകാഭിഷേകത്തിനുപകരം 25 കലശങ്ങളോടുകൂടിയ അഭിഷേകമാണ് നടത്തുക. തൈപ്പൂയത്തിന് രാത്രി നടയടയ്ക്കാറില്ല. പകരം 24 മണിക്കൂറും അഭിഷേകവും കാവടിയാട്ടവും നടത്തപ്പെടുന്നു. തൃക്കാർത്തികയ്ക്ക് പതിനെട്ട് പൂജകളും മയിൽപ്പുറത്ത് എഴുന്നള്ളിപ്പുമുണ്ടാകും. ഗ്രഹണത്തിന് ഒരു മണിക്കൂർ മുമ്പേ അടയ്ക്കുന്ന നട, പിന്നീട് ശുദ്ധിക്രിയ കഴിഞ്ഞേ തുറക്കൂ. === തന്ത്രി, മേൽശാന്തി, കീഴ്ശാന്തിമാർ === ക്ഷേത്രത്തിൽ രണ്ട് തന്ത്രിമാരുണ്ട്. അവർ പടിഞ്ഞാറേ പുല്ലാംവഴി, കിഴക്കേ പുല്ലാംവഴി എന്നീ കുടുംബങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്. [[ഋഗ്വേദം|ഋഗ്വേദികളും]] [[വസിഷ്ഠൻ|വസിഷ്ഠമഹർഷിയുടെ]] ഗോത്രത്തിൽ പെട്ടവരുമായ ഈ രണ്ട് ഇല്ലക്കാരും തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെയാണ് ചുമതലകൾ നിർവഹിയ്ക്കുന്നത്. എന്നാൽ പടിഞ്ഞാറേ പുല്ലാംവഴിക്കാർക്ക് ''ദേവൻ'' എന്നൊരു വിശേഷസ്ഥാനപ്പേരുമുണ്ട്. നിത്യവും തന്ത്രിയുടെ വകയായി ഉച്ചപ്പൂജ നടക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം എന്നൊരു പ്രത്യേകതയുമുണ്ട്. അത് തന്ത്രി മാത്രമേ ചെയ്യാൻ പാടുള്ളൂ എന്നാണ് നിയമം. ഒരു കുടുംബത്തിന് പുലയോ വാലായ്മയോ വന്നാൽ മറ്റേ കുടുംബം നിർവഹിയ്ക്കും. രണ്ടുപേർക്കും ഒരുമിച്ച് പുലവാലായ്മകൾ വരുന്ന അപൂർവ്വം അവസരങ്ങളിൽ [[അമ്പലപ്പുഴ]]യിലുള്ള പ്രസിദ്ധമായ പുതുമന ഇല്ലത്തിനാണ് അവകാശം വരിക. [[കാസർഗോഡ് ജില്ല]]യിലെ [[നീലേശ്വരം|നീലേശ്വരത്തിനടുത്തുള്ള]] [[പുല്ലൂർ]] ഗ്രാമസഭയിൽ നിന്നുള്ള [[പത്തില്ലത്തിൽ പോറ്റിമാർ]]ക്കാണ് മേൽശാന്തിയവകാശം. [[ഗുരുവായൂർ]], ശബരിമല, [[തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം]], [[തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രം]] തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിലെപ്പോലെ പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായം നിലനിൽക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് ഹരിപ്പാടും. കൗമാരപ്രായത്തിലുള്ളവരെയാണ് ഇവിടെ ശാന്തിക്കാരായി അവരോധിയ്ക്കാറുള്ളത്. പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായമുള്ള മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുപോലെ, തന്ത്രി വകയായി പ്രത്യേക കലശമാടി, മൂലമന്ത്രവും ധ്യാനവും ഗ്രഹിച്ചശേഷമാണ് ഇവിടെയും മേൽശാന്തി സ്ഥാനമേൽക്കുക. കീഴ്ശാന്തിമാർ ദേവസ്വം ബോർഡ് വക നിയമനമാണ്. <ref>https://dokumen.tips/documents/sree-harigeeathapureshan-e-book-2015-haripad-temple-legends.html?page=62</ref> == വിശേഷദിവസങ്ങൾ == === ചിത്തിര (മേടം) ഉത്സവം === ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷങ്ങളായ മൂന്ന് കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ് മേടസംക്രമത്തിന് കൊടിയേറി പത്താമുദയത്തിന് ആറാട്ടായി സമാപിയ്ക്കുന്ന '''ചിത്തിര ഉത്സവം'''. [[തമിഴ് വർഷം|തമിഴ് കലണ്ടറിലെ]] ചിത്തിരമാസം [[കൊല്ലവർഷ കാലഗണനാരീതി|മലയാളവർഷത്തിലെ]] മേടമാസത്തിന് തുല്യമായതുകൊണ്ടാണ് ഇത് 'ചിത്തിര ഉത്സവം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ ഉത്സവം സുബ്രഹ്മണ്യന്ന് പ്രാധാന്യം നൽകി ആഘോഷിയ്ക്കുന്നതുകൊണ്ടാണ് ഇതിന് പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചത്. ഉത്സവങ്ങളിൽ അങ്കുരാദിമുറയ്ക്ക് (മുളയിട്ട് തുടങ്ങുന്ന മുറ) നടക്കുന്ന ഈ ഉത്സവത്തിന് മുന്നോടിയായി വിശേഷാൽ താന്ത്രികച്ചടങ്ങുകളും ശുദ്ധിക്രിയകളുമുണ്ട്. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച് പ്രധാന കൊടിമരത്തിൽ കൂടാതെ കീഴ്തൃക്കോവിൽ, തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രങ്ങളിലും കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ ധാരാളം കലാപരിപാടികളും ക്ഷേത്രത്തിൽ അരങ്ങേറും. ==== കുട്ട സമർപ്പണം, വിഷുക്കണി ദർശനം, കൊടിയേറ്റം ==== ഒന്നാം ദിവസമായ മേടസംക്രമദിനത്തിൽ വെളുപ്പിന് ഒരുമണിയ്ക്ക് കുട്ടക്കാഴ്ച സമർപ്പണത്തോടെയാണ് ഉത്സവച്ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുന്നത്. ഹരിപ്പാടിനടുത്ത് [[കരുവാറ്റ]]യിൽ താമസിയ്ക്കുന്ന കളരിയ്ക്കൽ എന്ന [[സാംബവർ|സാംബവകുടുംബത്തിലെ]] അംഗങ്ങളാണ് ഇത് നടത്തുന്നത്. പരമ്പരാഗതമായി കുട്ട നിർമ്മാതാക്കളായ ഇവർ തങ്ങൾ പുതുതായി നിർമ്മിച്ച കുട്ടകൾ ഭഗവാന് സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഈ കുട്ടകൾ തുടർന്ന് ഉത്സവത്തിന് ഉപയോഗിയ്ക്കുന്നു. കരുവാറ്റയിലെ [[തിരുവിലഞ്ഞാൽ ദേവീക്ഷേത്രം|തിരുവിലഞ്ഞാൽ ദേവീക്ഷേത്രത്തിൽ]] നിന്നാണ് ഘോഷയാത്ര പുറപ്പെടുന്നത്. ചുവന്ന പട്ടുടുത്ത്, തലയിൽ പട്ടുതലപ്പാവു കെട്ടി, ചെമ്പുകെട്ടിയ ചൂരൽവടിയും പിടിച്ച് കളരിയ്ക്കൽ കാരണവർ പുറപ്പെടുമ്പോൾ, മൂന്ന് കുടകൾ ഒരുമിച്ചുകൂട്ടി നിർമ്മിച്ച അതിവിചിത്രമായ ഒരു പനയോലക്കുട അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുചരന്മാർ അദ്ദേഹത്തിന് പിടിച്ചുകൊടുക്കുന്നു. ഇതുകൂടാതെ വാദ്യമേളങ്ങളും താലപ്പൊലികളും ഇതിന് മാറ്റുകൂട്ടുന്നു. ഇതിനിടയിൽ നാട്ടുപ്രമാണിയായ കരുവാറ്റ സമുദായത്തിൽ കുറുപ്പിന്റെ തറവാട്ടിലെത്തുന്ന കാരണവർ, കൈശവശമുള്ള രണ്ട് കുട്ടകൾ അദ്ദേഹത്തിന് സമ്മാനിയ്ക്കുന്നു. പകരം കുറുപ്പിൽ നിന്ന് വെളുത്ത മുണ്ട് സ്വീകരിച്ച് കാരണവരുടെ അനുചരന്മാർ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലപ്പാവിനൊപ്പം കെട്ടിക്കൊടുക്കുന്നു. തുടർന്ന് ആഘോഷമായി ഹരിപ്പാട്ട് ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുന്ന കുട്ടസംഘം, ക്ഷേത്രപ്രദക്ഷിണം നടത്തി കുട്ടകൾ കൊടിമരച്ചുവട്ടിൽ ഭക്തിപൂർവ്വം സമർപ്പിയ്ക്കുന്നു. തുടർന്ന് ക്ഷേത്രഭാരവാഹികളിൽ നിന്ന് നാമമാത്രമായ പ്രതിഫലം വാങ്ങി അവർ തിരിച്ചുപോകുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിനുശേഷം നാലുമണിയ്ക്ക് വിഷുക്കണിദർശനം. [[വെള്ളരിക്ക|കണിവെള്ളരി]], [[കണിക്കൊന്ന]], [[സ്വർണ്ണനാണയം]], [[വാൽക്കണ്ണാടി]] തുടങ്ങിയ വസ്തുക്കൾക്കിടയിലൂടെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയെ കണ്ടുതൊഴുത് ഭക്തർ നിർവൃതിയടയുന്നു. തുടർന്ന് ഗണപതിയെയും ദക്ഷിണാമൂർത്തിയെയും വണങ്ങി പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയാക്കുന്ന ഭക്തർക്ക് മേൽശാന്തിയുടെ വക വിഷുക്കൈനീട്ടവുമുണ്ടാകും. തുടർന്ന് വിശേഷാൽ അഭിഷേകങ്ങളും കാവടിയാട്ടവും പതിവാണ്. അന്നുതന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ മുളയിടൽ നടക്കുന്നതും. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ പതിനാറ് ഓട്ടുപാത്രങ്ങളിൽ പുറ്റുമണ്ണും മണലും ചാണകപ്പൊടിയും നിറച്ച് അവയിൽ നവധാന്യങ്ങൾ കുഴിച്ചിടുന്നതാണ് ചടങ്ങ്. ആറാട്ട് ദിവസമാകുമ്പോഴേയ്ക്കും ഇവ മുളച്ചിട്ടുണ്ടാകും. അന്ന് രാത്രി എട്ടുമണിയോടെ വൃശ്ചികലഗ്നത്തിൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉത്തുംഗമായ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരത്തിൽ, വാദ്യഘോഷങ്ങളുടെയും ഭക്തരുടെ നാമജപത്തിന്റെയും തുടരെത്തുടരെയുള്ള കതിനവെടികളുടെയും അകമ്പടിയോടെ തന്ത്രി കൊടിയേറ്റുന്നു. തുടർന്നുള്ള ദിവസങ്ങളിൽ ഹരിപ്പാട് ഉത്സവലഹരിയിൽ ആറാടും. വിശേഷാൽ പൂജകളും താന്ത്രികക്രിയകളും കലാപരിപാടികളുമൊക്കെയായി ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ ഉത്സവലഹരിയിലമരും. ==== ദിക്കുകൊടി സ്ഥാപിയ്ക്കലും വേലകളിയും ==== ഉത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം ദിവസം രാവിലെ ദിക്കുകൊടികൾ സ്ഥാപിയ്ക്കുന്ന ചടങ്ങുണ്ട്. ഉത്സവത്തിന്റെ നടത്തിപ്പ് ഭഗവാൻ പാർഷദന്മാരെ ഏല്പിയ്ക്കുന്നു എന്ന സങ്കല്പത്തിലുള്ള ചടങ്ങാണിത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊടിമരത്തിൽ കയറ്റുന്ന കൊടി പട്ടിൽ തീർത്തതാണെങ്കിൽ ദിക്കുകൊടിയ്ക്കുള്ള കൊടികൾ സാധാരണ തുണിയിൽ തീർത്തതാണ്. കിഴക്കുഭാഗത്ത് ശൂരസേനൻ, തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് ഉഗ്രസേനൻ, തെക്കുഭാഗത്ത് ശിഖിസേനൻ, തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ജഗത്സേനൻ, പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് മഹാസേനൻ, വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ചണ്ഡസേനൻ, വടക്കുഭാഗത്ത് കൃതസേനൻ, വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് ക്രൂരസേനൻ എന്നിവരെയാണ് പാർഷദന്മാരായി കണക്കാക്കുന്നത്. ഇവരെ പ്രതിനിധീകരിച്ചാണ് ദിക്കുകൊടികൾ നാട്ടുന്നത്. ക്ഷേത്രം തന്ത്രിയുടെ വകയാണ് ഈ ചടങ്ങ് നടത്തുന്നത്. അന്നുമുതൽ എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെയും രാത്രിയും ശ്രീഭൂതബലിയുണ്ടാകും. സാധാരണ ദിവസങ്ങളിൽ നടക്കുന്ന ശീവേലിയുടെ വിസ്തരിച്ച രൂപമാണ് ശ്രീഭൂതബലി. [[മൃദംഗം]], [[മദ്ദളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളോട് രൂപസാദൃശ്യമുള്ള ''[[മരം (വാദ്യോപകരണം)|മരം]]'' എന്ന വാദ്യത്തിൽ പാണികൊട്ടിയാണ് ഈ സമയം ബലിതൂകുന്നത്. അന്നുമുതൽ തന്നെ ക്ഷേത്രത്തിൽ മുടങ്ങാതെ വേലകളിയുണ്ടാകും. തിരുവിതാംകൂറിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഉത്സവക്കാലത്ത് നടത്തിവരുന്ന പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു അനുഷ്ഠാനകലയാണ് വേലകളി. ഒമ്പതാം ദിവസം വരെ ഇത് തുടരും. പ്രത്യേകതരത്തിലുള്ള വേഷവിധാനങ്ങളോടെ, കൈകളിൽ വാളും പരിചയും പിടിച്ച്, പ്രത്യേകതാളത്തിൽ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. മതിൽക്കെട്ടിന് പുറത്ത് തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള കുളത്തിന്റെ കരയിലാണ് ഇത് നടക്കുന്നത്. തന്മൂലം ഈ കുളം, 'വേലകുളം' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. കളിക്കാർ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്ന സമയത്ത് ക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ ഇവരുടെ പ്രതിബിംബങ്ങൾ കാണാൻ സാധിയ്ക്കും. കൂടാതെ എല്ലാ ദിവസവും രാത്രി നാദസ്വരസേവയുമുണ്ടാകും. ഇതും തിരുവിതാംകൂർ ഭാഗത്ത് പതിവാണ്. ഈ രണ്ട് അവസരങ്ങളിലും എഴുന്നള്ളത്തിന് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്കൊപ്പം സഹോദരനായ അയ്യപ്പസ്വാമിയെയും എഴുന്നള്ളിയ്ക്കുന്നുണ്ടാകും. നാദസ്വരസേവ കഴിഞ്ഞാൽ കൊട്ടിപ്പാടിസേവയുമുണ്ടാകും. പ്രശസ്തരായ സോപാനസംഗീതകലാകാരന്മാർ ഇടയ്ക്ക കൊട്ടി അഷ്ടപദി പാടുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഇതുകഴിഞ്ഞാൽ അത്താഴപ്പൂജയും ശ്രീഭൂതബലിയും നടക്കുന്നു. ==== കീഴ്തൃക്കോവിൽ, തിരുവമ്പാടി കൊടിയേറ്റങ്ങൾ ==== ഉത്സവത്തിന്റെ മൂന്നാം ദിവസം രാത്രിയിലാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മൂലസ്ഥാനമായ കീഴ്തൃക്കോവിലിൽ കൊടികയറ്റുന്നത്. പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊടിയേറ്റത്തിന് നടക്കുന്ന എല്ലാ ചടങ്ങുകളും ഇതിനുമുണ്ടാകും. സ്ഥിരം കൊടിമരമില്ല എന്നത് മാത്രമാണ് വ്യത്യാസം. പകരം, അടയ്ക്കാമരത്തിന്റെ തടി കൊണ്ടുവന്ന് താത്കാലികമായ കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയാണ് പതിവ്. കീഴ്തൃക്കോവിലിൽ കൊടികയറിക്കഴിഞ്ഞാൽ ഇവിടെയുള്ള ബാലസുബ്രഹ്മണ്യനും പ്രധാനദേവന്നും അയ്യപ്പന്നുമൊപ്പം എഴുന്നള്ളത്തിൽ കൂടും. അഞ്ചാം ദിവസം രാത്രിയിൽ തിരുവമ്പാടിയിലും ഇതേ പോലെ കൊടിയേറ്റമുണ്ടാകും. തുടർന്ന് തിരുവമ്പാടിക്കണ്ണനും എഴുന്നള്ളത്തിലുണ്ടാകും. ഇതിനുശേഷമുള്ള എഴുന്നള്ളത്തുകൾ അതിമനോഹരമായ കാഴ്ചയാണ്. നാലു ദേവന്മാരും നാല് ആനകളുടെ പുറത്തേറി എഴുന്നള്ളുന്ന കാഴ്ച ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രത്യേകതകളിലൊന്നാണ്. ഉത്സവത്തിനിടയിലെ പ്രധാന ദിവസമായ ഒമ്പതാമുത്സവത്തിന്, സമീപക്ഷേത്രങ്ങളായ [[തൃപ്പക്കുടം മഹാദേവക്ഷേത്രം]], തിരുവിലഞ്ഞാൽ ദേവീക്ഷേത്രം, [[കന്യാട്ടുകുളങ്ങര ദേവീക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ദേവീദേവന്മാരും ഹരിപ്പാട്ടേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളാറുണ്ട്. ഇവരിൽ തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ ഹരിപ്പാട്ടപ്പന്റെ പിതാവും, തിരുവിലഞ്ഞാലമ്മ സഹോദരിയും കന്യാട്ടുകുളങ്ങരയമ്മ ഭാര്യയുമായാണ് സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നത്. ഈയവസരത്തിൽ ഇവർ ഏഴുപേരും ഒന്നിച്ചുള്ള എഴുന്നള്ളത്ത് അതിമനോഹരമാണ്. ==== ഒമ്പതാം ഉത്സവം ==== ചിത്തിര ഉത്സവത്തിലെ ഏറ്റവും വിശേഷപ്പെട്ട ദിവസമാണ് ഒമ്പതാം ദിവസം. അന്ന് രാത്രിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ ദേവസംഗമം നടക്കുന്നത് എന്നതാണ് ഈ ദിവസത്തിന് ഏറ്റവുമധികം പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചത്. ഇതിന് മുന്നോടിയായി രാവിലെ വിശേഷപ്പെട്ട ശ്രീഭൂതബലിയുണ്ടാകും. അതിനുശേഷം ഉത്സവബലി. നവരത്നങ്ങൾ പതിച്ച അതിവിശിഷ്ടമായ സ്വർണ്ണക്കോലമാണ് വേലായുധസ്വാമിയുടെ അന്നത്തെ എഴുന്നള്ളിപ്പിന് ഉപയോഗിയ്ക്കുന്നത്. ഇത് അലങ്കരിച്ചുവയ്ക്കാൻ ഏറെ മണിക്കൂറുകളെടുക്കും. സന്ധ്യയ്ക്കുള്ള വേലയ്ക്കും സേവകൾക്കും തുടർന്നുള്ള പള്ളിവേട്ടയ്ക്കും ഉപയോഗിയ്ക്കുന്ന ഈ കോലം (തിരുവിതാംകൂറിൽ ചട്ടം എന്നറിയപ്പെടുന്നു) പിറ്റേന്ന് പുലർച്ചെ മാത്രമേ തിരിച്ചെഴുന്നള്ളിയ്ക്കുകയുള്ളൂ. ക്ഷേത്രത്തിലെ കൈസ്ഥാനികരായ [[മൂത്തത്|മൂത്തതുമാരാണ്]] ഈ ചടങ്ങുകൾക്കെല്ലാം നേതൃത്വം നൽകുന്നത്. രാത്രി പത്തുമണിയോടെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ വലിയ കാണിയ്ക്ക ചടങ്ങ് തുടങ്ങുന്നത്. ക്ഷേത്രഗോപുരത്തിന് പുറത്തുള്ള ആനക്കൊട്ടിലിൽ എഴുന്നള്ളിപ്പെത്തുമ്പോൾ വേലായുധസ്വാമിയുടെ മുന്നിൽ സ്വർണ്ണക്കുംഭം വയ്ക്കുന്നു. ഇതിൽ ഭക്തർ ഓരോരുത്തരായി തങ്ങൾക്ക് ഇഷ്ടമുള്ള സംഖ്യ കാണിയ്ക്ക് വച്ചുതൊഴുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഈ സമയത്തെ ദർശനം സർവാഭീഷ്ടസിദ്ധിയ്ക്ക് ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഈ ചടങ്ങിനുശേഷമാണ് ''വരവ്'' എന്ന ചടങ്ങ് നടക്കുന്നത്. ഭഗവാന്റെ പിതാവായ തൃപ്പക്കുടത്തപ്പനും, സഹോദരിയായ തിരുവിലഞ്ഞാലമ്മയും, ഭാര്യയായ കന്യാട്ടുകുളങ്ങരയമ്മയും ഭഗവാനെ കാണാൻ വരുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. മൂവരും തങ്ങളുടേതായ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് വാദ്യമേളങ്ങളോടെ പുറപ്പെട്ടുവരികയും ഹരിപ്പാട് കിഴക്കേ നടയിലുള്ള [[നഗരിയിൽ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|നഗരിയിൽ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിൽ]] വച്ച് സംഗമിയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഹരിപ്പാട് മതിലകത്ത് ഇവർ എത്തിച്ചേരുന്ന സമയത്ത് മൂവരെയും സ്വീകരിയ്ക്കാൻ വേലായുധസ്വാമി, കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പന്നും ശാസ്താവിനും ശ്രീകൃഷ്ണന്നുമൊപ്പം എഴുന്നള്ളിവരുന്നു. പിന്നീട് ഏഴുദേവതകളും ഒരുമിച്ചുള്ള അതിവിശേഷമായ എഴുന്നള്ളിപ്പാണ്. സാധാരണയായി എട്ടുപ്രദക്ഷിണങ്ങളാണ് എഴുന്നള്ളിപ്പിനുണ്ടാകാറുള്ളതെങ്കിൽ ഈ സമയത്ത് ഒരെണ്ണം കൂടുതലുണ്ടാകും. ഈ സമയത്ത് ഇടയ്ക്കയും നാദസ്വരവും ഉപയോഗിച്ചുള്ള സവിശേഷമായ വാദ്യപ്രയോഗമാണുണ്ടാകുക. [[ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ]] നിത്യവുമുള്ള അത്താഴശീവേലിയ്ക്ക് നടക്കുന്ന അതേ മാതൃകയിലാണ് ഇവിടെയും ഇടയ്ക്ക പ്രദക്ഷിണം നടക്കുന്നത്. ഒമ്പത് പ്രദക്ഷിണങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ് എഴുന്നള്ളിപ്പ് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ എല്ലാ ദേവതകളും വേലായുധസ്വാമിയോട് യാത്ര പറയുകയാണ്. ആദ്യം കന്യാട്ടുകുളങ്ങരയമ്മയും, പിന്നീട് തിരുവിലഞ്ഞാലമ്മയും യാത്രപറഞ്ഞുപോകുന്നു. തുടർന്ന് തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ യാത്രാനുമതി ചോദിയ്ക്കുമെങ്കിലും പിതൃസ്നേഹം കാരണം വേലായുധസ്വാമി അദ്ദേഹത്തെ മടക്കിയയയ്ക്കുന്നില്ല. ഒരുദിവസം തന്റെ കൂടെ താമസിച്ചശേഷം യാത്രപോയാൽ മതി എന്നാണ് സ്വാമിയുടെ അഭ്യർത്ഥന. ഇതനുസരിച്ച് തൃപ്പക്കുടത്തപ്പനെ ശ്രീകോവിലിനകത്തേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോകുന്നു. പിറ്റേദിവസം രാവിലെ ശീവേലിയ്ക്കുശേഷം മാത്രമാണ് തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ തിരിച്ചുപോകുന്നത്. ഇതേ സമയം മറ്റുള്ള ദേവന്മാരും തങ്ങളുടേതായ സ്ഥാനങ്ങളിലേയ്ക്ക് മടങ്ങിപ്പോകുന്നു. ===== പള്ളിവേട്ട ===== വലിയ വിളക്കിനുശേഷമാണ് ഹരിപ്പാട്ടപ്പന്റെ പള്ളിവേട്ട എഴുന്നള്ളിപ്പ് നടക്കുന്നത്. പാണികൊട്ടി വിളക്ക് അവസാനിപ്പിച്ചശേഷം വാദ്യമേളങ്ങളൊന്നുമില്ലാതെ ആനപ്പുറത്ത് കയറിയാണ് പള്ളിവേട്ടയ്ക്ക് ഭഗവാൻ പുറപ്പെടുന്നത്. ഹരിപ്പാടിൽ നിന്ന് രണ്ട് കിലോമീറ്റർ വടക്കുകിഴക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മാങ്കാംകുളങ്ങര ദേവീക്ഷേത്രത്തിലാണ് പള്ളിവേട്ട. ഈ സമയത്ത് കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പൻ മാത്രമേ ഹരിപ്പാട്ടന്നൊപ്പമുണ്ടാകൂ. മാങ്കാംകുളങ്ങര ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുമ്പോൾ തന്ത്രിയുടെ വകയായി വിശേഷാൽ ബലിതൂകലുണ്ട്. അതിനുശേഷമാണ് പള്ളിവേട്ട ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുന്നത്. ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് പ്രത്യേകം തയ്യാറാക്കിയ ഒരു കിടങ്ങിൽ അമ്പെയ്തുവീഴ്ത്തുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. സമുദായത്തിൽ കുറുപ്പാണ് ഭഗവദ്പ്രതിനിധിയായി അമ്പെയ്യുന്നത്. കിടങ്ങുകൾ മുറിച്ചശേഷം എല്ലാ വാദ്യമേളങ്ങളുടെയും അകമ്പടിയോടെ വേലായുധസ്വാമി തിരിച്ച് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളുന്നു. എഴുന്നള്ളിപ്പ് ക്ഷേത്രമതിലകത്തെത്തിയ ഉടനെത്തന്നെ ഭഗവാന്റെ പള്ളിക്കുറുപ്പിനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ടാകും. ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലുള്ള നമസ്കാരമണ്ഡപത്തിൽ പ്രത്യേകം തയ്യാറാക്കിയ കട്ടിലിലാണ് പള്ളിക്കുറുപ്പ് നടക്കുക. ഇതിനുമുന്നോടിയായി മണ്ഡപത്തിൽ ശയ്യാപദ്മം വരച്ചുവയ്ക്കുകയും, പട്ടുമെത്തയും തലയിണയും വച്ച് കട്ടിൽ അലങ്കരിയ്ക്കുകയും നവധാന്യങ്ങൾ ചുറ്റും നിരത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇവയ്ക്ക് നടുവിലാണ് വേലായുധസ്വാമിയുടെ പള്ളിയുറക്കം. തെക്കുവടക്കായാണ് ഭഗവാനെ കിടത്തുന്നത്. ഈ സമയം ക്ഷേത്രനഗരം പൂർണ്ണമായും നിശ്ശബ്ദമാകുന്നു. സ്ഥിരം അടിയ്ക്കുന്ന നാഴികമണിയുടെ ശബ്ദം പോലുമില്ലാത്ത അന്തരീക്ഷത്തിൽ ഭഗവാൻ പള്ളിയുറങ്ങുന്നു. ഈ സമയം തന്നെ ക്ഷേത്രം ശാന്തിക്കാർ, പിറ്റേന്ന് ഭഗവാന് കണികാണുന്നതിനുള്ള വസ്തുക്കൾ ഒരുക്കുന്ന തിരക്കിലായിരിയ്ക്കും. ഇക്കൂട്ടത്തിൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ നടയ്ക്കിരുത്തിയ ഒരു [[പശു|പശുവുമുണ്ടാകും]]. ==== ആറാട്ട് ==== പത്താം ദിവസമാണ് ക്ഷേത്രോത്സവത്തിന് സമാപനം കുറിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ആറാട്ട് നടക്കുന്നത്. പള്ളിവേട്ട കഴിഞ്ഞ് ക്ഷീണിതനായ ഭഗവാൻ രാവിലെ ഏറെ വൈകിയാണ് പള്ളിയുണരുന്നത്. പശുക്കുട്ടിയുടെ കരച്ചിൽ കേട്ടാണ് ഭഗവാന്റെ പള്ളിയുണരൽ. അന്ന് ഭഗവാന് കണികാണാനായി [[അഷ്ടമംഗല്യം]] ഒരുക്കിവച്ചിട്ടുണ്ടാകും. ഇവയെല്ലാം കണികണ്ടുവരുന്ന ഭഗവാന് അന്നത്തെ ആദ്യത്തെ ഇരിപ്പിടം ഒരുക്കുന്നത് തിടപ്പള്ളിയ്ക്കടുത്താണ്. അവിടെ പത്മമിട്ടശേഷം പീഠം ഇറക്കിവച്ചശേഷമാണ് അഭിഷേകാദിക്രിയകൾ നടത്തുന്നത്. അഭിഷേകം കഴിഞ്ഞ് [[ദശപുഷ്പങ്ങൾ]] ചാർത്തി, ചന്ദനം തൊടിയിച്ച്, അഞ്ജനം കൊണ്ട് കണ്ണെഴുതിവച്ചശേഷമാണ് അന്നത്തെ ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുന്നത്. അതിനുശേഷം തിരിച്ച് ശ്രീകോവിലിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളിപ്പ്. രാവിലെയുള്ള അല്പസമയം തൃപ്പക്കുടത്തപ്പനെയും വേലായുധസ്വാമിയെയും ഒരുമിച്ച് ദർശിയ്ക്കാനുള്ള അപൂർവ്വ മുഹൂർത്തമാണ്. ശീവേലിയ്ക്കുശേഷം തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ മകനോട് യാത്രപറഞ്ഞ് തിരിച്ചുപോകുന്നു. അതിനുശേഷം തന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ''യാത്രാഹോമം'' എന്നൊരു ചടങ്ങുണ്ട്. ആറാട്ടിന് മുന്നോടിയായി യാത്രയ്ക്കുള്ള അനുമതി ചോദിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. അതിനുശേഷം ആറാട്ടിനുള്ള പുറപ്പാടാണ്. വാദ്യമേളങ്ങളോടെ ക്ഷേത്രത്തിനുചുറ്റും ഒമ്പത് പ്രദക്ഷിണങ്ങളാണ് ഇതിനുണ്ടാകുന്നത്. അവസാന പ്രദക്ഷിണത്തിൽ ആറാട്ടിനുള്ള പുറപ്പാടാകും. അതിന് മുന്നോടിയായി കൊടിമരച്ചുവട്ടിൽ ആനയെ കൊണ്ടുവന്നിരുത്തി വാഹനപൂജ നടത്തുന്ന പതിവുണ്ട്. ഈ സമയത്ത് കാണിയ്ക്ക സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതും ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഇതിനുശേഷം ആറാട്ടിന് പുറപ്പെടുന്ന വിവരം ദ്വാരപാലകരെ ധരിപ്പിയ്ക്കുന്ന അപൂർവ്വ ചടങ്ങും ഇവിടെ കാണാം. ഇതൊക്കെ കഴിഞ്ഞ് കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പന്റെയും തിരുവമ്പാടിക്കണ്ണന്റെയും അകമ്പടിയോടെ വേലായുധസ്വാമി ആറാട്ടിന് പുറപ്പെടുന്നു. കരുവാറ്റയിലെ കരുവാറ്റക്കുളങ്ങര ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രക്കുളത്തിലാണ് ആറാട്ട്. ഏകദേശം മൂന്ന് മണിക്കൂറെടുക്കും എഴുന്നള്ളിപ്പ് കരുവാറ്റക്കുളങ്ങരയിലെത്താൻ. ക്ഷേത്രക്കുളത്തിലെത്തുമ്പോൾ കുളക്കടവിൽ വച്ച് തന്ത്രി സപ്തപുണ്യനദികളെയും തീർത്ഥത്തിലേയ്ക്ക് ആവാഹിയ്ക്കുന്നു. അതിനുശേഷം ഇളനീരും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയുമടക്കമുള്ള ദ്രവ്യങ്ങൾ കൊണ്ട് തിടമ്പിൽ അഭിഷേകം ചെയ്തശേഷം തന്ത്രിയും മേൽശാന്തിയും കീഴ്ശാന്തിമാരും മൂന്നുതവണ മുങ്ങിനിവരുന്നു. ഇതിനുശേഷം വീണ്ടും വിഗ്രഹം കരയിലെത്തിച്ച് അഭിഷേകം നടത്തി വീണ്ടും മൂന്നുവട്ടം കൂടി മുങ്ങിനിവരലുണ്ട്. നിരവധി ഭക്തരും ഈ സമയത്ത് ഭഗവാനോടൊപ്പം മുങ്ങിനിവരും. തുടർന്ന് വസ്ത്രം മാറി തിരിച്ചെഴുന്നള്ളത്ത് തുടങ്ങുമ്പോൾ ഭക്തർ നിറപറയും നിലവിളക്കും വച്ച് ഭഗവാനെ സ്വീകരിയ്ക്കുന്നു. എഴുന്നള്ളത്തിനിടയിൽ ഹരിപ്പാട്ടെ പ്രസിദ്ധ നാടുവാഴികുടുംബമായ ആമ്പക്കാട്ട് തറവാട്ടിലും സ്വീകരണമുണ്ട്. എങ്കിലും വേലായുധസ്വാമിയ്ക്ക് എവിടെയും ഇറക്കിപ്പൂജയില്ല. പറനിറയ്ക്കാനായി സ്വാമി വീടുകളിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളാറുമില്ല. ഇത് ഇവിടത്തെ വലിയൊരു പ്രത്യേകതയാണ്. ആറാട്ടെഴുന്നള്ളിപ്പ് തിരിച്ച് ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിക്കഴിഞ്ഞാൽ വേലായുധസ്വാമിയും കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പനും തിരുവമ്പാടിക്കണ്ണനും കൂടി ക്ഷേത്രത്തിന് ഏഴുപ്രാവശ്യം വലം വയ്ക്കും. അതിനുശേഷം ആദ്യം ദിക്കുകൊടികളും പിന്നീട് കീഴ്തൃക്കോവിലിലെയും തിരുവമ്പാടിയിലെയും കൊടികളും അവസാനം പ്രധാന കൊടിയും ഇറക്കുന്നതോടെ ചിത്തിര ഉത്സവം പരിസമാപ്തിയിലെത്തുന്നു. === ആവണി (ചിങ്ങം) ഉത്സവം === ചിങ്ങമാസത്തിൽ അത്തം നാളിൽ കൊടികയറി തിരുവോണം നാളിൽ ആറാട്ടായി നടത്തപ്പെടുന്ന പത്തുദിവസത്തെ ഉത്സവമാണ് മറ്റൊരു കൊടിയേറ്റുത്സവം. ഇതും അങ്കുരാദിമുറയ്ക്ക് നടക്കുന്ന ഉത്സവമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ മൂർത്തിയെ മഹാവിഷ്ണുവായി സങ്കല്പിച്ച് നടത്തുന്ന ഈ ഉത്സവവും അതിവിശേഷമാണ്. തമിഴ് കലണ്ടറിലെ ആവണിമാസം മലയാളവർഷത്തിലെ ചിങ്ങമാസത്തിന് തുല്യമായതിനാലാണ് ഇത് 'ആവണി ഉത്സവം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ചിത്തിര ഉത്സവത്തിലെപ്പോലെ അതിവിശേഷമായ വാദ്യമേളങ്ങളോടുകൂടിയ എഴുന്നള്ളിപ്പുകളും കലാപരിപാടികളുമൊന്നും ഈ ഉത്സവത്തിനില്ലെങ്കിലും ബാക്കിയെല്ലാ ചടങ്ങുകളും ഇതിനും നടത്താറുണ്ട്. മാത്രവുമല്ല, ചിത്തിര ഉത്സവത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇതിന്റെ കൊടിയേറ്റം നടക്കുന്നത് പകൽ സമയത്താണ്. തുടർന്നുള്ള പത്തുദിവസങ്ങളിൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ വിവിധ വലുപ്പങ്ങളിലും ഭാവങ്ങളിലും പൂക്കളങ്ങളിടുന്നു. ഇതാണ് ഈ ഉത്സവക്കാലത്തെ പ്രധാന ആകർഷണം. ഈ ഉത്സവത്തിന് പള്ളിവേട്ട നടക്കുന്നത് പടിഞ്ഞാറേ നടയിലെ ആൽത്തറയിലും ആറാട്ട് നടക്കുന്നത് കിഴക്കേ നടയിലെ നഗരി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രക്കുളത്തിലുമാണ്. അവസാനത്തെ രണ്ട് ദിവസങ്ങളിൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്നവർക്ക് വിശേഷാൽ ഓണസദ്യയും പതിവുണ്ടാകാറുണ്ട്. === മാർകഴി (ധനു) ഉത്സവം === ധനുമാസത്തിൽ ചതയം നാളിൽ കൊടികയറി തിരുവാതിര നാളിൽ ആറാട്ടായി നടത്തപ്പെടുന്ന പത്തുദിവസത്തെ ഉത്സവമാണ് മറ്റൊരു കൊടിയേറ്റുത്സവം. ഇത് ധ്വജാദിമുറയ്ക്കാണ് നടത്തപ്പെടുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിലെ മൂർത്തിയെ പരമശിവനായി സങ്കല്പിച്ചാണ് ഈ ഉത്സവം നടത്തപ്പെടുന്നത്. തമിഴ് കലണ്ടറിലെ മാർകഴിമാസം മലയാളവർഷത്തിലെ ധനുമാസത്തിന് തുല്യമായതിനാലാണ് ഇത് 'മാർകഴി ഉത്സവം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ആവണി ഉത്സവം പോലെ ഇതിനും വാദ്യമേളങ്ങളോടെയുള്ള എഴുന്നള്ളിപ്പുകളും കലാപരിപാടികളും പതിവില്ല. അതുകൂടാതെ ദിക്കുകൊടി സ്ഥാപിയ്ക്കൽ, മുളപൂജ തുടങ്ങിയവയും ഈ ഉത്സവത്തിനുണ്ടാകില്ല. എന്നാൽ ശ്രീഭൂതബലി ഇതിനുമുണ്ടാകും. മൂന്ന് കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങളിൽ ഏറ്റവും കുറവ് ചടങ്ങുകളുള്ളതും തന്മൂലം ഏറ്റവും പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞതുമായ ഉത്സവമാണിത്. ഈ ഉത്സവത്തിനും കൊടിയേറ്റം പകൽ സമയത്താണ്. ഇതിന്റെ പള്ളിവേട്ട നടക്കുന്നതും പടിഞ്ഞാറേ നടയിലെ ആൽത്തറയിലാണ്. എന്നാൽ, ആറാട്ട് നടക്കുന്നത് ക്ഷേത്രക്കുളമായ പെരുംകുളത്തിലാണ്. === തൈപ്പൂയം === [[മകരം|മകരമാസത്തിലെ]] [[പൂയം]] നക്ഷത്രദിവസമാണ് തൈപ്പൂയം ആചരിച്ചുവരുന്നത്. സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ ജന്മദിനമാണെന്നും അല്ല വിവാഹദിവസമാണെന്നും അതുമല്ല, അമ്മയായ ശ്രീപാർവ്വതി ഭഗവാന് വേൽ സമ്മാനിച്ച ദിവസമാണെന്നുമെല്ലാം ഈ ദിവസവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പറഞ്ഞുകേൾക്കുന്നുണ്ട്. എന്തായാലും സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രങ്ങളിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ആഘോഷദിവസമാണിത്. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ തൈപ്പൂയത്തിന് വളരെയധികം പ്രാധാന്യമുണ്ട്. അന്നേ ദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും കാവടിയാട്ടവും നടത്തപ്പെടുന്നു. രാവിലെ നടതുറക്കുന്ന സമയം മുതൽ കാവടികളുമായി ഭക്തജനങ്ങൾ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് എത്തിച്ചേരുന്നു. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാവടികൾ എത്തിച്ചേരുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഹരിപ്പാട്. എന്നാൽ, തൃശ്ശൂർ ഭാഗങ്ങളിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ കാണുന്നതുപോലെ ഭീമാകാരമായ അമ്പലക്കാവടികളും പൂക്കാവടികളും ഇവിടെ കാണാൻ കഴിയില്ല. ലാളിത്യം നിറഞ്ഞ വളഞ്ഞ പീലിക്കാവടികളാണ് ഇവിടെ കാണാൻ സാധിയ്ക്കുക. മാത്രവുമല്ല, ഇവിടെ കാവടിയാട്ടം എന്ന വാക്കുകൊണ്ട് ഉദ്ദേശിയ്ക്കുന്നത് കാവടികൾ കയ്യിലേന്തി ആടുന്നതിനെക്കാൾ അവയിൽ അഭിഷേകദ്രവ്യങ്ങൾ പ്രദക്ഷിണമായി കൊണ്ടുവന്ന് അവയിലെ ദ്രവ്യം ഉപയോഗിച്ച് ഭഗവാന് അഭിഷേകം നടത്തുന്നതാണ്. കാവടിയാട്ടം കൂടാതെ ശൂലം കുത്തുന്നതും അന്നേ ദിവസം പ്രധാനപ്പെട്ട ചടങ്ങാണ്. അന്ന് രാത്രി നടയടയ്ക്കില്ല. പകരം തുടർച്ചയായി പൂജകളും കാവടിയാട്ടവും അഭിഷേകവുമുണ്ടാകും. === സ്കന്ദഷഷ്ഠി === [[തുലാം|തുലാമാസത്തിലെ]] വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ ഷഷ്ഠി ദിവസമാണ് സ്കന്ദഷഷ്ഠിയായി ആചരിച്ചുവരുന്നത്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി, അസുരരാജാവായ [[ശൂരപദ്മൻ|ശൂരപദ്മനെ]] വധിച്ച ദിവസമാണ് ഇത്. രാജ്യമെമ്പാടുമുള്ള സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഇത് അതിവിശേഷമാണ്. [[തമിഴ്നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച് ശൂരസംഹാരത്തിന്റെ പ്രതീകാത്മക പ്രകടനം അരങ്ങേറാറുണ്ട്. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിലും സ്കന്ദഷഷ്ഠി അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. അന്നേദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ വിശേഷപ്പെട്ട പൂജകളും കലാപരിപാടികളുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. സാധാരണയിലധികം സമയം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന പൂജാക്രമങ്ങളാണ് ഈ സമയത്തുണ്ടാകുക. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ചും കാവടിയാട്ടവും അഖണ്ഡമായ അഭിഷേകങ്ങളുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. രാവിലെ ശ്രീഭൂതബലിയും അത്താഴശീവേലിയ്ക്ക് മയിൽപ്പുറത്തേറ്റിയുള്ള വിശേഷാൽ എഴുന്നള്ളിപ്പും ഈ ദിവസത്തെ പ്രത്യേകതകളിൽ പെടുന്നു. സ്കന്ദഷഷ്ഠി കൂടാതെ വൃശ്ചികമാസത്തിൽ വരുന്ന കുമാരഷഷ്ഠിയും ഇത്തരത്തിൽ അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. === തൃക്കാർത്തിക === വൃശ്ചികമാസത്തിലെ കാർത്തിക നക്ഷത്രദിവസമാണ് തൃക്കാർത്തിക ആചരിച്ചുവരുന്നത്. ഒരേ സമയം ദുർഗ്ഗാദേവിയ്ക്കും സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്കും വിശേഷമായ ദിവസമാണിത്. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഈ ദിവസം അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ ആദ്യപ്രതിഷ്ഠാദിനം എന്ന നിലയിലാണ് ഇവിടെ തൃക്കാർത്തിക ആചരിയ്ക്കുന്നത്. അന്നേ ദിവസം രാവിലെ വിശേഷാൽ അഷ്ടാഭിഷേകവും (എള്ളെണ്ണ, നെയ്യ്, പാൽ, തേൻ, ശർക്കര, ഇളനീർ, പനിനീർ, കരിമ്പിൻനീർ എന്നീ എട്ട് ദ്രവ്യങ്ങൾ കൊണ്ടുള്ള അഭിഷേകമാണ് അഷ്ടാഭിഷേകം) ദേവസ്വം വക വിശേഷാൽ ഉദയാസ്തമനപൂജയും ശ്രീഭൂതബലിയും ഈ ദിവസത്തെ പ്രധാന പരിപാടികളിൽ പെടും. ഉച്ചപ്പൂജയ്ക്ക് അതിവിശേഷമായ കളഭാഭിഷേകവും പതിവുണ്ട്. എന്നാൽ, ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചടങ്ങ് നടക്കുന്നത് വൈകുന്നേരമാണ്. രത്നങ്ങൾ പതിപ്പിച്ച അതിവിശേഷപ്പെട്ട മയിൽ വാഹനത്തിൽ, സ്വർണ്ണനിർമ്മിതമായ തിടമ്പുമായി വേലായുധസ്വാമി എഴുന്നള്ളുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ദീപാരാധനയോടനുബന്ധിച്ചാണ് ഈ എഴുന്നള്ളത്ത് നടക്കുക. സർവ്വാഭരണവിഭൂഷിതനായി, ചക്രവർത്തിതുല്യനായി എഴുന്നള്ളിവരുന്ന വേലായുധസ്വാമിയെ ഭക്തർ കാർത്തികദീപം തെളിയിച്ച് സ്വീകരിയ്ക്കുന്നു. നാലമ്പലത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള വിളക്കുമാടങ്ങൾക്കൊപ്പം നിരവധി ചിരാതുകളും ഈ സമയം ക്ഷേത്രത്തിൽ തെളിയിയ്ക്കുന്നുണ്ടാകും. ഇതിനുശേഷം രാത്രി എട്ടുപ്രദക്ഷിണത്തോടുകൂടിയ വിശേഷാൽ ശീവേലിയും ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടാകും. ധാരാളം കലാപരിപാടികളും ഈയവസരത്തിൽ ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടാകാറുണ്ട്. == വഴിപാടുകൾ == ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞപായസവും തുലാപായസവും പഞ്ചാമൃതവുമാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. കൂടാതെ അഭിഷേകവും നാരങ്ങാമാല ചാർത്തലും പ്രധാനമാണ്. == ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാനുള്ള വഴി == ഹരിപ്പാട് ബസ് സ്റ്റാൻഡിൽ നിന്ന് ([[ദേശീയപാത 66 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 66-ലുള്ള പ്രധാന ബസ് സ്റ്റാൻഡ്) ഒന്നര കിലോമീറ്റർ വടക്കുപടിഞ്ഞാറ്മാഉറിയാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഹരിപ്പാട്‌ റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനിൽ നിന്നും ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് എത്താൻ ഒന്നര കിലോമീറ്റർ മാത്രമേയുള്ളൂ. [[കൊച്ചി അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം|കൊച്ചി അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളത്തിൽ]] നിന്ന് 115 കിലോമീറ്ററും, [[തിരുവനന്തപുരം അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം|തിരുവനന്തപുരം അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളത്തിൽ]] നിന്ന് 125 കിലോമീറ്ററുമാണ് ഇവിടേയ്ക്കുള്ള ദൂരം. == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Haripad Sree Subrahmanya Swamy temple}} *{{Official|http://www.haripadsubrahmanyaswamytemple.com/}} # http://www.zonkerala.com/gallery/temples/haripad-subrahmanyaswami-temple/ # http://www.zonkerala.com/travel/haripad-subrahmanya-swami-temple.htm {{Famous Hindu temples in Kerala}} {{Hindu-temple-stub}} [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രങ്ങൾ]] 4wek624tcq59c0hxy1ui4ejzbici9vf 4081066 4081065 2024-04-25T17:51:51Z Vishalsathyan19952099 57735 /* ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാനുള്ള വഴി */ wikitext text/x-wiki {{PU|Haripad Sree Subrahmanya Swamy Maha Temple}} {{Infobox Mandir |name = ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി മഹാക്ഷേത്രം |image = Haripad_Subrahmanya_swami_Temple.jpg |alt = |caption = ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം |pushpin_map = Kerala |map= Haripad.jpg |latd = 9 | latm = 17 | lats = 5 | latNS = N |longd= 76 | longm= 30 | longs = 5 | longEW = E |map_caption = ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്ഥാനം |mapsize = 40 |other_names = ''' ഹരിഗീതപുരം''' |devanagari = |sanskrit_transliteration = |tamil = |marathi = |bengali = |script_name = [[മലയാളം]] |script = |country = [[ഇന്ത്യ]] |state/province = [[കേരളം]] |district = [[ആലപ്പുഴ]] |locale = [[ഹരിപ്പാട്]] |primary_deity = [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ]] |important_festivals= ചിത്തിര ഉത്സവം <br /> മാർകഴി ഉത്സവം <br /> ആവണി ഉത്സവം <br />[[തൈപ്പൂയം]] <br />[[സ്കന്ദഷഷ്ഠി]] <br />[[തൃക്കാർത്തിക]] |architectural_styles= കേരളത്തിലെ പരമ്പരാഗത ശൈലിയിൽ |number_of_temples= |number_of_monuments= |inscriptions= |date_built= കൊല്ലവർഷം 944 |creator = ക്ഷേത്രം തീപിടിച്ചു കഴിഞ്ഞു,അന്നത്തെ നാടുവാന്ന തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവ് ശ്രീ[[മൂലം തിരുനാൾ]] ഇടവങ്കാട് ശില്പികളെ കൊണ്ട് ക്ഷേത്രം പുനസ്ഥാപിച്ചു. അതാണ് നിലവിൽ കാണുന്ന ക്ഷേത്രം. |main priest = തന്ത്രി സ്ഥാനം രണ്ട് ഇല്ലങ്ങൾക്ക്. കിഴക്കേ പുല്ലാംവഴി, പടിഞ്ഞാറെ പുല്ലാംവഴി ഇല്ലങ്ങൾ. |Website = }} [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] പുരാതന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] [[ഹരിപ്പാട്]] പട്ടണത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന '''ശ്രീസുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിമഹാക്ഷേത്രം'''. ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ ചതുർബാഹുവായ [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ|ശ്രീസുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി]]യാണ്. കൂടാതെ ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]] (രണ്ട് പ്രതിഷ്ഠകൾ), [[ദക്ഷിണാമൂർത്തി]] ([[ശിവൻ]]), [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ]] (ഗോശാലകൃഷ്ണസങ്കല്പം), [[അയ്യപ്പൻ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]], [[കുരുതികാമൻ]], [[പഞ്ചമി (ദേവി)|പഞ്ചമീദേവി]], [[യക്ഷി]]യമ്മ എന്നിവരും പ്രതിഷ്ഠകളായുണ്ട്. '''കേരള പഴനി''', '''തെക്കൻ പഴനി''' എന്നീ പേരുകളിൽ പുകഴ്പെറ്റ ഈ ക്ഷേത്രം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രമാണ്. പഴയ [[തിരുവിതാംകൂർ]] ദേശത്ത് മഹാക്ഷേത്രങ്ങളിൽ മഹാക്ഷേത്രങ്ങളായി അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഏഴ് ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്ന് ഇതാണ്. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹം, ശൈവ-[[വൈഷ്ണവമതം|വൈഷ്ണവ]] ഭാവങ്ങൾ ഒത്തിണങ്ങിയ പ്രതിഷ്ഠ, കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരം, മൂന്ന് കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ഒരുപാട് പ്രത്യേകതകളുള്ള ഈ ക്ഷേത്രം [[തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ്. [[മേടം]], [[ചിങ്ങം]], [[ധനു]] എന്നീ മാസങ്ങളിലായാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങൾ നടത്തുന്നത്. മേടമാസത്തിൽ [[വിഷു]]നാളിൽ കണികണ്ട് കൊടികയറി [[പത്താമുദയം]] ദിവസം ആറാട്ടോടുകൂടി സമാപിയ്ക്കുന്നതാണ് അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടത്. ചിങ്ങമാസത്തിൽ [[തിരുവോണം]] നാളിലും ധനുമാസത്തിൽ [[തിരുവാതിര]] നാളിലും ആറാട്ടോടുകൂടി സമാപിയ്ക്കുന്ന, പത്തുദിവസത്തെ ഉത്സവങ്ങളാണ്. ഇവ യഥാക്രമം സുബ്രഹ്മണ്യൻ, [[വിഷ്ണു]], ശിവൻ എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നു എന്നാണ് സങ്കല്പം. ഇത് മറ്റൊരു ക്ഷേത്രത്തിലുമില്ലാത്ത പ്രത്യേകതയാണ്. കൂടാതെ [[വൃശ്ചികം|വൃശ്ചികമാസത്തിലെ]] [[തൃക്കാർത്തിക]], [[മകരം|മകരമാസത്തിലെ]] [[തൈപ്പൂയം]], [[തുലാം|തുലാമാസത്തിലെ]] [[സ്കന്ദഷഷ്ഠി]] തുടങ്ങിയവയും അതിവിശേഷമാണ്. == ഐതിഹ്യം == ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠയായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ വിഗ്രഹം, [[ത്രേതായുഗം|ത്രേതായുഗത്തിൽ]] [[പരശുരാമൻ|പരശുരാമന്റെ]] പൂജയേറ്റുവാങ്ങിയതാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ദീർഘകാലം ഈ വിഗ്രഹം പൂജിച്ചുവന്ന അദ്ദേഹം, അതിനുശേഷം ഇത് [[കായംകുളം കായൽ|കായംകുളം കായലിൽ]] നിക്ഷേപിച്ചു. പിന്നീട് ഇപ്പോഴത്തെ ക്ഷേത്രത്തിൽ വിഗ്രഹം എത്തിച്ചേരാനുണ്ടായ ഒരു കഥയുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: പുരാതനകാലത്ത് '''കുമാരപുരം''' എന്നായിരുന്നു ഹരിപ്പാടിന്റെ പേര്. ഹരിപ്പാടിന്റെ പടിഞ്ഞാറുള്ള ചില സ്ഥലങ്ങൾ ഇന്നും [[കുമാരപുരം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കുമാരപുരം]] എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെയുള്ള പ്രധാന ക്ഷേത്രം, ഇന്നത്തെ ക്ഷേത്രത്തിന് തെക്കുകിഴക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ''കീഴ്തൃക്കോവിൽ'' ക്ഷേത്രമായിരുന്നു. ദ്വിബാഹുവായ ബാലസുബ്രഹ്മണ്യൻ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠയായ ഈ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപം ഒരു മഹാക്ഷേത്രം പണികഴിപ്പിയ്ക്കാനും, അവിടെ അയ്യപ്പസ്വാമിയെ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാനും കുമാരപുരത്തെ നാട്ടുപ്രമാണികൾ തീരുമാനിച്ചു. അതിനായി അവർ വിദഗ്ധരായ പണിക്കാരെ പല നാടുകളിൽ നിന്നും കൊണ്ടുവരികയും ക്ഷേത്രനിർമ്മാണം ആരംഭിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെ മാസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ അവിടെയൊരു മഹാക്ഷേത്രം ഉയർന്നുവന്നു. തുടർന്ന് പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കും മറ്റ് ചടങ്ങുകൾക്കുമായി നാട്ടുകാരായ ഭക്തജനങ്ങൾ ഒരുങ്ങി. അങ്ങനെയിരിയ്ക്കുന്ന സമയത്ത് ഒരു ദിവസം രാത്രി, കുമാരപുരത്തെ എല്ലാ പ്രമാണികൾക്കും ഒരേ സമയം ഒരു സ്വപ്നദർശനമുണ്ടായി. അതിദിവ്യനായ ഒരു സന്ന്യാസി തങ്ങളുടെ മുന്നിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് പുതിയ ക്ഷേത്രത്തിൽ അയ്യപ്പനെയല്ല, സുബ്രഹ്മണ്യനെയാണ് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടതെന്ന് അരുളിചെയ്യുന്നതായിട്ടായിരുന്നു സ്വപ്നദർശനം. ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാൻ ഏറ്റവും ഉചിതമായ ഒരു വിഗ്രഹം, കായംകുളം കായലിൽ ജലാധിവാസമേറ്റുകിടപ്പുണ്ടെന്നും, അത് ത്രേതായുഗത്തിൽ പരശുരാമന്റെ പൂജയേറ്റുവാങ്ങിയതാണെന്നും കായംകുളം കായലിൽ ഒരു പ്രത്യേക സ്ഥലത്തെത്തുമ്പോൾ ഒരു പ്രത്യേകഭാഗത്ത് നീർച്ചുഴികളും പുഷ്പങ്ങളും കാണാമെന്നും അവിടെ ഇറങ്ങി മുങ്ങിത്തപ്പിയാൽ വിഗ്രഹം കിട്ടുമെന്നും സന്ന്യാസി കൂട്ടിച്ചേർത്തു. അതനുസരിച്ച് പിറ്റേദിവസം തന്നെ പ്രമാണിമാർ ഒരുമിച്ച് കണ്ടല്ലൂരിലേയ്ക്ക് പുറപ്പെട്ടു. സ്വപ്നത്തിൽ പറഞ്ഞതുപോലെ ഒരു സ്ഥലത്ത് നീർച്ചുഴികളും പുഷ്പങ്ങളും വലംവയ്ക്കുന്നത് അവർക്ക് കാണാനിടയായി. അതനുസരിച്ച് അവർ തങ്ങളുടെ സഹായികളോട് പ്രസ്തുത സ്ഥലത്ത് മുങ്ങിത്തപ്പാൻ അറിയിയ്ക്കുകയും അതനുസരിച്ച് സഹായികൾ കായലിലിറങ്ങി മുങ്ങിത്തപ്പുകയും ചെയ്തു. അതിദിവ്യമായ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹവുമായാണ് അവർ പൊങ്ങിവന്നത്. വിഗ്രഹം കണ്ടെടുത്ത സ്ഥലത്തിന് അതുവഴി ''കണ്ടനല്ലൂർ'' എന്ന പേരുവരികയും പിന്നീട് ഇത് ലോപിച്ച് ''[[കണ്ടല്ലൂർ]]'' എന്നായി മാറുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന് പ്രമാണിമാരും സഹായികളും കൂടി വിഗ്രഹവും കൊണ്ട് ഘോഷയാത്രയായി കുമാരപുരത്തേയ്ക്ക് പുറപ്പെട്ടു. [[പമ്പാനദി|പമ്പാനദിയുടെ]] ഒരു കൈവഴിയായ പായിപ്പാട്ടാറ്റിലൂടെ മൂന്നോളം വള്ളങ്ങളിലായാണ് അവർ യാത്ര നടത്തിയത്. ഈ യാത്രയുടെ സ്മരണയ്ക്കായാണ് ഇന്നും ചിങ്ങമാസത്തിലെ [[ചതയം]] നാളിൽ പായിപ്പാട്ടാറ്റിൽ വള്ളംകളി നടത്തിവരുന്നത്. കുമാരപുരത്തെ ക്ഷേത്രത്തിൽ വിഗ്രഹം എത്തിയ്ക്കുന്നതിന് അല്പം മുമ്പ് ഒരു സ്ഥലത്ത് വിഗ്രഹം ഇറക്കിവച്ച് വിശ്രമിയ്ക്കാൻ തീരുമാനിയ്ക്കുകയും അതനുസരിച്ച് അര നാഴിക (12 മിനിറ്റ്) നേരം വിശ്രമിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതിനുശേഷം അവിടെയും ഒരു സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രം ഉയർന്നുവരികയുണ്ടായി. ഇന്ന് അത് '''അരനാഴിക ക്ഷേത്രം''' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. അതിനുശേഷം ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിച്ച വിഗ്രഹം, തുടർന്നുവന്ന വൃശ്ചികമാസത്തിലെ തൃക്കാർത്തിക ദിവസം ഉച്ചയ്ക്കുള്ള ശുഭമുഹൂർത്തത്തിൽ സകലവിധ താന്ത്രികച്ചടങ്ങുകളോടെയും പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. പ്രതിഷ്ഠാമുഹൂർത്തത്തോടടുത്ത സമയത്ത് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഒരു ദിവ്യപുരുഷൻ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടുവെന്നും അത് പരശുരാമൻ തന്നെയായിരുന്നെന്നും അദ്ദേഹമാണ് പ്രതിഷ്ഠാകർമ്മങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതെന്നും പറയപ്പെടുന്നു. അങ്ങനെ ശ്രീഹരിയുടെ, അഥവാ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ അവതാരമായ പരശുരാമന്റെ പാദം പതിഞ്ഞ സ്ഥലം, ഹരിപ്പാദപുരം എന്നും കാലാന്തരത്തിൽ ഹരിപ്പാടെന്നും അറിയപ്പെടാൻ തുടങ്ങി. ആദ്യം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാൻ വച്ചിരുന്ന അയ്യപ്പസ്വാമിയെ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉപദേവനാക്കി മാറ്റുകയും ചെയ്തു. ആദ്യപ്രതിഷ്ഠാദിനമായ തൃക്കാർത്തിക ഇന്നും ക്ഷേത്രത്തിൽ അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. == ക്ഷേത്രനിർമ്മിതി == === ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും === ==== ക്ഷേത്രപരിസരം ==== കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രമായ ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം ഹരിപ്പാട് നഗരത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്ത് ദേശീയപാതയിൽ നിന്ന് അര കിലോമീറ്റർ വടക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഹരിപ്പാട് പോലീസ് സ്റ്റേഷൻ, [[കാർത്തികപ്പള്ളി താലൂക്ക്]] ഓഫീസ്, [[ഹരിപ്പാട് നഗരസഭ|നഗരസഭാ]] കാര്യാലയം, ഗവ. സ്കൂൾ, വിവിധ കടകംബോളങ്ങൾ തുടങ്ങിയവ ക്ഷേത്രത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് നിൽക്കുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ദർശനം. എട്ടേക്കറോളം വിസ്തീർണ്ണമുള്ള അതിവിശാലമായ മതിലകമാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്. ക്ഷേത്രത്തിനുചുറ്റും വലിയ ആനപ്പള്ളമതിൽ പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. ഇതിന്റെ നാലുഭാഗത്തും ഗോപുരങ്ങളുണ്ടെങ്കിലും അവ അനാകർഷകങ്ങളാണ്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ധാടിമോടികൾക്ക് യോജിച്ചവയല്ല അവ. കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് അല്പദൂരം മാറി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പേരെഴുതിയ മനോഹരമായ പ്രവേശനകവാടം കാണാം. അത് 2015-ൽ പിച്ചള പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിയിരുന്നു. അത് കടന്ന് അല്പദൂരം സഞ്ചരിച്ചാൽ ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെത്താം. പതിവുപോലെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മുന്നിൽ [[അരയാൽ]] മരമുണ്ട്. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പുണ്യവൃക്ഷമായ അരയാലിന്റെ മുകളിൽ [[ബ്രഹ്മാവ്|ബ്രഹ്മാവും]] നടുക്ക് വിഷ്ണുവും അടിയിൽ ശിവനും കുടികൊള്ളുന്നു. അതായത്, അരയാൽ ത്രിമൂർത്തീസ്വരൂപമാകുന്നു. ദിവസവും രാവിലെ അരയാലിനെ ഏഴുവലം വയ്ക്കുന്നത് പുണ്യകരമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അരയാലിനടുത്തുതന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ ഗോപുരവും. താരതമ്യേന ചെറിയ ഗോപുരമാണിത്. ഒരു നിലയേയുള്ളൂ. എന്നാൽ, വലിയ ആനവാതിൽ ഈ ഗോപുരത്തിനുണ്ട്. മരംകൊണ്ടുതീർത്ത ആനവാതിൽ 2017-ൽ പിച്ചള പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശുകയുണ്ടായി. ഗോപുരത്തോടുചേർന്നുതന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്റ്റേജും. അടുത്ത് ക്ഷേത്രം വക ഒരു ഓഡിറ്റോറിയവുമുണ്ട്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെ കലാപരിപാടികൾ നടക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് സാമാന്യം വലുപ്പമുള്ള ഒരു കുളം കാണാം. '''വേലകുളം''' എന്നാണ് ഈ കുളം അറിയപ്പെടുന്നത്. തിരുവിതാംകൂർ പ്രദേശത്തെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഉത്സവക്കാലത്ത് നടത്തിവരുന്ന അനുഷ്ഠാനകലാരൂപമാണ് [[വേലകളി]]. അത് പല രൂപത്തിലും നടത്തിവരുന്നുണ്ട്. അവയിലൊന്നാണ് 'കുളത്തിൽ വേല'. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉത്സവക്കാലത്ത് കുളത്തിൽ വേല നടക്കുന്നത് തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള ഈ കുളത്തിലാണ്. അതുമൂലമാണ് ഇത് 'വേലകുളം' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്ക്, പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗങ്ങളിലെ വഴികൾ ദേശീയപാതയിലേയ്ക്കുള്ളതാണ്. വടക്കുഭാഗത്താണ് അതിവിശാലമായ പ്രധാനക്ഷേത്രക്കുളമുള്ളത്. 'പെരുംകുളം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ കുളം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ക്ഷേത്രക്കുളങ്ങളിലൊന്നാണ്. അഞ്ചേക്കറോളം വിസ്തീർണ്ണമുള്ള ഈ കുളത്തിൽ കുളിച്ചാണ് ശാന്തിക്കാരും ഭക്തരും ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തുന്നത്. പെരുംകുളത്തിന്റെ വടക്കേക്കരയിലാണ് ദേവസ്വം വക ആനത്താവളവും മറ്റുമുള്ളത്. തെക്കേക്കരയിൽ മറ്റൊരു അരയാൽമരം കാണാം. ഇതിനടുത്ത് ഒരു കൽമണ്ഡപമുണ്ട്. പണ്ട് [[തൃശ്ശൂർ]] [[നടുവിൽ മഠം]] സ്വാമിയാർ ക്ഷേത്രദർശനത്തിനെത്തുമ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് ഇരിയ്ക്കാൻ നിർമ്മിച്ചുകൊടുത്തതാണത്രേ ഇത്. ക്ഷേത്രകാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെടാൻ അവകാശമുള്ള ഏക വ്യക്തി നടുവിൽ മഠം സ്വാമിയാരാണ്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ അദ്ദേഹത്തിന് പൂജ നടത്താൻ പോലും അവകാശമുണ്ട്! കുളത്തിന്റെ കിഴക്കേക്കരയിൽ മറ്റൊരു ക്ഷേത്രമുണ്ട്. [[ഹനുമാൻ|ആഞ്ജനേയസ്വാമി]]യും [[നവഗ്രഹങ്ങൾ|നവഗ്രഹങ്ങളുമാണ്]] ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠകൾ. സപ്തചിരഞ്ജീവികളിലൊരാളായ ആഞ്ജനേയസ്വാമിയുടെ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള ക്ഷേത്രത്തിന് അധികം പഴക്കമില്ലെങ്കിലും ഹരിപ്പാട്ടെത്തുന്ന ഭക്തർ ഇവിടെ തൊഴാതെ പോകാറില്ല. പത്നീസമേതരായ നവഗ്രഹങ്ങളാണ് മറ്റൊരു പ്രത്യേകത. കേരളത്തിൽ പത്നീസമേതരായ നവഗ്രഹങ്ങളുള്ള ഏക ക്ഷേത്രമാണിത്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെയടുത്താണ് തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ ഹരിപ്പാട് ഗ്രൂപ്പ് ഓഫീസ്. ദേവസ്വം ബോർഡിനുകീഴിലുള്ള ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഗ്രൂപ്പുകളിലൊന്നാണ് ഹരിപ്പാട് ഗ്രൂപ്പ്. ==== കീഴ്തൃക്കോവിൽ ക്ഷേത്രം ==== ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെത്തുന്നതിന് തൊട്ടുമുമ്പ് വഴിയുടെ തെക്കുഭാഗത്ത് ഒരു ചെറിയ ക്ഷേത്രം കാണാം. ഇതാണ്, ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മൂലസ്ഥാനമായ '''കീഴ്തൃക്കോവിൽ'''. വളരെ ചെറിയൊരു ക്ഷേത്രമാണിത്. ശ്രീകോവിലും മണ്ഡപവും പ്രദക്ഷിണവഴിയും മാത്രമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ശ്രീകോവിൽ സാമാന്യം വലുതാണ്. രണ്ടുനിലകളോടുകൂടിയ ചതുരശ്രീകോവിലാണിത്. അതിമനോഹരമായ ചിത്രപ്പണികളോടും ശില്പവിദ്യയോടും കൂടിയ ഈ ശ്രീകോവിൽ ദ്വിബാഹുവായ ബാലസുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയാണ് കീഴ്തൃക്കോവിൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠ. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. ഏറെക്കാലം ജീർണ്ണാവസ്ഥയിലായിരുന്ന ക്ഷേത്രം 2015-ലാണ് നന്നാക്കിയത്. ഉത്സവക്കാലത്ത് ഇവിടെയും കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. മൂന്നാം ദിവസമാണ് ഇവിടെ കൊടിയേറ്റം. സ്ഥിരം കൊടിമരം ഇവിടെയില്ലാത്തതിനാൽ താൽക്കാലികമായി [[അടയ്ക്ക|അടയ്ക്കാമരത്തിന്റെ]] തടി കൊണ്ടുവന്ന് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയാണ് പതിവ്. ഇപ്പോൾ സ്ഥിരം കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ നടന്നുവരികയാണ്. കീഴ്തൃക്കോവിലിനടുത്തുള്ള ഒരു ആൽത്തറയിലാണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. [[നാഗരാജാവ്|നാഗരാജാവായ]] [[വാസുകി]], പരിവാരങ്ങളായ [[നാഗയക്ഷി]], [[നാഗചാമുണ്ഡി]], [[നാഗകന്യക]], [[ചിത്രകൂടം]] തുടങ്ങിയവർക്കൊപ്പം കുടികൊള്ളുന്നതാണ് ഇവിടത്തെ പ്രതിഷ്ഠ. എല്ലാമാസവും [[ആയില്യം]] നാളിൽ ഇവിടെ വിശേഷാൽ പൂജകളുണ്ടാകാറുണ്ട്; [[കന്നി]]മാസത്തിലെ ആയില്യം നാളിൽ [[സർപ്പബലി]]യും. ==== മതിലകം ==== കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിലൂടെ അകത്തുകടന്നാൽ ആദ്യമെത്തുന്നത് വലിയ ആനക്കൊട്ടിലിലാണ്. സാമാന്യം വലിപ്പമുള്ള ആനക്കൊട്ടിലാണിത്. [[ചോറൂൺ]], [[തുലാഭാരം]], [[ഭജന]] തുടങ്ങിയവ നടത്തുന്നത് ഈ ആനക്കൊട്ടിലിലാണ്. ആറാനകളെ എഴുന്നള്ളിച്ച് നിർത്താൻ സൗകര്യം ഇവിടെയുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലിന് തെക്കുഭാഗത്താണ് [[കൂത്തമ്പലം]] പണിതിരിയ്ക്കുന്നത്. [[തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രം]], [[കൂടൽമാണിക്യം ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിലെ കൂത്തമ്പലങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാൽ കേരളത്തിൽ ഇന്ന് നിലനിൽക്കുന്ന ഏറ്റവും വലിയ കൂത്തമ്പലമാണ് ഹരിപ്പാട്ടേത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ ഇവിടെ [[കൂത്ത്|കൂത്തും]] [[കൂടിയാട്ടം|കൂടിയാട്ടവും]] പതിവുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലും കൂത്തമ്പലവും ശില്പകലാവൈദഗ്ദ്ധ്യം കൊണ്ട് സമ്പന്നമാണ്. [[സ്കന്ദപുരാണം]], [[ഭാഗവതം|ശ്രീമദ് ഭാഗവതം]], [[രാമായണം]], [[മഹാഭാരതം]] തുടങ്ങിയ കൃതികളിൽ നിന്നുള്ള രംഗങ്ങൾ ഇവിടെ മനോഹരമായി ആവിഷ്കരിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. പതിനാറുകൈകളോടുകൂടിയ [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗാദേവി]], ആറുമുഖങ്ങളോടുകൂടിയ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി, ശ്രീകൃഷ്ണലീലകൾ, ഹനുമാൻ ലങ്കയിലേയ്ക്ക് ചാടുന്നത് എന്നിവ സവിശേഷപ്രാധാന്യമർഹിയ്ക്കുന്നു. കൂത്തമ്പലത്തിനകത്ത് ഒരു തൂണിൽ യക്ഷി കുടികൊള്ളുന്നു. ഈ യക്ഷിയെ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉപദേവതയായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. ആനക്കൊട്ടിലിനപ്പുറത്താണ് ഭഗവദ്വാഹനമായ [[മയിൽ|മയിലിനെ]] ശിരസ്സിലേറ്റുന്ന കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരമുള്ളത്. ഏകദേശം നൂറടി ഉയരം വരും ഈ കൊടിമരത്തിന്. ഒരിയ്ക്കൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ അഗ്നിബാധയുണ്ടായപ്പോൾ രക്ഷപ്പെട്ട ഈ കൊടിമരം പിന്നീട് പുനഃപ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയായിരുന്നുവത്രേ! കൊടിമരത്തിനപ്പുറത്താണ് ബലിക്കൽപ്പുര. ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ബലിക്കല്ല് ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. നല്ല വലിപ്പമുള്ള ബലിക്കല്ലാണിത്. അതിനാൽ, പുറത്തുനിന്നുനോക്കുമ്പോൾ വിഗ്രഹം കാണാൻ കഴിയില്ല. പിച്ചളയിൽ പൊതിഞ്ഞ് സ്വർണ്ണം പൂശിയ ഈ ബലിക്കല്ലിന് പീഠമുൾപ്പെടേ ഏകദേശം പത്തടി ഉയരം വരും. ഏണിചാരിനിന്നാണ് ബലിതൂകുന്നത്. ബലിക്കൽപ്പുരയുടെ പ്രവേശനകവാടത്തിനുമുകളിൽ മയിൽവാഹനനായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ രൂപം കാണാം. ബലിക്കൽപ്പുരയുടെ തെക്കുവശത്ത്, കൂത്തമ്പലത്തിനോടുചേർന്ന് ഒരു ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ കാണാം. അരയടി മാത്രം ഉയരം വരുന്ന ഒരു കൊച്ചുവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ ഗണപതിഭഗവാന്റേത്. വലത്തോട്ട് തുമ്പിക്കൈ നീട്ടിയിരിയ്ക്കുന്ന ഗണപതിയുടെ നാല് കൈകളിൽ [[മഴു]], [[കയർ]], [[മോദകം]], അനുഗ്രഹമുദ്ര എന്നിവ കാണാം. ഇവിടെ പൂജ നടത്തുന്നത് [[അയ്യർ|തമിഴ് ബ്രാഹ്മണരാണ്]]. ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ അടച്ചിട്ട പ്രദക്ഷിണവഴിയോടുകൂടി ഒരു ചെറിയ ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാനാണ് ഈ ശ്രീകോവിലിലെ പ്രതിഷ്ഠ. ''തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രം'' എന്ന് ഈ ശ്രീകോവിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ഗോശാലകൃഷ്ണനായാണ് പ്രതിഷ്ഠാസങ്കല്പം. അതിനാൽ, അടച്ചിട്ട പ്രദക്ഷിണവഴി ഗോശാലയായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി കുടികൊള്ളുന്ന ഭഗവാന്റെ വിഗ്രഹം വലതുകയ്യിൽ കാലിക്കോലും ഇടതുകയ്യിൽ ഓടക്കുഴലുമേന്തിയ രൂപത്തിലാണ്. ഉത്സവക്കാലത്ത് ഇവിടെയും കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. അഞ്ചാം ഉത്സവത്തിനാണ് ഇവിടെ കൊടിയേറ്റമുള്ളത്. സ്ഥിരം കൊടിമരം ഇവിടെയില്ലാത്തതിനാൽ താൽക്കാലികമായി അടയ്ക്കാമരത്തിന്റെ തടി കൊണ്ടുവന്ന് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയാണ് പതിവ്. ഇപ്പോൾ സ്ഥിരം കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കാനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ നടന്നുവരികയാണ്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി മറ്റൊരു ചെറിയ ശ്രീകോവിലുണ്ട്. അയ്യപ്പസ്വാമിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമലയിലേതുപോലെ]]ത്തന്നെയാണ് ഇവിടെയും അയ്യപ്പന്റെ വിഗ്രഹം. ക്ഷേത്രത്തിൽ ആദ്യം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടിരിയുന്നത് ഈ അയ്യപ്പനെയാണെന്ന് ഐതിഹ്യമുള്ളതിനാൽ ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കും സവിശേഷപ്രാധാന്യമുണ്ട്. ചിത്തിര ഉത്സവത്തിന് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്കൊപ്പം അയ്യപ്പനെയും എഴുന്നള്ളിയ്ക്കാറുണ്ട്. ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ ഒരു മുഖപ്പുണ്ട്. ഇവിടെയാണ് ശബരിമല തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് അങ്ങിങ്ങായി നിരവധി മരങ്ങൾ തഴച്ചുവളരുന്നത് കാണാം. 2013-ൽ ഹരിപ്പാട് ദേവസ്വത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇവിടെ ഒരു നക്ഷത്രവനം പണിതിരിന്നു. 'ശരവണഭവ നക്ഷത്രവനം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ നക്ഷത്രവനത്തിൽ 27 നക്ഷത്രങ്ങളുടെയും വൃക്ഷങ്ങളെ ഭക്തിപുരസ്സരം പൂജിച്ചുവരുന്നുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ഗോപുരത്തിന്റെ ഇരുവശത്തുമായി പഴയകാല പത്തായപ്പുരമാളികയും മതപഠനകേന്ദ്രങ്ങളും കാണാം. ഇരുനിലകളോടുകൂടിയ പത്തായപ്പുര ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഗതകാലപ്രൗഢി വിളിച്ചുണർത്തുന്നു. വടക്കുഭാഗത്ത് ക്ഷേത്രം വക ഊട്ടുപുര കാണാം. സാമാന്യം വലുപ്പമുള്ള ഊട്ടുപുരയാണിത്. പണ്ടുകാലത്ത് സ്ഥിരം ഇവിടെ ഊട്ടുണ്ടാകുമായിരുന്നു. ഇന്ന് വിശേഷദിവസങ്ങളിൽ മാത്രമേ ഊട്ടുള്ളു. വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്താണ് പ്രസിദ്ധമായ മയിൽക്കൂടുള്ളത്. ഭക്തർ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് സമർപ്പിയ്ക്കുന്ന മയിലുകൾ ഇവിടെ വളരുന്നു. ഇവിടെ മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന മയിൽ 2017 ഒക്ടോബർ 18-ന് ചത്തുപോയി. പകരം ഇവിടെ നടയ്ക്കിരുത്തപ്പെട്ട മയിൽ ഇതുവരെ ബാല്യം വിട്ടിട്ടില്ല. ഇവിടത്തെ മയിലിൽ നിന്ന് പ്രചോദനമുൾക്കൊണ്ടാണ് ഹരിപ്പാട് സ്വദേശി കൂടിയായിരുന്ന കേരള കാളിദാസൻ [[കേരളവർമ്മ വലിയ കോയിത്തമ്പുരാൻ]] പ്രസിദ്ധമായ ''[[മയൂരസന്ദേശം]]'' എന്ന കാവ്യം രചിച്ചത്. മറ്റൊരു ഹരിപ്പാട്ടുകാരനായ [[ശ്രീകുമാരൻ തമ്പി]]യും ഈ മയിലിനെക്കുറിച്ച് പാട്ടുകളെഴുതിയിട്ടുണ്ട്. === ശ്രീകോവിൽ === ചെമ്പുമേഞ്ഞ, അസാമാന്യ വലിപ്പമുള്ള വട്ടശ്രീകോവിലാണ് ക്ഷേത്രത്തിലേത്. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത ശ്രീകോവിലിന് ഏകദേശം 150 അടി ചുറ്റളവുണ്ടാകും. ഇതിന്റെ മേൽക്കൂരയിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടമുണ്ട്. ശ്രീകോവിലിനകത്ത് രണ്ടാമത്തെ മുറിയാണ് വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹം. ആറടിയിലധികം ഉയരമുള്ള ചതുർബാഹുവിഗ്രഹത്തിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി കുടികൊള്ളുന്നു. അത്യുഗ്രമൂർത്തിയായ ദേവസേനാപതിയായാണ് പ്രതിഷ്ഠാസങ്കല്പം. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹമാണിത്. എന്നാൽ, വിഗ്രഹം സുബ്രഹ്മണ്യന്റേതാണെന്ന് ഉറപ്പിച്ചുപറയാനും വയ്യ. കാരണം, പുറകിലെ കൈകളിൽ ശംഖചക്രങ്ങളും, മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ ഗദയും, വലത്തേ ചുമലിൽ വേലും, ഇടത്തേ ചുമലിൽ ത്രിശൂലവും കാണാം. ത്രിശൂലത്തിൽ ഉടുക്ക് കെട്ടിവച്ചിട്ടുമുണ്ട്. കൂടാതെ, ശിരസ്സിൽ ചന്ദ്രക്കലയുമുണ്ട്. ഇതിന് കാരണമായി പറയപ്പെടുന്നത് ആദ്യസങ്കല്പം മഹാവിഷ്ണുവായിട്ടായിരുന്നു എന്നാണ്. 'ഹരിപ്പാട്' എന്ന പേരിൽ മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ പര്യായനാമമായ 'ഹരി' ഉള്ളത് ഈ വാദത്തെ ബലപ്പെടുത്തുന്നു. ശൈവ-വൈഷ്ണവ സംഘട്ടനങ്ങൾ വ്യാപകമായിരുന്ന കാലത്ത് വൈഷ്ണവരിൽ നിന്ന് ക്ഷേത്രം പിടിച്ചടക്കിയ ശൈവർ, വിഗ്രഹത്തിലെ ശംഖചക്രങ്ങൾ മറയ്ക്കുകയും ചാർത്തിയിരുന്ന ഗോപിക്കുറിയും ആഭരണങ്ങളും ഊരിമാറ്റുകയും ചെയ്തു. തുടർന്ന്, വിഗ്രഹത്തിൽ കൃത്രിമമായി മൂന്നാം കണ്ണും ഭസ്മക്കുറിയും ചാർത്തുകയും, സ്വർണ്ണക്കിരീടം മാറ്റി ജടാമകുടമാക്കുകയും വിഗ്രഹത്തിൽ ത്രിശൂലം ഘടിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് വന്ന [[കൗമാരം (ആരാധനാരീതി)|കൗമാരവിശ്വാസികൾ]] (സുബ്രഹ്മണ്യഭക്തർ) വിഗ്രഹത്തിൽ നിന്ന് ത്രിശൂലം മാറ്റുകയും വേൽ ഘടിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. നെറ്റിയിൽ നിന്ന് മൂന്നാം കണ്ണ് എടുത്തുമാറ്റി. ഇങ്ങനെ പോകുന്നു കഥ. സംഗതി എന്തായാലും മൂന്നുകൂട്ടരെയും തൃപ്തിപ്പെടുത്താൻ ഇവയെല്ലാം ഒരുമിച്ച് ചാർത്താൻ തുടങ്ങി എന്നാണ് കഥയുടെ അവസാനം. ഈ സങ്കല്പങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ മൂന്ന് ഉത്സവങ്ങൾ തുടങ്ങിയതും ഇപ്പോഴും നടത്തിപ്പോരുന്നതും. മേടമാസത്തിലെ [[വിഷു]]-[[പത്താമുദയം]] ഉത്സവം സുബ്രഹ്മണ്യനെയും ചിങ്ങമാസത്തിലെ [[ഓണം]] ഉത്സവം വിഷ്ണുവിനെയും ധനുമാസത്തിലെ [[തിരുവാതിര]] ഉത്സവം ശിവനെയും പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നു. എങ്കിലും, സുബ്രഹ്മണ്യഭാവത്തിന് പ്രാധാന്യമുള്ളതിനാൽ മേടമാസത്തിലെ ഉത്സവമാണ് പ്രധാനം. വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ മൂലതേജസ്സിനെ മുഴുവൻ ആകർഷിച്ച ശിവപാർവ്വതീപുത്രനും ദേവസേനാപതിയുമായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി, ത്രിമൂർത്തികളുടെ തേജസ്സോടെ ശ്രീലകത്ത് വാഴുന്നു. ശ്രീകോവിൽ മനോഹരമായ ചുവർച്ചിത്രങ്ങളാലും ദാരുശില്പങ്ങളാലും അലംകൃതമാണ്. സുബ്രഹ്മണ്യകഥകളും ദശാവതാരങ്ങളുമടക്കം എണ്ണിയാൽ തീരാത്ത പുരാണസംഭവങ്ങൾ ഇവിടെ ചിത്ര-ശില്പരൂപങ്ങളിൽ പുനർജന്മമെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കേ നടയിലെ ഇടനാഴിയിൽ തെക്കോട്ട് ദർശനമായി ശിവസ്വരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയും ഗണപതിയും കുടികൊള്ളുന്നു. കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവേ അപൂർവ്വമാണ് ദക്ഷിണാമൂർത്തിയും ഗണപതിയും ഒന്നിച്ചുള്ള പ്രതിഷ്ഠ. അവയിൽ അധികവും തെക്കൻ കേരളത്തിലാണ്. സാധാരണയായി ദക്ഷിണാമൂർത്തിപ്രതിഷ്ഠ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലാണ് കാണപ്പെടാറുള്ളത്. ശിവന്റെ സന്ന്യാസരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തി, ഹരിപ്പാട്ടെ ശിവസാന്നിദ്ധ്യത്തിന്റെ മറ്റൊരു പ്രതീകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെ വലതുവശത്താണ്. ചെറിയൊരു ശിവലിംഗമാണ് ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടേത്. ഗണപതിവിഗ്രഹം സാധാരണപോലെ. വടക്കുവശത്ത്, വ്യാളീമുഖത്തോടുകൂടിയ ഓവുണ്ട്. ഭഗവാന് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്ന ജലവും പാലും ഇതിലൂടെ ഒഴുകിപ്പോകുന്നു. === നാലമ്പലം === ശ്രീകോവിലിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നാലമ്പലം പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. അതിവിശാലമാണ് ഇവിടത്തെ നാലമ്പലം. അകത്തേയ്ക്കുള്ള വഴിയുടെ ഇരുവശത്തുമായി വാതിൽമാടങ്ങൾ കാണാം. തെക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് നിത്യേനയുള്ള വിശേഷാൽ പൂജകളും ഗണപതിഹോമമടക്കമുള്ള ഹോമങ്ങളും നടത്തിവരുന്നത്. ഇവിടെ പ്രതീകാത്മകമായി ഗണപതിയുടെ ഒരു ചിത്രവും കാണാം. വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിലാണ് വാദ്യമേളങ്ങൾ നടത്തുന്നത്. പൂജാസമയമൊഴികെയുള്ളപ്പോൾ ഇവിടെ [[ചെണ്ട]], [[മദ്ദളം]], [[തിമില]], [[ഇടയ്ക്ക]], [[ചേങ്ങില]], [[ഇലത്താളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ തൂക്കിയിട്ടിരിയ്ക്കുന്നത് കാണാം. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ പതിവുപോലെ [[തിടപ്പള്ളി|തിടപ്പള്ളിയും]] വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ [[കിണർ|കിണറും]] പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവയാണ് എടുത്തുപറയേണ്ട പ്രത്യേകതകൾ. ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റുമായി അകത്തെ ബലിവട്ടം പണിതിട്ടുണ്ട്. [[അഷ്ടദിക്പാലകർ]] (കിഴക്ക് - [[ഇന്ദ്രൻ]], തെക്കുകിഴക്ക് - [[അഗ്നി]], തെക്ക് - [[യമൻ]], തെക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[നിര്യതി]], പടിഞ്ഞാറ് - [[വരുണൻ]], വടക്കുപടിഞ്ഞാറ് - [[വായു]], വടക്ക് - [[കുബേരൻ]], വടക്കുകിഴക്ക് - [[ഈശാനൻ]]), [[സപ്തമാതൃക്കൾ]] (തെക്കുഭാഗത്ത് ഒറ്റക്കല്ലിൽ - കിഴക്കുനിന്ന് [[ബ്രാഹ്മി]]/[[ബ്രഹ്മാണി]], [[മഹേശ്വരി]],[[കൗമാരി]], [[വൈഷ്ണവി]], [[വരാഹി]], [[ഇന്ദ്രാണി]], [[ചാമുണ്ഡി]] എന്നീ ക്രമത്തിൽ), [[വീരഭദ്രൻ]] (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - കിഴക്കുഭാഗത്ത്), ഗണപതി (സപ്തമാതൃക്കൾക്കൊപ്പം - പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത്), ശാസ്താവ് (തെക്കിനും തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), സുബ്രഹ്മണ്യൻ (വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനും വടക്കിനുമിടയിൽ), ബ്രഹ്മാവ് (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ), ദുർഗ്ഗാദേവി (പടിഞ്ഞാറിനും വടക്കുപടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), [[അനന്തൻ]] (തെക്കുപടിഞ്ഞാറിനും പടിഞ്ഞാറിനുമിടയിൽ), നിർമ്മാല്യധാരി (വടക്കുകിഴക്കിനും കിഴക്കിനുമിടയിൽ - ഇവിടെ [[ധൂർത്തസേനൻ]]) എന്നിവരെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്ന ബലിക്കല്ലുകൾ ഇവിടെ കാണാം. ശീവേലിസമയത്ത് ഇവിടങ്ങളിൽ ബലിക്കല്ലുകൾ ദേവന്റെ/ദേവിയുടെ വികാരഭാവങ്ങളാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. അതിനാൽ, അവയിൽ ചവിട്ടുന്നതും തൊട്ടു തലയിൽ വയ്ക്കുന്നതും നിരോധിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. === നമസ്കാരമണ്ഡപം === ശ്രീകോവിലിന്റെ നേരെമുന്നിൽ ദീർഘചതുരാകൃതിയിൽ നമസ്കാരമണ്ഡപമുണ്ട്. അതിവിശാലമായ മണ്ഡപമാണിത്. പതിനാറ് കാലുകളുള്ള ഈ മണ്ഡപത്തിൽ ഏകദേശം അഞ്ഞൂറിലധികം കലശം വച്ച് പൂജിയ്ക്കാനുള്ള സൗകര്യമുണ്ട്. മണ്ഡപത്തിന്റെ മേൽക്കൂര ചെമ്പുമേഞ്ഞിരിയ്ക്കുന്നു. മുകളിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടമുണ്ട്. ഇതിന്റെ ഒരറ്റത്ത്, ഭഗവദ്വാഹനമായ മയിലിന്റെ ഒരു ശില്പം കാണാം. മയിലിനെ തൊഴുതുവേണം ഭഗവാനെ തൊഴാൻ എന്നാണ് ചിട്ട. മണ്ഡപത്തിന്റെ മച്ചിൽ ബ്രഹ്മാവിന്റെയും അഷ്ടദിക്പാലകരുടെയും രൂപങ്ങളും തൂണുകളിൽ ദേവരൂപങ്ങളും മറ്റും കാണാം. ഉത്സവക്കാലത്ത് ഇവിടെ വച്ചാണ് കലശപൂജയും മറ്റും നടക്കുന്നത്. == പ്രധാനമൂർത്തി == === ശ്രീ ഹരിപ്പാട്ടപ്പൻ/ഹരിഗീതപുരേശൻ (സുബ്രഹ്മണ്യൻ) === ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. ചതുർബാഹുവായ സുബ്രഹ്മണ്യനാണ് ഹരിഗീതപുരേശനായി ആരാധിയ്ക്കപ്പെടുന്നത്. ആറടിയിലധികം ഉയരം വരുന്ന ഹരിഗീതപുരേശന്റെ ശിലാവിഗ്രഹം, കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ സുബ്രഹ്മണ്യവിഗ്രഹമാണ്. അതേ സമയം, വിഗ്രഹത്തിൽ ശൈവ-വൈഷ്ണവ ചൈതന്യങ്ങളും ശക്തമായി സങ്കല്പിച്ചുവരുന്നു എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. വിഗ്രഹം പൂർണ്ണമായി സുബ്രഹ്മണ്യന്റേതാണെന്ന് ഉറപ്പിയ്ക്കാനും സാധിയ്ക്കില്ല. കാരണം, പുറകിലെ വലതുകയ്യിൽ സുദർശനചക്രവും പുറകിലെ ഇടതുകയ്യിൽ പാഞ്ചജന്യവും മുന്നിലെ ഇടതുകയ്യിൽ തലകീഴായി ഗദയും കാണാം. ഇത് വൈഷ്ണവഭാവം സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. കൂടാതെ, ഇടത്തേ ചുമലിൽ തൂക്കിയ ത്രിശൂലവും ശിരസ്സിലെ ചന്ദ്രക്കലയും ശൈവഭാവവും സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നു. വലത്തേ ചുമലിലുള്ള വേലാണ് സുബ്രഹ്മണ്യഭാവം കാണിയ്ക്കുന്നത്. ആദ്യം വിഷ്ണുവായി സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ഭഗവാനെ, പിന്നീട് ശിവനും ഒടുവിൽ ശിവപുത്രനായ സുബ്രഹ്മണ്യനുമാക്കുകയായിരുന്നു എന്നാണ് കഥ. ദേവസേനാപതിയുടെ ഭാവത്തിൽ, ത്രിമൂർത്തികളുടെ ചൈതന്യത്തോടെ വിളങ്ങുന്ന സുബ്രഹ്മണ്യന്റെ ഭാവമാണ് പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുള്ളതെന്ന് ഇന്ന് വിശ്വസിച്ചുവരുന്നു. കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് ഹരിഗീതപുരേശൻ ശ്രീകോവിലിൽ കുടികൊള്ളുന്നത്. ദേവസേനാപതിയായ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്ക് പാലഭിഷേകം, പഞ്ചാമൃതം, ഭസ്മാഭിഷേകം, ഷഡാഭിഷേകം, അഷ്ടാഭിഷേകം, നാരങ്ങാമാല ചാർത്തൽ, ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞ പായസം, തുലാപ്പായസം, കളഭാഭിഷേകം, വെടിവഴിപാട് തുടങ്ങിയവയാണ് ഹരിഗീതപുരേശന്റെ പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. എല്ലാമാസവും വെളുത്ത [[ഷഷ്ഠി]] നാളിൽ ഷഷ്ഠി ഊട്ടും പതിവുണ്ട്. == ഉപദേവതകൾ == === ഗണപതി === മറ്റുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ രണ്ടിടത്ത് ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠകൾ കാണാൻ സാധിയ്ക്കും. ഒന്ന്, പ്രധാന ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കുഭാഗത്തും മറ്റേത് ബലിക്കൽപ്പുരയുടെ തെക്കുഭാഗത്തുമായാണ്. ആദ്യത്തെ ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ തെക്കോട്ടും രണ്ടാമത്തെ ഗണപതിപ്രതിഷ്ഠ കിഴക്കോട്ടും ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. രണ്ട് വിഗ്രഹങ്ങൾക്കും രണ്ടടി വീതം ഉയരം വരും. സാധാരണ ഗണപതിവിഗ്രഹങ്ങളുടെ അതേ രൂപഭാവങ്ങളാണ് രണ്ടിനും. രണ്ടാമത്തെ ഗണപതിയെ പൂജിയ്ക്കുന്നത് തമിഴ് ബ്രാഹ്മണരാണെന്നത് ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു വസ്തുതയാണ്. ഗണപതിഹോമം, കറുകമാല, നാരങ്ങാമാല, അപ്പം, അട, നാളികേരമുടയ്ക്കൽ തുടങ്ങിയവയാണ് ഗണപതിയ്ക്ക് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === ദക്ഷിണാമൂർത്തി === പ്രധാന ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കേ നടയിലെ ഇടനാഴിയിൽ, ഗണപതിയോടൊപ്പമാണ് ശിവസ്വരൂപമായ ദക്ഷിണാമൂർത്തിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഒരടി മാത്രം ഉയരമുള്ള ചെറിയൊരു ശിവലിംഗമാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഹരിപ്പാട്ടെ ശൈവസാന്നിദ്ധ്യത്തിന് ഉപോദ്ബലകമാണ് ഇവിടെയുള്ള ദക്ഷിണാമൂർത്തിപ്രതിഷ്ഠ. ശിവപ്രീതികരമായ എല്ലാ വഴിപാടുകളും ദക്ഷിണാമൂർത്തിയ്ക്ക് നടത്താവുന്നതാണ്. === അയ്യപ്പൻ === നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ, പ്രദക്ഷിണവഴിയ്ക്കകത്തുതന്നെ പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള ചെറിയൊരു ശ്രീകോവിലിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായാണ് അയ്യപ്പസ്വാമിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. ഏകദേശം രണ്ടടി ഉയരം വരുന്ന ശിലാവിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെ അയ്യപ്പന്. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച് ആദ്യം ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കേണ്ടിയിരുന്നത് ഈ അയ്യപ്പനെയാണ്. തന്മൂലം, സവിശേഷപ്രാധാന്യം ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കുണ്ട്. അയ്യപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിനുമുന്നിൽ മുഖപ്പുണ്ട്. ഇവിടെവച്ചാണ് ശബരിമല തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. നീരാജനം, നെയ്യഭിഷേകം, പുഷ്പാഭിഷേകം, എള്ളുപായസം തുടങ്ങിയവയാണ് അയ്യപ്പന് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. [[മണ്ഡലകാലം|മണ്ഡലകാലത്ത്]] ദിവസവും ഇവിടെ അയ്യപ്പൻപാട്ടും പതിവുണ്ട്. === ഗോശാലകൃഷ്ണൻ === നാലമ്പലത്തിനുപുറത്ത് തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ, അടച്ചിട്ട പ്രദക്ഷിണവഴിയോടെ നിർമ്മിച്ച ശ്രീകോവിലിലാണ് ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. ഗോശാലകൃഷ്ണനായാണ് പ്രതിഷ്ഠയെ സങ്കല്പിയ്ക്കുന്നത്. മൂന്നടി ഉയരം വരുന്ന കൃഷ്ണവിഗ്രഹം, പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നു. 'തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രം' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ ഉപക്ഷേത്രത്തിലും ഉത്സവക്കാലത്ത് കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. തന്മൂലം, ഈ പ്രതിഷ്ഠയ്ക്കും നല്ല പ്രാധാന്യമുണ്ട്. പാൽപ്പായസം, വെണ്ണ, അവിൽ, തുളസിമാല തുടങ്ങിയവയാണ് ശ്രീകൃഷ്ണന് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. [[അഷ്ടമിരോഹിണി]] ദിവസം ചില വിശേഷാൽ പൂജകളുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. === നാഗദൈവങ്ങൾ === ക്ഷേത്രമതിലിനുപുറത്ത് തെക്കുഭാഗത്ത്, മൂലക്ഷേത്രത്തിനടുത്തുള്ള ആൽത്തറയിലാണ് നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. നാഗരാജാവായി വാസുകി കുടികൊള്ളുന്ന ഈ തറയിൽ, സമീപം നാഗയക്ഷിയടക്കമുള്ള പരിവാരങ്ങളുമുണ്ട്. എല്ലാമാസവും ആയില്യം നാളിൽ ഇവർക്ക് വിശേഷാൽ പൂജകളും കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് സർപ്പബലിയും പതിവാണ്. നൂറും പാലും, പുറ്റും മുട്ടയും, മഞ്ഞൾപ്പൊടി അഭിഷേകം എന്നിവയാണ് നാഗദൈവങ്ങൾക്കുള്ള പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. === കുരുതികാമൻ === ക്ഷേത്രമതിൽക്കെട്ടിനുപുറത്ത് വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത്, പെരുംകുളത്തിന്റെ തെക്കേക്കരയിൽ പ്രത്യേകം തീർത്ത തറയിലാണ് കുരുതികാമന്റെ പ്രതിഷ്ഠ. ഇതൊരു ശാക്തേയദേവതയാണ്. മഹാദേവന്റെ ഒരു വകഭേദമായാണ് ഇതിനെ കണ്ടുവരുന്നത്. പേര് സൂചിപ്പിയ്ക്കുന്നതുപോലെ [[ഗുരുതി]]പൂജ പ്രധാനമാണ് ഈ ദേവതയ്ക്ക്. വർഷത്തിലൊരിയ്ക്കൽ നടക്കുന്ന [[കുരുതി]] ഒഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ കുരുതികാമന് വിശേഷാൽ പൂജകളോ വഴിപാടുകളോ ഇല്ല. === പഞ്ചമീദേവി === കുരുതികാമന്റെ സമീപമാണ് മറ്റൊരു ശാക്തേയദേവതയായ പഞ്ചമീദേവിയുടെയും പ്രതിഷ്ഠ. സപ്തമാതൃക്കളിലൊരാളായ വരാഹിയെയാണ് പഞ്ചമിയായി ആരാധിയ്ക്കുന്നത്. ഈ ദേവിയ്ക്കും വർഷത്തിലൊരിയ്ക്കൽ നടക്കുന്ന ഗുരുതിപൂജയൊഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ വിശേഷാൽ പൂജകളോ വഴിപാടുകളോ ഇല്ല. === യക്ഷിയമ്മ === ക്ഷേത്രത്തിലെ കൂത്തമ്പലത്തിലുള്ള ഒരു തൂണിലാണ് യക്ഷിയമ്മയുടെ പ്രതിഷ്ഠ. സുന്ദരയക്ഷീരൂപത്തിലാണ് ഇവിടെ യക്ഷിയമ്മയെ ആവിഷ്കരിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. കണ്ണാടിയിൽ നോക്കുന്ന ഒരു സ്ത്രീയായാണ് രൂപം. യക്ഷിയമ്മയ്ക്ക് കരിവളയും ചാന്തും നൽകുന്നതും വറപൊടി നേദിയ്ക്കുന്നതുമാണ് പ്രധാനം. [[ചിത്രം:ഹരിപ്പാട്-സുബ്രഹ്മണ്യ-ക്ഷേത്രത്തിലെ-കൂത്തമ്പലം.jpg|thumb|250px|right|ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിലെ കൂത്തമ്പലം]] == ക്ഷേത്ര ആചാരങ്ങൾ == നിത്യേന അഞ്ചുപൂജകളും മൂന്നുശീവേലികളുമുള്ള മഹാക്ഷേത്രമാണ് ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം. === രാവിലത്തെ പൂജാക്രമങ്ങൾ === പുലർച്ചെ മൂന്നുമണിയ്ക്ക് നിയമവെടിയോടെയും ഏഴുതവണയുള്ള ശംഖുവിളിയോടെയും [[തവിൽ]], [[നാദസ്വരം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളോടെയും ഭഗവാനെ പള്ളിയുണർത്തിയശേഷം നാലുമണിയ്ക്ക് നടതുറക്കുന്നു. ആദ്യം തലേദിവസത്തെ ആടയാഭരണങ്ങൾ ചാർത്തി നടത്തുന്ന നിർമ്മാല്യദർശനമാണ്. നിർമ്മാല്യത്തിനുശേഷം വിഗ്രഹത്തിൽ എണ്ണ, ജലം, വാകപ്പൊടി മുതലായവകൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. അഭിഷേകത്തിനുശേഷം വിഗ്രഹം അലങ്കരിയ്ക്കുന്നു. മലർ നിവേദ്യമാണ് അടുത്ത ചടങ്ങ്. അപ്പോഴേയ്ക്കും സമയം അഞ്ചുമണിയാകും. മലർനിവേദ്യത്തിനുശേഷം ഉഷഃപൂജയാണ്. ഇതിന് അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. നെയ്പായസവും വെള്ളനിവേദ്യവുമാണ് ഈ സമയത്ത് ഭഗവാന്റെ നിവേദ്യം. പിന്നീട് സൂര്യോദയസമയത്ത് എതിരേറ്റുപൂജ. ഇത് ഉപദേവതകൾക്ക് നിവേദ്യം സമർപ്പിച്ചുകൊണ്ടുള്ള പൂജയാണ്. ഇതേസമയത്ത് തന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ മഹാഗണപതിഹോമവും. ആറരയോടെ എതിരേറ്റുശീവേലി തുടങ്ങുന്നു. തന്റെ ഭൂതഗണങ്ങൾക്ക് നിവേദ്യം സമർപ്പിയ്ക്കുന്നത് ഭഗവാൻ നേരിട്ട് കാണുന്നു എന്നാണ് ശീവേലിയുടെ പിന്നിലുള്ള അർത്ഥം. ജലഗന്ധപുഷ്പങ്ങളുമായി മേൽശാന്തിയും സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ തിടമ്പുമായി കീഴ്ശാന്തിയും ശ്രീകോവിലിന് പുറത്തിറങ്ങുന്നു. അകത്തെ ബലിവട്ടത്തുള്ള ഓരോ ബലിക്കല്ലിലും മേൽശാന്തി ബലി തൂകുന്നു. അഷ്ടദിക്പാലകർ, സപ്തമാതൃക്കൾ, ഗണപതി, വീരഭദ്രൻ, നിർമ്മാല്യധാരി (ഇവിടെ ധൂർത്തസേനൻ), ശാസ്താവ്, അനന്തൻ, ദുർഗ്ഗ, ബ്രഹ്മാവ്, സുബ്രഹ്മണ്യൻ തുടങ്ങിയവരാണ് ബലിക്കല്ലുകളുടെ രൂപത്തിൽ ശ്രീകോവിലിനുചുറ്റുമുള്ളത്. തുടർന്ന് പുറത്തിറങ്ങിയശേഷം പ്രദക്ഷിണവഴിയിലൂടെ മൂന്നുതവണ പ്രദക്ഷിണം വച്ച് പുറത്തെ ബലിക്കല്ലുകളിലും ബലിതൂകുന്നു. തുടർന്ന് വലിയ ബലിക്കല്ലിലും ബലിതൂകി തിരിച്ചുപോകുന്നു. ശീവേലി കഴിഞ്ഞാൽ പാൽ, ഇളനീർ, പനിനീർ, കളഭം, കുങ്കുമം, ഭസ്മം മുതലായവകൊണ്ട് അഭിഷേകം നടത്തുന്നു. തുടർന്ന് ഒമ്പത് വെള്ളിക്കുടങ്ങളിൽ തീർത്ഥജലം നിറച്ചുവച്ച് അവ മണ്ഡപത്തിൽവച്ച് പൂജിച്ച് വിഗ്രഹത്തിൽ അഭിഷേകം ചെയ്യുന്ന ചടങ്ങാണ് "നവകാഭിഷേകം". ഇത് നിത്യേന നടത്തുന്ന അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം. തുടർന്ന് എട്ടുമണിയ്ക്ക് പന്തീരടിപൂജ നടക്കുന്നു. നിഴലിന് പന്ത്രണ്ടടി നീളം വരുന്ന സമയത്ത് നടത്തുന്ന പൂജയായതുകൊണ്ടാണ് പന്തീരടിപൂജ എന്നുപറയുന്നത്. പന്തീരടിപൂജ കഴിഞ്ഞാൽ പത്തുമണിയോടുകൂടി പഞ്ചഗവ്യാഭിഷേകം തുടങ്ങുന്നു. പാൽ, നെയ്യ്, ചാണകം, ഗോമൂത്രം, തൈര് എന്നിവ നിശ്ചിതമായ ഒരളവിൽ ചേർത്തുണ്ടാക്കുന്നതാണ് പഞ്ചഗവ്യം. ഇതും അപൂർവ്വം ചില ക്ഷേത്രങ്ങളിലേ നിത്യേന അഭിഷേകം ചെയ്യാറുള്ളൂ. തുടർന്ന് പത്തരയോടെ ഉച്ചപൂജ തുടങ്ങുന്നു. ഇതിനും അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. പ്രധാന നിവേദ്യമായ തുലാപായസം ഈ സമയത്താണ് നേദിയ്ക്കുന്നത്. ഉച്ചപൂജയ്ക്കുശേഷം പതിനൊന്നരയോടെ ഉച്ചശീവേലി. എതിരേറ്റുശീവേലിയുടെ അതേ ചടങ്ങുകൾ തന്നെയാണ് ഉച്ചശീവേലിയ്ക്കും. ഉച്ചശീവേലി കഴിഞ്ഞ് ഉച്ചയ്ക്ക് പന്ത്രണ്ടുമണിയോടെ നടയടയ്ക്കുന്നു. === വൈക്കീട്ടത്തെ പൂജാക്രമങ്ങൾ === വൈകീട്ട് നാലരമണിയ്ക്ക് വീണ്ടും നടതുറക്കുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് സൂര്യാസ്തമയമനുസരിച്ച് ദീപാരാധന നടക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിൽ [[കർപ്പൂരം]] കത്തിച്ചുള്ള ആരാധന നടക്കുന്നത് ഈ സമയത്താണ്. മറ്റുള്ള അവസരങ്ങളിൽ പിടിയോടുകൂടിയ ചെറിയൊരു വിളക്കുമാത്രമേ ഉപയോഗിയ്ക്കൂ. ഈ സമയത്തുതന്നെ ക്ഷേത്രത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള ദീപങ്ങൾ തിരിയിട്ട് കൊളുത്തിവയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ ദീപപ്രഭയിൽ കുളിച്ചുനിൽക്കുന്ന കാഴ്ച അതിമനോഹരമാണ്. ദീപാരാധന കഴിഞ്ഞ് നടതുറന്നാൽ തുടർന്ന് രാത്രി ഏഴരയോടെ അത്താഴപൂജ നടത്തുന്നു. ഇതിനും അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. പാൽപ്പായസവും അപ്പവുമാണ് നിവേദ്യങ്ങൾ. തുടർന്ന് എട്ടുമണിയ്ക്ക് അത്താഴശീവേലി. എതിരേറ്റുശീവേലിയുടെയും ഉച്ചശീവേലിയുടെയും അതേ ചടങ്ങുകൾ തന്നെയാണ് ഇതിനും. അത്താഴശീവേലി കഴിഞ്ഞ് രാത്രി എട്ടരമണിയ്ക്ക് വീണ്ടും നടയടയ്ക്കുന്നു. സാധാരണ ദിവസങ്ങളിലെ പൂജാക്രമങ്ങളാണ് മേൽ സൂചിപ്പിച്ചത്. വിശേഷദിവസങ്ങളിലും (ഉദാ: ഉത്സവങ്ങൾ, തൈപ്പൂയം, തൃക്കാർത്തിക, ഷഷ്ഠിവ്രതം, പ്രതിഷ്ഠാദിനം) ഉദയാസ്തമനപൂജയുള്ള ദിവസങ്ങളിലും [[സൂര്യഗ്രഹണം|സൂര്യ]]-[[ചന്ദ്രഗ്രഹണം|ചന്ദ്രഗ്രഹണങ്ങളുള്ള]] അവസരങ്ങളിലും പൂജയ്ക്ക് മാറ്റം വരും. മൂന്ന് ഉത്സവങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചിത്തിര ഉത്സവത്തിന്റെ അവസരങ്ങളിൽ ഉഷഃശീവേലി, ''ശ്രീഭൂതബലി'' എന്ന പേരിൽ പന്തീരടിപൂജ കഴിഞ്ഞാണ് നടത്താറുള്ളത്. ഇതിന് സാധാരണ ദിവസങ്ങളിലെ ശീവേലിയെക്കാൽ വിസ്തരിച്ചുള്ള ക്രിയകളും [[ചെണ്ടമേളം]], [[പഞ്ചവാദ്യം]] തുടങ്ങിയവയോടെയുള്ള എഴുന്നള്ളത്തുകളുമുണ്ടാകും. അത്താഴശീവേലിയാണെങ്കിൽ എട്ടുപ്രദക്ഷിണങ്ങളോടെ വിളക്കെഴുന്നള്ളിപ്പായും നടത്തും. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ നവകാഭിഷേകത്തിനുപകരം 25 കലശങ്ങളോടുകൂടിയ അഭിഷേകമാണ് നടത്തുക. തൈപ്പൂയത്തിന് രാത്രി നടയടയ്ക്കാറില്ല. പകരം 24 മണിക്കൂറും അഭിഷേകവും കാവടിയാട്ടവും നടത്തപ്പെടുന്നു. തൃക്കാർത്തികയ്ക്ക് പതിനെട്ട് പൂജകളും മയിൽപ്പുറത്ത് എഴുന്നള്ളിപ്പുമുണ്ടാകും. ഗ്രഹണത്തിന് ഒരു മണിക്കൂർ മുമ്പേ അടയ്ക്കുന്ന നട, പിന്നീട് ശുദ്ധിക്രിയ കഴിഞ്ഞേ തുറക്കൂ. === തന്ത്രി, മേൽശാന്തി, കീഴ്ശാന്തിമാർ === ക്ഷേത്രത്തിൽ രണ്ട് തന്ത്രിമാരുണ്ട്. അവർ പടിഞ്ഞാറേ പുല്ലാംവഴി, കിഴക്കേ പുല്ലാംവഴി എന്നീ കുടുംബങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്. [[ഋഗ്വേദം|ഋഗ്വേദികളും]] [[വസിഷ്ഠൻ|വസിഷ്ഠമഹർഷിയുടെ]] ഗോത്രത്തിൽ പെട്ടവരുമായ ഈ രണ്ട് ഇല്ലക്കാരും തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെയാണ് ചുമതലകൾ നിർവഹിയ്ക്കുന്നത്. എന്നാൽ പടിഞ്ഞാറേ പുല്ലാംവഴിക്കാർക്ക് ''ദേവൻ'' എന്നൊരു വിശേഷസ്ഥാനപ്പേരുമുണ്ട്. നിത്യവും തന്ത്രിയുടെ വകയായി ഉച്ചപ്പൂജ നടക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രം എന്നൊരു പ്രത്യേകതയുമുണ്ട്. അത് തന്ത്രി മാത്രമേ ചെയ്യാൻ പാടുള്ളൂ എന്നാണ് നിയമം. ഒരു കുടുംബത്തിന് പുലയോ വാലായ്മയോ വന്നാൽ മറ്റേ കുടുംബം നിർവഹിയ്ക്കും. രണ്ടുപേർക്കും ഒരുമിച്ച് പുലവാലായ്മകൾ വരുന്ന അപൂർവ്വം അവസരങ്ങളിൽ [[അമ്പലപ്പുഴ]]യിലുള്ള പ്രസിദ്ധമായ പുതുമന ഇല്ലത്തിനാണ് അവകാശം വരിക. [[കാസർഗോഡ് ജില്ല]]യിലെ [[നീലേശ്വരം|നീലേശ്വരത്തിനടുത്തുള്ള]] [[പുല്ലൂർ]] ഗ്രാമസഭയിൽ നിന്നുള്ള [[പത്തില്ലത്തിൽ പോറ്റിമാർ]]ക്കാണ് മേൽശാന്തിയവകാശം. [[ഗുരുവായൂർ]], ശബരിമല, [[തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം]], [[തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥ ക്ഷേത്രം]] തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിലെപ്പോലെ പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായം നിലനിൽക്കുന്ന ക്ഷേത്രമാണ് ഹരിപ്പാടും. കൗമാരപ്രായത്തിലുള്ളവരെയാണ് ഇവിടെ ശാന്തിക്കാരായി അവരോധിയ്ക്കാറുള്ളത്. പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായമുള്ള മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിലേതുപോലെ, തന്ത്രി വകയായി പ്രത്യേക കലശമാടി, മൂലമന്ത്രവും ധ്യാനവും ഗ്രഹിച്ചശേഷമാണ് ഇവിടെയും മേൽശാന്തി സ്ഥാനമേൽക്കുക. കീഴ്ശാന്തിമാർ ദേവസ്വം ബോർഡ് വക നിയമനമാണ്. <ref>https://dokumen.tips/documents/sree-harigeeathapureshan-e-book-2015-haripad-temple-legends.html?page=62</ref> == വിശേഷദിവസങ്ങൾ == === ചിത്തിര (മേടം) ഉത്സവം === ഹരിപ്പാട് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷങ്ങളായ മൂന്ന് കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ് മേടസംക്രമത്തിന് കൊടിയേറി പത്താമുദയത്തിന് ആറാട്ടായി സമാപിയ്ക്കുന്ന '''ചിത്തിര ഉത്സവം'''. [[തമിഴ് വർഷം|തമിഴ് കലണ്ടറിലെ]] ചിത്തിരമാസം [[കൊല്ലവർഷ കാലഗണനാരീതി|മലയാളവർഷത്തിലെ]] മേടമാസത്തിന് തുല്യമായതുകൊണ്ടാണ് ഇത് 'ചിത്തിര ഉത്സവം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ ഉത്സവം സുബ്രഹ്മണ്യന്ന് പ്രാധാന്യം നൽകി ആഘോഷിയ്ക്കുന്നതുകൊണ്ടാണ് ഇതിന് പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചത്. ഉത്സവങ്ങളിൽ അങ്കുരാദിമുറയ്ക്ക് (മുളയിട്ട് തുടങ്ങുന്ന മുറ) നടക്കുന്ന ഈ ഉത്സവത്തിന് മുന്നോടിയായി വിശേഷാൽ താന്ത്രികച്ചടങ്ങുകളും ശുദ്ധിക്രിയകളുമുണ്ട്. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച് പ്രധാന കൊടിമരത്തിൽ കൂടാതെ കീഴ്തൃക്കോവിൽ, തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രങ്ങളിലും കൊടിയേറ്റമുണ്ട്. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ ധാരാളം കലാപരിപാടികളും ക്ഷേത്രത്തിൽ അരങ്ങേറും. ==== കുട്ട സമർപ്പണം, വിഷുക്കണി ദർശനം, കൊടിയേറ്റം ==== ഒന്നാം ദിവസമായ മേടസംക്രമദിനത്തിൽ വെളുപ്പിന് ഒരുമണിയ്ക്ക് കുട്ടക്കാഴ്ച സമർപ്പണത്തോടെയാണ് ഉത്സവച്ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുന്നത്. ഹരിപ്പാടിനടുത്ത് [[കരുവാറ്റ]]യിൽ താമസിയ്ക്കുന്ന കളരിയ്ക്കൽ എന്ന [[സാംബവർ|സാംബവകുടുംബത്തിലെ]] അംഗങ്ങളാണ് ഇത് നടത്തുന്നത്. പരമ്പരാഗതമായി കുട്ട നിർമ്മാതാക്കളായ ഇവർ തങ്ങൾ പുതുതായി നിർമ്മിച്ച കുട്ടകൾ ഭഗവാന് സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഈ കുട്ടകൾ തുടർന്ന് ഉത്സവത്തിന് ഉപയോഗിയ്ക്കുന്നു. കരുവാറ്റയിലെ [[തിരുവിലഞ്ഞാൽ ദേവീക്ഷേത്രം|തിരുവിലഞ്ഞാൽ ദേവീക്ഷേത്രത്തിൽ]] നിന്നാണ് ഘോഷയാത്ര പുറപ്പെടുന്നത്. ചുവന്ന പട്ടുടുത്ത്, തലയിൽ പട്ടുതലപ്പാവു കെട്ടി, ചെമ്പുകെട്ടിയ ചൂരൽവടിയും പിടിച്ച് കളരിയ്ക്കൽ കാരണവർ പുറപ്പെടുമ്പോൾ, മൂന്ന് കുടകൾ ഒരുമിച്ചുകൂട്ടി നിർമ്മിച്ച അതിവിചിത്രമായ ഒരു പനയോലക്കുട അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുചരന്മാർ അദ്ദേഹത്തിന് പിടിച്ചുകൊടുക്കുന്നു. ഇതുകൂടാതെ വാദ്യമേളങ്ങളും താലപ്പൊലികളും ഇതിന് മാറ്റുകൂട്ടുന്നു. ഇതിനിടയിൽ നാട്ടുപ്രമാണിയായ കരുവാറ്റ സമുദായത്തിൽ കുറുപ്പിന്റെ തറവാട്ടിലെത്തുന്ന കാരണവർ, കൈശവശമുള്ള രണ്ട് കുട്ടകൾ അദ്ദേഹത്തിന് സമ്മാനിയ്ക്കുന്നു. പകരം കുറുപ്പിൽ നിന്ന് വെളുത്ത മുണ്ട് സ്വീകരിച്ച് കാരണവരുടെ അനുചരന്മാർ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലപ്പാവിനൊപ്പം കെട്ടിക്കൊടുക്കുന്നു. തുടർന്ന് ആഘോഷമായി ഹരിപ്പാട്ട് ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുന്ന കുട്ടസംഘം, ക്ഷേത്രപ്രദക്ഷിണം നടത്തി കുട്ടകൾ കൊടിമരച്ചുവട്ടിൽ ഭക്തിപൂർവ്വം സമർപ്പിയ്ക്കുന്നു. തുടർന്ന് ക്ഷേത്രഭാരവാഹികളിൽ നിന്ന് നാമമാത്രമായ പ്രതിഫലം വാങ്ങി അവർ തിരിച്ചുപോകുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിനുശേഷം നാലുമണിയ്ക്ക് വിഷുക്കണിദർശനം. [[വെള്ളരിക്ക|കണിവെള്ളരി]], [[കണിക്കൊന്ന]], [[സ്വർണ്ണനാണയം]], [[വാൽക്കണ്ണാടി]] തുടങ്ങിയ വസ്തുക്കൾക്കിടയിലൂടെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയെ കണ്ടുതൊഴുത് ഭക്തർ നിർവൃതിയടയുന്നു. തുടർന്ന് ഗണപതിയെയും ദക്ഷിണാമൂർത്തിയെയും വണങ്ങി പ്രദക്ഷിണം പൂർത്തിയാക്കുന്ന ഭക്തർക്ക് മേൽശാന്തിയുടെ വക വിഷുക്കൈനീട്ടവുമുണ്ടാകും. തുടർന്ന് വിശേഷാൽ അഭിഷേകങ്ങളും കാവടിയാട്ടവും പതിവാണ്. അന്നുതന്നെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ മുളയിടൽ നടക്കുന്നതും. നാലമ്പലത്തിനകത്ത് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ പതിനാറ് ഓട്ടുപാത്രങ്ങളിൽ പുറ്റുമണ്ണും മണലും ചാണകപ്പൊടിയും നിറച്ച് അവയിൽ നവധാന്യങ്ങൾ കുഴിച്ചിടുന്നതാണ് ചടങ്ങ്. ആറാട്ട് ദിവസമാകുമ്പോഴേയ്ക്കും ഇവ മുളച്ചിട്ടുണ്ടാകും. അന്ന് രാത്രി എട്ടുമണിയോടെ വൃശ്ചികലഗ്നത്തിൽ ക്ഷേത്രത്തിലെ ഉത്തുംഗമായ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരത്തിൽ, വാദ്യഘോഷങ്ങളുടെയും ഭക്തരുടെ നാമജപത്തിന്റെയും തുടരെത്തുടരെയുള്ള കതിനവെടികളുടെയും അകമ്പടിയോടെ തന്ത്രി കൊടിയേറ്റുന്നു. തുടർന്നുള്ള ദിവസങ്ങളിൽ ഹരിപ്പാട് ഉത്സവലഹരിയിൽ ആറാടും. വിശേഷാൽ പൂജകളും താന്ത്രികക്രിയകളും കലാപരിപാടികളുമൊക്കെയായി ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ ഉത്സവലഹരിയിലമരും. ==== ദിക്കുകൊടി സ്ഥാപിയ്ക്കലും വേലകളിയും ==== ഉത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം ദിവസം രാവിലെ ദിക്കുകൊടികൾ സ്ഥാപിയ്ക്കുന്ന ചടങ്ങുണ്ട്. ഉത്സവത്തിന്റെ നടത്തിപ്പ് ഭഗവാൻ പാർഷദന്മാരെ ഏല്പിയ്ക്കുന്നു എന്ന സങ്കല്പത്തിലുള്ള ചടങ്ങാണിത്. ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊടിമരത്തിൽ കയറ്റുന്ന കൊടി പട്ടിൽ തീർത്തതാണെങ്കിൽ ദിക്കുകൊടിയ്ക്കുള്ള കൊടികൾ സാധാരണ തുണിയിൽ തീർത്തതാണ്. കിഴക്കുഭാഗത്ത് ശൂരസേനൻ, തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് ഉഗ്രസേനൻ, തെക്കുഭാഗത്ത് ശിഖിസേനൻ, തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ജഗത്സേനൻ, പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് മഹാസേനൻ, വടക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് ചണ്ഡസേനൻ, വടക്കുഭാഗത്ത് കൃതസേനൻ, വടക്കുകിഴക്കുഭാഗത്ത് ക്രൂരസേനൻ എന്നിവരെയാണ് പാർഷദന്മാരായി കണക്കാക്കുന്നത്. ഇവരെ പ്രതിനിധീകരിച്ചാണ് ദിക്കുകൊടികൾ നാട്ടുന്നത്. ക്ഷേത്രം തന്ത്രിയുടെ വകയാണ് ഈ ചടങ്ങ് നടത്തുന്നത്. അന്നുമുതൽ എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെയും രാത്രിയും ശ്രീഭൂതബലിയുണ്ടാകും. സാധാരണ ദിവസങ്ങളിൽ നടക്കുന്ന ശീവേലിയുടെ വിസ്തരിച്ച രൂപമാണ് ശ്രീഭൂതബലി. [[മൃദംഗം]], [[മദ്ദളം]] തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളോട് രൂപസാദൃശ്യമുള്ള ''[[മരം (വാദ്യോപകരണം)|മരം]]'' എന്ന വാദ്യത്തിൽ പാണികൊട്ടിയാണ് ഈ സമയം ബലിതൂകുന്നത്. അന്നുമുതൽ തന്നെ ക്ഷേത്രത്തിൽ മുടങ്ങാതെ വേലകളിയുണ്ടാകും. തിരുവിതാംകൂറിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഉത്സവക്കാലത്ത് നടത്തിവരുന്ന പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു അനുഷ്ഠാനകലയാണ് വേലകളി. ഒമ്പതാം ദിവസം വരെ ഇത് തുടരും. പ്രത്യേകതരത്തിലുള്ള വേഷവിധാനങ്ങളോടെ, കൈകളിൽ വാളും പരിചയും പിടിച്ച്, പ്രത്യേകതാളത്തിൽ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. മതിൽക്കെട്ടിന് പുറത്ത് തെക്കുകിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള കുളത്തിന്റെ കരയിലാണ് ഇത് നടക്കുന്നത്. തന്മൂലം ഈ കുളം, 'വേലകുളം' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. കളിക്കാർ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്ന സമയത്ത് ക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ ഇവരുടെ പ്രതിബിംബങ്ങൾ കാണാൻ സാധിയ്ക്കും. കൂടാതെ എല്ലാ ദിവസവും രാത്രി നാദസ്വരസേവയുമുണ്ടാകും. ഇതും തിരുവിതാംകൂർ ഭാഗത്ത് പതിവാണ്. ഈ രണ്ട് അവസരങ്ങളിലും എഴുന്നള്ളത്തിന് സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്കൊപ്പം സഹോദരനായ അയ്യപ്പസ്വാമിയെയും എഴുന്നള്ളിയ്ക്കുന്നുണ്ടാകും. നാദസ്വരസേവ കഴിഞ്ഞാൽ കൊട്ടിപ്പാടിസേവയുമുണ്ടാകും. പ്രശസ്തരായ സോപാനസംഗീതകലാകാരന്മാർ ഇടയ്ക്ക കൊട്ടി അഷ്ടപദി പാടുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഇതുകഴിഞ്ഞാൽ അത്താഴപ്പൂജയും ശ്രീഭൂതബലിയും നടക്കുന്നു. ==== കീഴ്തൃക്കോവിൽ, തിരുവമ്പാടി കൊടിയേറ്റങ്ങൾ ==== ഉത്സവത്തിന്റെ മൂന്നാം ദിവസം രാത്രിയിലാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മൂലസ്ഥാനമായ കീഴ്തൃക്കോവിലിൽ കൊടികയറ്റുന്നത്. പ്രധാന ക്ഷേത്രത്തിൽ കൊടിയേറ്റത്തിന് നടക്കുന്ന എല്ലാ ചടങ്ങുകളും ഇതിനുമുണ്ടാകും. സ്ഥിരം കൊടിമരമില്ല എന്നത് മാത്രമാണ് വ്യത്യാസം. പകരം, അടയ്ക്കാമരത്തിന്റെ തടി കൊണ്ടുവന്ന് താത്കാലികമായ കൊടിമരം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയാണ് പതിവ്. കീഴ്തൃക്കോവിലിൽ കൊടികയറിക്കഴിഞ്ഞാൽ ഇവിടെയുള്ള ബാലസുബ്രഹ്മണ്യനും പ്രധാനദേവന്നും അയ്യപ്പന്നുമൊപ്പം എഴുന്നള്ളത്തിൽ കൂടും. അഞ്ചാം ദിവസം രാത്രിയിൽ തിരുവമ്പാടിയിലും ഇതേ പോലെ കൊടിയേറ്റമുണ്ടാകും. തുടർന്ന് തിരുവമ്പാടിക്കണ്ണനും എഴുന്നള്ളത്തിലുണ്ടാകും. ഇതിനുശേഷമുള്ള എഴുന്നള്ളത്തുകൾ അതിമനോഹരമായ കാഴ്ചയാണ്. നാലു ദേവന്മാരും നാല് ആനകളുടെ പുറത്തേറി എഴുന്നള്ളുന്ന കാഴ്ച ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രത്യേകതകളിലൊന്നാണ്. ഉത്സവത്തിനിടയിലെ പ്രധാന ദിവസമായ ഒമ്പതാമുത്സവത്തിന്, സമീപക്ഷേത്രങ്ങളായ [[തൃപ്പക്കുടം മഹാദേവക്ഷേത്രം]], തിരുവിലഞ്ഞാൽ ദേവീക്ഷേത്രം, [[കന്യാട്ടുകുളങ്ങര ദേവീക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ദേവീദേവന്മാരും ഹരിപ്പാട്ടേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളാറുണ്ട്. ഇവരിൽ തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ ഹരിപ്പാട്ടപ്പന്റെ പിതാവും, തിരുവിലഞ്ഞാലമ്മ സഹോദരിയും കന്യാട്ടുകുളങ്ങരയമ്മ ഭാര്യയുമായാണ് സങ്കല്പിയ്ക്കപ്പെടുന്നത്. ഈയവസരത്തിൽ ഇവർ ഏഴുപേരും ഒന്നിച്ചുള്ള എഴുന്നള്ളത്ത് അതിമനോഹരമാണ്. ==== ഒമ്പതാം ഉത്സവം ==== ചിത്തിര ഉത്സവത്തിലെ ഏറ്റവും വിശേഷപ്പെട്ട ദിവസമാണ് ഒമ്പതാം ദിവസം. അന്ന് രാത്രിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ ദേവസംഗമം നടക്കുന്നത് എന്നതാണ് ഈ ദിവസത്തിന് ഏറ്റവുമധികം പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചത്. ഇതിന് മുന്നോടിയായി രാവിലെ വിശേഷപ്പെട്ട ശ്രീഭൂതബലിയുണ്ടാകും. അതിനുശേഷം ഉത്സവബലി. നവരത്നങ്ങൾ പതിച്ച അതിവിശിഷ്ടമായ സ്വർണ്ണക്കോലമാണ് വേലായുധസ്വാമിയുടെ അന്നത്തെ എഴുന്നള്ളിപ്പിന് ഉപയോഗിയ്ക്കുന്നത്. ഇത് അലങ്കരിച്ചുവയ്ക്കാൻ ഏറെ മണിക്കൂറുകളെടുക്കും. സന്ധ്യയ്ക്കുള്ള വേലയ്ക്കും സേവകൾക്കും തുടർന്നുള്ള പള്ളിവേട്ടയ്ക്കും ഉപയോഗിയ്ക്കുന്ന ഈ കോലം (തിരുവിതാംകൂറിൽ ചട്ടം എന്നറിയപ്പെടുന്നു) പിറ്റേന്ന് പുലർച്ചെ മാത്രമേ തിരിച്ചെഴുന്നള്ളിയ്ക്കുകയുള്ളൂ. ക്ഷേത്രത്തിലെ കൈസ്ഥാനികരായ [[മൂത്തത്|മൂത്തതുമാരാണ്]] ഈ ചടങ്ങുകൾക്കെല്ലാം നേതൃത്വം നൽകുന്നത്. രാത്രി പത്തുമണിയോടെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ വലിയ കാണിയ്ക്ക ചടങ്ങ് തുടങ്ങുന്നത്. ക്ഷേത്രഗോപുരത്തിന് പുറത്തുള്ള ആനക്കൊട്ടിലിൽ എഴുന്നള്ളിപ്പെത്തുമ്പോൾ വേലായുധസ്വാമിയുടെ മുന്നിൽ സ്വർണ്ണക്കുംഭം വയ്ക്കുന്നു. ഇതിൽ ഭക്തർ ഓരോരുത്തരായി തങ്ങൾക്ക് ഇഷ്ടമുള്ള സംഖ്യ കാണിയ്ക്ക് വച്ചുതൊഴുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ഈ സമയത്തെ ദർശനം സർവാഭീഷ്ടസിദ്ധിയ്ക്ക് ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഈ ചടങ്ങിനുശേഷമാണ് ''വരവ്'' എന്ന ചടങ്ങ് നടക്കുന്നത്. ഭഗവാന്റെ പിതാവായ തൃപ്പക്കുടത്തപ്പനും, സഹോദരിയായ തിരുവിലഞ്ഞാലമ്മയും, ഭാര്യയായ കന്യാട്ടുകുളങ്ങരയമ്മയും ഭഗവാനെ കാണാൻ വരുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. മൂവരും തങ്ങളുടേതായ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് വാദ്യമേളങ്ങളോടെ പുറപ്പെട്ടുവരികയും ഹരിപ്പാട് കിഴക്കേ നടയിലുള്ള [[നഗരിയിൽ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|നഗരിയിൽ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിൽ]] വച്ച് സംഗമിയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഹരിപ്പാട് മതിലകത്ത് ഇവർ എത്തിച്ചേരുന്ന സമയത്ത് മൂവരെയും സ്വീകരിയ്ക്കാൻ വേലായുധസ്വാമി, കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പന്നും ശാസ്താവിനും ശ്രീകൃഷ്ണന്നുമൊപ്പം എഴുന്നള്ളിവരുന്നു. പിന്നീട് ഏഴുദേവതകളും ഒരുമിച്ചുള്ള അതിവിശേഷമായ എഴുന്നള്ളിപ്പാണ്. സാധാരണയായി എട്ടുപ്രദക്ഷിണങ്ങളാണ് എഴുന്നള്ളിപ്പിനുണ്ടാകാറുള്ളതെങ്കിൽ ഈ സമയത്ത് ഒരെണ്ണം കൂടുതലുണ്ടാകും. ഈ സമയത്ത് ഇടയ്ക്കയും നാദസ്വരവും ഉപയോഗിച്ചുള്ള സവിശേഷമായ വാദ്യപ്രയോഗമാണുണ്ടാകുക. [[ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|ഗുരുവായൂർ ക്ഷേത്രത്തിൽ]] നിത്യവുമുള്ള അത്താഴശീവേലിയ്ക്ക് നടക്കുന്ന അതേ മാതൃകയിലാണ് ഇവിടെയും ഇടയ്ക്ക പ്രദക്ഷിണം നടക്കുന്നത്. ഒമ്പത് പ്രദക്ഷിണങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ് എഴുന്നള്ളിപ്പ് വടക്കുകിഴക്കേമൂലയിലെത്തുമ്പോൾ എല്ലാ ദേവതകളും വേലായുധസ്വാമിയോട് യാത്ര പറയുകയാണ്. ആദ്യം കന്യാട്ടുകുളങ്ങരയമ്മയും, പിന്നീട് തിരുവിലഞ്ഞാലമ്മയും യാത്രപറഞ്ഞുപോകുന്നു. തുടർന്ന് തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ യാത്രാനുമതി ചോദിയ്ക്കുമെങ്കിലും പിതൃസ്നേഹം കാരണം വേലായുധസ്വാമി അദ്ദേഹത്തെ മടക്കിയയയ്ക്കുന്നില്ല. ഒരുദിവസം തന്റെ കൂടെ താമസിച്ചശേഷം യാത്രപോയാൽ മതി എന്നാണ് സ്വാമിയുടെ അഭ്യർത്ഥന. ഇതനുസരിച്ച് തൃപ്പക്കുടത്തപ്പനെ ശ്രീകോവിലിനകത്തേയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോകുന്നു. പിറ്റേദിവസം രാവിലെ ശീവേലിയ്ക്കുശേഷം മാത്രമാണ് തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ തിരിച്ചുപോകുന്നത്. ഇതേ സമയം മറ്റുള്ള ദേവന്മാരും തങ്ങളുടേതായ സ്ഥാനങ്ങളിലേയ്ക്ക് മടങ്ങിപ്പോകുന്നു. ===== പള്ളിവേട്ട ===== വലിയ വിളക്കിനുശേഷമാണ് ഹരിപ്പാട്ടപ്പന്റെ പള്ളിവേട്ട എഴുന്നള്ളിപ്പ് നടക്കുന്നത്. പാണികൊട്ടി വിളക്ക് അവസാനിപ്പിച്ചശേഷം വാദ്യമേളങ്ങളൊന്നുമില്ലാതെ ആനപ്പുറത്ത് കയറിയാണ് പള്ളിവേട്ടയ്ക്ക് ഭഗവാൻ പുറപ്പെടുന്നത്. ഹരിപ്പാടിൽ നിന്ന് രണ്ട് കിലോമീറ്റർ വടക്കുകിഴക്കുമാറി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മാങ്കാംകുളങ്ങര ദേവീക്ഷേത്രത്തിലാണ് പള്ളിവേട്ട. ഈ സമയത്ത് കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പൻ മാത്രമേ ഹരിപ്പാട്ടന്നൊപ്പമുണ്ടാകൂ. മാങ്കാംകുളങ്ങര ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുമ്പോൾ തന്ത്രിയുടെ വകയായി വിശേഷാൽ ബലിതൂകലുണ്ട്. അതിനുശേഷമാണ് പള്ളിവേട്ട ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുന്നത്. ക്ഷേത്രമതിലകത്ത് പ്രത്യേകം തയ്യാറാക്കിയ ഒരു കിടങ്ങിൽ അമ്പെയ്തുവീഴ്ത്തുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. സമുദായത്തിൽ കുറുപ്പാണ് ഭഗവദ്പ്രതിനിധിയായി അമ്പെയ്യുന്നത്. കിടങ്ങുകൾ മുറിച്ചശേഷം എല്ലാ വാദ്യമേളങ്ങളുടെയും അകമ്പടിയോടെ വേലായുധസ്വാമി തിരിച്ച് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളുന്നു. എഴുന്നള്ളിപ്പ് ക്ഷേത്രമതിലകത്തെത്തിയ ഉടനെത്തന്നെ ഭഗവാന്റെ പള്ളിക്കുറുപ്പിനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ടാകും. ശ്രീകോവിലിന് മുന്നിലുള്ള നമസ്കാരമണ്ഡപത്തിൽ പ്രത്യേകം തയ്യാറാക്കിയ കട്ടിലിലാണ് പള്ളിക്കുറുപ്പ് നടക്കുക. ഇതിനുമുന്നോടിയായി മണ്ഡപത്തിൽ ശയ്യാപദ്മം വരച്ചുവയ്ക്കുകയും, പട്ടുമെത്തയും തലയിണയും വച്ച് കട്ടിൽ അലങ്കരിയ്ക്കുകയും നവധാന്യങ്ങൾ ചുറ്റും നിരത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇവയ്ക്ക് നടുവിലാണ് വേലായുധസ്വാമിയുടെ പള്ളിയുറക്കം. തെക്കുവടക്കായാണ് ഭഗവാനെ കിടത്തുന്നത്. ഈ സമയം ക്ഷേത്രനഗരം പൂർണ്ണമായും നിശ്ശബ്ദമാകുന്നു. സ്ഥിരം അടിയ്ക്കുന്ന നാഴികമണിയുടെ ശബ്ദം പോലുമില്ലാത്ത അന്തരീക്ഷത്തിൽ ഭഗവാൻ പള്ളിയുറങ്ങുന്നു. ഈ സമയം തന്നെ ക്ഷേത്രം ശാന്തിക്കാർ, പിറ്റേന്ന് ഭഗവാന് കണികാണുന്നതിനുള്ള വസ്തുക്കൾ ഒരുക്കുന്ന തിരക്കിലായിരിയ്ക്കും. ഇക്കൂട്ടത്തിൽ, ക്ഷേത്രത്തിൽ നടയ്ക്കിരുത്തിയ ഒരു [[പശു|പശുവുമുണ്ടാകും]]. ==== ആറാട്ട് ==== പത്താം ദിവസമാണ് ക്ഷേത്രോത്സവത്തിന് സമാപനം കുറിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ആറാട്ട് നടക്കുന്നത്. പള്ളിവേട്ട കഴിഞ്ഞ് ക്ഷീണിതനായ ഭഗവാൻ രാവിലെ ഏറെ വൈകിയാണ് പള്ളിയുണരുന്നത്. പശുക്കുട്ടിയുടെ കരച്ചിൽ കേട്ടാണ് ഭഗവാന്റെ പള്ളിയുണരൽ. അന്ന് ഭഗവാന് കണികാണാനായി [[അഷ്ടമംഗല്യം]] ഒരുക്കിവച്ചിട്ടുണ്ടാകും. ഇവയെല്ലാം കണികണ്ടുവരുന്ന ഭഗവാന് അന്നത്തെ ആദ്യത്തെ ഇരിപ്പിടം ഒരുക്കുന്നത് തിടപ്പള്ളിയ്ക്കടുത്താണ്. അവിടെ പത്മമിട്ടശേഷം പീഠം ഇറക്കിവച്ചശേഷമാണ് അഭിഷേകാദിക്രിയകൾ നടത്തുന്നത്. അഭിഷേകം കഴിഞ്ഞ് [[ദശപുഷ്പങ്ങൾ]] ചാർത്തി, ചന്ദനം തൊടിയിച്ച്, അഞ്ജനം കൊണ്ട് കണ്ണെഴുതിവച്ചശേഷമാണ് അന്നത്തെ ചടങ്ങുകൾ തുടങ്ങുന്നത്. അതിനുശേഷം തിരിച്ച് ശ്രീകോവിലിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളിപ്പ്. രാവിലെയുള്ള അല്പസമയം തൃപ്പക്കുടത്തപ്പനെയും വേലായുധസ്വാമിയെയും ഒരുമിച്ച് ദർശിയ്ക്കാനുള്ള അപൂർവ്വ മുഹൂർത്തമാണ്. ശീവേലിയ്ക്കുശേഷം തൃപ്പക്കുടത്തപ്പൻ മകനോട് യാത്രപറഞ്ഞ് തിരിച്ചുപോകുന്നു. അതിനുശേഷം തന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ''യാത്രാഹോമം'' എന്നൊരു ചടങ്ങുണ്ട്. ആറാട്ടിന് മുന്നോടിയായി യാത്രയ്ക്കുള്ള അനുമതി ചോദിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. അതിനുശേഷം ആറാട്ടിനുള്ള പുറപ്പാടാണ്. വാദ്യമേളങ്ങളോടെ ക്ഷേത്രത്തിനുചുറ്റും ഒമ്പത് പ്രദക്ഷിണങ്ങളാണ് ഇതിനുണ്ടാകുന്നത്. അവസാന പ്രദക്ഷിണത്തിൽ ആറാട്ടിനുള്ള പുറപ്പാടാകും. അതിന് മുന്നോടിയായി കൊടിമരച്ചുവട്ടിൽ ആനയെ കൊണ്ടുവന്നിരുത്തി വാഹനപൂജ നടത്തുന്ന പതിവുണ്ട്. ഈ സമയത്ത് കാണിയ്ക്ക സമർപ്പിയ്ക്കുന്നതും ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഇതിനുശേഷം ആറാട്ടിന് പുറപ്പെടുന്ന വിവരം ദ്വാരപാലകരെ ധരിപ്പിയ്ക്കുന്ന അപൂർവ്വ ചടങ്ങും ഇവിടെ കാണാം. ഇതൊക്കെ കഴിഞ്ഞ് കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പന്റെയും തിരുവമ്പാടിക്കണ്ണന്റെയും അകമ്പടിയോടെ വേലായുധസ്വാമി ആറാട്ടിന് പുറപ്പെടുന്നു. കരുവാറ്റയിലെ കരുവാറ്റക്കുളങ്ങര ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രക്കുളത്തിലാണ് ആറാട്ട്. ഏകദേശം മൂന്ന് മണിക്കൂറെടുക്കും എഴുന്നള്ളിപ്പ് കരുവാറ്റക്കുളങ്ങരയിലെത്താൻ. ക്ഷേത്രക്കുളത്തിലെത്തുമ്പോൾ കുളക്കടവിൽ വച്ച് തന്ത്രി സപ്തപുണ്യനദികളെയും തീർത്ഥത്തിലേയ്ക്ക് ആവാഹിയ്ക്കുന്നു. അതിനുശേഷം ഇളനീരും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയുമടക്കമുള്ള ദ്രവ്യങ്ങൾ കൊണ്ട് തിടമ്പിൽ അഭിഷേകം ചെയ്തശേഷം തന്ത്രിയും മേൽശാന്തിയും കീഴ്ശാന്തിമാരും മൂന്നുതവണ മുങ്ങിനിവരുന്നു. ഇതിനുശേഷം വീണ്ടും വിഗ്രഹം കരയിലെത്തിച്ച് അഭിഷേകം നടത്തി വീണ്ടും മൂന്നുവട്ടം കൂടി മുങ്ങിനിവരലുണ്ട്. നിരവധി ഭക്തരും ഈ സമയത്ത് ഭഗവാനോടൊപ്പം മുങ്ങിനിവരും. തുടർന്ന് വസ്ത്രം മാറി തിരിച്ചെഴുന്നള്ളത്ത് തുടങ്ങുമ്പോൾ ഭക്തർ നിറപറയും നിലവിളക്കും വച്ച് ഭഗവാനെ സ്വീകരിയ്ക്കുന്നു. എഴുന്നള്ളത്തിനിടയിൽ ഹരിപ്പാട്ടെ പ്രസിദ്ധ നാടുവാഴികുടുംബമായ ആമ്പക്കാട്ട് തറവാട്ടിലും സ്വീകരണമുണ്ട്. എങ്കിലും വേലായുധസ്വാമിയ്ക്ക് എവിടെയും ഇറക്കിപ്പൂജയില്ല. പറനിറയ്ക്കാനായി സ്വാമി വീടുകളിലേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളാറുമില്ല. ഇത് ഇവിടത്തെ വലിയൊരു പ്രത്യേകതയാണ്. ആറാട്ടെഴുന്നള്ളിപ്പ് തിരിച്ച് ക്ഷേത്രത്തിലെത്തിക്കഴിഞ്ഞാൽ വേലായുധസ്വാമിയും കീഴ്തൃക്കോവിലപ്പനും തിരുവമ്പാടിക്കണ്ണനും കൂടി ക്ഷേത്രത്തിന് ഏഴുപ്രാവശ്യം വലം വയ്ക്കും. അതിനുശേഷം ആദ്യം ദിക്കുകൊടികളും പിന്നീട് കീഴ്തൃക്കോവിലിലെയും തിരുവമ്പാടിയിലെയും കൊടികളും അവസാനം പ്രധാന കൊടിയും ഇറക്കുന്നതോടെ ചിത്തിര ഉത്സവം പരിസമാപ്തിയിലെത്തുന്നു. === ആവണി (ചിങ്ങം) ഉത്സവം === ചിങ്ങമാസത്തിൽ അത്തം നാളിൽ കൊടികയറി തിരുവോണം നാളിൽ ആറാട്ടായി നടത്തപ്പെടുന്ന പത്തുദിവസത്തെ ഉത്സവമാണ് മറ്റൊരു കൊടിയേറ്റുത്സവം. ഇതും അങ്കുരാദിമുറയ്ക്ക് നടക്കുന്ന ഉത്സവമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെ മൂർത്തിയെ മഹാവിഷ്ണുവായി സങ്കല്പിച്ച് നടത്തുന്ന ഈ ഉത്സവവും അതിവിശേഷമാണ്. തമിഴ് കലണ്ടറിലെ ആവണിമാസം മലയാളവർഷത്തിലെ ചിങ്ങമാസത്തിന് തുല്യമായതിനാലാണ് ഇത് 'ആവണി ഉത്സവം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ചിത്തിര ഉത്സവത്തിലെപ്പോലെ അതിവിശേഷമായ വാദ്യമേളങ്ങളോടുകൂടിയ എഴുന്നള്ളിപ്പുകളും കലാപരിപാടികളുമൊന്നും ഈ ഉത്സവത്തിനില്ലെങ്കിലും ബാക്കിയെല്ലാ ചടങ്ങുകളും ഇതിനും നടത്താറുണ്ട്. മാത്രവുമല്ല, ചിത്തിര ഉത്സവത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ഇതിന്റെ കൊടിയേറ്റം നടക്കുന്നത് പകൽ സമയത്താണ്. തുടർന്നുള്ള പത്തുദിവസങ്ങളിൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ വിവിധ വലുപ്പങ്ങളിലും ഭാവങ്ങളിലും പൂക്കളങ്ങളിടുന്നു. ഇതാണ് ഈ ഉത്സവക്കാലത്തെ പ്രധാന ആകർഷണം. ഈ ഉത്സവത്തിന് പള്ളിവേട്ട നടക്കുന്നത് പടിഞ്ഞാറേ നടയിലെ ആൽത്തറയിലും ആറാട്ട് നടക്കുന്നത് കിഴക്കേ നടയിലെ നഗരി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രക്കുളത്തിലുമാണ്. അവസാനത്തെ രണ്ട് ദിവസങ്ങളിൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ വരുന്നവർക്ക് വിശേഷാൽ ഓണസദ്യയും പതിവുണ്ടാകാറുണ്ട്. === മാർകഴി (ധനു) ഉത്സവം === ധനുമാസത്തിൽ ചതയം നാളിൽ കൊടികയറി തിരുവാതിര നാളിൽ ആറാട്ടായി നടത്തപ്പെടുന്ന പത്തുദിവസത്തെ ഉത്സവമാണ് മറ്റൊരു കൊടിയേറ്റുത്സവം. ഇത് ധ്വജാദിമുറയ്ക്കാണ് നടത്തപ്പെടുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിലെ മൂർത്തിയെ പരമശിവനായി സങ്കല്പിച്ചാണ് ഈ ഉത്സവം നടത്തപ്പെടുന്നത്. തമിഴ് കലണ്ടറിലെ മാർകഴിമാസം മലയാളവർഷത്തിലെ ധനുമാസത്തിന് തുല്യമായതിനാലാണ് ഇത് 'മാർകഴി ഉത്സവം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ആവണി ഉത്സവം പോലെ ഇതിനും വാദ്യമേളങ്ങളോടെയുള്ള എഴുന്നള്ളിപ്പുകളും കലാപരിപാടികളും പതിവില്ല. അതുകൂടാതെ ദിക്കുകൊടി സ്ഥാപിയ്ക്കൽ, മുളപൂജ തുടങ്ങിയവയും ഈ ഉത്സവത്തിനുണ്ടാകില്ല. എന്നാൽ ശ്രീഭൂതബലി ഇതിനുമുണ്ടാകും. മൂന്ന് കൊടിയേറ്റുത്സവങ്ങളിൽ ഏറ്റവും കുറവ് ചടങ്ങുകളുള്ളതും തന്മൂലം ഏറ്റവും പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞതുമായ ഉത്സവമാണിത്. ഈ ഉത്സവത്തിനും കൊടിയേറ്റം പകൽ സമയത്താണ്. ഇതിന്റെ പള്ളിവേട്ട നടക്കുന്നതും പടിഞ്ഞാറേ നടയിലെ ആൽത്തറയിലാണ്. എന്നാൽ, ആറാട്ട് നടക്കുന്നത് ക്ഷേത്രക്കുളമായ പെരുംകുളത്തിലാണ്. === തൈപ്പൂയം === [[മകരം|മകരമാസത്തിലെ]] [[പൂയം]] നക്ഷത്രദിവസമാണ് തൈപ്പൂയം ആചരിച്ചുവരുന്നത്. സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയുടെ ജന്മദിനമാണെന്നും അല്ല വിവാഹദിവസമാണെന്നും അതുമല്ല, അമ്മയായ ശ്രീപാർവ്വതി ഭഗവാന് വേൽ സമ്മാനിച്ച ദിവസമാണെന്നുമെല്ലാം ഈ ദിവസവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പറഞ്ഞുകേൾക്കുന്നുണ്ട്. എന്തായാലും സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രങ്ങളിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ആഘോഷദിവസമാണിത്. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ തൈപ്പൂയത്തിന് വളരെയധികം പ്രാധാന്യമുണ്ട്. അന്നേ ദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ വിശേഷാൽ പൂജകളും കാവടിയാട്ടവും നടത്തപ്പെടുന്നു. രാവിലെ നടതുറക്കുന്ന സമയം മുതൽ കാവടികളുമായി ഭക്തജനങ്ങൾ ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് എത്തിച്ചേരുന്നു. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാവടികൾ എത്തിച്ചേരുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് ഹരിപ്പാട്. എന്നാൽ, തൃശ്ശൂർ ഭാഗങ്ങളിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ കാണുന്നതുപോലെ ഭീമാകാരമായ അമ്പലക്കാവടികളും പൂക്കാവടികളും ഇവിടെ കാണാൻ കഴിയില്ല. ലാളിത്യം നിറഞ്ഞ വളഞ്ഞ പീലിക്കാവടികളാണ് ഇവിടെ കാണാൻ സാധിയ്ക്കുക. മാത്രവുമല്ല, ഇവിടെ കാവടിയാട്ടം എന്ന വാക്കുകൊണ്ട് ഉദ്ദേശിയ്ക്കുന്നത് കാവടികൾ കയ്യിലേന്തി ആടുന്നതിനെക്കാൾ അവയിൽ അഭിഷേകദ്രവ്യങ്ങൾ പ്രദക്ഷിണമായി കൊണ്ടുവന്ന് അവയിലെ ദ്രവ്യം ഉപയോഗിച്ച് ഭഗവാന് അഭിഷേകം നടത്തുന്നതാണ്. കാവടിയാട്ടം കൂടാതെ ശൂലം കുത്തുന്നതും അന്നേ ദിവസം പ്രധാനപ്പെട്ട ചടങ്ങാണ്. അന്ന് രാത്രി നടയടയ്ക്കില്ല. പകരം തുടർച്ചയായി പൂജകളും കാവടിയാട്ടവും അഭിഷേകവുമുണ്ടാകും. === സ്കന്ദഷഷ്ഠി === [[തുലാം|തുലാമാസത്തിലെ]] വെളുത്തപക്ഷത്തിലെ ഷഷ്ഠി ദിവസമാണ് സ്കന്ദഷഷ്ഠിയായി ആചരിച്ചുവരുന്നത്. ഐതിഹ്യപ്രകാരം സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമി, അസുരരാജാവായ [[ശൂരപദ്മൻ|ശൂരപദ്മനെ]] വധിച്ച ദിവസമാണ് ഇത്. രാജ്യമെമ്പാടുമുള്ള സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഇത് അതിവിശേഷമാണ്. [[തമിഴ്നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] സുബ്രഹ്മണ്യക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഇതിനോടനുബന്ധിച്ച് ശൂരസംഹാരത്തിന്റെ പ്രതീകാത്മക പ്രകടനം അരങ്ങേറാറുണ്ട്. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിലും സ്കന്ദഷഷ്ഠി അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. അന്നേദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ വിശേഷപ്പെട്ട പൂജകളും കലാപരിപാടികളുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. സാധാരണയിലധികം സമയം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന പൂജാക്രമങ്ങളാണ് ഈ സമയത്തുണ്ടാകുക. ഇതിനോടനുബന്ധിച്ചും കാവടിയാട്ടവും അഖണ്ഡമായ അഭിഷേകങ്ങളുമുണ്ടാകാറുണ്ട്. രാവിലെ ശ്രീഭൂതബലിയും അത്താഴശീവേലിയ്ക്ക് മയിൽപ്പുറത്തേറ്റിയുള്ള വിശേഷാൽ എഴുന്നള്ളിപ്പും ഈ ദിവസത്തെ പ്രത്യേകതകളിൽ പെടുന്നു. സ്കന്ദഷഷ്ഠി കൂടാതെ വൃശ്ചികമാസത്തിൽ വരുന്ന കുമാരഷഷ്ഠിയും ഇത്തരത്തിൽ അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. === തൃക്കാർത്തിക === വൃശ്ചികമാസത്തിലെ കാർത്തിക നക്ഷത്രദിവസമാണ് തൃക്കാർത്തിക ആചരിച്ചുവരുന്നത്. ഒരേ സമയം ദുർഗ്ഗാദേവിയ്ക്കും സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിയ്ക്കും വിശേഷമായ ദിവസമാണിത്. ഹരിപ്പാട് ക്ഷേത്രത്തിൽ ഈ ദിവസം അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ ആദ്യപ്രതിഷ്ഠാദിനം എന്ന നിലയിലാണ് ഇവിടെ തൃക്കാർത്തിക ആചരിയ്ക്കുന്നത്. അന്നേ ദിവസം രാവിലെ വിശേഷാൽ അഷ്ടാഭിഷേകവും (എള്ളെണ്ണ, നെയ്യ്, പാൽ, തേൻ, ശർക്കര, ഇളനീർ, പനിനീർ, കരിമ്പിൻനീർ എന്നീ എട്ട് ദ്രവ്യങ്ങൾ കൊണ്ടുള്ള അഭിഷേകമാണ് അഷ്ടാഭിഷേകം) ദേവസ്വം വക വിശേഷാൽ ഉദയാസ്തമനപൂജയും ശ്രീഭൂതബലിയും ഈ ദിവസത്തെ പ്രധാന പരിപാടികളിൽ പെടും. ഉച്ചപ്പൂജയ്ക്ക് അതിവിശേഷമായ കളഭാഭിഷേകവും പതിവുണ്ട്. എന്നാൽ, ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചടങ്ങ് നടക്കുന്നത് വൈകുന്നേരമാണ്. രത്നങ്ങൾ പതിപ്പിച്ച അതിവിശേഷപ്പെട്ട മയിൽ വാഹനത്തിൽ, സ്വർണ്ണനിർമ്മിതമായ തിടമ്പുമായി വേലായുധസ്വാമി എഴുന്നള്ളുന്നതാണ് ഈ ചടങ്ങ്. ദീപാരാധനയോടനുബന്ധിച്ചാണ് ഈ എഴുന്നള്ളത്ത് നടക്കുക. സർവ്വാഭരണവിഭൂഷിതനായി, ചക്രവർത്തിതുല്യനായി എഴുന്നള്ളിവരുന്ന വേലായുധസ്വാമിയെ ഭക്തർ കാർത്തികദീപം തെളിയിച്ച് സ്വീകരിയ്ക്കുന്നു. നാലമ്പലത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള വിളക്കുമാടങ്ങൾക്കൊപ്പം നിരവധി ചിരാതുകളും ഈ സമയം ക്ഷേത്രത്തിൽ തെളിയിയ്ക്കുന്നുണ്ടാകും. ഇതിനുശേഷം രാത്രി എട്ടുപ്രദക്ഷിണത്തോടുകൂടിയ വിശേഷാൽ ശീവേലിയും ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടാകും. ധാരാളം കലാപരിപാടികളും ഈയവസരത്തിൽ ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ടാകാറുണ്ട്. == വഴിപാടുകൾ == ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞപായസവും തുലാപായസവും പഞ്ചാമൃതവുമാണ് പ്രധാന വഴിപാടുകൾ. കൂടാതെ അഭിഷേകവും നാരങ്ങാമാല ചാർത്തലും പ്രധാനമാണ്. == ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാനുള്ള വഴി == ഹരിപ്പാട് ബസ് സ്റ്റാൻഡിൽ നിന്ന് ([[ദേശീയപാത 66 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 66-ലുള്ള]] പ്രധാന ബസ് സ്റ്റാൻഡ്) ഒന്നര കിലോമീറ്റർ വടക്കുപടിഞ്ഞാറ്മാഉറിയാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഹരിപ്പാട്‌ റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനിൽ നിന്നും ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് എത്താൻ ഒന്നര കിലോമീറ്റർ മാത്രമേയുള്ളൂ. [[കൊച്ചി അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം|കൊച്ചി അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളത്തിൽ]] നിന്ന് 115 കിലോമീറ്ററും, [[തിരുവനന്തപുരം അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം|തിരുവനന്തപുരം അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളത്തിൽ]] നിന്ന് 125 കിലോമീറ്ററുമാണ് ഇവിടേയ്ക്കുള്ള ദൂരം. == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Haripad Sree Subrahmanya Swamy temple}} *{{Official|http://www.haripadsubrahmanyaswamytemple.com/}} # http://www.zonkerala.com/gallery/temples/haripad-subrahmanyaswami-temple/ # http://www.zonkerala.com/travel/haripad-subrahmanya-swami-temple.htm {{Famous Hindu temples in Kerala}} {{Hindu-temple-stub}} [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ സുബ്രഹ്മണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രങ്ങൾ]] i9q6v83lahqdl0lyp5fv15p4llvumsz 0 76852 4081121 4080134 2024-04-25T23:17:27Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{COI|date=2022 ഏപ്രിൽ}} {{prettyurl|Social Democratic Party of India}} {{Infobox_Indian_Political_Party | party_name = SDPI - സോഷ്യൽ ഡമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ| party_logo =[[File:SDPI Flag.jpg|300px|center]]| eci = അൺറെകഗ്‍നൈസ്ഡ് പാർട്ടി| |leader = [[എം.കെ ഫൈസി|എം.കെ.ഫൈസി]] |foundation = June 21,2009 | alliance = [[File:ACDF Flag.jpg|25px]] | ideology = [[:en:Social democracy|സോഷ്യൽ ഡെമോക്രസി]] | publication = വോയ്‌സ് ഓഫ് ഇന്ത്യ മാസിക | headquarters = C-4, Hazrat Nizamuddin West,New Delhi – 110013<ref>{{Cite web |url=https://sdpi.in/central-office/ |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-10-14 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014035639/https://sdpi.in/central-office/ |url-status=dead }}</ref> |website = http://www.sdpi.in/ }} <!--[[ചിത്രം:Flag of sdpi.JPEG|right|115px|thumb|എസ്.ഡി.പി.ഐ യുടെ പതാക]]--> ഇന്ത്യയിലെ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവരും പിന്നോക്കരുമായ് ജനതയുടെ രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണം ലക്ഷ്യമാക്കി <ref>[http://209.85.129.132/search?q=cache:xCgGBukHnsMJ:www.ptinews.com/news/200873_New-political-outfit--Social-Democratic-Party--formed+Social+Democratic+party+of+india&cd=21&hl=en&ct=clnk www.ptinews.com]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web |url=http://www.thejasnews.com/portal/index.jsp |title=Thejas Daily online edition (Jul-29) See Special |access-date=2009-08-20 |archive-date=2009-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090901194631/http://www.thejasnews.com/portal/index.jsp |url-status=dead }}</ref> ദേശീയ തലത്തിൽ രൂപവത്കരിക്കപ്പെട്ട [[രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി|രാഷ്ട്രീയപാർട്ടിയാണ്]] '''സോഷ്യൽ ഡമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ''' (Social Democratic Party of India - '''SDPI''').<ref>[http://www.expressbuzz.com/edition/story.aspx?title=Units%20to%20be%20formed%20in%2018%20states&artid=wDUefyXTZzE=&type= Sources said PFI has identified a few names like the Social Democratic Party of India and United Peoples Party, but the final decision has to come from the Election Commission.]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[http://www.mathrubhumi.com/php/newFrm.php?news_id=1240671&n_type=NE&category_id=3&Farc=&previous=N മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Date : July 20 2009</ref> 2009 ജൂൺ 21ന് ഡൽഹി പ്രസ് ക്ലബ് ഓഫ് ഇന്ത്യയിൽ നടന്ന വാർത്താസമ്മേളനത്തിൽ പ്രഥമ പ്രസിഡന്റ് കൂടിയായ [[ഇ. അബൂബക്കർ]] ആണ് പാർട്ടി പ്രഖ്യാപിച്ചത്.<ref>{{cite web|url=http://www.muslimnews.co.uk/news/news.php?article=16573|title=India: A new Muslim political party with inclusive agenda launched|last=Falahi|first=Mumtaz Alam|date=30-07-2009|publisher=The Muslim News|accessdate=2009-08-04}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള [[എം.കെ ഫൈസി|എം.കെ ഫൈസിയാണ്]] നിലവിൽ പാർട്ടിയുടെ ദേശീയ പ്രസിഡന്റ്. ==ലക്ഷ്യങ്ങൾ,പ്രത്യയശാസ്ത്രം <!-- <ref>{{cite web|url=http://www.expressbuzz.com/edition/story.aspx?Title=Units+to+be+formed+in+18+states&artid=wDUefyXTZzE=&SectionID=1ZkF/jmWuSA=&MainSectionID=fyV9T2jIa4A=&SectionName=X7s7i|xOZ5Y=&SEO=|title=Units to be formed in 18 states |last=Prashanth|first=M P|date=29 Jun 2009|publisher=express buzz|accessdate=2009-08-04}}</ref> --><ref>{{Cite web |url=http://www.prativad.com/Popular-Front.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2009-08-20 |archive-date=2010-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100427035127/http://prativad.com/Popular-Front.htm |url-status=dead }}</ref><ref>[http://mathrubhumi.org/news.php?id=21086&cat=1&sub=14&subit=0 മാതൃഭൂമി - ഇംഗ്ലീഷ് ന്യൂസ്] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120728162433/http://mathrubhumi.org/news.php?id=21086&cat=1&sub=14&subit=0 |date=2012-07-28 }} Posted on: 30 Jul 2009</ref><ref>[http://www.expressbuzz.com/edition/story.aspx?Title=PFI+launches+new+party&artid=sb13%7CJiOURo= ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രസ്]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഇല്ലാത്ത ഒരു ഇന്ത്യയാണ് പാർട്ടിയുടെ ലക്ഷ്യം.== വിശപ്പ് രഹിതവും ഭയരഹിതവുമായ ഇന്ത്യ എന്നതാണ് പാർട്ടിയുടെ അടിസ്ഥാന മുദ്രാവാക്യം. പൗരന്മാരുടെ സർവ്വതോന്മുഖമായ പുരോഗതിക്ക് പ്രധാനമായും രണ്ട് തരത്തിലുള്ള ഭയം തടസ്സമായി നിൽക്കുന്നതായ് പാർട്ടി മനസ്സിലാക്കുന്നു. കേന്ദ്ര സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകുന്നവരും സാമ്പ്രദായിക രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിക്കാരും രാഷ്ട്രീയത്തെ ധനസമ്പാദനത്തിനുള്ള എളുപ്പവഴിയായി കാണുന്നു. അഴിമതിയും സ്വജനപക്ഷപാതവും എല്ലാ പാർട്ടിക്കാരുടെയും മുഖമുദ്രയായി. വിലക്കയറ്റം, കാർഷിക മേഖലയിലെ വൻതകർച്ച, തൊഴിലില്ലായ്മ, പാർപ്പിടം, കുടിവെള്ളം തുടങ്ങി ജനങ്ങളെ ബാധിക്കുന്ന ഗുരുതരമായ പ്രശ്‌നങ്ങൾ സാമ്പ്രദായിക പാർട്ടികളുടെ അജണ്ട പോലും ആകുന്നില്ല. അനാവശ്യ വിവാദങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ച് സ്വയം നിലനിൽപ്പിനുള്ള പോരാട്ടത്തിലാണ് പാർട്ടികൾ. വ്യക്തി കേന്ദ്രീകൃതവും കുടുംബ വാഴ്ചയിൽ അധിഷ്ഠിതവുമായ നേതൃ കീഴ്‌വഴക്കങ്ങളാണ് പല പാർട്ടികളെയും നയിക്കുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനതയുടെ താല്പര്യങ്ങളല്ല വൻകുത്തകളുടെ താൽപ്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയെന്നതാണ് ഈ വക പാർട്ടികളുടെ ലക്ഷ്യം . കുത്തകകളുടെ കനത്ത സംഭാവനകളിൽ കണ്ണുംനട്ട് അവർക്ക് ദാസ്യപ്പണി ചെയ്യുകയാണ് പാർട്ടികൾ. മനുഷ്യന് വിലകൽപ്പിക്കാത്ത കമ്പോള ലാഭത്തിൽ മാത്രം താൽപ്പര്യമുള്ള അമേരിക്കൻ സാമ്രാജ്യത്വ ശക്തികളോട് സമരസപ്പെടുകയും അവരുടെ അജണ്ടകൾക്കനുകൂലമായി ഈ പാർട്ടികൾ നിലകൊള്ളുകയും ചെയ്യുന്നു. .ഇത്തരം പരമ്പരാകത രാഷ്ട്രീയ സംവിധാനത്തിനെതിരെ എസ്ഡിപിഐ നിലക്കൊള്ളുന്നു. രാജ്യത്തെ മുഴുവൻ ജനങ്ങൾക്കും പാർപ്പിടം, ആരോഗ്യം, വിദ്യാഭ്യാസം, കുടിവെള്ളം, ഭക്ഷണം, ജോലി എന്നീ പ്രാഥമിക ആവശ്യങ്ങൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതാവണം വികസനം എന്നതാണ് എസ്.ഡി.പി.ഐയുടെ കാഴ്ചപ്പാട്. എസ്.ഡി.പി.ഐ 2009 ജൂൺ 21 നാണ് ഇന്ത്യയിലെ ജനതയുടെ മുന്നേറ്റത്തിനുള്ള രാഷ്ട്രീയ വേദിയായി രൂപം കൊണ്ടത്. നിലവിലുള്ള വ്യവസ്ഥയുടെ സമ്പൂർണമായ അഴിച്ചുപണിയാണ് എസ്.ഡി.പി.ഐ ആവശ്യപ്പെടുന്നത്. തൃണമൂല തലത്തിലുള്ള ജനാധിപത്യവും ശാക്തീകരണവും ഈ പരിവർത്തിനു മൗലികമാണ്. സ്വകാര്യ സംരംഭങ്ങളെ നിരുത്സാഹപ്പെടുത്താതെത്തന്നെ രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ഇടപെടലോടെ, ദേശീയ വിഭവങ്ങളുടെ സംതുലിതമായ വിതരണം ഉറപ്പുവരുത്തുകയാണ് ഭരണകൂടത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ദൗത്യമെന്ന് എസ്.ഡി.പി.ഐ വിശ്വസിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ടുതന്നെ അവകാശങ്ങളും സമത്വവും നീതിയും സംരക്ഷിക്കുക ലക്ഷ്യമാക്കി ഹ്രസ്വകാലത്തെക്കും ദീർഘകാലത്തെക്കുമുള്ള പദ്ധതികൾ എസ്.ഡി.പി.ഐ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു. നിലവിലുള്ള നയങ്ങൾ, പദ്ധതികൾ, പരിപാടികൾ തുടങ്ങിയവ ജനാധിപത്യപരമായി പുനപ്പരിശോധിക്കുന്നതിനുതകുന്ന മാറ്റത്തിന്, സാമ്പത്തിക അസമത്വങ്ങളുടെ വർധനവ് തടയുന്നതിന്, തുല്യനീതിയോടെയുള്ള സാമ്പത്തിക വളർച്ച യാഥാർത്ഥ്യമാക്കുന്നതിന് എസ്.ഡി.പി.ഐ നിലകൊള്ളുന്നു. ഇന്ത്യൻ സാഹചര്യത്തിൽ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രസി എന്നാൽ, നിയമനിർമ്മാണം, ഭരണനിർവഹണം, ജുഡീഷ്യറി എന്നിവയിൽ എല്ലാ ജനങ്ങൾക്കും പ്രാതിനിധ്യം നല്കുകയാണ്. കുറച്ചാളുകളുടെ കൈയിയിലിരിക്കുന്ന അധികാരം പിടിച്ചെടുത്ത് ഇന്ത്യയിലെ ജനാധിപത്യ ബോധമുള്ള ജനതയ്ക്ക് കൈമാറുകയാണ് എസ്ഡിപിഐ യുടെ ലക്ഷ്യം. രാഷ്ട്രീയ ശക്തി തൃണമൂലതലത്തിൽതന്നെ ജനങ്ങളിലെത്തണം. അധികാരവിനിയോഗത്തിൽ സാധാരണക്കാരായ ജനങ്ങൾക്കും തങ്ങളുടെ വിഹിതം നിർവഹിക്കാൻ കഴിയണം. മാറ്റം ആവശ്യമാണെന്നു മാത്രമല്ല, അനിവാര്യമാണെന്നും എസ്ഡിപിഐ കരുതുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യം എല്ലാ ജനങ്ങളുടേയും ജന്മാവകാശമാണ്. രാഷ്ട്രീയ ശക്തിയാവട്ടെ ലഭ്യമാക്കുന്നതിനുള്ള ഗോവണിയും. ഭരണഘടന അനുശാസിക്കുന്ന തുല്യനീതി,തുല്യസ്വാതന്ത്ര്യം,തുല്യാവസരം തുടങ്ങിയവക്കു വേണ്ടി നിലകൊള്ളുക.ജനതയുടെ പൗരാവകാശം ഉറപ്പ് വരുത്തുന്ന ജനാധിപത്യ പോരാട്ടങ്ങളിൽ ജനങ്ങളെ അണിനിരത്തുക. "പട്ടിണിയിൽ നിന്നും ഭയത്തിൽനിന്നും മോചനം" ,പരിസ്ഥിതിസൗഹൃദപരമായ വികസനം,പാർശ്വവൽകൃത വിഭാഗങ്ങൾക്ക് സുരക്ഷയും മാന്യതയും നൽകുക.ദേശീയ ഐക്യവും സമുദായ സൗഹാർദ്ദവും ഊട്ടിയുറപ്പിക്കുക.സമൂഹത്തിന്റെയും പാർട്ടികളുടെയും ജനാധിപത്യവൽക്കരണം,മനുഷ്യാവകാശവും നിയമവാഴ്ചയും ഉറപ്പുവരുത്തുക.ദുർബല ജന വിഭാഗത്തിന് ക്ഷേമവും പുരോഗതിയും കൈവരുത്തുക ന്യൂനപക്ഷ വിഭാഗങ്ങളുടെ ശാക്തീകരണം. അടിച്ചമർത്തപെട്ട ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ ഐക്യം വളർത്തുക എന്നിവയാണ് പാർട്ടിയുടെ ഉദ്ദേശ്യലക്ഷ്യങ്ങൾ.<ref>വിമോചന രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ പുതുവഴി, തേജസ് ദ്വൈവാരിക,16-31</ref> ===മുദ്രാവാക്യം=== {{Cquote|വിശപ്പിൽ നിന്ന് മോചനം, ഭയത്തിൽ നിന്ന് മോചനം}} ===പതാക=== മൂന്നിൽ ഒരു ഭാഗം പച്ചയും രണ്ടുഭാഗം ചുവപ്പും നടുവിൽ വെള്ള നിറത്തിലുള്ള പഞ്ചകോണ നക്ഷത്രവും ചേർന്നതാണ് പാർട്ടിയുടെ പതാക ===അംഗീകാരം=== സോഷ്യൽ ഡമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യക്ക് കേന്ദ്ര തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്റെ അംഗീകാരം ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്, 2010 ഏപ്രിൽ 13 മുതൽ നിലവിൽ വന്ന രീതിയിലുള്ള രജിസ്ട്രേഷനാണുള്ളത്<ref>http://www.thejasnews.com/?tp=det&det=yes&news_id=201004117135636586</ref> ===പോഷക സംഘടകൾ=== [[SDTU]] - [[സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റിക് ട്രേഡ് യൂണിയൻ]] [[WIM]] - വിമൻ ഇന്ത്യ മൂവ്മെന്റ് ==ചരിത്രം== [[2009]] [[ഫെബ്രുവരി]] മധ്യത്തിൽ (13,14,15) [[കോഴിക്കോട്|കോഴിക്കോട്ട്]] [[പോപ്പുലർ ഫ്രണ്ട് ഓഫ് ഇന്ത്യ]] നടത്തിയ ദേശീയ രാഷ്ട്രീയ സമ്മേളനത്തിൽ നടന്ന ചർച്ചകളുടെ സാക്ഷാത്കാരമായാണ് നിർധനരും നിരാലംമ്പരും പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവരുമായ ജനഭിവാഗത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സാമൂഹിക പരവുമായ  ശാക്തീകരണവും ഇന്ത്യൻജനതയിൽ തുല്യനീതിയും ഉറപ്പ് വരുത്തുവാനും ലക്ഷ്യമാക്കി പുതിയ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി രൂപം കൊണ്ടത്.ഇന്ത്യയിൽ ഇരുപത്തിരണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ പാർട്ടി പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട് <ref>[http://www.mathrubhumi.com/php/newFrm.php?news_id=1240671&n_type=NE&category_id=3&Farc=&previous=N പോപ്പുലർ ഫ്രണ്ട്‌ രാഷ്ട്രീയകക്ഷി രൂപവത്‌കരണത്തോടടുക്കുന്നു ,മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം,ജൂലൈ 20,2009]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==നിലവിലെ ദേശീയ ഭാരവാഹികൾ== * '''പ്രസിഡന്റ്എം കെ ഫൈസി''' :<ref>{{Cite web|url=https://sdpi.in/|title=https://sdpi.in/|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=|archive-date=2020-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20200212110851/https://sdpi.in/|url-status=dead}}</ref> * വൈസ് പ്രസിഡന്റുമാർ: ഹാഫിസ് മൻസൂർ അലിഖാൻ (രാജസ്ഥാൻ), '''പ്രൊഫ: നാസ്നി ബീഗം (കർണാടക), * '''ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ''': അഡ്വ: ഷറഫുദ്ദീൻ അഹമ്മദ്, പി. അബ്ദുൽ മജീദ്‌ ഫൈസി, അഫ്സർ പാഷ * '''ട്രഷറർ''': അഡ്വ: സാജിദ് സിദ്ദീഖി * '''സെക്രട്ടറിമാർ''': ഡോ: മെഹബൂബ് ശരീഫ്, അബ്ദു റഷീദ് അഖ്‌വാൻ, റഫീഖ് ജബ്ബാർ മുല്ല * '''സെക്രട്ടറിയേറ്റ് അംഗങ്ങൾ''': അബ്ദുൽ മജീദ്‌ കൊടുലിപ്പേട്ട്, ശൈഖ് മുഹമ്മദ്‌ ദഹലാൻ ബാഖവി, [[ഇ. അബൂബക്കർ]], അഡ്വ: കെ.എം. അഷ്‌റഫ്‌, മുഹമ്മദ്‌ ശഫീ, [[നാസറുദ്ദീൻ എളമരം]], എം.കെ. ഫൈസി, നൗഷാദ് പുനക്കൽ, യാസ്മിൻ ഫാറൂഖി ==സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ഏതാണ്ടെല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും കാഡറുകളും പാർട്ടി സം‌വിധാനങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്.<ref>വിമോചന രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ പുതുവഴി - തേജസ് ദ്വൈവാരിക ,ഓഗസ്റ്റ് 16-31</ref><ref>{{Cite web |url=http://oheraldo.in/news/Local%20News/SDPI-opens-Goa-branch/28448.html |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2012-06-10 |archive-date=2012-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120715014550/http://oheraldo.in/news/Local%20News/SDPI-opens-Goa-branch/28448.html |url-status=dead }}</ref> [[കേരളം]],[[തമിഴ്നാട്]],[[കർണാടകം]],[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്‌]],[[ഗോവ]],[[മഹാരാഷ്ട്ര]],[[പോണ്ടിച്ചേരി]],[[മധ്യപ്രദേശ്]]<ref>http://www.siasat.com/english/news/madhya-pradesh-unit-sdpi-declared-national-convention-delhi-oct-18-0</ref>,[[ഉത്തർപ്രദേശ്]],[[ഝാർഖണ്ഡ്‌]],[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]],[[ബിഹാർ]],[[ഡൽഹി]],[[രാജസ്ഥാൻ]],[[ഹരിയാന]],[[മണിപ്പൂർ]] എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ സംസ്ഥാനകമ്മിറ്റികൾ നിലവിലുണ്ട്. ഡൽഹി, ഹരിയാന,ഉത്തർ പ്രദേശ്,പോണ്ടിച്ചേരി എന്നിവിടങ്ങളിൽ സംസ്ഥാന ഓർഗനൈസിങ് കമ്മിറ്റികളും സംഘടന രൂപീകരിച്ച് ഒരു വർഷം തികയുന്നതിനു മുൻപ് തന്നെ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്<ref>http://www.thejasnews.com/?tp=det&det=yes&news_id=201004117135636586</ref>. [[File:SdpiWestbengal.jpg|thumb|പ്രകടനം, പശ്ചിമ ബംഗാൾ]] ===രാജസ്ഥാൻ=== രാജസ്ഥാനിൽ തദ്ദേശ സ്വയംഭരണസ്ഥാപനങ്ങളിലേക്കുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിച്ച പാർട്ടി പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡന്റ് പദവിയായ സർപഞ്ച് സ്ഥാനത്തേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു,ഇതാണു എസ്.ഡി.പി.ഐ യുടെ ആദ്യ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വിജയം<ref>http://www.coastaldigest.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1199%3Asdpi-candidate-wins-sarpanch-election-in-rajasthan&Itemid=53</ref>,രാജസ്ഥാനിലെ തന്നെ മറ്റൊരു പഞ്ചായത്തിലെ ഉപസർപ്ഞ്ച് സ്ഥാനത്തേക്കും എസ്.ഡി.പി.ഐ അംഗം തിരഞ്ഞെടുക്കപെട്ടിട്ടുണ്ട്<ref>http://www.twocircles.net/2010feb13/another_victory_sdpi_rajasthan_panchayat_polls.html</ref> ===കർണ്ണാടക=== കർണ്ണാടകയിൽ 2010 മാർച്ചിൽ ബ്രഹദ് ബംഗളൂരു മഹാ നഗര പാലികെയിലേക്ക് നടന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ 11 വാർഡുകളിൽ നിന്ന് പാർട്ടി സ്ഥാനാർത്ഥികളെ നിർത്തി മത്സരിച്ചു <ref>{{Cite web |url=http://popularfrontindia.com/pp/story/eleven-sdpi-candidates-contests-bbmp-poll |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2010-05-02 |archive-date=2010-03-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100329115431/http://popularfrontindia.com/pp/story/eleven-sdpi-candidates-contests-bbmp-poll |url-status=dead }}</ref> പദരായനപുര വാർഡിൽ നിന്ന് പാർട്ടി സ്ഥാനാർത്ഥി തിരഞ്ഞെടുക്കപെട്ടു<ref>http://coastaldigest.com/index.php?option=com_content&view=article&id=5119:sdpi-candidate-won-bbmp-election-held-in-bangalore-on-28th-mar-2010&catid=57:news-stories&Itemid=68</ref><ref>{{Cite web |url=http://sdpi.in/portal/story/sdpi-candidate-won-bbmp-election-held-bangalore-28th-mar-2010 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2010-05-02 |archive-date=2010-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100408214517/http://sdpi.in/portal/story/sdpi-candidate-won-bbmp-election-held-bangalore-28th-mar-2010 |url-status=dead }}</ref>, മംഗലാപുരത്തിനടുത്ത് കിന്‌യാ ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തിലേക്ക് നടന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്ഥാനാർഥി എതിരില്ലാതെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്<ref>http://www.thejasnews.com/?tp=det&det=yes&news_id=201004103193501649</ref> ദക്ഷിണ കർണാടകയിൽ തദ്ദേശസ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളിലേക്ക് നടന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ 59 സീറ്റുകളിൽ എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്ഥാനാർഥികൾ തിരഞ്ഞെടുക്കപെട്ടിട്ടുണ്ട്<ref>http://www.thejasnews.com/?tp=det&det=yes&news_id=201004117143002874</ref> ===തമിഴ്‌നാട്=== 2011 ഒക്ടോബറിൽ തമിഴ്‌നാട്ടിലെ പ്രാദേശിക ഭരണസമിതികളിലേക്കുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ എതിരില്ലാതെ 11 വാർഡുകളിലടക്കം <ref>http://twocircles.net/2011oct04/sdpi_wins_9_civic_wards_unopposed_tamil_nadu.html</ref>,<ref>http://www.siasat.com/english/news/sdpi-wins-9-civic-wards-unopposed-tn</ref>,<ref>http://sdpi.in/portal/story/sdpi-win-9-civic-wards-un-opposed-tamilnadu{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 62 സീറ്റുകളിലേക്ക് എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്ഥാനാർത്ഥികൾ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു . [[തിരുനെൽവേലി ജില്ല|തിരുനെൽവേലി ജില്ലയിലെ]] പൂളംകുടിയിരുപ്പ്‌, [[തൂത്തുക്കുടി ജില്ല|തൂത്തുക്കുടി ജില്ലയിലെ]] മൂലക്കരയ് എന്നീ പഞ്ചായത്തുകളിൽ വൈസ്‌ പ്രസിഡണ്ട്‌ സ്ഥാനത്തേക്കും എസ്.ഡി.പി.ഐ പ്രധിനിധികൾ തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ===ഗോവ=== [[സൗത്ത് ഗോവ|സൗത്ത് ഗോവ ജില്ലയിലെ]] ദാവോർലിം ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിലെ ഇന്തോന വാർഡിൽ നിന്ന് എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്ഥാനാർത്ഥിയായ മുഹമ്മദ് ഇമ്രാൻ തെരെഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ==കേരളത്തിൽ== [[File:Janakerala.JPG|thumb|ജനകേരള യാത്ര]] കേരളത്തിൽ പ്രഥമ സംസ്ഥാന കമ്മിറ്റി 2009 ആഗസ്റ്റ് മാസം നിലവിൽ വന്നു. [[ദേശീയ മനുഷ്യവകാശ ഏകോപന സമിതി]] ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായ [[അഡ്വക്കറ്റ് കെ.പി.മുഹമ്മദ് ഷരീഫ്]] ആയിരുന്നു കേരളത്തിലെ പ്രഥമ പ്രസിഡന്റ്<ref>[http://www.twocircles.net/2009aug11/social_democratic_party_india_elects_kerala_office_bearers.html www.twocircles.net]</ref>. [[എം.കെ.മനോജ് കുമാർ]], [[പി.അബ്ദുൽ മജീദ് ഫൈസി]] എന്നിവരായിരുന്നു പ്രഥമ ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ<ref>http://www.twocircles.net/2009aug11/social_democratic_party_india_elects_kerala_office_bearers.html</ref>. രണ്ടുവർഷത്തെ കാലാവധിയാണ് സംസ്ഥാന കമ്മിറ്റിക്കുള്ളത്. ==== ഇപ്പോഴത്തെ കേരള സംസ്ഥാന ഭാരവാഹികൾ==== * '''പ്രസിഡന്റ്'''- മുവാറ്റുപുഴ അഷറഫ് മൌലവി * '''വൈസ് പ്രസിഡന്റുമാർ '''- ,പി. അബ്ദുൽ ഹമീദ് മാസ്റ്റർ, തുളസീധരൻ പള്ളിക്കൽ, റൈഹാനത്ത് ടീച്ചർ , * '''ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാർ'''- ,റോയ് അറയ്ക്കൽ.അജ്മൽ ഇസ്മെയിൽ , പികെ ഉസ്മാൻ . * '''സെക്രട്ടറിമാർ''' - . കെ.കെ അബ്ദുൽ ജബ്ബാർ, . കെഎസ്.ഷാൻ, പിആർ.സിയാദ്. ക്യഷ്ണൻ എരിഞ്ഞിക്കൽ, ജോൻസൺ കണ്ടച്ചിറ, ജമീല വയനാട്, * ''' ട്രഷറർ.. എകെ.സലാഹുദ്ധീൻ. സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിയേറ്റ് അംഗങ്ങൾ: പി. അബ്ദുൽ മജീദ് ഫൈസി , സിപിഎ.ലത്തീഫ്, അൻസാരി ഏനാത്ത്,എസ്പി.അമീറലി, മുസ്തഫ പാലേരി,അഷറഫ് പ്രവച്ചമ്പലം,വിഎം.ഫൈസൽ,ശശി പഞ്ചവടി,ലസിത അസീസ്.എൽ.നസീമ,മഞ്ചുഷ മാവിലിടം ... {{Quote box| '''വോയ്‌സ് ഓഫ് ഇന്ത്യ''' എസ്.ഡി.പി.ഐ.കേരള സംസ്ഥാന കമ്മിറ്റി പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ മാസികയാണു '''വോയ്‌സ് ഓഫ് ഇന്ത്യ'''. സാംകുട്ടി ജേക്കബാണു മാസികയുടെ പ്രിന്ററും പബ്ലിഷറും.|align=right|width=250px}} ===തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ=== 2009ൽ നടന്ന കണ്ണൂർ നിയമസഭാ ഉപതെരെഞ്ഞെടുപ്പിലാണ് പാർട്ടി ആദ്യമായി മത്സര രംഗത്തിറങ്ങിയത്. മൽസരിച്ച അബ്ദുൽ മജീദ്‌ ഫൈസി 3411 വോട്ടുകൾ നേടി. ====2010 പഞ്ചായത്ത് തെരഞ്ഞെടുപ്പ്==== കേരളത്തിൽ 2010 ഒക്ടോബർ 25,27 എന്നീ തിയതികളിലായി തദ്ദേശസ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളിലേക്ക് നടന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്വാധീനം തെളിയിച്ചു. അഞ്ച് നഗര സഭകളിലേക്ക് പ്രതിനിധികളെ വിജയിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.<ref>http://ibnlive.in.com/news/even-after-tj-joseph-row-pfi-still-popular-in-kerala/134120-37-64.html?from=tn{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[File:Sdpi janakeeya march.jpg|thumb|എസ്.ഡി.പി.ഐ ജനകീയ മാർച്ച്‌]] ====2010 കേരള നിയമസഭ തെരഞ്ഞെടുപ്പ്==== 2011ലെ [[കേരള നിയമസഭ|കേരള നിയമസഭാ]] തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കന്നി നിയസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനിറങ്ങിയ എസ്.ഡി.പി.ഐ 101 മണ്ഡലങ്ങളിൽ ഒറ്റയ്ക്ക് മൽസരിച്ചു. ഒന്നര ലക്ഷത്തിലേറെ വോട്ടുകൾ സ്വന്തമാക്കി കേരള രാഷ്ട്രീയത്തിൽ സാനിധ്യമറിയിച്ചു. രണ്ട് മണ്ഡലങ്ങളിൽ 5000 വോട്ടും നിരവധി മണ്ഡലങ്ങളിൽ 3000 വോട്ടുകളും കടന്നു. കണ്ണൂർ, കോഴിക്കോട്, തൃശൂർ ജില്ലകളിലെ ചില മണ്ഡലങ്ങളിൽ എസ്.ഡി.പി.ഐ സമാഹരിച്ച വോട്ടുകൾ തിരഞ്ഞെടുപ്പു ഫലത്തിന്റെ ഗതി മാറ്റി. [[സോഷ്യലിസ്റ്റ് ജനത (ഡെമോക്രാറ്റിക്)|സോഷ്യലിസ്റ്റ് ജനതയിലെ]] എം കെ പ്രേംനാഥ് പ്രതീക്ഷ ഉറപ്പിച്ച വടകരയിൽ [[ജനതാദൾ (സെക്കുലർ)|ജനതാദളിലെ]] സി കെ നാണുവിന് 847ന്റെ വിജയം സമ്മാനിച്ചത് എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്ഥാനാർഥി സാലിം അഴിയൂർ നേടിയ 3,488 വോട്ടുകളാണ്. തൃശൂരിലെ [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ മണ്ഡലത്തിൽ]] [[സി.പി.എം]] മുൻ ജില്ലാ സെക്രട്ടറി ബേബി ജോണിന്റെ 483 വോട്ടിന്റെ പരാജയത്തിൽ നിർണായക ഘടകമായത് എസ്.ഡി.പി.ഐ സ്ഥാനാർഥി പി കെ ഉസ്മാൻ നേടിയ 2,293 വോട്ടുകളാണ്. ===2014ലെ പതിനാറാമത് ലോകസഭാ തെരെഞ്ഞെടുപ്പ് === 2014 ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കേരളത്തിലെ 20 മണ്ഡലങ്ങളിലും സ്ഥാനാർഥികൾ മത്സരിച്ചു. ചില മണ്ഡലങ്ങളിലെ ജയപരാജയങ്ങൾ നിർണയിക്കുന്നതിൽ എസ്.ഡി.പി.ഐ നേടിയ വോട്ടുകൾ പങ്കു വഹിച്ചു. പശ്ചിമബംഗാളിലെ നാലു മണ്ഡലങ്ങളിലും തമിഴ്‌നാട്ടിലെ മൂന്നും കർണ്ണാടകയിലും മധ്യപ്രദേശിലും ആന്ധ്രാപ്രദേശിലും ഓരോ മണ്ഡലത്തിലും പാർട്ടി ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ജനവിധി തേടി. {| class="wikitable" !സ്ഥാനാർഥി || മണ്ഡലം || ലഭിച്ച വോട്ട് || |- |എൻ യു അബുസലാം || [[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർഗോഡ്]] || 9,713 || |- |കെ കെ അബ്ദുൽ ജബ്ബാർ || [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ]] || 19,170 || |- |പി അബ്ദുൽ ഹമീദ് മാസ്റ്റർ || [[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര]] || 15,058 || |- |മുസ്തഫ കൊമ്മേരി ||[[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട്]]|| 10,596|| |- |ജലീൽ നീലാംബ്ര || [[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വയനാട്‌]]|| 14,327|| |- |[[നാസറുദ്ദീൻ എളമരം]] || [[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]] || 47,853 || |- |വി ടി ഇഖ്റാമുൽ ഹഖ് ||[[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] || 26,640 || |- |ഇ.എസ് ഖാജ ഹുസൈൻ || [[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട്]] || 12,504|| |- |കൃഷ്ണൻ എരഞ്ഞിക്കൽ || [[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലത്തൂർ]]||7,820|| |- |സുഫീറ കെ പി || [[തൃശൂർ (ലോക്സഭാമണ്ഡലം)|തൃശൂർ]] || 6894 || |- |ഷഫീർ മുഹമ്മദ്‌ || [[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി]] || 14,386|| |- |സുൽഫിക്കർ അലി || [[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം]] || 14,825|| |- |മുഹമ്മദ്‌ ഷറഫുദ്ധീൻ || [[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി]] || 10,401|| |- |റോയ് അറക്കൽ || [[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം]] || 3,513 || |- |തുളസീധരൻ പള്ളിക്കൽ || [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ]] || 10,993|| |- |ജ്യോതിഷ് പെരുബുള്ളിക്കൽ ||[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] || 8,946 || |- |മൻസൂർ തെങ്ങണ || [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട]]|| 11,353|| |- |എ കെ സലാഹുദ്ധീൻ || [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] || 12,812|| |- |എം കെ മനോജ്‌കുമാർ || [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] || 11,225 || |- |കുന്നിൽ ഷാജഹാൻ || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || 4,820 || |-ആകെ || |} ===2015 തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ തെരഞ്ഞെടുപ്പ്=== 2015 തദ്ദേശ സ്ഥാപന തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മൽസരിച്ച പാർട്ടി ഒരു കോർപറേഷൻ സീറ്റും ഒമ്പത് നഗരസഭാ സീറ്റുകളിലും 39 ഗ്രാമപ്പഞ്ചായത്ത് വാർഡുകളിലും 49 ഇടങ്ങളിൽ പാർട്ടി സ്ഥാനാർഥികൾ വിജയിച്ചു. നൂറോളം സീറ്റുകളിൽ പാർട്ടി രണ്ടാം സ്ഥാനം നേടി. <ref>http://www.thejasnews.com/%E0%B4%9A%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82-%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E2%80%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D-%E0%B4%8E%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AA.html{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> === 2016ലെ നിയമസഭ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് === കേരളത്തിലെ 140 നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ പ്രതിനിധികളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിനായി പതിന്നാലാം നിയമസഭയിലേക്കുള്ള പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പ് 2016 മെയ് 16 ന് നടന്നു. 89 നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളിൽ സ്വതന്ത്രമായി പാർട്ടി സ്ഥാനാർത്ഥികളെ നിർത്തി.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiancrux.info/2016/02/2016-kerala-assembly-constituency-wise-election-results.html|title=|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> '''2020ലെ തദ്ധേശ സ്വയംഭരണ തിരഞ്ഞെടുപ്പ്''' 2020ലെ കേരള ലോക്കൽ ബോഡി ഇലക്ഷനിൽ എസ്ഡിപിഐ 2016നേഅപേക്ഷിച്ച് ഇരട്ടിയിൽ അധികം മുന്നേറ്റം കാഴ്ച്ചവെച്ചു. സംസ്ഥാനത്ത് ആകെ 102 വാർഡുകളിൽ ജനപ്രധിനിധികളെ സ്യഷ്ട്ടിക്കുവാൻ എസ്ഡിപിഐക്ക് സാധിച്ചു. 80ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് വാർഡുകളിലും 20മുൻസിപാലിറ്റി വാർഡുകളിലും ഒരു ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് സീറ്റിലും ഒരു കോർപ്പറേഷൻ സീറ്റിലും ജനപ്രതിനിതിയെ എത്തിക്കാനും എസ്ഡിപിഐക്ക് കഴിഞ്ഞു. കൂടാതെ 200ലതികം വാർഡുകളിൽ പാർട്ടിക്ക് രണ്ടാമത് എത്താനും സാധിച്ചു. അഞ്ച് വാർഡുകളിൽ ജയിക്കുകയും ആറിടത്ത് രണ്ടാമത് എത്തുകയും ചെയ്ത കോട്ടയം ജില്ലയിലെ ഈരാട്ട് പേട്ട നഗരസഭയിൽ പാർട്ടി മികച്ച മുന്നേറ്റം കാഴ്ച്ചവെച്ചു. കൊല്ലം കോർപ്പറേഷനിൽ സിറ്റിങ് സീറ്റ് നിലനിർത്തി. മഞ്ചേശ്വരം ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിൽ ഒരു സീറ്റ് പിടിച്ചതിലൂടെ ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിലെ നിർണായക ശക്തിയായ്. പത്തനംത്തിട്ട നഗരസഭയിൽ സ്വതന്ത്ര്യൻ ഉൽപ്പടെ 4 പേരെ വിജയിപ്പിച്ചതിലൂടെ നഗരസഭയിൽ നിർണായക ശക്തിയായ്. പതിമൂന്ന് വീതം അംഗങ്ങളെ സ്യഷ്ട്ടിച്ച ആലപ്പുഴ , കണ്ണൂർ ജില്ലകൾ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ജനപ്രധിനിധികളെ സ്യഷ്ട്ടിച്ച ജില്ലകൾ ആയ് മാറി {| class="wikitable" | colspan="4" | |} ==ചിത്രശാല== <gallery> File:Sdpitvm.jpg|തിരുവനന്തപുരം ജില്ലാ സമ്മേളനം-പ്രകടനത്തിന്റെ മുൻനിര File:KSDsdpi.jpg|കാസർകോഡ് ജില്ലാ സമ്മേളനം-പ്രകടനത്തിന്റെ മുൻനിര </gallery> ==പുറം കണ്ണികൾ== {{commonscat|Social Democratic Party of India}} * http://kerala.sdpi.in/{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://www.sdpi.in/ * [http://www.youtube.com/watch?v=ySmgRE1IgrY ജനവിധി 2010 ചാനൽ വാർത്താ ദൃശ്യം] * [http://www.youtube.com/watch?v=Glm7uFlPSfo&list=UUgoMDSi9F3ZKciMA4bfZx1w SDPI Preview] ==അവലംബം== {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയകക്ഷികൾ]] [[വിഭാഗം:സംഘടനകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ രാഷ്ട്രീയകക്ഷികൾ]] fw7d26kjjes6h97akbk2aok3ishtrvy 0 90324 4081098 4070991 2024-04-25T23:05:20Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Pannyan Raveendran}} {{Distinguish|പി. രവീന്ദ്രൻ}} {{Infobox_Indian_politician | name = പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ | image = Pannian raveendran 2019.jpg | caption = | birth_date ={{Birth date and age|1945|12|22|df=y}} | birth_place =[[കണ്ണൂർ]], [[കേരളം]] | residence = തിരുവനന്തപുരം | death_date = | death_place = | office = | constituency = | salary = | term = | predecessor = | successor = | party =[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ|സി.പി.ഐ.]] | religion = | spouse = രത്നവല്ലി | children = രാജേഷ്, രൂപേഷ്, രതീഷ്. | website = | footnotes = | date = സെപ്റ്റംബർ 23 | | year = 2006 | | source = http://164.100.24.208/ls/lsmember/biodata.asp?mpsno=4209 }} [[കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ|കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ]] കേരള ഘടകം മുൻ സെക്രട്ടറിയും ദേശീയ സെക്രട്ടറിയേറ്റ് അംഗവുമാണ്<ref name =mathru1>{{cite web | url =http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=264621 | title =പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ സി.പി.ഐ. സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി | date =ഏപ്രിൽ 9, 2012 | accessdate =ഏപ്രിൽ 9, 2012 | publisher =മാതൃഭൂമി | language = | archive-date =2012-04-10 | archive-url =https://web.archive.org/web/20120410040549/http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=264621 | url-status =dead }}</ref> '''പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ''' (ജനനം: [[ഡിസംബർ 22]] [[1945]]‌). ==ജീവിതരേഖ== [[കണ്ണൂർ]] ജില്ലയിലെ കക്കാട്ട് പന്ന്യൻ വീട്ടിൽ രാമന്റെയും യശോദയുടെയും മകനായി 1945-ൽ ജനനം. കക്കാട് കോർജാൻ യു.പി സ്‌കൂളിൽ പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം നടത്തുമ്പോൾ തന്നെ ബീഡി തൊഴിലിൽ ഏർപ്പെട്ടു. പതിനഞ്ചാം വയസ്സിൽ കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി അംഗമായി. 1965-ൽ [[സി.പി.ഐ]]-യുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന ബാങ്ക് ദേശസാൽക്കരണ പ്രക്ഷോഭത്തിൽ പങ്കെടുത്തു ജയിൽവാസം അനുഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1979 മുതൽ 1982 വരെ [[എ.ഐ.വൈ.എഫ്]] സംസ്ഥാന പ്രസിഡന്റായിരുന്നു. 'തൊഴിൽ അല്ലെങ്കിൽ ജയിൽ' എന്ന മുദ്രാവാക്യം ഉയർത്തി യുവാക്കളെ സംഘടിപ്പിച്ച് സമരം നടത്തി ശ്രദ്ധേയനായി.<ref name =mathru2>{{cite web | url =http://www.mathrubhumi.com/online/malayalam/news/story/1546693/2012-04-10/kerala | title =ഏറ്റെടുക്കുന്നത് വലിയ കടമ: പന്ന്യൻ | date =ഏപ്രിൽ 10, 2012 | accessdate =ഏപ്രിൽ 11, 2012 | publisher =മാതൃഭൂമി | language = | archive-date =2012-04-15 | archive-url =https://web.archive.org/web/20120415031405/http://www.mathrubhumi.com/online/malayalam/news/story/1546693/2012-04-10/kerala | url-status =dead }}</ref> 1982 മുതൽ 1986 വരെ സി.പി.ഐ. കണ്ണൂർ ജില്ലാ സെക്രട്ടറിയായിരുന്നു. പാർലമെന്ററി രംഗത്തേക്കുള്ള പന്ന്യന്റെ അരങ്ങേറ്റം 1989-ലെ ആദ്യ ജില്ലാ കൗൺസിൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലായിരുന്നു. [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ചിരുന്ന [[പി.കെ. വാസുദേവൻ നായർ|പി.കെ. വാസുദേവൻനായരുടെ]] നിര്യാണത്തെത്തുടർന്ന് 2005 നവംബറിൽ നടന്ന ഉപതെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വിജയിച്ച് പതിനാലാം ലോക്‌സഭാംഗമായി. 2011-ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ [[പറവൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|പറവൂർ മണ്ഡലത്തിൽ]] മത്സരിച്ചുവെങ്കിലും സിറ്റിംഗ് എം.എൽ.എ-യും കോൺഗ്രസ്(ഐ) സ്ഥാനാർത്ഥിയുമായ [[വി.ഡി. സതീശൻ|വി.ഡി. സതീശനോട്]] പരാജയപ്പെട്ടു. 1986 മുതൽ പാർട്ടിയുടെ സംസ്ഥാന സെക്രട്ടേറിയേറ്റിലും ദേശീയ കൗൺസിലിലും പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇദ്ദേഹം 2005 മുതൽ സെൻട്രൽ എക്സിക്യൂട്ടീവ് അംഗമാണ്. [[പി.കെ. വാസുദേവൻ നായർ|പി.കെ. വാസുദേവൻനായരും]] [[വെളിയം ഭാർഗവൻ|വെളിയം ഭാർഗവനും]] സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിമാരായിരുന്നപ്പോൾ അസിസ്റ്റന്റ് സെക്രട്ടറിയായിരുന്നു. 2012 ഏപ്രിൽ 9-ന് സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിയായി തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 2015 മാർച്ചിൽ സെക്രട്ടറിസ്ഥാനമൊഴിഞ്ഞു. 2004-ൽ മാതൃകാ പൊതുപ്രവർത്തകനുള്ള മണിവേരി മാധവൻ പുരസ്കാരത്തിനർഹനായി. == തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ == {| class="wikitable sortable" |+ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ <ref>{{Cite web |url=http://www.ceo.kerala.gov.in/electionhistory.html |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-04-11 |archive-date=2021-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211111050225/http://www.ceo.kerala.gov.in/electionhistory.html |url-status=dead }}</ref> <ref> http://www.keralaassembly.org </ref> ! വർഷം !! മണ്ഡലം || വിജയിച്ച സ്ഥാനാർത്ഥി !! പാർട്ടിയും മുന്നണിയും !! മുഖ്യ എതിരാളി !! പാർട്ടിയും മുന്നണിയും || രണ്ടാമത്തെ മുഖ്യ എതിരാളി || പാർട്ടിയും മുന്നണിയും |- |2011 || [[പറവൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം]]||[[വി.ഡി. സതീശൻ]]||[[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], [[യു.ഡി.എഫ്.]]||[[പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ]]||[[സി.പി.ഐ.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] |- |2005*(1)|| [[തിരുവനന്തപുരം ലോകസഭാമണ്ഡലം]] || [[പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ]] || [[സി.പി.ഐ]], [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] || [[വി.എസ്. ശിവകുമാർ]] || [[കോൺഗ്രസ് (ഐ.)]], യു.ഡി.എഫ് || [[സി.കെ. പത്മനാഭൻ]] || [[ബി.ജെ.പി.]], [[എൻ.ഡി.എ.]] |- |} *(1) - 2004-ലെ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വിജയിച്ച [[പി.കെ. വാസുദേവൻ നായർ]] മരണപ്പെട്ടതിനുശേഷം നടന്നതാണ് 2005-ലെ [[തിരുവനന്തപുരം ഉപതിരഞ്ഞെടുപ്പ്]]. ==കൃതികൾ== *ചരിത്രമെഴുതി ചരിത്രമായവർ *ലോകകപ്പ് ഫുട്‌ബോൾ ചരിത്രത്തിലൂടെ * ഭരത് മുരളി - അഭിനയവും ജീവിതവും<ref name=manoramaonline>{{cite web|title=പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ നാലാമത്തെ പുസ്തകമെഴുതുന്നു; വിഷയം ഇന്ത്യൻ ഫുട്ബോൾ|url=http://static.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.DLL/portal/ep/posting/personalArticleNew.jsp?contentId=14130055&catOID=-1073860663&BV_ID=@@@|work=manoramaonline|publisher=manoramaonline|accessdate=2013 ഓഗസ്റ്റ് 2|archive-date=2013-07-19|archive-url=https://archive.today/20130719232021/http://static.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.DLL/portal/ep/posting/personalArticleNew.jsp?contentId=14130055&catOID=-1073860663&BV_ID=@@@|url-status=bot: unknown}}</ref> ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== {{commons category|Pannyan Raveendran}} * [http://164.100.24.208/ls/lsmember/biodata.asp?mpsno=4209 പതിനാലാം ലോകസഭയിലെ അംഗങ്ങൾ- പാർലമെന്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ വെബ്‌സൈറ്റ്] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060620042018/http://164.100.24.208/ls/lsmember/biodata.asp?mpsno=4209 |date=2006-06-20 }} ==അവലംബം== {{reflist}} {{s-start}} {{s-bef | before = [[പി.കെ. വാസുദേവൻ നായർ]]}} {{s-ttl | title = [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരത്തിന്റെ]] [[Member_of_Parliament#India|എം.പി.]] | years = 2005 – 2009}} {{s-aft| after = [[ശശി തരൂർ]]}} {{end}} [[വർഗ്ഗം:1945-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന പ്രമുഖർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡിസംബർ 22-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:പതിനാലാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കണ്ണൂർ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ സി.പി.ഐ. പ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:സി പി ഐ കേരള സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിമാർ]] bkxam7ludzsdyz0lr5idb5dtqylv8v8 0 92960 4081112 3931606 2024-04-25T23:14:31Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Chavara}} {{കേരളത്തിലെ സ്ഥലങ്ങൾ |സ്ഥലപ്പേർ= ചവറ |അപരനാമം = |ചിത്രം= |ജില്ല/മഹാനഗരം/പട്ടണം/ഗ്രാമം=ഗ്രാമം |അക്ഷാംശം = 8.9952900 |രേഖാംശം = 76.532880 |ജില്ല = കൊല്ലം |ഭരണസ്ഥാപനങ്ങൾ = |ഭരണസ്ഥാനങ്ങൾ = |ഭരണനേതൃത്വം = |വിസ്തീർണ്ണം = |ജനസംഖ്യ = |ജനസാന്ദ്രത = |Pincode/Zipcode = 691583 |TelephoneCode = 91476 |സമയമേഖല = UTC +5:30 |പ്രധാന ആകർഷണങ്ങൾ = chamaya vilakku festival of kottankulangara temple,സെന്റ് ആൻഡ്രൂസ് പള്ളി; കോവിൽത്തോട്ടം ലൈറ്റ്‌ഹൗസും ബീച്ചും; അഷ്ടമുടി കായലിലെ റിസോർട്ടുകൾ; അഷ്ടമുടി കായലിലെ മുങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ദ്വീപുകൾ ; ജലാക്ഷയത്തിലേ ക്ക് ദർശിച്ച് കൊണ്ട് ഇരിക്കുന്നതെക്കൻ കേ രളത്തിലെ ഏക ഗണപതി ക്ഷേത്രം=}} [[പ്രമാണം:Ashtamudi lake‍.JPG|right|thumb|200ബിന്ദു|അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] കൊല്ലം ആലപ്പുഴ ഹൈവേയിൽ [[കൊല്ലം|കൊല്ലത്തു]] നിന്നും 14 കിലോമീറ്റർ അകലെയാണ് '''ചവറ''' സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [[കരിമണൽ]] സമ്പത്തിന് പേരു കേട്ട നാടാണ് ചവറ. ഇവിടുന്ന് പല രാജ്യങ്ങളിലേയ്ക്കും [[ടൈറ്റാനിയം]] കയറ്റി അയയ്ക്കപ്പെടുന്നു. ചവറ പഞ്ചായത്തിന്റെ കീഴിൽ വരുന്ന കോവിൽത്തോട്ടം തുറമുഖം ഒരു പ്രമുഖ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രമാണ്. ഇവിടെയുള്ള ലൈറ്റ്‌ഹൗസും ബീച്ചുമാണ് പ്രധാനപ്പെട്ട ആകർഷണങ്ങൾ. കോവിൽത്തോട്ടത്തുള്ള സെന്റ് ആൻഡ്രൂസ് പള്ളിയും പ്രസിദ്ധമാണ്. അഷ്ടമുടി കായലിന്റെ സമീപത്തായി നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ഗണപതി ക്ഷേത്രം ഉണ്ട് അഷ്ടമുടി കായലിലേക്ക് ദർശിച്ച് കൊണ്ട് ഇരിക്കുന്ന വിഗ്രഹത്തിന് വളരെ അധികം ശക്തി ഉള്ളതായി വിശ്വസിക്കുന്നു. തെക്കൻ കേരളത്തിൽ ഇരീതിയിൽ ഉള്ള ഏക ഗണപതി ക്ഷേത്രം കൂടിയാണ് തെക്ക് ഭാഗത്ത് അഷ്ടമുടി കായലും പടീഞ്ഞാറ് അറബിക്കടലുമാണ് ചവറ നിയമസഭാമണ്ഡലം [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലത്തിന്റെ]] ഭാഗമാണ്.<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S11/KL_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies&nbsp;— Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-10-20 | work = Kerala | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2009-03-04 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090304011026/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S11/KL_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref> ==പ്രധാന ദേവാലയങ്ങൾ == * കൊറ്റംകുളങ്ങര ദേവീ ക്ഷേത്രം ([[ചമയ വിളക്ക്]]) * ചവറ പുതുക്കാട്ട് മഹാഗണപതി ക്ഷേത്രം * [[പന്മന]] ആശ്രമം ( ചട്ടമ്പി സ്വാമി സമാധി) * പന്മന ക്ഷേത്രം ( പന്മന പൂരം ). * ചവറ ശ്രീകൃഷ്ണ സ്വാമി ക്ഷേത്രം (തിരുവതാംകൂർ രാജകുടുംബവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ക്ഷേത്രം. നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ക്ഷേത്രം ) * സെന്റ് ആൻഡ്രൂസ് പള്ളി കോവിൽതോട്ടം * ഭരണിക്കാവ് ദേവീ ക്ഷേത്രം * കുമ്പഴക്കാവ് ദേവീ ക്ഷേത്രം * തലമുകിൽ പള്ളി * കൊട്ടുകാട് ജുമാ മസ്ജിദ് * കാമൻ കുളങ്ങര മഹാദേവ ക്ഷേത്രം * അമ്മാച്ചൻകാവ് ശിവശാസ്താ ക്ഷേത്രം * CHAVARA JUMA MASJIDH *[[നല്ലേഴുത്ത്മുക്ക് ശ്രീ അരത്തകണ്ഠസ്വാമിക്ഷേത്രം]] * പയ്യലക്കാവ് ശ്രീ അർദ്ധനാരീശ്വര ക്ഷേത്രം *പുതിയകാവ് ശ്രീ ഭദ്രകാളീ ദേവി ക്ഷേത്രം *കാട്ടിൽ മേക്കതിൽ ദേവീക്ഷേത്റം *പരിമണം ദുർഗ ദേവി ക്ഷേത്രം * കരിത്തുറ St. ഫ്രാൻസിസ് അസ്സീസി ദേവാലയം പുത്തൻകോവിൽ ധർമ ശാസ്ത ക്ഷേത്രം കുളങ്ങര ഭാഗം വേളാങ്കണ്ണി മാതാ പള്ളി പുതിയകാവ് ദേവി ക്ഷേത്രം ചോല ശ്രീ ദുർഗ്ഗാ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം ==പ്രധാന വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ == * ബേബി ജോൺ മെമ്മോറിയൽ ഗവർമെന്റ് കോളേജ് * എം.എസ്.എൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മാനേജ്മെന്റ് ആന്റ് ടെക്നോളജി<ref>{{Cite web |url=http://www.msnimt.org/ |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2021-08-13 |archive-date=2021-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210304052525/https://www.msnimt.org/ |url-status=dead }}</ref> * എൻ.എസ്.എൻ.എസ്.എം. ഐ.റ്റി.സി * ഗവേർമെന്റ് ഹയർ സെക്കന്ററി സ്കൂൾ * ലൂർദ് മാത ഹയർ സെക്കന്ററി സ്കൂൾ, കോവിൽത്തോട്ടം <ref>http://www.lourdemata.com{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * കൊറ്റംകുളങ്ങര ഗവർമെന്റ് വി.എച്ച്.എസ്.ഇ *അയ്യൻകോയിക്കൽ ഗവർമെന്റ് എച്ച്.എസ്.എസ്. [[* പന്മന]] ശ്രീ ബാല ഭട്ടാരക വിദ്യാധിരാജ HSS (SBVHSS) * Govt.H S S ചവറ. ("പ്രൊ.ഒ എൻ വി കുറുപ്പ്,പ്രൊ.സാംബശിവൻ എന്നിവർ ഇവിടെയാണു സ്കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കിയതു . [[ഒ എൻ വി കുറുപ്പ്]] 'ഒരു വട്ടം കൂടിയ....' എന്ന കവിത എഴുതിയത് ഈ സ്കൂളിനെ കുറിച്ചാണ്.") * Govt.UPS മുക്കുത്തോട് ചവറ * ഖാദിരിയ്യ ഹൈ സ്കൂൾ കൊട്ടുകാട് == വ്യവസായ സ്ഥാപനങ്ങൾ == * KMML (കേരള മിനറൽസ് ആന്റ് മെറ്റൽസ് ലിമിറ്റഡ്)<ref>http://www.kmml.com</ref> * IREL (ഇന്ത്യൻ റേർ എർത്ത്സ് ലിമിറ്റഡ്)<ref>{{Cite web |url=http://www.irel.gov.in/ |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2021-08-29 |archive-date=2014-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714110927/http://irel.gov.in/ |url-status=dead }}</ref> * TITANIUM SPONGE PROJECT (TSP) * കേരള പ്രിമൊ പൈപ്പ് ഫാക്റ്ററി (1995നു ശേഷം സ്ഥാപനം തുറന്നു പ്രവർത്തിച്ചിട്ടില്ല) == അവലംബം == {{commonscat|Chavara}} <references /> {{കൊല്ലം ജില്ല}} [[വിഭാഗം:കൊല്ലം ജില്ലയിലെ ഗ്രാമങ്ങൾ]] lf79yp3apairr1jlozjpq734q4ql1lv 0 111526 4081190 4024780 2024-04-26T09:43:26Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{refimprove}} {{Infobox Mandir |image = |caption=ചക്കുളത്തുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രം |creator = |proper_name = ചക്കുളത്തുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രം |date_built = |primary_deity = [[ദുർഗ്ഗ]] (ആദിപരാശക്തി,വനദുർഗ്ഗ, ഭദ്രകാളി) |architecture = [[തെക്കേ ഇന്ത്യൻ]], [[കേരളീയ രീതി]] |location =[[നീരേറ്റുപുറം]], [[തലവടി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്]], [[ആലപ്പുഴ ജില്ല]], തിരുവല്ലയ്ക്ക് സമീപം, [[കേരളം]] |coordinates = }} [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] [[തലവടി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|തലവടി പഞ്ചായത്തിൽ]] [[നീരേറ്റുപുറം|നീരേറ്റുപുറത്ത്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രസിദ്ധ ഹൈന്ദവ ക്ഷേത്രമാണ് '''ചക്കുളത്തുകാവ് ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം'''. പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ തിരുവല്ല നഗരത്തിൽ നിന്നും ഏകദേശം ഒൻപത് കിലോമീറ്റർ അകലെയാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ആദിപരാശക്തിയായ [[വനദുർഗ്ഗ]] ഭഗവതിയാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യ പ്രതിഷ്ഠ. ചക്കുളത്തമ്മ എന്ന് മാതൃ ദൈവമായ ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നു. മഹാകാളി, മഹാലക്ഷ്മി, മഹാസരസ്വതി, ഭുവനേശ്വരി, ഭദ്രകാളി, പാർവതി തുടങ്ങി ആദിപരാശക്തിയുടെ എല്ലാ ഭാവങ്ങളിലും ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]], [[ശിവൻ]], [[വിഷ്ണു]], [[സുബ്രഹ്മണ്യൻ]], [[ശാസ്താവ്]], [[ഹനുമാൻ]], [[നവഗ്രഹങ്ങൾ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]], [[ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്]], [[യക്ഷി]]യമ്മ എന്നിവർക്കും പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. [[വൃശ്ചികം|വൃശ്ചികമാസത്തിലെ]] [[തൃക്കാർത്തിക]] ദിവസം പ്രസിദ്ധമായ '''പൊങ്കാല''' ഇവിടെ നടക്കുന്നു. [[അന്നപൂർണേശ്വരി]]യായ ദേവിയ്ക്കുമുമ്പിൽ സ്ത്രീകൾ ഇഷ്ടകാര്യസിദ്ധിക്കായി നടത്തപ്പെടുന്ന [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡ]] ആചാരപ്രകാരമുള്ള ഒരു ആരാധനയാണ് പൊങ്കാല. അന്നേദിവസം തന്നെയുള്ള [[കാർത്തികസ്തംഭം]], ലക്ഷദീപം, [[ധനു]]മാസത്തിലെ മുപ്പെട്ട് വെള്ളിയാഴ്ചയുള്ള നാരീപൂജ, വിളിച്ചു ചൊല്ലിയുള്ള പ്രാർഥന, ലഹരിവിമോചന പ്രതിജ്ഞ തുടങ്ങിയ ചടങ്ങുകളും ഇവിടെയുണ്ട്. കൂടാതെ [[നവരാത്രി]]യും ഇവിടെ അതിവിശേഷമായി ആചരിച്ചുവരുന്നു. മദ്ധ്യ തിരുവതാംകൂറിലെ "സ്ത്രീകളുടെ ശബരിമല" എന്നാണു ഈ ക്ഷേത്രത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത് . <ref>http://malayalam.nativeplanet.com/thiruvalla/attractions/chakkulathu-kavu-temple/</ref> പട്ടമന എന്നുപേരുള്ള ഒരു [[നമ്പൂതിരി]] കുടുംബം വകയാണ് ക്ഷേത്രഭരണം. ആലപ്പുഴ, [[പത്തനംതിട്ട ജില്ല|പത്തനംതിട്ട]], [[കോട്ടയം ജില്ല|കോട്ടയം]] എന്നീ ജില്ലകളുടെ അതിർത്തിയിൽ [[പമ്പാനദി]]യുടെയും [[മണിമലയാർ|മണിമലയാറിന്റെയും]] സംഗമസ്ഥാനത്താണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. == ഐതിഹ്യം == കാട്ടിൽ വിറക് വെട്ടാൻ പോയ ഒരു വേടൻ തന്നെ കൊത്താൻ വന്ന സർപ്പത്തെ വെട്ടി. പക്ഷേ, അതു ചത്തില്ല. പിന്നീട് ഇതേ സർപ്പത്തെ ഒരു കുളക്കരയിലെ പുറ്റിന് മുകളിൽ കണ്ടപ്പോൾ വേടൻ വീണ്ടും അതിനെ ആക്രമിച്ചു. പക്ഷേ, ഇത്തവണ പുറ്റ് പൊട്ടി ജലപ്രവാഹമുണ്ടായി . അമ്പരന്നുനിന്ന വേടന് മുന്നിൽ ഒരു സന്യാസി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് അദ്ദേഹത്തെ ആശ്വസിപ്പിച്ചു. ഇതേ സമയം വേടന്റെ കുടുംബവും അവിടെയെത്തിയിരുന്നു. വെള്ളത്തിന് [[പാൽ|പാലും]] തേനും കലർന്ന നിറം വരുമ്പോൾ ജലപ്രവാഹം അവസാനിക്കുമെന്ന് സന്യാസി അവരോട് പറഞ്ഞു. പുറ്റിനകത്ത് സാക്ഷാൽ [[പരാശക്തി|ആദിപരാശക്തി]] ജലശയനം നടത്തിയ വെള്ളമാണിതെന്നും പുറ്റ് പൊളിച്ച് നോക്കിയാൽ ഒരു വിഗ്രഹം കാണാമെന്നും അദ്ദേഹം അവരോട് പറഞ്ഞു. അതിനെ ആരാധിച്ചാൽ സർവ്വ ഐശ്വര്യവും ഉണ്ടാകുമെന്ന് പറഞ്ഞ് പുറ്റ് ഉടച്ച് സന്യാസി വിഗ്രഹം പുറത്തെടുത്തു. അതോടെ അദ്ദേഹം അപ്രത്യക്ഷനുമായി. അന്ന് രാത്രിയിൽ സന്യാസിയായി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത് സാക്ഷാൽ [[നാരദൻ|നാരദമുനിയാണെന്നും]] വേടന് സ്വപ്നദർശനം ഉണ്ടായി. ആ വിഗ്രഹമാണ് ചക്കുളത്തുകാവിൽ കുടി കൊള്ളുന്നതെന്നാണ് ഐതിഹ്യം. അന്നുമുതൽ വേടനും കുടുംബവും ആ വനത്തിൽ തന്നെ താമസം തുടങ്ങി. എല്ലാ ദിവസവും കാട്ടിൽപ്പോയി വിറകും ഭക്ഷണങ്ങളും ശേഖരിച്ച് മൺകലത്തിൽ പാചകം ചെയ്താണ് അവർ കഴിഞ്ഞു പോന്നത്. ഉണ്ടാക്കുന്ന ഭക്ഷണത്തിൻറെ ഒരു പങ്ക് ഭഗവതിക്ക് നൽകിയ ശേഷമാണ് അവർ കഴിച്ചിരുന്നത്. ഒരു ദിവസം അവർക്ക് ഭക്ഷണ സാധനങ്ങൾ ശേഖരിച്ച് സമയത്തിനെത്താനായില്ല. അന്ന് ഭഗവതിക്ക് ഭക്ഷണം നൽകാനായില്ലെന്ന വിഷമത്തിലായിരുന്നു അവർ. എന്നാൽ പാചകത്തിനായി മരച്ചുവട്ടിൽ ചെന്നപ്പോൾ കലം നിറയെ ചോറും കറികളും കായ്കനികളും ഇരിക്കുന്ന കാഴ്ചയാണ് വേടനും കുടുംബവും കണ്ടത്. ആഹാര സാധനങ്ങൾ അവിടെയെത്തിയത് ദേവീകൃപ കൊണ്ടാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ അവർ ഭക്തികൊണ്ട് ഉച്ചത്തിൽ ദേവീമന്ത്രങ്ങൾ ഉരുവിട്ടു. ഇതേ സമയം ഒരു അശരീരിയും ഉണ്ടായി. അതിങ്ങനെയായിരുന്നു: {{cquote|മക്കളേ, നിങ്ങൾക്കുവേണ്ടിയുണ്ടാക്കിയതാണ് ഈ ആഹാരം. ആവശ്യത്തിന് കഴിച്ച് വിശ്രമിക്കുക. നിങ്ങളുടെ നിഷ്കളങ്ക ഭക്തിയിൽ ഞാൻ സന്തുഷ്ടയാണ്. തീരാദുഖങ്ങളിൽ പോലും എന്നെ കൈവിടാത്തവർക്ക് ഞാൻ ദാസിയും തോഴിയുമായിരിയ്ക്കും. ഭക്തിപൂർവ്വം ആര് എവിടെനിന്ന് വിളിച്ചാലും അവരോടൊപ്പം ഞാൻ എപ്പോഴും ഉണ്ടായിരിക്കും.}} ഈ ഓർമ്മ പുതുക്കാനാണ് ചക്കുളത്തുകാവിൽ ജനലക്ഷക്ഷങ്ങൾ പൊങ്കാലയിടുന്നത്. ഭക്തർ അമ്മയ്ക്ക് പൊങ്കാലയിടുമ്പോൾ അവരിലൊരാളായി അമ്മയും പൊങ്കാലയിടാനുണ്ടാകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. പിൽക്കാലത്ത് ആ വേടനും കുടുംബവും സ്ഥലം വിട്ടുപോകുകയും ബ്രാഹ്മണർ അവിടെ താമസമാക്കുകയും ചെയ്തു. അവരിൽ പ്രധാനിയായ പട്ടമന ഇല്ലത്തെ നമ്പൂതിരി താന്ത്രികവിധികളോടുകൂടിയ ക്ഷേത്രം ഇവിടെ പണികഴിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെയാണ് ചക്കുളത്തുകാവ് ക്ഷേത്രം നിലവിൽ വന്നത്. 1981-ൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ നടന്ന നവീകരണത്തിനുശേഷം അഷ്ടബാഹുക്കളോടുകൂടിയ വനദുർഗ്ഗയുടെ വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. == ക്ഷേത്രനിർമ്മിതി == === ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും === നീരേറ്റുപുറം ഗ്രാമത്തിന്റെ ഏതാണ്ട് ഒത്ത നടുക്കായാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ക്ഷേത്രദർശനം. കേരളത്തിലെ പ്രധാന നദികളായ പമ്പാനദിയും മണിമലയാറും യഥാക്രമം ക്ഷേത്രത്തിന്റെ തെക്കും വടക്കും മാറിയൊഴുകുന്നു. [[ചിങ്ങം|ചിങ്ങമാസത്തിലെ]] [[തിരുവോണം (നക്ഷത്രം)|തിരുവോണം]] നാളിൽ പമ്പാനദിയിൽ നടത്തിവരുന്ന [[നീരേറ്റുപുറം പമ്പാ ജലോത്സവം]] അതിപ്രസിദ്ധമാണ്. നീരേറ്റുപുറം പോസ്റ്റ് ഓഫീസ്, സഹകരണ ബാങ്ക്, ഹോട്ടലുകൾ, വിവിധ കടകംബോളങ്ങൾ തുടങ്ങി നിരവധി സ്ഥാപനങ്ങൾ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പരിസരത്തായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്തുകൂടെ [[അമ്പലപ്പുഴ]]-[[തിരുവല്ല]] സംസ്ഥാനപാത കടന്നുപോകുന്നു. ഇവിടെത്തന്നെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പേരെഴുതിയ മനോഹരമായ കവാടവും കാണാം. ഇതും കടന്ന് അല്പദൂരം സഞ്ചരിച്ചാൽ ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലെത്താം. ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിലായി വലിയ [[അരയാൽ]]മരം കാണാം. === ശ്രീകോവിൽ === === നാലമ്പലം === ==കാർത്തികസ്തംഭം== അധർമ്മത്തിൻന്റെയും തിന്മയുടെയും ഭൗതിക പ്രതീകമാണ് കാർത്തികസ്തംഭം. ഇത് കത്തിച്ച് ചാമ്പലാക്കുന്ന ചടങ്ങിലൂടെ തിന്മയെ [[അഗ്നി]] വിഴുങ്ങി നന്മ ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. വൃശ്ചികമാസത്തിലെ തൃക്കാർത്തിക ദിവസമാണ് ഈ ചടങ്ങ് നടക്കുന്നത്. പൊക്കമുള്ള തൂണിൽ വാഴക്കച്ചി, പഴയ ഓലകൾ, പടക്കം, ദേവിയ്ക്ക് ചാർത്തിയ ഒരു വർഷത്തെ ഉടയാടകൾ എന്നിവ പൊതിഞ്ഞുകെട്ടി അതിന്മേൽ നാടിൻറെ സർവ്വ തിന്മകളെയും ആവാഹിക്കുന്നു. ദീപാരാധനയ്ക്ക് മുമ്പായി ഇത് കത്തിക്കും. സർവ്വ ദുഃഖദുരിതങ്ങളും ഇതോടെ തീരുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. == നാരീപൂജ == ചക്കുളത്തുകാവിലെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ അനുഷ്ഠാനമാണ് നാരീപൂജ. അന്നേദിവസം ഇന്ത്യയിലെ പ്രശസ്തരായ വനിതകളെ അതിഥിയായി ക്ഷണിച്ച് ഇവിടെ നാരീ പൂജയ്ക്കിരുത്താറുണ്ട്{{തെളിവ്}}. അലങ്കൃത പീഠത്തിൽ സ്ത്രീകളെ ഇരുത്തി, ഭക്ത്യാദരപൂർവ്വം പൂജാരി ഇവരെ ദുർഗ്ഗാസങ്കൽപ്പത്തിൽ പൂജിക്കുന്നു. സ്ത്രീകൾ എവിടെ മാനിക്കപ്പെടുന്നുവോ അവിടെ ദേവതമാർ ആനന്ദിക്കുന്നുവെന്ന സങ്കല്പവും സ്ത്രീയെ ശക്തിസ്വരൂപിണിയായി ആരാധിക്കണമെന്ന താന്ത്രിക സങ്കല്പവുമാണ് ഇത്തരമൊരു പൂജയുടെ പൊരുൾ. സ്ത്രീയാണ് സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം എന്ന സങ്കൽപ്പത്തിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ മഹാദേവിയെ ആരാധിച്ചത്‌. ഈ വിശ്വാസപ്രകാരം സ്ത്രീകളെ ലോകമാതാവായ ആദിപരാശക്തിയുടെ പ്രതീകമായി ആരാധിക്കുന്ന ശാക്തേയ പൂജയാണിത്. == വിശേഷ ദിവസങ്ങൾ == ചൊവ്വ, വെള്ളി, പൗർണമി, അമാവാസി, മാസത്തിലെ ഒന്നാം തീയതി തുടങ്ങിയവ. ഭുവനേശ്വരി പ്രധാനമായ ഞായറും പ്രധാനം. നവരാത്രി ദിവസങ്ങൾ അതിപ്രധാനം. തൃക്കാർത്തിക ദിവസം പൊങ്കാല. == ദർശന സമയം == *രാവിലെ 4.30 AM മുതൽ ഉച്ചക്ക് 1 PM വരെ. *വൈകുന്നേരം 4.30 PM മുതൽ രാത്രി 8 PM വരെ. ==എത്തിച്ചേരുവാൻ== പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ തിരുവല്ല നഗരത്തിൽ MC റോഡിൽ നിന്നും ഏകദേശം 9 കിലോമീറ്റർ മാറിയാണ് ചക്കുളത്തുകാവ് ശ്രീ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. തിരുവല്ല/ഹരിപ്പാട് റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനുകളിൽ ഇറങ്ങിയും ഇവിടെയെത്താം. == അവലംബം == {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]][[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ഭദ്രകാളിക്ഷേത്രങ്ങൾ]] {{Hindu temples in Kerala}} agmn2jlwu2qli8oss60xkrw5t5mamar 0 115852 4081120 722471 2024-04-25T23:17:27Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] 8p6xenwt2rjra2n6fknmu17p0092vwi 0 120790 4081122 752212 2024-04-25T23:17:27Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] 9blxkoskub0529a8kcnnwn2ls9ts9oh 0 122615 4081123 3525015 2024-04-25T23:17:28Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|P. Rajendran}} {{Infobox_Indian_politician | name = പി. രാജേന്ദ്രൻ | image = P.Rajendran Ex MP.JPG | caption = | birth_date ={{Birth date and age|1949|8|28|df=y}} | birth_place =[[Kollam|കൊല്ലം]], [[Kerala|കേരളം]] | residence =[[Kollam|കൊല്ലം]] | death_date = | death_place = | office = [[Member of Parliament|മുൻ കൊല്ലം ലോക്‌സഭാംഗം]] | constituency = [[Kollam (Lok Sabha constituency)|കൊല്ലം]] | salary = | term = | predecessor = | successor = | party =[[Communist Party of India (Marxist)|സി.പി.ഐ. (എം)]] | religion = | spouse = എ.വിജയലക്ഷ്മി അമ്മ | children = 2 sons | website = | footnotes = | date = സെപ്തംബർ 23 | | year = 2006 | | source = http://164.100.24.208/ls/lsmember/biodata.asp?mpsno=347 }} [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] ഒരു പൊതുപ്രവർത്തകനും [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇൻഡ്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] ലെ അംഗവുമാണ്‌ '''പി രാജേന്ദ്രൻ'''. പാർട്ടിയുടെ കേരള സംസ്ഥാനസമിതിയിലും കേന്ദ്ര കണ്ട്രോൾ കമ്മീഷനിലും അദ്ദേഹം അംഗമാണ്‌. പതിമൂന്നാം ലോക്സഭയിലും [[14th Lok Sabha|പതിനാലാം ലോക്സഭയിൽ]] [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം മണ്ഡലത്തേയും]] പ്രതിനിധീകരിച്ചിരുന്നു. {{commons category|P. Rajendran}} [[വർഗ്ഗം:1949-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഓഗസ്റ്റ് 28-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ സി.പി.ഐ.എം. പ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:കൊല്ലം ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:പതിമൂന്നാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പതിനാലാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] lrui2jf7xrq0itdmqsd6lsl1lz5tf1o 0 129322 4081210 3961625 2024-04-26T11:55:05Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Genetically modified food}} ജനിതകമായി പരിവർത്തനം ചെയ്ത വിളകളാണ് ജി.എം വിളകൾ എന്നതുകൊണ്ട് അർഥമാക്കുന്നത്. ആംഗലേയ ഭാഷയിൽ ജി.എം എന്നതുകൊണ്ട് '''ജെനിറ്റിക്കലി മോഡിഫൈഡ്''' എന്നാണ് വിവക്ഷിക്കുന്നത്.<ref>മനോരമ ഡൈജസ്റ്റ് 2010 ഒക്ടോബർ 2 ,ലക്കം 48,പുസ്തകം 11</ref> [[ബാസില്ലസ് തുറിൻ‌ജിയൻസിസ്]] എന്ന [[ബാക്ടീരിയ|ബാക്ടീരിയയുടെ]] ജീൻ സന്നിവേശിപ്പിച്ച് വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുന്ന [[ബി.ടി. വിള|ബി.ടി. വിളകൾ]] ഇതിന് ഉദാഹരണമാണ്. ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ ഭക്ഷ്യവസ്തുക്കൾ അഥവാ '''GM foods''' അല്ലെങ്കിൽ '''genetically engineered foods,''' എന്നതിനാൽ വിളകളുടെ ഡി എൻ എ കളിൽ ജനിതക എഞ്ചിനീയറിംഗ് വഴി മാറ്റം വരുത്തി ഉണ്ടാക്കുന്ന ഭക്ഷ്യപദാർത്ഥങ്ങൾ എന്നതാണ്. മുൻപ് മികവാർന്ന വിത്തുകൾ തെരഞ്ഞെടുക്കാൻ ഉണ്ടായിരുന്ന വഴികളെക്കാൾ എത്രയോ മികവാർന്ന സൗകര്യമാണ് ജനിതക എഞ്ചിനീയറിംഗ് വഴി ലഭിച്ചിരിക്കുന്നത്.<ref>[http://www.bis.gov.uk/files/file15655.pdf GM Science Review First Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131016100707/http://www.bis.gov.uk/files/file15655.pdf |date=2013-10-16 }}, Prepared by the UK GM Science Review panel (July 2003). Chairman Professor Sir David King, Chief Scientific Advisor to the UK Government, P 9</ref> 1994 -ൽ വാണിജ്യരീതിയിൽ ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ ഭക്ഷണങ്ങളുടെ വിൽപ്പന ആരഭിച്ചു. അന്നാണ് [[Calgene|കാൽജീൻ]] തങ്ങളുടെ പരാജയപ്പെട്ട സംരംഭമായ വൈകി മൂപ്പെത്തുന്ന തക്കാളി വിപണിയിൽ എത്തിച്ചത്.<ref name="James 1996">{{cite web|last=James|first=Clive|title=Global Review of the Field Testing and Commercialization of Transgenic Plants: 1986 to 1995|url=http://www.isaaa.org/kc/Publications/pdfs/isaaabriefs/Briefs%201.pdf|publisher=The International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications|accessdate=17 July 2010|year=1996}}</ref><ref name="Fray">Weasel, Lisa H. 2009. ''Food Fray.'' Amacom Publishing</ref> മിക്ക ഭക്ഷ്യ ജനിതകമാറ്റങ്ങളും കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്നത് കർഷകരിൽ നിന്നും വലിയ ആവശ്യമുള്ള [[Transgenic soybean|സോയാബീൻ]], ചോളം, കടുക്, പരുത്തി തുടങ്ങിയ ധാന്യവിളകളെയായിരുന്നു. ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ ഭക്ഷ്യവിളകൾ പ്രധാനമായും രോഗമുണ്ടാക്കുന്ന വസ്തുക്കൾ, സസ്യനാശകങ്ങൾ എന്നിവയെ തടയാനും കൂടുതൽ പോഷകമൂല്യം ഉണ്ടാക്കാനുമുള്ള രീതിയിലാണ് വികസിപ്പിക്കപ്പെട്ടത്. ജനിതകവ്യത്യാസം വരുത്തിയ കന്നുകാലികളെയും വികസിപ്പിച്ചെങ്കിലും ഇപ്പോൾ ഒന്നും വിപണിയിൽ ഇല്ല.<ref>{{cite web |url=http://www.fda.gov/animalveterinary/developmentapprovalprocess/geneticengineering/geneticallyengineeredanimals/ucm113672.htm |title=Consumer Q&A |publisher=Fda.gov |date=2009-03-06 |accessdate=2012-12-29 |archive-date=2018-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180908125722/https://www.fda.gov/AnimalVeterinary/DevelopmentApprovalProcess/GeneticEngineering/GeneticallyEngineeredAnimals/ucm113672.htm |url-status=dead }}</ref> സാധാരണഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കുന്നതിലും വലിയ യാതൊരു ദൂഷ്യഫലങ്ങളും മനുഷ്യർക്ക് ജനിതകപരിവർത്തനം വരുത്തിയ ഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കുന്നില്ലെന്ന് ശാസ്ത്രജ്ഞന്മാരുടെ ഇടയിൽ അഭിപ്രായ ഐക്യമുണ്ട്.<ref>{{Cite journal|url=http://www.agrobio.org/bfiles/fckimg/Nicolia%202013.pdf|title=An overview of the last 10 years of genetically engineered crop safety research|first1=Alessandro|last1=Nicolia|first2=Alberto|last2=Manzo|first3=Fabio|last3=Veronesi|first4=Daniele|last4=Rosellini|journal=Critical Reviews in Biotechnology|date=2013|pages=1–12|doi=10.3109/07388551.2013.823595|quote="We have reviewed the scientific literature on GE crop safety for the last 10 years that catches the scientific consensus matured since GE plants became widely cultivated worldwide, and we can conclude that the scientific research conducted so far has not detected any significant hazard directly connected with the use of GM crops.<p>The literature about Biodiversity and the GE food/feed consumption has sometimes resulted in animated debate regarding the suitability of the experimental designs, the choice of the statistical methods or the public accessibility of data. Such debate, even if positive and part of the natural process of review by the scientific community, has frequently been distorted by the media and often used politically and inappropriately in anti-GE crops campaigns."|access-date=2016-10-04|archive-date=2016-09-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917102103/http://www.agrobio.org/bfiles/fckimg/Nicolia%202013.pdf|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/docrep/006/Y5160E/y5160e10.htm#P3_1651The|title=State of Food and Agriculture 2003–2004. Agricultural Biotechnology: Meeting the Needs of the Poor. Health and environmental impacts of transgenic crops|publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations|accessdate=February 8, 2016|quote="Currently available transgenic crops and foods derived from them have been judged safe to eat and the methods used to test their safety have been deemed appropriate. These conclusions represent the consensus of the scientific evidence surveyed by the ICSU (2003) and they are consistent with the views of the World Health Organization (WHO, 2002). These foods have been assessed for increased risks to human health by several national regulatory authorities (inter alia, Argentina, Brazil, Canada, China, the United Kingdom and the United States) using their national food safety procedures (ICSU). To date no verifiable untoward toxic or nutritionally deleterious effects resulting from the consumption of foods derived from genetically modified crops have been discovered anywhere in the world (GM Science Review Panel). Many millions of people have consumed foods derived from GM plants - mainly maize, soybean and oilseed rape - without any observed adverse effects (ICSU)."}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://genetics.org/content/188/1/11.long|title=Plant Genetics, Sustainable Agriculture and Global Food Security|first=Pamela|last=Ronald|journal=Genetics|date=May 5, 2011|volume=188|pages=11–20|doi=10.1534/genetics.111.128553|quote="There is broad scientific consensus that genetically engineered crops currently on the market are safe to eat. After 14 years of cultivation and a cumulative total of 2 billion acres planted, no adverse health or environmental effects have resulted from commercialization of genetically engineered crops (Board on Agriculture and Natural Resources, Committee on Environmental Impacts Associated with Commercialization of Transgenic Plants, National Research Council and Division on Earth and Life Studies 2002). Both the U.S. National Research Council and the Joint Research Centre (the European Union's scientific and technical research laboratory and an integral part of the European Commission) have concluded that there is a comprehensive body of knowledge that adequately addresses the food safety issue of genetically engineered crops (Committee on Identifying and Assessing Unintended Effects of Genetically Engineered Foods on Human Health and National Research Council 2004; European Commission Joint Research Centre 2008). These and other recent reports conclude that the processes of genetic engineering and conventional breeding are no different in terms of unintended consequences to human health and the environment (European Commission Directorate-General for Research and Innovation 2010)."}}</ref><ref>But see also:<p>{{Cite journal|url=http://gaiapresse.ca/images/nouvelles/28563.pdf|title=A literature review on the safety assessment of genetically modified plants|first1=José L.|last1=Domingo|first2=Jordi Giné|last2=Bordonaba|journal=Environment International|date=2011|volume=37|pages=734–742|doi=10.1016/j.envint.2011.01.003|quote="In spite of this, the number of studies specifically focused on safety assessment of GM plants is still limited. However, it is important to remark that for the first time, a certain equilibrium in the number of research groups suggesting, on the basis of their studies, that a number of varieties of GM products (mainly maize and soybeans) are as safe and nutritious as the respective conventional non-GM plant, and those raising still serious concerns, was observed. Moreover, it is worth mentioning that most of the studies demonstrating that GM foods are as nutritional and safe as those obtained by conventional breeding, have been performed by biotechnology companies or associates, which are also responsible of commercializing these GM plants. Anyhow, this represents a notable advance in comparison with the lack of studies published in recent years in scientific journals by those companies."}}<p>{{Cite journal|url=http://www.tufts.edu/~skrimsky/PDF/Illusory%20Consensus%20GMOs.PDF|title=An Illusory Consensus behind GMO Health Assessment|first=Sheldon|last=Krimsky|journal=Science, Technology, & Human Values|pages=1–32|doi=10.1177/0162243915598381|date=2015|quote="I began this article with the testimonials from respected scientists that there is literally no scientific controversy over the health effects of GMOs. My investigation into the scientific literature tells another story."}}<p>And contrast:<p>{{Cite journal|url=http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.3109/07388551.2015.1130684|title=Published GMO studies find no evidence of harm when corrected for multiple comparisons|first1=Alexander Y.|last1=Panchin|first2=Alexander I.|last2=Tuzhikov|journal=Critical Reviews in Biotechnology|date=January 14, 2016|issn=0738-8551|doi=10.3109/07388551.2015.1130684|quote="Here, we show that a number of articles some of which have strongly and negatively influenced the public opinion on GM crops and even provoked political actions, such as GMO embargo, share common flaws in the statistical evaluation of the data. Having accounted for these flaws, we conclude that the data presented in these articles does not provide any substantial evidence of GMO harm.<p>The presented articles suggesting possible harm of GMOs received high public attention. However, despite their claims, they actually weaken the evidence for the harm and lack of substantial equivalency of studied GMOs. We emphasize that with over 1783 published articles on GMOs over the last 10 years it is expected that some of them should have reported undesired differences between GMOs and conventional crops even if no such differences exist in reality."}}<p>and<p>{{Cite journal|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Governing+GMOs+in+the+USA%3A+Science%2C+law+and+public+health|title=Governing GMOs in the USA: science, law and public health|first1=Y.T.|last1=Yang|first2=B.|last2=Chen|journal=Journal of the Science of Food and Agriculture|volume=96|pages=1851–1855|date=2016|doi=10.1002/jsfa.7523|quote="It is therefore not surprising that efforts to require labeling and to ban GMOs have been a growing political issue in the USA ''(citing Domingo and Bordonaba, 2011)''.<p>Overall, a broad scientific consensus holds that currently marketed GM food poses no greater risk than conventional food... Major national and international science and medical associations have stated that no adverse human health effects related to GMO food have been reported or substantiated in peer-reviewed literature to date.<p>Despite various concerns, today, the American Association for the Advancement of Science, the World Health Organization, and many independent international science organizations agree that GMOs are just as safe as other foods. Compared with conventional breeding techniques, genetic engineering is far more precise and, in most cases, less likely to create an unexpected outcome."}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.aaas.org/sites/default/files/AAAS_GM_statement.pdf|title=Statement by the AAAS Board of Directors On Labeling of Genetically Modified Foods|publisher=American Association for the Advancement of Science|date=October 20, 2012|accessdate=February 8, 2016|quote="The EU, for example, has invested more than €300 million in research on the biosafety of GMOs. Its recent report states: "The main conclusion to be drawn from the efforts of more than 130 research projects, covering a period of more than 25 years of research and involving more than 500 independent research groups, is that biotechnology, and in particular GMOs, are not per se more risky than e.g. conventional plant breeding technologies." The World Health Organization, the American Medical Association, the U.S. National Academy of Sciences, the British Royal Society, and every other respected organization that has examined the evidence has come to the same conclusion: consuming foods containing ingredients derived from GM crops is no riskier than consuming the same foods containing ingredients from crop plants modified by conventional plant improvement techniques."}}<p>{{Cite web|url=http://www.aaas.org/news/aaas-board-directors-legally-mandating-gm-food-labels-could-%E2%80%9Cmislead-and-falsely-alarm|title=AAAS Board of Directors: Legally Mandating GM Food Labels Could "Mislead and Falsely Alarm Consumers"|first=Ginger|last=Pinholster|publisher=American Association for the Advancement of Science|date=October 25, 2012|accessdate=February 8, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/a_decade_of_eu-funded_gmo_research.pdf|title=A decade of EU-funded GMO research (2001–2010)|publisher=Directorate-General for Research and Innovation. Biotechnologies, Agriculture, Food. European Commission, European Union.|doi=10.2777/97784|isbn=978-92-79-16344-9|accessdate=February 8, 2016|date=2010}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.isaaa.org/kc/Publications/htm/articles/Position/ama.htm|title=AMA Report on Genetically Modified Crops and Foods (online summary)|publisher=American Medical Association|date=January 2001|accessdate=March 19, 2016|quote="A report issued by the scientific council of the American Medical Association (AMA) says that no long-term health effects have been detected from the use of transgenic crops and genetically modified foods, and that these foods are substantially equivalent to their conventional counterparts. ''(from online summary prepared by [[International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications|ISAAA]])''" "Crops and foods produced using recombinant DNA techniques have been available for fewer than 10 years and no long-term effects have been detected to date. These foods are substantially equivalent to their conventional counterparts. ''(from original report by [[American Medical Association|AMA]]: [http://www.ama-assn.org/ama/pub/about-ama/our-people/ama-councils/council-science-public-health/reports/reports-topic.page?])''"}}<p>{{Cite web|url=http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|title=REPORT 2 OF THE COUNCIL ON SCIENCE AND PUBLIC HEALTH (A-12): Labeling of Bioengineered Foods|3=|publisher=American Medical Association|date=2012|accessdate=March 19, 2016|quote="Bioengineered foods have been consumed for close to 20 years, and during that time, no overt consequences on human health have been reported and/or substantiated in the peer-reviewed literature."|archive-date=2012-09-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20120907023039/http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/usa.php#Opinion|title=Restrictions on Genetically Modified Organisms: United States. Public and Scholarly Opinion|publisher=Library of Congress|date=June 9, 2015|accessdate=February 8, 2016|quote="Several scientific organizations in the US have issued studies or statements regarding the safety of GMOs indicating that there is no evidence that GMOs present unique safety risks compared to conventionally bred products. These include the National Research Council, the American Association for the Advancement of Science, and the American Medical Association. Groups in the US opposed to GMOs include some environmental organizations, organic farming organizations, and consumer organizations. A substantial number of legal academics have criticized the US's approach to regulating GMOs."}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.nap.edu/read/23395/chapter/7#149|title=Genetically Engineered Crops: Experiences and Prospects|publisher=The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (US)|page=149|date=2016|accessdate=May 19, 2016|quote="''Overall finding on purported adverse effects on human health of foods derived from GE crops:'' On the basis of detailed examination of comparisons of currently commercialized GE with non-GE foods in compositional analysis, acute and chronic animal toxicity tests, long-term data on health of livestock fed GE foods, and human epidemiological data, the committee found no differences that implicate a higher risk to human health from GE foods than from their non-GE counterparts."}}</ref>. എന്നാൽ ഓരോ ഭക്ഷണപദാർത്ഥവും വെവ്വേറെ തന്നെ പരീക്ഷിച്ചുനോക്കിയിട്ടേ പുറത്തിറക്കാവൂ എന്നും ശാസ്ത്രജ്ഞർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|title=Frequently asked questions on genetically modified foods|publisher=World Health Organization|accessdate=February 8, 2016|quote="Different GM organisms include different genes inserted in different ways. This means that individual GM foods and their safety should be assessed on a case-by-case basis and that it is not possible to make general statements on the safety of all GM foods.<p>GM foods currently available on the international market have passed safety assessments and are not likely to present risks for human health. In addition, no effects on human health have been shown as a result of the consumption of such foods by the general population in the countries where they have been approved. Continuous application of safety assessments based on the Codex Alimentarius principles and, where appropriate, adequate post market monitoring, should form the basis for ensuring the safety of GM foods."}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://www.nature.com/nbt/journal/v21/n7/full/nbt0703-739.html|title=Codex guidelines for GM foods include the analysis of unintended effects|first=Alexander G.|last=Haslberger|journal=Nature Biotechnolgy|volume=21|pages=739–741|date=2003|doi=10.1038/nbt0703-739|quote="These principles dictate a case-by-case premarket assessment that includes an evaluation of both direct and unintended effects."}}</ref><ref>Some medical organizations, including the [[British Medical Association]], advocate further caution based upon the [[precautionary principle]]:<p>{{Cite web|url=http://www.argenbio.org/adc/uploads/pdf/bma.pdf|title=Genetically modified foods and health: a second interim statement|accessdate=March 21, 2016|date=March 2004|publisher=British Medical Association|quote="In our view, the potential for GM foods to cause harmful health effects is very small and many of the concerns expressed apply with equal vigour to conventionally derived foods. However, safety concerns cannot, as yet, be dismissed completely on the basis of information currently available.<p>When seeking to optimise the balance between benefits and risks, it is prudent to err on the side of caution and, above all, learn from accumulating knowledge and experience. Any new technology such as genetic modification must be examined for possible benefits and risks to human health and the environment. As with all novel foods, safety assessments in relation to GM foods must be made on a case-by-case basis.<p>Members of the GM jury project were briefed on various aspects of genetic modification by a diverse group of acknowledged experts in the relevant subjects. The GM jury reached the conclusion that the sale of GM foods currently available should be halted and the moratorium on commercial growth of GM crops should be continued. These conclusions were based on the precautionary principle and lack of evidence of any benefit. The Jury expressed concern over the impact of GM crops on farming, the environment, food safety and other potential health effects.<p>The Royal Society review (2002) concluded that the risks to human health associated with the use of specific viral DNA sequences in GM plants are negligible, and while calling for caution in the introduction of potential allergens into food crops, stressed the absence of evidence that commercially available GM foods cause clinical allergic manifestations. The BMA shares the view that that there is no robust evidence to prove that GM foods are unsafe but we endorse the call for further research and surveillance to provide convincing evidence of safety and benefit."}} </ref> എന്നാൽ ജനസാമാന്യം, ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ വാദങ്ങൾ അത്രയ്ക്ക് മുഖവിലയ്ക്കെടുക്കുന്നില്ല.<ref>{{Cite web|url=http://www.pewinternet.org/2015/01/29/public-and-scientists-views-on-science-and-society/|title=Public and Scientists' Views on Science and Society|first1=Cary|last1=Funk|first2=Lee|last2=Rainie|publisher=Pew Research Center|date=January 29, 2015|accessdate=February 24, 2016|quote="The largest differences between the public and the AAAS scientists are found in beliefs about the safety of eating genetically modified (GM) foods. Nearly nine-in-ten (88%) scientists say it is generally safe to eat GM foods compared with 37% of the general public, a difference of 51 percentage points."|archive-date=2019-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109232405/http://www.pewinternet.org/2015/01/29/public-and-scientists-views-on-science-and-society/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://embor.embopress.org/content/2/7/545.full.pdf+html|title=Public views on GMOs: deconstructing the myths|first=Claire|last=Marris|journal=EMBO Reports|volume=2|pages=545–548|date=2001|doi=10.1093/embo-reports/kve142|access-date=2016-10-04|archive-date=2016-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20161007030844/http://embor.embopress.org/content/2/7/545.full.pdf+html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://csec.lancs.ac.uk/archive/pabe/docs/pabe_finalreport.doc|title=Public Perceptions of Agricultural Biotechnologies in Europe|date=December 2001|author=Final Report of the PABE research project|publisher=Commission of European Communities|accessdate=February 24, 2016}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://yoelinbar.net/papers/gmo_absolute.pdf|title=Evidence for Absolute Moral Opposition to Genetically Modified Food in the United States|first1=Sydney E.|last1=Scott|first2=Yoel|last2=Inbar|first3=Paul|last3=Rozin|journal=Perspectives on Psychological Science|date=2016|volume=11|issue=3|pages=315–324|doi=10.1177/1745691615621275}}</ref> നിയപരവും നിയന്ത്രണപരവുമായി ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ ഭക്ഷണങ്ങൾക്ക് പലരാജ്യങ്ങളിലും വ്യത്യസ്ത കാഴ്‌ചപ്പാടുകളാണ്. പല രാജ്യങ്ങളും അവയെ നിരോധിക്കുമ്പോൾ മറ്റു പലയിടങ്ങളിലും വ്യത്യസ്തതരത്തിലുള്ള നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഉണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=http://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/|title=Restrictions on Genetically Modified Organisms|publisher=Library of Congress|date=June 9, 2015|accessdate=February 24, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.americanbar.org/content/newsletter/publications/aba_health_esource_home/aba_health_law_esource_1302_bashshur.html|title=FDA and Regulation of GMOs|first=Ramona|last=Bashshur|publisher=American Bar Association|date=February 2013|accessdate=February 24, 2016|archive-date=2018-06-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20180621044554/https://www.americanbar.org/content/newsletter/publications/aba_health_esource_home/aba_health_law_esource_1302_bashshur.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://time.com/4060476/eu-gmo-crops-european-union-opt-out/|title=Over Half of E.U. Countries Are Opting Out of GMOs|first=Alexandra|last=Sifferlin|journal=Time|date=October 3, 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.cfr.org/agricultural-policy/regulation-gmos-europe-united-states-case-study-contemporary-european-regulatory-politics/p8688|title=The Regulation of GMOs in Europe and the United States: A Case-Study of Contemporary European Regulatory Politics|first1=Diahanna|last1=Lynch|first2=David|last2=Vogel|publisher=Council on Foreign Relations|date=April 5, 2001|accessdate=February 24, 2016|archive-date=2016-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160929200540/http://www.cfr.org/agricultural-policy/regulation-gmos-europe-united-states-case-study-contemporary-european-regulatory-politics/p8688|url-status=dead}}</ref> ജനങ്ങളുടെ ഉത്കണ്ഠകളിൽ, ഭക്ഷണത്തിന്റെ സുരക്ഷിതത്വം, ഭക്ഷ്യസുരക്ഷ, നിയന്ത്രണങ്ങൾ, പരിസ്ഥിതിപ്രശ്നം, ഗവേഷണരീതികൾ, കുത്തകവൽക്കരണം എല്ലാം പെടുന്നു.<ref name="crs-agbitotech">{{cite web | url=http://www.justlabelit.org/wp-content/uploads/2011/09/CRS%20Agricultural_Biotechnology2011.pdf | title=Agricultural Biotechnology: Background and Recent Issues | publisher=Congressional Research Service (Library of Congress) | date=18 Jun 2011 | accessdate=27 September 2015 | author=Cowan, Tadlock | pages=33–38}}</ref> == കൃഷിയിൽ ജനിതക സാങ്കേതിക വിദ്യയുടെ പ്രഭാവം == കൃഷിയിൽ കൂടുതൽ വിളവുനൽകുന്ന വിത്തിനങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കാൻ പലവഴികളും മനുഷ്യൻ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. വിളവ് കുറഞ്ഞതും രോഗപ്രതിരോധശേഷി കൂടിയതുമായ നെല്ലിനെ വിളവ് കൂടിയതും രോഗപ്രതിരോധശേഷി കുറഞ്ഞതുമായ നെല്ലുമായി ചേർത്ത് സങ്കരയിനം നെല്ല് വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത് ഇതിനുദാഹരണമാണ്. നെല്ലിന്റെ കാര്യത്തിൽ മാത്രമല്ല മറ്റു കാർഷികവിളകളുടെ കാര്യത്തിലും സങ്കരയിനങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ==ജി.എം വിളകളെക്കുറിച്ച്== സങ്കരയിനങ്ങളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായാണ് ജി.എം വിളകളുടെ സൃഷ്ടി. ഇത്തരം വിളകളുടെ കൂട്ടത്തിലെ ഭക്ഷണയോഗ്യമായ ധാന്യങ്ങളെയും പഴങ്ങളെയും പച്ചക്കറികളെയും ജിം.എം ഫൂഡ് എന്നു പറയുന്നു. ജനിതകസാങ്കേതിക വിദ്യ ഉപയോഗിച്ച് സസ്യത്തിന്റെ ജീനുകളിൽ മാറ്റം വരുത്തിയാണ് ജി.എം വിള ഉണ്ടാക്കുന്നത്. ഇതിന് പല മാർഗ്ഗങ്ങളുണ്ട്. ബാക്ടീരിയയിൽ നിന്നും മറ്റും ജീനുകളെ വേർതിരിച്ച് അവ ചെടികളുടെ കോശങ്ങളിൽ കടത്തിവിടുകയാണ് ഒരു രീതി. ഇങ്ങനെ ജനിതകവ്യതിയാനം വരുത്തിയ ചെടികൾക്ക് ട്രാൻസ് ജനിക് സസ്യങ്ങൾ എന്ന പേരും ഉണ്ട്. പ്രകൃതിയിൽ അതുവരെ ഇല്ലാത്ത ഒരു ചെടിയായിരിക്കും ട്രാൻസജനിക് സസ്യം. അതായത് പ്രകൃതിയിലുള്ള ഒന്നിന്റെ പരിഷ്കരിച്ച പതിപ്പ്. കാർഷികവിളകൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ചെടികൾക്ക് കൂടുതൽ ഗുണങ്ങൾ കൂട്ടിച്ചേർക്കുകയാണ് ഇതിലൂടെ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. ചില പ്രത്യേകതരം ജീവികളുടെ ആക്രമണങ്ങളിൽ നിന്നും രക്ഷിക്കാനോ ചില പ്രത്യേക കാലാവസ്ഥാമാറ്റങ്ങളെ അതിജീവിക്കാനോ കഴിവുള്ളവയാണ് ജി.എം വിളകൾ. ==ജനിതക പരീക്ഷണങ്ങൾ കാർഷിക മേഖലയിൽ == കൂടുതൽ വിളവു തരുന്നതും രോഗപ്രതിരോധശേഷി കൂടുതലുള്ളതുമായ സങ്കരയിനം ചെടികൾ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്ന സാങ്കേതികവിദ്യയ്ക്ക് വർഷങ്ങളോളം പഴക്കമുണ്ട്.ജീനുകളുടെ ഘടനയിൽ മാറ്റം വരുത്തുന്ന മ്യൂട്ടേഷൻ എന്ന രീതിയാണ് അതിലൊന്ന്.മ്യൂട്ടേഷൻ സ്വാഭാവിക രീതിയിലോ കൃത്രിമമായ രീതിയിലോ നടത്താം.ടിഷ്യൂ കൾചർ സാങ്കേതിക വിദ്യയിലൂടെ ഒരു കോശത്തിൽ നിന്നും പൂർണ സസ്യത്തെ ഉണ്ടാക്കുന്ന വിദ്യയാണ് മറ്റൊന്ന്. ആണവ വികിരണങ്ങൾ മ്യൂട്ടേഷനുവേണ്ടി ഉപയോഗിക്കാമെന്ന കണ്ടുപിടിത്തം ഈ രംഗത്തെ ഒരു നാഴികക്കല്ലാണ്. 1980 കളുടെ തുടക്കത്തിൽ ഈ രംഗത്ത് വിപ്‌‌ളവം സംഭവിച്ചു.അമേരിക്കയിലെ വാഷിംഗ്ടൺ സർവ്വകലാശാല ,മോൺസാന്റോ കമ്പനി, ബെൽജിയത്തിലെ റിജക്സ് സർവകലാശാല ,വിസ്കോൺസിൽ സർവകലാശാല എന്നി ഗവേഷണ കേന്ദ്രങ്ങളിലെ ഗവേഷകർ ട്രാൻസ്ജനിക് സസ്യങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയെടുത്തതായി അവകാശവാദമുന്നയിച്ചു. 1983 ൽ ഒരേചെടിയുടെ രണ്ട് ഇനങ്ങൾ തമ്മിൽ ജീനുകൾ മാറ്റിവച്ചതായി വിൻകോൺസിൻ സർവകലാശാല അവകാശവാദമുയർത്തി. പുകയിലച്ചെടികളുടെ പുതിയ ഇനമായിരുന്നു ആദ്യ മൂന്നു ഗവേഷണ കേന്ദ്രങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്.എന്നാൽ വിൻകോൺസിൽ സർവ്വകലാശാലയിലെ ശാസ്ത്രജ്ഞന്മാരായ ജോൺ കെംപും തിമോത്തി ഹാളും പയർചെടിയുടെ ജീനിനെ സൂര്യകാന്തിച്ചെടിയിൽ കടത്തിവിട്ട് പരീക്ഷണം നടത്തുകയുണ്ടായി. 1980 കളിൽ ബൽജിയത്തിലെ പ്ളാന്റ് ജനിറ്റിക് സിസ്റ്റംസ് എന്ന സ്ഥാപനം കീടങ്ങളെ ചെറുക്കാൻ കഴിവുള്ള പുകയിലച്ചെടി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത് അത്ഭുതാവഹമായ നേട്ടമായിരുന്നു.പുകയിലയിൽ ബാസിലസ് തുരിഞ്ചിയൻസിസ് എന്നയിനം ബാക്ടീരിയയുടെ ജീൻ കടത്തിവിട്ടാണ്പുകയിലച്ചെടിയിൽമാറ്റമുണ്ടാക്കിയത്. ശാസ്ത്രജ്ഞന്മാരായ മാർക് വാൻ മൊണ്ടേഗും ജെഫ് ഷെല്ലുമായിരുന്നു ഇതിനുംപിന്നിൽ. ജനിതകമാറ്റം വരുത്തിയ വിളകൾ വാണിജ്യാടിസ്ഥാനത്തിൽ ആദ്യമായി കൃഷിചെയ്യാൻ ആരംഭിച്ചത് [[ചൈന|ചൈനയിലാണ്]].1992 ൽ വൈറസുകളെ ചെറുക്കാൻ കരുത്തുറ്റ പുകയില ചെടികളാണ് കൃഷിചെയ്തത്. ഭക്ഷ്യവിളകളിൽ വിപണിയിലെത്തിയ ജി.എം ഫുഡ് അമേരിക്കയിലെ '''ഫ്ളേവർ സേവർ''' എന്ന ഇനം തക്കാളിയാണ്.'''കാൽജിൻ''' എന്ന അമേരിക്കൻ ബയോടെക്നോളജി കമ്പനിയാണ് ഈ തക്കാളി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്.ചീഞ്ഞുപോവാതെ ഏറെ നാൾ സൂക്ഷിക്കാനാകും എന്നുള്ളതായിരുന്നു ഇതിന്റെ പ്രത്യേകത്.1995ൽ ജനിതകപരിവർത്തനം നടത്തിയ [[ഉരുളക്കിഴങ്ങ്]] വിപണിയിലെത്തി. 2009 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ഇപ്പോൾ 11 ഇനം ജി.എം.വിളകൾ കൃഷി ചെയ്യുന്നുണ്ട് .[[അമേരിക്ക]] , [[ചൈന]] , [[ബ്രസീൽ]], [[അർജന്റീന]], [[കാനഡ]] തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ജി.എം വിളകൾ കൃഷിചെയ്യുന്നു ==ജനിതകമാറ്റത്തിലെ ശാസ്ത്രം== ഏതൊരു ജീവിയുടെയും കോശമർമ്മത്തിലെ ഡി.എൻ. എയിൽ വരുത്തുന്ന മാറ്റങ്ങളാണ് ജനിറ്റിക് മോഡിഫിക്കേഷൻ പ്രക്രിയയുടെ അടിസ്ഥാന തത്ത്വം. സസ്യത്തിന്റെ സ്വാഭാവിക ഡി.എൻ.എയിൽ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തുകയോ പുതിയ ചില ജീനുകൾ കൂട്ടിച്ചേർക്കുകയോ ചെയ്താണ് ജനിതകമാറ്റങ്ങൾ സാധ്യമാക്കുന്നത്. മനുഷ്യരിലെയും മറ്റു ജന്തുജാലങ്ങളിലെപ്പോലെയും സസ്യങ്ങളിലും പാരമ്പര്യമായി കൈമാറ്റം ചെയ്തു വരുന്ന ഒന്നാണ് ജീനുകൾ.ചെടികളിലും അവ എത്രമാത്രം പൊക്കം വയ്ക്കണം ,എപ്പോൾ പുഷ്പിക്കണം ,കായ്ക്കണം ,ഏതു നിറത്തിലുള്ള് കായ്കൾ ഉണ്ടാവണം എന്നൊക്കെ തീരുമാനിക്കുന്നത് കോശങ്ങളിലെ ജീനുകൾ തന്നെയാണ്. ജീനുകൾ ചെടിയിൽ നിന്നും വിത്തുകളിലേക്ക് ജീനുകൾ കൈമാറുന്നു.പ്രകൃതി സ്വാഭാവികമായി നടത്തുന്ന ഈ പ്രക്രിയയിൽ കൃതൃമമായി മാറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്ന സാങ്കേതിക വിദ്യയാണ് ജനിറ്റിക് എഞ്ചിനീയറിംഗ് എന്നു പറയുന്നത്.ചെടിയുടെ സ്വാഭാവിക ജീനുകളിൽ ശാസ്ത്രജ്ഞന്മാർ പുതിയ ജീനുകൾ കൂട്ടിച്ചേർക്കുന്നു.ഇത്തരം കൂട്ടിച്ചേർക്കുന്ന ജീനുകൾ ചിലപ്പോൾ ബാക്ടീരിയയിൽ നിന്നുള്ളവയായിരിക്കും.ചില പ്രത്യേകതരം ബാക്ടീരിയകൾക്ക് കീടങ്ങളെ ചെറുക്കുവാനുള്ള ശക്തിയുണ്ടാകും .അത്തരം ബാക്ടീരിയയിലെ ജീനുകളെ ശാസ്ത്രീയമായി വേർതിരിച്ചെടുത്ത് അവ സസ്യങ്ങളുടെ ജീനുകളിൽ സന്നിവേശിപ്പിക്കുകയും അങ്ങനെ ലഭിക്കുന്ന ചെടിയുടെ വിത്തുകൾ മുളച്ചുവരുന്ന ചെടികൾക്ക് കീടങ്ങളെ ചെറുക്കുവാൻ ശേഷിയുണ്ടാകുന്നു. ==പോരായ്മകൾ== ജനിതകപരിവർത്തനത്തിലൂടെ ലഭിക്കുന്ന പുതിയവിളകൾക്ക് പ്രതീക്ഷിക്കാത്ത ഗുണങ്ങളാവും ചിലപ്പോൾ ലഭിക്കുക.ജനിതക ഗവേഷണത്തിലെ പ്രധാന തിരിച്ചടിയും അതാണ്.ജനിതകമാറ്റത്തിലൂടെ രോഗപ്രതിരോധ ശേഷിയും ഉൽപാദനശേഷിയുമുള്ള ചെടിയെ സൃഷ്ടിക്കുവാൻ കഴിഞ്ഞാലും ആ ചെടിയിൽ നിന്നുള്ള വിള മനുഷ്യന്റെ ആരോഗ്യത്തിന് ഹാനികരമായ വിഷവസ്തുക്കളെ വഹിക്കുന്നതാണെങ്കിൽ ഉപയോഗരഹിതമായി തീരുന്നു.കൂടാതെ ഈ വിള മണ്ണിനെയും മറ്റു വിളകളെയും നശിപ്പിക്കുന്നതാണെങ്കിൽ ഹാനികരവുമായി ഭവിക്കുന്നു. ==ജി.എം വിളകളിലൂടെ രണ്ടാം ഹരിത വിപ്ലവം== കാർഷിക ഉൽപ്പാദനത്തിൽ കുതിച്ചു ചാട്ടത്തിനു ജനിതക മാറ്റം വരുത്തിയ വിളകൾ പ്രയോജനപ്പെടു ത്തണമെന്ന് മുൻ രാഷ്ട്രപതി [[എ.പി.ജെ. അബ്ദുൽ കലാം]], 2011 ജനുവരി 6 നു ചെന്നയിൽ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദവും ഉൽപ്പാദനക്ഷമ ഏറിയതുമായ രണ്ടാം തലമുറ ജി.എം വിളകളിലൂടെ രണ്ടാം ഹരിത വിപ്ലത്തിനു തുടക്കം കുറിക്കണം. സ്വാഭാവിക പ്രതിരോധ ശേഷിയോടെ വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുന്ന ജി എം വിളകൾ , കീടനാശിനി- രാസവള പ്രയോഗം വലിയതോതിൽ കുറക്കുമെന്നിരിക്കെ, യഥാർത്ഥത്തിൽ പരിതഃസ്ഥിതിയെ സംരക്ഷിക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ==അവലംബം== {{reflist}} # മലയാളമനോരമ , ൦൭ ജനുവരി ൨൦൧൦ [[വർഗ്ഗം:കൃഷി]] [[വർഗ്ഗം:ജൈവസാങ്കേതികവിദ്യ]] [[വർഗ്ഗം:ജനിതക എൻജിനീയറിങ്ങ്]] {{Genetic engineering}} {{Consumer Food Safety}} {{Emerging technologies}} 7w7qvynivyydekzwmb3zn2lu4pxqlm1 0 149382 4081174 3640971 2024-04-26T08:30:55Z 161.142.156.22 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Malavika (shweta konnur)}} {{For|മലയാളത്തിലെ മറ്റൊരു അഭിനേത്രിയായ മാളവികയെക്കുറിച്ചറിയാൻ|മാളവിക}} {{Infobox person | honorific_prefix = | name = മാളവിക | honorific_suffix = | image =Malavika2000s.jpg | image_size = | alt = | caption = | birth_name = ശ്വേത കൊന്നൂർ | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1979|07|19}} | birth_place = [[Bangalore|ബാംഗളൂർ]], [[India|ഇന്ത്യ]] | disappeared_date = <!-- {{Disappeared date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (disappeared date then birth date) --> | disappeared_place = | disappeared_status = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | death_cause = | body_discovered = | resting_place = | resting_place_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline}} --> | monuments = | residence = | nationality = | other_names = | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater = | occupation = [[Film actress|അഭിനേത്രി]] | years_active = 1999-ഇതുവരെ | employer = | organization = | agent = | known_for = | notable_works = | style = | influences = | influenced = | home_town = | salary = | net_worth = | height = | weight = | television = | title = | term = | predecessor = | successor = | party = | movement = | opponents = | boards = | religion = | denomination = | criminal_charge = | criminal_penalty = | criminal_status = | spouse = | partner = | children = | parents = | relatives = | callsign = | awards = | signature = | signature_alt = | signature_size = | module = | module2 = | module3 = | module4 = | module5 = | module6 = | website = <!-- {{URL|www.example.com}} --> | footnotes = | box_width = }} ഒരു ചലച്ചിത്രനടിയാണ് '''മാളവിക''' എന്നപേരിൽ ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് അറിയപ്പെടുന്ന '''ശ്വേത കൊന്നൂർ''' (ജനനം: 19 ജൂലൈ 1979). ആദ്യകാലത്ത് [[പരസ്യം|പരസ്യ]] ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചുകൊണ്ടായിരുന്നു മാളവികയുടെ തുടക്കം. പിന്നീട് [[തമിഴ്]] , [[തെലുഗു]], [[മലയാളം ഭാഷ|മലയാളം ഭാഷാ]] ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു.<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/lf/2005/06/23/stories/2005062302010200.htm |title=Malavika plays lead role in Hindi film `See you at 9' |access-date=2011-05-14 |archive-date=2008-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080108121033/http://www.hindu.com/lf/2005/06/23/stories/2005062302010200.htm |url-status=dead }}</ref><ref>[http://popcorn.oneindia.in/artist-biography/3415/7/malavika.html Malavika Biography] </ref>. മാളവിക വിവാഹം ചെയ്തിരിക്കുന്നത് ഇന്ത്യൻ ഫിലിം പ്രവർത്തകനായ സുമേഷ് മേനൊനെയാണ്. ഇവരുടെ വിവാഹം 2007 ലായിരുന്നു. ==അഭിനയ ജീവിതം== തന്റെ അഭിനയ ജീവിതം മാളവിക തുടങ്ങിയത് 1999 ലായിരുന്നു. തമിഴ് ചിത്രമായ ''ഉന്നൈ തേടി'' ആയിരുന്നു ആദ്യ ചിത്രം. 2004 ൽ അഭിനയിച്ച തമിഴ് ചിത്രമായ ''വസൂൽ രാജ എം.ബി.ബി.എസ്'' എന്ന ചിത്രം ശ്രദ്ധേയമായി. ==അവലംബം== {{Reflist}} [[വർഗ്ഗം:1979-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജൂലൈ 19-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രനടിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:തെലുഗു ചലച്ചിത്രനടിമാർ]] 7eodmuiufefte8b3qcwcgapwdcf25ec 0 151324 4081175 4080680 2024-04-26T08:39:43Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ, സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 9. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് ജില്ല സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം ജില്ല === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് <br /> #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] 6lvtani36afi5a7fw073wflkj922vpz 4081176 4081175 2024-04-26T08:44:45Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ സർക്കാർ മേഖലയിലും സ്വകാര്യ മേഖലയിലും സഹകരണ മേഖലയിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം എന്ന് നിർബന്ധമുണ്ട്. മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ (ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്), സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 9. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ ജില്ല # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് ജില്ല സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം ജില്ല === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് <br /> #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] sorsxntqu8r0qigd8kz1mgw3r878nu5 4081177 4081176 2024-04-26T08:47:50Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ സർക്കാർ മേഖലയിലും സ്വകാര്യ മേഖലയിലും സഹകരണ മേഖലയിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം എന്ന് നിർബന്ധമുണ്ട്. മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ (ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്), സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 9. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം ജില്ല === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് <br /> #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] 6avir3jjwn2ybjnk6y0hq1nwri0e5vk 4081178 4081177 2024-04-26T08:50:56Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ സർക്കാർ മേഖലയിലും സ്വകാര്യ മേഖലയിലും സഹകരണ മേഖലയിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം എന്ന് നിർബന്ധമുണ്ട്. മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ (ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്), സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 9. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം ജില്ല CAPEന്റെ കീഴിൽ 12. CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] 72mwih5d30f478w5g4w09v4j1g3k3tk 4081179 4081178 2024-04-26T08:51:42Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ സർക്കാർ മേഖലയിലും സ്വകാര്യ മേഖലയിലും സഹകരണ മേഖലയിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം എന്ന് നിർബന്ധമുണ്ട്. മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ (ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്), സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 9. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം CAPEന്റെ കീഴിൽ 12. CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] 4yqv3mcjlgvy39mfg0valxwgfddhlls 4081180 4081179 2024-04-26T08:53:49Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ സർക്കാർ മേഖലയിലും സ്വകാര്യ മേഖലയിലും സഹകരണ മേഖലയിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം എന്ന് നിർബന്ധമുണ്ട്. മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ (ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്), സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 9. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം CAPEന്റെ കീഴിൽ 12. CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] kunlr23pcz3boxc2xvepiyt6030r40k 4081182 4081180 2024-04-26T09:09:52Z 92.24.250.220 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Nursing}} {{Infobox Occupation | name= നഴ്‌സ് | image= [[File:British woman tending to a baby.jpg|250px]] | caption= A British nurse caring for a baby | official_names= Nurse <!------------Details-------------------> | type= [[Healthcare professionals|Healthcare professional]] | activity_sector= [[Health Care]] | competencies= Caring for general well-being of patients, treatment of patients | formation= Qualifications in terms of statutory regulations according to national, state, or provincial legislation in each country | employment_field= *[[Hospital]] *[[Clinic]] *[[Nursing home]] *[[Care home]] *[[Community health]] *[[Laboratory]] | related_occupation= }} {{Science}}ആരോഗ്യപരിപാലന മേഖലയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഒരു വിദഗ്ധ തൊഴിലാണ് '''നഴ്‌സിങ്''' അഥവാ '''ആധുനിക നഴ്സിംഗ്'''. ഇംഗ്ലീഷ്: '''Nursing'''. രോഗികളെ പരിചരിക്കുന്നതിനും അവരെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ആതുര ശുഷ്രൂഷയിലും ശസ്ത്രക്രിയയിലും മറ്റ് ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകരെ സഹായിക്കുന്നതിനും ആവശ്യമായ ശാസ്ത്രീയ പരിശീലനം നേടിയ വിദഗ്ധരാണ് രജിസ്റ്റർഡ് നേഴ്സ് അഥവാ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർ. ഒരു ആശുപത്രിയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആവശ്യമുള്ള ഒരു വിഭാഗം ജീവനക്കാരാണ് നഴ്സുമാർ എന്നും പറയാം. വളരെയധികം ക്ഷമയും സഹാനുഭൂതിയും വൈദഗ്ധ്യവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിൽ മേഖല കൂടിയാണിത്. പലവിധ രോഗങ്ങളാൽ ബുദ്ധിമുട്ടുന്ന രോഗികളെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചികിത്സിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് തികച്ചും വെല്ലുവിളിയും ഉത്തരവാദിത്വവും കഠിനാധ്വാനവും നിറഞ്ഞ ജോലിയാണ്. അതിനാൽ ഡോക്ടർമാരെ പോലെ തന്നെ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗമാണ് നഴ്സുമാർ. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെയേറെ വളർച്ച പ്രാപിച്ച ആധുനിക നഴ്സിംഗ് [[ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ|ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ]] എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് വനിതയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസിച്ചു വന്നതാണ്. സ്ത്രീകൾ മാത്രമല്ല, ഇന്ന് പുരുഷന്മാരും ധാരാളമായി കടന്നുവരുന്ന ഒരു തൊഴിൽ മേഖലയായി നഴ്സിംഗ് മാറിയിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXjUJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing/RK=2/RS=jqzU45R_gee8E8y55DMHaWKGGhw-|title=Nursing - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnEJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzgEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.who.int%2fhealth-topics%2fnursing/RK=2/RS=SvyOvjERJ7dbEA0edpPXpac6Vr4-|title=Nursing and Midwifery - World Health Organization (WHO)|website=www.who.int}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXmkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzcEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.nmc.org.uk%2f/RK=2/RS=PpMf9hMx50bZA4lXQNbf8LG4mWU-|title=The Nursing & Midwifery Council|website=www.nmc.org.uk}}</ref>. == തൊഴിൽ == വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെപോലെ ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ശുശ്രൂഷകൾ ഒരു ആധുനിക നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണൽ ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ആധുനിക വൈദ്യശാസ്ത്രം വളരെയധികം മുന്നേറുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ. ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനും നിലനിർത്തുന്നതിനും വ്യക്തികളെയോ, കുടുംബങ്ങളേയോ, സമൂഹത്തെയോ സഹായിക്കുക, ശാക്തീകരിക്കുക എന്നിവയാണ് നഴ്സിങ്ങിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെ വിശാല ചുമതലകൾ. രോഗിയുടെ ആവശ്യം നിർണയിച്ച് വളരെ ശാസ്ത്രീയമായാണ് അവർ ശുശ്രൂഷാ-ചികിത്സ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഡോക്ടറുടെ നിർദ്ദേശാനുസരണം രോഗിക്ക് ചികിത്സ നല്കുകയും പരിചരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനു പുറമേ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുകയോ വീണ്ടെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിനുവേണ്ട മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് രോഗിയെ ബോധവത്കരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്. അത്യാഹിത വിഭാഗത്തിൽ, മാനസികാരോഗ്യ രംഗത്ത്, പകർച്ച വ്യാധികൾ തടയുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും വിഭാഗത്തിൽ, കുടുംബാസൂത്രണം അഥവാ ഗർഭനിരോധനം, വാക്‌സിനേഷൻ, സാന്ത്വന ചികിത്സ തുടങ്ങിയ വിവിധ സാമൂഹിക ആരോഗ്യ പ്രവർത്തനത്തിൽ, സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്, നഴ്സിംഗ് ഹോം‌, കെയർ ഹോം, വയോജന പരിപാലനം, ആരോഗ്യ വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ എല്ലാ ആരോഗ്യപരിപാലനരംഗത്തും അനുബന്ധ മേഖലകളിലും നഴ്സുമാരുടെ സമഗ്രമായ സേവനം അത്യാവശ്യമാണ്. ==ചരിത്രം== പ്രാചീന സംസ്കാരങ്ങളിൽ മന്ത്രവാദിയും പുരോഹിതനും [[ഭിഷഗ്വരൻ]] എന്ന നിലയ്ക്ക് ബഹുമാനിതരായിരുന്നു. എന്നാൽ അക്കാലത്ത് ഭിഷഗ്വരധർമത്തിൽനിന്ന് ഭിന്നമായ നഴ്സിങ് എന്ന സങ്കല്പം രൂപം കൊണ്ടിരുന്നില്ല. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ പ്രചാരത്തോടെ വ്യക്തിഗതശ്രദ്ധ, ദയ, കാരുണ്യം, പരിചരണം തുടങ്ങിയ മൂല്യങ്ങൾ പ്രചരിക്കുകയും സമ്പന്നവിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകൾ കാരുണ്യപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സന്നദ്ധരാവുകയും ചെയ്തു. കുടുംബങ്ങൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചു നടന്ന ആതുരശൂശ്രൂഷാ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അക്കാലത്തെ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കളും പങ്കെടുത്തു. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടത്തിന്റെ മതേതരവത്കരണത്തിന്റെ ഫലമായി രാഷ്ട്രീയാധികാരം ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവന്ന ക്രിസ്തുമതം ആതുര സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നല്കി. വിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനങ്ങളും ആശുപത്രികളും സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ട് സ്വാധീനം നിലനിർത്താനാണ് ക്രിസ്തുമതം ശ്രമിച്ചത്. ഇത് വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗവേഷണങ്ങൾക്ക് പ്രോത്സാഹജനകമായിരുന്നു. ഭിഷഗ്വരർക്കു പുറമേ ശുശ്രൂഷാ പ്രവർത്തകർ അഥവാ നഴ്സുമാരുടെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തെത്തന്നെ ഇത്തരം പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കാവശ്യമായിത്തീർന്നു. ക്രമേണ, നഴ്സിങ് ഒരു സ്വതന്ത്ര പ്രവർത്തന മേഖലയും വിജ്ഞാനശാഖയുമായി വികസിക്കുകയാണുണ്ടായത്. മധ്യയുഗത്തിലെ കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ സൈനിക നഴ്സിങ് വിഭാഗത്തിനു ജന്മം നല്കി. വ്യാവസായികവിപ്ളവവും നഗരവത്കരണവും നഴ്സിങ്ങിന്റെ വളർച്ചയ്ക്ക് വളരെയേറെ സഹായകമായിട്ടുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്രരംഗത്തെ പുതിയ കണ്ടുപിടിത്തങ്ങളും രോഗനിർണയ-ശുശ്രൂഷോപകരണങ്ങളുടെ നിർമ്മാണവും അവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ വിദഗ്ദ്ധരായ ആളുകളുടെ സേവനം ആവശ്യമാക്കിത്തീർത്തു. ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ നഴ്സിങ്ങിനെ വൈദ്യശാസ്ത്രമേഖലയുടെ അവിഭാജ്യഘടകമാക്കുകയും നഴ്സുമാർ ഡോക്ടർമാരുടെ സഹപ്രവർത്തകർ എന്ന നിലയ്ക്ക് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അസാധാരണ വൈഭവവും സമർപ്പണബോധവും കൊണ്ട് നഴ്സിങ്ങിനെ ഒരു സ്വതന്ത്രശാഖയാക്കുന്നതിൽ ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ എന്ന ഇംഗ്ളീഷ് വനിത വഹിച്ച പങ്ക് സ്തുത്യർഹമാണ്. ഇവർ രചിച്ച നോട്സ് ഓൺ ഹോസ്പിറ്റൽസ്, നോട്സ് ഓൺ നഴ്സിങ് എന്നീ കൃതികൾ നഴ്സിങ്ങിന്റെ അടിസ്ഥാന മാർഗനിർദ്ദേശ രേഖകളായി ദീർഘകാലം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഈ രംഗത്തെ സംഭാവനകളെ പുരസ്കരിച്ചുകൊണ്ട് 1907-ൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ രാജകീയ ബഹുമതിയായ 'ഓർഡർ ഒഫ് മെറിറ്റ്' ഇവർക്കു ലഭിച്ചു. ഇത് നഴ്സിങ്ങിന്റെ പൊതുജനസമ്മതിക്കും പ്രചാരത്തിനും വളരെയേറെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആരോഗ്യ രഹസ്യം കുടുംബങ്ങളിലാണ് ''' എന്ന് ആഹ്വാനം ചെയ്തത് ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേൽ ആണ്. ഇന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, കാനഡ, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകിതുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, ഹോം കെയറർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ ഇംഗ്ലണ്ട് പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനുവേണ്ടി പ്രത്യേകമായി വിഭാവനം ചെയ്ത ഡിപ്ലോമ, സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ പ്രൊഫഷണൽ രജിസ്ട്രെഷൻ തുടങ്ങിയവ കെയർ ജോലി ചെയ്യുന്നവർക്ക് നിലവിലുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.rcn.org.uk/library/subject-guides/history|title=History of Nursing {{!}} Subject Guide {{!}} Royal College of Nursing}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഒക്‌ടോബർ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=AwrIe2RjwfFlJXIXnkJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371300/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.britannica.com%2fscience%2fnursing/RK=2/RS=b3JtjmGqRXLiHX0qdefueDOaDKY-|title=Nursing {{!}} History, Education, & Practices {{!}} Britannica|website=www.britannica.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ഇന്ത്യയിൽ== ഇന്ത്യയിൽ ആയുർവേദത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പ്രാചീന കാലത്തെ നഴ്സിങ്ങിനെക്കുറിച്ചു ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഭിഷഗ്വരൻ, രോഗി, ശുശ്രൂഷകൻ അഥവാ നഴ്സ് എന്നിവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച്, ശുശ്രുതൻ വിശദമായി പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. 19-ാം ശ.-ത്തിലാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിതമാകുന്നത്. സിവിലിയൻ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സിങ് ജോലികൾ നിർവഹിച്ചിരുന്നത് മിക്കവാറും യൂറോപ്യൻ മിഷണറിമാരായിരുന്നു. രോഗികളെ കിടത്തി ചികിത്സിക്കുന്ന ആശുപത്രികൾ നിലവിൽവന്നതോടെ സൂതികാ (midvives) പരിശീലനം ആവശ്യമായിത്തീർന്നു. കൊൽക്കത്തയിലും മദ്രാസിലും ആരംഭിച്ച പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങളിൽ വിദേശ ക്രൈസ്തവ മിഷണറി പ്രവർത്തകരാണ് ആദ്യമൊക്കെ അഭ്യസിച്ചത്. ക്രമേണ സ്വദേശികളും ഈ സ്ഥാപനത്തിൽനിന്ന് പരിശീലനം നേടിത്തുടങ്ങി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ പോലും ആരോഗ്യരംഗത്ത് ശാസ്ത്രീയ പരിജ്ഞാനമുള്ള നഴ്സുമാർ ഉണ്ടായിവന്നു. ദക്ഷിണേന്ത്യൻ മെഡിക്കൽ മിഷണറി അസോസിയേഷൻ 1911-ൽ ഒരു നഴ്സിങ് കമ്മിറ്റിക്കു രൂപം നല്കി. പരിശീലന കാലയളവും പാഠ്യപദ്ധതിയും നിർണയിക്കുന്നത് ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ ചുമതലയായിരുന്നു. == വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത == ‌ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു വ്യക്തിക്ക് നേഴ്സ് ആകാൻ വേണ്ട കുറഞ്ഞ യോഗ്യത അടിസ്ഥാന നഴ്സിങ് പഠനപദ്ധതിയായ 'ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി' (Diploma in General Nursing & Midwifery Course) ഒരു മൂന്നരവർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കി നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ രജിസ്ട്രേഷൻ നേടുക എന്നുള്ളതാണ്. ആദ്യകാലത്ത്‌ കോളജ് ഓഫ് നഴ്സിങ്; ന്യൂഡൽഹി, ക്രിസ്റ്റ്യൻ മെഡിക്കൽ കോളജ്; വെല്ലൂർ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് നഴ്സിങ്-ഭരണനിർവഹണം, മേൽനോട്ടം, അധ്യാപനം എന്നീ വിഷയങ്ങളിൽ പോസ്റ്റ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് കോഴ്സുകൾ ആരംഭിച്ചത്. പിന്നീട് അന്താരാഷ്ട്ര നിലവാരത്തോട് കിടപിടിക്കുന്ന രീതിയിൽ നാല് വർഷത്തെ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സായ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം (Bsc Nursing) ആദ്യമായി തുടങ്ങിയതും ന്യൂഡൽഹി, വെല്ലൂർ എന്നീ നഴ്സിങ് കോളജുകളിൽത്തന്നെ. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ പോലെയുള്ള വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത്തരം 4 വർഷത്തെ ബിരുദങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ മാതൃകയാണ് ഇവിടെയും സ്വീകരിച്ചത്. 1960-ൽ ഇവിടെ ദ്വിവത്സര നഴ്സിങ് ബിരുദാനന്തര ബിരുദം അഥവാ എംഎസ്സി നഴ്സിംഗ് (Msc Nursing) ആരംഭിച്ചു. 1963-ൽ കേരളത്തിൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്കൂൾ ഒഫ് നഴ്സിങ് സ്ഥാപിതമായി. ഇന്ന് കേരളത്തിൽ പല ജില്ലകളിലും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോടൊപ്പം തന്നെ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ കൂടി സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം, ആലപ്പുഴ, കോട്ടയം, എറണാകുളം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, പരിയാരം സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളിലായി ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് ബിരുദം കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കും. അഖിലേന്ത്യ തലത്തിൽ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് കീഴിലുള്ള എയിംസിൽ (AIIMS ) നഴ്സിംഗ് കോളേജുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ മികച്ച പരിശീലനം നേടുവാനുള്ള സാധ്യതകൾ വിദ്യാർഥികൾക്കുണ്ട്. ഇതര വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളെപ്പോലെത്തന്നെ നഴ്സിങ്ങിലും വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം, എംഫിൽ, പിഎച്ച്ഡി ബിരുദങ്ങളും നിലവിലുണ്ട്. ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ പഠിച്ചവർക്ക് പോസ്റ്റ്‌ ബേസിക് കോഴ്സ് ചെയ്താൽ നഴ്സിങ്ങിൽ ബിരുദം ലഭിക്കും. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികൾ, പിഎച്ച്ഡിക്കാർ എന്നിവർ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരായും അധ്യാപകരായും സേവനം ചെയ്തു വരുന്നു. ഏകദേശം ഇരുന്നൂലധികം സ്പെഷ്യാലിറ്റികൾ ഉള്ള ഒരു ആരോഗ്യമേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ഇതിൽ ഒരു പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ പരിശീലനം നേടാൻ കഴിയും. ഇത് പലപ്പോഴും ഉയർന്ന ശമ്പളം നേടുന്നതിനും വിദഗ്ദ സേവനങ്ങളുടെ ആവശ്യം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഇടയാക്കും. നഴ്സിംഗിൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ താൽപര്യം എന്തുതന്നെയായാലും അവർക്ക് താല്പര്യം ഉള്ള ഒരു പ്രത്യേക സ്പെഷ്യാലിറ്റി കണ്ടെത്താൻ സാധിക്കും കൂടാതെ ധാരാളം പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സുമാർ പൊതുജനാരോഗ്യം അഥവാ സാമൂഹികാരോഗ്യ‌ രംഗത്തും ശോഭിച്ചു വരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഹെൽത്ത്‌ കെയർ മാനേജ്മെന്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്, ക്ലിനിക്കൽ റിസർച്ച്, ഹെൽത്ത്‌ ഇൻഫർമാറ്റിക്‌സ്‌, മെഡിക്കൽ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആരോഗ്യ അനുബന്ധ മേഖലകളിൽ തുടർപഠനം നടത്തുവാനും നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് അവസരമുണ്ട്. നാല് വർഷ നഴ്സിംഗ് ബിരുദധാരികൾക്ക് വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS) പോലുള്ള രാജ്യത്തെ മുൻനിര ആശുപത്രികളിലും തൊഴിൽ സാധ്യത വർധിച്ചത് ഈ കോഴ്സിന്റെ സ്വീകാര്യത വർധിക്കാൻ കാരണമായി. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യയിലെ സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ നഴ്സുമാർക്ക് ലഭിക്കുന്ന കുറഞ്ഞ വേതനം ഇന്നും ഒരു പ്രശ്നമായി തുടരുന്നുണ്ട്. അതുമായി ബന്ധപെട്ടു ധാരാളം സമരങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഓൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസ്, രാജ്കുമാരി അമിത് കൗർ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ന്യൂഡൽഹി, കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിങ് ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാല വാരാണസി, ഭോപാൽ നഴ്സിങ് കോളേജ്, ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ കോളേജ് പുണെ എന്നിവിടങ്ങളിലേത് ഉൾപ്പെടെ ആംഡ് ഫോഴ്സസ് മെഡിക്കൽ സർവീസസിന്റെ കീഴിലുള്ള നഴ്സിങ് കോളേജുകൾ, നിമ്ഹാൻസ് ബാംഗ്ലൂർ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിങ് മേഖലയിലെ മുൻനിര സ്ഥാപനങ്ങളാണ്. ഓക്സിലറി നഴ്സ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫ്, ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി, ബിഎസ്സി/ബിഎസ്സി (ഓണേഴ്സ്) നഴ്സിങ് പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവ ലഭ്യമാണ്. പഠനം കഴിഞ്ഞാൽ സർക്കാർ സ്വകാര്യ മേഖലകളിലെ സാധാരണ ക്ലിനിക്കുകൾ, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് സെന്ററുകൾ, സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ, സൂപ്പർ സ്പെഷ്യാലിറ്റി ആശുപത്രികൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യാം. പ്രതിരോധമേഖല, വ്യവസായ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആശുപത്രികളിലും അവസരമുണ്ട്. ഹെൽത്ത് ക്ലിനിക്കുകൾ, ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകൾ എന്നിവയും ചില മേഖലകളിലുള്ളവർക്ക് അവസരങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSuJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzQEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fmalayalam.samayam.com%2feducation%2fstudy-tips%2fbest-nursing-courses-to-opt-after-class-12-other-than-bsc-nursing%2farticleshow%2f82568385.cms/RK=2/RS=jdHdkN0l153ZOPL2uI3Ads2zmvA-|title=International Nurses Day 2021 Best Courses|website=malayalam.samayam.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ===രജിസ്ട്രേഷൻ=== ഇന്ത്യയിൽ 1926-ൽ മദ്രാസിലാണ് ആദ്യമായി ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗൺസിൽ രൂപീകൃതമായത്. 1947-ൽ നിലവിൽവന്ന ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലാണ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ-പരിശീലന സ്ഥാപനങ്ങളെ ഏകീകരിക്കുകയും മാനകീകൃതമായ വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതികൾ ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ന് എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നഴ്സിങ് കൌൺസിലുകൾ നിലവിൽ വന്നിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും സംസ്ഥാന നഴ്സിങ് സ്ഥാപനങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നഴ്സിങ് കൗൺസിലിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും അനുസരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥമാണ്. കൂടാതെ ട്രെയ്ൻഡ് നഴ്സസ് അസോസിയേഷനും ഈ രംഗത്തു പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. പ്രസ്തുത സംഘടന നഴ്സിങ് ജേർണൽ ഒഫ് ഇന്ത്യ എന്ന ഒരു മാസികയും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് അനുദിനം സംഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളുടെ ഫലമായി നഴ്സിങ് മേഖലയിലും വൻതോതിലുള്ള വിശേഷവത്കരണം നടക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് നഴ്സിങ് രംഗത്ത് തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഹോസ്പിറ്റൽ നഴ്സിങ് സർവീസ്, ട്രെയിനിങ് ഇൻ നഴ്സിങ്, മിലിട്ടറി നഴ്സിങ്, കമ്യൂണിറ്റി ഹെൽത്ത് നഴ്സിങ്, നഴ്സിങ് ഇൻ റെഡ് ക്രോസ്, പ്രൈവറ്റ് ഡ്യൂട്ടി നഴ്സിങ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ശാഖകളിലായി തൊഴിലവസരങ്ങൾ വ്യാപകമായിട്ടുണ്ട്. അടിസ്ഥാന യോഗ്യതയും പരിശീലനവും സിദ്ധിച്ച നഴ്സുമാർക്ക് വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. വിദേശ ചോദനത്തിനനുസൃതമായി നഴ്സിങ് വിദ്യാഭ്യാസ മേഖല ത്വരിതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രണ്ടായിരത്തി ഇരുപതോടെ ജനറൽ നഴ്സിങ് ആൻഡ് മിഡ് വൈഫറി ഡിപ്ലോമ നിർത്തലാക്കുവാനും നഴ്സിന്റെ അടിസ്ഥാന യോഗ്യത ഡോക്ടർമാരെപ്പോലെ ബിരുദം ആക്കുവാനും തീരുമാനം ഉണ്ടായെങ്കിലും പിന്നീട് കേന്ദ്രസർക്കാർ അതിൽ നിന്നും പിന്നോട്ട് പോവുകയായിരുന്നു<ref>{{Cite web|url=https://nursingjobsindia.in/|title=|access-date=2022-08-04|archive-date=2022-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220825124044/https://nursingjobsindia.in/|url-status=dead}}</ref>. == കേരളത്തിലെ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ == കേരളത്തിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ നിലനിൽക്കുന്നത് സർക്കാർ മേഖലയിൽ തന്നെയാണെന്ന് പറയാം. മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, ജില്ലാ -ജനറൽ -താലൂക്ക് ആശുപത്രികൾ, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ആശുപത്രി, സാമൂഹികാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, കുടുംബാരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാർക്ക് താരതമ്യേനെ മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ അവസരങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. തിരുവനന്തപുരം ശ്രീചിത്ര ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, റീജിയണൽ കാൻസർ സെന്റർ തിരുവനന്തപുരം, മലബാർ കാൻസർ സെന്റർ തുടങ്ങിയവയും നഴ്സുമാർക് നല്ല അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. സ്വകാര്യ മേഖലയിൽ ധാരാളം മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികൾ, കോർപ്പറേറ്റ് ആശുപത്രികൾ, ചെറിയ ആശുപത്രികൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ, നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, സ്പെഷ്യൽ സ്കൂളുകൾ തുടങ്ങിയവ കേരളത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. എന്നാൽ ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ നഴ്സുമാരുടെ സംഘടനയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂടുതൽ സാലറിയും മെച്ചപ്പെട്ട തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങളും തേടി നഴ്സുമാർ സമരം ചെയ്തത് വലിയ വാർത്താ പ്രാധാന്യം നേടിയിരുന്നു. == NORCET (നോർസറ്റ്) == കേന്ദ്രസർക്കാർ രാജ്യത്തെ മികച്ച മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് (AIIMS), അതുപോലെയുള്ള മറ്റു മുൻനിര ആശുപത്രികൾ തുടങ്ങിയവയിലേക്ക് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർമാരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് വേണ്ടി അഖിലെൻഡ്യാ തലത്തിൽ നോർസറ്റ്- നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ റിക്രൂട്മെന്റ് കോമൺ എലിജിബിലിറ്റി ടെസ്റ്റ്‌ (Nursing Officer Recruitment Common Eligibility Test- NORCET) എന്ന പേരിൽ പരീക്ഷ നടത്തി വരുന്നു. 2020- ലാണ് ഇത്തരം ഒരു പരീക്ഷ ആദ്യമായി ആരംഭിച്ചത്. ഇന്ത്യയിൽ നഴ്സിംഗ് രംഗത്ത് മികച്ച വേതനവും ആനുകൂല്യങ്ങളും ലഭിക്കുന്നത് എയിംസിൽ തന്നെയെന്ന് പറയാം. തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച ശമ്പളം നേടാനാകുന്നുവെന്ന ഗുണവുമുണ്ട്. പൊതുവെ ആയിരക്കണക്കിന് ഒഴിവുകളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നത്. നഴ്സിങ് ബിരുദം അഥവാ നാല് വർഷത്തെ ബിഎസ്സി നഴ്സിങ് യോഗ്യതയുള്ളവർക്കാണ് ഇവിടങ്ങളിലേക്ക് അപേക്ഷിക്കാൻ കൂടുതൽ പരിഗണന ലഭ്യമാകുക. എന്നിരുന്നാലും നിശ്ചിത വർഷം പ്രവർത്തി പരിചയം ഉള്ള ഡിപ്ലോമധാരികളായ GNM നഴ്സുമാർക്കും അവസരം ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ഈ പരീക്ഷയ്ക്ക് കേന്ദ്രങ്ങൾ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwX_Bt3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurseasy.com%2fblog%2fall-about-aiims-norcet-nursing-officer-exam%2f/RK=2/RS=tyLveGAVJwTneFCX7N3rKiQrLP0-|title=ALL ABOUT AIIMS NORCET – NURSING OFFICER EXAM - Nurseasy|website=nurseasy.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnpcv_FlEzwXGhx3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzkEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370780/RO=10/RU=http%3a%2f%2fnorcet5.aiimsexams.ac.in%2fHome%2fNotification/RK=2/RS=elXdfj81yXjujwxwv3Kp0cd.JVM-|title=Notification - norcet5.aiimsexams.ac.in|website=norcet5.aiimsexams.ac.in}}</ref>. == വിദേശ അവസരങ്ങൾ == വിദേശത്ത് ഒരു സുരക്ഷിതമായ ജോലി ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഇന്ത്യക്കാർക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് മലയാളികൾക്ക് ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ തൊഴിൽ മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. ആഗോള തലത്തിൽ നഴ്സുമാർക്കുള്ള വർധിച്ച തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ഇതിന്റെ പ്രധാന കാരണമാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാരായ നഴ്സുമാർക്കും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ വലിയ സാധ്യതകൾ തന്നെയാണ് ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സുമാർക്ക് ഉയർന്ന ശമ്പളം ലഭിക്കാനും, സ്ഥാനക്കയറ്റത്തിനും, സൗജന്യമായി ഉന്നത പഠനത്തിനും അവസരങ്ങളുണ്ട്. ധാരാളം മലയാളികളായ നഴ്സുമാർ ഇവിടങ്ങളിൽ സ്തുത്യർഹ സേവനം അനുഷ്ഠിച്ചു വരുന്നു. പലപ്പോഴും ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നഴ്സുമാർ എന്ന പദവി മലയാളി നഴ്സുമാരെ തേടിയെത്താറുണ്ട്. യൂഎസ്എ, കാനഡ, യുകെ, ജർമനി, അയർലണ്ട്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ്, മാൾട്ട, ബെൽജിയം, യൂഎഇ, കുവൈറ്റ്‌, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, ഇസ്രായേൽ, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ധാരാളം മലയാളി നഴ്സുമാർ ജോലി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ ഇവിടങ്ങളിലെ തൊഴിൽ റിക്രൂട്ട്മെന്റുകളെപ്പറ്റി ശരിയായ അറിവ് പലർക്കുമില്ല, അതുകാരണം പലവിധ ചതിക്കുഴികളിലും ആളുകൾ അകപ്പെടാറുണ്ട്, സാമ്പത്തികം നഷ്ടപ്പെടാറുമുണ്ട്. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങളായ നോർക്ക റൂട്സ് (Norka Roots), ODEPC, മറ്റു മികച്ച സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ തുടങ്ങിയവ നഴ്സുമാർക്ക് വേണ്ടി വിദേശത്തേക്ക് ജോലി അവസരവും പരിശീലനവും സൗജന്യമായോ അല്ലെങ്കിൽ ചിലവ് കുറഞ്ഞ രീതിയിലോ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. വിദേശ ജോലിക്ക് വേണ്ടി മാത്രമായി നാലു വർഷത്തെ ബിഎസ്‌സി നഴ്സിംഗ് പഠിക്കുന്നവരും ധാരാളം. ലോക നിലവാരത്തിലുള്ള നാലുവർഷത്തെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദം വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും ഐയിംസ് പോലെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളിലും ഏറെ സ്വീകാര്യമാണ് എന്നതാണ് കാരണം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല, പുരുഷ നഴ്സുമാർക്കും (Male nurse) വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നല്ല അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ പൊതുവേ തൊഴിൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലകളായ സോഷ്യൽ വർക്ക് (സോഷ്യൽ വർക്കർ), ഐടി, ഷെഫ് (ഹോട്ടൽ മാനേജ്മെന്റ്), മെഡിസിൻ ‌തുടങ്ങിയവ പോലെതന്നെ മികച്ച ജോലി സാധ്യത ഉള്ള ഒരു മേഖലയാണ് നഴ്സിംഗ്. വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളായ കാനഡ, യൂഎസ്എ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളായ യുകെ, അയർലണ്ട്, ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, ഇറ്റലി, മാൾട്ട, സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാൻഡ് തുടങ്ങിയ വികസിത പശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിലും, സിങ്കപ്പൂർ തുടങ്ങിയ പല രാജ്യങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നഴ്സുമാർക്ക് നല്ല അവസരങ്ങളുണ്ട്. ബിരുദാനന്തര ബിരുദധാരികളായ എം എസ്സി നഴ്സിംഗ് കഴിഞ്ഞവർക്ക് സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സുമാരോ അധ്യാപകരോ ഗവേഷകരോ ആകാം. ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സുമാർക്ക് കുടുംബത്തോടൊപ്പം പോകാൻ സാധിക്കും; പ്രത്യേകിച്ച് നഴ്സിന്റെ പങ്കാളിക്ക് അവിടെ ജോലി ചെയ്യാൻ സാധിക്കുമെന്നത് ഇതിന്റെ ആകർഷണീയത വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ജോലി ലഭിക്കുന്നതിന് വേണ്ടി ഐഎൽട്സ് (IELTS), ഒഇടി (OET), പിടിഇ (PTE), ടോഫൽ (TOEFL), ജർമൻ ഭാഷ, ഡാനിഷ് ഭാഷ പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ നിർദിഷ്ട സ്കോർ നേടി വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. അമേരിക്കയിൽ NCLEX പരീക്ഷ അവിടുത്തെ നഴ്സിംഗ് രംഗത്തേക്കുള്ള ചുവടുവയ്‌പ്പാണ്. യുകെയിൽ (സിബിടി) CBT, OSCE എന്നിവയും വിജയിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ജർമൻ ഭാഷയിലെ നിശ്ചിത സ്കോർ ജർമ്മനിയിലേക്കുള്ള വാതായനങ്ങൾ തുറക്കുന്നു. കേരള സർക്കാർ സ്ഥാപനമായ നോർക്കയും ജർമൻ ഫെഡറൽ എംപ്ലോയ്മെന്റ് ഏജൻസിയും ചേർന്നു സൗജന്യമായി ജർമ്മനിയിലേക്ക് പ്രഗത്ഭരായ മലയാളി നഴ്സുമാർക്ക് നിയമനം നൽകുന്ന പദ്ധതിയാണ് ട്രിപ്പിൾ വിൻ. ഉദ്യോഗാർഥിയുടെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിജ്ഞാനം IELTS/OET/TOEFL പോലെയുള്ള പരീക്ഷകൾ കൊണ്ട് വിലയിരുത്തപ്പെടുമ്പോൾ, നഴ്സിംഗ് വിജ്ഞാനം മറ്റ് പരീക്ഷകളിലൂടെ അളക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്കപ്പൂരിൽ നഴ്സ് ആയി ജോലി നെടുവാൻ എസ്എൻബി പരീക്ഷ (SNB RN) വിജയിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. യുഎഇ, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, കുവൈറ്റ്‌, ബഹ്‌റൈൻ, ഇസ്രയേൽ തുടങ്ങിയ മിഡില് ഈസ്റ്റ്‌/ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലും ഇന്ത്യൻ നഴ്സുമാർക്ക് അവസരമുണ്ട്. ഡിഎച്ച്എ (DHA), പ്രൊമെട്രിക് (Prometric), ഹാദ് (HAAD), എംഒഎച്ച് (MOH) തുടങ്ങിയ അതാത് രാജ്യങ്ങളിലെ ആരോഗ്യ മന്ത്രാലയം നടത്തുന്ന പരീക്ഷകളാണ് അതിന് വേണ്ടി എഴുതേണ്ടത്. മേല്പറഞ്ഞ നിയമങ്ങളിൽ കാലാനുശ്രുതമായി മാറ്റങ്ങൾ വരാറുണ്ട്. ഇത് അതാത് രാജ്യത്തെ ആരോഗ്യവകുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബ്സൈറ്റുകളിൽ പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ശരിയായ പരിശീലനം നേടുക ആണെങ്കിൽ ആർക്കും നഴ്സിംഗ് മേഖലയിൽ മികച്ച ജോലിയും മെച്ചപ്പെട്ട ശമ്പളവും നേടാൻ സാധിക്കുമെന്നതിൽ സംശയം ഇല്ല <ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlgvvFlq9UVSOJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzMEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370529/RO=10/RU=https%3a%2f%2fukmalayalee.com%2ffeatured%2f%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%25B0%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%2582-%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B7%25E0%25B4%2599%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%2599%25E0%25B4%25B3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B5%25BD-%25E0%25B4%25A8%25E0%25B4%25B4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%2581%25E0%25B4%25AE%25E0%25B4%25BE%25E0%25B5%25BC%2f/RK=2/RS=JoWnM3hA3pUFtUG9twOkSOJqbVc-|title=വരും വർഷങ്ങളിൽ നഴ്‌സുമാർക്കു വൻ അവസരങ്ങൾ|website=ukmalayalee.com}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ == ആരോഗ്യ രംഗത്ത് ഡോക്ടർമാരെ പോലെയോ മറ്റു ആരോഗ്യ വിദഗ്ദരെ പോലെയോ തത്തുല്യമായ അംഗീകാരവും സ്ഥാനക്കയറ്റവും പല വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് ലഭ്യമാണ്. സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും അവിടെ തുല്യമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകൾ ലഭ്യമാണ്. രോഗികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലും നഴ്സുമാർക്ക് തുല്യ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. അവിടെ ആശുപത്രികളിൽ രണ്ടു രീതിയിൽ ഉള്ള നഴ്സുമാരെ കാണാം. പുറമെക്കുള്ള ഏജൻസികളിൽ നിന്നുള്ള ഏജൻസി നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും, സ്ഥാപനത്തിൽ തന്നെയുള്ള സ്റ്റാഫ്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസറും. വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ എല്ലാ പ്രൊഫഷണൽസും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ടീം വർക്ക്‌ ആണ് ആരോഗ്യമേഖലയിൽ നടക്കാറുള്ളത്. ഫാമിലി നഴ്സിങ്, ജറെന്റോളോജി, വുമൺ ഹെൽത്ത്, ചീഫ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, നഴ്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ, നേഴ്സ് അറ്റോണി, ഓൺകോളജി നേഴ്സ്, ഇൻഫെക്ഷൻ കണ്ട്രോൾ നഴ്സ്, മെന്റൽ ഹെൽത്ത് നേഴ്സ്, ഓർത്തോപീഡിക് നഴ്സ്, നേഴ്സ് അഡ്വക്കേറ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് നഴ്സ്, പീഡിയാട്രിക് നഴ്സ് , എൻഡോക്രൈനോളജി, കോസ്മെറ്റിക് നഴ്സിംഗ്, ഫോറെൻസിക് നഴ്സിംഗ്, സെക്ഷ്വൽ ആൻഡ് റിപ്രോഡക്റ്റീവ് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ്, സ്കൂൾ നഴ്സസ് മുതലായവ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലുമുണ്ട്. തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേകം ബിരുദതലം മുതൽ തന്നെ കോഴ്സുകൾ അവിടെ ലഭ്യമാണ്. ആരോഗ്യ രംഗത്തെ ഓരോ തലത്തിലും ബിരുദാനന്തര കോഴ്സുകളും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ ലഭ്യമാണ്. ഇവയിൽ പലതും നിലവിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി സ്കോളർഷിപ്പോടെ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പലതും ഓൺലൈൻ പാർട്ട്‌ ടൈം ആയി പോലും ചെയ്യുവാൻ സാധിക്കും. ഇന്ന് കാനഡ, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഓഫ് അമേരിക്ക, യൂകെ, ജർമ്മനി, അയർലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, സ്വിറ്റ്സർലൻഡ്, ബെൽജിയം, നോർവേ, ഡെന്മാർക്ക്, ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലൻഡ്, സിങ്കപ്പൂർ, ജപ്പാൻ മുതലായ ഒട്ടേറെ രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് മേഖല വളരെയേറെ വികസിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവിടങ്ങളിൽ രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, മെന്റൽ ഹെൽത്ത്‌ നേഴ്സ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, സെക്ഷ്വൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ,‌ ക്ലിനിക്കൽ ലീഡ്, നഴ്സിംഗ് മാനേജർ, ക്ലിനിക്കൽ സർവീസ് മാനേജർ, സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ, പാലിയേറ്റീവ് ക്ലിനിക്കൽ നഴ്‌സ്‌ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ്, പബ്ലിക് ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌ പ്രാക്ടീഷണർ, അഡ്വാൻസ്ഡ് നേഴ്സ് പ്രാക്ടീഷണർ, ക്ലിനിക്കൽ ഡയറക്ടർ, ഡിസ്ട്രിക്ട് നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ തുടങ്ങി ആരോഗ്യമേഖലയിലെ ഓരോ വിഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉയർന്ന തസ്തികകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാർ മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവർത്തനം കാഴ്ചവെച്ചു വരുന്നു. സ്കൂളുകളിൽ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യസുരക്ഷക്കായി സ്കൂൾ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, തൊഴിൽ മേഖലകളിൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് വേണ്ടി ഒക്കുപെഷണൽ ഹെൽത്ത്‌ നഴ്‌സ്‌, വ്യവസായരംഗത്ത് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ വിദഗ്ദ നഴ്സിംഗ് സേവനങ്ങൾ ഇവിടെ വ്യാപകമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടങ്ങളിൽ അതിവേഗം കാര്യക്ഷമമായി ഇടപെടാൻ സാധിക്കുന്നു. ആദ്യമായി ആംബുലൻസുകളിൽ വിദഗ്ദ നഴ്സുമാരെ നിയമിച്ചുകൊണ്ട് അടിയന്തിര ജീവൻരക്ഷാ ചികിത്സ നൽകി തുടങ്ങിയതും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ തന്നെ. ഇവിടങ്ങളിൽ മതിയായ വിദ്യാഭ്യാസം, മിക്കപ്പോഴും ബിരുദവും പ്രൊഫഷണൽ രെജിസ്ട്രേഷനുമാണ് ഒരു രജിസ്റ്റർഡ് നഴ്സ് അഥവാ നഴ്സിംഗ് ഓഫീസർ ആകാനുള്ള അടിസ്ഥാന യോഗ്യത. ഇന്ത്യയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹോം നഴ്സ്, ഡൌമെസ്റ്റിക് നഴ്‌സ്‌ തുടങ്ങിയ തൊഴിലുകൾ പൊതുവേ ഇവിടങ്ങളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുകയില്ല, പകരം ഹെൽത്ത്കെയർ അസിസ്റ്റന്റ്, സീനിയർ കെയറർ, ഹോം കെയർ, ഡോമിസിലറി കെയർ വർക്കർ, സപ്പോർട്ട് വർക്കർ തുടങ്ങിയ ആരോഗ്യ പരിചരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തൊഴിലുകൾ യുകെ പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ഹെൽത്ത്‌ ആൻഡ് സോഷ്യൽ കെയറിന്റെ ഭാഗമായി കാണപ്പെടുന്നു. നഴ്സിംഗ് ഹോമുകൾ, കെയർ ഹോമുകൾ, ഹോസ്പൈസുകൾ എന്നിവ നഴ്സുമാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇത്തരം രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ജർമ്മനി പോലെയുള്ള ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നഴ്സിംഗ് പഠനം സ്റ്റൈപെൻടോടുകൂടി സൗജന്യമാണ്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUYdd3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fNursing_in_the_United_States/RK=2/RS=TjeL9pMkuR0ujQ_3zC_5uAKDgSk-|title=Nursing in the United States - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.gnr3v_FlO3UUY9d3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710370936/RO=10/RU=https%3a%2f%2fnurse.org%2farticles%2fwork-in-us-as-foreign-educated-nurse%2f/RK=2/RS=lxvZsa33t9uNDhU_VJP2oiwzrwk-|title=8 Steps To Work As a Nurse in the US as a Foreign Nurse|website=nurse.org}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGlrwPFlkukVxhJ3Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371052/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.healthcareers.nhs.uk%2fexplore-roles%2fnursing%2fhow-become-nurse/RK=2/RS=Px0owmmlUQSHduWKhzuQeWU87oc-|title=How to become a nurse {{!}} Health Careers|website=www.healthcareers.nhs.uk}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഏപ്രിൽ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനം == മെയ് മാസം 12 ന് അന്താരാഷ്ട്ര നേഴ്‍സിങ് ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ആധുനിക നഴ്‌സിങ്ങ് പ്രസ്ഥാനം ആരംഭിച്ച ഇംഗ്ലീഷ് വനിത ഫ്ളോറൻസ് നൈറ്റിങ്ഗേലിന്റെ ജന്മദിനമാണ് അന്ന്. സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയും പ്രമുഖ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റീഷ്യനുമായ ഫ്‌ളോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ ഇറ്റലിയിലെ ഫ്ളോറെൻസിലാണ് ജനിച്ചത്. 19ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ക്രിമിയൻ യുദ്ധത്തിൽ മുറിവേറ്റ ഭടൻമാരെ ശുശ്രൂഷിക്കുന്നതിന് സ്വന്തം ജീവൻപോലും പണയം വച്ച് ക്യാമ്പുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേൽ വിളക്കേന്തിയ വനിത എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. 1850 ൽ ആദ്യമായി ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാർക്കായി ഒരു ട്രെയ്‌നിംഗ് സെന്റർ സ്ഥാപിച്ചതും ഫ്‌ലോറൻസ് നൈറ്റിംഗേലാണ്. ലണ്ടനിലെ കിങ്‌സ് കോളേജിന്റെ ഭാഗമാണ് ഇന്ന് ആ സ്ഥാപനം. ബ്രിട്ടീഷ് സൈനികരുടെ ആരോഗ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ ഊന്നിയ നൈറ്റിംഗേൽ പിന്നീട് ഇന്ത്യയിലെ മാലിന്യ സംസ്കരണം, ശുചിത്വം, ശുദ്ധജലലഭ്യത, ചികിത്സ, രോഗി പരിചരണം തുടങ്ങിയ പൊതുജനാരോഗ്യ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനങ്ങൾ നടത്തി. ഇന്ന് ആധുനിക രീതിയിലുള്ള ട്രെയ്‌നിംഗ് സംവിധാനവും കൂടുതൽ അറിവുകളും ലോകത്ത് നഴ്‌സുമാരെ കൂടുതൽ നൈപുണ്യമുള്ളവരാക്കി മാറ്റിയിട്ടുണ്ട്. നൈറ്റിംഗേലിന്റെ ത്യാഗത്തെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് നഴ്‌സസ് ദിനാഘോഷം നടത്തുമ്പോൾ ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നതിന് തയ്യാറാവുന്നതിനുള്ള സന്ദേശമാണ് നഴ്‌സിംഗ് സമൂഹം പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0XwQ13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzIEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fInternational_Nurses_Day/RK=2/RS=oMUobzWnBsuWAXvGu8ZQk5G4wXs-|title=International Nurses Day - Wikipedia|website=en.wikipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://r.search.yahoo.com/_ylt=Awr.jGnNwPFlUa0Xvw13Bwx.;_ylu=Y29sbwMEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3Ny/RV=2/RE=1710371150/RO=10/RU=https%3a%2f%2fwww.icn.ch%2fhow-we-do-it%2fcampaigns%2finternational-nurses-day/RK=2/RS=ebmdiPflsXzNhWu2SSN8tcgcSFM-|title=International Nurses Day {{!}} ICN - International Council of Nurses|website=www.icn.ch}}</ref>. == കേരളത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ == കേരളത്തിൽ സർക്കാർ മേഖലയിലും സ്വകാര്യ മേഖലയിലും സഹകരണ മേഖലയിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. നഴ്സിംഗ് കൌൺസിൽ അംഗീകാരത്തോടെ ആയിരിക്കണം ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം എന്ന് നിർബന്ധമുണ്ട്. മിക്കവാറും സർക്കാർ മെഡിക്കൽ കോളേജുകളോട് ചേർന്ന് നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. വിദ്യാർഥികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരത്തിൽ കുറഞ്ഞ ചിലവിൽ ഇവിടെ നഴ്സിംഗ് ബിരുദ (ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്), സ്കോളർഷിപ്പോടെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ കോഴ്സുകൾ പഠിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതാണ്. === സർക്കാർ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === 1. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം 2. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാരിപ്പള്ളി, കൊല്ലം 3. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ആലപ്പുഴ 4. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോട്ടയം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം 5. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തൃശൂർ 6. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് 7. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കണ്ണൂർ 8. ഗവ. കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മഞ്ചേരി, മലപ്പുറം സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിമെറ്റിന്റെ കീഴിലും ധാരാളം നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. അവ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നെയ്യാറ്റിൻകര, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മുട്ടത്തറ, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വർക്കല, തിരുവനന്തപുരം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോന്നി, പത്തനംതിട്ട # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, നൂറനാട്, ആലപ്പുഴ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പള്ളുരുത്തി, എറണാകുളം # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലമ്പുഴ, പാലക്കാട്‌ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ധർമ്മടം, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തളിപ്പറമ്പ്, കണ്ണൂർ # സിമെറ്റ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഉദുമ, കാസർകോട് സർക്കാർ ഏജൻസിയായ സിപാസിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ നഴ്സിംഗ് കോളേജ് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. 11. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് നഴ്സിംഗ് എഡ്യൂക്കേഷൻ, SME, CPAS, കൊട്ടാരക്കര, കൊല്ലം CAPEന്റെ കീഴിൽ 12. CAPE കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പുന്നപ്ര, ആലപ്പുഴ === സ്വാശ്രയ നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ === #അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റൽസ് ആൻഡ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, തിരുവനന്തപുരം #അമൃത കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #അൽ ശിഫ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, മലപ്പുറം #സരസ്വതി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാറശാല #ഉപാസന കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #ബേബി മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് #വിജയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊട്ടാരക്കര #സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിക്കൽ എഡ്യൂക്കേഷൻ, കോട്ടയം #ചിത്ര കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പന്തളം, പത്തനംതിട്ട #എൻ എസ് മെമ്മോറിയൽ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പാലത്തറ, കൊല്ലം #മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #പരബ്രഹ്മ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, ഓച്ചിറ #വിഎൻഎസ്എസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കൊല്ലം #പിആർഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #ശിവഗിരി മെഡിക്കൽ മിഷൻ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #എസ്പി ഫോർട്ട്‌ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം #അഹല്യ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എലപുള്ളി, പാലക്കാട്‌ #ഇന്ദിരാ ഗാന്ധി കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, എറണാകുളം #ഇഎംഎസ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, പെരിന്തൽമണ്ണ, മലപ്പുറം #ബിസിഎഫ് കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, വൈക്കം, കോട്ടയം #ശ്രീ ഗോകുലം നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, വെഞ്ഞാറമൂട്, തിരുവനന്തപുരം #ശ്രീ ആഞ്ജനേയ കോളേജ് ഓഫ് നഴ്സിംഗ്, കോഴിക്കോട് === ദേശീയ തലത്തിൽ === ദേശീയ തലത്തിൽ മികവുറ്റ സ്ഥാപനങ്ങളായ ആൾ ഇന്ത്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ് അഥവാ ഐയിംസ് (AIIMS) മെഡിക്കൽ കോളേജ് ആശുപത്രികളോട് ചേർന്നും, പോണ്ടിച്ചേരിയിലെ ജിപ്മർ (JIPMER), ബാംഗ്ലൂരിലെ നിംഹാൻസ് (NIMHANS), സൈന്യത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള AFMC പൂനെ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ഇവിടങ്ങളിൽ ബിഎസ്സി നഴ്സിംഗ്, എംസ്സി നഴ്സിംഗ് തുടങ്ങിയ കോഴ്സുകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളികൾ ഉൾപ്പെടെ ധാരാളം വിദ്യാർഥികളാണ് ഇവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു വരുന്നത്. കൂടാതെ കർണാടകയിലെ ഉടുപ്പി കേന്ദ്രീകരിച്ചു പ്രവർത്തിക്കുന്ന മണിപാൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഉൾപ്പെടെ പേരുകേട്ട ധാരാളം സ്വകാര്യ യൂണിവേഴ്സിറ്റികളിലും, ആശുപത്രികളിലും, മെഡിക്കൽ കോളേജുകളിലും നഴ്സിംഗ് കോളേജുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു വരുന്നു. ==ചിത്രശാല== <gallery> Image:U.S. Navy Nurse Corps recruiting poster, January 1945 (NH 78855).jpg|രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധക്കാലത്തെ ഒരു അമേരിക്കൻ നേഴ്സിന്റെ ചിത്രം Image:Florence Nightingale 1920 reproduction.jpg|ഫ്ലോറൻസ് നൈറ്റിൻഗേൽ </gallery> ==അവലംബം== * Parks Text Book of Preventive and Social Medicine,19th Ed, Page:534 ( "The secret of national health lies in the homes of the people") {{Reflist}} {{Sarvavijnanakosam|%E0%B4%A8%E0%B4%B4%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D}} [[വർഗ്ഗം:തൊഴിലുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:നഴ്‌സിങ്]] b1ikuvi5tds1g11p7o0hwud9glo57wn 0 151860 4081054 4075936 2024-04-25T17:10:24Z Vishalsathyan19952099 57735 /* ശ്രീകോവിലുകൾ */ wikitext text/x-wiki {{unreferenced|date=2020 ഓഗസ്റ്റ്}} {{prettyurl|Thuravoor Maha Temple}} <references/>{{Infobox Mandir | name = തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം | image = Thuravoor_Maha_Temple_Tower.jpg | image size = 250px | alt = | caption = തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം | pushpin_map = Kerala | map= thuravoor.jpg | latd = 9 | latm = 46 | lats = 4 | latNS = N | longd= 76 | longm= 19 | longs = 1 | longEW = E | map_caption = ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്ഥാനം | mapsize = 100 | other_names = | devanagari = | sanskrit_transliteration = | tamil = | marathi = | bengali = | script_name = [[മലയാളം]] | script = | country = [[ഇന്ത്യ]] | state/province = [[കേരളം]] | district = [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ]] | locale = [[ചേർത്തല]] | primary_deity = [[നരസിംഹം|ഉഗ്ര നരസിംഹമൂർത്തി]], [[സുദർശനചക്രം|സുദർശനമൂർത്തി]] | important_festivals= തിരുവുത്സവം, [[ദീപാവലി]], [[നരസിംഹ ജയന്തി]] | architectural_styles= കേരള-ദ്രാവിഡ പരമ്പരാഗതശൈലി | number_of_temples= 2 | number_of_monuments= | inscriptions= | date_built= | creator = | temple_board =[[തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ്]] | Website = http://www.thuravoortemple.org/ }} [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ]] [[ചേർത്തല താലൂക്ക്|ചേർത്തല താലൂക്കിൽ]] [[തുറവൂർ ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് (ആലപ്പുഴ ജില്ല)|തുറവൂർ]] ഗ്രാമത്തിൽ [[ദേശീയപാത 66 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 66]]-ന്റെ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പുരാതന ക്ഷേത്രമാണ് '''തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം'''. [[മഹാവിഷ്ണു]]വിന്റെ അവതാരങ്ങളായ [[നരസിംഹം|ഉഗ്രനരസിംഹമൂർത്തിയും]] [[സുദർശനചക്രം|സുദർശനമൂർത്തിയുമാണ്]] ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകൾ. ഇരുമൂർത്തികളും ഒരേ നാലമ്പലത്തിന്റെ രണ്ടുഭാഗങ്ങളിലായി തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെ വാഴുന്നു. രണ്ടു കൊടിമരങ്ങളും രണ്ടു മേൽശാന്തിമാരുമുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നുകൂടിയാണിത്. ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ഉപദ്രവങ്ങൾ എന്നിവ ഇല്ലാതാകാൻ നരസിംഹമൂർത്തിയെയും സുദർശനമൂർത്തിയെയും ആരാധിയ്ക്കുന്നത് നല്ലതാണ് എന്ന് വിശ്വാസമുണ്ട്. ഉപദേവതകളായി [[ഗണപതി]], [[ശിവൻ]], [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗാദേവി]], [[അയ്യപ്പൻ]], [[നാഗദൈവങ്ങൾ]], [[ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്]], [[യക്ഷി]] എന്നിവർക്കും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠകളുണ്ട്. [[തുലാം|തുലാമാസത്തിൽ]] [[ദീപാവലി]] നാളിൽ ആറാട്ട് വരത്തക്ക വിധത്തിൽ ഒമ്പതുദിവസത്തെ കൊടിയേറ്റുത്സവം, [[വൈശാഖം|വൈശാഖമാസത്തിൽ]] [[നരസിംഹ ജയന്തി]], [[ചിങ്ങം|ചിങ്ങമാസത്തിൽ]] [[അഷ്ടമിരോഹിണി]], [[മേടം|മേടമാസത്തിൽ]] [[വിഷു]], [[പത്താമുദയം]], [[മകര സംക്രാന്തി|മകരസംക്രാന്തി]] എന്നിവയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷങ്ങൾ. കൂടാതെ എല്ലാ [[വ്യാഴാഴ്ച]] ദിവസങ്ങൾ, [[ഏകാദശി]] തുടങ്ങിയ ദിവസങ്ങളും വിശേഷമാണ്. [[തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ മഹാക്ഷേത്രം. ==ഐതിഹ്യം== ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠകളിൽ ആദ്യം ഇവിടെ കുടികൊണ്ടിരുന്നത് '''തെക്കനപ്പൻ''' എന്നറിയപ്പെടുന്ന സുദർശനമൂർത്തിയാണ്. ചരിത്രമനുസരിച്ച് ഏകദേശം എ.ഡി. ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ തന്നെ ഇവിടെ സുദർശനമൂർത്തിയ്ക്ക് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രം ഇന്ന് കൂടുതൽ അറിയപ്പെടുന്നത് '''വടക്കനപ്പൻ''' എന്നറിയപ്പെടുന്ന നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ പേരിലാണ്. ഇവിടെ നരസിംഹപ്രതിഷ്ഠ ഉണ്ടായതിനുപിന്നിൽ ഒരു ഐതിഹ്യമുണ്ട്. അതിങ്ങനെ: ഇവിടെ ഇപ്പോൾ പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ട നരസിംഹവിഗ്രഹം ആദ്യകാലത്ത് [[കാശി]]യിലായിരുന്നു. [[ശങ്കരാചാര്യർ|ശങ്കരാചാര്യരുടെ]] ശിഷ്യനായ [[പദ്മപാദർ]] പൂജിച്ചിരുന്ന വിഗ്രഹമാണിത്. പിൽക്കാലത്ത് ഈ വിഗ്രഹം കേരളത്തിലെത്തിയ്ക്കുകയും ഇവിടെയടുത്തുള്ള ഭൂതനിലം എന്ന സ്ഥലത്ത് കുഴിച്ചിടുകയും ചെയ്തു. അക്കാലത്തൊരിയ്ക്കൽ [[ചേരസാമ്രാജ്യം|ചേരരാജവംശത്തിൽ]] കേരളേന്ദ്രൻ എന്നുപേരുള്ള ഒരു ചക്രവർത്തിയുണ്ടായിരുന്നു. മികച്ച രീതിയിൽ രാജ്യഭരണം നടത്തി എതിരാളികളുടെ പോലും പ്രശംസ പിടിച്ചുപറ്റിയ കേരളേന്ദ്രന്റെ ഗുരുനാഥൻ, മുരിങ്ങോത്ത് അടികൾ എന്നുപേരുള്ള ഒരു [[എമ്പ്രാന്തിരി|തുളു ബ്രാഹ്മണനായിരുന്നു]]. ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ പലപ്പോഴും കേരളേന്ദ്രൻ സ്വീകരിച്ചിരുന്നത് മുരിങ്ങോത്ത് അടികളുടെ സഹായമാണ്. അങ്ങനെയിരിയ്ക്കേ അടികൾ വാർദ്ധക്യസഹജമായ രോഗങ്ങളെത്തുടർന്ന് കിടപ്പിലായി. തന്റെ അവസാനകാലം അടുത്തെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ അദ്ദേഹം, എന്നാൽ തന്റെ അടുത്ത ജന്മം നായയായിട്ടാകുമെന്ന് അറിഞ്ഞതോടെ ദുഃഖിതനായി. ഇതറിഞ്ഞ അദ്ദേഹം ഉടനെ ചക്രവർത്തിയെ വിളിച്ചുവരുത്തുകയും നായയായി ജനിയ്ക്കുമ്പോൾ തന്നെ പാപകർമ്മങ്ങൾ ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്ന് രക്ഷിയ്ക്കണമെന്ന് അഭ്യർത്ഥിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. കേരളേന്ദ്രൻ ഇത് പൂർണ്ണമനസ്സോടെ സമ്മതിച്ചു. താമസിയാതെ അടികൾ മരിയ്ക്കുകയും അദ്ദേഹം നായയായി പുനർജനിയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ നായയെ കേരളേന്ദ്രൻ നല്ലപോലെ നോക്കിവന്നെങ്കിലും ഒരുദിവസം അദ്ദേഹത്തിന് അതിനെ വധിയ്ക്കേണ്ടിവന്നു. ഇതോടെ കേരളേന്ദ്രന് തന്റെ വാക്ക് പാലിയ്ക്കാനായെങ്കിലും അദ്ദേഹത്തെ ഗുരുഹത്യാപാപം ബാധിച്ചു. ഇതിന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മറ്റ് ഗുരുക്കന്മാർ പരിഹാരമായി നിർദ്ദേശിച്ചത് ഒരു ശിവക്ഷേത്രം പണിയാനാണ്. അങ്ങനെയാണ് [[അങ്കമാലി]]യ്ക്കടുത്ത് [[നായത്തോട്|നായത്തോട്ടുള്ള]] [[തിരുനായത്തോട് ശിവ-നാരായണക്ഷേത്രം|ശിവ-നാരായണക്ഷേത്രം]] നിലവിൽ വന്നത്. ഇതിനടുത്തുകൂടെ ഒഴുകുന്ന ഒരു തോടിനടുത്തുവച്ചാണ് കേരളേന്ദ്രൻ നായയെ വധിച്ചത്. അങ്ങനെയാണ് നായത്തോട് എന്ന പേര് സ്ഥലത്തിന് വന്നത്. നായത്തോട് ശിവപ്രതിഷ്ഠ കഴിച്ചശേഷം അവിടത്തെ തന്ത്രിയായ നമ്പൂതിരി കാശീദർശനത്തിന് പോകുകയുണ്ടായി. [[ഗംഗ|ഗംഗാസ്നാനം]] നടത്തി [[കാശി വിശ്വനാഥക്ഷേത്രം|കാശീവിശ്വനാഥനെയും]] [[പാർവ്വതി|വിശാലാക്ഷി]]യെയും മറ്റുള്ള ദേവതകളെയും വണങ്ങിയശേഷം നാട്ടിലേയ്ക്ക് മടങ്ങാനിരിയ്ക്കേ അദ്ദേഹം അതിദിവ്യമായ ഒരു തേജസ്സ് ദർശിയ്ക്കാനിടയായി. അത് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തേയ്ക്ക് പോകുന്നതായി മനസ്സിലാക്കിയ അദ്ദേഹം അതിനെ പിന്തുടർന്നുപോകാൻ തീരുമാനിച്ചു. കേരളദേശത്ത് ഒരു നരസിംഹക്ഷേത്രം ഉയർന്നുവരണമെന്നും അതിനുള്ള വിഗ്രഹം കാണുന്ന സ്ഥലത്തേയ്ക്കാണ് പ്രസ്തുത തേജസ്സ് പോകുന്നതെന്നും ഒരു അരുളപ്പാടുണ്ടായതാണ് നമ്പൂതിരി അതിന്റെ പിന്തുടരാൻ തീരുമാനിച്ചതിന് കാരണം. അതനുസരിച്ച് തേജസ്സിനെ പിന്തുടർന്ന അദ്ദേഹം എത്തിച്ചേർന്നത് ഭൂതനിലത്താണ്. അപ്പോൾത്തന്നെ തേജസ്സ് അപ്രത്യക്ഷമായെങ്കിലും വിഗ്രഹം എവിടെയാണെന്ന വിവരം നമ്പൂതിരിയ്ക്ക് മനസ്സിലായില്ല. അങ്ങനെ വിഷാദിച്ചിരിയ്ക്കുമ്പോൾ പെട്ടെന്ന് അവിടെ ഉഗ്രശബ്ദത്തോടുകൂടി ഒരു പൊട്ടിത്തെറിയുണ്ടാകുകയും അഞ്ജനശിലയിൽ തീർത്ത ഒരു മഹാവിഷ്ണുവിഗ്രഹം അവിടെ കാണാനിടയാകുകയും ചെയ്തു. ശങ്കരാചാര്യരുടെ പ്രഥമശിഷ്യനായ പദ്മപാദർ പൂജിച്ചിരുന്ന വിഗ്രഹമാണതെന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ അദ്ദേഹം, അതിൽ പദ്മപാദരുടെ ഉപാസനാമൂർത്തിയായ നരസിംഹമൂർത്തിയെ സങ്കല്പിയ്ക്കുകയും, സുദർശനമൂർത്തിക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുവശത്ത് പ്രത്യേകം ശ്രീകോവിൽ പണിത് പ്രതിഷ്ഠ നടത്തുകയുമുണ്ടായി. അങ്ങനെയാണ് ഇവിടെ നരസിംഹമൂർത്തിയ്ക്ക് സാന്നിദ്ധ്യമുണ്ടായത്. ഇന്ന് നരസിംഹപ്രതിഷ്ഠയിരിയ്ക്കുന്ന സ്ഥലത്ത് അന്ന് ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയാണുണ്ടായിരുന്നത്. ശിലയിൽ തീർത്ത ചെറിയൊരു കണ്ണാടിബിംബത്തിൽ ആവാഹിച്ചുവച്ചിരുന്ന ദേവിയെ, ചില പ്രാശ്നികരുടെ അഭ്യർത്ഥന മാനിച്ച് പുറത്തേയ്ക്ക് മാറ്റിയശേഷമാണ് നരസിംഹക്ഷേത്രം പണിതതും പ്രതിഷ്ഠ കഴിച്ചതും. വിഗ്രഹം ലഭിച്ച സ്ഥലമായ ഭൂതനിലത്ത് ഇപ്പോൾ പ്രതിഷ്ഠയില്ലാത്ത ശ്രീകോവിലോടുകൂടിയ ചെറിയൊരു ക്ഷേത്രമുണ്ട്. ഇവിടം വടക്കനപ്പന്റെ മൂലസ്ഥാനമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. എല്ലാവർഷവും മേടമാസത്തിൽ [[പത്താമുദയം]] ദിവസം തെക്കനപ്പനെയും വടക്കനപ്പനെയും ആനപ്പുറത്ത് ഭൂതനിലത്തേയ്ക്ക് എഴുന്നള്ളിയ്ക്കുന്ന ചടങ്ങും നടത്തിവരാറുണ്ട്. ഇപ്പോൾ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രധാന വഴിപാടായി നടത്തപ്പെടുന്ന [[വെടിവഴിപാട്]], വിഗ്രഹം ലഭിച്ച സമയത്തുണ്ടായ പൊട്ടിത്തെറിയുടെ പ്രതീകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. കോൺവെടി, ചുറ്റുവെടി, ഈടുവെടി തുടങ്ങി പലതരത്തിൽ വെടിവഴിപാട് ഇവിടെയുണ്ടാകാറുണ്ട്. കേരളത്തിലെ വൈഷ്ണവദേവാലയങ്ങളിൽ വെടിവഴിപാട് അത്യപൂർവ്വമാണ് എന്നത് ഈ വഴിപാടിന് മാറ്റുകൂട്ടുന്നു. ==ചരിത്രം== ==ക്ഷേത്ര രൂപകല്പന== ===ക്ഷേത്രപരിസരവും മതിലകവും=== തുറവൂർ ഗ്രാമത്തിന്റെ ഒത്തനടുക്ക്, ദേശീയപാതയുടെ പടിഞ്ഞാറ് തുറവൂർ ജങ്ഷനിലാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. കിഴക്കോട്ടാണ് ക്ഷേത്രദർശനം. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിന് നേരെമുന്നിൽ കുളമാണ്. അതിനാൽ, അതുവഴി പ്രവേശനമില്ല. വടക്കേ നടയിലൂടെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലേയ്ക്ക് പ്രവേശനം. ക്ഷേത്രനടയോടുചേർന്ന് വലിയൊരു [[അരയാൽ]]മരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ഹൈന്ദവവിശ്വാസപ്രകാരം പുണ്യവൃക്ഷമായ അരയാലിന് മുകളിൽ [[ബ്രഹ്മാവ്|ബ്രഹ്മാവും]] നടുക്ക് വിഷ്ണുവും അടിയിൽ ശിവനും കുടികൊള്ളുന്നു. അതായത്, അരയാൽ [[ത്രിമൂർത്തി|ത്രിമൂർത്തീസ്വരൂപമായി]] കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. നിത്യവും രാവിലെ അരയാലിനെ വലംവയ്ക്കുന്നത് ആയുസ്സിനും ആരോഗ്യത്തിനും ഉത്തമമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. തന്മൂലം, നിരവധി ഭക്തർ ഇവിടെ അരയാലിനെ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കാറുണ്ട്. ഇതുകടന്ന് അല്പം കൂടി മുന്നോട്ടുനടന്നാൽ ക്ഷേത്രം വക വെടിപ്പുര കാണാം. വെടിവഴിപാട് ഇവിടെ ഭഗവാന് പ്രധാനമാണ്. സാധാരണയായി വൈഷ്ണവദേവാലയങ്ങളിൽ വെടിവഴിപാട് നടത്താറില്ല. കൂടുതലും ദേവീക്ഷേത്രങ്ങളിലും ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലുമാണ് വെടിവഴിപാട് നടത്താറുള്ളത്. തുറവൂർ കൂടാതെ ഒരു വൈഷ്ണവദേവാലയത്തിൽ വെടിവഴിപാടിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്നത് [[തൃശ്ശൂർ ജില്ല]]യിൽ [[തൃപ്രയാർ|തൃപ്രയാറിലുള്ള]] പ്രസിദ്ധമായ [[തൃപ്രയാർ ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രം|ശ്രീരാമസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിൽ]] മാത്രമാണ്. വെടിപ്പുര പിന്നിട്ടാൽ ക്ഷേത്രം വക ആനക്കൊട്ടിലിലെത്താം. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആനക്കൊട്ടിലുകളിലൊന്നാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. നരസിംഹമൂർത്തിയ്ക്കും സുദർശനമൂർത്തിയ്ക്കും ഒരുമിച്ചാണ് ഇവിടെ ആനക്കൊട്ടിൽ പണിതിരിയ്ക്കുന്നത്. പത്താനകളെ വരെ വച്ചെഴുന്നള്ളിയ്ക്കാനുള്ള സൗകര്യം ഇവിടെയുണ്ട്. ആനക്കൊട്ടിലിനിപ്പുറം ഇരുനിലകളോടുകൂടിയ ഒരു കുളപ്പുര പണിതിട്ടുണ്ട്. ഇവിടെയാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന കുളക്കടവ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഉഗ്രമൂർത്തികളായ നരസിംഹമൂർത്തിയുടെയും സുദർശനമൂർത്തിയുടെയും കോപം ശമിപ്പിയ്ക്കാനാണ് ക്ഷേത്രത്തിന് മുന്നിൽ കുളം പണിതതെന്ന് വിശ്വസിയ്ക്കപ്പെടുന്നു. അതിവിശാലമായ ക്ഷേത്രക്കുളം കിഴക്കുഭാഗം മുഴുവൻ നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്നു. 2014-ൽ ഈ കുളം സൗന്ദര്യവത്കരണം നടത്തി വൃത്തിയാക്കിയിരുന്നു. ഈ കുളപ്പുരയുടെ മുകളിലാണ് മേൽശാന്തിമാർക്ക് താമസിയ്ക്കാനുള്ള മുറികൾ. [[ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമിക്ഷേത്രം|ഗുരുവായൂർ]], [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], [[വൈക്കം മഹാദേവക്ഷേത്രം|വൈക്കം]], [[തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രം|തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥൻ]] തുടങ്ങിയ ക്ഷേത്രങ്ങളിലെപ്പോലെ '''പുറപ്പെടാശാന്തി''' എന്ന പദവി വഹിയ്ക്കുന്ന മേൽശാന്തിയാണ് ഇവിടെയുമുള്ളത്. [[കാസർഗോഡ് ജില്ല|കാസർഗോഡ് ജില്ലയിൽ]] [[നീലേശ്വരം]] സ്വദേശികളായ [[പത്തില്ലത്തിൽ പോറ്റിമാർ|പത്തില്ലത്തിൽ പോറ്റിമാരുടെ]] കുടുംബത്തിൽ നിന്നാണ് ഇവിടെയുള്ള മേൽശാന്തിമാരെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്. ഒരു വിഷു മുതൽ അടുത്ത വിഷു വരെയാണ് ഇവരുടെ കാലാവധി. പുറപ്പെടാശാന്തിമാരായതിനാൽ അതിവിശേഷമായ ക്രിയകളോടെയാണ് ഇവരെ അവരോധിയ്ക്കുക. കർശനമായ ബ്രഹ്മചര്യനിഷ്ഠയോടെ വേണം പൂജകൾ നടത്താൻ എന്നാണ് ചിട്ട. ആനക്കൊട്ടിലിനപ്പുറം ഭഗവദ്വാഹനമായ [[ഗരുഡൻ|ഗരുഡനെ]] ശിരസ്സിലേറ്റുന്ന ഉത്തുംഗമായ രണ്ട് സ്വർണ്ണക്കൊടിമരങ്ങൾ കാണാം. രണ്ട് കൊടിമരങ്ങളുള്ള അപൂർവം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം. അതിലും വലിയ പ്രത്യേകത, രണ്ടിലും ഒരേ രൂപത്തെയാണ് വാഹനമാക്കി പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിയ്ക്കുന്നതെന്നാണ്. പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകൾ രണ്ടും വൈഷ്ണവരൂപങ്ങളായതുകൊണ്ടാണിത്. സുദർശനമൂർത്തിയുടെ നടയിലുള്ളതിനാണ് ഉയരം കൂടുതൽ. ഈ കൊടിമരങ്ങൾക്കപ്പുറം ബലിക്കൽപ്പുരകൾ പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ബലിക്കല്ലുകൾ ഇവിടെയാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠകൾ രണ്ടായതിനാൽ ബലിക്കല്ലുകളും രണ്ടാണ്. സുദർശനമൂർത്തിയുടെ നടയിലെ ബലിക്കല്ലിന് ഉയരം വളരെ കുറവാണ്. പണ്ട് നല്ല ഉയരമുണ്ടായിരുന്നുവെന്നും പിന്നീട് താഴ്ത്തിയതാണെന്നുമാണ് കഥ. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ നടയിലെ ബലിക്കല്ലിന് സാമാന്യം വലുപ്പമുണ്ട്. എങ്കിലും, പുറത്തുനിന്ന് നോക്കിയാലും വിഗ്രഹരൂപം കാണാം. രണ്ടിടത്തും മച്ചിൽ ബ്രഹ്മാവിന്റെയും [[അഷ്ടദിക്പാലകർ|അഷ്ടദിക്പാലകരുടെയും]] രൂപങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. തെക്കുകിഴക്കേമൂലയിൽ ദേവസ്വം ഓഫീസ് പണിതിരിയ്ക്കുന്നു. തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന് കീഴിലുള്ള ഒരു 'എ' ഗ്രേഡ് ദേവസ്വമാണ് തുറവൂർ ദേവസ്വം. ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ വൈക്കം ഗ്രൂപ്പിലാണ് ഈ ദേവസ്വം വരുന്നത്. ദേവസ്വം ഓഫീസ് വിട്ട് പ്രദക്ഷിണമായി വരുമ്പോൾ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേമൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി അയ്യപ്പസ്വാമിയുടെ ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ശബരിമലയിലെ അതേ രൂപത്തിലുള്ള വിഗ്രഹമാണ് ഇവിടെയുള്ളത്. ഏകദേശം രണ്ടടി ഉയരം വരും. ഈ നടയിൽ വച്ചാണ് ശബരിമല തീർത്ഥാടകർ മാലയിടുന്നതും കെട്ടുനിറയ്ക്കുന്നതുമെല്ലാം. ഇതിനും പടിഞ്ഞാറായി ആൽമരച്ചുവട്ടിൽ നാഗദൈവങ്ങളുടെ പ്രതിഷ്ഠ. [[നാഗരാജാവ്|നാഗരാജാവായി]] [[അനന്തൻ]] വാഴുന്ന പ്രതിഷ്ഠയാണിത്. കൂടാതെ, സമീപത്ത് [[നാഗയക്ഷി]]യും [[നാഗചാമുണ്ഡി]]യും [[ചിത്രകൂടം|ചിത്രകൂടവുമുണ്ട്]]. എല്ലാ മാസവും [[ആയില്യം]] നക്ഷത്രത്തിൽ ഇവിടെ വിശേഷാൽ പൂജകൾ നടക്കാറുണ്ട്; കന്നിമാസത്തിലെ ആയില്യത്തിന് [[സർപ്പബലി]]യും. നാഗദൈവങ്ങളുടെ വടക്കുള്ള പീഠത്തിൽ ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സിന്റെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. സാധാരണ പോലെ ചെറിയൊരു [[ശിവലിംഗം]] തന്നെയാണ് ഇവിടെയും ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സിനെ പ്രതിനിധീകരിയ്ക്കുന്നത്. തുടർന്ന് പ്രദക്ഷിണം വച്ചുവരുമ്പോൾ പടിഞ്ഞാറുഭാഗത്തായി പ്രത്യേകം ശ്രീകോവിലിൽ ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. വ്യക്തരൂപമില്ലാത്ത ഒരു ശിലാഖണ്ഡത്തിലാണ് ദേവിയെ ആവാഹിച്ചുവച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ആദ്യകാലത്ത് ഇപ്പോഴത്തെ വടക്കനപ്പന്റെ ശ്രീകോവിലിന്റെ സ്ഥാനത്ത് കുടികൊണ്ടിരുന്ന ദേവിയെ, നരസിംഹപ്രതിഷ്ഠ വന്നപ്പോഴാണ് ഇങ്ങോട്ട് മാറ്റിയതെന്ന് ഐതിഹ്യമുണ്ട്. എന്നാൽ, ചരിത്രപരമായി നോക്കുമ്പോൾ ആദ്യകാലത്തുണ്ടായിരുന്ന ദേവിയുടെ സമീപം വൈഷ്ണവസാന്നിദ്ധ്യം വന്നതാകാനാണ് സാധ്യത. കാരണം, ആദിദ്രാവിഡർ ദേവിയെയും ശാസ്താവിനെയും മറ്റുമാണല്ലോ ആരാധിച്ചിരുന്നത് ഏകദേശം അരയടി ഉയരം വരുന്ന വിഗ്രഹത്തിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി കുടികൊള്ളുന്ന ദേവിയ്ക്ക് [[നവരാത്രി|നവരാത്രിയും]] [[തൃക്കാർത്തിക|തൃക്കാർത്തികയും]] അതിവിശേഷമാണ്. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ ധാരാളം പൂജകൾ ദേവിയ്ക്ക് നടത്താറുണ്ട്. വടക്കേ നടയിലെത്തുമ്പോൾ അതിവിശേഷമായ ഒരു ശ്രീകോവിൽ കാണാം. ഇവിടെ യക്ഷിയമ്മയാണ് പ്രതിഷ്ഠ. മരം കൊണ്ടുള്ള അഴിക്കൂടോടുകൂടിയ ശ്രീകോവിലാണ് ഇവിടെ പണിതിരിയ്ക്കുന്നത് എന്നതിനാൽ അത്യുഗ്രദേവതയായ യക്ഷിയാണ് ഇവിടെ പ്രതിഷ്ഠ എന്ന് ഊഹിച്ചെടുക്കാം. കിഴക്കോട്ട് ദർശനം നൽകുന്ന യക്ഷിയമ്മയെ, ഏകദേശം അരയടി ഉയരം വരുന്ന ചെറിയൊരു വിഗ്രഹത്തിലാണ് ആവാഹിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. ഈ വിഗ്രഹത്തിന് വിശേഷാൽ രൂപമൊന്നുമില്ല. വറപൊടിയാണ് യക്ഷിയ്ക്കുള്ള പ്രധാന വഴിപാട്. === ശ്രീകോവിലുകൾ === ലക്ഷണമൊത്ത വൃത്താകൃതിയിലും ചതുരാകൃതിയിലും തീർത്ത രണ്ട് മഹാസൗധങ്ങളാണ് ഇവിടെയുള്ള ശ്രീകോവിലുകൾ. കേരളത്തിൽ തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടുകൂടിയുള്ള രണ്ട് ശ്രീകോവിലുകളുള്ള അപൂർവ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം. കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത ഈ ശ്രീകോവിലുകളുടെ ഇരുനിലകളും ചെമ്പുമേഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. മുകളിൽ സ്വർണ്ണത്താഴികക്കുടങ്ങളും കാണാം. ഇരു ശ്രീകോവിലുകളിലും മൂന്നുമുറികൾ വീതമുണ്ട്. അവയിൽ പടിഞ്ഞാറേ അറ്റത്തുള്ളതാണ് വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഗർഭഗൃഹങ്ങൾ. === നാലമ്പലങ്ങൾ === ===നിത്യ അന്നദാനം === ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരുന്ന മുഴുവൻ ഭക്തജനങ്ങൾക്കും 2010 നവംബർ 17 മുതൽ അന്നദാനം പ്രസാദമായി നൽകുന്നു. തുറവൂർ സർക്കാർ ആശുപത്രിയിൽ ചികിത്സയിൽ കഴിയുന്ന മുഴുവൻ രോഗികൾക്കും നിത്യ അന്നദാനം നൽകിയതിനു ശേഷമാണ് പ്രസാദമൂട്ട് നടത്തുന്നത്. വ്യാഴം, ഞായർ ദിവസങ്ങളിൽ 1000 പേർക്കും അല്ലാത്ത ദിവസങ്ങളിൽ ഏകദേശം 500 പേർക്കും അന്നദാനം നടക്കുന്നു. ആണ്ടുപിറപ്പായ ചിങ്ങമാസം ഒന്നാം തീയതി രാവിലെ മുതൽ മലർ, കദളിപ്പഴം പ്രസാദവും പന്തീരടി പൂജക്ക് ശേഷം പാല്പായസവും ഊട്ടിനുമുന്നോടിയായി നൽകുന്നു. ===ഭക്തജനസമിതി=== തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്ര ഭക്തജനസമിതി എന്ന ഭക്തജനങ്ങളുടെ സമിതിയാണ് നിത്യ അന്നദാനത്തിനെ ചുമതല വഹിക്കുന്നത്. കേരള ഹൈക്കോടതിയുടെ വിധി ഉത്തരവ് പ്രകാരം ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന "തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്ര ഭക്തജന സമിതിയെ " ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ നിന്നും നീക്കം ചെയ്യുകയും, ക്ഷേത്ര കാര്യങ്ങളിൽ ദേവസ്വം ബോർഡിനെ സഹായിക്കുന്നതിന് തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ് നിയമാവലി പ്രകാരം രജിസ്റ്റർ ചെയ്യപ്പെട്ട ഭക്തജനങ്ങളിൽ നിന്നും തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട അംഗങ്ങൾ ഉൾപ്പെട്ട പുതിയ "ക്ഷേത്ര ഉപദേശക സമിതി" 2018 ഒക്ടോബർ മാസം 7 ന് രൂപീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ക്ഷേത്രത്തിലെ നിത്യ അന്നദാനമുൾപ്പടെയുള്ള കാര്യങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കുന്നതും,ക്ഷേത്രത്തിലെ തിരുവുത്സവവും,മറ്റ് വിശേഷ ചടങ്ങുകളിലും ബോർഡിനെ സഹായിക്കുന്നതും പുതുതായി രൂപീകരിച്ച ക്ഷേത്ര ഉപദേശക സമിതിയാണ്. ==പൂജാവിധികളും, വിശേഷങ്ങളും== ===പുറപ്പെടാ ശാന്തി=== [[File:Thuravoor temple view.JPG|thumb|right|350px|ക്ഷേത്രം - വിശാല വീക്ഷണം]] പുറപ്പെടാശാന്തി സമ്പ്രദായം നിലവിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം. മറ്റ് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായ ആചാരങ്ങളാണ് ഇവിടുള്ളത്. ഒരുവർഷം കഠിനവ്രതത്തോടെ നരസിംഹമൂർത്തിയെയും മഹാസുദർശന മൂർത്തിയെയും പൂജിച്ചാരാധിക്കുന്ന മുഖ്യപുരോഹിതനായ മേൽശാന്തി ഇക്കാലയളവിൽ തീവ്രനൈഷ്ഠിക ബ്രഹ്മചര്യത്തോടെ പുറപ്പെടാശാന്തിയനുഷ്ഠിക്കുന്ന സമ്പ്രദായമാണ് ഇവിടെ നിലവിലുള്ളത്. ഒരു മേടവിഷു മുതൽ അടുത്ത മേടവിഷു വരെയാണ് കാലാവധി. തരണനല്ലൂർ ആയിരുന്നു ഇവിടുത്തെ തന്ത്രി എന്നും ക്ഷേത്രപ്രവേശനവിളംബരത്തെ തുടർന്ന് അവർ ഒഴിഞ്ഞപ്പോൾ പുതുമന ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരി തന്ത്രം ഏറ്റെടുത്തു എന്നും കാണുന്നു. ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയുടെ മരണശേഷം അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിന്മുറക്കാർ താന്ത്രികവൃത്തി ഏറ്റെടുത്തിരിയ്ക്കുന്നു. ===നിത്യപൂജകൾ=== നിത്യേന അഞ്ചു പൂജകൾ. കൂടാതെ മൂന്ന് ശീവേലികളും. പുലർച്ചെ മൂന്നുമണിയ്ക്ക് നിയമവെടിയോടുകൂടി പള്ളിയുണർത്തൽ. പിന്നീട് നാലുമണിയ്ക്ക് നട തുറക്കുന്നു. നിർമ്മാല്യ ദർശനവും അഭിഷേകവും കഴിഞ്ഞാൽ ഉഷഃപൂജ തുടങ്ങും. പിന്നീട് എതിരേറ്റുപൂജയും ശീവേലിയും. ഇവിടെ രണ്ടുസമയത്താണ് പന്തീരടിപൂജ. ആദ്യം തെക്കേടത്താണ് (സുദർശനമൂർത്തിയുടെ നട) നടത്തുക. പിന്നീട് വടക്കേടത്തും (നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ നട) നടത്തും. 11 മണിയോടെ ഉച്ചപ്പൂജ തുടങ്ങും. അതുകഴിഞ്ഞാൽ ഉച്ചശീവലി. 12 മണിയ്ക്ക് നടയടയ്ക്കും. വൈകീട്ട് അഞ്ചുമണിയ്ക്ക് നട വീണ്ടും തുഠക്കുന്നു. സൂര്യാസ്തമയസമയത്ത് ദീപാരാധന നടത്തുന്നു. പിന്നീട് അത്താഴപ്പൂജയും ശീവേലിയും കഴിഞ്ഞ് രാത്രി 8 മണിയോടെ നടയടയ്ക്കുന്നു. ==ഉത്സവങ്ങൾ== തുലാമാസത്തിൽ മകയിരം കൊടികയറി ചിത്തിര ആറാട്ടായി 9 ദിവസമാണ് ഇവിടത്തെ ഉത്സവം. [[ദീപാവലി]] ദിവസം ഇതിനിടയിൽ വരുന്നു. അന്നാണ് വലിയവിളക്ക്. ഉത്സവത്തിന്റെ ഭാഗമായി നരസിംഹവിഗ്രഹം കണ്ടെത്തിയ സ്ഥലം വരെ എഴുന്നള്ളിപ്പുണ്ട്. കലാപരിപാടികളും [[ചെണ്ടമേളം|ചെണ്ടമേളവും]] [[തായമ്പക]]യും [[പഞ്ചവാദ്യം|പഞ്ചവാദ്യവും]] [[വെടിക്കെട്ട്|വെടിക്കെട്ടുമെല്ലാം]] ഉത്സവത്തിന് മാറ്റുകൂട്ടുന്നു. കൂടാതെ വിഷു, തിരുവോണം, ഏകാദശി, [[ദ്വാദശി]], [[മണ്ഡലകാലം]], വ്യാഴാഴ്ചകൾ, അഷ്ടമിരോഹിണി, മകരവിളക്ക് തുടങ്ങിയവയും ക്ഷേത്രത്തിൽ ആചരിച്ചുവരുന്നു. ==ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാൻ== ദേശീയപാത എറണാകുളം–ആലപ്പുഴ റൂട്ടിൽ തുറവൂർ ജംൿഷനിൽത്തന്നെയാണ് ക്ഷേത്രം. റോഡിൽനിന്നു നോക്കിയാൽ ക്ഷേത്രം മുഴുവൻ കാണാൻ കഴിയും. അടുത്തുള്ള റെയിൽവേ സ്റ്റേഷൻ - തുറവൂർ അടുത്തുള്ള മറ്റ് പ്രധാന റെയിൽവേ സ്റ്റേഷൻ - ചേർത്തല, എറണാകുളം ==വഴിപാടുകൾ== സാധാരണ ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിലും കണ്ടുവരുന്ന വെടി വഴിപാടാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന വഴിപാട്. ഇവിടെയും തൃപ്രയാറുമാണ് വെടി വഴിപാട് പ്രധാനമായ കേരളത്തിലെ വൈഷ്ണവക്ഷേത്രങ്ങൾ. കോൺവെടി, ചുറ്റുവെടി എന്നിവയും ഇവിടുത്തെ സവിശേഷതയാണ്. കൂടാതെ പാനകം, പാൽപായസം, ഇടിച്ചുപിഴിഞ്ഞു പായസം,ചതുശ്ശതം,സുദർശനഹോമം തുടങ്ങിയ വഴിപാടുകളുമുണ്ട്. ==ചിത്രശാല== <gallery> പ്രമാണം:THURAVOOR.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേതം ഒരു ദൃശ്യം പ്രമാണം:Thuravoor temple pond..JPG|തുറവൂർ ക്ഷേത്രചിറ പ്രമാണം:Thuravoor temple nagaraja.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേതം നാഗരാജൻ പ്രമാണം:Thuravoor temple - ayyappan nada.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ അയ്യപ്പൻ നട പ്രമാണം:Thuravoor temple Durga.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേതം ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ ശ്രീകോവിൽ പ്രമാണം:Thuravoor temple aanappanthal.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേത്രത്തിലെ ആനപ്പന്തൽ പ്രമാണം:Thuravoor temple.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേത്രം നടപ്പന്തൽ പ്രമാണം:Thuravoor temple utsavam- elephants.JPG|തുറവൂർ ക്ഷേത്ര ഉത്സവം ആനകളൂടെ ലിസ്റ്റ് പോസ്റ്റർ </gallery> == അവലംബം == <references/> {{ഫലകം:Famous Hindu temples in Kerala}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ നരസിംഹസ്വാമിക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:രണ്ടു കൊടിമരങ്ങളുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ സുദർശനമൂർത്തിക്ഷേത്രങ്ങൾ]] byn84grdhgnhalbx8l46f16hy26olsr 0 155148 4081080 3988866 2024-04-25T18:42:53Z 59.182.208.89 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Varayarangu}} {{Needs Image}} [[ചിത്രകല]]യുടെ അരങ്ങിലെ രൂപാവിഷ്കാരമായ തനതുകലാരൂപമാണ് '''വരയരങ്ങ്''' <ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2010/10/01/stories/2010100152830300.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-07-23 |archive-date=2010-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101005040117/http://www.hindu.com/2010/10/01/stories/2010100152830300.htm |url-status=dead }}</ref>. ക്രിയേറ്റീവ് ആർട്ടായ ചിത്രകലയെ പരമ്പരാഗതമായ ആസ്വാദനരീതികളിൽ നിന്നുവേറിട്ട് പെർഫോമിംഗ് ആർട്ട് എന്ന നിലയിൽ വ്യത്യസ്തമായ ഒരു രീതി സൃഷ്ടിക്കുകയാണ് ഈ ഇൻഫോടൈന്മെന്റ് ആർട്ട് ഫോമിന്റെ ലക്ഷ്യം. അരമണിക്കൂർ മുതൽ മുക്കാൽ മണിക്കൂർ വരെയാണ് ഈ കലാരൂപത്തിൻറെ ദൈർഘ്യം. സൂപ്പർ സ്പീഡി ഡ്രോയിംഗ് എന്ന ചിത്രകലാരീതിയിലൂടെ മാസ്മരികവേഗത്തിൽ [[സിനിമ|സിനിമാതാരങ്ങളും]] [[ക്രിക്കറ്റ്]] താരങ്ങളും രാഷ്ടീയ-സാംസ്കാരിക നായകരുമടക്കമുളള നൂറോളം പ്രശസ്തരെ നർമ്മഭാഷണത്തിന്റെയും കാവ്യശകലങ്ങളുടെയും രസച്ചരടിൽ കോർത്ത് വരഞ്ഞ് അരങ്ങത്ത് വരവേഗവിസ്മയം തീർക്കുന്നു. [[ചിത്രകല]], പ്രഭാഷണകല, കാവ്യാലാപനം, ഏകാഭിനയം എന്നിങ്ങനെ വിവിധ ഘടകങ്ങളുടെ സമഞ്ജസ സമ്മേളനമാണ് വരയരങ്ങ്. അതിദ്രുത ചിത്രരചനാശൈലിയിലൂടെ ശ്രദ്ധേയനായ [[എസ്. ജിതേഷ്]] എന്ന ചിത്രകാരനാണ് ഈ കലാരൂപത്തിന്റെ ആവിഷ്കർത്താവ്<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2008/06/25/stories/2008062550940200.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-07-23 |archive-date=2008-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080629005900/http://www.hindu.com/2008/06/25/stories/2008062550940200.htm |url-status=dead }}</ref>. ഡോ: ജിതേഷ്ജി എന്ന തൂലികനാമത്തിലാണ് അദ്ദേഹം വരയ്ക്കുകയും എഴുതുകയും അറിയപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നത്. ആർട്ട് ഗാലറികളിലും അച്ചടിമാദ്ധ്യമങ്ങളിലും ആനിമേഷൻ സിനിമകളിലും വിരാജിക്കുന്ന വരയെ അരങ്ങിന്റെ ആഘോഷമാക്കിയ ആദ്യചിത്രകാരനെന്ന നിലയിൽ ലോകശ്രദ്ധയാകർഷിച്ച ഇന്ത്യൻ അതിവേഗചിത്രകാരനാണ് ജിതേഷ്ജി. 1990 ൽ ചങ്ങനാശ്ശേരി എസ് ബി കോളേജിൽ വിദ്യാർത്ഥിയായിരിക്കുമ്പോഴാണ് ജിതേഷ്ജി വരയരങ്ങ് എന്ന തനതുരംഗകലാ പ്രസ്ഥാനത്തിനു തുടക്കമിടുന്നത്. തന്റെ ചിത്രകലാഗുരുവായ ആർട്ടിസ്റ്റ് വി. എസ്. വല്യത്താന്റെ സ്മരണാർഥം 2008 ജൂണ് 22ന് [[പത്തനംതിട്ട]] ജില്ലയിലെ പന്തളത്തുനിന്ന് അദ്ദേഹം 1001 വരയരങ്ങ്ങുകൾ എന്ന തുടർവരയരങ്ങ് രാജ്യത്ത് ഉടനീളം സഞ്ചരിച്ചു സംഘടിപ്പിച്ചു. 20 ലേറെ വിദേശരാജ്യങ്ങ്ളിലടക്കം 7000ത്തോളം വേദികളിൽ ഈ ചിത്രകലാരൂപം ജിതേഷ്ജി അവതരിപ്പിച്ചുകഴിഞ്ഞു. വരയരങ്ങ് എന്ന തനതുകലാരൂപത്തിന്റെ ട്രെയ്ഡ് മാർക്ക്, വേർഡ് മാർക്ക് പേറ്റന്റ് റൈറ്റുകളും ജിതേഷ്ജി എന്ന പെർഫോമിംഗ്‌ ചിത്രകാരന്റെ പേരിലാണ് ==അവലംബം== {{Reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== *[http://www.mathrubhumi.com/pathanamthitta/news/1035093-local_news-Koduman-%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E2%80%8D.html മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.mathrubhumi.com/alappuzha/news/1062744-local_news-alappuzha-%E0%B4%86%E0%B4%B2%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B4.html മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723045148/http://www.mathrubhumi.com/alappuzha/news/1062744-local_news-Alappuzha-%E0%B4%86%E0%B4%B2%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B4.html |date=2011-07-23 }} *[http://www.mathrubhumi.com/pathanamthitta/news/545743-local_news-pathanamthitta-%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B4%82%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F.html മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.mathrubhumi.com/online/malayalam/news/story/617612/2010-11-13/kerala മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.mathrubhumi.com/alappuzha/news/1288983-local_news-Alappuzha-%E0%B4%86%E0%B4%B2%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B4.html മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.mathrubhumi.com/pathanamthitta/news/1321775-local_news-pathanamthitta-%E0%B4%AA%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%B3%E0%B4%82.html മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.varthalokam.com/new_news_details.php?id=16178 വാർത്താലോകം]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ദൃശ്യകലകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ കലകൾ]] {{art-stub}} fzlzsh1qzyn4pee34tqe4x3bjavxsd5 0 171804 4081023 3757871 2024-04-25T12:18:53Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Kunjunniraja. K}} {{needs image}} കേരളത്തിലെ ഒരു പ്രമുഖ സംസ്കൃത പണ്ഡിതനായിരുന്നു '''കെ.കുഞ്ചുണ്ണിരാജ''' (1920 ഫെബ്രുവരി 26 - 2005 മേയ് 30). ==ജീവിതരേഖ== 1920 ഫെബ്രുവരി 26-ന് നീലകണ്ഠൻ നമ്പൂതിരിയുടെയും കാവു തമ്പുരാട്ടിയുടെയും മകനായി തൃശൂരിലെ കുമാരപുരം കൊട്ടാരത്തിൽ ജനിച്ചു. മിടുക്കൻ തമ്പുരാൻ എന്ന പേരിൽ നാട്ടിൽ അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇദ്ദേഹം പഴയ കാല വിദ്യാഭ്യാസ രീതിയോട് കൂടുതൽ സാമീപ്യം പുലർത്തി. മദ്രാസ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി കലാലയത്തിൽ ബിരുദ പഠനത്തിനായി ഗണിത ശാസ്ത്രവും ബിരുദാനന്തര പഠനത്തിനായി സംസ്കൃതവും ആണ് അദ്ദേഹം തിരഞ്ഞെടുത്തത്. ഒന്നാം റാങ്കോടുകൂടിയാണ് അദ്ദേഹം ബിരുദ പഠനം പൂർത്തിയാക്കിയത് . ഇദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യയുടെ പേരു പാലിയത്ത് ശാന്ത കുഞ്ഞമ്മ എന്നായിരുന്നു. ഗിരീഷ് പാലിയത്ത്, ശ്രീകുമാർ പാലിയത്ത്, പി.രാധിക, പി.ലളിത എന്നിവർ മക്കളാണ്. പ്രൊഫ. രാജ മദ്രാസ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലും ലണ്ടനിലുമായി കേരള സംസ്കൃതസാഹിത്യം എന്ന വിഷയത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയും അർഥ ഭാരതീയ സിദ്ധാന്തം എന്ന വിഷയത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയും തന്റെ പ്രബന്ധങൾ അവതരിപ്പിച്ചു. നിരവധി പുരസ്കാരങൾക്കു അർഹനായ രാജ തമ്പുരാനെ കേരള സംസ്കൃത സാഹിത്യ അക്കാദമി വിദ്യാഭൂഷണം നൽകി ആദരിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ മികച്ച സംസ്കൃത പണ്ഡിതനുള്ള പുരസ്കാരം രാഷ്ട്രപതിയിൽ നിന്നും അദ്ദേഹം ഏറ്റു വാങ്ങി. 2005 മെയ് 30-ആം തീയതി അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. 30 പുസ്തകങ്ങളും 200-ൽ ഏറെ ഗവേഷണ പ്രബന്ധങ്ങളും രചിച്ചിട്ടുണ്ട്. [[വിശ്വസംസ്കൃതപ്രതിഷ്ഠാനം]] (1984) പണ്ഡിതരത്നം ബിരുദം നൽകി ആദരിച്ചു. .<ref>{{Cite web |url=http://keralaviplist.com/clientvipdetails.asp?Id=738 |title=Kunjunniraja. K |access-date=2011-12-13 |archive-date=2016-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307031955/http://keralaviplist.com/clientvipdetails.asp?Id=738 |url-status=dead }}</ref> <ref>കേരളസംസ്കൃതവിജ്ഞാനകോശം - ഡോ.പൂവറ്റൂർ. എൻ. രാമകൃഷ്ണപിള്ള, കറൻ്റ് ബുക്സ് ഫെബ്രുവരി 2006</ref> ==അവലംബം== {{Reflist}} [[വർഗ്ഗം:1920-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം: 2005-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഫെബ്രുവരി 26-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മേയ് 30-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ സംസ്കൃതപണ്ഡിതർ]] i97edv3id2ryn4879ac6a39eg18p6np 0 183430 4081124 3938556 2024-04-25T23:17:28Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|N. K. Premachandran}}{{infobox Indian politician | name = എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ | image = NK PREMACHANDRAN.rotated.rotated.jpg | office2 = ജലവിഭവ വകുപ്പ് മന്ത്രി, [[കേരളം]] | term_start2 = [[18 മേയ്]], [[2006]] | term_end2 = [[16 മേയ്]], [[2011]] | successor2 = [[പി.ജെ. ജോസഫ്]] | office = [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗം]] | term_start = 2014, 2019 | term_end = തുടരുന്നു | constituency = [[കൊല്ലം]] | party =[[Revolutionary Socialist Party|ആർ.എസ്.പി]] | religion = [[ഹിന്ദു]] | spouse = ഡോ. എസ്. ഗീത | children = 1 മകൻ | birth_date = {{Birth date and age|1960|05|25|mf=y}} | birth_place = [[വർക്കല]] [[നാവായിക്കുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|നാവായിക്കുളം]], [[തിരുവനന്തപുരം]] }} 2014 മുതൽ [[കൊല്ലം]] പാർലമെന്റ് മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നുള്ള [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗവും]] മുൻ സംസ്ഥാന ജലവിഭവ വകുപ്പ് മന്ത്രിയും [[രാജ്യസഭ]] അംഗവുമായിരുന്ന കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള [[Revolutionary Socialist Party|ആർ.എസ്.പി]] നേതാവാണ് '''എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ''' (ജനനം: 25 മേയ് 1960 ) ==ജീവിതരേഖ== [[തിരുവനന്തപുരം ജില്ല]]യിലെ [[വർക്കല]] താലൂക്കിലെ [[നാവായിക്കുളം|നാവായിക്കുളത്ത്]] എൻ.കൃഷ്ണപിള്ളയുടെയും മഹേശ്വരിയമ്മയുടെയും മകനായി 1960 മെയ് 25-ന് ജനിച്ചു. [[കൊല്ലം]] ഫാത്തിമ മാതാ കോളേജിൽ നിന്ന് ശാസ്ത്രബിരുദം നേടിയ ശേഷം തിരുവനന്തപുരം ഗവണ്മെന്റ് കോളേജിൽ നിയമ പഠനത്തിന് ചേർന്നു. 1985-ൽ കേരള സർവ്വകലാശാലയിലെ ഒന്നാം റാങ്കോടെ നിയമബിരുദം നേടി.<ref>http://www.parliamentofindia.nic.in/ls/lok12/biodata/12KL18.htm</ref> == രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം == [[Revolutionary Socialist Party|ആർ.എസ്.പി]]യുടെ വിദ്യാർത്ഥി വിഭാഗമായ [[All India Progressive Students' Union|ഓൾ ഇന്ത്യ പ്രോഗ്രസ്സീവ് സ്റ്റുഡൻ്റ്സ് യൂണിയൻ]] (എ.ഐ.പി.എസ്.യു) വഴിയാണ് പൊതുരംഗ പ്രവേശനം. [[Revolutionary Youth Front|ആർ.വൈ.എഫ്]] സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറിയായും പ്രവർത്തിച്ചു. നിലവിൽ പ്രേമചന്ദ്രൻ [[Revolutionary Socialist Party|ആർ.എസ്.പി]]യുടെ കേന്ദ്ര സെക്രട്ടേറിയറ്റ് അംഗമാണ്<ref>http://164.100.47.194/Loksabha/Members/MemberBioprofile.aspx?mpsno=3754</ref>. '''പ്രധാന പദവികളിൽ''' *1988-ൽ നാവായിക്കുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് അംഗം.<ref name =hindu1>{{cite web | url =http://www.hindu.com/2011/04/03/stories/2011040359750700.htm | title =ചവറ കടുത്ത പോരാട്ടത്തിന് സാക്ഷിയാകുന്നു | date =ഏപ്രിൽ 3, 2011 | accessdate =മാർച്ച് 16, 2012 | publisher =ദ ഹിന്ദു | language =ഇംഗ്ലീഷ് | archive-date =2012-07-16 | archive-url =https://web.archive.org/web/20120716061013/http://www.hindu.com/2011/04/03/stories/2011040359750700.htm | url-status =dead }}</ref> *1991-ൽ ജില്ലാ കൗൺസിൽ അംഗം *1995-ൽ ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് അംഗം *1996-ൽ [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോക്‌സഭാ മണ്ഡലത്തിൽ]] നിന്ന് പാർലമെൻ്റ് അംഗമായി തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. *1998-ലെ [[ലോക്‌സഭ]] തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കൊല്ലം പാർലമെന്റ് മണ്ഡലത്തിൽ നിന്ന് വീണ്ടും തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. *2000 മുതൽ 2006 വരെ ഇദ്ദേഹം [[രാജ്യസഭ]] അംഗമായി പ്രവർത്തിച്ചു *2006-ലെ നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ [[ചവറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചവറയിൽ]] ആർ.എസ്.പി (ബി)യുടെ സ്ഥാനാർത്ഥിയും സിറ്റിംഗ് എം.എൽ.എ-യുമായിരുന്ന [[ഷിബു ബേബി ജോൺ|ഷിബു ബേബി ജോണിനെ]] തോല്പിച്ച് [[വി.എസ്. അച്യുതാനന്ദൻ|വി.എസ്.അച്യുതാനന്ദൻ]] മന്ത്രിസഭയിൽ ജലവിഭവ വകുപ്പ് മന്ത്രിയായി. [[മുല്ലപ്പെരിയാർ]] പ്രശ്‌നത്തിൽ മേൽക്കൈയെടുത്തത് അദ്ദേഹത്തെ ശ്രദ്ധേയനാക്കി.<ref name =mathru1>{{cite web | url =http://www.mathrubhumi.com/extras/special/story.php?id=165795 | title =നേർക്കുനേർ - ചവറ | date = | accessdate =മാർച്ച് 16, 2012 | publisher =മാതൃഭൂമി (2011 നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് താൾ) | language = }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2011-ലെ [[നിയമസഭ]] തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ [[ചവറ]] മണ്ഡലത്തിൽ ഇടതുമുന്നണി സ്ഥാനാർത്ഥിയായി മത്സരിച്ചെങ്കിലും[[യു.ഡി.എഫ്| യു.ഡി.എഫിലെ]] [[ഷിബു ബേബി ജോൺ|ഷിബു ബേബി ജോണിനോട്]] പരാജയപ്പെട്ടു. *2014-ലെ [[ലോക്സഭ]] തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുൻപ് കൊല്ലം ലോക്സഭ സീറ്റ് നൽകാതിരുന്നതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് ആർ.എസ്.പി കേരള ഘടകം [[ഇടതുമുന്നണി]] വിട്ടു [[യു.ഡി.എഫ്|യു.ഡി.എഫിൽ]] ചേർന്നു.<ref>https://www.thehindu.com/news/national/kerala/rsp-to-be-part-of-udf/article5767720.ece</ref> *ഏറെ വൈകാതെ തന്നെ [[ഷിബു ബേബി ജോൺ|ഷിബു ബേബി ജോണിൻ്റെ]] ആർ.എസ്.പി (ബി)യും [[എ.എ. അസീസ്| എ.എ. അസീസിൻ്റെ]] ആർ.എസ്.പിയും തമ്മിൽ ലയിച്ചു ഒറ്റ പാർട്ടിയായി [[യു.ഡി.എഫ്]] ഘടകകക്ഷിയായി.<ref>https://www.thehindu.com/news/national/kerala/rsp-decides-to-merge-with-rspb/article5934662.ece</ref> *2014-ലെ ലോക്സഭ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ [[യു.ഡി.എഫ്]] സ്ഥാനാർത്ഥിയായി കൊല്ലത്ത് നിന്ന് മത്സരിച്ചു. [[സി.പി.എം| സി.പി.എമ്മിൻ്റെ]] പൊളിറ്റ്ബ്യൂറോ അംഗമായ [[എം.എ. ബേബി]]യെ പരാജയപ്പെടുത്തി [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗമായി]]<ref>https://m.economictimes.com/news/politics-and-nation/defeated-cpi-m-politburo-member-m-a-baby-not-to-resign-from-assembly-membership/articleshow/35335364.cms</ref> *2019-ൽ [[സി.പി.എം| സി.പി.എമ്മിൻ്റെ]] മുൻ രാജ്യസഭാംഗമായ [[കെ.എൻ. ബാലഗോപാൽ]]നെ തോൽപ്പിച്ച് വീണ്ടും കൊല്ലത്ത് നിന്ന് [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗമായി]] തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു.<ref>https://www.thehindu.com/news/national/kerala/premachandran-has-the-last-laugh/article27227993.ece</ref> ''' റവലൂഷണറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി (ആർ.എസ്.പി) ''' * [[All India Progressive Students' Union|ഓൾ ഇന്ത്യ പ്രോഗ്രസ്സീവ് സ്റ്റുഡൻറ്സ് യൂണിയൻ]] സംസ്ഥാന കമ്മറ്റിയംഗം, *[[Revolutionary Youth Front|ആർ.വൈ.എഫ്.]] സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി, *[[ആർ.എസ്.പി.]] കേന്ദ്ര കമ്മറ്റിയംഗം, *ആർ.എസ്.പിയുടെ തൊഴിലാളി സംഘടനയായ [[യു.ടി.യു.സി.]] കേന്ദ്രകമ്മറ്റിയംഗം എന്ന നിലകളിലും പ്രവർത്തിച്ചു. *2016 ലെ മികച്ച പാർലമെന്റ് അംഗത്തിനുള്ള ലോക്മത് മീഡിയ ഗ്രൂപ്പ് ഏർപ്പെടുത്തിയ പുരസ്‌കാരത്തിന് എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ അർഹനായിരുന്നു. <ref>http://www.niyamasabha.org/codes/13kla/session_8/ans/u01293-210313-801000000000-13.pdf</ref> == തിരഞ്ഞെടുപ്പ് രാഷ്ട്രീയം == {| class="wikitable sortable" |+ !വർഷം||മണ്ഡലം|| വിജയി!!പാർട്ടി!!മുഖ്യ എതിരാളി!!പാർട്ടി |- |2019 ||[[കൊല്ലം ലോകസഭാമണ്ഡലം]]|| എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[യു.ഡി.എഫ്.]]||[[കെ.എൻ. ബാലഗോപാൽ]]||[[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്]] |- |2014 ||[[കൊല്ലം ലോകസഭാമണ്ഡലം]]|| എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ || [[ആർ.എസ്.പി.]], [[യു.ഡി.എഫ്.]]||[[എം.എ. ബേബി]]||[[സി.പി.എം.]], [[എൽ.ഡി.എഫ്]] |- |} == അവലംബം == <references /> == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == * [http://keralaassembly.org/election/biodata.php4?no=80&name=N.%20K.%20Premachandran എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രന്റെ ജീവിതരേഖ, ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ് വെബ്‌സൈറ്റ്] * [http://keralaassembly.org/election/biodata.php4?no=80&name=N.%20K.%20Premachandran എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രന്റെ ജീവിതരേഖ, കേരള നിയമസഭാ വെബ്‌സൈറ്റ്] {{reflist}} {{DEFAULTSORT:പ്രേമചന്ദ്രൻ, എൻ.കെ.}} {{പതിനാറാം ലോകസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ}}{{പതിനേഴാം ലോകസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ}}{{Kerala-politician-stub}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ജലവിഭവവകുപ്പ് മന്ത്രിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:പന്ത്രണ്ടാം കേരള നിയമസഭയിലെ മന്ത്രിമാർ]] [[വർഗ്ഗം:തിരുവനന്തപുരം ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:വർക്കലയിൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ആർ.എസ്.പി. പ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:പതിനാറാം ലോക്‌സഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള അംഗങ്ങൾ|പ്രേമചന്ദ്രൻ, എൻ.കെ.]] [[വർഗ്ഗം:പതിനൊന്നാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പന്ത്രണ്ടാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:1960-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:രാജ്യസഭാംഗങ്ങൾ]] 1x13m9wzhz243k03adt68ittvbzn4ix 3 204172 4081037 4079554 2024-04-25T14:11:13Z MediaWiki message delivery 53155 /* പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Fundraising/Translation */ പുതിയ ഉപവിഭാഗം wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Abin jv}} -- [[ഉപയോക്താവ്:New user message|New user message]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:New user message|സംവാദം]]) 11:05, 13 ഓഗസ്റ്റ് 2012 (UTC) == പ്രമാണം:Raiphi smiling.jpg == [[:പ്രമാണം:Raiphi smiling.jpg]] എന്ന ചിത്രം വിക്കിപീഡിയിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയതായിക്കണ്ടു. ഈ ചിത്രത്തിനുമേൽ അതിന്റെ ഉടമക്ക് പകർപ്പവകാശമുള്ളതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ പകർപ്പവകാശത്തിനു കീഴിൽ വരാത്ത സ്വതന്ത്രചിത്രങ്ങൾ മാത്രമേ ഉൾപ്പെടുത്താനാവൂ. ഉദാഹരണത്തിന് താങ്കൾ ചിത്രീകരിച്ച ഒരു ചിത്രം സ്വതന്ത്രമായി വിക്കിപീഡിയയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കാം. മേൽപ്പറഞ്ഞ ചിത്രം നീക്കം ചെയ്യാൻ നിർദ്ദേശിച്ചിരിക്കുകയാണ്. എന്തെങ്കിലും സംശയമുണ്ടെങ്കിൽ ദയവായി ചോദിക്കുമല്ലോ? ആശംസകളോടെ --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 11:17, 26 ഓഗസ്റ്റ് 2012 (UTC) :വെബിൽ നിന്നു കിട്ടുന്ന ബഹുഭൂരിപക്ഷം ചിത്രങ്ങളും ഉടമക്ക് പകർപ്പവകാശമുള്ളതായിരിക്കും മിക്ക സൈറ്റുകളുടെ കീഴെയും അത് പകർപ്പവകാശത്തിനു കീഴിലാണെന്ന് രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കും. അത്തരത്തിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ലെങ്കിൽക്കൂടി അവക്ക് പകർപ്പവകാശമുണ്ടെന്ന് മനസ്സിലാക്കുക. സ്വതന്ത്രമായ സൈറ്റുകളിൽ അവ പൊതുസഞ്ചയത്തിലാണെന്നോ (public domain), ക്രിയേറ്റീവ് കോമൺസ് (CC-BY-SA), ജി.എഫ്.ഡി.എൽ. തുടങ്ങിയ സ്വതന്ത്രാനുമതിയിലോ ആണെന്ന് രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കും. ഉദാഹരണങ്ങൾ പറയാം: * യു.എസ്. സർക്കാർ പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളെല്ലാം (ഉദാഹരണം നാസ വെബ്സൈറ്റ്) പൊതുസഞ്ചയത്തിലാണ്. * കേരള സർക്കാർ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന [http://mal.sarva.gov.in/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E2%80%8D ഈ സൈറ്റ്] ജി.എഫ്.ഡി.എൽ. അനുമതിയിലാണെന്ന് കാണാം. * ഫ്ലിക്കറിലെ [http://www.flickr.com/photos/dkeats/5657669257/ ഈ ചിത്രം] സ്വതന്ത്രമാണ്. എന്നാൽ [http://www.flickr.com/photos/safaripartners/4838992664/ ഇത്] പകർപ്പവകാശമുള്ളതാണ്. രണ്ടിന്റെയും ലൈസൻസിലുള്ള വ്യത്യാസം ശ്രദ്ധിക്കുക. ക്രിയേറ്റീവ് കോമൺസിന്റെ എല്ലാ ലൈസൻസുകളും പൂർണ്ണമായും സ്വതന്ത്രമല്ല. ഉദാഹരണത്തിന് [http://www.flickr.com/photos/dtaylor28/3574151341/ ഈ ചിത്രം] ക്രിയേറ്റീവ് കോമൺസ് ലൈസൻസിലാണെങ്കിലും മാറ്റം വരുത്തി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നില്ല (CC-BY-SA ND). അതുകൊണ്ട് ഈ ലൈസൻസിലുള്ളതും നമുക്ക് ഉപയോഗിക്കാനാവില്ല. CC-BY-SA NC ലൈസൻസും നമുക്ക് ഉപയോഗിക്കാനാവാത്തതാണ്. ഇനിയും എന്തെങ്കിലും വിശദീകരിക്കണമെന്നുണ്ടെങ്കിൽ ദയവായി ചോദിക്കുക. --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 15:55, 26 ഓഗസ്റ്റ് 2012 (UTC) == ചിത്രങ്ങൾ == ചിത്രങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലുള്ള താങ്കളുടെ സംശയങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ [[വിക്കിപീഡിയ:ചിത്രങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലുള്ള നയങ്ങൾ|ഈ താളിൽ]] നിന്നും മനസ്സിലാക്കാം.--[[ഉപയോക്താവ്:Sugeesh|സുഗീഷ്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sugeesh|സംവാദം]]) 12:37, 26 ഓഗസ്റ്റ് 2012 (UTC) {{tb|സംവാദം:ഇന്നിംഗ്സ്}} == പേരുതിരുത്തൽ == [[സഹായം:തലക്കെട്ടുമാറ്റുക]] എന്ന താൾ കാണുക. --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 16:51, 28 ഓഗസ്റ്റ് 2012 (UTC) == വൈസ് സിറ്റി == {{tb|സംവാദം:ഗ്രാൻഡ് തെഫ്റ്റ് ഓട്ടോ:വൈസ് സിറ്റി}} --[[user:alfasst|<span style="color:#DD4814"><strong>എസ്.ടി</strong></span>]] [[User talk:alfasst|<span style="color:#772953"><strong>മുഹമ്മദ്</strong></span>]] [[special:contributions/alfasst|<span style="color:#095309"><strong>അൽഫാസ്</strong></span>]] 05:39, 1 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) {{tb|സംവാദം:ഗ്രാൻഡ് തെഫ്റ്റ് ഓട്ടോ:വൈസ് സിറ്റി}} --[[user:alfasst|<span style="color:#DD4814"><strong>എസ്.ടി</strong></span>]] [[User talk:alfasst|<span style="color:#772953"><strong>മുഹമ്മദ്</strong></span>]] [[special:contributions/alfasst|<span style="color:#095309"><strong>അൽഫാസ്</strong></span>]] 09:01, 1 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) == [[:പ്രമാണം:Hnkngsixes sceenshot.PNG]] == [[:പ്രമാണം:Hnkngsixes sceenshot.PNG]] എന്ന പ്രമാണം ഇനി ആവശ്യമുണ്ടോ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 10:13, 2 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) ഇല്ല,അത് ഡിലീറ്റ് ചെയ്യാൻ പറ്റുമോ?--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|Abin jv]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]) 11:31, 2 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) :മായ്ച്ചു--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 12:21, 2 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) ::അത്തരം ആവശ്യങ്ങൾക്കായി [http://minus.com/ ഇതു] പോലുള്ള വെബ്സൈറ്റുകൾ ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 12:22, 2 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) ==പരിഭാഷ== [http://olam.in/Dictionary/en_ml/kaleidoscope ഇതു] കണ്ടിരുന്നോ?--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 13:24, 5 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) :തൽക്കാലം കാലൈഡസ്കോപ് എന്ന പേരിൽ ലേഖനം തുടങ്ങുക. കൂടുതൽ ചർച്ച അതിന്റെ സംവാദതാളിൽ നടത്താം. മറ്റുള്ളവരുടെ അഭിപ്രായവും അതിലൂടെ അറിയാം.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 13:50, 5 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) == പകർപ്പവകാശം....പിന്നേം സംശയം ബാക്കി == [http://en.wikipedia.org/wiki/File:Microsoft_Visual_Studio_6_screenshot.png ഇതു] മതിയാകില്ലേ? പോരെങ്കിൽ ഇതിനു തുല്യമായി ലൈസൻസ് നൽകിയാൽ മതിയാകും--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 16:02, 8 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) == വർഗ്ഗീകരണം == [https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%95%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B5%BD_%E0%B4%A6%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B5%8D&curid=3553&diff=1424691&oldid=1417334&rcid=1378063 ഇത്തരം തിരുത്തുകളെ സംബന്ധിച്ച്] ലേഖനത്തിൽ [[:വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യൻ ക്രിക്കറ്റ് ടീം നായകന്മാർ]] എന്ന വർഗ്ഗം നിലവിലിരിക്കുന്നത് ശ്രദ്ധിക്കുക. ഈ വർഗ്ഗം തന്നെ [[:വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യൻ ക്രിക്കറ്റ് കളിക്കാർ]] എന്ന വർഗ്ഗത്തിന്റെ ഉപവർഗ്ഗമാണ്. ഒരു ലേഖനത്തിൽ മാതൃവർഗ്ഗവും ഉപവർഗ്ഗവും ചേർത്ത് വർഗ്ഗങ്ങളുടെ എണ്ണം കൂട്ടേണ്ട ആവശ്യമില്ല. --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 05:41, 21 സെപ്റ്റംബർ 2012 (UTC) {{tb|vssun}} {{tb|ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:Infobox Christian leader}} == സ്റ്റേഡിയങ്ങൾ == [[:വർഗ്ഗം:ഫുട്ബോൾ സ്റ്റേഡിയങ്ങൾ|ഈ വർഗ്ഗം]] കാണുക. --[[ഉപയോക്താവ്:Jairodz|Jairodz]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jairodz|സംവാദം]]) 14:51, 16 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) {{tb|സംവാദം:ഷോയിബ് മാലിക്ക്}} == ഫലകം മലയാളീകരണം == {{done}}--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 15:25, 18 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) :{{ശരി}}--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 12:20, 19 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) == സ്കോട്ട്‌ലൻഡ് ദേശീയ ക്രിക്കറ്റ് ടീം == [[സ്കോട്ട്‌ലൻഡ് ദേശീയ ക്രിക്കറ്റ് ടീം|ഇതിന്റെ]] അവലംബങ്ങൾ ഒന്നു ശരിയാക്കണേ..--[[ഉപയോക്താവ്:Hirumon|ഹിരുമോൻ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Hirumon|സംവാദം]]) 05:58, 19 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC)<br /> [[യു.എ.ഇ. ദേശീയ ക്രിക്കറ്റ് ടീം|ഇതും]]--[[ഉപയോക്താവ്:Hirumon|ഹിരുമോൻ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Hirumon|സംവാദം]]) 06:04, 19 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) {{ശരി}} ശരിയാക്കി--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|Abin jv]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]) 09:40, 19 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) == ഹോട്ട്കാറ്റ് == [[വിക്കിപീഡിയ:ഹോട്ട്കാറ്റ്|വർഗ്ഗീകരണത്തിനായി എളുപ്പവഴി]]--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 14:09, 19 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) നന്ദി--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 18:27, 21 ഒക്ടോബർ 2012 (UTC) == ഗാംഗുലി == [http://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%B8%E0%B5%97%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%8D_%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%81%E0%B4%B2%E0%B4%BF&curid=3508&diff=1513287&oldid=1446206&rcid=1434266 ഈ മാറ്റം] വിലയിരുത്തുമല്ലോ? --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 18:13, 8 ഡിസംബർ 2012 (UTC) {{ശരി}} ചെയ്യാൻ ശ്രമിച്ചിട്ടുണ്ട്, ചേട്ടൻ ഉദ്ദേശിച്ചത് ഇതാണോ എന്ന് വ്യക്തമായില്ല. സേവാഗ് ഒരു തവണയും സച്ചിൻ രണ്ടുതവണയും ഈ സ്കോറിനേക്കാൾ കൂടുതൽ റൺസ് നേടിയിട്ടുണ്ട്. ഗാംഗുലിയും,ധോണിയും,കോഹ്ലിയും 183 റൺസ് വീതം നേടിയിട്ടുണ്ട്. പക്ഷേ മറ്റുള്ളവർ ഗാംഗുലിയെക്കാൾ കുറവ് പന്തുകളിൽനിന്നാണ് ഇത്രയും റൺസ് നേടിയത്. അതുകൊണ്ട് ഗാംഗുലി നേടിയ സ്കോർ 6-ആം സ്ഥാനത്തല്ലേ പരിഗണിക്കാൻ പറ്റൂ? തെറ്റുണ്ടെങ്കിൽ ഒന്ന് പറയണേ--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 03:59, 9 ഡിസംബർ 2012 (UTC) ::കാര്യങ്ങൾ അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ നേരത്തേ എഴുതിയ പോലെ മൂന്നാം സ്ഥാനം പങ്കുവെക്കുന്നു എന്നെഴുതുന്നതായിരിക്കും നല്ലതെന്ന് കരുതുന്നു. --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 13:11, 9 ഡിസംബർ 2012 (UTC) ==അവലംബം== വിക്കിപീഡിയയിൽ എഴുതുന്ന എന്തിനും അവലംബം കാണിക്കുന്നത് നാം എഴുതുന്ന ലേഖനങ്ങളുടെ ആധികാരികത വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്ന് പറയേണ്ടതില്ലല്ലോ. അവലംബം ചേർക്കാൻ അറിയാമല്ലോ.എഴുതുന്ന എല്ലാ ലേഖനത്തിലും കുറഞ്ഞത് ഒരു അവലംബമെങ്കിലും ചേർക്കാൻ ശ്രമിക്കുക. സഹായത്തിന് [[സഹായം:തിരുത്തൽ_വഴികാട്ടി|ഇവിടെ]] നോക്കുക. ആശംസകളോടെ --[[ഉപയോക്താവ്:Adv.tksujith|Adv.tksujith]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Adv.tksujith|സംവാദം]]) 09:07, 31 ഡിസംബർ 2012 (UTC) നന്ദി, ഇനിയും ശ്രദ്ധിക്കാം--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 05:07, 1 ജനുവരി 2013 (UTC) == സ്വതേ റോന്തുചുറ്റൽ == {{ {{#ifeq:|{{void}}|void|Error:must be substituted}}|Autopatrollergiven}} [[File:Wikipedia Autopatrolled.svg|right|125px]] നമസ്കാരം Abin jv, താങ്കൾ മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലെ ഒരു വിശ്വസ്ത ഉപയോക്താവെന്നതു കൊണ്ടും ധാരാളം പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ തുടങ്ങിയതുകൊണ്ടും താങ്കൾക്ക് മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ സ്വതേ റോന്തുചുറ്റുന്നതിനുള്ള അവകാശം [http://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3ALog&type=rights&user=&page=User%3A{{PAGENAMEU}} നൽകിയിട്ടുണ്ട്]. ഈ അവകാശം മൂലം താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയിൽ യാതൊരു മാറ്റവും അനുഭവപ്പെടില്ല. എന്നാൽ ഇതു മൂലം, പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ [[വിക്കിപീഡിയ:റോന്തു ചുറ്റുന്നവർ|റോന്തു ചുറ്റുന്നവരുടെ]] ജോലി എളുപ്പമാകുന്നു. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് [[Wikipedia:Autopatrolled|സ്വതേ റോന്തുചുറ്റുന്നവർ]] എന്ന താൾ കാണുക. നല്ല തിരുത്തലുകൾ ആശംസിക്കുന്നു! നന്ദി.--[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 10:53, 12 ജനുവരി 2013 (UTC) == താരകത്തിനു നന്ദി == താരകത്തിനു നന്ദി :) ഞാനും ഒരു പാവം (പ്രവാസി) ഇന്ത്യാക്കാരനാണ്. --[[ഉപയോക്താവ്:Jacob.jose|ജേക്കബ്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jacob.jose|സംവാദം]]) 06:28, 13 ജനുവരി 2013 (UTC) {{പുഞ്ചിരി}}--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 06:52, 13 ജനുവരി 2013 (UTC) ==ബർഗർ== എബിൻ തന്ന ബർഗർ രുചിയോടെ ഭക്ഷിച്ചു. ഈച്ചപറ്റാതെ. നന്ദി. --[[ഉപയോക്താവ്:Babug|Babug**]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Babug|സംവാദം]]) 16:47, 21 ഏപ്രിൽ 2013 (UTC) {{പുഞ്ചിരി}}--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 05:26, 22 ഏപ്രിൽ 2013 (UTC) {{tb|Vssun}} == പ്രമാണം:Sound Thoma Theatrical Release Poster.jpg == [[:പ്രമാണം:Sound Thoma Theatrical Release Poster.jpg]] എന്ന പ്രമാണം [[വിക്കിപീഡിയ:ചിത്രങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലുള്ള നയങ്ങൾ|ചിത്രങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലുള്ള നയങ്ങൾ]] പാലിക്കുന്നില്ലെന്ന് സംശയം ഉന്നയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ദയവായി ചിത്രത്തിന്റെ താൾ തിരുത്തി ഉറവിടം, രചയിതാവ്, പകർപ്പവകാശ വിവരങ്ങൾ എന്നിവയിൽ ഏതെങ്കിലും വിട്ടുപോയിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ ഉടൻ ചേർക്കാൻ താത്പര്യപ്പെട്ടുകൊള്ളുന്നു. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രമാണങ്ങൾ എന്ന വിക്കിപീഡിയ താളിൽ ഉള്ള [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രമാണങ്ങൾ#പ്രമാണം:Sound Thoma Theatrical Release Poster.jpg|ഈ ചിത്രത്തിന്റെ സംവാദം]] കാണുക. താങ്കളുടെ അഭിപ്രായം പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Sreejithk2000|ശ്രീജിത്ത് കെ]] ^{([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreejithk2000|സം‌വാദം]])} 19:50, 7 മേയ് 2013 (UTC) {{tb|സംവാദം:ൿ}} {{Tb|ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Raghith#ശ്രീശാന്ത് പ്രശ്നമാണല്ലോ...}} -- [[ഉപയോക്താവ്:Raghith|Raghith]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Raghith|സംവാദം]]) 10:49, 20 മേയ് 2013 (UTC) == നന്ദി == നക്ഷത്രമത്സ്യം സമ്മാനിച്ചതിന് നന്ദി എബിൻ. :) --[[ഉപയോക്താവ്:Manojk|മനോജ്‌ .കെ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manojk|സംവാദം]]) 15:14, 20 മേയ് 2013 (UTC) {{പുഞ്ചിരി}}--[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 16:03, 20 മേയ് 2013 (UTC) {{tb|Vssun}} ==പെന്തക്കോസ്ത് സഭകൾ== [[സംവാദം:പെന്തക്കോസ്ത് സഭ#ലയിപ്പിക്കൽ]] കാണുമല്ലോ? ---[[ഉപയോക്താവ്:Johnchacks|ജോൺ സി.]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Johnchacks|സംവാദം]]) 02:29, 2 ജൂൺ 2013 (UTC) == താങ്കൾക്കൊരു ഭീകരൻ ബീയർ! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Export hell seidel steiner.png|70px]] |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ‎[[മലയാളത്തിലെ ഭീകരചലച്ചിത്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] കണ്ടു. എനിക്ക് ആ ലേഖനം മലയാളം വിക്കിയിലെത്തിക്കാൻ പ്ലാനുണ്ടായിരുന്നു. എന്തായാലും ആശംസകൾ... [[user:alfasst|<span style="color:#DD4814"><strong>എസ്.ടി</strong></span>]] [[User talk:alfasst|<span style="color:#772953"><strong>മുഹമ്മദ്</strong></span>]] [[special:contributions/alfasst|<span style="color:#095309"><strong>അൽഫാസ്</strong></span>]] 14:23, 2 ജൂൺ 2013 (UTC) |} == താങ്കൾക്കൊരു ഭീകരൻ ബീയർ! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Export hell seidel steiner.png|70px]] |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ‎[[മലയാളത്തിലെ ഭീകരചലച്ചിത്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] കണ്ടു. എനിക്ക് ആ ലേഖനം മലയാളം വിക്കിയിലെത്തിക്കാൻ പ്ലാനുണ്ടായിരുന്നു. എന്തായാലും ആശംസകൾ... [[user:alfasst|<span style="color:#DD4814"><strong>എസ്.ടി</strong></span>]] [[User talk:alfasst|<span style="color:#772953"><strong>മുഹമ്മദ്</strong></span>]] [[special:contributions/alfasst|<span style="color:#095309"><strong>അൽഫാസ്</strong></span>]] 14:24, 2 ജൂൺ 2013 (UTC) |} == ഫോണ്ട് == [https://plus.google.com/u/0/104769928310016071179/posts/V7GnmqU9GhP ഇവിടെപ്പറയുന്ന] കൗമുദി ഫോണ്ടെടുത്ത് ഉപയോഗിച്ചുനോക്കൂ. അത് യൂനികോഡ് 6.2 പ്രകാരമുള്ളതാണ് എല്ലാ അക്ഷരങ്ങളും കാണാനാകും. --[[ഉപയോക്താവ്:Vssun|Vssun]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vssun|സംവാദം]]) 06:49, 9 ജൂൺ 2013 (UTC) {{tb|സംവാദം:മലയാളത്തിലെ ഭയാനക ചലച്ചിത്രങ്ങളുടെ പട്ടിക}} {{tb|Vssun}} == അപ്ലോഡിങ്ങ് == മലയാളം വിക്കിയിൽ സ്വതന്ത്ര ചിത്രങ്ങൾ അപ്ലോഡ് ചെയ്യുന്നതിന് പകരം കോമൺസിൽ ചെയ്യുമല്ലോ. ഇവിടെ അപ്ലോഡ് ചെയ്താലും എല്ലാ ചിത്രങ്ങളും ഭാവിയിൽ അവിടേയ്ക്ക് തന്നെ മാറ്റണം. ഇരട്ടിപ്പണി ഒഴിവാക്കാം + ചിത്രം എല്ലാ വിക്കിസംരംഭങ്ങളിലേക്കും ലഭ്യമാവുകയും ചെയ്യും. ഈ [http://commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard ഉപകരണം] ഒന്ന് ഉപയോഗിച്ച് നോക്കുക. സംശയങ്ങളുണ്ടെങ്കിൽ ചോദിയ്ക്കാൻ മടിയ്ക്കരുത്. ആശംസകളോടെ --[[ഉപയോക്താവ്:Manojk|മനോജ്‌ .കെ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manojk|സംവാദം]]) 08:50, 15 ജൂലൈ 2013 (UTC) :വിക്കിയിൽ നേരിട്ട് ടൈപ്പ് ചെയ്യാൻ പറ്റാത്ത സാഹചര്യത്തിൽ വിഷമം രേഖപ്പെടുത്തുന്നു. ബ്രൗസറുകളിലെ ആഡോൺ ആയി ഒരുപാട് ടൂളുകൾ ലഭ്യമാണ്. ഞാൻ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുള്ള ടൂളുകളിൽ ചിലത്. സ്വനലേഖ [https://addons.mozilla.org/en-us/firefox/addon/swanalekha-11203/ ff] [https://chrome.google.com/webstore/detail/swanalekha-chromium-exten/ajcndippakfliijpojdgeconkmpfilcm chrome], വിക്കിമീഡിയയുടെ IME ടൂളുകൾ തന്നെ [https://chrome.google.com/webstore/detail/wikimedia-input-method-ex/cealbihienhpnlglmhmmmlbjdcjfjkap എക്സ്റ്റൻഷനുകളായി] പുറത്തിറങ്ങുമെന്ന് കാണുന്നു. ഗൂഗിളിന്റെ ടൂളുകൾ കുറേയുണ്ട്. മൊഴി സ്കീമുകളും ലഭ്യമാണ്. http://varnamproject.com/ ഈ പേജും ഒന്ന് നോക്കിയേക്കുക. നാരായത്തിന്റെ വിന്റോസ് പതിപ്പായ [http://narayam.in/type-in-malayalam-easily/ കീമാജിക്കും] നല്ല ടൂളാണ്. കൂടുതൽ ലിങ്കുകൾ സമയമനുസരിച്ച് തപ്പി കണ്ടുപിടിച്ച് തരാം. മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുന്നതിനുള്ള ഒരു ടൂൾ സ്വന്തം സിസ്റ്റത്തിൽ സ്ഥാപിച്ച് സ്വയം പര്യാപ്തത നേടുന്നതാണ് ഇപ്പോഴത്തെ സാഹചര്യത്തിൽ നല്ലത്. :) ::കോമൺസിൽ സ്വതന്ത്രലൈസൻസിലുള്ള ചിത്രങ്ങൾ മാത്രമേ ചേർക്കാനാകൂ. [[:പ്രമാണം:A_DAM_IN_WAYANAD_DISTRICT.jpg]], [[:പ്രമാണം:SOOCHIPPARA_WATERFALLS-WAYANAD.jpg]], [[:പ്രമാണം:SHINING WHITE ROSE FLOWER.jpg]] തുടങ്ങിയ ചിത്രങ്ങളൊക്കെ കോമൺസിൽ അപ്ലോഡ് ചെയ്യുന്നതാണ് നല്ലത് എന്നാണ് ഉദ്ദ്യേശിച്ചത്. ലൈസൻസുകൾ ആവശ്യാനുസരണം തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള ഓപ്ഷൻസ് അവിടെയുണ്ട്.--[[ഉപയോക്താവ്:Manojk|മനോജ്‌ .കെ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manojk|സംവാദം]]) 09:40, 15 ജൂലൈ 2013 (UTC) :വിക്കിയിലെ ടൈപ്പ് ചെയ്യാനുള്ള ഉപകരണം തിരിച്ചെത്തി. ഭാഷാ സജ്ജീകരണങ്ങൾ: [[File:WMF-Agora-Settings_000000.svg|link=|class=uls-settings-trigger]] പോയി സജ്ജീകരിക്കാവുന്നതാണ്.--[[ഉപയോക്താവ്:Manojk|മനോജ്‌ .കെ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manojk|സംവാദം]]) 07:23, 18 ജൂലൈ 2013 (UTC) :നന്ദി --[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 16:00, 20 ജൂലൈ 2013 (UTC) ==Image:SHINING WHITE ROSE FLOWER.jpg എന്ന ചിത്രത്തിന്റെ പകർപ്പവകാശ പ്രശ്നം== [[Image:SHINING WHITE ROSE FLOWER.jpg|thumb|left]] [[Image:Nuvola apps important.svg|32px|left|Image Copyright problem]] [[:Image:SHINING WHITE ROSE FLOWER.jpg]] അപ്‌ലോഡ് ചെയ്തതിനു നന്ദി. പക്ഷേ ആ ചിത്രത്തിന്റെ പകർപ്പവകാശ സംബന്ധിയായ വിവരങ്ങളൊന്നും ചേർത്തുകാണുന്നില്ല. വിക്കിപീഡിയ [[w:Wikipedia:Copyrights|പകർപ്പവകാശത്തെ]] വളരെ ഗൗരവമായി തന്നെ കണക്കാക്കുന്നു. ആ ചിത്രത്തിന്റെ '''ഉറവിടവും''' '''പകർപ്പവകാശ വിവരങ്ങളും ''' ഞങ്ങൾക്ക് നിർണ്ണയിക്കാൻ കഴിയാത്തപക്ഷം വിക്കിപീഡിയയിൽ നിന്നും ആ ചിത്രം നീക്കം ചെയ്യപ്പെട്ടേക്കാം. ചിത്രം '''താങ്കൾ ചിത്രീകരിച്ചതാണെങ്കിൽ മാത്രം''', ചിത്രത്തിന്റെ താൾ തിരുത്തിയതിനു ശേഷം താഴെക്കാണുന്ന അനുമതിപത്രങ്ങളിലൊന്ന് ചേർത്ത് സേവ് ചെയ്യുക. *ചിത്രം യാതൊരു നിബന്ധനകളുമില്ലാതെ ഉപയോഗിക്കാനനുവദിക്കുന്നുവെങ്കിൽ '''<nowiki>{{pd-self}}</nowiki>''' എന്ന ഫലകം ചിത്രത്തിന്റെ താളിൽച്ചേർക്കാം. *ചിത്രത്തിന്റെ ഉപയോഗത്തിന്, താങ്കൾക്ക് കടപ്പാട് നൽകണം എന്ന് നിഷ്കർഷിക്കുന്നുവെങ്കിൽ '''<nowiki>{{self|cc-by-sa-3.0}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കുക. *[[:വർഗ്ഗം:പകർപ്പവകാശ ടാഗുകൾ|പകർപ്പവകാശ ടാഗുകൾ]] എന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ പെട്ട മറ്റേതെങ്കിലും ടാഗ് തിരഞ്ഞെടുക്കുക. [{{fullurl:Image:SHINING WHITE ROSE FLOWER.jpg|action=edit}} ഇവിടെ ഞെക്കിയാൽ] ചിത്രത്തിന്റെ താൾ തിരുത്താവുന്നതാണ്. നന്ദി. --[[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 06:08, 18 ജൂലൈ 2013 (UTC) == പ്രമാണം:Monkeyhandicraft.jpg == [[:പ്രമാണം:Monkeyhandicraft.jpg]] എന്ന പ്രമാണം [[വിക്കിപീഡിയ:ചിത്രങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലുള്ള നയങ്ങൾ|ചിത്രങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലുള്ള നയങ്ങൾ]] പാലിക്കുന്നില്ലെന്ന് സംശയം ഉന്നയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ദയവായി ചിത്രത്തിന്റെ താൾ തിരുത്തി ഉറവിടം, രചയിതാവ്, പകർപ്പവകാശ വിവരങ്ങൾ എന്നിവയിൽ ഏതെങ്കിലും വിട്ടുപോയിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ ഉടൻ ചേർക്കാൻ താത്പര്യപ്പെട്ടുകൊള്ളുന്നു. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രമാണങ്ങൾ എന്ന വിക്കിപീഡിയ താളിൽ ഉള്ള [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രമാണങ്ങൾ#പ്രമാണം:Monkeyhandicraft.jpg|ഈ ചിത്രത്തിന്റെ സംവാദം]] കാണുക. താങ്കളുടെ അഭിപ്രായം പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Sreejithk2000|ശ്രീജിത്ത് കെ]] ^{([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sreejithk2000|സം‌വാദം]])} 16:03, 25 ജൂലൈ 2013 (UTC) ==വിക്കിസംഗമോത്സവം - 2013 ലേക്ക് സ്വാഗതം == <div style="background-color:#dfdfdf; color:#333; font-size:11px; text-align:right; line-height:14px; height:14px; padding:5px "> If you are not able to read the below message, please click [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം - 2013/സ്വാഗതം/en|here for the English version]] </div> <div style="padding:5px; background-color:#f1f1f1;"> <div style="padding:5px; background-color:#efefef;"> <div style="border:none; -moz-box-shadow: 0 1px 3px rgba(0, 0, 0, 0.35); -webkit-box-shadow: 0 1px 3px rgba(0, 0, 0, 0.35); box-shadow: 0 1px 3px rgba(0, 0, 0, 0.35); background: #ddd; background: -moz-linear-gradient(top, #f4f4f4 0%, #f1f1f1 100%); background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(0%,#E7FFFF), color-stop(100%,#7db9e8)); background: -webkit-linear-gradient(top, #E7FFFF 0%,#7db9e8 100%); background: -o-linear-gradient(top, #E7FFFF 0%,#7db9e8 100%); background: -ms-linear-gradient(top, #E7FFFF 0%,#7db9e8 100%); background: linear-gradient(top, #E7FFFF 0%,#7db9e8 100%); -moz-border-radius: 7px; -webkit-border-radius: 7px; border-radius: 7px;"> <table width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0" valign="top" border="0" style="background:transparent; "> <tr> {| style="border:1px #FFA500 solid; padding:1em; border-collapse:collapse; width:100%;" |- [[File:Wikisangamolsavam-logo-2013.png|500px|center|link=വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം_-_2013]]<br/></div> |- ! <div style="font-weight:400; color:#333; margin:15px; text-align:left" > <div style="padding:5px; background:#333; color:#fff; border-radius:5px; font-size:16px">നമസ്കാരം! {{BASEPAGENAME}}</div> <div style="padding:5px;"> മലയാളം വിക്കിമീഡിയ പദ്ധതികളിലെ ഉപയോക്താക്കളുടേയും വിക്കിപദ്ധതികളിൽ താല്പര്യമുള്ളവരുടേയും വാർഷിക ഒത്തുചേരലായ [[:വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം - 2013|വിക്കിസംഗമോത്സവം 2013]], ഡിസംബർ 21, 22, 23 തീയ്യതികളിൽ [[ആലപ്പുഴ|ആലപ്പുഴയിൽ]] വെച്ച് നടക്കുന്നു.<br> കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്കായി വിക്കിസംഗമോത്സവത്തിന്റെ [http://ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം_-_2013 ഔദ്യോഗിക താൾ] കാണുക. സാമൂഹ്യ മാദ്ധ്യമമായ ഫേസ്‌ബുക്കിലും [http://www.facebook.com/wikisangamolsavam കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ] ലഭ്യമാണ്. സംഗമോത്സവത്തിൽ പങ്കെടുക്കുവാൻ താങ്കളുടെ പേര് [http://ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം_-_2013/Registration ഇവിടെ] രജിസ്റ്റർ ചെയ്യുക. പതിനാലോളം ഇന്ത്യൻ ഭാഷാസമൂഹങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള വിക്കിമീഡിയ പ്രതിനിധികളുടെ പങ്കാളിത്തം, വിക്കിപീഡിയ ലേഖനങ്ങൾ സമ്പുഷ്ടമാക്കുന്നതിനായുള്ള [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം - 2013/തിരുത്തൽ യജ്ഞം|വിക്കിസംഗമോത്സവ തിരുത്തൽ യജ്ഞം]] ''വിക്കിവിദ്യാർത്ഥിസംഗമം'', ''വിക്കിയുവസംഗമം'', ''ഭിന്നശേഷി ഉപയോക്താക്കൾക്കു വേണ്ടിയുള്ള കമ്പ്യൂട്ടർ പരിശീലനം'', ''തണ്ണീർത്തടങ്ങളുടെ വിവരശേഖരണവും ഡിജിറ്റൈസേഷനും'', ''[[WP:WS2013/WWE|വിക്കി ജലയാത്ര]]'' എന്നീ പരിപാടികളും സംഗമത്തിന്റെ ഭാഗമായി സംഘടിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിസംഗമോത്സവം - 2013 ന്റെ ഭാഗമാകുവാനും, താങ്കളുടെ അനുഭവങ്ങൾ പങ്കുവെക്കുവാനും മലയാളം വിക്കിസമൂഹത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുവാനും വിക്കിസമൂഹത്തിന്റെ പേരിൽ ഹാർദ്ദമായി സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നു. വിക്കിപീഡിയയിലെ താങ്കളുടെ [[Special:Contributions/Abin jv|സംഭാവനകൾക്ക് ]] നന്ദി പറഞ്ഞുകൊള്ളുന്നു. 2013 ഡിസംബർ 21 മുതൽ 23 വരെ ആലപ്പുഴയിൽ കാണാമെന്ന പ്രതീക്ഷയോടെ...</div></div> |}</div></div></div> --'''[[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിസംഗമോത്സവം - 2013/സമിതികൾ#സംഘാടക സമിതി|വിക്കിസംഗമോത്സവം സംഘാടകസമിതിക്കുവേണ്ടി]] [[ഉപയോക്താവ്:MkBot|MkBot]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MkBot|സംവാദം]]) 21:46, 15 നവംബർ 2013 (UTC) == സുധീർ കുമാർ ചൗധരി == [[സുധീർ കുമാർ ചൗധരി]] എന്ന ലേഖനം [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ#സുധീർ കുമാർ ചൗധരി|നീക്കം ചെയ്യാൻ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു!]] ദയവായി താങ്കളുടെ [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ#സുധീർ കുമാർ ചൗധരി|അഭിപ്രായം അറിയിക്കുക]]. [[ഉപയോക്താവ്:Roshan|Roshan]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Roshan|സംവാദം]]) 10:38, 26 ഡിസംബർ 2013 (UTC) == ചിത്രങ്ങൾ == താങ്കൾ സ്വന്തമായി എടുത്തചിത്രങ്ങൾ [[:commons:Commons:Upload]] -ഇവിടെ ചേർക്കുന്നതാണുത്തമം. അങ്ങനെ ആകുമ്പോൾ മലയാളത്തിൽ മാത്രമല്ല എല്ലാ വിക്കികളിലും അതുപയോഗിക്കാൻ സാധിക്കും --<small>:- എന്ന് - </small> [[ഉപയോക്താവ്:Manuspanicker|അരയശ്ശേരിൽ സുബ്രഹ്മണ്യപ്പണിക്കർ മനു]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manuspanicker|<span style="font-size:30px">✆</span>]] 06:59, 30 മാർച്ച് 2015 (UTC) സോറി ചേട്ടാ തിരക്കുകൊണ്ടാ, ഇനി അങ്ങനെ ചെയ്യാം, --[[ഉപയോക്താവ്:Abin jv|എബിൻ]]: <small>[[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abin jv|സംവാദം]]</small> 07:47, 30 മാർച്ച് 2015 (UTC) ==വിക്കിപീഡിയ:വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019== <div style="width: 99%; color: #111; {{box-shadow|0|0|6px|rgba(0, 0, 0, 0.55)}} {{border-radius|2px}}"> <div style="overflow:hidden; height:auto; background: #fde7ff; width: 100%; padding-bottom:18px;"> <div style="font-size: 35px; margin-top: 24px;margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height: 2em;">[[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019|വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019]][[File:Women in Red logo.svg|100px]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[പ്രമാണം:Wikipedia Community cartoon - for International Women's Day.svg|300px|center|link=]]</div></div> <div style="font-size: 20px; padding-top: 10px; margin-left: 16px; font-family: 'Linux Libertine',Georgia,Times,serif; line-height:2em; color: #333; "> പ്രിയ സുഹൃത്തേ,<br/> അന്താരാഷ്ട്ര വനിതാദിനം, വിക്കിലൗസ് ലൗ പദ്ധതി എന്നിവയോട് അനുബന്ധിച്ച് 10 ഫെബ്രുവരി 2019 - 31 മാർച്ച് 2019 വരെ സംഘടിപ്പിക്കുന്ന '''[[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019|വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019]]''' തിരുത്തൽ യജ്ഞത്തിൽ പങ്കെടുക്കാനായി താങ്കളെ ക്ഷണിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയ പദ്ധതികളിലെ ലിംഗഅസമത്വം കുറയ്ക്കാനും സ്ത്രീകളെ സംബന്ധിക്കുന്ന ലേഖനങ്ങൾ എഴുതുവാനും ഉദ്ദേശിച്ചുള്ള പദ്ധതിയാണിത്. സ്ത്രീകളുടെ ജീവചരിത്രത്തെക്കുറിച്ചും ലിംഗസമത്വത്തെക്കുറിച്ചും തുല്യതയ്ക്കായുള്ള പോരാട്ടങ്ങളെപ്പറ്റിയും ഒക്കെ പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ ആരംഭിക്കാം. കുറഞ്ഞത് 5 ലേഖനങ്ങളെങ്കിലും എഴുതുന്ന ലേഖകർക്ക് സമ്മാനമായി പോസ്റ്റ്കാർഡുകൾ ലഭിക്കുന്നതാണ്. <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|ഇവിടെ പേരു ചേർക്കാം|url=https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF_%E0%B4%B2%E0%B5%97%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B5%BB_2019&action=edit&section=5 |class=mw-ui-progressive}} </div> കൂടുതൽ വിവരങ്ങളും നിയമാവലിയും അറിയാനായി [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019|വിക്കി ലൗസ് വിമെൻ 2019]] താൾ സന്ദർശിക്കുക. ഈ പദ്ധതി വിജയകരമാക്കിതീർക്കാൻ താങ്കളുടെ സഹകരണം പ്രതീക്ഷിച്ചുകൊണ്ട്, സ്നേഹമോടെ--[[ഉപയോക്താവ്:Meenakshi nandhini|Meenakshi nandhini]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Meenakshi nandhini|സംവാദം]]) 11:33, 7 ഫെബ്രുവരി 2019 (UTC) </div> </div> </div> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: GLAM School/Questions == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2022-12-31 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:53, 26 ഏപ്രിൽ 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Susannaanas@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: GLAM School/Questions == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2022-12-31 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you for the wonderful work you are doing! I have made a couple of small modifications to the existing text and added one new section. I hope you would be willing to have a look at those. Thank you again! Cheers, Susanna</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 07:06, 29 ഏപ്രിൽ 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Susannaanas@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: GLAM School == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2022-12-31 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 18:20, 4 മേയ് 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Susannaanas@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:51, 9 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DBarthel (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Admin activity review/Notice to communities == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം on Meta. The page [[:metawikipedia:Admin activity review/Notice to communities|Admin activity review/Notice to communities]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Admin+activity+review%2FNotice+to+communities&language=ml&action=page translate to മലയാളം] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Localisation of notice template needed for yearly AAR. Check and translate [[Admin activity review/Notice to inactive right holders]] if needed as well.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:57, 15 സെപ്റ്റംബർ 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Consultation Close == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Consultation Close|Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Consultation Close]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FRevised+enforcement+guidelines%2FAnnouncement%2FConsultation+Close&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FRevised+enforcement+guidelines%2FAnnouncement%2FConsultation+Close&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 02:17, 13 ഒക്ടോബർ 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Tests == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Tests|Tests]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tests&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tests&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">= This is a test message, please ignore = = ଏହା ଏକ ପରୀକ୍ଷା ସନ୍ଦେଶ, ଦୟାକରି ଅଣଦେଖା କରନ୍ତୁ = </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 17:39, 13 ജനുവരി 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:APatro (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Tests == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Tests|Tests]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tests&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tests&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">= This is a test message, please ignore = = ଏହା ଏକ ପରୀକ୍ଷା ସନ୍ଦେଶ, ଦୟାକରି ଅଣଦେଖା କରନ୍ତୁ = </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 17:46, 13 ജനുവരി 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:APatro (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം on Meta. The page [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines%2FVoting%2FTranslations&language=ml&action=page translate to മലയാളം] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2023-01-16 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:56, 14 ജനുവരി 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: ContribuLing 2023 == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2023|ContribuLing 2023]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2023&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2023&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2023-02-28 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">ContribuLing is a Wikimedia event focusing on collaborative tools and minority languages. Please consider translating the page and - why not - proposing a presentation or a workshop! Thank you very much, on behalf of the organizing committee</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 10:18, 2 ഫെബ്രുവരി 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:WikiLucas00@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/LandingCNTranslate == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/LandingCNTranslate|Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/LandingCNTranslate]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2F2023+ToU+updates%2FLandingCNTranslate&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2F2023+ToU+updates%2FLandingCNTranslate&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2023-02-22 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Wikimedia Foundation Legal Department is starting a feedback cycle to discuss updating the Wikimedia Terms of Use on February, 21. We would like to hear from communities all over the world. Your help in translating a banner is very much appreciated. It is just 19 words in two sentences. Due to technical reasons the link above leads to a landing page. To translate the banner directly, please click https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=Centralnotice-tgroup-wmftou2023&amp;language=abc Thank you for your help! </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 20:09, 20 ഫെബ്രുവരി 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DBarthel (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: $1 == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:$1|$1]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-%241&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-%241&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hello translators. Please help us with this group page.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:42, 22 മാർച്ച് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DNdubane (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimédiens du Burkina Faso == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimédiens du Burkina Faso|Wikimédiens du Burkina Faso]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Please help us translating this page</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:44, 22 മാർച്ച് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DNdubane (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimédiens du Burkina Faso == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimédiens du Burkina Faso|Wikimédiens du Burkina Faso]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Please help translate this page</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:50, 22 മാർച്ച് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DNdubane (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimédiens du Burkina Faso == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimédiens du Burkina Faso|Wikimédiens du Burkina Faso]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Please help translate this page</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 15:00, 22 മാർച്ച് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DNdubane (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimédiens du Burkina Faso == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimédiens du Burkina Faso|Wikimédiens du Burkina Faso]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikim%C3%A9diens+du+Burkina+Faso&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Please help translate this page</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 07:50, 23 മാർച്ച് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:DNdubane (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Movement Charter == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter|Movement Charter]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter&language=ml&action=page translate to മലയാളം] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 11:58, 18 മേയ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: WWC2023/Scholarship == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:WWC2023/Scholarship|WWC2023/Scholarship]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-WWC2023%2FScholarship&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-WWC2023%2FScholarship&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2023-10-22 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">this page is available for translating, you can start working on it</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 21:41, 26 ജൂൺ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Sandra Hanbo@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections+committee%2FNominatons%2F2023%2FAnnouncement+-+new+members&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections+committee%2FNominatons%2F2023%2FAnnouncement+-+new+members&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">We are hoping to send this message globally using MassMessage once the Board made official announcement, which will be linked later. </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 05:16, 27 ജൂൺ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Category:Moved to Wikimedia Foundation Governance Wiki == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Category:Moved to Wikimedia Foundation Governance Wiki|Category:Moved to Wikimedia Foundation Governance Wiki]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Category%3AMoved+to+Wikimedia+Foundation+Governance+Wiki&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Category%3AMoved+to+Wikimedia+Foundation+Governance+Wiki&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Many WMF policies have been moved to foundation wiki and their local counterparts are blanked and redirected. This category should be created to keep everything together.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 16:12, 29 ജൂൺ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2F2023+ToU+updates%2FProposed+update&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2F2023+ToU+updates%2FProposed+update&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Massive changes to the pages. Would require a review to keep information updated as per the English version.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:45, 23 ജൂലൈ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Movement Charter == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter|Movement Charter]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Requires an update/review.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 06:34, 27 ജൂലൈ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Trust and Safety == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Trust and Safety|Trust and Safety]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Would require a review and update on existing policy</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 14:54, 27 ജൂലൈ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Movement Charter/Navbox == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Movement Charter/Navbox|Template:Movement Charter/Navbox]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AMovement+Charter%2FNavbox&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AMovement+Charter%2FNavbox&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Navigational template for Movement Charter, assist to translate to your language.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:51, 29 ജൂലൈ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Basic information == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Basic information|Template:Basic information]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ABasic+information&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ABasic+information&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Navigational template about the Wikimedia world and its relevant polices.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:37, 29 ജൂലൈ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2F2023+ToU+updates%2FProposed+update&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2F2023+ToU+updates%2FProposed+update&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Severely outdated page. Kindly assist to update.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 11:50, 2 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Bot policy == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Bot policy|Bot policy]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Bot+policy&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Bot+policy&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Global policy, requires a check &amp; minor updates is needed.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 09:13, 6 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: $1 == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:$1|$1]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-%241&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-%241&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Assist to translate welcome template</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 14:49, 6 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Blocked user == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Blocked user|Blocked user]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Blocked+user&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Blocked+user&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Information page about blocked users, please check and translate into your language. Thanks.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:41, 7 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Movement Charter/Community Consultation == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter/Community Consultation|Movement Charter/Community Consultation]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FCommunity+Consultation&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FCommunity+Consultation&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Severely outdated. Requires review and translation.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:18, 10 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Movement Charter/Frequently Asked Questions == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter/Frequently Asked Questions|Movement Charter/Frequently Asked Questions]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FFrequently+Asked+Questions&language=ml&action=page translate to മലയാളം] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 11:26, 10 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Interwiki map header == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Interwiki map header|Template:Interwiki map header]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInterwiki+map+header&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInterwiki+map+header&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:15, 16 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Billinghurst@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:FormerAffiliate == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:FormerAffiliate|Template:FormerAffiliate]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AFormerAffiliate&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AFormerAffiliate&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Template indicating former affiliates. Please assist to translate into your language.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:01, 26 ഓഗസ്റ്റ് 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Disambiguation == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Disambiguation|Template:Disambiguation]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ADisambiguation&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ADisambiguation&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Widely used disambiguation template. Please assist to translate into your language.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 02:53, 1 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Blocked user == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Blocked user|Blocked user]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Blocked+user&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Blocked+user&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Contains outdated content. Please assist to translate to your language.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:37, 2 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Bot == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Bot|Bot]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Bot&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Bot&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Kindly check for outdated translation and update it accordingly.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:48, 2 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wiktionary == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wiktionary|Wiktionary]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiktionary&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiktionary&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Kindly check for outdated translation and update it accordingly.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:48, 2 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikiquote == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikiquote|Wikiquote]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikiquote&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikiquote&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Kindly assist to check and translate the page. Also, proceed to [https://translatewiki.net/ translatewiki] to translate the remaining interface languages for [[Template:Int]] used on this page.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:52, 7 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Communications == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Communications|Template:Communications]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ACommunications&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ACommunications&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Important nav template for [[Wikimedia Foundation Communications Department]]. Kindly assist to translate.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 09:19, 9 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Help:Unified login == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Help:Unified login|Help:Unified login]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3AUnified+login&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3AUnified+login&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Contains multiple outdated translation units. Please assist to check and translate them.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 15:16, 10 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates/2023-09 == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates/2023-09|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates/2023-09]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-IP+Editing%3A+Privacy+Enhancement+and+Abuse+Mitigation%2FUpdates%2F2023-09&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-IP+Editing%3A+Privacy+Enhancement+and+Abuse+Mitigation%2FUpdates%2F2023-09&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">I have made the image translatable because there is a Japanese version of the image at [[:File:MediaWiki Temporary accounts page history mockup 2023-09 ja.gif]]. You can use the image that you think is best for your language. It is possible that one short sentence will be added to this message, but no other changes are expected. This message will be sent to most wikis next week.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 21:39, 15 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Whatamidoing (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Founding principles == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Founding principles|Founding principles]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Founding+principles&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Contains outdated text. Kindly assist to translate.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:31, 18 സെപ്റ്റംബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: WikiWomenCamp 2023 == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:WikiWomenCamp 2023|WikiWomenCamp 2023]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-WikiWomenCamp+2023&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-WikiWomenCamp+2023&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2023-10-19 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">It is an information page about the upcoming WikiWomenCamp.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 11:14, 6 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Asaf (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2FCommittee+appointments%2FAnnouncement%2FShort&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Legal+department%2FCommittee+appointments%2FAnnouncement%2FShort&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] <div lang="en" class="mw-content-ltr">:Hello everyone, ::Today I ask for your help translating 105 words. ::Although the message seeks an English speaker, we hope to reach a wider audience through translations. :Thank you for your time and ongoing translation efforts. :[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 16:59, 7 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC)''</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 16:59, 7 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Xeno (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2024%2FAnnouncement%2FRules+package+review+-+short&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2024%2FAnnouncement%2FRules+package+review+-+short&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 06:21, 16 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - closing == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - closing|Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - closing]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2024%2FAnnouncement%2FRules+package+review+-+closing&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2024%2FAnnouncement%2FRules+package+review+-+closing&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 01:06, 25 ഒക്ടോബർ 2023 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Meta:Policies and guidelines == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Meta:Policies and guidelines|Meta:Policies and guidelines]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Meta%3APolicies+and+guidelines&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Meta%3APolicies+and+guidelines&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Index of policies and guidelines, useful to be translated into different languages for users.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:45, 13 ജനുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Ombuds commission == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Ombuds commission|Ombuds commission]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ombuds+commission&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ombuds+commission&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:50, 21 ജനുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia committees == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia committees|Wikimedia committees]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+committees&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+committees&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 11:15, 21 ജനുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Threats of harm == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Threats of harm|Threats of harm]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Threats+of+harm&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Threats+of+harm&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 07:21, 4 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikidata == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikidata|Wikidata]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikidata&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikidata&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:44, 11 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Staff group == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Staff group|Staff group]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Staff+group&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Staff+group&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:08, 11 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: User groups == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:User groups|User groups]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-User+groups&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-User+groups&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 05:31, 11 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Help:Two-factor authentication == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Help:Two-factor authentication|Help:Two-factor authentication]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3ATwo-factor+authentication&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3ATwo-factor+authentication&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:49, 12 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Meta:Babylon == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Meta:Babylon|Meta:Babylon]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Meta%3ABabylon&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 10:51, 18 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Global interface editors == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Global interface editors|Global interface editors]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Global+interface+editors&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Global+interface+editors&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Global group has been renamed, please update the translations accordingly.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:50, 19 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Help:Signature == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Help:Signature|Help:Signature]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3ASignature&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3ASignature&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 02:21, 21 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Amical Wikimedia == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Amical Wikimedia|Amical Wikimedia]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Amical+Wikimedia&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Amical+Wikimedia&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 06:28, 23 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikidata/Development == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikidata/Development|Wikidata/Development]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikidata%2FDevelopment&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikidata%2FDevelopment&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:50, 27 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Global bans == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Global bans|Global bans]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Global+bans&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Global+bans&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:40, 29 ഫെബ്രുവരി 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates/Legal == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates/Legal|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates/Legal]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-IP+Editing%3A+Privacy+Enhancement+and+Abuse+Mitigation%2FUpdates%2FLegal&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-IP+Editing%3A+Privacy+Enhancement+and+Abuse+Mitigation%2FUpdates%2FLegal&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 02:48, 2 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikivoyage == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikivoyage|Wikivoyage]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikivoyage&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikivoyage&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:27, 5 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 03:53, 7 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Small Wiki Monitoring Team == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Small Wiki Monitoring Team|Small Wiki Monitoring Team]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Small+Wiki+Monitoring+Team&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Small+Wiki+Monitoring+Team&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:51, 16 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Steward election status == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Steward election status|Template:Steward election status]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ASteward+election+status&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ASteward+election+status&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 19:02, 18 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Kaganer@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Steward election status == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Steward election status|Template:Steward election status]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ASteward+election+status&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ASteward+election+status&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Outdated text which may mislead users, please assist to update at your earliest convenience.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:52, 19 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Grants:Knowledge Sharing/Connect/Team == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Grants:Knowledge Sharing/Connect/Team|Grants:Knowledge Sharing/Connect/Team]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AKnowledge+Sharing%2FConnect%2FTeam&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AKnowledge+Sharing%2FConnect%2FTeam&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഉന്നതം ആണ്. ഈ താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള അവസാന തീയതി 2024-03-20 ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This is not urgent, but the Let's Connect Working Group team and I (Program Lead) would love if the entire page was translated. Please message letsconnect@wikimedi.org or Cassie Casares ccasares@wikimedia.org if you have any questions or concerns. </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 22:40, 19 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:CCasares (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation Board of Trustees == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 07:45, 23 മാർച്ച് 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Template:Special global permissions/Seealso == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Special global permissions/Seealso|Template:Special global permissions/Seealso]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ASpecial+global+permissions%2FSeealso&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3ASpecial+global+permissions%2FSeealso&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 05:24, 1 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Wikimedia Foundation Board of Trustees == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന ഇടത്തരം ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This page contains outdated information. Please assist in updating the page to prevent confusion.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 04:48, 19 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == പരിഭാഷാ അറിയിപ്പ്: Fundraising/Translation == Hello Abin jv, You are receiving this notification because you signed up as a translator to മലയാളം ഒപ്പം ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ് on Meta. The page [[:metawikipedia:Fundraising/Translation|Fundraising/Translation]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Fundraising%2FTranslation&language=ml&action=page translate to മലയാളം] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Fundraising%2FTranslation&language=en-gb&action=page translate to ബ്രിട്ടീഷ് ഇംഗ്ലീഷ്] ഈ താളിന്റെ മുൻഗണന കുറവ് ആണ്. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. To unsubscribe or to change your notification preferences for translations, please visit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup Special:TranslatorSignup]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 14:11, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Minorax@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> devhgnllwyjkzl6r908n4x7n3ge9pfq 0 204456 4081125 4012608 2024-04-25T23:17:29Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = Kannanalloor | other_name = | nickname = | settlement_type = [[Village]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Kerala | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | coordinates = {{coord|9.0927|N|76.8612|E|display=inline,title}} | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = [[States and territories of India|State]] | subdivision_name1 = [[Kerala]] | subdivision_type2 = [[List of districts of India|District]] | subdivision_name2 = [[Kollam district|Kollam]] | subdivision_type3 = [[Taluk]] | subdivision_name3 = kollam | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = local self government | governing_body = Panchayath | unit_pref = TRIKKOVILVATTOM | area_footnotes = <ref name=census>{{cite web|title=District Census Handbook - Kollam |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/3213_PART_B_KOLLAM.pdf|website=Census of India|accessdate=5 March 2016|page=138|format=PDF}}</ref> | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = | population_demonym = | population_footnotes = <ref name="census" /> | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Malayalam language|Malayalam]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 691576 | area_code_type = Telephone code | area_code = 0474 | registration_plate = KL-02 | blank1_name_sec1 = [[Kollam]] | blank1_info_sec1 = [[Kollam]], [[Paravoor, Kollam|Paravoor]], [[Varkala]] , [[Attingal]] | website = }} [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] [[കൊല്ലം ജില്ല|കൊല്ലം ജില്ലയിലെ]] തൃക്കോവിൽവട്ടം ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു ഗ്രാമമാണ് '''കണ്ണനല്ലൂർ''' . ഈ ഗ്രാമത്തിൽ വ്യാകുലമാതാവിന്റെ നാമത്തിലുള്ള ഒരു പുരാതന ലത്തീൻ (റോമൻ കത്തോലിക്കാ) പള്ളിയുണ്ട്. ഇവിടത്തെ പാദുകാവൽ തിരുനാൾ തുലാം മാസത്തിലെ ആദ്യ ഞായറാഴ്ച നടക്കുന്നു. ശനിയാഴ്ച വൈകിട്ട് വെസ്പരക്ക് ശേഷം നടക്കുന്ന പ്രദക്ഷിണം ശ്രദ്ധേയമാണ്. == രാഷ്ട്രീയം == [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോക്‌സഭാ മണ്ഡലത്തിലെ]] [[കുണ്ടറ]] നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിന്റെ ഭാഗമാണ് കണ്ണനല്ലൂർ. ശ്രീ. [[P.C.Vishnunadh|പി.സി.വിഷ്ണുനാഥാണ്]] നിലവിൽ കുണ്ടറ എംഎൽഎ. കൊല്ലം പാർലമെന്റ് അംഗമാണ് [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ|എൻ കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] . [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|CPM]], [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|INC]], [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|RSP]], [[സോഷ്യൽ ഡമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ|SDPI]], [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി|BJP]] തുടങ്ങിയവയാണ് ഇവിടത്തെ പ്രധാന രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾ. <ref>{{Cite web|url=http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S11/KL_Dist_PC_AC.pdf|title=Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies|access-date=2008-10-20|website=Kerala|publisher=Election Commission of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20090304011026/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S11/KL_Dist_PC_AC.pdf|archive-date=March 4, 2009}}</ref> == ഭൂമിശാസ്ത്രം == തൃക്കോവിൽവട്ടം പഞ്ചായത്തിലെ ഒരു ചെറിയ ഗ്രാമമാണ് കണ്ണനല്ലൂർ.[[കൊല്ലം]] നഗരത്തിൽ നിന്ന് 13 കി.മീ അകലെയായാണ് കണ്ണനല്ലൂർ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. &nbsp;മുഖത്തലയിൽ നിന്നും 2 കിലോമീറ്ററും [[തിരുവനന്തപുരം|തിരുവനന്തപുരത്ത്]] നിന്ന് 62 കിലോമീറ്ററും അകലെയാണ് കണ്ണനല്ലൂർ. മൈലക്കാട്, നെടുമ്പന, [[കൊട്ടിയം]], പാലത്തറ, [[ആദിച്ചനല്ലൂർ ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|ആദിച്ചനല്ലൂർ]] തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളെ കണ്ണനല്ലൂർ ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. == ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രം == കണ്ണനല്ലൂരിന്റെ മാതൃഭാഷ [[മലയാളം|മലയാളമാണ്]] . == റഫറൻസുകൾ == {{Reflist}}{{കൊല്ലം ജില്ല}}{{Central Travancore}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] eq8ez6jzr5pqw2w1i1sgk8023bpuopy 3 224784 4081071 1571743 2024-04-25T18:03:08Z TenWhile6 155496 TenWhile6 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:FJAJuninho]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jaleones]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/FJAJuninho|FJAJuninho]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Jaleones|Jaleones]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: FJAJuninho | FJAJuninho | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[ചിത്രം:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 13:42, 1 ജനുവരി 2013 (UTC) 9ph48wxajmwjoq0ycr5v6awvnugz96i 0 264797 4081083 4080749 2024-04-25T19:05:24Z 2409:40F3:100E:1556:8000:0:0:0 വയനാട് മണ്ഡലത്തിലെ MP രാജീവ് ഗാന്ധി എന്നത് തിരുത്തി രാഹുൽ ഗാന്ധി എന്നാക്കിയിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |രാഹുൽ ഗാന്ധി |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] jqfzbzbk5qae05g1qdspr0b57h3maoi 4081084 4081083 2024-04-25T19:07:21Z 2409:40F3:100E:1556:8000:0:0:0 രാഹുൽ ഗാന്ധി എന്ന് തിരുത്തിയതിൽ എക്സ്റ്റേണൽ ലിങ്ക് ആഡ് ചെയ്തിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |[[രാഹുൽ മാങ്കൂട്ടത്തിൽ|രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] kyqbkl9ggccmqql5ti4alnidrmg69p3 4081086 4081084 2024-04-25T19:08:39Z 2409:40F3:100E:1556:8000:0:0:0 രാഹുൽ ഗാന്ധി എന്ന് തിരുത്തിയത് എക്സ്റ്റേണൽ ലിങ്ക് ആഡ് ചെയ്തിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |[[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] 3veqocvda0yl2hayhht9ddm7fw7nhtz 4081100 4081086 2024-04-25T23:05:21Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |[[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] 3xbgrq172zy656snrn695oikr4nsfkt 4081105 4081100 2024-04-25T23:06:59Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |[[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] 7g40vqx481owfsuywl5duc2s8fvei4l 4081109 4081105 2024-04-25T23:08:30Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |[[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] ms7mzaufis3wx2c6nxcrfh9hans3ck1 4081115 4081109 2024-04-25T23:14:32Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. ഭരണഘടനാപ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. 1950-ലെ ''റെപ്രസെന്റേഷൻ ഓഫ് പീപ്പിൾ ആക്റ്റിന്റെ'' 4-ആം സെക്ഷൻ അനുസരിച്ച് ഒരു സ്വതന്ത്ര ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ആണ് പാർലമെന്റ്/അസംബ്ലി നിയോജകമണ്ഡലങ്ങളുടെ അതിരുകൾ നിർണ്ണയിച്ചത്. 1976-ലെ<ref name="elections.tn.nic.in">{{Cite web |url=http://elections.tn.nic.in/delimitation.htm |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2013-11-02 |archive-date=2011-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111102211304/http://www.elections.tn.nic.in/delimitation.htm |url-status=dead }}</ref> ഭരണഘടനാഭേതഗതിയനുസരിച്ച് 2001-ലെ കാനേഷുമാരി വരെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ മരവിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002-ലെ ഡീലിമിറ്റേഷൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ''ഡീലിമിറ്റേഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ'' ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലങ്ങൾ, അവയുടെ സംവരണാവസ്ഥ മുതലായവ പുനർനിർണ്ണയം നടത്തിയിരുന്നു. ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Arunachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|200x200px|Constituencies of [[Arunachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ്]]||||[[കിരൺ റിജജു]]|| |- |2||[[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ]]||||[[തപിർ_ഗാവോ]]|| |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU011.htm?st=U011{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ]]||പൊതു||[[കുൽദീപ് റായ് ശർമ]]|| [[ഐ.എൻ.സി]]|| |} ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== [[File:Andhra Pradesh Wahlkreise Lok Sabha (2014-).svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Andhra Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം) |അരക്കു]] |ST |[[ഗൊഡ്ഡേടി മാധവി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |129-Palakonda (ST), 130-Kurupam (ST), 131-Parvathipuram (SC), 132-Salur (ST), 147-Araku Valley (ST), 148-Paderu (ST) and 172-Rampachodovaram (ST). |- |2 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |[[റാം മോഹൻ നായിഡു കിഞ്ചരപു]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |120-Ichchapuram, 121-Palasa, 122-Tekkali, 123-Pathapatnam, 124-Srikakulam, 125-Amadalavalasa and 127-Narasannapeta. |- |3 |[[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|വിജയനഗരം ]] | |[[ബെല്ലാന ചന്ദ്രശേഖർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |126-Etcherla, 128-Rajam (SC), 133-Bobbili, 134-Cheepurupalli, 135-Gajapathinagaram, 136-Nellimarla and 137-വിജിയനഗരം . |- |4 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |[[എം. വി. വി. സത്യനാരായണ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |138-Srungavarapukota, 139-Bhimli, 140-വിശാഖപട്ടണം East, 141 -വിശാഖപട്ടണം South, 142-വിശാഖപട്ടണം North, 143-വിശാഖപട്ടണം West and 144-Gajuwaka. |- |5 |[[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അനകപ്പള്ളി]] | |[[ബീസെട്ടി വെങ്കട സത്യവതി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |145-Chodavaram, 146-Madugula, 149-Anakapalle, 150-Pendurthi, 151-Yelamanchili, 152-Payakaraopet (SC) and 153-Narsipatnam. |- |6 |[[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാക്കിനഡ ]] | |[[വംഗ ഗീത വിശ്വനാഥ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |154-Tuni, 155-Prathipadu, 156-Pithapuram, 157-കാക്കിനാഡ Rural, 158-Peddapuram, 160-Kakinada City and 171-Jaggampeta. |- |7 |[[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ]] |SC |[[ചിന്ത അനുരാധ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |161-Ramachandrapuram, 62-Mummidivaram, 163-അമലപുരം (SC), 164-Razole (SC), 165-Gannavaram (SC), 166-Kothapeta and 167-Mandapeta. |- |8 |[[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|രാജമുന്ദ്രി ]] | |[[മാർഗനി ഭരത്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |159-Anaparthy, 168-Rajanagaram, 169-രാജമുണ്ഡ്രി City, 170-രാജമുണ്ഡ്രി Rural, 173-Kovvur (SC), 174-Nidadavole and 185-Gopalapuram (SC). |- |9 |[[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | |[[കനുമുരു രഘുരാമകൃഷ്ണ രാജു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |175-Achanta, 176-Palacole, 177-Narsapuram, 178-Bhimavaram, 179-Undi, 180-Tanuku and 181-Tadepalligudem. |- |10 |[[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഏലൂരു ]] | |[[കോട്ടഗിരി ശ്രീധർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |182-Unguturu, 183-Denduluru, 184-ഏലൂര് , 186-Polavaram (ST), 187-Chintalapudi (SC), 189-Nuzvid and 192-Kaikalur. |- |11 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മച്ചിലിപട്ടണം ]] | |[[വല്ലഭനേനി ബാലശൗരി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |190-Gannavaram, 191-Gudivada, 193-Pedana, 194-Machilipatnam, 195-Avanigadda, 196-Pamarru (SC) and 197-Penamaluru. |- |12 |[[വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |[[കെസിനേനി ശ്രീനിവാസ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |188-Tiruvuru (SC), 198-Vijayawada West, 199-Vijayawada Central, 200-Vijayawada East, 201-Mylavaram, 202-Nandigama (SC) and 203-Jaggayyapeta. |- |13 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |[[ഗല്ല ജയദേവ്]] |[[തെലുഗുദേശം പാർട്ടി]] |205-Tadikonda (SC), 206-Mangalagiri, 207-Ponnuru, 210-Tenali, 212-Prathipadu (SC), 213-ഗുണ്ടൂർWest and 214-ഗുണ്ടൂർEast. |- |14 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |[[ലാവു ശ്രീകൃഷ്ണ ദേവരായലു]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |204-Pedakurapadu, 215-Chilakaluripet, 216-നരസറാവുപേട്ട്, 217-Sattenapalli, 218-Vinukonda, 219-Gurajala and 220-[[Macherla]]. |- |15 |[[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാപത്ല]] |[[പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾ|പട്ടികജാതി]] |[[നന്ദിഗാം സുരേഷ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |208-Vemuru (SC), 209-Repalle, 211-ബാപാത്‌ല, 223-Parchur, 224-Addanki, 225-Chirala and 226-Santhanuthalapadu (SC). |- |16 |[[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഓങ്കോൾ]] | |[[മഗുന്ത ശ്രീനിവാസുലു റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |221-Yerragondapalem (SC), 222-Darsi, 227-ഒംഗോലെ , 229- Kondapi (SC), 230-Markapuram, 231-Giddalur and 232- Kanigiri. |- |17 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |[[പോച്ച ബ്രഹ്മാനന്ദ റെഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |253-Allagadda, 254-Srisailam, 255-Nandikotkur (SC), 257-Panyam, 258-നന്ദ്യാൽ, 259-Banaganapalle and 260-Dhone. |- |18 |[[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കർണൂൽ]] | |[[സിംഗാരി,ഡോക്ടർ സഞ്ജീവ് കുമാർ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |256-കർണൂൽ, 261-Pattikonda, 262-Kodumur (SC), 263-Yemmiganur, 264-Mantralayam, 265-[[Adoni]] and 266-Alur. |- |19 |[[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |[[തലാരി രംഗയ്യ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |267-Rayadurg, 268-Uravakonda, 269-Guntakal, 270-Tadpatri, 271-Singanamala (SC), 272-Anantapur Urban and 273-Kalyandurg. |- |20 |[[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |[[കുറുവ ഗോരന്ത്ല മാധവ്]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |274-Raptadu, 275-Madakasira (SC), 276-Hindupur, 277- Penukonda, 278-Puttaparthi, 279-Dharmavaram and 280-Kadiri. |- |21 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |[[വൈ.എസ്.അവിനാശ് റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |243-[[Badvel]](SC), 245-കഡപ്പ, 248-Pulivendla, 249-Kamalapuram, 250-Jammalamadugu, 251-[[Proddatur]] and 252-Mydukur. |- |22 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |[[അദാല പ്രഭാകര റെഡ്ഡി ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |228-Kandukur, 233-Kavali, 234-Atmakur, 235-Kovur, 236-നെല്ലൂർ City, 237-നെല്ലൂർ Rural and 242-Udayagiri. |- |23 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |[[മദ്ദില ഗുരുമൂർത്തി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |238-Sarvepalli, 239-Gudur (SC), 240-Sullurpeta (SC), 241-Venkatagiri, 286-Tirupati, 287-Srikalahasti and 288-Satyavedu (SC). |- |24 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |[[പി.വി. മിധുൻ റഡ്ഡി]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |244-Rajampet, 246-Kodur (SC), 247-Rayachoti, 281- Thamballapalle, 282-Pileru, 283-Madanapalle and 284-Punganur. |- |25 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |SC |[[എൻ. റെഡ്ഡെപ്പ]] |[[വൈ‌.എസ്.ആർ. കോൺഗ്രസ്]] |285-Chandragiri, 289-Nagari, 290-Gangadhara Nellore (SC), 291- Chittoor, 292-Puthalapattu (SC), 293-Palamaner and 294-Kuppam. |- |} ===[[അസം|ആസം]]=== [[File:Assam Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Assam]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കരിംഗഞ്ച് ലോകസഭാമണ്ഡലം|കരീംഗഞ്ച്]] |SC |[[കൃപാനാഥ് മല്ല]] |1.Ratabari(SC) 2.Patherkandi 3.Karimganj North 4.Karimganj South 5.Badarpur 6.Hailakandi 7.Katlicherra 8.Algapur |- |2 |[[സിൽച്ചാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|സിൽചാർ]] | |[[രാജ് ദീപ് റോയ്]] |1.Sonai 2.Silchar 3.Dholai(SC) 4.Udharbond 5.Lakhipur 6.Borkhola 7.Katigorah |- |3 |[[ദിഫു ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ദിഫു ]] |ST |[[ഹോറൻ സിങ് ബേ]] |1.Haflong(ST) 2.Bokajan(ST) 3.Howraghat(ST) 4.Diphu(ST) 5.Baithalangso(ST) |- |4 |[[ധുബ്രി ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ധുബ്രി]] | |[[ബദറുദ്ദീൻ അജ്മൽ]] |1.Mankachar 2.Salmara South 3.Dhubri 4.Gauripur 5.Golakganj 6.Bilasipara West 7.Bilasipara East 8.Goalpara East 9.Goalpara West 10.Jaleswar |- |5 |[[കോക്രാഝാർ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കോക്രാഝാർ]] |ST |[[നബകുമാർ സരാനിയ]] |1.Gossaingaon 2.Kokrajhar West(ST) 3.Kokrajhar East(ST) 4.Sidli(ST) 5.Bijni 6.Sorbhog 7.Bhabanipur 8.Tamulpur 9.Barama(ST) 10.Chapaguri(ST) |- |6 |[[ബാർപേട്ട ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ബാർപേട്ട]] | |[[അബ്ദുൾ ഖലീഖ്]] |1.Bongaigaon 2.Abhayapuri North 3.Abhayapuri South 4.Barpeta 5.Patacharkuchi 6.Jania 7.Baghbar 8.Sarukhetri 9.Chenga 10.Dharmapur |- |7 |[[ഗുവാഹത്തി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുവാഹത്തി]] | |[[ക്വീൻ ഓജ]] |1.Dudhnoi(ST) 2.Boko(SC) 3.Chhaygaon 4.Palasbari 5.Jalukbari 6.Dispur 7.Guwahati East 8.Guwahati West 9.Hajo 10.Barkhetri |- |8 |[[ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി ലോകസഭാമണ്ഡലം|ദാരംഗ്-ഉദൽഗുരി]] | |[[ദീപക് സൈക്കിയ]] |1.Kamalpur 2.Rangia 3.Nalbari 4.Panery 5.Kalaigaon 6.Sipajhar 7.Mangaldoi(SC) 8.Dalgaon 9.Udalguri(ST) 10.Majbat |- |9 |[[സോണിത്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|സോനിത്പുർ]] | |[[പല്ലബ് ലോചൻ ദാസ്]] |1.Dhekiajuli 2.Barchalla 3.Sootea 4.Tezpur 5.Gohpur 6.Biswanath 7.Rangapara 8.Behali 9.Bihpuria |- |10 |[[നൌഗോംഗ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|നവ്ഗോംഗ്]] | |[[പ്രഭുൽ ബദോലൊയ്]] |1.Jagiroad(SC) 2.Morigaon 3.Laharighat 4.Raha(SC) 5.Nagaon 6.Barhampur 7.Jamunamukh 8.Hojai 9.Lumding |- |11 |[[കാസിരംഗ ലോകസഭാമണ്ഡലം|കാസിരംഗ]] | |[[ഗൗരബ് ഗോഗോയ്]] |1.Dhing 2.Batadraba 3.Rupohihat 4.Samaguri 5.Kaliabor 6.Sarupathar 7.Bokakhat 8.Golaghat 9.Khumtai 10.Dergaon(SC) |- |12 |[[ജോർഹട്ട് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ജോർഹാട്ട്]] | |[[തപൻ കുമാർ ഗോഗോയ്]] |1.Jorhat 2.Titabar 3.Mariani 4.Teok 5.Amguri 6.Nazira 7.Mahmora 8.Sonari 9.Thowra 10.Sibsagar |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ദിബ്രുഗഡ്]] | |[[രാമേശ്വർ താലി]] |1.Moran 2.Lahowal 3.Duliajan 4.Tingkhong 5.Naharkatia 6.Tinsukia 7.Digboi 8.Margherita |- |14 |[[ലഖിംപൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ലാഖിംപൂർ]] | |[[പ്രദാൻ ബറുവ]] |1.Majuli(ST) 2.Naoboicha 3.Lakhimpur 4.Dhakuakhana(ST) 5.Dhemaji(ST) 6.Jonai(ST) 7.Chabua 8.Doomdooma 9.Sadiya |- |} ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== [[File:Uttar Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Uttar Pradesh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (Lok Sabha constituency)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (Lok Sabha constituency)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (Lok Sabha constituency)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (Lok Sabha constituency)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (Lok Sabha constituency)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (Lok Sabha constituency)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (Lok Sabha constituency)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (Lok Sabha constituency)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (Lok Sabha constituency)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (Lok Sabha constituency)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (Lok Sabha constituency)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (Lok Sabha constituency)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (Lok Sabha constituency)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (Lok Sabha constituency)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (Lok Sabha constituency)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (Lok Sabha constituency)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (Lok Sabha constituency)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (Lok Sabha constituency)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (Lok Sabha constituency)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (Lok Sabha constituency)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (Lok Sabha constituency)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (Lok Sabha constituency)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (Lok Sabha constituency)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (Lok Sabha constituency)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (Lok Sabha constituency)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (Lok Sabha constituency)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (Lok Sabha constituency)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (Lok Sabha constituency)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (Lok Sabha constituency)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (Lok Sabha constituency)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (Lok Sabha constituency)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (Lok Sabha constituency)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (Lok Sabha constituency)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (Lok Sabha constituency)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (Lok Sabha constituency)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (Lok Sabha constituency)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (Lok Sabha constituency)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (Lok Sabha constituency)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (Lok Sabha constituency)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (Lok Sabha constituency)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (Lok Sabha constituency)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (Lok Sabha constituency)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (Lok Sabha constituency)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (Lok Sabha constituency)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (Lok Sabha constituency)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (Lok Sabha constituency)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (Lok Sabha constituency)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (Lok Sabha constituency)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കൗശാമ്പി ]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (Lok Sabha constituency)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (Lok Sabha constituency)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (Lok Sabha constituency)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (Lok Sabha constituency)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (Lok Sabha constituency)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (Lok Sabha constituency)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (Lok Sabha constituency)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (Lok Sabha constituency)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (Lok Sabha constituency)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (Lok Sabha constituency)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (Lok Sabha constituency)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (Lok Sabha constituency)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (Lok Sabha constituency)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (Lok Sabha constituency)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (Lok Sabha constituency)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (Lok Sabha constituency)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (Lok Sabha constituency)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (Lok Sabha constituency)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (Lok Sabha constituency)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (Lok Sabha constituency)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (Lok Sabha constituency)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബല്ലിയ ]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (Lok Sabha constituency)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (Lok Sabha constituency)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (Lok Sabha constituency)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (Lok Sabha constituency)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (Lok Sabha constituency)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഭാദോഹി]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മിർസാപുർ]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് ]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== [[File:Uttarakhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|275x275px|Constituencies of [[Uttarakhand]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |title = Constituency |access-date = 2019-08-27 |archive-date = 2019-06-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190605225858/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseS281.htm?st=S281 |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|തെഹരി ഗർവാൾ]]||||[[മാള രാജ്യലക്ഷ്മി ഷാ]]|| |- |2||[[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)| ഗർവാൾ ]]||||[[തിരാത്ത് സിംഗ് റാവത്ത് ]]|| |- |3||[[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|അൽമോറ]]||എസ് സി||[[അജയ് തംത]]|| |- |4||[[ നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ ]]||||[[അജയ് ഭട്ട് (ലോകസ്ഭാംഗം)|അജയ് ഭട്ട് ]]|| |- |5||[[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹരിദ്വാർ]]||||[[രമേഷ് പോഖ്രിയാൽ]]|| |} ===[[ഒഡീഷ]]=== [[File:Odisha Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Odisha]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[കർണാടക]]=== [[File:Karnataka Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Karnataka]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |title = Final notification on delimitation of assembly and parliamentary constituencies of Karnataka |publisher = Delimitaton Commission of India |date = 2007-07-02 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2007-10-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071025132719/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/Karnataka/Final%20Notification%20%26%20Order%20with%20Table%20A%20%26%20B%20_Eng_.pdf |url-status = dead }}</ref> !സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | |1. Nippani, 2. Chikkodi-Sadalga, 3. Athni, 4. Kagawad, 5. Kudachi (SC), 6. Raybag (SC), 7. Hukeri and 10. Yemkanmardi (ST) |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | |8. Arabhavi, 9. Gokak, 11. Belgaum Uttar, 12. Belgaum Dakshin, 13. Belgaum Rural, 16. Bailhongal, 17. Saundatti Yellamma and 18. Ramdurg |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | |19. Mudhol (SC), 20. Terdal, 21. Jamkhandi, 22. Bilgi, 23. Badami, 24. Bagalkot, 25. Hungund and 68. Nargund |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] |SC |26. Muddebihal, 27. Devar Hippargi, 28. Basavana Bagevadi, 29. Babaleshwar, 30. Bijapur City, 31. Nagthan (SC), 32. Indi and 33. Sindgi |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] |SC |34. [[Afzalpur]], 35. [[Jevargi]], 39.[[Gurmitkal]], 40. [[Chitapur]] (SC), 41. [[Sedam]], 43. Gulbarga Rural (SC), 44. Gulbarga Dakshin and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] |ST |36. [[Shorapur]] (ST), 37. [[Shahpur, Karnataka|Shahpur]], 38. [[Yadgir]], 53. Raichur Rural (ST), 54. [[Raichur]], 55. [[Manvi]] (ST), 56. [[Devadurga, India|Devadurga]] (ST) and 57. [[Lingasugur]] (SC) |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | |42. Chincholi (ST), 46. Aland, 47. Basavakalyan, 48. Humnabad, 49. Bidar South, 50. Bidar, 51. Bhalki and 52. Aurad (SC) |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | |58. [[Sindhanur]], 59. [[Maski]] (ST), 60. [[Kushtagi]], 61. [[Kanakagiri]] (SC), 62. [[Gangavathi]], 63. [[Yelburga]], 64. [[Koppal]] and 92. [[Siruguppa]] (ST) |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] |ST |88. Hadagalli (SC), 89. Hagaribommanahalli (SC), 90. Vijayanagara, 91. Kampli (ST), 93. Bellary (ST), 94. Bellary City, 95. Sandur (ST) and 96. Kudligi (ST) |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | |65. [[Shirahatti]] (SC), 66. [[Gadag]], 67. [[Ron, Karnataka|Ron]] 82. [[Hanagal]], 84. [[Haveri]] (SC), 85. [[Byadagi]], 86. [[Hirekerur]] and 87. [[Ranebennuru]] |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | |69. Navalgund, 70. Kundgol, 71. Dharwad, 72. Hubli-Dharwad-East (SC), 73. Hubli-Dharwad-Central, 74. Hubli-Dharwad-West 75. Kalghatgi and 83. Shiggaon |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | |14. Khanapur, 15. Kittur, 76. Haliyal, 77. Karwar, 78. Kumta, 79. Bhatkal, 80. Sirsi and 81. Yellapur |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | |103. Jagalur (ST), 104. Harapanahalli, 105. Harihar, 106. Davanagere North, 107. Davanagere South, 108. Mayakonda (SC), 109. Channagiri and 110. Honnali |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | |111. Shimoga Rural (SC), 112. Bhadravati, 113. Shimoga, 114. Tirthahalli, 115. Shikaripur, 116. Sorab, 117. Sagar and 118. Byndoor |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | |119. Kundapura, 120. Udupi, 121. Kapu, 122. Karkal, 123. Sringeri, 124. Mudigere (SC), 125. Chikmagalur and 126. Tarikere |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | |127. Kadur, 193. Shravanabelagola, 194. Arsikere, 195. Belur, 196. Hassan, 197. Holenarasipur, 198. Arkalgud and 199. Sakleshpur (SC) |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | |200. Belthangady, 201. Moodabidri, 202. Mangalore City North, 203. Mangalore City South, 204. Mangalore, 205. Bantval, 206. Puttur and 207. Sullia (SC) |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] |SC |97. Molakalmuru (ST), 98. Challakere (ST), 99. Chitradurga, 100. Hiriyur, 101. Hosadurga, 102. Holalkere (SC), 136. Sira and 137. Pavagada |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | |128. Chiknayakanhalli, 129. Tiptur, 130. Turuvekere, 132. Tumkur City, 133. Tumkur Rural, 134. Koratagere (SC), 135. Gubbi and 138. Madhugiri |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | |186. Malavalli (SC), 187. Maddur, 188. Melukote, 189. Mandya, 190. Shrirangapattana, 191. Nagamangala, 192. Krishnarajpet and 211. Krishnarajanagar |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | |208. Madikeri, 209. Virajpet, 210. Piriyapatna, 212. Hunsur, 215. Chamundeshwari, 216. Krishnaraja, 217. Chamaraja and 218. Narasimharaja |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] |SC |213. Heggadadevankote (ST), 214. Nanjangud (SC), 219. Varuna, 220. T.Narasipur (SC), 221. Hanur, 222. Kollegal (SC) 223. Chamarajanagar and 224. Gundlupet |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | |131. Kunigal, 154.Rajarajeshwarinagar, 176. Bangalore South, 177. Anekal (SC), 182. Magadi, 183. Ramanagaram, 184. Kanakapura and 185. Channapatna |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | |151. K.R.Pura, 152. Byatarayanapura, 153. Yeshvanthapura, 155. Dasarahalli, 156. Mahalakshmi Layout, 157. Malleshwaram, 158. Hebbal and 159. Pulakeshinagar (SC) |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | |160. [[Sarvagnanagar]], 161. C.V. Raman Nagar (SC), 162. Shivajinagar, 163. Shanti Nagar, 164. Gandhi Nagar, 165. Rajaji Nagar, 168. Chamrajpet and 174. Mahadevapura (SC) |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | |166. Govindraj Nagar, 167. Vijay Nagar, 169. Chickpet, 170. Basavanagudi, 171. Padmanaba Nagar, 172. B.T.M. Layout, 173. Jayanagar and 175. Bommanahalli |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | |139. Gauribidanur, 140. Bagepalli, 141. Chikkballapur, 150. Yelahanka, 178. Hosakote, 179. Devanahalli (SC), 180. Dod Ballapur and 181. Nelamangala (SC) 143. Chintamani, |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] |SC |142. [[Sidlaghatta]], 144. [[Srinivaspura]], 145. [[Mulbagal]] (SC), 146. [[Kolar Gold Fields]] (SC), 147. [[Bangarapet]] (SC), 148. [[Kolar]] and 149. [[Malur]] |} ===[[കേരളം]]=== [[File:Kerala Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|544x544px|Constituencies of [[Kerala]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!പാർട്ടി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ സുധാകരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |[[കെ. മുരളീധരൻ|കെ മുരളീധരൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |[[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |[[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |[[എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |[[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[ഐ.യു. എം. എൽ]] |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |[[രമ്യ ഹരിദാസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |ടി.എൻ. പ്രതാപൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |ബെന്നി ബെഹനാൻ |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[കെ.സി എം]] |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |Cpi(m) |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] |SC |[[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |[[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] | |[[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[ആർ. എസ്.പി.|ആർ എസ് പി]] |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |[[ശശി തരൂർ]] |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== [[File:Gujarat Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Gujarat]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |SC |1. Abdasa, 2. Mandvi, 3. Bhuj, 4. Anjar, 5. Gandhidham (SC), 6. Rapar and 65. Morbi |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |7. Vav, 8. Tharad, 9. Dhanera, 10. Danta (ST), 12. Palanpur, 13. Deesa and 14. Deodar |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |11. Vadgam (SC), 15. Kankrej, 16. Radhanpur, 17. Chanasma, 18. Patan, 19. Sidhpur and 20. Kheralu |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |21. Unjha, 22. Visnagar, 23. Becharaji, 24. Kadi (SC), 25. Mahesana, 26. Vijapur and 37. Mansa |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |27. Himatnagar, 28. Idar (SC), 29. Khedbrahma (ST), 30. Bhiloda (ST), 31. Modasa, 32. Bayad and 33. Prantij |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |36. Gandhinagar North, 38. Kalol, 40. Sanand, 41. Ghatlodia, 42. Vejalpur, 45. Naranpura and 55. Sabarmati |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |34. Dahegam, 35. Gandhinagar South, 43. Vatva, 46. Nikol, 47. Naroda, 48. Thakkarbapa Nagar and 49. Bapunagar |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |SC |44. Ellisbridge, 50. Amraiwadi, 51. Dariapur, 52. Jamalpur-Khadia, 53. Maninagar, 54. Danilimda (SC) and 56. Asarwa (SC) |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |39. Viramgam, 59. Dhandhuka, 60. Dasada (SC), 61. Limbdi, 62. Wadhwan, 63. Chotila and 64. Dhrangadhra |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |66. Tankara, 67. Wankaner, 68. Rajkot East, 69. Rajkot West, 70. Rajkot South, 71. Rajkot Rural (SC) and 72. Jasdan |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |73. Gondal, 74. Jetpur, 75. Dhoraji, 83. Porbandar, 84. Kutiyana, 85. Manavadar and 88. Keshod |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |76. Kalavad (SC), 77. Jamnagar Rural, 78. Jamnagar North, 79. Jamnagar South, 80. Jamjodhpur, 81. Khambhalia and 82. Dwarka |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |86. Junagadh, 87. Visavadar, 89. Mangrol, 90. Somnath, 91. Talala, 92. Kodinar (SC) and 93. Una |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |94. Dhari, 95. Amreli, 96. [[Lathi, Gujarat|Lathi]], 97. Savarkundla, 98. Rajula, 99. Mahuva and 101. Gariadhar |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |100. Talaja, 102. Palitana, 103. Bhavnagar Rural, 104. Bhavnagar East, 105. Bhavnagar West, 106. [[Gadhada]] (SC) and 107. Botad |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |108. Khambhat, 109. Borsad, 110. Anklav, 111. Umreth, 112. Anand, 113. Petlad and 114. Sojitra |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |57. Daskroi, 58. Dholka, 115. Matar, 116. Nadiad, 117. Mehmedabad, 118. Mahudha and 120. Kapadvanj |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |119. Thasra, 121. Balasinor, 122. Lunawada, 124. Shehra, 125. Morva Hadaf (ST), 126. Godhra and 127. Kalol |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |ST |123. Santrampur (ST), 129. Fatepura (ST), 130. Jhalod (ST), 131. Limkheda (ST), 132. Dahod (ST), 133. Garbada (ST) and 134. Devgadbaria |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |135. Savli, 136. Vaghodia, 141. Vadodara City (SC), 142. Sayajigunj, 143. Akota, 144. Raopura and 145. Manjalpur |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |ST |128. Halol, 137. Chhota Udaipur (ST), 138. Jetpur (ST), 139. Sankheda (ST), 140. Dabhoi, 146. Padra and 148. Nandod (ST) |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | |147.Karjan, 149. Dediapada (ST), 150. Jambusar, 151. Vagra, 152. Jhagadia (ST), 153. Bharuch and 154. Ankleshwar |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] |ST |156. Mangrol (ST), 157. Mandvi (ST), 158. Kamrej, 169. Bardoli (SC), 170. Mahuva (ST), 171. Vyara (ST) and 172. Nizar (ST) |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | |155. Olpad, 159. Surat East, 160. Surat North, 161. Varachha Road, 162. Karanj, 166. Katargam and 167. Surat West |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | |163. Limbayat, 164. Udhna, 165. Majura, 168. Choryasi, 174. Jalalpore, 175. Navsari and 176. Gandevi (ST) |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] |ST |173. Dangs (ST), 177. Vansda (ST), 178. Dharampur (ST), 179. Valsad, 180. Pardi, 181. Kaprada (ST) and 182. Umbergaon (ST) |- |} ===[[ഗോവ]]=== [[File:Goa Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Goa]]|150x150px]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ശ്രീപദ് യെസോ നായിക്]] ||1.മാന്ദ്രെം 2.പെർനെം 3.ബിചോലിം 4.ടിവിം 5.മാപുസ 6. സിയോലിം 7.സാലിഗാവോ 8.കലാൻ‌ഗ്യൂട്ട്9.പോർ‌വോറിം10.അൽഡോണ11.പനജി12.താലിഗാവോ13.സെന്റ് ക്രൂസ് (ഗോവ നിയമസഭാ മണ്ഡലം)14.സെന്റ് ആൻഡ്രെ15.കുംബർജുവ16.മയേം17.സാൻക്വെലിം18.പോറിയം19.വാൽപോയി20.പ്രിയോൾ |- |2||[[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]]||പൊതു || [[ഫ്രാൻസിസ്കോ സർദിൻ‌ഹ]] ||1.പോണ്ട 2.ഷിരോഡ 3.മാർക്കൈം 4. മോർമുഗാവോ 5.വാസ്കോ-ഡാ-ഗാമ 6. ദബോലിം 7.കോർട്ടാലിം 8.നുവേം9.കർട്ടോറിം10.ഫാറ്റോർഡ11.മാർഗാവോ12.ബെനൗലിം13.നവേലിം14.കൻകോലിം15.വേലിം16.ക്യൂപെം17.കർചോറം18.സാൻ‌വർ‌ഡെം19.സാങ്കും20.കനക്കോണ |} ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== [[File:Chandigarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Chandigarh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604053734/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU021.htm?st=U021 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി |- |1||[[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ചണ്ഡിഗഡ് ]]||പൊതു||[[കിരൺ ഖേർ]] |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== [[File:Chhattisgarh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|330x330px|Constituencies of [[Chhattisgarh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കോർബ]]||പൊതു || [[ജ്യോത്സ്ന മഹന്ത്|ജ്യോത്സ്ന ചരൺ ദാസ് മഹാന്ത്]] ||1.ഭരത്പൂർ-സോൻഹത്ത് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 1) 2. മനേന്ദ്രഗഡ്(നി. മ.ന 2) 3.ബൈകുന്ത്പൂർ (നി. മ.ന 3), 4.രാംപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 20) 5.കോർബ (നി. മ.ന 21) 6. കട്ഗോറ (നി. മ.ന 22) 7. പാലി-തനഖർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 23)8.മർവാഹി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 24) |- |2||[[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|സർജുജ]] ||എസ് ടി ||[[രേണുക സിംഗ്]]||1.പ്രേം നഗർ (നി. മ.ന 4) 2.ഭട്ഗാവ് (നി. മ.ന 5) 3.പ്രതപ്പൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന 6) 4.രാമാനുജ്ഗഞ്ച് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 7),5.സാമ്രി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 8)6. ലുന്ദ്ര (എസ്ടി) (നി. മ.ന 9)7.അംബികാപൂർ (നി. മ.ന 10)8.സീതാപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.ന11) |- |3||[[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .|റായ്ഗഡ്]] ||എസ് ടി||[[ഗോംതീ സായി]] ||1.ജഷ്പൂർ നഗർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 12) 2.കുങ്കുരി (എസ്ടി) (നി. മ.ന 13) 3.പതൽ‌ഗാവ് (എസ്ടി) (നി. മ.ന 14), 4.ലെയ്‌ലുങ്ക (എസ്ടി) (നി. മ.ന 15) 5.റായ്ഗഡ് (നി. മ.ന 16) 6.സാരൻഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.ന 17) 7. ഖർസിയ (നി. മ.നമ്പർ 18)8.ധരംജയ്ഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ 19) |- |4|| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] ||പൊതു||[[അരുൺ സാവോ]]||1.കോട്ട (നി. മ.നം 25) 2.ലോമി (നി. മ.നം 26) 3.മുങ്കേലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 27) 4.തഖത്പൂർ (നി. മ.നം 28) 5.ബിൽഹ (നി. മ.നം 29) 6.ബിലാസ്പൂർ (നി. മ.നം 30) 7.ബെൽത്താര (നി. മ.നം 31) 8.മസ്തൂരി (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 32) |- |5||[[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]]||എസ്.സി ||[[ഗുഹറാം അജ്ഗല്ലെ]]||1.അകൽത്താര (നി. മ.നമ്പർ 33) 2.ജഞ്ജിർ-ചമ്പ (നി. മ.നമ്പർ 34) 3.ശക്തി (നി. മ.നമ്പർ 35) 4.ചന്ദ്രപൂർ (നി. മ.നമ്പർ 36) 5.ജയ്ജയ്പൂർ (നി. മ.നമ്പർ.37) 6. പംഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ 38) 7.ബിലൈഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ നമ്പർ 43) 8.കാസ്‌ഡോൾ (നി. മ.നമ്പർ 44) |- |6||[[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] ||പൊതു ||[[സുനിൽ കുമാർ സോണി]] ||1.ബലോഡ ബസാർ (നി. മ.നമ്പർ.45) 2.ഭട്ടപ്പാറ (നി. മ.നമ്പർ. 46) 3.ധർസിവ (നി. മ.നമ്പർ.47) 4.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ റൂറൽ]] (നി. മ.നമ്പർ. 48) 5.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]] (നി. മ.നമ്പർ. 49) 6. [[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി നോർത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ. 50) 7.[[റായ്‌പൂർ|റായ്പൂർ സിറ്റി സൗത്ത്]] (നി. മ.നമ്പർ.51) 8.അരംഗ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 52) 9.അഭൻപൂർ (നി. മ.നമ്പർ. 53) |- |7||[[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ||പൊതു||[[ചുന്നി ലാൽ സാഹു]] ||1.സരൈപാലി (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 39) 2. ബസ്‌ന (നി. മ.നമ്പർ. 40) 3.ഖല്ലാരി (നി. മ.നമ്പർ.41) 4.മഹാസമുണ്ട് (നി. മ.നമ്പർ.42) 5.രാജിം (നി. മ.നമ്പർ. 54) 6. ബിന്ദ്രനവഗഡ് (എസ്ടി) (നി. മ.നമ്പർ. 55) 7.കുറുദ് (നി. മ.നമ്പർ. 57) 8.ധംതാരി (നി. മ.നമ്പർ. 58) |- |8 ||[[ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] ||പൊതു ||[[വിജയ് ബാഗേൽ]]||1.പത്താൻ (നി. മ.നമ്പർ. 62) 2.ഡർഗ് റൂറൽ (നി. മ.നമ്പർ. 63) 3.ഡർഗ് സിറ്റി (നി. മ.നമ്പർ. 64) 4. ഭിലായ് നഗർ (നി. മ.നമ്പർ.65) 5. വൈശാലി നഗർ (നി. മ.നമ്പർ. 66) 6.അഹിവര (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 67) 7.സാജ (നി. മ.നമ്പർ.68)8.ബെമെത്താര (നി. മ.നമ്പർ. 69)9.നവഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നമ്പർ. 70) |- |9 || [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ്]] ||പൊതു || [[സന്തോഷ് പാണ്ഡെ]] ||1.പണ്ടാരിയ (നി. മ.നം 71) 2. കവർധ (നി. മ.നം 72) 3.ഖൈരഗഡ് (നി. മ.നം 73) 4.ഡോംഗർഗഡ് (എസ്‌സി) (നി. മ.നം 74) 5.രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (നി. മ.നം 75) 6.ഡോങ്കർഗാവ് (നി. മ.നം 76) 7. ഖുജ്ജി (നി. മ.നം 77)8.മൊഹ്‌ല-മൻപൂർ (എസ്ടി) (നി. മ.നം 77) |- |10 || [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കാങ്കർ]] ||എസ് ടി||[[മോഹൻ മാണ്ഡവി]] ||1. സിഹാവ(എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) 2.സഞ്ജരി ബലോദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) , 3.ഡോണ്ടി ലോഹാര (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) , 4.ഗുണ്ടർദേഹി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) 5. അന്റഗഡ് (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) 6. Rapar and 7.ഭാനുപ്രട്ടപ്പൂർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) 8. കാങ്കർ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) 9. കേശ്കൽ (എസ്ടി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) |- |11 ||[[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബസ്തർ]] ||എസ് ടി ||[[ദീപക് ബൈജ്]]||1.കോണ്ടഗാവ് (നി. മ.നം. 83)2.നാരായൺപൂർ എസ്ടി (നി. മ.നം.84) 3.ബസ്തർ (ജഗദൽപൂർ ഗ്രാമീണ) എസ്ടി(നി. മ.നം. 85) 4.ജഗദൽപൂർ നഗരം(നി. മ.നം86) 5.ചിത്രകോട്ട് (ജഗദൽപൂർ പടിഞ്ഞാറ്)(നി. മ.നം 87) 6.ദന്തേവാഡ (എസ്ടി)(നി. മ.നം 88) 7.ബിജാപൂർ (എസ്ടി)(നി. മ.നം89) 8.കോണ്ട(നി. മ.നം 90) |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== [[File:Jammu & Kashmir Wahlkreise Lok Sabha (2014).svg|thumb|Constituencies of [[Jammu and Kashmir (union territory)|Jammu and Kashmir]] and [[Ladakh]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]]||പൊതു || [[മുഹമ്മദ് അക്ബർ ലോൺ]] || # കർണാ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 1) # കുപ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 2) # ലോലാബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 3) # ഹന്ദ്വാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 4) # ലങ്കേറ്റ് (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 5) # ഉറി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 6) # റാഫിയാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 7) # സോപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 8) # ഗുരസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 9) # ബന്ദിപോര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 10) # സോനവാരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 11) # സംഗ്രാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 12) # ബാരാമുള്ള (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 13) # ഗുൽമാർഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 14) # പട്ടാൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 15) |- |2||[[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം) ‎|ശ്രീനഗർ ]]||പൊതു || [[ഫാറൂഖ് അബ്ദുല്ല]] || # കങ്കൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 16) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഗന്ധർബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 17) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹസ്രത്ബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 18) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സാദിബാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 19) - [[പി.ഡി.പി.]] # ഈദ്‌ഗ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 20) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖന്യാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 21) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഹബ്ബ കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 22) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # അമീര കടൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 23) - [[പി.ഡി.പി.]]. # സോനവർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 24) - [[പി.ഡി.പി.]] # ബാറ്റ്മാലു (അസംബ്ലി മണ്ഡലം നമ്പർ 25) -[[പി.ഡി.പി.]] # ചദൂര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 26) - പി.ഡി.പി. # ബഡ്ഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ യാതൊരു 27.) - ജ്ക്ന്ച് # ബീർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 28) - [[ജമ്മു & കാശ്മീർ നാഷണൽ കോൺഫറൻസ്|ജെ.കെ.എൻ.സി.]] # ഖാൻ സാഹിബ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 29) - ജെ.കെ.പി.ഡി.എഫ് # ചരാരി ഷരീഫ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 30) - [[പി.ഡി.പി.]] |- |3||[[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).|അനന്തനാഗ്]]||പൊതു || [[ഹസ്‌നൈൻ മസൂദി]] || # ട്രാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 31) # പാമ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 32) # പുൽവാമ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 33) # രാജ്പോറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 34) # വാച്ചി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 35) # ഷോപിയൻ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 36) # നൂറാബാദ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 37) # കുൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 38) # ഹോം ശാലി ബഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 39) # അനന്ത്നാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 40) # ദേവ്സർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 41) # ഡൂറു (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 42) # കോക്കർനാഗ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 43) # ഷങ്കാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 44) # ബിജ്ബെഹാര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 45) # പഹൽഗാം (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 46) |- |4||[[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ലഡാക്ക് ]]||പൊതു || [[ജമിയാങ് സെറിംഗ് നംഗ്യാൽ]] || # നുബ്ര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 47) # ലേ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 48) # കാർഗിൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 49) # സാൻസ്കർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 50) |- |5||[[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).|ഉദ്ദംപൂർ ]]||പൊതു || [[ജിതേന്ദ്ര സിങ്]] || # കിഷ്ത്വാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 51) # ഇന്ദർവാൾ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 52) # ദോഡ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 53) # ഭദർവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 54) # രാംബാൻ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 55) # ബനിഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 56) # ഗുലാബ്ഗഡ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 57) # റിയാസി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 58) # ഗൂൾ അർനാസ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 59) # ഉദംപൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 60) # ചെനാനി (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 61) # രാംനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 62) # ബാനി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 63) # ബസോഹ്‌ലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 64) # കതുവ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 65) # ബില്ലാവാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 66) # ഹിരാനഗർ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 67) |- |6||[[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ജമ്മു]]||പൊതു || [[ജുഗൽ കിഷോർ ശർമ്മ]] || # സാംബ (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 68) # വിജയ്പൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 69) # നാഗ്രോട്ട (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 70) # ഗാന്ധിനഗർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 71) # ജമ്മു ഈസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 72) # ജമ്മു വെസ്റ്റ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 73) # ബിഷ്ന (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 74) # രൺബീർ സിംഗ് പുര (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 75) # സുചേത്ഗ h ് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 76) # മാർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 77) # റായ്പൂർ ഡൊമാന (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 78) # അഖ്‌നൂർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 79) # ചാംബ് (എസ്‌സി) (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 80) # നൗഷെറ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 81) # ദർഹാൽ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 82) # രാജൗരി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 83) # കലക്കോട്ട് (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 84) # സുരങ്കോട്ടെ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 85) # മേന്ദർ (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 86) # പൂഞ്ച്-ഹവേലി (നിയമസഭാ മണ്ഡലം നമ്പർ 87) |} ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== [[File:Jharkhand Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Jharkhand]]]] {| class="wikitable sortable" |- ! Constituency <br /> No. !! style="width:180px;" |Constituency !! Reserved for <br /> (SC/ST/None) |- | align="center" |1||[[രാജ് മഹൽ ലോകസഭാ മണ്ഡലം|രാജ് മഹൽ ]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |2 ||[[Dumka Lok Sabha constituency|Dumka]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |3 ||[[Godda Lok Sabha constituency|Godda]]|| align="center" |None |- | align="center" |4 ||[[ഛത്ര ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഛത്ര]]|| align="center" |None |- | align="center" |5 ||[[Kodarma Lok Sabha constituency|Kodarma]]|| align="center" |None |- | align="center" |6 ||[[Giridih Lok Sabha constituency|Giridih]]|| align="center" |None |- | align="center" |7 ||[[Dhanbad Lok Sabha constituency|Dhanbad]]|| align="center" |None |- | align="center" |8 ||[[റാഞ്ചി ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|റാഞ്ചി]]|| align="center" |None |- | align="center" |9 ||[[ജംഷഡ്പൂർ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം |ജംഷഡ്പൂർ ]]|| align="center" |None |- | align="center" |10 ||[[Singhbhum Lok Sabha constituency|Singhbhum]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |11 ||[[Khunti Lok Sabha constituency|Khunti]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |12 ||[[Lohardaga Lok Sabha constituency|Lohardaga]]|| align="center" |[[Scheduled Tribes|ST]] |- | align="center" |13 ||[[Palamu Lok Sabha constituency|Palamau]]|| align="center" |[[Scheduled Castes|SC]] |- | align="center" |14 ||[[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]]|| align="center" |None |} ===[[ഡൽഹി]]=== [[File:Delhi Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Delhi|National Capital Territory of Delhi]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക്]]||പൊതു || [[ഹർഷവർദ്ധൻ]] || # സിവിൽ ലൈനുകൾ # ചാന്ദ്‌നി ചൗക്ക് # ബല്ലിമാരൻ # അജ്മേരി ഗേറ്റ് # കുച്ച പതി റാം # മാറ്റിയ മഹൽ # പഹാർ ഗഞ്ച് # കസബ്പുര |- |2||[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||പൊതു || [[മനോജ് തിവാരി]] || # ബുരാരി # തിമർപൂർ # സീമപുരി # റോഹ്താസ് നഗർ # സീലാംപൂർ # ഘോണ്ട # ബാബർപൂർ # ഗോകൽപൂർ # മുസ്തഫാബാദ് # കാരവാൽ നഗർ |- |3||[[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[ഗൗതം ഗംഭീർ]] || # ജംഗ്പുര # ഓഖ്‌ല # ത്രിലോക്പുരി # കോണ്ട്ലി # പട്പർഗഞ്ച് # ലക്ഷ്മി നഗർ # വിശ്വാസ് നഗർ # കൃഷ്ണ നഗർ # ഗാന്ധി നഗർ # ഷഹദാര |- |4||[[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ന്യൂഡൽഹി]]||പൊതു || [[മീനാക്ഷി ലെഖി]] || # കരോൾ ബാഗ് # പട്ടേൽ നഗർ # മോതി നഗർ # ദില്ലി കാന്റ് # രാജീന്ദർ നഗർ # ന്യൂ ഡെൽഹി # കസ്തൂർബ നഗർ # മാൽവിയ നഗർ # ആർ‌കെ പുരം # ഗ്രേറ്റർ കൈലാഷ് |- |5||[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി ]]||എസ് സി || [[ഹൻസ് രാജ് ഹൻസ്]] || # നെരേല # ബഡ്‌ലി # റിതാല # ബവാന # മുണ്ട്ക # കിരാരി # സുൽത്താൻ പുർ മജ്‌റ # നങ്‌ലോയി ജാട്ട് # മംഗോൾ പുരി # രോഹിണി |- |6||[[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|പശ്ചിമ ദില്ലി ]]||പൊതു || [[പർവേഷ് വർമ്മ]] || # മദിപൂർ # രാജൗരി പൂന്തോട്ടം # ഹരി നഗർ # തിലക് നഗർ # ജനക്പുരി # വികാസ്പുരി # ഉത്തം നഗർ # ദ്വാരക # മാറ്റിയാല # നജഫ്ഗഡ് |- |7||[[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|തെക്കൻ ദില്ലി]]||പൊതു || [[രമേശ് ബിധുരി]] || # ബിജ്‌വാസൻ # പാലം # മെഹ്‌റോളി # ഛത്തർപൂർ # ഡിയോലി # അംബേദ്കർ നഗർ # സംഗം വിഹാർ # കൽക്കാജി # തുഗ്ലകാബാദ് # ബദർപൂർ |} === [[തമിഴ്നാട്]] === [[File:Tamil Nadu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Tamil Nadu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title = The Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008 |work = Tamil Nadu |publisher = [[Election Commission of India]] |date = 2008-11-26 |accessdate = 2009-09-30 |archive-date = 2009-06-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090619070051/http://eci.nic.in/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുംബുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വേലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuddalore]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Virudhunagar]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== [[File:Tripura Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Tripura]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]]|| ||[[പ്രതിമ ഭൗമിക്]] || |- |2||[[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|കിഴക്കൻ ത്രിപുര ]]|| ||[[റെബതി ത്രിപുര]] || |} ===[[തെലുങ്കാന]]=== [[File:Telangana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[Telangana]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]]||ST||[[റാത്തോഡ് രമേശ്]]||[[സിർപൂർ]],ആസിഫാബാദ്(ST),ഖാനാപൂർ(ST), ആദിലാബാദ്, ബൊവത്ത്(ST), നിർമൽ-മുധോളെ |- |2 |[[പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെദ്ദപ്പള്ളി]] |SC |[[ജി.വിവേക്]] |ചെണ്ണൂർ(SC), ബെല്ലാമ്പള്ളി(SC), മഞ്ചേരിയൽ, ധർമ്മപുരി(SC), രാമഗുണ്ടം, മന്താനി, പെഡ്ഡാപ്പള്ളി. |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |കരീംനഗർ, ചോപ്പദണ്ടി(SC), വേമുലവാഡ, സിർകില, മനകൊണ്ടൂർ(SC), ഹുസൂരാബാദ്, ഹുസ്നാബാദ്. |- |4 |[[നിസാമാബാദ്]] | |അർമുർ, [[ബോധാൻ]], [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Urban), [[നിസാമാബാദ്, Andhra Pradesh|Nizamabad]] (Rural), ബൽകൊണ്ട, കൊറാത്‌ല, ജഗിതൽ |- |5 |[[സഹീറാബാദ്]] | |[[Jukkal (SC) (Assembly constituency)|Jukkal]] (SC), [[Banswada (Assembly constituency)|Banswada]], [[Yellareddy (Assembly constituency)|Yellareddy]], [[Kamareddy (Assembly constituency)|Kamareddy]], [[Narayankhed (Assembly constituency)|Narayankhed]], [[Andole (SC)(Assembly constituency)|Andole]] (SC) and [[Zahirabad (SC)(Assembly constituency)|Zahirabad]] (SC). |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |[[Siddipet (Assembly constituency)|Siddipet]], [[Medak (Assembly constituency)|Medak]], [[Narsapur (Assembly constituency)|Narsapur]], [[Sangareddy (Assembly constituency)|Sangareddy]], [[Patancheru (Assembly constituency)|Patancheru]], [[Dubbak (Assembly constituency)|Dubbak]] and [[Gajwel (Assembly constituency)|Gajwel]]. |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |[[Medchal (Assembly constituency)|Medchal]], [[Malkajgiri (Assembly constituency)|Malkajgiri]], [[Quthbullapur (Assembly constituency)|Quthbullapur]], [[Kukatpally (Assembly constituency)|Kukatpally]], [[Uppal (Assembly constituency)|Uppal]], [[L. B. Nagar (Assembly constituency)|Lal Bahadur Nagar]] and [[Secunderabad Cantonment (SC)(Assembly constituency)|Secunderabad Cantt]] (SC). |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |[[Musheerabad]], [[Amberpet]], [[Khairatabad]], [[Jubilee Hills]], [[Sanathnagar]], [[Nampally, Hyderabad|Nampally]] and [[Secunderabad]]. |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |[[Malakpet]], [[Karwan]], [[Goshamahal]], [[Charminar]], [[Chandrayangutta]], [[Yakutpura]] and [[Bahadurpura]]. |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |[[Maheshwaram (Assembly constituency)|Maheswaram]], [[Rajendranagar (Assembly constituency)|Rajendranagar]], [[Serilingampally (Assembly constituency)|Serilingampally]], [[Chevella (SC)(Assembly constituency)|Chevella]] (SC), [[Pargi]], [[Vicarabad]](SC)and [[Tandur]] |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |Kodangal, [[Narayanpet]], Mahabubnagar, Jadcherla, Devarkadra, Makthal and Shadnagar. |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗർകുർണൂൽ ]] |SC |Wanaparthy, Gadwal, Alampur (SC), Nagarkurnool, Achampet (SC), Kalwakurthy and Kollapur. |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |Devarakonda(ST), [[Nagarjuna Sagar]], Miryalaguda, Huzurnagar, Kodad, Suryapet and [[Nalgonda]] |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |[[Ibrahimpatnam, Ranga Reddy district|Ibrahimpatnam]], Munugode, Bhongir, Nakrekal(SC), Thungathurthi (SC), Alair and Jangaon. |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |SC |Ghanpur (Station) (SC), Palakurthi, Parkal, [[Warangal West (Assembly constituency)]], [[Warangal East (Assembly constituency)]], Wardhannapet (SC) and Bhupalpalle |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |ST |Dornakal (ST), [[മെഹബൂബാബാദ്]] (ST), Narsampet, [[Mulug, Warangal|Mulug]] (ST), Pinapaka (ST), Yellandu (ST) and Bhadrachalam (ST). |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |112-ഖമ്മം , 113-Palair, 114-Madhira (SC), 115-Wyra (ST), 116- Sathupalle (SC), 117-Kothagudem and 118-Aswaraopeta (ST). |} ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== [[File:Dadra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Dadra and Nagar Haveli]]]] *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||എസ് ടി || [[മോഹൻഭായ് സഞ്ജിഭായ് ദേൽക്കർ]] || |} ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== [[File:Daman & Diu Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Daman and Diu]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]]||പൊതു || [[ലാലുഭായ് പട്ടേൽ]] || |} ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== [[File:Nagaland Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Nagaland]]]] *[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ്]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|നാഗാലാൻഡ് ]]||പൊതു || [[ടോക്കെഹോ_യെപ്തോമി]] || |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== [[File:Punjab Lok Sabha constituency map.png|thumb|400x400px|Constituencies of [[Punjab, India|Punjab]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== [[File:Westbengalen Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|400x400px|Constituencies of [[West Bengal]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[പുതുച്ചേരി]]=== [[File:Pondicherry Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[പുതുച്ചേരി(ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|പുതുച്ചേരി]]||പൊതു|| [[വി. വൈത്തിലിംഗം]] || |} ===[[ബിഹാർ]]=== [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] [[File:Bihar Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Bihar]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2013-11-02|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാല്മീകി നഗർ]] | |1. Valmiki Nagar, 2. Ramnagar (SC), 3. Narkatiaganj, 4. Bagaha, 5. Lauriya and 9. Sikta |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പശ്ചിം ചമ്പാരൻ]] | |6. Nautan, 7. Chanpatia, 8. Bettiah, 10. Raxaul, 11. Sugauli and 12. Narkatia |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൂർവ്വി ചമ്പാരൻ]] | |13. Harsidhi (SC), 14. Govindganj, 15. Kesaria, 16. Kalyanpur, 17. Pipra and 19. Motihari |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഷിയോഹാർ]] | |18. Madhuban, 20. Chiraia, 21. Dhaka, 22. Sheohar, 23. Riga and 30. Belsand |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിതാമാർഹി]] | |24. Bathnaha(SC), 25. Parihar, 26. Sursand, 27. Bajpatti, 28. Sitamarhi and 29. Runnisaidpur |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുബാനി]] | |31. Harlakhi, 32. [[Benipatti]], 35. Bisfi, 36. Madhubani, 86. Keoti and 87. Jale. |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |33. Khajauli, 34. Babubarhi, 37. Rajnagar (SC), 38. Jhanjharpur, 39. Phulparas and 40. Laukaha |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |41. Nirmali, 42. Pipra, 43. Supaul, 44. Triveniganj (SC), 45. Chhatapur and 72. Singheshwar (SC) |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |46. Narpatganj, 47. Raniganj (SC), 48. Forbesganj, 49. Araria, 50. Jokhihat and 51. Sikti |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |63. Katihar, 64. Kadwa |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |SC |99. Baikunthpur, 100. Barauli, 101. Gopalganj, 102. Kuchaikote, 103. Bhore (SC) and 104. Hathua |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |105. Siwan, 106. Ziradei, 107. Darauli (SC), 108. Raghunathpur, 109. Daraunda and 110. Barharia1 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |111. Goriyakothi, 112. Maharajganj, 113. Ekma, 114. Manjhi, 115. Baniapur and 116. Taraiya |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |117. Marhaura, 118. Chapra, 119. Garkha (SC), 120. Amnour, 121. Parsa and 122. Sonepur |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |SC |123. Hajipur, 124. Lalganj, 126. Mahua, 127. Raja Pakar (SC), 128. Raghopur and 129. Mahnar |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |130. Patepur (SC), 134. Ujiarpur, 135. Morwa, 136. Sarairanjan, 137. Mohiuddinnagar and 138. Bibhutipur |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |SC |78. Kusheshwar Asthan (SC), 84. Hayaghat, 131. Kalyanpur (SC), 132. Warisnagar, 133. Samastipur and 139. Rosera (SC) |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |141. Cheria Bariarpur, 142. Bachhwara, 143. Teghra, 144. Matihani, 145. Sahebpur Kamal, 146. Begusarai and 147. Bakhri (SC) |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |76. Simri Bakhtiarpur, 140. Hasanpur, 148. Alauli (SC), 149. Khagaria, 150. Beldaur and 151. Parbatta |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |152. Bihpur, 153. Gopalpur, 154. Pirpainti (SC), 155. Kahalgaon, 156. Bhagalpur and 158. Nathnagar |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |157. Sultanganj, 159. Amarpur, 160. Dhoraiya (SC), 161. Banka, 162. Katoria (ST) and 163. Belhar |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |165. Munger, 166. Jamalpur, 167. Suryagarha, 168. Lakhisarai, 178. Mokama and 179. Barh |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |171. Asthawan, 172. Biharsharif, 173. Rajgir (SC), 174. Islampur, 175. Hilsa, 176. Nalanda and 177. Harnaut |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |180. Bakhtiarpur, 181. Digha, 182. Bankipur, 183. Kumhrar, 184. Patna Sahib and 185. Fatuha |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |186. Danapur, 187. Maner, 188. Phulwari (SC), 189. Masaurhi (SC), 190. Paliganj and 191. Bikram |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |192. Sandesh, 193. Barhara, 194. Arrah, 195. Agiaon (SC), 196. Tarari, 197. Jagdishpur and 198. Shahpur |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |199. Brahampur, 200. Buxar, 201. Dumraon, 202. Rajpur (SC), 203. Ramgarh and 210. Dinara |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |SC |204. Mohania (SC), 205. Bhabua, 206. Chainpur, 207. Chenari (SC), 208. Sasaram and 209. Kargahar |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |211. Nokha, 212. Dehri, 213. Karakat, 219. Goh, 220. Obra and 221. Nabinagar |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |214. Arwal, 215. Kurtha, 216. Jahanabad, 217. Ghosi, 218. Makhdumpur (SC) and 233. Atri |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |222. Kutumba (SC), 223. Aurangabad, 224. Rafiganj, 225. Gurua, 227. Imamganj (SC) and 231. Tikari |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |SC |226. Sherghati, 228. Barachatti (SC), 229. Bodh Gaya (SC), 230. Gaya Town, 232. Belaganj and 234. Wazirganj |- |39 |[[നവാഡ, ബീഹാർ|നവാദ]] | |170. Barbigha, 235. Rajauli (SC), 236. Hisua, 237. Nawada, 238. Gobindpur and 239. Warsaliganj |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |SC |164. Tarapur, 169. Sheikhpura, 240. Sikandra (SC), 241. Jamui, 242. Jhajha and 243. Chakai |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== [[File:Madhya Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Madhya Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[ഭിന്ദ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിന്ദ്]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം|ഗുണ]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== [[File:Maharashtra Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|440x440px|Constituencies of [[Maharashtra]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2013-11-02 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== [[File:Manipur Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|110x110px|Constituencies of [[Manipur]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഇന്നർ മണിപ്പൂർ]]||പൊതു || [[ഡോ. രാജ്കുമാർ രഞ്ജൻ സിംഗ്]] || |- |2||[[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ]]||എസ് ടി || [[ലോർഹോ എസ് പ്ഫോസെ]] || |} ===[[മിസോറം]]=== [[File:Mizoram Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|132x132px|Constituencies of [[Mizoram]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മിസോറം]]||എസ് ടി || [[സി. ലാൽറോസംഗ]] || |} ===[[മേഘാലയ]]=== [[File:Meghalaya Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|220x220px|Constituencies of [[Meghalaya]]]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷില്ലോംഗ്]]||പൊതു || [[വിൻസെന്റ് പാല]] || |- |2||[[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം) |തുറ]]||എസ് ടി || [[അഗത സാങ്മ]] || |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== [[File:Lakshadweep Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituency of [[Lakshadweep]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)‎|ലക്ഷദ്വീപ് ]]||എസ് ടി||[[പി‌.പി. മുഹമ്മദ് ഫൈസൽ]]|| |} ===[[സിക്കിം]]=== [[File:Sikkim Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|Constituencies of [[Sikkim]]|100x100px]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം) ‎|സിക്കിം]]||||[[റെബതി ത്രിപുര]]|| |} ===[[ഹരിയാന]]=== [[File:Haryana Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|313x313px|Constituencies of [[Haryana]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{Cite web |url=https://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-08-26 |archive-date=2019-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190604054407/http://results.eci.gov.in/pc/en/trends/statewiseU061.htm?st=U061 |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അംബാല ]]||എസ് സി||[[രത്തൻ ലാൽ കട്ടാരിയ]]|| #കൽക #പഞ്ചകുല #നാരായിഗഡ് #അംബാല കണ്ടോന്മെന്റ് #അംബല സിറ്റി #മുലാന #സാധൗര #ജഗാധ്രി |- |2||[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര ]]||പൊതു||[[നയാബ് സിംഗ് സൈനി]]|| # രാധൗർ # ലഡ്വ # ഷഹ്ബാദ് # താനേശ്വർ # പെഹോവ # ഗുല # കലായത് # കൈതൽ # പുന്ദ്രി # യമുനാ നഗർ |- |3||[[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സിർസ ]]||എസ് സി||[[സുനിത ദുഗ്ഗൽ]]|| # ഫത്തേഹാബാദ് # നർവാന # തൊഹാന # റാടിയ # കാലാവാനി # ദബ്വാലി # റാണിയ # സിർസ # എലിനാബാദ് |- |4||[[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|ഹിസാർ ]]||പൊതു||[[ബ്രിജേന്ദ്ര സിംഗ്]]|| #ഉചന കലാൻ #ആദം പുർ #നർനൗണ്ട് #ഹൻസി #ബാർവാല #ഹിസാർ #നല്വാ #ഭവാനി ഖേര |- |5||[[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|കർണാൽ ]]||പൊതു||[[സഞ്ജയ് ഭാട്ടിയ]]|| #നലോഖേരി #ഇന്ദ്രി #കർണാൽ #ഘരൗന്ദ #അസ്സാന്ധ് #പാനിപ്പത്ത് റൂറൽ #പാനിപ്പത്ത് സിറ്റി #സമൽഖ |- |6||[[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|സോനിപത് ]]||പൊതു||[[രമേഷ് ചന്ദർ കൗശിക്]]|| #ഗണൗർ #റായ് #ഖാർഖോദ #[[സോണിപത്]] #ഗോഹാന #[[ബറോഡ -ഹരിയാന|ബറോഡ]] #ജുലാന #സഫിഡോൺ #ജിന്ദ് |- |7||[[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|റോഹ്തക്]]||പൊതു||[[അരവിന്ദ് കുമാർ ശർമ്മ]]|| #മെഹം, #റോഹ്തക്, #ഗർഹി സാംപ്ല-കിലോയ്, #കലനൂർ, #ബഹദൂർഗഡ്, #ബാഡ്‌ലി, #ജജ്ജാർ, #ബേരി, #കോസ്‌ലി. |- |8||[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ]]||പൊതു||[[ധരംബീർ]]|| #ലോഹരു, #ബധ്ര, #ദാദ്രി, #ഭിവാനി, #തോഷാം, #അതേലി, #മഹേന്ദ്രഗഡ്, #നർനൗൽ, #നംഗൽ ചൗധരി. |- |9||[[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം|ഗുർഗാവ് ]]||പൊതു||[[റാവു ഇന്ദ്രജിത്ത് സിംഗ്]]|| #ബാവൽ #രേവാരി #പട്ടൗഡി #ബാദ്ഷാപൂർ #ഗുഡ്ഗാവ് #സോഹ്ന #നുഹ് #ഫിറോസ്പൂർ #ജിർക്ക #പുനഹാന. |- |10||[[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം |ഫരീദാബാദ്]]||പൊതു||[[കൃഷൻപാൽ|കിഷൻപാൽ ഗുർജർ]]|| #ഹതിൻ, # ഹോദൽ, # പൽവാൽ, #പൃഥ്ല, #ഫരീദാബാദ്, #ബദ്ഖൽ, #ബല്ലാബ്ഗഡ്, #ഫരീദാബാദ്, #ടിഗാവ്. |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== [[File:Himachal Pradesh Wahlkreise Lok Sabha.svg|thumb|201x201px|Constituencies of [[Himachal Pradesh]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!പ്രതിനിധി!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1||[[മണ്ഡി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|മാണ്ഡി]]|| ||[[രാം സ്വരൂപ് ശർമ്മ]] ||Bharmour,Lahaul & Spiti,Manali,Kullu,Banjar,Anni,Karsog,Sundernagar,Nachan,Seraj,Darang, Jogindernagar,Mandi,Balh,Sarkaghat,Rampur,Kinnaur. |- |2 |[[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഷിംല]] |SC |[[സുരേഷ് കുമാർ കശ്യപ്]] |Arki,Nalagarh,Doon,Solan,Kasauli,Pachhad,Nahan, Sri Renukaji,Paonta Sahib,Shillai,Chopal,Theog,Kasumpti, Shimla,Shimla-Rural,Jubbal-Kotkhai,Rohru. |- |3 |[[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)| കാൻഗ്ര]] | |[[കിഷൻ കപൂർ]] |Churah,Chamba,Dalhousie,Bhattiyat,Nurpur,Indora, Fatehpur,Jawali,Jawalamukhi,Jaisinghpur,Sullah,Nagrota, Kangra,Shahpur,Dharamshala,Palampur,Baijnath. |- |4 |[[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)|ഹാമിർപൂർ]] | |[[അനുരാഗ് ഥാക്കുർ|അനുരാഗ് ഥാക്കൂർ]] |DehraiJaswan-Pragpur,Dharampur,Bhoranj,Sujanpur,Hamirpur,Barsar, Nadaun,Chintpurni,Gagret,Haroli,Una,Kutlehar,Jhanduta, Ghumarwin,Bilaspur,Sri Naina Deviji. |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf * [http://myneta.info Candidate Affidavits for Loksabha 2009 Election] [[വർഗ്ഗം:ലോക്‌സഭ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] 6kb6hw7almvcxhtnwp11vw0aqncdi4q 0 264983 4081099 3911083 2024-04-25T23:05:21Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള രാജ്യസഭാ എം പി മാർ നിലവിൽ ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽ [[കേരളം|കേരളത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗങ്ങളും]] 9 [[രാജ്യസഭ|രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുമാണുള്ളത്]] 2020 . ==ലോക്സഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്റിന്റെ]] അധോസഭയായ ലോക്സഭയിൽ കേരളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 അംഗങ്ങളുണ്ട് 2018 <ref name=lsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|publisher=ലോക്സഭാ (ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള ലോക്സഭ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140315025243/http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! മണ്ഡലം ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] || [[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 2 || [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] || [[കെ. സുധാകരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 3 || [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] || [[കെ. മുരളീധരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 4 || [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] || [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 5 || [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] || [[എം.കെ. രാഘവൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 6 || [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] || എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 7 || [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] || [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 8 || [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] || [[വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 9 || [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] || [[രമ്യ ഹരിദാസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 10 || [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] || [[ടി.എൻ. പ്രതാപൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 11 || [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] || [[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 12 || [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] || [[ഹൈബി ഈഡൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 13 || [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] || [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 14 || [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] || [[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)|കെ.സി.(എം)]] |- | 15 || [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] || [[എ.എം. ആരിഫ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|സിപി]][[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ]](എം) |- | 16 || [[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] || [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |- | 17 || [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] || [[ആന്റോ ആന്റണി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി.]] |- | 18 || [[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] || [[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ|എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|ആർ എസ് പി]] |- | 19 || [[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] || [[അടൂർ പ്രകാശ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 20 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- |} ==രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ ഉപരിസഭയായ രാജ്യസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നും 9 അംഗങ്ങളുണ്ട്<ref name=rsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|publisher=രാജ്യസഭാ(ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള രാജ്യസഭാ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20140205185402/http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[പി.വി. അബ്ദുൽ വഹാബ്]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലിം ലീഗ്|മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] |- | 2 || [[ജെബി മേത്തർ ഹിഷാം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |- | 3 || [[എളമരം കരീം]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 4 || [[ജോസ് കെ. മാണി]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] |- | 5 || [[ജോൺ ബ്രിട്ടാസ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 6 || [[പി. സന്തോഷ് കുമാർ]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 7 || [[എ.എ. റഹീം (സിപിഎം)|എ.എ. റഹീം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 8 || [[ബിനോയ് വിശ്വം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 9 || [[വി. ശിവദാസൻ|ഡോ. വി. ശിവദാസൻ]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പട്ടികകൾ]] qjd4tcux1v7lip94xk3wo5j5ve2u8i0 4081104 4081099 2024-04-25T23:06:59Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള രാജ്യസഭാ എം പി മാർ നിലവിൽ ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽ [[കേരളം|കേരളത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗങ്ങളും]] 9 [[രാജ്യസഭ|രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുമാണുള്ളത്]] 2020 . ==ലോക്സഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്റിന്റെ]] അധോസഭയായ ലോക്സഭയിൽ കേരളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 അംഗങ്ങളുണ്ട് 2018 <ref name=lsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|publisher=ലോക്സഭാ (ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള ലോക്സഭ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140315025243/http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! മണ്ഡലം ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] || [[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 2 || [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] || [[കെ. സുധാകരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 3 || [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] || [[കെ. മുരളീധരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 4 || [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] || [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 5 || [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] || [[എം.കെ. രാഘവൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 6 || [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] || എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 7 || [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] || [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 8 || [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] || [[വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 9 || [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] || [[രമ്യ ഹരിദാസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 10 || [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] || [[ടി.എൻ. പ്രതാപൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 11 || [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] || [[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 12 || [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] || [[ഹൈബി ഈഡൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 13 || [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] || [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 14 || [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] || [[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)|കെ.സി.(എം)]] |- | 15 || [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] || [[എ.എം. ആരിഫ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|സിപി]][[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ]](എം) |- | 16 || [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] || [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |- | 17 || [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] || [[ആന്റോ ആന്റണി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി.]] |- | 18 || [[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] || [[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ|എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|ആർ എസ് പി]] |- | 19 || [[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] || [[അടൂർ പ്രകാശ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 20 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- |} ==രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ ഉപരിസഭയായ രാജ്യസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നും 9 അംഗങ്ങളുണ്ട്<ref name=rsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|publisher=രാജ്യസഭാ(ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള രാജ്യസഭാ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20140205185402/http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[പി.വി. അബ്ദുൽ വഹാബ്]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലിം ലീഗ്|മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] |- | 2 || [[ജെബി മേത്തർ ഹിഷാം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |- | 3 || [[എളമരം കരീം]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 4 || [[ജോസ് കെ. മാണി]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] |- | 5 || [[ജോൺ ബ്രിട്ടാസ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 6 || [[പി. സന്തോഷ് കുമാർ]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 7 || [[എ.എ. റഹീം (സിപിഎം)|എ.എ. റഹീം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 8 || [[ബിനോയ് വിശ്വം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 9 || [[വി. ശിവദാസൻ|ഡോ. വി. ശിവദാസൻ]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പട്ടികകൾ]] 6aqoqbbq3a8fa5fl2ydoqlg91s5iea3 4081108 4081104 2024-04-25T23:08:30Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള രാജ്യസഭാ എം പി മാർ നിലവിൽ ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽ [[കേരളം|കേരളത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗങ്ങളും]] 9 [[രാജ്യസഭ|രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുമാണുള്ളത്]] 2020 . ==ലോക്സഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്റിന്റെ]] അധോസഭയായ ലോക്സഭയിൽ കേരളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 അംഗങ്ങളുണ്ട് 2018 <ref name=lsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|publisher=ലോക്സഭാ (ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള ലോക്സഭ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140315025243/http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! മണ്ഡലം ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] || [[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 2 || [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] || [[കെ. സുധാകരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 3 || [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] || [[കെ. മുരളീധരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 4 || [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] || [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 5 || [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] || [[എം.കെ. രാഘവൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 6 || [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] || എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 7 || [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] || [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 8 || [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] || [[വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 9 || [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] || [[രമ്യ ഹരിദാസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 10 || [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] || [[ടി.എൻ. പ്രതാപൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 11 || [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] || [[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 12 || [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] || [[ഹൈബി ഈഡൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 13 || [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] || [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 14 || [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] || [[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)|കെ.സി.(എം)]] |- | 15 || [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] || [[എ.എം. ആരിഫ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|സിപി]][[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ]](എം) |- | 16 || [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] || [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |- | 17 || [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] || [[ആന്റോ ആന്റണി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി.]] |- | 18 || [[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] || [[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ|എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|ആർ എസ് പി]] |- | 19 || [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] || [[അടൂർ പ്രകാശ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 20 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- |} ==രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ ഉപരിസഭയായ രാജ്യസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നും 9 അംഗങ്ങളുണ്ട്<ref name=rsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|publisher=രാജ്യസഭാ(ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള രാജ്യസഭാ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20140205185402/http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[പി.വി. അബ്ദുൽ വഹാബ്]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലിം ലീഗ്|മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] |- | 2 || [[ജെബി മേത്തർ ഹിഷാം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |- | 3 || [[എളമരം കരീം]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 4 || [[ജോസ് കെ. മാണി]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] |- | 5 || [[ജോൺ ബ്രിട്ടാസ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 6 || [[പി. സന്തോഷ് കുമാർ]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 7 || [[എ.എ. റഹീം (സിപിഎം)|എ.എ. റഹീം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 8 || [[ബിനോയ് വിശ്വം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 9 || [[വി. ശിവദാസൻ|ഡോ. വി. ശിവദാസൻ]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പട്ടികകൾ]] eps9m1p5hogpbuubn6z6d0o42jzatf6 4081114 4081108 2024-04-25T23:14:32Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള രാജ്യസഭാ എം പി മാർ നിലവിൽ ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽ [[കേരളം|കേരളത്തെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 [[ലോക്സഭ|ലോക്സഭാംഗങ്ങളും]] 9 [[രാജ്യസഭ|രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുമാണുള്ളത്]] 2020 . ==ലോക്സഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്റിന്റെ]] അധോസഭയായ ലോക്സഭയിൽ കേരളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20 അംഗങ്ങളുണ്ട് 2018 <ref name=lsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|publisher=ലോക്സഭാ (ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള ലോക്സഭ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140315025243/http://164.100.47.132/LssNew/Members/statedetail.aspx?state_code=Kerala|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! മണ്ഡലം ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] || [[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 2 || [[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] || [[കെ. സുധാകരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 3 || [[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] || [[കെ. മുരളീധരൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 4 || [[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] || [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 5 || [[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] || [[എം.കെ. രാഘവൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 6 || [[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] || എം.പി. അബ്ദുസമദ് സമദാനി || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 7 || [[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] || [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലീം ലീഗ്]] |- | 8 || [[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] || [[വി.കെ. ശ്രീകണ്ഠൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 9 || [[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] || [[രമ്യ ഹരിദാസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 10 || [[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] || [[ടി.എൻ. പ്രതാപൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 11 || [[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] || [[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 12 || [[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] || [[ഹൈബി ഈഡൻ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 13 || [[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] || [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 14 || [[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] || [[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)|കെ.സി.(എം)]] |- | 15 || [[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] || [[എ.എം. ആരിഫ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|സിപി]][[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ]](എം) |- | 16 || [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] || [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]] |- | 17 || [[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] || [[ആന്റോ ആന്റണി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി.]] |- | 18 || [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] || [[എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ|എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|ആർ എസ് പി]] |- | 19 || [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] || [[അടൂർ പ്രകാശ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- | 20 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐ.എൻ.സി]]. |- |} ==രാജ്യസഭാംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക== ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ ഉപരിസഭയായ രാജ്യസഭയിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നും 9 അംഗങ്ങളുണ്ട്<ref name=rsm1>{{cite web|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|publisher=രാജ്യസഭാ(ഭാരത സർക്കാർ)|title=സംസ്ഥാനം തിരിച്ചുള്ള രാജ്യസഭാ അംഗങ്ങൾ|access-date=2013-11-04|archive-date=2014-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20140205185402/http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|url-status=dead}}</ref>. {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" class="wikitable sortable" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നം. ! പാർലമെന്റംഗത്തിന്റെ പേര് ! രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- | 1 || [[പി.വി. അബ്ദുൽ വഹാബ്]] || [[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലിം ലീഗ്|മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] |- | 2 || [[ജെബി മേത്തർ ഹിഷാം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |- | 3 || [[എളമരം കരീം]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 4 || [[ജോസ് കെ. മാണി]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] |- | 5 || [[ജോൺ ബ്രിട്ടാസ്]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 6 || [[പി. സന്തോഷ് കുമാർ]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 7 || [[എ.എ. റഹീം (സിപിഎം)|എ.എ. റഹീം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- | 8 || [[ബിനോയ് വിശ്വം]] || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |- | 9 || [[വി. ശിവദാസൻ|ഡോ. വി. ശിവദാസൻ]]|| [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |- |} ==അവലംബം== {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പട്ടികകൾ]] cutx3r433h1hah9yqg7jlldjl3xn8ub 0 279897 4081126 4080137 2024-04-25T23:17:30Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Indian general election, 2014 (Kerala)}} {{Infobox election | election_name = [[ലോക്‌സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ്, 2014 (കേരളം)]] | country = India | type = parliamentary | ongoing = no | previous_election = Indian general election, 2009 (Kerala) | previous_year = 2009 | next_election = 2019ലെ ലോക്‌സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് (കേരളം) | next_year = 2019 | election_date = ഏപ്രിൽ–മെയ് 2014 | seats_for_election = 20 സിറ്റ് | image2 = | leader2 =വി.എസ്.അച്യുതാനന്ദൻ | leaders_seat2 = | party2= Communist Party of India (Marxist) | alliance2 = Left Democratic Front | seats2 = 8 | seat_change2 = {{increase}}4 | popular_vote2 = | percentage2 = | swing2 = | image1 = | leader1 = ഉമ്മൻ ചാണ്ടി | party1 = Indian National Congress | alliance1 = United Democratic Front (India) | leaders_seat1 = | seats1 = 12 | seat_change1 ={{decrease}}4 | popular_vote1 = | percentage1 = | swing1 = | map_image = Kerala Map Constituency wise Results for Loksabha 2014.png | map_size = 200px | map_caption = [[Kerala]] പതിനാറാം ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കേരളത്തിലെ ഇരുപത് മണ്ഡലങ്ങളിലേക്കുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ് (UDF vs. LDF) 2014 വിജയിച്ചതിന്റെ അടിസ്ഥാനം | title = | posttitle = | before_election = | before_party = UPA | after_election = | after_party = }} [[പതിനാറാം ലോക്സഭയിലെ അംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക|പതിനാറാം ലോക്‌സഭാ]] തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കേരളത്തിലെ ഇരുപത് മണ്ഡലങ്ങളിലേക്കുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ്, ഏപ്രിൽ 10 നാണ് നടന്നത്. 269 സ്ഥാനാർത്ഥികൾ മത്സര രംഗത്തുണ്ടായിരുന്നു. 2.43 കോടി വോട്ടർമാരാണുണ്ടായിരുന്നത്. 20 മണ്ഡലങ്ങളിലായി 269 സ്ഥാനാർത്ഥികളാണ് മത്സരിച്ചത്. ഇതിൽ 27 പേർ സ്ത്രീകളായിരുന്നു. ===ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ തിരിച്ചുള്ള പോളിങ്ങ് === കേരളത്തിലെ ഇരുപത് മണ്ഡലങ്ങളിലേക്കുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ്, ഏപ്രിൽ 10 നാണ് നടന്ന്ത് 77.35% പോളിങ്ങ് രേഖപ്പെടുത്തി. ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തിൽ തിരിച്ചുള്ള പട്ടിക താഴെ.[13]<ref>{{cite web|title=Chief Election India |url=http://eci.nic.in/eci_main1/GE2014/PC_WISE_TURNOUT.htm |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140606003137/http://eci.nic.in/eci_main1/GE2014/PC_WISE_TURNOUT.htm |archivedate=6 June 2014 }}</ref> {| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! നമ്പർ. !! Constituency ! പുരുഷന്മാർ ! പുരുഷ വോട്ടർമാർ ! പുരുഷ വോട്ട് ശതമാനം ! വനിതകൾ ! വനിത വേട്ടർ ! വനിത വോട്ട് ശതമാനം ! വോട്ടെടുപ്പ് കേന്ദ്രങ്ങൾ ! ആകെ വോട്ടർമാർ ! പോളിങ്ങ് ശതമാനം |- | 1 ||[[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർഗോഡ്]]||595,047 || 459,537 || 77.23% || 648,683 || 514,678 || 79.34% || 1,243,730 || 974,215 || 78.33% |- | 2 ||[[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ]]|| 548,454 || 439,557 || 80.14% || 621,812 || 507,560 || 81.63% || 1,170,266 || 947,117 || 80.93% |- | 3 ||[[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര]]|| 561,168 || 437,556 || 77.97% || 621,336 || 521,786 || 83.98% || 1,182,504 || 959,342 || 81.13% |- | 4 ||[[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വയനാട്]]|| 614,822 || 454,300 || 73.89% || 634,598 || 460,706 || 72.60% || 1,249,420 || 915,006 || 73.23% |- | 5 ||[[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട്]]|| 571,709 || 457,548 || 80.03% || 610,775 || 485,461 || 79.48% || 1,182,484 || 943,009 || 79.75% |- | 6 ||[[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]]|| 598,207 || 415,980 || 69.54% || 600,237 || 437,487 || 72.89% || 1,198,444 || 853,467 || 71.21% |- |7 ||[[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] || 574,106 || 405,116 || 70.56% || 606,683 || 466,476 || 76.89% || 1,180,789 || 871,592 || 73.81% |- | 8 ||[[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട്]]|| 587,379 || 444,510 || 75.68% || 621,379 || 465,812 || 74.96% || 1,208,758 || 910,322 || 75.31% |- |9 ||[[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലത്തൂർ]] || 591,950 || 452,858 || 76.50% || 624,401 || 474,370 || 75.97% || 1,216,351 || 927,228 || 76.23% |- | 10 ||[[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശ്ശൂർ]]|| 606,518 || 434,202 || 71.59% || 668,770 || 486,303 || 72.72% || 1,275,288 || 920,505 || 72.18% |- | 11 ||[[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി]] || 565,081 || 436,712 || 77.28% || 585,410 || 447,321 || 76.41% || 1,150,491 || 884,033 || 76.84% |- | 12 ||[[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം]]|| 565,809 || 428,565 || 75.74% || 590,658 || 422,269 || 71.49% || 1,156,467 || 850,834 || 73.57% |- | 13 ||[[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി]]|| 578,849 || 425,049 || 73.43% || 579,886 || 394,717 || 68.07% || 1,158,735 || 819,766 || 70.75% |- | 14 ||[[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം]]|| 573,571 || 426,879 || 74.42% || 587,892 || 404,757 || 68.85% || 1,161,463 || 831,636 || 71.60% |- |15 ||[[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ]]|| 611,877 || 477,885 || 78.10% || 659,447 || 519,579 || 78.79% || 1,271,324 || 997,464 || 78.46% |- |16 ||[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]]|| 592,702 || 416,969 || 70.35% || 659,966 || 472,091 || 71.53% || 1,252,668 || 889,060 || 70.97% |- |17 ||[[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട]]|| 631,495 || 425,771 || 67.42% || 692,411 || 443,681 || 64.08% || 1,323,906 || 869,452 || 65.67% |- |18 ||[[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]]|| 575,296 || 408,322 || 70.98% || 644,119 || 470,734 || 73.08% || 1,219,415 || 879,056 || 72.09% |- | 19 ||[[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]]|| 575,780 || 396,246 || 68.82% || 675,618 || 463,104 || 68.55% || 1,251,398 || 859,350 || 68.67% |- | 20 ||[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]]|| 614,438 || 434,623 || 70.74% || 658,310 || 438,816 || 66.66% || 1,272,748 || 873,439 || 68.63% |- | || ''' ആകെ ''' || 11,734,258 || 8,678,185 || 73.96% || 12,592,391 || 9,297,708 || 73.84% || 24,326,649 || 17,975,893 || 73.89% |} ==രാഷ്ട്രീയ സഖ്യങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Lok-sabha-constituencies 02.svg|വലത്ത്‌|ചട്ടരഹിതം|360px|ലോകസഭ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് 2024 ലെ വിവിധ ഘട്ടങ്ങൾ]] ==യു.ഡി.എഫ്== {| class="wikitable" |- style="height: 50px;" ! scope="col" style="width:4px;"| No.<br /> ! scope="col" style="width:300px;"| Party ! scope="col" style="width:80px;"| Election Symbol ! scope="col" style="width:60px;"| Seats |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Indian National Congress/meta/color}}"|<span style="color:white">1. || [[Indian National Congress|ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]]|| style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|15 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Indian Union Muslim League/meta/color}}"|<span style="color:white">2. || [[Indian Union Muslim League|മുസ്ലീം ലീഗ്]]|| style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|2 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Kerala Congress (Mani)/meta/color}}"|<span style="color:white">3. || [[Kerala Congress (M)|കേരള കോൺഗ്രസ് (മാണി)]] || style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|1 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Socialist Janata (Democratic)/meta/color}}"|<span style="color:white">4. || [[സോഷ്യലിസ്റ്റ് ജനത (ഡെമോക്രാറ്റിക്)]] || style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|1 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Revolutionary_Socialist_Party_(India)/meta/color}}"|<span style="color:white">5. || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി ]] || style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|1 |- style="height: 45px;" |} ==എൽ.ഡി.എഫ്== {{further|List of Left Democratic Front candidates in the Indian general election, 2014}} {| class="wikitable" |- style="height: 50px;" ! scope="col" style="width:4px;"| No.<br /> ! scope="col" style="width:300px;"| Party ! scope="col" style="width:80px;"| Election Symbol ! scope="col" style="width:60px;"| Seats |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Communist_Party_of_India_(Marxist)/meta/color}}"|<span style="color:white">1. || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]]|| style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|12 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Communist_Party_of_India/meta/color}}"|<span style="color:white">2. || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]]|| style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|4 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Janata_Dal_(Secular)/meta/color}}"|<span style="color:white">3. || [[ജനതാദൾ (സെക്കുലർ)]] || style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|1 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Independent (politician)/meta/color}}"|<span style="color:black">4. || [[സ്വതന്ത്രൻ]] || style="text-align:center;"| || style="text-align:center;"|3 |- style="height: 45px;" |} ==എൻ.ഡി.എ== [[File:2014 general elections Kerala NDA seat sharing.png|thumb|NDA seat sharing in Kerala]] {| class="wikitable" |- style="height: 50px;" ! scope="col" style="width:4px;"| No.<br /> ! scope="col" style="width:300px;"| Party ! scope="col" style="width:80px;"| Election Symbol ! scope="col" style="width:60px;"| Seats |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Bharatiya Janata Party/meta/color}}"|<span style="color:white">1. || [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി]]|| style="text-align:center;"||| style="text-align:center;"|18 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Kerala Congress (Nationalist)/meta/color}}"|<span style="color:white">2. || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (നാഷണലിസ്റ്റ്)]]|| style="text-align:center;"|[[File:Auto Rickshaw Election Symbol.jpg|50px]] || style="text-align:center;"|1 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Revolutionary_Socialist_Party_(Bolshevik)/meta/color}}"|<span style="color:white">3. || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് കേരള (ബോൾഷെവിക്)]] || style="text-align:center;"| [[File:Gas Cylinder Election Symbol.jpg|30px]]|| style="text-align:center;"|1 |} ==ഫലങ്ങൾ== ===ചുരുക്കത്തിൽ=== ===തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലം ചുരുക്കത്തിൽ=== {| class="wikitable" style="text-align:center; width:300px; height:50px" |- ! [[ഐക്യ ജനാധിപത്യ മുന്നണി|യു.ഡി.എഫ്]] !! [[ഇടതുപക്ഷ ജനാധിപത്യ മുന്നണി|എൽ.ഡി.എഫ്]] !![[ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം|എൻ.ഡി.എ]] !! മറ്റുള്ളവർ |- |style="background:{{United_Democratic_Front_(India)/meta/color}}; width:25%"|12 ||style="background:{{Communist_Party_of_India_(Marxist)/meta/color}}; width:25%"| 8 || style="background:{{Bharatiya Janata Party/meta/color}}; width:25%"|0 ||style= width:25%| 0 |} {| style="width:88%; text-align:center;" |+ |- style="color:white;" | colspan=4 align=center style="background:{{United_Democratic_Front_(India)/meta/color}}"|'''UDF''' | | colspan=3 align=center style="background:Red"|'''LDF''' |- style="color:white;" | style="background:aqua; width:40%;" | '''8''' | style="background:green; width:10%;" | '''2''' | style="background:{{Kerala Congress (Mani)/meta/color}}; width:5%;" | '''1''' | style="background:{{Revolutionary_Socialist_Party_(India)/meta/color}}; width:5%;" | '''1''' | style="background:#ffffff; width:1%;" | | style="background:red; width:25;" | '''5''' | style="background:red; width:5%;" | '''1''' | style="background:#A2A2A2; width:10%;" | '''2''' |- | style="color:aqua;" |'''INC''' | style="color:green;" |'''IUML''' | style="color:{{Kerala Congress (Mani)/meta/color}};" |'''KC(M)''' | style="color:{{Revolutionary_Socialist_Party_(India)/meta/color}};" |'''RSP''' | style="color:#ffffff;" | | style="color:red;" |'''CPI(M)''' | style="color:red;" |'''CPI''' | style="color:#A2A2A2;" |'''IND''' |} ===നിയോജക മണ്ഡലം അടിസ്ഥാനമാക്കിയ ഫലങ്ങൾ=== {| class="wikitable sortable" cellpadding="5" |- " ! style="text-align:left; background:#e9e9e9; vertical-align:top;"|നമ്പർ ! style="text-align:left; background:#e9e9e9; vertical-align:top;"|മണ്ഡലം ! style="text-align:left; background:#e9e9e9; vertical-align:top;"|വിജയി ! style="background:#e9e9e9; text-align:right;"|പാർട്ടി ! style="background:#e9e9e9; text-align:right;"|രണ്ടാം സ്ഥാനം ! style="background:#e9e9e9; text-align:right;"|പാർട്ടി ! style="background:#e9e9e9; text-align:right;"|ഭൂരിപക്ഷം |- style="background:#e6ffe6;" | 1 | [[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർകോട്]] | [[പി. കരുണാകരൻ]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] | [[ടി. സിദ്ദിഖ്]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|6921 |- style="background:#e6ffe6;" | 2 | [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ]] | [[പി.കെ. ശ്രീമതി]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] | [[കെ. സുധാകരൻ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|6566 |- style="background:#e6ffe6;" | 3 | [[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര]] | [[മുല്ലപ്പള്ളി രാമചന്ദ്രൻ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[എ.എൻ. ഷംസീർ]] | കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ |align=center|3306 |- style="background:#e6ffe6;" | 4 | [[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വയനാട്]] | [[എം.ഐ. ഷാനവാസ്]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[സത്യൻ മൊകേരി]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |align=center|20870 |- style="background:#e6ffe6;" | 5 | [[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട്]] | [[എം.കെ. രാഘവൻ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[എ. വിജയരാഘവൻ]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |align=center|16883 |- style="background:#e6ffe6;" | 6 | [[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]] | [[ഇ. അഹമ്മദ്]] | [[മുസ്ലീം ലീഗ്]] | [[പി.കെ. സൈനബ]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |align=center|1,94739 |- style="background:#e6ffe6;" | 7 | [[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] | [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] | [[മുസ്ലീം ലീഗ്]] | [[വി. അബ്ദുറഹ്മാൻ]] | [[സ്വതന്ത്രൻ]] |align=center|25410 |- style="background:#e6ffe6;" | 8 | [[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട്]] | [[എം.ബി. രാജേഷ്]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] | [[എം.പി. വീരേന്ദ്രകുമാർ]] | [[സോഷ്യലിസ്റ്റ് ജനത (ഡെമോക്രാറ്റിക്)]] |align=center|1,05323 |- style="background:#ffe6e6;" | 9 | [[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലത്തൂർ]] | [[പി.കെ. ബിജു]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] | [[കെ.എ. ഷീബ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|37312 |- style="background:#e6ffe6;" | 10 | [[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശ്ശൂർ]] | [[സി.എൻ. ജയദേവൻ]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] | [[കെ.പി. ധനപാലൻ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|38227 |- style="background:#e6ffe6;" | 11 | [[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി]] | [[ഇന്നസെന്റ്]] | [[സ്വതന്ത്രൻ]] | [[പി.സി. ചാക്കോ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|13884 |- style="background:#e6ffe6;" | 12 | [[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം]] | [[കെ.വി. തോമസ്]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[ക്രിസ്റ്റി ഫെർണാണ്ടസ്]] | [[സ്വതന്ത്രൻ]] |align=center|87,047 |- style="background:#e6ffe6;" | 13 | [[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി]] | [[ജോയ്‌സ് ജോർജ്]] | [[സ്വതന്ത്രൻ]] | [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|50542 |- style="background:#e6ffe6;" | 14 | [[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം]] | [[ജോസ് കെ. മാണി]] | [[കേരള കോൺഗ്രസ് (മാണി)]] | [[മാത്യു. ടി. തോമസ്]] | [[ജനതാദൾ (സെക്കുലർ)]] |align=center|120599 |- style="background:#e6ffe6;" | 15 | [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ]] | [[കെ.സി. വേണുഗോപാൽ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[സി.ബി. ചന്ദ്രബാബു]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |align=center|19407 |- style="background:#ffe6e6;" | 16 | [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] | [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[ചെങ്ങറ സുരേന്ദ്രൻ]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |align=center|32737 |- style="background:#e6ffe6;" | 17 | [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട]] | [[ആന്റോ ആന്റണി]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[ഫീലിപ്പോസ് തോമസ്]] | [[സ്വതന്ത്രൻ]] |align=center|56191 |- style="background:#e6ffe6;" | 18 | [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] | [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] | [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി]] | [[എം.എ. ബേബി]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |align=center|37649 |- style="background:#e6ffe6;" | 19 | [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] | [[എ. സമ്പത്ത്]] | [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] | [[ബിന്ദു കൃഷ്ണ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |align=center|69378 |- style="background:#e6ffe6;" | 20 | [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]]<ref>{{cite web|title=യുഡിഎഫ് 12 എൽഡിഎഫ് 8|url=http://www.deshabhimani.com/newscontent.php?id=455586|publisher=www.deshabhimani.com|accessdate=16 മെയ് 2014}}</ref> | [[ശശി തരൂർ]] | [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] | [[ഒ. രാജഗോപാൽ]] | [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി]] |align=center|15470 |- style="background:#e6ffe6;" |} ==അവലംബം== <references/> {{Kerala elections}} [[വർഗ്ഗം:2014-ലെ ഇന്ത്യയിലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ്]] lmb3vdw3fjd8z4zg63mmfhord2tg7dg 0 280225 4081101 3945034 2024-04-25T23:05:22Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. [[ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന|ഭരണഘടനാ]]പ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം [[കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ|കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. ഏപ്രിൽ 10 മുതൽ 9 ഘട്ടങ്ങളിലായി നടത്തിയ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൻറെ ഫലം മെയ്‌-16'ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു.<ref>{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2014-05-22 |archive-date=2014-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140519101133/http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |url-status=dead }}</ref> ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== {| class="wikitable" style="text-align: center;" ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]] |0 |0 |- |2 |[[പെദ്ദപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെഡ്ഡാപ്പള്ളി]] |0 |0 |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |0 |- |4 |[[നിസാമാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നിസാമാബാദ്]] | |0 |- |5 |[[സഹീറാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സഹീറാബാദ്]] | |0 |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |0 |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |0 |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |0 |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |0 |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |0 |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |0 |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നഗർകുർണൂൽ ]] |0 |0 |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |0 |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |0 |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |0 |0 |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |0 |0 |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |0 |- |18 |[[അരക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്]] |0 |0 |- |19 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |0 |- |20 |[[വിജിയനഗരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജിയനഗരം ]] | |0 |- |21 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |0 |- |22 |[[അനകാപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആനകപ്പള്ളി]] | |0 |- |23 |[[കാക്കിനാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാക്കിനാഡ ]] | |0 |- |24 |[[അമലാപുരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അമലപുരം ]] |0 |0 |- |25 |[[രാജമുണ്ഡ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജമുണ്ഡ്രി ]] | |0 |- |26 |[[നരസാപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | | |- |27 |[[ഏലൂര് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഏലൂര് ]] | |0 |- |28 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മാച്ചിലിപട്ടണം ]] | |0 |- |29 |[[വിജയവാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |0 |- |30 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |0 |- |31 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |0 |- |32 |[[ബാപാട്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാപാത്‌ല]] |0 |0 |- |33 |[[ഒംഗോല് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഒംഗോലെ]] | |0 |- |34 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |0 |- |35 |[[കുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുർണൂൽ]] | |0 |- |36 |[[അനന്തപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |0 |- |37 |[[ഹിന്ദുപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |0 |- |38 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |0 |- |39 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |0 |- |40 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |0 |- |41 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |0 |- |42 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |0 |0 |- |} ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== *അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ് *അരുണാചൽ പ്രദേശ് ഈസ്റ്റ് ===[[അസം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[കരീംഗഞ്ച് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംഗഞ്ച്]] |0 |0 |- |2 |[[സിൽചാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിൽചാർ]] | |0 |- |3 |[[Autonomous District (Lok Sabha constituency)|Autonomous District]] |0 |0 |- |4 |[[ധുബ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധുബ്രി]] | |0 |- |5 |[[കോക്രാഝാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോക്രാഝാർ]] |0 |0 |- |6 |[[ബാർപേട്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാർപേട്ട]] | |0 |- |7 |[[ഗൗഹാട്ടി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗൗഹാട്ടി]] | |0 |- |8 |[[മംഗൾദോയി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മംഗൾദോയി]] | |0 |- |9 |[[തേസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേസ്പൂർ]] | |0 |- |10 |[[നവ്ഗോംഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നവ്ഗോംഗ്]] | |0 |- |11 |[[കലിയാബോർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കലിയാബോർ]] | |0 |- |12 |[[ജോർഹാട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജോർഹാട്ട്]] | |0 |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദിബ്രുഗഡ്]] | |0 |- |14 |[[ലാഖിംപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലാഖിംപൂർ]] | |0 |- |} ===[[ബിഹാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valmiki Nagar]] | |0 |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Paschim Champaran]] | |0 |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purvi Champaran]] | |0 |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sheohar]] | |0 |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitamarhi]] | |0 |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madhubani]] | |0 |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |0 |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |0 |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |0 |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |0 |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |0 |0 |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |0 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |0 |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |0 |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |0 |0 |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |0 |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |0 |0 |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |0 |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |0 |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |0 |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |0 |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |0 |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |0 |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |0 |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |0 |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |0 |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |0 |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |0 |0 |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |0 |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |0 |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |0 |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |0 |0 |- |39 |[[Nawada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nawada]] | |0 |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |0 |0 |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== *[[ബസ്താർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബസ്താർ]] *[[ബിലാസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] *[[ദുർഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] *[[ജഞ്ച്ഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]] *[[കാൻകേർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാൻകേർ]] *[[കോർബാ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോർബാ]] *[[റായ്ഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്ഗഡ്]] *[[റായ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] *[[രാജ്നന്ദ്ഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജ്നന്ദ്ഗാവ്]] *[[സർഗുജ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സർഗുജ]] *[[മഹാസമുന്ദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ===[[ഗോവ]]=== *[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]] *[[സൗത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]] ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |0 |0 |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |0 |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |0 |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |0 |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |0 |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |0 |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |0 |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |0 |0 |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |0 |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |0 |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |0 |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |0 |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |0 |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |0 |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |0 |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |0 |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |0 |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |0 |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |0 |0 |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |0 |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |0 |0 |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | | |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] | | |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | | |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | | |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] | | |- |} ===[[ഹരിയാന]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[അംബാല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അംബാല]] | | |- |2 |[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര]] | | |- |3 |[[കർണാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കർണാൽ]] | | |- |4 |[[സോൻപറ്റ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സോൻപറ്റ്]] | | |- |5 |[[റോത്തക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റോത്തക്ക്]] | | |- |6 |[[ഫരീദാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഫരീദാബാദ്]] | | |- |7 |[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്]] | | |- |8 |[[ഗുർഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുർഗാവ്]] | | |- |9 |[[ഹിസ്സാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിസ്സാർ]] | | |- |10 |[[സിർസ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിർസ]] | | |- |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[മാൻഡി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| മാൻഡി]] | | |- |2 |[[ഷിംല (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഷിംല]] | | |- |3 |[[കൻഗ്ര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| കൻഗ്ര]] | | |- |4 |[[ഹമിർപുർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഹമിർപുർ]] | | |- |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== *[[ബാരാമുള്ള (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]] *[[ശ്രീനഗർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീനഗർ]] *[[അനന്ത്നാഗ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്ത്നാഗ്]] *[[ലഡാക്ക് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലഡാക്ക്]] *[[ഉധംപൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഉധംപൂർ]] *[[ജമ്മു (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജമ്മു]] ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== *[[Rajmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajmahal]] *[[Dumka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dumka]] *[[Godda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Godda]] *[[Chatra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chatra]] *[[Kodarma (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kodarma]] *[[Giridih (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Giridih]] *[[Dhanbad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhanbad]] *[[Ranchi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranchi]] *[[Jamshedpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamshedpur]] *[[Singhbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Singhbhum]] *[[Khunti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khunti]] *[[Lohardaga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lohardaga]] *[[Palamau (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palamau]] *[[Hazaribagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hazaribagh]] ===[[കർണാടക]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | | |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | | |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | | |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] | | |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] | |and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] | | |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | | |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | | |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] | | |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | | |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | | |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | | |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | | |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | | |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | | |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | | |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | | |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] | | |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | | |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | | |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | | |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] | | |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | | |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | | |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | | |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | | |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | | |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] | | |} ===[[കേരളം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]] |SC |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[Bhind (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhind]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[Guna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Guna]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2014-05-22 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |ഇന്നർ മണിപ്പൂർ | | |- |2 |ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ |ST | |- |} ===[[മേഘാലയ]]=== *[[ഷില്ലോങ്ങ്]] *[[തുര]] ===[[മിസോറം]]=== *മിസോറം ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== *നാഗാലാൻഡ് ===[[ഒഡീഷ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[സിക്കിം]]=== * സിക്കിം === [[തമിഴ്നാട്]] === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref name="ECI">{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title=parliamentary constituencies and assembly constituencies of states (Delimitation, 2008) - &#91;&#91;Election Commission of India&#93;&#93; |access-date=2014-05-22 |archive-date=2010-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുമ്പുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വെല്ലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പേരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കടലൂർ]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിരുതുനഗർ]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== *[[Tripura West (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]] *[[Tripura East (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര ഈസ്റ്റ്]] ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[Kaushambi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaushambi]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[Ballia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ballia]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[Bhadohi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadohi]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[Mirzapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mirzapur]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[Robertsganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Robertsganj]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== *[[തെഹ്‌രി ഗഡ്‌വാൾ]] *[[ഗഡ്‌വാൾ]] *[[അൽമോറ]] *[[നൈനിത്താൾ]] *[[ഹരിദ്വാർ]] ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== *ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== *ചണ്ഡീഗഡ് ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== *ദാമൻ ദിയു ===[[ഡൽഹി]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[ചാന്ദ്നി ചൌക് (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാന്ദ്നി ചൌക്]] | |4.Adarsh Nagar, 14.Shalimar Bagh, 15.Shakur Basti, 16. Tri Nagar, 17.Wazirpur, 18.Model Town, 19.Sadar Bazar, 20.Chandni Chowk, 21.Matia Mahal and 22.Ballimaran |- |2 |[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |2.Burari, 3.Timarpur, 63.Seemapuri, 64.Rohtas Nagar, 65.Seelam Pur, 66.Ghonda, 67.Babarpur, 68.Gokalpur, 69.Mustafabad and 70.Karawal Nagar |- |3 |[[ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |41.Jangpura, 54.Okhla, 55.Trilokpuri, 56.Kondli, 57.Patparganj, 58.Laxmi Nagar, 59.Vishwas Nagar, 60.Krishna Nagar, 61.Gandhi Nagar and 62.Shahdara |- |4 |[[ന്യൂ ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ന്യൂ ഡൽഹി]] | |23.Karol Bagh, 24.Patel Nagar, 25.Moti Nagar, 38.Delhi Cantt, 39.Rajinder Nagar, 40.New Delhi, 42.Kasturba Nagar, 43.Malviya Nagar, 44.R.K. Puram and 50.Greater Kailash |- |5 |[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] |SC |1.[[Narela]], 5.Badli, 6.Rithala, 7.Bawana, 8.Mundka, 9.Kirari, 10.Sultan Pur Majra, 11.[[Nangloi Jat]], 12.Mangol Puri and 13.Rohini |- |6 |[[വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |26.Madipur, 27.Rajouri Garden, 28.Hari Nagar, 29.Tilak Nagar, 30.Janakpuri, 31.Vikaspuri, 32.Uttam Nagar, 33.Dwarka, 34.Matiala and 35.Najafgarh |- |7 |[[സൌത്ത് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|സൌത്ത് ഡൽഹി]] | |36.Bijwasan, 37.Palam, 45.Mehrauli, 46.Chhatarpur, 47.Deoli, 48.Ambedkar Nagar, 49.Sangam Vihar, 51.Kalkaji, 52.Tughlakabad and 53.Badarpur |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== *ലക്ഷദ്വീപ് ===[[പുതുച്ചേരി]]=== *പുതുച്ചേരി == അവലംബം == <references/> [[വർഗ്ഗം:പതിനാറാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ ഇപ്പോഴത്തെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ പട്ടികകൾ]] 02wdaohsw1snxba9wia3cgwxhp545tr 4081106 4081101 2024-04-25T23:07:00Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. [[ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന|ഭരണഘടനാ]]പ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം [[കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ|കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. ഏപ്രിൽ 10 മുതൽ 9 ഘട്ടങ്ങളിലായി നടത്തിയ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൻറെ ഫലം മെയ്‌-16'ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു.<ref>{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2014-05-22 |archive-date=2014-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140519101133/http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |url-status=dead }}</ref> ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== {| class="wikitable" style="text-align: center;" ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]] |0 |0 |- |2 |[[പെദ്ദപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെഡ്ഡാപ്പള്ളി]] |0 |0 |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |0 |- |4 |[[നിസാമാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നിസാമാബാദ്]] | |0 |- |5 |[[സഹീറാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സഹീറാബാദ്]] | |0 |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |0 |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |0 |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |0 |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |0 |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |0 |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |0 |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നഗർകുർണൂൽ ]] |0 |0 |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |0 |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |0 |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |0 |0 |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |0 |0 |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |0 |- |18 |[[അരക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്]] |0 |0 |- |19 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |0 |- |20 |[[വിജിയനഗരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജിയനഗരം ]] | |0 |- |21 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |0 |- |22 |[[അനകാപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആനകപ്പള്ളി]] | |0 |- |23 |[[കാക്കിനാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാക്കിനാഡ ]] | |0 |- |24 |[[അമലാപുരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അമലപുരം ]] |0 |0 |- |25 |[[രാജമുണ്ഡ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജമുണ്ഡ്രി ]] | |0 |- |26 |[[നരസാപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | | |- |27 |[[ഏലൂര് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഏലൂര് ]] | |0 |- |28 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മാച്ചിലിപട്ടണം ]] | |0 |- |29 |[[വിജയവാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |0 |- |30 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |0 |- |31 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |0 |- |32 |[[ബാപാട്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാപാത്‌ല]] |0 |0 |- |33 |[[ഒംഗോല് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഒംഗോലെ]] | |0 |- |34 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |0 |- |35 |[[കുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുർണൂൽ]] | |0 |- |36 |[[അനന്തപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |0 |- |37 |[[ഹിന്ദുപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |0 |- |38 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |0 |- |39 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |0 |- |40 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |0 |- |41 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |0 |- |42 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |0 |0 |- |} ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== *അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ് *അരുണാചൽ പ്രദേശ് ഈസ്റ്റ് ===[[അസം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[കരീംഗഞ്ച് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംഗഞ്ച്]] |0 |0 |- |2 |[[സിൽചാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിൽചാർ]] | |0 |- |3 |[[Autonomous District (Lok Sabha constituency)|Autonomous District]] |0 |0 |- |4 |[[ധുബ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധുബ്രി]] | |0 |- |5 |[[കോക്രാഝാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോക്രാഝാർ]] |0 |0 |- |6 |[[ബാർപേട്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാർപേട്ട]] | |0 |- |7 |[[ഗൗഹാട്ടി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗൗഹാട്ടി]] | |0 |- |8 |[[മംഗൾദോയി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മംഗൾദോയി]] | |0 |- |9 |[[തേസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേസ്പൂർ]] | |0 |- |10 |[[നവ്ഗോംഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നവ്ഗോംഗ്]] | |0 |- |11 |[[കലിയാബോർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കലിയാബോർ]] | |0 |- |12 |[[ജോർഹാട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജോർഹാട്ട്]] | |0 |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദിബ്രുഗഡ്]] | |0 |- |14 |[[ലാഖിംപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലാഖിംപൂർ]] | |0 |- |} ===[[ബിഹാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valmiki Nagar]] | |0 |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Paschim Champaran]] | |0 |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purvi Champaran]] | |0 |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sheohar]] | |0 |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitamarhi]] | |0 |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madhubani]] | |0 |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |0 |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |0 |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |0 |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |0 |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |0 |0 |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |0 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |0 |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |0 |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |0 |0 |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |0 |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |0 |0 |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |0 |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |0 |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |0 |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |0 |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |0 |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |0 |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |0 |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |0 |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |0 |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |0 |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |0 |0 |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |0 |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |0 |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |0 |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |0 |0 |- |39 |[[Nawada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nawada]] | |0 |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |0 |0 |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== *[[ബസ്താർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബസ്താർ]] *[[ബിലാസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] *[[ദുർഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] *[[ജഞ്ച്ഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]] *[[കാൻകേർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാൻകേർ]] *[[കോർബാ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോർബാ]] *[[റായ്ഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്ഗഡ്]] *[[റായ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] *[[രാജ്നന്ദ്ഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജ്നന്ദ്ഗാവ്]] *[[സർഗുജ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സർഗുജ]] *[[മഹാസമുന്ദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ===[[ഗോവ]]=== *[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]] *[[സൗത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]] ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |0 |0 |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |0 |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |0 |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |0 |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |0 |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |0 |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |0 |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |0 |0 |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |0 |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |0 |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |0 |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |0 |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |0 |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |0 |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |0 |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |0 |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |0 |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |0 |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |0 |0 |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |0 |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |0 |0 |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | | |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] | | |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | | |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | | |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] | | |- |} ===[[ഹരിയാന]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[അംബാല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അംബാല]] | | |- |2 |[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര]] | | |- |3 |[[കർണാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കർണാൽ]] | | |- |4 |[[സോൻപറ്റ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സോൻപറ്റ്]] | | |- |5 |[[റോത്തക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റോത്തക്ക്]] | | |- |6 |[[ഫരീദാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഫരീദാബാദ്]] | | |- |7 |[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്]] | | |- |8 |[[ഗുർഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുർഗാവ്]] | | |- |9 |[[ഹിസ്സാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിസ്സാർ]] | | |- |10 |[[സിർസ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിർസ]] | | |- |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[മാൻഡി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| മാൻഡി]] | | |- |2 |[[ഷിംല (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഷിംല]] | | |- |3 |[[കൻഗ്ര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| കൻഗ്ര]] | | |- |4 |[[ഹമിർപുർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഹമിർപുർ]] | | |- |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== *[[ബാരാമുള്ള (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]] *[[ശ്രീനഗർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീനഗർ]] *[[അനന്ത്നാഗ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്ത്നാഗ്]] *[[ലഡാക്ക് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലഡാക്ക്]] *[[ഉധംപൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഉധംപൂർ]] *[[ജമ്മു (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജമ്മു]] ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== *[[Rajmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajmahal]] *[[Dumka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dumka]] *[[Godda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Godda]] *[[Chatra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chatra]] *[[Kodarma (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kodarma]] *[[Giridih (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Giridih]] *[[Dhanbad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhanbad]] *[[Ranchi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranchi]] *[[Jamshedpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamshedpur]] *[[Singhbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Singhbhum]] *[[Khunti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khunti]] *[[Lohardaga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lohardaga]] *[[Palamau (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palamau]] *[[Hazaribagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hazaribagh]] ===[[കർണാടക]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | | |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | | |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | | |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] | | |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] | |and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] | | |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | | |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | | |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] | | |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | | |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | | |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | | |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | | |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | | |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | | |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | | |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | | |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] | | |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | | |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | | |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | | |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] | | |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | | |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | | |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | | |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | | |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | | |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] | | |} ===[[കേരളം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] |SC |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[Bhind (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhind]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[Guna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Guna]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2014-05-22 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |ഇന്നർ മണിപ്പൂർ | | |- |2 |ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ |ST | |- |} ===[[മേഘാലയ]]=== *[[ഷില്ലോങ്ങ്]] *[[തുര]] ===[[മിസോറം]]=== *മിസോറം ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== *നാഗാലാൻഡ് ===[[ഒഡീഷ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[സിക്കിം]]=== * സിക്കിം === [[തമിഴ്നാട്]] === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref name="ECI">{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title=parliamentary constituencies and assembly constituencies of states (Delimitation, 2008) - &#91;&#91;Election Commission of India&#93;&#93; |access-date=2014-05-22 |archive-date=2010-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുമ്പുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വെല്ലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പേരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കടലൂർ]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിരുതുനഗർ]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== *[[Tripura West (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]] *[[Tripura East (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര ഈസ്റ്റ്]] ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[Kaushambi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaushambi]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[Ballia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ballia]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[Bhadohi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadohi]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[Mirzapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mirzapur]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[Robertsganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Robertsganj]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== *[[തെഹ്‌രി ഗഡ്‌വാൾ]] *[[ഗഡ്‌വാൾ]] *[[അൽമോറ]] *[[നൈനിത്താൾ]] *[[ഹരിദ്വാർ]] ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== *ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== *ചണ്ഡീഗഡ് ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== *ദാമൻ ദിയു ===[[ഡൽഹി]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[ചാന്ദ്നി ചൌക് (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാന്ദ്നി ചൌക്]] | |4.Adarsh Nagar, 14.Shalimar Bagh, 15.Shakur Basti, 16. Tri Nagar, 17.Wazirpur, 18.Model Town, 19.Sadar Bazar, 20.Chandni Chowk, 21.Matia Mahal and 22.Ballimaran |- |2 |[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |2.Burari, 3.Timarpur, 63.Seemapuri, 64.Rohtas Nagar, 65.Seelam Pur, 66.Ghonda, 67.Babarpur, 68.Gokalpur, 69.Mustafabad and 70.Karawal Nagar |- |3 |[[ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |41.Jangpura, 54.Okhla, 55.Trilokpuri, 56.Kondli, 57.Patparganj, 58.Laxmi Nagar, 59.Vishwas Nagar, 60.Krishna Nagar, 61.Gandhi Nagar and 62.Shahdara |- |4 |[[ന്യൂ ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ന്യൂ ഡൽഹി]] | |23.Karol Bagh, 24.Patel Nagar, 25.Moti Nagar, 38.Delhi Cantt, 39.Rajinder Nagar, 40.New Delhi, 42.Kasturba Nagar, 43.Malviya Nagar, 44.R.K. Puram and 50.Greater Kailash |- |5 |[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] |SC |1.[[Narela]], 5.Badli, 6.Rithala, 7.Bawana, 8.Mundka, 9.Kirari, 10.Sultan Pur Majra, 11.[[Nangloi Jat]], 12.Mangol Puri and 13.Rohini |- |6 |[[വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |26.Madipur, 27.Rajouri Garden, 28.Hari Nagar, 29.Tilak Nagar, 30.Janakpuri, 31.Vikaspuri, 32.Uttam Nagar, 33.Dwarka, 34.Matiala and 35.Najafgarh |- |7 |[[സൌത്ത് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|സൌത്ത് ഡൽഹി]] | |36.Bijwasan, 37.Palam, 45.Mehrauli, 46.Chhatarpur, 47.Deoli, 48.Ambedkar Nagar, 49.Sangam Vihar, 51.Kalkaji, 52.Tughlakabad and 53.Badarpur |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== *ലക്ഷദ്വീപ് ===[[പുതുച്ചേരി]]=== *പുതുച്ചേരി == അവലംബം == <references/> [[വർഗ്ഗം:പതിനാറാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ ഇപ്പോഴത്തെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ പട്ടികകൾ]] tdqh39qojqliwotg3hr6jlci0wx3tbe 4081110 4081106 2024-04-25T23:08:31Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. [[ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന|ഭരണഘടനാ]]പ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം [[കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ|കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. ഏപ്രിൽ 10 മുതൽ 9 ഘട്ടങ്ങളിലായി നടത്തിയ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൻറെ ഫലം മെയ്‌-16'ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു.<ref>{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2014-05-22 |archive-date=2014-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140519101133/http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |url-status=dead }}</ref> ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== {| class="wikitable" style="text-align: center;" ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]] |0 |0 |- |2 |[[പെദ്ദപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെഡ്ഡാപ്പള്ളി]] |0 |0 |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |0 |- |4 |[[നിസാമാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നിസാമാബാദ്]] | |0 |- |5 |[[സഹീറാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സഹീറാബാദ്]] | |0 |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |0 |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |0 |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |0 |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |0 |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |0 |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |0 |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നഗർകുർണൂൽ ]] |0 |0 |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |0 |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |0 |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |0 |0 |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |0 |0 |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |0 |- |18 |[[അരക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്]] |0 |0 |- |19 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |0 |- |20 |[[വിജിയനഗരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജിയനഗരം ]] | |0 |- |21 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |0 |- |22 |[[അനകാപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആനകപ്പള്ളി]] | |0 |- |23 |[[കാക്കിനാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാക്കിനാഡ ]] | |0 |- |24 |[[അമലാപുരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അമലപുരം ]] |0 |0 |- |25 |[[രാജമുണ്ഡ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജമുണ്ഡ്രി ]] | |0 |- |26 |[[നരസാപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | | |- |27 |[[ഏലൂര് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഏലൂര് ]] | |0 |- |28 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മാച്ചിലിപട്ടണം ]] | |0 |- |29 |[[വിജയവാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |0 |- |30 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |0 |- |31 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |0 |- |32 |[[ബാപാട്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാപാത്‌ല]] |0 |0 |- |33 |[[ഒംഗോല് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഒംഗോലെ]] | |0 |- |34 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |0 |- |35 |[[കുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുർണൂൽ]] | |0 |- |36 |[[അനന്തപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |0 |- |37 |[[ഹിന്ദുപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |0 |- |38 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |0 |- |39 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |0 |- |40 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |0 |- |41 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |0 |- |42 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |0 |0 |- |} ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== *അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ് *അരുണാചൽ പ്രദേശ് ഈസ്റ്റ് ===[[അസം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[കരീംഗഞ്ച് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംഗഞ്ച്]] |0 |0 |- |2 |[[സിൽചാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിൽചാർ]] | |0 |- |3 |[[Autonomous District (Lok Sabha constituency)|Autonomous District]] |0 |0 |- |4 |[[ധുബ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധുബ്രി]] | |0 |- |5 |[[കോക്രാഝാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോക്രാഝാർ]] |0 |0 |- |6 |[[ബാർപേട്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാർപേട്ട]] | |0 |- |7 |[[ഗൗഹാട്ടി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗൗഹാട്ടി]] | |0 |- |8 |[[മംഗൾദോയി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മംഗൾദോയി]] | |0 |- |9 |[[തേസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേസ്പൂർ]] | |0 |- |10 |[[നവ്ഗോംഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നവ്ഗോംഗ്]] | |0 |- |11 |[[കലിയാബോർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കലിയാബോർ]] | |0 |- |12 |[[ജോർഹാട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജോർഹാട്ട്]] | |0 |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദിബ്രുഗഡ്]] | |0 |- |14 |[[ലാഖിംപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലാഖിംപൂർ]] | |0 |- |} ===[[ബിഹാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valmiki Nagar]] | |0 |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Paschim Champaran]] | |0 |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purvi Champaran]] | |0 |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sheohar]] | |0 |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitamarhi]] | |0 |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madhubani]] | |0 |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |0 |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |0 |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |0 |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |0 |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |0 |0 |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |0 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |0 |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |0 |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |0 |0 |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |0 |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |0 |0 |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |0 |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |0 |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |0 |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |0 |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |0 |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |0 |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |0 |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |0 |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |0 |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |0 |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |0 |0 |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |0 |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |0 |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |0 |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |0 |0 |- |39 |[[Nawada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nawada]] | |0 |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |0 |0 |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== *[[ബസ്താർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബസ്താർ]] *[[ബിലാസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] *[[ദുർഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] *[[ജഞ്ച്ഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]] *[[കാൻകേർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാൻകേർ]] *[[കോർബാ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോർബാ]] *[[റായ്ഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്ഗഡ്]] *[[റായ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] *[[രാജ്നന്ദ്ഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജ്നന്ദ്ഗാവ്]] *[[സർഗുജ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സർഗുജ]] *[[മഹാസമുന്ദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ===[[ഗോവ]]=== *[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]] *[[സൗത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]] ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |0 |0 |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |0 |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |0 |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |0 |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |0 |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |0 |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |0 |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |0 |0 |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |0 |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |0 |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |0 |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |0 |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |0 |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |0 |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |0 |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |0 |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |0 |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |0 |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |0 |0 |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |0 |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |0 |0 |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | | |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] | | |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | | |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | | |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] | | |- |} ===[[ഹരിയാന]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[അംബാല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അംബാല]] | | |- |2 |[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര]] | | |- |3 |[[കർണാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കർണാൽ]] | | |- |4 |[[സോൻപറ്റ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സോൻപറ്റ്]] | | |- |5 |[[റോത്തക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റോത്തക്ക്]] | | |- |6 |[[ഫരീദാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഫരീദാബാദ്]] | | |- |7 |[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്]] | | |- |8 |[[ഗുർഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുർഗാവ്]] | | |- |9 |[[ഹിസ്സാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിസ്സാർ]] | | |- |10 |[[സിർസ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിർസ]] | | |- |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[മാൻഡി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| മാൻഡി]] | | |- |2 |[[ഷിംല (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഷിംല]] | | |- |3 |[[കൻഗ്ര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| കൻഗ്ര]] | | |- |4 |[[ഹമിർപുർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഹമിർപുർ]] | | |- |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== *[[ബാരാമുള്ള (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]] *[[ശ്രീനഗർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീനഗർ]] *[[അനന്ത്നാഗ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്ത്നാഗ്]] *[[ലഡാക്ക് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലഡാക്ക്]] *[[ഉധംപൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഉധംപൂർ]] *[[ജമ്മു (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജമ്മു]] ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== *[[Rajmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajmahal]] *[[Dumka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dumka]] *[[Godda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Godda]] *[[Chatra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chatra]] *[[Kodarma (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kodarma]] *[[Giridih (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Giridih]] *[[Dhanbad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhanbad]] *[[Ranchi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranchi]] *[[Jamshedpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamshedpur]] *[[Singhbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Singhbhum]] *[[Khunti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khunti]] *[[Lohardaga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lohardaga]] *[[Palamau (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palamau]] *[[Hazaribagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hazaribagh]] ===[[കർണാടക]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | | |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | | |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | | |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] | | |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] | |and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] | | |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | | |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | | |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] | | |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | | |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | | |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | | |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | | |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | | |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | | |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | | |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | | |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] | | |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | | |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | | |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | | |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] | | |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | | |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | | |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | | |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | | |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | | |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] | | |} ===[[കേരളം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] |SC |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]] | |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[Bhind (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhind]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[Guna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Guna]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2014-05-22 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |ഇന്നർ മണിപ്പൂർ | | |- |2 |ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ |ST | |- |} ===[[മേഘാലയ]]=== *[[ഷില്ലോങ്ങ്]] *[[തുര]] ===[[മിസോറം]]=== *മിസോറം ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== *നാഗാലാൻഡ് ===[[ഒഡീഷ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[സിക്കിം]]=== * സിക്കിം === [[തമിഴ്നാട്]] === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref name="ECI">{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title=parliamentary constituencies and assembly constituencies of states (Delimitation, 2008) - &#91;&#91;Election Commission of India&#93;&#93; |access-date=2014-05-22 |archive-date=2010-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുമ്പുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വെല്ലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പേരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കടലൂർ]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിരുതുനഗർ]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== *[[Tripura West (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]] *[[Tripura East (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര ഈസ്റ്റ്]] ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[Kaushambi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaushambi]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[Ballia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ballia]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[Bhadohi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadohi]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[Mirzapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mirzapur]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[Robertsganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Robertsganj]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== *[[തെഹ്‌രി ഗഡ്‌വാൾ]] *[[ഗഡ്‌വാൾ]] *[[അൽമോറ]] *[[നൈനിത്താൾ]] *[[ഹരിദ്വാർ]] ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== *ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== *ചണ്ഡീഗഡ് ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== *ദാമൻ ദിയു ===[[ഡൽഹി]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[ചാന്ദ്നി ചൌക് (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാന്ദ്നി ചൌക്]] | |4.Adarsh Nagar, 14.Shalimar Bagh, 15.Shakur Basti, 16. Tri Nagar, 17.Wazirpur, 18.Model Town, 19.Sadar Bazar, 20.Chandni Chowk, 21.Matia Mahal and 22.Ballimaran |- |2 |[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |2.Burari, 3.Timarpur, 63.Seemapuri, 64.Rohtas Nagar, 65.Seelam Pur, 66.Ghonda, 67.Babarpur, 68.Gokalpur, 69.Mustafabad and 70.Karawal Nagar |- |3 |[[ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |41.Jangpura, 54.Okhla, 55.Trilokpuri, 56.Kondli, 57.Patparganj, 58.Laxmi Nagar, 59.Vishwas Nagar, 60.Krishna Nagar, 61.Gandhi Nagar and 62.Shahdara |- |4 |[[ന്യൂ ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ന്യൂ ഡൽഹി]] | |23.Karol Bagh, 24.Patel Nagar, 25.Moti Nagar, 38.Delhi Cantt, 39.Rajinder Nagar, 40.New Delhi, 42.Kasturba Nagar, 43.Malviya Nagar, 44.R.K. Puram and 50.Greater Kailash |- |5 |[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] |SC |1.[[Narela]], 5.Badli, 6.Rithala, 7.Bawana, 8.Mundka, 9.Kirari, 10.Sultan Pur Majra, 11.[[Nangloi Jat]], 12.Mangol Puri and 13.Rohini |- |6 |[[വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |26.Madipur, 27.Rajouri Garden, 28.Hari Nagar, 29.Tilak Nagar, 30.Janakpuri, 31.Vikaspuri, 32.Uttam Nagar, 33.Dwarka, 34.Matiala and 35.Najafgarh |- |7 |[[സൌത്ത് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|സൌത്ത് ഡൽഹി]] | |36.Bijwasan, 37.Palam, 45.Mehrauli, 46.Chhatarpur, 47.Deoli, 48.Ambedkar Nagar, 49.Sangam Vihar, 51.Kalkaji, 52.Tughlakabad and 53.Badarpur |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== *ലക്ഷദ്വീപ് ===[[പുതുച്ചേരി]]=== *പുതുച്ചേരി == അവലംബം == <references/> [[വർഗ്ഗം:പതിനാറാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ ഇപ്പോഴത്തെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ പട്ടികകൾ]] l3rxc6km8qmnwac8u0ka5h34y0i0v6w 4081116 4081110 2024-04-25T23:14:32Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki [[File:Lok Sabha constituencies of India.png|thumb|ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ ഭൂപടം]] [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ]] അധോസഭയാണ് [[ലോക്‌സഭ]]. ലോക്‌സഭയിലെ ഓരോ അംഗവും ഓരോ മണ്ഡലത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നിലവിൽ ആകെ 543 ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളാണുള്ളത്. [[ഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടന|ഭരണഘടനാ]]പ്രകാരം ലോക്‌സഭാംഗങ്ങളുടെ പരമാവധി എണ്ണം 552 ആണ്. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 530ഉം [[കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ|കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളെ]] പ്രതിനിധീകരിച്ച് 20ഉം. ഏപ്രിൽ 10 മുതൽ 9 ഘട്ടങ്ങളിലായി നടത്തിയ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൻറെ ഫലം മെയ്‌-16'ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു.<ref>{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2014-05-22 |archive-date=2014-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140519101133/http://eci.nic.in/eci_main1/current/ListofElectedMembers_%20fromE-gazette.pdf |url-status=dead }}</ref> ==മണ്ഡലങ്ങൾ സംസ്ഥാനക്രമത്തിൽ== {| class="wikitable" style="text-align: center;" ===[[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം#<ref>{{cite web |url = http://www.ceoandhra.nic.in/GE_2009/PHASE-1-ACs.pdf |title = Constituency }}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[ആദിലാബാദ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]] |0 |0 |- |2 |[[പെദ്ദപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെഡ്ഡാപ്പള്ളി]] |0 |0 |- |3 |[[കരീംനഗർ(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംനഗർ]] | |0 |- |4 |[[നിസാമാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നിസാമാബാദ്]] | |0 |- |5 |[[സഹീറാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സഹീറാബാദ്]] | |0 |- |6 |[[മേദക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മേദക് ]] | |0 |- |7 |[[മൽകജ്ഗിരി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മൽകജ്ഗിരി]] | |0 |- |8 |[[സെക്കന്തരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സെക്കന്തരാബാദ്]] | |0 |- |9 |[[ഹൈദരാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hyderabad]] | |0 |- |10 |[[ചെവെല്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെവെല്ല]] | |0 |- |11 |[[മെഹബൂബ്നഗർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബ്നഗർ]] | |0 |- |12 |[[നഗർകുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നഗർകുർണൂൽ ]] |0 |0 |- |13 |[[നൽഗൊണ്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നൽഗൊണ്ട]] | |0 |- |14 |[[ഭോംഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭോംഗിർ ]] | |0 |- |15 |[[വാറംഗൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വാറംഗൽ]] |0 |0 |- |16 |[[മെഹബൂബാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മെഹബൂബാബാദ് ]] |0 |0 |- |17 |[[ഖമ്മം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഖമ്മം ]] | |0 |- |18 |[[അരക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്]] |0 |0 |- |19 |[[ശ്രീകാകുളം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീകാകുളം ]] | |0 |- |20 |[[വിജിയനഗരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജിയനഗരം ]] | |0 |- |21 |[[വിശാഖപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിശാഖപട്ടണം ]] | |0 |- |22 |[[അനകാപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആനകപ്പള്ളി]] | |0 |- |23 |[[കാക്കിനാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാക്കിനാഡ ]] | |0 |- |24 |[[അമലാപുരം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അമലപുരം ]] |0 |0 |- |25 |[[രാജമുണ്ഡ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജമുണ്ഡ്രി ]] | |0 |- |26 |[[നരസാപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസാപൂർ ]] | | |- |27 |[[ഏലൂര് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഏലൂര് ]] | |0 |- |28 |[[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മാച്ചിലിപട്ടണം ]] | |0 |- |29 |[[വിജയവാഡ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിജയവാഡ ]] | |0 |- |30 |[[ഗുണ്ടൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുണ്ടൂർ]] | |0 |- |31 |[[നരസറാവുപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നരസറാവുപേട്ട്]] | |0 |- |32 |[[ബാപാട്ല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാപാത്‌ല]] |0 |0 |- |33 |[[ഒംഗോല് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഒംഗോലെ]] | |0 |- |34 |[[നന്ദ്യാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നന്ദ്യാൽ]] | |0 |- |35 |[[കുർണൂൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുർണൂൽ]] | |0 |- |36 |[[അനന്തപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്തപൂർ]] | |0 |- |37 |[[ഹിന്ദുപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിന്ദുപൂർ ]] | |0 |- |38 |[[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കഡപ്പ]] | |0 |- |39 |[[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നെല്ലൂർ]] | |0 |- |40 |[[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പതി]] |SC |0 |- |41 |[[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജംപേട്ട്]] | |0 |- |42 |[[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ]] |0 |0 |- |} ===[[അരുണാചൽ പ്രദേശ്]]=== *അരുണാചൽ പ്രദേശ് വെസ്റ്റ് *അരുണാചൽ പ്രദേശ് ഈസ്റ്റ് ===[[അസം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[കരീംഗഞ്ച് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരീംഗഞ്ച്]] |0 |0 |- |2 |[[സിൽചാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിൽചാർ]] | |0 |- |3 |[[Autonomous District (Lok Sabha constituency)|Autonomous District]] |0 |0 |- |4 |[[ധുബ്രി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധുബ്രി]] | |0 |- |5 |[[കോക്രാഝാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോക്രാഝാർ]] |0 |0 |- |6 |[[ബാർപേട്ട (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാർപേട്ട]] | |0 |- |7 |[[ഗൗഹാട്ടി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗൗഹാട്ടി]] | |0 |- |8 |[[മംഗൾദോയി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മംഗൾദോയി]] | |0 |- |9 |[[തേസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേസ്പൂർ]] | |0 |- |10 |[[നവ്ഗോംഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നവ്ഗോംഗ്]] | |0 |- |11 |[[കലിയാബോർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കലിയാബോർ]] | |0 |- |12 |[[ജോർഹാട്ട് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജോർഹാട്ട്]] | |0 |- |13 |[[ദിബ്രുഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദിബ്രുഗഡ്]] | |0 |- |14 |[[ലാഖിംപൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലാഖിംപൂർ]] | |0 |- |} ===[[ബിഹാർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref name="ceo">{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=94–6|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Valmiki Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valmiki Nagar]] | |0 |- |2 |[[Paschim Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Paschim Champaran]] | |0 |- |3 |[[Purvi Champaran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purvi Champaran]] | |0 |- |4 |[[Sheohar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sheohar]] | |0 |- |- |5 |[[Sitamarhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitamarhi]] | |0 |- |- |6 |[[Madhubani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madhubani]] | |0 |- |7 |[[Jhanjharpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhanjharpur]] | |0 |- |8 |[[Supaul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Supaul]] | |0 |- |9 |[[Araria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Araria]] | |0 |- |- |10 |[[Kishanganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kishanganj]] | |0 |- |- |17 |[[Gopalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gopalganj]] |0 |0 |- |18 |[[Siwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Siwan]] | |0 |- |19 |[[Maharajganj (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |0 |- |20 |[[Saran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saran]] | |0 |- |21 |[[Hajipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hajipur]] |0 |0 |- |22 |[[Ujiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujiarpur]] | |0 |- |23 |[[Samastipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Samastipur]] |0 |0 |- |24 |[[Begusarai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Begusarai]] | |0 |- |25 |[[Khagaria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khagaria]] | |0 |- |26 |[[Bhagalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhagalpur]] | |0 |- |27 |[[Banka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banka]] | |0 |- |28 |[[Munger (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Munger]] | |0 |- |29 |[[Nalanda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nalanda]] | |0 |- |- |30 |[[Patna Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patna Sahib]] | |0 |- |31 |[[Pataliputra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pataliputra]] | |0 |- |- |32 |[[Arrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arrah]] | |0 |- |33 |[[Buxar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buxar]] | |0 |- |34 |[[Sasaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sasaram]] |0 |0 |- |35 |[[Karakat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karakat]] | |0 |- |36 |[[Jahanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jahanabad]] | |0 |- |37 |[[Aurangabad (Bihar) (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |0 |- |38 |[[Gaya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gaya]] |0 |0 |- |39 |[[Nawada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nawada]] | |0 |- |40 |[[Jamui (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamui]] |0 |0 |} ===[[ഛത്തീസ്ഗഡ്]]=== *[[ബസ്താർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബസ്താർ]] *[[ബിലാസ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബിലാസ്പൂർ]] *[[ദുർഗ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ദുർഗ്]] *[[ജഞ്ച്ഗിർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജഞ്ച്ഗിർ]] *[[കാൻകേർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാൻകേർ]] *[[കോർബാ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോർബാ]] *[[റായ്ഗഡ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്ഗഡ്]] *[[റായ്പൂർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റായ്പൂർ]] *[[രാജ്നന്ദ്ഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാജ്നന്ദ്ഗാവ്]] *[[സർഗുജ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സർഗുജ]] *[[മഹാസമുന്ദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മഹാസമുന്ദ്]] ===[[ഗോവ]]=== *[[നോർത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഗോവ]] *[[സൗത്ത് ഗോവ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സൗത്ത് ഗോവ]] ===[[ഗുജറാത്ത്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Kachchh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kachchh]] |0 |0 |- |2 |[[Banaskantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banaskantha]] | |0 |- |3 |[[Patan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patan]] | |0 |- |4 |[[Mahesana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mahesana]] | |0 |- |5 |[[Sabarkantha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sabarkantha]] | |0 |- |6 |[[Gandhinagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gandhinagar]] | |0 |- |7 |[[Ahmedabad East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad East]] | |0 |- |8 |[[Ahmedabad West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmedabad West]] |0 |0 |- |9 |[[Surendranagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surendranagar]] | |0 |- |10 |[[Rajkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajkot]] | |0 |- |11 |[[Porbandar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Porbandar]] | |0 |- |12 |[[Jamnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamnagar]] | |0 |- |13 |[[Junagadh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Junagadh]] | |0 |- |14 |[[Amreli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amreli]] | |0 |- |15 |[[Bhavnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhavnagar]] | |0 |- |16 |[[Anand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anand]] | |0 |- |17 |[[Kheda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheda]] | |0 |- |18 |[[Panchmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panchmahal]] | |0 |- |19 |[[Dahod (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dahod]] |0 |0 |- |20 |[[Vadodara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vadodara]] | |0 |- |21 |[[Chhota Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhota Udaipur]] |0 |0 |- |22 |[[Bharuch (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharuch]] | | |- |23 |[[Bardoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardoli]] | | |- |24 |[[Surat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Surat]] | | |- |25 |[[Navsari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Navsari]] | | |- |26 |[[Valsad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Valsad]] | | |- |} ===[[ഹരിയാന]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[അംബാല (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അംബാല]] | | |- |2 |[[കുരുക്ഷേത്ര (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കുരുക്ഷേത്ര]] | | |- |3 |[[കർണാൽ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കർണാൽ]] | | |- |4 |[[സോൻപറ്റ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സോൻപറ്റ്]] | | |- |5 |[[റോത്തക്ക് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|റോത്തക്ക്]] | | |- |6 |[[ഫരീദാബാദ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഫരീദാബാദ്]] | | |- |7 |[[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ്]] | | |- |8 |[[ഗുർഗാവ് (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഗുർഗാവ്]] | | |- |9 |[[ഹിസ്സാർ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഹിസ്സാർ]] | | |- |10 |[[സിർസ (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സിർസ]] | | |- |} ===[[ഹിമാചൽ പ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[മാൻഡി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| മാൻഡി]] | | |- |2 |[[ഷിംല (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഷിംല]] | | |- |3 |[[കൻഗ്ര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)| കൻഗ്ര]] | | |- |4 |[[ഹമിർപുർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഹമിർപുർ]] | | |- |} ===[[ജമ്മു കശ്മീർ]]=== *[[ബാരാമുള്ള (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ബാരാമുള്ള]] *[[ശ്രീനഗർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീനഗർ]] *[[അനന്ത്നാഗ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അനന്ത്നാഗ്]] *[[ലഡാക്ക് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ലഡാക്ക്]] *[[ഉധംപൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഉധംപൂർ]] *[[ജമ്മു (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ജമ്മു]] ===[[ഝാർഖണ്ഡ്]]=== *[[Rajmahal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajmahal]] *[[Dumka (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dumka]] *[[Godda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Godda]] *[[Chatra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chatra]] *[[Kodarma (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kodarma]] *[[Giridih (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Giridih]] *[[Dhanbad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhanbad]] *[[Ranchi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranchi]] *[[Jamshedpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jamshedpur]] *[[Singhbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Singhbhum]] *[[Khunti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khunti]] *[[Lohardaga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lohardaga]] *[[Palamau (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palamau]] *[[Hazaribagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hazaribagh]] ===[[കർണാടക]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !മണ്ഡലത്തിൻറെ പേര്!!പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന അംഗത്തിൻറെ പേര്!!രാഷ്ട്രീയ കക്ഷി |- |1 |[[Chikkodi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikkodi]] | | |- |2 |[[Belgaum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Belgaum]] | | |- |3 |[[Bagalkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bagalkot]] | | |- |4 |[[Bijapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijapur]] | | |- |5 |[[Gulbarga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gulbarga]] | |and 45. Gulbarga Uttar |- |6 |[[Raichur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raichur]] | | |- |7 |[[Bidar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bidar]] | | |- |8 |[[Koppal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koppal]] | | |- |9 |[[Bellary (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bellary]] | | |- |10 |[[Haveri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Haveri]] | | |- |11 |[[Dharwad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dharwad]] | | |- |12 |[[Uttara Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uttara Kannada]] | | |- |13 |[[Davangere (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Davanagere]] | | |- |14 |[[Shimoga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shimoga]] | | |- |15 |[[Udupi Chikmagalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udupi Chikmagalur]] | | |- |16 |[[Hassan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hassan]] | | |- |17 |[[Dakshina Kannada (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dakshina Kannada]] | | |- |18 |[[Chitradurga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chitradurga]] | | |- |19 |[[Tumkur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tumkur]] | | |- |20 |[[Mandya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandya]] | | |- |21 |[[Mysore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mysore]] | | |- |22 |[[Chamarajanagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chamarajanagar]] | | |- |23 |[[Bangalore Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Rural]] | | |- |24 |[[Bangalore North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore North]] | | |- |25 |[[Bangalore Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore Central]] | | |- |26 |[[Bangalore South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangalore South]] | | |- |27 |[[Chikballapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chikballapur]] | | |- |28 |[[Kolar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolar]] | | |} ===[[കേരളം]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[കാസർഗോഡ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]] | |1.[[മഞ്ചേശ്വരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേശ്വരം]], 2. [[കാസർഗോഡ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാസർഗോഡ്]], 3.[[ഉദുമ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉദുമ]], 4. [[കാഞ്ഞങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞങ്ങാട്]], 5. [[തൃക്കരിപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കരിപ്പൂർ]], 6. [[പയ്യന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പയ്യന്നൂർ]], 7. [[കല്യാശ്ശേരി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കല്യാശ്ശേരി]] |- |2 |[[കണ്ണൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]] | |8. [[തളിപ്പറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തളിപ്പറമ്പ്]], 9. [[ഇരിക്കൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിക്കൂർ]], 10. [[അഴീക്കോട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അഴീക്കോട്]], 11. [[കണ്ണൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കണ്ണൂർ]], 12. [[ധർമ്മടം നിയമസഭാമണ്ഡലം|ധർമ്മടം]], 15. [[മട്ടന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മട്ടന്നൂർ]], 16. [[പേരാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാവൂർ]] |- |3 |[[വടകര (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വടകര]] | |13.[[തലശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തലശ്ശേരി]], 14.[[കൂത്തുപറമ്പ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൂത്തുപറമ്പ്]], 20. [[വടകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടകര]], 21. [[കുറ്റ്യാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുറ്റ്യാടി]], 22. [[നാദാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാദാപുരം]], 23. [[കൊയിലാണ്ടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊയിലാണ്ടി]], 24. [[പേരാമ്പ്ര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പേരാമ്പ്ര]] |- |4 |[[വയനാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വയനാട്]] | |17. [[മാനന്തവാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|മാനന്തവാടി]], 18. [[സുൽത്താൻ ബത്തേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|സുൽത്താൻബത്തേരി]], 19. [[കല്പറ്റ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൽപ്പറ്റ]], 32. [[തിരുവമ്പാടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവമ്പാടി]], 34. [[ഏറനാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഏറനാട്]], 35. [[നിലമ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നിലമ്പൂർ]], 36. [[വണ്ടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വണ്ടൂർ]] |- |5 |[[കോഴിക്കോട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോഴിക്കോട്]] | |25. [[ബാലുശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബാലുശ്ശേരി]], 26. [[എലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എലത്തൂർ]], 27. [[കോഴിക്കോട് വടക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് വടക്ക്]] 28. [[കോഴിക്കോട് തെക്ക് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് തെക്ക്]], 29. [[ബേപ്പൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ബേപ്പൂർ]], 30. [[കുന്ദമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്ദമംഗലം‍]], 31. [[കൊടുവള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുവള്ളി‍]] |- |6 |[[മലപ്പുറം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|മലപ്പുറം]] | |33. [[കൊണ്ടോട്ടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|കൊണ്ടോട്ടി]], 37. [[മഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മഞ്ചേരി]], 38. [[പെരിന്തൽമണ്ണ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരിന്തൽമണ്ണ]], 39. [[മങ്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മങ്കട]], 40. [[മലപ്പുറം നിയമസഭാമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]], 41. [[വേങ്ങര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വേങ്ങര‍]], 42. [[വള്ളിക്കുന്ന് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വള്ളിക്കുന്ന്]] |- |7 |[[പൊന്നാനി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]] | |43. [[തിരൂരങ്ങാടി നിയമസഭാമണ്ഡലം|തിരൂരങ്ങാടി]], 44.[[താനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|താനൂർ]], 45. [[തിരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരൂർ]], 46.[[കോട്ടക്കൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടക്കൽ]], 47. [[തവനൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|തവനൂർ]], 48. [[പൊന്നാനി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൊന്നാനി]], 49. [[തൃത്താല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃത്താല‍]] |- |8 |[[പാലക്കാട് (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] | |50. [[പട്ടാമ്പി നിയമസഭാമണ്ഡലം|പട്ടാമ്പി]], 51. [[ഷൊർണ്ണൂർ_നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഷൊർണൂർ]], 52. [[ഒറ്റപ്പാലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഒറ്റപ്പാലം‍]], 53. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|കോങ്ങാട്]], 54. [[മണ്ണാർക്കാട് നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണ്ണാർക്കാട്‍]], 55. [[മലമ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മലമ്പുഴ‍]], 56. [[പാലക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാലക്കാട്]] |- |9 |[[ആലത്തൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]] |SC |57. [[തരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തരൂർ]], 58. [[ചിറ്റൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറ്റൂർ‍]], 59. [[നെന്മാറ നിയമസഭാമണ്ഡലം|നെന്മാറ‍]], 60. [[ആലത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലത്തൂർ]], 61. [[ചേലക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേലക്കര‍‍]], 62. [[കുന്നംകുളം നിയമസഭാമണ്ഡലം|കുന്നംകുളം]], 65.[[വടക്കാഞ്ചേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വടക്കാഞ്ചേരി]] |- |10 |[[തൃശൂർ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]] | |63. [[ഗുരുവായൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഗുരുവായൂർ]], 64. [[മണലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|മണലൂർ]], 66. [[ഒല്ലൂർ നിയമസഭാമണ്ഡലം|ഒല്ലൂർ]]‍, 67. [[തൃശ്ശൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃശ്ശൂർ]], 68. [[നാട്ടിക (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നാട്ടിക‍]], 70. [[ഇരിങ്ങാലക്കുട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇരിങ്ങാലക്കുട‍]], 71. [[പുതുക്കാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുക്കാട്‍]] |- |11 |[[ചാലക്കുടി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]] | |69. [[കയ്പമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കയ്പമംഗലം]], 72. [[ചാലക്കുടി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാലക്കുടി]], 73. [[കൊടുങ്ങല്ലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊടുങ്ങല്ലൂർ]], 74. [[പെരുമ്പാവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പെരുമ്പാവൂർ]], 75. [[അങ്കമാലി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അങ്കമാലി]], 76. [[ആലുവ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലുവ]], 84. [[കുന്നത്തുനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തുനാട്]] |- |12 |[[എറണാകുളം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]] | |77. [[കളമശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കളമശ്ശേരി‍]], 78. [[പറവൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പറവൂർ‍‍‍]], 79. [[വൈപ്പിൻ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈപ്പിൻ]], 80. [[കൊച്ചി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊച്ചി]], 81. [[തൃപ്പൂണിത്തുറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃപ്പൂണിത്തുറ‍‍]], 82. [[എറണാകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എറണാകുളം]], 83. [[തൃക്കാക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൃക്കാക്കര]] |- |13 |[[ഇടുക്കി (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]] | |86. [[മൂവാറ്റുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മൂവാറ്റുപുഴ‍]], 87. [[കോതമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോതമംഗലം‍‍‍]], 88. [[ദേവികുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ദേവികുളം]], 89. [[ഉടുമ്പൻചോല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഉടുമ്പൻചോല]], 90. [[തൊടുപുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തൊടുപുഴ‍‍]], 91. [[ഇടുക്കി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഇടുക്കി]], 92. [[പീരുമേട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പീരുമേട്]] |- |14 |[[കോട്ടയം (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]] | |85. [[പിറവം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പിറവം‍]], 93. [[പാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാല‍‍‍]], 94. [[കടുത്തുരുത്തി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കടുത്തുരുത്തി]], 95. [[വൈക്കം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വൈക്കം]], 96. [[ഏറ്റുമാനൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഏറ്റുമാനൂർ‍]], 97. [[കോട്ടയം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോട്ടയം]], 98. [[പുതുപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുതുപ്പള്ളി]] |- |15 |[[ആലപ്പുഴ (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]] | |102. [[അരൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരൂർ]], 103. [[ചേർത്തല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചേർത്തല‍‍‍]], 104. [[ആലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആലപ്പുഴ]], 105. [[അമ്പലപ്പുഴ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അമ്പലപ്പുഴ]], 107. [[ഹരിപ്പാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ഹരിപ്പാട്‍]], 108. [[കായംകുളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കായംകുളം]], 116. [[കരുനാഗപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കരുനാഗപ്പള്ളി]] |- |16 |[[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] |SC |99. [[ചങ്ങനാശ്ശേരി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചങ്ങനാശ്ശേരി]], 106. [[കുട്ടനാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുട്ടനാട്‍‍‍]], 109. [[മാവേലിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|മാവേലിക്കര]], 110. [[ചെങ്ങന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചെങ്ങന്നൂർ]], 118. [[കുന്നത്തൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുന്നത്തൂർ]], 119. [[കൊട്ടാരക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊട്ടാരക്കര]], 120. [[പത്തനാപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പത്തനാപുരം]] |- |17 |[[പത്തനംതിട്ട (ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|പത്തനംതിട്ട]] | |100. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], 101. [[പൂഞ്ഞാർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പൂഞ്ഞാർ‍‍]], 111. [[തിരുവല്ല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവല്ല]], 112. [[റാന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|റാന്നി]], 113. [[ആറൻമുള (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറൻമുള]], 114. [[കോന്നി (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോന്നി]], 115. [[അടൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അടൂർ‍]] |- |18 |[[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] | |117. [[ചവറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചവറ]], 121. [[പുനലൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പുനലൂർ‍]], 122. [[ചടയമംഗലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചടയമംഗലം]], 123. [[കുണ്ടറ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കുണ്ടറ]], 124. [[കൊല്ലം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കൊല്ലം]], 125. [[എരവിപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|എരവിപുരം]], 126. [[ചാത്തന്നൂർ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചാത്തന്നൂർ]] |- |19 |[[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] | |127. [[വർക്കല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വർക്കല]], 128. [[ആറ്റിങ്ങൽ (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ആറ്റിങ്ങൽ]], 129. [[ചിറയൻകീഴ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|ചിറയൻകീഴ്]], 130. [[നെടുമങ്ങാട് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെടുമങ്ങാട്]], 131. [[വാമനപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വാമനപുരം]], 136. [[അരുവിക്കര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|അരുവിക്കര]], 138. [[കാട്ടാക്കട (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കാട്ടാക്കട]] |- |20 |[[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] | |132. [[കഴക്കൂട്ടം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കഴക്കൂട്ടം]], 133. [[വട്ടിയൂർക്കാവ് (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|വട്ടിയൂർക്കാവ്]], 134. [[തിരുവനന്തപുരം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|തിരുവനന്തപുരം]], 135. [[നേമം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നേമം]], 137. [[പാറശ്ശാല (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|പാറശ്ശാല]], 139. [[കോവളം (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|കോവളം]], 140. [[നെയ്യാറ്റിൻകര (നിയമസഭാമണ്ഡലം)|നെയ്യാറ്റിൻകര]] |} ===[[മധ്യപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ<ref>{{cite web |url = http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |title = Final notification on delimitation of Madhya Pradesh constituencies |publisher = Delimitation Commission of India |date = 2007-05-14 |accessdate = 2008-11-28 |archive-date = 2011-07-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110709011556/http://www.delimitation-india.com/Final_Publications/MP/Final%20Notification.pdf |url-status = dead }}</ref> |- |1 |[[Morena (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Morena]] | |1. madhavpur 2. Vijaypur, 3. Sabalgarh, 4. Joura, 5. Sumawali, 6. Morena, 7. Dimani and 8. Ambah (SC) |- |2 |[[Bhind (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhind]] |SC |9. Ater, 10. Bhind, 11. Lahar, 12. Mehgaon, 13. Gohad (SC), 20. Sewda, 21. Bhander (SC) and 22. Datia |- |3 |[[Gwalior (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gwalior]] | |14. Gwalior Rural, 15. Gwalior, 16. Gwalior East, 17. Gwalior South, 18. Bhitarwar, 19. Dabra (SC), 23. Karera (SC) and 24. Pohari. |- |4 |[[Guna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Guna]] | |25. Shivpuri, 26. Pichhore, 27. Kolaras, 28. Bamori, 29. Guna (SC), 32. Ashok Nagar (SC), 33. Chanderi and 34. Mungaoli. |- |5 |[[Sagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sagar]] | |35. Bina (SC), 36. Khurai, 37. Surkhi, 40. Naryoli (SC), 41. Sagar, 146. Kurwai (SC), 147. Sironj and 148. Shamshabad. |- |6 |[[Tikamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tikamgarh]] |SC |43. Tikamgarh, 44. Jatara (SC), 45. Prithvipur, 46. Niwari, 47. Khargapur, 48. Maharajpur, 51. Chhatarpur and 52. Bijawar. |- |7 |[[Damoh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Damoh]] | |38. Deori, 39. Rehli, 42. Banda, 53. Malhara, 54. Pathariya, 55. Damoh, 56. Jabera and 57. Hatta (SC) |- |8 |[[Khajuraho (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khajuraho]] | |49. Chandla (SC), 50. Rajnagar, 58. Pawai, 59. Gunnaor (SC), 60. Panna, 92. Vijayraghavgarh, 93. Murwara and 94. Bahoriband |- |9 |[[Satna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satna]] | |61. Chitrakoot, 62. Raigaon (SC), 63. Satna, 64. Nagod, 65. Maihar, 66. Amarpatan and 67. Rampur-Baghelan |- |10 |[[Rewa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rewa]] | |68. Sirmour, 69. Semariya, 70. Teonthar, 71. Mauganj, 72. Deotalab, 73. Mangawan (SC), 74. Rewa and 75. Gurh |- |11 |[[Sidhi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sidhi]] | |76. Churhat, 77. Sidhi, 78. Sihawal, 79. Chitrangi (ST), 80. Singrauli, 81. Devsar (SC), 82. Dhauhani (ST) and 83. Beohari (ST) |- |12 |[[Shahdol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahdol]] |ST |84. Jaisingnagar (ST), 85. Jaitpur (ST), 86. Kotma, 87. Anuppur (ST), 88. Pushprajgarh (ST), 89. Bandhavgarh (ST), 90. Manpur (ST) and 91. Barwara (ST) |- |13 |[[Jabalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jabalpur]] | |95. Patan, 96. Bargi, 97. Jabalpur Purba (SC), 98. Jabalpur Uttar, 99. Jabalpur Cantt., 100. Jabalpur Paschim, 101. Panagar and 102. Sihora (ST). |- |14 |[[Mandla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandla]] |ST |103. Shahpura (ST), 104. Dindori (ST), 105. Bichhiya (ST), 106. Niwas (ST), 107. Mandla (ST), 116. Keolari, 117. Lakhnadon (ST) and 118. Gotegaon (SC). |- |15 |[[Balaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balaghat]] | |108. Baihar (ST), 109. Lanji, 110. Paraswada, 111. Balaghat, 112. Waraseoni, 113. Katangi, 114. Barghat (ST) and 115. Seoni. |- |16 |[[Chhindwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chhindwara]] | |122. Junnardeo (ST), 123. Amarwara (ST), 124. Churai, 125. Saunsar, 126. Chhindwara, 127. Parasia (SC) and 128. Pandhurna (ST) |- |17 |[[Hoshangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshangabad]] | |119. Narsingpur, 120. Tendukheda, 121. Gadarwara, 136. Seoni-Malwa, 137. Hoshangabad, 138. Sohagpur, 139. Pipariya (SC) and 140. Udaipura |- |18 |[[Vidisha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vidisha]] | |141. Bhojpur, 142. Sanchi (SC), 143. Silwani, 144. Vidisha, 145. Basoda, 156. Budhni, 158. Ichhawar and 173. Khategaon |- |19 |[[Bhopal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhopal]] | |149. Berasia (SC), 150. Bhopal Uttar, 151. Narela, 152. Bhopal Dakshin-Paschim, 153. Bhopal Madhya, 154. Govindpura, 155. Huzur and 159. Sehore |- |20 |[[Rajgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajgarh]] | |30. Chachoura, 31. Raghogarh, 160. Narsinghgarh, 161. Biaora, 162. Rajgarh, 163. Khilchipur, 164. Sarangpur (SC) and 165. Susner |- |21 |[[Dewas (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dewas]] |SC |157. Ashta (SC), 166. Agar (SC), 167. Shajapur, 168. Shujalpur, 169. Kalapipal, 170. Sonkatch (SC), 171. Dewas and 172. Hatpipliya |- |22 |[[Ujjain (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ujjain]] |SC |212 Nagada-Khachrod, 213 Mahidpur, 214 Tarana (SC), 215 Ghatiya (SC), 216 Ujjain Uttar, 217 Ujjain Dakshin, 218 Badnagar and 223 A lot (SC) |- |23 |[[Mandsaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mandsaur]] | |222. Jaora, 224. Mandsour, 225. Malhargarh (SC), 226. Suwasra, 227. Garoth, 228. Manasa, 229. Neemuch and 230. Jawad |- |24 |[[Ratlam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratlam]] |ST |191. Alirajpur (ST), 192. Jobat (ST), 193. Jhabua (ST), 194. Thandla (ST), 195. Petlawad (ST), 219. Ratlam Rural (ST), 220. Ratlam City and 221. Sailana (ST) |- |25 |[[Dhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhar]] |ST |196 Sardarpur (ST), 197 Gandhwani (ST), 198 Kukshi (ST), 199 Manawar (ST), 200 Dharampuri (ST), 201 Dhar, 202 Badnawar and 209. Dr.Ambedkarnagar-Mhow |- |26 |[[Indore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Indore]] | |203. Debalpur, 204. Indore-1, 205. Indore-2, 206. Indore-3, 207. Indore-4, 208. Indore-5, 210. Rau and 211. Sanwer (SC) |- |27 |[[Khargone (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khargone]] |ST |183. Maheshwar (SC), 184. Kasrawad, 185. Khargone, 186. Bhagwanpura (ST), 187. Sendhawa (ST), 188. Rajpur (ST), 189. Pansemal (ST) and 190. Badwani (ST) |- |28 |[[Khandwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khandwa]] | |174. Bagali (ST), 175. Mandhata, 177. Khandwa (SC), 178. Pandhana (ST), 179. Nepanagar (ST), 180. Burhanpur, 181. Bikhangaon (ST) and 182. Badwah |- |29 |[[Betul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Betul]] |ST |129. Multai, 130. Amla (SC), 131. Betul, 132. Ghoradongri (ST), 133. Bhainsdehi (ST), 134. Timarni (ST), 135. Harda and 176. Harsud (ST) |} ===[[മഹാരാഷ്ട്ര]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web |url = http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |title = District wise List of Assembly and Parliamentary Constituencies |publisher = Chief Electoral Officer, Maharashtra website |access-date = 2014-05-22 |archive-date = 2010-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20100318055304/http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php |url-status = dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Nandurbar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nandurbar]] |ST |1. Akkalkuwa (ST), 2. Shahada (ST), 3. Nandurbar (ST), 4. Nawapur (ST), 5. Sakri (ST) and 9. Shirpur (ST) |- |2 |[[Dhule (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhule]] | |6. Dhule Rural, 7. Dhule City, 8. Sindkheda, 114. Malegaon Central, 115. Malegaon Outer and 116. Baglan (ST) |- |3 |[[Jalgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalgaon]] | |13. Jalgaon City, 14. Jalgaon Rural, 15. Amalner, 16. Erandol, 17. Chalisgaon and 18. Pachora |- |4 |[[Raver (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raver]] | |10. Chopda (ST), 11 Raver, 12. Bhusawal (SC), 19. Jamner, 20 Muktainagar and 21. Malkapur |- |5 |[[Buldhana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Buldhana]] | |22. Buldhana, 23. Chikhli, 24. Sindkhed Raja, 25. Mehkar (SC), 26. Khamgaon and 27. Jalgaon (Jamod) |- |6 |[[Akola (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Akola]] | |28. Akot, 29. Balapur, 30. Akola West, 31. Akola East, 32. Murtizapur (SC) and 33. Risod |- |7 |[[Amravati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amravati]] |SC |37. Badnera, 38. Amravati, 39. Teosa, 40. Daryapur (SC), 41. Melghat (ST) and 42. Achalpur |- |8 |[[Wardha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Wardha]] | |36. Dhamangaon Railway, 43. Morshi, 44. Arvi, 45. Deoli, 46. Hinganghat and 47. Wardha |- |9 |[[Ramtek (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ramtek]] |SC |48. Katol, 49. Savner, 50. Hingna, 51. Umred (SC), 58. Kamthi and 59. Ramtek |- |10 |[[Nagpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagpur]] | |52 Nagpur South West, 53. Nagpur South, 54. Nagpur East, 55. Nagpur Central, 56. Nagpur West and 57. Nagpur North (SC) |- |11 |[[Bhandara-Gondiya (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhandara-Gondiya]] | |60. Tumsar, 61. Bhandara (SC), 62. Sakoli, 63. Arjuni-Morgaon (SC), 64. Tirora and 65. Gondiya |- |12 |[[Gadchiroli-Chimur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gadchiroli-Chimur]] |ST |66. Amgaon (ST), 67. Armori (ST), 68. Gadchiroli (ST), 69. Aheri (ST), 73. Brahmapuri and 74. Chimur |- |13 |[[Chandrapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandrapur]] | |70. Rajura, 71. Chandrapur (SC), 72. Ballarpur, 75. Warora, 76. Wani and 80. Arni (ST) |- |14 |[[Yavatmal-Washim (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Yavatmal-Washim]] | |34. Washim (SC), 35. Karanja, 77. Ralegaon (ST) 78. Yavatmal. 79. Digras and 81. Pusad |- |15 |[[Hingoli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hingoli]] | |82. Umarkhed (SC), 83. Kinwat, 84. Hadgaon, 92. Basmath, 93. Kalamnuri and 94. Hingoli |- |16 |[[Nanded (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nanded]] | |85. Bhokar, 86. Nanded North, 87. Nanded South, 89. Naigaon, 90. Deglur (SC) and 91. Mukhed |- |17 |[[Parbhani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Parbhani]] | |95. Jintur, 96. Parbhani, 97. Gangakhed, 98. Pathri, 99. Partur and 100. Ghansawangi |- |18 |[[Jalna (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalna]] | |101. Jalna, 102. Badnapur (SC), 103. Bhokardan, 104. Sillod, 106. Phulambri and 110. Paithan |- |19 |[[Aurangabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aurangabad]] | |105. Kannad, 107. Aurangabad Central, 108. Aurangabad West (SC), 109. Aurangabad East, 111. Gangapur and 112. Vaijapur |- |20 |[[Dindori (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dindori]] |ST |113. Nandgaon, 117. Kalwan (ST), 118. Chandvad, 119. Yevla, 121. Niphad and 122. Dindori (ST) |- |21 |[[Nashik (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nashik]] | |120. Sinnar, 123. Nashik East, 124. Nashik Central, 125. Nashik West, 126. Deolali (SC) and 127. Igatpuri (ST) |- |22 |[[Palghar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Palghar]] |ST |128. Dahanu (ST), 129. Vikramgad (ST), 130. Palghar (ST), 131. Boisar (ST), 132. Nalasopara and 133. Vasai |- |23 |[[Bhiwandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhiwandi]] | |134 Bhiwandi Rural (ST), 135. Shahapur (ST), 136. Bhiwandi West, 137. Bhiwandi East, 138. Kalyan West and 139. Murbad |- |24 |[[Kalyan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalyan]] | |140. Ambarnath (SC), 141. Ulhas Nagar, 142. Kalyan East, 143-Dombivali, 144. Kalyan Rural and 149. Mumbra-Kalwa |- |25 |[[Thane (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Thane]] | |145. Mira Bhayandar, 146. Ovala–Majiwada, 147 Kopri-Pachpakhadi, 148. Thane, 150. Airoli and 151. Belapur |- |26 |[[Mumbai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North]] | |152. Borivali, 153. Dahisar, 154 Magathane, 160. Kandivali East, 161. Charkop and 162. Malad West |- |27 |[[Mumbai North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North West]] | None |158. Jogeshwari East, 159. Dindoshi, 163. Goregaon, 164. Versova, 165. Andheri West and 166. Andheri East |- |28 |[[Mumbai North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North East]] | |155 Mulund, 156. Vikhroli, 157. Bhandup West, 169. Ghatkopar West, 170. Ghatkopar East and 171 Mankhurd Shivaji Nagar |- |29 |[[Mumbai North Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai North Central]] | |167. Vile Parle, 168. Chandivali, 174. Kurla (SC), 176. Vandre East, 177. Vandre West and 175. Kalina |- |30 |[[Mumbai South Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South Central]] | |172. Anushakti Nagar, 173. Chembur, 178. Dharavi (SC), 179. Sion Koliwada, 180. Wadala and 181.Mahim |- |31 |[[Mumbai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mumbai South]] | |182. Worli, 183. Shivadi, 184. Byculla, 185. Malabar Hill, 186. Mumbadevi and 187. Colaba |- |32 |[[Raigad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raigad]] | |191. Pen, 192. Alibag, 193. Shrivardhan, 194. Mahad, 263. Dapoli and 264. Guhagar |- |33 |[[Maval (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maval]] | |188.Panvel, 189. Karjat, 190. Uran, 204. Maval, 205. Chinchwad and 206. Pimpri (SC) |- |34 |[[Pune (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pune]] | |208. Vadgaon Sheri, 209. Shivajinagar, 210. Kothrud, 212. Parvati, 214 Pune Cantonment (SC) and 215. Kasba Peth |- |35 |[[Baramati (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baramati]] | |199. Daund, 200. Indapur, 201. Baramati, 202. Purandar, 203. Bhor and 211. Khadakwasala |- |36 |[[Shirur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirur]] | |195. Junnar, 196. Ambegaon, 197. Khed Alandi, 198. Shirur, 207. Bhosari and 213. Hadapsar |- |37 |[[Ahmednagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ahmednagar]] | |222. Shevgaon, 223. Rahuri, 224. Parner, 225. Ahmednagar City, 226. Shrigonda and 227. Karjat Jamkhed |- |38 |[[Shirdi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shirdi]] |SC |216. Akole (ST), 217. Sangamner, 218. Shirdi, 219. Kopargaon, 220. Shrirampur (SC), 221. Nevasa |- |39 |[[Beed (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Beed]] | |228. Georai, 229. Majalgaon, 230. Beed, 231. Ashti, 232. Kaij (SC) and 233. Parli |- |40 |[[Osmanabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Osmanabad]] | |239. Ausa, 240. Umarga (SC), 241. Tuljapur, 242. Osmanabad, 243. Paranda and 246. Barshi |- |41 |[[Latur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Latur]] |SC |234. Latur Rural, 235. Latur City, 236. Ahmadpur 237. Udgir (SC), 238. Nilanga and 88. Loha |- |42 |[[Solapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Solapur]] |SC |247. Mohol (SC), 248. Solapur City North, 249. Solapur City Central, 250. Akkalkot, 251. Solapur South and 252. Pandharpur |- |43 |[[Madha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Madha]] | |244. Karmala, 245. Madha, 253. Sangole, 254. Malshiras (SC), 255. Phaltan (SC) and 258. Man |- |44 |[[Sangli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangli]] | |281. Miraj (SC), 282. Sangli, 285. Palus-Kadegaon, 286. Khanapur, 287. Tasgaon-Kavathe Mahankal and 288. Jat |- |45 |[[Satara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Satara]] | |256. Wai, 257. Koregaon, 259. Karad North, 260. Karad South, 261. Patan and 262. Satara |- |46 |[[Ratnagiri-Sindhudurg (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ratnagiri–Sindhudurg]] | |265. Chiplun, 266. Ratnagiri, 267. Rajapur, 268. Kankavli, 269. Kudal and 270-Sawantwadi |- |47 |[[Kolhapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolhapur]] | |271. Chandgad, 272. Radhanagari, 273. Kagal, 274. Kolhapur South, 275. Karvir and 276 Kolhapur North |- |48 |[[Ichalkaranji (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ichalkaranji]] | |277. Shahuwadi, 278. Hatkanangle (SC), 279. Ichalkaranji, 280. Shirol, 283. Islampur and 284. Shirala |- |} ===[[മണിപ്പൂർ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |ഇന്നർ മണിപ്പൂർ | | |- |2 |ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ |ST | |- |} ===[[മേഘാലയ]]=== *[[ഷില്ലോങ്ങ്]] *[[തുര]] ===[[മിസോറം]]=== *മിസോറം ===[[നാഗാലാൻഡ്]]=== *നാഗാലാൻഡ് ===[[ഒഡീഷ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |- |1 |[[Bargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bargarh]] | |1. Padampur, 2. Bijepur, 3. Bargarh, 4. Attabira (SC), 5. Bhatli, 6. [[Brajarajnagar]] and 7. [[Jharsuguda]] |- |2 |[[Sundargarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sundargarh]] |ST |8. Talsara (ST), 9. Sundargarh (ST), 10. Biramitrapur (ST), 11. Raghunathpali (SC) 12. Rourkela, 13. Rajgangapur (ST) and 14. Bonai (ST) |- |3 |[[Sambalpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambalpur]] | |15. Kuchinda (ST), 16. Rengali (SC), 17. Sambalpur, 18. Rairakhol, 19. Deogarh 62. Chhendipada (SC) and 63. Athamallik |- |4 |[[Keonjhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Keonjhar]] |ST |20. Telkoi (ST), 21. Ghasipura, 22. Anandapur (SC), 23. Patna (ST), 24. Keonjhar (ST) 25. Champua and 30. Karanjia (ST) |- |5 |[[Mayurbhanj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mayurbhanj]] |ST |26. Jashipur (ST), 27. Saraskana ( ST ), 28. Rairangpur (ST), 29. Bangriposi (ST) 31. Udala (ST), 33. Baripada (ST) and 34. Morada |- |6 |[[Balasore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balasore]] | |32. Badasahi (SC), 35. Jaleswar, 36. Bhograi, 37. Basta, 38. Balasore, 39. Remuna (SC) and 40. Nilgiri |- |7 |[[Bhadrak (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadrak]] |SC |41. Soro (SC), 42. Simulia, 43. Bhandaripokhari, 44. Bhadrak, 45. Basudevpur, 46. Dhamnagar (SC) and 47. [[Chandabali]] |- |8 |[[Jajpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jajpur]] |SC |48. Binjharpur (SC), 49. Bari, 50. Barachana, 51. Dharmasala, 52. Jajpur, 53. Korei and 54. Sukinda |- |9 |[[Dhenkanal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhenkanal]] | |55. Dhenkanal, 56. Hindol (SC), 57. Kamakhyanagar, 58 Parjanga, 59. Pallahara, 60. Talcher and 61. Angul |- |10 |[[Bolangir (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolangir]] | |64. Birmaharajpur (SC), 65. Sonepur, 66. Loisingha (SC), 67. Patnagarh, 68. Bolangir, 69. Titlagarh and 70. Kantabanji |- |11 |[[Kalahandi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kalahandi]] | |71. Nuapada, 72. Khariar, 77. Lanjigarh (ST), 78. Junagarh, 79. Dharmgarh, 80. Bhawanipatna (SC) and 81. Narla |- |12 |[[Nabarangpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabarangpur]] |ST |73. Umarkote (ST), 74. Jharigam (ST), 75. Nabarangpur (ST), 76. Dabugam (ST), 142. Kotpad (ST), 146. Malkangiri (ST) and 147. Chitrakonda (ST) |- |13 |[[Kandhamal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kandhamal]] | |82. Baliguda (ST), 83. G. Udayagiri (ST), 84. Phulbani (ST), 85. Kantamal, 86. Boudh, 121. Daspalla (SC) and 123. Bhanjanagar |- |14 |[[Cuttack (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cuttack]] | |87. Baramba, 88. Banki, 89. Athagarh, 90. Barabati-Cuttack, 91. Choudwar-Cuttack, 93. Cuttack Sadar (SC) and 120. Khandapada |- |15 |[[Kendrapara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kendrapara]] | |94. Salipur, 95. Mahanga, 96. Patkura, 97. Kendrapara (SC), 98. Aul, 99. Rajanagar and 100. Mahakalapada |- |16 |[[Jagatsinghpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jagatsinghpur]] |SC |92. Niali (SC), 101. Paradeep, 102. Tirtol (SC), 103. Balikuda-Erasama, 104. Jagatsinghpur, 105. Kakatpur (SC) and 106. Nimapara |- |17 |[[Puri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Puri]] | |107. Puri, 108. Brahmagiri, 109. Satyabadi, 110. Pipili, 118. Chilika, 119. Ranpur and 122. Nayagarh |- |18 |[[Bhubaneswar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhubaneswar]] | |111. Jayadev (SC), 112. Bhubaneswar Central, 113. Bhubaneswar North, 114. Ekamra-Bhubaneswar, 115. Jatani, 116. Begunia and 117. Khurda |- |19 |[[Aska (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aska]] | |124. Polasara, 125. Kabisuryanagar, 126. Khalikote (SC), 128. Aska, 129. Surada, 130. Sanakhemundi and 131. Hinjili |- |20 |[[Berhampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampur]] | |127. Chhatrapur (SC), 132. Gopalpur, 133. Berhampur, 134. Digapahandi, 135. Chikiti, 136. Mohana (ST) and 137. Paralakhemundi |- |21 |[[Koraput (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Koraput]] |ST |138. Gunupur (ST), 139. Bissam Cuttack (ST), 140. Rayagada (ST), 141. Laxmipur (ST), 143. Jeypore, 144. Koraput (SC) and 145. Pottangi (ST). |} ===[[പഞ്ചാബ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Gurdaspur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gurdaspur]] | |1-Sujanpur, 2-Bhoa (SC), 3-Pathankot, 4- Gurdaspur, 5-Dina Nagar (SC), 6-Qadian, 7-Batala, 9-Fatehgarh Churian and 10-Dera Baba Nanak |- |2 |[[Amritsar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amritsar]] | |11-Ajnala, 12-Raja Sansi, 13-Majitha, 15-Amritsar North, 16-Amritsar West (SC), 17-Amritsar Central, 18-Amritsar East, 19-Amristar South and 20-Attari (SC) |- |3 |[[Khadoor Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Khadoor Sahib]] | |14-Jandiala (SC), 21-Tarn Taran, 22-Khem Karan, 23-Patti, 24-Khadoor Sahib, 25-Baba Bakala (SC), 27-Kapurthala, 28-Sultanpur Lodhi and 75-Zira |- |4 |[[Jalandhar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalandhar]] |SC |30-Phillaur (SC), 31-Nakodar, 32-Shahkot, 33-Kartarpur (SC), 34-Jalandhar West (SC), 35-Jalandhar Central, 36-Jalandhar North, 37-Jalandhar Cantt. and 38-Adampur (SC) |- |5 |[[Hoshiarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hoshiarpur]] |SC |8-Sri Hargobindpur (SC), 26-Bholath, 29-Phagwara (SC), 39-Mukerian, 40-Dasuya, 41-Urmar, 42-Sham Chaurasi (SC), 43-Hoshiarpur and 44-Chabbewal (SC) |- |6 |[[Anandpur Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Anandpur Sahib]] | |45-Garhshankar, 46-Banga (SC), 47-Nawan Shahr, 48-Balachaur, 49-Anandpur Sahib, 50-Rupnagar, 51-Chamkaur Sahib (SC), 52-Kharar and 53-S.A.S. Nagar |- |7 |[[Ludhiana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ludhiana]] | |60-Ludhiana East, 61-Ludhiana South, 62-Atam Nagar, 63-Ludhiana Central, 64-Ludhiana West, 65-Ludhiana North, 66-Gill (SC), 68-Dakha and 70-Jagraon (SC) |- |8 |[[Fatehgarh Sahib (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehgarh Sahib]] |SC |54-Bassi Pathana (SC), 55-Fatehgarh Sahib, 56-Amloh, 57-Khanna, 58-Samrala, 59-Sahnewal, 67-Payal (SC), 69-Raikot (SC) and 106-Amargarh |- |9 |[[Faridkot (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faridkot]] |SC |71-Nihal Singhwala (SC), 72-Bhagha Purana, 73-Moga, 74-Dharamkot, 84-Giddarbaha, 87-Faridkot, 88-Kotkapura, 89-Jaitu (SC) and 90-Rampura Phul |- |10 |[[Firozepur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozpur]] | |76-Firozpur City, 77-Firozpur Rural (SC), 78-Guru Har Sahai, 79-Jalalabad, 80-Fazilka, 81-Abohar, 82-Balluana (SC), 85-Malout (SC) and 86-Muktsar |- |11 |[[Bhatinda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bathinda]] | |83-Lambi, 91-Bhucho Mandi (SC), 92-Bathinda Urban, 93-Bathinda Rural (SC), 94-Talwandi Sabo, 95-Maur, 96-Mansa, 97-Sardulgarh and 98-Budhlada (SC) |- |12 |[[Sangrur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sangrur]] | |99-Lehra, 100-Dirba (SC), 101-Sunam, 102-Bhadaur (SC), 103-Barnala, 104-Mehal Kalan (SC), 105-Malerkotla, 107-Dhuri and 108-Sangrur |- |13 |[[Patiala (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Patiala]] | |109-Nabha (SC), 110-Patiala Rural, 111-Rajpura, 112-Dera Bassi, 113-Ghanaur, 114-Sanour, 115-Patiala, 116-Samana and 117-Shutrana (SC) |- |} ===[[രാജസ്ഥാൻ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Ganganagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ganganagar]] |SC |1-Sadulshahr, 2-Ganganagar, 3-Karanpur, 4-Suratgarh, 5-Raisingh Nagar (SC), 7-Sangaria, 8-Hanumangarh, 9-Pilibanga (SC) |- |2 |[[Bikaner (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bikaner]] |SC | 6-Anupgarh (SC), 12-Khajuwala (SC), 13-Bikaner West, 14-Bikaner East, 15-Kolayat, 16-Lunkaransar, 17-Dungargarh, 18-Nokha |- |3 |[[Churu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Churu]] | | 10-Nohar, 11-Bhadra, 19-Sadulpur, 20-Taranagar, 21-Sardarshahr, 22-Churu, 23-Ratangarh, 24-Sujangarh (SC) |- |4 |[[Jhunjhunu (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhunjhunu]] | | 25-Pilani (SC), 26-Surajgarh, 27-Jhunjhunu, 28-Mandawa, 29-Nawalgarh, 30-Udaipurwati, 31-Khetri, 32-Fatehpur |- |5 |[[Sikar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sikar]] | | 33-Lachchmangarh, 34-Dhod (SC), 35-Sikar, 36-Danta Ramgarh, 37-Khandela, 38-Neem ka Thana, 39-Sri Madhopur, 43-Chomu |- |6 |[[Jaipur Rural (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur Rural]] | |40-Kotputli, 41-Viratnagar, 42-Shahpura, 44-Phulera, 46-Jhotwara, 47-Amber, 48-Jamwa-Ramgarh (ST), 63-Bansur |- |7 |[[Jaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaipur]] | |49-Hawa Mahal, 50-Vidhyadhar Nagar, 51-Civil Lines, 52-Kishan Pole, 53-Adarsh Nagar, 54-Malviya Nagar, 55-Sanganer, 56-Bagru (SC) |- |8 |[[Alwar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alwar]] | |59-Tijara, 60-Kishangarh Bas, 61-Mundawar, 62-Behror, 65-Alwar Rural, 66-Alwar Urban, 67-Ramgarh, 68-Rajgarh Laxmangarh (ST) |- |9 |[[Bharatpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bharatpur]] |SC |69-Kathuman (SC), 70-Kaman, 71-Nagar, 72-Deeg Kumher, 73-Bharatpur, 74-Nadbai, 75-Weir (SC), 76-Bayana (SC) |- |10 |[[Karauli-Dholpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Karauli-Dholpur]] |SC |77-Baseri, 78-Bari, 79-Dholpur, 80-Rajakhera, 81-Todabhim (ST), 82-Hindaun (SC), 83-Karauli, 84-Sapotra (ST) |- |11 |[[Dausa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dausa]] |ST |57-Bassi (ST), 58-Chaksu (SC), 64-Thanagazi, 85-Bandikui, 86-Mahuwa, 87-Sikrai (SC), 88-Dausa, 89-Lalsot (ST) |- |12 |[[Tonk-Sawai Madhopur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tonk-Sawai Madhopur]] | |90-Gangapur, 91-Bamanwas (ST), 92-Sawai Madhopur, 93-Khandar (SC), 94-Malpura, 95-Niwai (SC), 96-Tonk, 97-Deoli-Uniara |- |13 |[[Ajmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ajmer]] | |45-[[Dudu (Rajasthan Assembly constituency)|Dudu (SC)]], 98-Kishangarh, 99-Pushkar, 100-Ajmer North, 101-Ajmer South (SC), 102-Nasirabad. 104-Masuda, 105-Kekri |- |14 |[[Nagaur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagaur]] | |106-Ladnun, 107-Deedwana, 108-Jayal (SC), 109-Nagaur, 110-Khinwsar, 113-Makrana, 114-Parbatsar, 115-Nawan |- |15 |[[Pali (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pali]] | |117-Sojat (Sc), 118-Pali, 119-Marwar Junction, 120-Bali, 121-Sumerpur, 125-Osian, 126-Bhopalgarh (SC), 131-Bilara (SC) |- |16 |[[Jodhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jodhpur]] | |122-Phalodi, 123-Lohawat, 124-Shergarh, 127-Sardarpura, 128-Jodhpur, 129-Soorsagar, 130-Luni, 133-Pokaran |- |17 |[[Barmer (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barmer]] | |132-Jaisalmer, 134-Sheo, 135-Barmer, 136-Baytoo, 137-Pachpadra, 138-Siwana, 139-Gudahmalani, 140-Chohtan (SC) |- |18 |[[Jalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalore]] | |141-Ahore, 142-Jalore (SC), 143-Bhinmal, 144-Sanchore, 145-Raniwara, 146-Sirohi, 147-Pindwara-Abu, 148-Reodar (SC) |- |19 |[[Udaipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Udaipur]] |ST |149-Gogunda (ST), 150-Jhadol (ST), 151-Kherwara (ST), 152-Udaipur Rural (ST), 153-Udaipur, 156-Salumber (ST), 157-Dhariawad (ST), 159-Aspur (ST) |- |20 |[[Banswara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banswara]] |ST |158-Dungarpur (ST), 160-Sagwara (ST), 161-Chorasi (ST), 162-Ghatol (ST), 163-Garhi (ST), 164-Banswara (ST), 165-Bagidora (ST), 166-Kushalgarh (ST) |- |21 |[[Chittorgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chittorgarh]] | |154-Mavli, 155-Vallabh Nagar, 167-Kapasan (SC), 168-Begun, 169-Chittorgarh, 170-Nimbahera, 171-Bari Sadri, 172-Pratapgarh (ST) |- |22 |[[Rajsamand (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rajsamand]] | |103-Beawar, 111-Merta (SC), 112-Degana, 116-jaitaran, 173-Bhim, 174-Kumbalgarh, 175-Rajsamand, 176-Nathdwara |- |23 |[[Bhilwara (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhilwara]] | |177-Asind, 178-Mandal, 179-Sahara, 180-Bhilwara, 181-Shahpura (SC), 182-Jahazpur, 183-Mandalgarh, 184-Hindoli |- |24 |[[Kota (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kota]] | |185-Keshoraipatan (SC), 186-Bundi, 187-Pipalda, 188-Sangod, 189-Kota North, 190-Kota South, 191-Ladpura, 192-Ramgarh Mandi |- |25 |[[Jhalawar-Baran (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhalawar-Baran]] | |193-Anta, 194-Kishanganj (ST), 195-Baran-Atru, 196-Chhabra, 197-Dag (SC), 198-Jhalrapatan, 199-Khanpur, 200-Manohar Thana |- |} ===[[സിക്കിം]]=== * സിക്കിം === [[തമിഴ്നാട്]] === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം #<ref name="ECI">{{Cite web |url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |title=parliamentary constituencies and assembly constituencies of states (Delimitation, 2008) - &#91;&#91;Election Commission of India&#93;&#93; |access-date=2014-05-22 |archive-date=2010-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf |url-status=dead }}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Thiruvallur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവള്ളൂർ]] |SC |1. [[Gummidipundi (State Assembly Constituency)|Gummidipundi]], 2. [[Ponneri (State Assembly Constituency)|Ponneri (SC)]], 4.[[Tiruvallur (State Assembly Constituency)|Thiruvallur]], 5. [[Poonamallee (State Assembly Constituency)|Poonamallee (SC)]], 6. [[Avadi (State Assembly Constituency)|Avadi]] and 9. [[Madhavaram (State Assembly Constituency)|Madavaram]] |- |2 |[[Chennai North (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചെന്നൈ നോർത്ത്]] | |10. [[Thiruvottiyur (State Assembly Constituency)|Thiruvottiyur]], 11. [[Dr. Radhakrishnan Nagar (State Assembly Constituency)|Dr.Radhakrishnan Nagar]], 12.[[Perambur (State Assembly Constituency)|Perambur]], 13. [[Kolathur (Chennai) (State Assembly Constituency)|Kolathur]], 15. [[Thiru. Vi. Ka. Nagar (State Assembly Constituency)|Thiru. Vi. Ka. Nagar (SC)]] and 17. [[Royapuram (State Assembly Constituency)|Royapuram]] |- |3 |[[Chennai South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സൗത്ത്]] | |22. [[Virugambakkam (State Assembly Constituency)|Virugambakkam]], 23. [[Saidapet (State Assembly Constituency)|Saidapet]], 24. [[Theagaraya Nagar (State Assembly Constituency)|T. Nagar]], 25. [[Mylapore (State Assembly Constituency)|Mylapore]], 26. [[Velachery (State Assembly Constituency)|Velachery]] and 27. [[Sholinganallur (State Assembly Constituency)|Sholinganallur]] |- |4 |[[Chennai Central (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)| ചെന്നൈ സെന്റ്രൽ]] | |14. [[Villivakkam (State Assembly Constituency)|Villivakkam]], 16. [[Egmore (State Assembly Constituency)|Egmore (SC)]], 18. [[Harbour (State Assembly Constituency)|Harbour]], 19. [[Chepauk (State Assembly Constituency)|Chepauk-Thiruvallikeni]], 20. [[Thousand Lights (State Assembly Constituency)|Thousand Lights]] and 21. [[Anna Nagar (State Assembly Constituency)|Anna Nagar]] |- |5 |[[Sriperumbudur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശ്രീപെരുമ്പുത്തൂർ]] | |7. [[Maduravoyal (State Assembly Constituency)|Maduravoyal]], 8. [[Ambattur (State Assembly Constituency)|Ambattur]], 28. [[Alandur (State Assembly Constituency)|Alandur]], 29. [[Sriperumbudur (State Assembly Constituency)|Sriperumbudur (SC)]], 30. [[Pallavaram (State Assembly Constituency)|Pallavaram]] and 31. [[Tambaram (State Assembly Constituency)|Tambaram]] |- |6 |[[Kancheepuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കാഞ്ചീപുരം]] |SC |32. [[Chengalpattu (State Assembly Constituency)|Chengalpattu]], 33. [[Thiruporur (State Assembly Constituency)|Thiruporur]], 34. [[Cheyyur (State Assembly Constituency)|Cheyyur (SC)]], 35. [[Madurantakam (State Assembly Constituency)|Madurantakam (SC)]], 36. [[Uthiramerur (State Assembly Constituency)|Uthiramerur]] and 37. [[Kancheepuram (State Assembly Constituency)|Kancheepuram]] |- |7 |[[Arakkonam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|അരക്കോണം]] | |3. [[Tiruttani (State Assembly Constituency)|Tiruttani]], 38. [[Arakkonam (State Assembly Constituency)|Arakkonam (SC)]], 39. [[Sholinghur (State Assembly Constituency)|Sholingur]], 40. [[Katpadi (State Assembly Constituency)|Katpadi]], 41. [[Ranipet (State Assembly Constituency)|Ranipet]] and 42. [[Arcot (State Assembly Constituency)|Arcot]] |- |8 |[[Vellore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വെല്ലൂർ]] | |43. [[Vellore (State Assembly Constituency)|Vellore]], 44. [[Anaicut (State Assembly Constituency)|Anaikattu]], 45. [[K. V. Kuppam (State Assembly Constituency)|K. V. Kuppam (SC)]], 46. [[Gudiyatham (State Assembly Constituency)|Gudiyattam (SC)]], 47. [[Vaniyambadi (State Assembly Constituency)|Vaniyambadi]] and 48. [[Ambur (State Assembly Constituency)|Ambur]] |- |9 |[[Krishnagiri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ക്രിഷ്ണഗിരി]] | |51. [[Uthangarai (State Assembly Constituency)|Uthangarai (SC)]], 52. [[Bargur (State Assembly Constituency)|Bargur]], 53. [[Krishnagiri (State Assembly Constituency)|Krishnagiri]], 54. [[Veppanahalli (State Assembly Constituency)|Veppanahalli]], 55. [[Hosur (State Assembly Constituency)|Hosur]] and 56. [[Thalli (State Assembly Constituency)|Thalli]] |- |10 |[[Dharmapuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ധർമ്മപുരി]] | |57. [[Palacode (State Assembly Constituency)|Palacodu]], 58. [[Pennagaram (State Assembly Constituency)|Pennagaram]], 59. [[Dharmapuri (State Assembly Constituency)|Dharmapuri]], 60. [[Pappireddippatti (State Assembly Constituency)|Pappireddippatti]], 61. [[Harur (State Assembly Constituency)|Harur (SC)]] and 85. [[Mettur (State Assembly Constituency)|Mettur]] |- |11 |[[Tiruvannamalai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുവണ്ണാമലൈ]] | |49. [[Jolarpet (State Assembly Constituency)|Jolarpet]], 50. [[Tiruppattur (41) (State Assembly Constituency)|Tirupattur]], 62. [[Chengam (State Assembly Constituency)|Chengam (SC)]], 63. [[Tiruvannamalai (State Assembly Constituency)|Tiruvannamalai]], 64. [[Kilpennathur (State Assembly Constituency)|Kilpennathur]] and 65. [[Kalasapakkam (State Assembly Constituency)|Kalasapakkam]] |- |12 |[[Arani (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആരണി]] | |66. [[Polur (State Assembly Constituency)|Polur]], 67. [[Arni (State Assembly Constituency)|Arani]], 68. [[Cheyyar (State Assembly Constituency)|Cheyyar]], 69. [[Vandavasi (SC) (State Assembly Constituency)|Vandavasi (SC)]], 70. [[Gingee (State Assembly Constituency)|Gingee]] and 71. [[Mailam (State Assembly Constituency)|Mailam]] |- |13 |[[Villupuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിഴുപ്പുരം]] |SC |72. [[Tindivanam (State Assembly Constituency)|Tindivanam (SC)]], 73. [[Vanur (State Assembly Constituency)|Vanur (SC)]], 74. [[Villupuram (State Assembly Constituency)|Villupuram]], 75. [[Vikravandi (State Assembly Constituency)|Vikravandi]], 76. [[Tirukkoyilur (State Assembly Constituency)|Tirukkoyilur]] and 77. [[Ulundurpet (State Assembly Constituency)|Ulundurpettai]] |- |14 |[[Kallakurichi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കള്ളക്കുറിച്ചി]] | |78. [[Rishivandiyam (State Assembly Constituency)|Rishivandiyam]], 79. [[Sankarapuram (State Assembly Constituency)|Sankarapuram]], 80. [[Kallakurichi (State Assembly Constituency)|Kallakurichi (SC)]], 81. [[Gangavalli (State Assembly Constituency)|Gangavalli (SC)]], 82. [[Attur (State Assembly Constituency)|Attur (SC)]] and 83. [[Yercaud (State Assembly Constituency)|Yercaud (ST)]] |- |15 |[[Salem (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|സേലം]] | |84. [[Omalur (State Assembly Constituency)|Omalur]], 86. [[Edapadi (State Assembly Constituency)|Edappadi]], 88. [[Salem West (State Assembly Constituency)|Salem (West)]], 89. [[Salem North (State Assembly Constituency)|Salem (North)]], 90. [[Salem South (State Assembly Constituency)|Salem (South)]] and 91. [[Veerapandi (State Assembly Constituency)|Veerapandi]] |- |16 |[[Namakkal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാമക്കൽ]] | |87. [[Sankari (State Assembly Constituency)|Sankari]], 92. [[Rasipuram (State Assembly Constituency)|Rasipuram (SC)]], 93. [[Senthamangalam (State Assembly Constituency)|Senthamangalam (ST)]], 94. [[Namakkal (State Assembly Constituency)|Namakkal]], 95. [[Paramathi-Velur (State Assembly Constituency)|Paramathi Velur]] and 96. [[Tiruchengode (State Assembly Constituency)|Tiruchengodu]] |- |17 |[[Erode (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ഈറോഡ്]] | |97. [[Kumarapalayam (State Assembly Constituency)|Kumarapalayam]], 98. [[Erode East (State Assembly Constituency)|Erode (East)]], 99. [[Erode West (State Assembly Constituency)|Erode (West)]], 100. [[Modakkurichi (State Assembly Constituency)|Modakkurichi]], 101. [[Dharapuram (State Assembly Constituency)|Dharapuram (SC)]] and 102. [[Kangayam (State Assembly Constituency)|Kangayam]] |- |18 |[[Tiruppur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുപ്പൂർ]] | |103. [[Perundurai (State Assembly Constituency)|Perundurai]], 104. [[Bhavani (State Assembly Constituency)|Bhavani]], 105. [[Anthiyur (State Assembly Constituency)|Anthiyur]], 106. [[Gobichettipalayam (State Assembly Constituency)|Gobichettipalayam]], 113. [[Tiruppur North (State Assembly Constituency)|Tiruppur (North)]] and 114.[[Tiruppur South (State Assembly Constituency)|Tiruppur (South)]] |- |19 |[[Nilgiris (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നീലഗിരി]] |SC |107. [[Bhavanisagar (State Assembly Constituency)|Bhavanisagar (SC)]], 108. [[Udagamandalam (State Assembly Constituency)|Udhagamandalam]], 109. [[Gudalur (State Assembly Constituency)|Gudalur (SC)]], 110. [[Coonoor (State Assembly Constituency)|Coonoor]], 111. [[Mettupalayam (State Assembly Constituency)|Mettuppalayam]] and 112. [[Avanashi (State Assembly Constituency)|Avanashi (SC)]] |- |20 |[[Coimbatore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കോയമ്പത്തൂർ]] | |115. [[Palladam (State Assembly Constituency)|Palladam]], 116. [[Sulur (State Assembly Constituency)|Sulur]], 117. [[Kaundampalayam (State Assembly Constituency)|Kavundampalayam]], 118. [[Coimbatore East (State Assembly Constituency)|Coimbatore (North)]], 120. [[Coimbatore West (State Assembly Constituency)|Coimbatore (South)]] and 121. [[Singanallur (State Assembly Constituency)|Singanallur]] |- |21 |[[Pollachi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പൊള്ളാച്ചി]] | |121. [[Thondamuthur (State Assembly Constituency)|Thondamuthur]], 122. [[Kinathukadavu (State Assembly Constituency)|Kinathukadavu]], 123. [[Pollachi (State Assembly Constituency)|Pollachi]], 124. [[Valparai (State Assembly Constituency)|Valparai (SC)]], 125. [[Udumalpet (State Assembly Constituency)|Udumalpet]] and 126.[[Madathukulam (State Assembly Constituency)|Madathukulam]] |- |22 |[[Dindigul (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിണ്ടുക്കൽ]] | |127. [[Palani (State Assembly Constituency)|Palani]], 128. [[Oddanchatram (State Assembly Constituency)|Oddanchatram]], 129. [[Athoor (State Assembly Constituency)|Athoor]], 130. [[Nilakottai (State Assembly Constituency)|Nilakkottai (SC)]], 131. [[Natham (State Assembly Constituency)|Natham]] and 132. [[Dindigul (State Assembly Constituency)|Dindigul]] |- |23 |[[Karur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കരൂർ]] | |133. [[Vedasandur (State Assembly Constituency)|Vedasandur]], 134. [[Aravakurichi (State Assembly Constituency)|Aravakurichi]], 135. [[Karur (State Assembly Constituency)|Karur]], 136. [[Krishnarayapuram (State Assembly Constituency)|Krishnarayapuram (SC)]], 138. [[Manapaarai (State Assembly Constituency)|Manapaarai]] and 179. [[Viralimalai (State Assembly Constituency)|Viralimalai]] |- |24 |[[Tiruchirappalli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുച്ചിറപ്പള്ളി]] | |139. [[Srirangam (State Assembly Constituency)|Srirangam]], 140. [[Tiruchirappalli West (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (West)]], 141. [[Tiruchirappalli East (State Assembly Constituency)|Tiruchirappalli (East)]], 142. [[Thiruverumbur (State Assembly Constituency)|Thiruverumbur]], 178. [[Gandarvakottai (State Assembly Constituency)|Gandharvakottai (SC)]] and 180. [[Pudukkottai (State Assembly Constituency)|Pudukkottai]] |- |25 |[[Perambalur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പേരംബലൂർ]] | |137. [[Kulithalai (State Assembly Constituency)|Kulithalai]], 143. [[Lalgudi (State Assembly Constituency)|Lalgudi]], 144. [[Manachanallur (State Assembly Constituency)|Manachanallur]], 145. [[Musiri (State Assembly Constituency)|Musiri]], 146. [[Thuraiyur (State Assembly Constituency)|Thuraiyur (SC)]] and 147. [[Perambalur (State Assembly Constituency)|Perambalur (SC)]] |- |26 |[[Cuddalore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കടലൂർ]] | |151. [[Tittakudi (State Assembly Constituency)|Tittakudi (SC)]], 152. [[Vridhachalam (State Assembly Constituency)|Vriddhachalam]], 153. [[Neyveli (State Assembly Constituency)|Neyveli]], 154. [[Panruti (State Assembly Constituency)|Panruti]], 155. [[Cuddalore (State Assembly Constituency)|Cuddalore]] and 156. [[Kurinjipadi (State Assembly Constituency)|Kurinjipadi]] |- |- |27 |[[Chidambaram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ചിതംബരം]] |SC |148. [[Kunnam (State Assembly Constituency)|Kunnam]], 149. [[Ariyalur (State Assembly Constituency)|Ariyalur]], and 150. [[Jayankondam (State Assembly Constituency)|Jayankondam]] 157. [[Bhuvanagiri (State Assembly Constituency)|Bhuvanagiri]], 158. [[Chidambaram (State Assembly Constituency)|Chidambaram]] and 159. [[Kattumannarkoil (State Assembly Constituency)|Kattumannarkoil (SC)]] |- |28 |[[Mayiladuturai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മയിലാടുതുറൈ]] | |160. [[Sirkazhi (State Assembly Constituency)|Sirkazhi (SC)]], 161. [[Mayiladuturai (State Assembly Constituency)|Mayiladuthurai]], 162. [[Poombuhar (State Assembly Constituency)|Poompuhar]], 170. [[Thiruvidamarudur (State Assembly Constituency)|Thiruvidaimarudur (SC)]], 171. [[Kumbakonam (State Assembly Constituency)|Kumbakonam]] and 172. [[Papanasam (State Assembly Constituency)|Papanasam]] |- |29 |[[Nagapattinam (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|നാഗപട്ടിനം]] |SC |163. [[Nagapattinam (State Assembly Constituency)|Nagapattinam]] 164. [[Kilvelur (State Assembly Constituency)|Kilvelur (SC)]], 165. [[Vedaranyam (State Assembly Constituency)|Vedaranyam]], 166. [[Tiruthuraipundi (State Assembly Constituency)|Thiruthuraipoondi (SC)]], 168. [[Tiruvarur (State Assembly Constituency)|Thiruvarur]] and 169. [[Nannilam (State Assembly Constituency)|Nannilam]] |- |30 |[[Thanjavur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തഞ്ചാവൂർ]] | |167. [[Mannargudi (State Assembly Constituency)|Mannargudi]], 173. [[Tiruvaiyaru (State Assembly Constituency)|Thiruvaiyaru]], 174. [[Thanjavur (State Assembly Constituency)|Thanjavur]], 175. [[Orathanad (State Assembly Constituency)|Orathanadu]], 176. [[Pattukkottai (State Assembly Constituency)|Pattukkottai]] and 177. [[Peravurani (State Assembly Constituency)|Peravurani]] |- |31 |[[Sivaganga (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ശിവഗംഗ]] | |181. [[Tirumayam (State Assembly Constituency)|Thirumayam]], 182. [[Alangudi (State Assembly Constituency)|Alangudi]], 184. [[Karaikudi (State Assembly Constituency)|Karaikudi]], 185. [[Tiruppattur (194) (State Assembly Constituency)|Tiruppattur]], 186. [[Sivaganga (State Assembly Constituency)|Sivaganga]] and 187. [[Manamadurai (State Assembly Constituency)|Manamadurai (SC)]] |- |32 |[[Madurai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|മധുര]] | |188. [[Melur (State Assembly Constituency)|Melur]], 189. [[Madurai East (State Assembly Constituency)|Madurai East]], 191. [[Madurai North (State Assembly Constituency)|Madurai North]], 192. [[Madurai South (State Assembly Constituency)|Madurai South]], 193. [[Madurai Central (State Assembly Constituency)|Madurai Central]] and 194. [[Madurai West (State Assembly Constituency)|Madurai West]] |- |33 |[[Theni (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തേനി]] | |190. [[Sholavandan (State Assembly Constituency)|Sholavandan (SC)]], 197. [[Usilampatti (State Assembly Constituency)|Usilampatti]], 198. [[Andipatti (State Assembly Constituency)|Andipatti]], 199. [[Periyakulam (State Assembly Constituency)|Periyakulam (SC)]], 200. [[Bodinayakkanur (State Assembly Constituency)|Bodinayakanur]] and 201. [[Cumbum (State Assembly Constituency)|Cumbum]] |- |34 |[[Virudhunagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|വിരുതുനഗർ]] | |195. [[Thirupparankundram (State Assembly Constituency)|Thiruparankundram]], 196. [[Tirumangalam (State Assembly Constituency)|Thirumangalam]], 204. [[Sattur (State Assembly Constituency)|Sattur]], 205. [[Sivakasi (State Assembly Constituency)|Sivakasi]], 206. [[Virudhunagar (State Assembly Constituency)|Virudhunagar]] and 207.[[Aruppukottai (State Assembly Constituency)|Aruppukkottai]] |- |35 |[[Ramanathapuram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|രാമനാഥപുരം]] | |183. [[Arantangi (State Assembly Constituency)|Aranthangi]], 208. [[Tiruchuli (State Assembly Constituency)|Tiruchuli]], 209. [[Paramakudi (State Assembly Constituency)|Paramakudi (SC)]], 210. [[Tiruvadanai (State Assembly Constituency)|Tiruvadanai]], 211. [[Ramanathapuram (State Assembly Constituency)|Ramanathapuram]] and 212. [[Mudukulathur (State Assembly Constituency)|Mudhukulathur]] |- |36 |[[Thoothukudi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തൂത്തുക്കുടി]] | |213. [[Vilathikulam (State Assembly Constituency)|Vilathikulam]], 214. [[Tuticorin (State Assembly Constituency)|Thoothukkudi]], 215. [[Tiruchendur (State Assembly Constituency)|Tiruchendur]], 216. [[Srivaikuntam (State Assembly Constituency)|Srivaikuntam]], 217. [[Ottapidaram (State Assembly Constituency)|Ottapidaram (SC)]] and 218.[[Kovilpatti (State Assembly Constituency)|Kovilpatti]] |- |37 |[[Tenkasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തെങ്കാശി]] |SC |202. [[Rajapalayam (State Assembly Constituency)|Rajapalayam]], 203. [[Srivilliputhur (State Assembly Constituency)|Srivilliputhur (SC)]], 219. [[Sankarankoil (State Assembly Constituency)|Sankarankovil (SC)]], 220. [[Vasudevanallur (State Assembly Constituency)|Vasudevanallur (SC)]], 221. [[Kadayanallur (State Assembly Constituency)|Kadayanallur]] and 222. [[Tenkasi (State Assembly Constituency)|Tenkasi]] |- |38 |[[Tirunelveli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|തിരുനെൽവേലി]] | |223. [[Alangulam (State Assembly Constituency)|Alangulam]], 224. [[Tirunelveli (State Assembly Constituency)|Tirunelveli]], 225. [[Ambasamudram (State Assembly Constituency)|Ambasamudram]], 226. [[Palayamkottai (State Assembly Constituency)|Palayamkottai]], 227. [[Nanguneri (State Assembly Constituency)|Nanguneri]] and 228. [[Radhapuram (State Assembly Constituency)|Radhapuram]] |- |39 |[[Kanyakumari (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|കന്യാകുമാരി]] | |229. [[Kanyakumari (State Assembly Constituency)|Kanyakumari]], 230. [[Nagercoil (State Assembly Constituency)|Nagercoil]], 231. [[Colachel (State Assembly Constituency)|Colachel]], 232. [[Padmanabhapuram (State Assembly Constituency)|Padmanabhapuram]], 233. [[Vilavancode (State Assembly Constituency)|Vilavancode]] and 234. [[Killiyur (State Assembly Constituency)|Killiyoor]] |} ===[[ത്രിപുര]]=== *[[Tripura West (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര വെസ്റ്റ്]] *[[Tripura East (Lok Sabha constituency)|ത്രിപുര ഈസ്റ്റ്]] ===[[ഉത്തർപ്രദേശ്]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |-|- !മണ്ഡലം #<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=Delimitation of Parliamentary and Assembly Constituencies Order, 2008|publisher=The Election Commission of India|pages=501–5|access-date=2014-05-22|archive-date=2010-10-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead}}</ref> !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Saharanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Saharanpur]] | |1. Behat, 3. Saharanpur Nagar, 4. Saharanpur, 5. Deoband and 6. Rampur Maniharan (SC) |- |2 |[[Kairana (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kairana]] | |2. Nakur, 7. Gangoh, 8. Kairana, 9. Thana Bhawan and 10. Shamli |- |3 |[[Muzaffarnagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Muzaffarnagar]] | |11. Budhana, 12. Charthawal, 14. Muzaffar Nagar, 15. Khatauli and 44. Sardhana |- |4 |[[Bijnor (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bijnor]] | |13. Purqazi (SC), 16. Meerapur, 22. Bijnor, 23. Chandpur and 45. Hastinapur (SC) |- |5 |[[Nagina (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nagina]] |SC |17. Najibabad, 18. Nagina (SC), 20. Dhampur, 21. Nehtaur (SC) and 24. Noorpur |- |6 |[[Moradabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Moradabad]] | |19. Barhapur, 25. Kanth, 26. Thakurdwara, 27. Moradabad Rural and 28. Moradabad Nagar- |- |7 |[[Rampur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rampur]] | |34. Suar, 35. Chamraua, 36. Bilaspur, 37. Rampur and 38. Milak (SC) |- |8 |[[Sambhal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sambhal]] | |29. Kundarki, 30. Bilari, 31. Chandausi (SC), 32. Asmoli and 33. Sambhal |- |- |9 |[[Amroha (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amroha]] | |39. Dhanaura (SC), 40. Naugawan Sadat, 41. Amroha, 42. Hasanpur and 60. Garhmukteshwar |- |10 |[[Meerut (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Meerut]] | |46. Kithore, 47. Meerut Cantonment, 48. Meerut, 49. Meerut South and 59. Hapur (SC) |- |11 |[[Baghpat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baghpat]] | |43. Siwalkhas, 50. Chhaprauli, 51. Baraut, 52. Baghpat and 57. Modi Nagar |- |12 |[[Ghaziabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghaziabad]] | |53. Loni, 54. Muradnagar, 55. Sahibabad, 56. Ghaziabad and 58. Dhaulana |- |13 |[[Gautam Buddha Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gautam Buddha Nagar]] | |61. Noida, 62. Dadri, 63. Jewar, 64. Sikandrabad and 70. Khurja (SC) |- |14 |[[Bulandshahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bulandshahr]] |SC |65. Bulandshahr, 66. Syana, 67. Anupshahr, 68. Debai and 69. Shikarpur |- |15 |[[Aligarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aligarh]] | |71. Khair (SC), 72. [[Barauli, Uttar Pradesh (Vidhan Sabha constituency)|Barauli]], 73. Atrauli, 75. Koil and 76. Aligarh |- |16 |[[Hathras (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hathras]] |SC |74. Chharra, 77. Iglas (SC), 78. Hathras (SC), 79. Sadabad and 80. Sikandra Rao |- |17 |[[Mathura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathura]] | |81. Chhata, 82. Mant, 83. Goverdhan, 84. Mathura and 85. Baldev (SC) |- |18 |[[Agra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Agra]] |SC |86. Etmadpur, 87. Agra Cantonment (SC), 88. Agra South, 89. Agra North and 106. Jalesar (SC) |- |19 |[[Fatehpur Sikri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur Sikri]] | |90. Agra Rural (SC), 91. Fatehpur Sikri, 92. Kheragarh, 93. Fatehabad and 94. Bah |- |20 |[[Firozabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Firozabad]] | |95. Tundla (SC), 96. Jasrana, 97. Firozabad, 98. Shikohabad and 99. Sirsaganj |- |21 |[[Mainpuri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mainpuri]] | |107. Mainpuri, 108. Bhongaon, 109. Kishni (SC), 110. Karhal and 199. Jaswantnagar |- |22 |[[Etah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etah]] | |100. Kasganj, 101. Amanpur, 102. Patiyali, 104. Etah and 105. Marhara |- |23 |[[Badaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Badaun]] | |111. Gunnaur, 112. Bisauli (SC), 113. Sahaswan, 114. Bilsi and 115. Badaun |- |24 |[[Aonla (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Aonla]] | |116. Shekhupur, 117. Dataganj, 122. Faridpur (SC), 123. Bithari Chainpur and 126. Aonla |- |25 |[[Bareilly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bareilly]] | |119. Meerganj, 120. Bhojipura, 121. Nawabganj, 124. Bareilly and 125. Bareilly Cantonment |- |26 |[[Pilibhit (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pilibhit]] | |118. Baheri, 127. Pilibhit, 128. Barkhera, 129. Puranpur (SC) and 130. Bisalpur |- |27 |[[Shahjahanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shahjahanpur]] |SC |131. Katra, 132. Jalalabad, 133. Tilhar, 134. Powayan (SC), 135. Shahjahanpur and 136. Dadraul |- |28 |[[Kheri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kheri]] | |137. Palia, 138. Nighasan, 139. Gola Gokrannath, 140. Sri Nagar (SC) and 142. Lakhimpur |- |29 |[[Dhaurahra (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dhaurahra]] | |141. Dhaurahra, 143. Kasta (SC), 144. Mohammdi, 145. Maholi and 147. Hargaon (SC) |- |30 |[[Sitapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sitapur]] | |146. Sitapur, 148. Laharpur, 149. Biswan, 150. Sevata and 151. Mahmoodabad |- |31 |[[Hardoi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hardoi]] |SC |154. Sawayazpur, 155. Shahabad, 156. Hardoi, 157. Gopamau (SC) and 158. Sandi (SC) |- |32 |[[Misrikh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Misrikh]] |SC |153. Misrikh (SC), 159. Bilgram-Mallanwan, 160. Balamau (SC), 161. Sandila and 209. Bilhaur (SC) |- |33 |[[Unnao (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Unnao]] | |162. Bangermau, 163. Safipur (SC), 164. Mohan (SC), 165. Unnao, 166. Bhagwantnagar and 167. Purwa |- |34 |[[Mohanlalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mohanlalganj]] |SC |152. Sidhauli (SC), 168. Malihabad (SC), 169. Bakshi Kaa Talab, 170. Sarojini Nagar and 176. Mohanlalganj (SC) |- |35 |[[Lucknow (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lucknow]] | |171. Lucknow West, 172. Lucknow North, 173. Lucknow East, 174. Lucknow Central and 175. Lucknow Cantonment |- |36 |[[Rae Bareli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Rae Bareli]] | |177. Bachhrawan (SC), 179. Harchandpur, 180. Rae Bareli, 182. Sareni and 183. Unchahar |- |37 |[[Amethi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Amethi]] | |178. Tiloi, 181. Salon (SC), 184. Jagdishpur (SC), 185. Gauriganj and 186. Amethi |- |38 |[[Sultanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sultanpur]] | |187. Isauli, 188. Sultanpur, 189. Sadar, 190. Lambhua and 191. Kadipur (SC) |- |39 |[[Pratapgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Pratapgarh]] | |244. Rampur Khas, 247. Vishwanath Ganj, 248. Pratapgarh, 249. Patti and 250. Raniganj |- |40 |[[Farrukhabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Farrukhabad]] | |103. Aliganj, 192. Kaimganj (SC), 193. Amritpur, 194. Farrukhabad and 195. Bhojpur |- |41 |[[Etawah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Etawah]] |SC |200. Etawah, 201. Bharthana (SC), 203. Dibiyapur, 204. Auraiya (SC) and 207. Sikandra |- |42 |[[Kannauj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kannauj]] | |196. Chhibramau, 197. Tirwa, 198. Kannauj (SC), 202. Bidhuna and 205. Rasulabad (SC) |- |43 |[[Kanpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Urban]] | | 212. [[Govind Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Govind Nagar]] 213. [[Sishamau (Vidhan Sabha constituency)|Sishamau]], 214. [[Arya Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Arya Nagar]] ,215.[[Kidwai Nagar (Vidhan Sabha constituency)|Kidwai Nagar]], 216. [[Kanpur Cantonment (Vidhan Sabha constituency)|Kanpur Cantonment]] |- |44 |[[Akbarpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanpur Rural]] | |206. Akbarpur-Raniya, 210. [[Bithoor (Vidhan Sabha constituency)|Bithoor]], 211. [[Kalyanpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Kalyanpur]], 217. [[Maharajpur, Kanpur (Vidhan Sabha constituency)|Maharajpur]], 218. Ghatampur (SC). |- |45 |[[Jalaun (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalaun]] |SC |208. Bhognipur, 219. Madhaugarh, 220. Kalpi, 221. Orai (SC) and 225. Erich, Garautha |- |46 |[[Jhansi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhansi]] | |222. Babina, 223. Jhansi Nagar, 224. Mauranipur (SC), 226. Lalitpur and 227. Mehroni (SC) |- |47 |[[Hamirpur, Uttar Pradesh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hamirpur]] | |228. Hamirpur, 229. Rath (SC), 230. Mahoba, 231. Charkhari and 232. Tindwari |- |48 |[[Banda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Banda]] | |233. Baberu, 234. Naraini (SC), 235. Banda, 236. Chitrakoot and 237. Manikpur |- |49 |[[Fatehpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Fatehpur]] | |238. Jahanabad, 239. Bindki, 240. Fatehpur, 241. Ayah Shah, 242. Husainganj and 243. Khaga (SC) |- |50 |[[Kaushambi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaushambi]] |SC |245. Babaganj (SC), 246. Kunda, 251. Sirathu, 252. Manjhanpur (SC) and 253. Chail |- |51 |[[Phulpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Phulpur]] | |254. Phaphamau, 255. Soraon (SC), 256. Phulpur, 261. Allahabad West and 262. Allahabad North |- |52 |[[Allahabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Allahabad]] | |259. Meja, 260. Karachhana, 263. Allahabad South, 264. Bara (SC) and 265. Koraon (SC) |- |53 |[[Barabanki (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barabanki]] |SC |266. Kursi, 267. Ram Nagar, 268. Barabanki, 269. Zaidpur (SC) and 272. Haidergarh (SC) |- |54 |[[Faizabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Faizabad]] | |270. Dariyabad, 271. Rudauli, 273. Milkipur (SC), 274. Bikapur and 275. Ayodhya |- |55 |[[Ambedkar Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ambedkar Nagar]] | |276. Goshainganj, 277. Katehari, 278. Tanda, 280. Jalalpur and 281. Akbarpur |- |56 |[[Bahraich (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bahraich]] |SC |282. Balha (SC), 283. Nanpara, 284. Matera, 285. Mahasi and 286. Bahraich |- |- |57 |[[Kaiserganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kaiserganj]] | |287. Payagpur, 288. Kaiserganj, 297. Katra Bazar, 298. Colonelganj and 299. Tarabganj |- |58 |[[Shrawasti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Shrawasti]] | |289. Bhinga, 290. Shrawasti, 291. Tulsipur, 292. Gainsari and 294. Balrampur (SC) |- |59 |[[Gonda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gonda]] | |293. Utraula, 295. Mehnaun, 296. Gonda, 300. Mankapur (SC) and 301. Gaura |- |60 |[[Domariyaganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Domariyaganj]] | |302. Shohratgarh, 303. Kapilvastu (SC), 304. Bansi, 305. Itwa and 306. Domariyaganj |- |61 |[[Basti (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basti]] | |307. Harraiya, 308. Kaptanganj, 309. Rudhauli, 310. Basti Sadar and 311. Mahadewa (SC) |- |62 |[[Sant Kabir Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sant Kabir Nagar]] | |279. Alapur (SC), 312. Menhdawal, 313. Khalilabad, 314. Dhanghata (SC) and 325. Khajani (SC) |- |63 |[[Maharajganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maharajganj]] | |315. Pharenda, 316. Nautanwa, 317. Siswa, 318. Maharajganj (SC) and 319. Paniyara |- |64 |[[Gorakhpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Gorakhpur]] | |320. Caimpiyarganj, 321. Pipraich, 322. Gorakhpur Urban, 323. Gorakhpur Rural and 324. Sahajanwa |- |65 |[[Kushi Nagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kushi Nagar]] | |329. Khadda, 330. Padrauna, 333. Kushinagar, 334. Hata and 335. Ramkola (SC) |- |- |66 |[[Deoria (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Deoria]] | |331. Tamkuhi Raj, 332. Fazilnagar, 337. Deoria, 338. Pathardeva and 339. Rampur Karkhana |- |67 |[[Bansgaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bansgaon]] |SC |326. Chauri-Chaura, 327. Bansgaon (SC), 328. Chillupar, 336. Rudrapur and 342. Barhaj |- |68 |[[Lalganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Lalganj]] |SC |343. Atrauliya, 348. Nizamabad, 349. Phoolpur-Pawai, 350. Didarganj and 351. Lalganj (SC) |- |69 |[[Azamgarh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Azamgarh]] | |344. Gopalpur, 345. Sagri, 346. Mubarakpur, 347. Azamgarh and 352. Mehnagar (SC) |- |70 |[[Ghosi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghosi]] | |353. Madhuban, 354. Ghosi, 355. Muhammadabad-Gohna (SC), 356. Mau and 358. Rasara |- |71 |[[Salempur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Salempur]] | |340. Bhatpar Rani, 341. Salempur (SC), 357. Belthara Road (SC), 359. Sikanderpur and 362. Bansdih |- |- |72 |[[Ballia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ballia]] | |360. Phephana, 361. Ballia Nagar, 363. Bairia, 377. Zahoorabad and 378. Mohammadabad |- |73 |[[Jaunpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaunpur]] | |364. Badlapur, 365. Shahganj, 366. Jaunpur, 367. Malhani and 368. Mungra Badshahpur |- |74 |[[Machhlishahr (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Machhlishahr]] |SC |369. Machhlishahr (SC), 370. Mariyahu, 371. Zafrabad, 372. Kerakat (SC) and 384. Pindra |- |75 |[[Ghazipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghazipur]] | |373. [[Jakhania]](SC), 374. [[Saidpur, Ghazipur|Saidpur]](SC), 375. [[Ghazipur]], 376. [[Jangipur]] and 379. [[Zamania]] |- |- |76 |[[Chandauli (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Chandauli]] | |380. Mughalsarai, 381. Sakaldiha, 382. Saiyadraja, 385. Ajagara (SC) and 386. Shivpur |- |77 |[[Varanasi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Varanasi]] | |387. Rohaniya, 388. Varanasi North, 389. Varanasi South, 390. Varanasi Cantonment and 391.Sevapuri |- |78 |[[Bhadohi (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bhadohi]] | |257. Pratappur, 258. Handia, 392. Bhadohi, 393. Gyanpur and 394. Aurai (SC) |- |79 |[[Mirzapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mirzapur]] | |395. Chhanbey (SC), 396. Mirzapur, 397. Majhawan, 398. Chunar and 399. Marihan |- |80 |[[Robertsganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Robertsganj]] |SC |383. Chakia (SC), 400. Ghorawal, 401. Robertsganj, 402. Obra and 403. Duddhi (SC) |} ===[[ഉത്തരാഖണ്ഡ്]]=== *[[തെഹ്‌രി ഗഡ്‌വാൾ]] *[[ഗഡ്‌വാൾ]] *[[അൽമോറ]] *[[നൈനിത്താൾ]] *[[ഹരിദ്വാർ]] ===[[പശ്ചിമ ബംഗാൾ]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Parliamentary constituency !Past (pre-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | title = Assembly Constituencies - Corresponding Districts and Parliamentary Constituencies | accessdate = 2008-11-24 | work = West Bengal | publisher = Election Commission of India | archive-date = 2008-10-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081003061733/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S25/WB_Dist_PC_AC.pdf | url-status = dead }}</ref>!! !! !Current (Post-delimitation)<ref>{{cite web | url = http://wb.gov.in/BanglarMukh/Download?AlfrescoPath=WebContent/Departments/Home/Other_Documents&FileName=DELIMITATION.pdf | title = Press Note, Delimitation Commission | accessdate = 2008-11-24 | work = Assembly Constituencies in West Bengal | publisher =Delimitation Commission }}</ref>!! !! |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Sitalkuchi (SC), 03. Mathabhanga (SC), 04. Cooch Behar North, 05. Cooch Behar West, 06. Sitai, 07. Dinhata and 08. Natabari |[[Cooch Behar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Cooch Behar]] |SC |02. Mathabhanga (SC), 03. Cooch Behar North (SC), 04. Cooch Behar South, 05. Sitalkuchu (SC), 06. Sitai (SC), 07. Dinhata and 08. Natabari |- |2 |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj (SC), 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 16. Nagrakata (ST) |[[Alipurduars (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Alipurduars]] |ST |09. Tufanganj, 10. Kumargram (ST), 11. Kalchini (ST), 12. Alipurduars, 13. Falakata (SC), 14. Madarihat (ST) and 21. Nagrakata (ST) |- |3 |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] | |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 17. Mainaguri (SC), 18. Mal (ST), 19. Kranti, 20. Jalpaiguri and 21. Rajganj (SC) |[[Jalpaiguri (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jalpaiguri]] |SC |01. Mekliganj (SC), 15. Dhupguri (SC), 16. Maynaguri (SC), 17. Jalpaiguri (SC), 18. Rajganj (SC), 19. Dabgram-Phulbari and 20. Mal (ST) |- |4 |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Siliguri, 26. Phansidewa (ST), 27. Chopra and 28. Islampur |[[Darjeeling (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Darjeeling]] | |22. Kalimpong, 23. Darjeeling, 24. Kurseong, 25. Matigara-Naxalbari (SC), 26. Siliguri, 27. Phansidewa (ST) and 28. Chopra |- |5 |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Goalpokhar, 30. Karandighi, 31. Raiganj (SC), 34. Itahar, 41. Kharba, 42. Harishchandrapur and 43. Ratua |[[Raiganj (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Raiganj]] | |29. Islampur, 30. Goalpokhar, 31. Chakulia, 32. Karandighi, 33. Hemtabad (SC), 34. Kaliaganj (SC) and 35. Raiganj |- |6 |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] |SC |32. Kaliaganj (SC), 33. Kushmandi (SC), 35. Gangarampur, 36. Tapan (ST), 37. Kumarganj, 38. Balurghat and 40. Gajol (ST) |[[Balurghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Balurghat]] | |36. Itahar, 37. Kushmandi (SC), 38. Kumarganj, 39. Balurghat, 40. Tapan (ST), 41. Gangarampur (SC) and 42. Harirampur |- |7 |[[Malda (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Malda]] | |39. Habibpur (ST), 44. Araidanga, 45. Maldaha (SC), 46. English Bazar, 47. Manikchak, 48. Suzapur and 49. Kaliachak |[[Maldaha Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Uttar]] | |43. Habibpur (ST), 44. Gazole (SC), 45. Chanchal, 46.Harischandrapur, 47. Malatipur, 48. Ratua and 50. Maldaha (SC) |- |8 |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |50. Farakka, 51. Aurangabad, 52. Suti, 53. Sagardihi (SC), 54. Jangipur, 57. Nabagram and 66. Khargram (SC) |[[Maldaha Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Maldaha Dakshin]] | |49. Manikchak, 51. English Bazar, 52. Mothabari, 53. Sujapur, 54. Baisnabnagar, 55. Farakka and 56. Samserganj |- |9 |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |55. Lalgola, 56. Bhagabangola, 58. Murshidabad, 59. Jalangi, 60. Domkal, 62. Hariharpara and 69. Karimpur |[[Jangipur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jangipur]] | |57. Suti, 58. Jangipur, 59. Raghunathganj, 60. Sagardighi, 61. Lalgola, 65. Nabagram (SC) and 66. Khargram (SC) |- |10 |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Berhampore]] | |61. Naoda, 63. Berhampore, 64. Beldanga, 65. Kandi, 67. Barwan, 68. Bharatpur and 282. Ketugram (SC) |[[Berhampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Baharampur]] | |67. Burwan (SC), 68. Kandi, 69. Bharatpur, 70 Rejinagar, 71 Beldanga, 72. Baharampur and 74. Naoda |- |11 |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnagar]] | |70. Palashipara, 71. Nakshipara, 72. Kaliganj, 73. Chapra, 74. Krishnaganj (SC), 75. Krishnanagar East and 76. Krishnanagar West |[[Murshidabad (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Murshidabad]] | |62. Bhagabangola, 63. Raninagar, 64. Murshidabad, 73. Hariharpara, 75. Domkal, 76. Jalangi and 77. Karimpur |- |12 |[[Nabadwip (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Nabadwip]] |SC |77. Nabadwip, 78. Shantipur, 79. Hanskhali (SC), 80. Ranaghat East (SC), 81. Ranaghat West, 82. Chakdaha and 83. Haringhata |[[Krishnagar(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Krishnanagar]] | |78 Tehatta, 79 Palashipara, 80. Kaliganj, 81. Nakashipara, 82. Chapra, 83. Krishnanagar North and 84. Nabadwip |- |13 |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |84. Bagadaha (SC), 85. Bangaon, 86. Gaighata, 87. Habra, 88. Ashoknagar, 90. Barasat and 92. Deganga |[[Ranaghat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ranaghat]] |SC |85. Krishnanagar South, 86. Santipur, 87. Ranaghat North West, 88. Krishnaganj (SC), 89. Ranaghat North East (SC), 90. Ranaghat South (SC) and 91. Chakdaha |- |14 |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |93. Swarupnagar, 94. Baduria, 95. Basirhat, 96. Hasnabad, 97. Haroa (SC), 99. Hingalganj (SC) and 107. Bhanagar |[[Bangaon (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bangaon]] |SC |92. Kalyani (SC), 93. Haringhata (SC), 94 Bagda (SC), 95. Bangaon North (SC), 96. Bangaon South (SC), 97. Gaighata (SC) and 98. Swarupnagar (SC) |- |15 |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Joynagar]] |SC |98. Sandeshkhali (SC), 100. Gosaba (SC), 101. Basanti (SC), 102. Kultali (SC), 103. Jaynagar, 105. Canning West (SC) and 106. Canning East |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpur]] | |102. Amdanga, 103. Bijpur, 104. Naihati, 105. Bhatpara, 106. Jagatdal, 107. Noapara and 108. Barrackpur |- |16 |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |121. Magrahat East (SC), 122. Mandirbazar (SC), 123. Mathurapur, 124. Kulpi (SC), 125. Patharpratima, 126. Kakdwip and 127. Sagar |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |109. Khardaha, 110. Dum Dum North, 111. Panihati, 112. Kamarhati, 113. Baranagar, 114. Dum Dum and 117. Rajarhat Gopalpur |- |17 |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |111. Bishnupur West, 114. Garden Reach, 115. Maheshtala, 116. Budge Budge, 117. Satgachia, 118. Falta and 119. Diamond Harbour |[[Barasat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barasat]] | |100. Habra, 101. Ashoknagar, 115. Rajarhat New Town, 116. Bidhannagar, 118. Madhyamgram, 119. Barasat and 120. Deganga |- |18 |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |104 Baruipur, 108. Jadavpur, 110. Bishnupur East (SC), 112. Behala East, 113. Behala West, 120. Magrahat West and 147. Kabitirtha |[[Basirhat (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Basirhat]] | |99. Baduria, 121. Haroa, 122. Minakhan (SC), 123. Sandeshkhali (ST), 124. Basirhat South, 125. Basirhat North and 126. Hingalganj (SC) |- |19 |[[Barrackpore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Barrackpore]] | |89. Amdanga, 128. Bijpur, 129. Naihati, 130. Bhatpara, 131. Jagatdal, 132. Noapara and 133. Titagarh |[[Joynagar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jaynagar]] |SC |127. GOSABA (SC), 128. BASANTI (SC), 129. KULTALI (SC), 136. JAYNAGAR (SC), 138. CANNING PASCHIM (SC), 139. CANNING PURBA and 141. MAGRAHAT PURBA (SC) |- |20 |[[Dum Dum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Dum Dum]] | |91. Rajarhat (SC), 134. Khardaha, 135. Panihati, 136. Kamarhati, 137. Baranagar, 138. Dum Dum and 139. Belgachia East |[[Mathurapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Mathurapur]] |SC |130. Patharpratima, 131. Kakdwip, 132. Sagar, 133. Kulpi, 134. Raidighi, 135. Mandirbazar (SC) and 142. Magrahat West |- |21 |[[Calcutta North West (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North West]] | |140. Cossipur, 141. Shyampukur, 142. Jorabagan, 143. Jorasanko, 144. Barabazar, 145. Bowbazar and 154. Taltola (SC) |[[Diamond Harbour (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Diamond Harbour]] | |143. Diamond Harbour, 144. Falta, 145. Satgachhia, 146. Bishnupur (SC), 155. Maheshtala, 156. Budge Budge and 157. Metiaburuz |- |22 |[[Calcutta North East (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta North East]] | |153. Entally, 155. Beliaghata, 156. Sealdah, 157. Vidyasagar, 158. Burtola, 159. Manicktola and 160. Belgachia West |[[Jadavpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jadavpur]] | |137. Baruipur East (SC), 140. Baruipur West, 147. Sonarpur South, 148. Bhangar, 150. Jadavpur, 151. Sonarpur North and 152. Tollyganj |- |23 |[[Calcutta South (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Calcutta South]] | |109. Sonarpur (SC), 146. Chowringhee, 148. Alipore, 149. Rashbehari Avenue, 150. Tollygunge, 151. Dhakuria and 152. Ballygunge |[[Kolkata Dakshin (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Dakshin]] | |149. Kasba, 153. Behala East, 154. Behala West, 158.Kolkata Port, 159. Bhabanipur, 160. Rashbehari and 161. Ballygunge |- |24 |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |161. Bally, 162. Howrah North, 163. Howrah Central, 164. Howrah South, 165. Shibpur, 166. Domjur and 169. Sankrail (SC) |[[Kolkata Uttar (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kolkata Uttar]] | |162. Chowrangee, 163. Entally, 164. Beleghata, 165. Jorasanko, 166. Shyampukur, 167. Maniktala and 168. Kashipur-Belgachhia |- |25 |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |170. Uluberia North (SC), 171. Uluberia South, 172. Shyampur, 173. Bagnan, 174. Kalyanpur, 175. Amta and 176. Udaynarayanpur |[[Howrah (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Howrah]] | |169. Bally, 170. Howrah North, 171. Howrah Central, 172. Shibpur, 173. Howrah South, 174. Sankrail (SC) and 175. Panchla |- |26 |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Serampore]] | |167. Jagatballavpur, 168. Panchla, 177. Jangipara, 178. Chanditala, 179. Uttarpara, 180. Serampore and 181. Champdani |[[Uluberia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Uluberia]] | |176. Uluberia East, 177. Uluberia North (SC), 178. Uluberia South, 179. Shyampur, 180. Bagnan, 181. Amta and 182. Udaynarayanpur |- |27 |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |182. Chandernagore, 183. Singur, 184. Haripal, 186. Chinsurah, 187. Bansberia, 190. Polba and 191. Dhaniakhali (SC) |[[Serampore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Sreerampur]] | |183. Jagatballavpur, 184. Domjur, 185. Uttarpara, 186. Sreerampur, 187. Champdani, 194. Chanditala and 195. Jangipara |- |28 |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambagh]] | |185. Tarakeswar, 192. Pursurah, 193. Khanakul (SC), 194. Arambagh, 195. Goghat (SC), 196. Chandrakona and 197. Ghatal (SC) |[[Hooghly (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Hooghly]] | |188. Singur, 189. Chandannagar, 190. Chunchura, 191. Balagarh (SC), 192. Pandua, 193. Saptagram and 197. Dhanekhali (SC) |- |29 |[[Panskura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Panskura]] | |198. Daspur, 199. Nandanpur, 200. Panskura West, 216. Sabang, 217. Pingla, 218. Debra and 219. Keshpur |[[Arambagh (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Arambag]] |SC |196. Haripal, 198. Tarakeswar, 199 Pursurah, 200 Arambag (SC), 201 Goghat (SC), 202 Khanakul and 232. Chandrakona (SC) |- |30 |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |201. Panskura East, 202. Tamluk, 203. Moyna, 204. Mahishadal, 205. Sutahata (SC), 206. Nandigram and 207. Narghat |[[Tamluk (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Tamluk]] | |203. Tamluk, 204. Panskura East, 206. Moyna, 207. Nandakumar, 208. Mahisadal, 209. Haldia (SC) and 210. Nandigram |- |31 |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Contai]] | |208. Bhagabanpur, 209. Khajuri (SC), 210. Contai North, 211. Contai South, 212. Ramnagar, 213. Egra and 214. Mugberia |[[Contai (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Kanthi]] | |211. Chandipur, 212. Patashpur, 213. Kanthi North, 214. Bhagabanpur, 215. Khejuri (SC), 216. Kanthi South and 217. Ramnagar |- |32 |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Midnapore]] | |215. Pataspur, 223. Midnapore, 224. Kharagpur Town, 225. Kharagpur Rural, 226. Keshiari (ST), 227. Narayangarh and 228. Dantan |[[Ghatal (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Ghatal]] | |205. Panskura West, 226. Sabang, 227. Pingla, 229. Debra, 230. Daspur, 231. Ghatal (SC) and 235. Keshpur (SC) |- |33 |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Garhbeta East, 221. Garhbeta West (SC), 222. Salbani, 229. Nayagram (ST), 230. Gopiballavpur, 231. Jhargram and 232. Binpur (ST) |[[Jhargram (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Jhargram]] |ST |220. Nayagram (ST), 221. Gopiballavpur, 222. Jhargram, 233. Garbeta, 234 Salboni, 237. Binpur (ST) and 238. Bandwan (ST) |- |34 |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |233. Banduan (ST), 234. Manbazar, 235. Balarampur (ST), 236. Arsa, 237. Jhalda, 238. Jaipur and 239. Purulia |[[Midnapore (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Medinipur]] | |218. Egra, 219. Dantan, 223. Keshiary (ST), 224. Kharagpur Sadar, 225. Narayangarh, 228. Kharagpur and 236. Medinipur |- |35 |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |240. Para (SC), 241. Raghunathpur (SC), 242. Kashipur (ST), 243. Hura, 248. Chhatna, 251. Bankura and 252. Onda |[[Purulia (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Purulia]] | |239. Balarampur, 240. Baghmundi, 241. Joypur, 242. Purulia, 243. Manbazar (ST), 244. Kashipur and 245. Para (SC) |- |36 |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Vishnupur]] |SC |244. Taldangra, 245. Raipur (ST), 246. Ranibandh (ST), 247. Indpur (SC), 253. Vishnupur, 254. Kotulpur and 255. Indas (SC) |[[Bankura (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bankura]] | |246. Raghunathpur (SC), 247. Saltora (SC), 248. Chhatna, 249. Ranibandh (ST),250. Raipur (ST), 251. Taldangra and 252 Bankura |- |37 |[[Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Durgapur]] |SC |249. Gangajalghati (SC), 250. Barjora, 256. Sonamukhi (SC), 264. Durgapur I, 265. Durgapur II, 266. Kanksa (SC) and 269. Galsi |[[Vishnupur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bishnupur]] |SC |253. Barjora, 254. Onda, 255. Bishnupur, 256. Katulpur (SC), 257. Indus (SC), 258. Sonamukhi (SC), 259. Khandaghosh (SC) |- |38 |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |257. Kulti, 258. Barabani, 259. Hirapur, 260. Asansol, 261. Raniganj, 262. Jamuria and 263. Ukhra (SC) |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman Purba]] |SC |261. Raina (SC), 262. Jamalpur (SC), 264. Kalna (SC), 265. Memari, 268. Purbasthali South, 269. Purbasthali North and 270. Katwa |- |39 |[[Burdwan (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Burdwan]] | |268. Bhatar, 270. Bardhaman North, 271. Bardhaman South, 272. Khandaghosh (SC), 273. Raina, 274. Jamalpur (SC) and 275. Memari |[[Bardhaman-Durgapur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bardhaman-Durgapur]] | |260. Bardhaman South, 263 Monteswar, 266. Bardhaman North (SC), 267. Bhatar, 274. Galsi (SC), 276. Durgapur East and 277. Durgapur West |- |40 |[[Katwa (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Katwa]] | |188. Balagarh (SC), 189. Pandua, 276. Kalna, 277. Nadanghat, 278. Manteswar, 279. Purbasthali and 280. Katwa |[[Asansol (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Asansol]] | |275. Pandabeswar, 278. Raniganj, 279. Jamuria, 280. Asansol South, 281. Asansol North, 282. Kulti and 283. Barabani |- |41 |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] | |267. Ausgram (SC), 281. Mangalkot, 283. Nanoor (SC), 284. Bolpur, 285. Labhpur, 286. Dubrajpur and 290. Mayureswar (SC) |[[Bolpur (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Bolpur]] |SC |271. Ketugram, 272. Mangalkot, 273. Ausgram (SC), 286. Bolpur, 287. Nanoor (SC), 288. Labpur and 290. Mayureswar |- |42 |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] |SC |287. Rajnagar (SC), 288. Suri, 289. Mahammad Bazar, 291. Rampurhat, 292. Hansan (SC), 293. Nalhati and 294. Murarai |[[Birbhum (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|Birbhum]] | |284. Dubrajpur (SC), 285. Suri, 289. Sainthia (SC), 291. Rampurhat, 292. Hansan, 293. Nalhati, 294. Murarai |} ===[[ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ]]=== *ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ===[[ചണ്ഡീഗഡ്]]=== *ചണ്ഡീഗഡ് ===[[ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി]]=== *ദാദ്രാ നഗർ ഹവേലി ===[[ദാമൻ ദിയു]]=== *ദാമൻ ദിയു ===[[ഡൽഹി]]=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !മണ്ഡലം # !പേര്!!സംവരണം!!അസംബ്ലി മണ്ഡലങ്ങൾ |- |1 |[[ചാന്ദ്നി ചൌക് (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ചാന്ദ്നി ചൌക്]] | |4.Adarsh Nagar, 14.Shalimar Bagh, 15.Shakur Basti, 16. Tri Nagar, 17.Wazirpur, 18.Model Town, 19.Sadar Bazar, 20.Chandni Chowk, 21.Matia Mahal and 22.Ballimaran |- |2 |[[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |2.Burari, 3.Timarpur, 63.Seemapuri, 64.Rohtas Nagar, 65.Seelam Pur, 66.Ghonda, 67.Babarpur, 68.Gokalpur, 69.Mustafabad and 70.Karawal Nagar |- |3 |[[ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ഈസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |41.Jangpura, 54.Okhla, 55.Trilokpuri, 56.Kondli, 57.Patparganj, 58.Laxmi Nagar, 59.Vishwas Nagar, 60.Krishna Nagar, 61.Gandhi Nagar and 62.Shahdara |- |4 |[[ന്യൂ ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|ന്യൂ ഡൽഹി]] | |23.Karol Bagh, 24.Patel Nagar, 25.Moti Nagar, 38.Delhi Cantt, 39.Rajinder Nagar, 40.New Delhi, 42.Kasturba Nagar, 43.Malviya Nagar, 44.R.K. Puram and 50.Greater Kailash |- |5 |[[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] |SC |1.[[Narela]], 5.Badli, 6.Rithala, 7.Bawana, 8.Mundka, 9.Kirari, 10.Sultan Pur Majra, 11.[[Nangloi Jat]], 12.Mangol Puri and 13.Rohini |- |6 |[[വെസ്റ്റ് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|വെസ്റ്റ് ഡൽഹി]] | |26.Madipur, 27.Rajouri Garden, 28.Hari Nagar, 29.Tilak Nagar, 30.Janakpuri, 31.Vikaspuri, 32.Uttam Nagar, 33.Dwarka, 34.Matiala and 35.Najafgarh |- |7 |[[സൌത്ത് ഡൽഹി (ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)|സൌത്ത് ഡൽഹി]] | |36.Bijwasan, 37.Palam, 45.Mehrauli, 46.Chhatarpur, 47.Deoli, 48.Ambedkar Nagar, 49.Sangam Vihar, 51.Kalkaji, 52.Tughlakabad and 53.Badarpur |} ===[[ലക്ഷദ്വീപ്]]=== *ലക്ഷദ്വീപ് ===[[പുതുച്ചേരി]]=== *പുതുച്ചേരി == അവലംബം == <references/> [[വർഗ്ഗം:പതിനാറാം ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ ഇപ്പോഴത്തെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ പട്ടികകൾ]] fcs72lz73ngksh3ea7ahz3gwke5a67d 0 284766 4081137 3756354 2024-04-26T00:16:23Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Command-line_interface}} [[File:Linux command-line. Bash. GNOME Terminal. screenshot.png|thumb|300px|ഗ്നോം ടെർമിനൽ 3, ഫെഡോറ 15 ലെ ഒരു സാമ്പിൾ ബാഷ് സെഷന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] [[File:Windows PowerShell 1.0 PD.png|thumb|300px|വിൻഡോസ് വിസ്റ്റയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന വിൻഡോസ് പവർഷെൽ 1.0 ന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] ഒരു '''കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ്''' (CLI) ടെക്സ്റ്റ് ലൈനുകളുടെ രൂപത്തിൽ ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിലേക്ക് കമാൻഡുകൾ പ്രോസസ്സ് ചെയ്യുന്നു. ഇന്റർഫേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന പ്രോഗ്രാമിനെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർപ്രെറ്റർ അല്ലെങ്കിൽ കമാൻഡ്-ലൈൻ പ്രോസസർ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം]] ഫംഗ്ഷനുകളിലേക്കോ സേവനങ്ങളിലേക്കോ സംവേദനാത്മക ആക്‌സസ്സിനായി ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ ഒരു ഷെല്ലിൽ ഒരു കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ് നടപ്പിലാക്കുന്നു. 1960 കളുടെ പകുതി മുതൽ കമ്പ്യൂട്ടർ ടെർമിനലുകൾ വഴി അത്തരം പ്രവേശനം പ്രാഥമികമായി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് നൽകിയിരുന്നു, കൂടാതെ 1970 കളിലും 1980 കളിലും വാക്സ് / വിഎംഎസ്, [[യുണിക്സ്]] സിസ്റ്റങ്ങൾ, [[DOS|ഡോസ്]], സിപി/എം, ആപ്പിൾ ഡോസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള സ്വകാര്യ കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റങ്ങളിൽ ഇത് തുടർന്നും ഉപയോഗിച്ചു.<ref>https://searchwindowsserver.techtarget.com/definition/command-line-interface-CLI</ref> ഇന്ന്, ഉപയോക്താക്കൾ [[GUI|ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളെയും]] മെനുവിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇടപെടലുകളെയും ആശ്രയിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും ചില പ്രോഗ്രാമിംഗ്, മെയിന്റനൻസ് ജോലികൾക്ക് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് ഇല്ലായിരിക്കാം, എന്നിരുന്നാലും ഒരു കമാൻഡ് ലൈൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസിനു പകരമായി ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത യൂസർ ഇന്റർഫേസ് മെനുകൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, [[IBM|ഐബിഎം]] എയിക്സ് എസ്എംഐടി), കീബോർഡ് കുറുക്കുവഴികൾ, പോയിന്റർ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വിവിധ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് രൂപകങ്ങൾ (സാധാരണയായി ഒരു മൗസ് ഉപയോഗിച്ച് നിയന്ത്രിക്കുന്നു) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[windows|മൈക്രോസോഫ്റ്റ് വിൻഡോസ്]], ഡോസ്ഷെൽ, മൗസ് സിസ്റ്റംസ് പവർപാനൽ എന്നിവ ഇതിന് ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഡിസ്പ്ലേ സ്ക്രീനിൽ ചിഹ്നങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് കഴ്‌സർ വിലാസം ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്ക്രീൻ-ഓറിയന്റഡ് ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസുകൾക്ക് പ്രാപ്തിയുള്ള ടെർമിനൽ ഉപകരണങ്ങളിലും കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകൾ പലപ്പോഴും നടപ്പിലാക്കുന്നു. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:കമ്പ്യൂട്ടർ ഇന്റർഫേസുകൾ]] fld8sihorkzxy3lpoj48msk31a6ymmu 4081138 4081137 2024-04-26T00:19:03Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Command-line_interface}} [[File:Linux command-line. Bash. GNOME Terminal. screenshot.png|thumb|300px|ഗ്നോം ടെർമിനൽ 3, ഫെഡോറ 15 ലെ ഒരു സാമ്പിൾ [[ബാഷ്]] സെഷന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] [[File:Windows PowerShell 1.0 PD.png|thumb|300px|വിൻഡോസ് വിസ്റ്റയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന വിൻഡോസ് പവർഷെൽ 1.0 ന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] ഒരു '''കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ്''' (CLI) ടെക്സ്റ്റ് ലൈനുകളുടെ രൂപത്തിൽ ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിലേക്ക് കമാൻഡുകൾ പ്രോസസ്സ് ചെയ്യുന്നു. ഇന്റർഫേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന പ്രോഗ്രാമിനെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർപ്രെറ്റർ അല്ലെങ്കിൽ കമാൻഡ്-ലൈൻ പ്രോസസർ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം]] ഫംഗ്ഷനുകളിലേക്കോ സേവനങ്ങളിലേക്കോ സംവേദനാത്മക ആക്‌സസ്സിനായി ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ ഒരു ഷെല്ലിൽ ഒരു കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ് നടപ്പിലാക്കുന്നു. 1960 കളുടെ പകുതി മുതൽ കമ്പ്യൂട്ടർ ടെർമിനലുകൾ വഴി അത്തരം പ്രവേശനം പ്രാഥമികമായി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് നൽകിയിരുന്നു, കൂടാതെ 1970 കളിലും 1980 കളിലും വാക്സ് / വിഎംഎസ്, [[യുണിക്സ്]] സിസ്റ്റങ്ങൾ, [[DOS|ഡോസ്]], സിപി/എം, ആപ്പിൾ ഡോസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള സ്വകാര്യ കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റങ്ങളിൽ ഇത് തുടർന്നും ഉപയോഗിച്ചു.<ref>https://searchwindowsserver.techtarget.com/definition/command-line-interface-CLI</ref> ഇന്ന്, ഉപയോക്താക്കൾ [[GUI|ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളെയും]] മെനുവിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇടപെടലുകളെയും ആശ്രയിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും ചില പ്രോഗ്രാമിംഗ്, മെയിന്റനൻസ് ജോലികൾക്ക് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് ഇല്ലായിരിക്കാം, എന്നിരുന്നാലും ഒരു കമാൻഡ് ലൈൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസിനു പകരമായി ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത യൂസർ ഇന്റർഫേസ് മെനുകൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, [[IBM|ഐബിഎം]] എയിക്സ് എസ്എംഐടി), കീബോർഡ് കുറുക്കുവഴികൾ, പോയിന്റർ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വിവിധ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് രൂപകങ്ങൾ (സാധാരണയായി ഒരു മൗസ് ഉപയോഗിച്ച് നിയന്ത്രിക്കുന്നു) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[windows|മൈക്രോസോഫ്റ്റ് വിൻഡോസ്]], ഡോസ്ഷെൽ, മൗസ് സിസ്റ്റംസ് പവർപാനൽ എന്നിവ ഇതിന് ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഡിസ്പ്ലേ സ്ക്രീനിൽ ചിഹ്നങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് കഴ്‌സർ വിലാസം ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്ക്രീൻ-ഓറിയന്റഡ് ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസുകൾക്ക് പ്രാപ്തിയുള്ള ടെർമിനൽ ഉപകരണങ്ങളിലും കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകൾ പലപ്പോഴും നടപ്പിലാക്കുന്നു. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:കമ്പ്യൂട്ടർ ഇന്റർഫേസുകൾ]] cuaaisn8wtm50cjpy1g7ma5gqtp15qm 4081139 4081138 2024-04-26T00:24:21Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Command-line_interface}} [[File:Linux command-line. Bash. GNOME Terminal. screenshot.png|thumb|300px|ഗ്നോം ടെർമിനൽ 3, [[ഫെഡോറ (ഓപ്പറേറ്റിങ്ങ് സിസ്റ്റം)#ഫെഡോറ 15|ഫെഡോറ 15]]-ലെ ഒരു സാമ്പിൾ [[ബാഷ്]] സെഷന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] [[File:Windows PowerShell 1.0 PD.png|thumb|300px|വിൻഡോസ് വിസ്റ്റയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന വിൻഡോസ് പവർഷെൽ 1.0 ന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] ഒരു '''കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ്''' (CLI) ടെക്സ്റ്റ് ലൈനുകളുടെ രൂപത്തിൽ ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിലേക്ക് കമാൻഡുകൾ പ്രോസസ്സ് ചെയ്യുന്നു. ഇന്റർഫേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന പ്രോഗ്രാമിനെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർപ്രെറ്റർ അല്ലെങ്കിൽ കമാൻഡ്-ലൈൻ പ്രോസസർ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം]] ഫംഗ്ഷനുകളിലേക്കോ സേവനങ്ങളിലേക്കോ സംവേദനാത്മക ആക്‌സസ്സിനായി ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ ഒരു ഷെല്ലിൽ ഒരു കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ് നടപ്പിലാക്കുന്നു. 1960 കളുടെ പകുതി മുതൽ കമ്പ്യൂട്ടർ ടെർമിനലുകൾ വഴി അത്തരം പ്രവേശനം പ്രാഥമികമായി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് നൽകിയിരുന്നു, കൂടാതെ 1970 കളിലും 1980 കളിലും വാക്സ് / വിഎംഎസ്, [[യുണിക്സ്]] സിസ്റ്റങ്ങൾ, [[DOS|ഡോസ്]], സിപി/എം, ആപ്പിൾ ഡോസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള സ്വകാര്യ കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റങ്ങളിൽ ഇത് തുടർന്നും ഉപയോഗിച്ചു.<ref>https://searchwindowsserver.techtarget.com/definition/command-line-interface-CLI</ref> ഇന്ന്, ഉപയോക്താക്കൾ [[GUI|ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളെയും]] മെനുവിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇടപെടലുകളെയും ആശ്രയിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും ചില പ്രോഗ്രാമിംഗ്, മെയിന്റനൻസ് ജോലികൾക്ക് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് ഇല്ലായിരിക്കാം, എന്നിരുന്നാലും ഒരു കമാൻഡ് ലൈൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസിനു പകരമായി ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത യൂസർ ഇന്റർഫേസ് മെനുകൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, [[IBM|ഐബിഎം]] എയിക്സ് എസ്എംഐടി), കീബോർഡ് കുറുക്കുവഴികൾ, പോയിന്റർ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വിവിധ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് രൂപകങ്ങൾ (സാധാരണയായി ഒരു മൗസ് ഉപയോഗിച്ച് നിയന്ത്രിക്കുന്നു) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[windows|മൈക്രോസോഫ്റ്റ് വിൻഡോസ്]], ഡോസ്ഷെൽ, മൗസ് സിസ്റ്റംസ് പവർപാനൽ എന്നിവ ഇതിന് ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഡിസ്പ്ലേ സ്ക്രീനിൽ ചിഹ്നങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് കഴ്‌സർ വിലാസം ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്ക്രീൻ-ഓറിയന്റഡ് ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസുകൾക്ക് പ്രാപ്തിയുള്ള ടെർമിനൽ ഉപകരണങ്ങളിലും കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകൾ പലപ്പോഴും നടപ്പിലാക്കുന്നു. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:കമ്പ്യൂട്ടർ ഇന്റർഫേസുകൾ]] 0hp4v5bz1ufsrmxizauhs0zu74guze2 4081142 4081139 2024-04-26T00:29:20Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Command-line_interface}} [[File:Linux command-line. Bash. GNOME Terminal. screenshot.png|thumb|300px|[[ഗ്നോം ടെർമിനൽ]] 3, [[ഫെഡോറ (ഓപ്പറേറ്റിങ്ങ് സിസ്റ്റം)#ഫെഡോറ 15|ഫെഡോറ 15]]-ലെ ഒരു സാമ്പിൾ [[ബാഷ്]] സെഷന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] [[File:Windows PowerShell 1.0 PD.png|thumb|300px|വിൻഡോസ് വിസ്റ്റയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന വിൻഡോസ് പവർഷെൽ 1.0 ന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] ഒരു '''കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ്''' (CLI) ടെക്സ്റ്റ് ലൈനുകളുടെ രൂപത്തിൽ ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിലേക്ക് കമാൻഡുകൾ പ്രോസസ്സ് ചെയ്യുന്നു. ഇന്റർഫേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന പ്രോഗ്രാമിനെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർപ്രെറ്റർ അല്ലെങ്കിൽ കമാൻഡ്-ലൈൻ പ്രോസസർ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം]] ഫംഗ്ഷനുകളിലേക്കോ സേവനങ്ങളിലേക്കോ സംവേദനാത്മക ആക്‌സസ്സിനായി ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ ഒരു ഷെല്ലിൽ ഒരു കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ് നടപ്പിലാക്കുന്നു. 1960 കളുടെ പകുതി മുതൽ കമ്പ്യൂട്ടർ ടെർമിനലുകൾ വഴി അത്തരം പ്രവേശനം പ്രാഥമികമായി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് നൽകിയിരുന്നു, കൂടാതെ 1970 കളിലും 1980 കളിലും വാക്സ് / വിഎംഎസ്, [[യുണിക്സ്]] സിസ്റ്റങ്ങൾ, [[DOS|ഡോസ്]], സിപി/എം, ആപ്പിൾ ഡോസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള സ്വകാര്യ കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റങ്ങളിൽ ഇത് തുടർന്നും ഉപയോഗിച്ചു.<ref>https://searchwindowsserver.techtarget.com/definition/command-line-interface-CLI</ref> ഇന്ന്, ഉപയോക്താക്കൾ [[GUI|ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളെയും]] മെനുവിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇടപെടലുകളെയും ആശ്രയിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും ചില പ്രോഗ്രാമിംഗ്, മെയിന്റനൻസ് ജോലികൾക്ക് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് ഇല്ലായിരിക്കാം, എന്നിരുന്നാലും ഒരു കമാൻഡ് ലൈൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസിനു പകരമായി ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത യൂസർ ഇന്റർഫേസ് മെനുകൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, [[IBM|ഐബിഎം]] എയിക്സ് എസ്എംഐടി), കീബോർഡ് കുറുക്കുവഴികൾ, പോയിന്റർ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വിവിധ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് രൂപകങ്ങൾ (സാധാരണയായി ഒരു മൗസ് ഉപയോഗിച്ച് നിയന്ത്രിക്കുന്നു) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[windows|മൈക്രോസോഫ്റ്റ് വിൻഡോസ്]], ഡോസ്ഷെൽ, മൗസ് സിസ്റ്റംസ് പവർപാനൽ എന്നിവ ഇതിന് ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഡിസ്പ്ലേ സ്ക്രീനിൽ ചിഹ്നങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് കഴ്‌സർ വിലാസം ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്ക്രീൻ-ഓറിയന്റഡ് ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസുകൾക്ക് പ്രാപ്തിയുള്ള ടെർമിനൽ ഉപകരണങ്ങളിലും കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകൾ പലപ്പോഴും നടപ്പിലാക്കുന്നു. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:കമ്പ്യൂട്ടർ ഇന്റർഫേസുകൾ]] 9d0v3l0u33m85tprb8vofhfh89p88zi 4081143 4081142 2024-04-26T00:30:34Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|Command-line_interface}} [[File:Linux command-line. Bash. GNOME Terminal. screenshot.png|thumb|300px|[[ഗ്നോം ടെർമിനൽ]] 3, [[ഫെഡോറ (ഓപ്പറേറ്റിങ്ങ് സിസ്റ്റം)#ഫെഡോറ 15|ഫെഡോറ 15]]-ലെ ഒരു സാമ്പിൾ [[ബാഷ്]] സെഷന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] [[File:Windows PowerShell 1.0 PD.png|thumb|300px|[[വിൻഡോസ് വിസ്റ്റ|വിൻഡോസ് വിസ്റ്റയിൽ]] പ്രവർത്തിക്കുന്ന വിൻഡോസ് പവർഷെൽ 1.0 ന്റെ സ്ക്രീൻഷോട്ട്.]] ഒരു '''കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ്''' (CLI) ടെക്സ്റ്റ് ലൈനുകളുടെ രൂപത്തിൽ ഒരു കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിലേക്ക് കമാൻഡുകൾ പ്രോസസ്സ് ചെയ്യുന്നു. ഇന്റർഫേസ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന പ്രോഗ്രാമിനെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർപ്രെറ്റർ അല്ലെങ്കിൽ കമാൻഡ്-ലൈൻ പ്രോസസർ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം]] ഫംഗ്ഷനുകളിലേക്കോ സേവനങ്ങളിലേക്കോ സംവേദനാത്മക ആക്‌സസ്സിനായി ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ ഒരു ഷെല്ലിൽ ഒരു കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസ് നടപ്പിലാക്കുന്നു. 1960 കളുടെ പകുതി മുതൽ കമ്പ്യൂട്ടർ ടെർമിനലുകൾ വഴി അത്തരം പ്രവേശനം പ്രാഥമികമായി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് നൽകിയിരുന്നു, കൂടാതെ 1970 കളിലും 1980 കളിലും വാക്സ് / വിഎംഎസ്, [[യുണിക്സ്]] സിസ്റ്റങ്ങൾ, [[DOS|ഡോസ്]], സിപി/എം, ആപ്പിൾ ഡോസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള സ്വകാര്യ കമ്പ്യൂട്ടർ സിസ്റ്റങ്ങളിൽ ഇത് തുടർന്നും ഉപയോഗിച്ചു.<ref>https://searchwindowsserver.techtarget.com/definition/command-line-interface-CLI</ref> ഇന്ന്, ഉപയോക്താക്കൾ [[GUI|ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസുകളെയും]] മെനുവിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇടപെടലുകളെയും ആശ്രയിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും ചില പ്രോഗ്രാമിംഗ്, മെയിന്റനൻസ് ജോലികൾക്ക് ഗ്രാഫിക്കൽ യൂസർ ഇന്റർഫേസ് ഇല്ലായിരിക്കാം, എന്നിരുന്നാലും ഒരു കമാൻഡ് ലൈൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസിനു പകരമായി ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത യൂസർ ഇന്റർഫേസ് മെനുകൾ (ഉദാഹരണത്തിന്, [[IBM|ഐബിഎം]] എയിക്സ് എസ്എംഐടി), കീബോർഡ് കുറുക്കുവഴികൾ, പോയിന്റർ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വിവിധ ഡെസ്ക്ടോപ്പ് രൂപകങ്ങൾ (സാധാരണയായി ഒരു മൗസ് ഉപയോഗിച്ച് നിയന്ത്രിക്കുന്നു) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[windows|മൈക്രോസോഫ്റ്റ് വിൻഡോസ്]], ഡോസ്ഷെൽ, മൗസ് സിസ്റ്റംസ് പവർപാനൽ എന്നിവ ഇതിന് ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഡിസ്പ്ലേ സ്ക്രീനിൽ ചിഹ്നങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് കഴ്‌സർ വിലാസം ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്ക്രീൻ-ഓറിയന്റഡ് ടെക്സ്റ്റ് അധിഷ്ഠിത ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസുകൾക്ക് പ്രാപ്തിയുള്ള ടെർമിനൽ ഉപകരണങ്ങളിലും കമാൻഡ് ലൈൻ ഇന്റർഫേസുകൾ പലപ്പോഴും നടപ്പിലാക്കുന്നു. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:കമ്പ്യൂട്ടർ ഇന്റർഫേസുകൾ]] k56t3c97sy23ftwczz8tefq9s5lpy75 10 300224 4081132 3898366 2024-04-25T23:18:01Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{Navbox <!---Links without any content will be removed/Commented out---> | name = Kollam | title = '''[[കൊല്ലം]] (ക്വയ്‌ലോൺ)''' | listclass = hlist | state = {{{state|expanded}}} | image = | bodyclass = hlist | below = * {{icon|Category}} [[:Category:Kollam|Category]] * {{icon|Portal}} [[Portal:Kollam|Portal]] | group1 = [[കൊല്ലത്തിന്റെ ചരിത്രം‎‎|ചരിത്രം]] | list1 = * [[ശെന്തുരുണി നദീതടസംസ്കാരം]] * [[ചേരസാമ്രാജ്യം]] * [[വേണാട്]] * [[രാമവർമ്മ കുലശേഖരൻ]] * [[ജയസിംഹൻ]] * [[രവിവർമ്മ സംഗ്രാമധീരൻ]] * [[സ്ഥാണു രവി വർമ്മൻ]] * [[ഭാസ്കര രവിവർമ്മൻ ഒന്നാമൻ]] * [[രാജശേഖരവർമ്മൻ]] * [[ഉദയമാർത്താണ്ഡവർമ്മ]] * [[പൈറോസ്]] (കുരക്കോണിക്കൊല്ലം) * [[അഞ്ചുവണ്ണം]] * [[മണിഗ്രാമം]] * [[പെരിപ്ലസ്]] * [[തൃപ്പാപ്പൂർ]] * [[ചിറവ]] * [[ചിറവാ മൂപ്പൻ]] * [[പനങ്കാവിൽ കൊട്ടാരം‎]] * [[പ്ലീനി]] * [[ഇബ്ൻ ബത്തൂത്ത]] * [[മാർക്കോ പോളോ]] * [[നെൽക്കിണ്ട]] * [[കൊല്ലം തുറമുഖം]] * [[കൊല്ലവർഷ കാലഗണനാരീതി|കൊല്ലവർഷം]] * [[മാർ സബോർ]] * [[കൊല്ലം രാമേശ്വരം ശിലാലിഖിതം‎]] * [[തരിസാപ്പള്ളി ശാസനങ്ങൾ]] * [[ജൂത ശാസനം]] * [[ദേശിങ്ങനാട് സ്വരൂപം]] * [[ഇളയിടത്ത് സ്വരൂപം]] * [[ഉണ്ണുനീലിസന്ദേശം]] * [[മയൂരസന്ദേശം]] * [[തിരുവിതാംകൂർ]] * [[തങ്കശ്ശേരി]] * [[പോർച്ചുഗീസ് സാമ്രാജ്യം]] * [[Dutch Malabar|ഡച്ച് മലബാർ]] * [[4th Portuguese India Armada (Gama, 1502)#Cochin|4th Portuguese India Armada (Gama, 1502)]] * [[തങ്കശ്ശേരി കോട്ട|സെന്റ്‌തോമസ്‌ കോട്ട, തങ്കശ്ശേരി]] * [[തരിസാ പള്ളി]] * [[കാദീശാ പള്ളി, കായംകുളം|കാദീശാ പള്ളി]] * [[ഇൻഫന്റ് ജീസസ് കത്രീഡൽ]] * [[കൊല്ലം കന്റോൺമെന്റ്|കന്റോൺമെന്റ്]] * [[വേലുത്തമ്പി ദളവ]] * [[കുണ്ടറ വിളംബരം]] * [[പീരങ്കി മൈതാനം]] * [[കൊല്ലം യുദ്ധം]] * [[ക്രിസ്തുമതം കേരളത്തിൽ]] * [[Saint Thomas Christian churches]] * [[കൊല്ലം രൂപത]] * [[കൊല്ലം വിമാനത്താവളം]] * [[ബക്കിം‌ഹാം കനാൽ, കൊല്ലം‎|ബക്കിം‌ഹാം കനാൽ]] * [[പോർച്ചുഗീസ് സെമിത്തേരി, കൊല്ലം|പോർച്ചുഗീസ് സെമിത്തേരി]] * [[സി.പി. രാമസ്വാമി അയ്യർ]] * [[കല്ലുമാല സമരം]] * [[ചിങ്ങം 17 വിപ്ലവം]] * [[കൊല്ലം യുദ്ധം]] * [[ബക്കിം‌ഹാം കനാൽ, കൊല്ലം|ബക്കിം‌ഹാം കനാൽ]] * [[കൊല്ലത്തിന്റെ_ചരിത്രം#തങ്കശ്ശേരി പ്രവിശ്യ|തങ്കശ്ശേരി പ്രവിശ്യ]] * [[തങ്കശ്ശേരി കലാപം ]] | group2 = ഭൂമിശാസ്ത്രം | list2 = * [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] * [[ആശ്രാമം മൈതാനം]] * [[കൊല്ലം കടൽപ്പുറം]] * [[കൊല്ലത്തെ ദ്വീപുകൾ]] * [[നീണ്ടകര]] * [[പരവൂർ -‌ കാപ്പിൽ‌‌ പൊഴി‎]] * [[പീരങ്കി മൈതാനം]]([[കന്റോൺമെന്റ് മൈതാനം]]) * [[ശാസ്താംകോട്ട കായൽ]] * [[തിരുമുല്ലവാരം കടൽത്തീരം]] * [[ഇത്തിക്കരയാർ]] * [[പരവൂർ കായൽ]] * [[പൊഴിക്കര]] * [[പരവൂർ ]] * [[കല്ലടയാർ]] | group2 = ഭൂമിശാസ്ത്രം | list2 = * [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] * [[ആശ്രാമം മൈതാനം]] * [[കൊല്ലം കടൽപ്പുറം]] * [[കൊല്ലത്തെ ദ്വീപുകൾ]] * [[പരവൂർ -‌ കാപ്പിൽ‌‌ പൊഴി‎]] * [[പീരങ്കി മൈതാനം]]([[കന്റോൺമെന്റ് മൈതാനം]]) * [[ശാസ്താംകോട്ട കായൽ]] * [[തിരുമുല്ലവാരം കടൽത്തീരം]] * [[ഇത്തിക്കരയാർ]] * [[പരവൂർ കായൽ]] * [[കട്ടക കായൽ]] * [[കൊട്ടക്കായൽ]] * [[വട്ടക്കായൽ]] * [[പൊഴിക്കര]] * [[പരവൂർ ]] * [[കല്ലടയാർ]] | group3 = മേഖലകൾ | list3 = * Central Zone-I * Central Zone-II * [[ശക്തികുളങ്ങര]] * [[കിളികൊല്ലൂർ]] * [[വടക്കേവിള]] * [[ഇരവിപുരം]] | group4= ഭരണം | list4 = * [[കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ]] * [[കൊല്ലം വികസന സമിതി]] * [[കൊല്ലം സിറ്റി പോലീസ്]] * [[കൊല്ലം താലൂക്ക്]] * [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] | group5 = [[Economy of Kollam|സാമ്പത്തികം]] | list5 = * [[കാഷ്യു എക്സ്പോർട്ട് പ്രൊമോഷൻ കൗൺസിൽ ഓഫ് ഇന്ത്യ]] * [[ഇന്ത്യൻ റെയർ എർത്ത്സ് ലിമിറ്റഡ്]] * [[കേരള സംസ്ഥാന കശുവണ്ടി വികസന കോർപ്പറേഷൻ ലിമിറ്റഡ്]] * [[കൊല്ലത്ത് പ്രവർത്തിക്കുന്ന കശുവണ്ടി വ്യവസായ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പട്ടിക]] * [[പാർവതി മിൽസ് ലിമിറ്റഡ്|പാർവതി മിൽസ്]] * [[കേരള സെറാമിക്സ് ലിമിറ്റഡ്]] * [[കേരള മിനറൽസ് ആന്റ് മെറ്റൽസ് ലിമിറ്റഡ്]] * [[കേരള പ്രിമോ പൈപ്പ് ഫാക്ടറി]] * [[കേരള ഇലക്ട്രിക്കൽ ആൻഡ് അലൈഡ് എൻജിനീയറിംഗ് കമ്പനി ലിമിറ്റഡ്]] * [[യുണൈറ്റഡ് ഇലക്ട്രിക്കൽ ഇൻഡസ്ട്രീസ് ലിമിറ്റഡ്]] * [[കൊല്ലം ടെക്നോപാർക്ക്]] * മുണ്ടയ്ക്കൽ ഇൻഡസ്ട്രിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് * സിഡ്‌കോ ഇൻഡസ്ട്രിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് * [[നീണ്ടകര തുറമുഖം]] * [[ടെക്നോ ലോഡ്ജ്|കൊല്ലം ടെക്നോ ലോഡ്ജ്]] | group8 = വിനോദസഞ്ചാരമേഖലകൾ | list8 = * [[ആശ്രാമം അഡ്വഞ്ചർ പാർക്ക്]] * [[ആശ്രാമം ബ്രിട്ടീഷ് റെസിഡൻസി]] * [[Children's Park, Kollam|Asramam Children's Park]] * [[Dutch Church, Munroe Island]] * [[കൊല്ലത്തെ ദ്വീപുകൾ]] * [[പരവൂർ -‌ കാപ്പിൽ‌‌ പൊഴി]] * [[കൊല്ലം കടൽപ്പുറം]] * [[മഹാത്മാഗാന്ധി പാർക്ക്, കൊല്ലം|മഹാത്മാഗാന്ധി പാർക്ക്]] * [[Portuguese Cemetery, Kollam|Portuguese Cemetery]] * [[സർദാർ വല്ലഭായ് പട്ടേൽ പോലീസ് മ്യൂസിയം]] * [[തങ്കശ്ശേരി കോട്ട|സെന്റ്‌തോമസ്‌ കോട്ട, തങ്കശ്ശേരി]] * [[തങ്കശ്ശേരി വിളക്കുമാടം]] * [[തിരുമുല്ലവാരം കടൽത്തീരം]] * [[മുണ്ടയ്ക്കൽ ബീച്ച്|മുണ്ടയ്ക്കൽ ബീച്ച്]] | group7 = [[List of hospitals in Kollam|ആരോഗ്യം]] | list7 = {{Navbox|child |group1=മെഡിക്കൽ കോളേജുകൾ |list1= * [[അസീസിയ മെഡിക്കൽ കോളേജ്]] * [[ഇ.എസ്.ഐ. മെഡിക്കൽ കോളേജ്]] * [[ട്രാവൻകൂർ മെഡിക്കൽ കോളേജ്]] }} * [[മെഡിട്രീന ആശുപത്രി, കൊല്ലം]] * [[എൻ.എസ്. മെമ്മോറിയൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെഡിക്കൽ സയൻസസ്]] | group8 = [[Educational Institutions in Kollam District|വിദ്യാഭ്യാസം]] | list8 = {{Navbox|child |group1=Premier institutions |list1= * [[ഇന്ത്യൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചർ ആൻഡ് കൺസ്ട്രക്ഷൻ]] * [[ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഫാഷൻ ടെക്നോളജി കേരള]] * [[കേരള മാരിടൈം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്]] * [[കേരള സ്റ്റേറ്റ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഡിസൈൻ, കൊല്ലം]] |group2 =എൻജിനീയറിങ് കോളേജുകൾ |list2 = * [[ബിഷപ്പ് ജെറോം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്]] * [[College of Engineering, Perumon]] * [[College of Engineering Karunagappally]] * [[Thangal Kunju Musaliar College of Engineering, Kollam|TKM College of Engineering]] * [[TKM Institute of Technology]] * [[Younus College of Engineering & Technology]] |group3 =Arts, science & law colleges |list3 = * [[Fatima Mata National College]] * [[MMNSS College Kottiyam|Mannam Memorial NSS College, Kottiyam]] * [[Sree Narayana College, Kollam]] * [[Sree Narayana Guru College of Legal Studies]] |group4 =Schools & other institutes |list4 = * [[Chinmaya Vidyalaya, Kollam|Chinmaya Vidyalaya, Chandanathope]] * [[Government Industrial Training Institute, Chandanathope|Govt. ITI, Chandanathope]] * [[Infant Jesus School Kollam|Infant Jesus School]] * [[Jawahar Navodaya Vidyalaya, Kollam|Jawahar Navodaya Vidyalaya, Thrikkannamangal]] * [[Kendriya Vidyalaya, Kollam|Kendriya Vidyalaya, Mulangadakam]] * [[Mount Carmel Convent Anglo-Indian Girls High School]] * [[Sree Narayana Polytechnic College]] * [[St. Aloysius Higher Secondary School]] }} | group9 = കെട്ടിടങ്ങളും നിർമ്മിതികളും | list9 = * [[കാഷ്യു ഹൗസ്]] * [[കൊല്ലം ചീനക്കൊട്ടാരം]] * [[കൊല്ലം ക്ലോക്ക് ടവർ]] * [[ക്രൗതർ മസോണിക് ഹാൾ]] * [[കോവിൽതോട്ടം വിളക്കുമാടം]] * [[ശ്രീമൂലം തിരുനാൾ കൊട്ടാരം]] * [[തങ്കശ്ശേരി വിളക്കുമാടം]] * [[തേവള്ളി കൊട്ടാരം]] * [[തങ്കശ്ശേരി കമാനം]] * [[8 പോയിന്റ് ആർട്ട് കഫേ]] | group10 = Shopping centres | list10 = * [[ബിഷപ്പ് ജെറോം നഗർ]] * [[ഡൗൺടൗൺ കൊല്ലം]] * [[ആർ.പി. മാൾ, കൊല്ലം]] * [[എച്ച് ആൻഡ് ജെ മാൾ, കരുനാഗപ്പള്ളി]] | group11 = Culture | list11 = * [[കൊല്ലം പൂരം]] * [[പ്രസിഡന്റ്സ് ട്രോഫി വള്ളംകളി മത്സരം]] * [[കൊല്ലം കൈറ്റ് ക്ലബ്ബ്]] * [[Kottankulangara Festival]] | group12 = കായികം | list12 = * [[ലാൽ ബഹാദൂർ ശാസ്ത്രി സ്റ്റേഡിയം, കൊല്ലം]] * [[ആശ്രാമം അന്താരാഷ്ട്ര ഹോക്കി സ്റ്റേഡിയം]] | group13 = [[Religion in Kollam District|Places of worship]] | list13 = * [[അമ്മച്ചിവീട് മൂർത്തി ക്ഷേത്രം]] * [[ആനന്ദവല്ലീശ്വരം ക്ഷേത്രം]] * [[ആശ്രാമം ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം]] * [[വലിയ കൂനമ്പായിക്കുളം ശ്രീ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രം]] * [[കൊല്ലൂർവിള ജുമാമസ്ജിദ്]] * [[ഇൻഫന്റ് ജീസസ് കത്രീഡൽ]] * [[പരവൂർ പുറ്റിംഗൽ ദേവീക്ഷേത്രം]] * [[ശാസ്താംകോട്ട ശ്രീ ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം]] * [[സെന്റ് ആൻഡ്രൂസ് പള്ളി, കോവിൽത്തോട്ടം]] * [[സെന്റ് ആന്റണീസ് പള്ളി, കാഞ്ഞിരംകോട്]] * [[സെന്റ് ഏലിയാ ഓർത്തഡോക്സ് സിറിയൻ പള്ളി]] | group14 = Other topics | list14 = * [[കൊല്ലം നഗരസമൂഹം]] * [[കൊല്ലത്തെ കശുവണ്ടി വ്യവസായം]] * [[ഇന്തോ - നോർവീജിയൻ പ്രോജക്ട്, നീണ്ടകര]] * [[List of Kollam District Schools]] * [[ജടായു നേച്ചർ പാർക്ക്]] | list15 = {{Navbox|child | title = [[List of neighbourhoods of Kollam|Neighbourhoods]] | state = collapsed |group16=South Kollam |list16= * [[ഇരവിപുരം]] * [[കൂട്ടിക്കട]] * [[മേവറം]] * [[തട്ടാമല]] * [[വടക്കേവിള]] * [[വാളത്തുംഗൽ]] |group17=North Kollam |list17= * [[അഞ്ചാലുംമൂട്]] * [[തേവള്ളി]] * [[കടവൂർ, കൊല്ലം|തൃക്കടവൂർ]] * [[കാവനാട്]] * [[കുരീപ്പുഴ]] * [[മരുത്തടി]] * [[മതിലിൽ]] * [[രാമൻകുളങ്ങര]] * [[മുളങ്കാടകം]] * [[ശക്തികുളങ്ങര]] |group18=Central Kollam |list18= * [[ആണ്ടാമുക്കം]] * [[ആശ്രാമം]] * [[കൊല്ലം കന്റോൺമെന്റ്|കന്റോൺമെന്റ്]] * [[ചാമക്കട]] * [[ചിന്നക്കട]] * [[കച്ചേരി, കൊല്ലം|കച്ചേരി]] * [[കടപ്പാക്കട]] * [[കൊച്ചുപിലാമൂട്]] * [[പട്ടത്താനം]] * [[പോളയത്തോട്]] * [[പുള്ളിക്കട]] * [[തോപ്പിൽ കടവ്]] * [[ഉളിയക്കോവിൽ]] |group19=East Kollam |list19= * [[അയത്തിൽ]] * [[ചന്ദനത്തോപ്പ്]] * [[ചാത്തിനാംകുളം]] * [[കിളികൊല്ലൂർ]] * [[കല്ലുംതാഴം]] * [[കരിക്കോട്]] * [[പുന്തലത്താഴം]] |group20=West Kollam |list20= * [[മുണ്ടയ്ക്കൽ]] * [[പള്ളിത്തോട്ടം]] * [[താമരക്കുളം, കൊല്ലം ജില്ല|താമരക്കുളം]] * [[തിരുമുല്ലവാരം]] * [[തങ്കശ്ശേരി]] * [[വള്ളിക്കീഴ്]] }} | list21 = {{Navbox|child | title = [[Transport in Kollam|Transport]] | state = collapsed |group22=Road |list22={{Navbox|child |group1 =Bus stations |list1 = * [[ആണ്ടാമുക്കം സിറ്റി ബസ് സ്റ്റാൻഡ്]] * [[കെ.എസ്.ആർ.ടി.സി. ബസ് സ്റ്റേഷൻ, കൊല്ലം|കൊല്ലം കെ.എസ്.ആർ.ടി.സി. ബസ് സ്റ്റാൻഡ്]] * [[തങ്കശ്ശേരി ബസ് ടെർമിനൽ]] |group2 =National highways |list2 = * [[ദേശീയപാത 47 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 66 (ഇന്ത്യ)]] * [[ദേശീയപാത 183 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 183]] (കൊല്ലം - തേനി) * [[ദേശീയപാത 744 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 744]] (കൊല്ലം - തിരുമംഗലം) * [[ദേശീയപാത 183എ (ഇന്ത്യ)|ദേശീയപാത 183എ]] * [[കൊല്ലം ബൈപാസ്]] |group3 =City roads |list3 = * [[കൊല്ലം ബൈപാസ്]] * [[ആശ്രാമം ലിങ്ക് റോഡ്]] * [[കൊല്ലം - പരവൂർ തീരദേശപാത‎]] * [[റെസിഡൻസി റോഡ്, കൊല്ലം|റെസിഡൻസി റോഡ്]] |group4 =Organisations |list4 = * [[കേരള സ്റ്റേറ്റ് റോഡ് ട്രാൻസ്പോർട്ട് കോർപ്പറേഷൻ]] * [[കേരള അർബൻ റോഡ് ട്രാൻസ്പോർട്ട് കോർപറേഷൻ]] }} |group23 =Railway |list23 ={{Navbox|child |group1 =Stations |list1 = * [[കൊല്ലം ജംഗ്‌ഷൻ തീവണ്ടിയാപ്പീസ്|കൊല്ലം ജംഗ്‌ഷൻ]] * [[ഇരവിപുരം തീവണ്ടി നിലയം|ഇരവിപുരം]] * [[കിളികൊല്ലൂർ തീവണ്ടി നിലയം|കിളികൊല്ലൂർ]] * [[ചന്ദനത്തോപ്പ് തീവണ്ടി നിലയം|ചന്ദനത്തോപ്പ്]] * [[പെരിനാട് തീവണ്ടി നിലയം|പെരിനാട്]] |group2 =Lines |list2 = * [[കൊല്ലം - തിരുവനന്തപുരം തീവണ്ടിപ്പാത]] * [[കൊല്ലം - ചെങ്കോട്ട തീവണ്ടിപ്പാത]] |group3 =Sheds & maintenance yards |list3 = * [[കൊല്ലം മെമു ഷെഡ്]] }} |group24 =Air |list24 = * [[കൊല്ലം സീപ്ലെയിൻ]] * [[കൊല്ലം വിമാനത്താവളം]](നിലവിലില്ല) |group25 =ജലഗതാഗതം |list25 = * [[കൊല്ലം തുറമുഖം]] * [[കൊല്ലം ബോട്ടുജെട്ടി]] * [[കൊല്ലം തോട്]] * [[ദേശീയജലപാത 3 (ഇന്ത്യ)|ദേശീയജലപാത-3]] }} }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:Kollam templates]] [[Category:Kerala templates]] [[Category:India city and town templates]] [[വർഗ്ഗം:കൊല്ലം]] </noinclude> 93m8znypjg5g4tvn5xb1z99a7vmyron 0 326309 4081184 3915594 2024-04-26T09:19:07Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox airline |airline = CSA Czech Airlines <br> ČSA České aerolinie |logo = Czech Airlines Logo.svg |logo_size = 250 |IATA = OK |ICAO = CSA |callsign = CSA <ref>ICAO Doc. 8585 Edition 169</ref> |parent = [[Czech Aeroholding]] (56%), [[Korean Air]] (44%) |founded = 6 October 1923 |headquarters = {{nowrap|[[Ruzyně]], [[Prague]], [[Czech Republic]]}} |key_people = |hubs = [[Václav Havel Airport Prague]] |focus_cities = [[Karlovy Vary Airport]] |frequent_flyer = OK Plus |lounge = Crystal Lounge |alliance = [[SkyTeam]] |fleet_size = 16 |destinations = 43 |company_slogan= ''At home in the skies''<ref>{{Cite web| title=Ceske Aerolinie (Czech Airlines)| publisher=TRANSNATIONALE.ORG| url=http://www.transnationale.org/companies/ceske_aerolinie_czech_airlines.php}}</ref> |revenue = {{decrease}} CZK 9.5 bn (2014)<ref name="ar14">Annual Report 2014</ref> |operating_income = {{increase}} CZK <span style="color:red">(0.6)</span> bn (2014)<ref name="ar14" /> |assets = {{decrease}} CZK 2.2 bn (2014)<ref name="ar14" /> |equity = {{decrease}} CZK <span style="color:red">(0.3)</span> bn (2014)<ref>Accounting statements of Český Aeroholding, a.s. for 2014, page 11, auditor Deloitte Audit s.r.o.</ref> |num_employees = {{decrease}} 694 (31.12.2014)<ref name="ar14" /> |website = [http://czechairlines.com/ czechairlines.com] }} ചെക്ക് റിപബ്ലിക്കിൻറെ ദേശീയ എയർലൈനാണ് സിഎസ്എ ചെക്ക് എയർലൈൻസ്. എയർലൈൻസിൻറെ ഹെഡ് ഓഫിസ്‌ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് പ്രേഗിലെ റുസീനിനെ വക്ലാവ് ഹവേൽ എയർപോർട്ടിലാണ്. ജെറ്റ് എയർലൈനർ സർവീസുകൾ ആരംഭിച്ച ലോകത്തിലേ രണ്ടാമത്തെ എയർലൈനാണ് ചെക്ക് എയർലൈൻസ് (1957-ൽ ടിയു-104 വിമാനങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച്). മാത്രമല്ല, സ്ഥിരം ജെറ്റ്-ഒൺലി റൂട്ടുകൾ ആരംഭിച്ച ആദ്യ എയർലൈനും ചെക്ക് എയർലൈൻസ് ആണ് (പ്രേഗിനും മോസ്കോയ്ക്കും ഇടയിൽ). ഇന്ന് ചെക്ക് എയർലൈൻസ് ഷെഡ്യൂൾഡ്, ചാർട്ടർ, കാർഗോ സർവീസുകൾ നടത്തുന്നു. ചെക്ക്‌ എയർലൈൻസ് സ്കൈടീം അലയൻസ് അംഗമാണ്. ചെക്ക് എയർലൈൻസ് ചെക്ക് എയറോഹോൾഡിംഗ്സ് ഗ്രൂപ്പ് ഓഫ് കാമ്പനീസിൻറെ ഭാഗമാണ്. ==ചരിത്രം== 1923 ഒക്ടോബർ 6-നു ചെക്കോസ്ലോവാക്യ സ്റ്റേറ്റ് എയർലൈൻസ് എന്നാ പേരിൽ ചെക്കോസ്ലോവാക്യ സർക്കാരാണ് സിഎസ്എ സ്ഥാപിച്ചത്. [3] 23 ദിവസങ്ങൾക്കു അപ്പുറം സിഎസ്എ-യുടെ ആദ്യ വിമാനം പ്രേഗിൽനിന്നും ബ്രാറ്റിസ്ലാവയിലേക്ക് പറന്നു. 1930 വരെ ആഭ്യന്തര റൂട്ടുകളിൽ മാത്രമാണ് സിഎസ്എ സർവീസ് നടത്തിയത്. 1930-ൽ സിഎസ്എ-യുടെ ആദ്യ അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനം പ്രേഗ് മുതൽ ബ്രാറ്റിസ്ലാവവരേയും അവിടേനിന്നും സഗ്രേബിലേക്ക് ആയിരുന്നു. 1939-ൽ ചെക്കോസ്ലോവാക്യ മൂന്ന് ഭാഗങ്ങളായി വേർപ്പെട്ടപ്പോൾ എയർലൈൻ അടച്ചുപൂട്ടി. 1948-ൽ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്‌ പാർട്ടി ചെക്കോസ്ലോവാക്യയിൽ അധികാരത്തിൽ വന്നു, അങ്ങനെ എയർലൈൻ പ്രവർത്തനങ്ങൾ പുനരാരംഭിച്ചു. പിന്നീട് യൂറോപ്പിലേക്കും മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലേക്കുമുള്ള സർവീസുകൾ റദ്ദാക്കി. പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള അകൽച്ചയേ തുടർന്നു പാശ്ചാത്യ നിർമിച്ച വിമാനങ്ങളുടെ സ്പെയർ പാർട്ടുകൾ ലഭ്യമല്ലാതായി. പതിയെ എയർലൈനിൻറെ വിമാനങ്ങൾ സോവിയറ്റ് നിർമിത വിമാനങ്ങളായി. 1950-ൽ സിഎസ്എ ആദ്യ ട്രിപ്പിൾ വിമാന റാഞ്ചലിനു ഇരയായി. മൂന്ന് ചെക്കോസ്ലോവാക്യ എയർലൈനറുകൾ മ്യൂനിക്കിനു സമീപം എർഡിംഗിലുള്ള അമേരിക്കൻ എയർബേസിലേക്കു പറന്നു, ഇതു ശീതയുദ്ധത്തെ ഒരു രാത്രികൊണ്ടു ആളികത്തിച്ചു. മാർച്ച്‌ 24-നു രാവിലെ മൂന്ന് ഡഗ്ലസ് ദകോട്ട വിമാനങ്ങൾ പ്രേഗിനു പകരം മ്യൂണിക്കിൽ ഇറങ്ങി. ബ്ര്ണോയിൽനിന്നുമുള്ള ആദ്യ വിമാനം 08:20-നും, മോറാവ്സ്കാ ഒസ്ട്രാവയിൽനിന്നുള്ള രണ്ടാമത്തെ വിമാനം 08:40-നും, ബ്രാറ്റിസ്ലാവയിൽനിന്നുള്ള മൂന്നാമത്തെ വിമാനം 09:20-നും മ്യൂണിക്കിൽ ഇറങ്ങി. മൂന്നിൽ രണ്ടു യാത്രക്കാരും സ്വമേധയ യാത്രചെയ്തവർ അല്ലായിരുന്നു, അവർ പിന്നീട് ചെക്കോസ്ലോവാക്യയിലേക്കു തന്നെ മടങ്ങി. ചെക്കോസ്ലോവാക്യ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്‌ സർക്കാർ ‘കിഡ്നാപ് ടോ എർഡിംഗ്’ എന്ന പേരിൽ പുസ്തകവും, നാടകവും, സിനിമയും ഇറക്കി. ഇതിൽ തിരിച്ചെത്തിയവരെ നായകരായും മറ്റുള്ളവരെ ചതിയന്മാരായുമാണ് കാണിക്കുന്നത്. ബ്ര്ണോയിൽനിന്നുള്ള വിമാനത്തിൻറെ പൈലറ്റ്‌, മുൻ റോയൽ എയർ ഫോഴ്സ് 311 സ്ക്വാഡ്രൺ പൈലറ്റ്‌, ജോസെഫ് ക്ലെസ്നി ആയിരുന്നു, തലയ്ക്കു നേരെ പിസ്റ്റൾ തോക്ക് ഉണ്ടായിക്കൊണ്ടാണ് ബ്ര്ണോ മുതൽ എർഡിംഗ് വരെ അദ്ദേഹം വിമാനം പറത്തിയത്. <ref>{{cite web|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,934879,00.html|title=CZECHOSLOVAKIA: Mutiny in the Air Lanes|publisher=time.com |date= 3 April 1950|accessdate=21 December 2015}}</ref> ==ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ== 45 രാജ്യങ്ങളിലെ 89 ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങളിലേക്ക് നിലവിൽ ചെക്ക്‌ എയർലൈൻസ് സർവീസ് നടത്തുന്നു. <ref>{{cite web|url=http://www.csa.cz/en/portal/info-and-services/travel-information/flight-map.htm|title=Where we fly|publisher=Czech Airlines|accessdate=21 December 2015|archive-date=2015-10-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20151029020001/http://www.csa.cz/en/portal/info-and-services/travel-information/flight-map.htm|url-status=dead}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.cleartrip.com/flight-booking/czech-airlines.html|title=Czech Airlines Route|publisher=cleartrip.com|accessdate=21 December 2015|archive-date=2015-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20151112023132/http://www.cleartrip.com/flight-booking/czech-airlines.html|url-status=dead}}</ref>പ്രേഗ് എയർപോർട്ടിൽനിന്നും 32 റൂട്ടുകളിൽ ചെക്ക് എയർലൈൻസ് മാത്രമാണ് സർവീസ് നടത്തുന്നത്, ഇതിൽ ഒസ്ട്രാവയിലേക്കുള്ള പ്രാദേശിക റൂട്ടും ഉൾപ്പെടുന്നു, കൂടാതെ സ്ലോവാക്യയിലെ കോസൈസിലേക്കുള്ള ഫീഡിർ റൂട്ടും. 40 ശതമാനം വിമാനങ്ങളും 30 ശതമാനത്തിൽ കൂടുതൽ കാപാസിറ്റിയും ഈ 32 റൂട്ടുകളിലാണ്. ==കോഡ്ഷെയർ ധാരണകൾ== ചെക്ക് എയർലൈൻസുമായി കോഡ്ഷെയർ ധാരണകളുള്ള എയർലൈനുകൾ ഇവയാണ്: എയറോഫ്ലോട്ട്, എയറോ മെക്സിക്കോ, എയർ ബൾടിക്, എയർ ഫ്രാൻസ്, എയർ മാൾട, അസർബെയ്ജാൻ എയർലൈൻസ്, ബെലവിയ, ബൾഗേറിയ എയർ, ചൈന എയർലൈൻസ്, ചൈന സത്തേൺ എയർലൈൻസ്, ഡെൽറ്റ എയർലൈൻസ്, എൽ അൽ, എത്തിഹാദ് എയർവേസ്, ഫിൻഎയർ, ഐബേരിയ, കെഎൽഎം, കൊറിയൻ എയർ, റോസ്സിയ, സ്മാർട്ട്‌വിങ്ങ്സ്, ട്രാവൽ സർവീസ്, ടരോം, ഉറൽ എയർലൈൻസ്, ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ എയർവേസ്, വിയറ്റ്നാം എയർലൈൻസ്. <ref>{{cite web|url=http://www.csa.cz/downloads/CSA_Timetable_Summer_2014_EN_V-2.pdf|title=Czech Airline - Flight Timetable Summer 2014|publisher=Czech Airlines|accessdate=21 December 2015|archive-date=2014-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20140801073154/http://www.csa.cz/downloads/CSA_Timetable_Summer_2014_EN_V-2.pdf|url-status=dead}}</ref> <ref>{{cite web|url=http://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/251565/csa-czech-airlines-hainan-airlines-to-start-codeshare-service-from-late-oct-2015/|title=CSA Czech Airlines / Hainan Airlines to Start Codeshare Service from late-Oct 2015|publisher=routesonline.com|date=22 October 2015|accessdate=18 December 2015|archive-date=2015-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20151224015640/http://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/251565/csa-czech-airlines-hainan-airlines-to-start-codeshare-service-from-late-oct-2015/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/251565/csa-czech-airlines-hainan-airlines-to-start-codeshare-service-from-late-oct-2015/|title=CSA Czech Airlines / Hainan Airlines to Start Codeshare Service from late-Oct 2015|publisher=routesonline.com|date=22 October 2015|accessdate=21 December 2015|archive-date=2015-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20151224015640/http://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/251565/csa-czech-airlines-hainan-airlines-to-start-codeshare-service-from-late-oct-2015/|url-status=dead}}</ref> ==ഹെഡ് ഓഫീസ്== ചെക്ക് എയർലൈൻസിൻറെ ഹെഡ് ഓഫീസ് പ്രേഗിലെ റുസീനിനെ, 6-മത്തെ ഡിസ്ട്രിക്റ്റ്, വക്ലാവ് ഹവേൽ എയർപോർട്ടിനു സമീപം എപിസി ബിൽഡിംഗിലാണ്.ഡിസംബർ 30, 2009-ൽ തങ്ങളുടെ ഹെഡ് ഓഫീസ് 607 മില്യൺ സിഎസ്കെ-യ്ക്കു എയർപോർട്ടിനു വിൽക്കും എന്ന് സിഎസ്എ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:വിമാനസർവീസുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:ചെക്ക്‌ റിപ്പബ്ലിക്ക്‌]] of7rjcxcqvwxh10jslvho3lwud3j865 0 368798 4081025 3261162 2024-04-25T12:53:13Z 42.106.188.165 wikitext text/x-wiki {{PU|pp raveendran}} [[പ്രമാണം:Pp Raveendran.jpg|300px|ലഘുചിത്രം]] മലയാള സാഹിത്യ വിമർശകനും വിവർത്തകനുമാണ് ഡോ.പി.പി രവീന്ദ്രൻ. == കൃതികൾ == * സംസ്കാരപഠനം ഒരു ആമുഖം * ഇടപെടലുകൾ : സാഹിത്യം, സിദ്ധന്തം, രാഷ്ട്രീയം. * ആധുനികാനന്തരം : വചാരം, വായന. * ഫൂക്കോ - വർത്തമാനത്തിന്റെ ചരിത്രം. * വീണ്ടെടുപ്പുകൾ : സാഹിത്യം, സംസ്കാരം, ആഗോളത<ref>{{Cite web|url=http://anjalilibrary.com/malayalam-author/%E0%B4%A1%E0%B5%8B-%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%BB|title=അഞ്ജലി ഗ്രന്ഥശാല|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=}}</ref>pp ==പുരസ്കാരങ്ങൾ== * കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം (2018)<ref>http://keralasahityaakademi.org/pdf/Award_2018.pdf</ref> == അവലംബം == <references/> {{commons category|PP Raveendran}} [[വർഗ്ഗം:മലയാളം എഴുത്തുകാർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം ലഭിച്ചവർ]] eaeh12kvkrxcxwinmlqg76q82w1rczx 4081026 4081025 2024-04-25T12:53:50Z KonstantinaG07 92444 [[Special:Contributions/42.106.188.165|42.106.188.165]] ([[User talk:42.106.188.165|സംവാദം]]) നടത്തിയ തിരുത്തലുകൾ നീക്കം ചെയ്തിരിക്കുന്നു; നിലവിലുള്ള പതിപ്പ് [[User:Fotokannan|Fotokannan]] സൃഷ്ടിച്ചതാണ് wikitext text/x-wiki {{PU|pp raveendran}} [[പ്രമാണം:Pp Raveendran.jpg|300px|ലഘുചിത്രം]] മലയാള സാഹിത്യ വിമർശകനും വിവർത്തകനുമാണ് ഡോ.പി.പി രവീന്ദ്രൻ. == കൃതികൾ == * സംസ്കാരപഠനം ഒരു ആമുഖം * ഇടപെടലുകൾ : സാഹിത്യം, സിദ്ധന്തം, രാഷ്ട്രീയം. * ആധുനികാനന്തരം : വചാരം, വായന. * ഫൂക്കോ - വർത്തമാനത്തിന്റെ ചരിത്രം. * വീണ്ടെടുപ്പുകൾ : സാഹിത്യം, സംസ്കാരം, ആഗോളത<ref>{{Cite web|url=http://anjalilibrary.com/malayalam-author/%E0%B4%A1%E0%B5%8B-%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%BB|title=അഞ്ജലി ഗ്രന്ഥശാല|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=}}</ref> ==പുരസ്കാരങ്ങൾ== * കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം (2018)<ref>http://keralasahityaakademi.org/pdf/Award_2018.pdf</ref> == അവലംബം == <references/> {{commons category|PP Raveendran}} [[വർഗ്ഗം:മലയാളം എഴുത്തുകാർ]] [[വർഗ്ഗം:കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം ലഭിച്ചവർ]] o12mg4v8d27jnt1mmntwrz0yw06k3hd 0 403799 4081127 3635542 2024-04-25T23:17:56Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Neeravil}} {{Infobox settlement | name = Neeravil | native_name = നീരാവിൽ | native_name_lang = ml | other_name = | nickname = | settlement_type = Neighbourhood | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Kerala | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Kerala, India | latd = | latm = | lats = | latNS = N | longd = | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = inline,title | subdivision_type = രാജ്യം | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = [[ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങളും കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളും|സംസ്ഥാനം]] | subdivision_name1 = [[കേരളം]] | subdivision_type2 = [[ഇന്ത്യയിലെ ജില്ലകളുടെ പട്ടിക|ജില്ല]] | subdivision_name2 = [[കൊല്ലം ജില്ല|കൊല്ലം]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = [[കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ]] | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ഭാഷകൾ | demographics1_title1 = ഔദ്യോഗിക | demographics1_info1 = [[മലയാളം]], [[ഇംഗ്ലീഷ്]] | timezone1 = [[ഔദ്യോഗിക ഇന്ത്യൻ സമയം|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = | postal_code = | registration_plate = KL-02 | blank1_name_sec1 = [[ലോക്സഭ]] മണ്ഡലം | blank1_info_sec1 = [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോക്സഭാ മണ്ഡലം]] | blank2_name_sec1 = Civic agency | blank2_info_sec1 = [[കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ]] | blank1_name_sec2 = Avg. summer temperature | blank1_info_sec2 = {{convert|34|°C|°F}} | blank2_name_sec2 = Avg. winter temperature | blank2_info_sec2 = {{convert|22|°C|°F}} | website = http://www.kollam.nic.in | footnotes = }} [[കൊല്ലം ജില്ല|കൊല്ലം ജില്ലയിലെ]] [[കൊല്ലം]] നഗരത്തിനു സമീപത്തായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രദേശമാണ് '''നീരാവിൽ'''. [[കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ|കൊല്ലം കോർപ്പറേഷനിലെ]] ഒരു വാർഡും<ref>{{Cite web |url=http://www.kollamcorporation.gov.in/council |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2017-12-26 |archive-date=2014-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140910155210/http://www.kollamcorporation.gov.in/council |url-status=dead }}</ref> [[തൃക്കടവൂർ ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|തൃക്കടവൂർ പഞ്ചായത്തിലെ]] ഒരു വാർഡുമാണിത്<ref>https://www.keralatourism.org/routes-locations/neeravil/id/11514</ref>. [[കൊല്ലം ജില്ല|കൊല്ലം ജില്ലയിൽ]] പരമ്പരാഗതമായി നിർമ്മിച്ചു വരുന്ന വൈക്കോൽ ചിത്രങ്ങളായ [[കച്ചിപ്പടം|കച്ചിപ്പട]] നിർമ്മാണം [[കടവൂർ]] ,നീരാവിൽ പ്രദേശങ്ങളിലാണ് ഏറ്റവും അധികം കാണപ്പെടുന്നത്. ==വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ== *[[എസ്.എൻ.ഡി.പി.വൈ.എച്ച്‍.എസ്.എസ് നീരാവിൽ]] ==ഇതും കാണുക== *[[കൊല്ലം]] *[[കുരീപ്പുഴ]] *[[അഞ്ചാലുംമൂട്]] *[[കച്ചിപ്പടം]] ==അവലംബം== <references/> ==പുറം കണ്ണികൾ== *[http://www.kollamcorporation.gov.in/ കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ വെബ്സൈറ്റ്] [[വർഗ്ഗം:കൊല്ലം ജില്ലയിലെ ഗ്രാമങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കൊല്ലം കോർപ്പറേഷൻ-വാർഡുകൾ]] {{കൊല്ലം ജില്ല}} fjdrp57gyoaugsqepnd8jpqhbku8dhq 0 405016 4081082 3262645 2024-04-25T19:04:07Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = കോച്ചെല്ല, കാലിഫോർണിയ | official_name = City of Coachella | settlement_type = [[City (California)|City]] | image_skyline = Coachella City Hall.jpg | imagesize = 240px | image_caption = Coachella City Hall | image_flag = | image_seal = | nickname = Coachello, La Coachelita and Cochela | image_map = File:Riverside County California Incorporated and Unincorporated areas Coachella Highlighted 0614260.svg | mapsize = 250px | map_caption = Location of Coachella in Riverside County, California. | image_map1 = | mapsize1 = | map_caption1 = | pushpin_map = USA | pushpin_map_caption = Location in the United States | pushpin_relief = 1 | coordinates = {{coord|33|40|46|N|116|10|28|W|region:US-CA|display=inline,title}} | subdivision_type = [[List of sovereign states|Country]] | subdivision_name = {{USA}} | subdivision_type1 = [[Political divisions of the United States|State]] | subdivision_type2 = [[List of counties in California|County]] | subdivision_name1 = {{flag|California}} | subdivision_name2 = [[Riverside County, California|Riverside]] | established_title = [[Municipal corporation|Incorporated]] | established_date = December 13, 1946<ref>{{Cite web |url=http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |title=California Cities by Incorporation Date |format=Word |publisher=California Association of [[Local Agency Formation Commission]]s |accessdate=August 25, 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141103002921/http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |archivedate=November 3, 2014 |df=mdy }}</ref> <!-- Area------------------>| government_type = | leader_title = [[Mayor]] | leader_name = Steven Hernandez<ref>{{Cite web|url=http://www.coachella.org/city-government/city-council|title=City Council|publisher=Coachella, CA|accessdate=February 11, 2015|archive-date=2018-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20180106173008/http://coachella.org/city-government/city-council|url-status=dead}}</ref> | unit_pref = Imperial | area_footnotes = <ref name="CenPopGazetteer2016">{{cite web|title=2016 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2016_Gazetteer/2016_gaz_place_06.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=Jul 19, 2017}}</ref> | area_magnitude = | area_total_km2 = 77.90 | area_total_sq_mi = 30.08 | area_land_km2 = 77.90 | area_land_sq_mi = 30.08 | area_water_km2 = 0.00 | area_water_sq_mi = 0.00 | area_water_percent = 0 | elevation_footnotes = <ref>{{Cite GNIS|1652686|Coachella|accessdate=February 11, 2015}}</ref> | elevation_m = -21 | elevation_ft = -69 | population_total = 40704 | population_as_of = [[2010 United States Census|2010]] | population_density_km2 = 577.09 | population_density_sq_mi = 1494.65 | population_est = 44953 | pop_est_as_of = 2016 | pop_est_footnotes = <ref name="USCensusEst2016"/> | postal_code_type = [[ZIP code]] | postal_code = 92236 | area_code = [[Area codes 442 and 760|442/760]] | area_code_type = [[North American Numbering Plan|Area codes]] | unemployment_rate = | website = {{URL|www.coachella.org}} | footnotes = {{gnis|1652686}} | timezone = [[Pacific Time Zone|PST]] | utc_offset = -8 | timezone_DST = PDT | utc_offset_DST = -7 | blank_name = [[Federal Information Processing Standard|FIPS code]] | blank_info = {{FIPS|06|14260}} | blank1_name = [[Geographic Names Information System|GNIS]] feature IDs | blank1_info = {{GNIS 4|1652686}}, {{GNIS 4|2409493}} }}'''കോച്ചെല്ല''' ('''{{IPAc-en|k|oʊ|ˈ|tʃ|ɛ|l|ə}}, {{IPAc-en|k|oʊ|.|ə|ˈ|tʃ|ɛ|l|ə}}''')<ref>http://www.languagehat.com/archives/001249.php which quotes ''California Place Names: The Origin and Etymology of Current Geographical Names'', Gudde and Bright</ref>, [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] [[കാലിഫോർണിയ|കാലിഫോർണിയ]] സംസ്ഥനത്ത് [[റിവർസൈഡ് കൗണ്ടി|റിവർസൈഡ് കൗണ്ടി]]<nowiki/>യിലെ ഒരു നഗരമാണ്. കോച്ചെല്ലാ താഴ്വരയെന്നു (അല്ലെങ്കിൽ പാം സ്പ്രിങ്സ് പ്രദേശം) കൂട്ടായി അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ ഏറ്റവും കിഴക്കുഭാഗത്തുള്ള നഗരമാണിത്. ഇത് [[പാം സ്പ്രിംഗ്സ്|പാം സ്പ്രിങ്ങ്സിൽ]] നിന്ന് 28 മൈൽ (45 കിലോമീറ്റർ) കിഴക്ക് ദിശയിലായും [[റിവർസൈഡ്|റിവർസൈഡ്]] നഗരത്തിന് 72 മൈൽ (116 കിലോമീറ്റർ) കിഴക്കായും [[ലോസ് ആഞ്ചെലെസ്|ലോസ് ആഞ്ജലസിൽ]] നിന്ന് 130 മൈൽ (210 കിലോമീറ്റർ) അകലെ കിഴക്കൻ ദിശയിലായും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. "സിറ്റി ഓഫ് എറ്റേണൽ സൺഷൈൻ" എന്നറിയപ്പെടുന്ന കോച്ചെല്ലാ നഗരം, മരുഭൂ പ്രദേശത്തെ വലിയൊരു ഗ്രാമീണ, കാർഷിക സമൂഹവും. സംസ്ഥാനത്തെ ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ വളരുന്ന നഗരങ്ങളിലൊന്നുമാണ്. 1946-ൽ ആദ്യമായി സംയോജിപ്പിക്കപ്പെടുമ്പോൽ 1000 ജനങ്ങൾ മാത്രമുണ്ടായിരുന്ന ഈ നഗരത്തിൽ 2010 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം ജനസംഖ്യ 40,704 ആയി വർദ്ധിച്ചിരുന്നു. കോച്ചെല്ലാ താഴ്വരയുടെ കിഴക്കൻ പകുതി സമുദ്രനിരപ്പിനു താഴെയാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. സമുദ്രനിരപ്പിനു താഴെ ഏകദേശം 68 അടി (35 മീറ്റർ) താഴ്ച്ചയിലാണ് ഈ പ്രദേശത്തിൻറെ കിടപ്പ്. കോച്ചെല്ലയ്ക്ക് ഏകദേശം 16 മൈൽ അകലെ തെക്കുഭാഗത്തായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന സാൽട്ടൻ സീ എന്ന ഉപ്പുജലതടാകം സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 227 അടി (69 മീ) താഴെയാണു സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == അവലംബം == [[വർഗ്ഗം:കാലിഫോർണിയയിലെ നഗരങ്ങൾ]] ayhnkhd9ayrhuy60h9hsz9xvroa6tc1 0 406456 4081168 4079043 2024-04-26T05:37:59Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See the table at Template:Infobox settlement for all fields and descriptions of their usage. -->| name = ഗ്ലെൻഡെയിൽ, കാലിഫോർണിയ | official_name = City of Glendale <!-- Images and maps ------>| settlement_type = [[Charter city]] | image_skyline = Glendale_from_Forest_Lawn.jpg | imagesize = | image_caption = View of Glendale from [[Forest Lawn Memorial Park (Glendale)|Forest Lawn Memorial Park]] | image_flag = Flag of Glendale, California.png | image_seal = Seal of Glendale, California.png | nickname = The Jewel City | motto = | image_map = File:Los Angeles County California Incorporated and Unincorporated areas Glendale Highlighted 0630000.svg | mapsize = 250x200px | map_caption = Location of Glendale in Los Angeles County, California. | image_map1 = | mapsize1 = | map_caption1 = | pushpin_map = USA | pushpin_map_caption = Location in the United States | pushpin_relief = 1 <!-- Location ------------->| coordinates = {{coord|34|08|46|N|118|15|18|W|display=inline,title}} | subdivision_type = [[List of sovereign states|Country]] | subdivision_name = {{nowrap|{{flag|United States}}}} | subdivision_type1 = [[U.S. state|State]] | subdivision_type2 = [[List of counties in California|County]] | subdivision_name1 = {{flag|California}} | subdivision_name2 = {{flagicon image|Flag of Los Angeles County, California.svg}} [[Los Angeles County, California|Los Angeles]] <!-- History -------------->| established_title = [[Municipal corporation|Incorporated]] | established_date = February 15, 1906<ref>{{Cite web |url=http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |title=California Cities by Incorporation Date |format=Word |publisher=California Association of [[Local Agency Formation Commission]]s |accessdate=August 25, 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141103002921/http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |archivedate=November 3, 2014 }}</ref> <!-- Government ----------->| government_type = [[Council-manager government|Council-Manager]]<ref name=cc/> | leader_title = [[City council]]<ref name=cc>{{Cite web |url=http://glendaleca.gov/government/city-council |title=City Council |publisher=City of Glendale, CA |accessdate=November 2, 2014 |archive-date=2015-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030033836/http://www.glendaleca.gov/government/city-council |url-status=dead }}</ref> | leader_name = [[Mayor]] Vartan Gharpetian <br />[[Ara Najarian]]<br />[[Zareh Sinanyan]]<br />Vrej Agajanian | unit_pref = Imperial | area_footnotes = <ref name="CenPopGazetteer2016">{{cite web|title=2016 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2016_Gazetteer/2016_gaz_place_06.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=Jul 19, 2017}}</ref> | area_total_km2 = 79.16 | area_total_sq_mi = 30.56 | area_land_km2 = 78.82 | area_land_sq_mi = 30.43 | area_water_km2 = 0.34 | area_water_sq_mi = 0.13 | area_water_percent = 0.43 | area_note = <!-- Elevation ------------> | elevation_footnotes = <ref>{{Cite GNIS|1660679|Glendale|accessdate=October 22, 2014}}</ref> | elevation_m = 159 <!-- Population ----------->| elevation_ft = 522 | population_total = 191719 | population_as_of = [[2010 United States Census|2010]] | population_footnotes = <ref name=quif>{{Cite web|url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0680238.html|title=Tracy (city) QuickFacts|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=May 23, 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150426192229/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0680238.html|archivedate=April 26, 2015|df=mdy-all}}</ref> | population_density_km2 = 2548.01 | population_density_sq_mi = 6599.34 | population_est = 200831 | pop_est_as_of = 2016 | pop_est_footnotes = <ref name="USCensusEst2016"/> | population_rank = [[List of cities in Los Angeles County, California|3rd]] in Los Angeles County<br />[[List of largest California cities by population|23rd]] in California<br />US: [[List of United States cities by population|112th]] | postal_code_type = [[ZIP code]]s<ref>{{Cite web | url = https://tools.usps.com/go/ZipLookupAction!input.action | title = ZIP Code(tm) Lookup | publisher = [[United States Postal Service]] | accessdate = November 30, 2014}}</ref> | postal_code = 91201–91210, 91214, 91221, 91222, 91224–91226 | area_code = [[Area codes 747 and 818|747 and 818]] | area_code_type = [[North American Numbering Plan|Area code]] | unemployment_rate = | website = {{URL|glendaleca.gov}} | leader_title2 = [[City treasurer]] | leader_name2 = Rafi Manoukian<ref>{{Cite web |url=http://glendaleca.gov/government/departments/city-treasurer |title=City Treasurer |publisher=City of Glendale, CA |accessdate=February 4, 2015 |archive-date=2015-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151029170648/http://www.glendaleca.gov/government/departments/city-treasurer |url-status=dead }}</ref> | leader_title3 = [[City Manager]] | leader_name3 = Scott Ochoa<ref>{{Cite web | url = http://glendaleca.gov/government/departments/management-services | title = Management Services | publisher = City of Glendale, CA | accessdate = November 6, 2014}}</ref> <!-- Area ----------------->| timezone = [[Pacific Time Zone|Pacific]] | utc_offset = &minus;8 | timezone_DST = PDT | utc_offset_DST = &minus;7 <!-- Codes ---------------->| blank_name = [[Federal Information Processing Standard|FIPS code]] | blank_info = {{FIPS|06|30000}} | blank1_name = [[Geographic Names Information System|GNIS]] feature IDs | blank1_info = {{GNIS 4|1660679}}, {{GNIS 4|2410597}} }}'''ഗ്ലെൻഡെയിൽ''', [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] സംസ്ഥാനമായ [[കാലിഫോർണിയ|കാലിഫോർണിയ]]<nowiki/>യിലെ [[ലോസ് ആഞ്ചെലെസ് കൌണ്ടി|ലോസ് ഏഞ്ചൽസ് കൗണ്ടി]]<nowiki/>യിലുള്ള ഒരു നഗരമാണ്. 2014 ൽ കണക്കു കൂട്ടിയതു പ്രകാരമുള്ള ഈ നഗരത്തിലെ ജനസംഖ്യ 200,167 ആയിരുന്നു.<ref name="est2014">{{Cite web|url=http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2014/PEPANNRSIP.US12A|title=American FactFinder - Results|accessdate=May 23, 2015|publisher=[[United States Census Bureau]]|archive-date=2020-02-13|archive-url=https://archive.today/20200213005015/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2014/PEPANNRSIP.US12A|url-status=dead}}</ref> ജനസംഖ്യയനുസരിച്ച് ഇതു ലോസ്‍ ആഞ്ചെലസ് കൌണ്ടിയിലെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ നഗരവും കാലിഫോർണിയ സംസ്ഥാനത്തെ 23 ആമത്തെ വലിയ നഗരവുമാണ്. [[ലോസ് ആഞ്ചെലെസ്|ലോസ് ആഞ്ചലസ്]] നഗര കേന്ദ്രത്തിന് വടക്കായി ഏകദേശം 8 മൈൽ (13 കിലോമീറ്റർ) അകലെയാണിതു സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. == അവലംബം == [[വർഗ്ഗം:കാലിഫോർണിയയിലെ നഗരങ്ങൾ]] kldisunna6ioznlupnwplr3chi4n97r 0 422338 4081140 3630772 2024-04-26T00:27:35Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|GNOME Terminal}} {{Infobox software | name = ഗ്നോം | title = ഗ്നോം ടെർമിനൽ | logo = Gnome-utilities-terminal.svg | logo caption = | logo_size = | logo_alt = | screenshot = GNOME Terminal 3.12.png | caption = ഗ്നോം ടെർമനിൽ 3.12 | screenshot_size = | screenshot_alt = | collapsible = | author = | developer = ദി ഗ്നോം പ്രോജക്റ്റ് | released = <!-- {{Start date and age|YYYY|MM|DD|df=yes/no}} --> | discontinued = | latest release version = | latest release date = <!-- {{Start date and age|YYYY|MM|DD|df=yes/no}} --> | latest preview version = | latest preview date = <!-- {{Start date and age|YYYY|MM|DD|df=yes/no}} --> | frequently updated = <!-- DO NOT include this parameter unless you know what it does --> | status = | programming language = സി | operating system = ലിനക്സ് , യൂണിക്സ്-ലൈക്ക് | platform = | size = | language = | language count = <!-- DO NOT include this parameter unless you know what it does --> | language footnote = | genre = ടെർമിനൽ എമുലേറ്റർ | license = [[GNU General Public License]], version 3 or any later version | website = {{URL|https://wiki.gnome.org/Apps/Terminal}} }} [[ഗ്നോം]] [[പണിയിട പരിസ്ഥിതി|ഡെസ്ക്ടോപ്പ് എൻവയോൺമെന്റിനുള്ള]] ടെർമിനൽ എമുലേറ്റർ ആണ് ഗ്നോം ടെർമിനൽ. ഹാവോക് പെന്നിംഗ്ടൺ ആണ് ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. ഗ്രാഫിക്കൽ ഡെസ്കോടൊപ്പിൽ ഇരിക്കുമ്പോൾ തന്നെ [[യുണിക്സ്|യൂണിക്സ്]] ഷെല്ലിലേക്ക് പോകുവാൻ ടെർമിനൽ എമുലേറ്ററിലൂടെ സാധിക്കുന്നു.<ref name="manual">{{Cite web|url=http://library.gnome.org/users/gnome-terminal/stable/index.html.en|title=GNOME Terminal Manual|last=Sun GNOME Documentation Team}}</ref> == പ്രത്യേകതകൾ == ഗ്നോം ടെർമിനൽ (കമാന്റ് ലൈനിൽ നിന്നും 'gnome-terminal' അല്ലെങ്കിൽ ഗ്നോമിൽ നിന്ന് Alt-F2) എക്സ്ടേം ടെർമിനൽ എമുലേറ്ററിനെ എമുലേറ്റ് ചെയ്യുന്നു, അത് ഏകദേശം ഒരേ പ്രത്യേകതകൾ തന്നെയാണ് തരുന്നത്. === പ്രൊഫൈലുകൾ === ഗ്നോം ടെർമിനൽ ഒന്നിൽ കൂടുതൽ പ്രൊഫൈലുകളെ സപ്പോർട്ട്ചെയ്യുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghacks.net/2009/02/06/get-to-know-linux-gnome-terminal/|title=Get To Know Linux: gnome-terminal}}</ref>  ഉപഭോക്താവിന് അവരുടെ അക്കൗണ്ടിൽ ഒന്നിൽ കൂടുതൽ പ്രൊഫൈലുകളെ നിർമ്മിക്കാൻ കഴിയും. അതിന് ശേഷം അതിലൊരോന്നിലുമായി ഉപഭോക്താവിന് കൺഫിഗർ ചെയ്യാം. ഫോണ്ടുകൾ, നിറങ്ങൾ, ടെർമിനൽ ബെൽ, സ്ക്രോളിംഗിന്റെ സ്വഭാവം, ടെർമിനലിലെ ബാക്ക്സ്പേസിലുേയും, ഡിലേറ്റ് ബട്ടണിലേയും കോമ്പറ്റിബിലിറ്റി എന്നിവ കൺഫിഗറേഷനിൽ പെടുന്നു. കസ്റ്റം കമാന്റായിട്ടു, ഡിഫാൾട്ട് ഷെല്ലായിട്ടും ഗ്നോം ടെർമിനലിനെ കൺഫിഗർ ചെയ്യാൻ കഴിയും. ഇത് പ്രൊഫൈലുകൾ അനുസരിച്ചും മാറ്റാൻ കഴിയുന്നു, ഇതിലൂടെ പ്രൊഫൈൽ അനുസരിച്ച് ഉപഭോക്താവിന് വ്യത്യസ്ത കമാന്റുകൾ നൽകാൻ അവസരം നൽകുന്നു. ചിലപ്പോൾ ചിലർക്ക് ഡിഫാൾട്ട് ഷെല്ലുകൾക്കായി ഒരൊറ്റ പ്രൊഫൈലേ ഉണ്ടാകുകയുള്ളു, ആ അവസരത്തിൽ പുതിയ പ്രൊഫൈലിലുള്ള കമ്പ്യൂട്ടർ എ[[സെക്യുർ ഷെൽ|സ്എസ്എച്]] വഴി പരസ്പരം ഘടിപ്പിക്കാം അതോടെ  ഗ്നോം സ്ക്രീൻ സെക്ഷനായി ഒരു പ്രൊഫൈലും ലഭിക്കുന്നു. === കൊമ്പറ്റിബിലിറ്റി === കീബോർഡ്-ടു-ആസ്കി അസൈൻമെറ്റുകളനുസരിച്ചുള്ള പഴയ സോഫ്റ്റവെയറുകളേയും ഇന്റർഫെയിസ് ചെയ്യാനാ‍യി ഗ്നോം ടെർമിനൽ കുറച്ച് കൊമ്പറ്റിബിലിറ്റി ഓപ്ഷനുകൾ സപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. കമ്പ്യൂട്ടിംഗിൽ ബാക്ക്സ്പേസിനും, ഡിലേറ്റ് കീയ്ക്കും വ്യത്യാസങ്ങൾ ഉണ്ട്, ബേക്ക്സ്പേസ് അമർത്തുമ്പോൾ കർസർ നിൽക്കുന്നിടത്തുള്ളതിനെ കമ്പ്യൂട്ടറിന് ഡിലേറ്റ് ചെയ്യാൻ കഴിയും. കൂടാതെ ഗ്നോം ടെർമിനൽ ബാക്ക്സ്പേസ് , ഡിലേറ്റ് കീ എന്നിവ എന്ത് കണ്ട്രോളാണ് ചെയ്യേണ്ടത് എന്ന് നിശ്ചയിക്കാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം തരുന്നു.<ref name="manual">{{Cite web|url=http://library.gnome.org/users/gnome-terminal/stable/index.html.en|title=GNOME Terminal Manual|last=Sun GNOME Documentation Team}}</ref> ഇത് പ്രൊഫൈൽ അനുസരിച്ച് മാറ്റാനും സാധിക്കും. === നിറങ്ങളുള്ള ടെക്സ്റ്റുകൾ === [[പ്രമാണം:Linux_command-line._Bash._GNOME_Terminal._screenshot.png|ലഘുചിത്രം|300x300ബിന്ദു|ഗ്നോം 3 ലെ നിറങ്ങളുള്ള ടെക്സ്റ്റുകൾ]] ഗ്നോം ടെർമിനലിൽ നിറങ്ങളുള്ള ടെക്സ്റ്റുകൾ ഉണ്ട്, ഉപഭോക്താവിന് ഈ ഫങ്ഷൻ ഓഫ് ചെയ്യാനും കഴിയും.  പതിനാറ് നിറങ്ങളെ ഗ്നോം ടെർമിനറിൽ തിരഞ്ഞെടുക്കാനായി സപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു.<ref name="manual">{{Cite web|url=http://library.gnome.org/users/gnome-terminal/stable/index.html.en|title=GNOME Terminal Manual|last=Sun GNOME Documentation Team}}</ref> അതൂകടാതെ ഡിഫാൾട്ടായി ഗ്നോം ടെർമിനലിന് 256  നിറങ്ങളുടെ പാലറ്റ് സപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. വിം പോലുള്ള പ്രോഗ്രാമുകൾക്ക് അത്രയും നിറങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite web|url=http://www.alfredrossi.com/?p=49|title=More than 8 Color Vim Syntax Highlighting in GNOME Terminal|archive-url=https://web.archive.org/web/20130709080310/http://www.alfredrossi.com/?p=49|archive-date=9 July 2013}}</ref> 3.12 വേർഷനിൽ RGB നിറങ്ങളേയും സപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നുണ്ട്. === ബാക്ക്ഗ്രൗണ്ട് === പ്രൊഫൈൽ അനുസരിച്ച് ഗ്നോം ടെർമിനലിന് ബാക്ക്ഗ്രൗണ്ട് സെറ്റിംഗുകളെ മാറ്റാനും കഴിയും. പഴയ വേർഷനുകളിൽ ട്രാൻസ്പാരന്റ് ബാക്ക്ഗ്രൗണ്ട് ഓപ്ഷനും ഉണ്ട്, ഇതിലൂടെ ടെർമിനലിന് അടിയിലുള്ള കാര്യങ്ങളേയും കാണാൻ സാധിക്കും. പക്ഷെ 3.6 വേർഷൻ എത്തിയപ്പോൾ ഉപേക്ഷിച്ചു. [[ലിനക്സ് വിതരണം|ലിനക്സ് ഡിസ്റ്റ്രിബ്യൂഷനുകളായാ]] [[ഉബുണ്ടു]], [[ഫെഡോറ (ഓപ്പറേറ്റിങ്ങ് സിസ്റ്റം)|ഫെഡോറ]] പൊലുള്ളവയിൽ ഈ ഫങ്ഷൻ ഇപ്പോഴം ഉണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://launchpad.net/~gnome3-team/+archive/gnome3-staging/+sourcepub/3077123/+listing-archive-extra|title=GNOME-terminal package changelog|access-date=2014-07-02|website=Ubuntu}}{{better|date=July 2014}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://debarshiray.wordpress.com/2014/05/15/transparent-terminals-back-in-fedora/|title=Transparent terminals are back in Fedora|access-date=2014-07-02|last=Debarshi|first=Ray|date=2014-05-15|website=Debarshi's den}}</ref> === മൗസ് ഇവന്റുകൾ === കീബോർഡ് പ്രധാനമായും ഉപയോഗിക്കുന്ന ഗ്നോം ടെർമിനൽ പ്രധാനമായും ഒരു കമാന്റ്-ലൈൻ ഇന്റർഫെയിസ് ആണ്, അതുകൊണ്ടുതന്നെ മൗസിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ഇതിൽ പരിമിതികളുണ്ട്. നിലവിൽ മൗസിന്റെ സ്ഥാനം നിർണയിക്കാനുള്ള കഴിവ് ഇതിനില്ല, പക്ഷെ ചില ടെർമിനൽ അപ്പ്ലിക്കേഷനുകൾക്ക് മൗസിനെ ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയും. [[ആപ്റ്റിറ്റൂഡ്|ആപ്റ്റിറ്റ്യൂഡ്]] , വിം ഉദാഹരണം. === റീസൈസിംഗിലെ ടെക്സ്റ്റ് റീറാപ്പിംഗ് === 3.12 വേർഷൻ‍ തൊട്ട് ഗ്നോം ടെർമിനൽ റീസൈസിംഗിൽ ടെക്സ്റ്റ് റീറാപ്പിംഗ് അനുവദിച്ചിരുന്നു. നീളമുള്ള വരികൾ എഴുതാൻ തുടങ്ങുമ്പോൾ തന്നെ പൂർണമായി തെളിയുന്ന സങ്കേതമാണിത്. ഗ്നു സ്ക്രീനിന്, ലെസ്സ് പോലുള്ള അപ്പ്ലിക്കേഷന് സമാനമാണിത്. <ref>{{Cite web|url=http://blogs.gnome.org/mclasen/2013/12/09/a-terminal-surprise/|title=A Terminal Surprise|access-date=13 October 2014|last=Clasen|first=M.|website=blogs.gnome.org}}</ref> === യുആർഎൽ ഡിറ്റക്ഷൻ === ഔട്ട്പുട്ടുകളെ വിശകലനം ചെയ്ത് അത് യുആർഎൽ , ഈമെയിൽ അഡ്രസ്സ് എന്നിവയാണോ എന്ന് കണ്ടുപിടിക്കാനുള്ള കഴിവ് ഗ്നോം ടെർമിനലിനുണ്ട്.<ref name="manual">{{Cite web|url=http://library.gnome.org/users/gnome-terminal/stable/index.html.en|title=GNOME Terminal Manual|last=Sun GNOME Documentation Team}}</ref> ഉപയോക്താവ് യുആർഎൽ ലേക്ക് പോയിന്റ് ചെയ്യുമ്പോൾ അവ സ്വഥേ അടിവരയിട്ട് അതിൽ ക്ലിക്ക് ചെയ്യാം എന്ന് കാണിക്കുന്നു. അതിൽ ക്ലിക്ക് ചെയ്യുമ്പോൾ യുആർഎൽ എന്താണോ ആ റിസോഴ്സിലേക്ക് പോകുന്നു. === ടാബുകൾ === ഒരൊറ്റ ഗ്നോം ടെർമിനലിൽ തന്നെ ഒന്നിൽകൂടുതൽ സെഷനുകൾ തുറക്കാൻ കഴിയും, ഇതനെ ടാബുകൾ എന്നാണ് വിളിക്കുന്നത്.<ref name="manual">{{Cite web|url=http://library.gnome.org/users/gnome-terminal/stable/index.html.en|title=GNOME Terminal Manual|last=Sun GNOME Documentation Team}}</ref> ഇത്തരത്തിൽ സെക്ഷനുകൾ‍ വീധം പോകാനായി കീബോർഡ് ഷോട്ട്ക്കട്ടുകളുമുണ്ട്. ടെർമിനലിന് മുകളിലായി ടാബുകൾ രീതിയിലാണ് ഓരോ സെഷനും കാണുക, അതിൽ ക്ലിക്ക് ചെയ്യുന്നതോടെ ആ സെക്ഷനിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാം. പ്രൊഫൈൽ ഫീച്ചർ പോലെ ഓരോ ടാബിനും വ്യത്യസ്ത പേരുകൾ നൽകാം. === സേഫ് ക്വിറ്റ് === അടുത്തായുള്ള വേർഷനിലൊക്കെ ഉപയോക്താവ് ടെർമിനൽ സെഷൻ ക്ലോസ് ചെയ്യുമ്പോൾ  ടെർമിൽ ക്ലോസ്സ് ചെയ്യണോ എന്ന ഡയലോഗ് ബോക്സ് വരുന്നു. <ref name="manual">{{Cite web|url=http://library.gnome.org/users/gnome-terminal/stable/index.html.en|title=GNOME Terminal Manual|last=Sun GNOME Documentation Team}}</ref>അബദ്ധവശാൽ ടെർമിനൽ വിൻഡോ ക്ലോസ്സ് ചെയ്യുപ്പെടുന്ന അവസ്ഥകൾ ഒഴിവാക്കാനാണ് ഇത്തരമൊരു സങ്കേതം. ഒരു പ്രവർത്തം അവിടെ നടക്കുമ്പോൾ അറിയാതെ ക്ലോസ്സ് ചെയ്യുമ്പോൾ അവിടെയുണ്ടായിരുന്ന എല്ലാം നഷ്ടപ്പെടുന്ന അവസ്ഥ ഇതിലൂടെ ഒഴിവാക്കാൻ കഴിയുന്നു. ഗ്രാഫിക്കൽ ഇന്റർഫെയിസിൽ ഉപയോക്താവ് അപ്പ്ലിക്കേഷൻ ഉപയോഗിക്കുമ്പോഴേ ഈ സങ്കേതം ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയു. ഷെൽ കമാന്റിൽ നിന്ന് പുറത്തേക്ക് പോകുവാൻ ഉപയോക്താവ് ശ്രമിക്കുന്നെങ്കിൽ എക്സിറ്റ് കൺഫേം ചെയ്യേണ്ടത് ഉപയോക്താവിന്റെ ചുമതലയാണ്. == വികാസം == പൂർണമായും വിടിഇ വിഡ്ജറ്റ് അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ഗ്നോം ടെർമിനൽ. <ref name="VTE-widget">{{Cite web|url=http://developer.gnome.org/arch/gnome/widgets/vte.html|title=Additional Widgets - Terminal Widget|access-date=2008-05-02|date=2003-10-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20080521055630/http://developer.gnome.org/arch/gnome/widgets/vte.html|archive-date=2008-05-21}}</ref>ഗ്നോം പ്രോജക്റ്റിന്റെ ഒരു ഭാഗമാണ് വിടിഇ, അവയിൽ പൂർണമായും പ്രവർത്തിക്കുന്ന ടെർമിനൽ എമുലേറ്ററുകളെ ഇപ്ലിമെന്റ് ചെയ്യുന്ന വിഡ്ജെറ്റുകളുണ്ട്. ഗ്നോം ടെർമിനലും, വിടിഇ യും രണ്ടും [[സി (പ്രോഗ്രാമിങ് ഭാഷ)|സി]] -യിൽ എഴുതപ്പെട്ടതാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://developer.gnome.org/vte/|title=VTE Reference Manual|access-date=12 January 2016|archive-date=2018-09-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20180904205054/https://developer.gnome.org/vte/|url-status=dead}}</ref> ജിടികെപ്ലസിനും മിനിമൽ സാംപിൾ അപ്പ്ലിക്കേഷനും ടെർമിനൽ എമുലേറ്റർ വിഡ്ജറ്റ് ഇംപ്ലിമെന്റ് ചെയ്യാൻ കഴിയുന്ന ലൈബ്രറിയാണ് (libvte)  വിടിഇ. ഗ്നോം ടെർമിനലിലാണ് വിടിഇ പ്രധാനമായും ഉപയോഗിക്കുന്നത്, പക്ഷെ കൺസോളുകളിലും/ ഗെയിമുകളുടെ ടെർമിനലുകളിലും , എഡിറ്ററിലും, ഐഡിഇലും ഉപയോഗിക്കാനായി കഴിയും. ഗ്നോം ടെർമനിൽ , എക്സഎഫ്സിഇ ടെർമനിൽ റോക്സ് ടെർമിനൽ, എവിൽവ്റ്റ്, ഗുവാക്ക, സാക്കുറ, ടെർമിനേറ്റർ , വല-ടെർമിനൽ എന്നിവ വിടിഇ യിൽ അഥിഷ്ടിതമാണ്. == See also == * List of terminal emulators * ANSI escape code == References == {{Reflist}} s32eojeaqsgv4k6molebrhjfe669plz 0 436601 4081165 3262786 2024-04-26T04:33:35Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{prettyurl/wikidata}} {{Infobox settlement | official_name = City of Gonzales | settlement_type = [[City (California)|City]] | image_skyline = Gonzales water tower.jpg | image_caption = Gonzales water tower | image_seal = | image_map = File:Monterey County California Incorporated and Unincorporated areas Gonzales Highlighted 0630392.svg | map_caption = Location of Gonzales in Monterey County, California. | pushpin_map = USA | pushpin_map_caption = Location in the United States | pushpin_relief = 1 | coordinates = {{coord|36|30|24|N|121|26|40|W|region:US-CA|display=inline,title}} | subdivision_type = [[List of sovereign states|Country]] | subdivision_name = {{USA}} | subdivision_type1 = [[U.S. state|State]] | subdivision_type2 = [[List of counties in California|County]] | subdivision_name1 = {{flag|California}} | subdivision_name2 = [[Monterey County, California|Monterey]] | established_title = [[Municipal corporation|Incorporated]] | established_date = January 14, 1947<ref>{{Cite web |url=http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |title=California Cities by Incorporation Date |format=Word |publisher=California Association of [[Local Agency Formation Commission]]s |accessdate=August 25, 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141103002921/http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |archivedate=November 3, 2014 |df=mdy-all }}</ref> <!-- Area------------------>| government_type = | leader_title = Mayor | leader_name = | leader_title1 = [[California's 12th State Senate district|State senator]] | leader_name1 = {{Representative|casd|12|fmt=sleader}}<ref name=swd/> | unit_pref = Imperial | area_footnotes = <ref name="CenPopGazetteer2016">{{cite web|title=2016 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2016_Gazetteer/2016_gaz_place_06.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=Jul 19, 2017}}</ref> | area_total_km2 = 4.99 | area_total_sq_mi = 1.93 | area_land_km2 = 4.90 | area_land_sq_mi = 1.89 | area_water_km2 = 0.10 | area_water_sq_mi = 0.04 | area_water_percent = 1.93 | elevation_footnotes = <ref name=gnis>{{gnis|1659726}}</ref> | elevation_m = 41 <!-- Population ----------->| elevation_ft = 135 | population_total = 8187 | population_as_of = [[2010 United States Census|2010]] | population_footnotes = <ref name=quif>{{Cite web|url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0630392.html|title=Gonzales (city) QuickFacts|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=March 15, 2015|url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/6A5274Kyi?url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0630392.html|archivedate=August 21, 2012|df=mdy-all}}</ref> | population_density_km2 = 1727.80 | population_density_sq_mi = 4473.82 | population_est = 8460 | pop_est_as_of = 2016 | pop_est_footnotes = <ref name="USCensusEst2016"/> | population_metro = 6,900 | postal_code_type = [[ZIP code]] | postal_code = 93926 | area_code = [[Area code 831|831]] | area_code_type = [[North American Numbering Plan|Area code]] | website = {{URL|www.ci.gonzales.ca.us}} | leader_title2 = [[California's 30th State Assembly district|Assemblymember]] | leader_name2 = {{Representative|caad|30|fmt=sleader}}<ref name=swd>{{Cite web | url = http://statewidedatabase.org/gis/gis2011/index_2011.html | title = Statewide Database | publisher = UC Regents | accessdate = November 20, 2014}}</ref> | leader_title3 = [[California's 20th congressional district|U. S. rep.]] | leader_name3 = {{Representative|cacd|20|fmt=usleader}}<ref>{{Cite GovTrack|CA|20|accessdate=September 24, 2014}}</ref> | timezone = [[Pacific Time Zone|Pacific]] | utc_offset = -8 | timezone_DST = [[Pacific Daylight Time|PDT]] | utc_offset_DST = -7 | blank_name = [[Federal Information Processing Standard|FIPS]] code | blank_info = tourist attractions include driving through and not looking at tourist attractions {{FIPS|06|30392}} | blank1_name = [[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID | blank1_info = {{GNIS 4|1659726}} }}'''ഗോൺസാലസ്''', [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] [[കാലിഫോർണിയ]] സംസ്ഥാനത്ത് [[മോണ്ടെറി കൗണ്ടി|മോണ്ടെറെ കൗണ്ടിയിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു നഗരമാണ്. [[സലിനാസ്|സലിനാസിന്]]<ref name="CGN2">{{California's Geographic Names|901}}</ref> 16 മൈൽ (26 കിലോമീറ്റർ) തെക്കുകിഴക്കായി സമുദ്രനിരപ്പിൽനിന്ന് 135 അടി (41 മീറ്റർ). ഉയരത്തിലാണ് ഗോൺസാൽസ് നഗരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. 2000 ലെ സെൻസസിൽ 7,525 ആയിരുന്ന ഈ നഗരത്തിലെ ജനസംഖ്യ 2010 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം 8,187 ആയി ഉയർന്നിരുന്നു. അസോസിയേഷൻ ഓഫ് മോണ്ടെറി ബേ ഏരിയ  ഗവൺമെന്റിലെ അംഗമാണ് ഗോൺസാലസ് നഗരം. ഗോൺസാലസ് വീഞ്ഞുത്പാദനത്തിനായുള്ള മുന്തിരി കൃഷി ചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രധാന പ്രദേശമാണ്.കോൺസ്റ്റെലേഷൻ ബ്രാൻഡുകൾ, റോബർട്ട് ടാൽബോട്ട്, പിസോണി മുന്തിരിത്തോട്ടം, ബോക്കെനൂഗൻ വൈനറി, സലിനാസ് വാലി വൈൻയാർഡ്സ് എന്നിവയാണ് ഗോൺസാൽസ് നഗരത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന വൈനറികൾ.<ref>{{cite web|url=http://www.calwineries.com/explore/wineries/hrm-rex-goliath|title=HRM Rex Goliath|quote=HRM Rex Goliath is based in the town of Gonzales within the [[Monterey, California|Monterey]] [[American Viticultural Area|AVA]].|access-date=2018-08-07|archive-date=2017-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20170406111354/http://www.calwineries.com/explore/wineries/hrm-rex-goliath|url-status=dead}}</ref> == അവലംബം == [[വർഗ്ഗം:കാലിഫോർണിയയിലെ നഗരങ്ങൾ]] rpwk0u3sz9axu5jfxovp2p059bfiznm 0 448286 4081133 4080119 2024-04-25T23:18:00Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{PU|Entry of women to Sabarimala Dharmashastha Temple}}{{Featured article}} [[File:Sabarimala 2.jpg|thumb|ശബരിമല ക്ഷേത്രം, യുവതീപ്രവേശം ഇവിടെ നിയമപ്രകാരം വിലക്കപ്പെട്ടിരുന്നു]] [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല ശ്രീ ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രത്തിൽ]] പത്ത് വയസ് മുതൽ അമ്പത് വയസ് വരെയുള്ള സ്ത്രീജനങ്ങൾക്ക് പ്രവേശിക്കാനുണ്ടായിരുന്ന വിലക്കിനേയും പിന്നീട് കോടതി ഇടപെടലിനാലുണ്ടായ വിലക്കൊഴിവാക്കലിനേയും സംബന്ധിച്ച രാഷ്ട്രീയവും സാമുദായികവുമായ വിവാദ വിഷയമാണ് '''ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താ ക്ഷേത്രത്തിലെ യുവതീപ്രവേശം'''. ഹൈക്കോടതി വിധിയെത്തുടർന്ന് നിയമപരമായി യുവതികൾക്ക് പ്രവേശനവിലക്ക്<ref name="britan">{{cite web |title=Ayyappan: Hindu deity |url=https://www.britannica.com/topic/Ayyappan |website=Encyclopedia Britannica |publisher=Britannica |accessdate=20 October 2018 |language=en}}</ref> നിലവിൽ വന്നത് 1991 - 2018 കാലയളവിൽ ആയിരുന്നു<ref name="case-history">{{cite news |title=ശബരിമല കേസിന്റെ നാൾ വഴി |url=https://www.twentyfournews.com/2018/09/28/sabarimala-women-entry-case-history.html |accessdate=24 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ട്വന്റിഫോർ ന്യൂസ് |date=28 സെപ്റ്റംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190424122604/https://www.twentyfournews.com/2018/09/28/sabarimala-women-entry-case-history.html |archivedate=24 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="KHC1991">{{cite web | title = ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീ പ്രവേശനം തടഞ്ഞുകൊണ്ടുള്ള കേരള ഹൈക്കോടതി വിധി | archiveurl= https://web.archive.org/web/20190324111107/https://indiankanoon.org/doc/1915943/ |url=https://indiankanoon.org/doc/1915943/ |archivedate=24 ഏപ്രിൽ 2019 | publisher = Indian Kanoon | accessdate = 26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. വർഷങ്ങൾ നീണ്ട കോടതി വ്യവഹാരങ്ങൾക്കൊടുവിൽ 2018 സെപ്റ്റംബർ 29-ന് [[സുപ്രീം കോടതി|സുപ്രീം കോടതി]] ഈ പ്രവേശനവിലക്ക് അസാധുവാക്കി, പ്രായവും ലിംഗവും അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയുള്ള പ്രവേശനവിലക്ക് [[ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന|ഭരണഘടനയുടെ]] അനുച്ഛേദം 14 ([[സമത്വത്തിനുള്ള അവകാശം]]), അനുച്ഛേദം 25 (വിശ്വാസസ്വാതന്ത്ര്യം) എന്നിവക്ക് എതിരായിരുന്നുവെന്നാണ് സുപ്രീം കോടതിയുടെ ഭരണഘടനാബെഞ്ച് വിധിച്ചത്.<ref>{{cite news|title=Sabarimala Temple: India's Supreme Court lifts ban on women entering shrine|url=https://www.cnn.com/2018/09/28/asia/india-temple-women-banned-intl/index.html|publisher=[[CNN]]|accessdate=23 October 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=Sabarimala verdict: SC upheld Constitution in letter and spirit by giving preference to equality in recent judgments |url=https://www.firstpost.com/india/sabarimala-verdict-sc-has-upheld-constitution-in-letter-and-spirit-by-giving-preference-to-equality-in-three-recent-judgments-5281601.html|website=firstpost.com |publisher=FirstPost |accessdate=23 October 2018}}</ref> ഈ വിധി എല്ലാ ക്ഷേത്രങ്ങൾക്കും ബാധകമാണെന്നും കോടതി പറഞ്ഞു.<ref>{{cite web |title=ചരിത്ര വിധി; ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീപ്രവേശനം ആകാം, എല്ലാ ക്ഷേത്രങ്ങൾക്കും ബാധകം|url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/09/28/sc-judgement-on-sabarimala-women-entry.html|website=Manorama Online |accessdate=3 March 2019}}</ref> ഇത് ഒരു വിഭാഗത്തിന്റെ ശക്തമായ എതിർപ്പിനും വഴിവെച്ചു.<ref>{{cite web |title=Sabarimala Temple protests: What is happening in Kerala |url=https://indianexpress.com/article/india/sabarimala-temple-protest-kerala-women-entry-5408635/ |website=The Indian Express |accessdate=20 October 2018}}</ref> ഏതാനും സ്ത്രീകൾ എതിർപ്പുകളും ഭീഷണികളും അവഗണിച്ച് ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തിന് ശ്രമിച്ചെങ്കിലും സന്നിധാനത്തിലെത്താൻ അവർക്ക് ആദ്യ ശ്രമത്തിൽ സാധിച്ചിരുന്നില്ല.<ref name="rehna">{{cite web |title=Explain Who Is A Devotee, Says Woman Who Couldn't Enter Sabarimala |url=https://www.ndtv.com/kerala-news/sabarimala-protests-rehana-fathima-devotee-and-activist-could-not-enter-sabarimala-temple-her-kochi-1934490 |website=NDTV.com |accessdate=20 October 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=As Women Return, Sabarimala Head Priest Says "We Stand With Devotees": Highlights |url=https://www.ndtv.com/kerala-news/sabarimala-temple-live-updates-devotees-continue-to-block-entry-of-women-say-lord-ayyappa-must-be-pr-1934275 |website=NDTV.com |accessdate=20 October 2018}}</ref> [[ബിന്ദുവും കനകദുർഗയും|ബിന്ദു അമ്മിണി, കനകദുർഗ എന്നിവർ]] 2019 ജനുവരി 2-ന് [[ശബരിമല]] സന്നിധാനത്ത് നടത്തിയ പ്രവേശമാണ്, ഈ വിധിക്കുശേഷം നടന്ന യുവതികളുടെ ആദ്യത്തെ ശബരിമലപ്രവേശം.<ref>[https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-kanakadurga-and-bindu-1.3445319]|ശബരിമലയിൽ യുവതികൾ ദർശനം നടത്തി; സ്ഥിരീകരിച്ച് മുഖ്യമന്ത്രി.</ref><ref>[https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/02/sabarimala-women-entry-live-updates.html]|മനോരമ</ref><ref>[http://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-woman-entry/773484]|Desabhimani Online</ref> ==പശ്ചാത്തലം== [[ഐതിഹ്യം|ഐതിഹ്യപ്രകാരം]] ശബരിമലയിലെ ദേവനായ [[അയ്യപ്പൻ]], [[ബ്രഹ്മചാരി|ബ്രഹ്മചാരിയാണ്]].<ref name="eclegend">{{Cite news |title=What you might want to know about Sabarimala |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/et-explains/what-you-might-want-to-know-about-sabarimala/articleshow/66273712.cms |newspaper=The Economic Times |accessdate=20 October 2018 |date=18 October 2018}}</ref><ref>{{cite book |last1=Long |first1=Jeffery D. |title=Historical Dictionary of Hinduism |date=2011 |publisher=Scarecrow Press |isbn=9780810879607 |url=https://books.google.com/?id=ZkkFCwAAQBAJ |language=en}}</ref><ref name="firstpostlegend">{{cite web |title=Here's why women are barred from Sabarimala; It is not because they are 'unclean' - Firstpost |url=https://www.firstpost.com/india/why-women-are-barred-from-sabarimala-its-not-because-they-are-unclean-2583694.html |website=www.firstpost.com |publisher=FirstPost |accessdate=20 October 2018}}</ref><ref name="legendNDTV">{{cite web |title=Legend of Sabarimala: Love story that kept women from Lord Ayyappa |url=https://www.indiatoday.in/india/story/sabarimala-legend-women-lord-ayyappa-1351674-2018-09-28 |website=India Today |accessdate=20 October 2018 |language=en}}</ref> വിവാഹം കഴിക്കുകയാണെങ്കിൽ മാളികപ്പുറത്തമ്മ എന്ന യുവതിയെ വിവാഹം കഴിക്കാമെന്ന് അയ്യപ്പൻ വാക്ക് കൊടുത്തിരുന്നു എന്ന് വിശ്വാസമുണ്ട്.<ref>{{cite news |title=മാളികപ്പുറത്തമ്മ |url=https://www.janmabhumidaily.com/news259034 |accessdate=5 ജനുവരി 2019 |publisher=ജന്മഭൂമി |date=13 ജനുവരി 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150702223634/https://www.janmabhumidaily.com/news259034 |archivedate=2 ജൂലൈ 2015}}</ref> [[കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി|കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണിയുടെ]] ''[[ഐതിഹ്യമാല|ഐതിഹ്യമാലയിൽ]]'' ഈ ഐതിഹ്യങ്ങൾക്ക് പകരം, മാളികപ്പുറം [[ഭദ്രകാളി|ഭദ്രകാളിയെ]] കുടിയിരുത്തിയിരിക്കുന്ന സ്ഥലമാണെന്ന മറ്റൊരു ഐതിഹ്യമാണുള്ളത്.{{fn|(൧)}} [[മാസമുറ]] പ്രായം എന്ന കണക്കിൽ പത്ത് വയസ് മുതൽ അമ്പത് വയസ് വരെ പ്രായമുള്ള സ്ത്രീകളെയാണ് [[ശബരിമല|ശബരിമലയിൽ]] പ്രവേശിക്കുന്നതിൽ നിന്നും തടഞ്ഞിരുന്നത്. [[തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ്]] 1951-ൽ യുവതീ പ്രവേശം തടയണമെന്ന് നിർദ്ദേശം വെച്ചിരുന്നു<ref name="ടിസ്റ്റുകൾ">{{cite news |title=ശബരിമല; വിവാദങ്ങളും 'ട്വിസ്റ്റു'കളുമായി നീണ്ട നിയമപോരാട്ടം |url=https://www.mathrubhumi.com/news/in-depth/sabarimala-verdict-sabarimala-case-history-1.3180648 |accessdate=10 മാർച്ച് 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=29 സെപ്റ്റംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181001040136/https://www.mathrubhumi.com/news/in-depth/sabarimala-verdict-sabarimala-case-history-1.3180648 |archivedate=29 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref>, എന്നാൽ ഇത് പൊതുവേ അവഗണിക്കപ്പെടുകയാണുണ്ടായത്. നൈഷ്ഠിക ബ്രഹ്മചാരിയായ ശബരിമലയിലെ അയ്യപ്പ പ്രതിഷ്ഠ യുവതീ സാമീപ്യം ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല എന്നാണ് വിശ്വാസം.<ref name="ബ്രഹ്മ1">{{cite news |title=‘ശബരിമല അയ്യപ്പൻ ബ്രഹ്മചാരി; സ്ത്രീ സാന്നിധ്യം നിഷിദ്ധം’ |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/07/25/int-cpy-sabarimala-case.html |accessdate=28 മാർച്ച് 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=26 ജൂലൈ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180730105244/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/07/25/int-cpy-sabarimala-case.html |archivedate=30 ജൂലൈ 2018}}</ref><ref name="ബ്രഹ്മ2">{{cite news |title=ശബരിമല അയ്യപ്പൻ നൈഷ്ഠിക ബ്രഹ്മചാരി; സ്ത്രീസാന്നിധ്യം പാടില്ല -എൻ.എസ്.എസ്. |url=https://www.mathrubhumi.com/print-edition/india/article-1.3003156 |accessdate=28 മാർച്ച് 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=26 ജൂലൈ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190328042508/https://www.mathrubhumi.com/print-edition/india/article-1.3003156 |archivedate=28 മാർച്ച് 2019}}</ref>. അതുപോലെ തന്നെ [[ആർത്തവം]] അശുദ്ധിയാണെന്ന വിശ്വാസപ്രകാരം യുവതികളായ സ്ത്രീകൾക്ക് 41 ദിവസം വ്രതം എടുക്കാൻ കഴിയില്ലെന്നും, തന്മൂലം ശബരിമല ദർശനം സാദ്ധ്യമല്ലെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്<ref name="ആർത്ത1">{{cite news |author1=ഡോ. ബീന സരസ്വതി |title=ലിംഗസമത്വം ശബരിമലയിൽ |url=https://www.janmabhumidaily.com/news466649 |accessdate=28 മാർച്ച് 2019 |publisher=ജന്മഭൂമി |date=25 ഓഗസ്റ്റ് 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160825173047/http://www.janmabhumidaily.com/news466649 |archivedate=25 ഓഗസ്റ്റ് 2016}}</ref><ref name="ആർത്ത2">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീ പ്രവേശിച്ചാൽ മഹാദുരന്തം : പ്രയാർ |url=https://www.mathrubhumi.com/women/interview/prayar-gopalakrishnan-malayalam-news-1.1242527 |accessdate=28 മാർച്ച് 2019 |date=1 ഓഗസ്റ്റ് 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160802180508/https://www.mathrubhumi.com/women/interview/prayar-gopalakrishnan-malayalam-news-1.1242527 |archivedate=2 ഓഗസ്റ്റ് 2016}}</ref>. വ്രതം പൂർത്തിയാക്കി ഇരുമുടി എടുത്ത് ശബരിമല കയറുന്നത് പതിനെട്ടാംപടി വഴി ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതിനാണെന്നും അല്ലാത്തവർക്ക് വടക്കേ നടവഴി ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കാം എന്നുമുള്ള ആചാരപ്രകാരം, 1991-ൽ [[കേരള ഹൈക്കോടതി]] യുവതീപ്രവേശനം നിരോധിക്കുന്നതിന് മുമ്പ്, നിരവധി സ്ത്രീകൾ ക്ഷേത്രത്തിൽ സന്ദർശനം നടത്തിയിരുന്നു.<ref>{{cite web |last1=P.M |first1=Jitheesh |title=Appropriation of Ayyappa Cult: The History and Hinduisation of Sabarimala Temple |url=https://thewire.in/history/appropriation-of-ayyappa-cult-the-history-and-hinduisation-of-sabarimala-temple |website=The Wire |publisher=The Wire |accessdate=22 October 2018}}</ref> കുട്ടികളുടെ [[ചോറൂണ്|ചോറൂണിനായും]] സ്ത്രീകൾക്ക് അക്കാലത്തു ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കാമായിരുന്നു<ref name="KHC1991" />. [[File:Ayyanar with Poorna Pushkala IMG 20170813 170522 1.jpg|thumb|ധർമ്മശാസ്താവ്,<ref name="SocHist">{{cite book |last1=സദാശിവൻ |first1=എസ്.എൻ. |title=A Social History of India |isbn=9788176481700 |page=121 |url=https://books.google.co.in/books?id=Be3PCvzf-BYC&lpg=PA121&ots=9l5tWbjmvl&dq=ayyanar%20and%20ayyappan&pg=PA121#v=onepage&q=ayyanar%20and%20ayyappan&f=false |language=ഇംഗ്ലീഷ് |chapter=Buddhism in Kerala}}</ref> പൂർണ്ണ, പുഷ്കല എന്നീ ഭാര്യമാർക്കൊപ്പം. ഏഴാം നൂറ്റാണ്ട്, തമിഴ്‌നാട്.]] വിവിധ ഹൈന്ദവസംഘടനകൾ മുമ്പ് ശബരിമലയിൽ യുവതികൾ പ്രവേശിക്കുന്നതിനെ അനുകൂലിച്ച് നിലപാടെടുത്തിരുന്നു. അന്ന് [[ആർ.എസ്.എസ്.]] സംസ്ഥാന നേതാവായിരുന്ന [[ഒ. രാജഗോപാൽ]] 1999-ലെ [[മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം|മാതൃഭൂമി]] ശബരിമല തീർത്ഥാടന സപ്ലിമെന്റിൽ യുവതികളെ ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിപ്പിക്കണം എന്ന് ലേഖനമെഴുതിയിരുന്നു.<ref name="orajagopal">സ്ത്രീകളെ ശബരിമല ദർശനത്തിന് അനുവദിക്കണം, ഒ. രാജഗോപാൽ, ശബരിമല തീർത്ഥാടന സപ്ലിമെന്റ്, മാതൃഭൂമി, 1999</ref> ആർ.എസ്.എസ്. ദേശീയ ജനറൽ സെക്രട്ടറി [[ഭയ്യാജി ജോഷി|ഭയ്യാജി ജോഷിയും]] മുമ്പ് ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീകൾ പ്രവേശിക്കുന്നതിന് അനുകൂലിച്ചിരുന്നു.<ref name="rsshonchos">{{cite news |title=Women's Sabarimala entry: RSS nails its parivar honchos in Kerala |url=https://english.manoramaonline.com/news/kerala/rss-supports-women-sabarimala-entry.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ഓൺലൈൻ |language=ഇംഗ്ലീഷ്}}</ref> ''‘സ്ത്രീകളെ ശബരിമലയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കണമെന്ന് പറയുന്നവരെയോർത്ത് ലജ്ജ തോന്നുന്നു’'' എന്നായിരുന്നു [[നിത്യചൈതന്യയതി|നിത്യചൈതന്യയതിയുടെ]] അഭിപ്രായം.<ref name="യതി">{{cite web |title=‘സ്ത്രീകളെ ശബരിമലയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കണമെന്ന് പറയുന്നവരെയോർത്ത് ലജ്ജ തോന്നുന്നു’; യതി അന്നേ പറഞ്ഞു |url=https://www.azhimukham.com/trending-books-culture-nithyachaithanya-yathi-on-sabarimala-women-entry/ |website=https://www.azhimukham.com |publisher=അഴിമുഖം |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |date=5 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref> [[കൊല്ലം|കൊല്ലത്ത്]] 2007-ൽ നടത്തിയ വാർത്താസമ്മേളനത്തിൽ ''‘പുരുഷനെ പ്രസവിച്ചത് സ്ത്രീയല്ലേ, സ്ത്രീക്കു ശബരിമലയിൽ കയറാനാവില്ല എന്നു പറയുന്നത് അധർമ്മം‘'' എന്ന് [[അമൃതാനന്ദമയി]] നിലപാടെടുത്തിരുന്നു<ref name="അമൃ1"/><ref name="അമൃ2"/>. ''ഇന്ന് പുരുഷന്മാർ പോലും 41 ദിവസം വ്രതം എടുത്ത് ശബരിമലയിൽ പോകുന്നില്ലെന്നും, സ്ത്രീകളുടെ ആർത്തവചക്രം 28 ദിവസമായതിനാൽ അവർക്ക് 41 ദിവസം വ്രതം എടുക്കാനാവില്ല എന്ന തൊടുന്യായം പറഞ്ഞ് സ്ത്രീകളെ ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിപ്പിക്കാതിരിക്കാനാവില്ലെ''ന്ന് മുമ്പ് [[കെ. സുരേന്ദ്രൻ (രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തകൻ)|കെ. സുരേന്ദ്രൻ]] നിലപാടെടുത്തിരുന്നു<ref name="സുരേ41">{{cite news |title=സ്ത്രീപ്രവേശനത്തെ അന്നേ അനുകൂലിച്ചു; ഇന്നും കൂരമ്പുകളേറ്റുവാങ്ങി കെ.സുരേന്ദ്രന്റെ കുറിപ്പ് |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2018/09/28/k-surendran-fb-post-on-sabarimala.html |accessdate=28 മാർച്ച് 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=28 സെപ്റ്റംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928180550/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2018/09/28/k-surendran-fb-post-on-sabarimala.html |archivedate=28 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref>. ആർ.എസ്.എസിന്റെ മുതിർന്ന പ്രചാരകനും മുൻ അഖിലേന്ത്യാ ബൗദ്ധിക് പ്രമുഖും ആയ [[ആർ. ഹരി]], ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീ പ്രവേശത്തിനനുകൂലമായി ലേഖനങ്ങളെഴുതുകയും പിന്നീട് 2017 സെപ്റ്റംബറിൽ പുസ്തകമായി ഇറക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്<ref name="മാച2">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ യുവതി പ്രവേശനത്തെ അനുകൂലിച്ച് ആർ.എസ്.എസ് നേതാവിന്റെ പുസ്തകം |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/11/16/r-hari-book-about-sabarimala-women-entry |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=മീഡിയവൺ ടി.വി. |date=16 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508161236/https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/11/16/r-hari-book-about-sabarimala-women-entry#bypass-sw |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref><ref name="മാച">{{cite book |author1=ആർ. ഹരി |authorlink1=ആർ. ഹരി |title=മാറ്റുവിൻ ചട്ടങ്ങളെ |publisher=കുരുക്ഷേത്ര പ്രകാശൻ |isbn=9789384693350 |url=https://www.kurukshethrabooks.com/books/product/മാറ്റുവിൻ-ചട്ടങ്ങളെ |accessdate=7 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190507153338/https://www.kurukshethrabooks.com/books/product/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B5%BB-%E0%B4%9A%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%B3%E0%B5%86 |archivedate=2019-05-07 |language=മലയാളം |url-status=live }}</ref>. [[ഹൈക്കോടതി|ഹൈക്കോടതിയിൽ]] നടന്ന കേസിൽ കക്ഷികളായിരുന്ന തന്ത്രികുടുംബവും ദേവസ്വം ബോർഡും മണ്ഡലകാല-മകരവിളക്ക് കാലത്തും [[വിഷു]]പൂജയ്ക്കും മാത്രമേ യുവതികൾക്ക് ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിക്കാൻ തടസ്സമുള്ളു എന്നും മാസപൂജയടക്കമുള്ള, ക്ഷേത്രം തുറക്കുന്ന, മറ്റ് അവസരങ്ങളിൽ യുവതികൾക്ക് വടക്കേനട വഴി ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കാവുന്നതാണ് എന്നും അന്ന് നിലപാടെടുത്തിരുന്നു. [[രണ്ടാമത് ഉമ്മൻ ചാണ്ടി മന്ത്രിസഭ|രണ്ടാം ഉമ്മൻ ചാണ്ടി സർക്കാർ]] നിയമിച്ച ദേവസ്വം പ്രസിഡന്റ് [[പ്രയാർ ഗോപാലകൃഷ്ണൻ|പ്രയാർ ഗോപാലകൃഷ്ണന്റെ]] നേതൃത്വത്തിൽ 2016-ൽ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പേര് ''ശബരിമല അയ്യപ്പസ്വാമി ക്ഷേത്രം'' എന്ന് കാണിച്ച് ദേവസ്വം ബോർഡ് ഉത്തരവ് പുറത്തിറക്കി മാറ്റിയിരുന്നു.<ref name="rename">{{cite news |title=ശബരിമല ക്ഷേത്രം ഇനി 'ശ്രീ അയ്യപ്പസ്വാമി ക്ഷേത്രം' |url=https://www.mathrubhumi.com/spirituality/2.2700/sabarimala-2016/news/sabarimala-malayalam-news-1.1521518 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=21 നവംബർ 2016 |archive-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190305022356/https://www.mathrubhumi.com/spirituality/2.2700/sabarimala-2016/news/sabarimala-malayalam-news-1.1521518 |url-status=dead }}</ref> ഐതിഹ്യപ്രകാരം ധർമ്മശാസ്താവിന് പൂർണ്ണ എന്നും പുഷ്കല എന്നും രണ്ട് ഭാര്യമാരുണ്ടെന്നതിനാൽ, സുപ്രീം കോടതിയിൽ നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന കേസിൽ, ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രത്തിലെ ദേവൻ നൈഷ്ഠിക ബ്രഹ്മചാരി ആണ് എന്ന വാദം നിലനിൽക്കില്ല എന്ന കാരണത്താലാണിത് എന്നാരോപണമുണ്ടായിട്ടുണ്ട്<ref name="rename1">{{cite web |title=ശബരിമല ശാസ്താവിനെ അയ്യപ്പനാക്കിയതിലെ അട്ടിമറികൾക്ക് പിന്നിൽ |url=https://www.azhimukham.com/offbeat-sabarimala-ayyappa-sasthavu-temle-controversy/ |publisher=അഴിമുഖം |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |date=14 ഒക്ടോബർ 2017}}</ref><ref name="പേരു്2">{{cite news |title=ശബരിമല ക്ഷേത്രം പേര് മാറ്റി|url=https://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-temple-changed-its-name/604988 |accessdate=10 മാർച്ച് 2019 |publisher=ദേശാഭിമാനി |date=22 നവംബർ 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161123171237/https://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-temple-changed-its-name/604988 |archivedate=23 നവംബർ 2016}}</ref>. സുപ്രീംകോടതിയിൽ കേസ് നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കെ, ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിക്കാനായി, [[ആർത്തവവിരാമം]] വരെ ''കാത്തിരിക്കാൻ തയ്യാർ'' (''#ReadyToWait'') എന്ന [[ഹാഷ്‌ടാഗ്|ഹാഷ്‌ടാഗോടെയുള്ള]] പ്രചരണം [[സമൂഹമാദ്ധ്യമം|സമൂഹമാദ്ധ്യമങ്ങളിൽ]] നടന്നിരുന്നു<ref name="ready2wait1">{{cite news |title=‘റെഡി ടു വെയിറ്റ്’; സ്ത്രീകളുടെ ശബരിമല പ്രവേശനത്തെ എതിർത്ത് സ്ത്രീകളുടെതന്നെ ഹാഷ്ടാഗ് കാമ്പെയിൻ |url=http://www.mangalam.com/en-news/detail/27947-latest-news-readytowait.html |accessdate=7 മേയ് 2019 |publisher=മംഗളം |date=29 ഓഗസ്റ്റ് 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190507151852/http://www.mangalam.com/en-news/detail/27947-latest-news-readytowait.html |archivedate=7 മേയ് 2019}}</ref><ref name="ready2wait2">{{cite news |title=ഞങ്ങൾ കാത്തിരിക്കാൻ തയ്യാർ...ഹാഷ് ടാഗുമായി സ്ത്രീകൾ |url=http://www.manoramaonline.com/women/women-news/ready-to-wait-kerala-women-devotees-campaign.html |accessdate=7 മേയ് 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=30 ഓഗസ്റ്റ് 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170303131526/http://www.manoramaonline.com/women/women-news/ready-to-wait-kerala-women-devotees-campaign.html |archivedate=30 ഓഗസ്റ്റ് 2016}}</ref>. സ്ത്രീകളുടെ ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തിന് വയസ്സ് തെളിയിക്കുന്ന രേഖ ക്ഷേത്രനടത്തിപ്പുകാർ 2018 [[ജനുവരി]]യിൽ നിർബന്ധമാക്കിയിരുന്നു.<ref>{{cite web |title=Age proof now a must for women to offer worship in Sabarimala |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/age-proof-now-a-must-for-women-to-offer-worship-in-sabarimala/story-fF1dJyzuRb7sZITb9YtyXP.html |publisher=Hindustan Times |accessdate=20 October 2018 |language=en |date=4 January 2018}}</ref> ===മുമ്പ് നടന്നിട്ടുള്ള ചില സ്ത്രീപ്രവേശങ്ങൾ=== [[തിരുവിതാംകൂർ]] മഹാറാണിയായിരുന്ന [[സേതു പാർവ്വതിഭായി|സേതു പാർവ്വതി ബായ്]], യൗവനത്തിൽ ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിൽ വന്നതായി രേഖകളുണ്ട്.<ref name="KHC1991"/><ref>{{cite web |title=Kerala for allowing women of all ages into Sabarimala temple |url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/Kerala-for-allowing-women-of-all-ages-into-Sabarimala-temple/article15160720.ece |website=The Hindu |accessdate=26 October 2018 |language=en-IN |date=8 February 2008}}</ref><ref name="സേതു">{{cite news |title=സ്ത്രീകൾക്ക് കടക്കാൻ സാധിക്കാത്ത പ്രായത്തിൽ സേതു പാർവ്വതി ബായ് ശബരിമലയിൽ പോയി എന്നത് സത്യം; ചിത്രങ്ങളടക്കമുള്ള തെളിവുകളുണ്ട്‌ |url=https://www.azhimukham.com/offbeat-amma-maharani-sethu-parvathi-bayi-sabarimala-controversy/ |accessdate=2 ഫെബ്രുവരി 2019 |publisher=അഴിമുഖം |date=5 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190202143049/https://www.azhimukham.com/offbeat-amma-maharani-sethu-parvathi-bayi-sabarimala-controversy/ |archivedate=2 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref> ശബരിമലയിൽ 1986-ൽ ''[[നമ്പിനാർ കെടുവതില്ലൈ]]'' എന്ന ചലച്ചിത്രത്തിനായി [[ജയശ്രീ]], [[സുധ ചന്ദ്രൻ]], [[അനു]], [[വടിവുക്കരസി]], [[മനോരമ]] എന്നീ നടിമാർ പതിനെട്ടാം പടിയിൽ പ്രതിഷ്ഠക്കടുത്ത് നൃത്തം ചെയ്തിരുന്നു.<ref name="manoramafilm">{{cite web |title=Sabarimalaശബരി cinema shoot involving actresses forced rigid curbs on women |url=https://english.manoramaonline.com/news/kerala/2018/09/29/sabarimala-film0shoot-actresses-women-ban.html?fbclid=IwAR2jVg45zrFPilTNLyE25-Mm0N280w7bIw7PLZdAN42PN4OJskkVq0HnEZU |website=OnManorama |accessdate=20 October 2018}}</ref> ഷൂട്ടിങ്ങിനെ തുടർന്ന് [[റാന്നി]] മജിസ്ട്രേറ്റ് കോടതിയിൽ കേസുണ്ടാവുകയും, വിലക്കപ്പെട്ട പ്രായത്തിലുള്ള നടിമാർക്കും ഫീസ് വാങ്ങി ഷൂട്ടിങിന് അനുമതി നൽകിയ ദേവസ്വം ബോർഡ് ഭാരവാഹികൾക്കും മജിസ്ട്രേറ്റ് പിഴ വിധിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="റാന്നികോടതി">{{cite news |title=ശബരിമലയിലെ പ്രവേശനവിലക്ക് കർശനമായത് ഈ സിനിമയുടെ ചിത്രീകരണശേഷം |url=https://www.manoramanews.com/news/entertainment/2018/09/29/sabarimala-ban-due-to-this-cinema.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=29 സെപ്റ്റംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180929131022/https://www.manoramanews.com/news/entertainment/2018/09/29/sabarimala-ban-due-to-this-cinema.html |archivedate=29 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref>. യുവതീപ്രവേശ വിലക്ക് ഇതിന് ശേഷമാണ് കർശനമായത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു<ref name="റാന്നികോടതി" />. [[കർണ്ണാടക|കർണ്ണാടകയിലെ]] മുൻമന്ത്രി ജയമാല, 1986-ൽ ക്ഷേത്രം സന്ദർശിച്ചതായും, വിഗ്രഹം തൊട്ടതായും അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref>{{cite web |title=Interview: Jayamala who entered Sabarimala in 1986, now advocates women rights |url=https://www.oneindia.com/india/interview-jayamala-who-entered-sabarimala-in-1986-now-advocates-women-rights-1984061.html |publisher=One India |accessdate=20 October 2018 |language=en|date=2016-01-15 }}</ref><ref>{{cite web |title=Karnataka minister Jayamala hails Sabarimala verdict, calls it historic |url=http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/2018/sep/29/karnataka-minister-jayamala-hails-sabarimala-verdict-calls-it-historic-1878694.html |website=The New Indian Express |accessdate=20 October 2018}}</ref> ദേവസ്വം കമ്മീഷണറായിരുന്ന ജെ. ചന്ദ്രികയുടെ പേരമകളുടെ [[ചോറൂണ്]] 1990-ൽ ശബരിമലയിൽ നടക്കുകയും, അതിൽ യുവതികൾ അടക്കമുള്ളവർ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ആ ചോറൂണിന്റെ ചിത്രമുള്ള പത്രവാർത്തയടക്കം ഹൈക്കോടതിക്ക് ചെന്ന കത്ത് ഹൈക്കോടതി പൊതുതാത്പര്യ ഹർജിയായി പരിഗണിച്ചിരുന്നു.<ref name="indianexpresshistory">{{cite web |last1=Philip |first1=Shaju |title=Sabarimala temple: Women entry issue first came up in Kerala High Court 28 years ago |url=https://indianexpress.com/article/india/sabarimala-templewomen-entry-issue-first-came-up-in-kerala-high-court-28-years-ago-5378916/ |website=The Indian Express |publisher=The Indian Express |accessdate=20 October 2018 |date=29 September 2018}}</ref> [[പത്തനംതിട്ട]] ജില്ലാകലക്ടർ വത്സലാകുമാരി 1995-ൽ ഔദ്യോഗികാവശ്യങ്ങൾക്കായി ക്ഷേത്രം സന്ദർശിച്ചിരുന്നു.<ref name="indiatoday1995">{{cite web |last1=M.G |first1=Radhakrishnan |title=Ban on women of prohibited age group visiting Sabarimala shrine comes under scrutiny |url=https://www.indiatoday.in/magazine/religion/story/19950115-ban-on-women-of-prohibited-age-group-visiting-sabarimala-shrine-comes-under-scrutiny-806703-1995-01-15 |website=India Today |publisher=India Today |accessdate=20 October 2018 |language=en}}</ref> അതേ വർഷം തന്നെ രണ്ട് യുവതികൾ ക്ഷേത്രസന്ദർശനം നടത്തിയിരുന്നതായി റിപ്പോർട്ടുകളുണ്ട്.<ref name="indiatoday1995" /> ശബരിമലയിലെ കരാറുകാരനായിരുന്ന സുനിൽ സ്വാമിയുടെ മദ്ധ്യസ്ഥതയിൽ സ്ത്രീകൾ പലതവണ ശബരിമലയിൽ എത്തിയതായി ആരോപണമുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref name="re">{{cite news |title=6 വർഷം മുൻപ് സന്നിധാനത്ത് യുവതികൾ കയറി, ശബരിമലയിൽ രാഹുൽ ഈശ്വറിന്റെ ഇരട്ടമുഖം പുറത്ത് |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/abraham-thadiyoor-facebook-post-against-rahul-easwar/articlecontent-pf270291-211496.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=വൺ ഇന്ത്യ മലയാളം |date=10 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref><ref name="സുസ്വാ">{{cite news |title=‘നട തുറന്നപ്പോൾ മുതൽ സ്ത്രീകൾ സന്നിധാനത്ത് എത്തുന്നു’; 1981ലെ മാതൃഭൂമി റിപ്പോർട്ട് ചർച്ചയാകുന്നു |url=https://www.doolnews.com/triggers-debate-women-entry-in-sabarimala-an-old-news-by-mathrubhumi.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾന്യൂസ് |date=30 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref> [[മേൽശാന്തി|മേൽശാന്തിയുടെ]] മകൾ 2014-ൽ വിഷുപൂജയ്ക്ക് ക്ഷേത്രം സന്ദർശിക്കുകയും രണ്ട് ദിവസം സന്നിധാനത്ത് താമസിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. പിന്നീട് ഇത് വിവാദമായതോടെ മേൽശാന്തിയുടെ ചിലവിൽ തന്നെ പരിഹാരക്രിയകൾ ചെയ്തിരുന്നു.<ref name="മേൽശാന്തി">{{cite news |title=മേൽശാന്തിയുടെ മകളുടെ ശബരിമല പ്രവേശം: പരിഹാരക്രിയകൾ നടത്തും |url=https://www.janmabhumidaily.com/news198383 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=ജന്മഭൂമി |date=10 മേയ് 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181020081849/https://www.janmabhumidaily.com/news198383 |archivedate=20 ഒക്ടോബർ 2014 |language=മലയാളം}}</ref> ===കേരള ഹൈക്കോടതി വിധി=== {| border="0px" align=right width="40%" style="background:#dfe0e1;" |- |{{cquote|ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ ഇത്തരം നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഭരണഘടനയുടെ ചട്ടങ്ങൾ 15, 25, 26 എന്നിവയുടെ ലംഘനമാവില്ല. ഇത് 1965-ലെ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രപ്രവേശന നിയമത്തിനും എതിരല്ല. ഇത് ലിംഗവിവേചനമല്ല, മറിച്ച് ഒരു പ്രത്യേക പ്രായപരിധിയിലുള്ള സ്ത്രീകളെ മാത്രമാണ് ഈ നിയന്ത്രണം ബാധിക്കുന്നത്}} <div align="right">-ഹൈക്കോടതി വിധി<ref name="KHC1991"/></div> |} സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തെ തുടർന്ന് 1990-ൽ <!--എസ്. മഹേന്ദ്രൻ-->ഒരു വ്യക്തി സമർപ്പിച്ച കത്ത് പൊതുതാത്പര്യ ഹർജിയായി ഹൈക്കോടതി പരിഗണിക്കുകയുണ്ടായി. തുടർന്ന് ഹൈക്കോടതി യുവതികളുടെ ക്ഷേത്രപ്രവേശനം തടഞ്ഞു.<ref name="indianexpresshistory" /> വിധി വന്നത് 1991 ഏപ്രിൽ 5-ന് ആണ്. നേരത്തെ സ്ത്രീകൾ നിയന്ത്രണമില്ലാതെ പ്രവേശിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ശബരിമല കയറാൻ പത്ത് വയസിനും അമ്പത് വയസിനും ഇടയിൽ പ്രായമുള്ള സ്ത്രീകൾക്കുള്ള നിയന്ത്രണം ശബരിമലയിലെ കാലാതിവർത്തിയായ ആചാരമാണ് എന്ന നിഗമനത്തിലാണ് ഹൈക്കോടതി എത്തിയത്.<ref name="iprd">{{cite book |title=ശബരിമല: സ്ത്രീകളുടെ ആരാധനാവകാശം സുപ്രീംകോടതി വിധി (സംഗ്രഹം) |publisher=ഇൻഫർമേഷൻ - പബ്ലിക് റിലേഷൻസ് വകുപ്പ്, കേരള സർക്കാർ |page=10 |url=https://kerala.gov.in/documents/10180/2890ce68-cdf2-40ad-90dd-265121d2a2fc |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |language=മലയാളം |chapter=ശബരിമല യുവതീപ്രവേശം: കേസിന്റെ പശ്ചാത്തലവും ലഘുചരിത്രവും }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ജൂൺ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ആ നിയന്ത്രണം എല്ലാ തീർത്ഥാടനവേളയിലും നടപ്പിലാക്കേണ്ടതാണെന്നും നിർദ്ദേശിച്ചു. ഇക്കാര്യം ദേവസ്വം ബോർഡിനെ അറിയിച്ചു. ഇത് നടപ്പിലാക്കാൻ പോലീസ് ഉൾപ്പെടെയുള്ള എല്ലാ സഹായവും ദേവസ്വം ബോർഡിനു നൽകണമെന്നു കേരള സർക്കാരിനോടും കോടതി നിർദ്ദേശിച്ചു<ref name="KHC1991"/>. ഹൈക്കോടതിയുടെ 1991-ലെ ഇടപെടലിൽ ജസ്റ്റിസ് കെ.എസ്. പരിപൂർണ​​ന്റെ വ്യക്തിപരമായ താൽപര്യം പ്രകടമായിരുന്നെന്നും ഒരാൾ അദ്ദേഹത്തിനെഴുതിയ കത്ത് പൊതുതാൽപര്യഹർജിയാക്കിയും തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിനെ എതിർകക്ഷിയാക്കിയും അദ്ദേഹവും ജസ്​റ്റിസ്​ കെ. ബാലകൃഷ്ണമാരാരും കൂടി വാദംകേട്ടശേഷം 10-നും 50-നും ഇടയ്ക്ക്​ പ്രായമുള്ള സ്ത്രീകളുടെ പ്രവേശനം മൊത്തത്തിൽ നിരോധിക്കുകയായിരുന്നുവെന്നും അതിനായി സർക്കാരിന്റെയും ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെയും അഭിപ്രായം എതിരായിരുന്നുവെങ്കിലും പന്തളം രാജവംശത്തിന്റെ പ്രതിനിധിയേയും അയ്യപ്പസേവാസംഘം പ്രതിനിധിയേയും വിളിച്ചുവരുത്തി അനുകൂലമൊഴിയെടുത്തശേഷം വിധി പ്രസ്താവിക്കുകയായിരുന്നുവെന്നും മുതിർന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകൻ [[ബി.ആർ.പി. ഭാസ്കർ]] ആരോപിച്ചിട്ടുണ്ട്.<ref name="brp">{{cite news |author1=[[ബി.ആർ.പി. ഭാസ്കർ]] |title=ശബരിമല വിധിയുടെ മുതലെടുപ്പുകാലം |url=https://www.madhyamam.com/opinion/columnist/sabarimala-verdict-article/562575 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=5 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181017091155/https://www.madhyamam.com/opinion/columnist/sabarimala-verdict-article/562575 |archivedate=17 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref> കേസ് ആദ്യം വന്നത് ജസ്റ്റിസ് കെ.ടി. തോമസും ജസ്റ്റിസ് കെ.എസ്. പരിപൂർണ്ണനും ഉൾപ്പെട്ട ബഞ്ചിലായിരുന്നെന്നും, കേസിനിടെ സ്ത്രീപ്രവേശത്തിന് അനുകൂലമായി അഭിപ്രായം പറഞ്ഞതിനോട് ജസ്റ്റിസ് പരിപൂർണ്ണൻ യോജിച്ചിരുന്നില്ലെന്നും, പിന്നീട് പരിപൂർണ്ണൻ സീനിയർ ജഡ്ജി ആയിരുന്നതിനാൽ ബഞ്ച് മാറുകയായിരുന്നെന്നും ജസ്റ്റിസ് കെ.ടി. തോമസ് വെളിപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="ktthomas">{{cite news |author1=ജസ്റ്റിസ് കെ.ടി. തോമസ് |title=ശബരിമല വീക്ഷണം സ്വീകാര്യം |url=https://www.janmabhumidaily.com/news836197 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ജന്മഭൂമി |date=1 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107120155/https://www.janmabhumidaily.com/news836197 |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref> അന്നത്തെ [[എട്ടാം കേരളനിയമസഭ|നായനാർ സർക്കാരോ]] ദേവസ്വം ബോർഡോ ഈ വിധിയെ സുപ്രീംകോടതിയിൽ ചോദ്യം ചെയ്തിരുന്നില്ല.<ref name="brp" /> ==സുപ്രീം കോടതിയിലെ ഹർജി== [[ഇൻഡ്യൻ യങ് ലോയേഴ്സ് അസോസിയേഷൻ|ഇൻഡ്യൻ യങ് ലോയേഴ്സ് അസോസിയേഷനു]] വേണ്ടി, ഭക്തി പസ്രിജ സേഠി, ലക്ഷ്മി ശാസ്ത്രി, പ്രേരണ കുമാരി, അൽക്കാ ശർമ്മ, സുധാ പാൽ എന്നിവർ, 2006-ൽ ശബരിമലയിൽ ഒരു പ്രായത്തിലുമുള്ള സ്ത്രീകളെ തടയരുത് എന്നാവശ്യപ്പെട്ട് സുപ്രീംകോടതിയിൽ പൊതുതാൽപര്യഹർജി കൊടുത്തു. പ്രവേശനനിയന്ത്രണം തങ്ങളുടെ ഭരണഘടനാപരമായ അവകാശങ്ങൾക്ക് എതിരാണെന്ന് അവർ കോടതിയെ ബോധിപ്പിച്ചു<ref name="Hindu2006">{{cite news |title=Sabarimala controversy: women lawyers move Supreme Court |url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/sabarimala-controversy-women-lawyers-move-supreme-court/article18470164.ece |accessdate=23 ജൂൺ 2019 |publisher=The Hindu |date=31 ജൂലൈ 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180630001253/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/sabarimala-controversy-women-lawyers-move-supreme-court/article18470164.ece |archivedate=30 ജൂൺ 2018}}</ref>. സംഘപരിവാർ ബന്ധമുള്ളവരാണ് ഇവർ എന്ന് ആരോപിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്<ref name="rssinsc">{{cite news |title=RSS leaders moved SC in 2006, seeking entry of all women into Sabarimala |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/rss-leaders-moved-sc-in-2006-seeking-entry-of-all-women-into-sabarimala/articleshow/66165028.cms |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |agency=ടൈംസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ |date=11 ഒക്ടോബർ 2018 |language=ഇംഗ്ലീഷ്}}</ref>. ഈ കേസിൽ 2007 നവംബറിൽ കേരളത്തിലുണ്ടായിരുന്ന [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] അച്ചുതാനന്ദൻ സർക്കാർ യുവതീപ്രവേശത്തിന് അനുകൂലമായിട്ടും, പിന്നെ വന്ന [[യു.ഡി.എഫ്.]] ഉമ്മൻ ചാണ്ടി സർക്കാർ 2016 ഫെബ്രുവരി 6-ന് യുവതീ പ്രവേശത്തിന് എതിരായിട്ടും, പിന്നീട് വന്ന [[പിണറായി വിജയൻ മന്ത്രിസഭ|പിണറായി വിജയൻ സർക്കാർ]] 2016 നവംബർ 7-ന് യുവതീപ്രവേശത്തിന് അനുകൂലമായിട്ടും സുപ്രീംകോടതിയിൽ സത്യവാങ്മൂലങ്ങൾ സമർപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്<ref name="chronology">{{cite news |title=Sabarimala temple verdict: A chronology of events |url=https://indianexpress.com/article/india/sabarimala-temple-verdict-a-chronology-of-events-5378198/ |accessdate=10 ജനുവരി 2019 |publisher=ദ് ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രെസ്സ് |date=28 സെപ്റ്റംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181018191613/https://indianexpress.com/article/india/sabarimala-temple-verdict-a-chronology-of-events-5378198/ |archivedate=18 ഒക്ടോബർ 2018 |language=ഇംഗ്ലീഷ്}}</ref>. ===വിധി=== ശബരിമലയിലെ സ്ത്രീപ്രവേശം പരിശോധിച്ച സുപ്രീംകോടതിയിലെ അഞ്ചംഗ ഭരണഘടനാ ബഞ്ച് 2018 സെപ്റ്റംബർ 28-ന് നൽകിയ വിധി പ്രകാരം ഏത് പ്രായത്തിലുമുള്ള വനിതകൾക്ക് ഉപാധികളില്ലാതെയുള്ള പ്രവേശനം അനുവദിക്കുകയാണുണ്ടായത്. ഒരംഗത്തിന്റെ വിയോജിപ്പോടുകൂടിയ ഭൂരിപക്ഷ വിധിയായിരുന്നു ഇത്<ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/keralas-sabarimala-temple-must-allow-women-of-all-ages-says-supreme-court-ending-restriction-1923556|title=Women Of All Ages Can Enter Sabarimala Temple, Says Top Court, Ending Ban|work=NDTV.com|access-date=2018-09-28}}</ref>. {| border="0px" align=right width="40%" style="background:#dfe0e1;" |- |{{cquote|ഇത്തരം വിവേചനപരമായ ആചാരങ്ങൾ സ്ത്രീകളുടെ ആരാധനാസ്വാതന്ത്ര്യത്തെയും ക്ഷേത്രപ്രവേശനസ്വാതന്ത്ര്യത്തെയും നിഷേധിക്കുന്നതായും പ്രസ്താവിക്കുന്നതിന് കോടതിക്ക് മടിയില്ല.}} <div align="right">-സുപ്രീം കോടതി വിധി<ref name="ecsc">{{Cite news |last1=Rautray |first1=Samanwaya |title=Women of all ages can enter Sabarimala Temple, rules Supreme Court |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/supreme-court-allows-women-to-enter-sabarimala-temple/articleshow/65989807.cms |newspaper=The Economic Times |accessdate=20 October 2018 |date=29 September 2018}}</ref></div> |} ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ആയിരുന്ന [[ദീപക് മിശ്ര]], ജസ്റ്റിസ് ആർ.എഫ്. നരിമാൻ, ജസ്റ്റിസ് എ.എം. ഖൻവിൽക്കർ, ജസ്റ്റിസ് ഡി.വൈ. ചന്ദ്രചൂഡ്, ജസ്റ്റിസ് ഇന്ദു മൽഹോത്ര എന്നിവരായിരുന്നു ബെഞ്ചിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത്. ജസ്റ്റിസ് ഇന്ദു മൽഹോത്ര ഭൂരിപക്ഷ വിധിയോട് വിയോജിച്ചു. ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 2 പ്രകാരം സമത്വത്തിനും തുല്യതയ്ക്കുമുള്ള അവകാശത്തിനെതിരാണ് നിലവിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന വിലക്കെന്ന് സുപ്രീംകോടതി കണ്ടെത്തി. ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 25 പ്രകാരം ഏതൊരു മതവിശ്വാസവും പാലിക്കാനുള്ള അവകാശത്തിനും എതിരായിരുന്നു വിലക്കെന്നും സുപ്രീംകോടതി നിരീക്ഷിച്ചു. എന്നാൽ [[യുക്തിവാദം|യുക്തിചിന്തക്കതീതമായി]] ആചാരങ്ങൾ അനുഷ്ഠിക്കാൻ ഓരോരുത്തർക്കും സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ടെന്ന് ജസ്റ്റിസ് ഇന്ദു മൽഹോത്ര വിധിയിൽ വിയോജിച്ചു<ref name="ecsc" /><ref name="SC2018">{{cite web |title=Indian Young Lawyers Association vs The State Of Kerala on 28 September, 2018 (സുപ്രീം കോടതി വിധി) |url=https://indiankanoon.org/doc/163639357/ |website=indiankanoon.org |accessdate=30 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181004213135/https://indiankanoon.org/doc/163639357/ |archivedate=4 ഒക്ടോബർ 2018 |language=ഇംഗ്ലീഷ്}}</ref>. ===പ്രതികരണങ്ങൾ=== വിധി പുറത്ത് വന്ന ഉടൻ തന്നെ മുഖ്യമന്ത്രി [[പിണറായി വിജയൻ|പിണറായി വിജയനും]] എൽ.ഡി.എഫ്. സർക്കാരും വിധിയെ സ്വാഗതം ചെയ്തു. കാലതാമസവും വീഴ്ചയും ഇല്ലാതെ വിധി നടപ്പാക്കണമെന്ന് പിണറായി വിജയൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു<ref name="പിണറായിഉടൻ">{{cite news |title=ശബരിമല: സാവകാശം നൽകാനാവില്ലെന്നു പിണറായി, വിധി ഉടൻ നടപ്പാക്കണം |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/09/30/pinarayi-on-sabarimala-verdict.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=30 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref>. പ്രതിപക്ഷ നേതാവ് [[രമേശ് ചെന്നിത്തല]] വിധി അംഗീകരിക്കാൻ ബാദ്ധ്യസ്ഥരാണ് എന്നാണ് പ്രതികരിച്ചത്<ref name="പ്രതികരണങ്ങൾ">{{cite news |title=ശബരിമല സ്ത്രീപ്രവേശം: പ്രതികരണങ്ങൾ |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/09/06-cpy-reactions.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=28 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref>. വിധിയെ സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നുവെന്നും സ്ത്രീകളെ കണ്ടാൽ അയ്യപ്പന്റെ ബ്രഹ്മചര്യം നഷ്ടപ്പെടും എന്ന് പറയുന്നത് അയ്യപ്പനെ അപകീർത്തിപ്പെടുത്തലാണെന്നും [[എം. ലീലാവതി]] അഭിപ്രായപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="ലീലാവതി">{{cite news |title=‘സ്ത്രീകളെ കണ്ടാൽ അയ്യപ്പന‌് ബ്രഹ്മചര്യം നഷ്ടപ്പെടുമെന്ന് പറയുന്നത് അയ്യപ്പനെ അപകീർത്തിപ്പെടുത്തലാണ‌്’ : എം ലീലാവതി |url=https://www.azhimukham.com/trending-writer-mleelavathi-on-sabarimala-women-entry/ |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=അഴിമുഖം |date=5 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107132102/https://www.azhimukham.com/trending-writer-mleelavathi-on-sabarimala-women-entry/ |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. തന്ത്രികുടുംബത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് കണ്ഠരര് രാജീവരര്, വിധി നിരാശാജനകമെങ്കിലും അംഗീകരിക്കുന്നു എന്നാണ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടത്<ref name="തന്ത്രി1">{{cite news |title=കോടതി വിധി അംഗീകരിക്കുന്നു, പക്ഷേ നിരാശാജനകം- തന്ത്രി കണ്ഠരര് രാജീവര് |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-priest-kandararu-rajeevararu--1.3179238 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=28 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref><ref name="തന്ത്രി2">{{cite news |title=സുപ്രീംകോടതി വിധി നിരാശജനകം -തന്ത്രി കുടുംബം |url=https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-women-entry-hindu-organisation-appeal-petition-kerala-news/561425 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=28 സെപ്റ്റംബർ 2018}}</ref>. [[കേരള പുലയർ മഹാസഭ|കേരള പുലയർ മഹാസഭയുടെ]] അദ്ധ്യക്ഷൻ [[പുന്നല ശ്രീകുമാർ]] [[ആലുവ|ആലുവയിൽ]] നടത്തിയ പ്രസംഗത്തിൽ വിധിയെ സർവ്വാത്മനാ സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും, കേരളത്തിന്റെ നവോത്ഥാന ചരിത്രത്തോട് ചേർത്ത് കാണേണ്ട വിധിയാണ് സുപ്രീംകോടതി നടത്തിയത് എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുകയുമുണ്ടായി. [[എൻ.എസ്.എസ്.]] ആദ്യം മുതൽക്കേ തന്നെ വിധിയേയും വിധി പാലിക്കാനുള്ള സർക്കാരിന്റെ ശ്രമത്തിനേയും വിമർശിച്ചു. ശബരിമലയിൽ യുവതികളെ പ്രവേശിപ്പിക്കണം എന്ന് [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] അഭിപ്രായപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="രാഗാ">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ യുവതീപ്രവേശം അനുവദിക്കണം: കെപിസിസിയെ തള്ളി രാഹുൽ ഗാന്ധി |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/10/30/rahul-gandhi-support-sabarimala-women-entry.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=30 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181030215602/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/10/30/rahul-gandhi-support-sabarimala-women-entry.html |archivedate=30 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. കോൺഗ്രസ് എം.എൽ.എ. ആയ [[വി.ടി. ബൽറാം]] സുപ്രീം കോടതി വിധിയെ സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും, ശബരിമല വിഷയത്തിൽ കേരളത്തിലെ കോൺഗ്രസിന്റെ നിലപാടിനെ 'രാഹുൽ ഈശ്വറല്ല, രാഹുൽ ഗാന്ധിയാണ് കോൺഗ്രസിന്റെ നേതാവ്' എന്ന് പരിഹസിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="ബലറാം">{{cite news |title=ഓർക്കുക, രാഹുൽ ഗാന്ധിയാണ്, അല്ലാതെ രാഹുൽ ഈശ്വറല്ല കോൺഗ്രസിന്റെ നേതാവ്; ശബരിമല വിഷയത്തിൽ കോൺഗ്രസിനെ വിമർശിച്ച് വി.ടി ബൽറാം |url=https://www.doolnews.com/vt-belram-against-congress-in-sabarimala-issue-243.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾന്യൂസ് |date=26 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107010542/https://www.doolnews.com/vt-belram-against-congress-in-sabarimala-issue-243.html |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. ഐക്യമലയരയ മഹാസഭ സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി പി.കെ. സജീവ് കോടതി വിധിയെ സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും, വിധി അയ്യപ്പന്റെ നിർദ്ദേശമായാണ് കാണുന്നതെന്ന് വ്യക്തമാക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="സജീവ്">{{cite news |title=ശബരിമല; പന്തളം കൊട്ടാരത്തെ തള്ളി മലയരയ വിഭാഗം രംഗത്ത് |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/10/24/sabarimala-malayarayan |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മീഡിയവൺ |date=24 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107155951/https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/10/24/sabarimala-malayarayan |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. വിധിയെ സംബന്ധിച്ച ടെലിവിഷൻ ചാനൽ ചർച്ചയിൽ [[താഴമൺ മഠം]], [[മലയരയൻ|മലയരയരുടെ]] കൈയിൽ നിന്ന് പിടിച്ചെടുത്തതാണ് ക്ഷേത്രം എന്ന് സജീവ് ആരോപിച്ചിരുന്നു<ref name="സജീവ്2">{{cite news |title="ശബരിമലയുടെ ആദ്യ പൂജാരി കരിമലയരയനാണ്, ഞങ്ങളുടെ പൂർവ്വികരെ ഓടിച്ചതാണ് |url=https://www.mathrubhumi.com/social/social-issues/history-of-sabarimala-and-malayaraya-people-pk-sajiv-speaks-1.3243463 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=22 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181022155817/https://www.mathrubhumi.com/social/social-issues/history-of-sabarimala-and-malayaraya-people-pk-sajiv-speaks-1.3243463 |archivedate=24 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. സുപ്രീംകോടതിയിൽ പൊതുതാത്പര്യഹർജി നൽകിയവരിൽ ഒരാളായ പ്രേരണാ കുമാരി വിധിയെ തള്ളിക്കളയുകയും ആചാരാനുഷ്ഠാനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവില്ലായ്മകൊണ്ടാണ് ഹർജി നൽകിയതെന്ന് ആർ.എസ്.എസ്. മുഖപത്രമായ [[ഓർഗനൈസർ|ഓർഗനൈസറിലെ]] ലേഖനത്തിലൂടെ അവകാശപ്പെടുകയും ചെയ്തു<ref name="orgPrerna">{{cite web |author1=Adv Prerna Kumari |title=A Sabarimala Petitioner Explains How She Misunderstood the Issue |url=http://www.organiser.org/Encyc/2018/10/16/A-Sabarimala-Petitioner-Explains-How-She-Misunderstood-the-Issue.html |publisher=ഓർഗനൈസർ |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181016143746/http://www.organiser.org/Encyc/2018/10/16/A-Sabarimala-Petitioner-Explains-How-She-Misunderstood-the-Issue.html |archivedate=16 ഒക്ടോബർ 2018 |language=ഇംഗ്ലീഷ് |date=16 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. [[ബി.ജെ.പി.]] ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയ [[കെ. സുരേന്ദ്രൻ (രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തകൻ)|കെ. സുരേന്ദ്രൻ]] സുപ്രീം കോടതി വിധി വന്നപ്പോൾ വിധിയെ സ്വാഗതം ചെയ്ത് [[ഫേസ്‌ബുക്ക്|ഫേസ്‌ബുക്കിൽ]] പോസ്റ്റിട്ടിരുന്നു. ''അയ്യപ്പൻ നൈഷ്ഠികബ്രഹ്മചാരി ആണെന്നാൽ സ്ത്രീവിരോധി ആണെന്ന് അർത്ഥമില്ല'' എന്നായിരുന്നു സുരേന്ദ്രൻ സമർത്ഥിച്ചത്, എന്നാൽ പിന്നീട് അദ്ദേഹം അത് നീക്കം ചെയ്ത് ''വിധിയെ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന [[സി.പി.ഐ.(എം)]] ചാമ്പലാകും'' എന്ന് പോസ്റ്റിട്ടത് വിമർശനത്തിനും വിവിധ ട്രോളുകൾക്കും കാരണമായിരുന്നു<ref name="സുരേ1">{{cite news |title=പണ്ടത്തെ പോസ്റ്റ് മുക്കി; സിപിഎം ചാമ്പലാകുമെന്ന് പുതിയ പോസ്റ്റ്, ട്രോൾ |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2018/10/04/k-surendran-new-fb-post.html|accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=4 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181004201248/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2018/10/04/k-surendran-new-fb-post.html |archivedate=4 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref><ref name="സുരേ2">{{cite news |title=ശബരിമലയിലെ സ്ത്രീപ്രവേശനത്തെ അനുകൂലിക്കുന്ന കെ. സുരേന്ദ്രൻറെ എഫ്ബി പോസ്റ്റ് അപ്രത്യക്ഷം |url=https://www.asianetnews.com/news/k-surendran-deleted-fb-post-which-supporting-women-entry-in-sabarimala-pg2yye |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=4 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190103080103/https://www.asianetnews.com/news/k-surendran-deleted-fb-post-which-supporting-women-entry-in-sabarimala-pg2yye |archivedate=3 ജനുവരി 2019}}</ref>. കേരളത്തിൽ സ്ത്രീ പ്രവേശന വിരുദ്ധ പ്രചരണം കൊടുമ്പിരി കൊണ്ടിരിക്കെ ബി.ജെ.പി. എം.പി. സുബ്രഹ്മണ്യൻ സ്വാമി പട്ടാളത്തെ ഇറക്കിയാണെങ്കിലും സ്ത്രീകളെ ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിപ്പിക്കണം എന്നഭിപ്രായപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="സുസു">{{cite news |title=പട്ടാളത്തെ ഇറക്കിയിട്ടാണെങ്കിലും ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീകളെ കയറ്റണം! ബിജെപിയുടെ തലയ്ക്കടിച്ച് നേതാവ് |url=https://malayalam.oneindia.com/news/india/subrahmanyan-swami-supports-sabarimala-women-entry-211315.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=വൺ ഇൻഡ്യ മലയാളം |date=6 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. എന്നാൽ ഇതേ സമയം ശബരിമലയിൽ സ്ത്രീകളെ പ്രവേശിപ്പിക്കണം എന്ന നിലപാടിൽ നിന്ന സർക്കാരിനെതിരെ ഉള്ള പ്രക്ഷോഭമായി ദേവസ്വം ബോർഡ് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ കാണിക്കയിടുകയോ രസീതെടുത്ത് വഴിപാട് ചെയ്യുകയോ ചെയ്യരുതെന്ന് [[കെ.പി. ശശികല]] ആഹ്വാനം ചെയ്തിരുന്നു<ref name="കാണിക്ക">{{cite news |title=ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ കാണിക്കയിടരുത്, വഴിപാട് രശീത് എടുക്കരുത്, സർക്കാരിനെ പൂട്ടാൻ 'ശശികല ഫോർമുല' |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/kp-sasikala-about-sabarimala-issue-211426.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=വൺഇൻഡ്യ മലയാളം |date=8 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. യുവതീപ്രവേശം സംബന്ധിച്ച് പ്രധാനമന്ത്രി [[നരേന്ദ്ര മോദി]] നടത്തിയ പ്രതികരണത്തിൽ, ശബരിമല വിഷയം ആചാരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണെന്നും ജസ്റ്റിസ് ഇന്ദു മൽഹോത്രയുടെ ന്യൂനപക്ഷ വിധിയിലെ നിരീക്ഷണങ്ങൾ സൂക്ഷ്മമായി പരിശോധിക്കണമെന്നും അന്ന് അഭിപ്രായപ്പെട്ടിരുന്നു<ref>{{cite news |title=ശബരിമല വിഷയം ആചാരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടത്, ജസ്റ്റിസ് ഇന്ദു മൽഹോത്രയുടെ നിരീക്ഷണങ്ങൾ സൂക്ഷ്മമായി പരിശോധിക്കണം: നരേന്ദ്ര മോദി |url=https://www.doolnews.com/sabarimala-matter-about-tradition-says-narendra-modi-985.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾന്യൂസ് |date=1 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107011234/https://www.doolnews.com/sabarimala-matter-about-tradition-says-narendra-modi-985.html |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. തിരുവനന്തപുരത്ത് 2019 ജനുവരിയിൽ നടന്ന ശബരിമല കർമ്മസമിതിയുടെ സമ്മേളനത്തിൽ ശബരിമലയിൽ ആചാരലംഘനം നടത്തരുത് എന്ന് [[അമൃതാനന്ദമയി]] മുൻനിലപാട് തിരുത്തുകയുണ്ടായി<ref name="അമൃ1">{{cite news |title=‘പുരുഷനെ പ്രസവിച്ചത് സ്ത്രീയല്ലേ, സ്ത്രീക്കു കയറാനാവില്ല എന്നു പറയുന്നത് അധർമ്മം’; യുവതീ പ്രവേശനത്തിൽ അമൃതാനന്ദമയിയുടെ നിലപാടു മാറ്റം ഇങ്ങനെ |url=https://www.thenewsrupt.com/keralam/2019/01/22/amritanandamayi-supported-women-entry-eariler-says-reports |accessdate=28 ഫെബ്രുവരി 2019 |publisher=ന്യൂസ്റപ്റ്റ് |date=22 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190228143143/https://www.thenewsrupt.com/keralam/2019/01/22/amritanandamayi-supported-women-entry-eariler-says-reports#bypass-sw |archivedate=28 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref><ref name="അമൃ2">{{cite news |title=അന്ന് സ്ത്രീകൾക്ക് ഒപ്പം ഇപ്പോൾ സംഘപരിവാറിനൊപ്പം: ശബരിമല വിഷയത്തിൽ മാതാ അമൃതാനന്ദമയി മലക്കം മറിഞ്ഞു |url=https://janayugomonline.com/controversy-over-mathaamruthanadamayi-in-sabarimala-issue/ |accessdate=28 ഫെബ്രുവരി 2019 |publisher=ജനയുഗം |date=22 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190124014811/http://janayugomonline.com/controversy-over-mathaamruthanadamayi-in-sabarimala-issue/ |archivedate=24 ജനുവരി 2019}}</ref>. വിധിയെ തുടർന്ന് തനിക്ക് ഭീഷണികൾ വന്നിരുന്നതായി, വിധി പ്രഖ്യാപിച്ച സുപ്രീം കോടതി ബഞ്ചിലുണ്ടായിരുന്ന ജസ്റ്റിസ് ഡി.വൈ. ചന്ദ്രചൂഡ് വിധിയുടെ ഒന്നാംവാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="ചന്ദ്രവീക്ക്">{{cite news |title=Sabarimala: Received threats for last year's verdict, says Justice Chandrachud |url=https://www.theweek.in/news/india/2019/10/02/sabarimala-received-threats-last-year-verdict-justice-chandrachud.html |accessdate=10 ഒക്ടോബർ 2019 |publisher=ദ് വീക്ക് |date=2 ഒക്ടോബർ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191002215019/https://www.theweek.in/news/india/2019/10/02/sabarimala-received-threats-last-year-verdict-justice-chandrachud.html |archivedate=2 ഒക്ടോബർ 2019}}</ref><ref name="ക്യൂചൂഡ്">{{cite news |title=‘വന്നതിലേറെയും ഭയപ്പെടുത്തുന്നത്’; ശബരിമല യുവതീ പ്രവേശന വിധിക്ക് പിന്നാലെ ഭീഷണി നേരിട്ടെന്ന് ജസ്റ്റിസ് ഡി.വൈ ചന്ദ്രചൂഡ് |url=https://www.thecue.in/news-n-views/2019/10/02/supreme-court-justice-d-y-chandrachud-revealshe-faced-threats-after-sabarimala-women-entry-verdict?fbclid=IwAR0Hrhj_S6F0weiAfsPMURspJGG6ucSDnPIsAHzTH3sSwk0I83gH_oEXFsM |accessdate=10 ഒക്ടോബർ 2019 |publisher=ദ് ക്യൂ.ഇൻ |date=2 ഒക്ടോബർ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191010154417/https://www.thecue.in/news-n-views/2019/10/02/supreme-court-justice-d-y-chandrachud-revealshe-faced-threats-after-sabarimala-women-entry-verdict?fbclid=IwAR0Hrhj_S6F0weiAfsPMURspJGG6ucSDnPIsAHzTH3sSwk0I83gH_oEXFsM#bypass-sw |archivedate=10 ഒക്ടോബർ 2019}}</ref><ref name="മനോചൂഡ്">{{cite news |title=ശബരിമല വിധിക്കു ശേഷം ഭീഷണിയുണ്ടായി: വെളിപ്പെടുത്തി ജസ്റ്റിസ് ഡി.വൈ.ചന്ദ്രചൂഢ് |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/10/02/justice-dy-chandrachud-reveals-he-received-threat-after-sabarimala-verdict.html |accessdate=10 ഒക്ടോബർ 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=2 ഒക്ടോബർ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191002204039/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/10/02/justice-dy-chandrachud-reveals-he-received-threat-after-sabarimala-verdict.html |archivedate=2 ഒക്ടോബർ 2019}}</ref>. ==സുപ്രീം കോടതി വിധിക്കെതിരെയുള്ള ഹർജികൾ== സുപ്രീം കോടതിയുടെ വിധിയെ നിയമപ്രകാരം നേരിടുന്നതിനായി നിരവധി പുനഃപരിശോധനാ ഹർജികളും [[റിട്ട്|റിട്ട് ഹർജികളും]] വിവിധ സംഘടനകളും വ്യക്തികളും സമർപ്പിക്കുകയുണ്ടായി. ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് [[രഞ്ജൻ ഗൊഗോയ്]] അദ്ധ്യക്ഷനായ മൂന്നംഗ ബെഞ്ച്<ref name="റിട്ട്1">{{cite news |title=ശബരിമല: റിട്ട് ഹർജികൾ പരിഗണിക്കുന്നത് മാറ്റി; വൈകിട്ട് റിവ്യൂ ഹർജികൾക്ക് ശേഷം പരിഗണിക്കും |url=https://www.asianetnews.com/news/writ-petitions-will-be-heard-after-noon-in-sabarimala-pi4aik |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് |date=13 നവംബർ 2018}}</ref> പുനഃപരിശോധനാ ഹർജികൾ ചേംബറിൽ, 2018 നവംബർ 13-ന് പരിശോധിക്കുകയും 2019 ജനുവരി 22-ന് തുറന്ന കോടതിയിൽ വാദം കേൾക്കാനായി മാറ്റി വെക്കുകയും ചെയ്തു<ref name="റിട്ട്2">{{cite news |title=ശബരിമല: പുനഃപരിശോധന ഹർജികൾ തുറന്ന കോടതിയിലേക്ക്; സ്‌റ്റേ ഇല്ല |url=http://www.reporterlive.com/2018/11/13/529828.html|accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=റിപ്പോർട്ടർ |date=13 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104123504/http://www.reporterlive.com/2018/11/13/529828.html |archivedate=4 ജനുവരി 2019}}</ref>. റിട്ട് ഹർജികൾ അക്കൂടെ പരിഗണിക്കുന്നതാണ്. അതുവരെ നിലവിലുള്ള ഉത്തരവ് നിലനിൽക്കുമെന്നും സുപ്രീം കോടതി വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു. ആകെ മൂന്ന് റിട്ട് ഹർജികളും<ref name="പുനമാതൃഭൂമി">{{cite news |title=ശബരിമല: പുനഃപരിശോധനാ ഹർജികൾ 42; സാധ്യതകൾ ചികഞ്ഞ് നിയമലോകം |url=https://www.mathrubhumi.com/print-edition/india/sabarimala-1.3287613 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=7 നവംബർ 2018 |archive-date=2021-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210228175702/https://www.mathrubhumi.com/print-edition/india/sabarimala-1.3287613 |url-status=dead }}</ref> [[നായർ സർവീസ്‌ സൊസൈറ്റി|എൻ.എസ്.എസ്]], തന്ത്രി കണ്ഠരര് രാജീവര്, പന്തളം കൊട്ടാരം നിർവാഹക സംഘം, പ്രയാർ ഗോപാലകൃഷ്ണൻ, [[അഖില ഭാരതീയ അയ്യപ്പ സേവാ സംഘം]], [[യോഗക്ഷേമ സഭ]], [[ഓൾ കേരള ബ്രാഹ്മണ ഫെഡറേഷൻ]] തുടങ്ങി വിവിധ സംഘടനകളും വ്യക്തികളും നൽകിയിട്ടുള്ള 49 പുനഃപരിശോധനാ ഹർജികളുമാണുള്ളത്<ref name="പുനകൗമുദി">{{cite news |title=ശബരിമല: റിട്ട് ഹർജികൾ പരിഗണിക്കുന്നത് പുനപരിശോധന ഹർജികൾക്ക് ശേഷം, തുറന്ന കോടതിയിൽ കേൾക്കില്ല |url=http://www.keralakaumudi.com/news/india/general/sabarimala-women-entry-supreme-court-13819 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=കേരളകൗമുദി |date=13 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104125042/http://www.keralakaumudi.com/news/india/general/sabarimala-women-entry-supreme-court-13819 |archivedate=4 ജനുവരി 2019}}</ref>. നാലുമാസത്തിനുശേഷം 2019 ഫെബ്രുവരി 5-ന് 65 ഹർജികളിലും 4 പുതിയ റിട്ട് ഹർജികളിലും വാദങ്ങൾ കേട്ട [[ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ|ചീഫ് ജസ്റ്റിസ്]] [[രഞ്ജൻ ഗൊഗോയ്|രഞ്ജൻ ഗൊഗോയിയുടെ]] നേതൃത്വത്തിലുള്ള അഞ്ചംഗഭരണഘടനാബെഞ്ച് കേസ് വിധിപറയാനായി മാറ്റിവച്ചു. ഇതിനിടെ തങ്ങളുടെ നേരത്തെയുള്ള നിലപാടിൽ നിന്നും മാറി ദേവസ്വം ബോർഡ് ശബരിമലയിൽ എല്ലാപ്രായത്തിലുമുള്ള സ്ത്രീപ്രവേശത്തെ തങ്ങൾ അനുകൂലിക്കുന്നതായി സുപ്രീം കോടതിയെ അറിയിക്കുകയും എല്ലാപ്രായത്തിലുമുള്ള സ്ത്രീപ്രവേശം അനുവദിച്ചുകൊണ്ടുള്ള പരമോന്നതകോടതിയുടെ നേരത്തെയുള്ള വിധി പുനഃപരിശോധിക്കുന്നതിനെ എതിർക്കുകയും ചെയ്തു.<ref>https://www.ndtv.com/india-news/supreme-court-to-hear-sabarimala-review-petitions-today-live-updates-1989011</ref><ref>https://www.indiatoday.in/india/story/sabarimala-review-pleas-supreme-court-reserves-judgement-1449413-2019-02-06</ref> 2019 നവംബർ 13 -ന് പുനഃപരിശോധനാഹർജികളിലെ വിധി നവംബർ 14 -ന് രാവിലെ 10.30 ന് പറയുമെന്ന് കോടതി വൃത്തങ്ങൾ അറിയിച്ചു.<ref>https://www.ndtv.com/india-news/supreme-court-verdict-tomorrow-on-review-petitions-against-its-orders-on-entry-of-women-into-sabarim-2131705</ref> ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രത്തിലെ യുവതീപ്രവേശപ്രശ്നവുമായി സമാനതാല്പര്യമുള്ള മറ്റു ഹർജികളും ഒരുമിച്ച് പുനഃപരിശോധനനടത്തേണ്ടതുണ്ടോ എന്നു പരിഗണിക്കാൻ ഏഴംഗഭരണഘടനാബെഞ്ചിന് വിടുകയാണുണ്ടായത്,<ref name="SCI_Review">{{cite web |last1=Gogoi |first1=Ranjan |title=Supreme Court Review Petition Judgement |url=https://main.sci.gov.in/supremecourt/2018/38452/38452_2018_1_1501_18283_Judgement_14-Nov-2019.pdf |website=Supreme Court of India |publisher=Supreme Court of India |accessdate=19 November 2019}}</ref> 2018 -ലെ വിധിക്ക് പ്രത്യക്ഷത്തിൽ സ്റ്റേ ഇല്ല എങ്കിലും പ്രായോഗികമായി സ്റ്റേ ഉണ്ട് <ref>https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/sabarimala-supreme-court-verdict-women-ayyappa-temple-kerala/liveblog/72049462.cms</ref> നവംബർ 16 -ന് ദർശനത്തിനെത്തിയ 50 വയസ്സിൽ താഴെ പ്രായമുള്ള സ്ത്രീകളെ പോലീസ് തടയുകയുണ്ടായി.<ref>https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/sabarimala-temple-opens-cops-block-entry-of-women-below-50/will-women-of-all-ages-get-the-right-to-enter-sabarimala/slideshow/72093483.cms</ref> ==യുവതീ പ്രവേശത്തിനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ== പൊതുവേ സ്ത്രീപക്ഷ പ്രസ്ഥാനങ്ങളും പുരോഗമനപ്രസ്ഥാനങ്ങളും വിധിയെ സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും യുവതീപ്രവേശനത്തിന് പിന്തുണപ്രഖ്യാപിക്കുകയും ചെയ്തെങ്കിലും; സംഘപരിവാർ, എൻ.എസ്.എസ്. തുടങ്ങിയ സംഘടനകളുടെ നേതൃത്വത്തിൽ യാഥാസ്ഥിതികപക്ഷം വിധിയെ നിരാകരിക്കുകയും അവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ സ്ത്രീകളെ ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിക്കുന്നത് തടയുന്നതിനായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. ശബരിമലയിലെ തന്ത്രികളായ താഴമൺ കുടുംബം, ശബരിമല അയ്യപ്പന്റെ പൈതൃകം അവകാശപ്പെടുന്ന പന്തളം ക്ഷത്രിയ കുടുംബം തുടങ്ങിയവർ യാഥാസ്ഥിതിക പക്ഷത്തായിരുന്നു. എൻ.എസ്.എസ്., താലൂക്ക് യൂണിയനുകൾ വഴിയുള്ള സമുദായാംഗങ്ങൾക്കുള്ള വിരുദ്ധാശയ പ്രചരണമാണ് നടത്തിയത്<ref name="പ്രവർത്തകയോഗം">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ വിശ്വാസികൾക്കൊപ്പമുള്ള എൻ.എസ്.എസ് ഇനി ബി.ജെ.പിക്കൊപ്പമോ ? പ്രവർത്തകയോഗങ്ങൾ വിളിച്ച് എൻ.എസ്. എസ് |url=https://keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-protest-nss-open---bjp-political-relation-19021 |accessdate=27 ഫെബ്രുവരി 2019 |publisher=കേരളകൗമുദി |date=26 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190227150945/https://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-protest-nss-open---bjp-political-relation-19021 |archivedate=27 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref>. സംഘപരിവാർ സംഘടനകളും ബി.ജെ.പി.യും പമ്പയിലും ശബരിമലയിലും വിധിക്കെതിരെ പ്രത്യക്ഷസമരത്തിലും, ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കുന്നവരെ നേരിട്ട് പരിശോധിക്കുന്ന തലത്തിലും എത്തിയിരുന്നു. ആദ്യഘട്ടത്തിൽ നിലയ്ക്കൽ-പമ്പ പ്രദേശത്തുണ്ടായ സമരത്തെ കായികമായി നേരിട്ട പോലീസ് മൂവായിരത്തിലധികം പ്രതിഷേധക്കാരെ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് അറസ്റ്റ് ചെയ്തിരുന്നു<ref name="എമ്മെം2825">{{cite news |title=ശബരിമല; അറസ്റ്റ് തുടരുന്നു; വിലങ്ങ് വീണത് 2825 പേർക്ക്; സ്ത്രീകളെ ഒഴിവാക്കും |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/10/27/sabarimala-arrest.html |accessdate=27 ഫെബ്രുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=27 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181027105658/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/10/27/sabarimala-arrest.html |archivedate=27 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref><ref name="മനോ3345">{{cite news |title=ശബരിമല: ഇതുവരെ 3345 അറസ്റ്റ് |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/10/29/arrest.html |accessdate=27 ഫെബ്രുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ഓൺലൈൻ |date=29 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190227151519/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/10/29/arrest.html |archivedate=27 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref>. വിധിയെ തുടർന്ന് നിരവധി യുവതികൾ പമ്പയിലെത്തുകയും അതിൽ കുറേപ്പേർ മലചവിട്ടുകയും ചെയ്തെങ്കിലും, പമ്പയിലും പമ്പയിൽ നിന്ന് ശബരിമലയിലേക്കുള്ള വഴിയിലും ഉണ്ടായ എതിർപ്പുകൾ മൂലം 2018-ൽ ആർക്കും സന്നിധാനത്തെത്തി അയ്യപ്പദർശനം സാദ്ധ്യമായിരുന്നില്ല. ===തുലാമാസപ്പൂജ (2018)=== [[കൊല്ലവർഷം]] 1194-ലെ തുലാമാസപൂജയ്ക്കായി ഒക്ടോബർ 17-ന് ആണ് ശബരിമല നട തുറന്നത്<ref name="സമരകേന്ദ്രം">{{cite news |title=സമര കേന്ദ്രമായി നിലക്കൽ; നേരിടാൻ വൻ പൊലീസ് സന്നാഹം |url=https://www.madhyamam.com/kerala/pamba-ksrtc-buses-kerala-news/565466 |accessdate=27 ഓഗസ്റ്റ് 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=16 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190827061203/https://www.madhyamam.com/kerala/pamba-ksrtc-buses-kerala-news/565466 |archivedate=27 ഓഗസ്റ്റ് 2019}}</ref>. സ്ത്രീപ്രവേശനമനുവദിച്ചു കൊണ്ടുള്ള സുപ്രീംകോടതി വിധിക്ക് ശേഷമുണ്ടായ ആദ്യ നടതുറക്കലായിരുന്നു ഇത്<ref name="പമ്പകടക്കൽ">{{cite news |title=പമ്പ കടക്കാൻ പ്രായം തെളിയിക്കണം, പൊളിച്ച സമരപന്തൽ പുനസ്ഥാപിച്ചു |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/10/17/sabarimala-nilakkal-tension-atmosphere-remaining.html |accessdate=27 ഓഗസ്റ്റ് 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=17 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181017091653/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/10/17/sabarimala-nilakkal-tension-atmosphere-remaining.html |archivedate=17 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. [[ന്യൂയോർക്ക് ടൈംസ്]] റിപ്പോർട്ടറായ സുഹാസിനി രാജ് ഒക്ടോബർ 18-ന് റിപ്പോർട്ടിങിനായി മലകയറാൻ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും പമ്പയിൽ നിന്ന് അധികം ചെല്ലും മുമ്പ് തന്നെ തടയപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="സുഹാസിനിരാജ്">{{cite news |title=മലകയറിയ സുഹാസിനിയുടെ ധീരകൃത്യങ്ങൾ വേറെയും; എന്നും സാഹസങ്ങളുടെ സഹയാത്രിക |url=https://www.manoramanews.com/news/spotlight/2018/10/18/suhasini-raj-adventures-reporting.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=18 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref> മലയാളി ആക്ടിവിസ്റ്റ് ആയ [[രഹന ഫാത്തിമ|രഹന ഫാത്തിമയും]] തെലങ്കാനയിൽ നിന്നുള്ള മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തക കവിത ജക്കാലയും 2018 ഒക്ടോബർ 19-ന് സന്നിധാനത്തെ നടപ്പന്തൽ വരെ എത്തിയെങ്കിലും അവിടെയുണ്ടായ പ്രതിഷേധം മൂലം ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. കവിത റിപ്പോർട്ടിങിന് ആയാണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ പോകാൻ ശ്രമിച്ചത്. ഇവരുടെ സുരക്ഷയ്ക്കായി പോലീസ് ഹെൽമറ്റും ജാക്കറ്റും നൽകിയത് വിവാദമാവുകയുമുണ്ടായി. ക്ഷേത്രം അടച്ചിടും എന്ന തന്ത്രി പറഞ്ഞതും, സുരക്ഷാപ്രശ്നങ്ങളെക്കുറിച്ച് പോലീസ് ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്തിയതുകൊണ്ടും ആയിരുന്നു ഇരുവരും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കാതെ തിരിച്ചു വന്നത്<ref name="രഹ്ന">{{cite news |title=തിരിച്ചുപോകാതെ നിവൃത്തിയില്ല; മാധ്യമങ്ങളോട് പ്രതികരിച്ച് രഹനാ ഫാത്തിമ |url=http://www.chandrikadaily.com/rahna-fathima-comment-about-sabarimala-entry.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=ചന്ദ്രിക |date=19 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181019115516/http://www.chandrikadaily.com/rahna-fathima-comment-about-sabarimala-entry.html |archivedate=19 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. അന്നു തന്നെ മേരി സ്വീറ്റി എന്നൊരു യുവതി ക്ഷേത്രദർശനത്തിനായി പമ്പയിൽ വരെ എത്തിയെങ്കിലും പോലീസുമായുള്ള ചർച്ചയ്ക്ക് ശേഷം മടങ്ങുകയുണ്ടായി. ക്ഷേത്രദർശനത്തിനായി എത്തിയ ലിബിയ എന്ന യുവതിയെ പ്രതിഷേധക്കാർ പത്തനംതിട്ട ബസ് സ്റ്റാൻഡിൽ തടഞ്ഞ് വെക്കുകയും പിന്നീടവർ യാത്ര ഉപേക്ഷിക്കുകയും ഉണ്ടായി<ref name="ലിബിയ">{{cite news |title=എപ്പോൾ പോണമെന്ന് ആരാണ് തിരുമാനിക്കേണ്ടത്? സുപ്രീം കോടതിയെ സമീപിക്കുമെന്ന് ലിബി |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/libi-facebook-post-about-sabarimala-entry-212016.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=വൺഇൻഡ്യ മലയാളം |date=19 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. പിന്നീട് ഒക്ടോബർ 21-ന് തെലങ്കാനയിൽ നിന്നുള്ള യുവതികൾ എത്തിയിരുന്നെങ്കിലും പ്രവേശിക്കാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നില്ല. തുലാമാസ പൂജയ്ക്കിടെ ബിന്ദു തങ്കം കല്യാണി, കേരളാ ദളിത് മഹിളാ ഫെഡെറേഷൻ നേതാവ് എസ്.പി. മഞ്ജു എന്നീ രണ്ട് യുവതികളും ക്ഷേത്രദർശനത്തിനായി പമ്പയിൽ എത്തിയിരുന്നെങ്കിലും അവർക്കും മുന്നോട്ട് പോകാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നില്ല<ref name="ബിതക">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ പോകുമെന്ന തീരുമാനത്തിൽ നിന്ന് പിന്നോട്ട് പോയിട്ടില്ലെന്ന് ബിന്ദു തങ്കം കല്യാണി |url=http://www.twentyfournews.com/2018/10/28/bindu-thankam-press-conference.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=ട്വന്റിഫോർ ന്യൂസ് |date=28 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref><ref name="എസ്പിമഞ്ജു">{{cite news |title=ശബരിമല ദർശനം വേണ്ടെന്നു വച്ച് മഞ്ജു മടങ്ങി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/kerala-dalith-mahila-federation-leader-manju-will-not-visit-sabarimala-1.3238426 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=20 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. ===മണ്ഡലകാലം (2018)=== കൊല്ലവർഷം 1194-ലെ മണ്ഡലകാല ഉത്സവത്തിനായി ശബരിമല നട തുറന്നത് നവംബർ 16-ന് ആയിരുന്നു. മണ്ഡലകാല ദർശനത്തിന് വിർച്വൽ ക്യൂ സംവിധാനത്തിൽ 550 യുവതികൾ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിരുന്നു<ref name="മാധ്യമം550">{{cite news|title=ശബരിമല ദർശനത്തിനായി 550 യുവതികൾ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തു|url=https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-women-entry-kerala-news/571445|accessdate=4 ജനുവരി 2019|publisher=മാധ്യമം|date=9 നവംബർ 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104150134/https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-women-entry-kerala-news/571445|archivedate=4 ജനുവരി 2019}}</ref>. നട തുറന്ന അന്നു തന്നെ [[തൃപ്തി ദേശായി|തൃപ്തി ദേശായിയും]] സംഘവും ശബരിമല ദർശനത്തിനായി മുംബൈയിൽ നിന്ന് [[നെടുമ്പാശ്ശേരി വിമാനത്താവളം|നെടുമ്പാശ്ശേരി വിമാനത്താവളത്തിൽ]] എത്തിയിരുന്നെങ്കിലും പ്രതിഷേധത്തെ തുടർന്ന് പുറത്തിറങ്ങാനാകാതെ തിരിച്ചുപോവുകയാണുണ്ടായത്<ref name="ദേശായി">{{cite news |title=ശബരിമല കയറാനെത്തിയ തൃപ്തി ദേശായി പ്രതിഷേധത്തെ തുടർന്ന് തിരിച്ചുപോയി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/trupti-desai-at-kochi-for-sabarimala-entry-1.3314854 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=16 നവംബർ 2018}}</ref>. ശബരിമല ദർശനത്തിനായി ഒരു സംഘം ട്രാൻസ്‌ജെൻഡറുകൾ മണ്ഡലകാലത്ത് എത്തിയിരുന്നു, അവരെയും ആദ്യം തടഞ്ഞിരുന്നെങ്കിലും തന്ത്രിയുടെയും മറ്റും അനുമതി ലഭിച്ചതോടെ അവർക്ക് ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു<ref name="ട്രാൻസ്">{{cite news |title=ട്രാൻസ്‌ജെൻഡേഴ്‌സ് ശബരിമലയിൽ ദർശനം നടത്തി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/transgenders-visit-sabarimala-1.3405335 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=18 ഡിസംബർ 2018}}</ref>. തമിഴ്‌നാട്ടിൽ നിന്നുള്ള [[മനിതി]] സംഘടനയുടെ വളരെയധികം അംഗങ്ങൾ വ്യത്യസ്ത സംഘങ്ങളായി മണ്ഡലകാലത്ത് ശബരിമലയിൽ എത്താൻ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. ഒരു സംഘത്തെ തമിഴ്‌നാട് അതിർത്തിയിൽ നിന്നും പോലീസ് അകമ്പടിയോടെ പമ്പവരെ എത്തിച്ചിരുന്നു. എതിർപ്പിനെ തുടർന്ന് അവർക്ക് ശബരിമല സന്ദർശിക്കാനായില്ല. ഒരു ഘട്ടത്തിൽ പമ്പയിൽ നിന്നും ശബരിമലയിലേക്കുള്ള വഴിയിൽ പ്രതിഷേധക്കാരുടെ പിടിയിൽ നിന്നും അവർക്ക് ഓടി രക്ഷപെടേണ്ട അവസ്ഥയുണ്ടായി<ref name="മനിതി">{{cite news |title=പ്രതിഷേധം കാരണം ശബരിമല ദർശനം നടത്താതെ മനിതി സംഘം മടങ്ങി |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/12/23/women-pilgrims-from-chennai-to-sabarimala |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മീഡിയവൺ |date=23 ഡിസംബർ 2018}}</ref>. മനിതിയുടെ മറ്റ് സംഘങ്ങളും സുരക്ഷാകാരണങ്ങളാൽ മല ചവിട്ടിയില്ല. ആദിവാസി അവകാശ പ്രവർത്തക കെ. അമ്മിണിയും ശബരിമല പ്രവേശത്തിനു ശ്രമിച്ചെങ്കിലും സുരക്ഷാകാരണങ്ങളാൽ തന്നെ [[എരുമേലി|എരുമേലിയിൽ]] നിന്ന് പമ്പയ്ക്കുള്ള മാർഗ്ഗമദ്ധ്യേ ശ്രമം ഉപേക്ഷിക്കുകയുണ്ടായി<ref name="അമ്മിണി">{{cite news |title=പ്രതിഷേധം: ആദിവാസി വനിതാ നേതാവ് യാത്ര പൂർത്തിയാക്കാതെ മടങ്ങി |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/12/23/09ktm-protest-ammini-returns-back.html |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=24 ഡിസംബർ 2018}}</ref>. പിന്നീട് ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിച്ച ബിന്ദുവും കനകദുർഗ്ഗയും ഡിസംബർ 24-നും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കാൻ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ ചന്ദ്രാനന്ദൻ റോഡിലെ പ്രതിഷേധത്തെ മറികടക്കാനാകാതെ വന്നതോടെ തിരിച്ചിറങ്ങുകയാണുണ്ടായത്<ref name="ശ്രമം1">{{cite news |title=പ്രതിഷേധം കനത്തു, യുവതികളുമായി പോലീസ് ആംബുലൻസിൽ തിരിച്ചിറങ്ങി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-police-withdrawn-women-kanaga-durga-bindu-ammini-1.3422920 |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=24 ഡിസംബർ 2018}}</ref>. പത്തിലധികം യുവതികൾ പ്രവേശിക്കാൻ ശ്രമിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും മണ്ഡലകാലത്തും യുവതികളാർക്കും ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാനായില്ലെന്നാണ് പോലീസ് റിപ്പോർട്ട്<ref name="0യുവതി">{{cite news |title=മണ്ഡലകാലത്ത് യുവതികളാരും ശബരിമലയിൽ ദർശനം നടത്തിയില്ലെന്ന് പൊലീസ് റിപ്പോർട്ട് |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/12/28/kerala-police-report-on-sabarimala |accessdate=4 ജനുവരി 2019 |publisher=മീഡിയവൺ |date=28 ഡിസംബർ 2018}}</ref>. ===മകരവിളക്ക് ഉത്സവം (2018 - 2019) === കൊല്ലവർഷം 1194-ലെ മകരവിളക്ക് ഉത്സവത്തിനായി 2018 ഡിസംബർ 30-ന് തുറന്നിരുന്നു. [[കോഴിക്കോട്]] [[കൊയിലാണ്ടി]] സ്വദേശിയായ ബിന്ദു അമ്മിണി, [[മലപ്പുറം]] [[അങ്ങാടിപ്പുറം]] സ്വദേശി [[കനകദുർഗ (ശബരിമല ഫെയിം)|കനക ദുർഗ്ഗ]] എന്നിവർ 2019 ജനുവരി 2-ന് പുലർച്ചെ ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കുകയും ദർശനം നടത്തുകയും ചെയ്തു<ref name="ദേശാഭിമാനി">{{cite news |title=ശബരിമല സന്നിധാനത്ത്‌ യുവതികളെത്തി ; ബിന്ദുവും കനകദുർഗയും ദർശനം നടത്തി |url=http://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-woman-entry/773484 |accessdate=5 ജനുവരി 2019 |publisher=ദേശാഭിമാനി |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102130012/http://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-woman-entry/773484 |archivedate=2 ജനുവരി 2019}}</ref>. മണ്ഡലകാലത്തും ഇവർ ശബരിമല പ്രവേശത്തിന് ശ്രമിച്ച് പരാജയപ്പെട്ടിരുന്നു. മുമ്പത്തെ തവണ വൻപോലീസ് സന്നാഹത്തോടെയാണ് ദർശനത്തിന് ശ്രമിച്ചതെങ്കിൽ, വിജയിച്ച പ്രാവശ്യം യുവതികൾക്ക് ശബരിമലയിലേക്കുള്ള പാതയിൽ സുരക്ഷാപ്രശ്നങ്ങളുണ്ടായാൽ ഇടപെടാനായി മഫ്തിയിലുള്ള പോലീസുകാരുടെ അകമ്പടി മാത്രമായിരുന്നു ഉണ്ടായിരുന്നത്<ref name="ഏഷ്യാനെറ്റ്111">{{cite news |title=യുവതികൾ ശബരിമലയിൽ ദർശനം നടത്തി; തൊഴുത് മടങ്ങിയത് ബിന്ദുവും കനകദുർഗയും |url=https://www.asianetnews.com/news/bindu-kanakadurga-at-sabarimala-pkopsy |accessdate=5 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105025504/https://www.asianetnews.com/news/bindu-kanakadurga-at-sabarimala-pkopsy |archivedate=5 ജനുവരി 2019}}</ref>. ജനുവരി ഒന്നാം തീയതി ഇടതുപക്ഷം നടത്തിയ [[വനിതാമതിൽ|വനിതാമതിലിൽ]] കേരളത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്നതും ശബരിമല പ്രവേശം തടസ്സമില്ലാതെയാക്കാൻ കാരണമായി എന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. ''നവോത്ഥാനകേരളം ശബരിമലയിലേക്ക്'' എന്നൊരു [[ഫേസ്‌ബുക്ക്]] കൂട്ടായ്മയിൽ അംഗമായിരുന്നു ഇരുവരും<ref name="pkp0p9">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ കയറിയ സ്ത്രീകൾ; ഒരാൾ ദളിത്, മറ്റേയാൾ ബ്രാഹ്മണ സമുദായാംഗം |url=https://www.asianetnews.com/news/who-is-kanakadurga-and-bindu-pkp0p9 |accessdate=27 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190527174018/https://www.asianetnews.com/news/who-is-kanakadurga-and-bindu-pkp0p9 |archivedate=27 മേയ് 2019}}</ref><ref name="ബികഇന്റർവ്യൂ">{{cite news |title=ഞങ്ങൾ പൊലീസിനെയാണ് ഉപകരണമാക്കിയത്: ബിന്ദു, കനകദുർഗ |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/03/bindu-and-kanaka-durga-interview.html |accessdate=27 മേയ് 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=4 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190203180230/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/03/bindu-and-kanaka-durga-interview.html |archivedate=3 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref>. ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തെ തുടർന്ന് തന്ത്രിയുടെ നിർദ്ദേശത്താൽ മേൽശാന്തി നടയടച്ച് ശുദ്ധി കർമ്മങ്ങൾ ചെയ്തിരുന്നു<ref name="കേകൗശുദ്ധി">{{cite news |title=നട അടച്ചു: സന്നിധാനത്ത് നിന്നും ഭക്തരെ മാറ്റി, ശബരിമലയിൽ ശുദ്ധികലശം |url=http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-women-entry-tantri-and-melsanthi-33503 |accessdate=5 ജനുവരി 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105025932/http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-women-entry-tantri-and-melsanthi-33503 |archivedate=5 ജനുവരി 2019}}</ref>. ഒരു ശ്രീലങ്കൻ തമിഴ് വംശജയായ യുവതി ജനുവരി 3-ന് ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിൽ ദർശനം നടത്തി എന്ന് വാദമുണ്ടെങ്കിലും, ഇക്കാര്യത്തിൽ തർക്കം നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്<ref name="മനോന്യൂസ്ശ്രീല">{{cite news |title=ശ്രീലങ്കൻ യുവതി ദർശനം നടത്തി; കള്ളം പറഞ്ഞത് സുരക്ഷയ്ക്കായി: തെളിവായി ദൃശ്യങ്ങൾ |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/01/04/sri-lankan-woman-worship-sabarimala-04.html |accessdate=5 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=4 ജനുവരി 2019 |archive-date=2019-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190104153950/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/01/04/sri-lankan-woman-worship-sabarimala-04.html |url-status=dead }}</ref><ref name="മാതൃശ്രീല">{{cite news |title=ശ്രീലങ്കൻ യുവതി ശബരിമലദർശനം നടത്തിയെന്ന് സർക്കാർ; നിഷേധിച്ച് യുവതി |url=https://www.mathrubhumi.com/print-edition/kerala/government-claims-srilankan-woman-entered-sabarimala-women-denies-1.3452602 |accessdate=5 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=5 ജനുവരി 2019 |archive-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190105013536/https://www.mathrubhumi.com/print-edition/kerala/government-claims-srilankan-woman-entered-sabarimala-women-denies-1.3452602 |url-status=dead }}</ref>. ശബരിമലയിൽ 39 വയസ്സുള്ള മഞ്ജു 2019 ജനുവരി 9-ന് ദർശനം നടത്തുകയുണ്ടായി.<ref>https://www.ndtv.com/kerala-news/36-year-old-kerala-woman-claims-she-entered-sabarimala-temple-on-tuesday-1975332</ref> ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിച്ച ബിന്ദുവും കനകദുർഗ്ഗയും തങ്ങൾക്ക് സുരക്ഷ ഒരുക്കണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട് സുപ്രീം കോടതിയിൽ നൽകിയ ഹർജിയുടെ വാദത്തിനിടെ മകരവിളക്കിന് ശബരിമല നടതുറന്ന ശേഷം 51 യുവതികൾ ശബരിമലയിൽ ദർശനം നടത്തുകയുണ്ടായി എന്ന് സർക്കാർ പ്രസ്താവന നൽകുകയുണ്ടായി<ref name="സിഎൻഎൻ51">{{cite news |title=Defying protests, 51 women entered India's Sabarimala temple in January |url=https://edition.cnn.com/2019/01/18/asia/india-temple-entry-intl/ |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=സി.എൻ.എൻ. |date=18 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="മനോ51">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ 51 യുവതികൾ ദർശനം നടത്തിയെന്ന് സർക്കാർ സുപ്രീം കോടതിയിൽ; പട്ടിക സമർപ്പിച്ചു |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/18/51-ladies-entered-sabarimala-says-government-in-sc.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=18 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190118075529/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/18/51-ladies-entered-sabarimala-says-government-in-sc.html |archivedate=18 ജനുവരി 2019}}</ref>. എന്നാൽ ഈ പട്ടികയിൽ നിരവധി പിഴവുകളുണ്ടായിരുന്നതിനാൽ ചീഫ് സെക്രട്ടറി അദ്ധ്യക്ഷനായ ഉന്നതതല സമിതി പട്ടിക പുനഃപരിശോധിച്ച് 17 യുവതികളാണ് മകരവിളക്ക് കാലത്ത് ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിച്ചതെന്ന പുതുക്കിയ റിപ്പോർട്ടിന് ശുപാർശ ചെയ്യുകയുണ്ടായി<ref name="മാതൃ17">{{cite news |title=ശബരിമല പട്ടിക: യുവതികൾ 17 പേർമാത്രം |url=https://www.mathrubhumi.com/print-edition/kerala/sabarimala-women-entry-list--1.3508297 |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=24 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://archive.today/20190124090347/https://www.mathrubhumi.com/print-edition/kerala/sabarimala-women-entry-list--1.3508297 |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref><ref name="അഴി17">{{cite news |title=ശബരിമല പട്ടിക; യുവതികൾ 17 മാത്രമെന്ന് തിരുത്തൽ |url=https://www.azhimukham.com/news-update-kerala-sabarimala-women-entry-list-government-re-correct/ |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=അഴിമുഖം.കോം |archiveurl=https://archive.today/20190124090737/https://www.azhimukham.com/news-update-kerala-sabarimala-women-entry-list-government-re-correct/ |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref>. ==ബന്ധപ്പെട്ട സംഭവങ്ങൾ== തുലാമാസപ്പൂജയ്ക്ക് (2018) നടതുറന്നപ്പോൾ പമ്പയിൽ പ്രതിഷേധക്കാർ തമ്പടിച്ചിരുന്നു. ആദ്യഘട്ടത്തിൽ രാഹുൽ ഈശ്വർ സമരരംഗത്ത് സജീവമായി ഉണ്ടായിരുന്നു. യുവതികളെ ശബരിമലയിലേക്കുള്ള വഴിയിൽ തടഞ്ഞതിനെ തുടർന്ന് [[രാഹുൽ ഈശ്വർ]] അറസ്റ്റിലായിരുന്നു. പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന് ജാമ്യം ലഭിക്കുകയുണ്ടായി. ശബരിമല സന്നിധാനത്തും പരമ്പരാഗത പാതയിലും സ്വാമി അയ്യപ്പൻ റോഡിലും നിരോധനാജ്ഞ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. നിരോധനാജ്ഞ ഭക്തർക്ക് ബാധകമായിരുന്നില്ല. കെ. സുരേന്ദ്രൻ തുലാമാസപ്പൂജക്കിടെ ഇരുമുടി കെട്ടി മല ചവിട്ടിയത് മാതാവ് മരിച്ചതിന്റെ [[പുല]] കഴിയുന്നതിന് മുമ്പായിരുന്നുവെന്നും അതുകൊണ്ട് ആചാരലംഘനം ആയിരുന്നു എന്നാരോപണമുണ്ടായിരുന്നു<ref name="പുല">{{cite news |title=സുരേന്ദ്രൻ മല ചവിട്ടിയത് അമ്മ മരിച്ച് ഒരു വർഷമാകും മുൻപ്: മന്ത്രി കടകംപള്ളി |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/11/18/k-surendram-mother-died-rituals-kadakampally.html|accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=18 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181118180933/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/11/18/k-surendram-mother-died-rituals-kadakampally.html |archivedate=18 നവംബർ 2018}}</ref>. [[പത്തനംതിട്ട|പത്തനംതിട്ടയിൽ]] നിന്ന് ശബരിമലക്ക് പോയ ഭക്തനെ കാണാതെ പോവുകയും പിന്നീട് പോലീസ് നടപടി ഉണ്ടായ നിലയ്ക്കലിൽ നിന്ന് 16 കിലോമീറ്റർ അകലെ [[ളാഹ|ളാഹയ്ക്ക്]] സമീപം മരിച്ചനിലയിൽ കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തിരുന്നു. അദ്ദേഹം നിലയ്ക്കലിൽ നടന്ന പോലീസ് നടപടിയിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടതാണെന്ന് ബി.ജെ.പി. ആരോപിക്കുകയും പത്തനംതിട്ടയിൽ ഹർത്താൽ നടത്തുകയും ചെയ്തിരുന്നു. തുടർന്ന് പോലീസ് നടപടി നടന്ന ശേഷവും അദ്ദേഹം വീട്ടിലേക്ക് ഫോണിൽ ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നതായി ബന്ധുക്കൾ അറിയിച്ചതായി പോലീസ് വെളിപ്പെടുത്തുകയുണ്ടായി<ref name="ളാഹമരണം">{{cite news |title=ശിവദാസൻറെ മരണം പൊലീസ് നടപടിയിലല്ല; ശരിവച്ച് മകനും; ബിജെപി കള്ളം പൊളിഞ്ഞു |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/02/sivadasan-son-backs-police.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=2 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181102092519/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/02/sivadasan-son-backs-police.html |archivedate=2 നവംബർ 2018}}</ref>. യുവതികൾ ക്ഷേത്രസന്നിധിയിൽ എത്തിയാൽ ''‘പ്ലാൻ ബി പ്രകാരം കൈമുറിച്ച് രക്തം വീഴ്ത്തി ക്ഷേത്രം അശുദ്ധമാക്കി നട അടപ്പിക്കാൻ ആളെ നിർത്തിയിട്ടുണ്ടായിരുന്നു‘'' എന്ന് രാഹുൽ ഈശ്വർ പറഞ്ഞത്<ref name="പ്ലാൻബി1">{{cite news |title='പ്ലാൻ ബി, ശബരിമലയിൽ രക്തം ചിന്തൽ ' പരാമർശം; രാഹുൽ ഈശ്വറിൻറെ ഹർജി ഇന്ന് ഹൈക്കോടതിയിൽ |url=https://www.asianetnews.com/news/speech-controversyrahul-easwar-in-high-court-today-pjcklw |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=7 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106021941/https://www.asianetnews.com/news/speech-controversyrahul-easwar-in-high-court-today-pjcklw |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="പ്ലാൻബി2">{{cite news |title=ശബരിമലയിലെ ‘രക്ത’ച്ചൊരിച്ചിൽ; രാഹുൽ ഈശ്വറിനെതിരെ ജാമ്യമില്ലാ കേസ്; കുരുക്ക് |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/10/26/ready-to-shed-blood-remak-case-against-rahul-eswar.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=26 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181026174603/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/10/26/ready-to-shed-blood-remak-case-against-rahul-eswar.html |archivedate=26 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref> വൻവിവാദമായി. തുടർന്ന് ശബരിമല തന്ത്രി ആയ കണ്ഠരര് മോഹനരര് രാഹുലിനെ തള്ളിപ്പറയുകയും തന്ത്രികുടുംബവുമായി രാഹുലിന് ബന്ധമില്ലെന്ന് വ്യക്തമാക്കുകയും ഉണ്ടായി<ref name="രാഹുൽ1">{{cite news |title=രാഹുൽ ഈശ്വറിനെ തളളിപ്പറഞ്ഞ് തന്ത്രി കുടുംബം |url=http://www.reporterlive.com/2018/10/29/527352.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=റിപ്പോർട്ടർ ടി.വി. |date=29 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106022419/http://www.reporterlive.com/2018/10/29/527352.html |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="രാഹുൽ2">{{cite news |title=രാഹുൽ ഈശ്വർ തന്ത്രി കുടുംബാംഗമല്ലെന്ന് തന്ത്രി കുടുംബം |url=https://www.asianetnews.com/web-exclusive/rahul-easwer-doesn-t-have-any-relation-with-tantri-family-phb8qr |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=28 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106022618/https://www.asianetnews.com/web-exclusive/rahul-easwer-doesn-t-have-any-relation-with-tantri-family-phb8qr |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. പ്രക്ഷോഭത്തിന് തയ്യാറെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ട് [[വാക്കി-ടോക്കി|വാക്കി-ടോക്കികളുമായി]] നിൽക്കുന്ന ഫോട്ടോ [[ഇൻസ്റ്റാഗ്രാം|ഇൻസ്റ്റാഗ്രാമിൽ]] പ്രസിദ്ധീകരിച്ചും<ref name="വാക്കിടോക്കി">{{cite news |title=മലമുകളിൽ യുദ്ധത്തിന് ഒരുങ്ങി രാഹുൽ ഈശ്വർ; പ്രക്ഷോഭക്കാർക്ക് ആശയവിനിമയത്തിന് വാക്കി ടോക്കി |url=https://www.doolnews.com/rahul-eswer-ready-for-a-battle-in-the-mountains451.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾന്യൂസ് |date=26 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106131439/https://www.doolnews.com/rahul-eswer-ready-for-a-battle-in-the-mountains451.html |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref> രാഹുൽ വിവാദത്തിലായിരുന്നു. പമ്പയിലേയും മറ്റും പോലീസ് നടപടികളെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരുകൂട്ടം ഹർജികൾ പരിഗണിക്കെ, ശബരിമലയിൽ ഹൈക്കോടതിയുടെ നിരീക്ഷണത്തിനായി മൂന്നംഗ നിരീക്ഷണ സമിതിയെ നിയമിച്ചിരുന്നു<ref name="നിരീക്ഷണസമിതി">{{cite news |title=സന്നിധാനത്ത് പ്രതിഷേധങ്ങൾ നടത്തരുതെന്ന് ഹൈക്കോടതി, ശബരിമലയിൽ മൂന്നംഗ നിരീക്ഷണ സമിതി |url=http://keralakaumudi.com/news/kerala/general/kerala-highcourt-on-sabarimala-19573 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=27 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107132914/http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/kerala-highcourt-on-sabarimala-19573 |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. ദേവസ്വം ഓംബുഡ്‌സ്മാൻ ജസ്റ്റിസ് പി.ആർ. രാമൻ, ശബരിമല ഉന്നതാധികാര സമിതി ചെയർമാൻ ജസ്റ്റിസ് എസ്. സിരിജഗൻ, ഫയർഫോഴ്സ് ഡി.ജി.പി. എ. ഹേമചന്ദ്രൻ എന്നിവരാണ് നിരീക്ഷണ സമിതി അംഗങ്ങൾ<ref name="നിരീക്ഷണസമിതി1">{{cite news |title=ശബരിമല തീർഥാടനത്തിന്റെ പൂർണ മേൽനോട്ടം നിരീക്ഷകസമിതിക്ക്; ഉറപ്പിച്ച് ഹൈക്കോടതി |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/30/hc-on-sabarimala.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=30 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181130215509/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/30/hc-on-sabarimala.html |archivedate=30 നവംബർ 2018}}</ref>. കേന്ദ്രമന്ത്രി [[പൊൻ രാധാകൃഷ്ണൻ|പൊൻ രാധാകൃഷ്ണനും]] എസ്.പി. യതീഷ് ചന്ദ്രയുമായി നിലയ്ക്കലിൽ തർക്കമുണ്ടാവുകയും പിന്നീട് പൊൻരാധാകൃഷ്ണൻ പാർലമെന്റിൽ യതീഷ് ചന്ദ്രയ്ക്കെതിരെ അവകാശലംഘനത്തിന് നോട്ടീസ് നൽകുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്<ref name="യതീഷ്">{{cite news |title=എസ്.പി. യതീഷ് ചന്ദ്രയ്ക്കെതിരേ മന്ത്രി പൊൻരാധാകൃഷ്ണന്റെ അവകാശലംഘന നോട്ടീസ് |url=https://www.mathrubhumi.com/print-edition/india/sp-yathish-chandra-pon-radhakrishnan-1.3409471 |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=20 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106135254/https://www.mathrubhumi.com/print-edition/india/sp-yathish-chandra-pon-radhakrishnan-1.3409471 |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. മുമ്പ് സ്ത്രീപ്രവേശം സംബന്ധിച്ച സമരത്തിൽ അറസ്റ്റിലായി ജാമ്യത്തിലിറങ്ങിയിരുന്നെങ്കിലും, സ്റ്റേഷനിൽ എത്തി ഒപ്പിടണമെന്ന ജാമ്യവ്യവസ്ഥ പാലിച്ചില്ലെന്ന കാരണത്താൽ, രാഹുൽ ഈശ്വറിന്റെ ജാമ്യം റദ്ദാവുകയും വീണ്ടും അറസ്റ്റിലാവുകയും ചെയ്തു. മുഖ്യമന്ത്രി പിണറായി വിജയനെതിരെ ശബരിമല പ്രതിഷേധങ്ങൾക്കിടെ ജാതി അധിക്ഷേപങ്ങളും നടന്നിരുന്നു. പത്തനംതിട്ട സ്വദേശിയായ വീട്ടമ്മ പിണറായിയുടെ ജാതിയും അസഭ്യവാക്കും ചേർത്ത് അധിക്ഷേപിക്കുന്ന വീഡിയോ സാമൂഹികമാദ്ധ്യമങ്ങളിലും മറ്റും വ്യാപകമായിരുന്നു<ref name="ചെറുകോൽ">{{cite news |title=മുഖ്യമന്ത്രിക്കെതിരെ ജാതി പറഞ്ഞ് അധിക്ഷേപം; വിഡിയോയ്ക്കെതിരെ വ്യാപക രോഷം |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2018/10/10/sabarimala-protest-women-abuse-chief-minister-by-calling-his-cast-name.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=10 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181010184723/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2018/10/10/sabarimala-protest-women-abuse-chief-minister-by-calling-his-cast-name.html |archivedate=10 ഒക്ടോബർ 2018}}</ref>. ഇവർക്കെതിരെ കേസ് എടുത്തിരുന്നു<ref name="ചെറുകോൽ1">{{cite news |title=മുഖ്യമന്ത്രിക്കെതിരെ ജാതി അധിക്ഷേപം നടത്തിയ സ്ത്രീയ്‌ക്കെതിരെ കേസെടുത്തു |url=https://www.doolnews.com/sabarimala-protest-women-abuse-cm-pinarayi-calling-hiscast.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾന്യൂസ് |date=11 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107140414/https://www.doolnews.com/sabarimala-protest-women-abuse-cm-pinarayi-calling-hiscast.html |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. തെങ്ങ് കയറ്റണ്ടവനെ പിടിച്ച് തലയിൽ കയറ്റുമ്പോൾ ഓർക്കണം എന്ന് പ്രക്ഷോഭങ്ങൾക്കിടെ [[ജന്മഭൂമി ദിനപത്രം]] കാർട്ടൂൺ വരച്ചിരുന്നു<ref name="ദേശാ">{{cite news |title='സി കേശവനും പൽപ്പുവിനും ടി കെ മാധവനും കിട്ടിയ അതേ ആക്ഷേപം പിണറായിക്ക് ലഭിക്കുമ്പോൾ ചരിത്രനിയോഗം വ്യക്തം' |url=http://www.deshabhimani.com/from-the-net/janmabhumi-cartoon/771979 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ദേശാഭിമാനി |date=24 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225150334/http://www.deshabhimani.com/from-the-net/janmabhumi-cartoon/771979 |archivedate=25 ഡിസംബർ 2018}}</ref><ref name="കാർട്ടൂൺ">{{cite news |title='തെങ്ങ് കേറേണ്ടവനെ പിടിച്ച് തലയിൽ കയറ്റുമ്പോൾ ഓർമിക്കണം'- പിണറായിക്കെതിരെ ജന്മഭൂമി ജാതി പറയുന്നു |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/a-pocket-cartoon-in-janmabhumi-daily-shows-casteism-towards-chief-minister-pinarayi-vijayan-216166.html |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=വൺഇന്ത്യ മലയാളം |date=24 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107140747/https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/a-pocket-cartoon-in-janmabhumi-daily-shows-casteism-towards-chief-minister-pinarayi-vijayan-216166.html |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. സെക്രട്ടറിയേറ്റ് പടിക്കലെ സമരപ്പന്തലിൽ നിരാഹാരമനുഷ്ഠിക്കുന്നതിനിടെ പിണറായി വിജയൻ തെങ്ങുകയറാൻ പോകുന്നതാണ് ഭേദം എന്ന് ബി.ജെ.പി.യുടെ സംസ്ഥാന ഉപാധ്യക്ഷൻ എൻ. ശിവരാജൻ പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="നിരാഹാർ">{{cite news |title=പിണറായി തെങ്ങുകയറാൻ പോകട്ടെ, മുഖ്യമന്ത്രിക്കെതിരെ വീണ്ടും ബിജെപിയുടെ ജാതി അധിക്ഷേപം |url=https://www.asianetnews.com/news/bjp-leader-n-sivarajan-s-castist-remark-on-cm-pinarayi-vijayan-pkp0bp |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107141429/https://www.asianetnews.com/news/bjp-leader-n-sivarajan-s-castist-remark-on-cm-pinarayi-vijayan-pkp0bp |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. പിതാവും സഹോദരങ്ങളും [[ചെത്തുകാരൻ|ചെത്തുതൊഴിലാളികൾ]] ആയിരുന്നെന്നു കരുതി താനും ആ പണി തന്നെ ചെയ്യണമെന്ന് പറയരുതെന്നും കാലം മാറിയെന്നും അധിക്ഷേപങ്ങൾക്ക് പിണറായി മറുപടി പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="ചെത്ത്">{{cite news |title=‘അതെ, ഞാനൊരു ചെത്ത് തൊഴിലാളിയുടെ മകനാണ്’: ജാതി പറഞ്ഞ് ആക്ഷേപിക്കുന്നവർക്ക് മുഖ്യമന്ത്രിയുടെ ലളിതമായ മറുപടി/ വീഡിയോ |url=https://www.azhimukham.com/newsupdate-pinarayi-vijayan-response-to-caste-abuse-against-him/ |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=അഴിമുഖം |date=3 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107141532/https://www.azhimukham.com/newsupdate-pinarayi-vijayan-response-to-caste-abuse-against-him/ |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. === സംഘപരിവാർ ഇടപെടലുകൾ === സുപ്രീം കോടതി വിധിക്ക് മുമ്പ് പൊതുവേ ആർ.എസ്.എസും മറ്റും സ്ത്രീപ്രവേശനത്തിനനുകൂലമായ നിലപാടാണ് എടുത്തിരുന്നതെങ്കിലും<ref name="orajagopal" /><ref name="rsshonchos" /><ref name="മാച2" />, വിധിക്ക് ശേഷം [[സംഘപരിവാർ]] സ്ത്രീപ്രവേശനത്തിനെതിരായുള്ള നിലപാടുകളെ പിന്തുണയ്ക്കുകയാണുണ്ടായത്. സ്ത്രീപ്രവേശനത്തിനെതിരായ സമരത്തിൽ ബി.ജെ.പി. മുഖ്യ പങ്ക് വഹിച്ചു. വിവിധ ഘടകങ്ങളോട് പമ്പയിലെയും ശബരിമലയിലേയും പ്രതിഷേധത്തിന് ആളെ എത്തിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ടുള്ള ബി.ജെ.പി.യുടെ സർക്കുലർ ചോരുകയും പത്രങ്ങൾ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="ബിജെപിസർക്കുലർ1">{{cite news |title=സന്നിധാനത്ത് പ്രതിഷേധക്കാർ എത്തിയത് ബി.ജെ.പിയുടെ സംഘടനാ തീരുമാനമനുസരിച്ച്: തെളിവായി ബി.ജെ.പിയുടെ സർക്കുലർ |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/11/19/sabarimala-women-entry-issue-bjp-circular-for-sangh-district-committees- |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മീഡിയവൺ |date=19 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106014635/https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/11/19/sabarimala-women-entry-issue-bjp-circular-for-sangh-district-committees-#bypass-sw |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="ബിജെപിസർക്കുലർ2">{{cite news |title=‘ബി.ജെ.പി പല സർക്കുലറും ഇറക്കും’; ‘രഹസ്യം’ പൊളിഞ്ഞെന്ന് സ്ഥിരീകരണം: കുരുക്ക് |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/20/bjp-issued-that-circular-confirms-radhakrishanan.html|accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=20 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181120101817/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/20/bjp-issued-that-circular-confirms-radhakrishanan.html |archivedate=20 നവംബർ 2018}}</ref>. പമ്പയിലേയും സന്നിധാനത്തെയും പ്രതിഷേധം ഭക്തരുടേതാണെന്നും ബി.ജെ.പി. അവരെ പിന്തുണയ്ക്കുക മാത്രമേ ചെയ്യുന്നുള്ളു എന്നായിരുന്നു അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നത്. പ്രതിഷേധം അക്രമാസക്തമായപ്പോൾ [[നിലയ്ക്കൽ|നിലയ്ക്കലും]] [[പമ്പ|പമ്പയിലും]] പോലീസ് ലാത്തിച്ചാർജ്ജ് നടത്തിയിരുന്നു<ref name="പമ്പലാത്തി">{{cite news |title= നിലയ്ക്കലും പമ്പയിലും ലാത്തിച്ചാർജ്; സമരക്കാരെ പൊലീസ് അറസ്റ്റ് ചെയ്ത് നീക്കി |url=https://www.asianetnews.com/news/sabarimala-police-lathicharge-in-nilakkal-and-pamba-sabarimala-pgqrbp |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് |date=17 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106014333/https://www.asianetnews.com/news/sabarimala-police-lathicharge-in-nilakkal-and-pamba-sabarimala-pgqrbp |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. പിന്നീട് [[ഹിന്ദു ഐക്യവേദി]] സംസ്ഥാന അദ്ധ്യക്ഷ [[കെ.പി. ശശികല]], [[ബി.ജെ.പി.|ബി.ജെ.പി.യുടെ]] സംസ്ഥാന ജനറൽ സെക്രട്ടറിമാരിൽ ഒരാളായ [[കെ. സുരേന്ദ്രൻ (രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തകൻ)|കെ. സുരേന്ദ്രൻ]] തുടങ്ങിയവർ പമ്പയിലെ സമരത്തിന്റെ മുൻനിരക്കാരായി. ശബരിമല രാഷ്ട്രീയപരമായി ഒരു സുവർണ്ണാവസരമാണെന്നും ശബരിമലയിലെ സമരത്തിൽ നടപ്പിലാക്കിയത് ബി.ജെ.പി.യുടെ അജെൻഡ ആണെന്നും [[ബി.ജെ.പി.]] സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി [[പി.എസ്. ശ്രീധരൻ പിള്ള]] യുവമോർച്ച സമ്മേളനത്തിൽ പറഞ്ഞതിന്റെ വീഡിയോ വാർത്തയായിരുന്നു<ref name="സുവർണ്ണാവസരം1">{{cite news |title=‘ശബരിമലയിലേത് ബിജെപി അജൻഡ’; ശ്രീധരൻ പിള്ളയുടെ ‘ഗുരുതര’ പ്രസംഗം പുറത്ത്: വിഡിയോ |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/05/bjp-state-cheif-ps-sreedaran-pillai-provoking-speech-leaked.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=5 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105124709/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2018/11/05/bjp-state-cheif-ps-sreedaran-pillai-provoking-speech-leaked.html |archivedate=5 നവംബർ 2018}}</ref><ref name="സുവർണ്ണാവസരം2">{{cite news |title='ഇത് ഗോൾഡൻ ഓപ്പർച്യൂണിറ്റി' ; ശ്രീധരൻ പിള്ള യുവമോർച്ച യോഗത്തിൽ വെളിപ്പെടുത്തിയത് |url=https://www.asianetnews.com/news/excerpts-of-ps-sreedharanpilla-s-speech-phpo2k |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=5 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106131730/https://www.asianetnews.com/news/excerpts-of-ps-sreedharanpilla-s-speech-phpo2k |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. ശബരിമല സന്നിധാനത്ത് പ്രതിഷേധക്കാരെ ശാന്തരാക്കുവാൻ ക്രിമിനൽ കേസുകളിൽ പ്രതിയായ ആർ.എസ്.എസ്. നേതാവായ വൽസൻ തില്ലങ്കേരിയെ, പോലീസ് സമീപിച്ചതും പോലീസിന്റെ മെഗാഫോണിലൂടെ സംസാരിക്കാൻ അനുവദിച്ചതും വിവാദമായിരുന്നു<ref name="തില്ലങ്കേരി1">{{cite news |title=ഇടപെട്ടത് സംഘർഷം ഒഴിവാക്കാൻ; പടിചവിട്ടിയത് ഇരുമുടിക്കെട്ടുമായി: വൽസൻ തില്ലങ്കേരി |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/11/06/valsan-thillenkeri-explanation.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=6 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181107054102/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/11/06/valsan-thillenkeri-explanation.html |archivedate=7 നവംബർ 2018}}</ref>. വൽസൻ തില്ലങ്കേരി ഇരുമുടിക്കെട്ടില്ലാതെ പതിനെട്ടാംപടി കയറിയത് ആചാരലംഘനമാണെന്നും ആരോപണമുയർന്നായിരുന്നു<ref name="തില്ലങ്കേരി">{{cite news |title=ആചാര ലംഘനം; വത്സൻ തില്ലങ്കേരി പരിഹാരപൂജ നടത്തിയിട്ടില്ലെന്ന് ദേവസ്വം ബോർഡ് |url=https://www.azhimukham.com/news-update-violation-of-sabarimala-custom-rss-leader-valsan-thillankeris-argument-wrong-devaswom-board/ |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=അഴിമുഖം |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106134810/https://www.azhimukham.com/news-update-violation-of-sabarimala-custom-rss-leader-valsan-thillankeris-argument-wrong-devaswom-board/ |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. സന്നിധാനത്തെത്തിയ വനിതാ പോലീസ് ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ പ്രായം പരിശോധിച്ചിരുന്നു എന്ന് പിന്നീട് വൽസൻ തില്ലങ്കേരി അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="തില്ലങ്കേരി2">{{cite news |title=വനിതാ പൊലീസുകാരുടെ പ്രായം: വത്സൻ തില്ലങ്കേരിയുടെ പ്രസ്താവന വിവാദത്തിലേക്ക് |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/11/13/valsan-thillankery-controversial-statement.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=13 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181220124343/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/11/13/valsan-thillankery-controversial-statement.html |archivedate=13 നവംബർ 2018}}</ref>. സുപ്രീംകോടതി വിധി ഹൈന്ദവ വികാരങ്ങളെ വേദനിപ്പിച്ചു എന്ന് ആർ.എസ്.എസ്. മേധാവി മോഹൻ ഭഗവത് ആരോപിച്ചിരുന്നു<ref name="ഭഗവത്1">{{cite news |title=ശബരിമല: സുപ്രിംകോടതി ഹിന്ദു വികാരങ്ങളെ വേദനിപ്പിച്ചു- ആർ.എസ്.എസ് |url=https://www.madhyamam.com/india/mohan-bhagwat-says-sc-hurt-hindu-sentiments-allowing-women-enter-sabarimala-temple-india-news |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=31 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190131201957/https://www.madhyamam.com/india/mohan-bhagwat-says-sc-hurt-hindu-sentiments-allowing-women-enter-sabarimala-temple-india-news |archivedate=31 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="ഭഗവത്2">{{cite news |title=ശബരിമല; സുപ്രീം കോടതി ഹിന്ദുക്കളുടെ വികാരം പരിഗണിച്ചില്ലെന്ന് ആർ.എസ്.എസ് അധ്യക്ഷൻ |url=http://www.mangalam.com/news/detail/284605-latest-news-supreme-court-didnt-consider-emotions-of-hindus-mohan-bhagwat-on-sabarimala.html |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=മംഗളം |date=31 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190203130610/http://www.mangalam.com/news/detail/284605-latest-news-supreme-court-didnt-consider-emotions-of-hindus-mohan-bhagwat-on-sabarimala.html |archivedate=31 ജനുവരി 2019}}</ref>. ശബരിമലയിലെ ആചാര സംരക്ഷണത്തിനായി ആർ.എസ്.എസ്. മുൻകൈയെടുത്ത് രൂപീകരിച്ച സമരസംഘടനയാണ് ശബരിമല കർമ്മ സമിതി<ref name="ഇരുട്ടടി">{{cite news |title=ഹർത്താൽ അക്രമം:ശബരിമല കർമസമിതിക്ക് ഹൈക്കോടതിയുടെ ഇരുട്ടടി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/hartal-violence-high-court-ruling-against-sabarimala-karmasamiti-1.3592074 |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=22 ഫെബ്രുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190222081206/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/hartal-violence-high-court-ruling-against-sabarimala-karmasamiti-1.3592074 |archivedate=22 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref><ref name="മുട്ടൻപണി">{{cite news |title=അയ്യപ്പനെ രക്ഷിക്കാനിറങ്ങിയ ശബരിമല കർമ്മ സമിതി നേതാക്കൾക്ക് കോടതി വക മുട്ടൻ പണി |url=http://anweshanam.com/index.php/kerala/news/the-leaders-of-the-sabarimala-karma-samiti-who-were-going-to-save-ayyappan-had-to-complete-the-courtyard |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=ANN NEWS |date=22 ഫെബ്രുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190327075730/http://anweshanam.com/index.php/kerala/news/the-leaders-of-the-sabarimala-karma-samiti-who-were-going-to-save-ayyappan-had-to-complete-the-courtyard |archivedate=27 മാർച്ച് 2019}}</ref>. ശബരിമലയിൽ സമരം ചെയ്തത് ആർ.എസ്.എസ്. തന്നെയാണെന്ന് ബി.ജെ.പി. വക്താവ് ബി. ഗോപാലകൃഷ്ണൻ സ്ഥിരീകരിച്ചിരുന്നു<ref name="ഗോപാല">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ കർമ്മ സമിതിയുടെ പേരിൽ സമരത്തിന് നേതൃത്വം നൽകിയത് ആർ.എസ്.എസ്;ന്യൂസ് അവറിൽ ബി. ഗോപാലകൃഷണൻ |url=https://www.asianetnews.com/program/sabarimala-protest-is-lead-by-rss-says-b-gopalakrishnan-piyqp6 |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് |date=29 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508143216/https://www.asianetnews.com/program/sabarimala-protest-is-lead-by-rss-says-b-gopalakrishnan-piyqp6 |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. മണ്ഡലപൂജ (2018) തുടങ്ങിയപ്പോൾ പമ്പയിൽ പ്രതിഷേധസംഘത്തോടൊപ്പം ചേർന്ന കെ.പി. ശശികലയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്ത് നീക്കിയിരുന്നു. ശശികലയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് ബി.ജെ.പി. സംസ്ഥാന വ്യാപകമായി ഹർത്താൽ നടത്തി. പോലീസിന്റെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ മറികടന്ന് രാത്രി മല കയറാൻ ശ്രമിച്ച കെ. സുരേന്ദ്രനും മണ്ഡലകാലത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ അറസ്റ്റിലായിരുന്നു. പോലീസ് ക്രൂരമായി പെരുമാറി, ഇരുമുടിക്കെട്ട് വലിച്ചെറിഞ്ഞു തുടങ്ങിയ ആരോപണങ്ങൾ അറസ്റ്റിലായ കെ. സുരേന്ദ്രൻ ഉന്നയിക്കുകയുണ്ടായി. മറുപടിയായി കെ. സുരേന്ദ്രൻ സ്വയം ഇരുമുടിക്കെട്ട് നിലത്തിടുന്ന, [[ചിറ്റാർ]] പോലീസ് സ്റ്റേഷനിൽ നിന്നുള്ള [[സി.സി.ടി.വി.]] ദൃശ്യം [[കടകംപള്ളി സുരേന്ദ്രൻ]] പുറത്തുവിടുകയുണ്ടായി<ref name="ഇരുമുടി1">{{cite news |title=ഇരുമുടിക്കെട്ട് നിലത്തിട്ട് കെ സുരേന്ദ്രൻ; വീഡിയോ സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ വൈറൽ |url=https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2018/nov/18/ഇരുമുടിക്കെട്ട്-നിലത്തിട്ട്-കെ-സുരന്ദ്രന്zwj-വീഡിയോ-സോഷ്യല്zwj--മീഡിയയില്zwj-വൈറല്zwj-39249.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=സമകാലിക മലയാളം |date=18 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181123032751/https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2018/nov/18/%E0%B4%87%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D-%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D-%E0%B4%95%E0%B5%86-%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A8%E0%B5%8Dzwj-%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%8B-%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%B2%E0%B5%8Dzwj--%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8Dzwj-%E0%B4%B5%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B4%B2%E0%B5%8Dzwj-39249.html |archivedate=2018-11-23 |url-status=live }}</ref><ref name="ഇരുമുടി2">{{cite news |title=ഇരുമുടിക്കെട്ട് നിലത്തിട്ടത് കെ. സുരേന്ദ്രൻ; ദൃശ്യങ്ങൾ പുറത്ത് |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/11/18/k-surendran-drama-in-police-station-watch |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മീഡിയവൺ ടി.വി. |date=18 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106140227/https://www.mediaonetv.in/kerala/2018/11/18/k-surendran-drama-in-police-station-watch |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. വിവിധ കേസുകളിൽ പ്രതിയായിരുന്നത് മൂലം 23 ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷമായിരുന്നു സുരേന്ദ്രന് ജാമ്യം ലഭിച്ചത്<ref name="ജാമ്യം1">{{cite news |title=കെ.സുരേന്ദ്രന് കർശന ഉപാധികളോടെ ജാമ്യം; പത്തനംതിട്ടയിൽ പ്രവേശിക്കാനാവില്ല |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/12/07/k-surendran-granted-bail-by-high-court.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=7 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181210092331/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2018/12/07/k-surendran-granted-bail-by-high-court.html |archivedate=8 ഡിസംബർ 2018}}</ref>. ശബരിമല ഉൾപ്പെടുന്ന [[റാന്നി താലൂക്ക്|റാന്നി താലൂക്കിൽ]] പ്രവേശിക്കരുതെന്ന വ്യവസ്ഥയടക്കമുള്ള കർശന വ്യവസ്ഥകളോടെയായിരുന്നു ജാമ്യം<ref name="ജാമ്യം2">{{cite news |title=കെ സുരേന്ദ്രന് ജാമ്യം; ശബരിമല ഉൾപ്പെടുന്ന റാന്നി താലൂക്കിൽ പ്രവേശിക്കരുതെന്ന് ഉപാധി |url=https://www.asianetnews.com/news/bjp-leader-k-surendra-got-bail-pij8rw |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=23 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106140855/https://www.asianetnews.com/news/bjp-leader-k-surendra-got-bail-pij8rw |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. കെ. സുരേന്ദ്രന് ജാമ്യം ലഭിക്കുന്നത് സർക്കാർ മനഃപൂർവ്വം വൈകിപ്പിക്കുകയാണെന്ന് ആരോപണമുണ്ടായിരുന്നു. പിന്നീട് ബി.ജെ.പി. പമ്പയിൽ നിന്ന് സമരത്തിന്റെ കേന്ദ്രം സെക്രട്ടറിയേറ്റ് പടിക്കലോട്ട് മാറ്റിയിരുന്നു<ref name="ദിശ">{{cite news |title=ശബരിമല സമരത്തിന്റെ ദിശമാറ്റി ബി.ജെ.പി, സെക്രട്ടറിയേറ്റിന് മുന്നിൽ രണ്ടാഴ്‌ചത്തെ നിരാഹാര സമരം |url=http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/bjp-to-protest-over-sabarimala-issue-20388 |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=29 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://archive.today/20190124034751/http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/bjp-to-protest-over-sabarimala-issue-20388 |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref>. ശബരിമലയിലെ ആചാരങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കണം എന്നാവശ്യപ്പെട്ട് ശബരിമല കർമ്മ സമിതി, ബി.ജെ.പി., എൻ.എസ്.എസ്. എന്നിവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ [[അയ്യപ്പജ്യോതി]] എന്ന പ്രതിഷേധ പരിപാടി 2018 ഡിസംബർ 26-ന് നടത്തിയിരുന്നു<ref name="ജ്യോതി">{{cite news |title=വനിതാ മതിലിനെതിരേ സംസ്ഥാനത്തുടനീളം അയ്യപ്പ ജ്യോതി തെളിയിക്കും: ശബരിമല കർമ സമിതി |url=http://www.metrovaartha.com/news/18676/sabarimala-women-entry-ayyappa-jyothi |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മെട്രോ വാർത്ത |date=12 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107135643/http://www.metrovaartha.com/news/18676/sabarimala-women-entry-ayyappa-jyothi |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref>. ആചാരസംരക്ഷണത്തിനായി അന്യസംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പ്രവർത്തകരെ ശബരിമലയിൽ എത്തിക്കാൻ ''ചലോ ശബരിമല'' എന്ന ആഹ്വാനത്തോടെ ആർ.എസ്.എസ്. പ്രചരണം നടത്തിയിരുന്നു<ref name="ചലോശബരി">{{cite news |title='ചലോ ശബരിമല'യുമായി ആർ.എസ്.എസ്, ആയിരക്കണക്കിന് പ്രവർത്തകർ ആചാര സംരക്ഷണത്തിനായി പുറപ്പെട്ടു |url=https://keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-protest-rss-chalo-sabarimala-begin-40044 |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=18 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508144631/https://keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-protest-rss-chalo-sabarimala-begin-40044 |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. ====സംഘപരിവാർ ഇടപെടൽ സംബന്ധിച്ച തർക്കം==== സ്ത്രീപ്രവേശന വിഷയത്തിൽ 2019 മെയ് മാസത്തിൽ സംഘപരിവാർ പ്രവർത്തകർ തമ്മിൽ തർക്കം ഉണ്ടായി<ref name="ചേരിപ്പോര്1">{{cite news |title=ശബരിമല യുവതി പ്രവേശനം; സംഘപരിവാറിനുള്ളിലെ ചേരിപ്പോര് മറനീക്കി പുറത്ത് |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabrimal-women-entry-internal-conflict-in-sangh-parivar-kerala--1.3780867 |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508145504/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabrimal-women-entry-internal-conflict-in-sangh-parivar-kerala--1.3780867 |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. ശബരിമല കർമ്മ സമിതിയിലെ നേതാക്കൾ, റെഡി റ്റു വെയ്റ്റ് കാമ്പൈൻ നേതാക്കൾ തുടങ്ങിയവർ ഒരു ഭാഗത്തും, ആർ.എസ്.എസിൽ, ആർ. ഹരിയെ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പക്ഷം മറുഭാഗത്തുമായി സാമൂഹ്യമാദ്ധ്യമങ്ങളിൽ ചേരിപ്പോരുണ്ടായി<ref name="ചേരിപ്പോര്2">{{cite news |title=ശബരിമല സ്ത്രീ പ്രവേശനം: വിശ്വാസികളെ രാഷ്ട്രീയമായി മുതലെടുത്തുവെന്ന് ആക്ഷേപം, സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ പോര് മുറുകുന്നു |url=https://keralakaumudi.com/news/kerala/social-media/sabarimala-women-entry-issue-social-media-77479 |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508145728/https://keralakaumudi.com/news/kerala/social-media/sabarimala-women-entry-issue-social-media-77479 |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref><ref name="ചേരിപ്പോര്3">{{cite news |title='ശബരിമല പ്രക്ഷോഭം പിണറായിയെ എതിർക്കാൻ മാത്രം, റെഡി ടു വെയിറ്റ് എന്നാൽ വേശ്യാലയം'; സോഷ്യൽമീഡിയയിൽ പരസ്പരം പോർവിളിയുമായി സംഘപരിവാർ |url=https://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-rss-fight/798185 |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=ദേശാഭിമാനി |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508145942/https://www.deshabhimani.com/news/kerala/sabarimala-rss-fight/798185 |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. ആർ.എസ്.എസിന്, ശബരിമലയിലെ സ്ത്രീപ്രവേശം സംബന്ധിച്ച എതിർപ്പ് ലോൿസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് മുന്നിൽ കണ്ടുകൊണ്ടുള്ള അടവുനയം മാത്രം ആയിരുന്നു എന്നും മുഖ്യമന്ത്രി പിണറായി വിജയനെതിരെ ഉള്ള ആയുധം മാത്രമായിരുന്നുവെന്നും ''റെഡി റ്റു വെയിറ്റ്'' ആരോപിച്ചിരുന്നു<ref name="അടവുനയം">{{cite news |title=‘ശബരിമല വിഷയം ആർഎസ്എസിന് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് മുന്നിൽ കണ്ടുള്ള അടവ് നയം മാത്രമായിരുന്നു’: റെഡി ടു വെയ്റ്റ് |url=https://www.twentyfournews.com/2019/05/08/split-in-rss-on-sabarimala-women-entry-issue.html |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=ട്വന്റിഫോർ ന്യൂസ് |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508150123/https://www.twentyfournews.com/2019/05/08/split-in-rss-on-sabarimala-women-entry-issue.html |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. ആർ.എസ്.എസ്. നിലപാടിൽ നിന്ന് വീണ്ടും മാറി സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തെ അനുകൂലിക്കുന്നത്, ശബരിമലയെ വിനോദകേന്ദ്രമാക്കി മാറ്റുന്നത് വഴി [[ആർ. ഹരി|ആർ. ഹരിക്ക്]] വ്യക്തിപരമായ താത്പര്യമുള്ള [[ബിലീവേഴ്സ് ചർച്ച്]] ഉടമ [[കെ.പി. യോഹന്നാൻ|കെ.പി. യോഹന്നാന്റെ]] ചെറുവള്ളി എസ്റ്റേറ്റിൽ നിർദ്ദേശിച്ചിരിക്കുന്ന വിമാനത്താവളത്തിന്റെ വിജയത്തിനാണെന്നും ആരോപണം ഉയർന്നു<ref>{{cite news |title=ആർഎസ്എസ് (യോഹന്നാൻ) vs ആചാര സംരക്ഷകർ; ശബരിമലയെച്ചൊല്ലി സംഘപരിവാർ അനുകൂലികൾ തമ്മിൽ സൈബർ പോര് കൊഴുക്കുന്നു |url=https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/may/08/ആര്എസ്എസ്-യോഹന്നാന്-vs-ആചാര-സംരക്ഷകര്-ശബരിമലയെച്ചൊല്ലി-സംഘപരിവാര്-അനുകൂലികള്-തമ്മില്-സൈബര്-55033.html |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=സമകാലിക മലയാളം |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508154028/https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/may/08/%E0%B4%86%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E0%B4%8E%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%8E%E0%B4%B8%E0%B5%8D-%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D-vs-%E0%B4%86%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%B0-%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B5%8D-%E0%B4%B6%E0%B4%AC%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%B2%E0%B4%AF%E0%B5%86%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8A%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B4%BF-%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%98%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8D-%E0%B4%85%E0%B4%A8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%82%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B4%B3%E0%B5%8D-%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D-%E0%B4%B8%E0%B5%88%E0%B4%AC%E0%B4%B0%E0%B5%8D-55033.html |archivedate=2019-05-08 |url-status=live }}</ref><ref name="ക്വസ്റ്റ്യൻസ്">{{cite news |title=Questions raised over RSS leader’s stand |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kozhikode/questions-raised-over-rss-leaders-stand/articleshow/69224658.cms|accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=ടൈംസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ |date=8 മേയ് 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508152301/https://timesofindia.indiatimes.com/city/kozhikode/questions-raised-over-rss-leaders-stand/articleshow/69224658.cms|archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. ആർ. ഹരി [[ഗൗഡസാരസ്വത ബ്രാഹ്മണർ|ഗൗഡസാരസ്വത ബ്രാഹ്മണൻ]] ആയതിനാൽ, കേരളീയ താന്ത്രികവിദ്യയിൽ വിശ്വാസം ഇല്ലാത്തയാളാണെന്നും ആരോപണമുണ്ടായി<ref name="ഗൗസാബ്രാ">{{cite news |title=ശബരിമല യുവതി പ്രവേശം: സംഘപരിവാർ അനുഭാവികൾക്കിടയിൽ സൈബർ പോര് രൂക്ഷം |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/cyber-fights-inside-sangh-parivar-on-sabarimala-women-entry-issue1-116289.html |accessdate=10 മേയ് 2019 |publisher=ന്യൂസ് 18 മലയാളം |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190510021220/https://malayalam.news18.com/news/kerala/cyber-fights-inside-sangh-parivar-on-sabarimala-women-entry-issue1-116289.html |archivedate=10 മേയ് 2019}}</ref>. ടൈംസ് ഓഫ് ഇന്ത്യയ്ക്ക് നൽകിയ അഭിമുഖത്തിൽ കെ.പി. ശശികല ''റെഡി റ്റു വെയിറ്റിനെ'' തള്ളിപ്പറയുകയും, അവർ സംഘപരിവാറിനൊപ്പം സമരം ചെയ്തവരല്ലെന്ന് ആരോപിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="ടോയ്">{{cite news |title=‘Ready to wait’ campaigner wasn’t with us: KP Sasikala |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kozhikode/ready-to-wait-campaigner-wasnt-with-us-sasikala/articleshow/69258097.cms |accessdate=11 മേയ് 2019 |publisher=ടൈംസ് ഓഫ് ഇന്ത്യ |date=10 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190511135833/https://timesofindia.indiatimes.com/city/kozhikode/ready-to-wait-campaigner-wasnt-with-us-sasikala/articleshow/69258097.cms |archivedate=11 മേയ് 2019 |language=ഇംഗ്ലീഷ്}}</ref>. എന്നാൽ പിന്നീട് ശശികലയ്ക്ക് ''റെഡി റ്റു വെയിറ്റു''മായി ബന്ധമുണ്ടെന്ന് വിവരങ്ങൾ പുറത്ത് വന്നിരുന്നു<ref name="ശശിപോസ്റ്റർ">{{cite news |title=ശശികലയ്ക്കെതിരേ പത്മ പിള്ള.. റെഡി ടു വെയ്റ്റ് ക്യാംപയിനുമായ ശശികലയ്ക്ക് ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നതിന് തെളിവുകൾ പുറത്ത് |url=http://www.mangalam.com/news/detail/307415-latest-news-sasikala-ready-to-wait-campaign.html |accessdate=11 മേയ് 2019 |publisher=മംഗളം |date=11 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190511182156/http://www.mangalam.com/news/detail/307415-latest-news-sasikala-ready-to-wait-campaign.html |archivedate=11 മേയ് 2019}}</ref>. ''റെഡി റ്റു വെയിറ്റ്'' മുഖ്യസംഘാടക പദ്മ പിള്ള, ശശികലയെ വെല്ലുവിളിക്കുകയും എതിർവാദങ്ങൾ മുന്നോട്ട് വെയ്ക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="പദ്മ">{{cite news |title=ശബരിമല: സംഘ്പരിവാറിലെ ചേരിപ്പോര് രൂക്ഷം; ശശികലയെ വെല്ലുവിളിച്ച് പത്മപിള്ള |url=https://www.madhyamam.com/kerala/kp-sasikala-sabarimala-issue/610118 |accessdate=11 മേയ് 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=11 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190511182546/https://www.madhyamam.com/kerala/kp-sasikala-sabarimala-issue/610118 |archivedate=11 മേയ് 2019}}</ref><ref name="ശശി1">{{cite news |title=ശബരിമല ആചാര സംരക്ഷണത്തിനിറങ്ങയവർക്കിടയിൽ ഭിന്നത; കെ.പി ശശികലക്കെതിരെ രൂക്ഷവിമർശനവുമായി പത്മ പിള്ള |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/ready-to-wait-leader-padma-pilla-against-kp-sasikala-117321.html |accessdate=11 മേയ് 2019 |date=11 മേയ് 2019 |ref=ന്യൂസ് 18 മലയാളം |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190511182956/https://malayalam.news18.com/news/kerala/ready-to-wait-leader-padma-pilla-against-kp-sasikala-117321.html |archivedate=11 മേയ് 2019}}</ref>. തർക്കങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കാൻ ആർ.എസ്.എസ്. ശ്രമം നടത്തിയിരുന്നു<ref name="ഏന്യൂ">{{cite news |title=ശബരിമല യുവതിപ്രവേശന വിവാദത്തിൽ നിന്ന് ഒഴിഞ്ഞുനിൽക്കണമെന്ന് ഭാരവാഹികളോട് ആർഎസ്എസ്; ആചാര സംരക്ഷകരിൽ തർക്കം |url=https://www.asianetnews.com/video/kerala-news/fight-between-rss-and-ready-to-wait-group-on-sabarimala-women-entry-pra1dc |accessdate=11 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=10 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190511183850/https://www.asianetnews.com/video/kerala-news/fight-between-rss-and-ready-to-wait-group-on-sabarimala-women-entry-pra1dc |archivedate=11 മേയ് 2019}}</ref>. കെ.പി. ശശികല സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തെ അനുകൂലിക്കുന്ന ആർ.എസ്.എസ്. നേതാക്കളുടേത് വ്യക്തിപരമായ അഭിപ്രായമാണെന്ന് പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="വ്യക്തിപരം1">{{cite news |title=ശബരിമല സ്ത്രീ പ്രവേശനം; 'ചില നേതാക്കളുടെ' അഭിപ്രായങ്ങൾ വ്യക്തിപരം, തീരുമാനമാകും വരെ സമരമെന്ന് ശശികല |url=https://www.asianetnews.com/kerala-news/kp-sasikalas-comments-on-samrimala-woman-entry-prdq5j |accessdate=14 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=12 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190514144844/https://www.asianetnews.com/kerala-news/kp-sasikalas-comments-on-samrimala-woman-entry-prdq5j |archivedate=14 മേയ് 2019}}</ref>. ''റെഡി റ്റു വെയിറ്റ്'' കാമ്പൈൻ സംഘാടക പത്മ പിള്ള ''"വിശ്വാസികളെ വഞ്ചിച്ചാൽ ആർ.എസ്.എസിനെതിരെയും തെരുവിലിറങ്ങി നാമജപസമരം നടത്തും"'' എന്ന് അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="ആർവിശ്വാസ1">{{cite news |title=വിശ്വാസികളെ വഞ്ചിച്ചാൽ ആർഎസ്എസിനെതിരെയും തെരുവിലിറങ്ങി നാമജപസമരം നടത്തും: പത്മ പിള്ള |url=https://www.asianetnews.com/kerala-news/ready-to-wait-campaign-organizer-padma-pillai-against-rss-prhb7e |accessdate=16 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=14 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190516033522/https://www.asianetnews.com/kerala-news/ready-to-wait-campaign-organizer-padma-pillai-against-rss-prhb7e |archivedate=16 മേയ് 2019}}</ref><ref name="നാമജപ1">{{cite news |title='വിശ്വാസികളെ വഞ്ചിച്ചാൽ ആർ.എസ്.എസിനെതിരെ സ്ത്രീകൾ തെരുവിലിറങ്ങി നാമജപസമരം നടത്തും' പത്മപിള്ള |url=http://www.mangalam.com/news/detail/307918-latest-news-pathma-pillai-against-rss.html |accessdate=16 മേയ് 2019 |publisher=മംഗളം |date=13 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190513172723/http://www.mangalam.com/news/detail/307918-latest-news-pathma-pillai-against-rss.html |archivedate=13 മേയ് 2019}}</ref>. ''റെഡി റ്റു വെയിറ്റും'' സംഘപരിവാറും തമ്മിൽ ശബരിമല വിഷയത്തിലെ തർക്കം സംബന്ധിച്ച് മദ്ധ്യസ്ഥചർച്ച നടന്നിരുന്നു<ref name="വെടിനിർത്തൽ">{{cite news |title=സംഘപരിവാറും റെഡി ടു വെയ്റ്റുകാരും തമ്മിൽ വെടിനിർത്തൽ, ശബരിമല വിഷയത്തിൽ ഇനി വിഴുപ്പലക്കലില്ല |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-protest-rss-group-and-ready-to-wait-in-reconciliation-1.3794920 |accessdate=16 മേയ് 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=14 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190516033927/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-protest-rss-group-and-ready-to-wait-in-reconciliation-1.3794920 |archivedate=16 മേയ് 2019}}</ref><ref name="സന്ധി">{{cite news |title=റെഡി ടു വെയ്റ്റ് പ്രവർത്തകരും സംഘപരിഹാറും തമ്മിൽ സന്ധി ചർച്ച; മധ്യസ്ഥനായി സ്വാമി ചിദാനന്ദപുരി |url=http://www.mangalam.com/news/detail/308121-latest-news-sabarimala-women-entry-protest-rss-group-and-ready-to-wait.html |accessdate=16 മേയ് 2019 |publisher=മംഗളം |date=14 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190516034108/http://www.mangalam.com/news/detail/308121-latest-news-sabarimala-women-entry-protest-rss-group-and-ready-to-wait.html |archivedate=16 മേയ് 2019}}</ref>. നേരത്തെ സമാനവിധത്തിൽ ഉണ്ടായ മറ്റൊരു തർക്കവും പരസ്യചർച്ചക്കുള്ള വെല്ലുവിളിയും ആർ.എസ്.എസ്. ഇടപെട്ട് ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു<ref name="ഗുരുമൂർത്തി">{{cite news |title=ആർ.എസ്.എസ് ഇടപെട്ടു; ശബരിമല സംവാദത്തിൽ നിന്നും വിദ്യാസാഗർ ഗുരുമൂർത്തി പിന്മാറി |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/04/30/vidyasagar-gurumoorthi-social-media-post.html?fbclid=IwAR3wowp-yNMIG1q2a1C5qol-mGvQ_efgANrpQp3l7cUZnW7fg6a-WL08s2A |accessdate=8 മേയ് 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=30 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190508153048/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/04/30/vidyasagar-gurumoorthi-social-media-post.html?fbclid=IwAR3wowp-yNMIG1q2a1C5qol-mGvQ_efgANrpQp3l7cUZnW7fg6a-WL08s2A |archivedate=8 മേയ് 2019}}</ref>. ശബരിമലയിലെ സ്ത്രീ പ്രവേശ വിവാദം സൃഷ്ടിച്ചത് തീവ്രഹിന്ദു, തീവ്രവലതുപക്ഷ പ്രസ്ഥാനങ്ങളാണെന്ന് രാഹുൽ ഈശ്വർ ആരോപിച്ചിരുന്നു<ref name="രാഹു">{{cite news |title=ജെല്ലിക്കെട്ടിൽ ഓടിയത് പരമശിവൻ; ശബരിമലയ്ക്ക് പിന്നിൽ തീവ്രഹിന്ദു വാദികൾ: രാഹുൽ ഈശ്വർ; വിഡിയോ |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/05/08/rahul-easwar-fb-post-on-sabarimala.html |accessdate=11 മേയ് 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=8 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190511180835/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/05/08/rahul-easwar-fb-post-on-sabarimala.html |archivedate=11 മേയ് 2019}}</ref>. ===സെക്രട്ടറിയേറ്റിനു മുന്നിലെ സമരങ്ങൾ=== ശബരിമല വിഷയത്തിൽ സെക്രട്ടറിയേറ്റിനു മുന്നിൽ 2018 ഡിസംബർ 3 മുതൽ ബി.ജെ.പി.യുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഉപവാസസമരം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. ബി.ജെ.പി. ദേശീയ ജനറൽ സെക്രട്ടറി [[സരോജ് പാണ്ഡെ]] എം.പി. ആയിരുന്നു സമരത്തിന്റെ ഉദ്ഘാടനം നിർവഹിച്ചത്. ബി.ജെ.പി. സംസ്ഥാന ജനറൽ സെക്രട്ടറി [[എ.എൻ. രാധാകൃഷ്ണൻ]] ആയിരുന്നു നിരാഹാരസത്യാഗ്രഹം തുടങ്ങി വെച്ചത്. സംസ്ഥാന അദ്ധ്യക്ഷൻ [[സി.കെ. പത്മനാഭൻ]], ജനറൽ സെക്രട്ടറി [[ശോഭാ സുരേന്ദ്രൻ]], സംസ്ഥാന വൈസ് പ്രസിഡന്റുമാരായ എൻ. ശിവരാജൻ, പി.എം. വേലായുധൻ, മഹിളാ മോർച്ച സംസ്ഥാന അധ്യക്ഷ വി.‌ടി. രമ, ബി.ജെ.പി. ദേശീയ നിർവാഹകസമിതി അംഗം [[പി.കെ. കൃഷ്ണദാസ്]] തുടങ്ങിയവർ സമരത്തിൽ നിരാഹാരമനുഷ്ഠിച്ചു<ref name="നിരാഹാരം">{{cite news |title=ബി.ജെ.പി.യുടെ നിരാഹാര സമരം ഒരുമാസം പിന്നിടുന്നു |url=https://www.mathrubhumi.com/thiruvananthapuram/news/thiruvananthapuram-1.3441524 |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106141248/https://www.mathrubhumi.com/thiruvananthapuram/news/thiruvananthapuram-1.3441524 |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="നിരാഹരം1">{{cite news |title=ശബരിമല: ബി.ജെ.പി നിരാഹാര സമരം അവസാനിപ്പിച്ചു |url=http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-40870 |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=21 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://archive.today/20190123180820/http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-40870 |archivedate=2019-01-23 |url-status=live }}</ref>. സമരം തുടങ്ങി 49-ാം ദിനം ബി.ജെ.പി. സമരം അവസാനിപ്പിച്ചു<ref name="നിരാഹരം1" /><ref name="നിരാഹാരം3">{{cite news |title=49-ാം ദിവസം നിരാഹാര സമരം അവസാനിപ്പിച്ച് ബി.ജെ.പി; ആവശ്യങ്ങളൊന്നും നേടിയെടുക്കാതെ മടക്കം |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-issue-bjp-s-hunger-strike-ends--1.3498544 |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=20 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://archive.today/20190124035950/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-issue-bjp-s-hunger-strike-ends--1.3498544 |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref>. സമരത്തിനിടെ ബി.ജെ.പി.യിൽ ഭിന്നത ഉണ്ടായതിനെ തുടർന്ന് വി. മുരളീധരനും കെ. സുരേന്ദ്രനും സമരത്തിന്റെ സമാപനത്തിൽ നിന്ന് വിട്ടുനിന്നിരുന്നു<ref name="ഭിന്നത">{{cite news |title=ബി.ജെ.പി യിൽ വിയോജിപ്പ്: സമരം എങ്ങുമെത്തിക്കാനാവാതെ അവസാനിപ്പിക്കേണ്ടി വന്നു എന്ന് മുരളീധര പക്ഷം |url=https://www.doolnews.com/conflicts-inside-bjp-as-its-protests-call-it-aday-369.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾ ന്യൂസ് |date=21 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190124043447/https://www.doolnews.com/conflicts-inside-bjp-as-its-protests-call-it-aday-369.html |archivedate=24 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="ഭിന്നത2">{{cite news |title=ശബരിമല സമരം അവസാനിപ്പിച്ച് ബിജെപി; പങ്കെടുക്കാതെ വി.മുരളീധരനും കെ.സുരേന്ദ്രനും |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/20/bjp-withdraw-sabarimala-protest-split-up-in-leadership.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=20 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://archive.today/20190124045643/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/01/20/bjp-withdraw-sabarimala-protest-split-up-in-leadership.html |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref>. സമരം വിജയമായിരുന്നില്ലെന്ന് ബി.ജെ.പി. സംസ്ഥാനപ്രസിഡന്റ് [[പി.എസ്. ശ്രീധരൻ പിള്ള]] പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="നിരാഹാരം3" /><ref name="പിള്ള">{{cite news|title=ബി.ജെ.പി നിരാഹാര സമരം ഇന്ന് അവസാനിപ്പിക്കും; പൂർണ്ണ വിജയമല്ലെന്ന് പിള്ള|url=https://www.madhyamam.com/kerala/bjp-will-conclude-fasting-strike-sunday-kerala-news/587543|accessdate=24 ജനുവരി 2019|publisher=മാധ്യമം|date=19 ജനുവരി 2019|archiveurl=https://archive.today/20190124050406/https://www.madhyamam.com/kerala/bjp-will-conclude-fasting-strike-sunday-kerala-news/587543|archivedate=2019-01-24|url-status=live}}</ref><ref name="പിള്ള2">{{cite news |title=ആരും ശ്രദ്ധിച്ചില്ല, 49 ദിവസത്തെ സമരം പരാജയം; സെക്രട്ടേറിയറ്റിന് മുന്നിലെ സമരം ബിജെപി അവസാനിപ്പിച്ചു |url=http://malayalam.webdunia.com/article/kerala-news-in-malayalam/bjp-ends-sabarimala-protest-in-front-of-secretariat-119012000005_1.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=വെബ് ദുനിയ |date=20 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://archive.today/20190124051210/http://malayalam.webdunia.com/article/kerala-news-in-malayalam/bjp-ends-sabarimala-protest-in-front-of-secretariat-119012000005_1.html |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref>. നിരാഹാരസത്യാഗ്രഹം അനുഷ്ഠിക്കുന്നതിനിടെ, ശോഭാ സുരേന്ദ്രൻ ഗ്ലാസിൽ നിന്ന് എന്തോ കുടിക്കുന്നതിന്റെ വീഡിയോ സമൂഹമാദ്ധ്യമങ്ങളിൽ വ്യാപകമായി പ്രചരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="നീരാഹാരം">{{cite news |title=നിരാഹാര പന്തലിൽ വെച്ച് ശോഭാസുരേന്ദ്രൻ സ്റ്റീൽ ഗ്ലാസിൽ കുടിച്ചത് ജ്യൂസോ; സംശയം പ്രകടിപ്പിച്ച് സോഷ്യൽ മീഡിയ |url=https://www.doolnews.com/bjp-leader-shoba-surendran-strick-question-social-media.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾ ന്യൂസ് |date=28 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190124051438/https://www.doolnews.com/bjp-leader-shoba-surendran-strick-question-social-media.html |archivedate=24 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="നീരാഹാരം1">{{cite news |title='ഇത് നിരാഹാരമല്ല; 'നീരാഹാര'മാണ്'; ശോഭ സുരേന്ദ്രന് ട്രോൾ മഴ |url=http://ml.naradanews.com/category/kerala/sobha-surendran-s-hunger-strike-social-media-trolls-1094893 |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=നാരദ് ന്യൂസ് |date=29 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://archive.today/20190124051807/http://ml.naradanews.com/category/kerala/sobha-surendran-s-hunger-strike-social-media-trolls-1094893 |archivedate=2019-01-24 |url-status=live }}</ref>. ശബരിമലയിലെ സർക്കാർ നടപടികൾക്കെതിരെ യു.ഡി.എഫ്. എം.എൽ.എ.മാരായ [[വി.എസ്. ശിവകുമാർ]], [[പാറയ്ക്കൽ അബ്ദുല്ല]], [[എൻ. ജയരാജ്]] എന്നിവർ സെക്രട്ടറിയേറ്റ് പടിക്കൽ സത്യാഗ്രഹസമരം നടത്തിയിരുന്നു<ref name="യുഡിഎഫ്1">{{cite news |title=ശബരിമല: യുഡിഎഫ് എംഎൽഎമാരുടെ സത്യാഗ്രഹ സമരം രണ്ടാം ദിവസത്തിലേക്ക് |url=https://www.asianetnews.com/news/sabarimala-udf-in-strike-pj6tty |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=4 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190124053358/https://www.asianetnews.com/news/sabarimala-udf-in-strike-pj6tty |archivedate=24 ജനുവരി 2019}}</ref>. ഈ സമരം 2018 ഡിസംബർ മൂന്നിന് തുടങ്ങി, പതിനൊന്ന് ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഡിസംബർ 14-ന് നിയമസഭക്ക് മുന്നിലെ മഹാത്മാഗാന്ധി പ്രതിമയിൽ പുഷ്പാർച്ചന നടത്തി അവസാനിപ്പിച്ചിരുന്നു<ref name="യുഡിഎഫ്">{{cite news |title=യുഡിഎഫ് എംഎൽഎമാരുടെ സമരം അവസാനിപ്പിച്ചു |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/12/14/udf-mlas-finish-strike.html |accessdate=24 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=14 ഡിസംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190124052308/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2018/12/14/udf-mlas-finish-strike.html |archivedate=24 ജനുവരി 2019}}</ref>. ===യുവതീപ്രവേശത്തെ തുടർന്നുണ്ടായ സംഭവങ്ങൾ=== ശബരിമലയിൽ യുവതിപ്രവേശം നടന്ന വാർത്ത പുറത്തുവന്നതിന് പിന്നാലെ, ശബരിമല കർമ്മസമിതിയും ബി.ജെ.പി.യും 2019 ജനുവരി 3-ന് കേരളം മുഴുവൻ ഹർത്താലാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു. നിരന്തരമായുള്ള ഹർത്താലുകളെ തുടർന്ന് ഇനി ഹർത്താലുകൾക്കും കടകളും മറ്റും തുറന്ന് പ്രവർത്തിക്കും എന്ന് വ്യാപാരി വ്യവസായി സമിതി തീരുമാനിച്ചതിന് ശേഷമുണ്ടായ ആദ്യ ഹർത്താലായിരുന്നു ഇത്. പന്തളത്ത് ശബരിമല കർമ്മസമിതി നടത്തിയ പ്രതിഷേധ പ്രകടനത്തിനു നേരെ സി.പി.ഐ.(എം) ഓഫീസിൽ നിന്നുണ്ടായ കല്ലേറിൽ ബി.ജെ.പി. പ്രവർത്തകൻ കൊല്ലപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="പന്തളംകല്ലേറ്1">{{cite news |title=പന്തളത്ത് കല്ലേറിൽ പരിക്കേറ്റ ബി.ജെ.പി പ്രവർത്തകൻ മരിച്ചു |url=http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-protestpolice-attackdeath-33863 |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106150110/http://www.keralakaumudi.com/news/kerala/general/sabarimala-protestpolice-attackdeath-33863 |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="പന്തളം കല്ലേറ്">{{cite news |title=പന്തളത്ത് കല്ലേറിൽ പരുക്കേറ്റ ബിജെപി പ്രവർത്തകൻ മരിച്ചു |url=http://www.sirajlive.com/2019/01/02/347579.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=സിറാജ് ഡെയിലി |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102235626/http://www.sirajlive.com/2019/01/02/347579.html |archivedate=2 ജനുവരി 2019}}</ref>. ഹർത്താൽ ദിനത്തിൽ കോഴിക്കോട് [[മിഠായിത്തെരുവ്]], എറണാകുളം എം.ജി. റോഡ് തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിൽ ഹർത്താലനുകൂലികളും വ്യാപാരി വ്യവസായി സംഘടനയുടെ അംഗങ്ങളും നേരിട്ട് ഏറ്റുമുട്ടിയിരുന്നു. ഹർത്താലനുകൂലികൾ പലയിടത്തും സി.പി.ഐ.(എം) പ്രവർത്തകരുമായി നേരിട്ട് ഏറ്റുമുട്ടിയിരുന്നു. [[എടപ്പാൾ|എടപ്പാളിൽ]] ഹർത്താൽ അനുകൂലികളെ ജനങ്ങൾ തല്ലി ഓടിക്കുകയുണ്ടായി<ref name="എടപ്പാൾ">{{cite news |title=എടപ്പാളിൽ സംഘപരിവാർ അക്രമകാരികളെ നാട്ടുകാർ തല്ലിയോടിച്ചു, വീഡിയോ |url=https://www.doolnews.com/people-resist-sanghaparivar-in-edappal-321.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഡൂൾന്യൂസ് |date=3 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106141958/https://www.doolnews.com/people-resist-sanghaparivar-in-edappal-321.html |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="എടപ്പാൾ2">{{cite news |title=ആ ഹർത്താൽ ഓട്ടക്കാരന് പിന്നീട് എന്തു സംഭവിച്ചു; വീഡിയോ വൈറൽ, ചില ഹർത്താൽ തമാശകൾ |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/the-real-video-of-viral-picture-of-rss-worker-in-hartal-216736.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=വൺഇൻഡ്യ മലയാളം |date=4 ജനുവരി 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106142326/https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/the-real-video-of-viral-picture-of-rss-worker-in-hartal-216736.html |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. ''തെരുവ് യുദ്ധം'' എന്നായിരുന്നു മാദ്ധ്യമങ്ങൾ അവസ്ഥയെ വിശേഷിപ്പിച്ചത്<ref name="തെയു">{{cite news |title=ഹർത്താൽ ദിനത്തിൽ പോർവിളിച്ച് കേരളം; തെരുവുയുദ്ധം |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2019/01/04/wide-spread-violence-during-harthal.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=4 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106015235/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2019/01/04/wide-spread-violence-during-harthal.html |archivedate=5 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="തെയു1">{{cite news |title=സെക്രട്ടറിയേറ്റിനുമുന്നിൽ തെരുവുയുദ്ധം |url=http://janayugomonline.com/skirmish-before-secretariat/ |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ജനയുഗം |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102144843/http://janayugomonline.com/skirmish-before-secretariat/ |archivedate=2 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="തെയു2">{{cite news |title=ശബരിമല: തലസ്ഥാനത്ത് തെരുവുയുദ്ധം |url=https://www.mediaonetv.in/kerala/2019/01/02/bjp-attack-in-trivandrum |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മീഡിയവൺ ടിവി |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106142735/https://www.mediaonetv.in/kerala/2019/01/02/bjp-attack-in-trivandrum |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="തെരുയുദ്ധം">{{cite news |title=തെരുവുയുദ്ധം, ബോംബേറ്, കത്തിക്കുത്ത്; ഹർത്താലിൽ അക്രമം തുടരുന്നു |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/kerala-hartal-turns-violent-continues--1.3448911 |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=3 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106041340/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/kerala-hartal-turns-violent-continues--1.3448911 |archivedate=3 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="തെയു3">{{cite news |title=സംസ്ഥാനത്ത് വ്യാപക സംഘർഷം; തലസ്ഥാനത്ത് തെരുവുയുദ്ധം; സിപിഎം - ബിജെപി പ്രവർത്തകർ ഏറ്റുമുട്ടി |url=https://www.asianetnews.com/news/clashes-all-over-the-state-on-sabarimala-woman-entry-ruckus-and-clash-in-trivandrum-pkpf6x |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106142916/https://www.asianetnews.com/news/clashes-all-over-the-state-on-sabarimala-woman-entry-ruckus-and-clash-in-trivandrum-pkpf6x |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. ഹർത്താൽ ദിനത്തിൽ [[നെടുമങ്ങാട്]] പോലീസ് സ്റ്റേഷന് നേരെ ബോംബേറ് ഉണ്ടായി. ബോംബ് എറിഞ്ഞയാൾ ആർ.എസ്.എസ്. ജില്ലാ പ്രചാരക് ആണെന്ന് പിന്നീട് തിരിച്ചറിഞ്ഞിരുന്നു<ref name="നെടുമങ്ങാട്1">{{cite news |title=നെടുമങ്ങാട് പൊലീസ് സ്റ്റേഷനിലേക്ക് ബോംബെറിഞ്ഞത് RSS പ്രചാരക്; CCTV ദൃശ്യം പുറത്ത് |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/rss-pracharak-thrwon-bomb-to-nedumangad-police-station-73733.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ന്യൂസ് 18 മലയാളം |date=5 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106144217/https://malayalam.news18.com/news/kerala/rss-pracharak-thrwon-bomb-to-nedumangad-police-station-73733.html |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="നെടുമങ്ങാട്2">{{cite news |title=നെടുമങ്ങാട് പൊലീസ് സ്റ്റേഷൻ ബോംബേറ്: പ്രതി പ്രവീണിനെതിരെ ലുക്ക്ഔട്ട് നോട്ടീസ്; സഹോദരൻ കസ്റ്റഡിയിൽ |url=https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/jan/06/നെടുമങ്ങാട്-പൊലീസ്-സ്റ്റേഷൻ-ബോംബേറ്-പ്രതി-പ്രവീണിനെതിരെ-ലുക്ക്ഔട്ട്-നോട്ടീസ്-സഹോദരൻ-കസ്റ്റഡിയിൽ-43709.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=സമകാലിക മലയാളം |date=6 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106145603/https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/jan/06/%E0%B4%A8%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B5%8D-%E0%B4%AA%E0%B5%8A%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D-%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%87%E0%B4%B7%E0%B5%BB-%E0%B4%AC%E0%B5%8B%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B5%87%E0%B4%B1%E0%B5%8D-%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%BF-%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%80%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%86%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B5%86-%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%94%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D-%E0%B4%A8%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%80%E0%B4%B8%E0%B5%8D-%E0%B4%B8%E0%B4%B9%E0%B5%8B%E0%B4%A6%E0%B4%B0%E0%B5%BB-%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B5%BD-43709.html |archivedate=2019-01-06 |url-status=live }}</ref>. [[കോഴിക്കോട്]], [[തലശ്ശേരി]], [[കണ്ണൂർ]] ഭാഗങ്ങളിൽ [[സി.പി.ഐ.(എം)]], [[ബി.ജെ.പി.]] പ്രവർത്തകരുടെ വീടുകളെ ലക്ഷ്യമാക്കി ഹർത്താൽ ദിനത്തിന് ശേഷം ബോംബേറ് ഉണ്ടായി. [[എ.എൻ. ഷംസീർ]]<ref name="ഷംസീർ2">{{cite news |title=എ എൻ ഷംസീർ എംഎൽഎയുടെ വീടിന് നേരെ ബോംബേറ് |url=https://www.asianetnews.com/news/bomb-attack-against-a-n-shamseer-mla-home-pkth4n |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=4 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106151019/https://www.asianetnews.com/news/bomb-attack-against-a-n-shamseer-mla-home-pkth4n |archivedate=4 ജനുവരി 2019}}</ref> എം.എൽ.എ.യുടെയും, [[പി. ശശി|പി. ശശിയുടേയും]]<ref name="ഷംസീർ1">{{cite news|title=എ.എൻ. ഷംസീർ എം.എൽ.എയുടെയും പി. ശശിയുടെയും വീടിനുനേരെ ബോംബേറ്|url=https://www.madhyamam.com/kerala/shamseer-house-attacked-kerala-news/584688|accessdate=6 ജനുവരി 2019|publisher=മാധ്യമം|date=4 ജനുവരി 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104214214/https://www.madhyamam.com/kerala/shamseer-house-attacked-kerala-news/584688|archivedate=4 ജനുവരി 2019}}</ref>, [[വി. മുരളീധരൻ]] എം.പി.യുടെയും<ref name="മുരളീധരൻ">{{cite news |title=കണ്ണൂരിൽ അക്രമം തുടരുന്നു; വി. മുരളീധരന്റെ വീടിന് നേരെ ബോംബേറ് |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/attack-against-v-muraleedhran-mps-house-at-thalassery-73449.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ന്യൂസ് 18 മലയാളം |date=5 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106151524/https://malayalam.news18.com/news/kerala/attack-against-v-muraleedhran-mps-house-at-thalassery-73449.html |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref> വീടുകൾക്ക് നേർക്കും ഇതിനിടെ ബോംബേറ് നടന്നിരുന്നു. പ്രശ്നങ്ങളെത്തുടർന്ന് [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളും]] [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|ബ്രിട്ടനും]] കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന തങ്ങളുടെ പൗരർക്ക് ജാഗ്രതാനിർദ്ദേശം നൽകിയിരുന്നു<ref name="ജാഗ്രത1">{{cite news |title=കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന പൗരന്മാർക്ക് ജാഗ്രതാ നിർദ്ദേശവുമായി ബ്രിട്ടനും അമേരിക്കയും |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-protests-uk-and-us-updates-travel-advisory-1.3456225 |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=5 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106000813/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-protests-uk-and-us-updates-travel-advisory-1.3456225 |archivedate=5 ജനുവരി 2019}}</ref>. യുവതീപ്രവേശത്തെ തുടർന്ന് നട അടച്ച് ശുദ്ധികർമ്മങ്ങൾ ചെയ്ത തന്ത്രിയെ മന്ത്രി [[ജി. സുധാകരൻ]] ബ്രാഹ്മണരാക്ഷസൻ എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചിരുന്നു<ref name="ബ്രാരാ">{{cite news |title=തന്ത്രി ബ്രാഹ്മണനല്ല ബ്രാഹ്മണ രാക്ഷസൻ: ജി സുധാകരൻ |url=http://janayugomonline.com/g-sudhakaran-statement-against-sabarimala-tantri/ |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=ജനയുഗം |date=5 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105104307/http://janayugomonline.com/g-sudhakaran-statement-against-sabarimala-tantri/ |archivedate=5 ജനുവരി 2019}}</ref>. യുവതീപ്രവേശത്തെ തുടർന്ന് 2019 ജനുവരി 3 [[യു.ഡി.എഫ്.]] കരിദിനമായി ആചരിച്ചു<ref name="കരിദിനം1">{{cite news |title=പ്രക്ഷോഭവുമായി യുഡിഎഫും; നാളെ കരിദിനം; അക്രമത്തോട് യോജിപ്പില്ല |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/01/02/sabarimala-women-entry-udf-protest-02.html |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102180622/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/01/02/sabarimala-women-entry-udf-protest-02.html |archivedate=2 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="കരിദിനം2">{{cite news |title= യു.ഡി.എഫ് വ്യാഴാഴ്ച കരിദിനം ആചരിക്കും സെക്രട്ടറിയേറ്റിലേക്ക് മാർച്ച് |url=https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-udf-kerala-news/584205|accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=2 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102211757/https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-udf-kerala-news/584205 |archivedate=2 ജനുവരി 2019}}</ref>. കരിദിനത്തിന്റെ ഭാഗമായി കറുത്ത ബാഡ്ജ് ധരിച്ച് [[ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്|പാർലമെന്റിൽ]] പ്രവേശിക്കാൻ തുടങ്ങിയ കോൺഗ്രസ് എം.പി.മാരെ [[സോണിയ ഗാന്ധി]] വിലക്കുകയും 'ലിംഗസമത്വത്തിനും സ്ത്രീസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും ഒപ്പമാണ് കോൺഗ്രസ്' എന്ന് പറയുകയും ചെയ്തിരുന്നു<ref name="നമുക്കില്ല">{{cite news |title='ആ നിലപാട് നമുക്കില്ല’; കോൺഗ്രസ് എംപിമാരുടെ ശബരിമല‌ പ്രതിഷേധം വിലക്കി സോണിയ |url=https://www.manoramanews.com/news/india/2019/01/04/sonia-gandhi-talked-about-her-attitude-towards-sabarimala-issue.html?1546579471431 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=4 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107004621/https://www.manoramanews.com/news/india/2019/01/04/sonia-gandhi-talked-about-her-attitude-towards-sabarimala-issue.html?1546579471431 |archivedate=7 ജനുവരി 2019}}</ref><ref name="സോണി">{{cite news |title=സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തിനെതിരായ പ്രതിഷേധം വേണ്ട: കോൺഗ്രസ് എംപിമാരെ വിലക്കി സോണിയ ഗാന്ധി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/india/sonia-gandhi-stops-black-band-protest-by-congress-mps-1.3451125 |accessdate=7 ജനുവരി 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=4 ജനുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106041729/https://www.mathrubhumi.com/news/india/sonia-gandhi-stops-black-band-protest-by-congress-mps-1.3451125 |archivedate=4 ജനുവരി 2019}}</ref>. എന്നാൽ കോൺഗ്രസ് എം.പി.മാർ വീണ്ടും പ്രതിഷേധ സൂചകമായി കറുപ്പ് ബാഡ്ജണിഞ്ഞ് പാർലമെന്റിലെത്തുകയും, പിന്നീട് [[സോണിയ ഗാന്ധി|സോണിയാ ഗാന്ധിയുടെ]] സാന്നിധ്യത്തിൽ [[ലോക്‌സഭ|ലോകസഭയിൽ]] [[എ.ഐ.സി.സി.]] ജനറൽ സെക്രട്ടറി [[കെ.സി. വേണുഗോപാൽ]] ശബരിമല വിഷയത്തിൽ പ്രത്യേക നിയമനിർമ്മാണം നടത്താൻ ആവശ്യമുന്നയിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു.<ref>{{Cite web |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/01/04/kc-venugopal-p-karunakaran-meenakshi-lekhi-sabarimala-loksabha-04.html |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2019-01-13 |archive-date=2019-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190104134932/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/01/04/kc-venugopal-p-karunakaran-meenakshi-lekhi-sabarimala-loksabha-04.html |url-status=dead }}</ref> പിന്നീട് നടന്ന പത്രസമ്മേളനത്തിൽ നിലപാട് ആവർത്തിച്ച കോൺഗ്രസ്സിന്റെ മാധ്യമവിഭാഗം തലവൻ [[രൺദീപ് സുർജേവാല]]  സംസ്ഥാനത്തെ ക്രമസമാധാനനില നിലനിർത്തുന്നതിൽ സംസ്ഥാന സർക്കാർ പരാജയപ്പെട്ടുവെന്നും ബി.ജെ.പി. സംസ്ഥാനത്ത് ശബരിമലയുടെ പേരിൽ അക്രമം നടത്തുകയാണെന്നും ആരോപിച്ചു.<ref>https://www.indiatvnews.com/news/india-sabarimala-row-congress-accuses-bjp-of-instigating-violence-central-govt-only-adding-fuel-to-fire-rather-than-finding-solution-497523</ref><ref>https://www.firstpost.com/politics/sabarimala-protests-congress-says-centre-adding-fuel-to-the-fire-instead-of-finding-peaceful-solution-5846541.html</ref> ശബരിമലയിൽ പ്രവേശിച്ച യുവതികൾക്കുനേരെ അക്രമങ്ങൾ ഉണ്ടാകാതിരിക്കാൻ അവർക്ക് മുഴുവൻ സമയവും പോലീസ് സുരക്ഷയൊരുക്കാൻ സുപ്രീം കോടതി ഉത്തരവിടുകയുണ്ടായി.<ref>https://www.thenewsminute.com/article/sabarimala-sc-grants-24x7-police-protection-bindu-and-kanakadurga-95239</ref> ===ഹർത്താലുകൾ === [[പ്രമാണം:BJP Harthal Protesting against Sabarimala Women Entry 01.jpg|പകരം=ശബരിമല സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തെ പ്രതിക്ഷേധിച്ചുകൊണ്ട് ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി നടത്തിയ ഹർത്താൽ.|ലഘുചിത്രം|ഹർത്താലിനോടനുബന്ധിച്ച് ബി.ജെ.പി. പ്രവർത്തകർ ദേശീയ പാത ഉപരോധിച്ച് നടത്തിയ പ്രതിഷേധ മാർച്ച്]] ശബരിമല യുവതീപ്രവേശന വിഷയത്തിൽ 97 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ ഏഴ് ഹർത്താലാണ് [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി|ബി.ജെ.പി.]], [[യുവമോർച്ച]], ശബരിമല കർമ്മസമിതി, [[ഹിന്ദു ഐക്യവേദി]] തുടങ്ങിയ സംഘടനകളുടെ ആഹ്വാനത്താൽ നടത്തപ്പെട്ടത്{{fn|(൨)}}. ഈ ഹർത്താലുകളിൽ മൂന്നെണ്ണം സംസ്ഥാന വ്യാപകമായിരുന്നു. ബാക്കി രണ്ടെണ്ണം [[പത്തനംതിട്ട ജില്ല|പത്തനംതിട്ടയിലും]], ഒന്ന് [[തിരുവനന്തപുരം ജില്ല|തിരുവനന്തപുരത്തുമാണ്]] നടത്തിയത്. ഇതിൽ നാല് ഹർത്താലും 2018-ലെ ശബരിമല തീർത്ഥാടനകാലത്ത് തന്നെയായിരുന്നു. <ref>https://www.asianetnews.com/news/sabarimala-6th-harthal-at-kerala-with-in-4month-pkp576</ref> കേന്ദ്രമന്ത്രി [[പൊൻ രാധാകൃഷ്ണൻ|പൊൻ രാധാകൃഷ്ണനെ]] [[പമ്പ|പമ്പയിൽ]] അപമാനിച്ചു എന്നാരോപിച്ച്, അദ്ദേഹത്തിന്റെ മണ്ഡലം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്‌നാട്ടിലെ]] [[കന്യാകുമാരി ജില്ല|കന്യാകുമാരി ജില്ലയിലും]] ബി.ജെ.പി. പ്രവർത്തകർ ഹർത്താൽ നടത്തിയിരുന്നു<ref name="കന്യാകു">{{cite news |title=പൊൻ രാധാകൃഷ്ണനെ അപമാനിച്ചെന്ന് ആരോപണം; കന്യാകുമാരിയിൽ നാളെ ബിജെപി ഹർത്താൽ |url=https://www.asianetnews.com/news/hartal-at-kanyakumari-on-tomorrow-pil4cl |accessdate=6 ജനുവരി 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=22 നവംബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190106154550/https://www.asianetnews.com/news/hartal-at-kanyakumari-on-tomorrow-pil4cl |archivedate=6 ജനുവരി 2019}}</ref>. ===ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ (2019) ചെലുത്തിയ സ്വാധീനം === ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തിനെതിരെ, കോൺഗ്രസും ബി.ജെ.പി.യും നടത്തിയ സമരം രാഷ്ട്രീയപ്രേരിതമാണെന്ന് ആദ്യമേ ആരോപണമുണ്ടായിരുന്നു<ref name="രാഷ്ട്രീയപ്രേരിതം1">{{cite news |title=ശബരിമലയുടെ രാഷ്ട്രീയം |url=https://www.madhyamam.com/opinion/open-forum/sabarimala-women-entry-sabarimala-issue-openforum-news/566276 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മാധ്യമം |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426035630/https://www.madhyamam.com/opinion/open-forum/sabarimala-women-entry-sabarimala-issue-openforum-news/566276 |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="രാഷ്ട്രീയപ്രേരിതം2">{{cite news |title=ശബരിമലയുടെ പേരിൽ രാഷ‌്ട്രീയപ്രേരിത സമരം: കോടിയേരി |url=http://www.deshabhimani.com/news/kerala/congress-bjp-political-drama-on-sabarimala-issue/757905 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ദേശാഭിമാനി ദിനപത്രം |date=15 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181103172451/https://www.deshabhimani.com/news/kerala/congress-bjp-political-drama-on-sabarimala-issue/757905 |archivedate=3 നവംബർ 2018}}</ref><ref name="രാഷ്ട്രീയപ്രേരിതം3">{{cite news |title=ശബരിമല സ്ത്രീപ്രവേശം: സാമൂഹിക ധ്രുവീകരണമെന്നത് പാഴ്‌സ്വപ്‌നം |url=http://janayugomonline.com/janayugom-editorial-about-sabarimala-verdict/ |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |date=5 ഒക്ടോബർ 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181007030854/http://janayugomonline.com/janayugom-editorial-about-sabarimala-verdict/ |archivedate=7 ഒക്ടോബർ 2018|publisher=ജനയുഗം ദിനപത്രം}}</ref>. [[2019ലെ ലോക്‌സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് (കേരളം)|ലോൿസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ്]] 23 ഏപ്രിൽ 2019-ന് നടക്കുമെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ച ശേഷം, ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്ത്രീ പ്രവേശവിഷയം തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചരണത്തിന് ഉപയോഗിക്കരുതെന്ന് കേരളത്തിലെ മുഖ്യ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഓഫീസർ ടിക്കാറാം മീണ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിരുന്നു<ref name="മീണ">{{cite news |title=ശബരിമല വിഷയം മിണ്ടരുത്, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മിഷന്റെ മുന്നറിയിപ്പ് |url=https://keralakaumudi.com/news/kerala/general/election-2019-58420 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=11 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190425153004/https://keralakaumudi.com/news/kerala/general/election-2019-58420 |archivedate=25 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="മീണ1">{{cite news |title=ശബരിമല വിഷയം പ്രചരണമാക്കാൻ അനുവദിക്കില്ലെന്ന് ആവർത്തിച്ച് ടിക്കാറാം മീണ; ബിജെപി പരാതി നൽകി |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/bjp-complaint-against-election-commission-as-he-continue-firm-stand-on-sabarimala-issue-93683.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |date=12 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426014322/https://malayalam.news18.com/news/kerala/bjp-complaint-against-election-commission-as-he-continue-firm-stand-on-sabarimala-issue-93683.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. ഇതിനെതിരെ ബി.ജെ.പി. രംഗത്ത് വന്നിരുന്നു<ref name="മീണകുമ്മനം">{{cite news |title=ശബരിമല തമസ്കരിക്കാനാകില്ല; ടിക്കാറാം മീണയുടെ അധികാരം ചോദ്യം ചെയ്ത് കുമ്മനം |url=https://www.asianetnews.com/news-election/kummanam-on-electoral-officer-s-stand-over-sabarimala-poalxt |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=13 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426143356/https://www.asianetnews.com/news-election/kummanam-on-electoral-officer-s-stand-over-sabarimala-poalxt |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="മീണസുരേന്ദ്രൻ">{{cite news |title=ശബരിമല വിഷയം പ്രചരണ വിഷയമാക്കരുതെന്ന് പറയാൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഓഫീസർക്ക് അധികാരമില്ലെന്ന് കെ. സുരേന്ദ്രൻ |url=http://www.mangalam.com/news/detail/293771-latest-news-k-surendran-slams-election-officer.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മംഗളം ദിനപത്രം |date=11 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426051500/http://www.mangalam.com/news/detail/293771-latest-news-k-surendran-slams-election-officer.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. തുടർന്ന് മീണയെ തൽസ്ഥാനത്തുനിന്ന് മാറ്റണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട് [[ഇന്ത്യൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ|കേന്ദ്ര തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്]] പരാതി പോവുകയുണ്ടായി<ref name="മീണയെമാറ്റുക">{{cite news |title=ടിക്കാറാം മീണയെ മാറ്റണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട് കേന്ദ്ര തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന് പരാതി |url=https://www.twentyfournews.com/2019/03/12/complaint-against-state-chief-electoral-officer.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ട്വന്റിഫോർ ന്യൂസ് |date=12 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426051151/https://www.twentyfournews.com/2019/03/12/complaint-against-state-chief-electoral-officer.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. ഒളിഞ്ഞും തെളിഞ്ഞും ശബരിമല തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ചർച്ചയായി<ref name="ഒളിതെളി1">{{cite news |title=ഒളിച്ചും തെളിച്ചും ശബരിമല പ്രചാരണ വിഷയം |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2019/04/14/sabarimala-turning-out-to-be-election-campaign-topic.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=14 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426050708/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2019/04/14/sabarimala-turning-out-to-be-election-campaign-topic.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="ഒളിതെളി2">{{cite news |title=അജൻഡ ശബരിമല കയറി: കേരളത്തിൽ നാളെ കൊട്ടിക്കലാശം |url=https://keralakaumudi.com/news/kerala/politics/election-71372 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=20 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190424174104/https://keralakaumudi.com/news/kerala/politics/election-71372 |archivedate=24 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. ശബരിമല സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന മണ്ഡലമെന്ന നിലയിൽ [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ടയിലും]] ഹൈന്ദവ വോട്ടുകൾ ഏറെക്കൂടുതലുള്ള മണ്ഡലമെന്ന നിലയിൽ [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരത്തും]] ശബരിമലക്ഷേത്രത്തിലെ സ്ത്രീ പ്രവേശ വിഷയം ബി.ജെ.പി.ക്ക് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വിജയം നൽകാൻ ശേഷിയുള്ളതാണെന്ന് വിലയിരുത്തലുകളുണ്ടായി<ref name="പത്തതിരു">{{cite news |title=കേരളത്തിൽ മൂന്ന് സീറ്റിൽ വിജയമുറപ്പിച്ച് ബി.ജെ.പി, ഇടതുവലതു മുന്നണികൾ വോട്ടുമറിച്ചില്ലെങ്കിൽ ചരിത്രം തിരുത്തും |url=https://keralakaumudi.com/news/loksabha-poll-2019/news/bjp-kerala-congress-election-62400 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=23 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426151951/https://keralakaumudi.com/news/loksabha-poll-2019/news/bjp-kerala-congress-election-62400 |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. വിജയസാദ്ധ്യതയുള്ള മണ്ഡലമെന്ന നിലയിൽ സ്ഥാനാർത്ഥി നിർണ്ണയ തർക്കങ്ങളെത്തുടർന്ന് പത്തനംതിട്ടയിലെ ബി.ജെ.പി. സ്ഥാനാർത്ഥിയെ ഏറെ വൈകിയാണ് പ്രഖ്യാപിച്ചത്<ref name="പത്തനം">{{cite news |title=എല്ലാവരും നോട്ടമിട്ടത് പത്തനംതിട്ട: സസ്‌പെൻസിനൊടുവിൽ 'സുവർണാവസരം' സുരേന്ദ്രൻ |url=https://www.mathrubhumi.com/election/2019/lok-sabha/kerala-20-20/dispute-over-pathanamthitta-seat-in-bjp-1.3662396 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=20 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190321232142/https://www.mathrubhumi.com/election/2019/lok-sabha/kerala-20-20/dispute-over-pathanamthitta-seat-in-bjp-1.3662396 |archivedate=21 മാർച്ച് 2019}}</ref>. [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട പാർലമെന്റ് മണ്ഡലത്തിലെ]] ബി.ജെ.പി. സ്ഥാനാർത്ഥിയായ [[കെ. സുരേന്ദ്രൻ]], വൃതനിഷ്ഠയിൽ ശബരിമല ദർശിക്കുന്ന ഭക്തരുടെ രൂപത്തിനു സമാനമായ വിധത്തിൽ കറുപ്പുടുത്ത്, താടി വളർത്തിയായിരുന്നു തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചരണങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തത്<ref name="കറുപ്പുടുത്ത്1">{{cite news |title=താടി വളർത്തി കറുത്ത ഷർട്ടണിഞ്ഞ് സുരേന്ദ്രൻ, ചെല്ലുന്നിടങ്ങളിലെല്ലാം ശരണം വിളികളുമായി ആവേശത്തോടെ എതിരേറ്റ് അണികളും |url=https://keralakaumudi.com/news/loksabha-poll-2019/news/k-surendran-new-black-attaire-in-election-63105 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=26 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190424174637/https://keralakaumudi.com/news/loksabha-poll-2019/news/k-surendran-new-black-attaire-in-election-63105 |archivedate=24 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="കറുപ്പുടുത്ത്2">{{cite news |title=കറുപ്പുടുത്ത് താടിവളർത്തി സുരേന്ദ്രൻ; ആവേശം അണപൊട്ടി ശരണം വിളിച്ച് എതിരേറ്റ് അണികൾ |url=http://www.mangalam.com/news/detail/297150-latest-news-k-surendran-bjp-candidate-in-pathananmthitta.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മംഗളം |date=26 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190327135147/http://www.mangalam.com/news/detail/297150-latest-news-k-surendran-bjp-candidate-in-pathananmthitta.html |archivedate=27 മാർച്ച് 2019}}</ref>. ബി.ജെ.പി.യുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചരണയോഗങ്ങൾ ശരണം വിളിയോടെ തുടങ്ങാനും തീരുമാനമുണ്ടായിരുന്നു<ref name="പ്രചര1">{{cite news |title=ശബരിമല വിഷയം തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സജീവമാക്കാൻ ഒരുങ്ങി ബി.ജെ.പി |url=https://www.madhyamam.com/kerala/bjp-tries-highlight-sabarimala-issue-election-campaign-kerala-news/605187 |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=13 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190415022950/https://www.madhyamam.com/kerala/bjp-tries-highlight-sabarimala-issue-election-campaign-kerala-news/605187 |archivedate=15 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref><ref name="പ്രചരണം">{{cite news |title=ബിജെപി കളിമാറ്റുന്നു; ശരണം വിളിച്ച് യോഗങ്ങൾ, ശബരിമല തന്നെ ആയുധം, മൂന്നിടത്ത് പിന്തുണയേറി |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/bjp-tries-highlight-sabarimala-issue-election-campaign-223264.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=വൺഇന്ത്യാ മലയാളം |date=13 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190414190535/https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/bjp-tries-highlight-sabarimala-issue-election-campaign-223264.html |archivedate=14 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. ശബരിമല കർമ്മ സമിതി ''"മണ്ഡലമേതായാലും മണ്ഡലകാലം മറക്കരുത്''" എന്ന മുദ്രാവാക്യത്തോടെ സംസ്ഥാനത്ത് പ്രചരണം നടത്തിയിരുന്നു<ref name="മണ്ഡമണ്ഡ1">{{cite news |title='മണ്ഡലം ഏതായാലും മണ്ഡലകാലം മറക്കരുത്'; ശബരിമല കർമ്മസമിതിയുടെ നാമജപ പ്രതിഷേധം ഇന്ന് |url=https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/apr/13/മണ്ഡലം-ഏതായാലും-മണ്ഡലകാലം-മറക്കരുത്-ശബരിമല-കർമ്മസമിതിയുടെ-നാമജപ-പ്രതിഷേധം-ഇന്ന്-52777.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=സമകാലിക മലയാളം |date=13 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190413143829/https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/apr/13/%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%B2%E0%B4%82-%E0%B4%8F%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%82-%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%82-%E0%B4%AE%E0%B4%B1%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A4%E0%B5%8D-%E0%B4%B6%E0%B4%AC%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%B2-%E0%B4%95%E0%B5%BC%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%B8%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%86-%E0%B4%A8%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%9C%E0%B4%AA-%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B7%E0%B5%87%E0%B4%A7%E0%B4%82-%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B5%8D-52777.html |archivedate=2019-04-13 |url-status=live }}</ref><ref name="മണ്ഡമണ്ഡ2">{{cite news |title=യുവതിപ്രവേശം വിഷയമാക്കി കർമ സമിതി; സർക്കാരിനെതിരെ വീണ്ടും പ്രതിഷേധം |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/04/12/sabarimala-karma-samathi-protest.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=12 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190425153138/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/04/12/sabarimala-karma-samathi-protest.html |archivedate=25 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. ഇതിനെതിരെ [[എൽ.ഡി.എഫ്.]] തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന് പരാതി നൽകി<ref name="മണ്ഡമണ്ഡ2"/><ref name="മണ്ഡമണ്ഡ3">{{cite news |title='മണ്ഡലം ഏതായാലും മണ്ഡലകാലം മറക്കരുത്'; പ്രചാരണം ശക്തമാക്കി ശബരിമല കർമ്മസമിതി |url=https://www.asianetnews.com/news-election/sabarimala-karma-samtihi-started-campaign-ppujfd |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=12 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426154918/https://www.asianetnews.com/news-election/sabarimala-karma-samtihi-started-campaign-ppujfd |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. സംസ്ഥാന തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ, ഇത്തരത്തിലുള്ള സന്ദേശങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിക്കുന്ന ഫ്ലെക്സുകൾ, പെരുമാറ്റചട്ടം പ്രകാരം നീക്കാനുള്ള അധികാരം ജില്ലാ കലക്ടർമാർക്ക് നൽകിയിരുന്നു<ref name="മണ്ഡമണ്ഡ24">{{cite news |title=ശബരിമല കർമ്മസമിതി തിരുവനന്തപുരത്ത്‌ സ്‌ഥാപിച്ച ഫ്ളക്സുകൾ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ഉദ്യോഗസ്ഥർ നീക്കം ചെയ്തു തുടങ്ങി |url=https://www.twentyfournews.com/2019/04/17/ec-removes-flex-boards-of-sabarimala-karma-samithi.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ട്വന്റിഫോർ ന്യൂസ് |date=17 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426155535/https://www.twentyfournews.com/2019/04/17/ec-removes-flex-boards-of-sabarimala-karma-samithi.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. കർമ്മ സമിതി രാഷ്ട്രീയകക്ഷി അല്ലാത്തതിനാൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വോട്ട് ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള മതധ്രുവീകരണത്തെ തടയുന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പെരുമാറ്റചട്ടം തങ്ങൾക്ക് ബാധകമല്ലെന്ന് വാദിച്ച് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷനെ വിമർശിച്ചിരുന്നു<ref name="ശകസ">{{cite news |title=തിര. ചട്ടം ശബരിമല കർമസമിതിക്ക് ബാധകമല്ലെന്ന് സ്വാമി ചിദാനന്ദപുരി, പരാതി നൽകുമെന്ന് എൽഡിഎഫ് |url=https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/04/13/loksabha-election-2019-election-code-of-conduct-not-effect-for-karmasamity-says-chidanandapuri.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=13 ഏപ്രിൽ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426180414/https://www.manoramanews.com/news/breaking-news/2019/04/13/loksabha-election-2019-election-code-of-conduct-not-effect-for-karmasamity-says-chidanandapuri.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. ഉത്തർപ്രദേശ് മുഖ്യമന്ത്രിയായ യോഗി ആദിത്യനാഥ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചരണത്തിനിടെ ശബരിമലയിൽ അയോദ്ധ്യാ മാതൃകയിലുള്ള പ്രക്ഷോഭം വേണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെടുകയുണ്ടായി<ref name="ഹിന്ദുസ്ഥാണ്ടൈംസ്">{{cite news |title=Yogi Adityanath likens Sabarimala to Ayodhya, says there have been ‘attempts to insult believers’ |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/yogi-adityanath-likens-sabarimala-to-ayodhya-says-there-have-been-attempts-to-insult-believers/story-6nSZy1RlaNbdabPOiVuvcI.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസ് |date=15 ഫെബ്രുവരി 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190216134326/https://www.hindustantimes.com/india-news/yogi-adityanath-likens-sabarimala-to-ayodhya-says-there-have-been-attempts-to-insult-believers/story-6nSZy1RlaNbdabPOiVuvcI.html |archivedate=15 ഫെബ്രുവരി 2019}}</ref>. [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ പാർലമെന്റ് മണ്ഡലത്തിലെ]] യു.ഡി.എഫ്. സ്ഥാനാർത്ഥി [[കെ. സുധാകരൻ]], ബിന്ദു അമ്മിണി പഠിപ്പിക്കുന്ന നിയമബിരുദ ക്ലാസിൽ വോട്ടഭ്യർത്ഥിച്ച് ചെല്ലുകയും ശബരിമല ക്ഷേത്രപ്രവേശവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ബിന്ദു അമ്മിണിയുമായി തർക്കമുണ്ടാവുകയും ചെയ്തു<ref name="പുലിമട">{{cite news |title=ശബരിമലയുമായി കെ സുധാകരൻ കയറിച്ചെന്നത് പുലിമടയിൽ.. സുധാകരനെ പറപ്പിച്ച് ടീച്ചറും കുട്ടികളും, വീഡിയോ! |url=https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/lok-sabha-election-2019-k-sudhakaran-questioned-by-bindu-ammini-during-campaign-221666.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=വൺഇന്ത്യ മലയാളം |date=21 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://archive.today/20190425153914/https://malayalam.oneindia.com/news/kerala/lok-sabha-election-2019-k-sudhakaran-questioned-by-bindu-ammini-during-campaign-221666.html |archivedate=2019-04-25 |url-status=live }}</ref><ref name="ജല്ലിക്കെട്ട്">{{cite news |title=ജെല്ലിക്കെട്ട് പോലെയല്ല സർ ശബരിമല; സുധാകരന് ബിന്ദുവിന്റെ മറുപടി; കയ്യടിച്ച് ക്ലാസ് |url=https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/03/21/bindu-ammini-replies-to-k-sudhakaran-on-sabarimala.html |accessdate=26 ഏപ്രിൽ 2019 |publisher=മനോരമ ന്യൂസ് |date=21 മാർച്ച് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190426181934/https://www.manoramanews.com/news/kerala/2019/03/21/bindu-ammini-replies-to-k-sudhakaran-on-sabarimala.html |archivedate=26 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref>. [[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശ്ശൂർ മണ്ഡലത്തിലെ]] ബി.ജെ.പി. സ്ഥാനാർത്ഥിയായ [[സുരേഷ് ഗോപി]], [[അയ്യപ്പൻ|അയ്യപ്പനാമത്തിൽ]] വോട്ടഭ്യർത്ഥിക്കുകയും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ അതിനു വിശദീകരണം ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തിരുന്നു.<ref>https://www.thenewsminute.com/article/bjp-s-suresh-gopi-issued-notice-invoking-ayyappa-s-name-seek-votes-99608</ref> തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലം വന്നപ്പോൾ [[കേരളത്തിലെ ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ|കേരളത്തിലെ 20 ലോക്‌സഭാ മണ്ഡലങ്ങളിൽ]] 19 എണ്ണത്തിലും [[യു.ഡി.എഫ്.]] വിജയിച്ചു, എൽ.ഡി.എഫിന് വൻപരാജയം സംഭവിച്ചത് ശബരിമല സ്ത്രീപ്രവേശത്തെ അനുകൂലിച്ചത് കൊണ്ടാണെന്ന് വിലയിരുത്തലുകളുണ്ടായി<ref name="സിദിവാ">{{cite news |title=പരാജയ കാരണങ്ങളിൽ ഒന്ന് ശബരിമല: സി ദിവാകരൻ |url=https://www.azhimukham.com/news-update-loksabha-2019-thiruvanthapuram-election-result-left-candidate-c-divakaran-press-meet/ |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=അഴിമുഖം |date=24 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525021821/https://www.azhimukham.com/news-update-loksabha-2019-thiruvanthapuram-election-result-left-candidate-c-divakaran-press-meet/ |archivedate=25 മേയ് 2019}}</ref><ref name="പരാജകാര">{{cite news |title=ശബരിമല പരാജയത്തിന് കാരണമായി; പിണറായിയെ തള്ളി സിപിഎം സെക്രട്ടേറിയറ്റ് |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/sabarimala-causes-for-fail-in-election-cpm-secretariat-122327.html |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=ന്യൂസ്18 |date=24 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525022047/https://malayalam.news18.com/news/kerala/sabarimala-causes-for-fail-in-election-cpm-secretariat-122327.html |archivedate=25 മേയ് 2019}}</ref><ref name="വമ്പൻപരാജയം">{{cite news |title=ഇടത് മുന്നണിയുടെ വമ്പൻ പരാജയത്തിന് ശബരിമല പ്രധാന ഘടകമായി : സിപിഐ |url=https://www.twentyfournews.com/2019/05/24/sabarimala-played-pivotal-role-in-fall-of-ldf-says-cpi.html |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=ട്വന്റിഫോർന്യൂസ് |date=24 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525022305/https://www.twentyfournews.com/2019/05/24/sabarimala-played-pivotal-role-in-fall-of-ldf-says-cpi.html |archivedate=25 മേയ് 2019}}</ref><ref name="തരംഗം">{{cite news |title=കേരളത്തിൽ യുഡിഎഫ് തരംഗം; ശബരിമലയിൽ തിരിച്ചടി നേരിട്ട് എൽഡിഎഫ് |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/05/23/kerala-election-results-2019-udf-ldf-bjp-analysis.html |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=23 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525022503/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/05/23/kerala-election-results-2019-udf-ldf-bjp-analysis.html |archivedate=25 മേയ് 2019}}</ref>. ശബരിമല വിവാദത്തിൽ പ്രത്യക്ഷസമരത്തിനിറങ്ങിയിട്ടും ബി.ജെ.പി.ക്ക് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ നേട്ടമുണ്ടായില്ല<ref name="സുവർണ്ണവസരമായില്ല">{{cite news |title=ശബരിമല സുവർണാവസരമായില്ല: ബിജെപിക്ക് മുന്നിൽ വാതിലടച്ച് കേരളം |url=https://www.asianetnews.com/news-election/bjp-again-failed-to-won-a-seat-in-kerala-prydr9 |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=23 മേയ് 2019 |archivedate=25 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525022809/https://www.asianetnews.com/news-election/bjp-again-failed-to-won-a-seat-in-kerala-prydr9}}</ref><ref name="കത്തിജ്വലനം">{{cite news |title=ശബരിമല കത്തി ജ്വലിച്ചിട്ടും ശബരിമലയിൽ സംഭവിച്ചതെന്ത്? ബി.ജെ.പിയ്‌ക്ക് പിഴച്ചതെവിടെ? |url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=82820 |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=കേരള കൗമുദി |date=24 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190525023117/https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=82820 |archivedate=25 മേയ് 2019}}</ref><ref name="മണ്ണുംചാരി">{{cite news |title=ശബരിമല പ്രക്ഷോഭം ബിജെപിക്ക് ഗുണംചെയ്തില്ല, മണ്ണുംചാരി നിന്നവർ പെണ്ണുംകൊണ്ടു പോയി- രാജഗോപാൽ |url=https://www.mathrubhumi.com/election/2019/lok-sabha/kerala-20-20/o-rajagopal-on-nda-candidates-failure-in-loksabha-election-2019-1.3818931 |accessdate=25 മേയ് 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=24 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190524135416/https://www.mathrubhumi.com/election/2019/lok-sabha/kerala-20-20/o-rajagopal-on-nda-candidates-failure-in-loksabha-election-2019-1.3818931 |archivedate=24 മേയ് 2019}}</ref>. ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിച്ച ബിന്ദുവും കനകദുർഗ്ഗയും ഉൾപ്പെടുന്ന, യുവതികളുടെ ശബരിമല പ്രവേശത്തിനായി പ്രവർത്തിച്ച [[ഫേസ്‌ബുക്ക്]] കൂട്ടായ്മ യു.ഡി.എഫിനായി വോട്ട് തേടിയിരുന്നു എന്ന് സ്വയം വെളിപ്പെടുത്തിയിരുന്നു<ref name="നവോയു1">{{cite news |title=കോൺഗ്രസിനു വേണ്ടി തങ്ങൾ വോട്ടു മറിച്ചെന്ന് സിപിഎമ്മിനൊപ്പം നിന്ന നവോത്ഥാന കൂട്ടായ്മ |url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2019/05/25/09-tvm-modernity-movement-betrayed.html |accessdate=27 മേയ് 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=25 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190526015047/https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2019/05/25/09-tvm-modernity-movement-betrayed.html |archivedate=26 മേയ് 2019}}</ref><ref name="നവോയു2">{{cite news |title=കോൺഗ്രസിന് വേണ്ടി വോട്ട് പിടിച്ചു; യുവതികളെ ശബരിമലയ്ക്ക് എത്താൻ സഹായിച്ച സംഘടന |url=https://www.asianetnews.com/kerala-news/sabarimala-women-organisation-back-congress-in-this-election-ps1lom |accessdate=27 മേയ് 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=25 മേയ് 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190527175228/https://www.asianetnews.com/kerala-news/sabarimala-women-organisation-back-congress-in-this-election-ps1lom |archivedate=27 മേയ് 2019}}</ref>. ലോകസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലെ പരാജയം വിലയിരുത്താനായുണ്ടായ [[എൽ.ഡി.എഫ്.|ഇടതുപക്ഷ]] യോഗത്തിൽ ശബരിമല വിഷയത്തിൽ വീഴ്ചപറ്റിയെന്ന് ആത്മവിമർശനമുണ്ടായി<ref name="വീഴ്ച1">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ വീഴ്ചപറ്റി; ഇടതുയോഗത്തിൽ ഘടകകക്ഷികളുടെ വിമർ‍ശനം |url=https://www.mathrubhumi.com/print-edition/kerala/ldf-meeting-criticizes-sabarimala-issue-1.3865060|accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=12 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190613085549/https://www.mathrubhumi.com/print-edition/kerala/ldf-meeting-criticizes-sabarimala-issue-1.3865060 |archivedate=13 ജൂൺ 2019}}</ref><ref name="വീഴ്ച2">{{cite news |title=തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ അടിതെറ്റിച്ചത് ശബരിമലയെന്ന് ഇടതുമുന്നണി; വിശ്വാസികൾ തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെട്ടുവെന്ന് എ വിജയരാഘവൻ |url=https://malayalam.news18.com/news/kerala/sabarimala-imbroglio-factored-in-for-ldf-poll-debacle-in-kerala-128645.html |accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=ന്യൂസ് 18 മലയാളം |date=11 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190613154538/https://malayalam.news18.com/news/kerala/sabarimala-imbroglio-factored-in-for-ldf-poll-debacle-in-kerala-128645.html |archivedate=13 ജൂൺ 2019}}</ref>. വിശ്വാസികളുടെ വോട്ട് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഇടതുപക്ഷത്തിന് ലഭിച്ചില്ലെന്ന് [[സി.പി.ഐ.(എം)|സി.പി.ഐ.(എം)]] കേന്ദ്രകമ്മറ്റിയിൽ നിരീക്ഷണമുണ്ടായി<ref name="തിരികെ">{{cite news |title=ശബരിമല: വിശ്വാസികളെ തിരികെക്കൊണ്ടു വരണം, സംസ്ഥാനഘടകത്തോട് സിപിഎം കേന്ദ്ര കമ്മിറ്റി |url=https://www.asianetnews.com/kerala-news/sabarimala-issue-discussion-in-cpm-central-committee-pstz5r |accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=9 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190613160700/https://www.asianetnews.com/kerala-news/sabarimala-issue-discussion-in-cpm-central-committee-pstz5r |archivedate=13 ജൂൺ 2019}}</ref>. തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണത്തിൽ ശബരിമലയിലെ നിലപാട് വ്യക്തമാക്കി വോട്ട് തേടാതിരുന്നത് തിരിച്ചടിയായതായി സി.പി.ഐ.(എം) സംസ്ഥാനസമിതി നിരീക്ഷിച്ചിരുന്നു<ref name="നിലപാട്1">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ നിലപാട് പറഞ്ഞ് വോട്ടുപിടിച്ചില്ല; ഇത് ദോഷമായെന്ന് സിപിഎമ്മിൽ വിമർശനം |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/06/01/cpm-on-sabarimala-issue.html |accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=1 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602124856/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/06/01/cpm-on-sabarimala-issue.html |archivedate=2 ജൂൺ 2019}}</ref><ref name="നിലപാട്2">{{cite news |title=ശബരിമലയിലെ 'മൗനം' തിരിച്ചടിയായി ; പാർട്ടി ഒളിച്ചോടിയെന്ന് ആക്ഷേപം ; സിപിഎം സംസ്ഥാന സമിതിയിൽ വിമർശനം |url=https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/jun/01/ശബരിമല-വിഷയത്തില്zwj-തെരഞ്ഞെടുപ്പ്-കാലത്തെ-മൗനം-തിരിച്ചടിയായി--പാര്zwjട്ടി-ഒളിച്ചോടിയെന്ന-വിമര്-57273.html |accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=സമകാലിക മലയാളം |date=1 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190608122605/https://www.samakalikamalayalam.com/keralam/2019/jun/01/%E0%B4%B6%E0%B4%AC%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%B2-%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B7%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8Dzwj-%E0%B4%A4%E0%B5%86%E0%B4%B0%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B5%86%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D-%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%86-%E0%B4%AE%E0%B5%97%E0%B4%A8%E0%B4%82-%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BF--%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8Dzwj%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF-%E0%B4%92%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8-%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%AE%E0%B4%B0%E0%B5%8D-57273.html |archivedate=2019-06-08 |url-status=live }}</ref>. വിശ്വാസികളുടെ പ്രതികരണം മുൻകൂട്ടി കാണാൻ ഇടതുപക്ഷത്തിന് കഴിഞ്ഞില്ലെന്ന് [[സി.പി.ഐ.]] സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി [[കാനം രാജേന്ദ്രൻ]] പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="കാനം1">{{cite news |title=ശബരിമല: വിശ്വാസികളുടെ പ്രതികരണം മുൻകൂട്ടി കാണാൻ എൽ.ഡി.എഫിന് കഴിഞ്ഞില്ലെന്ന് കാനം |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/cpi-state-secratary-kanam-rajendran-on-loksabha-election-failure-1.3869517 |accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=13 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190613160345/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/cpi-state-secratary-kanam-rajendran-on-loksabha-election-failure-1.3869517 |archivedate=13 ജൂൺ 2019}}</ref><ref name="കാനം2">{{cite news |title=ശബരിമല‌യിൽ സർക്കാർ ശരി; വിശ്വാസികളുടെ വികാരം കണ്ടില്ല: കാനം |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/06/13/state-government-is-right-on-sabarimala-said-kanam-rajendran.html |accessdate=13 ജൂൺ 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=13 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190613160446/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/06/13/state-government-is-right-on-sabarimala-said-kanam-rajendran.html |archivedate=13 ജൂൺ 2019}}</ref>. ==യുവതീ പ്രവേശത്തിനെതിരെയുള്ള നിയമനിർമ്മാണ ശ്രമങ്ങൾ== പാർലമെന്റിൽ യുവതികളെ പ്രവേശിപ്പിക്കുന്നത് വിലക്കാനുള്ള നിയമനിർമ്മാണത്തിനായി [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോക്‌സഭാമണ്ഡലത്തിൽ]] നിന്നുള്ള പാർലമെന്റ് അംഗമായ [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] ബിൽ അവതരിപ്പിച്ചിരുന്നു<ref name="പ്രേം">{{cite news |title=ശബരിമല യുവതീ പ്രവേശനം തടയൽ: എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻറെ സ്വകാര്യ ബില്ലിന് അനുമതി |url=https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-women-entry-nk-premachandran-kerala-news/616670 |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=മാധ്യമം |date=18 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190713035928/https://www.madhyamam.com/kerala/sabarimala-women-entry-nk-premachandran-kerala-news/616670 |archivedate=13 ജൂലൈ 2019}}</ref>. [[പതിനേഴാം ലോക്‌സഭ|പതിനേഴാം ലോക്‌സഭയിലെ]] ആദ്യ സ്വകാര്യബിൽ ആയിരുന്നു ഇത്<ref name="ആദ്യസ്വകാര്യ">{{cite news |title=എൻ.കെ പ്രേമചന്ദ്രൻ ശബരിമല ബിൽ അവതരിപ്പിച്ചു, 17ാം ലോക്സഭയിലെ ആദ്യത്തെ സ്വകാര്യ ബിൽ |url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=103826 |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=കേരളകൗമുദി |date=21 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190713040449/https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=103826 |archivedate=13 ജൂലൈ 2019}}</ref>. എന്നാൽ ഈ ബിൽ ചർച്ചക്ക് എടുക്കപ്പെട്ടില്ല<ref name="ചർച്ച">{{cite news |title=ശബരിമല: നറുക്ക് വീണില്ല; പ്രേമചന്ദ്രൻറെ സ്വകാര്യബിൽ ചർച്ചക്കെടുക്കില്ല |url=https://malayalam.news18.com/news/india/nk-premachandrans-private-bill-on-sabarimala-doesnt-discuss-in-parliament-new-134097.html |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=ന്യൂസ് 18 മലയാളം |date=25 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190713041059/https://malayalam.news18.com/news/india/nk-premachandrans-private-bill-on-sabarimala-doesnt-discuss-in-parliament-new-134097.html |archivedate=13 ജൂലൈ 2019}}</ref>. [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ടയിൽ]] നിന്നുള്ള ലോക്‌സഭാംഗം [[ആന്റോ ആന്റണി]], [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരത്ത്]] നിന്നുള്ള ലോക്‌സഭാംഗം [[ശശി തരൂർ]] എന്നിവർ ചോദിച്ച, കേന്ദ്രസർക്കാർ സ്ത്രീ പ്രവേശം തടയാൻ നിയമനിർമ്മാണത്തിന് മുതിരുമോ എന്ന ലോക്‌സഭാ ചോദ്യത്തിന് "''വിഷയം സുപ്രീം കോടതിയുടെ പരിഗണനയിലാണ്''" എന്ന മറുപടിയാണ് കേന്ദ്ര നിയമമന്ത്രി [[രവിശങ്കർ പ്രസാദ്]] നൽകിയത്<ref name="രവി">{{cite news |title=ശബരിമല ഓർഡിനൻസ് കൊണ്ടുവരുമോ? പ്രശ്നം സുപ്രീം കോടതിയിലെന്ന് മറുപടി നൽകി കേന്ദ്രസർക്കാർ |url=https://www.asianetnews.com/kerala-news/central-government-reply-on-sabarimala-ordinance-pu29vl |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=ഏഷ്യാനെറ്റ് ന്യൂസ് |date=3 ജൂലൈ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190713041934/https://www.asianetnews.com/kerala-news/central-government-reply-on-sabarimala-ordinance-pu29vl |archivedate=13 ജൂലൈ 2019}}</ref><ref name="രവി2">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ യുവതീപ്രവേശം തടയാൻ നിയമനിർമ്മാണം ഉടനില്ല: കേന്ദ്ര സർക്കാർ |url=https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/07/03/sabarimala-women-entry-ravi-shankar-prasad.html |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=മലയാള മനോരമ |date=3 ജൂലൈ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190704010219/https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2019/07/03/sabarimala-women-entry-ravi-shankar-prasad.html |archivedate=4 ജൂലൈ 2019}}</ref>. സുപ്രീം കോടതി വിധിയെ മറികടന്ന് ഓർഡിനൻസ് കൊണ്ടുവരാനാവില്ലെന്ന് ബി.ജെ.പി. ദേശീയ സെക്രട്ടറി പറഞ്ഞിരുന്നു<ref name="സെക്രട്ടറി1">{{cite news |title=ശബരിമലയിൽ ഓർഡിനൻസോ?; കടമ്പകൾ ഏറെയുണ്ടെന്ന് ബിജെപി |url=https://malayalam.indianexpress.com/news/sabarimala-women-entry-ordinance-is-not-easy-says-bjp-secretary-270213/ |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രസ് മലയാളം |date=21 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190621194815/https://malayalam.indianexpress.com/news/sabarimala-women-entry-ordinance-is-not-easy-says-bjp-secretary-270213/ |archivedate=13 ജൂലൈ 2019}}</ref><ref name="സെക്ര2">{{cite news |title=ശബരിമല ഓർഡിനൻസ്: സുപ്രീം കോടതിയെ മറികടന്ന് നിലപാടെടുക്കാനാവില്ലെന്ന് ബിജെപി ദേശീയ സെക്രട്ടറി |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/bjp-leader-ram-madhav-on-sabarimala-issue-1.3891877 |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=21 ജൂൺ 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190630111248/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/bjp-leader-ram-madhav-on-sabarimala-issue-1.3891877 |archivedate=13 ജൂലൈ 2019}}</ref>. തുടർന്ന് ശബരിമലയിലെ സാഹചര്യം മാറിയെന്ന് ബി.ജെ.പി. കേരളസംസ്ഥാന അദ്ധ്യക്ഷൻ [[പി.എസ്. ശ്രീധരൻ പിള്ള]] അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നു<ref name="സാഹചര്യം">{{cite news |title=ശബരിമല: സാഹചര്യം മാറിയെന്ന് ശ്രീധരൻപിള്ള; കേന്ദ്രം നിയമം കൊണ്ടുവരണമെന്ന് സെൻകുമാർ |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-ps-sreedharan-pillai-tp-senkumar-ravi-shankar-prasad-1.3924171 |accessdate=13 ജൂലൈ 2019 |publisher=മാതൃഭൂമി |date=3 ജൂലൈ 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190709231836/https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/sabarimala-women-entry-ps-sreedharan-pillai-tp-senkumar-ravi-shankar-prasad-1.3924171 |archivedate=2019-07-09 |url-status=bot: unknown }}</ref>. ==കുറിപ്പുകൾ== *{{fnb|(൧)}} [[:s:ഐതിഹ്യമാല/ശബരിമലശ്ശാസ്താവും പന്തളത്തു രാജാവും|ഐതിഹ്യമാല/ശബരിമലശ്ശാസ്താവും പന്തളത്തു രാജാവും]] *{{fnb|(൨)}} ശബരിമല യുവതീപ്രവേശവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് കേരളത്തിൽ നടന്ന ഹർത്താലുകൾ {| class="wikitable" |- !നമ്പർ !width="120"|ഹർത്താൽ തീയതി !width="110"|ഹർത്താൽ പരിധി !width="200"|ഹർത്താൽ പ്രഖ്യാപിച്ചവർ !ആരോപിക്കപ്പെട്ട വിഷയം |- | 1 || 7 ഒക്ടോബർ 2018 ||[[പത്തനംതിട്ട ജില്ല]]||ബി.ജെ.പി., യുവമോർച്ച|| ശബരിമല സ്ത്രീപ്രവേശന വിധിയിൽ പുനഃപരിശോധനാ ഹർജി നൽകാത്ത ദേവസ്വം ബോർഡ് നിലപാടിലും, യുവമോർച്ച സംഘടിപ്പിച്ച സമരത്തിൽ പ്രവർത്തകർക്ക് പൊലീസ് മർദ്ദനമേറ്റതിലും പ്രതിഷേധിച്ച് പത്തനംതിട്ടയിൽ ഹർത്താൽ നടത്തി.<ref>{{cite web |title=BJP-sponsored hartal peaceful in Pathanamthitta |url=https://www.thehindu.com/news/national/kerala/bjp-sponsored-hartal-peaceful-in-pathanamthitta/article25150210.ece |website=thehindu.com |accessdate=3 January 2019}}</ref> |- | 2 || 18 ഒക്ടോബർ 2018||കേരളം||ബി.ജെ.പി.|| യുവതികൾ ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച്.<ref>{{cite web |title=Sabarimala hartal turns violent, KSRTC buses wrecked |url=https://www.thehindu.com/news/national/kerala/sabarimala-hartal-turns-violent-ksrtc-buses-wrecked/article25256048.ece |website=thehindu.com |accessdate=3 ജനുവരി 2019}}</ref> |- | 3 || 2 നവംബർ 2018||പത്തനംതിട്ട ജില്ല||ബി.ജെ.പി.|| ശിവദാസൻ എന്ന ശബരിമല തീർത്ഥാടനത്തിന് പോയ ലോട്ടറി വിൽപ്പനക്കാരൻ ളാഹയ്ക്ക് സമീപം മരിച്ച നിലയിൽ കണ്ടതിന് പത്തനംതിട്ടയിൽ ഹർത്താൽ നടത്തി.<ref>{{cite web |title=Ayyappa devotee found dead; BJP hartal in Pathanamthitta begins. |url=https://english.manoramaonline.com/districts/pathanamthitta/2018/11/01/ayyappa-devotee-death-bjp-hartal-pathanamthitta.html |website=manoramaonline.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Sivadasan’s mysterious death: BJP hartal in Pathanamthitta today |url=http://www.keralakaumudi.com/en/news/kerala/general/sivadasan%E2%80%99s-mysterious-death-bjp-hartal-in-pathanamthitta-tomorrow-9428 |website=keralakaumudi.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Ayyappa Devotee Found Dead, BJP Calls for Strike in Kerala District |url=https://www.ndtv.com/india-news/bjp-calls-for-strike-in-kerala-district-after-body-of-devotee-found-police-refute-claims-1941840 |website=ndtv |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=BJP calls for 12-hour strike in Kerala's Pathanamthitta today |url=https://www.indiatoday.in/india/story/bjp-calls-for-12-hour-strike-in-kerala-s-pathanamthitta-today-1380845-2018-11-02 |website=indiatoday |accessdate=3 January 2019}}</ref> |- | 4 || 17 നവംബർ 2018||കേരളം||ഹിന്ദു ഐക്യവേദി, ബി.ജെ.പി., ശബരിമല കർമ്മസമിതി||ഹിന്ദു ഐക്യവേദി നേതാവ് കെ.പി. ശശികലയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് സംസ്ഥാന വ്യാപക ഹർത്താൽ.<ref>{{cite web |title=Kerala hartal triggered by arrest of Hindu Aikya Vedi leader who wanted to go to Sabarimala |url=https://indianexpress.com/article/india/kerala-hartal-triggered-by-arrest-of-hindu-aikya-vedi-leader-who-wanted-to-go-to-sabarimala-temple-5450997/ |website=indianexpress.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=State-wide hartal in Kerala after KP Sasikala arrested from Sabarimala |url=https://www.thenewsminute.com/article/state-wide-hartal-kerala-after-kp-sasikala-arrested-sabarimala-91704 |website=thenewsminute.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Sabarimala: Hartal called in Kerala after Hindu woman leader |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kochi/sabarimala-hartal-called-in-kerala-after-hindu-woman-leaders-arrest/articleshow/66663219.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Sabarimala: Hartal called in Kerala after Hindu woman leader's arrest|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/sabarimala-hartal-called-in-kerala-after-hindu-woman-leaders-arrest/articleshow/66663918.cms |website=economictimes.indiatimes.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Sabarimala row: BJP protest KP Sasikala's arrest; Terms it outrageous |url=http://www.newindianexpress.com/states/kerala/2018/nov/17/sabarimala-row-bjp-protest-kp-sasikalas-arrest-terms-it-outrageous-1899450.html |website=newindianexpress.com |accessdate=3 January 2019}}</ref> |- | 5 || 11 ഡിസംബർ 2018||[[തിരുവനന്തപുരം ജില്ല]]||ബി.ജെ.പി.|| ശബരിമല പ്രശ്നത്തിൽ സമരം ചെയ്തവരെ പൊലീസ് മർദ്ദിച്ചെന്ന് ആരോപിച്ച് ബി.ജെ.പി. തിരുവനന്തപുരം ജില്ലയിൽ ഹർത്താൽ നടത്തി.<ref>{{cite web |title=BJP’s secretariat march turns violent, hartal in Thiruvananthapuram|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/thiruvananthapuram/bjps-secretariat-march-turns-violent-hartal-in-tvm-today/articleshow/67031380.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=BJP march over Sabarimala issue turns violent; hartal in Thiruvananthapuram on Tuesday |url=http://www.newindianexpress.com/states/kerala/2018/dec/10/bjp-march-over-sabarimala-issue-turns-violent-hartal-in-thiruvananthapuram-1909688.html |website=newindianexpress.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=BJP-Yuva Morcha protest turns violent, hartal in Thiruvananthapuram on Tuesday |url=https://www.thenewsminute.com/article/bjp-yuva-morcha-protest-turns-violent-hartal-thiruvananthapuram-tuesday-93107 |website=thenewsminute.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=BJP March over Sabarimala Issue Turns Violent; Hartal in Thiruvananthapuram on Tuesday |url=https://www.news18.com/news/politics/bjp-march-over-sabarimala-issue-turns-violent-hartal-in-thiruvananthapuram-on-tuesday-1969513.html |website=news18.com |accessdate=3 January 2019}}</ref> |- | 6 || 14 ഡിസംബർ 2018||കേരളം||ബി.ജെ.പി.|| സെക്രട്ടറിയേറ്റിന് മുന്നിൽ ബി.ജെ.പി. നേതാവ് സി.കെ. പത്മനാഭൻ നിരാഹാര സമരം നടത്തുന്ന സമരപ്പന്തലിന് മുന്നിൽ മുട്ടട സ്വദേശി വേണുഗോപാലൻ നായർ ആത്മഹത്യയ്ക്ക് ശ്രമിക്കുകയും പിന്നീട് മരിക്കുകയും ചെയ്തതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് ഹർത്താൽ.<ref>{{cite web |title=Ayyappa devotee's dying declaration suggests he was frustrated with life |url=https://www.theweek.in/news/india/2018/12/13/Ayyappa-devotee-dying-declaration-suggests-he-was-frustrated-with-life.html |website=theweek.in |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Kerala hartal HIGHLIGHTS: Nair’s dying declaration states he took extreme step out of depression, say police |url=https://indianexpress.com/article/india/kerala-hartal-live-updates-bjp-strike-ayyappa-devotee-sabarimala-protest-thiruvananthapuram-5492927/ |website=indianexpress.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Hartal affects normal life in Kerala |url=http://www.uniindia.com/hartal-affects-normal-life-in-kerala/south/news/1438176.html |website=uniindia.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Ayyappa devotee's dying declaration suggests he was frustrated with life |url=https://www.thenewsminute.com/article/man-who-set-himself-fire-bjp-s-sabarimala-protest-venue-tvm-dies-93306 |website=thenewsminute.com |accessdate=3 January 2019}}</ref> |- | 7 || 3 ജനുവരി 2019 ||കേരളം||ശബരിമല കർമ്മസമിതി, ബി.ജെ.പി.|| ശബരിമലയിൽ യുവതികൾ പ്രവേശിച്ചതിൽ പ്രതിഷേധിച്ച് സംസ്ഥാന വ്യാപകമായി ഹർത്താൽ ശബരിമല കർമസമിതി ആഹ്വാനം ചെയ്തു.<ref>{{cite web |title=Sabarimala protests: Activist succumbs to injuries, Kerala on edge after 2 women enter temple |url=https://www.indiatoday.in/india/story/sabarimala-unrest-kerala-activist-dies-in-clash-hartal-today-1422363-2019-01-03 |website=indiatoday.in |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Sabarimala issue live updates - Journalists attacked in Thiruvananthapuram |url=https://www.thehindu.com/news/national/kerala-hartal-over-womens-entry-into-sabarimala-ayyappa-temple-live-updates/article25896604.ece |website=thehindu.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Protests erupt in Kerala after two women enter Sabarimala; BJP, Congress attack Vijayan govt |url=https://indianexpress.com/article/india/sabarimala-women-entry-supreme-court-verdict-5519406/ |website=indianexpress.com |accessdate=3 January 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Hartal Over Entry of Women Into Sabarimala Begins in Kerala; Vehicles Blocked |url=https://thewire.in/politics/hartal-over-entry-of-women-into-sabarimala-begins-in-kerala-vehicles-blocked |website=thewire.in |accessdate=3 January 2019}}</ref> |- |} == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|3}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ വിവാദങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ശബരിമലയിലെ ആചാരങ്ങൾ]] 3fe187c6twkl1g8p5bacjwhrfmxqf1k 0 470201 4081128 4080139 2024-04-25T23:17:59Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Indian General Election, 2019 (Kerala)}} {{Infobox election | election_name =2019ലെ ലോക്‌സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് (കേരളം) | country = ഇന്ത്യ | type = parliamentary | ongoing = | previous_election =2014ലെ ലോക്‌സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് (കേരളം) | previous_year = 2014 | next_election = 2024 | next_year = 2024 | election_date = ഏപ്രിൽ–മെയ് 2019 | seats_for_election = 20 സീറ്റ് | image3 = | leader3 =[[പി.എസ്. ശ്രീധരൻ പിള്ള]] | leaders_seat3 = | party3= BJP | alliance3 =ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം | seats3 = 0 | last_election3 = 0 | seat_change3 = 0 | popular_vote3 = | percentage3 = | swing3 = || image2 = | leader2 = [[പിണറായി വിജയൻ]] | leaders_seat2 = | party2= Communist Party of India (Marxist) | alliance2 = Left Democratic Front | seats2 = 1 | last_election2 = 8 | seat_change2 = -7 | popular_vote2 = | percentage2 = | swing2 = | image1 = | leader1 = [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] | party1 = Indian National Congress | alliance1 = United Democratic Front (India) | leaders_seat1 = | seats1 = 19 | last_election1 = 12 | seat_change1 = +7 | popular_vote1 = | percentage1 = | swing1 = | map_image = Kerala Constituency wise Loksabha Results 2019.svg | map_size = 200px | map_caption = പതിനേഴാം ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കേരളത്തിലെ ഇരുപത് മണ്ഡലങ്ങളിലേക്കുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ് (UDF vs. LDF) 2019 വിജയിച്ചതിന്റെ അടിസ്ഥാനം | title = | posttitle = | before_election = | before_party = UPA | after_election = | after_party = }} [[പതിനേഴാം ലോക്സഭയിലെ അംഗങ്ങളുടെ പട്ടിക|പതിനേഴാം ലോക്‌സഭാ]] തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കേരളത്തിലെ ഇരുപത് മണ്ഡലങ്ങളിലേക്കുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ്  2019 ഏപ്രിൽ 23 ന് നടന്നു. മെയ് 23 - ന് വോട്ട് എണ്ണി ഫലം പ്രഖ്യാപിച്ചു. 2,54,08,711 വോട്ടർമാർ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഇതിൽ  1,22,97,403 പേർ പുരുഷന്മാരും 1,31,11,189  പേർ സ്ത്രീകളും ,119 മൂന്നാം ലിംഗക്കാരും ആയിരുന്നു <ref>{{Citeweb |url= http://www.ceo.kerala.gov.in/electorate-2019.html |title= 2019 ലെ ലോക്സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലെ വോട്ടർമാരുടെ എണ്ണം - |website= www.ceo.kerala.gov.in |access-date= 2019-03-31 |archive-date= 2019-03-31 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190331122541/http://www.ceo.kerala.gov.in/electorate-2019.html |url-status= dead }}</ref> . ==രാഷ്ട്രീയ സഖ്യങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Indian-Lok-Sabha-Election-2019-ml.png|പകരം=ലോക്‌സഭ തെരഞ്ഞെടുപ്പു നടക്കുന്ന് 7 ഘട്ടങ്ങൾ|ലഘുചിത്രം|360px| ലോക്‌സഭ തെരഞ്ഞെടുപ്പു നടക്കുന്ന് 7 ഘട്ടങ്ങൾ]] ====[[ഐക്യ ജനാധിപത്യ മുന്നണി|യു.ഡി.എഫ്]]==== {| class="wikitable" |- style="height: 50px;" ! scope="col" style="width:4px;"| No.<br /> ! scope="col" style="width:300px;"| Party ! scope="col" style="width:80px;"| Election Symbol ! scope="col" style="width:60px;"| Seats |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Indian National Congress/meta/color}}"|<span style="color:white">1. || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]]|| style="text-align:center;" |[[File:Hand INC.svg|50px]]|| style="text-align:center;" |16 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Indian Union Muslim League/meta/color}}"|<span style="color:white">2. || [[Indian Union Muslim League|മുസ്ലീം ലീഗ്]]|| style="text-align:center;" |[[File:Indian Election Symbol Lader.svg|50px]]|| style="text-align:center;" |2 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Kerala Congress (Mani)/meta/color}}"|<span style="color:white">3. || [[Kerala Congress (M)|കേരള കോൺഗ്രസ് (മാണി)]] || style="text-align:center;" |[[File:Indian election symbol two leaves.svg|50px]]|| style="text-align:center;" |1 |- style="height: 45px;" | style="text-align:center; background:{{Revolutionary_Socialist_Party_(India)/meta/color}}" ! |<span style="color:white">4. ||[[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി]]|| style="text-align:center;" |[[File:Indian Election Symbol Spade and Stoker.png|50px]]|| style="text-align:center;" |1 |- style="height: 45px;" |} ====[[ഇടതുപക്ഷ ജനാധിപത്യ മുന്നണി|എൽ.ഡി.എഫ്]]==== {| class="wikitable" |- style="height: 50px;" ! scope="col" style="width:4px;"| No.<br /> ! scope="col" style="width:300px;"| Party ! scope="col" style="width:80px;"| Election Symbol ! scope="col" style="width:60px;"| Seats |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Communist_Party_of_India_(Marxist)/meta/color}}"|<span style="color:white">1. || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]]|| style="text-align:center;" |[[File:CPI(M) election symbol - Hammer Sickle and Star.svg|50px]]|| style="text-align:center;" |14 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Communist_Party_of_India/meta/color}}"|<span style="color:white">2. || [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]]|| style="text-align:center;" |[[File:CPI symbol.svg|50px]]|| style="text-align:center;" |4 |- style="height: 45px;" | style="text-align:center; background:{{Independent (politician)/meta/color}}" ! |<span style="color:black">3. ||[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|സി പി എം]] സ്വതന്ത്രൻ || style="text-align:center;" | || style="text-align:center;" |2 |- style="height: 45px;" |} ====[[ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം|എൻ.ഡി.എ]]==== {| class="wikitable" |- style="height: 50px;" ! scope="col" style="width:4px;"| No.<br /> ! scope="col" style="width:300px;"| Party ! scope="col" style="width:80px;"| Election Symbol ! scope="col" style="width:60px;"| Seats |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Bharatiya Janata Party/meta/color}}"|<span style="color:white">1. || [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി]]|| style="text-align:center;" |[[File:Lotus flower symbol.svg|50px]]|| style="text-align:center;" |15 |- style="height: 45px;" | ! style="text-align:center; background:{{Bharatiya Janata Party/meta/color}}"|<span style="color:white">2. || [[ഭാരത് ധർമ്മ ജന സേന]]|| ||style="text-align:center;"| 4 |-style="height: 45px;" | style="text-align:center; background:{{Kerala Congress (Nationalist)/meta/color}}" ! |<span style="color:white">3. ||[[കേരള കോൺഗ്രസ് (തോമസ്)]]|| style="text-align:center;" |[[File:Auto Rickshaw Election Symbol.jpg|50px]]|| style="text-align:center;" |1 |- style="height: 45px;" |} == നിയോജക മണ്ഡലം അടിസ്ഥാനമാക്കിയ സ്ഥാനാർഥി പട്ടിക == {| class="wikitable sortable" cellpadding="5" |- " ! style="text-align:left; background:#e9e9e9; vertical-align:top;"|നമ്പർ ! style="text-align:left; background:#e9e9e9; vertical-align:top;"|മണ്ഡലം ! style="text-align:left; background:#e9e9e9; vertical-align:top;"|യു ഡി എഫ് ! style="background:#e9e9e9; text-align:right;"|എൽ.ഡി.എഫ്. ! style="background:#e9e9e9; text-align:right;"|എൻ.ഡി.എ. |- style="background:#e6ffe6;" | 1 | [[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർകോട്]] |[[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] |[[കെ. പി. സതീഷ് ചന്ദ്രൻ]] |'''രവീശ തന്ത്രി കുണ്ടാർ''' |- style="background:#e6ffe6;" | 2 | [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ]] |[[പി.കെ. ശ്രീമതി|കെ. സുധാകരൻ]] |[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)|പി.കെ. ശ്രീമതി]] |[[സി.കെ. പത്മനാഭൻ|സി. കെ. പത്മനാഭൻ]] |- style="background:#e6ffe6;" | 3 | [[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര]] |[[കെ. മുരളീധരൻ]] |[[പി. ജയരാജൻ]] |[[വി.കെ. സജീവൻ|വി. കെ. സജീവൻ]] |- style="background:#e6ffe6;" | 4 | [[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വയനാട്]] |[[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] |'''[[പി.പി. സുനീർ]]''' |'''തുഷാർ വെള്ളാപ്പള്ളി''' |- style="background:#e6ffe6;" | 5 | [[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട്]] | [[എം.കെ. രാഘവൻ]] |[[എ. പ്രദീപ്കുമാർ]] |'''കെ പി  പ്രകാശ് ബാബു''' |- style="background:#e6ffe6;" | 6 | [[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]] |[[പി.കെ. കുഞ്ഞാലിക്കുട്ടി]] |'''[[വി പി സാനു]]''' |'''ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ  മാസ്റ്റർ''' |- style="background:#e6ffe6;" | 7 | [[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] | [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] |[[പി.വി. അൻവർ]] |'''വി ടി  രമ''' |- style="background:#e6ffe6;" | 8 | [[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട്]] |'''[[വി കെ  ശ്രീകണ്ഠൻ|വി കെ.ശ്രീകണ്ഠൻ]]''' |[[എം.ബി. രാജേഷ്]] |'''സി  കൃഷ്ണകുമാർ''' |- style="background:#e6ffe6;" | 9 | [[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലത്തൂർ]] |[[രമ്യ  ഹരിദാസ്]] |[[പി.കെ. ബിജു]] | |- style="background:#e6ffe6;" | 10 | [[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശ്ശൂർ]] |[[ടി.എൻ. പ്രതാപൻ]] |[[രാജാജി മാത്യു തോമസ്]] |[[സുരേഷ് ഗോപി]] |- style="background:#e6ffe6;" | 11 | [[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി]] |[[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] |[[ഇന്നസെന്റ്]] |'''എ എൻ   രാധാകൃഷ്ണൻ''' |- style="background:#e6ffe6;" | 12 | [[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം]] |[[ഹൈബി ഈഡൻ]] |[[പി. രാജീവ്]] |[[അൽഫോൻസ് കണ്ണന്താനം]] |- style="background:#e6ffe6;" | 13 | [[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി]] |[[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] |[[ജോയ്‌സ് ജോർജ്]] | |- style="background:#e6ffe6;" | 14 | [[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം]] |[[തോമസ് ചാഴിക്കാടൻ]] |[[വി.എൻ. വാസവൻ]] |[[പി.സി. തോമസ്]] |- style="background:#e6ffe6;" | 15 | [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ]] |[[ഷാനിമോൾ ഉസ്മാൻ]] |[[എ.എം. ആരിഫ്]] |ഡോ.കെ.എസ്. രാധാകൃഷ്ണൻ |- style="background:#e6ffe6;" | 16 | [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര]] | [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] |[[ചിറ്റയം ഗോപകുമാർ]] | |- style="background:#e6ffe6;" | 17 | [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട]] | [[ആന്റോ ആന്റണി]] |[[വീണ ജോർജ്ജ്]] |[[കെ. സുരേന്ദ്രൻ (രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തകൻ)|കെ. സുരേന്ദ്രൻ]] |- style="background:#e6ffe6;" | 18 | [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] | [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] |[[കെ.എൻ. ബാലഗോപാൽ]] |'''കെ വി  സാബു''' |- style="background:#e6ffe6;" | 19 | [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] |[[അടൂർ പ്രകാശ്]] |[[എ. സമ്പത്ത്]] |[[ശോഭ സുരേന്ദ്രൻ]] |- style="background:#e6ffe6;" | 20 | [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]]| | [[ശശി തരൂർ]] |[[സി. ദിവാകരൻ]] |[[കുമ്മനം രാജശേഖരൻ]] |- style="background:#e6ffe6;" |} ==അഭിപ്രായ സർവെ ഫലങ്ങൾ== {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:95%;line-height:16px" ! width="100" rowspan="2" |Date published ! width="175" rowspan="2" |Polling agency ! style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}"| ! style="background: {{Communist_Party_of_India_(Marxist)/meta/color}}"| ! style="background:{{National Democratic Alliance (India)/meta/color}}"| ! rowspan="2" |Lead |- ! width="50" class="unsortable " |[[United Democratic Front (Kerala)|UDF]] ! width="50" class="unsortable " |[[Left Democratic Front (Kerala)|LDF]] ! width="50" class="unsortable " |[[National Democratic Alliance (India)|NDA]] |- | Mar 2019 | [https://timesofindia.indiatimes.com/india/nda-will-marginally-fall-short-of-majority-but-form-government-cvoter-survey/articleshow/68347499.cms CVoter for IANS] | style="background:#84CCE0"|'''16''' | 4 | {{dash}} | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" |<span style="color: white;">12</span> |- | Feb 2019 | [https://www.asianetnews.com/election/asianetnews-az-research-partners-election-survey-live-blog-pmv7xd AZ Research for Asianet] | style="background:#84CCE0"|'''14-16''' | 2-1 | 4-3 | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" |<span style="color: white;">10-13</span> |- | Jan 2019 | [https://img1.wsimg.com/blobby/go/83899b59-d110-4e93-82bc-eb74aaa7d701/downloads/1d182ejkd_386064.PDF Spick Media] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190129010658/https://img1.wsimg.com/blobby/go/83899b59-d110-4e93-82bc-eb74aaa7d701/downloads/1d182ejkd_386064.PDF |date=2019-01-29 }} | style="background:#84CCE0"|'''13''' | 4 | 3 | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" |<span style="color: white;">9</span> |- | Jan 2019 | [https://www.republicworld.com/india-news/politics/national-approval-ratings-congress-or-bjp-here-are-the-projections-for-how-the-lok-sabha-2019-elections-may-pan-out Republic Tv - Cvoter] | style="background:#84CCE0" |'''18''' | 2 | {{dash}} | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" | <span style="color: white;">16 |- | Oct 2018 | [https://www.manoramanews.com/news/india/2018/10/06/udf-will-win-election-in-kerala.amp.html?__twitter_impression=true ABP News- CSDS] | style="background:#84CCE0"|'''16''' | 1 | 3 | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" |<span style="color: white;">13</span> |- | Sep 2018 | [https://img1.wsimg.com/blobby/go/83899b59-d110-4e93-82bc-eb74aaa7d701/downloads/1cgh920u3_685092.pdf Spick Media] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190127205835/https://img1.wsimg.com/blobby/go/83899b59-d110-4e93-82bc-eb74aaa7d701/downloads/1cgh920u3_685092.pdf |date=2019-01-27 }} | style="background:#84CCE0"|'''18''' | 2 | {{dash}} | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" | <span style="color: white;">16</span> |- | Jan 2019 | [https://www.republicworld.com/india-news/politics/national-approval-ratings-congress-or-bjp-here-are-the-projections-for-how-the-lok-sabha-2019-elections-may-pan-out Republic Tv - Cvoter] | style="background:#84CCE0"|'''42.4%''' | 37.4% | 15.3% | style="background:{{United Progressive Alliance/meta/color}}" | <span style="color: white;">10.8%</span> |} == അവലംബം == <references/> ==പുറം കണ്ണികൾ== *[http://www.ceo.kerala.gov.in/generalelection2019.html Election Commission of Kerala] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190405135404/http://ceo.kerala.gov.in/generalelection2019.html |date=2019-04-05 }} *[https://www.indiaelections2014.info/parliament/2019/date/kerala_lok_sabha_parliamentary_election_date_2019/ Kerala lok sabha election 2019 date and schedule] {{Kerala elections}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ്]] [[വർഗ്ഗം:2019]] mkbzssza0n1wdawytgjif4hnsc0l96c 0 485253 4081044 3661431 2024-04-25T15:14:16Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ Conversion table ! colspan="5" | Traditional units |   ! colspan="5" | Decimal for comparison |- ! Name ! [[Kibi (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|IEC]] ! Binary ! Number of bytes ! Equal to | ! Name ! [[IEC 80000-13|IEC]] ! Decimal ! Number of bits ! Equal to |- | Kilobyte | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | Kilobit | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | Megabyte | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | Megabit | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | Gigabyte | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | Gigabit | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | Terabyte | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | Terabit | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | Petabyte | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | Petabit | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | Exabyte | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | Exabit | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | Zettabyte | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | Zettabit | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | Yottabyte | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | Yottabit | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==അവലംബം== 9qovwthnj3ptlkywidql01xy3xsrrn3 4081045 4081044 2024-04-25T15:18:17Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ Conversion table ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|IEC]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! Name ! [[IEC 80000-13|IEC]] ! Decimal ! Number of bits ! Equal to |- | Kilobyte | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | Kilobit | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | Megabyte | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | Megabit | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | Gigabyte | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | Gigabit | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | Terabyte | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | Terabit | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | Petabyte | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | Petabit | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | Exabyte | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | Exabit | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | Zettabyte | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | Zettabit | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | Yottabyte | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | Yottabit | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==അവലംബം== i74elnzj75z9thggiilt013f2zg4gu2 4081046 4081045 2024-04-25T15:20:44Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ Conversion table ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|IEC]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! പേര് ! [[IEC 80000-13|ഐഇസി]] ! ദശാശം ! ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു |- | കിലോബൈറ്റ് | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | കിലോബിറ്റ് | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | മെഗാബൈറ്റ് | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | മെഗാബിറ്റ് | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | ജിഗാബൈറ്റ് | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | ജിഗാബിറ്റ് | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | Terabyte | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | Terabit | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | Petabyte | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | Petabit | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | Exabyte | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | Exabit | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | Zettabyte | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | Zettabit | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | Yottabyte | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | Yottabit | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==അവലംബം== mbafgmtzo0al55mbngcoiq09t53g2ql 4081047 4081046 2024-04-25T15:21:49Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ പരിവർത്തന പട്ടിക ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|IEC]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! പേര് ! [[IEC 80000-13|ഐഇസി]] ! ദശാശം ! ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു |- | കിലോബൈറ്റ് | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | കിലോബിറ്റ് | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | മെഗാബൈറ്റ് | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | മെഗാബിറ്റ് | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | ജിഗാബൈറ്റ് | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | ജിഗാബിറ്റ് | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | Terabyte | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | Terabit | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | Petabyte | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | Petabit | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | Exabyte | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | Exabit | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | Zettabyte | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | Zettabit | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | Yottabyte | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | Yottabit | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==അവലംബം== m5gadj1h69c736mh3afrn692z62n67z 4081135 4081047 2024-04-26T00:10:42Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ പരിവർത്തന പട്ടിക ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|ഐഇസി]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! പേര് ! [[IEC 80000-13|ഐഇസി]] ! ദശാശം ! ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു |- | കിലോബൈറ്റ് | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | കിലോബിറ്റ് | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | മെഗാബൈറ്റ് | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | മെഗാബിറ്റ് | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | ജിഗാബൈറ്റ് | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | ജിഗാബിറ്റ് | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | ടെറാബൈറ്റ് | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | ടെറാബിറ്റ് | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | പെറ്റാബൈറ്റ് | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | പെറ്റാബിറ്റ് | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | എക്സാബൈറ്റ് | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | എക്സാബിറ്റ് | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | സെറ്റാബൈറ്റ് | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | സെറ്റാബിറ്റ് | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | യോട്ടാബൈറ്റ് | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | യോട്ടാബിറ്റ് | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==അവലംബം== dn2k01izukt49qh1t7bi1fibd6k11pa 4081136 4081135 2024-04-26T00:15:11Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ പരിവർത്തന പട്ടിക ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|ഐഇസി]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! പേര് ! [[IEC 80000-13|ഐഇസി]] ! ദശാശം ! ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു |- | കിലോബൈറ്റ് | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | കിലോബിറ്റ് | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | മെഗാബൈറ്റ് | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | മെഗാബിറ്റ് | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | ജിഗാബൈറ്റ് | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | ജിഗാബിറ്റ് | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | ടെറാബൈറ്റ് | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | ടെറാബിറ്റ് | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | പെറ്റാബൈറ്റ് | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | പെറ്റാബിറ്റ് | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | എക്സാബൈറ്റ് | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | എക്സാബിറ്റ് | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | സെറ്റാബൈറ്റ് | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | സെറ്റാബിറ്റ് | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | യോട്ടാബൈറ്റ് | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | യോട്ടാബിറ്റ് | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==യൂണിറ്റ് ഓഫ് ഇൻഫോർമേഷൻ== വിവരങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാന യൂണിറ്റാണ് ബൈറ്റുകൾ. ഫയൽ എത്ര വലുതാണ് എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ച്, വലിയ ഫയലുകൾക്ക് അവയുടെ വലുപ്പങ്ങൾ സാധാരണയായി കിലോബൈറ്റ്, മെഗാബൈറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ ജിഗാബൈറ്റ് ഉപയോഗിച്ച് പ്രകടിപ്പിക്കും. ഈ വലിയ യൂണിറ്റുകൾ ബൈറ്റ് വലുപ്പം പോലെ കൃത്യമല്ലെങ്കിലും, മിക്ക [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങളും]] ഫയൽ പ്രോപ്പർട്ടികൾ നേരിട്ട് പരിശോധിച്ച് ഒരു ഫയലിൻ്റെ യഥാർത്ഥ ബൈറ്റ് വലുപ്പം വെളിപ്പെടുത്തും. കമാൻഡ് ലൈൻ ടൂളുകൾക്ക് കൃത്യമായ ബൈറ്റ് വലുപ്പം വെളിപ്പെടുത്താൻ കഴിയും. ==അവലംബം== qpdykchr6d0lp0n9zyhwupzy09oz8s5 4081144 4081136 2024-04-26T00:34:10Z Sachin12345633 102494 /* യൂണിറ്റ് ഓഫ് ഇൻഫോർമേഷൻ */ wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ പരിവർത്തന പട്ടിക ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|ഐഇസി]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! പേര് ! [[IEC 80000-13|ഐഇസി]] ! ദശാശം ! ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു |- | കിലോബൈറ്റ് | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | കിലോബിറ്റ് | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | മെഗാബൈറ്റ് | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | മെഗാബിറ്റ് | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | ജിഗാബൈറ്റ് | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | ജിഗാബിറ്റ് | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | ടെറാബൈറ്റ് | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | ടെറാബിറ്റ് | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | പെറ്റാബൈറ്റ് | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | പെറ്റാബിറ്റ് | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | എക്സാബൈറ്റ് | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | എക്സാബിറ്റ് | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | സെറ്റാബൈറ്റ് | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | സെറ്റാബിറ്റ് | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | യോട്ടാബൈറ്റ് | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | യോട്ടാബിറ്റ് | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==യൂണിറ്റ് ഓഫ് ഇൻഫോർമേഷൻ== വിവരങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാന യൂണിറ്റാണ് ബൈറ്റുകൾ. ഫയൽ എത്ര വലുതാണ് എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ച്, വലിയ ഫയലുകൾക്ക് അവയുടെ വലുപ്പങ്ങൾ സാധാരണയായി കിലോബൈറ്റ്, മെഗാബൈറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ ജിഗാബൈറ്റ് ഉപയോഗിച്ച് പ്രകടിപ്പിക്കും. ഈ വലിയ യൂണിറ്റുകൾ ബൈറ്റ് വലുപ്പം പോലെ കൃത്യമല്ലെങ്കിലും, മിക്ക [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങളും]] ഫയൽ പ്രോപ്പർട്ടികൾ നേരിട്ട് പരിശോധിച്ച് ഒരു ഫയലിൻ്റെ യഥാർത്ഥ ബൈറ്റ് വലുപ്പം വെളിപ്പെടുത്തും. കമാൻഡ് ലൈൻ ടൂളുകൾക്ക് കൃത്യമായ ബൈറ്റ് വലുപ്പം വെളിപ്പെടുത്താൻ കഴിയും. ചെറിയ ഫയലുകളിൽ 'kB' മാത്രമുള്ള മെട്രിക് സിസ്റ്റം ഉപയോഗിച്ച് ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം എല്ലാ വലുപ്പങ്ങളും പ്രദർശിപ്പിക്കും, അതേസമയം ചില ഫയൽ സിസ്റ്റങ്ങൾ/ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ കമ്പ്യൂട്ടറുകളിൽ പരമ്പരാഗതമായി ഉപയോഗിക്കുന്ന വലുപ്പങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിക്കും, എല്ലാ വലുപ്പങ്ങൾക്കും ബൈനറി സിസ്റ്റം ഉപയോഗിക്കുന്നു, ഉദാ. 'KB', അതേസമയം ഹാർഡ് ഡിസ്ക് നിർമ്മാതാക്കൾ മെട്രിക് സിസ്റ്റം ഉപയോഗിക്കുന്നു (ഉദാ. ജിബി = 1,000,000,000 ബൈറ്റുകൾ ടിബി = 1000 ജിബി). ==അവലംബം== mzmmdy666czug5dgxhqt9aus5p4i0mv 4081170 4081144 2024-04-26T06:36:10Z Sachin12345633 102494 /* യൂണിറ്റ് ഓഫ് ഇൻഫോർമേഷൻ */ wikitext text/x-wiki {{PU|File size}} ഒരു [[കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയൽ|കമ്പ്യൂട്ടർ ഫയലിൽ]] എത്ര [[ഡാറ്റ (കമ്പ്യൂട്ടിങ്ങ്)|ഡാറ്റ]] അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു തരത്തിൽ അത് എത്ര സംഭരണം ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ അളവുകോലാണ് '''ഫയൽ വലിപ്പം'''. സാധാരണഗതിയിൽ, [[ബൈറ്റ്|ബൈറ്റിന്റെ]] അടിസ്ഥാനത്തിൽ [[ഏകകം|അളക്കുന്ന യൂണിറ്റുകളിൽ]] ഫയൽ വലിപ്പം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. കൺവെൻഷൻ അനുസരിച്ച്, ഫയൽ വലിപ്പ യൂണിറ്റുകൾ ഒരു മെട്രിക് പ്രിഫിക്‌സ് (മെഗാബൈറ്റ്, [[ഗിഗാബൈറ്റ്]] എന്നിവ പോലെ) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബൈനറി പ്രിഫിക്‌സ് (മെബിബൈറ്റ്, ജിബിബൈറ്റ് എന്നിവ പോലെ) ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref name=J100B01>{{Cite web |author=JEDEC Solid State Technology Association |title=Terms, Definitions, and Letter Symbols for Microprocessors, and Memory Integrated Circuits |work=JESD 100B.01 |date=December 2002 |page=8 |url=http://www.jedec.org/down)d/search/JESD100B01.pdf |accessdate=2009-04-05 }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഒരു ഫയൽ‌ സിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ഒരു ഫയൽ‌ എഴുതുമ്പോൾ‌, മിക്ക ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളിലും ഇത് സംഭവിക്കുന്നു, ഫയലിന് ആവശ്യമുള്ളതിനേക്കാൾ അല്പം കൂടുതൽ ഡിസ്ക് സ്പേസ് അത് ഉപയോഗിച്ചേക്കാം. കാരണം, ഫയൽ ഉപയോഗിച്ച അവസാന ഡിസ്ക് സെക്ടറിൽ അവശേഷിക്കാത്ത ഉപയോഗയോഗ്യമായ ഇടം ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഫയൽ സിസ്റ്റം വലിപ്പം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. (ഫയൽ സിസ്റ്റം അഭിസംബോധന ചെയ്യാവുന്ന ഏറ്റവും ചെറിയ സ്ഥലമാണ് ഒരു സെക്ടർ. ഒരു ഡിസ്ക് സെക്ടറുകളുടെ വലിപ്പം നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ബൈറ്റുകളാണ്.) പാഴായ സ്ഥലത്തെ സ്ലാക്ക് സ്പേസ് അല്ലെങ്കിൽ ആന്തരിക വിഘടനം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. <ref>{{Cite news|url=http://www.itprotoday.com/microsoft-sql-server/what-slack-space|title=What is Slack Space?|date=2010-01-19|work=IT Pro|access-date=2018-02-17}}</ref> ചെറിയ സെക്ടർ വലിപ്പങ്ങൾ ഡിസ്ക് സ്പേസ് സാന്ദ്രമായി ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവ ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ പ്രവർത്തനക്ഷമത കുറയ്ക്കുന്നു. ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിന്റെ ശേഷിയെ മാത്രമല്ല, ഫയൽ വലിപ്പ വിവരങ്ങളുടെ സംഭരണത്തിനായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഫാറ്റ്32(FAT32)ഫയൽ സിസ്റ്റത്തിലെ പരമാവധി ഫയൽ വലിപ്പം, ഉദാഹരണത്തിന്, 4,294,967,295 ബൈറ്റുകൾ, ഇത് നാല് ജിബിബൈറ്റിൽ താഴെയുള്ള ഒരു ബൈറ്റാണ്. <ref name="efi">{{cite web |url=http://download.microsoft.com/download/1/6/1/161ba512-40e2-4cc9-843a-923143f3456c/fatgen103.doc |title=Microsoft Extensible Firmware Initiative FAT32 File System Specification, FAT: General Overview of On-Disk Format |publisher=[[Microsoft]] |date=2000-12-06 |accessdate=2011-07-03 }}</ref> {| class="wikitable" |+ പരിവർത്തന പട്ടിക ! colspan="5" | പരമ്പരാഗത യൂണിറ്റുകൾ |   ! colspan="5" | ഡെസിമൽ ഫോർ കമ്പാരിസൺ |- ! പേര് ! [[കിബി (binary prefix)#Adoption by IEC, NIST and ISO|ഐഇസി]] ! ബൈനറി ! ബൈറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു | ! പേര് ! [[IEC 80000-13|ഐഇസി]] ! ദശാശം ! ബിറ്റുകളുടെ എണ്ണം ! ഇക്വൽ ടു |- | കിലോബൈറ്റ് | [[kibibyte|KiB]] | 2¹⁰ | align="right" | <small>1,024</small> | <small>1024&nbsp;</small>B ! | കിലോബിറ്റ് | [[Kilobit|kbit]] | 10³ | align="right" | <small>1,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>bit |- | മെഗാബൈറ്റ് | [[mebibyte|MiB]] | 2²⁰ | align="right" | <small>1,048,576</small> | <small>1024&nbsp;</small>[[Kibibyte|KiB]] ! | മെഗാബിറ്റ് | [[Megabit|Mbit]] | 10⁶ | align="right" | <small>1,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>kbit |- | ജിഗാബൈറ്റ് | [[gibibyte|GiB]] | 2³⁰ | align="right" | <small>1,073,741,824</small> | <small>1024&nbsp;</small>MiB ! | ജിഗാബിറ്റ് | [[Gigabit|Gbit]] | 10⁹ | align="right" | <small>1,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Mbit |- | ടെറാബൈറ്റ് | [[Tebibyte|TiB]] | 2⁴⁰ | align="right" | <small>1,099,511,627,776</small> | <small>1024&nbsp;</small>GiB ! | ടെറാബിറ്റ് | [[Terabit|Tbit]] | 10¹² | align="right" | <small>1,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Gbit |- | പെറ്റാബൈറ്റ് | [[pebibyte|PiB]] | 2⁵⁰ | align="right" | <small>1,125,899,906,842,624</small> | <small>1024&nbsp;</small>TiB ! | പെറ്റാബിറ്റ് | [[Petabit|Pbit]] | 10¹⁵ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Tbit |- | എക്സാബൈറ്റ് | [[Exbibyte|EiB]] | 2⁶⁰ | align="right" | <small>1,152,921,504,606,846,976</small> | <small>1024&nbsp;</small>PiB ! | എക്സാബിറ്റ് | [[Exabit|Ebit]] | 10¹⁸ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Pbit |- | സെറ്റാബൈറ്റ് | [[zebibyte|ZiB]] | 2⁷⁰ | align="right" | <small>1,180,591,620,717,411,303,424</small> | <small>1024&nbsp;</small>EiB ! | സെറ്റാബിറ്റ് | [[Zettabit|Zbit]] | 10²¹ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Ebit |- | യോട്ടാബൈറ്റ് | [[yobibyte|YiB]] | 2⁸⁰ | align="right" | <small>1,208,925,819,614,629,174,706,176</small> | <small>1024&nbsp;</small>ZiB ! | യോട്ടാബിറ്റ് | [[Yottabit|Ybit]] | 10²⁴ | align="right" | <small>1,000,000,000,000,000,000,000,000</small> | <small>1000&nbsp;</small>Zbit |} ==യൂണിറ്റ് ഓഫ് ഇൻഫോർമേഷൻ== വിവരങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാന യൂണിറ്റാണ് ബൈറ്റുകൾ. ഫയൽ എത്ര വലുതാണ് എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ച്, വലിയ ഫയലുകൾക്ക് അവയുടെ വലുപ്പങ്ങൾ സാധാരണയായി കിലോബൈറ്റ്, മെഗാബൈറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ ജിഗാബൈറ്റ് ഉപയോഗിച്ച് പ്രകടിപ്പിക്കും. ഈ വലിയ യൂണിറ്റുകൾ ബൈറ്റ് വലുപ്പം പോലെ കൃത്യമല്ലെങ്കിലും, മിക്ക [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങളും]] ഫയൽ പ്രോപ്പർട്ടികൾ നേരിട്ട് പരിശോധിച്ച് ഒരു ഫയലിൻ്റെ യഥാർത്ഥ ബൈറ്റ് വലുപ്പം വെളിപ്പെടുത്തും. കമാൻഡ് ലൈൻ ടൂളുകൾക്ക് കൃത്യമായ ബൈറ്റ് വലുപ്പം വെളിപ്പെടുത്താൻ കഴിയും. ചെറിയ ഫയലുകളിൽ 'kB' മാത്രമുള്ള മെട്രിക് സിസ്റ്റം ഉപയോഗിച്ച് ഒരു ഫയൽ സിസ്റ്റം എല്ലാ വലുപ്പങ്ങളും പ്രദർശിപ്പിക്കും, അതേസമയം ചില ഫയൽ സിസ്റ്റങ്ങൾ/ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ കമ്പ്യൂട്ടറുകളിൽ പരമ്പരാഗതമായി ഉപയോഗിക്കുന്ന വലുപ്പങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിക്കും, എല്ലാ വലുപ്പങ്ങൾക്കും ബൈനറി സിസ്റ്റം ഉപയോഗിക്കുന്നു, ഉദാ. 'KB', അതേസമയം ഹാർഡ് ഡിസ്ക് നിർമ്മാതാക്കൾ മെട്രിക് സിസ്റ്റം ഉപയോഗിക്കുന്നു (ഉദാ. ജിബി = 1,000,000,000 ബൈറ്റുകൾ ടിബി = 1000 ജിബി). കമ്പ്യൂട്ടിംഗിൽ സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്ന ഡിജിറ്റൽ ഡാറ്റ സംഭരണത്തിൻ്റെ ഒരു യൂണിറ്റാണ് കിലോബൈറ്റ് (KB). ഇതിനെ കിബിബൈറ്റ് (KiB) എന്ന് അവ്യക്തമായി പരാമർശിക്കുമ്പോൾ, ഐഇസി(IEC) സ്റ്റാൻഡേർഡ് അനുസരിച്ച് 1024 ബൈറ്റുകൾ എന്നാണ് ഇത് അർത്ഥമാക്കുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും, "k" എന്ന ഒരു ചെറിയക്ഷരം ഉപയോഗിച്ച് kB ആയി സൂചിപ്പിക്കുമ്പോൾ, അത് എസ്ഐ (ഇൻ്റർനാഷണൽ സിസ്റ്റം ഓഫ് യൂണിറ്റ്സ്) കൺവെൻഷനെ പിന്തുടരുന്ന 1000 ബൈറ്റുകളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു.<ref>{{cite web|url=https://ux.stackexchange.com/questions/13815/files-size-units-kib-vs-kb-vs-kb|title=different file sizes|access-date=26 April 2024}}</ref> ==അവലംബം== hpr61qdr60e6cflrutgatv9ynvafalj 3 497863 4081077 3276904 2024-04-25T18:13:51Z TenWhile6 155496 TenWhile6 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Илиан Видьянандович]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Дьюче-Круче]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Илиан Видьянандович|Илиан Видьянандович]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Дьюче-Круче|Дьюче-Круче]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Илиан-Адитья | Илиан-Адитья | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 11:21, 24 ജനുവരി 2020 (UTC) 5gjje90qi5yoyxegxahurjmrjgmjx1a 3 506941 4081057 3610453 2024-04-25T17:19:22Z Kadı 162735 Kadı എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ashique2020]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Speakingfact2024]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Ashique2020|Ashique2020]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Speakingfact2024|Speakingfact2024]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 06:34, 23 ജൂലൈ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> 3l37y9n4x2qnqbyrfnsrfp8risam0eo 2 512636 4081058 3460178 2024-04-25T17:19:22Z Kadı 162735 Kadı എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവ്:Ashique2020]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവ്:Speakingfact2024]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Ashique2020|Ashique2020]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Speakingfact2024|Speakingfact2024]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki {{Infobox Wikipedia user|name=ആഷിഖ്|gender=Male|languages=ഇംഗ്ലീഷ്, മലയാളം|country=ഇന്ത്യ|]]|edit_count=}} o0jhznwd72g310lfv5rw4eoyj26dgya 0 524959 4081091 3462149 2024-04-25T21:47:17Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Christa Eka}} [[കാമറൂൺ|കാമറൂണിയൻ]] ചലച്ചിത്ര നടിയും സംവിധായികയുമാണ് '''ക്രിസ്റ്റ എക്ക ആസ്സാം.''' <ref>{{Cite web|url=https://www.africafilmtt.com/christa-eka-assam|title=Christa Eka Assam|website=aftt|access-date=2020-10-24|archive-date=2019-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20191011142904/https://www.africafilmtt.com/christa-eka-assam|url-status=dead}}</ref> കാമറൂണിയൻ സിനിമയിലെ അവരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=https://bakwamagazine.com/online-content/eka-christa-and-the-new-school-of-cameroonian-cinema/|title=Eka Christa and the New School of Cameroonian Cinema|first=Dzekashu|last=MacViban}}</ref> == കരിയർ == എക്ക ബെലെഹ്, അൽമ എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും സംവിധാനം ചെയ്യുകയും തിരക്കഥ രചിക്കുകയും ചെയ്തു. ==ഫിലിമോഗ്രാഫി== *[[Ninah's Dowry|നിനാഹ്സ് ഡൗവറി]] (2012, as ''Clarise'') *[[Beleh|ബെലെഹ്]] (2013) *[[Alma (Cameroonian film)|അൽമ]] (2015) ==അവലംബം== {{reflist}} {{authority control}} [[വർഗ്ഗം:കാമറൂണിയൻ വനിതാ ചലച്ചിത്ര സംവിധായകർ]] lqq4uenjwybblv5xvjr6kr6afmwyae1 0 538941 4081167 3926406 2024-04-26T05:20:21Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:Simple_Periodic_Table_Chart-blocks.svg|വലത്ത്‌|ലഘുചിത്രം| [[ആവർത്തനപ്പട്ടിക|മൂലകങ്ങളുടെ ആവർത്തനപ്പട്ടികയിൽ]], അക്കമിട്ട ഓരോ നിരയും ഒരു ''ഗ്രൂപ്പാണ്'' .]] [[മൂലകം|രാസമൂലകങ്ങളുടെ]] [[ആവർത്തനപ്പട്ടിക|ആവർത്തനപ്പട്ടികയിലെ]] മൂലകങ്ങളുടെ ഒരു നിരയാണ് [[രസതന്ത്രം|രസതന്ത്രത്തിൽ]], ഒരു '''ഗ്രൂപ്പ്''' (അല്ലെങ്കിൽ ഒരു '''കുടുംബം'''<ref>{{Cite web|url=https://www.shmoop.com/periodic-table/terms.html|title=The Periodic Table Terms|access-date=2018-09-15|website=www.shmoop.com|language=en|archive-date=2019-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190406105358/https://www.shmoop.com/periodic-table/terms.html|url-status=dead}}</ref>[[മൂലകം|)]]. ആവർത്തനപ്പട്ടികയിൽ 18 ഗ്രൂപ്പുകളുണ്ട്; ഗ്രൂപ്പുകൾ 2 നും 3 നും ഇടയിലുള്ള എഫ്-ബ്ലോക്ക് നിരകൾക്ക് എണ്ണം നൽകിയിട്ടില്ല. ഒരു ഗ്രൂപ്പിലെ മൂലകങ്ങൾക്ക് അവയുടെ ആറ്റങ്ങളുടെ ഏറ്റവും പുറംഭാഗത്തുള്ള ഇലക്ട്രോൺ ഷെല്ലുകളുടെ (അതായത്, ഒരേ കോർ ചാർജ്) സമാനമായ ഭൗതികസ്വഭാവങ്ങളും രാസസ്വഭാവങ്ങളുമുണ്ട്, കാരണം മിക്ക രാസഗുണങ്ങൾക്കും കാരണം ഏറ്റവും പുറത്തുള്ള ഇലക്ട്രോണിന്റെ പരിക്രമണസ്ഥാനമാണ്. ഗ്രൂപ്പുകൾ‌ക്കായി ഗ്രൂപ്പ് നമ്പറിംഗിന് മൂന്ന് സംവിധാനങ്ങളുണ്ട്; ഉപയോഗിക്കുന്ന രീതി ആശ്രയിച്ച് ഒരേ നമ്പറുകൾ വ്യത്യസ്ത ഗ്രൂപ്പുകൾക്ക് നൽകാം. "ഗ്രൂപ്പ് 1" മുതൽ "ഗ്രൂപ്പ് 18" വരെയുള്ള ആധുനിക നമ്പറിംഗ് സംവിധാനം 1990 മുതൽ [[ഇന്റർനാഷണൽ യൂണിയൻ ഓഫ് പ്യുർ ആന്റ് അപ്ലൈഡ് കെമിസ്ട്രി|ഇന്റർനാഷണൽ യൂണിയൻ ഓഫ് പ്യുർ ആന്റ് അപ്ലൈഡ് കെമിസ്ട്രി (ഐയുപി‌എസി)]] ശുപാർശ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. കെമിക്കൽ അബ്‌സ്ട്രാക്റ്റ് സർവീസ് (സി‌എ‌എസ്, യു‌എസിൽ‌ കൂടുതൽ‌ പ്രചാരമുള്ളത്), 1990 ന് മുമ്പുള്ള ഐ‌യു‌പി‌സി (യൂറോപ്പിൽ കൂടുതൽ പ്രചാരമുള്ളത്) എന്നിവ ഉപയോഗിച്ച പഴയ പൊരുത്തപ്പെടാത്ത രണ്ട് നാമകരണ പദ്ധതികളെ ഇത് മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നു. പതിനെട്ട് ഗ്രൂപ്പുകളുടെ സംവിധാനം രസതന്ത്ര സമൂഹം പൊതുവെ അംഗീകരിക്കുന്നു, പക്ഷേ നിരവധി ഘടകങ്ങളുടെ അംഗത്വത്തെക്കുറിച്ച് ചില വിയോജിപ്പുകൾ നിലനിൽക്കുന്നു. വിയോജിപ്പുകളിൽ കൂടുതലും നമ്പർ 1, 2 ഘടകങ്ങൾ (ഹൈഡ്രജൻ, ഹീലിയം), ആന്തരിക സംക്രമണ ലോഹങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗ്രൂപ്പുകളെ അവയുടെ ഏറ്റവും മുകളിലുള്ള മൂലകം ഉപയോഗിച്ച് തിരിച്ചറിയാം, അല്ലെങ്കിൽ അവയ്ക്ക് പ്രത്യേകമായ ഒരു പേര് ഉണ്ടാവും. ഉദാഹരണത്തിന്, ഗ്രൂപ്പ് 16 നെ "[[ഓക്സിജൻ കുടുംബം|ഓക്സിജൻ ഗ്രൂപ്പ്]]" എന്നും "[[ഓക്സിജൻ കുടുംബം|ചാൽകോജൻസ്]]" എന്നും വിളിക്കുന്നു. ഇതിന് ഒരു അപവാദം "അയൺ ഗ്രൂപ്പ്" ആണ്, ഇത് സാധാരണയായി "ഗ്രൂപ്പ് 8" നെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു, പക്ഷേ രസതന്ത്രത്തിൽ ഇരുമ്പ്, കോബാൾട്ട്, നിക്കൽ അല്ലെങ്കിൽ സമാനമായ രാസ ഗുണങ്ങളുള്ള മറ്റ് ചില ഘടകങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കാനും അയൺ ഗ്രൂപ്പ് എന്നു പറയാറുണ്ട്. ജ്യോതിർഭൗതികത്തിലും ന്യൂക്ലിയർ ഭൗതികശാസ്ത്രത്തിലും ഇത് സാധാരണയായി ഇരുമ്പ്, കോബാൾട്ട്, നിക്കൽ, ക്രോമിയം, മാംഗനീസ് എന്നിവയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ഗ്രൂപ്പുകളുടെ പേരുകൾ== ചരിത്രത്തിൽ, നിരവധി ഗ്രൂപ്പ് പേരുകൾ ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു:<ref name="Fluck 1988"/><ref>{{cite web|title=Nomenclature of inorganic chemistry|url=http://old.iupac.org/publications/books/rbook/Red_Book_2005.pdf|author=IUPAC|year=2005}} </ref> {{Periodic table (group names)}} {| class="wikitable sortable" style="margin: 1em auto 1em auto; text-align:right" ! New<br>IUPAC<br>name !! Old<br>IUPAC<br>{{nobold|1=(Europe)}} !! [[Chemical Abstract Service|CAS]]<br>name<br>{{nobold|1=(U.S.)}} !! Name<br/>by element || [[IUPAC]]<br/>recommended<br/>trivial name || Other trivial name |- | {{sort|01|[[#Group 1|Group 1]]}} || {{sort|1A|IA}} || {{sort|1A|IA}} || &nbsp;<br/>[[lithium|ലിഥിയം]] കുടുംബം|| [[hydrogen]]<div style="font-size:60%">and</div>[[alkali metal]]s* || style="text-align:left" | |- | {{sort|02|[[Group 2 element|Group 2]]}} || {{sort|2A|IIA}} || {{sort|2A|IIA}} || [[beryllium]] കുടുംബം|| [[alkaline earth metal]]s* || |- | {{sort|03|[[Group 3 element|Group 3]]}} || {{sort|3A|IIIA}} || {{sort|3B|IIIB}} || [[scandium]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|04|[[Group 4 element|Group 4]]}} || {{sort|4A|IVA}} || {{sort|4B|IVB}} || [[titanium]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|05|[[Group 5 element|Group 5]]}} || {{sort|5A|VA}} || {{sort|5A|VB}} || [[vanadium]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|06|[[Group 6 element|Group 6]]}} || {{sort|6A|VIA}} || {{sort|6B|VIB}} || [[chromium]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|07|[[Group 7 element|Group 7]]}} || {{sort|7A|VIIA}} || {{sort|7B|VIIB}} || [[manganese]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|08|[[Group 8 element|Group 8]]}} || {{sort|80|VIII}} || {{sort|8B1|VIIIB}} || [[iron]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|09|[[Group 9 element|Group 9]]}} || {{sort|81|VIII}} || {{sort|8B2|VIIIB}} || [[cobalt]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|10|[[Group 10 element|Group 10]]}} || {{sort|82|VIII}} || {{sort|8B3|VIIIB}} || [[nickel]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|11|[[Group 11 element|Group 11]]}} || {{sort|1B|IB}} || {{sort|1B|IB}} || [[copper]] കുടുംബം|| || style="text-align:center" | [[coinage metals]] |- | {{sort|12|[[Group 12 element|Group 12]]}} || {{sort|2B|IIB}} || {{sort|2B|IIB}} || [[zinc]] കുടുംബം|| || |- | {{sort|13|[[Group 13 element|Group 13]]}} || {{sort|3B|IIIB}} || {{sort|3B|IIIA}} || [[boron]] കുടുംബം|| || ''triels'' from Greek ''tri'' (three, III)<ref name=crystal>{{cite journal |last1=Liu |first1=Ning |last2=Lu |first2=Na |first3=Yan |last3=Su |first4=Pu |last4=Wang |first5=Xie |last5=Quan |date=2019 |title=Fabrication of g-C₃N₄/Ti₃C₂ composite and its visible-light photocatalytic capability for ciprofloxacin degradation |journal=Separation and Purification Technology |volume=211 |pages=782–789 |doi=10.1016/j.seppur.2018.10.027 |url=https://www.researchgate.net/publication/317583451 |access-date=17 August 2019}}</ref><ref name=pentel/> |- | {{sort|14|[[Group 14 element|Group 14]]}} || {{sort|4B|IVB}} || {{sort|4A|IVA}} || [[carbon]] കുടുംബം|| || ''tetrels'' from Greek ''tetra'' (four, IV)<ref name=crystal/><ref name=pentel/> |- | {{sort|15|[[Group 15 element|Group 15]]}} || {{sort|5B|VB}} || {{sort|5A|VA}} || [[nitrogen]] കുടുംബം|| [[pnictogen]]s* || ''pentels'' from Greek ''penta'' (five, V)<ref name=pentel>{{cite book |last=Rich |first=Ronald |date=2007 |title=Inorganic Reactions in Water |url=https://archive.org/details/inorganicreactio00rich |publisher=Springer |pages=[https://archive.org/details/inorganicreactio00rich/page/n319 307], 327, 363, 475 |isbn=9783540739616 |doi=10.1007/978-3-540-73962-3}}</ref> |- | {{sort|16|[[Group 16 element|Group 16]]}} || {{sort|6B|VIB}}|| {{sort|6A|VIA}} || [[oxygen]] കുടുംബം|| [[chalcogen]]s* || |- | {{sort|17|[[Group 17 element|Group 17]]}} || {{sort|7B|VIIB}} || {{sort|7A|VIIA}} || [[fluorine]] കുടുംബം|| [[halogen]]s* || |- | {{sort|18|[[Group 18 element|Group 18]]}} || {{sort|00|0}} || {{sort|8A|VIIIA}} || {{nowrap|[[helium]]}} family<br/>or {{nowrap|[[neon]] family}} || [[noble gas]]es* || |} Some other names have been proposed and used without gaining wide acceptance: "volatile metals" for group 12;<ref>https://glosbe.com/en/en/volatile%20metal</ref> "icosagens" for group 13;<ref>{{Greenwood&Earnshaw2nd|page=227}}</ref> "crystallogens",<ref name=crystal/> "adamantogens",<ref>W. B. Jensen, [http://www.che.uc.edu/jensen/w.%20b.%20jensen/reprints/081.%20Periodic%20Table.pdf The Periodic Law and Table] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201110113324/http://www.che.uc.edu/jensen/w.%20b.%20jensen/reprints/081.%20Periodic%20Table.pdf |date=2020-11-10 }}</ref> and "merylides"{{cn|date=April 2019}} for group 14; and "aerogens" for group 18.<ref name=pentel/> ==പഴയ നാമകരണങ്ങൾ== <span id="CAS and old IUPAC"></span>Two earlier group number systems exist: ''CAS'' ([[Chemical Abstracts Service]]) and ''old IUPAC''. Both use [[Numerical digit|numeral]]s ([[Arabic numerals|Arabic]] or [[Roman numbers|Roman]]) and letters ''A'' and ''B''. Both systems agree on the numbers. The numbers indicate approximately the highest oxidation number of the elements in that group, and so indicate similar chemistry with other elements with the same numeral. The number proceeds in a linearly increasing fashion for the most part, once on the left of the table, and once on the right (see [[List of oxidation states of the elements]]), with some irregularities in the transition metals. However, the two systems use the letters differently. For example, potassium (K) has one valence electron. Therefore, it is located in group 1. Calcium (Ca) is in group 2, for it contains two valence electrons. In the old IUPAC system the letters A and B were designated to the left (A) and right (B) part of the table, while in the CAS system the letters A and B are designated to [[main group]] elements (A) and transition elements (B). The old IUPAC system was frequently used in Europe, while the CAS is most common in America. The new IUPAC scheme was developed to replace both systems as they confusingly used the same names to mean different things. The new system simply numbers the groups increasingly from left to right on the standard periodic table. The IUPAC proposal was first circulated in 1985 for public comments,<ref name="Fluck 1988">{{cite journal |last1=Fluck |first1=E. |year=1988 |title=New Notations in the Periodic Table |journal=[[Pure and Applied Chemistry|Pure Appl. Chem.]] |volume=60 |pages=431–436 |publisher=[[International Union of Pure and Applied Chemistry|IUPAC]] |doi=10.1351/pac198860030431 |url=http://www.iupac.org/publications/pac/1988/pdf/6003x0431.pdf |access-date=24 March 2012 |issue=3 |s2cid=96704008 }}</ref> and was later included as part of the 1990 edition of the ''Nomenclature of Inorganic Chemistry''.<ref>Leigh, G. J. ''Nomenclature of Inorganic Chemistry: Recommendations 1990''. Blackwell Science, '''1990'''. {{ISBN|0-632-02494-1}}.</ref> ==ഇതും കാണുക== *[[പിരീഡ് (ആവർത്തനപ്പട്ടിക)]] ==അവലംബം== {{Reflist}} ==അധികവായനയ്ക്ക്== *{{cite book |last1=Scerri|first1=E. R. |title=The periodic table, its story and its significance |url=https://archive.org/details/periodictableits0000scer|url-access=registration|publisher=Oxford University Press |year=2007 |isbn=978-0-19-530573-9}} {{Navbox periodic table}} [[Category:Groups (periodic table)| ]] [[വർഗ്ഗം:മൂലകങ്ങളുടെ ഗ്രൂപ്പുകൾ| ]] [[വർഗ്ഗം:ആവർത്തനപ്പട്ടിക]] p257kogc332ijyra57zhg5j2zwgfjr8 0 552344 4081155 3944150 2024-04-26T04:01:03Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{Infobox language | name = Gothic <!-- Do not bother to add a "native name" - there isn't an attested one, so your edit will just be reverted as misguided -->| region = [[Oium]], [[Dacia]], [[Pannonia]], [[Dalmatia (Roman province)|Dalmatia]], [[Italian Peninsula|Italy]], [[Gallia Narbonensis]], [[Gallia Aquitania]], [[Hispania]], [[Crimea]], [[North Caucasus]] | era = attested [[3rd century|3rd]]–[[10th century]]; [[Crimean Gothic|related dialects]] survived until [[18th century]] in Crimea | familycolor = Indo-European | fam2 = [[Germanic languages|Germanic]] | fam3 = [[East Germanic languages|East Germanic]] † | dia1 = [[Crimean Gothic]] † | script = [[Gothic alphabet]] | iso2 = got | iso3 = got | lingua = 52-ADA | glotto = goth1244 | glottorefname = Gothic | notice = IPA }} {{Contains special characters |special=[[Gothic alphabet|Gothic]] characters |fix=Help:Multilingual_support#Gothic |characters=letters}} {{Germanic tribes (750BC-1AD)}} കിഴക്കൻ ജർമ്മനിയിൽ വസിച്ചിരുന്ന ഗോത്ത് എന്ന ഗോത്രവർഗ്ഗക്കാരും ക്രിമേ എന്ന സ്ഥലത്തു വസിച്ചിരുന്ന ആളുകളും ആശയവിനിമയത്തിനായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ഒരു ഭാഷയാണ് ഗോഥിക് ഭാഷ. ഇത് ഇന്ന് കാലഹരണപ്പെട്ട ഭാഷകളുടെ പട്ടികയിലുൾപ്പെടുന്നു. ജർമ്മനി ഭാഷാ കുടുംബത്തിന്റെ ചരിത്ര പഠനത്തിന് ഈ ഭാഷ പ്രത്യേകിച്ചും പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു, കാരണം അതിന്റെ രേഖകൾ (ചിതറിക്കിടക്കുന്ന ചില റൂണിക് ലിഖിതങ്ങൾ ഒഴികെ), മറ്റ് ജർമ്മനിക് ഭാഷകളുടേതിനേക്കാൾ ഏകദേശം നാല് നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ളതാണ്. [[File:Gothic Script.gif|thumb|The alphabet and script of Gothic Language]] നാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ബൈബിൾ വിവർത്തനത്തിന്റെ ആറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കോഡെക്സ് അർജെന്റിയസിൽ നിന്നാണ് ഇതിന്റെ വിവരങ്ങൾ പ്രധാനമായും ലഭ്യമാകുന്നത്. കൂടാതെ ഒരു വലിയ ടെക്സ്റ്റ് കോർപ്പസ് ഉള്ള ഒരേയൊരു കിഴക്കൻ ജർമ്മൻ ഭാഷയാണ് ഇത്. ബർഗുണ്ടിയൻ, വാൻഡാലിക് എന്നിവയുൾപ്പെടെ മറ്റെല്ലാ ഭാഷകളെയും കുറിച്ച് അറിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്, ചരിത്രപരമായ കണക്കുകളിൽ നിലനിൽക്കുന്ന ശരിയായ പേരുകളിൽ നിന്നും, പോർച്ചുഗീസ്, സ്പാനിഷ്, ഫ്രഞ്ച് തുടങ്ങിയ മറ്റ് ഭാഷകളിലെ കടമെടുത്ത വാക്കുകളിൽ നിന്നും മാത്രമാണ്. == തെളിവുകൾ == ഗോഥിക് ഭാഷയിലെ ഏതാനും രേഖകൾ മാത്രമേ നിലനിൽക്കുന്നുള്ളൂ, ഭാഷ പൂർണ്ണമായും പുനർനിർമ്മിക്കാൻ ഇവ പര്യാപ്തമല്ല. മിക്ക ഗോഥിക് ഭാഷാ സ്രോതസ്സുകളും മറ്റ് ഭാഷകളുടെ വിവർത്തനങ്ങൾ ആണ്, അതിനാൽ വിദേശ ഭാഷാ ഘടകങ്ങൾ തീർച്ചയായും ഈ സേ തസ്സുകളെ സ്വാധീനിച്ചു. ഇത്തരം സ്രോതസ്സുകളാണ് പ്രാഥമിക ഉറവിടങ്ങൾ.<ref>{{Cite web|url=https://omniglot.com/writing/gothic.htm|title=Gothic language and alphabet|access-date=2021-09-03}}</ref> == ചരിത്രം == AD 4-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യത്തിൽ ബിഷപ്പ് വുൾഫില (AD 311-383)തന്റെ ജനങ്ങൾക്ക് ഒരു ലിഖിത ഭാഷയും ബൈബിൾ പരിഭാഷ വായിക്കാനുള്ള മാർഗവും നൽകാൻ ആണ് ഗോഥിക് അക്ഷരമാല കണ്ടുപിടിച്ചത്. ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== {{InterWiki|code=got}} {{wiktionarycat|type=Gothic language|category=Gothic language}} {{Wikibooks|Gothic}} {{wikisourcelang|la|Patrologia Latina Vol 18 Ulfilas|Patrologia Latina vol. 18}} * [https://web.archive.org/web/20050324024538/http://reimar.de/gotisch.html Gotisch im WWW] Portal for information on Gothic (in German) * [http://www.ling.upenn.edu/~kurisuto/germanic/aa_texts.html Germanic Lexicon Project] – early (Public Domain) editions of several of the references. * Texts: ** [http://wikisource.org/wiki/Die_gotische_Bibel The Gothic Bible in Latin alphabet] ** [http://wikisource.org/wiki/Gothic_Bible_in_Ulfilan_Gothic_Script The Gothic Bible in Ulfilan script (Unicode text) from Wikisource] ** [http://titus.uni-frankfurt.de/texte/texte2.htm#got Titus] has Streitberg's ''Gotische Bibel'' and Crimean Gothic material after Busbecq. ** [http://www.wulfila.be/ Wulfila Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210106203140/http://www.wulfila.be/ |date=2021-01-06 }} ** [http://www.gotica.de/skeireins/ Skeireins Project] A website with the Skeireins including translations in Latin, German, French, Swedish, English, Dutch, Greek, Italian and Icelandic. * [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/gotol Gothic Online] by Todd B. Krause and Jonathan Slocum, free online lessons at the [https://liberalarts.utexas.edu/lrc Linguistics Research Center] at the [[University of Texas at Austin]] * [http://robert-pfeffer.net/gotica/englisch/index.html Gothic Readings] Video clips in Gothic language * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=new100&morpho=0&basename=new100\ier\grm&limit=-1 Gothic basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database] * [http://www.gotica.de/bononiensia.html Gotica Bononiensa] A page with information about the discovered Bononiensa fragment from 2013 * [https://spw.uni-goettingen.de/projects/aig/lng-got.html glottothèque - Ancient Indo-European Grammars online], an online collection of introductory videos to Ancient Indo-European languages produced by the University of Göttingen {{Germanic languages}} {{Germanic peoples}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Gothic Language}} [[വർഗ്ഗം:ജർമ്മനിയിലെ ഭാഷകൾ]] 9l1wl54eofkqfn7aj6wl3lkaklqqkq5 0 562959 4081092 3991422 2024-04-25T22:03:16Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Christine Haidegger}} {{infobox person | name = Christine Haidegger | image = Christine Haidegger A.JPG | image_upright = | caption = Haidegger in 2012 | birth_date = {{birth date|1942|02|27|df=yes}} | birth_place = [[Dortmund]], [[Province of Westphalia|Westphalia]], [[Free State of Prussia|Prussia]], Germany | death_date = {{death date and age|2021|12|05|1942|02|27|df=yes}} | death_place = | occupation = {{plainlist| * Writer * Poet }} | organisation = Salzburg Authors' Group | awards = Salzburg Poetry Prize | notable_works = ''Zum Fenster hinaus'' (''Mama Dear'') | website = {{url|http://www.christinehaidegger.at/}} }} ഒരു ഓസ്ട്രിയൻ കവിയും എഴുത്തുകാരിയുമായിരുന്നു '''ക്രിസ്റ്റീൻ ഹൈഡെഗർ''' (27 ഫെബ്രുവരി 1942 - 5 ഡിസംബർ 2021). അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മക്കുറിപ്പായ സും ഫെൻസ്റ്റർ ഹിനോസ് ഇംഗ്ലീഷിലേക്ക് മാമാ ഡിയർ എന്ന പേരിൽ വിവർത്തനം ചെയ്യപ്പെട്ടു.<ref name="MeinBezirk.at 2019_2">{{cite web | title=Autorin in St. Johann: Christine Haidegger liest am 14.03. aus neuem Erzählband "Nach dem Fest" | publisher=MeinBezirk.at | date=7 February 2019 | url=https://www.meinbezirk.at/pongau/c-lokales/christine-haidegger-liest-am-1403-aus-neuem-erzaehlband-nach-dem-fest_a3190866 | language=de | access-date=6 December 2021}}</ref> അവർ [[സാൽസ്ബുർഗ്|സാൽസ്ബർഗിൽ]] സാഹിത്യരംഗത്ത് സ്വാധീനം ചെലുത്തി. == ജീവചരിത്രം == ജർമ്മനിയിലെ ഡോർട്ട്മുണ്ടിൽ ഓസ്ട്രിയൻ മാതാപിതാക്കൾക്ക്<ref name="Literaturnetz.at">{{cite web | title=Christine Haidegger | website=Literaturnetz.at | url=http://www.literaturnetz.at/salzburg/suche_60/Haidegger_Christine_191.html | language=de | access-date=5 December 2021 | archive-date=2021-12-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20211206022148/http://www.literaturnetz.at/salzburg/suche_60/Haidegger_Christine_191.html | url-status=dead }}</ref> ജനിച്ച ഹൈഡെഗർ,<ref name="DER STANDARD 2021" />രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിനുശേഷം അപ്പർ ഓസ്ട്രിയയിലാണ് വളർന്നത്.<ref name="MeinBezirk.at 2019">{{cite web | title=Autorin Christine Haidegger im Literaturhaus Henndorf: Christine Haidegger liest am 08.03.2019 um 19:00 aus ihrem neuen Erzählband "Nach dem Fest" im Literaturhaus Henndorf | website=MeinBezirk.at | date=7 February 2019 | url=https://www.meinbezirk.at/flachgau/c-lokales/christine-haiegger-liest-am-08032019-um-1900-aus-ihrem-neuen-erzaehlband-nach-dem-fest-im-literaturhaus-henndorf_a3190755 | language=de | access-date=5 December 2021}}</ref> 1950-കളുടെ പകുതി മുതൽ അവർ സാൽസ്ബർഗിൽ താമസിച്ചു. [[Matura|മതുര]] ഡിപ്ലോമ നേടിയ ശേഷം അവർ ഇംഗ്ലണ്ട്, ഫ്രാൻസ്, ഇറ്റലി, യു.എസ്. എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഗണ്യമായ സമയം ചെലവഴിച്ചു.<ref name="Grazer Autorinnen Autorenversammlung" /> 1964 മുതൽ അവർ ഒരു സ്വതന്ത്ര എഴുത്തുകാരിയായി പ്രവർത്തിച്ചു.<ref name="Literaturhaus-salzburg.at">{{cite web | title=Programm – Von der Zärtlichkeit der Wörter Do, 23.04.2020 | website=Literaturhaus-salzburg.at | url=http://www.literaturhaus-salzburg.at/content.php?id=90&programmdetail=8366 | language=de | access-date=5 December 2021}}</ref> അവരുടെ ആദ്യ നോവൽ Zum Fenster hinaus ഓസ്ട്രിയയിലെ യുദ്ധാനന്തര ബാല്യത്തെ വിവരിക്കുന്നു. ഹൈഡെഗർ സാൽസ്ബർഗ് ഓതേഴ്‌സ് ഗ്രൂപ്പ് [de] (SAG) സ്ഥാപിച്ചു. കൂടാതെ ഓണററി അംഗവുമായിരുന്നു<ref name="DER STANDARD 2021" /><ref name="Literaturhaus Wien">{{Cite web|url=http://www.literaturhaus.at/index.php?id=5003|title=Literaturhaus Wien: Haidegger Christine|website=www.literaturhaus.at|accessdate=6 December 2021}}</ref> സാൽസ്‌ബർഗ് ഹൗസ് ഓഫ് ലിറ്ററേച്ചറിന്റെ വികസനത്തിലും അവർ കാര്യമായ പങ്കുവഹിച്ചു.<ref name="salzburg.ORF.at red 2021">{{cite web | title=Autorin Christine Haidegger gestorben | website=salzburg.ORF.at | date=5 December 2021 | url=https://salzburg.orf.at/stories/3133140/ | language=de | access-date=5 December 2021}}</ref> ഹൈഡെഗർ നിരവധി നോവലുകൾ, ചെറുകഥകൾ, യാത്രാവിവരണങ്ങൾ, നാടകങ്ങൾ, കവിതകൾ എന്നിവ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.<ref name="DER STANDARD 2021" /> 1978-ൽ, ക്ലാഗൻഫർട്ടിലെ ഇംഗെബർഗ് ബാച്ച്മാൻ പ്രൈസ് ഫെസ്റ്റിവലിൽ ഹൈഡെഗർ പങ്കെടുത്തു.<ref name="Greifeneder">{{cite web | last=Greifeneder | first=Johannes | title=Autorin, Herausgeberin, treibende literarische Kraft | website=Stadt Salzburg | url=https://www.stadt-salzburg.at/presseaussendungen/2012/coo100059032362746/ | language=de | access-date=6 December 2021 | archive-date=2021-12-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20211206110449/https://www.stadt-salzburg.at/presseaussendungen/2012/coo100059032362746/ | url-status=dead }}</ref> 1991-ൽ, അവർ യുഎസിലെ വിർജീനിയയിലെ റൊനോക്ക് കോളേജിൽ റൈറ്റർ-ഇൻ-റെസിഡൻസ് ആയിരുന്നു. <ref name="Grazer Autorinnen Autorenversammlung">{{cite web | title=Verstorbene Mitglieder | website=Grazer Autorinnen Autorenversammlung | url=https://www.gav.at/pages/in-memoriam.php?ID=180 | language=de | access-date=5 December 2021}}</ref> == സ്വകാര്യ ജീവിതം == ഹൈഡെഗർ എബർഹാർഡ് ഹൈഡെഗറെ വിവാഹം കഴിച്ചു.<ref name="Christine Haidegger 2015">{{cite web | title=Christine Haidegger | website=Christine Haidegger | date=14 November 2015 | url=http://www.christinehaidegger.at/ | language=de | access-date=5 December 2021 | archive-date=2021-12-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20211206112927/http://www.christinehaidegger.at/ | url-status=dead }}</ref> അവർക്ക് ക്രിസ്റ്റീന-മരിയ എന്ന ഒരു മകളുണ്ടായിരുന്നു. അവർ ഒരു എഴുത്തുകാരിയായിത്തീരുകയും മെറ്റാ മെർസ് [de] എന്ന തൂലികാനാമത്തിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും ചെയ്തു.<ref name="Christine Haidegger 2015" /> 1989-ൽ മകളുടെ മരണശേഷം, ഹൈഡെഗർ എസ്റ്റേറ്റ്<ref name="Literaturhaus-salzburg.at_3">{{cite web | title=Programm – Ein Abend für Meta Merz Do, 04.04.2019 | website=Literaturhaus-salzburg.at | url=http://www.literaturhaus-salzburg.at/content.php?id=90&programmdetail=7917 | language=de | access-date=6 December 2021}}</ref>കൈകാര്യം ചെയ്യുകയും മെറ്റാ മെർസ് ലിറ്ററേച്ചർ പ്രൈസ് ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്തു.<ref name="oe1.orf.at 2019">{{cite web | title=Christine Haidegger führt an unterschiedlichste Orte – FR – 25 01 2019 – 11:05 | website=oe1.orf.at | date=25 January 2019 | url=https://oe1.orf.at/programm/20190125/540554/Christine-Haidegger-fuehrt-an-unterschiedlichste-Orte | language=de | access-date=6 December 2021}}</ref> 2021 ഡിസംബർ 5-ന് 79-ആം വയസ്സിൽ ഹൈഡെഗർ അന്തരിച്ചു<ref name="DER STANDARD 2021">{{cite web | title=Autorin Christine Haidegger ist verstorben | website=[[Der Standard]] | date=5 December 2021 | url=https://www.derstandard.de/story/2000131679498/autorin-christine-haidegger-ist-verstorben | language=de | access-date=5 December 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sn.at/salzburg/kultur/christine-haidegger-ist-gestorben-113569162|title=Christine Haidegger ist gestorben|first=Salzburger|last=Nachrichten|date=5 December 2021|website=www.sn.at|accessdate=5 December 2021}}</ref> ==അവലംബം== {{Reflist}} ==External links== * {{official|http://www.christinehaidegger.at/}} {{Authority control}} [[വർഗ്ഗം:2021-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1942-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:കവയിത്രികൾ]] nnqn92en1urj4hfb7qgb6wvge7hchw6 0 574796 4081148 3763206 2024-04-26T02:59:02Z Vinayaraj 25055 wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player | name = ദൊമ്മരാജു ഗുകേഷ് | image = Alireza Firouzja - Gukesh D, Candidates Tournament 2024 03 (cropped).jpg | caption =ഗുകേഷ് | birth_date = {{Birth date and age|2006|05|29|df=y}} | birth_place = [[ചെന്നൈ]], [[തമിഴ്നാട്]], [[ഇന്ത്യ]] | title =[[Grandmaster (chess)|ഗ്രാൻറ്മാസ്റ്റർ]] (2019) | rating = | peakrating = 2699 (August 2022) | peakranking = No. 38 (August 2022) | FideID = 46616543 }} ഇന്ത്യക്കാരനായ ഒരു [[ചെസ്സ്]] കളിക്കാരനാണ് '''ഗുകേഷ് ഡി''' എന്നറിയപ്പെടുന്ന '''ദൊമ്മരാജു ഗുകേഷ്''' (ജനനം 29 മെയ് 2006). 2019 മാർച്ചിൽ [[ഫിഡെ|FIDE]] യുടെ [[ഗ്രാൻഡ് മാസ്റ്റർ|ഗ്രാൻഡ്‌മാസ്റ്റർ]] പദവിക്ക് യോഗ്യത നേടുന്ന ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ മൂന്നാമത്തെ വ്യക്തിയായി അദ്ദേഹം<ref> He is also the fourth youngest player in the world (after Wie Yi, Alireza Firouzja and Magnus Carlsen) to reach 2700 in classical. [https://old.fide.com/component/content/article/1-fide-news/11485-list-of-titles-approved-by-the-2019-1st-quarter-pb-in-astana-kazakhstan.html "List of titles approved by the 2019 1st quarter PB in Astana, Kazakhstan"]. FIDE. 2019-03-11. Retrieved 2019-03-25.</ref> . == ആദ്യകാലജീവിതം == 2006 മെയ് 29 ന് [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] [[ചെന്നൈ|ചെന്നൈയിലാണ്]] ഗുകേഷ് ജനിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് രജനികാന്ത് [[ഓട്ടോറൈനോലാറിംഗോളജി|ചെവി, മൂക്ക്, തൊണ്ട എന്നിവയുടെ]] ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ധനും അമ്മ പത്മ ഒരു മൈക്രോബയോളജിസ്റ്റുമാണ്. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/chess/my-achievement-hasnt-yet-sunk-in-gukesh/articleshow/67562543.cms|title=My achievement hasn't yet sunk in: Gukesh|access-date=2019-03-18|last=Prasad RS|date=2019-01-16|website=The Times of India}}</ref> ഏഴാം വയസ്സിൽ ചെസ്സ് പഠിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/other-sports/story/d-gukesh-grit-and-determination-personify-india-s-youngest-grandmaster-1433361-2019-01-17|title=D Gukesh: Grit and determination personify India's youngest Grandmaster|access-date=2019-03-18|last=Lokpria Vasudevan|date=2019-01-17|website=India Today}}</ref> ചെന്നൈയിലെ മേൽ അയനമ്പാക്കത്തെ വേലമ്മാൾ വിദ്യാലയത്തിലാണ് പഠിക്കുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://chennaiplus.in/velammal-students-win-gold-at-world-cadet-chess-championship-2018/|title=Velammal students win gold at World Cadet Chess championship 2018|access-date=2019-03-18|date=2018-12-09|website=Chennai Plus|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327090711/http://chennaiplus.in/velammal-students-win-gold-at-world-cadet-chess-championship-2018/|archive-date=27 March 2019}}</ref> == കരിയർ == 2015 ലെ ഏഷ്യൻ സ്കൂൾ ചെസ് ചാമ്പ്യൻഷിപ്പിന്റെ ഒൻപതുവയസ്സിൽ താഴെയുള്ളവരുടെ വിഭാഗത്തിലും 2018 ലെ ലോക യൂത്ത് ചെസ് ചാമ്പ്യൻഷിപ്പിലും പന്ത്രണ്ടുവയസ്സിൽ താഴെയുള്ളവരുടെ വിഭാഗത്തിലും ഗുകേഷ് ജേതാവായി. 2018-ലെ ഏഷ്യൻ യൂത്ത് ചെസ് ചാമ്പ്യൻഷിപ്പിൽ അണ്ടർ-12 വ്യക്തിഗത റാപ്പിഡ്, ബ്ലിറ്റ്സ്, അണ്ടർ-12 ടീം റാപ്പിഡ്, ബ്ലിറ്റ്സ്, അണ്ടർ-12 വ്യക്തിഗത ക്ലാസിക്കൽ ഫോർമാറ്റുകൾ എന്നിവയിലും അദ്ദേഹം അഞ്ച് സ്വർണ്ണ മെഡലുകൾ നേടി. 2018 മാർച്ചിലെ 34-ാമത് കാപ്പെല്ലെ-ലാ-ഗ്രാൻഡെ ഓപ്പണിൽ അദ്ദേഹം ഇന്റർനാഷണൽ മാസ്റ്റർ പദവിയുടെ ആവശ്യകതകൾ പൂർത്തിയാക്കി. ഇതുവരെയുള്ള ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ ഗ്രാൻഡ്മാസ്റ്റർ എന്ന നിലയിൽ [[സെർജി കര്യാക്കിൻ|സെർജി]] കർജാക്കിനെ ഗുകേഷ് ഏറെക്കുറെ മറികടന്നു, എന്നാൽ 17 ദിവസം കൊണ്ട് ആ റെക്കോർഡ് നഷ്ടമായി. 2019 ജനുവരി 15-ന് 12 വയസ്സും 7 മാസവും 17 ദിവസവും പ്രായമുള്ളപ്പോൾ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ രണ്ടാമത്തെ ഗ്രാൻഡ്മാസ്റ്ററായി. എന്നിരുന്നാലും, 2022 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞയാളാണ്. 2021 ജൂണിൽ, ജൂലിയസ് ബെയർ ചലഞ്ചേഴ്‌സ് ചെസ് ടൂർ, ഗെൽഫാൻഡ് ചലഞ്ച്, 19-ൽ 14 പോയിന്റുകൾ നേടി അദ്ദേഹം വിജയിച്ചു. 2022 ജൂലൈ 16-ന്, ബിയൽ ചെസ് ഫെസ്റ്റിവൽ ഗ്രാൻഡ്മാസ്റ്റേഴ്സ് ട്രയാത്‌ലോണിന്റെ മൂന്നാം റൗണ്ടിൽ GM ലെ ക്വാങ് ലീമിനെ തോൽപ്പിച്ച് ഗുകേഷ് ചരിത്രത്തിലെ മൂന്നാമത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കളിക്കാരനും 2700 എലോ റേറ്റിംഗ് കടക്കുന്ന ആറാമത്തെ ഇന്ത്യൻ കളിക്കാരനുമായി. <ref>{{Cite web|url=https://www.chessdom.com/gukesh-d-is-third-youngest-player-ever-to-cross-2700/|title=Gukesh D is third youngest player ever to cross 2700 – Chessdom|access-date=2022-07-17|last=nikita|website=www.chessdom.com|language=en-US}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://thebridge.in/chess/gukesh-sixth-indian-2700-rating-33339|title=Chess: D Gukesh becomes only the sixth Indian to break 2700-rating barrier|access-date=2022-07-17|last=Desk|first=The Bridge|date=2022-07-17|website=thebridge.in|language=en}}</ref> == അവലംബം == {{Reflist}} == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == * {{Fide}} * [https://prs.aicf.in/players/3375 D Kukesh] ID card at the All India Chess Federation * Gukesh D player profile at Chess.com * {{Chessgames player|158070}} * Gukesh D chess games at 365Chess.com {{Indian grandmasters}} [[വർഗ്ഗം:തെലുഗു ജനത]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ ചെസ്സ് കളിക്കാർ]] [[വർഗ്ഗം:ചെസ്സ് ഗ്രാൻഡ്മാസ്റ്റർമാർ]] [[വർഗ്ഗം:ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന പ്രമുഖർ]] [[വർഗ്ഗം:2006-ൽ ജനിച്ചവർ]] fizgnso5r9ixlsqiyfxh7y9r08khih1 0 580655 4081088 3818102 2024-04-25T19:20:07Z Muneerviki 181612 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ wikitext text/x-wiki {{pu|Masʽud I of Ghazni}} [[File:MassudOfGhazniCoin.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:MassudOfGhazniCoin.jpg|ലഘുചിത്രം|ഗസ്നിയിലെ മസ്ഊദ് ഒന്നാമന്റെ നാണയം, ഹിന്ദു ഷാഹി ഡിസൈനുകളിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ഇതിൽ, കുതിരപ്പടയാളിയുടെ ശിരസിന് ചുറ്റും മസ്ഊദ് (പേർഷ്യൻ: مسعود) എന്ന പേര് കൊത്തിയിരിക്കുന്നു.]] [[File:Transoxiana_8th_century.svg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Transoxiana_8th_century.svg|വലത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|300x300ബിന്ദു|ഖുറാസാൻ, ട്രാൻസോക്സിയാന, തോഖാരിസ്ഥാൻ എന്നിവയുടെ ഭൂപടം.]] [[File:Gaznaly-seljuk_Dandanaqan.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gaznaly-seljuk_Dandanaqan.jpg|വലത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|ദണ്ഡനാഖൻ യുദ്ധത്തിന്റെ ചിത്രീകരണം.]] '''ഗസ്‌നിയിലെ മസ്‌ഉദ് ഒന്നാമൻ''' ({{lang-fa|مسعود غزنوی}}), '''അമീർ-ഇ ഷാഹിദ്''' ({{lang|fa|امیر شهید}}; ""രക്തസാക്ഷി രാജാവ്"" എന്നറിയപ്പെടുന്നു) (പേർഷ്യൻ: مسعود غزنوی), (ജനനം. 998 - മരണം. 17 ജനുവരി 1040) 1030 മുതൽ 1040 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ [[ഗസ്നവി സാമ്രാജ്യം|ഗസ്‌നവി സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] സുൽത്താനായിരുന്നു. അവരുടെ പിതാവ് [[ഗസ്നിയിലെ മഹ്‌മൂദ്|ഗസ്നിയിലെ മഹ്‌മൂദിൻറെ]] മരണശേഷം അനന്തരാവകാശിയായി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ട ഇളയ ഇരട്ട സഹോദരൻ മുഹമ്മദിനെ സ്ഥാനഭ്രഷ്ടനാക്കിക്കൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം ഗസ്‌നി സിംഹാസനം പിടിച്ചെടുത്ത് അധികാരത്തിലെത്തിയത്. താമസിയാതെ അന്ധനാക്കപ്പെട്ട ഇരട്ട സഹോദരൻ തടവിലാക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നിരുന്നാലും, മസ്ഊദിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ ഭൂരിഭാഗത്തിലും അദ്ദേഹത്തിന് നിയന്ത്രണം നഷ്ടമായപ്പോൾ സൈന്യം അദ്ദേഹത്തിനെതിരെ കലാപമുണ്ടാക്കുകയും മുഹമ്മദിനെ സിംഹാസനത്തിൽ പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. == മുൻകാലജീവിതം == ഇളയ ഇരട്ട സഹോദരൻ മുഹമ്മദിനൊപ്പം 998-ൽ ഗസ്‌നാവി സാമ്രാജ്യ തലസ്ഥാനമായ [[ഗസ്നി|ഗസ്‌നിയിലാണ്]] മസ്ഊദ് ജനിച്ചത്. 1015-ൽ മസൂദിനെ ഗസ്‌നാവി സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ അവകാശിയായി നിയമിച്ച പിതാവ് കൂടാതെ [[ഹെറാത്ത്|ഹെറാത്തിന്റെ]] ഗവർണറായും അദ്ദേഹത്തിന് നൽകി. അഞ്ച് വർഷത്തിന് ശേഷം, അപ്പോഴും ഒരു പാഗൻ പ്രദേശമായിരുന്ന ഘൂറിൽ അദ്ദേഹം ഒരു സൈനിക പര്യവേഷണത്തിന് നേതൃത്വം നൽകി. പിന്നീട് മസ്ഊദ് ജിബാലിലെ തന്റെ പിതാവിന്റെ സൈനിക പ്രചാരണങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുകയും അവിടെ അവർ മജ്ദ് അൽ-ദൗലയുടെ ഭരണത്തിൻ കീഴിലായിരുന്ന റേയിലെ ബുയിദ് അമിറേറ്റിനെ സാമ്രാജ്യത്തോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു. മസ്ഊദിന്റെ പിതാവ് ആ പ്രദേശം വിട്ടശേഷം, പടിഞ്ഞാറൻ ഇറാനിലെ ഗസ്നാവി സാമ്രാജ്യത്തിൻറെ വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ചുമതല മസ്ഊദിൽ വന്നുചേർന്നതോടെ കൂടുതൽ പടിഞ്ഞാറ് തന്റെ സൈനിക പ്രചാരണങ്ങൾ തുടർന്ന അദ്ദേഹത്തിന് അവിടെ കക്കുയിദ് ഭരണാധികാരി മുഹമ്മദ് ഇബ്ൻ റുസ്തം ദുഷ്മാൻസിയറിനെ പരാജയപ്പെടുത്താൻ സാധിക്കുകയും ഗസ്നാവിദ് പരമാഅധികാരം അംഗീകരിക്കാൻ സമ്മതിച്ച റുസ്തം ഒരു ഉടമ്പടിയിലേർപ്പെടാൻ സമ്മതിക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നിരുന്നാലും, മുഹമ്മദ് റുസ്തം ഉടമ്പടി ലംഘിച്ചുകൊണ്ട് 1030-ൽ റേ നഗരം ഗസ്നാവികളിൽ നിന്ന് പിടിച്ചെടുത്തു. അതേ കാലയളവിൽ, മസൂദുമായുള്ള മോശം ബന്ധം കാരണം, പിതാവ് മഹ്മൂദ്, തന്റെ അഭിപ്രായം മാറ്റുകയും, ഭരണകൂടത്തിലും സൈനിക കാര്യങ്ങളിലും മസ്ഊദിനെക്കാൾ പരിചയം വളരെ കുറവായിരുന്ന മൊഹമ്മദിനെ തന്റെ അനന്തരാവകാശിയായി നിയമിച്ചു.{{sfn|Bosworth|1975|p=187}} പിതാവ് മഹമൂദ് താമസിയാതെ മരിച്ചതിനേത്തുടർന്ന് മുഹമ്മദ് രാജാവായി. == അധികാരത്തിനുള്ള പോരാട്ടം == എന്നിരുന്നാലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മാവൻ യൂസഫ് ഇബ്‌ൻ സബുക്ടിഗിനും തൻറെ സൈനിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെ രാജ്യത്ത് വലിയ പ്രശസ്തി നേടിയ അലി ദയയെപ്പോലുള്ള പ്രമുഖ ഉദ്യോഗസ്ഥരുമുൾപ്പെടെയുള്ള ഗസ്‌നാവി സൈന്യവും മസൂദിന് അനുകൂലമായിരുന്നു.{{sfn|Bosworth|1975|p=187}} മസ്ഊദിനൊപ്പം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുൻ സഹായി അബു സഹൽ സാവ്സാനിയും ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, തന്റെ സൈന്യത്തെ കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനായി, മസ്ഊദ് തുർക്ക്മെൻ തലവന്മാരായിരുന്ന യഗ്മൂർ, ഖിസിൽ, ബോഗ, ഗോക്താഷ് എന്നിവരടങ്ങിയ ഒരു കൂട്ടം തുർക്ക്മെൻസിനെ റിക്രൂട്ട് ചെയ്തു.{{sfn|Bosworth|1975|p=191}} == ഭരണകാലം == മസൂദ് പിന്നീട് ഗസ്‌നിയിലേക്ക് നീങ്ങുകയും അവിടെ അദ്ദേഹം സഹോദരനെ പരാജയപ്പെടുത്തി തടവിലാക്കിക്കൊണ്ട് ഗസ്‌നാവി സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പുതിയ സുൽത്താനായി സ്വയം കിരീടധാരണം നടത്തി. മസ്ഊദ് അധികം താമസിയാതെ, പ്രീതി നഷ്ടപ്പെട്ട മുൻ രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞൻ അഹ്മദ് മെയ്മണ്ടിയെ ജയിലിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിക്കുകയും, അദ്ദേഹത്തെ തന്റെ വസീറായി നിയമിക്കുകയും ചെയ്തു. ഖൊറാസന്റെ സൈന്യത്തിന്റെ കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫായി അലി ദയയെ നിയമിച്ച അദ്ദേഹം അതേസമയം അഹ്മദ് ഇനൽറ്റിഗിൻ എന്ന മറ്റൊരു ജനറലിനെ ഇന്ത്യയിലെ സൈന്യത്തിന്റെ കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫായി നിയമിച്ചു.{{sfn|Bosworth|1984|p=647}} മസ്ഊദ് ഒരു മികച്ച സൈനിക നേതാവായിരുന്നുവെങ്കിലും, തന്റെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ ഉപദേശം ശ്രദ്ധിക്കാതിരുന്നതിനാൽ അത് പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണകാലത്തെ തകർച്ചിയിലേയ്ക്ക് നയിച്ചു.{{sfn|Bosworth|1975|p=188}} തന്റെ പിതാവിന്റെ ഭൂരിഭാഗം ഉദ്യോഗസ്ഥരും വഞ്ചകരാണെന്ന അദ്ദേഹം സംശയിച്ചതോടൊപ്പം സ്വന്തം അമ്മാവൻ യൂസഫും ശക്തനായ രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞൻ അലി ഇബ്ൻ ഇൽ-അർസ്‌ലാനും തടവിലാക്കപ്പെട്ടു. 1032-ൽ അഹ്മദ് മെയ്മണ്ടി മരിച്ചതിനേത്തുടർന്ന് അഹ്മദ് ഷിറാസി മസ്ഊദിന്റെ വസീറായി നിയമിതനായി. കുറച്ചുകാലത്തിനുശേഷം, മസ്ഊദിന്റെ ഗവർണറും ഖ്വാരസ്മിലെ യഥാർത്ഥ ഭരണാധികാരിയുമായിരുന്ന അൽതുൻ താഷിനെ, കാര-ഖാനിദ് ഭരണാധികാരി അലി ടിഗിൻ ബുഗ്രാ ഖാന്റെ രാജ്യം ആക്രമിക്കാൻ അയച്ചുവെങ്കിലും സമർഖണ്ഡിനടുത്തുള്ള ദബൂസിയ എന്ന പട്ടണത്തിൽ വച്ച് അയാൾ കൊല്ലപ്പെട്ടു. തുടർന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകൻ ഹാറൂൺ അധികാരമേറ്റു. === പടിഞ്ഞാറൻ ഇറാനിലെ യുദ്ധവും തുർക്കി നാടോടികളുമായുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലും === 1033-ൽ, മസ്ഊദ് സർസുത്ത് കോട്ട പിടിച്ചടക്കുകയും താമസിയാതെ ബുയിദ് ഭരണാധികാരി അബു കാലിജാറിന്റെ ഭരണത്തിൻ കീഴിലായിരുന്നു കെർമനെ ആക്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. താമസിയാതെ മസ്ഊദിന് ഈ പ്രദേശം കീഴടക്കാൻ കഴിഞ്ഞുവെങ്കിലും ബുയിദ് ഭരണം ഇഷ്ടപ്പെട്ട കെർമാനിലെ നിവാസികൾ അബു കാലിജാറിനോടൊപ്പം അണിനിരക്കുകുയം അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിസിയർ ബഹ്‌റാം ഇബ്‌നു മഫിന്നയുടെ കീഴിൽ കെർമാൻ വീണ്ടും കീഴടക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു.{{sfn|Bosworth|1975|p=189}} അതേ കാലഘട്ടത്തിൽ, കലാപം നടത്തിയ അഹ്മദ് ഇനാൽറ്റിഗിൻ മസ്ഊദ് അയച്ച സൈന്യത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തിയതോടെ തിലക് എന്ന ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞന്റെ കീഴിൽ അദ്ദേഹം മറ്റൊരു സൈന്യത്തെ അയച്ചു. രക്ഷപ്പെടാൻ ശ്രമിക്കുന്നതിനിടെ മുങ്ങിമരിച്ച അഹമ്മദ് ഇനൽറ്റിഗിനെ പരാജയപ്പെടുത്താൻ തിലകിൻറെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള സൈന്യത്തിന് കഴിഞ്ഞു.{{sfn|Bosworth|1984|p=647}}{{sfn|Bosworth|1975|p=188}} 1033-ൽ മസൂദ്, സിയാരിദ് സംസ്ഥാനത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന സിയാരിദ് അനുഷിർവാൻ ഷറഫ് അൽ-മഅലിയുടെ ബന്ധുവായ അബു കലിജാറിന്റെ മകളെ വിവാഹം കഴിച്ചു. അതേ വർഷം തന്നെ, തന്റെ വിശ്വാസയോഗ്യമല്ലാത്ത സാമന്തനായിരുന്ന കക്കുയിദ് ഭരണാധികാരി മുഹമ്മദിനെ നിയന്ത്രണത്തിൽ നിറുത്തുന്നതിനായി മസൂദ് ഒന്നാമൻ ജിബാലിന്റെ ഗവർണറായി അബു സഹൽ ഹംദുവിയെ നിയമിച്ചു.{{sfn|Yusofi|1983b|pp=369–370}} 1034-ൽ ഹറൂൺ ഗസ്‌നാവിദ് ഭരണത്തിൽ നിന്ന് സ്വാതന്ത്ര്യം പ്രഖ്യാപിക്കുകയും കാരാ-ഖാനിദ് ഭരണാധികാരി അലി ടിഗിനുമായി സഖ്യമുണ്ടാക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfn|Bosworth|1975|p=192}} എന്നിരുന്നാലും, മസ്ഊദിന് ഹാറൂണിനെ വധിക്കാൻ കഴിയുകയും അലി ടിഗിൻ താമസിയാതെ മരണമടയുകയും ചെയ്തു. കാരാ-ഖാനിദുകളുമായുള്ള സഖ്യം തുടർന്നുകൊണ്ട് സഹോദരൻ ഇസ്മായിൽ ഖണ്ഡാൻ ഹാരൂണിന്റെ പിൻഗാമിയായി. ഇതിനിടയിൽ തുഗ്‌രിലിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ സെൽജുക് [[തുർക്കി]]<nowiki/>കൾ മസ്ഊദിനോട് അഭയം തേടി. എന്നിരുന്നാലും, മസ്ഊദ്, തുർക്കി നാടോടികളെ അപകടകാരികളായി കണക്കാക്കുകയും ഖൊറാസാനിൽ പുതുതായി നിയമിതനായ കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫ് ബെഗ്തോഗ്ദിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഒരു സൈന്യത്തെ അയയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. അധികം താമസിയാതെ സെൽജൂക്കുകളിൽനിന്ന്  സൈന്യം പരാജയം ഏറ്റുവാങ്ങുകയും അവർ ഗസ്‌നാവിദ് അധികാരത്തെ സെൽജൂക്കുകൾ അംഗീകരിച്ചതിന് പകരമായി [[നാസ]], ഫരാവ, ദിഹിസ്ഥാൻ എന്നിവ വിട്ടുകൊടുക്കാൻ മസ്ഊദിനെ നിർബന്ധിച്ചു. സെൽജൂക്കുകളാൽ സൈന്യം ഉടൻ തന്നെ പരാജയപ്പെട്ടു. 1034-ൽ, കപ്പം ശേഖരിക്കുന്നതിനായി മസ്ഊദ് അമുലിലേക്ക് ഒരു സൈന്യവുമായി മാർച്ച് ചെയ്യുകയും അമുലിനെ നാല് ദിവസത്തേക്ക് കൊള്ളിവയ്പ്പ് നടത്തുകയും പിന്നീട് കത്തിക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfn|Bosworth|1963|p=91}} 1035-ൽ പടിഞ്ഞാറൻ ഇറാനിൽ മറ്റൊരു അധിനിവേശം നടത്തിയ മസൂദ് ഒന്നാമൻ, അവിടെ വിമതനായ അബു കാലിജാറിനെ പരാജയപ്പെടുത്തി. പിന്നീട് മസ്ഊദ് ജിബാലിലേക്ക് നീങ്ങിയ മസൂദ്, അവിടെ കകുയിദ് ഭരണാധികാരി മുഹമ്മദിനെ വീണ്ടും പരാജയപ്പെടുത്തിയതോടെ അദ്ദേഹം അഹ്വാസിലെ ബുയിദുകളുടെ അടുത്തേയ്ക്കും തുടർന്ന് വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഇറാനിലേക്കും പലായനം ചെയ്യുകയും അവിടെ അയാൾ  ഒരു തുർക്ക്മെൻ സൈന്യത്തെ സംഘടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. 1037/8-ൽ, മസ്ഊദ് ഇന്ത്യയിൽ സൈനിക നടപടികളിൽ പങ്കെടുക്കവേ, മുഹമ്മദ് വീണ്ടും റേ നഗരം പിടിച്ചടക്കി. ഇതിനിടയിൽ, ബോറിറ്റിജിൻ എന്ന മറ്റൊരു കാരാ-ഖാനിദ് ഭരണാധികാരി ഗസ്നാവിദ് പ്രദേശങ്ങൾ ആക്രമിക്കുകയും ഖുത്താൽ, വക്ഷ് നഗരങ്ങൾ കൊള്ളയടിക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfn|Davidovich|1996|pp=134–135}} ചഘാനിയൻ പ്രദേശം കീഴടക്കാനും പ്രാദേശിക മുഹ്താജിദ് രാജവംശത്തെ പ്രദേശത്ത് നിന്ന് പുറത്താക്കാനും അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞു. === സെൽജുക്കുകളുമായുള്ള യുദ്ധവും പതനവും === സെൽജൂക്കുകൾ ഖൊറാസാൻ നഗരങ്ങളെ ക്രമേണ കീഴടക്കാൻ തുടങ്ങി. അവർ [[നിഷാപൂർ]] പിടിച്ചടക്കിയപ്പോൾ, തുഗ്രിൽ ഖൊറാസാന്റെ ഭരണാധികാരിയായി സ്വയം പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഖൊറാസനിലേക്ക് മടങ്ങിയെത്തിയ മസ്ഊദ്, ചഘനിയനെ വീണ്ടും കീഴടക്കാൻ ശ്രമിച്ചുവെങ്കിലും ബൊറിറ്റിഗിനാൽ പരാജയപ്പെടുത്തപ്പെട്ടു.{{sfn|Bosworth|1975|p=195}} എന്നിരുന്നാലും, ഹെറാറ്റിൽ നിന്നും നിഷാപൂരിൽ നിന്നും സെൽജൂക്കുകളെ പുറത്താക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹം വിജയിച്ചു. ഖൊറാസാനിൽ നിന്നുള്ള സെൽജുക് ഭീഷണി പൂർണ്ണമായും ഇല്ലായ്മ ചെയ്യാൻ അദ്ദേഹം ഉടൻ തന്നെ മെർവിലേക്ക് മാർച്ച് ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈന്യത്തിൽ 50,000 പടയാളികളും 60 അല്ലെങ്കിൽ 12 യുദ്ധപരിശീലനം ലഭിച്ച ആനകളും ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിസിയർ അഹ്മദ് ഷിറാസി, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചീഫ് സെക്രട്ടറി അബു സഹൽ സാവ്സാനി, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജനറൽമാരായ അലി ദയ, ബെഗ്തോഗ്ദി, സുബാഷി, അഹ്മദ് മെയ്മണ്ടിയുടെ മകൻ അബ്ദുൽ റസാഖ് മെയ്മണ്ടി എന്നിവരും ഉണ്ടായിരുന്നു. ദണ്ഡനാഖാൻ യുദ്ധം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു യുദ്ധം മെർവിനടുത്തുവച്ച് നടക്കുകയും അവിടെ മസൂദിന്റെ സൈന്യത്തെ തുഗ്‌രിലിന്റെയും സഹോദരൻ ചാഗ്രി ബേഗിന്റെയും കക്കുയിദ് രാജകുമാരൻ ഫറാമർസിന്റെയും കീഴിലുള്ള വളരെ ചെറിയ ഒരു സൈന്യം പരാജയപ്പെടുത്തി. അങ്ങനെ മസ്ഊദിന് പടിഞ്ഞാറൻ ഖുറാസാന്റെ മുഴുവൻ നിയന്ത്രണവും ശാശ്വതമായി നഷ്ടപ്പെട്ടു. തന്റെ തലസ്ഥാനമായ ഗസ്‌നി നിലനിർത്താൻ മസ്ഊദിന് കഴിഞ്ഞെങ്കിലും അദ്ദേഹം നഗരം വിട്ട് ഇന്ത്യയിൽ ഒരു തലസ്ഥാനം സ്ഥാപിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. മെർവിനടുത്തുള്ള വിനാശകരമായ ഗസ്‌നാവിദ് പരാജയത്തിന് അലി ദയയെയും മറ്റ് ജനറൽമാരെയും കുറ്റപ്പെടുത്തിയ മസ്ഊദ് അവരെ ഇന്ത്യയിൽ തടവിലാക്കി. എന്നിരുന്നാലും, അലി ദയയെ ഏറെ ബഹുമാനിച്ചിരുന്ന മസ്ഊദിന്റെ സൈന്യം മസ്ഊദിനെതിരെ കലാപം നടത്തുകയും അദ്ദേഹത്തിൻ‌റെ സഹോദരൻ മുഹമ്മദിനെ സിംഹാസനത്തിൽ പുനഃപ്രതിഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfn|Bosworth|1995|p=19}} === മരണവും അനന്തരഫലവും === പിന്നീട് ഗിരിയിൽ തടവിലാക്കിയ മൊഹമ്മദ് മസ്ഊദിനെ, അവിടെ മുഹമ്മദിന്റെയോ മുഹമ്മദിന്റെ മകൻ അഹമ്മദിന്റെയോ നിർദ്ദേശപ്രകാരം വധിച്ചു.{{sfn|Bosworth|1995|p=20}} മസൂദിന് മൗദൂദ് ഗസ്‌നാവി എന്ന് പേരുള്ള ഒരു മകനുണ്ടായിരുന്നു, പിന്നീട് മുഹമ്മദിനെ വധിച്ച അയാൾ പിതാവിൻറെ വധത്തിന് പ്രതികാരം ചെയ്യുകയും, തുടർന്ന് ഗസ്‌നാവിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പുതിയ ഭരണാധികാരിയായി സ്വയം കിരീടമണിയുകയും ചെയ്തു. മസൂദിന് സൈദ്, ഇസാദ്-യാർ, മർദാൻ-ഷാ, മജ്ദൂദ്, ഇബ്രാഹിം, അലി, ഫാറൂഖ്-സാദ് എന്നിങ്ങനെ മറ്റ് പുത്രന്മാരും ഉണ്ടായിരുന്നു. അവസാനത്തെ മൂന്ന് പുത്രന്മാരും പിന്നീടുള്ള കാലഘട്ടങ്ങളിൽ ഗസ്നാവിഡ് സാമ്രാജ്യം ഭരിച്ചു. == അവലംബം == <references /> 0qdyue71tib37jsbsboumn8h7vryu7v 0 596119 4081093 4015483 2024-04-25T22:17:50Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[File:Christianity_percent_population_in_each_nation_World_Map_Christian_data_by_Pew_Research.svg|ലഘുചിത്രം|330x330ബിന്ദു|ക്രിസ്തുമതം - രാജ്യം അനുസരിച്ച് ജനസംഖ്യയുടെ ശതമാനം (2014 ഡാറ്റ).]] {{ക്രിസ്തുമതം}}'''ക്രൈസ്തവലോകം''' <ref name="MWChristendom" /><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=MoolUlqQdmAC|title=The Christian World: A Global History|last=Marty|first=Martin|publisher=Random House Publishing Group|year=2008|isbn=978-1-58836-684-9|pages=42}}</ref> ചരിത്രപരമായി ക്രിസ്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ, ക്രിസ്ത്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ, ക്രിസ്ത്യൻ ഭൂരിപക്ഷ രാജ്യങ്ങൾ, [[ക്രിസ്തുമതം]] ആധിപത്യം പുലർത്തുന്ന,<ref name="ixHall">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RM1KAwAAQBAJ|title=The End of Christendom and the Future of Christianity|last=Hall|first=Douglas John|date=2002|publisher=Wipf and Stock Publishers|isbn=9781579109844|location=Eugene, Oregon|page=ix|quote="Christendom" [...] means literally the dominion or sovereignty of the Christian religion.|author-link=Douglas John Hall|access-date=28 January 2018}}</ref> നിലനിൽക്കുന്ന,<ref name="MWChristendom">See [http://www.merriam-webster.com/dictionary/Christendom Merriam-Webster.com : dictionary, "Christendom"]</ref> അല്ലെങ്കിൽ അത് സാംസ്കാരികമായും ചരിത്രപരമായും ഇഴചേർന്ന രാജ്യങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒരു സംജ്ഞ ആണ്. ആദ്യകാല [[റോമാ സാമ്രാജ്യം|റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] കാലത്ത് [[ലവാന്റ്|ലെവന്റിൽ]] നിന്ന് [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലേക്കും]] [[ഉത്തരാഫ്രിക്ക|വടക്കേ ആഫ്രിക്കയിലേക്കും]] ക്രിസ്തുമതം വ്യാപിച്ചു തുടർന്ന് , ക്രൈസ്തവ ലോകം മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന ഗ്രീക്ക് ഈസ്റ്റും ലാറ്റിൻ വെസ്റ്റും ആയി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു. തൽഫലമായി, ക്രിസ്ത്യൻ മതത്തിനുള്ളിലെ ആന്തരിക വിഭാഗങ്ങൾ [[റോം]] ( [[പാശ്ചാത്യ ക്രിസ്തുമതം|പടിഞ്ഞാറൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി]]) അതിന്റെ സഭകളെ പടിഞ്ഞാറൻ അല്ലെങ്കിൽ ലാറ്റിൻ ക്രൈസ്തവ ലോകം എന്ന് വിളിക്കുന്നു <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=JxJQ_98I3R0C|title=The Jews of Medieval Western Christendom: 1000-1500|last=Chazan|first=Robert|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521616645|location=Cambridge|page=xi|access-date=26 January 2018}}</ref> ), കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ ( [[പൗരസ്ത്യ ക്രിസ്തുമതം|കിഴക്കൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി]]) അവരുടെ സമൂഹത്തെ കിഴക്കൻ ക്രൈസ്തവ ലോകം എന്ന് വിളിക്കുന്നു <ref>Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "christendom. §1.3 Scheidingen". Microsoft Corporation/Het Spectrum.</ref> ). 11 മുതൽ 13 വരെ നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ [[ലത്തീൻ കത്തോലിക്കാസഭ|ലാറ്റിൻ ക്രൈസ്‌തവലോകം]] പാശ്ചാത്യലോകത്തിന്റെ കേന്ദ്രസ്ഥാനമായി ഉയർന്നു.<ref>Chazan, p. 5.</ref> ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹത്തിന്റെ ചരിത്രം ഏകദേശം 1,900 വർഷം നീണ്ടുനിൽക്കുന്നു, അതിൽ വൈവിധ്യമാർന്ന സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ സംഭവവികാസങ്ങളും കല, വാസ്തുവിദ്യ, സാഹിത്യം, ശാസ്ത്രം, തത്ത്വചിന്ത, സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നിവയിലെ പുരോഗതിയും ഉൾപ്പെടുന്നു. യൂറോപിലെ രാജ്യങ്ങളിൽ ക്രിസ്തു മതം നിർണായക സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും അത് വഴി ഒരു ക്രിസ്ത്യൻ ലോകം രൂപപ്പെടുകയും ചെയ്തു <ref name="Crisis in Western Education">{{Cite book|title=Crisis in Western Education|last=Dawson|first=Christopher|last2=Olsen|first2=Glenn|year=1961|isbn=978-0-8132-1683-6|edition=reprint}}</ref><ref name="E. McGrath">{{Cite book|title=Christianity: An Introduction|url=https://archive.org/details/christianityintr0000mcgr|last=E. McGrath|first=Alister|publisher=John Wiley & Sons|year=2006|isbn=1405108991|page=[https://archive.org/details/christianityintr0000mcgr/page/n353 336]}}</ref><ref name="National Review Book Service">{{Cite web|url=http://www.nrbookservice.com/products/bookpage.asp?prod_cd=c6664|title=Review of ''How the Catholic Church Built Western Civilization'' by Thomas Woods, Jr.|access-date=16 September 2006|website=National Review Book Service|archive-url=https://web.archive.org/web/20060822150152/http://www.nrbookservice.com/products/BookPage.asp?prod_cd=c6664|archive-date=22 August 2006}}</ref> ഈ പദം സാധാരണയായി [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടത്തെയും]] ആദ്യകാല ആധുനിക കാലഘട്ടത്തെയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു, ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ ലോകം ഒരു ഭൗമരാഷ്ട്രീയ ശക്തിയായി വളരുകയും ലോകത്തിന്റെ തന്നെ ഗതിവിഗതികളിൽ നിർണായക സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും ചെയ്തു, അത് [[പഗനിസം|വിജാതീയരും]] പ്രത്യേകിച്ച് മുസ്ലീം ലോകവുമായി ഇടപെടലുകൾ നടത്തിയിരുന്നു. കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ ഇതിന് ഒരു ഉദാഹരണമാണ് == ടെർമിനോളജി == ''ക്രിസ്റ്റെൻഡം എന്ന'' ആംഗ്ലോ-സാക്സൺ പദം 9-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ തെക്കൻ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ അജ്ഞാതനായ ഒരു എഴുത്തുകാരൻ സൃഷ്ടിച്ച ഒരു സംജ്ഞ ആണ്, ഒരുപക്ഷേ വെസെക്‌സിലെ മഹാനായ ആൽഫ്രഡ് രാജാവിന്റെ കൊട്ടാരത്തിൽ. പൗലോസ് ഒറോസിയസിന്റെ ''ഹിസ്റ്ററി എഗെയ്ൻസ്റ്റ് ദി പാഗൻസ്'' (c. 416) എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെ വിവർത്തന സമയത്ത് വിവർത്തകന് , [[യേശു|യേശുക്രിസ്തുവിനെ]] കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള സാർവത്രിക സംസ്കാരം എന്ന ആശയം പ്രകടിപ്പിക്കാൻ ഒരു പദത്തിന്റെ ആവശ്യമുണ്ടായിന്നു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=yaU-cpc8sWgC&pg=PT572|title=A History of Christianity: The First Three Thousand Years|last=MacCulloch|first=Diarmaid|date=2010|publisher=Penguin Publishing Group|isbn=9781101189993|location=London|page=572|access-date=26 January 2018}}</ref> അങ്ങനെ ആയിരിക്കും ഈ പദം ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ചത് ഇപ്പോൾ ''[[ക്രിസ്തുമതം]]'' സ്വീകരിച്ച അർത്ഥം ഇതിന് ഉണ്ടായിരുന്നു (ഇപ്പോഴും ഡച്ച് ''ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ'' കാര്യത്തിലെന്നപോലെ,<ref>{{Cite web|url=https://www.interglot.com/dictionary/nl/en/translate/christendom|title=Translate christendom from Dutch to English}}</ref> ജർമ്മൻ ''ക്രൈസ്‌തവമതവും'' ഇത് കൂടുതലായി മതത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒന്നായി കരുതുന്നു <ref>{{Cite web|url=https://en.bab.la/dictionary/german-english/christentum|title=CHRISTENTUM - Translation in English - bab.la}}</ref> "ക്രിസ്തു മതം പ്രബലമായി ഉള്ള ദേശങ്ങൾ" <ref name="ixHall"/> എന്ന വാക്കിന്റെ നിലവിലെ അർത്ഥം വൈകി മിഡിൽ ഇംഗ്ലീഷിൽ ഉയർന്നുവന്നു (സി. 1400-ൽ).<ref>{{Cite web|url=https://www.etymonline.com/word/christendom|title=Christendom &#124; Origin and meaning of christendom by Online Etymology Dictionary}}</ref> കനേഡിയൻ ദൈവശാസ്ത്ര പ്രൊഫസർ ഡഗ്ലസ് ജോൺ ഹാൾ പ്രസ്താവിച്ചത് അനുസരിച്ച് (1997) "ക്രൈസ്തവലോകം" [...] എന്നാൽ അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ മതത്തിന്റെ ആധിപത്യം അല്ലെങ്കിൽ പരമാധികാരം എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്." <ref name="ixHall"/> ലോസ് ഏഞ്ചൽസിലെ റോമൻ കാത്തലിക് സഹായ മെത്രാനായ തോമസ് ജോൺ കറി, (2001) ക്രൈസ്‌തവലോകത്തെ "നാലാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ ഗവൺമെന്റുകൾ ക്രിസ്തുമതം ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുകയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്ത വ്യവസ്ഥിതി" എന്ന് നിർവചിച്ചു.<ref name="Curry12">{{Cite book|url=https://archive.org/details/farewelltochrist00curr_0|title=Farewell to Christendom: The Future of Church and State in America|last=Curry|first=Thomas John|date=2001|publisher=Oxford University Press|isbn=9780190287061|location=Oxford|page=[https://archive.org/details/farewelltochrist00curr_0/page/12 12]|author-link=Thomas John Curry|access-date=28 January 2018|url-access=registration}}</ref> ആധുനിക ഗവൺമെന്റുകൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകൾ, ആചാരങ്ങൾ, ധാർമ്മികത, അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ എന്നിവ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാൻ" വിസമ്മതിച്ചതിനാലാണ് ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ അന്ത്യം സംഭവിച്ചതെന്ന് കറി പറയുന്നു.<ref name="Curry12" /> ബ്രിട്ടീഷ് ചർച്ച് ചരിത്രകാരനായ ഡയർമെയ്ഡ് മക്കുല്ലോക്ക് (2010) ക്രൈസ്തവലോകത്തെ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും മതേതര ശക്തിയും തമ്മിലുള്ള ഐക്യം" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.<ref name="MacCulloch1024">MacCulloch (2010), p. 1024–1030.</ref>{{Quotation|Christendom was originally a medieval concept which has steadily evolved since the fall of the Western Roman Empire and the gradual rise of the Papacy more in religio-temporal implications practically during and after the reign of Charlemagne; and the concept let itself be lulled in the minds of the staunch believers to the archetype of a holy religious space inhabited by Christians, blessed by God, the Heavenly Father, ruled by Christ through the Church and protected by the Spirit-body of Christ; no wonder, this concept, as included the whole of Europe and then the expanding Christian territories on earth, strengthened the roots of Romance of the greatness of Christianity in the world.<ref>{{cite book| last = Debnath| first = Sailen| title = Secularism: Western And Indian| year = 2010| isbn = 978-81-269-1366-4 }}</ref>}} <references /> ''പാശ്ചാത്യ ലോകം'', ''[[ഭൂമിശാസ്‌ത്രത്തിന്റെ ചരിത്രം|അറിയപ്പെടുന്ന ലോകം]]'' അല്ലെങ്കിൽ ''സ്വതന്ത്ര ലോകം'' എന്നീ പദങ്ങൾ പോലെയാണ് ഈ വാക്കിന്റെ പൊതുവായതും അക്ഷരാർത്ഥമല്ലാത്തതുമായ ഒരു അർത്ഥം. "യൂറോപ്പ്", " പാശ്ചാത്യ ലോകം " എന്നീ ആശയങ്ങൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ക്രൈസ്‌തവലോകവും" എന്ന ആശയവുമായി അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതാണ്; ഒരു ഏകീകൃത യൂറോപ്യൻ ഐഡന്റിറ്റി സൃഷ്ടിച്ച കണ്ണിയായി പലരും ക്രിസ്തുമതത്തെ കണക്കാക്കുന്നത്.<ref name="Dawson 1961 108">{{Cite book|title=Crisis in Western Education|last=Dawson|first=Christopher|last2=Glenn Olsen|year=1961|isbn=9780813216836|edition=reprint|page=108}}</ref> == ചരിത്രം == === ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ ഉദയം === [[File:T_and_O_map_Guntherus_Ziner_1472.jpg|ലഘുചിത്രം|ഈ T-and-O മാപ്പ്, അന്നത്തെ അറിയപ്പെടുന്ന ലോകത്തെ ഒരു ഭ്രമണപഥത്തിനുള്ളിൽ ആലേഖനം ചെയ്ത ഒരു കുരിശിലേക്ക് സംഗ്രഹിക്കുന്നു, ക്രിസ്ത്യൻ ഐക്കണോഗ്രഫിയുടെ സേവനത്തിൽ ഭൂമിശാസ്ത്രത്തെ പുനർനിർമ്മിക്കുകയാണ് ഇതിൽ. കൂടുതൽ വിശദമായ പതിപ്പുകളിൽ ജറുസലേമിനെ ലോകത്തിന്റെ മധ്യത്തിൽ സ്ഥാപിക്കുന്നതായും കാണുന്നു.]] ആദ്യകാല ക്രിസ്തുമതം ഗ്രീക്ക്/റോമൻ ലോകത്തും അതിനപ്പുറം ഭാരതത്തിലും ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഒരു [[യഹൂദമതം|യഹൂദ]] വിഭാഗമായി വ്യാപിച്ചു, ചരിത്രകാരന്മാർ ഇതിനെ ജൂത ക്രിസ്തുമതം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇതിനെ രണ്ട് വ്യത്യസ്ത ഘട്ടങ്ങളായി തിരിക്കാം: അപ്പോസ്തോലിക കാലഘട്ടം, ആദ്യത്തെ അപ്പോസ്തലന്മാർ ജീവിച്ചിരുന്ന് സഭയെ സംഘടിപ്പിച്ചു നയിച്ച കാലഘട്ടം , അപ്പോസ്തോലികാനന്തര കാലഘട്ടം, ഒരു ആദ്യകാല എപ്പിസ്‌കോപ്പൽ ഘടന വികസിച്ചപ്പോൾ, [[മേൽപ്പട്ടക്കാരൻ|ബിഷപ്പുമാർ]] (മേൽവിചാരകന്മാർ) നേതൃത്വത്തിൽ നയിച്ചിരുന്ന കാലഘട്ടം. അപ്പോസ്തോലികാനന്തര കാലഘട്ടത്തിൽ, അപ്പോസ്തലന്മാരുടെ മരണശേഷം നഗരങ്ങളിലെ ക്രിസ്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ മേൽനോട്ടക്കാരായി ബിഷപ്പുമാർ ഉയർന്നുവന്നു. ''ക്രിസ്തുമതം'' (ഗ്രീക്ക് {{Lang|grc|Χριστιανισμός}} )എന്ന പദം ഉപയോഗിച്ചതായി രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട് കൂടാതെ ''കാത്തലിക്'' (ഗ്രീക്ക് {{Lang|grc|καθολικός}} ) എന്ന പദവും ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ ഉപയോഗിച്ച് തുടങ്ങിയിരുന്നതായി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന, അന്ത്യോക്യയിലെ വി. ഇഗ്നേഷ്യസ് ''c.'' 107 പറയുന്നു.<ref>Walter Bauer, ''Greek-English Lexicon''; [[Ignatius of Antioch]] [http://www.earlychristianwritings.com/text/ignatius-magnesians-roberts.html Letter to the Magnesians] 10, Letter to the Romans ([http://www.ccel.org/fathers2/ANF-01/anf01–19.htm#P1838_311890 Roberts-Donaldson tr.], [http://earlychristianwritings.com/text/ignatius-romans-lightfoot.html Lightfoot tr.], [http://www.ccel.org/l/lake/fathers/ignatius-romans.htm Greek text]). However, an [http://earlychristianwritings.com/text/ignatius-romans-roberts.html edition] presented on some websites, one that otherwise corresponds exactly with the Roberts-Donaldson translation, renders this passage to the interpolated inauthentic longer recension of Ignatius's letters, which does not contain the word "Christianity."</ref> ആദ്യകാല ക്രൈസ്തവ ലോകത്തിന്റെ അവസാനം എന്നത് ആദിമ ക്രൈസ്തവർ നേരിട്ടിരുന്ന സാമ്രാജ്യത്വപീഡനങ്ങളുടെ അവസാനം ആയിരുന്നു മഹാനായ [[കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ഒന്നാമൻ|കോൺസ്റ്റന്റൈൻ]] ചക്രവർത്തിയുടെ സ്ഥാനാരോഹണവും തുടർന്ന് നടന്ന 313 എ.ഡി.യിലെ മിലാൻ ശാസനവും &nbsp;, 325-ലെ [[ഒന്നാം നിഖ്യാ സൂനഹദോസ്|നിഖൃയയിലെ ആദ്യ കൗൺസിലും]] <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Y6fBpjjN64sC|title=History of the Christian Church|last=Schaff|first=Philip|date=1998|publisher=Christian Classics Ethereal Library|isbn=978-1-61025-041-2|volume=2: Ante-Nicene Christianity. A.D. 100–325|quote=The ante-Nicene age&nbsp;... is the natural transition from the Apostolic age to the Nicene age.|author-link=Philip Schaff|access-date=13 October 2019|orig-year=1858–1890}}</ref> [[മാൽക്കംമുഗ്ഗെറിഡ്ജ്]] (1980) പറഞ്ഞത് പ്രകാരം ക്രിസ്തു ക്രിസ്തുമതം സ്ഥാപിച്ചു, എന്നാൽ കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ക്രൈസ്തവലോകം സ്ഥാപിച്ചു. കനേഡിയൻ ദൈവശാസ്ത്ര പ്രൊഫസറായ ഡഗ്ലസ് ജോൺ ഹാൾ പറയുന്നു 'ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ ഉദ്ഘാടനം' നാലാം നൂറ്റാണ്ടിലായാണ് കണക്കാക്കുന്നത്, കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ഇതിൽ പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നുണ്ട് (അദ്ദേഹം ക്രൈസ്‌തവലോകത്തെ "കോൺസ്റ്റാന്റിനിയനിസത്തിന്" തുല്യമാക്കി ) തിയോഡോഷ്യസ് I ( തെസ്സലോനിക്കയുടെ ശാസന, 380), ജസ്റ്റീനിയൻ I {{Efn|In 529, Justinian closed the [[Platonic Academy#Neoplatonic Academy|Neoplatonic Academy]] of [[Athens]], a last bulwark of pagan philosophy, made rigorous efforts to exterminate [[Arianism]] and [[Montanism]], personally campaigned against [[Monophysitism]], and made [[Chalcedonian Christianity]] the Byzantine state religion.<ref>Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Justinianus I". Microsoft Corporation/Het Spectrum.</ref>}} ദ്വിതീയ റോളുകൾ.<ref name="1–9Hall">Hall (2002), p. 1–9.</ref> === പുരാതന കാലത്തിന്റെ അവസാനവും മധ്യകാലഘട്ടത്തിന്റെ തുടക്കവും === [[File:Nicaea_icon.jpg|ലഘുചിത്രം|[[കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ഒന്നാമൻ|കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തിയെയും]] [[ഒന്നാം നിഖ്യാ സൂനഹദോസ്|നിഖ്യയിലെ ഫസ്റ്റ് കൗൺസിലിലെ]] (എഡി 325) [[മേൽപ്പട്ടക്കാരൻ|ബിഷപ്പുമാരെയും]] ചിത്രീകരിക്കുന്ന ഐക്കൺ [[നിഖ്യാ വിശ്വാസപ്രമാണം|381-ലെ നിസെനോ-കോൺസ്റ്റാന്റിനോപൊളിറ്റൻ വിശ്വാസപ്രമാണം]] കൈയ്യിൽ വച്ചിരിക്കുന്നു.]] [[File:Spread_of_Christianity_to_AD_600_(1).png|ലഘുചിത്രം|AD 600-ഓടെ ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ വ്യാപനം (ഇരുണ്ട നീല നിറത്തിൽ കാണിച്ചിരിക്കുന്നത് AD 325 വരെയുള്ള ആദ്യകാല ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ വ്യാപനമാണ്)]] "ക്രൈസ്തവലോകം" എന്നതിനെ ''ക്രിസ്ത്യൻ ലോകത്തിന്റെ'' ഒരു രാഷ്ട്രീയമായാണ് [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാല]] [[യൂറോപ്പിലെ നവോത്ഥാനകാലം|നവോത്ഥാന]] സങ്കൽപ്പങ്ങളിൽ പരാമർശിക്കപെടുന്നത്. സാരാംശത്തിൽ, ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ ആദ്യകാല ദർശനം എന്നത് ക്രിസ്ത്യൻ [[ദിവ്യാധിപത്യം|ദിവ്യാധിപത്യത്തിന്റെ]] ദർശനമായിരുന്നു, ക്രിസ്ത്യൻ മൂല്യങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതും അതിനെ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്നതുമായ ഒരു [[ഗവൺമെന്റ്]], അതിന്റെ സ്ഥാപനങ്ങൾ ക്രിസ്ത്യൻ സിദ്ധാന്തങ്ങളെ മുറുകെ പിടിച്ച് അതിനെ ലോകമെമ്പാടും വ്യാപിപ്പിക്കാനുള്ള ആശയങ്ങൾ ആയിരുന്നു ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ പുരോഹിത അംഗങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയ അധികാരങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യാനും തുടങ്ങി. രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കളും പുരോഹിതന്മാരും തമ്മിലുള്ള ബന്ധങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു, എന്നാൽ, സൈദ്ധാന്തികമായി, ദേശീയ, രാഷ്ട്രീയ വിഭജനങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ ഒരു സ്ഥാപനമെന്ന നിലയിൽ സഭയുടെ നേതൃത്വത്തിനു കീഴിലാക്കപ്പെട്ടു. സഭാ-രാഷ്ട്ര ബന്ധങ്ങളുടെ ഈ മാതൃക [[യൂറോപ്പിന്റെ ചരിത്രം|യൂറോപ്യൻ ചരിത്രത്തിലെ]] വിവിധ സഭാ നേതാക്കളും രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കളും അംഗീകരിച്ചിരുന്നു.<ref name="EB1911">{{Cite EB1911|wstitle=Episcopacy}}</ref> സഭ ക്രമേണ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിനെ നിർവചിക്കുന്ന സ്ഥാപനമായി മാറി.<ref>The church in the Roman empire before A.D. 170, Part 170 By Sir William Mitchell Ramsay</ref> [[കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ഒന്നാമൻ|കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തി]] ക്രിസ്ത്യൻ മതത്തോടുള്ള സഹിഷ്ണുത പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ട് 313-ൽ മിലാൻ ശാസന പുറപ്പെടുവിക്കുകയും 325-ൽ [[ഒന്നാം നിഖ്യാ സൂനഹദോസ്|നിഖ്യയിലെ ആദ്യത്തെ കൗൺസിൽ]] വിളിച്ചുകൂട്ടുകയും ചെയ്തു, അതിന്റെ [[നിഖ്യാ വിശ്വാസപ്രമാണം|നിഖ്യ വിശ്വാസപ്രമാണത്തിൽ]] "ഏക വിശുദ്ധ കത്തോലിക്കാ അപ്പോസ്തോലിക സഭ" എന്ന വിശ്വാസം ഉൾപ്പെടുന്നു. ചക്രവർത്തി തിയോഡോഷ്യസ് ഒന്നാമൻ [[ഒന്നാം നിഖ്യാ സൂനഹദോസ്|നിഖ്യൻ]] ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയെ 380-ലെ തെസ്സലോനിക്കയുടെ ശാസനയോടെ [[റോമാ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഔദ്യോഗിക സഭ|റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഔദ്യോഗിക മതമായി]] പ്രഖ്യാപിച്ചു<ref>Boyd, William Kenneth (1905). The ecclesiastical edicts of the Theodosian code, Columbia University Press.</ref> സമൃദ്ധിയുടെയും സാംസ്കാരിക ജീവിതത്തിന്റെയും കാര്യത്തിൽ, ക്രൈസ്തവ ചരിത്രത്തിലെയും ക്രിസ്ത്യൻ നാഗരികതയിലെയും കൊടുമുടികളിലൊന്നായിരുന്നു [[ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം]], കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ വലിപ്പത്തിലും സമ്പത്തിലും സംസ്കാരത്തിലും ക്രിസ്ത്യൻ ലോകത്തെ മുൻനിര നഗരമായി തുടർന്നു. ക്ലാസിക്കൽ ഗ്രീക്ക് തത്ത്വചിന്തയിൽ വീണ്ടും താൽപ്പര്യമുണ്ടായി, കൂടാതെ പ്രാദേശിക ഭാഷയിലുള്ള ഗ്രീക്കിലെ സാഹിത്യ ഉൽപാദനത്തിൽ വർദ്ധനവുണ്ടായി. പടിഞ്ഞാറൻ റോമൻ സാമ്രാജ്യം [[ഫ്യൂഡലിസം|ഫ്യൂഡൽ രാജ്യങ്ങളിലേക്കും]] പ്രിൻസിപ്പാലിറ്റികളിലേക്കും ശിഥിലമായപ്പോൾ, [[പാശ്ചാത്യ ക്രിസ്തുമതം|പടിഞ്ഞാറൻ സഭ]] പെന്റാർക്കിയിലെ അഞ്ച് പാത്രിയർക്കീസുകളിൽ ഒരാളായി മാറുകയും [[ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം|കിഴക്കൻ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിലെ]] ക്രിസ്ത്യാനികൾ വികസിക്കുകയും ചെയ്തതോടെ ക്രൈസ്‌തവലോകം എന്ന ആശയം തന്നെ മാറി. ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ അവസാന കോട്ടയായിരുന്നു [[ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം]] .<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=aXuxw070d-wC&pg=PA25|title=The Art of War in World History: From Antiquity to the Nuclear Age|last=Challand|first=Gérard|publisher=University of California Press|year=1994|isbn=978-0-520-07964-9|page=25}}</ref> ക്രിസ്ത്യൻ വിശ്വാസത്തിലേക്ക് പരിവർത്തനം ചെയ്ത് റോമുമായി കൂട്ടായ്മയിൽ പ്രവേശിച്ച ഫ്രാങ്ക്സ് എന്ന ജർമ്മൻ ഗോത്രത്തിന്റെ ഉദയത്തോടെ ക്രൈസ്തവലോകത്തിന് അത് വഴിത്തിരിവിനു കാരണമായി. എഡി 800-ലെ ക്രിസ്മസ് ദിനത്തിൽ, ലിയോ മൂന്നാമൻ മാർപാപ്പ [[കാറൽമാൻ|ചാർലിമാഗ്നെയെ]] കിരീടമണിയിച്ചു, അതിന്റെ ഫലമായി [[ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം|ബൈസന്റൈൻ]] സാമ്രാജ്യത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ ചക്രവർത്തിക്കപ്പുറം മറ്റൊരു ക്രിസ്ത്യൻ രാജാവ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tdEyAQAAIAAJ&pg=PA551|title=The ancient world from the earliest times to 800 A.D. ...|last=Willis Mason West|publisher=Allyn and Bacon|year=1904|page=551}}</ref> <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> ചാർലിമെൻ സാമ്രാജ്യം ''ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ'' നിർവചനത്തെ ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യവുമായി സംയോജിപ്പിച്ച് രൂപീകരിച്ചു, യഥാക്രമം വിതരണം ചെയ്യപ്പെട്ടതും കേന്ദ്രീകൃതവുമായ [[സംസ്കാരം|സംസ്‌കാരവും]] രൂപപ്പെട്ടു <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-S9N1h_RS-IC&pg=PA443|title=The Rise of Western Christendom: Triumph and Diversity 200-1000 AD|last=Peter Brown|last2=Peter Robert Lamont Brown|publisher=Wiley|year=2003|isbn=978-0-631-22138-8|page=443}}</ref> മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ക്ലാസിക്കൽ പൈതൃകങ്ങൾ ബൈസന്റൈൻ ഗ്രീക്ക് ഈസ്റ്റിലും ലാറ്റിൻ വെസ്റ്റിലും തഴച്ചുവളർന്നു. ഗ്രീക്ക് തത്ത്വചിന്തകനായ [[പ്ലേറ്റോ|പ്ലേറ്റോയുടെ]] അനുയോജ്യമായ അവസ്ഥയിൽ മൂന്ന് പ്രധാന വിഭാഗങ്ങളുണ്ട്, അത് "ത്രികക്ഷി ആത്മാവ്" എന്ന ആശയത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു, അത് മനുഷ്യാത്മാവിന്റെ മൂന്ന് പ്രവർത്തനങ്ങളെയോ കഴിവുകളെയോ പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു: "കാരണം", "ചൈതന്യമുള്ള ഘടകം", കൂടാതെ "വിശപ്പ്" (അല്ലെങ്കിൽ " ആഗ്രഹങ്ങൾ"). യൂറോപ്പിലെ "മധ്യകാല സഭയുടെ" സംഘടന, സിദ്ധാന്തം, ഫലപ്രാപ്തി എന്നിവയിൽ വ്യക്തമായി മനസ്സിലാക്കാവുന്ന പ്ലേറ്റോയുടെ ആദർശ സമൂഹത്തിന്റെ ചില പ്രമുഖ സവിശേഷതകൾ ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു കേസ് [[വിൽ ഡുറാന്റ്|വിൽ ഡ്യൂറന്റ്]] ഉന്നയിച്ചത് ഇങ്ങനെ ആണ്:<ref name="Durant">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=suLI7RoaBEEC&pg=PA34|title=Story of Philosophy|last=Durant|first=Will|publisher=Simon & Schuster|year=2005|isbn=978-0-671-69500-2|access-date=10 December 2013}}</ref> <blockquote>ആയിരം വർഷക്കാലം യൂറോപ്പ് ഭരിച്ചിരുന്നത് നമ്മുടെ തത്ത്വചിന്തകൻ ദർശിച്ചതുപോലെയുള്ള രക്ഷാകർതൃ ക്രമമാണ്. മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിലെ ജനസംഖ്യയെ ''ലബോറട്ടറുകൾ'' (തൊഴിലാളികൾ), ''ബെല്ലറ്റോറുകൾ'' (പട്ടാളക്കാർ), ''പ്രസംഗകർ'' (പുരോഹിതന്മാർ) എന്നിങ്ങനെ തരംതിരിക്കുന്നത് പതിവായിരുന്നു. അവസാനത്തെ സംഘം, എണ്ണത്തിൽ ചെറുതാണെങ്കിലും, സംസ്കാരത്തിന്റെ ഉപകരണങ്ങളും അവസരങ്ങളും കുത്തകയാക്കി, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ശക്തമായ ഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ പകുതിയോളം പരിധികളില്ലാതെ ഭരിച്ചു. പ്ലേറ്റോയുടെ സംരക്ഷകരെപ്പോലെ, പുരോഹിതന്മാരും അധികാരത്തിലേറി ... സഭാ പഠനത്തിലും ഭരണത്തിലും കാണിച്ചിരിക്കുന്ന അവരുടെ കഴിവ്, ധ്യാനത്തിന്റെയും ലാളിത്യത്തിന്റെയും ജീവിതത്തോടുള്ള അവരുടെ മനോഭാവം, ... രാജ്യത്തും സഭയിലും അധികാരങ്ങളുള്ള അവരുടെ ബന്ധുക്കളുടെ സ്വാധീനം. അവർ ഭരിച്ച കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാന പകുതിയിൽ [എഡി 800 മുതൽ], പുരോഹിതന്മാർ പ്ലേറ്റോയ്ക്ക് പോലും [അത്തരം രക്ഷിതാക്കൾക്കായി] ആഗ്രഹിക്കുന്നതുപോലെ കുടുംബ പരിചരണങ്ങളിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രരായിരുന്നു.[ക്ലറിക്കൽ] വൈദികരുടെ ശക്തമായ മാനസിക ഘടനയുടെ ഭാഗമായിരുന്നു ബ്രഹ്മചര്യം; കാരണം, ഒരു വശത്ത് കുടുംബത്തിന്റെ സങ്കുചിതമായ അഹംഭാവങ്ങളുടെ തടസം അവർക്കില്ലായിരുന്നു. മറ്റൊരു തരത്തിൽ ശരീരത്തിൽ പാപം ചെയ്തിരുന്ന പാപികളുടെ മേൽ ശാരീരിക സുഖം വെടിഞ്ഞുള്ള ജീവിതം മേൽക്കോയ്മ നൽകി അവർ ഭരിച്ച കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാന പകുതിയിൽ, പുരോഹിതന്മാർ പ്ലേറ്റോ പോലും ആഗ്രഹിക്കുന്നതുപോലെ കുടുംബ പരിചരണത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രരായിരുന്നു.<ref name="Durant" /></blockquote> === പിന്നീട് മധ്യകാലഘട്ടവും നവോത്ഥാനവും === ചാൾമാഗ്നിന്റെ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തകർച്ചയ്ക്കുശേഷം, [[വിശുദ്ധ റോമാസാമ്രാജ്യം|വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] തെക്കൻ അവശിഷ്ടങ്ങൾ റോമിലെ വിശുദ്ധ സിംഹാസനവുമായി അയഞ്ഞ ബന്ധമുള്ള സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഒരു ശേഖരമായി മാറി. ഇന്നസെന്റ് മൂന്നാമൻ മാർപാപ്പയും മതേതര ഭരണാധികാരികളും തമ്മിലുള്ള പിരിമുറുക്കങ്ങൾ ഉയർന്നു, കാരണം മാർപ്പാപ്പ പടിഞ്ഞാറും തിരിച്ചും അവരുടെ താൽക്കാലിക എതിരാളികളുടെമേൽ നിയന്ത്രണം ചെലുത്തി. ഇന്നസെന്റ് മൂന്നാമന്റെ പൊന്തിഫിക്കേറ്റ് മാർപ്പാപ്പയുടെ താൽക്കാലിക ശക്തിയുടെ ഉന്നതിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. [[കത്തോലിക്കാസഭ|റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ]] കീഴിൽ ഐക്യപ്പെട്ട എല്ലാ ക്രിസ്ത്യാനികളുടെയും [[സമുദായം|സമൂഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള]] അന്നത്തെ ഇന്നത്തെ സങ്കൽപ്പത്തെ ''കോർപ്പസ് ക്രിസ്ത്യൻ'' വിവരിച്ചു. സമൂഹത്തെ അതിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തിലും സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിലും സാമൂഹിക ജീവിതത്തിലും ക്രിസ്തീയ മൂല്യങ്ങളാൽ നയിക്കപ്പെടേണ്ടതായിരുന്നു.<ref>Shaping a global theological mind By Darren C. Marks. Page 45</ref> അതിന്റെ നിയമപരമായ അടിസ്ഥാനം ''[[കാനോൻ നിയമം|കോർപ്പസ് യൂറിസ് കാനോനിക്ക]]'' (കാനോൻ നിയമത്തിന്റെ ബോഡി) ആയിരുന്നു.<ref>Somerville, R. (1998). Prefaces to Canon Law books in Latin Christianity: Selected translations, 500-1245; commentary and translations. New Haven [u.a.: Yale Univ. Press</ref><ref>VanDeWiel, C. (1991). History of canon law. Leuven: Peeters Press.</ref><ref>Canon law and the Christian community By Clarence Gallagher. Gregorian & Biblical BookShop, 1978.</ref><ref>Catholic Church., Canon Law Society of America., Catholic Church., & Libreria editrice vaticana. (1998). Code of canon law, Latin-English edition: New English translation. Washington, DC: Canon Law Society of America.</ref> കിഴക്ക്, ക്രൈസ്‌തവലോകം കൂടുതൽ നിർവചിക്കപ്പെട്ടത് [[ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം|ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] പ്രദേശം ക്രമേണ നഷ്‌ടപ്പെടുകയും ഇസ്‌ലാം വിപുലീകരിക്കുകയും മുസ്‌ലിം പേർഷ്യ പിടിച്ചടക്കുകയും ചെയ്തതിന്റെ ഫലമായാണ്. ഇത് മൂലം ബൈസന്റൈൻ ഐഡന്റിറ്റിക്ക് ക്രിസ്തുമതം പ്രധാനമായിത്തീർന്നു. സഭയെ മതപരമായി വിഭജിക്കുന്ന കിഴക്ക്-പടിഞ്ഞാറൻ ഭിന്നതയ്ക്ക് മുമ്പ്, കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു ''സാർവത്രിക ക്രൈസ്തവലോകം'' എന്ന ആശയം ഉണ്ടായിരുന്നു. കിഴക്ക്-പടിഞ്ഞാറ് ഭിന്നതയ്ക്ക് ശേഷം, പടിഞ്ഞാറുമായി മതപരമായ ഐക്യം വീണ്ടെടുക്കാനുള്ള പ്രതീക്ഷകൾ നാലാം കുരിശുയുദ്ധത്തോടെ അവസാനിച്ചു, [[കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ|കുരിശുയുദ്ധക്കാർ]] ബൈസന്റൈൻ തലസ്ഥാനമായ കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ കീഴടക്കുകയും ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തകർച്ചയെ അതിന്റെ നാശത്തിലേക്കുള്ള പാതയിൽ വേഗത്തിലാക്കുകയും ചെയ്തു.<ref>Mango, C. (2002). The Oxford history of Byzantium. Oxford: Oxford University Press.</ref><ref>Angold, M. (1997). The Byzantine Empire, 1025-1204: A political history. New York: Longman.</ref><ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/historybalkanpe00schegoog|title=The History of the Balkan Peninsula: From the Earliest Times to the Present Day|last=Schevill|first=Ferdinand|publisher=Harcourt, Brace and Company|year=1922|page=[https://archive.org/details/historybalkanpe00schegoog/page/n142 124]}}</ref> ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം ദേശീയ ഓർത്തഡോക്സ് സഭകളുള്ള വ്യക്തിഗത രാജ്യങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടതോടെ, ക്രൈസ്തവലോകം എന്ന പദം പശ്ചിമ യൂറോപ്പ്, കത്തോലിക്കാ മതം, ഓർത്തഡോക്സ് ബൈസന്റൈൻസ്, സഭയുടെ മറ്റ് പൗരസ്ത്യ റീത്തുകൾ എന്നിവയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നതായി മാറി.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WVsvAAAAYAAJ|title=The history of creeds|last=Schaff|first=Philip|publisher=Harper|year=1878}}</ref> എല്ലാ യൂറോപ്യൻ ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കും മേലുള്ള [[കത്തോലിക്കാസഭ|കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ]] അധികാരത്തിന്റെ കൊടുമുടിയിൽ ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹം നടത്തിയ അവരുടെ പൊതു ശ്രമങ്ങളും - ഉദാഹരണത്തിന്, [[കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ]], [[ഐബീരിയൻ ഉപദ്വീപ്‌|ഐബീരിയൻ പെനിൻസുലയിലെ]] [[മൂർസ്|മൂറുകൾക്കെതിരെയും]] [[ബാൾക്കൻ|ബാൽക്കണിലെ]] ഓട്ടോമൻമാർക്കെതിരെയും നടത്തിയ പോരാട്ടം - ഒരു ബോധം വളർത്തിയെടുക്കാൻ സഹായിച്ചു. യൂറോപ്പിലെ അഗാധമായ രാഷ്ട്രീയ വിഭജനത്തിന്റെ തടസ്സത്തിനെതിരായ വർഗീയ സ്വത്വം രൂപപ്പെടാൻ ഇടയായി. 11-ാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ നവീകരണം വരെ പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിൽ മാർപാപ്പയെ, അതായത് ഔദ്യോഗികമായി റോമിലെ ബിഷപിനെ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു, എന്നാൽ കിഴക്കൻ ക്രൈസ്‌തവലോകത്ത് മാർപാപ്പയെ അംഗീകരിച്ചിരുന്നില്ല <ref>MacCulloch (2010), p. 625.</ref> മാത്രമല്ല, ഈ അധികാരം ചിലപ്പോൾ ദുരുപയോഗം ചെയ്യപ്പെടുകയും വ്യത്യസ്‌ത ഘടകങ്ങളെ വേരോടെ പിഴുതെറിയാനും മതപരമായി ഏകീകൃതമായ ഒരു സമൂഹം സൃഷ്ടിക്കാനും [[മതവിചാരണകൾ|ഇൻക്വിസിഷനും]] യഹൂദ വിരുദ്ധ [[പോഗ്രം|വംശഹത്യകളും]] വളർത്തി. ആത്യന്തികമായി, ഇന്നസെന്റ് മൂന്നാമൻ മാർപ്പാപ്പയുടെ ഉത്തരവനുസരിച്ച് ഇൻക്വിസിഷൻ ഇല്ലാതായി.<ref>{{Cite Catholic Encyclopedia|wstitle=Inquisition}} </ref> 14-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഫ്രാൻസിലെ രാജാക്കന്മാർക്ക് ഒരു ഫ്രഞ്ച് ദേശീയ സഭ സ്ഥാപിക്കാൻ തുനിഞ്ഞത് പിൻകാലക്രൈസ്‌തവലോകത്തെ ആത്യന്തികമായി ഒരു പ്രത്യേക പ്രതിസന്ധിയിലേക്ക് നയിച്ചു, കൂടാതെ മാർപ്പാപ്പ [[വിശുദ്ധ റോമാസാമ്രാജ്യം|ജർമ്മൻ രാഷ്ട്രത്തിന്റെ വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യവുമായി]] കൂടുതൽ അടുക്കുകയും ചെയ്തു. [[പാശ്ചാത്യശീശ്മ|പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകം]] എന്നറിയപ്പെടുന്നത്, പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകം മൂന്ന് മനുഷ്യർ തമ്മിലുള്ള വിഭജനമായിരുന്നു, അവർ ഒരേസമയം യഥാർത്ഥ പോപ്പ് ആണെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്ന യഥാർത്ഥ ദൈവശാസ്ത്രപരമായ അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങളേക്കാൾ രാഷ്ട്രീയത്താൽ നയിക്കപ്പെട്ടു. പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ പ്രധാന ഭാഗങ്ങളെ വേർപെടുത്തിയ അഴിമതിയുടെ പേരിൽ [[അവിഞ്ഞോണിലെ പാപ്പാവാഴ്ച|അവിഗ്‌നോൺ പാപ്പാസി]] ഒരു പ്രശസ്തി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. [[കോൺസ്റ്റൻസ് സൂനഹദോസ്|കോൺസ്റ്റൻസ് കൗൺസിൽ]] അവിഗ്നൺ ഭിന്നത അവസാനിപ്പിച്ചു.<ref>Stump, P. H. (1994). The reforms of the Council of Constance, 1414-1418. Leiden: E.J. Brill</ref> ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിന് മുമ്പ്, നവോത്ഥാന മാർപ്പാപ്പമാരുടെ കാലത്ത് ക്രൈസ്തവലോകം ഒരു പൊതു പ്രതിസന്ധിയിലായിരുന്നു, കാരണം ഈ പോണ്ടിഫുകളുടെ ധാർമ്മിക അലംഭാവവും മതേതര ഭരണാധികാരികൾ ചെയ്തതുപോലെ താൽക്കാലിക അധികാരം തേടാനും ആശ്രയിക്കാനുമുള്ള അവരുടെ സന്നദ്ധതയും നിമിത്തമാണ്. നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിലെ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ അധികാരശ്രേണിയിലുള്ള പലരും ഭൗതിക സമ്പത്തിനും താൽക്കാലിക അധികാരത്തിനും വേണ്ടിയുള്ള അടങ്ങാത്ത അത്യാഗ്രഹത്തിൽ ഇതിൽ കൂടുതൽ കൂടുതൽ കുടുങ്ങി, ഇത് നിരവധി പരിഷ്കരണ പ്രസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് കാരണമായി. പുതിയ വിഭാഗങ്ങൾ രൂപീകരിക്കുന്നതിനായി കുടുതൽ ആളുകളെ അതിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്തി. ഇറ്റാലിയൻ നവോത്ഥാനം സമൂഹത്തിൽ ജീവിക്കുന്ന മനുഷ്യരെ യോജിപ്പിച്ച് നിർത്താൻ കഴിയുന്ന ആശയങ്ങളോ സ്ഥാപനങ്ങളോ സൃഷ്ടിച്ചു. പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ, ബാൽദസാരെ കാസ്റ്റിഗ്ലിയോൺ ( ''ദ ബുക്ക് ഓഫ് ദി കോർട്ടിയർ'' ) അനുയോജ്യമായ മാന്യനെയും സ്ത്രീയെയും കുറിച്ചുള്ള തന്റെ ദർശനം നിരത്തി, അതേസമയം [[നിക്കോളോ മാക്കിയവെല്ലി|മച്ചിയവെല്ലി]] മഞ്ഞപ്പിത്തം ബാധിച്ച "ലാ വെരിറ്റ എഫെറ്റുവാലെ ഡെല്ലെ കോസ്" - കാര്യങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥ സത്യം - ''[[ദ പ്രിൻസ്|ദി പ്രിൻസിൽ]]'', രചിച്ച, ഹ്യൂമനിസ്റ്റ് ശൈലിയിൽ, പ്രധാനമായും സമാന്തര പ്രാചീനവും ആധുനികവുമായ ഉദാഹരണങ്ങൾ വന്നു Virtù . ചില പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ മിസ്റ്റിസിസത്തിന്റെയോ നവോത്ഥാന മാനവികതയുടെയോ വഴികളിലൂടെ വളർന്നു ( cf. [[ഡെസിഡീറിയസ് ഇറാസ്മസ്|ഇറാസ്മസ്]] ). നവോത്ഥാന മാർപ്പാപ്പമാരുടെ കീഴിൽ കത്തോലിക്കാ സഭ ഭാഗികമായി പൊതു അവഗണനയിൽ അകപ്പെട്ടു, ഉയർന്ന ധാർമ്മിക നിലവാരങ്ങളുടെ വ്യക്തിപരമായ ഉദാഹരണം കാണിച്ച് സഭയെ ഭരിക്കാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ ആത്യന്തികമായി പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് നവീകരണമായി മാറാനുള്ള കാലാവസ്ഥയെ സജ്ജമാക്കി.<ref>The Cambridge Modern History. Vol 2: [https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=62407231 The Reformation (1903)]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=സെപ്റ്റംബർ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref> നവോത്ഥാന കാലത്ത്, മാർപ്പാപ്പയുടെ ഭരണത്തെ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന കുടുംബങ്ങളായിരുന്നു നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നത്, കൂടാതെ ശക്തമായ മതേതര താൽപ്പര്യങ്ങളും ഇതിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. റോമിനെയും അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട രാജ്യങ്ങളെയും സംരക്ഷിക്കുന്നതിന്, കലയുടെ മഹാനായ ജൂലിയസ് രണ്ടാമൻ മാർപ്പാപ്പ ചെയ്തതുപോലെ, മാർപ്പാപ്പകൾ താൽക്കാലിക കാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെടുകയും സൈന്യത്തെ നയിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ മധ്യകാലഘട്ടങ്ങളിൽ, കല, വാസ്തുവിദ്യ, സാഹിത്യം എന്നിവയിലൂടെ ഐക്യത്തിന്റെയും ക്രമത്തിന്റെയും സമാധാനത്തിന്റെയും സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിന്റെ കേന്ദ്രമായി റോമിനെ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നതിനിടയിൽ മാർപ്പാപ്പമാർ റോമിനെ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ തലസ്ഥാനമാക്കാൻ ശ്രമിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/pape/hd_pape.htm|title=The Papacy during the Renaissance|access-date=11 December 2013|last=Norris|first=Michael|date=August 2007|website=The Metropolitan Museum of Art}}</ref> പ്രൊഫസർ ഫ്രെഡറിക് ജെ [[റോം|.]] മക്‌ഗിന്നസ് റോമിനെ വിശേഷിപ്പിച്ചത്, സഭയുടെയും അതിന്റെ പ്രതിനിധികളുടെയും പൈതൃകം മനസ്സിലാക്കാൻ റോമിനെ മനസിലാക്കേണ്ടത് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. <blockquote>യൂറോപ്പിലെ മറ്റൊരു നഗരവും റോമിന്റെ പാരമ്പര്യങ്ങളിലും ചരിത്രത്തിലും പൈതൃകങ്ങളിലും പാശ്ചാത്യ ലോകത്തെ സ്വാധീനത്തിലും പൊരുത്തപ്പെടുന്നില്ല. മാർപ്പാപ്പയുടെ കീഴിലുള്ള നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിലെ റോം റോമാ സാമ്രാജ്യത്തിൽ നിന്ന് ഉടലെടുത്ത ഈ ഘടകങ്ങളുടെ സംരക്ഷകനും പ്രക്ഷേപണവും ആയി പ്രവർത്തിക്കുക മാത്രമല്ല, മധ്യകാലഘട്ടം മുതൽ ആധുനിക കാലം വരെ യൂറോപ്പിലെ ജനങ്ങൾക്ക് അതിന്റെ മിഥ്യകളുടെയും അർത്ഥങ്ങളുടെയും ആർട്ടിഫിക്കർ, വ്യാഖ്യാതാവ് എന്നീ നിലകളിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു.സമ്പത്തും വരുമാനവും അവരുടെ അഭിലാഷങ്ങളാൽ മാത്രം കവിഞ്ഞ മാർപ്പാപ്പമാരുടെ രക്ഷാകർതൃത്വത്തിൽ, ഈ നഗരം എല്ലാത്തരം വാസ്തുശില്പികളുടെയും ശിൽപികളുടെയും സംഗീതജ്ഞരുടെയും ചിത്രകാരന്മാരുടെയും കരകൗശല വിദഗ്ധരുടെയും സാംസ്കാരിക കേന്ദ്രമായി മാറി.അതിന്റെ മിഥ്യയിലും സന്ദേശത്തിലും, റോം മാർപ്പാപ്പമാരുടെ വിശുദ്ധ നഗരമായി മാറിയിരിക്കുന്നു, ഒരു വിജയകരമായ കത്തോലിക്കാ മതത്തിന്റെ പ്രധാന പ്രതീകം, യാഥാസ്ഥിതിക ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ കേന്ദ്രം, ഒരു പുതിയ ജറുസലേം.<ref>{{Cite web|url=http://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780195399301/obo-9780195399301-0053.xml|title=Papal Rome|access-date=11 December 2013|last=McGinness|first=Frederick|date=26 August 2011|website=Oxford Bibliographies}}</ref></blockquote> ഇറ്റാലിയൻ നവോത്ഥാനത്തിലെ പോപ്പുകളെ കഠിനമായ സ്വരത്തിൽ പല എഴുത്തുകാരും വിമർശനങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കിയിട്ടുണ്ട് എന്നത് വ്യക്തമായി ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്, ജൂലിയസ് രണ്ടാമൻ മാർപാപ്പ, സൈനിക കാര്യങ്ങളിൽ ഫലപ്രദമായ ഒരു മതേതര നേതാവ് മാത്രമല്ല, കാര്യക്ഷമതയുള്ള രാഷ്ട്രീയക്കാരനും നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ രക്ഷാധികാരികളിൽ ഒരാളും ശ്രദ്ധേയനായ മാനവികവാദികളിൽ നിന്ന് തുറന്ന വിമർശനം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച വ്യക്തിയും ആയിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://faculty.uml.edu/CulturalStudies/Italian_Renaissance/5.htm|title=Background for Italian Renaissance|access-date=11 December 2013|last=Cheney|first=Liana|date=26 August 2011|website=University of Massachusetts Lowell|archive-url=https://web.archive.org/web/20140116035753/http://faculty.uml.edu/CulturalStudies/Italian_Renaissance/5.htm|archive-date=16 January 2014}}</ref> നവോത്ഥാന മാനവികതയുടെ പൂത്തുലയുന്നത് കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ സാർവത്രികതയും, പയസ് രണ്ടാമൻ മാർപ്പാപ്പ, [[നിക്കോളാസ് കോപ്പർനിക്കസ്]], ലിയോൺ ബാറ്റിസ്റ്റ ആൽബർട്ടി, ഡെസിഡെറിയസ് ഇറാസ്മസ്, സർ [[തോമസ് മൂർ|തോമസ് മോർ]], [[ഡെസിഡീറിയസ് ഇറാസ്മസ്|ബാർട്ടലോം ഡി ലാസോനാർ]], ലാസോനാർ ഡി ലാസോനാർ, തുടങ്ങിയ വ്യക്തിത്വങ്ങൾ പ്രതിനിധീകരിക്കുകയും ചെയ്തതിനാലാണ് [[ലിയനാർഡോ ഡാ വിഞ്ചി|.]] [[ആവിലായിലെ ത്രേസ്യ|ആവിലയിലെ]] [[ലിയനാർഡോ ഡാ വിഞ്ചി|ഡാവിഞ്ചിയും]] തെരേസയും. ജോർജ്ജ് സന്തായന തന്റെ ''ദ ലൈഫ് ഓഫ് റീസൺ'' എന്ന കൃതിയിൽ, സഭ കൊണ്ടുവന്ന എല്ലാ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ക്രമത്തിന്റെ തത്വങ്ങളും ക്ലാസിക്കൽ പ്രാചീനതയുടെ പൈതൃകത്തിന്റെ കലവറയും പ്രതിപാദിച്ചു:<ref name="Santayana">{{Cite book|url=http://www.gutenberg.org/files/15000/15000-h/vol5.html|title=The Life of Reason|last=Santayana|first=George|publisher=Dover Publications|year=1982|location=New York|access-date=10 December 2013}}</ref> <blockquote>വ്യക്തികളുടെയോ ചെറിയ പ്രഭുക്കന്മാരുടെയോ സംരംഭം അതിനിടയിൽ ചില വിത്തുകളും ക്രമത്തിന്റെ അണുകേന്ദ്രങ്ങളും ഉപയോഗിച്ച് പരിഷ്കൃതമെന്ന് നാം വിളിക്കുന്ന ലോകത്തെ വിതച്ചു. പലതരം പള്ളികൾ, വ്യവസായങ്ങൾ, അക്കാദമികൾ, സർക്കാരുകൾ എന്നിവ ചിതറിക്കിടക്കുന്നു. എന്നാൽ ഒരിക്കൽ സ്വപ്നം കണ്ടതും നാമമാത്രമായി ഏതാണ്ട് സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടതുമായ സാർവത്രിക ക്രമം, സാർവത്രിക സമാധാനത്തിന്റെയും സർവ്വവ്യാപിയായ യുക്തിവാദ കലയുടെയും ദാർശനിക ആരാധനയുടെയും സാമ്രാജ്യത്തെ കുറിച്ച് ഇനി പരാമർശിക്കുന്നില്ല. രൂപപ്പെടുത്താത്ത ഒരു സങ്കൽപ്പം, സ്വകാര്യ പദവിയുടെയും ദേശീയ ഐക്യത്തിന്റെയും മുൻകൂർ ധാർമ്മികത, പുരുഷന്മാരുടെ മനസ്സിന്റെ പശ്ചാത്തലം നിറയ്ക്കുന്നു. സമകാലിക വ്യവസായത്തിലോ ശാസ്ത്രത്തിലോ ജീവകാരുണ്യത്തിലോ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന പ്രവണതയെക്കാൾ ഫ്യൂഡൽ പാരമ്പര്യങ്ങളെയാണ് ഇത് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയ പ്രയോഗം ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ആ ഇരുണ്ട യുഗങ്ങൾക്ക് ഒരു രാഷ്ട്രീയ സിദ്ധാന്തം ഉണ്ടായിരുന്നു, അത് നമ്മൾ നന്നായി പഠിക്കേണ്ടതുണ്ട്; കാരണം, ഒരു സാർവത്രിക സാമ്രാജ്യത്തെയും കത്തോലിക്കാ സഭയെയും കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ സിദ്ധാന്തം ഒരു മുൻ യുക്തിയുഗത്തിന്റെ പ്രതിധ്വനിയായിരുന്നു, ലോകത്തെ ഭരിക്കാൻ ബോധമുള്ള കുറച്ച് ആളുകൾ ഒരു നിമിഷം അതിനെ മൊത്തത്തിൽ സർവേ ചെയ്യാനും നീതിപൂർവ്വം ഭരിക്കാനും ശ്രമിച്ചു.<ref name="Santayana"/></blockquote> === നവീകരണവും ആദ്യകാല ആധുനിക യുഗവും === പാശ്ചാത്യ തത്ത്വചിന്തയിലും യൂറോപ്യൻ സംഭവങ്ങളിലും ഉണ്ടായ സംഭവവികാസങ്ങൾ ''കോർപ്പസ് ക്രിസ്ത്യൻ'' എന്ന സങ്കൽപ്പത്തിൽ മാറ്റം വരുത്തി. [[നൂറ്റാണ്ടു യുദ്ധം|നൂറുവർഷത്തെ യുദ്ധം]] ഫ്രാൻസിനെ ഒരു ഫ്യൂഡൽ രാജവാഴ്ചയിൽ നിന്ന് കേന്ദ്രീകൃത രാഷ്ട്രമാക്കി മാറ്റുന്നതിനുള്ള പ്രക്രിയയെ ത്വരിതപ്പെടുത്തി. ശക്തവും കേന്ദ്രീകൃതവുമായ രാജവാഴ്ചകളുടെ ഉദയം <ref>This was presaging the modern [[nation-state]]</ref> [[ഫ്യൂഡലിസം|ഫ്യൂഡലിസത്തിൽ]] നിന്ന് [[മുതലാളിത്തം|മുതലാളിത്തത്തിലേക്കുള്ള]] യൂറോപ്യൻ പരിവർത്തനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നൂറുവർഷത്തെ യുദ്ധത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ, ഫ്രാൻസിനും ഇംഗ്ലണ്ടിനും സ്വതന്ത്രമായി നിലകൊള്ളുന്ന സൈന്യത്തെ സൃഷ്ടിക്കാൻ ആവശ്യമായ പണം നികുതിയിലൂടെ സ്വരൂപിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. വാർസ് ഓഫ് ദി റോസസിൽ [[ഹെൻറി ഏഴാമൻ|ഹെൻറി ട്യൂഡർ]] ഇംഗ്ലണ്ടിന്റെ കിരീടം ചൂടി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അവകാശി, കേവല രാജാവായ [[ഹെൻ‌റി എട്ടാമൻ|ഹെൻറി എട്ടാമൻ]] [[ചർച്ച് ഓഫ് ഇംഗ്ലണ്ട്|ഇംഗ്ലീഷ് പള്ളി]] സ്ഥാപിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://anglican.org/church/ChurchHistory.html|title=The Anglican Domain: Church History}}</ref> [[നവീന ചരിത്രം|ആധുനിക ചരിത്രത്തിൽ]], 16-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ആധുനികതയുടെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് നവീകരണം|നവീകരണവും]] ഉയർച്ചയും ''കോർപ്പസ് ക്രിസ്ത്യനത്തിൽ'' ഒരു മാറ്റം വരുത്തി. [[വിശുദ്ധ റോമാസാമ്രാജ്യം|വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിൽ]], 1555-ലെ ഓഗ്സ്ബർഗിലെ സമാധാനം, എല്ലാ ക്രിസ്ത്യാനികളും ഒരു സഭയുടെ കീഴിൽ ഐക്യപ്പെടണമെന്ന മതേതര നേതാക്കളുടെ ആശയം ഔദ്യോഗികമായി അവസാനിപ്പിച്ചു. ''ക്യൂയസ് റീജിയോ, ഇയൂസ് റിലിജിയോ'' ("ആരുടെ പ്രദേശം, അവന്റെ മതം") എന്ന തത്വം ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ മതപരവും രാഷ്ട്രീയവും ഭൂമിശാസ്ത്രപരവുമായ വിഭജനം സ്ഥാപിച്ചു, ഇത് 1648-ലെ വെസ്റ്റ്ഫാലിയ ഉടമ്പടിയോടെ സ്ഥാപിതമായി, ഇത് നിയമപരമായി ഒരൊറ്റ ക്രൈസ്തവ സമൂഹം എന്ന ആശയം അവസാനിപ്പിച്ചു. വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പ്രദേശങ്ങളിൽ ക്രിസ്തു സ്ഥാപിച്ച ഒരേയൊരു യഥാർത്ഥ സഭയെന്ന , [[കത്തോലിക്കാസഭ|കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ]] സിദ്ധാന്തം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും ,ക്രിസ്ത്യൻ മേധാവിത്വം അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നില്ല തുടർന്ന്, ഓരോ ഗവൺമെന്റും സ്വന്തം രാജ്യത്തിന്റെ മതം നിശ്ചയിച്ചു. തങ്ങളുടെ മതവിഭാഗം ''സ്ഥാപിതമല്ലാത്ത'' സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക് അനുവദിച്ച സമയങ്ങളിൽ പരസ്യമായും സ്വകാര്യമായും അവരുടെ ഇഷ്ടത്തിനനുസരിച്ച് അവരുടെ വിശ്വാസം ആചരിക്കാനുള്ള അവകാശം ഉറപ്പുനൽകുന്നു. സാൽസ്ബർഗ് പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റുകളിൽ സംഭവിച്ചതുപോലെ ചില സമയങ്ങളിൽ വിയോജിപ്പുള്ള വിശ്വാസങ്ങളെ കൂട്ടത്തോടെ പുറത്താക്കിയിരുന്നു. ചില ആളുകൾ ഔദ്യോഗിക സഭയോട് ചേർന്നുനിന്നു, പകരം നിക്കോഡെമിറ്റുകളോ ക്രിപ്റ്റോ-പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റുകളോ ആയി ജീവിച്ചു. യൂറോപ്യൻ മതയുദ്ധങ്ങൾ സാധാരണയായി വെസ്റ്റ്ഫാലിയ ഉടമ്പടിയോടെ (1648) അവസാനിച്ചതായി കണക്കാക്കുന്നു,<ref name="Becker">{{Smallcaps|Uwe Becker}}, [https://books.google.com/books?id=hKqN5FPL6-cC&pg=PA54 ''Europese democratieën: vrijheid, gelijkheid, solidariteit en soevereiniteit in praktijk'']</ref> അല്ലെങ്കിൽ 1713 ലെ ഉട്രെക്റ്റ് ഉടമ്പടിയോടെ ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ ഒമ്പത് വർഷത്തെ യുദ്ധവും സ്പാനിഷ് പിന്തുടർച്ചയുടെ യുദ്ധവും ഉൾപ്പെടെ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/event/Wars-of-Religion|title=Wars of Religion|access-date=June 26, 2021|date=June 26, 2021|website=Britannica Online}}</ref> പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ വിഭാഗങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള അല്ലെങ്കിൽ ഇസ്ലാമിക വിഭാഗങ്ങളുടെ ബാഹ്യ ഭീഷണിക്കെതിരെയുള്ള മതപരമായ സംഘർഷങ്ങളിൽ നിന്ന് ശ്രദ്ധ മാറുന്നു. === ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ അവസാനം === [[File:Christian World—Pew Research Center 2010.svg|ലഘുചിത്രം|330x330ബിന്ദു|ക്രിസ്ത്യൻ ഭൂരിപക്ഷ രാജ്യങ്ങൾ; 50% അല്ലെങ്കിൽ അതിൽ കൂടുതൽ ക്രിസ്ത്യാനികൾ ഉള്ള രാജ്യങ്ങൾ ധൂമ്രനൂൽ നിറത്തിലാണ്, 10% മുതൽ 50% വരെ ക്രിസ്ത്യാനികൾ ഉള്ള രാജ്യങ്ങൾ പിങ്ക് നിറമാണ്.]] യൂറോപ്യൻ അത്ഭുതം, [[ജ്ഞാനോദയകാലം|പ്രബുദ്ധതയുടെ യുഗം]], മഹത്തായ കൊളോണിയൽ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ രൂപീകരണം എന്നിവയും ഓട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ആരംഭ തകർച്ചയും "ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ" ഭൗമരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ അവസാനത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. പകരം, പാശ്ചാത്യ ചരിത്രത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ ദേശീയ-രാഷ്ട്രത്തിന്റെ വികസനത്തിലേക്ക് മാറുന്നു, വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന നിരീശ്വരവാദവും [[മതേതരത്വം|മതേതരത്വവും]], 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ [[ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവം|ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവവും]] നെപ്പോളിയൻ യുദ്ധങ്ങളും അവസാനിച്ചു. 1997-ൽ എഴുതിയ കനേഡിയൻ [[ദൈവശാസ്ത്രം|ദൈവശാസ്ത്ര]] പ്രൊഫസറായ ഡഗ്ലസ് ജോൺ ഹാൾ ക്രൈസ്തവലോകം ഒന്നുകിൽ ഇതിനകം വീണുപോയിരിക്കുകയാണെന്ന് അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ മരണപാതയിലാണെന്ന് വാദിച്ചു; അതിന്റെ അന്ത്യം ക്രമാനുഗതമായിരുന്നുവെങ്കിലും നാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അതിന്റെ സ്ഥാപനം പോലെ വ്യക്തമല്ലെങ്കിലും, "പോസ്റ്റ്-കോൺസ്റ്റാന്റീനിയൻ, അല്ലെങ്കിൽ ക്രൈസ്തവലോകത്തിനു ശേഷമുള്ള അവസ്ഥയിലേക്കുള്ള (...) മാറ്റം ഇതിനകം ഒന്നോ രണ്ടോ നൂറ്റാണ്ടുകളായി പ്രക്രിയയിലാണ്. "പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ യുക്തിവാദി ജ്ഞാനോദയവും ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവവും (ക്രിസ്ത്യൻ സ്ഥാപനത്തെ അട്ടിമറിക്കാനുള്ള ആദ്യ ശ്രമം) തുടങ്ങി.<ref name="1–9Hall">Hall (2002), p. 1–9.</ref> ആധുനിക ഗവൺമെന്റുകൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകൾ, ആചാരങ്ങൾ, ധാർമ്മികത, അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ എന്നിവ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാൻ" വിസമ്മതിച്ചതിനാലാണ് ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ അന്ത്യം സംഭവിച്ചതെന്ന് അമേരിക്കൻ കത്തോലിക്കാ ബിഷപ്പ് തോമസ് ജോൺ കറി (2001) പ്രസ്താവിച്ചു.<ref name="Curry12"/> യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഭരണഘടനയിലെ ആദ്യ ഭേദഗതിയും (1791) [[രണ്ടാം വത്തിക്കാൻ സൂനഹദോസ്|രണ്ടാം വത്തിക്കാൻ കൗൺസിലിന്റെ]] മതസ്വാതന്ത്ര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രഖ്യാപനവും (1965) അതിന്റെ അന്ത്യത്തിന് കളമൊരുക്കുന്ന ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ട് രേഖകളാണെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു.<ref name="Curry12" /> ബ്രിട്ടീഷ് ചരിത്രകാരനായ Diarmaid MacCulloch (2010) പറയുന്നതനുസരിച്ച്, യൂറോപ്പിലെ മൂന്ന് പ്രധാന ക്രിസ്ത്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ ( [[റഷ്യൻ സാമ്രാജ്യം|റഷ്യൻ]], ജർമ്മൻ, [[ആസ്ട്രോ-ഹങ്കേറിയൻ സാമ്രാജ്യം|ഓസ്ട്രിയൻ]] ) പതനത്തിലേക്ക് നയിച്ച [[ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധം|ഒന്നാം ലോക മഹായുദ്ധം]] (1914-18) ക്രൈസ്തവലോകം 'കൊല്ലപ്പെട്ടു'. ഓട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യം, അതിന്റെ പ്രദേശത്ത് നിലനിന്നിരുന്ന കിഴക്കൻ ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹങ്ങളെ തകർക്കുന്നു. ക്രിസ്ത്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങൾക്ക് പകരം മതേതര, വൈദിക വിരുദ്ധ റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ പോലും സഭകളെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിന്ന് അകറ്റി നിർത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു. സ്ഥാപിതമായ ഒരു സഭയുള്ള ബ്രിട്ടനുമായി നിലനിൽക്കുന്ന ഏക രാജവാഴ്ച, യുദ്ധത്താൽ സാരമായ കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ചു, കത്തോലിക്ക-പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് സംഘർഷം മൂലം അയർലണ്ടിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും നഷ്ടപ്പെട്ടു, അതിന്റെ കോളനികളിൽ പിടി നഷ്ടപ്പെടാൻ തുടങ്ങി.<ref name="MacCulloch1024">MacCulloch (2010), p. 1024–1030.</ref> കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിൽ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയിലെ മാറ്റങ്ങൾ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു, 1900 മുതൽ, ആഗോള ദക്ഷിണ, മൂന്നാം ലോക രാജ്യങ്ങളിൽ ക്രിസ്തുമതം അതിവേഗം വ്യാപിച്ചു.<ref>{{Cite book|title=The Next Christendom: The Coming of Global Christianity|last=Jenkins|first=Philip|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2011|isbn=9780199767465|location=[[Oxford]] and [[New York City|New York]]|pages=101–133|chapter=The Rise of the New Christianity|lccn=2010046058|author-link=Philip Jenkins|chapter-url=https://books.google.com/books?id=rPBoAgAAQBAJ&pg=PA101}}</ref> 20-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിൽ മൂന്നാം ലോകത്തിലേക്കും ദക്ഷിണാർദ്ധഗോളത്തിലേക്കും ക്രിസ്ത്യൻ അനുസരണത്തിന്റെ മാറ്റം കാണിച്ചു,<ref>{{Cite book|title=Christianity as a World Religion|url=https://archive.org/details/christianityaswo0000kims|last=Kim|first=Sebastian|last2=Kim|first2=Kirsteen|date=2008|publisher=Continuum|location=London|page=[https://archive.org/details/christianityaswo0000kims/page/2 2]|author-link=Sebastian Kim|author-link2=Kirsteen Kim}}</ref> 2010 ആയപ്പോഴേക്കും ലോകത്തെ ഏകദേശം 157 രാജ്യങ്ങളിലും പ്രദേശങ്ങളിലും ക്രിസ്ത്യൻ ഭൂരിപക്ഷമുണ്ടായിരുന്നു .<ref>{{Cite web|url=https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2011/12/Christianity-fullreport-web.pdf|title=Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population|publisher=Pew Research Center}}</ref> == ക്ലാസിക്കൽ സംസ്കാരം == [[File:Wien_-_Stephansdom_(1).JPG|ലഘുചിത്രം|സെന്റ് സ്റ്റീഫൻസ് കത്തീഡ്രൽ, വിയന്ന .]] പാശ്ചാത്യ സംസ്കാരം, അതിന്റെ ചരിത്രത്തിലുടനീളം, ക്രിസ്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിന് ഏതാണ്ട് തുല്യമായാണ് നിലകൊണ്ടിരുന്നത്, കൂടാതെ പാശ്ചാത്യ അർദ്ധഗോളത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന പലരെയും സാംസ്കാരിക ക്രിസ്ത്യാനികൾ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാൻ സാധിക്കും. " [[യൂറോപ്പ്]] ", " പാശ്ചാത്യ ലോകം " എന്നീ ആശയങ്ങൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ക്രൈസ്‌തവലോകവും" എന്ന ആശയവുമായി വളരെ അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതായി കാണാൻ സാധിക്കും; ഒരു ഏകീകൃത യൂറോപ്യൻ ഐഡന്റിറ്റി സൃഷ്ടിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ച കണ്ണിയായാണ് പലരും ക്രിസ്തുമതത്തെ കണക്കാക്കുന്നത്.<ref name="Dawson 1961 108"/> [[സ്റ്റാൻഫോർഡ് സർവ്വകലാശാല|സ്റ്റാൻഫോർഡ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയിലെ]] [[ചരിത്രകാരൻ|ചരിത്രകാരനായ]] പോൾ ലെഗുട്‌കോ പറഞ്ഞു, "പാശ്ചാത്യ നാഗരികത എന്ന് നാം വിളിക്കുന്ന മൂല്യങ്ങൾ, ആശയങ്ങൾ, ശാസ്ത്രം, നിയമങ്ങൾ, സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുടെ വികാസത്തിന്റെ കേന്ദ്രമാണ് [[കത്തോലിക്കാസഭ|കത്തോലിക്കാ സഭ]] ." <ref name="National Review Book Service"/> [[പ്രാചീന ഗ്രീക്ക് നാഗരികത|ഗ്രീക്ക്]], [[റോമാ സാമ്രാജ്യം|റോമൻ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ]] കീഴിലായിരുന്ന ആദ്യ വർഷങ്ങളിൽ പാശ്ചാത്യ സംസ്കാരത്തിൽ നിരവധി ബഹുദൈവാരാധക മതങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, കേന്ദ്രീകൃത റോമൻ ശക്തി ക്ഷയിച്ച ശേഷം, പടിഞ്ഞാറൻ യൂറോപ്പിൽ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ ആധിപത്യം മാത്രമായിരുന്നു നിലനിന്നിരുന്നത്.<ref name="autogenerated1994">{{Cite book|url=https://archive.org/details/catholicchurchjo00koch|title=The Catholic Church: Journey, Wisdom, and Mission|last=Koch|first=Carl|publisher=St. Mary's Press|year=1994|isbn=978-0-88489-298-4|location=Early Middle Ages}}</ref> [[ജ്ഞാനോദയകാലം|പ്രബുദ്ധതയുടെ കാലഘട്ടം]] വരെ,<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/catholicchurchjo00koch|title=The Catholic Church: Journey, Wisdom, and Mission|last=Koch|first=Carl|publisher=St. Mary's Press|year=1994|isbn=978-0-88489-298-4|location=The Age of Enlightenment}}</ref> ക്രിസ്തീയ സംസ്കാരം യൂറോപ്പിലെ തത്ത്വചിന്ത, സാഹിത്യം, കല, സംഗീതം, ശാസ്ത്രം എന്നിവയുടെ ഗതിയെ നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നു.<ref name="autogenerated1994" /><ref name="Crisis in Western Education"/> അതാത് കലകളുടെ ക്രിസ്ത്യൻ വിഷയങ്ങൾ പിൻകാലത്ത് ക്രിസ്ത്യൻ തത്ത്വചിന്ത, ക്രിസ്ത്യൻ കല, ക്രിസ്ത്യൻ സംഗീതം, ക്രിസ്ത്യൻ സാഹിത്യം എന്നിങ്ങനെയായി വികസിച്ചു. കലയും സാഹിത്യവും, നിയമം, വിദ്യാഭ്യാസം, രാഷ്ട്രീയം എന്നിവ സഭയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകളിൽ സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, അല്ലാത്തപക്ഷം ഇവയെല്ലാം ആ പരിതസ്ഥിതിയിൽ നഷ്ടപ്പെട്ടു പോകുമായിരുന്നു സഭ നിരവധി [[കത്തീഡ്രൽ|കത്തീഡ്രലുകൾ]], [[സർവ്വകലാശാല|സർവ്വകലാശാലകൾ]], ആശ്രമങ്ങൾ, [[സെമിനാരി|സെമിനാരികൾ എന്നിവ]] സ്ഥാപിച്ചു, അവയിൽ ചിലത് ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നു. മധ്യകാല ക്രിസ്തുമതം ആദ്യത്തെ ആധുനിക സർവ്വകലാശാലകൾ സൃഷ്ടിച്ചു.<ref>Rüegg, Walter: "Foreword. The University as a European Institution", in: ''A History of the University in Europe. Vol. 1: Universities in the Middle Ages'', Cambridge University Press, 1992, {{ISBN|0-521-36105-2}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-521-36105-2|0-521-36105-2]], pp. xix–xx</ref> കത്തോലിക്കാ സഭ മധ്യകാല യൂറോപ്പിൽ ഒരു ആശുപത്രി സമ്പ്രദായം സ്ഥാപിക്കാൻ ഇടയായി, അത് റോമൻ ''വാലെറ്റുഡിനാറിയയിൽ'' വളരെയധികം മെച്ചപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://broughttolife.sciencemuseum.org.uk/broughttolife/techniques/valetudinaria|title=Valetudinaria|access-date=2018-02-22|website=broughttolife.sciencemuseum.org.uk|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20181005164628/http://broughttolife.sciencemuseum.org.uk/broughttolife/techniques/valetudinaria|archive-date=2018-10-05}}</ref> "ദാരിദ്ര്യം, രോഗം, പ്രായം എന്നിവയാൽ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട പ്രത്യേക സാമൂഹിക ഗ്രൂപ്പുകളെ" പരിപാലിക്കുന്നതിനാണ് ഈ ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിച്ചതെന്ന് ആശുപത്രികളുടെ ചരിത്രകാരനായ ഗ്വെന്റർ റൈസ് പറയുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Mending Bodies, Saving Souls: A History of Hospitals|url=https://archive.org/details/mendingbodiessav0000riss|last=Risse|first=Guenter B|date=April 1999|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-505523-8|page=[https://archive.org/details/mendingbodiessav0000riss/page/n84 59]}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRisse1999">Risse, Guenter B (April 1999). ''Mending Bodies, Saving Souls: A History of Hospitals''. Oxford University Press. p.&nbsp;59. [[ഇന്റർനാഷണൽ സ്റ്റാൻഡേർഡ് ബുക്ക് നമ്പർ|ISBN]]&nbsp;[[പ്രത്യേകം:പുസ്തക ഉറവിടങ്ങൾ/978-0-19-505523-8|<bdi>978-0-19-505523-8</bdi>]].</cite></ref> വിവാഹം, കുടുംബം, വിദ്യാഭ്യാസം, മാനവികതയും ശാസ്ത്രവും, രാഷ്ട്രീയവും സാമൂഹികവുമായ ക്രമം, സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ, കലകൾ തുടങ്ങി ജീവിതത്തിന്റെ മറ്റെല്ലാ മേഖലകളിലും ക്രിസ്തുമതം ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തി:<ref>Karl Heussi, ''Kompendium der Kirchengeschichte'', 11. Auflage (1956), Tübingen (Germany), pp. 317–319, 325–326</ref> ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും ശാസ്ത്രത്തിലും വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിലും കാര്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തി, കാരണം സഭയാണ് പാശ്ചാത്യ വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായത്തിന്റെ അടിത്തറ സൃഷ്ടിച്ചത്,<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/115240/Christianity/67592/Forms-of-Christian-education Britannica.com] Forms of Christian education</ref> കൂടാതെ പാശ്ചാത്യ ലോകത്ത് സർവ്വകലാശാലകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന്റെ സ്പോൺസറും സഭ ആയിരുന്നു, കാരണം സർവ്വകലാശാലയെ പൊതുവെ അതിന്റെ സ്ഥാപനമായി കണക്കാക്കുന്ന മധ്യകാല ക്രിസ്ത്യൻ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ഇവയുടെ ഉത്ഭവം.<ref name="Rüegg, Walter 1992, pp. XIX">Rüegg, Walter: "Foreword. The University as a European Institution", in: ''A History of the University in Europe. Vol. 1: Universities in the Middle Ages'', Cambridge University Press, 1992, {{ISBN|0-521-36105-2}}, pp. XIX–XX</ref><ref name="verger1999">{{Cite book|url=https://openlibrary.org/works/OL822497W|title=Culture, enseignement et société en Occident aux XIIe et XIIIe siècles|last=Verger|first=Jacques|date=1999|publisher=Presses universitaires de Rennes in Rennes|isbn=978-2868473448|edition=1st|language=fr|author-link=:fr:Jacques Verger|access-date=17 June 2014}}</ref> ചരിത്രത്തിലുടനീളം നിരവധി പുരോഹിതന്മാർ ശാസ്ത്രത്തിന് കാര്യമായ സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ജെസ്യൂട്ടു വൈദീകർ [[ശാസ്ത്രചരിത്രം|ശാസ്ത്രത്തിന്റെ വികാസത്തിന്]] നിരവധി സുപ്രധാന സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്.<ref>Susan Elizabeth Hough, ''Richter's Scale: Measure of an Earthquake, Measure of a Man'', Princeton University Press, 2007, {{ISBN|0691128073}}, [[iarchive:richtersscalemea00houg/page/68|p. 68.]]</ref> {{Sfn|Woods|2005|p=109}} <ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/302999/Jesuit Britannica.com] Jesuit</ref> സാംസ്കാരിക തലത്തിലുള്ള ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ സ്വാധീനം സാമൂഹിക ക്ഷേമം,<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/115240/Christianity/67594/Church-and-social-welfare Britannica.com] Church and social welfare</ref> [[ആശുപത്രി|ആശുപത്രികൾ]] സ്ഥാപിക്കൽ,<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/115240/Christianity/67597/Care-for-the-sick Britannica.com] Care for the sick</ref> സാമ്പത്തികശാസ്ത്രം ( പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് തൊഴിൽ നൈതികമായി ),<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/115240/Christianity/67599/Property-poverty-and-the-poor Britannica.com] Property, poverty, and the poor,</ref><ref>{{Cite book|title=The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism|last=Weber|first=Max|year=1905}}</ref> പ്രകൃതി നിയമം (പിന്നീട് ഇത് [[അന്താരാഷ്ട്ര നിയമം|അന്താരാഷ്ട്ര നിയമത്തിന്റെ]] സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനെ സ്വാധീനിച്ചു ), രാഷ്ട്രീയം,<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/115240/Christianity/67577/Church-and-state Britannica.com] Church and state</ref> വാസ്തുവിദ്യ,<ref name="BF">Sir [[Banister Fletcher]], ''History of Architecture on the Comparative Method''.</ref> സാഹിത്യം,<ref>Buringh, Eltjo; van Zanden, Jan Luiten: "Charting the 'Rise of the West': Manuscripts and Printed Books in Europe, A Long-Term Perspective from the Sixth through Eighteenth Centuries", ''The Journal of Economic History'', Vol. 69, No. 2 (2009), pp.&nbsp;409–445 (416, table 1)</ref> വ്യക്തിശുചിത്വം,<ref>{{Cite book|title=Baths and Basins: The Story of Domestic Sanitation|last=Eveleigh, Bogs|publisher=Stroud, England: Sutton|year=2002}}</ref><ref>[[iarchive:christianityinac0000gari|Christianity in Action: The History of the International Salvation Army]] p.16</ref> കുടുംബജീവിതം എന്നിവയിൽ പ്രകടമാണ്.<ref>[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/115240/Christianity/67603/The-tendency-to-spiritualize-and-individualize-marriage Britannica.com] The tendency to spiritualize and individualize marriage</ref> [[നരബലി|നരബലി, അടിമത്തം]],<ref>Chadwick, Owen p. 242.</ref> ശിശുഹത്യ, [[അടിമത്തം|ബഹുഭാര്യത്വം]] തുടങ്ങിയ [[പഗനിസം|വിജാതീയ]] [[സമൂഹം|സമൂഹങ്ങൾക്കിടയിൽ]] സാധാരണമായ ആചാരങ്ങൾ അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിൽ ക്രിസ്തുമതം ഒരു പങ്കുവഹിച്ചു.<ref>Hastings, p. 309.</ref> === കലയും സാഹിത്യവും === ==== രചനകളും കവിതകളും ==== ക്രിസ്ത്യൻ സാഹിത്യം എന്നത് ക്രിസ്ത്യൻ വിഷയങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതും ക്രിസ്ത്യൻ ലോകവീക്ഷണം ഉൾക്കൊള്ളുന്നതുമായ രചനകളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതാണ് . ഇത് വളരെ വൈവിധ്യമാർന്ന രചനകളുടെ ഒരു വലിയ സമാഹാരമാണ്. [[ക്രിസ്തുമതം|ക്രിസ്ത്യൻ]] പഠിപ്പിക്കലുകൾ, തീമുകൾ അല്ലെങ്കിൽ റഫറൻസുകൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഏതൊരു [[കവിത|കവിതയും]] ക്രിസ്ത്യൻ കവിതയാണ് . ക്രിസ്തുമതം നേട്ടം കൈവരിച്ച ഏത് മേഖലയും പോലെ തന്നെ [[കവിത|കവിതയിലും]] ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ സ്വാധീനം വളരെ വലുതാണ്. ക്രിസ്ത്യൻ കവിതകൾ പലപ്പോഴും [[ബൈബിൾ|ബൈബിളിനെ]] നേരിട്ട് പരാമർശിക്കുന്നു, എന്നാൽ മറ്റുള്ളവ കവിതകൾ ബൈബിളുമായുള്ള [[അന്യാപദേശം|ഉപമകൾ]] നൽകുന്നു. ==== അനുബന്ധ കലകൾ ==== ക്രിസ്ത്യൻ കല എന്നത് [[ക്രിസ്തുമതം|ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ]] തത്ത്വങ്ങൾ ചിത്രീകരിക്കാനും അനുബന്ധമാക്കാനും മൂർത്തമായ രൂപത്തിൽ അതിനെ ചിത്രീകരിക്കാനുമുള്ള ശ്രമത്തിൽ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട കലകളാണ്. ഫലത്തിൽ എല്ലാ ക്രിസ്ത്യൻ ഗ്രൂപ്പുകളും ഒരു പരിധിവരെ കല ഉപയോഗിക്കുകയോ അല്ലെങ്കിൽ ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ടിരിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു. കലയുടെയും മാധ്യമങ്ങളുടെയും പ്രാധാന്യം, ശൈലി, പ്രാതിനിധ്യം എന്നിവ കാലാകാലങ്ങളിൽ മാറികൊണ്ടിരിക്കുന്നു ; എന്നിരുന്നാലും, ഏകീകൃതമായ തീം ആത്യന്തികമായി [[യേശു|യേശുവിന്റെ]] ജീവിതത്തിന്റെയും കാലത്തിന്റെയും പ്രതിനിധാനവും ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ [[പഴയ നിയമം|പഴയനിയമവുമാണ്]] . വിശുദ്ധന്മാരുടെ ചിത്രീകരണങ്ങളും സാധാരണമാണ്, പ്രത്യേകിച്ച് ആംഗ്ലിക്കനിസം, [[കത്തോലിക്കാസഭ|റോമൻ കത്തോലിക്കാ മതം]], [[പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ് സഭ|പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ്]] എന്നിവയിൽ. ==== പ്രകാശിതമായ രചനകൾ ==== [[File:Codex_Bruchsal_1_01v_cropped.jpg|ലഘുചിത്രം|പ്രകാശിതമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതിയിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന മഹത്വത്തിലുള്ള ക്രിസ്തുവിന്റെ ചിത്രം.]] പ്രകാശിതമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതി എന്നത് ഒരു കൈയെഴുത്തുപ്രതിയാണ്, അതിൽ അലങ്കാരം ചേർത്ത് [[എഴുത്ത്|വാചകം]] അനുബന്ധമായി ചേർക്കുന്നു. ആദ്യകാല വസ്തുനിഷ്ഠമായ പ്രകാശിത കൈയെഴുത്തുപ്രതികൾ എന്നത് അയർലൻഡ്, കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ, ഇറ്റലി എന്നിവിടങ്ങളിൽ പ്രാഥമികമായി നിർമ്മിച്ച [[ക്രിസ്ത്വബ്ദം|എഡി]] 400 മുതൽ 600 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ നിലനിന്നിരുന്നതുമായ രചനകളെ ആണ് അവശേഷിക്കുന്ന കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ]] നിന്നുള്ളവയാണ്, എന്നിരുന്നാലും 15-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ [[യൂറോപ്പിലെ നവോത്ഥാനകാലം|നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിൽ]] നിന്ന് പ്രകാശിതമായ നിരവധി കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നു, കൂടാതെ പുരാതന കാലഘട്ടത്തിലെ വളരെ പരിമിതമായ രചനകളും ഇക്കൂട്ടത്തിൽ നമുക്ക് കാണാം. പ്രകാശിതമായ മിക്ക കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും കോഡിസുകളായി സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടവയാണ്, അവയിൽ ചുരുളുകളെ മാറ്റി സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു; ചില ഒറ്റപ്പെട്ട ഒറ്റ ഷീറ്റുകൾ ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നു. വളരെ കുറച്ച് പ്രകാശിതമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതി ശകലങ്ങൾ [[പാപ്പിറസ്|പാപ്പിറസിൽ]] നിലനിൽക്കുന്നു. മിക്ക മധ്യകാല കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും, പ്രകാശിതമായതോ അല്ലാത്തതോ, കടലാസ്സിൽ എഴുതിയവയാണ് (സാധാരണയായി കാളക്കുട്ടി, ചെമ്മരിയാട്, അല്ലെങ്കിൽ ആട് എന്നിവയുടെ തൊലി), എന്നാൽ പ്രകാശിപ്പിക്കാൻ പ്രാധാന്യമുള്ള മിക്ക കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും എഴുതിയത്, പരമ്പരാഗതമായി പിളരാത്ത കാളക്കുട്ടിയുടെ തൊലി കൊണ്ടാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. മറ്റ് തൊലികളിൽ നിന്നുള്ള ഉയർന്ന ഗുണമേന്മയുള്ള കടലാസ് ''ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു'' . ==== ഐക്കണോഗ്രഫി ==== [[File:St._Theodor.jpg|ലഘുചിത്രം|ഈ [[St. Theodor?action=edit&redlink=1|സെന്റ് തിയോഡോർ]] ഐക്കൺ പോലെ പഴയ സെറാമിക് ഐക്കണുകൾ കുറവാണ്. 900 ( [[ബൾഗേറിയ|ബൾഗേറിയയിലെ]] പ്രെസ്ലാവിൽ നിന്ന്).]] ക്രിസ്ത്യൻ കല ആരംഭിച്ചത്, ക്രിസ്തുവിനുശേഷം ഏകദേശം രണ്ട് നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കപ്പുറം , [[പ്രാചീന റോം|റോമൻ]] [[റോമാ സാമ്രാജ്യം|സാമ്രാജ്യത്വ]] ഇമേജറി, [[പ്രാചീന ഗ്രീക്ക് ഭാഷ|ക്ലാസിക്കൽ ഗ്രീക്ക്]], റോമൻ മതം, ജനപ്രിയ കല എന്നിവയിൽ നിന്ന് മോട്ടിഫുകൾ കടമെടുത്താണ്. മതപരമായ ചിത്രങ്ങൾ ഒരു പരിധിവരെ [[അബ്രഹാമിക മതങ്ങൾ|അബ്രഹാമിക്]] ക്രിസ്ത്യൻ വിശ്വാസത്താൽ ഉപയോഗിക്കുന്നു, കൂടാതെ പലപ്പോഴും വളരെ സങ്കീർണ്ണമായ പ്രതിരൂപങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, ഇത് നൂറ്റാണ്ടുകളായി ശേഖരിച്ച പാരമ്പര്യത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. പുരാതന കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ, ഐക്കണോഗ്രഫി സ്റ്റാൻഡേർഡ് ചെയ്യപ്പെടാനും [[ബൈബിൾ]] ഗ്രന്ഥങ്ങളുമായി കൂടുതൽ അടുത്ത് ബന്ധപ്പെടാനും തുടങ്ങി, എന്നിരുന്നാലും [[സുവിശേഷങ്ങൾ|കാനോനിക്കൽ സുവിശേഷ]] വിവരണങ്ങളിലെ പല വിടവുകളും അപ്പോക്രിഫൽ സുവിശേഷങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള വിവരങ്ങൾ കൊണ്ട് ബന്ധിപ്പിച്ചിരുന്നു. കാലക്രമേണ, ഇവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും കളകൾ നീക്കം ചെയ്യുന്നതിൽ സഭ വിജയിക്കും, എന്നാൽ ചിലത് ക്രിസ്തുവിന്റെ നേറ്റിവിറ്റിയിലെ കാളയെയും കഴുതയെയും പോലെ അവശേഷിക്കുന്നു. [[പൗരസ്ത്യ ക്രിസ്തുമതം|കിഴക്കൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയിൽ]] നിന്നുള്ള ഒരു മതപരമായ കലാസൃഷ്ടിയാണ് [[ഐക്കൺ]], സാധാരണയായി ഒരു പെയിന്റിംഗ്. ക്രിസ്തുമതം അതിന്റെ തുടക്കം മുതൽ തന്നെ പ്രതീകാത്മകത ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും, [[യേശു|ക്രിസ്തുവിന്റെയും]] [[മറിയം|മറിയത്തിന്റെയും]] വിശുദ്ധരുടെയും മറ്റ് വിഷയങ്ങളുടെയും നിരവധി പ്രതിരൂപങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു; ഉണ്ണി യേശുവുമൊത്തോ അല്ലാതെയോ മറിയത്തിന്റെ പേരിട്ടിരിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള ഐക്കണുകളുടെ എണ്ണം കിഴക്ക് പ്രത്യേകിച്ചും വളരെയധികമായിരുന്നു, അതേസമയം ക്രിസ്തുവിന്റെ ഏറ്റവും സാധാരണമായ പ്രതിച്ഛായ ക്രൈസ്റ്റ് പാന്റോക്രാറ്റർ ആയിരുന്നു. ക്രിസ്ത്യൻ പ്രതീകാത്മകത ക്രിസ്ത്യൻ ആശയങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിക്കുന്ന ആന്തരിക അർത്ഥത്തിൽ വസ്തുക്കളെയോ പ്രവർത്തനങ്ങളെയോ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. മിക്ക കാലഘട്ടങ്ങളിലും ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളിലും അറിയപ്പെടുന്ന സുപ്രധാന ചിഹ്നങ്ങളുടെ പൊതുവായ ശേഖരത്തിൽ നിന്ന് ക്രിസ്തുമതം കടമെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ബുദ്ധിയെയും വികാരങ്ങളെയും ആകർഷിക്കുമ്പോൾ മതപരമായ പ്രതീകാത്മകത ഫലപ്രദമാണ്. മേരിയുടെ പ്രത്യേകിച്ച് പ്രധാനപ്പെട്ട ചിത്രീകരണങ്ങളിൽ ഹോഡെജെട്രിയയും പനാജിയയും ഉൾപ്പെടുന്നു. ക്രിസ്തുവിന്റെ ജീവിതം, കന്യകയുടെ ജീവിതം, പഴയനിയമത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ, കൂടുതലായി ജനപ്രിയ വിശുദ്ധരുടെ ജീവിതങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വലിയ സൈക്കിളുകൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ആഖ്യാന ചിത്രങ്ങൾക്കായി പരമ്പരാഗത മാതൃകകൾ വികസിച്ചു. പ്രത്യേകിച്ച് പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ, വിശുദ്ധരുടെ വ്യക്തിഗത രൂപങ്ങളെ ഒരു സാധാരണ രൂപവും പ്രതീകാത്മകമായ വസ്തുക്കളും ഉപയോഗിച്ച് തിരിച്ചറിയുന്നതിനായി വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത ആട്രിബ്യൂട്ടുകളുടെ ഒരു സംവിധാനം നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു; കിഴക്ക്, ടെക്സ്റ്റ് ലേബലുകൾ കൊണ്ട് തിരിച്ചറിയാൻ കൂടുതൽ സാധ്യതയുണ്ടായിരുന്നു. ഓരോ വിശുദ്ധനും അവൻ അല്ലെങ്കിൽ അവൾ മാതൃകാപരമായ ജീവിതം നയിച്ചതിന് ഒരു കഥയും കാരണവുമുണ്ട്. സഭയുടെ ചരിത്രത്തിലുടനീളം ഈ കഥകൾ പറയാൻ ചിഹ്നങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിരവധി ക്രിസ്ത്യൻ വിശുദ്ധരെ പരമ്പരാഗതമായി പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത് അവരുടെ ജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ചിഹ്നമോ [[ഐക്കൺ|പ്രതീകാത്മക രൂപമോ]] ആണ്, അവരെ തിരിച്ചറിയുന്നതിനായി ഒരു ആട്രിബ്യൂട്ട് അല്ലെങ്കിൽ എംബ്ലം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇവയെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം കലാചരിത്രത്തിലെ ഐക്കണോഗ്രഫിയുടെ ഭാഗമാണ്. ==== വാസ്തുവിദ്യ ==== [[File:Gotic3d2.jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു സാധാരണ ഗോതിക് കത്തീഡ്രലിന്റെ ഘടന.]] [[ചർച്ച് ആർക്കിടെക്ചർ|ക്രിസ്ത്യൻ വാസ്തുവിദ്യ]] ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ അടിത്തറ മുതൽ ഇന്നുവരെയുള്ള മതേതരവും മതപരവുമായ ശൈലികളുടെ വിശാലമായ ശ്രേണി ഉൾക്കൊള്ളുന്നു, ഇത് ക്രിസ്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിലെ കെട്ടിടങ്ങളുടെയും ഘടനകളുടെയും രൂപകൽപ്പനയിലും നിർമ്മാണത്തിലും സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നു. കെട്ടിടങ്ങൾ ആദ്യം മറ്റ് ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഉദ്ദേശിച്ചവയിൽ നിന്ന് പൊരുത്തപ്പെട്ടുവെങ്കിലും, വ്യതിരിക്തമായ സഭാ വാസ്തുവിദ്യയുടെ ഉദയത്തോടെ, പള്ളി കെട്ടിടങ്ങൾ പലപ്പോഴും മതപരമായ വാസ്തുവിദ്യ അനുകരിച്ചിട്ടുള്ള മതേതര കെട്ടിടങ്ങളെ സ്വാധീനിച്ചു. 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, കോൺക്രീറ്റ് പോലെയുള്ള പുതിയ സാമഗ്രികളുടെ ഉപയോഗവും ലളിതമായ ശൈലികളും പള്ളികളുടെ രൂപകൽപ്പനയിൽ സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും സ്വാധീനത്തിന്റെ ഒഴുക്ക് വിപരീതമായി മാറുകയും ചെയ്തു. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ ജനനം മുതൽ ഇന്നുവരെ, പടിഞ്ഞാറൻ [[ചർച്ച് ആർക്കിടെക്ചർ|ക്രിസ്ത്യൻ വാസ്തുവിദ്യയുടെ]] പരിവർത്തനത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട കാലഘട്ടം [[ഗോത്തിക് വാസ്തുകല|ഗോതിക് കത്തീഡ്രൽ]] ആയിരുന്നു. കിഴക്ക്, [[ബൈസന്റൈൻ വാസ്തുവിദ്യ]] [[പുരാതന റോമൻ വാസ്തുവിദ്യ|റോമൻ വാസ്തുവിദ്യയുടെ]] തുടർച്ചയായിരുന്നു. === തത്വശാസ്ത്രം === ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ [[ദൈവശാസ്ത്രം|ദൈവശാസ്ത്ര]] സിദ്ധാന്തങ്ങളുമായി [[തത്ത്വശാസ്ത്രം|തത്ത്വചിന്തയുടെ]] വിവിധ മേഖലകളുടെ സംയോജനത്തെ വിവരിക്കുന്ന പദമാണ് ക്രിസ്ത്യൻ തത്ത്വചിന്ത . [[സ്കൊളാസ്റ്റിസിസം|സ്‌കോളസ്‌റ്റിസം]], അതായത് "അത് [അത്] സ്‌കൂളിന്റേതാണ്", ഇത് മധ്യകാല [[സർവ്വകലാശാല|സർവ്വകലാശാലകളിലെ]] [[അക്കാദമി|അക്കാദമിക്]] (അല്ലെങ്കിൽ ''സ്‌കൂൾ ആളുകൾ'' ) പഠിപ്പിച്ച ഒരു പഠന രീതിയായിരുന്നു. 1100-1500. പുരാതന ക്ലാസിക്കൽ തത്ത്വചിന്തകരുടെ [[തത്ത്വശാസ്ത്രം|തത്ത്വചിന്തയെ]] മധ്യകാല ക്രിസ്ത്യൻ ദൈവശാസ്ത്രവുമായി യോജിപ്പിക്കാൻ [[സ്കൊളാസ്റ്റിസിസം|സ്കോളാസ്റ്റിസം]] ആദ്യം ആരംഭിച്ചു. സ്കോളാസ്റ്റിസം ഒരു തത്ത്വചിന്തയോ ദൈവശാസ്ത്രമോ അല്ല, മറിച്ച് [[വൈരുദ്ധ്യാത്മക വാദം|വൈരുദ്ധ്യാത്മക യുക്തിക്ക്]] ഊന്നൽ നൽകുന്ന പഠനത്തിനുള്ള ഒരു ഉപകരണവും രീതിയുമാണ്. == ക്രിസ്ത്യൻ നാഗരികത == [[File:God_the_Geometer.jpg|ലഘുചിത്രം|[[ശാസ്ത്രം]], പ്രത്യേകിച്ച് [[ജ്യാമിതി]], [[ജ്യോതിഃശാസ്ത്രം|ജ്യോതിശാസ്ത്രം]] എന്നിവ മിക്ക മധ്യകാല പണ്ഡിതന്മാർക്കും നേരിട്ട് ദൈവികവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഈ ക്രിസ്ത്യാനികൾ വിശ്വസിച്ചിരുന്നത് ദൈവം പ്രപഞ്ചത്തെ ക്രമമായ ജ്യാമിതീയവും സമന്വയവുമായ തത്ത്വങ്ങളാൽ ഉൾക്കൊള്ളുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിച്ചതിനാൽ, ഈ തത്ത്വങ്ങൾ തേടുന്നത് ദൈവത്തെ അന്വേഷിക്കുകയും ആരാധിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്.]] === മധ്യകാല സാഹചര്യങ്ങൾ === പുരാതന കാലത്തെ ഏറ്റവും പരിഷ്കൃതമായ സംസ്കാരമായിരുന്ന [[ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം]], എന്നാൽ[[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ]] അതിന്റെ ശാസ്ത്രീയ വൈദഗ്ധ്യം പരിമിതപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് മുസ്ലീം അധിനിവേശത്തിന് വിധേയമായി. പടിഞ്ഞാറൻ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പതനത്തെത്തുടർന്ന് ക്രിസ്ത്യൻ പടിഞ്ഞാറൻ യൂറോപ്പിന് വിനാശകരമായ രീതിയിൽ വിജ്ഞാനം നഷ്ടപ്പെടാൻ ഇടയായി എന്നാൽ [[തോമസ് അക്വീനാസ്|അക്വിനാസ്]], [[ജീൻ ബുരിഡൻ|ബുരിഡാൻ]] തുടങ്ങിയ [[കത്തോലിക്കാസഭ|സഭാ]] പണ്ഡിതന്മാരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ കൊണ്ട്, പാശ്ചാത്യർക്ക് കുറഞ്ഞത് ശാസ്ത്രീയ അന്വേഷണത്തിന്റെ ആത്മാവെങ്കിലും നഷ്ടപ്പെടാതെ കാക്കാൻ കഴിഞ്ഞു, അത് പിന്നീട് മധ്യകാല കൃതികളുടെ വിവർത്തനങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് [[ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവം|ശാസ്ത്ര വിപ്ലവകാലത്ത്]] യൂറോപ്പ്യൻ ശാസ്ത്രത്തിന് നേതൃത്വം നൽകുന്നതിന് ഇടയാക്കി. ക്രിസ്ത്യൻ ഭരണത്തിൻ കീഴിലുള്ള [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാല യൂറോപ്പിൽ]] ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന [[സാങ്കേതികവിദ്യ|സാങ്കേതികവിദ്യയെ]] മധ്യകാല സാങ്കേതികവിദ്യ എന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. 12-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ നവോത്ഥാനത്തിനു ശേഷം, മധ്യകാല യൂറോപ്പ് പുതിയ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങളുടെ തോതിലും, പരമ്പരാഗത ഉൽപ്പാദന മാർഗ്ഗങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന രീതികളിലെ നവീകരണങ്ങളിലും, സാമ്പത്തിക വളർച്ചയിലും സമൂലമായ മാറ്റം കണ്ടു.<ref>Alfred Crosby described some of this technological revolution in his ''The Measure of Reality : Quantification in Western Europe, 1250–1600'' and other major historians of technology have also noted it.</ref> [[വെടിമരുന്ന്]], [[കണ്ണട|ആസ്ട്രോലേബ്]] എന്നിവയുടെ സ്വീകാര്യത, [[ആസ്ട്രോലാബ്|കണ്ണടകളുടെ]] കണ്ടുപിടുത്തം, ജല മില്ലുകൾ, നിർമ്മാണ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ, പൊതുവെ [[കൃഷി]], [[ഘടികാരം|ക്ലോക്കുകൾ]], [[കപ്പൽ|കപ്പലുകൾ]] എന്നിവ ഉൾപ്പെടെയുള്ള വലിയ [[സാങ്കേതികവിദ്യ|സാങ്കേതിക]] മുന്നേറ്റങ്ങൾ ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. പിന്നീടുള്ള മുന്നേറ്റങ്ങൾ [[കണ്ടുപിടുത്തങ്ങളുടെ യുഗം|പര്യവേക്ഷണ യുഗത്തിന്റെ]] ഉദയം സാധ്യമാക്കി. വാട്ടർ മില്ലുകളുടെ വികസനം ശ്രദ്ധേയമായിരുന്നു, കൃഷിയിൽ നിന്ന് തടിക്കും കല്ലിനുമുള്ള മില്ലുകളിലേക്കും വ്യാപിച്ചു, ഒരുപക്ഷേ റോമൻ സാങ്കേതികവിദ്യയിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞത് ആവണം. ഡോംസ്‌ഡേ ബുക്കിന്റെ കാലമായപ്പോഴേക്കും [[ഗ്രേറ്റ് ബ്രിട്ടൺ|ബ്രിട്ടനിലെ]] മിക്ക വലിയ ഗ്രാമങ്ങളിലും മില്ലുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. [[ഖനനം|ഖനനത്തിലും]] അവ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു, ഡീ റെ മെറ്റാലിക്കയിൽ [[ഗിയോർഗിയസ് അഗ്രിക്കോള|ജോർജ്ജ് അഗ്രിക്കോള]] വിവരിച്ചതുപോലെ, ഷാഫ്റ്റുകളിൽ നിന്ന് അയിര് ഉയർത്തുന്നതിനും അയിര് തകർക്കുന്നതിനും ബെല്ലോസ് പവർ ചെയ്യുന്നതിനും പോലും. [[ദിശാഗതികം|നാവിഗേഷൻ]] മേഖലകളിലെ മുന്നേറ്റങ്ങളാണ് ഇക്കാര്യത്തിൽ ശ്രദ്ധേയമായത്. കപ്പൽനിർമ്മാണത്തിലെ പുരോഗതിക്കൊപ്പം [[വടക്കുനോക്കിയന്ത്രം|കോമ്പസും]] [[ആസ്ട്രോലാബ്|ആസ്ട്രോലേബും]] [[സമുദ്രം|ലോകസമുദ്രങ്ങളുടെ]] നാവിഗേഷനും അതുവഴി ലോകസാമ്പത്തിക വ്യാപാരത്തിന്റെ ആധിപത്യവും സാധ്യമാക്കി. [[ജോഹന്നസ് ഗുട്ടെൻബെർഗ്|ഗുട്ടൻബർഗിന്റെ]] പ്രിന്റിംഗ് പ്രസ്സ് വിശാലമായ ഒരു ജനവിഭാഗത്തിലേക്ക് അറിവിന്റെ വ്യാപനം സാധ്യമാക്കി, അത് ക്രമേണ കൂടുതൽ സമത്വ സമൂഹത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും, മാത്രമല്ല അറിവിന്റെയും അനുഭവത്തിന്റെയും വിപുലമായ കരുതലിൽ നിന്ന് മറ്റ് സംസ്കാരങ്ങളിൽ ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കാൻ ഒരാൾക്ക് കൂടി കഴിയും. === നവോത്ഥാന കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ === [[യൂറോപ്പിലെ നവോത്ഥാനകാലം|നവോത്ഥാന]] കാലഘട്ടത്തിൽ ഭൂമിശാസ്ത്രം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, രസതന്ത്രം, ഭൗതികശാസ്ത്രം, ഗണിതം, നിർമ്മാണം, എഞ്ചിനീയറിംഗ് എന്നിവയിൽ വലിയ പുരോഗതിയുണ്ടായി. കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിളിന്റെ പതനത്തിന് ശേഷം പുരാതന ശാസ്ത്ര ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ പുനർ കണ്ടെത്തൽ ത്വരിതപ്പെടുത്തി, കൂടാതെ പഠനത്തെ ജനാധിപത്യവൽക്കരിക്കുകയും പുതിയ ആശയങ്ങളുടെ വേഗത്തിലുള്ള പ്രചരണം അനുവദിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന [[അച്ചടി|അച്ചടിയുടെ]] കണ്ടുപിടുത്തം ഇതിന് സഹായകരമായി. ''നവോത്ഥാന സാങ്കേതികവിദ്യ'' എന്നത് പുരാവസ്തുക്കളുടെയും ആചാരങ്ങളുടെയും ഒരു കൂട്ടമാണ്, ഏകദേശം 14 മുതൽ 16 വരെ നൂറ്റാണ്ടുകൾ വരെ അത് വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു. പ്രിന്റിംഗ് പ്രസ്സ്, രേഖീയ വീക്ഷണം, [[നിർമ്മാണാവകാശം|പേറ്റന്റ് നിയമം]], ഡബിൾ ഷെൽ ഡോമുകൾ അല്ലെങ്കിൽ ബാസ്‌ഷൻ കോട്ടകൾ തുടങ്ങിയ അഗാധമായ സാങ്കേതിക മുന്നേറ്റങ്ങളാൽ ഈ കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. നവോത്ഥാന കലാകാരൻ-എഞ്ചിനീയർമാരായ ടാക്കോള, [[ലിയനാർഡോ ഡാ വിഞ്ചി|ലിയോനാർഡോ ഡാവിഞ്ചി]] എന്നിവരുടെ വര-പുസ്തകങ്ങൾ അക്കാലത്ത് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നതും പ്രയോഗിച്ചതുമായ മെക്കാനിക്കൽ സാങ്കേതികവിദ്യയെക്കുറിച്ച് ആഴത്തിലുള്ള ഉൾക്കാഴ്ച നൽകുന്നു. നവോത്ഥാന ശാസ്ത്രം [[ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവം|ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവത്തിന്]] തുടക്കമിട്ടു; ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതികവിദ്യയും പരസ്പര പുരോഗതിയുടെ ഒരു ചക്രം ആരംഭിച്ചു. ശാസ്ത്ര വിപ്ലവത്തിന്റെ ആദ്യഘട്ടമായിരുന്നു ''ശാസ്ത്ര നവോത്ഥാനം'' . ആദ്യകാല ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിന്റെ രണ്ട്-ഘട്ട മാതൃകയിൽ: 15-ഉം 16-ഉം നൂറ്റാണ്ടുകളിലെ ഒരു ''ശാസ്ത്രീയ നവോത്ഥാനം'', പ്രാചീനരുടെ സ്വാഭാവിക അറിവ് പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചു; 17-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഒരു ''ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവവും'', ശാസ്ത്രജ്ഞർ വീണ്ടെടുക്കലിൽ നിന്ന് നവീകരണത്തിലേക്ക് മാറിയപ്പോൾ. ചില പണ്ഡിതന്മാരും ചരിത്രകാരന്മാരും ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയെ [[ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവം|ശാസ്ത്ര വിപ്ലവത്തിന്റെ]] ഉദയത്തിന് സംഭാവന നൽകിയതായി ആരോപിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.abc.net.au/religion/articles/2012/05/08/3498202.htm|title=Christianity and the rise of western science|access-date=28 August 2014|last=Harrison|first=Peter|date=8 May 2012|website=[[Australian Broadcasting Corporation]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHarrison2012">Harrison, Peter (8 May 2012). [http://www.abc.net.au/religion/articles/2012/05/08/3498202.htm "Christianity and the rise of western science"]. ''[[ഓസ്ട്രേലിയൻ ബ്രോഡ്കാസ്റ്റിംഗ് കോർപ്പറേഷൻ|Australian Broadcasting Corporation]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 August</span> 2014</span>.</cite></ref><ref>{{Citation|last=Noll|first=Mark|title=Science, Religion, and A.D. White: Seeking Peace in the "Warfare Between Science and Theology"|url=http://biologos.org/uploads/projects/noll_scholarly_essay2.pdf|page=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322013257/http://biologos.org/uploads/projects/noll_scholarly_essay2.pdf|publisher=The Biologos Foundation|access-date=14 January 2015|archive-date=2015-03-22|author-link=Mark Noll|url-status=dead}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNoll">[[മാർക്ക് നോൾ|Noll, Mark]], <span class="cs1-format">(PDF)</span>, The Biologos Foundation, p.&nbsp;4, archived from [http://biologos.org/uploads/projects/noll_scholarly_essay2.pdf the original] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150322013257/http://biologos.org/uploads/projects/noll_scholarly_essay2.pdf |date=2015-03-22 }} <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 22 March 2015<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">14 January</span> 2015</span></cite></ref><ref>{{Citation|last=Lindberg|first=David C.|title=God & Nature: Historical Essays on the Encounter Between Christianity and Science|pages=5, 12|year=1986|chapter=Introduction|place=Berkeley and Los Angeles|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-05538-4|last2=Numbers|first2=Ronald L.|author-link=David C. Lindberg|author-link2=Ronald L. Numbers}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLindbergNumbers1986">[[ഡേവിഡ് സി. ലിൻഡ്ബെർഗ്|Lindberg, David C.]]; [[റൊണാൾഡ് എൽ നമ്പറുകൾ|Numbers, Ronald L.]] (1986), "Introduction", ''God & Nature: Historical Essays on the Encounter Between Christianity and Science'', Berkeley and Los Angeles: University of California Press, pp.&nbsp;5, 12, [[ഇന്റർനാഷണൽ സ്റ്റാൻഡേർഡ് ബുക്ക് നമ്പർ|ISBN]]&nbsp;[[പ്രത്യേകം:പുസ്തക ഉറവിടങ്ങൾ/978-0-520-05538-4|<bdi>978-0-520-05538-4</bdi>]]</cite></ref><ref name="Gilley1">{{Cite book|title=The Cambridge History of Christianity: Volume 8, World Christianities C.1815-c.1914|last=Gilley|first=Sheridan|publisher=Cambridge University Press|others=Brian Stanley|year=2006|isbn=0521814561|page=164}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGilley2006">Gilley, Sheridan (2006). ''The Cambridge History of Christianity: Volume 8, World Christianities C.1815-c.1914''. Brian Stanley. Cambridge University Press. p.&nbsp;164. [[ഇന്റർനാഷണൽ സ്റ്റാൻഡേർഡ് ബുക്ക് നമ്പർ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0521814561|<bdi>0521814561</bdi>]].</cite></ref> == ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രം == [[File:Christ_Islam.png|ലഘുചിത്രം|ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും [[ഇസ്‌ലാം|ഇസ്‌ലാമും]] തമ്മിലുള്ള ആപേക്ഷിക ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ വ്യാപനം, ഒന്നുകിൽ മതത്തിന്റെ അഭാവം (2006).]] 2009-ൽ, ''എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക'' പ്രകാരം, യൂറോപ്പിൽ (റഷ്യ ഉൾപ്പെടെ) 80%, [[ലാറ്റിൻ അമേരിക്ക|ലാറ്റിൻ അമേരിക്കയിൽ]] 92%, [[വടക്കേ അമേരിക്ക|വടക്കേ അമേരിക്കയിൽ]] 81%, ഓഷ്യാനിയ 79% എന്നിങ്ങനെയാണ് ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിൽ ക്രൈസ്‌തവമത ഭൂരിപക്ഷം .<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QeKbAAAAQBAJ&pg=PA300|title=Britannica Book of the Year 2010|date=2010|publisher=Encyclopaedia Britannica, Inc.|isbn=9781615353668|page=300|access-date=30 January 2018}}</ref> ചൈന, [[ക്രിസ്തുമതം കേരളത്തിൽ|ഇന്ത്യ]], [[മദ്ധ്യേഷ്യ|മധ്യേഷ്യ]] തുടങ്ങിയ ലോകത്തിന്റെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളിലും വലിയ ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹങ്ങളുണ്ട്, അവിടെ [[ഇസ്‌ലാം|ഇസ്ലാം]] കഴിഞ്ഞാൽ ഏറ്റവും വലിയ രണ്ടാമത്തെ മതം ക്രിസ്തുമതമാണ്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ക്രിസ്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുള്ള രാജ്യമാണ് അമേരിക്ക, തൊട്ടുപിന്നാലെ [[ബ്രസീൽ|ബ്രസീലും]] മെക്സിക്കോയുമാണ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.pewforum.org/2011/12/19/global-christianity-exec/|title=The Size and Distribution of the World's Christian Population|date=2011-12-19}}</ref> അനേകം ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക് താഴെ പറയുന്ന രാജ്യങ്ങളിൽ ഒരു സംസ്ഥാന മതത്തിന് കീഴിൽ ജീവിക്കുക മാത്രമല്ല, ഔദ്യോഗിക പദവിയും ഉണ്ട്: [[അർജന്റീന]] (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), [[അർമേനിയ]] ( [[അർമേനിയൻ ഓർത്തഡോക്സ് സഭ|അർമേനിയൻ അപ്പോസ്തോലിക് ചർച്ച്]] ),<ref name="Armenian National Committee of America-Armenia">{{Cite web|url=http://www.anca.org/press_releases/press_releases.php?prid=82|title=Gov. Pataki Honors 1700th Anniversary of Armenia's Adoption of Christianity as a state religion|access-date=2009-04-11|publisher=Aremnian National Committee of America|archive-url=https://web.archive.org/web/20100615140846/http://anca.org/press_releases/press_releases.php?prid=82|archive-date=2010-06-15}}</ref> [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] (റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭ), ഡെൻമാർക്ക് ( ചർച്ച് ഓഫ് ഡെന്മാർക്ക് ), [[എൽ സാൽവദോർ|എൽ സാൽവഡോർ]] (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), ഇംഗ്ലണ്ട് ( [[ചർച്ച് ഓഫ് ഇംഗ്ലണ്ട്]] ),<ref name="Centre for Citizenship-England">{{Cite web|url=http://www.centreforcitizenship.org/church1.html|title=Church and State in Britain: The Church of privilege|access-date=2008-05-11|publisher=Centre for Citizenship|archive-url=https://web.archive.org/web/20080511204430/http://www.centreforcitizenship.org/church1.html|archive-date=2008-05-11}}</ref> [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] ( ജോർജിയൻ ഓർത്തഡോക്സ് ചർച്ച് ), ഗ്രീസ് ( ചർച്ച് ഓഫ് ഗ്രീസ് ), [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡ്]] ( ചർച്ച് ഓഫ് ഐസ്‌ലാൻഡ് ), [[ലിക്റ്റൻ‌സ്റ്റൈൻ|ലിച്ചെൻസ്റ്റീൻ]] (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്),<ref name="U.S. Department of State-Liechtenstein">{{Cite web|url=https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2003/24418.htm|title=Liechtenstein|access-date=2008-05-11|publisher=U.S. Department of State}}</ref> [[മാൾട്ട]] (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), [[മൊണാക്കോ]] (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), [[റൊമാനിയ]] ( റൊമാനിയൻ ഓർത്തഡോക്സ് ചർച്ച് ), നോർവേ ( ചർച്ച് ഓഫ് നോർവേ ), [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]] (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), സ്വിറ്റ്സർലൻഡ് (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്, സ്വിസ് റിഫോംഡ് ചർച്ച്, ക്രിസ്ത്യൻ കാത്തലിക് ചർച്ച് ഓഫ് സ്വിറ്റ്സർലൻഡ് ). === അനുയായികളുടെ എണ്ണം === 2.2 ബില്യൺ <ref name="gordonconwell.edu">{{Cite web|url=http://www.gordonconwell.edu/resources/documents/1IBMR2015.pdf|title=Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact|access-date=2015-05-29|date=January 2015|publisher=gordonconwell.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525141543/http://www.gordonconwell.edu/resources/documents/1IBMR2015.pdf|archive-date=2017-05-25|url-status=dead}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true"> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. gordonconwell.edu. January 2015. Archived from [http://www.gordonconwell.edu/resources/documents/1IBMR2015.pdf the original] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525141543/http://www.gordonconwell.edu/resources/documents/1IBMR2015.pdf |date=2017-05-25 }} <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2017-05-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2015-05-29</span></span>.</cite></ref><ref name="Major Religions Ranked by Size">{{Cite web|url=http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html|title=Major Religions Ranked by Size|access-date=2009-05-05|publisher=Adherents.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100129202506/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html|archive-date=2010-01-29|url-status=dead}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">. Adherents.com. Archived from the original on August 16, 2000<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-05-05</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[ഫലകം:Cite web|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: unfit URL ([[:വർഗ്ഗം:CS1 maint: unfit URL|link]])</span> </ref><ref name="Global Christianity">{{Cite web|url=http://www.pewforum.org/Christian/Global-Christianity-exec.aspx|title=Global Christianity|access-date=2012-08-17|last=ANALYSIS|date=2011-12-19|publisher=Pewforum.org|archive-date=2018-12-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226061838/http://www.pewforum.org/christian/global-christianity-exec.aspx|url-status=dead}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFANALYSIS2011">ANALYSIS (2011-12-19). [http://www.pewforum.org/Christian/Global-Christianity-exec.aspx "Global Christianity"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181226061838/http://www.pewforum.org/christian/global-christianity-exec.aspx |date=2018-12-26 }}. Pewforum.org<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-17</span></span>.</cite></ref> മുതൽ 2.4 ബില്യൺ ആളുകൾ വരെയാണ് ലോകത്തിലെ ക്രിസ്ത്യാനികളുടെ എണ്ണം കണക്കാക്കുന്നത്. {{Efn|Current sources are in general agreement that Christians make up about 33% of the world's population—slightly over 2.4 billion adherents in mid-2015.}} വിശ്വാസം ലോക ജനസംഖ്യയുടെ ഏകദേശം മൂന്നിലൊന്നിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മതമാണിത്,<ref name="Major Religions Ranked by Size" /> ക്രിസ്ത്യാനികളുടെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്ന് ഗ്രൂപ്പുകൾ [[കത്തോലിക്കാസഭ|കത്തോലിക്കാ സഭ]], [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] മതം, [[പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ് സഭ|ഈസ്റ്റേൺ ഓർത്തഡോക്സ് സഭ എന്നിവയാണ്]] .<ref>Hinnells, ''The Routledge Companion to the Study of Religion'', p. 441.</ref> 1.2 ബില്യൺ അനുയായികളുള്ള കത്തോലിക്കാ സഭയാണ് ഏറ്റവും വലിയ ക്രിസ്ത്യൻ മതവിഭാഗം. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;margin: auto" |+ക്രിസ്തുമതത്തിനുള്ളിലെ പ്രധാന പാരമ്പര്യങ്ങളുടെ ജനസംഖ്യാശാസ്‌ത്രം ( പ്യൂ റിസർച്ച് സെന്റർ, 2010 ഡാറ്റ) <ref>{{Cite web|url=http://www.pewforum.org/2011/12/19/global-christianity-exec/|title=Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population|date=19 December 2011}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.pewforum.org/2011/12/19/global-christianity-exec/ "Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population"]. 19 December 2011.</cite></ref> !പാരമ്പര്യം ! scope="col" |അനുയായികൾ ! scope="col" | ക്രിസ്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ ശതമാനം ! scope="col" | ലോക ജനസംഖ്യയുടെ ശതമാനം ! scope="col" |അനുയായികളുടെ ജനസംഖ്യ വിവരം ! scope="col" |ക്രിസ്തുമതത്തിനകത്തേക്കും പുറത്തേക്കുമുള്ള ചലനാത്മകത |- style="background: yellow" |[[Catholic Church|കത്തോലിക്കാ സഭ]] |1,094,610,000 |50.1 |15.9 |{{increase}} Growing |{{decrease}} Declining |- style="background: #B57EDC" |[[Protestantism|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് മതം]] |800,640,000 |36.7 |11.6 |{{increase}} Growing |{{increase}} Growing |- style="background: #9F8170" |[[Orthodoxy in Christianity|ഓർത്തഡോക്സ് സഭ]] |260,380,000 |11.9 |3.8 |{{decrease}} Declining |{{decrease}} Declining |- style="background: cyan" |[[Nontrinitarianism|മറ്റ് ക്രിസ്ത്യൻ വിഭാഗങ്ങൾ]] |28,430,000 |1.3 |0.4 |{{increase}} Growing |{{increase}} Growing |- !ക്രിസ്തുമതം !2,184,060,000 !100 !31.7 !{{increase}} Growing !{{nochange}} Stable |} === ശ്രദ്ധേയമായ ക്രിസ്ത്യൻ സംഘടനകൾ === ഒരു മത ക്രമം എന്നത് അവരുടെ പ്രത്യേക മതപരമായ ഭക്തിക്ക് അനുസൃതമായി സമൂഹത്തിൽ നിന്ന് ഏതെങ്കിലും വിധത്തിൽ വേറിട്ട് ജീവിക്കുന്ന ആളുകളുടെ കൂട്ടായ്മകളുടെയും സംഘടനകളുടെയും ഒരു പരമ്പരയാണ്, സാധാരണയായി അതിന്റെ സ്ഥാപകന്റെ മതപരമായ ആചാരത്തിന്റെ തത്വങ്ങളാൽ അത് നയിക്കപ്പെടുന്നു. നേരെമറിച്ച്, [[ക്രൈസ്തവപൗരോഹിത്യം|ഹോളി ഓർഡേഴ്സ്]] എന്ന പദം പല ക്രിസ്ത്യൻ സഭകളും സ്ഥാനാരോഹണത്തെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ ഒരു പ്രത്യേക ചുമതലയ്ക്കോ ശുശ്രൂഷയ്‌ക്കോ വേണ്ടി വേർതിരിക്കുന്ന ഒരു കൂട്ടം വ്യക്തികളെയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ചരിത്രപരമായി, "ഓർഡർ" എന്ന വാക്ക് ഒരു സ്ഥാപിത സിവിൽ ബോഡിയെ അല്ലെങ്കിൽ കോർപ്പറേഷനെ ഒരു ശ്രേണിയിൽ ഉൾകൊള്ളുന്നു, ഓർഡിനേഷൻ എന്നത് അർത്ഥമാക്കുന്നത് ഒരു ഓർഡോയിൽ നിയമപരമായുള്ള സംയോജനമാണ്. "വിശുദ്ധ" എന്ന വാക്ക് സഭയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അതിനാൽ, സന്ദർഭത്തിൽ, സഭയിലെ ശുശ്രൂഷയ്ക്കായി ഒരു വിശുദ്ധ ക്രമം സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. മതപരമായ ഓർഡറുകൾ എന്നത് സമാരംഭിച്ചവരും (അല്ന്മായർ) ചില പാരമ്പര്യങ്ങളിൽ, നിയമിക്കപ്പെട്ട പുരോഹിതന്മാരും ചേർന്നതാണ്. വിവിധ സംഘടനകൾ ഉൾപ്പെടുന്ന ചിലത്: * റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയിൽ, മതസ്ഥാപനങ്ങളും മതേതര സ്ഥാപനങ്ങളും സമർപ്പിത ജീവിതത്തിന്റെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പ്രധാന രൂപങ്ങളാണ്, അതുപോലെ തന്നെ അപ്പോസ്തോലിക ജീവിതത്തിന്റെ സമൂഹങ്ങളും . ഒരു നിശ്ചിത ഭരണത്തിന്റെയും മേലുദ്യോഗസ്ഥന്റെ നേതൃത്വത്തിന്റെയും കീഴിൽ പൊതുജീവിതം നയിക്കുന്ന അൽമായരുടെയോ പുരോഹിതരുടെയോ സംഘടനകളാണ് അവ. (എഡി., വിഭാഗം കാണുക: ഒരു പ്രത്യേക ലിസ്റ്റിംഗിനായി കത്തോലിക്കാ ഓർഡറുകളും സൊസൈറ്റികളും . * ആംഗ്ലിക്കൻ സഭകളിലെ സാധാരണക്കാരുടെയോ പുരോഹിതരുടെയോ സമൂഹങ്ങളാണ് ആംഗ്ലിക്കൻ മത ക്രമങ്ങൾ . (എഡി., വിഭാഗം കാണുക: ഒരു പ്രത്യേക ലിസ്റ്റിംഗിനായുള്ള ആംഗ്ലിക്കൻ സംഘടനകൾ ) == ക്രിസ്തീയ നിയമവും ധാർമ്മികതയും == === സഭയും ദേശ രൂപീകരണവും === ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ ചട്ടക്കൂടിനുള്ളിൽ നിന്ന് കൊണ്ട്, സഭാ നിയമത്തിന് കുറഞ്ഞത് മൂന്ന് നിർവചനങ്ങളെങ്കിലും സാധ്യമാണ്. ഒന്ന് തോറ/മോശെയുടെ നിയമം (ക്രിസ്ത്യാനികൾ [[പഴയ നിയമം|പഴയ നിയമമായി]] കണക്കാക്കുന്നത്) ദൈവിക നിയമം അല്ലെങ്കിൽ ബൈബിൾ നിയമം എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. [[സുവിശേഷങ്ങൾ|സുവിശേഷത്തിലെ]] [[യേശു|നസ്രത്തിലെ യേശുവിന്റെ]] നിർദ്ദേശങ്ങളാണ് മറ്റൊന്ന് (ചിലപ്പോൾ ക്രിസ്തുവിന്റെ നിയമം അല്ലെങ്കിൽ പുതിയ കൽപ്പന അല്ലെങ്കിൽ പുതിയ ഉടമ്പടി എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു). മൂന്നാമത്തേത് [[കാനോൻ നിയമം|കാനോനിക നിയമങ്ങളാണ്]], ഇത് [[കത്തോലിക്കാസഭ|റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയെയും]] [[പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ് സഭ|പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ്]] സഭകളെയും ആംഗ്ലിക്കൻ കമ്മ്യൂണിയൻ സഭകളെയും നിയന്ത്രിക്കുന്ന ആന്തരികമായ സഭാ നിയമങ്ങളാണ്. ഇത്തരം സഭാ നിയമങ്ങളുടെ [[നിയമനിർമ്മാണസഭ|നിയമനിർമ്മാണവും]] വ്യാഖ്യാനവും ചില സമയങ്ങളിൽ വിധിക്കപ്പെടുന്ന രീതിയും ഈ മൂന്ന് സഭകൾക്കിടയിൽ വ്യാപകമായി വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. മൂന്ന് സഭാ പാരമ്പര്യങ്ങളിലും, ഒരു കാനോൻ ആദ്യം ഒരു കൗൺസിൽ അംഗീകരിച്ച ഒരു നിയമമായിരുന്നു (ഗ്രീക്ക് ''കാനോൻ'' / κανών, [[ഹീബ്രു]] കാനെ / കന, റൂൾ, സ്റ്റാൻഡേർഡ് അല്ലെങ്കിൽ അളവ് എന്നിവയ്ക്കായി); ഈ കാനോനുകൾ കാനോൻ നിയമത്തിന്റെ അടിത്തറയായി മാറി. ക്രിസ്ത്യൻ ധാർമ്മികത എന്നത് പൊതുവെ മനുഷ്യന്റെ ബലഹീനതകൾ നിമിത്തം കൃപയുടെയും കരുണയുടെയും ക്ഷമയുടെയും ആവശ്യകത ഊന്നിപ്പറയുകയും ആദ്യകാല ക്രിസ്ത്യാനികൾ [[റോമാ സാമ്രാജ്യം|റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] പ്രജകളായിരിക്കെ തന്നെ വികസിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. റോം അഗ്നിക്കിരയാക്കി എന്ന് നീറോ ക്രിസ്ത്യാനികളെ കുറ്റപ്പെടുത്തിയ കാലം (എഡി 64) മുതൽ ഗലേരിയസ് (എഡി 311) കാലം വരെ ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കെതിരായ പീഡനങ്ങൾ ഇടയ്ക്കിടെ പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടു കൊണ്ടിരുന്നു. തൽഫലമായി, ആദ്യകാല ക്രിസ്ത്യൻ ധാർമ്മികതയിൽ വിശ്വാസികൾ റോമൻ അധികാരത്തോടും സാമ്രാജ്യത്തോടും എങ്ങനെ ബന്ധപ്പെടണം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. കോൺസ്റ്റന്റൈൻ I ചക്രവർത്തിയുടെ (312-337) കീഴിൽ, ക്രിസ്തുമതം ഒരു നിയമപരമായ മതമായി മാറി. കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തിയുടെ ക്രിസ്തുമതത്തിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനം ആധികാരികമാണോ അതോ രാഷ്ട്രീയ ലക്ഷ്യത്തോടെ ഉള്ള കാര്യമാണോ എന്ന് ചില പണ്ഡിതന്മാർ ചർച്ച ചെയ്യുമ്പോൾ തന്നെ, കോൺസ്റ്റന്റൈന്റെ കൽപ്പന സാമ്രാജ്യത്തിനകത്ത് ക്രിസ്ത്യൻ ആചാരങ്ങൾക്കും വിശ്വാസത്തിനും സുരക്ഷിതത്വം നൽകി. തൽഫലമായി, ക്രിസ്ത്യൻ സിദ്ധാന്തം, ധാർമ്മികത, സഭാ സമ്പ്രദായം എന്നിവയുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ പരസ്യമായി ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടു, ഉദാഹരണത്തിന് [[ഒന്നാം നിഖ്യാ സൂനഹദോസ്|നിഖ്യയിലെ ആദ്യത്തെ കൗൺസിലും]] ആദ്യത്തെ ഏഴ് എക്യുമെനിക്കൽ കൗൺസിലുകളും ശ്രദ്ധേയമാണ്. തിയോഡോഷ്യസ് ഒന്നാമന്റെ (379-395) കാലമായപ്പോഴേക്കും ക്രിസ്തുമതം സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ദേശീയ മതമായി മാറി. ക്രിസ്തുമതം അധികാരത്തിലെത്തിയതോടെ, ധാർമ്മിക ആശങ്കകൾ വിശാലമാവുകയും ഭരണകൂടത്തിന്റെ ശരിയായ പങ്കിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ വിപുലമായി ഉൾപ്പെടുകയും ചെയ്യ്തു. റെൻഡർ അൺ ടു സീസർ... എന്നത് [[സമാന്തരസുവിശേഷങ്ങൾ|സിനോപ്റ്റിക് സുവിശേഷങ്ങളിൽ]] യേശുവിനോട് ആട്രിബ്യൂട്ട് ചെയ്യുന്ന ഒരു വാക്യത്തിന്റെ തുടക്കമാണ്, അത് പൂർണ്ണമായി വായിക്കുന്നു, " ''സീസറിന്റേത് സീസറിനും ദൈവത്തിനുള്ളത് ദൈവത്തിനും'' ". ഈ വാചകം ക്രിസ്തുമതവും മതേതര അധികാരവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തിന്റെ പരക്കെ ഉദ്ധരിച്ച സംഗ്രഹമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. യേശു മറുപടി പറഞ്ഞപ്പോൾ, ചോദ്യം ചെയ്തവർ "അത്ഭുതപ്പെട്ടു, അവനെ വിട്ടുപോയി, അവരുടെ വഴിക്ക് പോയി" എന്ന് സുവിശേഷങ്ങൾ പറയുന്നു. സമയം ഈ പദപ്രയോഗത്തിലെ അവ്യക്തത പരിഹരിച്ചിട്ടില്ല, മാത്രമല്ല ധ്രുവങ്ങളായ വിവിധ സ്ഥാനങ്ങളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനായി ആളുകൾ ഈ ഭാഗം വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നത് തുടരുകയും ചെയ്യുന്നു. ക്രിസ്ത്യൻ ചിന്തയിൽ ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം നിർണ്ണയിക്കപ്പെട്ട പരമ്പരാഗത വിഭജന പ്രകാരം [[പരമാധികാര രാഷ്ട്രം|ഭരണകൂടത്തിനും]] സഭയ്ക്കും പ്രത്യേകം പ്രത്യേകം സ്വാധീന മേഖലകളാണുള്ളത് . ''മാനുഷിക നിയമം'' പോസിറ്റീവ് നിയമമാണെന്ന് [[തോമസ് അക്വീനാസ്|തോമസ് അക്വിനാസ്]] വിശദമായി ചർച്ച ചെയ്തു, അതായത് സമൂഹങ്ങൾക്ക് സർക്കാരുകൾ പ്രയോഗിക്കുന്ന പ്രകൃതി നിയമമാണിത് . എല്ലാ മനുഷ്യ നിയമങ്ങളും പ്രകൃതിനിയമത്തിന് അനുസൃതമായി വിലയിരുത്തപ്പെടേണ്ടതായിരുന്നു. അന്യായമായ ഒരു നിയമം ഒരർത്ഥത്തിൽ ഒരു നിയമം അല്ലായിരുന്നു. ഈ ഘട്ടത്തിൽ, പ്രകൃതി നിയമം വിവിധ നിയമങ്ങളുടെ ധാർമ്മിക മൂല്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിധി പുറപ്പെടുവിക്കാൻ മാത്രമല്ല, നിയമം ആദ്യം എന്താണ് പറഞ്ഞതെന്ന് നിർണ്ണയിക്കാനും ഉപയോഗിച്ചു. ഇത് കുറച്ച് പ്രശ്നങ്ങളിൽ കലാശിച്ചേക്കാം.<ref>Burns, "Aquinas's Two Doctrines of Natural Law."</ref> വൈകി വന്ന സഭാ എഴുത്തുകാരും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പാത പിന്തുടർന്നു. ==== ജനാധിപത്യ പ്രത്യയശാസ്ത്രം ==== ക്രിസ്ത്യൻ ജനാധിപത്യം എന്നത് പൊതുനയത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ തത്വങ്ങൾ പ്രയോഗിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രത്യയശാസ്ത്രമാണ്. 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ യൂറോപ്പിൽ ഇത് ഉയർന്നുവന്നു, പ്രധാനമായും കത്തോലിക്കാ സാമൂഹിക അധ്യാപനത്തിന്റെ സ്വാധീനത്തിലാണ് ഇത് വളർന്നു വന്നത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും, ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ക്രിസ്ത്യൻ ധാർമ്മികത മതേതരവൽക്കരണത്താൽ നേർപ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. പ്രായോഗികമായി, ക്രിസ്ത്യൻ ജനാധിപത്യം പലപ്പോഴും സാംസ്കാരികവും സാമൂഹികവും ധാർമ്മികവുമായ വിഷയങ്ങളിൽ യാഥാസ്ഥിതികമായും സാമ്പത്തിക, സാമ്പത്തിക വിഷയങ്ങളിൽ പുരോഗമനപരമായും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അവരുടെ എതിരാളികൾ പരമ്പരാഗതമായി സെക്യുലറിസ്റ്റ് [[സോഷ്യലിസം|സോഷ്യലിസ്റ്റുകളും]] സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റുകളും ആയിരുന്ന സ്ഥലങ്ങളിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടികൾ മിതമായ [[യാഥാസ്ഥിതികത്വം|യാഥാസ്ഥിതികമാണ്]], എന്നാൽ മറ്റ് സാംസ്കാരിക രാഷ്ട്രീയ ചുറ്റുപാടുകളിൽ അവർക്ക് ഇടതുപക്ഷത്തേക്ക് ചായാം. === സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് === ക്രിസ്തുമതത്തിലെ സ്ത്രീകളുടെ പങ്കിനെയും ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളേയും കുറിച്ചുള്ള മനോഭാവങ്ങളും വിശ്വാസങ്ങളും കഴിഞ്ഞ രണ്ട് സഹസ്രാബ്ദങ്ങളിൽ ഉണ്ടായിരുന്നതിനേക്കാൾ ഇന്ന് ഗണ്യമായ രീതിയിൽ വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു - ക്രിസ്ത്യാനികൾ ജീവിച്ചിരുന്ന സമൂഹങ്ങൾക്കൊപ്പം വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ബൈബിളും ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ചരിത്രപരമായി സ്ത്രീകളെ സഭാ നേതൃത്വത്തിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കുകയും വിവാഹത്തിൽ കീഴടങ്ങുന്ന റോളുകളിൽ അവരെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതായി വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു. സഭയിലും വിവാഹത്തിലും സമൂഹത്തിലും സർക്കാരിലും പുരുഷൻമാർ നേതൃത്വം ഏറ്റെടുത്തിരുന്നു.<ref name="Blevins">Blevins, Carolyn DeArmond, ''Women in Christian History: A Bibliography.'' Macon, Georgia: Mercer Univ Press, 1995. {{ISBN|0-86554-493-X}}</ref> ചില സമകാലിക എഴുത്തുകാർ ക്രിസ്ത്യൻ ചരിത്രത്തിലുടനീളം സഭയുടെ ജീവിതത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് താഴ്ത്തപ്പെടുകയോ അവഗണിക്കപ്പെടുകയോ നിഷേധിക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്തതായി വിവരിക്കുന്നു. സമൂഹത്തിലെ ലിംഗപരമായ റോളുകളിലെ [[പാരഡൈം ഷിഫ്റ്റ്|മാതൃകാ വ്യതിയാനങ്ങൾ]] പല ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കും വിപരീതമായ ചില ദീർഘകാല മനോഭാവങ്ങളുടെ പുനർമൂല്യനിർണയത്തിന് പ്രചോദനമായിട്ടുണ്ട്. ക്രിസ്ത്യൻ സമത്വവാദികൾ [[ക്രിസ്തീയ വിവാഹം|വിവാഹത്തിൽ]] സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും തുല്യമായ റോളുകൾക്കായി വാദിക്കുന്നു, അതുപോലെ തന്നെ [[സ്ത്രീപൗരോഹിത്യം|സ്ത്രീകളെ]] പുരോഹിതന്മാരായി നിയമിക്കണം. സമകാലിക യാഥാസ്ഥിതികർ ഇതിനിടയിൽ " കോംപ്ലിമെന്റേറിയൻ " സ്ഥാനം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നതിനെ വീണ്ടും ഉറപ്പിച്ചു, സഭയിലും കുടുംബത്തിലും സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും വ്യത്യസ്തമായ റോളുകളും ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും [[ബൈബിൾ]] നിർദ്ദേശിക്കുന്നു എന്ന പരമ്പരാഗത വിശ്വാസത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു. ==കുറിപ്പുകൾ== {{notelist}} [[വർഗ്ഗം:Articles with unsourced statements from January 2011]] [[വർഗ്ഗം:Articles incorporating a citation from the 1913 Catholic Encyclopedia with Wikisource reference]] [[വർഗ്ഗം:Articles with unsourced statements from January 2018]] [[വർഗ്ഗം:CS1 maint: unfit URL]] m8m6f3pxytww6kv840dr0xd0tdzew7y 0 598890 4081164 3930974 2024-04-26T04:32:31Z InternetArchiveBot 146798 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 wikitext text/x-wiki [[File:Plymouth_Montserrat_Heli.jpg|ലഘുചിത്രം|400x400ബിന്ദു|പ്ലിമൗത്ത്, [[മോണ്ട്സെറാത്ത്]], ഒരു ആധുനിക രാഷ്ട്രീയ പ്രദേശത്തിന്റെ തലസ്ഥാനമായ ഒരേയൊരു പ്രേത നഗരമാണ്.]] ഒരു '''പ്രേത നഗരം''' ('''വിജന നഗരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നഗരം''') എന്നത് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഒരു ഗ്രാമം, പട്ടണം അല്ലെങ്കിൽ ഒരു നഗരമാണ്. സാധാരണയായി അവയിൽ അവശേഷിക്കുന്ന കെട്ടിടങ്ങളും റോഡുകൾ പോലുള്ള അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഒരു നഗരം പലപ്പോഴും ഒരു പ്രേത നഗരമായി മാറുന്നത് അതിനെ പിന്തുണച്ച സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ (സാധാരണയായി വ്യാവസായികമോ കാർഷികമോ) ഏതെങ്കിലും കാരണത്താൽ പരാജയപ്പെടുകയോ അവസാനിക്കുകയോ ചെയ്തതിനാൽ (ഉദാഹരണത്തിന്, ലോഹ ഖനനം മൂലം തീർന്നുപോയ ഒരു ഹോസ്റ്റ് അയിര് നിക്ഷേപം). വെള്ളപ്പൊക്കം, നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന വരൾച്ച, കൊടും ചൂട് അല്ലെങ്കിൽ കൊടും തണുപ്പ്, സർക്കാർ നടപടികൾ, അനിയന്ത്രിതമായ നിയമലംഘനം, യുദ്ധം, മലിനീകരണം അല്ലെങ്കിൽ ആണവ ദുരന്തങ്ങൾ തുടങ്ങിയ പ്രകൃതിദത്തമോ മനുഷ്യനിർമിതമോ ആയ ദുരന്തങ്ങൾ നിമിത്തം നഗരം ക്ഷയിച്ചിരിക്കാം. ഈ പദം ചിലപ്പോൾ നഗരങ്ങൾ, പട്ടണങ്ങൾ, അയൽപക്കങ്ങൾ എന്നിവയെ സൂചിപ്പിക്കാം, ഇപ്പോഴും ജനവാസമുണ്ടെങ്കിലും കഴിഞ്ഞ വർഷങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് വളരെ കുറവാണ്; ഉദാഹരണത്തിന്, ഉയർന്ന തൊഴിലില്ലായ്മയും അവഗണനയും ബാധിച്ചവർ. <ref name="Baker">{{Cite book|url={{GBurl|id=8Z4EFgxTW8oC|pg=PR9}}|title=More Ghost Towns of Texas|last=Baker|first=T. Lindsay|publisher=University of Oklahoma Press|year=2003|isbn=0-8061-3518-2|location=Norman, OK}}</ref> ചില പ്രേത നഗരങ്ങൾ, പ്രത്യേകിച്ച് കാലഘട്ടത്തിനനുസരിച്ചുള്ള വാസ്തുവിദ്യയെ സംരക്ഷിക്കുന്നവ, വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ ബനാക്ക്, മൊണ്ടാന, കാനഡയിലെ ബാർക്കർവില്ലെ, ബ്രിട്ടീഷ് കൊളംബിയ, ഇറ്റലിയിലെ ക്രാക്കോ, അസർബൈജാനിലെ അഗ്ദം, നമീബിയയിലെ കോൾമാൻസ്കോപ്പ്, ഉക്രെയ്നിലെ [[പ്രിപ്യാറ്റ്]], ഇന്ത്യയിലെ [[ധനുഷ്കോടി]], ബ്രസീലിലെ ഫോർഡ്ലാൻഡിയ എന്നിവ ചില ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. കരീബിയൻ ദ്വീപായ [[മോണ്ട്സെറാത്ത്|മോണ്ട്സെറാറ്റിലെ]] പ്ലിമൗത്ത് പട്ടണം മോൺസെറാറ്റിന്റെ ''ഡി ജൂർ'' [[തലസ്ഥാനം|തലസ്ഥാനമായ]] ഒരു പ്രേത നഗരമാണ്. 1995-ൽ സൗഫ്രിയർ ഹിൽസ് അഗ്നിപർവ്വത സ്‌ഫോടനത്തിൽ നിന്നുള്ള അഗ്നിപർവ്വത ചാരത്താൽ ഇത് വാസയോഗ്യമല്ലാതായി മാറി. == നിർവ്വചനം == ഒരു പ്രേത നഗരത്തിന്റെ നിർവചനം വ്യക്തികൾക്കിടയിലും സംസ്കാരങ്ങൾക്കിടയിലും വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു. ചില എഴുത്തുകാർ പ്രകൃതിദത്തമോ മനുഷ്യനിർമിതമോ ആയ ഒരു ദുരന്തത്തിന്റെ ഫലമായി ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട സെറ്റിൽമെന്റുകളെ ഡിസ്കൗണ്ട് ചെയ്യുന്നു, അവ ഇപ്പോൾ സാമ്പത്തികമായി ലാഭകരമല്ലാത്തതിനാൽ വിജനമായ വാസസ്ഥലങ്ങളെ വിവരിക്കാൻ മാത്രമാണ് ഈ പദം ഉപയോഗിക്കുന്നത്; T. Lindsey Baker, ''Ghost Towns of Texas'' ന്റെ രചയിതാവ്, ഒരു പ്രേത നഗരത്തെ നിർവചിക്കുന്നത് "ഇനി നിലവിലില്ലാത്ത ഒരു നഗരം" എന്നാണ്. <ref name="Baker"/> ദൃശ്യമായ മൂർത്തമായ അവശിഷ്ടങ്ങളുള്ള ഏതൊരു വാസസ്ഥലത്തെയും പ്രേത നഗരം എന്ന് വിളിക്കരുതെന്ന് ചിലർ വിശ്വസിക്കുന്നു; <ref name="Rockies">{{Cite book|url={{GBurl|id=fXOjzn5b-tAC|pg=PA15}}|title=Ghost Towns of the Colorado Rockies|last=Brown|first=Robert L.|publisher=Caxton Printers|year=1990|isbn=0-87004-342-0|location=Caldwell, Idaho|page=15}}</ref> മറ്റുചിലർ പറയുന്നത്, ഒരു പ്രേതനഗരത്തിൽ കെട്ടിടങ്ങളുടെ മൂർത്തമായ അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഉണ്ടായിരിക്കണം എന്നാണ്. <ref>{{Cite book|title=Ghost Towns: Lost Cities of the Old West|last=Thomsen|first=Clint|publisher=Osprey Publishing|year=2012|isbn=978-1-78200-107-2|chapter=What is a ghost town?}}</ref> സെറ്റിൽമെന്റ് പൂർണ്ണമായും വിജനമായിരിക്കണമോ അതോ ഒരു ചെറിയ ജനസംഖ്യ അടങ്ങിയിരിക്കണമോ എന്നതും ചർച്ചാവിഷയമാണ്. <ref name="Rockies" /> പൊതുവേ, എന്നിരുന്നാലും, ഈ നിർവചനങ്ങളെല്ലാം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന, അയഞ്ഞ അർത്ഥത്തിലാണ് ഈ പദം ഉപയോഗിക്കുന്നത്. അമേരിക്കൻ എഴുത്തുകാരനായ ലാംബെർട്ട് ഫ്ലോറിൻ ഒരു പ്രേത നഗരത്തെ നിർവചിച്ചത് "മുൻ സ്വയത്തിന്റെ നിഴൽ പോലെയുള്ള സാദൃശ്യം" എന്നാണ്. <ref>{{Cite book|url={{GBurl|id=DHLCS4HNjuQC|pg=PA7}}|title=Ghost Towns and Mining Camps of Southern Nevada|last=Hall|first=Shawn|publisher=Arcadia Pub.|year=2010|isbn=978-0738570129|location=Charleston, SC|page=7}}</ref> == ഉപേക്ഷിക്കാനുള്ള കാരണങ്ങൾ == ശോഷിച്ച പ്രകൃതിവിഭവങ്ങൾ, സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ മറ്റൊരിടത്തേക്ക് മാറുന്നത്, റെയിൽ‌റോഡുകളും റോഡുകളും നഗരത്തെ മറികടക്കുകയോ ഇനി പ്രവേശിക്കാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യുക, മനുഷ്യ ഇടപെടൽ, ദുരന്തങ്ങൾ, കൂട്ടക്കൊലകൾ, യുദ്ധങ്ങൾ, രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ വ്യതിയാനം അല്ലെങ്കിൽ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ പതനം എന്നിവയാണ് നഗരങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ. <ref>{{Cite journal|last=Graves|first=Philip|last2=Weiler|first2=Stephan|last3=Tynon|first3=Emily|ssrn=1540770|title=The Economics of Ghost Towns|publisher=Social Science Research Network|date=25 January 2010}} [[വർഗ്ഗം:CS1 errors: missing periodical]]</ref> പ്രകൃതിദത്തമോ മനുഷ്യനിർമിതമോ ആയ കാരണങ്ങളാൽ ഒരു നഗരം ഒരു ഒഴിവാക്കൽ മേഖലയുടെ ഭാഗമാകുമ്പോൾ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടാം. === സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ മറ്റിടങ്ങളിലേക്ക് മാറുന്നു === [[File:Abandoned_farmhouse,_overgrown.jpg|വലത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|ഫാമുകൾ [[കടുംകൃഷി|വ്യാവസായികമായി മാറുന്നതിനാൽ]], ചെറിയ ഫാമുകൾ സാമ്പത്തികമായി ലാഭകരമല്ല, ഇത് ഗ്രാമീണ നാശത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു.]] ഒരു ബൂംടൗൺ (ഉദാ, സമീപത്തുള്ള ഖനി, മിൽ അല്ലെങ്കിൽ റിസോർട്ട്) സൃഷ്ടിച്ച ഏക പ്രവർത്തനമോ വിഭവമോ ഇല്ലാതാകുമ്പോഴോ റിസോഴ്സ് ഇക്കോണമി ഒരു "തകർച്ച"ക്ക് വിധേയമാകുമ്പോഴോ (ഉദാ, വിനാശകരമായ വിഭവ വില തകർച്ച) ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകൾ ഉണ്ടാകാം. ബൂംടൗണുകൾ തുടക്കത്തിൽ വളർന്നത് പോലെ വേഗത്തിൽ വലിപ്പം കുറയും. ചിലപ്പോൾ, എല്ലാ അല്ലെങ്കിൽ ഏതാണ്ട് മുഴുവൻ ജനങ്ങളും പട്ടണം ഉപേക്ഷിക്കാം, അതിന്റെ ഫലമായി ഒരു പ്രേത നഗരം ഉണ്ടാകാം. ഒരു ബൂംടൗണിന്റെ പൊളിക്കൽ പലപ്പോഴും ആസൂത്രിതമായ അടിസ്ഥാനത്തിൽ സംഭവിക്കാം. മൈനിംഗ് കമ്പനികൾ ഇക്കാലത്ത് ഒരു മൈനിംഗ് സൈറ്റിന് സേവനം നൽകുന്നതിനും ആവശ്യമായ എല്ലാ താമസ സൗകര്യങ്ങളും ഷോപ്പുകളും സേവനങ്ങളും നിർമ്മിക്കുന്നതിന് ഒരു താൽക്കാലിക കമ്മ്യൂണിറ്റി സൃഷ്ടിക്കുകയും റിസോഴ്‌സ് എക്‌സ്‌ട്രാക്‌റ്റുചെയ്‌തുകഴിഞ്ഞാൽ അവ നീക്കം ചെയ്യുകയും ചെയ്യും. പ്രക്രിയ സുഗമമാക്കുന്നതിന് മോഡുലാർ കെട്ടിടങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാം. ഒരു സ്വർണ്ണ തിരക്ക് പലപ്പോഴും തീവ്രവും എന്നാൽ ഹ്രസ്വകാലവുമായ സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനത്തെ ഒരു വിദൂര ഗ്രാമത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരും, വിഭവം കുറഞ്ഞുകഴിഞ്ഞാൽ ഒരു പ്രേത നഗരം വിടാൻ മാത്രം. ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ, ഒന്നിലധികം ഘടകങ്ങൾ ഒരു കമ്മ്യൂണിറ്റിയുടെ സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നീക്കം ചെയ്തേക്കാം; യു.എസ്. റൂട്ട് 66- ലെ ചില മുൻ ഖനന നഗരങ്ങൾ മൈനുകൾ അടച്ചുപൂട്ടുകയും വിഭവങ്ങൾ കുറയുകയും ഹൈവേ ഗതാഗതം നഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തു. മൈൻ, പൾപ്പ് മിൽ അടച്ചുപൂട്ടൽ കാനഡയിലെ ബ്രിട്ടീഷ് കൊളംബിയയിലെ നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങളിലേക്ക് നയിച്ചു, താരതമ്യേന അടുത്തിടെയുള്ളവ ഉൾപ്പെടെ: ഓഷ്യൻ ഫാൾസ്, പൾപ്പ് മിൽ പ്രവർത്തനരഹിതമാക്കിയതിന് ശേഷം 1973-ൽ അടച്ചു; 1982-ൽ 18 മാസത്തിനുശേഷം മോളിബ്ഡിനം ഖനി അടച്ചുപൂട്ടിയ കിറ്റ്സോൾട്ട് ; 1952 മുതൽ 1992 വരെ [[ആസ്ബസ്റ്റോസ്|ആസ്ബറ്റോസ്]] ഖനി പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന കാസിയറും . മറ്റ് സന്ദർഭങ്ങളിൽ, ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടാനുള്ള കാരണം ഒരു പട്ടണത്തിന്റെ ഉദ്ദേശിച്ച സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനം മറ്റൊരു, അടുത്തുള്ള സ്ഥലത്തേക്ക് മാറുന്നതിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. കന്നുകാലി വളർത്തൽ വ്യവസായത്തിന്റെ പ്രാദേശിക കേന്ദ്രമെന്ന നിലയിൽ സമീപത്തെ വിൻറൺ കോളിംഗ്‌വുഡിനെ മറികടന്നപ്പോൾ, ഔട്ട്‌ബാക്ക് ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ ക്വീൻസ്‌ലാന്റിലെ കോളിംഗ്‌വുഡിന് ഇത് സംഭവിച്ചു. 1899-ൽ റെയിൽ‌വേ വിൻ‌ടണിൽ എത്തി, അതിനെ [[ക്വീൻസ്‌ലാൻഡ്|ക്വീൻസ്‌ലാന്റിന്റെ]] മറ്റ് ഭാഗങ്ങളുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു, അടുത്ത വർഷം കോളിംഗ്‌വുഡ് ഒരു പ്രേത നഗരമായിരുന്നു. ഓസ്‌ട്രേലിയയിലുടനീളം കൂടുതൽ വിശാലമായി, ഒരു ഖനന വിഭവം പൂർണ്ണമായി വേർതിരിച്ചെടുത്താൽ പ്രേത നഗരങ്ങളുടെ വികസനം ഒഴിവാക്കുന്നതിനായി, ഒരു കമ്പനി നഗരം നിർമ്മിക്കുന്നതിന് മേൽ ഫ്ലൈ-ഇൻ ഫ്ലൈ-ഔട്ട് ക്രമീകരണങ്ങളിലേക്ക് ഒരു മാറ്റം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. <ref name="aso">{{Cite journal|last=Peace|first=Adrian|date=2015|title=Australia, Sociocultural Overviews: Australian Settler Society|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780080970868120227|journal=International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition)|pages=239–244|doi=10.1016/B978-0-08-097086-8.12022-7|isbn=9780080970875|accessdate=21 October 2022}}</ref> രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ മാറ്റമോ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ പതനമോ മൂലധന നഗരങ്ങളെ സാമൂഹികമായോ സാമ്പത്തികമായോ അപ്രാപ്യമാക്കിയപ്പോൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങൾ മിഡിൽ ഈസ്റ്റിൽ ഉണ്ട്, ഉദാഹരണത്തിന്, Ctesiphon . റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് ഊഹക്കച്ചവടത്തിന്റെ ഉയർച്ചയും തത്ഫലമായുണ്ടാകുന്ന റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് കുമിളകളുടെ സാധ്യതയും (ചിലപ്പോൾ ലാൻഡ് ഡെവലപ്പർമാരുടെ പൂർണ്ണമായ ഓവർബിൽഡിംഗ് കാരണം) ഒരു പ്രേത നഗരത്തിന്റെ ചില ഘടകങ്ങളുടെ രൂപത്തിന് കാരണമായേക്കാം, കാരണം റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് വിലകൾ തുടക്കത്തിൽ ഉയരുന്നു (അവിടെ താങ്ങാനാവുന്ന ഭവനങ്ങളിൽ ലഭ്യത കുറയുന്നു) പിന്നീട് സാമ്പത്തിക ചക്രങ്ങൾ കൂടാതെ/അല്ലെങ്കിൽ മാർക്കറ്റിംഗ് ഹബ്രിസുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന വിവിധ കാരണങ്ങളാൽ പിന്നീട് വീഴുന്നു. സ്‌പെയിൻ, ചൈന, യുണൈറ്റഡ് സ്‌റ്റേറ്റ്‌സ്, കാനഡ എന്നിവയുൾപ്പെടെ വിവിധ രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത് സംഭവിക്കുന്നതായി നിരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. === മനുഷ്യ ഇടപെടൽ === [[File:Famagusta-Varosha_2007.JPG|ലഘുചിത്രം|1974-ൽ സൈപ്രസിലെ തുർക്കി അധിനിവേശത്തിന് മുമ്പ്, ഇപ്പോൾ നാശത്തിലേക്ക് വീഴുന്ന വരോഷ ഒരു ആധുനിക വിനോദസഞ്ചാര മേഖലയായിരുന്നു.]] റെയിൽ‌റോഡുകളും റോഡുകളും ബൈപാസ് ചെയ്യുന്നതോ ഇനി ഒരു പട്ടണത്തിൽ എത്താത്തതോ ആയാലും ഒരു പ്രേത നഗരം സൃഷ്ടിക്കാൻ കഴിയും. ഒന്റാറിയോയുടെ ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ ഒപിയോംഗോ ലൈനിലെ പല പ്രേത നഗരങ്ങളിലും, അതിവേഗം സഞ്ചരിക്കുന്ന ഹൈവേകളായ I-44, I-40 എന്നിവയിലൂടെ വാഹനമോടിക്കുന്നവർ ബൈപാസ് ചെയ്തതിന് ശേഷം യുഎസ് റൂട്ട് 66 ലും ഇത് സംഭവിച്ചു. ചില പ്രേത നഗരങ്ങൾ റെയിൽവേയ്‌ക്ക് സമീപം സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്, അവിടെ ആവി ട്രെയിനുകൾ ഇടയ്ക്കിടെ നിർത്തി വെള്ളം എടുക്കും. അംബോയ്, കാലിഫോർണിയ, മൊജാവേ [[മൊജാവെ മരുഭൂമി|മരുഭൂമിക്ക്]] കുറുകെയുള്ള അറ്റ്ലാന്റിക്, പസഫിക് റെയിൽ‌റോഡിലെ അത്തരത്തിലുള്ള ഒരു ഗ്രാമത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. നദിയുടെ റൂട്ട് റൂട്ടിംഗ് മറ്റൊരു ഘടകമാണ്, ഒരു ഉദാഹരണം [[അരാൽ കടൽ|ആറൽ കടലിനോട്]] ചേർന്നുള്ള പട്ടണങ്ങളാണ്. ഒരു സർക്കാർ ഭൂമി തട്ടിയെടുക്കുമ്പോൾ പ്രേത നഗരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടേക്കാം, കൂടാതെ താമസക്കാർ മാറിത്താമസിക്കേണ്ടി വരും. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത് ഒരു പീരങ്കി ശ്രേണി നിർമ്മിക്കുന്നതിനായി ഇംഗ്ലണ്ടിലെ [[ഡോർസെറ്റ്|ഡോർസെറ്റിലെ]] ടൈൻഹാം ഗ്രാമം ഒരു ഉദാഹരണമാണ്. മിസിസിപ്പിയിലെ ഹാൻ‌കോക്ക് കൗണ്ടിയിൽ (മിസിസിപ്പി - [[ലുയീസിയാന|ലൂസിയാന]] സംസ്ഥാനമായ പേൾ നദിയുടെ [[മിസിസിപ്പി]] വശത്ത്, ജോൺ സി സ്റ്റെന്നിസ് സ്പേസ് സെന്റർ (എസ്‌എസ്‌സി)) റോക്കറ്റ് പരീക്ഷണ കേന്ദ്രം നിർമ്മിക്കാൻ [[നാസ]] ഭൂമി ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ യുഎസിലും സമാനമായ ഒരു സാഹചര്യം ഉണ്ടായി. ലൈൻ). അത്തരം റോക്കറ്റുകൾ പരീക്ഷിക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വലിയ ശബ്ദവും അപകടസാധ്യതകളും കാരണം നാസയ്ക്ക് ഒരു വലിയ (ഏകദേശം {{Convert|34|sqmi|adj=on|disp=or}} ) ബഫർ സോൺ ഏറ്റെടുക്കേണ്ടി വന്നു. ജനസാന്ദ്രത കുറഞ്ഞ അഞ്ച് ഗ്രാമീണ മിസിസിപ്പി കമ്മ്യൂണിറ്റികൾ (ഗെയ്‌ൻസ്‌വില്ലെ, ലോഗ്‌ടൗൺ, നെപ്പോളിയൻ, സാന്താ റോസ, വെസ്റ്റോണിയ), കൂടാതെ ആറാമത്തെ ( പെർലിംഗ്‌ടൺ ) വടക്കൻ ഭാഗവും താമസിക്കുന്ന 700 കുടുംബങ്ങളും ഈ സൗകര്യത്തിൽ നിന്ന് പൂർണ്ണമായും മാറ്റിപ്പാർപ്പിക്കേണ്ടിവന്നു. [[File:Akarmaraghosttown.jpg|ലഘുചിത്രം|[[അബ്ഖാസിയ]] / [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയയിലെ]] ഒരു ഖനന നഗരമായ അകർമാര 1990 കളുടെ തുടക്കത്തിൽ അബ്ഖാസിയയിലെ യുദ്ധത്തെത്തുടർന്ന് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു.]] ചിലപ്പോൾ നഗരം ഔദ്യോഗികമായി നിലനിൽക്കില്ല, പക്ഷേ ഭൗതിക അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, SSC നിർമ്മിക്കാൻ ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടി വന്ന അഞ്ച് മിസിസിപ്പി കമ്മ്യൂണിറ്റികളിൽ ഇപ്പോഴും ആ കമ്മ്യൂണിറ്റികളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഈ സൗകര്യത്തിനുള്ളിൽ തന്നെയുണ്ട്. ഇപ്പോൾ കാട്ടിലെ സസ്യജന്തുജാലങ്ങളാൽ പടർന്നുകിടക്കുന്ന നഗരവീഥികളും ഒറ്റമുറി സ്കൂൾ ഹൗസും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ അവശേഷിക്കുന്നതിന്റെ മറ്റൊരു ഉദാഹരണമാണ് , ഇല്ലിനോയിയിലെ മുൻ പട്ടണമായ വെസ്റ്റൺ, അത് അസ്തിത്വത്തിൽ നിന്ന് സ്വയം വോട്ട് ചെയ്യുകയും ഫെർമി നാഷണൽ ആക്‌സിലറേറ്റർ ലബോറട്ടറിയുടെ നിർമ്മാണത്തിനായി സ്ഥലം മാറ്റുകയും ചെയ്തു. നിരവധി വീടുകളും കുറച്ച് കളപ്പുരകളും അവശേഷിക്കുന്നു, സന്ദർശിക്കുന്ന ശാസ്ത്രജ്ഞരെ പാർപ്പിക്കാനും അറ്റകുറ്റപ്പണി ഉപകരണങ്ങൾ സൂക്ഷിക്കാനും ഉപയോഗിക്കുന്നു, അതേസമയം സൈറ്റിലൂടെ കടന്നുപോകുന്ന റോഡുകൾ വസ്തുവിന്റെ അരികുകളിൽ അടച്ചിരിക്കുന്നു, മേൽനോട്ടമില്ലാത്ത പ്രവേശനം തടയാൻ ഗേറ്റ്ഹൗസുകളോ ബാരിക്കേഡുകളോ ഉപയോഗിച്ച്. ==== അണക്കെട്ടുകൾ വഴിയുള്ള വെള്ളപ്പൊക്കം ==== അണക്കെട്ടുകളുടെ നിർമ്മാണം വെള്ളത്തിനടിയിൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട പ്രേത നഗരങ്ങളെ സൃഷ്ടിച്ചു. ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു: * ലോയ്‌സ്റ്റൺ, ടെന്നസി, യു.എസ്., നോറിസ് അണക്കെട്ട് സൃഷ്ടിച്ച് വെള്ളത്തിനടിയിലാകുകയും അടുത്തുള്ള ഉയർന്ന സ്ഥലത്ത് പുനർനിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു <ref>{{Cite web|url=https://tnmuseum.org/junior-curators/posts/underwater-ghost-towns-of-tennessee|title=Underwater Ghost Towns of Tennessee|access-date=26 February 2023|last=Watts|first=Jennifer|website=Tennessee State Museum}}</ref> * [[ഹൂവർ അണക്കെട്ട്|ഹൂവർ അണക്കെട്ടിന്റെ]] നിർമ്മാണത്തെത്തുടർന്ന് സെന്റ് തോമസ്, നെവാഡ, യു.എസ്., മീഡ് തടാകത്തിൽ നിന്ന് 70 അടി വരെ വെള്ളത്തിനടിയിലായി <ref>{{Cite web|url=https://www.nps.gov/lake/learn/nature/st-thomas-nevada.htm|title=St Thomas Nevada - Lake Mead National Recreation Area (U.S. National Park Service)|access-date=26 February 2023|website=National Park Service|publisher=National Park Service}}</ref> * 1958 ലെ സെന്റ് ലോറൻസ് സീവേ നിർമ്മാണത്തിൽ വെള്ളപ്പൊക്കമുണ്ടായ [[ഒണ്ടാറിയോ|ഒന്റാറിയോയിലെ]] നഷ്ടപ്പെട്ട ഗ്രാമങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/the-lost-villages|title=The Lost Villages|access-date=26 February 2023|last=Wheeler|first=Maggie|website=The Canadian Encyclopedia|publisher=Historica Canada}}</ref> * ഇംഗ്ലണ്ടിലെ റട്ട്‌ലാന്റിലെ നെതർ ഹാംബ്ൾട്ടണും മിഡിൽ ഹാംബിൾട്ടണും റൂട്ട്‌ലാൻഡ് വാട്ടർ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി വെള്ളപ്പൊക്കമുണ്ടായി <ref>{{Cite web|url=https://epns.nottingham.ac.uk/browse/Rutland/Hambleton/53286f79b47fc40c0d000400-Hambleton%2C+Upper+Hambleton%2C+Middle+Hambleton%2C+Nether+Hambleton|title=Hambleton, Upper Hambleton, Middle Hambleton, Nether Hambleton|access-date=26 February 2023|website=Survey of English Place-Names|publisher=English Place-Name Society}}</ref> * ലേഡിബോവർ റിസർവോയറിന്റെ നിർമ്മാണ വേളയിൽ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ആഷോപ്ടണും ഡെർവെന്റും വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ മുങ്ങി <ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/derwent-derbyshire_uk_5befe523e4b07573881ece57|title=Two Lost Derbyshire Villages Have Been revealed By Low WaterLevels At Ladybower Reservoir|access-date=26 February 2023|last=York|first=Chris|date=17 November 2018|website=HuffPost UK News|publisher=Huffington Post}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.peakdistrict.gov.uk/visiting/miles-without-stiles/ladybower|title=Ladybower|access-date=26 February 2023|website=Peak District National Park}}</ref> * ടിഗ്നെസ് അണക്കെട്ട് ഫ്രാൻസിലെ ടിഗ്നെസ് ഗ്രാമത്തിൽ വെള്ളപ്പൊക്കമുണ്ടാക്കി, 78 കുടുംബങ്ങളെ മാറ്റിപ്പാർപ്പിച്ചു <ref>{{Cite web|url=https://www.britishpathe.com/video/VLVA436HY83AJ25IFMIA88LM67F2B-VILLAGE-DESTROYED-AS-NEW-DAM-FLOODS-RESERVOIR/query/Tignes|title=Village Destroyed as New Dam Floods Reservoir|access-date=26 February 2023|website=British Pathe|publisher=Reuters}}</ref> * 1940-ൽ റൈബിൻസ്ക് റിസർവോയർ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടതിനെത്തുടർന്ന് റഷ്യയിലെ മൊളോഗ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിന് വിധേയമായി * ചൈനയിലെ [[ത്രീ ഗോർജസ് അണക്കെട്ട്|ത്രീ ഗോർജസ് അണക്കെട്ടിന്റെ]] നിർമ്മാണ വേളയിൽ പല പുരാതന ഗ്രാമങ്ങളും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, ഇത് നിരവധി ഗ്രാമീണരെ കുടിയൊഴിപ്പിക്കാൻ കാരണമായി <ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Three-Gorges-Dam|title=Three Gorges Dam|access-date=26 February 2023|website=Encyclopedia Britannica|publisher=Britannica}}</ref> * [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്ററിക്കയിലെ]] ഗ്വാനകാസ്റ്റെ പ്രവിശ്യയിൽ, അറീനലിലെയും ട്രോണഡോറയിലെയും നിവാസികൾ 1978-ൽ മനുഷ്യനിർമ്മിത തടാകമായ അരനാൽ തടാകത്തിന് ഇടം നൽകാനായി മാറ്റിപ്പാർപ്പിക്കാൻ നിർബന്ധിതരായി. <ref>{{Cite web|url=https://lanacioncostarica.pressreader.com/article/281496460663685|title=La Nacion Costa Rica|access-date=2023-06-01|website=lanacioncostarica.pressreader.com}}</ref> * ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ [[ന്യൂ സൗത്ത് വെയ്ൽസ്|ന്യൂ സൗത്ത് വെയിൽസിലെ]] ഓൾഡ് അദാമിനാബി, സ്നോവി റിവർ സ്കീമിന്റെ ഒരു അണക്കെട്ടിൽ വെള്ളപ്പൊക്കമുണ്ടായി. <ref>{{Cite web|url=https://www.australiangeographic.com.au/topics/history-culture/2022/12/a-complete-guide-to-adaminaby-nsw/|title=A Complete Guide to Adaminaby, NSW|access-date=26 February 2023|last=Elder|first=Bruce|date=9 December 2022|website=Australian Geographic}}</ref> * ഈജിപ്തിലെ [[നൈൽ നദി|നൈൽ നദിയിൽ]] [[അസ്വാൻ അണക്കെട്ട്|അസ്വാൻ ഹൈ അണക്കെട്ടിന്റെ]] നിർമ്മാണം [[ലേക്ക് നാസെർ|നാസർ തടാകത്തിന്]] കീഴിലുള്ള ബുഹെൻ പോലെയുള്ള പുരാവസ്തു സ്ഥലങ്ങളും പുരാതന വാസസ്ഥലങ്ങളും വെള്ളത്തിനടിയിലാക്കി. * ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[തെഹ്‌രി അണക്കെട്ട്|തെഹ്‌രി അണക്കെട്ടിന്റെ]] നിർമ്മാണത്തിന് ശേഷം തെഹ്‌രി മുങ്ങിമരിച്ചു. <ref>{{Cite web|url=https://uttarakhandtourism.gov.in/destination/new-tehri|title=New Tehri - Overlooks The Gigantic Tehri Lake And Dam {{!}} Uttarakhand Tourism|website=Uttarakhand Tourism}}</ref> * 1992-ൽ പോർച്ചുഗലിൽ താഴെയുള്ള ആൾട്ടോ ലിൻഡോസോ അണക്കെട്ടിന്റെ നിർമ്മാണത്തിൽ മുങ്ങിമരിച്ച അസെറിഡോയും സ്പെയിനിലെ ഗലീസിയ മേഖലയിലെ മറ്റ് അഞ്ച് ഗ്രാമങ്ങളും (പിന്നീട് 2022 ന്റെ തുടക്കത്തിൽ കടുത്ത വരൾച്ചയെ തുടർന്ന് തുറന്നുകാട്ടപ്പെട്ടു <ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/11/ghost-village-emerges-in-spain-as-drought-empties-reservoir-aceredo|title=Ghost village emerges in Spain as drought empties reservoir|access-date=21 February 2022|date=12 February 2022|website=[[The Guardian]]}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/8628758/ghost-village-spain-drought-reservoir-aceredo/|title=Incredible photos show Spanish ghost village emerge after 30 years underwater|access-date=21 February 2022|last=Butterfield|first=Michelle|date=18 February 2022|website=Global News}}</ref> ) ==== കൂട്ടക്കൊലകൾ ==== [[File:Aghdam_6.jpg|ഇടത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|അഗ്ദാമിലെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ പതുക്കെ വീണ്ടെടുക്കുന്ന പ്രകൃതി (2010)]] അവരുടെ ജനസംഖ്യ കൂട്ടക്കൊല ചെയ്യപ്പെടുകയോ നാടുകടത്തപ്പെടുകയോ പുറത്താക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്യുമ്പോൾ ചില പട്ടണങ്ങൾ വിജനമാകും. ഗ്രീസും തുർക്കിയും തമ്മിലുള്ള ജനസംഖ്യാ വിനിമയത്തിന്റെ ഫലമായി 1923-ൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട പുരാതന ഗ്രീക്ക് നഗരമായ കയാക്കോയ്, 1944 ജൂൺ 10 ന് 663 നിവാസികളിൽ 642 പേർ ജർമ്മൻ വാഫെൻ ആക്രമണത്തിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടപ്പോൾ ഒറഡോർ-സുർ-ഗ്ലെയ്നിലെ യഥാർത്ഥ ഫ്രഞ്ച് ഗ്രാമം നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. -എസ്എസ് കമ്പനി. സമീപത്തെ ഒരു സ്ഥലത്ത് യുദ്ധാനന്തരം ഒരു പുതിയ ഗ്രാമം നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടു, ഒറിജിനൽ അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഒരു സ്മാരകമായി നിലനിർത്തിയിട്ടുണ്ട്.മറ്റൊരു ഉദാഹരണം [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാനിലെ]] അഗ്ദാം എന്ന നഗരമാണ്. 1993 ജൂലൈയിൽ ഒന്നാം നഗോർണോ-കറാബാക്ക് യുദ്ധത്തിൽ അർമേനിയൻ സൈന്യം അഗ്ദാം കീഴടക്കി. കനത്ത പോരാട്ടം മുഴുവൻ ജനങ്ങളെയും പലായനം ചെയ്യാൻ നിർബന്ധിതരാക്കി. നഗരം പിടിച്ചടക്കിയ ശേഷം, അർമേനിയൻ സൈന്യം അസർബൈജാനികൾ മടങ്ങിവരുന്നതിൽ നിന്ന് നിരുത്സാഹപ്പെടുത്താൻ നഗരത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും നശിപ്പിച്ചു. നിർമ്മാണ സാമഗ്രികൾക്കായി പ്രദേശവാസികൾ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നഗരം കൊള്ളയടിച്ചപ്പോൾ തുടർന്നുള്ള ദശകങ്ങളിൽ കൂടുതൽ നാശനഷ്ടങ്ങൾ സംഭവിച്ചു. നിലവിൽ ഇത് ഏതാണ്ട് പൂർണ്ണമായും നശിച്ച് ജനവാസമില്ലാത്ത നിലയിലാണ്. === ദുരന്തങ്ങൾ, യഥാർത്ഥവും പ്രതീക്ഷിച്ചതും === [[File:Craco0001.jpg|ഇടത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|1963-ൽ ഉണ്ടായ മണ്ണിടിച്ചിലിനെത്തുടർന്ന് ഇറ്റലിയിലെ ക്രാക്കോ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. പിന്നീട് ഇതൊരു ജനപ്രിയ സിനിമാ സെറ്റായി മാറി.]] പ്രകൃതിദത്തവും മനുഷ്യനിർമിതവുമായ ദുരന്തങ്ങൾ പ്രേത നഗരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കും. ഉദാഹരണത്തിന്, 1845-ൽ അവരുടെ പട്ടണം സ്ഥാപിതമായതുമുതൽ 30-ലധികം തവണ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിന് ശേഷം, മിസോറിയിലെ പാറ്റൺസ്ബർഗിലെ നിവാസികൾ 1993-ലെ രണ്ട് വെള്ളപ്പൊക്കത്തിന് ശേഷം മാറിത്താമസിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. സർക്കാർ സഹായത്തോടെ, നഗരം മുഴുവൻ {{Convert|3|mi|0|abbr=out|disp=or}} പുനർനിർമിച്ചു&nbsp; അകലെ. ഇറ്റാലിയൻ പ്രദേശമായ ബസിലിക്കറ്റയിലെ ഒരു മധ്യകാല ഗ്രാമമായ ക്രാക്കോ 1963 ൽ മണ്ണിടിച്ചിലിനെ തുടർന്ന് ഒഴിപ്പിച്ചു. മെൽ ഗിബ്‌സന്റെ ''[[ദ പാഷൻ ഓഫ് ദ ക്രൈസ്റ്റ്|ദി പാഷൻ ഓഫ് ദി ക്രൈസ്റ്റ്]]'', ഫ്രാൻസെസ്കോ റോസിയുടെ ''ക്രൈസ്റ്റ് സ്റ്റോപ്പ്ഡ് അറ്റ് എബോളി'', കാതറിൻ ഹാർഡ്‌വിക്കിന്റെ ''[[ദി നേറ്റിവിറ്റി സ്റ്റോറി]]'', മാർക്ക് ഫോർസ്റ്ററിന്റെ ''[[ക്വാണ്ടം ഓഫ് സൊളേസ്|ക്വാണ്ടം ഓഫ് സോളസ് എന്നിവ]]'' ഉൾപ്പെടെ നിരവധി സിനിമകളുടെ ചിത്രീകരണ ലൊക്കേഷനാണിത്. <ref>{{Cite web|url=https://www.imdb.com/search/title?locations=Craco,%20Matera,%20Basilicata,%20Italy&ref_=ttloc_loc_14|title=Most Popular Titles With Location Matching "Craco, Matera, Basilicata, Italy"|access-date=15 November 2013|website=Internet Movie Database}}</ref> 1984-ൽ, [[സെൻട്രാലിയ (പെൻസിൽവാനിയ)|സെൻട്രലിയ, പെൻസിൽവാനിയ]], അനിയന്ത്രിതമായ ഒരു ഖനി തീപിടുത്തം കാരണം ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, അത് 1962-ൽ ആരംഭിച്ച് ഇന്നും ജ്വലിക്കുന്നു; ഒടുവിൽ, അടുത്തുള്ള പട്ടണമായ പെൻസിൽവാനിയയിലെ ബൈർനെസ്‌വില്ലെക്ക് താഴെയുള്ള ഒരു ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഖനിയിൽ തീ എത്തി, അത് ആ ഖനിക്കും തീപിടിക്കുകയും ആ പട്ടണത്തെയും ഒഴിപ്പിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാക്കുകയും ചെയ്തു. [[File:Pripyat-today.jpg|ലഘുചിത്രം|[[ചെർണോബിൽ ദുരന്തം|ചെർണോബിൽ ദുരന്തത്തിന്]] ശേഷം ഉക്രെയ്നിലെ [[പ്രിപ്യാറ്റ്]] ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു.]] ''പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്ന'' പ്രകൃതിദുരന്തം കാരണം ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകളും ഇടയ്ക്കിടെ ഉണ്ടായേക്കാം - ഉദാഹരണത്തിന്, കനേഡിയൻ പട്ടണമായ ലെമിയൂക്സ്, ഒന്റാറിയോ, 1991-ൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, മണ്ണ് പരിശോധനയിൽ ലെഡ കളിമണ്ണിന്റെ അസ്ഥിരമായ കിടക്കയിലാണ് കമ്മ്യൂണിറ്റി നിർമ്മിച്ചതെന്ന് കണ്ടെത്തിയതിനെത്തുടർന്ന്. Lemieux ലെ അവസാനത്തെ കെട്ടിടം തകർത്ത് രണ്ട് വർഷത്തിന് ശേഷം, ഒരു മണ്ണിടിച്ചിലിൽ മുൻ പട്ടണത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം സൗത്ത് നേഷൻ നദിയിലേക്ക് ഒഴുകി. രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ്, ക്യൂബെക്കിലെ സെന്റ്-ജീൻ-വിയാനി എന്ന കനേഡിയൻ പട്ടണവും ലെഡ കളിമൺ അടിത്തറയിൽ നിർമ്മിച്ചതാണ്, 1971 മെയ് 4 ന് ഒരു മണ്ണിടിച്ചിലിനെത്തുടർന്ന് 41 വീടുകൾ ഒലിച്ചുപോയി, 31 പേർ മരിച്ചു. 1986-ലെ [[ചെർണോബിൽ ദുരന്തം|ചെർണോബിൽ ദുരന്തത്തെത്തുടർന്ന്]], അപകടകരമാംവിധം ഉയർന്ന തോതിലുള്ള ആണവ മലിനീകരണം ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശത്തേക്ക് രക്ഷപ്പെട്ടു, ഉക്രെയ്നിലെയും അയൽരാജ്യമായ [[ബെലാറുസ്|ബെലാറസിലെയും]] 200 ഓളം പട്ടണങ്ങളും ഗ്രാമങ്ങളും ഒഴിപ്പിച്ചു, [[പ്രിപ്യാറ്റ്]], ചെർണോബിൽ നഗരങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ. പലായനം ചെയ്തവരിൽ പലർക്കും അവരുടെ വീടുകളിലേക്ക് മടങ്ങാൻ അനുവാദം ലഭിക്കാത്ത തരത്തിൽ പ്രദേശം മലിനമായിരുന്നു. ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഈ പട്ടണങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായത് Pripyat ആണ്; [[ചെർണോബിൽ ആണവോർജ്ജനിലയം|ചെർണോബിൽ ന്യൂക്ലിയർ പവർ പ്ലാന്റിലെ]] തൊഴിലാളികൾക്കായി ഇത് നിർമ്മിച്ചതാണ്, ദുരന്തസമയത്ത് ഏകദേശം 50,000 ജനസംഖ്യയുണ്ടായിരുന്നു. <ref name="chernobyl">{{Cite book|title=Chernobyl Record: The Definitive History of the Chernobyl Catastrophe|last=Mould|first=R. F.|publisher=Institute of Physics Publishing|year=2000|isbn=0-7503-0670-X|location=Bristol|pages=103–117|chapter=Evacuation and Resettlement|chapter-url={{GBurl|id=O36UC03ODtcC|pg=PA103}}}}</ref> === രോഗവും മലിനീകരണവും === [[File:Rerik-West-September-2014.jpg|ലഘുചിത്രം|റെറിക് വെസ്റ്റ്, ജർമ്മനി. സമീപത്തെ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട സോവിയറ്റ് ആർമി ബാരക്കുകളിൽ നിന്ന് വെടിമരുന്ന് മലിനീകരണം കാരണം 1992 ന് ശേഷം നിരോധിത പ്രദേശമായി മാറി.]] പകർച്ചവ്യാധികളിൽ നിന്നുള്ള ഗണ്യമായ മരണനിരക്ക് പ്രേത നഗരങ്ങളെ സൃഷ്ടിച്ചു. 1918 ലും 1919 ലും സ്പാനിഷ് ഫ്ലൂ പകർച്ചവ്യാധിയുടെ സമയത്ത് 7,000-ത്തിലധികം അർക്കൻസാൻമാർ <ref name="CDC">{{Cite journal|url=https://www.cdc.gov/eid/content/14/8/1193.htm|volume=14|issue=8|date=August 2008|title=Deaths from Bacterial Pneumonia during 1918–19 Influenza Pandemic|last=Brundage|first=John F.|first2=G. Dennis|last2=Shanks|journal=Emerging Infectious Diseases|publisher=U.S. [[Centers for Disease Control]]|accessdate=11 July 2010|doi=10.3201/eid1408.071313|pages=1193–1199|pmc=2600384|pmid=18680641}}</ref> കിഴക്കൻ [[ആർക്കൻസാ|അർക്കൻസസിലെ]] ചില സ്ഥലങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു <ref>{{Cite book|title=Annual report of the Surgeon General of the Public Health Service of the United States - 1920|publisher=[[Public Health Service]]|location=Washington, DC}}</ref> പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാന പകുതിയിൽ ഉണ്ടായ മഹാക്ഷാമവും തുടർന്നുണ്ടായ സാമ്പത്തിക തകർച്ചയും കാരണം അയർലണ്ടിലെ, പ്രത്യേകിച്ച് രാജ്യത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗത്തുള്ള നിരവധി കമ്മ്യൂണിറ്റികൾ തുടച്ചുനീക്കപ്പെട്ടു. ദീർഘകാല മലിനീകരണം മൂലമുണ്ടാകുന്ന വിനാശകരമായ പാരിസ്ഥിതിക നാശവും ഒരു പ്രേത നഗരം സൃഷ്ടിക്കും. മിസൗറിയിലെ ടൈംസ് ബീച്ച്, ഡയോക്‌സിനുകളുടെ അളവ് കൂടുതലുള്ള നിവാസികൾ, ഒരുകാലത്ത് ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ ഏറ്റവും വലിയ നീല ആസ്‌ബറ്റോസ് സ്രോതസ്സായിരുന്ന വെസ്റ്റേൺ [[വെസ്റ്റേൺ ഓസ്ട്രേലിയ|ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ]] വിറ്റെനൂം എന്നിവയാണ് ശ്രദ്ധേയമായ ചില ഉദാഹരണങ്ങൾ, എന്നാൽ ആരോഗ്യ പ്രശ്‌നങ്ങൾ കാരണം 1966-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. കൻസാസ് - [[ഒക്‌ലഹോമ]] അതിർത്തിയിൽ വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന ഇരട്ട കമ്മ്യൂണിറ്റികളായ [[കാൻസസ്|ട്രീസും]] പിച്ചറും ഒരു കാലത്ത് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്‌സിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ [[നാകം|സിങ്കിന്റെയും]] [[കറുത്തീയം|ലെഡിന്റെയും]] സ്രോതസ്സുകളിലൊന്നായിരുന്നു, എന്നാൽ ഒരു നൂറ്റാണ്ടിലേറെയായി മൈൻ ടെയിലിംഗുകൾ അനിയന്ത്രിതമായി നീക്കംചെയ്യുന്നത് നഗരത്തിലെ കുട്ടികളിൽ ഭൂഗർഭജല മലിനീകരണത്തിനും [[ഈയം വിഷബാധ|ലെഡ് വിഷബാധയ്ക്കും]] കാരണമായി. ഒടുവിൽ ഒരു നിർബന്ധിത പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണ ഏജൻസി വാങ്ങുന്നതിനും ഒഴിപ്പിക്കലിനും കാരണമാകുന്നു. സൈനിക ഉപയോഗം മൂലമുണ്ടാകുന്ന [[അമ്മ്യൂനീഷൻ|വെടിമരുന്ന്]] മൂലമുണ്ടാകുന്ന മലിനീകരണവും പ്രേത നഗരങ്ങളുടെ വികസനത്തിന് കാരണമായേക്കാം. [[ഡോർസെറ്റ്|ഡോർസെറ്റിലെ]] ടൈൻഹാം, [[രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം|രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത്]] സൈനികാഭ്യാസത്തിനായി അഭ്യർത്ഥിച്ചു, സാധാരണ ഷെല്ലാക്രമണത്തിൽ നിന്ന് പൊട്ടിത്തെറിക്കാത്ത യുദ്ധോപകരണങ്ങളാൽ നിറഞ്ഞതിനാൽ ജനവാസമില്ലാതെ തുടരുന്നു. == ലോകമെമ്പാടും == === ആഫ്രിക്ക === [[File:Kolmanskop_Ghost_Town_Buildings.jpg|ലഘുചിത്രം|കോൾമാൻസ്കോപ്പ്, [[നമീബിയ]] (2016); 1956 മുതൽ ഒരു പ്രേത നഗരം]] ചില ആഫ്രിക്കൻ രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധങ്ങളും കലാപങ്ങളും പല പട്ടണങ്ങളും ഗ്രാമങ്ങളും വിജനമാക്കിയിരിക്കുന്നു. 2003 മുതൽ, പ്രസിഡന്റ് ഫ്രാൻസ്വാ ബോസിസെ അധികാരത്തിൽ വന്നതിനുശേഷം, സായുധ വിമതരും സർക്കാർ സൈനികരും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷം രൂക്ഷമായതിന്റെ ഫലമായി [[മദ്ധ്യ ആഫ്രിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|സെൻട്രൽ ആഫ്രിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്കിലെ]] ആയിരക്കണക്കിന് പൗരന്മാർക്ക് അവരുടെ വീടുകൾ വിട്ട് പലായനം ചെയ്യാൻ നിർബന്ധിതരായി. വിമതരെ പിന്തുണച്ചുവെന്ന് ആരോപിക്കപ്പെടുന്ന പാവുവയ്ക്ക് സമീപമുള്ള ബിഗോംബോ ഡ്യൂക്സ് പോലുള്ള ഗ്രാമങ്ങൾ സർക്കാർ സൈനികർ കൊള്ളയടിക്കുന്നു. കൊല്ലപ്പെടാത്തവർക്ക് അഭയാർത്ഥി ക്യാമ്പുകളിലേക്ക് രക്ഷപ്പെടുകയല്ലാതെ വേറെ വഴിയില്ല. പ്രദേശത്തെ അസ്ഥിരത സംഘടിതവും സുസജ്ജവുമായ കൊള്ളക്കാരെ ജനങ്ങളെ ഭയപ്പെടുത്താൻ സ്വതന്ത്രമാക്കുന്നു, പലപ്പോഴും ഗ്രാമങ്ങളെ അവരുടെ ഉണർവിൽ ഉപേക്ഷിക്കുന്നു. ആഫ്രിക്കയിലെ മറ്റിടങ്ങളിൽ, ദക്ഷിണ സുഡാനിലെ ഗോത്രവർഗ സംഘട്ടനത്തിനിടെ ലുകാങ്കോൾ പട്ടണം കത്തി നശിച്ചു. നാശത്തിന് മുമ്പ്, നഗരത്തിൽ 20,000 ജനസംഖ്യയുണ്ടായിരുന്നു. [[ലിബിയൻ ആഭ്യന്തരയുദ്ധം (2011)|2011 ലെ ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിൽ]] ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പ് [[ലിബിയ|ലിബിയൻ]] പട്ടണമായ തവേർഗയിൽ ഏകദേശം 25,000 ജനസംഖ്യയുണ്ടായിരുന്നു, അതിനുശേഷം അത് ശൂന്യമായി തുടരുന്നു. ധാതു സമ്പന്നമായ ആഫ്രിക്കയിലെ പല പ്രേത നഗരങ്ങളും മുൻ ഖനന നഗരങ്ങളാണ്. ഇപ്പോൾ [[നമീബിയ]] എന്നറിയപ്പെടുന്ന ജർമ്മൻ തെക്ക്-പടിഞ്ഞാറൻ ആഫ്രിക്കയിൽ 1908-ലെ ഡയമണ്ട് റഷ് ആരംഭിച്ചതിന് തൊട്ടുപിന്നാലെ, ജർമ്മൻ ഇംപീരിയൽ ഗവൺമെന്റ് ''സ്‌പെർജിബിയറ്റ്'' ( ''നിരോധിത മേഖല'' ) സൃഷ്ടിച്ചുകൊണ്ട് ഏക ഖനന അവകാശം അവകാശപ്പെട്ടു, <ref name="Handbook">{{Cite book|url=https://archive.org/details/namibiahandbookt0000ball <!-- access-date=24 May 2008 (deprecated) -->|title=Namibia Handbook: The Travel Guide|last=Santcross|first=Nick|last2=Ballard|first2=Sebastian|last3=Baker|first3=Gordon|publisher=[[Footprint Travel Guides|Footprint Handbooks]]|year=2001|isbn=1-900949-91-1}}</ref> പുതിയ സെറ്റിൽമെന്റിനെ ഫലപ്രദമായി കുറ്റകരമാക്കി. ഈ പ്രദേശത്തെ ചെറിയ ഖനന നഗരങ്ങളായ പോമോണ, എലിസബത്ത് ബേ, കോൾമാൻസ്‌കോപ്പ് എന്നിവയെ ഈ നിരോധനത്തിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു, എന്നാൽ പുതിയ ഭൂമി അവകാശവാദങ്ങൾ നിരസിച്ചത് താമസിയാതെ അവയെല്ലാം പ്രേത നഗരങ്ങളാക്കി മാറ്റി. === ഏഷ്യ === [[File:Chenggong,_Kunming,_Yunnan_province.jpg|ലഘുചിത്രം|ചൈനയിലെ കുൻമിങ്ങിലെ ചെങ്കോങ് ജില്ലയിൽ ആളില്ലാത്ത പാർപ്പിട സമുച്ചയങ്ങൾ]] [[File:VOA_Herman_-_April_12_2011_Namie-04.jpg|ലഘുചിത്രം|[[ജപ്പാൻ ഭൂകമ്പവും സുനാമിയും (2011)|2011 ലെ തോഹോകു ഭൂകമ്പത്തെയും സുനാമിയെയും]] തുടർന്ന് [[ഫുക്കുഷിമ ആണവ അപകടങ്ങൾ|ഫുകുഷിമ ഡെയ്‌ചി ആണവ ദുരന്തത്തിന്റെ]] ഫലമായി [[ജപ്പാൻ|ജപ്പാനിലെ]] ഫുകുഷിമ പ്രിഫെക്ചറിലെ മറ്റ് നിരവധി പട്ടണങ്ങൾക്കൊപ്പം നാമി പട്ടണവും താൽക്കാലികമായി ഒഴിപ്പിച്ചു. നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന അണുനാശീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങളെത്തുടർന്ന്, നമിയുടെ നിരവധി ഭാഗങ്ങൾ താമസക്കാർക്കായി പൂർണ്ണമായി വീണ്ടും തുറന്നു, നഗരത്തിലെ കെട്ടിടങ്ങളുടെ പുനർനിർമ്മാണവും നവീകരണവും ഏറ്റെടുക്കാനും പ്രദേശത്തിന്റെ പുനരധിവാസം നടത്താനും അനുവദിക്കുന്നു. ]] ചൈനയിൽ നിരവധി വലിയ നഗര സ്വത്ത് വികസനങ്ങളുണ്ട്, ചിലപ്പോൾ "പ്രേത നഗരങ്ങൾ" എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു, അവ നിർമ്മിച്ചതിന് ശേഷം അധികവും ആളൊഴിഞ്ഞിട്ടില്ല. <ref>{{Cite book|title=Ghost Cities of China: The Story of Cities without People in the World's Most Populated Country|last=Shephard|first=Wade|date=2015|publisher=[[Zed Books]]|isbn=978-1-78360-218-6}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ [[ധനുഷ്കോടി]] പട്ടണം ഒരു പ്രേത നഗരമാണ്. 1964-ലെ രാമേശ്വരം ചുഴലിക്കാറ്റിൽ ഇത് നശിപ്പിക്കപ്പെടുകയും പിന്നീട് ജനവാസമില്ലാതെ തുടരുകയും ചെയ്തു. <ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/travel/destinations/story/dhanushkodi-ram-setu-adams-bridge-rameshwaram-tamil-nadu-travel-india-tourism-lifetr-343293-2016-09-26|title=Did you know? Dhanushkodi is the place where you can see the origin of the Ram Setu!|access-date=2020-05-02|last=Duttagupta|first=Samonway|website=India Today|language=en}}</ref> മുൻ [[സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ|സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ]] ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട പല പട്ടണങ്ങളും വാസസ്ഥലങ്ങളും ആവശ്യമായ സേവനങ്ങൾ നൽകുന്നതിനായി ഗുലാഗ് ലേബർ ക്യാമ്പുകൾക്ക് സമീപം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. ഈ ക്യാമ്പുകളിൽ ഭൂരിഭാഗവും 1950-കളിൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, പട്ടണങ്ങളും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. അത്തരത്തിലുള്ള ഒരു പട്ടണം ബുട്ടുഗിചാഗ് (ലോവർ ബുതുഗിചാഗ് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു) എന്നറിയപ്പെടുന്ന മുൻ ഗുലാഗ് ക്യാമ്പിന് സമീപമാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. വ്യാവസായികവൽക്കരണവും 1990-കളുടെ തുടക്കത്തിലെ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധികളും കാരണം മറ്റ് പട്ടണങ്ങൾ വിജനമായിരുന്നു , സോവിയറ്റിനു ശേഷമുള്ള സംഘർഷങ്ങൾക്ക് കാരണമായി - ഒരു ഉദാഹരണം [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയയിലെ]] ടക്വാർചെലി, തുടക്കത്തിൽ അബ്ഖാസിയയിലെ യുദ്ധത്തിന്റെ ഫലമായി ജനസംഖ്യയിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായ ഒരു കൽക്കരി ഖനന പട്ടണമാണ്. 1990-കൾ. === അന്റാർട്ടിക്ക === [[File:Deception-Base.jpg|ലഘുചിത്രം|ഡിസെപ്ഷൻ ഐലൻഡിലെ വേലേഴ്‌സ് ബേയിലെ തകർന്ന ബ്രിട്ടീഷ് താവളം അഗ്നിപർവ്വത സ്‌ഫോടനത്താൽ നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടു]] [[അന്റാർട്ടിക്ക|അന്റാർട്ടിക്കയിലെ]] ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന ഗോസ്റ്റ് ടൗൺ ഡിസെപ്ഷൻ ഐലൻഡിലാണ്, അവിടെ 1906-ൽ ഒരു നോർവീജിയൻ-ചിലിയൻ കമ്പനി തിമിംഗലവേട്ട സ്റ്റേഷൻ സ്ഥാപിച്ചു, അവർ തങ്ങളുടെ ഫാക്ടറി കപ്പലായ ''ഗോബർനാഡോർ ബോറിസിന്റെ'' താവളമായി ഉപയോഗിച്ചു. മറ്റ് തിമിംഗലവേട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ അതേപടി തുടർന്നു, 1914 ആയപ്പോഴേക്കും അവിടെ പതിമൂന്ന് ഫാക്ടറി കപ്പലുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. [[മഹാസാമ്പത്തികമാന്ദ്യം|ഗ്രേറ്റ് ഡിപ്രഷൻ]] സമയത്ത് സ്റ്റേഷൻ ലാഭകരമാകുന്നത് അവസാനിപ്പിച്ചു, 1931 ൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. 1969-ൽ അഗ്നിപർവ്വത സ്ഫോടനത്തിൽ സ്റ്റേഷൻ ഭാഗികമായി നശിച്ചു. അന്റാർട്ടിക്കയിൽ, പ്രത്യേകിച്ച് അന്റാർട്ടിക്ക പെനിൻസുലയിൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നിരവധി ശാസ്ത്ര-സൈനിക താവളങ്ങളും ഉണ്ട്. ദക്ഷിണ ജോർജിയയിലെ അന്റാർട്ടിക്ക് ദ്വീപിൽ 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ പകുതിയിൽ നിരവധി തിമിംഗല വേട്ടക്കാരുടെ വാസസ്ഥലങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു, ചില വർഷങ്ങളിൽ മൊത്തം ജനസംഖ്യ 2,000 കവിഞ്ഞു. ഗ്രിറ്റ്‌വികെൻ (1904-64ൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു), ലീത്ത് ഹാർബർ (1909-65), ഓഷ്യൻ ഹാർബർ (1909-20), ഹുസ്‌വിക് (1910-60), സ്‌ട്രോംനെസ് (1912-61), പ്രിൻസ് ഒലാവ് ഹാർബർ (1917-34) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട വാസസ്ഥലങ്ങൾ കൂടുതൽ കൂടുതൽ ജീർണിച്ചു, ഗ്രിറ്റ്‌വിക്കനിലെ മ്യൂസിയം ക്യൂറേറ്ററുടെ കുടുംബം ഒഴികെ ഇക്കാലത്ത് ജനവാസമില്ലാതെ തുടരുന്നു. ഗ്രിറ്റ്‌വിക്കനിലെ ജെട്ടി, പള്ളി, വാസസ്ഥലങ്ങൾ, വ്യാവസായിക കെട്ടിടങ്ങൾ എന്നിവ അടുത്തിടെ സൗത്ത് ജോർജിയൻ സർക്കാർ നവീകരിച്ചു, ഇത് ഒരു ജനപ്രിയ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായി മാറി. മറ്റ് ജനവാസ കേന്ദ്രങ്ങളിലെ ചില ചരിത്ര കെട്ടിടങ്ങളും പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നുണ്ട്. === യൂറോപ്പ് === [[File:Oradour-sur-Glane-Streets-1294.jpg|ലഘുചിത്രം|ജർമ്മൻ കൂട്ടക്കൊലയ്ക്ക് ശേഷം ഫ്രാൻസിലെ ഒറഡോർ-സുർ-ഗ്ലെയ്നിലെ പ്രധാന തെരുവിന് മാറ്റമില്ല.]] [[File:Jussarö_building1.jpg|ലഘുചിത്രം|ഫിൻലൻഡിലെ റാസെബർഗിലെ എകെനാസിലെ ജുസാറോ ദ്വീപിലെ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഖനന കെട്ടിടം.]] [[നഗരവത്കരണം|നഗരവൽക്കരണം]] - ഒരു രാജ്യത്തെ ഗ്രാമീണ ജനത നഗരങ്ങളിലേക്കുള്ള കുടിയേറ്റം - പല യൂറോപ്യൻ പട്ടണങ്ങളെയും ഗ്രാമങ്ങളെയും വിജനമാക്കിയിരിക്കുന്നു. ബൾഗേറിയയിലെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ജനവാസ കേന്ദ്രങ്ങൾ ഇക്കാരണത്താൽ പ്രേത നഗരങ്ങളായി മാറുന്നു; 2011 ലെ സെൻസസ് സമയത്ത്, രാജ്യത്ത് 181 ജനവാസമില്ലാത്ത ജനവാസ കേന്ദ്രങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. ഹംഗറിയിൽ, ഡസൻ കണക്കിന് ഗ്രാമങ്ങളും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെടുമെന്ന ഭീഷണിയിലാണ്. 1970-കളുടെ അവസാനത്തിൽ "ചത്ത" എന്ന് ഔദ്യോഗികമായി പ്രഖ്യാപിച്ച ആദ്യത്തെ ഗ്രാമം [[:hu:Gyűrűfű|ഗൈറോഫായിരുന്നു]], എന്നാൽ പിന്നീട് അത് ഒരു പരിസ്ഥിതി ഗ്രാമമായി പുനഃസ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. ജനവാസമില്ലാത്ത മറ്റ് ചില ഗ്രാമങ്ങൾ ചെറിയ ഗ്രാമീണ റിസോർട്ടുകളായി വിജയകരമായി സംരക്ഷിച്ചു, ഉദാഹരണത്തിന്, [[Kán, Hungary|Kán]], Tornakápolna, Szanticska, [[Gorica, Hungary|Gorica]], [[Révfalu]] . സ്പെയിനിൽ, പർവതപ്രദേശമായ ഐബീരിയൻ സിസ്റ്റത്തിന്റെ വലിയ മേഖലകളും [[പിറനീസ് പർവ്വതനിര|പൈറീനീസ്]] 20-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആരംഭം മുതൽ കനത്ത ജനവാസത്തിന് വിധേയമായിട്ടുണ്ട്, സോളാന താഴ്‌വര പോലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രേത നഗരങ്ങളുടെ ഒരു നിര അവശേഷിപ്പിച്ചു. മലയോര ഗ്രാമ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പരമ്പരാഗത കാർഷിക രീതികളായ ചെമ്മരിയാട്, ആട് വളർത്തൽ, പ്രാദേശിക യുവാക്കൾ ഏറ്റെടുത്തില്ല, പ്രത്യേകിച്ചും ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ ഗ്രാമീണ സ്പെയിനിൽ ഉണ്ടായ ജീവിതശൈലി മാറ്റങ്ങൾക്ക് ശേഷം. <ref>{{Cite web|url=http://www.diariodeteruel.net/comarcas/30412-sos-mundo-rural-aragones-alerta-de-la-despoblacion-de-los-pueblos.html|title=Sos Mundo Rural Aragonés alerta de la despoblación de los pueblos|access-date=11 April 2013|date=12 March 2013|publisher=Diario de Teruel|language=es|archive-url=https://web.archive.org/web/20130315150215/http://www.diariodeteruel.net/comarcas/30412-sos-mundo-rural-aragones-alerta-de-la-despoblacion-de-los-pueblos.html|archive-date=15 March 2013}} [[വർഗ്ഗം:CS1 Spanish-language sources (es)]]</ref> ഇറ്റലിയിലെ പ്രേത നഗരങ്ങളുടെ ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ലുക്ക പ്രവിശ്യയിലെ ലാഗോ ഡി വാഗ്ലിക്ക് സമീപമുള്ള ഫാബ്രിഷ് ഡി കെരെഗ്ഗിൻ എന്ന മധ്യകാല ഗ്രാമം, [[ടസ്കനി|ടസ്കാനിയിൽ]], <ref>{{Cite web|url=http://www.italyundiscovered.com/2015/06/14/lake-of-vagli/|title=Lake of Vagli|access-date=17 February 2021|date=14 June 2015|website=Italy Undiscovered|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129010046/http://www.italyundiscovered.com/2015/06/14/lake-of-vagli/|archive-date=29 November 2020}}</ref> ചിത്രീകരണ സ്ഥലമായി പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ബസിലിക്കറ്റയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ആളൊഴിഞ്ഞ പർവതഗ്രാമമായ ക്രാക്കോ ഉൾപ്പെടുന്നു, <ref>{{Cite web|url=https://www.visititaly.eu/places-and-tours/craco-the-ghost-town-jewel-of-basilicata|title=Craco, the Ghost Town jewel of Basilicata|access-date=17 February 2021|website=visititaly.eu|archive-date=2022-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20220115062724/https://www.visititaly.eu/places-and-tours/craco-the-ghost-town-jewel-of-basilicata|url-status=dead}}</ref> അരെസ്സോ പ്രവിശ്യയിലെ [[:it:Loro Ciuffenna|ലോറോ സിയുഫെന്ന മുനിസിപ്പാലിറ്റിയിലെ]] പ്രേത ഗ്രാമമായ റൊവേരയ, [[:it:Pratovalle|പ്രതോവല്ലെയ്ക്ക്]] സമീപം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. [[രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം|രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത്]] ഇത് ഒരു പ്രധാന പക്ഷപാതപരമായ അടിത്തറയായിരുന്നു <ref>{{Cite web|url=https://resistenzatoscana.org/storie/rappresaglie_di_san_giustino/|title=Rappresaglie di San Giustino|access-date=20 October 2021|website=resistenzatoscana.org|language=it}} [[വർഗ്ഗം:CS1 maint: url-status]] [[വർഗ്ഗം:CS1 Italian-language sources (it)]]</ref> <ref>{{Cite web|url=https://arezzomassacri.weebly.com/loro-ciuffenna.html|title=Sui pendii occidentali del Pratomagno|access-date=20 October 2021|website=arezzomassacri.weebly.com|language=it}} [[വർഗ്ഗം:CS1 maint: url-status]] [[വർഗ്ഗം:CS1 Italian-language sources (it)]] {{വിശ്വാസ്യത ഉറപ്പുവരുത്തുക|date=October 2021}} [[വർഗ്ഗം:Articles lacking reliable references from October 2021]] </ref> <ref>{{Cite book|url=http://www.consiglio.regione.toscana.it/upload/eda/pubblicazioni/pub4086.pdf|title=Poppi 1944 Storia e storie di un paese nella Linea Gotica|last=Brezi|first=Alessandro|date=2018|publisher=Regione Toscana|isbn=978-88-85617-09-4|language=it|archive-url=https://web.archive.org/web/20210129125845/http://www.consiglio.regione.toscana.it/upload/eda/pubblicazioni/pub4086.pdf|archive-date=2021-01-29}} [[വർഗ്ഗം:CS1 Italian-language sources (it)]]</ref> 1980-കളിൽ ഇവിടെ താമസിച്ചിരുന്ന അവസാനത്തെ കുടുംബം ഗ്രാമം വിട്ടപ്പോൾ ഇത് പൂർണ്ണമായും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. [[Category:Articles with unsourced statements from September 2021]] . ഗ്രാമത്തിന്റെ വീണ്ടെടുക്കലിനായി രണ്ട് പദ്ധതികൾ നിർദ്ദേശിച്ചിട്ടുണ്ട്: 2011-ൽ മോവിമെന്റോ ലിബെറോ പെർസിയോ "റൊവേരിയ ഇക്കോ - ലാബ്" എന്ന നിർദ്ദേശം, സുസ്ഥിരതയെ അടിസ്ഥാനമാക്കി, <ref>{{Cite web|url=https://it.scribd.com/document/67728479/Il-Progetto-Delle-Funzioni|title=Il Progetto delle Funzioni|access-date=17 October 2021|website=Scribd|publisher=Movimento Libero Perseo}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://vimeo.com/13408245|title=Roveraia eco - lab|access-date=17 October 2021|website=Vimeo|publisher=Movimento Libero Perseo}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://sito2012.blogspot.com/2012/03/roveraia-un-progetto-ecosostenibile-di.html|title=Roveraia. Un progetto ecosostenibile di tutta eccellenza|access-date=17 October 2021|website=L'Evidenziatore del Web}}</ref> 2019 ൽ വീണ്ടെടുക്കാൻ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള ഒരു നിർദ്ദേശം ഉണ്ടായിരുന്നു. "Ecomuseum of Pratomagno" എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ മിശ്രിതമുള്ള ഗ്രാമം. <ref>{{Cite web|url=https://issuu.com/dida-unifi/docs/ecomuseo_del_pratomagno_emma_amidei|title=Ecomuseo del Pratomagno by Emma Amidei|access-date=17 October 2021|website=Issuu|publisher=DIDA - Department of architecture, University of Florence}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://issuu.com/emmaamidei/docs/portfolio_amidei|title=Porfolio di architettura by Emma Amidei|access-date=17 October 2021|website=Issuu|publisher=Emma Amidei}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://issuu.com/emmaamidei/docs/portfolio_amidei_0409c0677fe129|title=Architecture porfolio by Emma Amidei|website=Issuu|publisher=Emma Amidei}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.koozarch.com/interviews/ecomuseum-of-pratomagno/|title=Ecomuseum of Pratomagno|access-date=17 October 2021|website=KooZA/rch|publisher=KooZA/rch}}</ref> യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിൽ, [[ബ്ലാക്ക് ഡെത്ത്]], കലാപങ്ങൾ, ചുറ്റുപാടുകൾ എന്നിവയുടെ ഫലമായി മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ഗ്രാമങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, ഈ പ്രക്രിയയിലൂടെ വലിയ അളവിലുള്ള കൃഷിഭൂമികൾ സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലായി. ഈ സെറ്റിൽമെന്റുകളുടെ ദൃശ്യമായ അവശിഷ്ടങ്ങൾ അപൂർവ്വമായി മാത്രമേ ഉള്ളൂ എന്നതിനാൽ, അവയെ പൊതുവെ പ്രേത നഗരങ്ങളായി കണക്കാക്കില്ല; പകരം, അവയെ പുരാവസ്തു വൃത്തങ്ങളിൽ വിജനമായ മധ്യകാല ഗ്രാമങ്ങൾ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ചിലപ്പോൾ, യുദ്ധങ്ങളും വംശഹത്യയും ഒരു നഗരത്തിന്റെ ജീവിതം അവസാനിപ്പിക്കുന്നു. 1944-ൽ, അധിനിവേശ ജർമ്മൻ ''വാഫെൻ-എസ്എസ്'' സൈനികർ ഫ്രഞ്ച് ഗ്രാമമായ ഒറാഡോർ-സുർ-ഗ്ലെയ്നിലെ ഏതാണ്ട് മുഴുവൻ ജനങ്ങളെയും കൊലപ്പെടുത്തി. യുദ്ധാനന്തരം സമീപത്ത് ഒരു പുതിയ വാസസ്ഥലം നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടു, എന്നാൽ പഴയ പട്ടണം പ്രസിഡന്റ് [[ചാൾസ് ഡി ഗാൾ|ചാൾസ് ഡി ഗല്ലെയുടെ]] ഉത്തരവനുസരിച്ച് സ്ഥിരമായ ഒരു സ്മാരകമായി ജനവാസരഹിതമാക്കി. ജർമ്മനിയിൽ, മുൻ കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിലെ നിരവധി ചെറിയ പട്ടണങ്ങളും ഗ്രാമങ്ങളും യുദ്ധത്തിന്റെ അവസാന രണ്ട് വർഷങ്ങളിൽ പൂർണ്ണമായും നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. ഈ പ്രദേശങ്ങൾ പിന്നീട് പോളണ്ടിന്റെയും [[സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ|സോവിയറ്റ് യൂണിയന്റെയും]] ഭാഗമായിത്തീർന്നു, ചെറിയ വാസസ്ഥലങ്ങളിൽ പലതും പുനർനിർമ്മിക്കുകയോ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയോ ചെയ്തില്ല, ഉദാഹരണത്തിന് Kłomino ( ''Westfalenhof'' ), Pstrąże ( ''Pstransse'' ), Janowa Góra ( ''Johannesberg'' ). ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ചില ഗ്രാമങ്ങളും യുദ്ധസമയത്ത് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, പക്ഷേ വ്യത്യസ്ത കാരണങ്ങളാൽ. സാലിസ്ബറി സമതലത്തിലെ ഇംബർ, സ്റ്റാൻഫോർഡ് ബാറ്റിൽ ഏരിയയിലെ നിരവധി ഗ്രാമങ്ങൾ എന്നിവ ബ്രിട്ടീഷ്, യുഎസ് സൈനികരുടെ പരിശീലന മൈതാനമായി ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് യുദ്ധ ഓഫീസ് കമാൻഡർ ചെയ്തു. ഇത് ഒരു താൽക്കാലിക നടപടിയാണ് ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നതെങ്കിലും, താമസക്കാരെ ഒരിക്കലും തിരികെ പോകാൻ അനുവദിച്ചില്ല, അന്നുമുതൽ ഗ്രാമങ്ങൾ സൈനിക പരിശീലനത്തിനായി ഉപയോഗിച്ചു. {{Convert|3|mi|0|abbr=out|disp=or}} southeast of Imber is Copehill Down, a deserted village purpose-built for training in urban warfare. യൂറോപ്പിനുള്ളിലെ വാസസ്ഥലങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കുന്നതിൽ ദുരന്തങ്ങൾക്ക് ഒരു പങ്കുണ്ട്. 1986-ലെ [[ചെർണോബിൽ ദുരന്തം|ചെർണോബിൽ ദുരന്തത്തിന്]] ശേഷം, പ്രദേശത്തിനകത്ത് അപകടകരമായ റേഡിയേഷൻ അളവ് കാരണം [[പ്രിപ്യാറ്റ്]], ചെർണോബിൽ നഗരങ്ങൾ ഒഴിപ്പിച്ചു. ഇന്നത്തെ കണക്കനുസരിച്ച്, പ്രിപ്യാറ്റ് പൂർണ്ണമായും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, ചെർണോബിലിൽ 500 ഓളം നിവാസികളുണ്ട്. പോൾഫയിൽ, ആർഗിൽ, ബ്യൂട്ട് എന്നിവിടങ്ങളിൽ അധിനിവേശത്തിന് മുമ്പ് ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഒരു പ്രേത ഗ്രാമത്തിന്റെ യുകെയിലെ ഒരു ഉദാഹരണമാണ്. സമീപത്തുള്ള ഒരു ഓയിൽ റിഗ് നിർമ്മാണ സൗകര്യത്തിന്റെ ആസൂത്രിതമായ വികസനം ഒരിക്കലും യാഥാർത്ഥ്യമായില്ല, കെട്ടിട കരാറുകാർ അവരുടെ ജോലി പൂർത്തിയാക്കിയ നിമിഷം തൊഴിലാളികൾക്കും അവരുടെ കുടുംബങ്ങൾക്കും താമസിക്കാൻ നിർമ്മിച്ച ഒരു ഗ്രാമം വിജനമായി. === വടക്കേ അമേരിക്ക === [[File:RobsartHospital.jpg|ലഘുചിത്രം|റോബ്‌സാർട്ട് ഹോസ്പിറ്റൽ, സസ്‌കാച്ചെവാനിലെ റോബ്‌സാർട്ടിൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നിരവധി കെട്ടിടങ്ങളിൽ ഒന്ന്]] ==== കാനഡ ==== [[ബ്രിട്ടീഷ് കൊളംബിയ]], [[ആൽബർട്ട|ആൽബെർട്ട]], [[ഒണ്ടാറിയോ|ഒന്റാറിയോ]], [[സസ്ക്കാറ്റ്ച്ചെവാൻ|സസ്‌കാച്ചെവൻ]], [[ന്യൂഫൗണ്ടൻലാൻഡ് ആന്റ് ലാബ്രഡോർ|ന്യൂഫൗണ്ട്‌ലാൻഡ്, ലാബ്രഡോർ,]] [[ക്യൂബെക്|ക്യൂബെക്ക്]] എന്നിവയുടെ ഭാഗങ്ങളിൽ [[കാനഡ|കാനഡയിൽ]] നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങളുണ്ട്. ചിലത് ലോഗിംഗ് പട്ടണങ്ങളോ ഇരട്ട ഖനന, ലോഗിംഗ് സൈറ്റുകളോ ആയിരുന്നു, പലപ്പോഴും കമ്പനിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം വികസിപ്പിച്ചതാണ് . ആൽബെർട്ടയിലും സസ്‌കാച്ചെവാനിലും, ഭൂരിഭാഗം ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകളും ഒരു കാലത്ത് കർഷക സമൂഹങ്ങളായിരുന്നു, പട്ടണത്തിലൂടെയുള്ള റെയിൽവേ നീക്കം ചെയ്തതോ ഹൈവേയുടെ ബൈപ്പാസോ കാരണം അവ നശിച്ചു. ബ്രിട്ടീഷ് കൊളംബിയയിലെ പ്രേത നഗരങ്ങൾ പ്രധാനമായും ഖനന പട്ടണങ്ങളും പ്രോസ്പെക്റ്റിംഗ് ക്യാമ്പുകളും ക്യാനറികളും ഒന്നോ രണ്ടോ സന്ദർഭങ്ങളിൽ വലിയ സ്മെൽട്ടർ, പൾപ്പ് മിൽ പട്ടണങ്ങളും ആയിരുന്നു. ബ്രിട്ടീഷ് കൊളംബിയയിൽ വടക്കേ അമേരിക്കൻ ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ മറ്റേതൊരു അധികാരപരിധിയേക്കാളും കൂടുതൽ പ്രേത നഗരങ്ങളുണ്ട്, 1,500-ലധികം ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടതോ അർദ്ധ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടതോ ആയ പട്ടണങ്ങളും പ്രദേശങ്ങളും. <ref>Ramsey, Bruce (1963–1975). ''Ghost Towns of British Columbia". Vancouver: Mitchell Press.''</ref> അനിയോക്സ്, കിറ്റ്സോൾട്ട്, ഓഷ്യൻ ഫാൾസ് എന്നിവയാണ് ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായവ. ബാർക്കർവില്ലെ പോലെയുള്ള ചരിത്രപരവും ഇക്കോ-ടൂറിസവും കാരണം ചില പ്രേത നഗരങ്ങൾ അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെയും ജനസംഖ്യയെയും പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചു; ഒരിക്കൽ [[കംലൂപ്സ്|കംലൂപ്സിന്]] വടക്കുള്ള ഏറ്റവും വലിയ പട്ടണമായിരുന്ന ഇത് ഇപ്പോൾ വർഷം മുഴുവനും പ്രവിശ്യാ മ്യൂസിയമാണ്. ക്യൂബെക്കിൽ, വാൽ-ജാൽബെർട്ട് ഒരു അറിയപ്പെടുന്ന ടൂറിസ്റ്റ് ഗോസ്റ്റ് നഗരമാണ്; 1901-ൽ സ്ഥാപിതമായ ഒരു മെക്കാനിക്കൽ പൾപ്പ് മില്ലിന് ചുറ്റും പേപ്പർ മില്ലുകൾ രാസവസ്തുക്കൾ ഉപയോഗിച്ച് മരം നാരുകൾ തകർക്കാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ കാലഹരണപ്പെട്ടു, 1927 ൽ മിൽ അടച്ചപ്പോൾ അത് ഉപേക്ഷിക്കുകയും 1960 ൽ ഒരു പാർക്കായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു. ==== അമേരിക്ക ==== [[File:A363,_Rhyolite,_Nevada,_USA,_John_S_Cook_and_Company_building,_2004.jpg|ലഘുചിത്രം|സ്വർണ്ണ ഖനന നഗരമായ നെവാഡയിലെ റിയോലൈറ്റിലെ കുക്ക് ബാങ്ക് കെട്ടിടം]] അമേരിക്കൻ ഗ്രേറ്റ് പ്ലെയിൻസിൽ നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങളോ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട [[അൺഇൻകോർപ്പറേറ്റഡ് പ്രദേശം|കമ്മ്യൂണിറ്റികളോ]] നിലവിലുണ്ട്, 1920 മുതൽ അവരുടെ ജനസംഖ്യയുടെ മൂന്നിലൊന്ന് നഷ്ടപ്പെട്ട ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങൾ. വടക്കൻ സമതല സംസ്ഥാനങ്ങളായ [[മൊണ്ടാന]], [[നെബ്രാസ്ക]], [[വടക്കൻ ഡക്കോട്ട|നോർത്ത് ഡക്കോട്ട]], [[തെക്കൻ ഡക്കോട്ട|സൗത്ത് ഡക്കോട്ട]] എന്നിവിടങ്ങളിലെ ആയിരക്കണക്കിന് കമ്മ്യൂണിറ്റികൾ ഒരു റെയിൽ ലൈൻ യാഥാർത്ഥ്യമാക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടപ്പോൾ റെയിൽ‌റോഡ് ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകളായി മാറി. ഇന്റർസ്റ്റേറ്റ് ഹൈവേ സംവിധാനം റെയിൽപാതകൾക്ക് പകരം ഗതാഗതത്തിന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട മാർഗമായതിനാൽ നൂറുകണക്കിന് പട്ടണങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. എല്ലാ പടിഞ്ഞാറൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും കിഴക്കൻ, തെക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും ഖനനത്തിലോ മിൽ നഗരങ്ങളിലോ ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകൾ സാധാരണമാണ്. ഈ പട്ടണങ്ങളിൽ തൊഴിൽ കുതിച്ചുചാട്ടം സൃഷ്ടിച്ച വിഭവങ്ങൾ ഒടുവിൽ തീർന്നുപോയപ്പോൾ കൂടുതൽ ഉൽപ്പാദനക്ഷമതയുള്ള മേഖലകൾ തേടി താമസക്കാർ പോകാൻ നിർബന്ധിതരാകുന്നു. ചിലപ്പോൾ ഒരു പ്രേത നഗരത്തിൽ കാലിഫോർണിയയിലെ ബോഡിയിലെ പോലെ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നിരവധി കെട്ടിടങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, അല്ലെങ്കിൽ നെവാഡയിലെ റിയോലൈറ്റിലേതുപോലെ നിലകൊള്ളുന്ന അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഉണ്ട്, മറ്റിടങ്ങളിൽ മുൻ കെട്ടിടങ്ങളുടെ അടിത്തറ മാത്രമേ അർക്കൻസാസിലെ ഗ്രേസോണിയയിൽ അവശേഷിക്കുന്നുള്ളൂ. ആസ്പൻ, ഡെഡ്‌വുഡ്, ഓട്‌മാൻ, ടോംബ്‌സ്റ്റോൺ, വിർജീനിയ സിറ്റി എന്നിങ്ങനെ ചരിത്രത്തിന്റെ ചില ഘട്ടങ്ങളിൽ ജനസംഖ്യയുടെ ഭൂരിഭാഗവും നഷ്ടപ്പെട്ട പഴയ മൈനിംഗ് ക്യാമ്പുകളെ ചിലപ്പോൾ ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകൾ എന്ന് വിളിക്കുന്നു, എന്നിരുന്നാലും അവ നിലവിൽ സജീവമായ നഗരങ്ങളും നഗരങ്ങളും ആണ്. [[Category:Articles with unsourced statements from February 2012]] വ്യോമിംഗിലെ സൗത്ത് പാസ് സിറ്റി <ref>Weis, Norman D. (1971). Ghost Towns of the Northwest. Caldwell, Idaho, USA: Caxton Press. {{ISBN|0-87004-358-7}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-87004-358-7|0-87004-358-7]].</ref> പോലെയുള്ള നിരവധി യുഎസ് ഗോസ്റ്റ് ടൗണുകൾ ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ ദേശീയ രജിസ്റ്ററിൽ പട്ടികപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. [[File:Wickenburg_Vulture_Mine-Assay_office-1884-1.jpg|ലഘുചിത്രം|സ്വർണ്ണ ഖനന നഗരമായ അരിസോണയിലെ വുൾച്ചർ സിറ്റിയിലെ 1884 പരിശോധനാ ഓഫീസ്]] 2002 മുതൽ, കാലിഫോർണിയയിലെ ഒരു ഔദ്യോഗിക പ്രേത നഗരം പ്രഖ്യാപിക്കാനുള്ള ശ്രമം, ബോഡി പട്ടണത്തിന്റെ അനുയായികൾക്കും തെക്കൻ കാലിഫോർണിയയിലെ കാലിക്കോയുടെ അനുയായികൾക്കും അംഗീകാരത്തിനുള്ള ഏറ്റവും അർഹമായ ഒത്തുതീർപ്പിനെക്കുറിച്ച് യോജിക്കാൻ കഴിയാതെ വന്നപ്പോൾ സ്തംഭിച്ചു. ഒടുവിൽ ഒരു ഒത്തുതീർപ്പിലെത്തി-ബോഡി ഔദ്യോഗിക സംസ്ഥാന ഗോൾഡ് റഷ് ഗോസ്റ്റ് ടൗണായി മാറി, കാലിക്കോയെ ഔദ്യോഗിക സ്റ്റേറ്റ് സിൽവർ റഷ് ഗോസ്റ്റ് ടൗണായി നാമകരണം ചെയ്തു. <ref>{{Cite web|url=http://www.netstate.com/states/symb/towns/ca_gold_rush_ghost_town.htm|title=California State Gold Rush Ghost Town|access-date=28 December 2011|publisher=NetState}}</ref> മറ്റൊരു മുൻ ഖനന നഗരമായ മെക്സിക്കോയിലെ റിയൽ ഡി കാറ്റോർസ്, ''ദി ട്രഷർ ഓഫ് ദി സിയറ മാഡ്രെ'' (1948), <ref>{{Cite web|url=https://canadians.org/analysis/update-barlow-mexico-days-six-eight|title=BARLOW IN MEXICO (DAYS SIX TO EIGHT)|last=Barlow|first=Maude|date=2013|website=The Council of Canadians}} [[വർഗ്ഗം:CS1 maint: url-status]]</ref> ''ദി മെക്സിക്കൻ'' (2001), ''ബാൻഡിദാസ്'' (2006) തുടങ്ങിയ ഹോളിവുഡ് സിനിമകളുടെ പശ്ചാത്തലമായി ഉപയോഗിച്ചു. <ref>{{Cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt0416496/locations|title=Bandidas (2006) Filming & Production|website=IMDb}} [[വർഗ്ഗം:CS1 maint: url-status]]</ref> === തെക്കേ അമേരിക്ക === 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിലും 20-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിലും, യൂറോപ്യൻ കുടിയേറ്റക്കാരുടെ ഒരു തരംഗം ബ്രസീലിലെത്തി നഗരങ്ങളിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി, ഇത് ജോലിയും വിദ്യാഭ്യാസവും മറ്റ് അവസരങ്ങളും വാഗ്ദാനം ചെയ്തു, ഇത് മധ്യവർഗത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ പുതുമുഖങ്ങളെ പ്രാപ്തമാക്കി. വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന റെയിൽവേ സംവിധാനത്തിനൊപ്പം വളരുന്ന ചെറുപട്ടണങ്ങളിലും പലരും താമസമാക്കി. 1930-കൾ മുതൽ നിരവധി ഗ്രാമീണ തൊഴിലാളികൾ വൻ നഗരങ്ങളിലേക്ക് മാറിയിട്ടുണ്ട്. ദിനോസർ ഫോസിൽ കുതിച്ചുചാട്ടത്തിന് ശേഷം മറ്റ് പ്രേത നഗരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു. [[കൊളംബിയ|കൊളംബിയയിൽ]], 1985-ൽ ഒരു അഗ്നിപർവ്വതം പൊട്ടിത്തെറിച്ചു, അവിടെ അർമേറോ നഗരം ലാഹാറുകളാൽ വിഴുങ്ങി, ഇത് മൊത്തം 23,000 പേരെ കൊന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://www.earthmagazine.org/article/benchmarks-november-13-1985-nevado-del-ruiz-eruption-triggers-deadly-lahars|title=Benchmarks: November 13, 1985: Nevado del Ruiz eruption triggers deadly lahars|access-date=13 November 2016|website=Earth Magazine|publisher=American Geosciences Institute}}</ref> അർമേറോ ഒരിക്കലും പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടില്ല (അതിലെ നിവാസികൾ അടുത്തുള്ള നഗരങ്ങളിലേക്ക് വഴിതിരിച്ചുവിടപ്പെടുകയും അങ്ങനെ ഒരു പ്രേതനഗരമായി മാറുകയും ചെയ്യുന്നു), എന്നാൽ [[ജോൺ പോൾ രണ്ടാമൻ|ജോൺ പോൾ രണ്ടാമൻ മാർപ്പാപ്പയുടെ]] നിർദ്ദേശപ്രകാരം ഇന്നും "വിശുദ്ധഭൂമി" ആയി നിലകൊള്ളുന്നു. <ref>{{Cite book|title=Life at Risk: Biopolitics, Citizenship, and Security in Colombia|last=Zeiderman|first=Austin|publisher=Congress of the Latin American Studies Association|year=2009|pages=12|citeseerx=10.1.1.509.6961}}</ref> തെക്കേ അമേരിക്കയിലുടനീളമുള്ള നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങൾ ഒരു കാലത്ത് ഖനന ക്യാമ്പുകളോ തടി മില്ലുകളോ ആയിരുന്നു, ഉദാഹരണത്തിന്, ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത് സാൾട്ട്പീറ്റർ യുദ്ധത്തിന്റെ അവസാനം മുതൽ സിന്തറ്റിക് ഉപ്പ്പീറ്റർ കണ്ടുപിടിക്കുന്നത് വരെ ചിലിയിൽ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ച നിരവധി ഉപ്പ്പീറ്റർ മൈനിംഗ് ക്യാമ്പുകൾ. ഈ പട്ടണങ്ങളിൽ ചിലത്, [[അറ്റക്കാമ മരുഭൂമി|അറ്റകാമ മരുഭൂമിയിലെ]] ഹംബർസ്റ്റോൺ, സാന്താ ലോറ സാൾട്ട്പീറ്റർ വർക്കുകൾ എന്നിവ [[ലോകപൈതൃകസ്ഥാനം|യുനെസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക സൈറ്റുകളായി]] പ്രഖ്യാപിച്ചു. <ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1178/|title=Humberstone and Santa Laura Saltpeter Works|website=whc.unesco.org|publisher=UNESCO World Heritage Centre}} [[വർഗ്ഗം:CS1 maint: url-status]]</ref> === ഓഷ്യാനിയ === [[File:Ruins_at_Farina.JPG|ലഘുചിത്രം|വർഷങ്ങളോളം വരൾച്ചയ്ക്കും പൊടിക്കാറ്റിനും ശേഷം [[സൗത്ത് ഓസ്‌ട്രേലിയ|സൗത്ത് ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ]] ഫരീന പട്ടണം ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു.]] സ്വർണ്ണ കുത്തൊഴുക്കുകളുടെ കുതിപ്പും മറ്റ് അയിരുകളുടെ ഖനനവും ഓസ്‌ട്രേലിയയിലും ന്യൂസിലൻഡിലും നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങളിലേക്ക് നയിച്ചു. പ്രകൃതിദുരന്തങ്ങൾ, കാലാവസ്ഥ, അല്ലെങ്കിൽ തടാകങ്ങളുടെ വലിപ്പം വർധിപ്പിക്കാൻ താഴ്വരകൾ മുങ്ങിമരണം എന്നിവ കാരണം മറ്റ് പട്ടണങ്ങൾ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഓസ്‌ട്രേലിയയിൽ, വിക്ടോറിയ സ്വർണ്ണ തിരക്ക് നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങളിലേക്ക് നയിച്ചു ( കാസിലിസ്, മൊലിയാഗുൾ പോലുള്ളവ), [[വെസ്റ്റേൺ ഓസ്ട്രേലിയ|പടിഞ്ഞാറൻ ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ]] സ്വർണ്ണ വേട്ട (ഉദാഹരണത്തിന്, ഓറ ബന്ദ, കനോന പട്ടണങ്ങൾ). ഇരുമ്പിന്റെയും മറ്റ് അയിരുകളുടെയും ഖനനം നഗരങ്ങൾ ക്ഷയിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ഹ്രസ്വമായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കാൻ കാരണമായി. ന്യൂസിലാൻഡിൽ, ഒട്ടാഗോ സ്വർണ്ണ തിരക്ക് സമാനമായി നിരവധി പ്രേത നഗരങ്ങളിലേക്ക് നയിച്ചു ( മാസെടൗൺ പോലുള്ളവ). ന്യൂസിലാന്റിലെ പ്രേത നഗരങ്ങളിൽ ഡെന്നിസ്റ്റണും സ്റ്റോക്ക്ടണും ഉൾപ്പെടെ സൗത്ത് ഐലൻഡിന്റെ വെസ്റ്റ് കോസ്റ്റ് മേഖലയിലെ നിരവധി കൽക്കരി ഖനന മേഖലകളും ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദുരന്തങ്ങൾ ചില പട്ടണങ്ങളുടെ നഷ്ടത്തിനും കാരണമായി, പ്രത്യേകിച്ച് ടെ വൈറോവ, "ദ ബരീഡ് വില്ലേജ്", 1886-ലെ മൗണ്ട് താരാവേര സ്‌ഫോടനത്തിൽ നശിച്ചു, കനത്ത മഴയെത്തുടർന്ന് ആവർത്തിച്ചുള്ള വെള്ളപ്പൊക്കത്തിന് ശേഷം ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഒട്ടാഗോ നഗരമായ കെൽസോ . സൗത്ത് ദ്വീപിന്റെ പരുക്കൻ തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ തീരത്ത് മാർട്ടിൻസ് ബേ, പോർട്ട് ക്രെയ്ഗ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ ആദ്യകാല വാസസ്ഥലങ്ങളും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, പ്രധാനമായും വാസയോഗ്യമല്ലാത്ത ഭൂപ്രദേശം കാരണം. == ഗോസ്റ്റ് ടൗൺ ജനവാസം == കുറച്ച് പ്രേത നഗരങ്ങൾക്ക് രണ്ടാം ജീവിതം നേടാൻ കഴിഞ്ഞു, ഇത് വിവിധ കാരണങ്ങളാൽ സംഭവിക്കുന്നു.ഈ കാരണങ്ങളിൽ ഒന്ന് പൈതൃക വിനോദസഞ്ചാരം, താമസക്കാരെ പിന്തുണയ്ക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു പുതിയ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, വാൽഹല്ല, വിക്ടോറിയ, ഓസ്‌ട്രേലിയ, 1914-ൽ സ്വർണ്ണ ഖനിയുടെ പ്രവർത്തനം നിർത്തിയതിനുശേഷം <ref>{{Cite web|url=http://www.walhalla.org.au/p2.htm#ghosts|title=Frequently-Asked Questions about Walhalla|access-date=12 January 2014|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=2006–2013|website=walhalla.org.au|publisher=Walhalla Heritage and Development League Inc}}</ref> മിക്കവാറും വിജനമായിത്തീർന്നു, എന്നാൽ മറ്റ് ആകർഷകമായ സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനക്ഷമതയും സാമീപ്യവും കാരണം, ഈയിടെ സാമ്പത്തിക, അവധിക്കാല ജനസംഖ്യാ വർദ്ധനവ് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. 1986-ൽ ഒരു ടിൻ ഖനി അടച്ചതിനെത്തുടർന്ന് [[മലേഷ്യ|മലേഷ്യയിലെ]] സുംഗൈ ലെംബിംഗ് എന്ന മറ്റൊരു നഗരം 2001-ൽ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയും അതിനുശേഷം ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായി മാറുകയും ചെയ്തു. സ്പെയിനിലെ ലിയോണിലെ ഒരു ഗ്രാമമായ ഫോൺസ്ബാഡോൺ, മിക്കവാറും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടതും അമ്മയും മകനും മാത്രം താമസിക്കുന്നതുമായ ഗ്രാമമാണ്, സാന്റിയാഗോ ഡി കമ്പോസ്റ്റേലയിലേക്കുള്ള വഴിയിൽ തീർഥാടകരുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവാഹം കാരണം സാവധാനം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. ചില പ്രേത നഗരങ്ങൾ (ഉദാ റിയാസ്, മുനോട്ടെല്ലോ ) യഥാക്രമം അഭയാർത്ഥികളും ഭവനരഹിതരുമാണ് . റിയാസിൽ, അഭയാർത്ഥികൾക്ക് പാർപ്പിടം വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്ന ഇറ്റാലിയൻ ഗവൺമെന്റ് ധനസഹായം നൽകുന്ന ഒരു പദ്ധതിയിലൂടെയാണ് ഇത് നേടിയത്, മ്യൂനോട്ടെല്ലോയിൽ ഇത് ഒരു എൻ‌ജി‌ഒ ( [[Madrina Foundation|മഡ്രിന ഫൗണ്ടേഷൻ]] ) വഴിയാണ് പൂർത്തിയാക്കിയത്. <ref>[https://www.euronews.com/2020/12/30/spain-s-homeless-help-repopulate-rural-ghost-towns Spain's homeless help repopulate rural ghost towns]</ref> അൾജീരിയയിൽ, പുരാതന കാലത്തിന്റെ അവസാനത്തിനുശേഷം പല നഗരങ്ങളും കുഗ്രാമങ്ങളായി. അൾജീരിയയിലെ ഫ്രഞ്ച് കോളനിവൽക്കരണ സമയത്തും അതിനുശേഷവും ജനസംഖ്യയിലെ മാറ്റങ്ങളോടെ അവർ പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചു. നിലവിൽ 1 ദശലക്ഷം ആളുകളുള്ള രാജ്യത്തെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ നഗരമായ ഓറാൻ, കോളനിവൽക്കരണത്തിന് മുമ്പ് ഏതാനും ആയിരം ആളുകൾ മാത്രമുള്ള ഒരു ഗ്രാമമായിരുന്നു. ഈജിപ്തിലെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ നഗരമായ [[അലക്സാണ്ട്രിയ]], പുരാതന കാലഘട്ടത്തിൽ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ച ഒരു നഗരമായിരുന്നു, എന്നാൽ മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ അത് ക്ഷയിച്ചു. 19-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ അത് നാടകീയമായ ഒരു പുനരുജ്ജീവനത്തിന് വിധേയമായി; 1806-ൽ 5,000 ജനസംഖ്യയിൽ നിന്ന്, 1882 ആയപ്പോഴേക്കും 200,000-ത്തിലധികം നിവാസികളുള്ള ഒരു നഗരമായി ഇത് വളർന്നു, <ref>{{Cite book|url={{GBurl|id=QjzYdCxumFcC|pg=PA33}}|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|last=Ágoston|first=Gábor|last2=Masters|first2=Bruce|publisher=Infobase Publishing|year=2009|isbn=978-1-4381-1025-7|page=33}}</ref> ഇപ്പോൾ നാല് ദശലക്ഷത്തിലധികം ആളുകൾ വസിക്കുന്നു. <ref>[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/egypt/ The World Factbook – Egypt]. Central Intelligence Agency. Retrieved 13 September 2012.</ref> == കൂടുതൽ വായനയ്ക്ക് == {{Commons category|Ghost towns}} ==അവലംബം== hkcmjh6jchvozbvtd9acqio55vzma78 3 609604 4081074 4007614 2024-04-25T18:08:03Z TenWhile6 155496 TenWhile6 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Moe the Alexandrian]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:The Authentic Egyptian Pasha]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Moe the Alexandrian|Moe the Alexandrian]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/The Authentic Egyptian Pasha|The Authentic Egyptian Pasha]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Emperor Mo I | Emperor Mo I | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 08:34, 15 ഡിസംബർ 2023 (UTC) duj8zoy37ycvtbhyt1fmqtj2or0ahiq 0 615399 4081196 4080383 2024-04-26T10:22:38Z 111.92.25.163 wikitext text/x-wiki {{copy edit|for=ശൈലി-ഘടന പ്രശ്നങ്ങൾ|date=2024 മാർച്ച്}} {{Infobox film | name = Kalki 2898 – A.D | image = Kalki 2898 AD.jpg | alt = Film poster | caption = Theatrical Release Poster | director = [[Nag Ashwin]] | writer = Nag Ashwin | screenplay = Nag Ashwin<br/>[[Sai Madhav Burra]] | story = Nag Ashwin | based_on = {{Based on|[[Hindu mythology]]: * ''[[Vishnu Purana]]'' * ''[[Bhagavata Purana]]'' * ''[[Kalki Purana]]''}} | producer = [[C. Aswani Dutt]] | starring = {{plainlist| *[[കമൽ ഹാസൻ]] *[[പ്രഭാസ്]] *[[അമിതഭ് ബച്ചൻ]] * ദീപിക പതുകൊണ് * ദിശ പട്ടാണി }} | cinematography = Djordje Stojiljkovic | editing = [[Kotagiri Venkateswara Rao]] | music = [[Santhosh Narayanan]] | studio = [[Vyjayanthi Movies]] | distributor = [[AA Films]] | country = India | language = {{ubl|Telugu|Hindi}} | released = {{film date|2024|06|20|df=y|ref1=<ref name="Release_June2024">{{cite news |last1=S |first1=Goutham|date=10 April 2024 |title=Exclusive: Makers of Prabhas starrer Kalki 2898 AD eyeing a 20th June release |url=https://www.pinkvilla.com/entertainment/south/exclusive-prabhas-starrer-kalki-2898-ad-makers-targeting-june-20-release-date-1294237 |work=PINKVILLA |access-date=11 April 2024}}</ref>}} | budget = {{INR}}600 crore<ref name="budget" /><ref>{{cite news |title=Kalki 2898 AD becomes the Most Expensive Indian film to date, budget of Rs 600 crore (US$75 million) |url=https://www.indiaherald.com/Movies/Read/994656559/Kalki-AD-becomes-the-Most-Expensive-Indian-film-to-date-budget-of-Rs-crore-US-million |work=India Herald |date=12 July 2023 |access-date=20 December 2023 |quote=Kalki 2898 AD is set to become the most expensive Indian film to date, with a substantial budget of Rs 600 crore (US$75 million) |archive-date=20 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231220170736/https://www.indiaherald.com/Movies/Read/994656559/Kalki-AD-becomes-the-Most-Expensive-Indian-film-to-date-budget-of-Rs-crore-US-million |url-status=live}}</ref> }} '''കൽക്കി 2898 - എ.ഡി''' 2024-ലെ ഇന്ത്യൻ ഇതിഹാസ സയൻസ്-ഫിക്ഷൻ ഡിസ്റ്റോപ്പിയൻ ചിത്രമാണ്. ഈ ചലച്ചിത്രം ഹൈന്ദവ ഗ്രന്ഥങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.<ref>{{Cite magazine |last=Ramachandran |first=Naman |date=12 January 2024 |title=Prabhas, Amitabh Bachchan, Kamal Haasan, Deepika Padukone Sci-Fi Epic 'Kalki 2898 AD' Sets Release Date – Global Bulletin |url=https://variety.com/2024/film/asia/prabhas-kalki-2898-release-date-amitabh-bachchan-kamal-haasan-deepika-padukone-1235869832/ |magazine=Variety |access-date=27 January 2024 |archive-date=12 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240112090027/https://variety.com/2024/film/asia/prabhas-kalki-2898-release-date-amitabh-bachchan-kamal-haasan-deepika-padukone-1235869832/ |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |last=Desk |first=DH Web |title='Kalki 2898 AD': Date locked for Prabhas's dystopian sci-fi film |url=https://www.deccanherald.com/entertainment/kalki-2898-ad-date-locked-for-prabhass-dystopian-sci-fi-film-2841195 |access-date=27 January 2024 |website=Deccan Herald |language=en |archive-date=23 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240123145946/https://www.deccanherald.com/entertainment/kalki-2898-ad-date-locked-for-prabhass-dystopian-sci-fi-film-2841195 |url-status=live}}</ref> 2898 എഡിയിലെ ഒരു പോസ്റ്റ്-അപ്പോക്കലിപ്‌റ്റിക് ലോകത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഈ ചലച്ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്.<ref name="Collider_Interview" /><ref>{{Cite web |last=Ramachandran |first=Naman |date=11 January 2024 |title=Prabhas, Amitabh Bachchan, Kamal Haasan, Deepika Padukone Sci-Fi Epic 'Kalki 2898 AD' Sets Release Date – Global Bulletin |url=https://variety.com/2024/film/asia/prabhas-kalki-2898-release-date-amitabh-bachchan-kamal-haasan-deepika-padukone-1235869832/}}</ref> നാഗ് അശ്വിൻ സംവിധാനം ചെയ്ത ഈ ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത് വൈജയന്തി മൂവീസിന് കീഴിൽ സി. അശ്വനി ദത്ത് ആണ്.<ref>{{Cite news |last=Dolare |first=Rahul |title=India's Superhero Saga Unveiled: 'Project K' Takes Hindu Mythology To A Futuristic Level |url=https://www.punekarnews.in/indias-superhero-saga-unveiled-project-k-takes-hindu-mythology-to-a-futuristic-level/ |work=Punekar News |date=7 July 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106065846/https://www.punekarnews.in/indias-superhero-saga-unveiled-project-k-takes-hindu-mythology-to-a-futuristic-level/ |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |last=Aditya |date=21 July 2023 |title=Project K brings the real superheroes from our mythology |url=https://tracktollywood.com/project-k-brings-the-real-superheroes-from-our-mythology/ |website=Track Tollywood |access-date=6 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106065845/https://tracktollywood.com/project-k-brings-the-real-superheroes-from-our-mythology/ |url-status=live}}</ref> [[തെലുങ്ക്]] ചലച്ചിത്ര വ്യവസായത്തിലാണ് ഈ ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. [[തെലുങ്ക്]] , [[ഹിന്ദി]] ഭാഷകളിൽ ഒരേസമയം ഈ ചലച്ചിത്രം ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു.<ref name="Collider_Interview">{{cite web |title=Kamal Haasan & Director Nag Ashwin Interview: Kalki 2898 AD and Comic-Con 2023 |url=https://www.youtube.com/watch?v=QcnaqIgOR2M&t=490s |website=YouTube |publisher=Collider Interviews |access-date=8 October 2023 |quote=Some scenes would definitely be more impactful if we are shooting it in '''Hindi'''. So we are shooting it in '''two''' languages... |archive-date=10 October 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231010062625/https://www.youtube.com/watch?v=QcnaqIgOR2M&t=490s |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |title=Has Prabhas and Deepika Padukone's 'Kalki 2898 AD' release been postponed to May 2024? |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/has-prabhas-and-deepika-padukones-kalki-2898-ad-release-been-postponed-to-may-2024/articleshow/102077929.cms |access-date=27 July 2023 |work=The Times of India |date=24 July 2023 |archive-date=26 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230726081720/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/has-prabhas-and-deepika-padukones-kalki-2898-ad-release-been-postponed-to-may-2024/articleshow/102077929.cms |url-status=live |quote=It was simultaneously shot in '''Telugu''' and '''Hindi''' and will have a wide release in India and around the world}}</ref><ref>{{Cite web |last=KELLEY |first=AIDAN |date=15 January 2024 |title='Kalki 2898-AD': Cast, Trailer, Release Date, and Everything We Know So Far |website=[[Collider (website)|Collider]] |url=https://collider.com/kalki-2898-ad-cast-trailer-project-k/}}</ref> പ്രഭാസിനൊപ്പം [[അമിതാഭ് ബച്ചൻ]] , [[കമൽ ഹാസൻ]] , ദീപിക പദുക്കോൺ , ദിഷാ പടാനി എന്നിവരും ഈ ചലച്ചിത്രത്തിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിക്കുന്നു.<ref>{{Cite news |title=Project K full cast, release date, director, plot |url=https://www.thestatesman.com/entertainment/telugu_cinema/project-k-full-cast-release-date-director-plot-1503202831.html |work=The Statesman |date=21 July 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106065847/https://www.thestatesman.com/entertainment/telugu_cinema/project-k-full-cast-release-date-director-plot-1503202831.html |url-status=live}}</ref> വൈജയന്തി മൂവീസിൻ്റെ 50-ാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് 2020 ഫെബ്രുവരിയിൽ പ്രോജക്ട് കെ എന്ന പേരിൽ ഈ ചലച്ചിത്രം പ്രഖ്യാപിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക് കാരണം നിർമ്മാണം ഒരു വർഷം വൈകി . ഹൈദരാബാദിലെ റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിൽ ഒരു ഫ്യൂച്ചറിസ്റ്റിക് സെറ്റിൽ 2021 ജൂലൈയിൽ ചിത്രീകരണം ആരംഭിച്ചു. കൽക്കി 2898 - എഡി 600 കോടി ( US $75 മില്യൺ) ബജറ്റിലാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇത് ഇതുവരെ നിർമ്മിച്ചതിൽ വച്ച് ഏറ്റവും ചെലവേറിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമയാണ് . ചിത്രത്തിൻ്റെ സംഗീതം നിർവഹിച്ചിരിക്കുന്നത് സന്തോഷ് നാരായണനും ഛായാഗ്രഹണം ജോർഡ്ജെ സ്‌റ്റോജിൽകോവിച്ചും പ്രൊഡക്ഷൻ ഡിസൈൻ തൂമ്പാദും (2018) ഫെയിം നിതിൻ സിഹാനി ചൗധരിയുമാണ്. കൽക്കി 2898 എ.ഡി - 2023 ജൂലൈയിൽ സാൻ ഡീഗോ കോമിക്-കോണിൻ്റെ അഭിമാനകരമായ "ഹാൾ-എച്ച്" -ൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ആദ്യ ഇന്ത്യൻ സിനിമയായി മാറി. അവിടെ നിർമ്മാതാക്കൾ ഏറെ പ്രതീക്ഷയോടെ കാത്തിരിക്കുന്ന ചിത്രത്തിൻ്റെ ഔദ്യോഗിക തലക്കെട്ടും കാഴ്ചയും അനാച്ഛാദനം ചെയ്തു.<ref>{{Cite news |date=21 July 2023 |title='You are much greater than all of us': Amitabh Bachchan to Kamal Haasan at 'Project K' Comic-Con panel |newspaper=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/you-are-much-greater-than-all-of-us-amitabh-bachchan-to-kamal-haasan-at-project-k-comic-con-panel/article67105100.ece#:~:text=Nag%20Ashwin's%20sci%2Dfi%20epic,Comic%20Con's%20prestigious%20Hall%20H&text=The%20title%20and%20first%20glimpse,epic%20set%20in%20the%20future}}</ref><ref name=":6" /> കൽക്കി 2898 എ.ഡി 2024 മെയ് 9 നാണ് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള തിയറ്ററുകളിൽ റിലീസ് ചെയ്യാൻ ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്ക്കുന്നത്.<ref>{{cite news |title=Kalki 2898 AD: Prabhas And Deepika Padukone Starrer POSTPONED; New Release Date Set For May 9 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/kalki-2898-ad-prabhas-and-deepika-padukone-starrer-postponed-new-release-date-set-for-may-9/articleshow/106748068.cms |work=[[The Times of India]] |date=11 January 2024 |access-date=11 January 2024 |archive-date=12 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240112064925/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/kalki-2898-ad-prabhas-and-deepika-padukone-starrer-postponed-new-release-date-set-for-may-9/articleshow/106748068.cms |url-status=live}}</ref> ==പശ്ചാത്തലം== പുരാണങ്ങളുടെയും ഒരു വിദൂര ഭാവികാല ഡിസ്റ്റോപ്പിയൻ സമൂഹത്തിൻ്റെയും പശ്ചാത്തലത്തിൽ കാശിയിലെ ഒരു നിഗൂഢ നഗരമായ കൽക്കി 2898 AD യിൽ ബിസി 3101-ലെ മഹാഭാരതത്തിൻ്റെ ഇതിഹാസ സംഭവങ്ങൾ മുതൽ വിദൂര വർഷം വരെയുള്ള സഹസ്രാബ്ദങ്ങൾ നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഒരു യാത്ര ആരംഭിക്കുന്നു. 2898 എ.ഡി.​<ref name=HT_6March2024>{{Cite news |title=Kalki 2898 AD: Name of Prabhas' character revealed; check out new poster |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/kalki-2898-ad-name-of-prabhas-character-revealed-check-out-new-poster-101709900740368.html |work=Hindustan Times |date=8 March 2024 |access-date=8 March 2024}}</ref><ref>{{Cite news |title=Kalki 2898 AD: Thrilling Epic Mytho-Sci-fi Film Unveiled |url=https://asianatimes.com/kalki-2898-ad-thrilling-epic-mytho-sci-fi-film-unveiled/ |work=Asiana Times |date=21 July 2023 |access-date=2 March 2024}}</ref><ref>{{Cite news |title=Nag Ashwin reveals Prabhas-starrer Kalki 2898 AD's connection to Mahabharat |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/nag-ashwin-reveals-prabhas-starrer-kalki-2898-ad-s-connection-to-mahabharat-101708920654076.html |work=Hindustan Times |date=26 February 2024 |access-date=2 March 2024}}</ref> ഹിന്ദു ദൈവമായ മഹാവിഷ്ണുവിൻ്റെ പത്താമത്തെയും അവസാനത്തെയും അവതാരമായ കൽക്കിയുടെ പ്രഹേളിക രൂപത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് ചലച്ചിത്രത്തിന്റെ ആഖ്യാനത്തിൻ്റെ കാതൽ.<ref>{{Cite web |date=2 January 2024 |title=Could Kalki 2898 AD be based on this? Fans allegedly find the origin of this Prabhas starrer |url=https://www.mensxp.com/entertainment/bollywood/151764-kalki-2898-ad-plot-revealed-by-fans-viral-prabhas-deepika.html |access-date=2 March 2024 |website=MensXP |language=en-IN}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 February 2024 |title=Kalki 2898 AD director Nag Ashwin discusses film's connection with Mahabharata: 'It spans 6,000 years of distance and time' |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/kalki-2898-ad-director-nag-ashwin-discusses-film-connection-mahabharata-distance-time-9182359/ |access-date=2 March 2024 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> ഹൈന്ദവ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ വൈഷ്ണവ പ്രപഞ്ചശാസ്ത്രത്തിലെ ഒരു സുപ്രധാന യുഗമായ കലിയുഗത്തിൻ്റെ അവസാനത്തിൻ്റെ തുടക്കക്കാരനായി കൽക്കി പ്രവചിക്കപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite web |date=21 July 2023 |title=Here's How Prabhas' Project K & Arshad Warsi's Asur Share A Really Interesting Connection |url=https://www.mensxp.com/entertainment/bollywood/139661-prabhas-project-k-kalki-2898-ad-connection-with-asur-web-series-arshad-warsi-barun-sobti.html |access-date=2 March 2024 |website=MensXP |language=en-IN}}</ref> ചിത്രത്തിലെ കേന്ദ്രകഥാപാത്രമെന്ന നിലയിൽ കാലത്തിൻ്റെയും സ്ഥലത്തിൻ്റെയും അതിർവരമ്പുകളെ മറികടക്കുന്ന അഗാധമായ സാമൂഹികവും അസ്തിത്വപരവുമായ മാറ്റങ്ങൾക്ക് കൽക്കി ഒരു ഉത്തേജകമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web |title=Our film starts in the Mahabharat and ends in 2898: Nag Ashwin on Kalki 2898 AD |url=https://www.wionews.com/entertainment/bollywood/news-our-film-starts-in-the-mahabharat-and-it-ends-in-2898-nag-ashwin-on-kalki-2898-ad-694364 |access-date=2 March 2024 |website=WION |language=en-us}}</ref> പുരാതന ഐതിഹ്യങ്ങളും [വിവക്ഷകൾ ആവശ്യമാണ്] ഊഹക്കച്ചവട ഫ്യൂച്ചറിസവും ചേർന്ന് കൽക്കി 2898 - AD വിധി, വീണ്ടെടുപ്പ് മനുഷ്യാസ്തിത്വത്തിൻ്റെ വിശാലമായ വിസ്തൃതിയിൽ വെളിച്ചവും ഇരുട്ടും തമ്മിലുള്ള ശാശ്വത പോരാട്ടത്തിൻ്റെ പ്രമേയങ്ങൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നു.<ref>{{Cite web |last=Reporter |first=S. T. P. |title=Project K Titled Kalki 2898 AD: Glimpse Show War-Torn World In Future |url=https://www.shethepeople.tv/film-theatre/project-k-titled-kalki-2898-ad |access-date=2 March 2024 |website=www.shethepeople.tv |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 February 2024 |title=Kalki 2898 AD Starts With Mahabharat, Says Nag Ashwin |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/telugu/kalki-2898-ad-starts-with-mahabharat-says-nag-ashwin-article-108004969 |access-date=2 March 2024 |website=TimesNow |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Glimpses from the teaser of 'Kalki 2898 AD' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/web-stories/glimpses-from-the-teaser-of-kalki-2898-ad/photostory/102012729.cms |access-date=2 March 2024 |website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Humphrey |first=Julia |date=20 July 2023 |title=Darkness Takes Over in First 'Kalki 2898 - AD' Trailer |url=https://collider.com/kalki-2898-ad-movie-trailer/ |access-date=2 March 2024 |website=Collider |language=en}}</ref> ==കാസ്റ്റ്== *ഭൈരവനായി [[പ്രഭാസ്]] (കൽക്കിയുടെ ഒരു ആൾട്ടർ ഈഗോ കഥാപാത്രം)<ref name=HT_6March2024/> *അശ്വത്ഥാമാവായി [[അമിതാഭ് ബച്ചൻ]] *കാളിയായി [[കമൽഹാസൻ]]​ *പത്മയായി [[ദീപിക പദുകോൺ]] *ദിഷ പടാനി *രാജേന്ദ്ര പ്രസാദ് <ref>{{Cite news |first1=Suhas |last1=Sistu |url=https://www.thehansindia.com/cinema/tollywood/rajendra-prasad-joins-stellar-cast-in-prabhas-kalki-2898-ad-861945 |title=Rajendra Prasad joins stellar cast in Prabhas' 'Kalki 2898 AD' |date=1 March 2024 |newspaper=[[The Hans India]] |accessdate=4 March 2024}}</ref> *[[ദുൽഖർ സൽമാൻ]] *[[പശുപതി]] *ശാശ്വത ചാറ്റർജി *[[അന്ന ബെൻ]] ==പ്രകാശനം== കൽക്കി 2898 എഡി 2024 മെയ് 9 ന് തിയേറ്ററുകളിൽ റിലീസ് ചെയ്യും.<ref name="thehindu.release.2024.01.12">{{cite news |title=Nag Ashwin's 'Kalki 2898-AD' gets new release date |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/nag-ashwins-kalki-2898-ad-gets-new-release-date/article67733687.ece |newspaper=[[The Hindu]] |url-access=subscription |agency=[[Press Trust of India|PTI]] |date=12 January 2024 |access-date=12 January 2024 |archive-date=12 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240112092314/https://www.thehindu.com/entertainment/movies/nag-ashwins-kalki-2898-ad-gets-new-release-date/article67733687.ece |url-status=live}}</ref> തുടക്കത്തിൽ 2022 റിലീസ് ലക്ഷ്യമിട്ട് 2024 ജനുവരിയിൽ ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്‌തു. COVID-19 പാൻഡെമിക് കാരണവും നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങളും കാരണം ഇത് വൈകി.<ref name=":3" /> ഈ ചലച്ചിത്രം തെലുങ്കിലും ഹിന്ദിയിലും റിലീസ് ചെയ്യാനും [[തമിഴ്]] , [[മലയാളം]] , [[കന്നഡ]] , [[ഇംഗ്ലീഷ്]] ഭാഷകളിലേക്ക് ഡബ്ബ് ചെയ്യാനും പദ്ധതിയിട്ടിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web |date=6 March 2022 |title=Prabhas recalls his first conversation with Deepika Padukone: 'She asked me if I'm shy. I said....' |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/prabhas-recalls-his-first-conversation-with-deepika-padukone-on-project-k-sets-she-asked-me-if-i-m-shy-101646557482024.html |access-date= |website=[[Hindustan Times]] |language=|archive-date=8 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220608175542/https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/prabhas-recalls-his-first-conversation-with-deepika-padukone-on-project-k-sets-she-asked-me-if-i-m-shy-101646557482024.html |url-status=live}}</ref> ==ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ== * {{IMDb title|12735488}} ==അവലംബം== toie81r5i8zmo9xrlner368s180cc4l 4081197 4081196 2024-04-26T10:23:17Z 111.92.25.163 wikitext text/x-wiki {{copy edit|for=ശൈലി-ഘടന പ്രശ്നങ്ങൾ|date=2024 മാർച്ച്}} {{Infobox film | name = Kalki 2898 – A.D | image = Kalki 2898 AD.jpg | alt = Film poster | caption = Theatrical Release Poster | director = [[Nag Ashwin]] | writer = Nag Ashwin | screenplay = Nag Ashwin<br/>[[Sai Madhav Burra]] | story = Nag Ashwin | based_on = {{Based on|[[Hindu mythology]]: * ''[[Vishnu Purana]]'' * ''[[Bhagavata Purana]]'' * ''[[Kalki Purana]]''}} | producer = [[C. Aswani Dutt]] | starring = {{plainlist| *[[കമൽ ഹാസൻ]] *[[പ്രഭാസ്]] *[[അമിതാഭ് ബച്ചൻ]] * ദീപിക പതുകൊണ് * ദിശ പട്ടാണി }} | cinematography = Djordje Stojiljkovic | editing = [[Kotagiri Venkateswara Rao]] | music = [[Santhosh Narayanan]] | studio = [[Vyjayanthi Movies]] | distributor = [[AA Films]] | country = India | language = {{ubl|Telugu|Hindi}} | released = {{film date|2024|06|20|df=y|ref1=<ref name="Release_June2024">{{cite news |last1=S |first1=Goutham|date=10 April 2024 |title=Exclusive: Makers of Prabhas starrer Kalki 2898 AD eyeing a 20th June release |url=https://www.pinkvilla.com/entertainment/south/exclusive-prabhas-starrer-kalki-2898-ad-makers-targeting-june-20-release-date-1294237 |work=PINKVILLA |access-date=11 April 2024}}</ref>}} | budget = {{INR}}600 crore<ref name="budget" /><ref>{{cite news |title=Kalki 2898 AD becomes the Most Expensive Indian film to date, budget of Rs 600 crore (US$75 million) |url=https://www.indiaherald.com/Movies/Read/994656559/Kalki-AD-becomes-the-Most-Expensive-Indian-film-to-date-budget-of-Rs-crore-US-million |work=India Herald |date=12 July 2023 |access-date=20 December 2023 |quote=Kalki 2898 AD is set to become the most expensive Indian film to date, with a substantial budget of Rs 600 crore (US$75 million) |archive-date=20 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231220170736/https://www.indiaherald.com/Movies/Read/994656559/Kalki-AD-becomes-the-Most-Expensive-Indian-film-to-date-budget-of-Rs-crore-US-million |url-status=live}}</ref> }} '''കൽക്കി 2898 - എ.ഡി''' 2024-ലെ ഇന്ത്യൻ ഇതിഹാസ സയൻസ്-ഫിക്ഷൻ ഡിസ്റ്റോപ്പിയൻ ചിത്രമാണ്. ഈ ചലച്ചിത്രം ഹൈന്ദവ ഗ്രന്ഥങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.<ref>{{Cite magazine |last=Ramachandran |first=Naman |date=12 January 2024 |title=Prabhas, Amitabh Bachchan, Kamal Haasan, Deepika Padukone Sci-Fi Epic 'Kalki 2898 AD' Sets Release Date – Global Bulletin |url=https://variety.com/2024/film/asia/prabhas-kalki-2898-release-date-amitabh-bachchan-kamal-haasan-deepika-padukone-1235869832/ |magazine=Variety |access-date=27 January 2024 |archive-date=12 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240112090027/https://variety.com/2024/film/asia/prabhas-kalki-2898-release-date-amitabh-bachchan-kamal-haasan-deepika-padukone-1235869832/ |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |last=Desk |first=DH Web |title='Kalki 2898 AD': Date locked for Prabhas's dystopian sci-fi film |url=https://www.deccanherald.com/entertainment/kalki-2898-ad-date-locked-for-prabhass-dystopian-sci-fi-film-2841195 |access-date=27 January 2024 |website=Deccan Herald |language=en |archive-date=23 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240123145946/https://www.deccanherald.com/entertainment/kalki-2898-ad-date-locked-for-prabhass-dystopian-sci-fi-film-2841195 |url-status=live}}</ref> 2898 എഡിയിലെ ഒരു പോസ്റ്റ്-അപ്പോക്കലിപ്‌റ്റിക് ലോകത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ഈ ചലച്ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്.<ref name="Collider_Interview" /><ref>{{Cite web |last=Ramachandran |first=Naman |date=11 January 2024 |title=Prabhas, Amitabh Bachchan, Kamal Haasan, Deepika Padukone Sci-Fi Epic 'Kalki 2898 AD' Sets Release Date – Global Bulletin |url=https://variety.com/2024/film/asia/prabhas-kalki-2898-release-date-amitabh-bachchan-kamal-haasan-deepika-padukone-1235869832/}}</ref> നാഗ് അശ്വിൻ സംവിധാനം ചെയ്ത ഈ ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത് വൈജയന്തി മൂവീസിന് കീഴിൽ സി. അശ്വനി ദത്ത് ആണ്.<ref>{{Cite news |last=Dolare |first=Rahul |title=India's Superhero Saga Unveiled: 'Project K' Takes Hindu Mythology To A Futuristic Level |url=https://www.punekarnews.in/indias-superhero-saga-unveiled-project-k-takes-hindu-mythology-to-a-futuristic-level/ |work=Punekar News |date=7 July 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106065846/https://www.punekarnews.in/indias-superhero-saga-unveiled-project-k-takes-hindu-mythology-to-a-futuristic-level/ |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |last=Aditya |date=21 July 2023 |title=Project K brings the real superheroes from our mythology |url=https://tracktollywood.com/project-k-brings-the-real-superheroes-from-our-mythology/ |website=Track Tollywood |access-date=6 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106065845/https://tracktollywood.com/project-k-brings-the-real-superheroes-from-our-mythology/ |url-status=live}}</ref> [[തെലുങ്ക്]] ചലച്ചിത്ര വ്യവസായത്തിലാണ് ഈ ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. [[തെലുങ്ക്]] , [[ഹിന്ദി]] ഭാഷകളിൽ ഒരേസമയം ഈ ചലച്ചിത്രം ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു.<ref name="Collider_Interview">{{cite web |title=Kamal Haasan & Director Nag Ashwin Interview: Kalki 2898 AD and Comic-Con 2023 |url=https://www.youtube.com/watch?v=QcnaqIgOR2M&t=490s |website=YouTube |publisher=Collider Interviews |access-date=8 October 2023 |quote=Some scenes would definitely be more impactful if we are shooting it in '''Hindi'''. So we are shooting it in '''two''' languages... |archive-date=10 October 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231010062625/https://www.youtube.com/watch?v=QcnaqIgOR2M&t=490s |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |title=Has Prabhas and Deepika Padukone's 'Kalki 2898 AD' release been postponed to May 2024? |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/has-prabhas-and-deepika-padukones-kalki-2898-ad-release-been-postponed-to-may-2024/articleshow/102077929.cms |access-date=27 July 2023 |work=The Times of India |date=24 July 2023 |archive-date=26 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230726081720/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/has-prabhas-and-deepika-padukones-kalki-2898-ad-release-been-postponed-to-may-2024/articleshow/102077929.cms |url-status=live |quote=It was simultaneously shot in '''Telugu''' and '''Hindi''' and will have a wide release in India and around the world}}</ref><ref>{{Cite web |last=KELLEY |first=AIDAN |date=15 January 2024 |title='Kalki 2898-AD': Cast, Trailer, Release Date, and Everything We Know So Far |website=[[Collider (website)|Collider]] |url=https://collider.com/kalki-2898-ad-cast-trailer-project-k/}}</ref> പ്രഭാസിനൊപ്പം [[അമിതാഭ് ബച്ചൻ]] , [[കമൽ ഹാസൻ]] , ദീപിക പദുക്കോൺ , ദിഷാ പടാനി എന്നിവരും ഈ ചലച്ചിത്രത്തിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിക്കുന്നു.<ref>{{Cite news |title=Project K full cast, release date, director, plot |url=https://www.thestatesman.com/entertainment/telugu_cinema/project-k-full-cast-release-date-director-plot-1503202831.html |work=The Statesman |date=21 July 2023 |access-date=6 January 2024 |archive-date=6 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240106065847/https://www.thestatesman.com/entertainment/telugu_cinema/project-k-full-cast-release-date-director-plot-1503202831.html |url-status=live}}</ref> വൈജയന്തി മൂവീസിൻ്റെ 50-ാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് 2020 ഫെബ്രുവരിയിൽ പ്രോജക്ട് കെ എന്ന പേരിൽ ഈ ചലച്ചിത്രം പ്രഖ്യാപിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക് കാരണം നിർമ്മാണം ഒരു വർഷം വൈകി . ഹൈദരാബാദിലെ റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിൽ ഒരു ഫ്യൂച്ചറിസ്റ്റിക് സെറ്റിൽ 2021 ജൂലൈയിൽ ചിത്രീകരണം ആരംഭിച്ചു. കൽക്കി 2898 - എഡി 600 കോടി ( US $75 മില്യൺ) ബജറ്റിലാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഇത് ഇതുവരെ നിർമ്മിച്ചതിൽ വച്ച് ഏറ്റവും ചെലവേറിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമയാണ് . ചിത്രത്തിൻ്റെ സംഗീതം നിർവഹിച്ചിരിക്കുന്നത് സന്തോഷ് നാരായണനും ഛായാഗ്രഹണം ജോർഡ്ജെ സ്‌റ്റോജിൽകോവിച്ചും പ്രൊഡക്ഷൻ ഡിസൈൻ തൂമ്പാദും (2018) ഫെയിം നിതിൻ സിഹാനി ചൗധരിയുമാണ്. കൽക്കി 2898 എ.ഡി - 2023 ജൂലൈയിൽ സാൻ ഡീഗോ കോമിക്-കോണിൻ്റെ അഭിമാനകരമായ "ഹാൾ-എച്ച്" -ൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ആദ്യ ഇന്ത്യൻ സിനിമയായി മാറി. അവിടെ നിർമ്മാതാക്കൾ ഏറെ പ്രതീക്ഷയോടെ കാത്തിരിക്കുന്ന ചിത്രത്തിൻ്റെ ഔദ്യോഗിക തലക്കെട്ടും കാഴ്ചയും അനാച്ഛാദനം ചെയ്തു.<ref>{{Cite news |date=21 July 2023 |title='You are much greater than all of us': Amitabh Bachchan to Kamal Haasan at 'Project K' Comic-Con panel |newspaper=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/you-are-much-greater-than-all-of-us-amitabh-bachchan-to-kamal-haasan-at-project-k-comic-con-panel/article67105100.ece#:~:text=Nag%20Ashwin's%20sci%2Dfi%20epic,Comic%20Con's%20prestigious%20Hall%20H&text=The%20title%20and%20first%20glimpse,epic%20set%20in%20the%20future}}</ref><ref name=":6" /> കൽക്കി 2898 എ.ഡി 2024 മെയ് 9 നാണ് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള തിയറ്ററുകളിൽ റിലീസ് ചെയ്യാൻ ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്ക്കുന്നത്.<ref>{{cite news |title=Kalki 2898 AD: Prabhas And Deepika Padukone Starrer POSTPONED; New Release Date Set For May 9 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/kalki-2898-ad-prabhas-and-deepika-padukone-starrer-postponed-new-release-date-set-for-may-9/articleshow/106748068.cms |work=[[The Times of India]] |date=11 January 2024 |access-date=11 January 2024 |archive-date=12 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240112064925/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/kalki-2898-ad-prabhas-and-deepika-padukone-starrer-postponed-new-release-date-set-for-may-9/articleshow/106748068.cms |url-status=live}}</ref> ==പശ്ചാത്തലം== പുരാണങ്ങളുടെയും ഒരു വിദൂര ഭാവികാല ഡിസ്റ്റോപ്പിയൻ സമൂഹത്തിൻ്റെയും പശ്ചാത്തലത്തിൽ കാശിയിലെ ഒരു നിഗൂഢ നഗരമായ കൽക്കി 2898 AD യിൽ ബിസി 3101-ലെ മഹാഭാരതത്തിൻ്റെ ഇതിഹാസ സംഭവങ്ങൾ മുതൽ വിദൂര വർഷം വരെയുള്ള സഹസ്രാബ്ദങ്ങൾ നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ഒരു യാത്ര ആരംഭിക്കുന്നു. 2898 എ.ഡി.​<ref name=HT_6March2024>{{Cite news |title=Kalki 2898 AD: Name of Prabhas' character revealed; check out new poster |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/kalki-2898-ad-name-of-prabhas-character-revealed-check-out-new-poster-101709900740368.html |work=Hindustan Times |date=8 March 2024 |access-date=8 March 2024}}</ref><ref>{{Cite news |title=Kalki 2898 AD: Thrilling Epic Mytho-Sci-fi Film Unveiled |url=https://asianatimes.com/kalki-2898-ad-thrilling-epic-mytho-sci-fi-film-unveiled/ |work=Asiana Times |date=21 July 2023 |access-date=2 March 2024}}</ref><ref>{{Cite news |title=Nag Ashwin reveals Prabhas-starrer Kalki 2898 AD's connection to Mahabharat |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/nag-ashwin-reveals-prabhas-starrer-kalki-2898-ad-s-connection-to-mahabharat-101708920654076.html |work=Hindustan Times |date=26 February 2024 |access-date=2 March 2024}}</ref> ഹിന്ദു ദൈവമായ മഹാവിഷ്ണുവിൻ്റെ പത്താമത്തെയും അവസാനത്തെയും അവതാരമായ കൽക്കിയുടെ പ്രഹേളിക രൂപത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് ചലച്ചിത്രത്തിന്റെ ആഖ്യാനത്തിൻ്റെ കാതൽ.<ref>{{Cite web |date=2 January 2024 |title=Could Kalki 2898 AD be based on this? Fans allegedly find the origin of this Prabhas starrer |url=https://www.mensxp.com/entertainment/bollywood/151764-kalki-2898-ad-plot-revealed-by-fans-viral-prabhas-deepika.html |access-date=2 March 2024 |website=MensXP |language=en-IN}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 February 2024 |title=Kalki 2898 AD director Nag Ashwin discusses film's connection with Mahabharata: 'It spans 6,000 years of distance and time' |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/kalki-2898-ad-director-nag-ashwin-discusses-film-connection-mahabharata-distance-time-9182359/ |access-date=2 March 2024 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> ഹൈന്ദവ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ വൈഷ്ണവ പ്രപഞ്ചശാസ്ത്രത്തിലെ ഒരു സുപ്രധാന യുഗമായ കലിയുഗത്തിൻ്റെ അവസാനത്തിൻ്റെ തുടക്കക്കാരനായി കൽക്കി പ്രവചിക്കപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite web |date=21 July 2023 |title=Here's How Prabhas' Project K & Arshad Warsi's Asur Share A Really Interesting Connection |url=https://www.mensxp.com/entertainment/bollywood/139661-prabhas-project-k-kalki-2898-ad-connection-with-asur-web-series-arshad-warsi-barun-sobti.html |access-date=2 March 2024 |website=MensXP |language=en-IN}}</ref> ചിത്രത്തിലെ കേന്ദ്രകഥാപാത്രമെന്ന നിലയിൽ കാലത്തിൻ്റെയും സ്ഥലത്തിൻ്റെയും അതിർവരമ്പുകളെ മറികടക്കുന്ന അഗാധമായ സാമൂഹികവും അസ്തിത്വപരവുമായ മാറ്റങ്ങൾക്ക് കൽക്കി ഒരു ഉത്തേജകമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web |title=Our film starts in the Mahabharat and ends in 2898: Nag Ashwin on Kalki 2898 AD |url=https://www.wionews.com/entertainment/bollywood/news-our-film-starts-in-the-mahabharat-and-it-ends-in-2898-nag-ashwin-on-kalki-2898-ad-694364 |access-date=2 March 2024 |website=WION |language=en-us}}</ref> പുരാതന ഐതിഹ്യങ്ങളും [വിവക്ഷകൾ ആവശ്യമാണ്] ഊഹക്കച്ചവട ഫ്യൂച്ചറിസവും ചേർന്ന് കൽക്കി 2898 - AD വിധി, വീണ്ടെടുപ്പ് മനുഷ്യാസ്തിത്വത്തിൻ്റെ വിശാലമായ വിസ്തൃതിയിൽ വെളിച്ചവും ഇരുട്ടും തമ്മിലുള്ള ശാശ്വത പോരാട്ടത്തിൻ്റെ പ്രമേയങ്ങൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നു.<ref>{{Cite web |last=Reporter |first=S. T. P. |title=Project K Titled Kalki 2898 AD: Glimpse Show War-Torn World In Future |url=https://www.shethepeople.tv/film-theatre/project-k-titled-kalki-2898-ad |access-date=2 March 2024 |website=www.shethepeople.tv |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=26 February 2024 |title=Kalki 2898 AD Starts With Mahabharat, Says Nag Ashwin |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/telugu/kalki-2898-ad-starts-with-mahabharat-says-nag-ashwin-article-108004969 |access-date=2 March 2024 |website=TimesNow |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Glimpses from the teaser of 'Kalki 2898 AD' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/web-stories/glimpses-from-the-teaser-of-kalki-2898-ad/photostory/102012729.cms |access-date=2 March 2024 |website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Humphrey |first=Julia |date=20 July 2023 |title=Darkness Takes Over in First 'Kalki 2898 - AD' Trailer |url=https://collider.com/kalki-2898-ad-movie-trailer/ |access-date=2 March 2024 |website=Collider |language=en}}</ref> ==കാസ്റ്റ്== *ഭൈരവനായി [[പ്രഭാസ്]] (കൽക്കിയുടെ ഒരു ആൾട്ടർ ഈഗോ കഥാപാത്രം)<ref name=HT_6March2024/> *അശ്വത്ഥാമാവായി [[അമിതാഭ് ബച്ചൻ]] *കാളിയായി [[കമൽഹാസൻ]]​ *പത്മയായി [[ദീപിക പദുകോൺ]] *ദിഷ പടാനി *രാജേന്ദ്ര പ്രസാദ് <ref>{{Cite news |first1=Suhas |last1=Sistu |url=https://www.thehansindia.com/cinema/tollywood/rajendra-prasad-joins-stellar-cast-in-prabhas-kalki-2898-ad-861945 |title=Rajendra Prasad joins stellar cast in Prabhas' 'Kalki 2898 AD' |date=1 March 2024 |newspaper=[[The Hans India]] |accessdate=4 March 2024}}</ref> *[[ദുൽഖർ സൽമാൻ]] *[[പശുപതി]] *ശാശ്വത ചാറ്റർജി *[[അന്ന ബെൻ]] ==പ്രകാശനം== കൽക്കി 2898 എഡി 2024 മെയ് 9 ന് തിയേറ്ററുകളിൽ റിലീസ് ചെയ്യും.<ref name="thehindu.release.2024.01.12">{{cite news |title=Nag Ashwin's 'Kalki 2898-AD' gets new release date |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/nag-ashwins-kalki-2898-ad-gets-new-release-date/article67733687.ece |newspaper=[[The Hindu]] |url-access=subscription |agency=[[Press Trust of India|PTI]] |date=12 January 2024 |access-date=12 January 2024 |archive-date=12 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240112092314/https://www.thehindu.com/entertainment/movies/nag-ashwins-kalki-2898-ad-gets-new-release-date/article67733687.ece |url-status=live}}</ref> തുടക്കത്തിൽ 2022 റിലീസ് ലക്ഷ്യമിട്ട് 2024 ജനുവരിയിൽ ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്‌തു. COVID-19 പാൻഡെമിക് കാരണവും നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങളും കാരണം ഇത് വൈകി.<ref name=":3" /> ഈ ചലച്ചിത്രം തെലുങ്കിലും ഹിന്ദിയിലും റിലീസ് ചെയ്യാനും [[തമിഴ്]] , [[മലയാളം]] , [[കന്നഡ]] , [[ഇംഗ്ലീഷ്]] ഭാഷകളിലേക്ക് ഡബ്ബ് ചെയ്യാനും പദ്ധതിയിട്ടിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web |date=6 March 2022 |title=Prabhas recalls his first conversation with Deepika Padukone: 'She asked me if I'm shy. I said....' |url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/prabhas-recalls-his-first-conversation-with-deepika-padukone-on-project-k-sets-she-asked-me-if-i-m-shy-101646557482024.html |access-date= |website=[[Hindustan Times]] |language=|archive-date=8 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220608175542/https://www.hindustantimes.com/entertainment/telugu-cinema/prabhas-recalls-his-first-conversation-with-deepika-padukone-on-project-k-sets-she-asked-me-if-i-m-shy-101646557482024.html |url-status=live}}</ref> ==ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ== * {{IMDb title|12735488}} ==അവലംബം== 47tjni4wsjjyx5hh1evuots52dxqsrj 4 616602 4081131 4080140 2024-04-25T23:18:01Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{Notice|വിക്കിഡാറ്റയിൽ നിന്നുള്ള ലോകസഭ മണ്ഡലങ്ങളുടെ പട്ടിക താഴെ കാണാൻ സാധിക്കും. ഈ പട്ടികയിൽ ഉള്ള ലേഖനങ്ങൾ തുടങ്ങുകയോ, വികസിപ്പിക്കുകയോ ചെയ്യാവുന്നതാണ്.}} {{Wikidata list|sparql= SELECT ?item ?itemLabel ?enwiki ?mlwiki WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q47481352 . OPTIONAL { ?enwiki schema:about ?item ; schema:isPartOf <https://en.wikipedia.org/>. } OPTIONAL { ?mlwiki schema:about ?item ; schema:isPartOf <https://ml.wikipedia.org/>. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } ORDER BY ?itemLabel |columns=item:WDQ,label:താൾ |section= |min_section= |sort=label |links=text |thumb= |autolist=fallback |references= |summary= |freq=1 |wdedit=yes }} {| class='wikitable sortable wd_can_edit' ! WDQ ! താൾ |- class='wd_q4693670' | [[:d:Q4693670|Q4693670]] |class='wd_label'| Agra Lok Sabha constituency |- class='wd_q4696121' | [[:d:Q4696121|Q4696121]] |class='wd_label'| Ahmedabad East Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764468' | [[:d:Q3764468|Q3764468]] |class='wd_label'| Ahmedabad West Lok Sabha constituency |- class='wd_q2738103' | [[:d:Q2738103|Q2738103]] |class='wd_label'| Ahmednagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4699904' | [[:d:Q4699904|Q4699904]] |class='wd_label'| Ajmer Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633316' | [[:d:Q3633316|Q3633316]] |class='wd_label'| Akbarpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764391' | [[:d:Q3764391|Q3764391]] |class='wd_label'| Akola Lok Sabha constituency |- class='wd_q371869' | [[:d:Q371869|Q371869]] |class='wd_label'| Aligarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q63431132' | [[:d:Q63431132|Q63431132]] |class='wd_label'| Alipore Lok Sabha constituency |- class='wd_q4726846' | [[:d:Q4726846|Q4726846]] |class='wd_label'| Alipurduars Lok Sabha constituency |- class='wd_q4738368' | [[:d:Q4738368|Q4738368]] |class='wd_label'| Alwar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4741186' | [[:d:Q4741186|Q4741186]] |class='wd_label'| Ambedkar Nagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4745924' | [[:d:Q4745924|Q4745924]] |class='wd_label'| Amethi Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764491' | [[:d:Q3764491|Q3764491]] |class='wd_label'| Amravati Lok Sabha constituency |- class='wd_q3765227' | [[:d:Q3765227|Q3765227]] |class='wd_label'| Amreli Lok Sabha constituency |- class='wd_q4748702' | [[:d:Q4748702|Q4748702]] |class='wd_label'| Amritsar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633418' | [[:d:Q3633418|Q3633418]] |class='wd_label'| Amroha Lok Sabha constituency |- class='wd_q4751232' | [[:d:Q4751232|Q4751232]] |class='wd_label'| Anand Lok Sabha constituency |- class='wd_q4751375' | [[:d:Q4751375|Q4751375]] |class='wd_label'| Anandpur Sahib Lok Sabha constituency |- class='wd_q112083339' | [[:d:Q112083339|Q112083339]] |class='wd_label'| Anantnag–Rajouri |- class='wd_q4778703' | [[:d:Q4778703|Q4778703]] |class='wd_label'| Aonla Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534088' | [[:d:Q3534088|Q3534088]] |class='wd_label'| Arakkonam Lok Sabha constituency |- class='wd_q4783993' | [[:d:Q4783993|Q4783993]] |class='wd_label'| Arambagh Lok Sabha constituency |- class='wd_q3533589' | [[:d:Q3533589|Q3533589]] |class='wd_label'| Arani Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632717' | [[:d:Q3632717|Q3632717]] |class='wd_label'| Araria Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632604' | [[:d:Q3632604|Q3632604]] |class='wd_label'| Arrah Lok Sabha constituency |- class='wd_q4803541' | [[:d:Q4803541|Q4803541]] |class='wd_label'| Asansol Lok Sabha constituency |- class='wd_q4807113' | [[:d:Q4807113|Q4807113]] |class='wd_label'| Aska Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763786' | [[:d:Q3763786|Q3763786]] |class='wd_label'| Aurangabad Lok Sabha Constituency |- class='wd_q4822111' | [[:d:Q4822111|Q4822111]] |class='wd_label'| Aurangabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q63433997' | [[:d:Q63433997|Q63433997]] |class='wd_label'| Ausgram Lok Sabha constituency |- class='wd_q5431351' | [[:d:Q5431351|Q5431351]] |class='wd_label'| Ayodhya Lok Sabha constituency |- class='wd_q16193457' | [[:d:Q16193457|Q16193457]] |class='wd_label'| Azamgarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q4840644' | [[:d:Q4840644|Q4840644]] |class='wd_label'| Badaun Lok Sabha constituency |- class='wd_q4841427' | [[:d:Q4841427|Q4841427]] |class='wd_label'| Bagalkot Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633352' | [[:d:Q3633352|Q3633352]] |class='wd_label'| Baghpat Lok Sabha constituency |- class='wd_q4842446' | [[:d:Q4842446|Q4842446]] |class='wd_label'| Baharampur Lok Sabha constituency |- class='wd_q4842725' | [[:d:Q4842725|Q4842725]] |class='wd_label'| Bahraich Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633465' | [[:d:Q3633465|Q3633465]] |class='wd_label'| Balaghat Lok Sabha constituency |- class='wd_q4850118' | [[:d:Q4850118|Q4850118]] |class='wd_label'| Balasore Lok Sabha constituency |- class='wd_q4853085' | [[:d:Q4853085|Q4853085]] |class='wd_label'| Balurghat Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764387' | [[:d:Q3764387|Q3764387]] |class='wd_label'| Banaskantha Lok Sabha constituency |- class='wd_q1780136' | [[:d:Q1780136|Q1780136]] |class='wd_label'| Banda Lok Sabha constituency |- class='wd_q4855038' | [[:d:Q4855038|Q4855038]] |class='wd_label'| Bangalore Central Lok Sabha constituency |- class='wd_q16218065' | [[:d:Q16218065|Q16218065]] |class='wd_label'| Bangalore City Lok Sabha constituency |- class='wd_q4855074' | [[:d:Q4855074|Q4855074]] |class='wd_label'| Bangalore Rural Lok Sabha constituency |- class='wd_q4855093' | [[:d:Q4855093|Q4855093]] |class='wd_label'| Bangaon Lok Sabha constituency |- class='wd_q4856235' | [[:d:Q4856235|Q4856235]] |class='wd_label'| Banka Lok Sabha constituency |- class='wd_q4856799' | [[:d:Q4856799|Q4856799]] |class='wd_label'| Bankura Lok Sabha constituency |- class='wd_q4857123' | [[:d:Q4857123|Q4857123]] |class='wd_label'| Bansgaon Lok Sabha constituency |- class='wd_q4857164' | [[:d:Q4857164|Q4857164]] |class='wd_label'| Banswara Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633461' | [[:d:Q3633461|Q3633461]] |class='wd_label'| Barabanki Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764398' | [[:d:Q3764398|Q3764398]] |class='wd_label'| Baramati Lok Sabha constituency |- class='wd_q4858448' | [[:d:Q4858448|Q4858448]] |class='wd_label'| Barasat Lok Sabha Constituency |- class='wd_q4860138' | [[:d:Q4860138|Q4860138]] |class='wd_label'| Bardhaman Purba Lok Sabha constituency |- class='wd_q4860137' | [[:d:Q4860137|Q4860137]] |class='wd_label'| Bardhaman-Durgapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q4860193' | [[:d:Q4860193|Q4860193]] |class='wd_label'| Bardoli Lok Sabha constituency |- class='wd_q4860392' | [[:d:Q4860392|Q4860392]] |class='wd_label'| Bareilly Lok Sabha constituency |- class='wd_q4860546' | [[:d:Q4860546|Q4860546]] |class='wd_label'| Bargarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q4861268' | [[:d:Q4861268|Q4861268]] |class='wd_label'| Barmer Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606606' | [[:d:Q1606606|Q1606606]] |class='wd_label'| Barpeta Lok Sabha constituency |- class='wd_q4863171' | [[:d:Q4863171|Q4863171]] |class='wd_label'| Barrackpore Lok Sabha constituency |- class='wd_q4867561' | [[:d:Q4867561|Q4867561]] |class='wd_label'| Basirhat Lok Sabha constituency |- class='wd_q4868265' | [[:d:Q4868265|Q4868265]] |class='wd_label'| Basti Lok Sabha constituency |- class='wd_q4869032' | [[:d:Q4869032|Q4869032]] |class='wd_label'| Bathinda Lok Sabha constituency |- class='wd_q4879723' | [[:d:Q4879723|Q4879723]] |class='wd_label'| Beed Lok Sabha constituency |- class='wd_q4880639' | [[:d:Q4880639|Q4880639]] |class='wd_label'| Begusarai Lok Sabha constituency |- class='wd_q3995921' | [[:d:Q3995921|Q3995921]] |class='wd_label'| Belagavi Lok Sabha constituency |- class='wd_q3521014' | [[:d:Q3521014|Q3521014]] |class='wd_label'| Bellary Lok Sabha constituency |- class='wd_q4855069' | [[:d:Q4855069|Q4855069]] |class='wd_label'| Bengaluru North Lok Sabha constituency |- class='wd_q6509948' | [[:d:Q6509948|Q6509948]] |class='wd_label'| Bengaluru South Lok Sabha constituency |- class='wd_q7255284' | [[:d:Q7255284|Q7255284]] |class='wd_label'| Berhampur Lok Sabha constituency |- class='wd_q4899044' | [[:d:Q4899044|Q4899044]] |class='wd_label'| Betul Lok Sabha constituency |- class='wd_q4900550' | [[:d:Q4900550|Q4900550]] |class='wd_label'| Bhadrak Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633257' | [[:d:Q3633257|Q3633257]] |class='wd_label'| Bhagalpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764433' | [[:d:Q3764433|Q3764433]] |class='wd_label'| Bhandara-Gondiya Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901252' | [[:d:Q4901252|Q4901252]] |class='wd_label'| Bharatpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901329' | [[:d:Q4901329|Q4901329]] |class='wd_label'| Bharuch Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901564' | [[:d:Q4901564|Q4901564]] |class='wd_label'| Bhavnagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901736' | [[:d:Q4901736|Q4901736]] |class='wd_label'| Bhilwara Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634246' | [[:d:Q3634246|Q3634246]] |class='wd_label'| Bhind Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901857' | [[:d:Q4901857|Q4901857]] |class='wd_label'| Bhiwandi Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901994' | [[:d:Q4901994|Q4901994]] |class='wd_label'| Bhopal Lok Sabha constituency |- class='wd_q4902092' | [[:d:Q4902092|Q4902092]] |class='wd_label'| Bhubaneswar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4901952' | [[:d:Q4901952|Q4901952]] |class='wd_label'| Bhuvanagiri Lok Sabha constituency |- class='wd_q3883318' | [[:d:Q3883318|Q3883318]] |class='wd_label'| Bidar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4907176' | [[:d:Q4907176|Q4907176]] |class='wd_label'| Bijapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633391' | [[:d:Q3633391|Q3633391]] |class='wd_label'| Bijnor Lok Sabha constituency |- class='wd_q4907311' | [[:d:Q4907311|Q4907311]] |class='wd_label'| Bikaner Lok Sabha constituency |- class='wd_q4915625' | [[:d:Q4915625|Q4915625]] |class='wd_label'| Birbhum Lok Sabha constituency |- class='wd_q4917381' | [[:d:Q4917381|Q4917381]] |class='wd_label'| Bishnupur Lok Sabha constituency |- class='wd_q4938935' | [[:d:Q4938935|Q4938935]] |class='wd_label'| Bolangir Lok Sabha constituency |- class='wd_q4940018' | [[:d:Q4940018|Q4940018]] |class='wd_label'| Bolpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634190' | [[:d:Q3634190|Q3634190]] |class='wd_label'| Bulandshahr Lok Sabha constituency |- class='wd_q4996106' | [[:d:Q4996106|Q4996106]] |class='wd_label'| Buldhana Lok Sabha constituency |- class='wd_q5003234' | [[:d:Q5003234|Q5003234]] |class='wd_label'| Buxar Lok Sabha constituency |- class='wd_q63431729' | [[:d:Q63431729|Q63431729]] |class='wd_label'| Calcutta Central Lok Sabha constituency |- class='wd_q63431241' | [[:d:Q63431241|Q63431241]] |class='wd_label'| Calcutta South West Lok Sabha constituency |- class='wd_q5069470' | [[:d:Q5069470|Q5069470]] |class='wd_label'| Chamarajanagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q5070983' | [[:d:Q5070983|Q5070983]] |class='wd_label'| Chandauli Lok Sabha constituency |- class='wd_q2912408' | [[:d:Q2912408|Q2912408]] |class='wd_label'| Chandrapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5087772' | [[:d:Q5087772|Q5087772]] |class='wd_label'| Chatra Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532474' | [[:d:Q3532474|Q3532474]] |class='wd_label'| Chennai Central Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532545' | [[:d:Q3532545|Q3532545]] |class='wd_label'| Chennai North Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532431' | [[:d:Q3532431|Q3532431]] |class='wd_label'| Chennai South Lok Sabha constituency |- class='wd_q5094314' | [[:d:Q5094314|Q5094314]] |class='wd_label'| Chevella Lok Sabha constituency |- class='wd_q5094902' | [[:d:Q5094902|Q5094902]] |class='wd_label'| Chhindwara Lok Sabha constituency |- class='wd_q5094957' | [[:d:Q5094957|Q5094957]] |class='wd_label'| Chhota Udaipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3533974' | [[:d:Q3533974|Q3533974]] |class='wd_label'| Chidambaram Lok Sabha constituency |- class='wd_q5097405' | [[:d:Q5097405|Q5097405]] |class='wd_label'| Chikballapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3939251' | [[:d:Q3939251|Q3939251]] |class='wd_label'| Chikodi Lok Sabha constituency |- class='wd_q5102316' | [[:d:Q5102316|Q5102316]] |class='wd_label'| Chitradurga Lok Sabha constituency |- class='wd_q5102518' | [[:d:Q5102518|Q5102518]] |class='wd_label'| Chittorgarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q5118333' | [[:d:Q5118333|Q5118333]] |class='wd_label'| Churu Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534118' | [[:d:Q3534118|Q3534118]] |class='wd_label'| Coimbatore Lok Sabha constituency |- class='wd_q3351420' | [[:d:Q3351420|Q3351420]] |class='wd_label'| Cooch Behar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534221' | [[:d:Q3534221|Q3534221]] |class='wd_label'| Cuddalore Lok Sabha constituency |- class='wd_q5196922' | [[:d:Q5196922|Q5196922]] |class='wd_label'| Cuttack Lok Sabha constituency |- class='wd_q5208930' | [[:d:Q5208930|Q5208930]] |class='wd_label'| Dahod Lok Sabha constituency |- class='wd_q5121423' | [[:d:Q5121423|Q5121423]] |class='wd_label'| Dakshina Kannada Lok Sabha constituency |- class='wd_q12433303' | [[:d:Q12433303|Q12433303]] |class='wd_label'| Damoh Lok Sabha constituency |- class='wd_q5222212' | [[:d:Q5222212|Q5222212]] |class='wd_label'| Darbhanga Lok Sabha constituency |- class='wd_q5223069' | [[:d:Q5223069|Q5223069]] |class='wd_label'| Darjeeling Lok Sabha constituency |- class='wd_q5228102' | [[:d:Q5228102|Q5228102]] |class='wd_label'| Dausa Lok Sabha constituency |- class='wd_q4877000' | [[:d:Q4877000|Q4877000]] |class='wd_label'| Davangere Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634176' | [[:d:Q3634176|Q3634176]] |class='wd_label'| Deoria Lok Sabha constituency |- class='wd_q15649259' | [[:d:Q15649259|Q15649259]] |class='wd_label'| Dewas Lok Sabha constituency |- class='wd_q5268930' | [[:d:Q5268930|Q5268930]] |class='wd_label'| Dhanbad Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634185' | [[:d:Q3634185|Q3634185]] |class='wd_label'| Dhar Lok Sabha constituency |- class='wd_q2738086' | [[:d:Q2738086|Q2738086]] |class='wd_label'| Dharashiv Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532436' | [[:d:Q3532436|Q3532436]] |class='wd_label'| Dharmapuri Lok Sabha constituency |- class='wd_q5269410' | [[:d:Q5269410|Q5269410]] |class='wd_label'| Dharwad Lok Sabha constituency |- class='wd_q12434696' | [[:d:Q12434696|Q12434696]] |class='wd_label'| Dhaurahra Lok Sabha constituency |- class='wd_q5269512' | [[:d:Q5269512|Q5269512]] |class='wd_label'| Dhenkanal Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606616' | [[:d:Q1606616|Q1606616]] |class='wd_label'| Dhubri Lok Sabha constituency |- class='wd_q5269854' | [[:d:Q5269854|Q5269854]] |class='wd_label'| Dhule Lok Sabha constituency |- class='wd_q5270807' | [[:d:Q5270807|Q5270807]] |class='wd_label'| Diamond Harbour Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606690' | [[:d:Q1606690|Q1606690]] |class='wd_label'| Dibrugarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532565' | [[:d:Q3532565|Q3532565]] |class='wd_label'| Dindigul Lok Sabha constituency |- class='wd_q5278011' | [[:d:Q5278011|Q5278011]] |class='wd_label'| Dindori Lok Sabha constituency |- class='wd_q5289934' | [[:d:Q5289934|Q5289934]] |class='wd_label'| Domariyaganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q5313570' | [[:d:Q5313570|Q5313570]] |class='wd_label'| Dum Dum Lok Sabha constituency |- class='wd_q5313895' | [[:d:Q5313895|Q5313895]] |class='wd_label'| Dumka Lok Sabha constituency |- class='wd_q5395251' | [[:d:Q5395251|Q5395251]] |class='wd_label'| Erode Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634262' | [[:d:Q3634262|Q3634262]] |class='wd_label'| Etah Lok Sabha constituency |- class='wd_q5402455' | [[:d:Q5402455|Q5402455]] |class='wd_label'| Etawah Lok Sabha constituency |- class='wd_q5435297' | [[:d:Q5435297|Q5435297]] |class='wd_label'| Faridkot Lok Sabha constituency |- class='wd_q5436365' | [[:d:Q5436365|Q5436365]] |class='wd_label'| Farrukhabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q5437417' | [[:d:Q5437417|Q5437417]] |class='wd_label'| Fatehgarh Sahib Lok Sabha constituency |- class='wd_q5437428' | [[:d:Q5437428|Q5437428]] |class='wd_label'| Fatehpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5437430' | [[:d:Q5437430|Q5437430]] |class='wd_label'| Fatehpur Sikri Lok Sabha constituency |- class='wd_q5452174' | [[:d:Q5452174|Q5452174]] |class='wd_label'| Firozabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q5452175' | [[:d:Q5452175|Q5452175]] |class='wd_label'| Firozepur Lok Sabha constituency |- class='wd_q12423118' | [[:d:Q12423118|Q12423118]] |class='wd_label'| Gadchiroli-Chimur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5520735' | [[:d:Q5520735|Q5520735]] |class='wd_label'| Gandhinagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q5521052' | [[:d:Q5521052|Q5521052]] |class='wd_label'| Ganganagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606633' | [[:d:Q1606633|Q1606633]] |class='wd_label'| Gauhati Lok Sabha constituency |- class='wd_q5527870' | [[:d:Q5527870|Q5527870]] |class='wd_label'| Gautam Buddha Nagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633170' | [[:d:Q3633170|Q3633170]] |class='wd_label'| Gaya Lok Sabha constituency |- class='wd_q5555886' | [[:d:Q5555886|Q5555886]] |class='wd_label'| Ghatal Lok Sabha constituency |- class='wd_q5556091' | [[:d:Q5556091|Q5556091]] |class='wd_label'| Ghaziabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q5556103' | [[:d:Q5556103|Q5556103]] |class='wd_label'| Ghazipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5557002' | [[:d:Q5557002|Q5557002]] |class='wd_label'| Ghosi Lok Sabha constituency |- class='wd_q5564263' | [[:d:Q5564263|Q5564263]] |class='wd_label'| Giridih Lok Sabha constituency |- class='wd_q5576233' | [[:d:Q5576233|Q5576233]] |class='wd_label'| Godda Lok Sabha constituency |- class='wd_q12424329' | [[:d:Q12424329|Q12424329]] |class='wd_label'| Gonda Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633217' | [[:d:Q3633217|Q3633217]] |class='wd_label'| Gopalganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q63121240' | [[:d:Q63121240|Q63121240]] |class='wd_label'| Gorakhpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5619909' | [[:d:Q5619909|Q5619909]] |class='wd_label'| Gurdaspur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634165' | [[:d:Q3634165|Q3634165]] |class='wd_label'| Gwalior Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633148' | [[:d:Q3633148|Q3633148]] |class='wd_label'| Hajipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5645332' | [[:d:Q5645332|Q5645332]] |class='wd_label'| Hamirpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5656282' | [[:d:Q5656282|Q5656282]] |class='wd_label'| Hardoi Lok Sabha constituency |- class='wd_q5679532' | [[:d:Q5679532|Q5679532]] |class='wd_label'| Hassan Lok Sabha constituency |- class='wd_q5681557' | [[:d:Q5681557|Q5681557]] |class='wd_label'| Hathras Lok Sabha constituency |- class='wd_q12460207' | [[:d:Q12460207|Q12460207]] |class='wd_label'| Hatkanangle Lok Sabha constituency |- class='wd_q4628043' | [[:d:Q4628043|Q4628043]] |class='wd_label'| Haveri Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632585' | [[:d:Q3632585|Q3632585]] |class='wd_label'| Hazaribagh Lok Sabha constituency |- class='wd_q2912894' | [[:d:Q2912894|Q2912894]] |class='wd_label'| Hingoli Lok Sabha constituency |- class='wd_q12460669' | [[:d:Q12460669|Q12460669]] |class='wd_label'| Hooghly Lok Sabha constituency |- class='wd_q5908015' | [[:d:Q5908015|Q5908015]] |class='wd_label'| Hoshiarpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3348243' | [[:d:Q3348243|Q3348243]] |class='wd_label'| Howrah Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764307' | [[:d:Q3764307|Q3764307]] |class='wd_label'| Hyderabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634194' | [[:d:Q3634194|Q3634194]] |class='wd_label'| Indore Lok Sabha constituency |- class='wd_q6109952' | [[:d:Q6109952|Q6109952]] |class='wd_label'| Jabalpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q12428678' | [[:d:Q12428678|Q12428678]] |class='wd_label'| Jadavpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6122268' | [[:d:Q6122268|Q6122268]] |class='wd_label'| Jagatsinghpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q12428505' | [[:d:Q12428505|Q12428505]] |class='wd_label'| Jahanabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q6124117' | [[:d:Q6124117|Q6124117]] |class='wd_label'| Jaipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6124137' | [[:d:Q6124137|Q6124137]] |class='wd_label'| Jaipur Rural Lok Sabha constituency |- class='wd_q6124378' | [[:d:Q6124378|Q6124378]] |class='wd_label'| Jajpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6126633' | [[:d:Q6126633|Q6126633]] |class='wd_label'| Jalandhar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6126683' | [[:d:Q6126683|Q6126683]] |class='wd_label'| Jalaun Lok Sabha constituency |- class='wd_q6126754' | [[:d:Q6126754|Q6126754]] |class='wd_label'| Jalgaon Lok Sabha constituency |- class='wd_q6126930' | [[:d:Q6126930|Q6126930]] |class='wd_label'| Jalna Lok Sabha constituency |- class='wd_q6126953' | [[:d:Q6126953|Q6126953]] |class='wd_label'| Jalore Lok Sabha constituency |- class='wd_q3348198' | [[:d:Q3348198|Q3348198]] |class='wd_label'| Jalpaiguri Lok Sabha constituency |- class='wd_q6148068' | [[:d:Q6148068|Q6148068]] |class='wd_label'| Jamnagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6148213' | [[:d:Q6148213|Q6148213]] |class='wd_label'| Jamshedpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q12428079' | [[:d:Q12428079|Q12428079]] |class='wd_label'| Jamui Lok Sabha constituency |- class='wd_q6154054' | [[:d:Q6154054|Q6154054]] |class='wd_label'| Jangipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6164852' | [[:d:Q6164852|Q6164852]] |class='wd_label'| Jaunpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6167862' | [[:d:Q6167862|Q6167862]] |class='wd_label'| Jaynagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6190793' | [[:d:Q6190793|Q6190793]] |class='wd_label'| Jhalawar-Baran Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634171' | [[:d:Q3634171|Q3634171]] |class='wd_label'| Jhansi Lok Sabha constituency |- class='wd_q6190927' | [[:d:Q6190927|Q6190927]] |class='wd_label'| Jhargram Lok Sabha constituency |- class='wd_q6191216' | [[:d:Q6191216|Q6191216]] |class='wd_label'| Jhunjhunu Lok Sabha constituency |- class='wd_q6207835' | [[:d:Q6207835|Q6207835]] |class='wd_label'| Jodhpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6278852' | [[:d:Q6278852|Q6278852]] |class='wd_label'| Jorhat Lok Sabha constituency |- class='wd_q6311592' | [[:d:Q6311592|Q6311592]] |class='wd_label'| Junagadh Lok Sabha constituency |- class='wd_q6344634' | [[:d:Q6344634|Q6344634]] |class='wd_label'| Kachchh Lok Sabha constituency |- class='wd_q12420818' | [[:d:Q12420818|Q12420818]] |class='wd_label'| Kairana Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634204' | [[:d:Q3634204|Q3634204]] |class='wd_label'| Kaiserganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q4172532' | [[:d:Q4172532|Q4172532]] |class='wd_label'| Kalaburagi Lok Sabha constituency |- class='wd_q6350138' | [[:d:Q6350138|Q6350138]] |class='wd_label'| Kalahandi Lok Sabha constituency |- class='wd_q6353510' | [[:d:Q6353510|Q6353510]] |class='wd_label'| Kallakurichi Lok Sabha constituency |- class='wd_q63434478' | [[:d:Q63434478|Q63434478]] |class='wd_label'| Kalna-Katwa Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763943' | [[:d:Q3763943|Q3763943]] |class='wd_label'| Kalyan Lok Sabha constituency |- class='wd_q12418931' | [[:d:Q12418931|Q12418931]] |class='wd_label'| Kancheepuram Lok Sabha constituency |- class='wd_q11679513' | [[:d:Q11679513|Q11679513]] |class='wd_label'| Kandhamal Lok Sabha constituency |- class='wd_q12418036' | [[:d:Q12418036|Q12418036]] |class='wd_label'| Kannauj Lok Sabha constituency |- class='wd_q11032972' | [[:d:Q11032972|Q11032972]] |class='wd_label'| Kanpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3351410' | [[:d:Q3351410|Q3351410]] |class='wd_label'| Kanthi Lok Sabha constituency |- class='wd_q12418045' | [[:d:Q12418045|Q12418045]] |class='wd_label'| Kanyakumari Lok Sabha constituency |- class='wd_q6368090' | [[:d:Q6368090|Q6368090]] |class='wd_label'| Karakat Lok Sabha constituency |- class='wd_q6368815' | [[:d:Q6368815|Q6368815]] |class='wd_label'| Karauli-Dholpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532480' | [[:d:Q3532480|Q3532480]] |class='wd_label'| Karur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633289' | [[:d:Q3633289|Q3633289]] |class='wd_label'| Katihar Lok Sabha constituency |- class='wd_q11059079' | [[:d:Q11059079|Q11059079]] |class='wd_label'| Keonjhar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6398926' | [[:d:Q6398926|Q6398926]] |class='wd_label'| Khadoor Sahib Lok Sabha constituency |- class='wd_q6398963' | [[:d:Q6398963|Q6398963]] |class='wd_label'| Khagaria Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634359' | [[:d:Q3634359|Q3634359]] |class='wd_label'| Khajuraho Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764091' | [[:d:Q3764091|Q3764091]] |class='wd_label'| Khammam Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634216' | [[:d:Q3634216|Q3634216]] |class='wd_label'| Khandwa Lok Sabha constituency |- class='wd_q279102' | [[:d:Q279102|Q279102]] |class='wd_label'| Khargone Lok Sabha constituency |- class='wd_q6401180' | [[:d:Q6401180|Q6401180]] |class='wd_label'| Kheda Lok Sabha constituency |- class='wd_q13512175' | [[:d:Q13512175|Q13512175]] |class='wd_label'| Kheri Lok Sabha Constituency |- class='wd_q6403035' | [[:d:Q6403035|Q6403035]] |class='wd_label'| Khunti Lok Sabha constituency |- class='wd_q12419668' | [[:d:Q12419668|Q12419668]] |class='wd_label'| Kishanganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q6425227' | [[:d:Q6425227|Q6425227]] |class='wd_label'| Kodarma Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606670' | [[:d:Q1606670|Q1606670]] |class='wd_label'| Kokrajhar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6427060' | [[:d:Q6427060|Q6427060]] |class='wd_label'| Kolar Lok Sabha constituency |- class='wd_q13512172' | [[:d:Q13512172|Q13512172]] |class='wd_label'| Kolhapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3348171' | [[:d:Q3348171|Q3348171]] |class='wd_label'| Kolkata Dakshin Lok Sabha constituency |- class='wd_q6427315' | [[:d:Q6427315|Q6427315]] |class='wd_label'| Kolkata Uttar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4348317' | [[:d:Q4348317|Q4348317]] |class='wd_label'| Koppal Lok Sabha constituency |- class='wd_q6431426' | [[:d:Q6431426|Q6431426]] |class='wd_label'| Koraput Lok Sabha constituency |- class='wd_q6433781' | [[:d:Q6433781|Q6433781]] |class='wd_label'| Kota Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534043' | [[:d:Q3534043|Q3534043]] |class='wd_label'| Krishnagiri Lok Sabha constituency |- class='wd_q6437565' | [[:d:Q6437565|Q6437565]] |class='wd_label'| Krishnanagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6447358' | [[:d:Q6447358|Q6447358]] |class='wd_label'| Kurukshetra Lok Sabha constituency |- class='wd_q12420304' | [[:d:Q12420304|Q12420304]] |class='wd_label'| Kushi Nagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q1609659' | [[:d:Q1609659|Q1609659]] |class='wd_label'| Lakhimpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6480280' | [[:d:Q6480280|Q6480280]] |class='wd_label'| Lalganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764461' | [[:d:Q3764461|Q3764461]] |class='wd_label'| Latur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6667970' | [[:d:Q6667970|Q6667970]] |class='wd_label'| Lohardaga Lok Sabha constituency |- class='wd_q64027015' | [[:d:Q64027015|Q64027015]] |class='wd_label'| Lok Sabha constituencies of Kerala |- class='wd_q6697765' | [[:d:Q6697765|Q6697765]] |class='wd_label'| Lucknow Lok Sabha constituency |- class='wd_q6698772' | [[:d:Q6698772|Q6698772]] |class='wd_label'| Ludhiana Lok Sabha constituency |- class='wd_q6723526' | [[:d:Q6723526|Q6723526]] |class='wd_label'| Machhlishahr Lok Sabha constituency |- class='wd_q6727220' | [[:d:Q6727220|Q6727220]] |class='wd_label'| Madha Lok Sabha constituency |- class='wd_q6727343' | [[:d:Q6727343|Q6727343]] |class='wd_label'| Madhepura Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632704' | [[:d:Q3632704|Q3632704]] |class='wd_label'| Madhubani Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534013' | [[:d:Q3534013|Q3534013]] |class='wd_label'| Madurai Lok Sabha constituency |- class='wd_q6732720' | [[:d:Q6732720|Q6732720]] |class='wd_label'| Mahabubabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630208' | [[:d:Q3630208|Q3630208]] |class='wd_label'| Mahabubnagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6733273' | [[:d:Q6733273|Q6733273]] |class='wd_label'| Maharajganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q6733274' | [[:d:Q6733274|Q6733274]] |class='wd_label'| Maharajganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q6733840' | [[:d:Q6733840|Q6733840]] |class='wd_label'| Mahesana Lok Sabha constituency |- class='wd_q6736725' | [[:d:Q6736725|Q6736725]] |class='wd_label'| Mainpuri Lok Sabha constituency |- class='wd_q6742775' | [[:d:Q6742775|Q6742775]] |class='wd_label'| Maldaha Dakshin Lok Sabha constituency |- class='wd_q6742776' | [[:d:Q6742776|Q6742776]] |class='wd_label'| Maldaha Uttar Lok Sabha constituency |- class='wd_q6743862' | [[:d:Q6743862|Q6743862]] |class='wd_label'| Malkajgiri Lok Sabha constituency |- class='wd_q6748042' | [[:d:Q6748042|Q6748042]] |class='wd_label'| Mandi Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630763' | [[:d:Q3630763|Q3630763]] |class='wd_label'| Mandla Lok Sabha constituency |- class='wd_q6748216' | [[:d:Q6748216|Q6748216]] |class='wd_label'| Mandsaur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5187868' | [[:d:Q5187868|Q5187868]] |class='wd_label'| Mandya Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634234' | [[:d:Q3634234|Q3634234]] |class='wd_label'| Mathura Lok Sabha constituency |- class='wd_q6787367' | [[:d:Q6787367|Q6787367]] |class='wd_label'| Mathurapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6794117' | [[:d:Q6794117|Q6794117]] |class='wd_label'| Maval Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534106' | [[:d:Q3534106|Q3534106]] |class='wd_label'| Mayiladuturai Lok Sabha constituency |- class='wd_q6798125' | [[:d:Q6798125|Q6798125]] |class='wd_label'| Mayurbhanj Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764036' | [[:d:Q3764036|Q3764036]] |class='wd_label'| Medak Lok Sabha constituency |- class='wd_q6806969' | [[:d:Q6806969|Q6806969]] |class='wd_label'| Medinipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q12447565' | [[:d:Q12447565|Q12447565]] |class='wd_label'| Meerut Lok Sabha constituency |- class='wd_q63283289' | [[:d:Q63283289|Q63283289]] |class='wd_label'| Midnapore-Jhargram Lok Sabha constituency |- class='wd_q6875956' | [[:d:Q6875956|Q6875956]] |class='wd_label'| Misrikh Lok Sabha constituency |- class='wd_q3823603' | [[:d:Q3823603|Q3823603]] |class='wd_label'| Mohanlalganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q3635773' | [[:d:Q3635773|Q3635773]] |class='wd_label'| Moradabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q3663904' | [[:d:Q3663904|Q3663904]] |class='wd_label'| Morena Lok Sabha constituency |- class='wd_q6935308' | [[:d:Q6935308|Q6935308]] |class='wd_label'| Mumbai North Central Lok Sabha constituency |- class='wd_q6935309' | [[:d:Q6935309|Q6935309]] |class='wd_label'| Mumbai North East Lok Sabha constituency |- class='wd_q6935304' | [[:d:Q6935304|Q6935304]] |class='wd_label'| Mumbai North Lok Sabha constituency |- class='wd_q6935311' | [[:d:Q6935311|Q6935311]] |class='wd_label'| Mumbai North West Lok Sabha constituency |- class='wd_q6935325' | [[:d:Q6935325|Q6935325]] |class='wd_label'| Mumbai South Central Lok Sabha constituency |- class='wd_q12446954' | [[:d:Q12446954|Q12446954]] |class='wd_label'| Mumbai South Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633242' | [[:d:Q3633242|Q3633242]] |class='wd_label'| Munger Lok Sabha constituency |- class='wd_q6939683' | [[:d:Q6939683|Q6939683]] |class='wd_label'| Murshidabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630669' | [[:d:Q3630669|Q3630669]] |class='wd_label'| Muzaffarnagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633305' | [[:d:Q3633305|Q3633305]] |class='wd_label'| Muzaffarpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5332086' | [[:d:Q5332086|Q5332086]] |class='wd_label'| Mysore Lok Sabha constituency |- class='wd_q6956755' | [[:d:Q6956755|Q6956755]] |class='wd_label'| Nabarangpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3533967' | [[:d:Q3533967|Q3533967]] |class='wd_label'| Nagapattinam Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630009' | [[:d:Q3630009|Q3630009]] |class='wd_label'| Nagarkurnool Lok Sabha constituency |- class='wd_q6958833' | [[:d:Q6958833|Q6958833]] |class='wd_label'| Nagina Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764455' | [[:d:Q3764455|Q3764455]] |class='wd_label'| Nagpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q6960794' | [[:d:Q6960794|Q6960794]] |class='wd_label'| Nalanda Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763969' | [[:d:Q3763969|Q3763969]] |class='wd_label'| Nalgonda Lok Sabha constituency |- class='wd_q6961238' | [[:d:Q6961238|Q6961238]] |class='wd_label'| Namakkal Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764021' | [[:d:Q3764021|Q3764021]] |class='wd_label'| Nanded Lok Sabha constituency |- class='wd_q6963393' | [[:d:Q6963393|Q6963393]] |class='wd_label'| Nandurbar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3634240' | [[:d:Q3634240|Q3634240]] |class='wd_label'| Narmadapuram Lok Sabha constituency |- class='wd_q6966848' | [[:d:Q6966848|Q6966848]] |class='wd_label'| Nashik Lok Sabha constituency |- class='wd_q6982569' | [[:d:Q6982569|Q6982569]] |class='wd_label'| Navsari Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633321' | [[:d:Q3633321|Q3633321]] |class='wd_label'| Nawada Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534177' | [[:d:Q3534177|Q3534177]] |class='wd_label'| Nilgiris Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764335' | [[:d:Q3764335|Q3764335]] |class='wd_label'| Nizamabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q63224864' | [[:d:Q63224864|Q63224864]] |class='wd_label'| North Bengal Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606595' | [[:d:Q1606595|Q1606595]] |class='wd_label'| Nowgong Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632686' | [[:d:Q3632686|Q3632686]] |class='wd_label'| Palamu Lok Sabha constituency |- class='wd_q7127479' | [[:d:Q7127479|Q7127479]] |class='wd_label'| Palghar Lok Sabha constituency |- class='wd_q7127504' | [[:d:Q7127504|Q7127504]] |class='wd_label'| Pali Lok Sabha constituency |- class='wd_q7130343' | [[:d:Q7130343|Q7130343]] |class='wd_label'| Panchmahal Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763828' | [[:d:Q3763828|Q3763828]] |class='wd_label'| Parbhani Lok Sabha constituency |- class='wd_q7141801' | [[:d:Q7141801|Q7141801]] |class='wd_label'| Paschim Champaran Lok Sabha constituency |- class='wd_q7144222' | [[:d:Q7144222|Q7144222]] |class='wd_label'| Pataliputra Lok Sabha constituency |- class='wd_q7144231' | [[:d:Q7144231|Q7144231]] |class='wd_label'| Patan Lok Sabha constituency |- class='wd_q7144911' | [[:d:Q7144911|Q7144911]] |class='wd_label'| Patiala Lok Sabha constituency |- class='wd_q7145114' | [[:d:Q7145114|Q7145114]] |class='wd_label'| Patna Sahib Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534214' | [[:d:Q3534214|Q3534214]] |class='wd_label'| Perambalur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7188338' | [[:d:Q7188338|Q7188338]] |class='wd_label'| Phulpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7193997' | [[:d:Q7193997|Q7193997]] |class='wd_label'| Pilibhit Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534217' | [[:d:Q3534217|Q3534217]] |class='wd_label'| Pollachi Lok Sabha constituency |- class='wd_q7229961' | [[:d:Q7229961|Q7229961]] |class='wd_label'| Porbandar Lok Sabha constituency |- class='wd_q7238619' | [[:d:Q7238619|Q7238619]] |class='wd_label'| Pratapgarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q4730342' | [[:d:Q4730342|Q4730342]] |class='wd_label'| Prayagraj Lok Sabha constituency |- class='wd_q7260097' | [[:d:Q7260097|Q7260097]] |class='wd_label'| Pune Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633423' | [[:d:Q3633423|Q3633423]] |class='wd_label'| Purnia Lok Sabha constituency |- class='wd_q7261669' | [[:d:Q7261669|Q7261669]] |class='wd_label'| Purvi Champaran Lok Sabha constituency |- class='wd_q63117558' | [[:d:Q63117558|Q63117558]] |class='wd_label'| Rae Bareli Lok Sabha constituency |- class='wd_q4172533' | [[:d:Q4172533|Q4172533]] |class='wd_label'| Raichur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7283812' | [[:d:Q7283812|Q7283812]] |class='wd_label'| Raigad Lok Sabha constituency |- class='wd_q12449852' | [[:d:Q12449852|Q12449852]] |class='wd_label'| Raiganj Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632253' | [[:d:Q3632253|Q3632253]] |class='wd_label'| Rajgarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q11222818' | [[:d:Q11222818|Q11222818]] |class='wd_label'| Rajkot Lok Sabha constituency |- class='wd_q7286307' | [[:d:Q7286307|Q7286307]] |class='wd_label'| Rajmahal Lok Sabha constituency |- class='wd_q7286417' | [[:d:Q7286417|Q7286417]] |class='wd_label'| Rajsamand Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532492' | [[:d:Q3532492|Q3532492]] |class='wd_label'| Ramanathapuram Lok Sabha constituency |- class='wd_q7290061' | [[:d:Q7290061|Q7290061]] |class='wd_label'| Rampur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764361' | [[:d:Q3764361|Q3764361]] |class='wd_label'| Ramtek Lok Sabha constituency |- class='wd_q7290693' | [[:d:Q7290693|Q7290693]] |class='wd_label'| Ranaghat Lok Sabha constituency |- class='wd_q7290802' | [[:d:Q7290802|Q7290802]] |class='wd_label'| Ranchi Lok Sabha constituency |- class='wd_q7295816' | [[:d:Q7295816|Q7295816]] |class='wd_label'| Ratlam Lok Sabha constituency |- class='wd_q12448769' | [[:d:Q12448769|Q12448769]] |class='wd_label'| Ratnagiri-Sindhudurg Lok Sabha constituency |- class='wd_q7296597' | [[:d:Q7296597|Q7296597]] |class='wd_label'| Raver Lok Sabha constituency |- class='wd_q7319005' | [[:d:Q7319005|Q7319005]] |class='wd_label'| Rewa Lok Sabha constituency |- class='wd_q7395911' | [[:d:Q7395911|Q7395911]] |class='wd_label'| Sabarkantha Lok Sabha constituency |- class='wd_q7399007' | [[:d:Q7399007|Q7399007]] |class='wd_label'| Sagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q7399517' | [[:d:Q7399517|Q7399517]] |class='wd_label'| Saharanpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532569' | [[:d:Q3532569|Q3532569]] |class='wd_label'| Salem Lok Sabha constituency |- class='wd_q11031937' | [[:d:Q11031937|Q11031937]] |class='wd_label'| Salempur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7408890' | [[:d:Q7408890|Q7408890]] |class='wd_label'| Samastipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7255845' | [[:d:Q7255845|Q7255845]] |class='wd_label'| Sambalpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7409031' | [[:d:Q7409031|Q7409031]] |class='wd_label'| Sambhal Lok Sabha constituency |- class='wd_q7418045' | [[:d:Q7418045|Q7418045]] |class='wd_label'| Sangli Lok Sabha constituency |- class='wd_q7418135' | [[:d:Q7418135|Q7418135]] |class='wd_label'| Sangrur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7419095' | [[:d:Q7419095|Q7419095]] |class='wd_label'| Sant Kabir Nagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q63202281' | [[:d:Q63202281|Q63202281]] |class='wd_label'| Santipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7423046' | [[:d:Q7423046|Q7423046]] |class='wd_label'| Saran Lok Sabha constituency |- class='wd_q3633377' | [[:d:Q3633377|Q3633377]] |class='wd_label'| Sasaram Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763891' | [[:d:Q3763891|Q3763891]] |class='wd_label'| Satara Lok Sabha constituency |- class='wd_q10818660' | [[:d:Q10818660|Q10818660]] |class='wd_label'| Satna Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764327' | [[:d:Q3764327|Q3764327]] |class='wd_label'| Secunderabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q12453868' | [[:d:Q12453868|Q12453868]] |class='wd_label'| Shahdol Lok Sabha constituency |- class='wd_q7461799' | [[:d:Q7461799|Q7461799]] |class='wd_label'| Shahjahanpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7494394' | [[:d:Q7494394|Q7494394]] |class='wd_label'| Sheohar Lok Sabha constituency |- class='wd_q4876992' | [[:d:Q4876992|Q4876992]] |class='wd_label'| Shimoga Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763762' | [[:d:Q3763762|Q3763762]] |class='wd_label'| Shirdi Lok Sabha constituency |- class='wd_q7499000' | [[:d:Q7499000|Q7499000]] |class='wd_label'| Shirur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7503442' | [[:d:Q7503442|Q7503442]] |class='wd_label'| Shrawasti Lok Sabha constituency |- class='wd_q7508585' | [[:d:Q7508585|Q7508585]] |class='wd_label'| Sidhi Lok Sabha constituency |- class='wd_q7513596' | [[:d:Q7513596|Q7513596]] |class='wd_label'| Sikar Lok Sabha constituency |- class='wd_q1606626' | [[:d:Q1606626|Q1606626]] |class='wd_label'| Silchar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3632303' | [[:d:Q3632303|Q3632303]] |class='wd_label'| Singhbhum Lok Sabha constituency |- class='wd_q7531640' | [[:d:Q7531640|Q7531640]] |class='wd_label'| Sitamarhi Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630783' | [[:d:Q3630783|Q3630783]] |class='wd_label'| Sitapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534136' | [[:d:Q3534136|Q3534136]] |class='wd_label'| Sivaganga Lok Sabha constituency |- class='wd_q7532526' | [[:d:Q7532526|Q7532526]] |class='wd_label'| Siwan Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764439' | [[:d:Q3764439|Q3764439]] |class='wd_label'| Solapur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7585738' | [[:d:Q7585738|Q7585738]] |class='wd_label'| Sreerampur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534197' | [[:d:Q3534197|Q3534197]] |class='wd_label'| Sriperumbudur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7636812' | [[:d:Q7636812|Q7636812]] |class='wd_label'| Sultanpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7639274' | [[:d:Q7639274|Q7639274]] |class='wd_label'| Sundargarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q12457988' | [[:d:Q12457988|Q12457988]] |class='wd_label'| Supaul Lok Sabha constituency |- class='wd_q7645435' | [[:d:Q7645435|Q7645435]] |class='wd_label'| Surat Lok Sabha constituency |- class='wd_q7645700' | [[:d:Q7645700|Q7645700]] |class='wd_label'| Surendranagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3351485' | [[:d:Q3351485|Q3351485]] |class='wd_label'| Tamluk Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532578' | [[:d:Q3532578|Q3532578]] |class='wd_label'| Tenkasi Lok Sabha constituency |- class='wd_q7710231' | [[:d:Q7710231|Q7710231]] |class='wd_label'| Thane Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534230' | [[:d:Q3534230|Q3534230]] |class='wd_label'| Thanjavur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7781368' | [[:d:Q7781368|Q7781368]] |class='wd_label'| Theni Lok Sabha constituency |- class='wd_q20065201' | [[:d:Q20065201|Q20065201]] |class='wd_label'| Thiruvalla Lok Sabha constituency |- class='wd_q7785493' | [[:d:Q7785493|Q7785493]] |class='wd_label'| Thiruvallur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534206' | [[:d:Q3534206|Q3534206]] |class='wd_label'| Thoothukudi Lok Sabha Constituency in Tamil Nadu |- class='wd_q7801879' | [[:d:Q7801879|Q7801879]] |class='wd_label'| Tikamgarh Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532420' | [[:d:Q3532420|Q3532420]] |class='wd_label'| Tiruchirappalli Lok Sabha constituency |- class='wd_q3533981' | [[:d:Q3533981|Q3533981]] |class='wd_label'| Tirunelveli Lok Sabha constituency |- class='wd_q7809406' | [[:d:Q7809406|Q7809406]] |class='wd_label'| Tiruppur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7809457' | [[:d:Q7809457|Q7809457]] |class='wd_label'| Tiruvannamalai Lok Sabha constituency |- class='wd_q7821522' | [[:d:Q7821522|Q7821522]] |class='wd_label'| Tonk-Sawai Madhopur Lok Sabha constituency |- class='wd_q5245318' | [[:d:Q5245318|Q5245318]] |class='wd_label'| Tumkur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7876885' | [[:d:Q7876885|Q7876885]] |class='wd_label'| Udaipur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7877355' | [[:d:Q7877355|Q7877355]] |class='wd_label'| Udupi Chikmagalur Lok Sabha constituency |- class='wd_q7878191' | [[:d:Q7878191|Q7878191]] |class='wd_label'| Ujiarpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630725' | [[:d:Q3630725|Q3630725]] |class='wd_label'| Ujjain Lok Sabha constituency |- class='wd_q3348210' | [[:d:Q3348210|Q3348210]] |class='wd_label'| Uluberia Lok Sabha constituency |- class='wd_q7897148' | [[:d:Q7897148|Q7897148]] |class='wd_label'| Unnao Lok Sabha constituency |- class='wd_q4756549' | [[:d:Q4756549|Q4756549]] |class='wd_label'| Uttara Kannada Lok Sabha constituency |- class='wd_q7908337' | [[:d:Q7908337|Q7908337]] |class='wd_label'| Vadodara Lok Sabha constituency |- class='wd_q7908854' | [[:d:Q7908854|Q7908854]] |class='wd_label'| Vaishali Lok Sabha constituency |- class='wd_q7912496' | [[:d:Q7912496|Q7912496]] |class='wd_label'| Valmiki Nagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q7912607' | [[:d:Q7912607|Q7912607]] |class='wd_label'| Valsad Lok Sabha constituency |- class='wd_q3630705' | [[:d:Q3630705|Q3630705]] |class='wd_label'| Varanasi Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534098' | [[:d:Q3534098|Q3534098]] |class='wd_label'| Vellore Lok Sabha constituency |- class='wd_q7928100' | [[:d:Q7928100|Q7928100]] |class='wd_label'| Vidisha Lok Sabha constituency |- class='wd_q3532551' | [[:d:Q3532551|Q3532551]] |class='wd_label'| Viluppuram Lok Sabha constituency |- class='wd_q3534127' | [[:d:Q3534127|Q3534127]] |class='wd_label'| Virudhunagar Lok Sabha constituency |- class='wd_q3763938' | [[:d:Q3763938|Q3763938]] |class='wd_label'| Warangal Lok Sabha constituency |- class='wd_q3764479' | [[:d:Q3764479|Q3764479]] |class='wd_label'| Wardha Lok Sabha constituency |- class='wd_q63091977' | [[:d:Q63091977|Q63091977]] |class='wd_label'| West Dinajpur Lok Sabha constituency |- class='wd_q8050386' | [[:d:Q8050386|Q8050386]] |class='wd_label'| Yavatmal-Washim Lok Sabha constituency |- class='wd_q8064692' | [[:d:Q8064692|Q8064692]] |class='wd_label'| Zahirabad Lok Sabha constituency |- class='wd_q4740955' | [[:d:Q4740955|Q4740955]] |class='wd_label'| [[അംബാല (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3630236' | [[:d:Q3630236|Q3630236]] |class='wd_label'| [[അനകപ്പള്ളി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4751497' | [[:d:Q4751497|Q4751497]] |class='wd_label'| [[അനന്തനാഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം).]] |- class='wd_q3630239' | [[:d:Q3630239|Q3630239]] |class='wd_label'| [[അനന്തപൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3630204' | [[:d:Q3630204|Q3630204]] |class='wd_label'| [[അമലാപുരം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)|അമലാപുരം ലോക്സഭാ മണ്ഡലം]] |- class='wd_q3633068' | [[:d:Q3633068|Q3633068]] |class='wd_label'| [[അരക്കു (എസ്.ടി) (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q1659329' | [[:d:Q1659329|Q1659329]] |class='wd_label'| [[അരുണാചൽ ഈസ്റ്റ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .]] |- class='wd_q1659305' | [[:d:Q1659305|Q1659305]] |class='wd_label'| [[അരുണാചൽ വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3632592' | [[:d:Q3632592|Q3632592]] |class='wd_label'| [[അൽമോറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q48724360' | [[:d:Q48724360|Q48724360]] |class='wd_label'| [[ആംഗ്ലോ ഇന്ത്യൻ ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ]] |- class='wd_q3630014' | [[:d:Q3630014|Q3630014]] |class='wd_label'| [[ആദിലാബാദ് (ലോക്‌സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|ആദിലാബാദ്]] |- class='wd_q3530684' | [[:d:Q3530684|Q3530684]] |class='wd_label'| [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപസമൂഹം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5101872' | [[:d:Q5101872|Q5101872]] |class='wd_label'| ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം |- class='wd_q12413298' | [[:d:Q12413298|Q12413298]] |class='wd_label'| [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] |- class='wd_q4708818' | [[:d:Q4708818|Q4708818]] |class='wd_label'| [[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3595510' | [[:d:Q3595510|Q3595510]] |class='wd_label'| [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3595503' | [[:d:Q3595503|Q3595503]] |class='wd_label'| [[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q6035471' | [[:d:Q6035471|Q6035471]] |class='wd_label'| [[ഇന്നർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7877193' | [[:d:Q7877193|Q7877193]] |class='wd_label'| [[ഉദ്ദംപൂർ ( ലോകസഭാമണ്ഡലം ).]] |- class='wd_q3595497' | [[:d:Q3595497|Q3595497]] |class='wd_label'| [[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3764062' | [[:d:Q3764062|Q3764062]] |class='wd_label'| [[എലൂരു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764026' | [[:d:Q3764026|Q3764026]] |class='wd_label'| [[ഒങ്കോൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7111989' | [[:d:Q7111989|Q7111989]] |class='wd_label'| [[ഔട്ടർ മണിപ്പൂർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764405' | [[:d:Q3764405|Q3764405]] |class='wd_label'| [[കഡപ്പ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595261' | [[:d:Q3595261|Q3595261]] |class='wd_label'| [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q1606665' | [[:d:Q1606665|Q1606665]] |class='wd_label'| [[കരിംഗഞ്ച് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764353' | [[:d:Q3764353|Q3764353]] |class='wd_label'| [[കരീംനഗർ ലോക്സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3764050' | [[:d:Q3764050|Q3764050]] |class='wd_label'| [[കാക്കിനഡ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595257' | [[:d:Q3595257|Q3595257]] |class='wd_label'| [[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർഗോഡ് ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q6362861' | [[:d:Q6362861|Q6362861]] |class='wd_label'| [[കാൻഗ്ര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7843852' | [[:d:Q7843852|Q7843852]] |class='wd_label'| [[കിഴക്കൻ ത്രിപുര (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5328213' | [[:d:Q5328213|Q5328213]] |class='wd_label'| [[കിഴക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q12418918' | [[:d:Q12418918|Q12418918]] |class='wd_label'| [[കേങ്കർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6389017' | [[:d:Q6389017|Q6389017]] |class='wd_label'| [[കേന്ദ്രപാര ലോകസഭാ മണ്ഡലം .]] |- class='wd_q3595286' | [[:d:Q3595286|Q3595286]] |class='wd_label'| [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3595519' | [[:d:Q3595519|Q3595519]] |class='wd_label'| [[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3595239' | [[:d:Q3595239|Q3595239]] |class='wd_label'| [[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട് ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q6431463' | [[:d:Q6431463|Q6431463]] |class='wd_label'| [[കോർബ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6378946' | [[:d:Q6378946|Q6378946]] |class='wd_label'| [[കൗശാമ്പി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6372812' | [[:d:Q6372812|Q6372812]] |class='wd_label'| [[കർണാൽ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3763840' | [[:d:Q3763840|Q3763840]] |class='wd_label'| [[കർണൂൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3634168' | [[:d:Q3634168|Q3634168]] |class='wd_label'| [[ഗുണ ലോക്സഭാ മണ്ഡലം]] |- class='wd_q3764410' | [[:d:Q3764410|Q3764410]] |class='wd_label'| [[ഗുണ്ടൂർ (ലോകസഭാ നിയോജകമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5620004' | [[:d:Q5620004|Q5620004]] |class='wd_label'| [[ഗുർഗാവ് ലോകസഭാമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3632618' | [[:d:Q3632618|Q3632618]] |class='wd_label'| [[ഗർവാൾ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5071061' | [[:d:Q5071061|Q5071061]] |class='wd_label'| [[ചണ്ഡിഗഡ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5071226' | [[:d:Q5071226|Q5071226]] |class='wd_label'| [[ചാന്ദ്‌നിചൗക്ക് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595248' | [[:d:Q3595248|Q3595248]] |class='wd_label'| [[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3763885' | [[:d:Q3763885|Q3763885]] |class='wd_label'| [[ചിറ്റൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6147990' | [[:d:Q6147990|Q6147990]] |class='wd_label'| [[ജമ്മു (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6154769' | [[:d:Q6154769|Q6154769]] |class='wd_label'| [[ജാഞ്ച്ഗീർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6190886' | [[:d:Q6190886|Q6190886]] |class='wd_label'| ഝൻഝർപുർ |- class='wd_q3764514' | [[:d:Q3764514|Q3764514]] |class='wd_label'| [[തിരുപ്പതി (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7785502' | [[:d:Q7785502|Q7785502]] |class='wd_label'| [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം]] |- class='wd_q7853631' | [[:d:Q7853631|Q7853631]] |class='wd_label'| [[തുറ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595199' | [[:d:Q3595199|Q3595199]] |class='wd_label'| [[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശ്ശൂർ ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q7567023' | [[:d:Q7567023|Q7567023]] |class='wd_label'| [[തെക്കൻ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7694914' | [[:d:Q7694914|Q7694914]] |class='wd_label'| [[തെഹരി ഗർവാൾ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7843879' | [[:d:Q7843879|Q7843879]] |class='wd_label'| [[ത്രിപുര വെസ്റ്റ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7567370' | [[:d:Q7567370|Q7567370]] |class='wd_label'| [[ദക്ഷിണ ഗോവ (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5208111' | [[:d:Q5208111|Q5208111]] |class='wd_label'| [[ദാദ്ര , നാഗർ ഹവേലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5211945' | [[:d:Q5211945|Q5211945]] |class='wd_label'| [[ദാമൻ, ഡിയു (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3632662' | [[:d:Q3632662|Q3632662]] |class='wd_label'| [[ദുർഗ് (ലോക്‌സഭാ മണ്ഡലം)|ദുർഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764367' | [[:d:Q3764367|Q3764367]] |class='wd_label'| [[നന്ദ്യാൽ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764443' | [[:d:Q3764443|Q3764443]] |class='wd_label'| [[നരസറാവുപേട്ട് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3763879' | [[:d:Q3763879|Q3763879]] |class='wd_label'| [[നരസാപുരം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q1659313' | [[:d:Q1659313|Q1659313]] |class='wd_label'| [[നാഗാലാൻഡ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6958697' | [[:d:Q6958697|Q6958697]] |class='wd_label'| [[നാഗൗർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764509' | [[:d:Q3764509|Q3764509]] |class='wd_label'| [[നെല്ലൂർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6959714' | [[:d:Q6959714|Q6959714]] |class='wd_label'| [[നൈനിറ്റാൽ-ഉദംസിംഗ നഗർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7055185' | [[:d:Q7055185|Q7055185]] |class='wd_label'| [[നോർത്ത് ഈസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q12416142' | [[:d:Q12416142|Q12416142]] |class='wd_label'| [[നോർത്ത് ഗോവ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7057245' | [[:d:Q7057245|Q7057245]] |class='wd_label'| [[നോർത്ത് വെസ്റ്റ് ദില്ലി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q13118215' | [[:d:Q13118215|Q13118215]] |class='wd_label'| [[ന്യൂഡൽഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7144692' | [[:d:Q7144692|Q7144692]] |class='wd_label'| [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q7984938' | [[:d:Q7984938|Q7984938]] |class='wd_label'| [[പശ്ചിമ ദില്ലി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595511' | [[:d:Q3595511|Q3595511]] |class='wd_label'| [[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട് ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q3532557' | [[:d:Q3532557|Q3532557]] |class='wd_label'| [[പുതുച്ചേരി (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6528588' | [[:d:Q6528588|Q6528588]] |class='wd_label'| [[പുരി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7261625' | [[:d:Q7261625|Q7261625]] |class='wd_label'| [[പുരുലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764496' | [[:d:Q3764496|Q3764496]] |class='wd_label'| [[പെദ്ദപ്പള്ളി (ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)|പെഡ്ഡാപ്പള്ളി(ലോക്സഭാ നിയോജക മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595235' | [[:d:Q3595235|Q3595235]] |class='wd_label'| [[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q5435282' | [[:d:Q5435282|Q5435282]] |class='wd_label'| [[ഫരീദാബാദ് ലോകസഭാമണ്ഡലം]] |- class='wd_q4851665' | [[:d:Q4851665|Q4851665]] |class='wd_label'| [[ബല്ലിയ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4868222' | [[:d:Q4868222|Q4868222]] |class='wd_label'| [[ബസ്തർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3630032' | [[:d:Q3630032|Q3630032]] |class='wd_label'| [[ബാപത്ല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4858316' | [[:d:Q4858316|Q4858316]] |class='wd_label'| [[ബാരാമുള്ള ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4907564' | [[:d:Q4907564|Q4907564]] |class='wd_label'| [[ബിലാസ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4900529' | [[:d:Q4900529|Q4900529]] |class='wd_label'| [[ഭാദോഹി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4901856' | [[:d:Q4901856|Q4901856]] |class='wd_label'| [[ഭിവാനി-മഹേന്ദ്രഗഡ് ലോകസഭാ മണ്ഡലം]] |- class='wd_q3765244' | [[:d:Q3765244|Q3765244]] |class='wd_label'| [[മച്ചിലിപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6750376' | [[:d:Q6750376|Q6750376]] |class='wd_label'| [[മഞ്ചേരി ലോകസഭാമണ്ഡലം]] |- class='wd_q6741311' | [[:d:Q6741311|Q6741311]] |class='wd_label'| [[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q12446106' | [[:d:Q12446106|Q12446106]] |class='wd_label'| [[മഹാസമുന്ദ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595483' | [[:d:Q3595483|Q3595483]] |class='wd_label'| [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q1659299' | [[:d:Q1659299|Q1659299]] |class='wd_label'| [[മിസോറം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q6874958' | [[:d:Q6874958|Q6874958]] |class='wd_label'| [[മിർസാപുർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764476' | [[:d:Q3764476|Q3764476]] |class='wd_label'| [[രാജംപേട്ട് (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764342' | [[:d:Q3764342|Q3764342]] |class='wd_label'| [[രാജമുന്ദ്രി (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7286332' | [[:d:Q7286332|Q7286332]] |class='wd_label'| [[രാജ്‌നന്ദ്‌ഗാവ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7283824' | [[:d:Q7283824|Q7283824]] |class='wd_label'| [[റായ്ഗഡ് ലോക്സഭാ മണ്ഡലം .]] |- class='wd_q12449885' | [[:d:Q12449885|Q12449885]] |class='wd_label'| [[റായ്പൂർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7352073' | [[:d:Q7352073|Q7352073]] |class='wd_label'| [[റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച് (ലോക്‌സഭാമണ്ഡലം)|റോബർട്ട്സ്ഗഞ്ച്]] |- class='wd_q7359839' | [[:d:Q7359839|Q7359839]] |class='wd_label'| [[റോഹ്തക് ലോകസഭാ മണ്ഡലം]] |- class='wd_q6479803' | [[:d:Q6479803|Q6479803]] |class='wd_label'| [[ലക്ഷദ്വീപ് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q4252512' | [[:d:Q4252512|Q4252512]] |class='wd_label'| [[ലഡാക്ക് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3595264' | [[:d:Q3595264|Q3595264]] |class='wd_label'| [[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര ലോക് സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q7975848' | [[:d:Q7975848|Q7975848]] |class='wd_label'| [[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം]] |- class='wd_q7938017' | [[:d:Q7938017|Q7938017]] |class='wd_label'| [[വിജയനഗരം (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3765236' | [[:d:Q3765236|Q3765236]] |class='wd_label'| [[വിജയവാഡ ലോക്‌സഭാ മണ്ഡലം|വിജയവാഡ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3763974' | [[:d:Q3763974|Q3763974]] |class='wd_label'| [[വിശാഖപട്ടണം (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764487' | [[:d:Q3764487|Q3764487]] |class='wd_label'| [[ശ്രീകാകുളം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7586418' | [[:d:Q7586418|Q7586418]] |class='wd_label'| [[ശ്രീനഗർ ( ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7496887' | [[:d:Q7496887|Q7496887]] |class='wd_label'| [[ഷിംല (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7496680' | [[:d:Q7496680|Q7496680]] |class='wd_label'| [[ഷില്ലോംഗ് (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q1659321' | [[:d:Q1659321|Q1659321]] |class='wd_label'| [[സിക്കിം (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7530618' | [[:d:Q7530618|Q7530618]] |class='wd_label'| [[സിർസ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q7561886' | [[:d:Q7561886|Q7561886]] |class='wd_label'| [[സോനിപത് (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |- class='wd_q255234' | [[:d:Q255234|Q255234]] |class='wd_label'| [[സർജുജ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5657364' | [[:d:Q5657364|Q5657364]] |class='wd_label'| [[ഹരിദ്വാർ (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q5645333' | [[:d:Q5645333|Q5645333]] |class='wd_label'| [[ഹാമിർപൂർ (ഹിമാചൽ പ്രദേശ്) (ലോകസഭാ മണ്ഡലം)]] |- class='wd_q3764429' | [[:d:Q3764429|Q3764429]] |class='wd_label'| [[ഹിന്ദുപുർ (ലോക്സഭാ മണ്ഡലം )]] |- class='wd_q12460611' | [[:d:Q12460611|Q12460611]] |class='wd_label'| [[ഹിസാർ (ലോകസഭാമണ്ഡലം)]] |} {{Wikidata list end}} ickww934yruhrbhfws9qyegvq7bryst 0 616647 4081129 4080138 2024-04-25T23:18:00Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{Infobox election | country = India | type = Parliamentary | ongoing = yes | previous_election = 2019 Indian general election in Kerala | previous_year = 2019 | next_election = 2029 Indian general election in Kerala | next_year = 2029 | election_date = 26 April 2024 | seats_for_election = All 20 Kerala seats in the [[Lok Sabha]] | opinion_polls = 2024 Indian general election in Kerala#Opinion polls | =outgoing_members = List of members of the 17th Lok Sabha#Kerala | elected_members = <!--List of members of the 18th Lok Sabha#Kerala--> | image_size = <!--INC--> | image1 = {{CSS image crop|Image=K.sudhakaran.jpg|bSize=120|cWidth=100|cHeight=120|oLeft=13|oTop=3}} | leader1 = [[K. Sudhakaran]] | alliance1 = [[United Democratic Front (Kerala)|UDF]] | leaders_seat1 = [[Kannur Lok Sabha constituency|Kannur]] | leader2 = [[M.V. Govindan]] | image2 = {{CSS image crop|Image=M. V. Govindan Master 01 4.jpg|bSize=100|cWidth=100|cHeight=120|oLeft=3|oTop=0}} | alliance2 = [[Left Democratic Front|LDF]] | leaders_seat2 = Not Contesting | last_election1 = 47.48%, 19 seats | last_election2 = 36.29%, 1 seat | seats_before2 = | seats_before1 = | party1 = Indian National Congress | party2 = Communist Party of India (Marxist) | leader_since1 = 2021 | leader_since2 = 2022 }} [[വർഗ്ഗം:CS1 Malayalam-language sources (ml)]] [[ഇന്ത്യൻ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പ്, 2024|18-ാം ലോക്‌സഭയിലെ]] 20 അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിനായി 2024 ഏപ്രിൽ 26 ന് കേരളത്തിൽ [[ഇന്ത്യൻ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പ്, 2024|ഇന്ത്യൻ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പ്]] നടക്കും. <ref>{{Cite news}}</ref> ==തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഷെഡ്യൂൾ== {| class="wikitable" ! colspan="2" |വോട്ടെടുപ്പ് ഇവൻ്റ് |- !ഘട്ടം | bgcolor="#87CEFA" |II |- !അറിയിപ്പ് തീയതി |28 മാർച്ച് |- !നാമനിർദ്ദേശ പത്രിക സമർപ്പിക്കാനുള്ള അവസാന തീയതി |04 ഏപ്രിൽ |- !നാമനിർദ്ദേശത്തിൻ്റെ സൂക്ഷ്മപരിശോധന |05 ഏപ്രിൽ |- !നാമനിർദ്ദേശ പത്രിക പിൻവലിക്കാനുള്ള അവസാന തീയതി |08 ഏപ്രിൽ |- !വോട്ടെടുപ്പ് തീയതി |'''26 ഏപ്രിൽ''' |- !വോട്ടുകൾ എണ്ണുന്ന തീയതി/ഫലം |'''04 ജൂൺ''' |- !'''''മണ്ഡലങ്ങളുടെ എണ്ണം''''' |20 |} ==പാർട്ടികളും സഖ്യങ്ങളും== | {{Party color cell|Indian National Congress}}|{{Party color cell|Indian Union Muslim League}}|{{Party color cell|Revolutionary Socialist Party (India)}}|{{Party color cell|Kerala Congress (Joseph)}} {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" style="width: 50px;" |പാർട്ടി ! style="width: 50px;" |പതാക ! style="width: 50px;" |ചിഹ്നം ! style="width: 50px;" |നേതാവ് ! colspan="2" style="width: 50px;" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |[[പ്രമാണം:Indian_National_Congress_Flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Hand_INC.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ.സുധാകരൻ]] |16 | rowspan="4" |20 |- |[[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്‌ലിം ലീഗ്|ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലിം ലീഗ്]] |[[പ്രമാണം:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Lader.svg|നടുവിൽ|59x59ബിന്ദു]] |[[സാദിഖലി ശിഹാബ് തങ്ങൾ|സാദിഖ് അലി തങ്ങൾ]] |2 |- |[[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|റവല്യൂഷണറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി]] |[[പ്രമാണം:RSP-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Spade_and_Stoker.png|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[ഷിബു ബേബി ജോൺ]] |1 |- |[[കേരള കോൺഗ്രസ്]] |[[പ്രമാണം:Kerala-Congress-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Auto_Rickshaw_Election_Symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പി.ജെ. ജോസഫ്|പി ജെ ജോസഫ്]] |1 |- |} | {{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}|{{Party color cell|Communist Party of India}}|{{Party color cell|Kerala Congress (M)}} {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" style="width: 50px;" |പാർട്ടി ! style="width: 50px;" |പതാക ! style="width: 50px;" |ചിഹ്നം ! style="width: 50px;" |നേതാവ് ! colspan="2" style="width: 50px;" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |[[പ്രമാണം:CPI-M-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:CPIM_election_symbol.png|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[എം.വി. ഗോവിന്ദൻ|എം വി ഗോവിന്ദൻ]] |15 | rowspan="3" |20 |- |[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |[[പ്രമാണം:CPI-banner.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:CPI_symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[ബിനോയ് വിശ്വം]] |4 |- |[[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] |[[പ്രമാണം:Kerala-Congress-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Two_Leaves_2.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[ജോസ് കെ. മാണി|ജോസ് കെ മാണി]] |1 |- |} | {{Party color cell|Bharatiya Janata Party}}|{{Party color cell|Bharath Dharma Jana Sena}} {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" style="width: 50px;" |പാർട്ടി ! style="width: 50px;" |പതാക ! style="width: 50px;" |ചിഹ്നം ! style="width: 50px;" |നേതാവ് ! colspan="2" style="width: 50px;" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി]] |[[പ്രമാണം:BJP_flag.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Lotus_flower_symbol.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[കെ. സുരേന്ദ്രൻ (രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തകൻ)|കെ.സുരേന്ദ്രൻ]] |16 | rowspan="2" |20 |- |[[ഭാരത് ധർമ്മ ജന സേന]] | |[[പ്രമാണം:Pot_Symbol.png|50x50ബിന്ദു]] |[[തുഷാർ വെള്ളാപ്പള്ളി]] |4 |- |} ==മറ്റുള്ളവർ== |{{Party color cell|Bahujan Samaj Party}}|{{Party color cell|Viduthalai Chiruthaigal Katchi}}|{{Party color cell|Socialist Unity Centre of India (Communist)}}|{{Party color cell|Samajwadi Jan Parishad}}|{{Party color cell|Ambedkarite Party of India}}|{{Party color cell|Marxist Communist Party of India (United)}}|{{Party color cell|Bharatheeya Jawan Kisan Party}}|Rowspan=7 {{Party color cell|Other}} {| class="wikitable" ! colspan="2" |പാർട്ടി !പതാക !ചിഹ്നം !നേതാവ് ! colspan="2" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി]] |[[പ്രമാണം:Elephant_Bahujan_Samaj_Party.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Elephant.png|50x50ബിന്ദു]] | |18 |- |[[വിടുതലൈ ചിരുതൈകൾ കച്ചി]] | |[[പ്രമാണം:Auto_Rickshaw_Election_Symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |[[സോഷ്യലിസ്റ്റ് യൂനിറ്റി സെന്റർ ഓഫ് ഇന്ത്യ|സോഷ്യലിസ്റ്റ് യൂണിറ്റി സെൻ്റർ ഓഫ് ഇന്ത്യ (കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്)]] |[[പ്രമാണം:SUCI_flag.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Battery_Torch.svg|50x50ബിന്ദു]] | |8 |- |[[സമാജ്‌വാദി ജൻ പരിഷത്ത്]] | |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Cart.png|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |[[അംബേദ്കറൈറ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] | |[[പ്രമാണം:ECI_Election_symbol_Coat.jpg|50x50ബിന്ദു]] | |3 |- |[[മാർക്സിസ്റ്റ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (യുണൈറ്റഡ്)]] | |[[പ്രമാണം:ECI_Election_symbol_Computer.jpg|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |[[ഭാരതീയ ജവാൻ കിസാൻ പാർട്ടി]] | |[[പ്രമാണം:Diamond,_Election_symbol_of_Subi,_leader_of_The_Future_India_Party.svg|50x50ബിന്ദു]] | |3 |- |ട്വൻ്റി 20 പാർട്ടി | |[[പ്രമാണം:Auto_Rickshaw_Election_Symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] | |2 |- |പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (സെക്കുലർ) | |[[പ്രമാണം:ECI_Election_symbol-_Grapes.jpg|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |പുതിയ ലേബർ പാർട്ടി | |[[പ്രമാണം:Ring_Symbol.png|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |ബഹുജൻ ദ്രാവിഡ പാർട്ടി | |[[പ്രമാണം:Diamond,_Election_symbol_of_Subi,_leader_of_The_Future_India_Party.svg|50x50ബിന്ദു]] | |3 |} {| class="wikitable sortable" ==സ്ഥാനർത്ഥികൾ== ! അക്കം !! [[ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ പട്ടിക|ലോക്‌സഭ മണ്ഡലം]] !! [[പാർട്ടി]] !! [[സ്ഥാനാർത്ഥി]] !! [[പാർട്ടി]] !! [[സ്ഥാനാർത്ഥി]] !! [[പാർട്ടി]] !! [[സ്ഥാനാർത്ഥി]] |- | 1 || [[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർഗോഡ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എം വി ബാലകൃഷ്ണൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[എം എൽ അശ്വിനി]] |- | 2 || [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കെ. സുധാകരൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എം.വി. ജയരാജൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[സി രഘുനാഥ്]] |- | 3 || [[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ഷാഫി പറമ്പിൽ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ.കെ.ശൈലജ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[പ്രഫുൽ കൃഷ്ണ]] |- | 4 || [[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വയനാട്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[ആനി രാജ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[കെ. സുരേന്ദ്രൻ|കെ സുരേന്ദ്രൻ]] |- | 5 || [[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[എം.കെ. രാഘവൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എളമരം കരീം]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[എം.ടി. രമേഷ്]] |- | 6 || [[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]] || [[ഐ.യു.എം.എൽ|ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] || [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[വി വസീഫ്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[എം അബ്ദുൾ സലാം]] |- | 7 || [[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] || [[ഐ.യു.എം.എൽ|ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] || [[അബ്ദുസ്സമദ് സമദാനി]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ.എസ്. ഹംസ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[നിവേദിത സുബ്രഹ്മണ്യൻ]] |- | 8 || [[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[വി കെ ശ്രീകണ്ഠൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എ. വിജയരാഘവൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[സി കൃഷ്ണകുമാർ]] |- | 9 || [[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലത്തൂർ (എസ്‌സി)]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[രമ്യ ഹരിദാസ്]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ. രാധാകൃഷ്ണൻ (പൊതുപ്രവർത്തകൻ)|കെ.രാധാകൃഷ്ണൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[ടി എൻ സരസു]] |- | 10 || [[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കെ. മുരളീധരൻ]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[വി.എസ്. സുനിൽ കുമാർ|വി എസ് സുനിൽ കുമാർ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[സുരേഷ് ഗോപി]] |- | 11 || [[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[സി. രവീന്ദ്രനാഥ്]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[കെ എ ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ]] |- | 12 || [[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ഹൈബി ഈഡൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ ജെ ഷൈൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[കെ.എസ്. രാധാകൃഷ്ണൻ]] |- | 13 || [[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[ജോയ്‌സ് ജോർജ്]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[സംഗീത വിശ്വനാഥൻ]] |- | 14 || [[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (ജോസഫ്)|കെ.സി ജെ]] || [[ഫ്രാൻസിസ് ജോർജ്ജ്]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)|കെ.സി.(എം)]] || [[തോമസ് ചാഴികാടൻ]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[തുഷാർ വെള്ളാപ്പള്ളി]] |- | 15 || [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കെ. സി. വേണുഗോപാൽ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എ.എം. ആരിഫ്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[ശോഭാ സുരേന്ദ്രൻ]] |- | 16 || [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര (എസ്‌സി)]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[സിഎ അരുൺ കുമാർ]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[ബൈജു കലാശാല]] |- | 17 || [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ആന്റോ ആന്റണി]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[തോമസ് ഐസക്ക്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[അനിൽ ആൻ്റണി]] |- | 18 || [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|ആർ.എസ് പി]] || [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[മുകേഷ് (നടൻ)|മുകേഷ് മാധവൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[കൃഷ്ണ കുമാർ (നടൻ)|ജി. കൃഷ്ണകുമാർ]] |- | 19 || [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[അടൂർ പ്രകാശ്]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[വി. ജോയ്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[വി. മുരളീധരൻ]] |- | 20 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[രാജീവ് ചന്ദ്രശേഖർ]] |} ==അവലംബം== 5g69jigkbkjgqikgmwz5hk9hn4ts8uu 4081191 4081129 2024-04-26T09:44:58Z Akbarali 17542 /* മറ്റുള്ളവർ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox election | country = India | type = Parliamentary | ongoing = yes | previous_election = 2019 Indian general election in Kerala | previous_year = 2019 | next_election = 2029 Indian general election in Kerala | next_year = 2029 | election_date = 26 April 2024 | seats_for_election = All 20 Kerala seats in the [[Lok Sabha]] | opinion_polls = 2024 Indian general election in Kerala#Opinion polls | =outgoing_members = List of members of the 17th Lok Sabha#Kerala | elected_members = <!--List of members of the 18th Lok Sabha#Kerala--> | image_size = <!--INC--> | image1 = {{CSS image crop|Image=K.sudhakaran.jpg|bSize=120|cWidth=100|cHeight=120|oLeft=13|oTop=3}} | leader1 = [[K. Sudhakaran]] | alliance1 = [[United Democratic Front (Kerala)|UDF]] | leaders_seat1 = [[Kannur Lok Sabha constituency|Kannur]] | leader2 = [[M.V. Govindan]] | image2 = {{CSS image crop|Image=M. V. Govindan Master 01 4.jpg|bSize=100|cWidth=100|cHeight=120|oLeft=3|oTop=0}} | alliance2 = [[Left Democratic Front|LDF]] | leaders_seat2 = Not Contesting | last_election1 = 47.48%, 19 seats | last_election2 = 36.29%, 1 seat | seats_before2 = | seats_before1 = | party1 = Indian National Congress | party2 = Communist Party of India (Marxist) | leader_since1 = 2021 | leader_since2 = 2022 }} [[വർഗ്ഗം:CS1 Malayalam-language sources (ml)]] [[ഇന്ത്യൻ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പ്, 2024|18-ാം ലോക്‌സഭയിലെ]] 20 അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിനായി 2024 ഏപ്രിൽ 26 ന് കേരളത്തിൽ [[ഇന്ത്യൻ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പ്, 2024|ഇന്ത്യൻ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പ്]] നടക്കും. <ref>{{Cite news}}</ref> ==തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഷെഡ്യൂൾ== {| class="wikitable" ! colspan="2" |വോട്ടെടുപ്പ് ഇവൻ്റ് |- !ഘട്ടം | bgcolor="#87CEFA" |II |- !അറിയിപ്പ് തീയതി |28 മാർച്ച് |- !നാമനിർദ്ദേശ പത്രിക സമർപ്പിക്കാനുള്ള അവസാന തീയതി |04 ഏപ്രിൽ |- !നാമനിർദ്ദേശത്തിൻ്റെ സൂക്ഷ്മപരിശോധന |05 ഏപ്രിൽ |- !നാമനിർദ്ദേശ പത്രിക പിൻവലിക്കാനുള്ള അവസാന തീയതി |08 ഏപ്രിൽ |- !വോട്ടെടുപ്പ് തീയതി |'''26 ഏപ്രിൽ''' |- !വോട്ടുകൾ എണ്ണുന്ന തീയതി/ഫലം |'''04 ജൂൺ''' |- !'''''മണ്ഡലങ്ങളുടെ എണ്ണം''''' |20 |} ==പാർട്ടികളും സഖ്യങ്ങളും== | {{Party color cell|Indian National Congress}}|{{Party color cell|Indian Union Muslim League}}|{{Party color cell|Revolutionary Socialist Party (India)}}|{{Party color cell|Kerala Congress (Joseph)}} {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" style="width: 50px;" |പാർട്ടി ! style="width: 50px;" |പതാക ! style="width: 50px;" |ചിഹ്നം ! style="width: 50px;" |നേതാവ് ! colspan="2" style="width: 50px;" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്]] |[[പ്രമാണം:Indian_National_Congress_Flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Hand_INC.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[കെ. സുധാകരൻ|കെ.സുധാകരൻ]] |16 | rowspan="4" |20 |- |[[ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്‌ലിം ലീഗ്|ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്ലിം ലീഗ്]] |[[പ്രമാണം:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Lader.svg|നടുവിൽ|59x59ബിന്ദു]] |[[സാദിഖലി ശിഹാബ് തങ്ങൾ|സാദിഖ് അലി തങ്ങൾ]] |2 |- |[[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|റവല്യൂഷണറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി]] |[[പ്രമാണം:RSP-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Spade_and_Stoker.png|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[ഷിബു ബേബി ജോൺ]] |1 |- |[[കേരള കോൺഗ്രസ്]] |[[പ്രമാണം:Kerala-Congress-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Auto_Rickshaw_Election_Symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പി.ജെ. ജോസഫ്|പി ജെ ജോസഫ്]] |1 |- |} | {{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}|{{Party color cell|Communist Party of India}}|{{Party color cell|Kerala Congress (M)}} {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" style="width: 50px;" |പാർട്ടി ! style="width: 50px;" |പതാക ! style="width: 50px;" |ചിഹ്നം ! style="width: 50px;" |നേതാവ് ! colspan="2" style="width: 50px;" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] |[[പ്രമാണം:CPI-M-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:CPIM_election_symbol.png|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[എം.വി. ഗോവിന്ദൻ|എം വി ഗോവിന്ദൻ]] |15 | rowspan="3" |20 |- |[[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] |[[പ്രമാണം:CPI-banner.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:CPI_symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[ബിനോയ് വിശ്വം]] |4 |- |[[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)]] |[[പ്രമാണം:Kerala-Congress-flag.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Two_Leaves_2.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] |[[ജോസ് കെ. മാണി|ജോസ് കെ മാണി]] |1 |- |} | {{Party color cell|Bharatiya Janata Party}}|{{Party color cell|Bharath Dharma Jana Sena}} {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" style="width: 50px;" |പാർട്ടി ! style="width: 50px;" |പതാക ! style="width: 50px;" |ചിഹ്നം ! style="width: 50px;" |നേതാവ് ! colspan="2" style="width: 50px;" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി]] |[[പ്രമാണം:BJP_flag.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Lotus_flower_symbol.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[കെ. സുരേന്ദ്രൻ (രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തകൻ)|കെ.സുരേന്ദ്രൻ]] |16 | rowspan="2" |20 |- |[[ഭാരത് ധർമ്മ ജന സേന]] | |[[പ്രമാണം:Pot_Symbol.png|50x50ബിന്ദു]] |[[തുഷാർ വെള്ളാപ്പള്ളി]] |4 |- |} ==മറ്റുള്ളവർ== {| class="wikitable" ! colspan="2" |പാർട്ടി !പതാക !ചിഹ്നം !നേതാവ് ! colspan="2" |മത്സരിക്കുന്ന സീറ്റുകൾ |- |[[ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി]] |[[പ്രമാണം:Elephant_Bahujan_Samaj_Party.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Elephant.png|50x50ബിന്ദു]] | |18 |- |[[വിടുതലൈ ചിരുതൈകൾ കച്ചി]] | |[[പ്രമാണം:Auto_Rickshaw_Election_Symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |[[സോഷ്യലിസ്റ്റ് യൂനിറ്റി സെന്റർ ഓഫ് ഇന്ത്യ|സോഷ്യലിസ്റ്റ് യൂണിറ്റി സെൻ്റർ ഓഫ് ഇന്ത്യ (കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്)]] |[[പ്രമാണം:SUCI_flag.svg|50x50ബിന്ദു]] |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Battery_Torch.svg|50x50ബിന്ദു]] | |8 |- |[[സമാജ്‌വാദി ജൻ പരിഷത്ത്]] | |[[പ്രമാണം:Indian_Election_Symbol_Cart.png|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |[[അംബേദ്കറൈറ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] | |[[പ്രമാണം:ECI_Election_symbol_Coat.jpg|50x50ബിന്ദു]] | |3 |- |[[മാർക്സിസ്റ്റ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (യുണൈറ്റഡ്)]] | |[[പ്രമാണം:ECI_Election_symbol_Computer.jpg|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |[[ഭാരതീയ ജവാൻ കിസാൻ പാർട്ടി]] | |[[പ്രമാണം:Diamond,_Election_symbol_of_Subi,_leader_of_The_Future_India_Party.svg|50x50ബിന്ദു]] | |3 |- |ട്വൻ്റി 20 പാർട്ടി | |[[പ്രമാണം:Auto_Rickshaw_Election_Symbol.svg|നടുവിൽ|50x50ബിന്ദു]] | |2 |- |പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (സെക്കുലർ) | |[[പ്രമാണം:ECI_Election_symbol-_Grapes.jpg|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |പുതിയ ലേബർ പാർട്ടി | |[[പ്രമാണം:Ring_Symbol.png|50x50ബിന്ദു]] | |1 |- |ബഹുജൻ ദ്രാവിഡ പാർട്ടി | |[[പ്രമാണം:Diamond,_Election_symbol_of_Subi,_leader_of_The_Future_India_Party.svg|50x50ബിന്ദു]] | |3 |} {| class="wikitable sortable" ==സ്ഥാനർത്ഥികൾ== ! അക്കം !! [[ലോക്‌സഭാമണ്ഡലങ്ങളുടെ പട്ടിക|ലോക്‌സഭ മണ്ഡലം]] !! [[പാർട്ടി]] !! [[സ്ഥാനാർത്ഥി]] !! [[പാർട്ടി]] !! [[സ്ഥാനാർത്ഥി]] !! [[പാർട്ടി]] !! [[സ്ഥാനാർത്ഥി]] |- | 1 || [[കാസർഗോഡ് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കാസർഗോഡ്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[രാജ്‌മോഹൻ ഉണ്ണിത്താൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എം വി ബാലകൃഷ്ണൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[എം എൽ അശ്വിനി]] |- | 2 || [[കണ്ണൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കണ്ണൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കെ. സുധാകരൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എം.വി. ജയരാജൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[സി രഘുനാഥ്]] |- | 3 || [[വടകര ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വടകര]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ഷാഫി പറമ്പിൽ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ.കെ.ശൈലജ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[പ്രഫുൽ കൃഷ്ണ]] |- | 4 || [[വയനാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|വയനാട്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[രാഹുൽ ഗാന്ധി]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[ആനി രാജ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[കെ. സുരേന്ദ്രൻ|കെ സുരേന്ദ്രൻ]] |- | 5 || [[കോഴിക്കോട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോഴിക്കോട്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[എം.കെ. രാഘവൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എളമരം കരീം]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[എം.ടി. രമേഷ്]] |- | 6 || [[മലപ്പുറം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|മലപ്പുറം]] || [[ഐ.യു.എം.എൽ|ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] || [[ഇ.ടി. മുഹമ്മദ് ബഷീർ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[വി വസീഫ്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[എം അബ്ദുൾ സലാം]] |- | 7 || [[പൊന്നാനി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പൊന്നാനി]] || [[ഐ.യു.എം.എൽ|ഇന്ത്യൻ യൂണിയൻ മുസ്‌ലിം ലീഗ്]] || [[അബ്ദുസ്സമദ് സമദാനി]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ.എസ്. ഹംസ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[നിവേദിത സുബ്രഹ്മണ്യൻ]] |- | 8 || [[പാലക്കാട് ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പാലക്കാട്]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[വി കെ ശ്രീകണ്ഠൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എ. വിജയരാഘവൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[സി കൃഷ്ണകുമാർ]] |- | 9 || [[ആലത്തൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലത്തൂർ (എസ്‌സി)]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[രമ്യ ഹരിദാസ്]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ. രാധാകൃഷ്ണൻ (പൊതുപ്രവർത്തകൻ)|കെ.രാധാകൃഷ്ണൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[ടി എൻ സരസു]] |- | 10 || [[തൃശ്ശൂർ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|തൃശൂർ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കെ. മുരളീധരൻ]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[വി.എസ്. സുനിൽ കുമാർ|വി എസ് സുനിൽ കുമാർ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[സുരേഷ് ഗോപി]] |- | 11 || [[ചാലക്കുടി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ചാലക്കുടി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ബെന്നി ബെഹനാൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[സി. രവീന്ദ്രനാഥ്]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[കെ എ ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ]] |- | 12 || [[എറണാകുളം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|എറണാകുളം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ഹൈബി ഈഡൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[കെ ജെ ഷൈൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[കെ.എസ്. രാധാകൃഷ്ണൻ]] |- | 13 || [[ഇടുക്കി ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ഇടുക്കി]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ഡീൻ കുര്യാക്കോസ്]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[ജോയ്‌സ് ജോർജ്]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[സംഗീത വിശ്വനാഥൻ]] |- | 14 || [[കോട്ടയം ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|കോട്ടയം]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (ജോസഫ്)|കെ.സി ജെ]] || [[ഫ്രാൻസിസ് ജോർജ്ജ്]] || [[കേരള കോൺഗ്രസ് (എം)|കെ.സി.(എം)]] || [[തോമസ് ചാഴികാടൻ]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[തുഷാർ വെള്ളാപ്പള്ളി]] |- | 15 || [[ആലപ്പുഴ ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|ആലപ്പുഴ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കെ. സി. വേണുഗോപാൽ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[എ.എം. ആരിഫ്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[ശോഭാ സുരേന്ദ്രൻ]] |- | 16 || [[മാവേലിക്കര ലോക്സഭാമണ്ഡലം|മാവേലിക്കര (എസ്‌സി)]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[കൊടിക്കുന്നിൽ സുരേഷ്]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[സിഎ അരുൺ കുമാർ]] || [[ബി.ഡി.ജെ.എസ്]] || [[ബൈജു കലാശാല]] |- | 17 || [[പത്തനംതിട്ട ലോക്‌സഭാ നിയോജകമണ്ഡലം|പത്തനംതിട്ട]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ആന്റോ ആന്റണി]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[തോമസ് ഐസക്ക്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[അനിൽ ആൻ്റണി]] |- | 18 || [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം]] || [[റെവല്യൂഷനറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി|ആർ.എസ് പി]] || [[എൻ.കെ. പ്രേമചന്ദ്രൻ]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[മുകേഷ് (നടൻ)|മുകേഷ് മാധവൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[കൃഷ്ണ കുമാർ (നടൻ)|ജി. കൃഷ്ണകുമാർ]] |- | 19 || [[ആറ്റിങ്ങൽ ലോക്സഭാമണ്ഡലം|ആറ്റിങ്ങൽ]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[അടൂർ പ്രകാശ്]] || [[സി.പി.ഐ.എം|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (മാർക്സിസ്റ്റ്)]] || [[വി. ജോയ്]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[വി. മുരളീധരൻ]] |- | 20 || [[തിരുവനന്തപുരം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|തിരുവനന്തപുരം]] || [[ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്|ഐഎൻസി]] || [[ശശി തരൂർ]] || [[സി.പി.ഐ|കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ]] || [[പന്ന്യൻ രവീന്ദ്രൻ]] || [[ബി.ജെ.പി]] || [[രാജീവ് ചന്ദ്രശേഖർ]] |} ==അവലംബം== cmsk2t6jsc88xsw3mjwic0cxq5x66ly 0 616743 4081130 4079137 2024-04-25T23:18:00Z Kgsbot 18756 ലിങ്ക് (via JWB) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Krishna Kumar | image = | birth_name = Krishna Kumar | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1968|06|12}} | birth_place = [[Thiruvananthapuram]], [[Kerala]], [[India]] | nationality = [[Indian people|Indian]] | education = | occupation = Film Actor, TV Actor, Politician, News Reader (All India Radio) | years_active = 1994 – present | party = | spouse = {{Marriage|Sindhu Krishna|1994}} | children = {{ubl|[[Ahaana Krishna]]|Diya Krishna|[[Ishaani Krishna]]|Hansika Krishna}} | parents = {{Unbulleted_list|Gopalakrishnan Nair|Retnamma}} | website = }} മലയാളത്തിലും തമിഴിലും സിനിമകളിലും ടെലിവിഷനിലും പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള ഒരു ഇന്ത്യൻ നടനും രാഷ്ട്രീയക്കാരനുമാണ് '''കൃഷ്ണ കുമാർ''' (ജനനംഃ ജൂൺ 12,1968).ഒരിക്കൽ ഇന്ത്യൻ മിലിട്ടറിയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട അദ്ദേഹം പിന്നീട് ദൂ[[ദൂരദർശൻ]], [[ആകാശവാണി|ഓൾ ഇന്ത്യ റേഡിയോ]] എന്നിവയിൽ ന്യൂസ് റീഡറായി. ഇപ്പോൾ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള ബി. ജെ. പി ദേശീയ കൌൺസിൽ അംഗമാണ്. [[കൊല്ലം ലോക്സഭാമണ്ഡലം|കൊല്ലം ലോകസഭ]]<nowiki/>മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നുള്ള സ്ഥാനാർത്ഥിയാണ് == ആദ്യകാല ജീവിതം == തിരുവനന്തപുരത്ത് ഗോപാലകൃഷ്ണൻ നായർ- രത്നമ്മ ദമ്പതികളുടെ രണ്ട് ആൺമക്കളിൽ ഇളയവനായി കൃഷ്ണകുമാർ ജനിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബത്തിലെ പല അംഗങ്ങളും ഇന്ത്യൻ സൈന്യത്തിൽ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചവരായിരുന്നു. അതിനാൽ, സേനയിൽ ചേരാൻ തയ്യാറെടുക്കുന്നതിനിടയിൽ ആണ് [[ദൂരദർശൻ]] വാർത്താ അവതാരകനായി ജോലി ചെയ്യാനുള്ള ഓഫർ ലഭിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ അയൽക്കാരനായ ദൂരദർശനിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന ഒരു മുതിർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥനാണ് അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു ഫോട്ടോജെനിക് മുഖമുണ്ടെന്ന് തിരിച്ചറിയുകയും സർക്കാർ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള പ്രക്ഷേപണ കമ്പനിയിൽ ജോലി വാഗ്ദാനം ചെയ്യുകയും ചെയ്തത്, കുമാർ അത് അംഗീകരിക്കുകയും മാധ്യമരംഗത്തേക്ക് നീങ്ങാൻ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു.<ref>{{Cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/tabloid/all-rounders/army%E2%80%99s-loss-tinsel-town%E2%80%99s-gain-077|title=Army's loss, tinsel town's gain {{!}} Deccan Chronicle|access-date=2021-02-23|date=2011-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20110515084600/http://www.deccanchronicle.com/tabloid/all-rounders/army%E2%80%99s-loss-tinsel-town%E2%80%99s-gain-077|archive-date=2011-05-15}}</ref> == കരിയർ == ദൂ[[ദൂരദർശൻ]] ടെലിവിഷൻ വാർത്താ അവതാരകനായി ജോലി ചെയ്യുന്നതിനിടെയാണ് അദ്ദേഹത്തിന് ആദ്യമായി അഭിനയത്തിനുള്ള അവസരം ലഭിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തെ കണ്ടപ്പോൾ, ഡിഡി മലയാളത്തിനായി നിർമ്മിച്ച 13 എപ്പിസോഡുകളുള്ള ഒരു സീരിയലിൽ കെ. ബാലചന്ദറിന്റെ മകൻ കൈലാസം അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു വേഷം വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. നടൻ [[നെടുമുടി വേണു|നെടുമുടി വേണുവിന്റെ]] മകന്റെ വേഷമാണ് അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിച്ചത്. അക്കാലത്ത് ഡിഡി [[മലയാളം]] മാത്രമായിരുന്നു ഏക മലയാളം ചാനൽ. [[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] ആരംഭിച്ചപ്പോൾ, അവർ സ്ത്രീ എന്ന പേരിൽ ഒരു ടിവി [[സോപ്പ് ഓപ്പറ]] നിർമ്മിച്ചു, തുടക്കത്തിൽ സിദ്ദിഖും വിനയ പ്രസാദും അഭിനയിച്ചു, കുമാർ ഒരു ചാൾട്ടന്റെ വേഷം ചെയ്തു. സിദ്ദിഖിന് സിനിമകളിൽ സജീവമാകുകയും ഷോയിൽ നിന്ന് പുറത്തുപോകുകയും ചെയ്തപ്പോൾ, കുമാറിനെ പുതിയ നായകനാക്കി, ഷോ ഒരു വലിയ വിജയമായിത്തീർന്നതോടെ അത് അദ്ദേഹത്തിന് തുടക്കമായി. 1993ൽ [[ജോഷി]] സംവിധാനം ചെയ്ത ''[[സൈന്യം (ചലച്ചിത്രം)|സൈന്യം]]'' എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെ സിനിമയിൽ അരങ്ങേറ്റം കുറിക്കേണ്ടിയിരുന്നെങ്കിലും സിനിമയിൽ നിന്ന് രംഗങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യപ്പെട്ടു, അദ്ദേഹത്തെ നിരാശപ്പെടുത്താതിരിക്കുന്നതിനായി, ചിത്രത്തിലെ [[വിക്രം|വിക്രമിന്റെ]] കഥാപാത്രത്തിന് ശബ്ദം നൽകാൻ ജോഷി അദ്ദേഹത്തിന് അവസരം നൽകി. എന്നാൽ അവരുടെ ഗിൽഡിൽ നിന്ന് ഡബ്ബിംഗ് ആർട്ടിസ്റ്റുകളുടെ കാർഡ് തന്റെ പക്കലില്ലെന്ന കാരണം പറഞ്ഞ് അദ്ദേഹത്തെ ഡബ്ബിംഗ് സ്റ്റുഡിയോയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി.<ref>[http://www.mathrubhumi.com/movies/interview/308760/ വിലാസങ്ങൾ മാറുന്നു, Interview – Mathrubhumi Movies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131215011907/http://www.mathrubhumi.com/movies/interview/308760/|date=15 December 2013}}. Mathrubhumi.com (11 October 2012). Retrieved on 13 February 2014.</ref> പിന്നീട് 1994ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ കശ്മീരം എന്ന മലയാള ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് അദ്ദേഹം അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. അതിനുശേഷം നിരവധി മലയാള സിനിമകളിലും ടിവി സീരിയലുകളിലും അദ്ദേഹം അഭിനയിച്ചു. പിന്നീട് ചില ടിവി സീരിയലുകളിൽ അഭിനയിച്ച് തമിഴിലേക്ക് കുടിയേറി. ബില്''ബില്ലാ II'', ദൈവതിരുമഗൾ, മുഗമൂടി തുടങ്ങിയ തമിഴ് ചിത്രങ്ങളിൽ വേഷങ്ങൾ ലഭിക്കാൻ ഇത് അദ്ദേഹത്തെ സഹായിച്ചു. മലയാളത്തിലേക്ക് മടങ്ങിവരുന്നതിനും ഇത് അദ്ദേഹത്തെ സഹായിച്ചു. <ref>{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-26/news-interviews/28258433_1_kavalan-kk-vijay|title=KK is waiting for audience's reaction|access-date=28 August 2012|last=Sreedhar Pillai|date=26 December 2010|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120919213525/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-26/news-interviews/28258433_1_kavalan-kk-vijay|archive-date=19 September 2012}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-09/news-interviews/29397248_1_malayalam-film-kk-three-films|title=Krishnakumar is a happy man|access-date=28 August 2012|last=V Lakshmi|date=9 April 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120919213544/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-09/news-interviews/29397248_1_malayalam-film-kk-three-films|archive-date=19 September 2012}}</ref> == രാഷ്ട്രീയം == 2021ൽ ഫെബ്രുവരിയിൽ കൃഷ്ണ കുമാർ ഔദ്യോഗികമായി [[ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി]] ചേർന്നു, 2021 ലെ കേരള നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ തിരുവനന്തപുരം മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നുള്ള പാർട്ടിയുടെ സ്ഥാനാർത്ഥി.<ref>{{Cite web|url=https://www.thenewsminute.com/article/malayalam-actor-krishna-kumar-joins-bjp-142768|title=Malayalam actor Krishna Kumar joins BJP|date=4 February 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.thenewsminute.com/article/bjp-fields-sreedharan-palakkad-ex-dgp-jacob-thomas-irinjalakuda-polls-145207|title=BJP fields Sreedharan from Palakkad, ex-DGP Jacob Thomas from Irinjalakuda for polls|date=14 March 2021}}</ref> ആയി മറ്റ് എതിരാളികൾക്കൊപ്പം അദ്ദേഹം പരാജയപ്പെട്ടു. 2021 ഒക്ടോബർ 5ന് കേരളത്തിൽ നിന്ന് ബി. ജെ. പി ദേശീയ കൌൺസിലിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. == വ്യക്തിജീവിതം == ആദ്യമായി കണ്ടുമുട്ടിയ സമയത്ത്കൃ ഷ്ണ കുമാർ ദൂ[[ദൂരദർശൻ]] വാർത്താ അവതാരകനും സിന്ധു കോളേജിൽ പഠിക്കുകയും ആയിരുന്നു. 1994 ഡിസംബർ 12ന് തിരുവനന്തപുരത്തെ [[തിരുവനന്തപുരം]] ക്ലബ്ബിൽവെച്ച് അവർ വിവാഹിതരായി. മലയാള നടിമാരായ [[അഹാന കൃഷ്ണ]], ഇഷാനി കൃഷ്ണ, ദിയ കൃഷ്ണ, ഹൻസിക കൃഷ്ണ എന്നിവരുൾപ്പെടെ നാല് പെൺമക്കളാണ് ഇരുവർക്കും ഉള്ളത്. സിന്ധു ഒരു സംരംഭകയും ഒരു പരസ്യ ഏജൻസി നടത്തുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=-hqKMYyFFEg|title=Manassiloru Mazhavillu on Kairalitv|access-date=11 December 2013|publisher=kairalitvonline}}</ref> == ചലച്ചിത്രരംഗം == === മലയാള സിനിമകൾ === {| class="wikitable sortable" !വർഷം. !തലക്കെട്ട് !റോൾ ! class="unsortable" |കുറിപ്പുകൾ |- | rowspan="3" |1994 |''കാശ്മീരം'' |ഉണ്ണി. | |- |''[[സുകൃതം (ചലച്ചിത്രം)|സുകൃതം]]'' |ബാബു പ്രസാദ് | |- |''[[പക്ഷേ|പാക്ക്]]'' |രാജൻ | |- | rowspan="4" |1995 |''[[ആലഞ്ചേരി തമ്പ്രാക്കൾ]]'' |മഹേഷ് | |- |''[[Boxer (1995 film)|ബോക്സർ]]'' |ടിവി റിപ്പോർട്ടർ | |- |''[[മാന്ത്രികം|മന്ത്രികം]]'' |ഡഗ്ലസ് | |- |''പുത്തുക്കോട്ടയിലെ പുത്തുമനാവളൻ'' |ആനന്ദൻ/ജോൺ സാകാരിയ | |- |1996 |''ആകാശത്തേക്കൊരു കിളിവാതിൽ'' | | |- |1996 |''മഹാത്മാവ്'' |രാജീവ് | |- |1996 |''മയൂരനൃത്തം'' |നടൻ | |- | rowspan="4" |1997 |''[[ഇരട്ടക്കുട്ടികളുടെ അച്ഛൻ]]'' |റോബർട്ട് | |- |''[[സൂപ്പർമാൻ (ചലച്ചിത്രം)|സൂപ്പർമാൻ]]'' |സ്വയം | |- |''മസ്മരം'' |എ. എസ്. പി. വിഷ്ണു ഐ. പി. എസ് | |- |''ഗംഗോത്രി'' |ശരത്തിന്റെ സഹായി | |- |1998 |''അഘോഷം'' |ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ | |- | rowspan="4" |1999 |''[[അഗ്നിസാക്ഷി (ചലച്ചിത്രം)|അഗ്നിസക്ഷി]]'' | | |- |''[[വാസന്തിയും ലക്ഷ്മിയും പിന്നെ ഞാനും]]'' | | |- |''[[വീണ്ടും ചില വീട്ടുകാര്യങ്ങൾ]]'' |വ്യവസായി അനിൽ കുറുപ്പ് | |- |''[[Pranayamazha|പ്രാണയമഴ]]'' |ലൂയിസ് | |- | rowspan="3" |2000 |''[[അരയന്നങ്ങളുടെ വീട്]]'' |ഹരീന്ദ്രനാഥ് മേനോൻ | |- |''വേനൽക്കാല കൊട്ടാരം'' |രാജ്മോഹൻ | |- |''[[മനസ്സിൽ ഒരു മഞ്ഞുതുള്ളി]]'' |മോഹൻദാസ് | |- | rowspan="2" |2001 |''[[Kattu Vannu Vilichappol|കാട്ടു വണ്ണു വിലിച്ചപ്പോൾ]]'' |ഉണ്ണി. | |- |''സത്യമേവ ജയതേ'' |റെജി മാതൻ | |- | rowspan="3" |2002 |''സ്വപ്നഹള്ളിയിൽ ഒരുനാൾ'' | | |- |''[[Punyam|പുണ്യം]]'' | | |- |''[[Aabharanacharthu|ആഭരണം]]'' | | |- |2004 |''[[ചതിക്കാത്ത ചന്തു]]'' |അരവിന്ദാൻ | |- |2008 |''[[സൗണ്ട് ഓഫ് ബൂട്ട്|ബൂട്ടിന്റെ ശബ്ദം]]'' |സർക്കിൾ ഇൻസ്പെക്ടർ അരവിന്ദ് | |- |2009 |''തിരുനക്കര പെരുമാൾ'' |സതീഷൻ | |- |2010 |''[[പാട്ടിന്റെ പലാഴി]]'' | | |- | rowspan="3" |2011 |''[[മേൽവിലാസം (ചലച്ചിത്രം)|മേൽവിലാസം]]'' |ബി. ഡി. കപൂർ | |- |''[[മേക്കപ്പ്മാൻ]]'' |അഭിഭാഷകൻ കൃഷ്ണ പ്രസാദ് | |- |''കളക്ടർ'' |ചന്ദ്രൻ | |- | rowspan="2" |2012 |''[[റൺ ബേബി റൺ]]'' |വിജയകുമാർ | |- |''[[മോളി ആന്റി റോക്ക്സ്]]'' |രവി | |- | rowspan="5" |2013 |''[[ലോക്പാൽ (ചലച്ചിത്രം)|ലോക്പാൽ]]'' |രമേഷ് | |- |''[[ലേഡീസ് & ജെന്റിൽമാൻ]]'' |സിബി സക്കറിയ | |- |''[[ത്രീ ഡോട്ട്സ്]]'' |മാത്യു പോൾ | |- |''[[വിശുദ്ധൻ (ചലച്ചിത്രം)|വിഷ്ണുധൻ]]'' |ക്ലെറ്റസ് | |- |''നല്ലതും ചീത്തയും'' |മൂർത്തി രാജ് | |- | rowspan="2" |2014 |''[[സലാം കാശ്മീർ]]'' |ക്യാപ്റ്റൻ സതീഷ് | |- |''കളിക്കാരൻ'' |സാക്കീർ അലി | |- |2016 |''[[മറുപടി]]'' | | |- | rowspan="3" |2017 |''[[1971: ബിയോണ്ട് ബോർഡേഴ്സ്]]'' |സുദർശൻ | |- |''സൂക്ഷിക്കുക.'' | | |- |''[[വെളിപാടിന്റെ പുസ്തകം]]'' |ക്യാമറാമാൻ | |- | rowspan="7" |2018 |''[[ശിക്കാരി ശംഭു (ചലച്ചിത്രം)|ഷിക്കാരി ശംഭു]]'' |റേഞ്ചർ വാസു | |- |''പരോൾ'' | | |- |''[[ഒരായിരം കിനാക്കൾ]]'' |സ്റ്റീഫൻ | |- |''[[മോഹൻലാൽ (ചലച്ചിത്രം)|മോഹൻലാൽ]]'' |മീനക്കുട്ടിയുടെ പിതാവ് | |- |''തീക്കുച്ചിയും പനിത്തുള്ളിയും'' |ഹരി | |- |''[[എ ഫോർ ആപ്പിൾ]]'' |അഭിഭാഷകൻ രാം മോഹൻ | |- |''മൂണാര'' |സി. ഐ. വെൽരാജ് | |- |2019 |''രമേശൻ ഒരു പേരല്ല'' |പബ്ലിക് പ്രോസിക്യൂട്ടർ | |- |2021 |''[[വൺ]]'' |അലക്സ് തോമസ് ഐ. പി. എസ്. വിജിലൻസ് ഡയറക്ടർ | |- |2022 |''[[ഷെഫീക്കിന്റെ സന്തോഷം]]'' |ഷെഫീക്കിന്റെ പിതാവ് | |- |2023 |''ത്രിശങ്കു'' |റോബിൻ |<ref>{{Cite web|url=https://www.cinemaexpress.com/malayalam/news/2023/may/24/panjimittaisong-fromthrishankuis-out-43802.html|title=Panjimittai song from Thrishanku is out|access-date=2023-05-25|website=[[Cinema Express]]|language=en}}</ref> |- |} === തമിഴ് സിനിമകൾ === {| class="wikitable sortable" !വർഷം. !തലക്കെട്ട് !റോൾ ! class="unsortable" |കുറിപ്പുകൾ |- |2008 |''സത്യൻ'' |മുഹമ്മദ് (പോലീസ്) |സല്യൂട്ട് എന്ന പേരിൽ തെലുങ്കിലും ഒരേസമയം ചിത്രീകരിച്ചു''അഭിവാദ്യം.'' |- | rowspan="3" |2012 |''ബില്ലാ II'' |രഘുബീർ സിൻഹ | |- |''മുഗമൂദി'' |കമ്മീഷണർ | |- |''മഴയിക്കളം'' |സുരേഷ് | |- | rowspan="2" |2011 |''[[കാവലൻ|കാവലാൻ]]'' |കാർത്തിക് | |- |''[[ദൈവതിരുമകൾ|ദൈവ തിരുമഗൾ]]'' |വിക്ടർ | |- | rowspan="2" |2016 |''മണികണ്ഠൻ'' |വിജയ് നായർ | |- |''പൂജ്യ'' |ഖുർആൻ | |- |2017 |''ലാൽ'' | | |- |} === ടെലിവിഷൻ === {| class="wikitable sortable" !വർഷം. !സിനിമ !റോൾ !റോൾ !ഭാഷ !കുറിപ്പുകൾ |- |1998–2000 |''മൂന്ന്'' |വിജയൻ |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |1999–2000 |''സിന്ധൂരക്കുരുവി'' | |[[സൂര്യ ടി.വി.|സൂര്യ ടിവി]] |[[മലയാളം]] | |- |2000 |''ചാരുലത'' | |[[സൂര്യ ടി.വി.|സൂര്യ ടിവി]] |[[മലയാളം]] | |- |2000–2001 |''ശ്രീരാമൻ ശ്രീദേവി'' | |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |2001–2003 |''മാനസപുത്ര'' | |[[സൂര്യ ടി.വി.|സൂര്യ ടിവി]] |[[മലയാളം]] | |- |2001–2003 |''വസുന്ധര മെഡിക്കൽസ്'' | |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |2003 |''സീതാലക്ഷ്മി'' | |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |2003–2004 |''സ്വാന്തം'' | |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |2002 |''വിവഹിത'' | |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |2004 |''[[കടമറ്റത്ത് കത്തനാർ (ടെലിവിഷൻ പരമ്പര)|കദമാറ്റത്ത് കഥനാർ]]'' |നിക്കോളാസ് |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- |2006 |''മലയോരം'' |ആനന്ദ് |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |- | |''മിസ് മേരി തെരേസ പോൾ'' | |[[ദൂരദർശൻ]] |[[മലയാളം]] |ടെലിഫിലിം |- | |''പ്രവചനം'' | |[[ദൂരദർശൻ]] |[[മലയാളം]] |ടെലിഫിലിം |- | |''പന്തലയനിയിലേക്കു ഒരു യാത്ര'' | |[[ദൂരദർശൻ]] |[[മലയാളം]] |ടെലിഫിലിം |- |2009–2010 |''തങ്കം'' |സെൽവകണ്ണൻ |[[സൺ ടി.വി.|സൺ ടിവി]] |[[തമിഴ്]] | |- |2010 |''അബിരാമി'' |അഭിരാമിയുടെ ഭർത്താവ് |[[കലൈഞ്ജർ ടി.വി.|കലൈഞ്ജർ ടിവി]] |[[തമിഴ്]] | |- |2021 |''[[കൂടെവിടെ (ടെലിവിഷൻ പരമ്പര)|കൂഡേവിഡെ]]'' |പ്രൊഫ. ആദി |[[ഏഷ്യാനെറ്റ്]] |[[മലയാളം]] | |} == അവലംബം == {{Reflist}} == പുറംകണ്ണികൾ == * കൃഷ്ണ കുമാർൽഐ. എം. ഡി. ബി * {{Facebook|actorkkofficial}} {{Authority Control}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യയിലെ അഭിനേതാക്കളായ രാഷ്ട്രീയക്കാർ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യൻ ടെലിവിഷൻ നടന്മാർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] [[വർഗ്ഗം:ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന പ്രമുഖർ]] [[വർഗ്ഗം:1968-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജൂൺ 12-ന് ജനിച്ചവർ]] k04y1apyu0sd9kk5jizalyxh9yil50g 0 617044 4081160 4080816 2024-04-26T04:05:01Z Vijayanrajapuram 21314 ഒഴിവാക്കുന്നതിനായി നിർദ്ദേശിക്കുന്നു; കാണുക [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആഗ്‌ന യാമി]]. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki {{മായ്ക്കുക/ലേഖനം}} [[പ്രമാണം:Agna Yami photo1.jpg|ലഘുചിത്രം|Agna Yami ]] [[പ്രമാണം:AGNA YAMI with Records.jpg|ലഘുചിത്രം|Agna Yami with record certificates]] [[പേട്ട (ചലച്ചിത്രം)|പേര്]]: '''ആഗ്‌ന യാമി''' ജനനം: 26 ആഗസ്റ്റ് 2017 സ്ഥലം: വാഴക്കുളങ്ങര, ഓമശ്ശേരി, നീലേശ്വരം പോസ്റ്റ്, കോഴിക്കോട് ജില്ല, കേരളം, ഇന്ത്യ പിൻ 673582 പഠനം:  മുക്കം മുത്താലം വിവേകാനന്ദ വിദ്യാനികേതൻ(കെ.ജി), വേനപ്പാറ ലിറ്റിൽ ഫ്ളവർ യു.പി.സ്‌കൂൾ, കോഴിക്കോട് ലോകത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കവയിത്രിയെന്ന ലോകറെക്കോർഡിന് ഉടമയാണ് കേരളത്തിലെ കോഴിക്കോട് ജില്ലയിലെ ഓമശ്ശേരി സ്വദേശിനിയായ ആഗ്ന യാമി. 5 വയസ്സും 191 ദിവസവും പ്രായമുള്ളപ്പോൾ കവിതാസമാഹാരം പുറത്തിറക്കിയതു വഴിയാണ് 'ലോകത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കവയിത്രി' എന്ന വേൾഡ് ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ്‌സിന്റെയും ഇന്റർ നാഷണൽ ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ്‌സിന്റെയും അംഗീകാരം വളരെ ചെറുപ്രായത്തിൽ തന്നെ ആഗ്‌ന യാമിയെ തേടിയെത്തിയത്. യു.കെ.ജി വിദ്യാർഥിനിയായിരിക്കെ രചിച്ച് അധ്യയനവർഷാവസാനം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ''''വർണ്ണപ്പട്ടം'''<nowiki/>' എന്ന കവിതാസമാഹാരമാണ് ആഗ്‌ന യാമിയെ രാജ്യത്തിന്റെ തന്നെ അഭിമാനമാക്കി മാറ്റിയത്. മുപ്പത് കവിതകളടങ്ങിയ പുസ്തകത്തിൽ ഓരോ കവിതകൾക്കും ചിത്രവർണ്ണന നടത്തിയതും പുസ്തകത്തിന്റെ കവർചിത്രം വരച്ചതും ആഗ്‌ന യാമി തന്നെയായിരുന്നു.   യു.കെ.ജി വിദ്യാർഥിനിയായിരിക്കെ രചിച്ച ആഗ്‌ന യാമിയുടെ കവിതാസമാഹാരം 2023 മാർച്ച് അഞ്ചിനാണ് കോഴിക്കോട് പോലീസ് ക്ലബ്ബിൽ നടന്ന ചടങ്ങിൽ സംസ്ഥാന തുറമുഖവകുപ്പ് മന്ത്രി അഹമ്മദ് ദേവർകോവിൽ പ്രകാശനം ചെയ്തത്. പ്രമുഖ സംഗീതജ്ഞൻ പത്മശ്രീ കൈതപ്രം ദാമോദരൻ നമ്പൂതിരിയുടെ അവതാരികയോടെ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ആഗ്നയാമിയുടെ പ്രഥമ പുസ്തകം നോവലിസ്റ്റ് യു.കെ.കുമാരനായിരുന്നു ചടങ്ങിൽ ഏറ്റുവാങ്ങിയത്. '''കുരുന്നുപ്രായത്തിൽ അംഗീകാര നിറവ്:''' 2023 മാർച്ച് 17-ന് രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കവയിത്രിയെന്ന ഇന്ത്യാ ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ്‌സിന്റെ അംഗീകാരമായിരുന്നു ആഗ്‌നയാമിയെ ആദ്യം തേടിയെത്തിയ ബഹുമതി. തൊട്ടുപിന്നാലെ ഏപ്രിൽ 19-ന് ഏഷ്യാ ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ്‌സിന്റെ ഗ്രാൻഡ് മാസ്റ്റർ പദവിയും ആഗ്‌ന യാമിയ്ക്ക് ലഭിച്ചു. പിന്നീടാണ് ലോകത്തെ തന്നെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കവയിത്രിയെന്ന നിലയിലേക്ക് ആഗ്‌ന യാമിയുടെ നേട്ടമുയർന്നത്. ജൂൺ 24-ന് ഇന്റർനാഷണൽ ബുക്‌സ് ഓഫ് റെക്കോർഡ്‌സ് സർട്ടിഫിക്കറ്റും മെഡലും നൽകി അംഗീകരിച്ച ഈ ബാലിക, 2023 ജൂലായ് മൂന്നിന് 'ലോകത്തെ ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കവയിത്രി'യ്ക്കുള്ള വേൾഡ് ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ്‌സിന്റെ അംഗീകാരം കൂടി സ്വന്തമാക്കുകയായിരുന്നു. അഞ്ചര വയസ്സിൽ രചിച്ച പുസ്തകത്തിലൂടെ ഇതുവഴി നാല് റെക്കോർഡ് അംഗീകാരങ്ങളാണ് ആഗ്‌ന യാമി കരസ്ഥമാക്കിയത്.    ഹൈദരാബാദ് ആസ്ഥാനമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഫുഡ് ഫോർ തോട്ട് ഫൗണ്ടേഷന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ നൽകി വരുന്ന 'ഇന്ത്യ റീഡിങ് ഒളിംപ്യാഡ്' അവാർഡായിരുന്നു ആഗ്ന യാമിയെ തേടിയെത്തിയ ഏറ്റവുമൊടുവിലെ ബഹുമതി. സർഗാത്മക ഇടപെടലിലൂടെ എഴുത്തിനെയും വായനയെയും പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച് രാജ്യത്തെ പുതുതലമുറയ്ക്ക് പ്രചോദനമാവുന്നതിന് ജൂനിയർ (ഐ ആം ബോണ്ട് അണ്ടർ 18) വിഭാഗത്തിൽ നൽകി വരുന്ന പുരസ്‌കാരത്തിനാണ് ആഗ്ന യാമി ഒന്നാം ക്ലാസിൽ പഠിക്കവെ അർഹയായത്. ഹൈദരാബാദ് ബിർള പ്ലാനറ്റോറിയം ഭാസ്‌കര ഓഡിറ്റോറിയത്തിൽ 2024 ഫെബ്രുവരി 10-ന് നടന്ന ഐ.ആർ.ഒ ലിറ്ററേച്ചർ ഫെസ്റ്റിവലിൽ വെച്ചാണ് ആഗ്ന യാമി അവാർഡ് ഏറ്റുവാങ്ങിയത്. '''ചിത്രകലയിലും സംഗീതത്തിലും അഭിനയത്തിലും കയ്യൊപ്പ്:''' ചിത്രകലയും സംഗീതവും ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന ആഗ്‌ന യാമി സ്‌കൂൾ തലങ്ങളിലും, പ്രാദേശിക, ഉപജില്ലാ തലങ്ങളിലുമായി സംഘടിപ്പിച്ച മത്സരങ്ങളിൽ ഒട്ടേറെ അംഗീകാരങ്ങൾ നേടിയിട്ടുണ്ട്. ഇലകൾ കൊണ്ട് വിവിധ രൂപമാതൃകകൾ ഒരുക്കുന്ന 'ലീഫ് ആർട്ട്'ലും ഗാനാലാപനത്തിലും മികവ് പുലർത്തുന്ന ഈ ബാലികയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അഭിനയമാണ് ഏറെ പ്രിയപ്പെട്ട മറ്റൊരു മേഖല. ഹ്രസ്വചിത്ര സംവിധായക കൂടിയായ മാതാവ് ശ്രുതി സുബ്രഹ്മണ്യൻ ആഗ്‌ന യാമിയെ കേന്ദ്രകഥാപാത്രമാക്കി സംവിധാനം ചെയ്ത 'ശ്രുതിതരംഗം' എന്ന ഹ്രസ്വചിത്രത്തിനായിരുന്നു '2022 ലെ 'മിഴിവ്' സംസ്ഥാന തല മത്സരത്തിൽ ഒന്നാം സ്ഥാനം. ഇൻഫർമേഷൻ ആൻഡ് പബ്ലിക് റിലേഷൻസ് വകുപ്പ് സംഘടിപ്പിച്ച സംസ്ഥാന സർക്കാറിന്റെ ഈ ഷോർട്ട് ഫിലിം മത്സരത്തിൽ കോക്ലിയർ ഇംപ്ലാന്റേഷൻ ശസ്ത്രക്രിയയിലൂടെ കേൾവി ശക്തി ലഭിക്കുന്ന ബാലികയുടെ വേഷമായിരുന്നു ആഗ്‌ന യാമി അവതരിപ്പിച്ചത്. 'പേടി', 'നേരറിവ്' തുടങ്ങിയ ഏതാനും ഹ്രസ്വചിത്രങ്ങളിലും ആഗ്‌ന യാമി അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. '''സമൂഹമാധ്യമങ്ങളിലും സജീവം:''' 'വേൾഡ് ഓഫ് യാമി' എന്ന തന്റെ യൂ ട്യൂബ് ചാനലിലൂടെ സാമൂഹിക മാധ്യമലോകത്ത് സജീവമാണ് ആഗ്‌ന യാമി. പരിസ്ഥിതി ദിനസംരക്ഷണത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം ഉദ്‌ഘോഷിച്ചും ലഹരിക്കും ബാലവേലയ്ക്കുമെതിരെ നിലയുറപ്പിക്കാൻ ആഹ്വാനം ചെയ്തുമെല്ലാമുള്ള വീഡിയോകളുമായി 2021 മുതൽ സാമൂഹികമാധ്യമ ലോകത്ത് ചെറുസാന്നിദ്ധ്യമായുണ്ട്. ബോധവത്കരണത്തിൽ ഊന്നിയ സന്ദേശങ്ങളടങ്ങിയ ഹ്രസ്വവീഡിയോകളുമായി രംഗത്തെത്തുന്ന ആഗ്‌ന യാമി, കുരുന്നുകളെ അക്ഷരം പഠിപ്പിക്കുന്ന 'കുട്ടി ടീച്ചർ' ആയും പകർന്നാടാറുണ്ട്. '''സാംസ്‌കാരികവേദികളിൽ നിറ സാന്നിദ്ധ്യം:''' 2023-24 സാമ്പത്തികവർഷത്തെ കോഴിക്കോട് ജില്ലാ പ്രവേശനോത്സവത്തിന്റെ ഉദ്ഘാടന ചടങ്ങിൽ ആഗ്‌ന യാമിയായിരുന്നു വിശിഷ്ടാതിഥി. പ്രവേശനോത്സവ ചടങ്ങിൽ ആഗ്‌ന യാമി കവിതകൾ ആലപിക്കുന്ന വീഡിയോദൃശ്യം ഉദ്ഘാടകനായ പൊതുമരാമത്ത്-ടൂറിസം വകുപ്പ് മന്ത്രി മുഹമ്മദ് റിയാസ് തന്റെ ഫേസ്ബുക്ക്, ഇൻസ്റ്റാഗ്രാം പേജുകളിൽ പോസ്റ്റ് ചെയ്യുകയും അത് പിന്നീട് വൈറലാവുകയും ചെയ്തിരുന്നു.    മുഖ്യമന്ത്രി പിണറായി വിജയൻ നയിച്ച നവകേരള സദസ്സിന്റെ മുക്കത്ത് നടന്ന 2023 നവംബർ 26-ന് നടന്ന പര്യടനത്തിൽ വിശിഷ്ടാതിഥിയായി പങ്കെടുത്തിരുന്നു ആഗ്ന യാമി. 2024 ജനുവരി മൂന്നിന് തൃശൂർ തേക്കിൻകാട് മൈതാനിയിൽ നടന്ന പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്രമോദിയുടെ 'നാരീശക്തീസംഗമ'ത്തിലും ക്ഷണിക്കപ്പെട്ട അതിഥികളിലൊരാളായിരുന്നു ആഗ്ന യാമി. ഇന്ത്യാ ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ് നേട്ടത്തിന്റെ നിറവിൽ നിൽക്കെ തന്നെ കലാ,സാംസ്‌കാരിക വേദികളിലേക്ക് ക്ഷണിക്കപ്പെട്ട് തുടങ്ങിയ ആഗ്‌ന യാമി ഇതിനകം ഒട്ടനവധി വേദികളിലാണ് ഉദ്ഘാടകയായും വിശിഷ്ടാതിഥിയായുമെല്ലാം സാന്നിദ്ധ്യമായത്. താൻ പഠിച്ച അങ്കണവാടിയിലും നിലവിൽ പഠിക്കുന്ന സ്‌കൂളിലുമെല്ലാം പ്രവേശനോത്സവങ്ങൾ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യാനുള്ള അവസരം ഈ ആറു വയസ്സുകാരിയെ തേടിവന്നു. പൊതുവിദ്യാഭ്യാസ വകുപ്പിന്റെയും സമഗ്ര ശിക്ഷ കോഴിക്കോടിന്റെയും ബി.ആർ.സി കുന്ദമംഗലത്തിന്റെയും നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന 'കഥോത്സവം' പ്രീ സ്‌കൂൾ അധ്യാപക ശില്പശാലയിലും ആഗ്‌ന യാമിയായിരുന്നു ഉദ്ഘാടക. ഒന്നാം ക്ലാസുകാരിയാണെങ്കിലും സഭാകമ്പമില്ലാതെ വേദികളിൽ പാട്ടുപാടിയും കഥകൾ പറഞ്ഞും പ്രസംഗിച്ചും സജീവമായി സമപ്രായക്കാർക്ക് പ്രചോദനമാവുകയാണ് ഈ കുഞ്ഞുപ്രതിഭ. '''കുഞ്ഞുചിന്തകളുടെ വർണ്ണപ്പട്ടം:''' താൻ കണ്ട കാഴ്ചകളും തന്റെ കുഞ്ഞുചിന്തകളുമായിരുന്നു ആഗ്ന യാമിയുടെ കവിതകൾ. കൺമുന്നിൽ കാണുന്ന എന്തിനെക്കുറിച്ചും അവൾ തനിക്കിഷ്ടമുള്ള ഈണങ്ങളിൽ തന്റേതായ വാക്കുകൾ ഉപയോഗിച്ച് പാടിത്തുടങ്ങിയത് ശ്രദ്ധയിൽ പെട്ട അമ്മ അവ മൊബൈലിൽ റെക്കോർഡ് ചെയ്യുകയും പിന്നീടത് നോട്ട്ബുക്കിലേക്ക് പകർത്തുകയുമായിരുന്നു. തന്റെ കുട്ടിക്കവിതകൾക്ക് സ്വന്തമായി ചിത്രവർണന നിർവഹിച്ച ആഗ്ന യാമി തന്നെയാണ് പുസ്തകത്തിന്റെ കവർചിത്രത്തിന് ആധാരമായ ചിത്രവും വരച്ചതെന്നത് മറ്റൊരു പ്രത്യേകതയാണ്. പേരക്ക ബുക്‌സ് ആയിരുന്നു പ്രസാധകർ.    കൗതുകവും ആകാംക്ഷയും കുട്ടിത്തവും നിറച്ച വരികൾ ഉൾപ്പെട്ടതാണ് ആഗ്ന യാമിയുടെ കവിതകൾ. അവളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം കാറ്റില്ലെങ്കിൽ ഉറങ്ങുന്നതാണ് വർണ്ണപ്പട്ടം. മേഘത്തിനുള്ളിൽ ഒളിക്കുന്നവളാണ് മഴവില്ല്. പ്രകൃതിഭംഗി ആസ്വദിക്കാനുള്ളതാണ് കണ്ണുകൾ. കാട്ടിലെ സൗന്ദര്യറാണിയാണ് മയിൽ. ക്രിസ്മസ്സിന് സമ്മാനങ്ങൾ തരുന്ന താടിക്കാരനാണ് സാന്റാക്ലോസ്. നിറ,വലിപ്പ ഭേദമെന്യെ നിലത്ത് വീണാൽ കരിയിലകളാവുന്നവയാണ് ഏത് ഇലയും. കുരുന്നു ഭാവനയിൽ ഉരുത്തിരിഞ്ഞ വരികൾക്ക് അവൾ ഉദ്ദേശിച്ചതിലുമധികം വിശാലമായ അർത്ഥതലങ്ങൾ ദർശിക്കാനാവും. പൂക്കളും കുയിലും മിഠായിയും സ്‌കൂളും കളിപ്പാട്ടങ്ങളും കുടുംബവുമെല്ലാം അവളുടെ കുട്ടിക്കവിതയ്ക്ക് വിഷയങ്ങളായി. '''കവിതയ്ക്ക് പിന്നാലെ കഥകളും:''' കവിതകളും കഥകളും കേൾക്കാനും വായിക്കാനും ഒരു പോലെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന ആഗ്ന യാമി കവിതാസമാഹാരത്തിന് തൊട്ടുപിറകെ ''''പെൻസിലും ജലറാണിയും'''<nowiki/>' എന്നൊരു കഥാസമാഹാരം കൂടി പുറത്തിറക്കിക്കഴിഞ്ഞു. ഒന്നാം ക്ലാസിൽ പഠിക്കവെ രചിച്ച 'ഇരുപത് കുട്ടിക്കഥകൾ' ഉൾപ്പെടുത്തി പൂർണ പബ്ലിക്കേഷൻസ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച പുസ്തകം 2024 ഏപ്രിൽ 19-ന് കോഴിക്കോട് അളകാപുരി ഓഡിറ്റോറിയത്തിൽ വെച്ചാണ് പ്രകാശനം ചെയ്തത്. നടനും എഴുത്തുകാരനുമായ വി.കെ.ശ്രീരാമൻ ആയിരുന്നു പുസ്തക പ്രകാശനം നിർവഹിച്ചത്. അവധിക്കാലത്ത് പൂർണ പബ്ലിക്കേഷൻസ് പുറത്തിറക്കാറുള്ള ബാലസാഹിത്യകൃതികളുടെ സഞ്ചയമായ 'സമ്മാനപ്പൊതി'യിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയാണ് പ്രമുഖരായ 21 എഴുത്തുകാർക്കൊപ്പം ആഗ്ന യാമിയുടെ പുസ്തകവും പുറത്തിറക്കിയത്. ആഗ്നയുടെ ജീവിതത്തിൽ സംഭവിച്ച കാര്യങ്ങളും അവളുടെ തോന്നലുകളുമൊക്കെയാണ് കുട്ടിക്കഥകൾക്ക് വിഷയങ്ങളായത്. കോഴിക്കോട് വേനപ്പാറ ലിറ്റിൽ ഫ്‌ളവർ യു.പി.സ്‌കൂളിൽ നിലവിൽ ഒന്നാം ക്ലാസ് വിദ്യാർഥിനിയാണ് ആഗ്‌ന യാമി. മാതൃഭൂമി താമരശ്ശേരി ബ്യൂറോയിൽ ലേഖകനായ ബാലുശ്ശേരി മണ്ണാമ്പൊയിൽ തരുവത്തിൽ പടിനിലം ശ്രീലക്ഷ്മി ഹൗസിൽ എസ്.ശ്രീശാന്തിന്റെയും ആകാശവാണി കോഴിക്കോട് നിലയത്തിൽ കാഷ്വൽ ന്യൂസ് എഡിറ്ററും ദൂരദർശൻ കേന്ദ്രത്തിൽ എഡിറ്റോറിയൽ അസിസ്റ്റന്റുമായ ശ്രുതി സുബ്രഹ്മണന്റെയും മകളാണ്. ഐഷാനി ലക്ഷ്മ (1) ഇളയ സഹോദരിയാണ്. 684ti0b3xtr6ys5cqru5g2azo07tibt 3 617086 4081158 4081017 2024-04-26T04:01:05Z Vijayanrajapuram 21314 അറിയിപ്പ്: [[മനോജ് വെങ്ങോല]] [[WP:AFD|ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളിലേക്ക്]] ഉൾപ്പെടുത്തുന്നു. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: മനോജ് വെങ്ങോല | മനോജ് വെങ്ങോല | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 10:06, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) == [[:മനോജ് വെങ്ങോല]] എന്ന ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യാനുള്ള നാമനിർദ്ദേശം == <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div> '''[[:മനോജ് വെങ്ങോല]]''' എന്ന ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയുടെ മാനദണ്ഡങ്ങൾക്കും നയരേഖകൾക്കും അനുസൃതമായി നിലനിർത്താവുന്നതാണോ അതോ [[Wikipedia:Deletion policy|നീക്കം ചെയ്യേണ്ടതാണോ]] എന്ന വിഷയത്തെക്കുറിച്ച് [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മനോജ് വെങ്ങോല]] എന്ന താളിൽ ഒരു ചർച്ച ആരംഭിച്ചിരിക്കുന്നു. പ്രസ്തുത താളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയ ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യുന്നതിനു മുൻപായി താങ്കളുടെ അഭിപ്രായം അറിയുവാൻ 7 ദിവസം വരെ സമയം ലഭിക്കുന്നതാണ്. കൂടാതെ താല്പര്യമുള്ള മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളും ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതായിരിക്കും. ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ തക്ക വിധത്തിലുള്ള ശ്രദ്ധേയത, നിഷ്പക്ഷത, സ്വീകാര്യത എന്നിവയെ ലക്ഷ്യമാക്കിയുള്ള ശക്തമായ അവലംബങ്ങളും വാദഗതികളുമാണു് ഈ ചർച്ചയിൽ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതു്. ഈ ചർച്ച നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ കൂടുതൽ വിവരങ്ങളും അവലംബങ്ങളും മറ്റും ചേർത്ത് പ്രസ്തുത ലേഖനം പുഷ്ടിപ്പെടുത്താവുന്നതാണു്. എന്നാൽ, കാര്യനിർവ്വാഹകരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂട്ടായി ഒരു അന്തിമതീരുമാനം ഉണ്ടാവുന്നതുവരെ, ലേഖനത്തിന്റെ മുകളിൽ ചേർത്തിട്ടുള്ള, ലേഖനം മായ്ക്കാൻ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട അറിയിപ്പ് നീക്കം ചെയ്തുകൂടാ.- [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 04:01, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 3brbnfevjxteo2c2tzka1fnzpof876f 2 617087 4081024 4081019 2024-04-25T12:49:28Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki കഥാകൃത്ത്. മാധ്യമ പ്രവർത്തകൻ. എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി.   '''കൃതികൾ''' '''''( കഥാ സമാഹാരങ്ങൾ)''''' ഉത്രം കാവടി മഹോത്സവം പറയപ്പതി വെയിൽ വിളിക്കുന്നു പൊറള് പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ് '''''( ഓർമ്മകൾ)''''' പായ   1u85fry4rggd5m46w4z90kbovec4qdr 0 617088 4081027 2024-04-25T13:11:50Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 'മലയാളത്തിലെ ഒരു കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.'''' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ ഒരു കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' 5zu87vu8md82exkxy6xyf0l4je1ins3 4081028 4081027 2024-04-25T13:19:59Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ പ്രമുഖ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' h6n670suv83mnkg0qybp5xvpbmut071 4081033 4081028 2024-04-25T13:49:58Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. mnp0wtkse5jaynymkbj0opmfnsa1qpc 4081145 4081033 2024-04-26T02:20:08Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. == കൃതികൾ == '''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' ഉത്രംകാവടി മഹോത്സവം വെയിൽ വിളിക്കുന്നു, പറയപ്പതി, പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്. '''(ഓർമ്മകൾ)''' പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനെല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാര, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. orc5m7z5oar540u9oyih2c9un3t0axq 4081146 4081145 2024-04-26T02:40:13Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. == കൃതികൾ == '''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' വെയിൽ വിളിക്കുന്നു, പറയപ്പതി, പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്. '''(ഓർമ്മകൾ)''' പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. 756bd9zqlxznmhyvitfswlas7nuuho7 4081147 4081146 2024-04-26T02:42:17Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. == കൃതികൾ == വെയിൽ വിളിക്കുന്നു, പറയപ്പതി, പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്.'''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. '''(ഓർമ്മകൾ)''' == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. 9p34hopibz6jpj8inze5g60qcjwj92u 4081149 4081147 2024-04-26T03:03:27Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. == കൃതികൾ == വെയിൽ വിളിക്കുന്നു, പറയപ്പതി, പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്.'''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. '''(ഓർമ്മകൾ)''' == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. == അവലംബം == 1.https://www.mathrubhumi.com/books/reviews/poralu-book-manoj-vengola-malayalam-writer-1.8086705 2.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 3.https://www.youtube.com/watch?v=65Rohw8lp_s 4.https://www.youtube.com/watch?v=b4J7ysYf_QU 5.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2021/Sep/05/story-written-by-manoj-vengola-130004.html 6.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 7.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2022/09/09/ezhuthonam-special-story-by-manoj-vengola.html 8.https://m.facebook.com/groups/pusthakakkada/permalink/2433882089988693/?locale=hi_IN 9.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2023/Apr/29/story-written-by-manoj-vengola-176477.html 10.https://athmaonline.in/the-readers-view-2/ 49qcb5s6nu2duvp3towmc5a9y2p9bg7 4081151 4081149 2024-04-26T03:28:12Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി. മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. == കൃതികൾ == വെയിൽ വിളിക്കുന്നു, പറയപ്പതി, പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്.'''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. '''(ഓർമ്മകൾ)''' == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. == അവലംബം == 1.https://www.mathrubhumi.com/books/reviews/poralu-book-manoj-vengola-malayalam-writer-1.8086705 2.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 3.https://www.youtube.com/watch?v=65Rohw8lp_s 4.https://www.youtube.com/watch?v=b4J7ysYf_QU 5.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2021/Sep/05/story-written-by-manoj-vengola-130004.html 6.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 7.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2022/09/09/ezhuthonam-special-story-by-manoj-vengola.html 8.https://m.facebook.com/groups/pusthakakkada/permalink/2433882089988693/?locale=hi_IN 9.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2023/Apr/29/story-written-by-manoj-vengola-176477.html 10.https://athmaonline.in/the-readers-view-2/ 11.https://navamalayali.com/2015/12/16/parayappathi-story-manojvengola/ 12.https://www.youtube.com/watch?v=zIKkI8pLu6Y izf6bbsi4576vvcg6tniemh9v9vyw2w 4081152 4081151 2024-04-26T03:44:45Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി. മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. == കൃതികൾ == ● വെയിൽ വിളിക്കുന്നു ● പറയപ്പതി ● പൊറള് ● പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്.'''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' ● പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. '''(ഓർമ്മകൾ)''' == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. == അവലംബം == 1.https://www.mathrubhumi.com/books/reviews/poralu-book-manoj-vengola-malayalam-writer-1.8086705 2.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 3.https://www.youtube.com/watch?v=65Rohw8lp_s 4.https://www.youtube.com/watch?v=b4J7ysYf_QU 5.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2021/Sep/05/story-written-by-manoj-vengola-130004.html 6.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 7.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2022/09/09/ezhuthonam-special-story-by-manoj-vengola.html 8.https://m.facebook.com/groups/pusthakakkada/permalink/2433882089988693/?locale=hi_IN 9.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2023/Apr/29/story-written-by-manoj-vengola-176477.html 10.https://athmaonline.in/the-readers-view-2/ 11.https://navamalayali.com/2015/12/16/parayappathi-story-manojvengola/ 12.https://www.youtube.com/watch?v=zIKkI8pLu6Y cqle1p9ofl19rb0s8ywke3kk864hyhe 4081154 4081152 2024-04-26T04:00:00Z മനോജ് വെങ്ങോല 181604 wikitext text/x-wiki മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്, ആഫ്രിക്കൻ ഒച്ചുകളുടെ വീട് എന്നിവ ശ്രദ്ധേയമായ കഥകൾ. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി. മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. മംഗളം പബ്ലിക്കേഷൻസിൽ സബ് എഡിറ്ററായി ജോലി ചെയ്തിരുന്നു. ഇപ്പോൾ മീഡിയ സിറ്റിയിൽ എക്സിക്യുട്ടീവ് എഡിറ്റർ. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. ഭാര്യ: അമ്പിളി, മകൾ: താമര. == കൃതികൾ == ● വെയിൽ വിളിക്കുന്നു ● പറയപ്പതി ● പൊറള് ● പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്.'''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' ● പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. '''(ഓർമ്മകൾ)''' == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. == അവലംബം == 1.https://www.mathrubhumi.com/books/reviews/poralu-book-manoj-vengola-malayalam-writer-1.8086705 2.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 3.https://www.youtube.com/watch?v=65Rohw8lp_s 4.https://www.youtube.com/watch?v=b4J7ysYf_QU 5.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2021/Sep/05/story-written-by-manoj-vengola-130004.html 6.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 7.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2022/09/09/ezhuthonam-special-story-by-manoj-vengola.html 8.https://m.facebook.com/groups/pusthakakkada/permalink/2433882089988693/?locale=hi_IN 9.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2023/Apr/29/story-written-by-manoj-vengola-176477.html 10.https://athmaonline.in/the-readers-view-2/ 11.https://navamalayali.com/2015/12/16/parayappathi-story-manojvengola/ 12.https://www.youtube.com/watch?v=zIKkI8pLu6Y b4uive80q3e0vh5h80y34leb8dl038i 4081156 4081154 2024-04-26T04:01:04Z Vijayanrajapuram 21314 ഒഴിവാക്കുന്നതിനായി നിർദ്ദേശിക്കുന്നു; കാണുക [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മനോജ് വെങ്ങോല]]. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki {{മായ്ക്കുക/ലേഖനം}} മലയാളത്തിലെ കഥാകൃത്തും മാധ്യമ പ്രവർത്തകനുമാണ് '''മനോജ് വെങ്ങോല.''' എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂർ സ്വദേശി. പൊറള്, പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്, ആഫ്രിക്കൻ ഒച്ചുകളുടെ വീട് എന്നിവ ശ്രദ്ധേയമായ കഥകൾ. == ജീവിതരേഖ == 1976 മെയ് 10 ന് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ പെരുമ്പാവൂരിനടുത്ത് വെങ്ങോല മേപ്രത്തുപടിയിൽ ജനനം. പിതാവ്: കെ.ജി.കൃഷ്ണൻകുട്ടി. മാതാവ്: വത്സല. ഓണംകുളം പി.ബി.സ്‌കൂൾ, പെരുമ്പാവൂർ ആശ്രമം ഹൈസ്‌കൂൾ, ആലുവ യു.സി.കോളേജ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ പഠിച്ചു. ജേണലിസം ആൻഡ് മാസ് കമ്മ്യുണിക്കേഷനിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. മംഗളം പബ്ലിക്കേഷൻസിൽ സബ് എഡിറ്ററായി ജോലി ചെയ്തിരുന്നു. ഇപ്പോൾ മീഡിയ സിറ്റിയിൽ എക്സിക്യുട്ടീവ് എഡിറ്റർ. വിദ്യാഭ്യാസകാലം തൊട്ടേ ആനുകാലികങ്ങളിൽ എഴുതുന്നു. ഭാര്യ: അമ്പിളി, മകൾ: താമര. == കൃതികൾ == ● വെയിൽ വിളിക്കുന്നു ● പറയപ്പതി ● പൊറള് ● പെരുമ്പാവൂർ യാത്രിനിവാസ്.'''(കഥാസമാഹാരങ്ങൾ)''' ● പായ:പുസ്തകങ്ങൾ,മനുഷ്യർ,ജീവിതം. '''(ഓർമ്മകൾ)''' == പുരസ്‌കാരങ്ങൾ == തൃഷ്ണ സർഗ്ഗവേദി സാഹിത്യപുരസ്കാരം, എ. ടു. ഇസഡ് സെന്റർ ഫോർ സോഷ്യൽ & കൾച്ചറൽ ആക്റ്റിവിറ്റീസ് അവാർഡ്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരസേനാനി പി.എ. സുകുമാരൻ സ്മാരക മാദ്ധ്യമപുരസ്കാരം, സി. അയ്യപ്പൻ സ്മാരക കഥാപുരസ്കാരം, തിരുനല്ലൂർ സാഹിത്യപുരസ്കാരം, തകഴി സാഹിത്യ പുരസ്കാരം, ടി.കെ.സി.വടുതല ജന്മശതാബ്‌ദി പുരസ്‌കാരം എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. == അവലംബം == 1.https://www.mathrubhumi.com/books/reviews/poralu-book-manoj-vengola-malayalam-writer-1.8086705 2.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 3.https://www.youtube.com/watch?v=65Rohw8lp_s 4.https://www.youtube.com/watch?v=b4J7ysYf_QU 5.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2021/Sep/05/story-written-by-manoj-vengola-130004.html 6.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2021/01/16/talk-with-writer-manoj-vengola.html 7.https://www.manoramaonline.com/literature/literaryworld/2022/09/09/ezhuthonam-special-story-by-manoj-vengola.html 8.https://m.facebook.com/groups/pusthakakkada/permalink/2433882089988693/?locale=hi_IN 9.https://www.samakalikamalayalam.com/malayalam-vaarika/story/2023/Apr/29/story-written-by-manoj-vengola-176477.html 10.https://athmaonline.in/the-readers-view-2/ 11.https://navamalayali.com/2015/12/16/parayappathi-story-manojvengola/ 12.https://www.youtube.com/watch?v=zIKkI8pLu6Y 46q83o40uzaxj7hphi2glspg7ph3rl2 1 617089 4081034 2024-04-25T14:01:09Z Anoop Manakkalath 6357 /* ശ്രദ്ധേയത */ പുതിയ ഉപവിഭാഗം wikitext text/x-wiki == ശ്രദ്ധേയത == വികിപീഡിയ ലേഖനമാക്കത്തക്ക ശ്രദ്ധേയതയുണ്ടോ? [[ഉപയോക്താവ്:Anoop Manakkalath|അനൂപ് മനക്കലാത്ത്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Anoop Manakkalath|സംവാദം]]) 14:01, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) hzcyfg8npjjoryz6scpr9r7c6kqtt7c 1 617090 4081035 2024-04-25T14:02:14Z Anoop Manakkalath 6357 'വികിപീഡിയ ലേഖനമാക്കത്തക്ക ശ്രദ്ധേയതയുണ്ടോ ഇദ്ദേഹത്തിന്? ~~~~' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki വികിപീഡിയ ലേഖനമാക്കത്തക്ക ശ്രദ്ധേയതയുണ്ടോ ഇദ്ദേഹത്തിന്? [[ഉപയോക്താവ്:Anoop Manakkalath|അനൂപ് മനക്കലാത്ത്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Anoop Manakkalath|സംവാദം]]) 14:02, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) kj5ej6llpswnep2e3ela0hwqsp5xrmb 3 617091 4081036 2024-04-25T14:06:13Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Priyachannekattil | Priyachannekattil | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:06, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) tm01j59a5whpy06otmiu0yzohwhz43x 3 617092 4081039 2024-04-25T14:41:44Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Dalios | Dalios | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:41, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) gyh7qllkku18njxmbxmzy8vac4t43x2 3 617093 4081048 2024-04-25T15:53:10Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: BiegeBadger | BiegeBadger | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 15:53, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 16xb1q3828oetvvxemyacwc9kbvagjv 3 617094 4081049 2024-04-25T15:56:04Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Boban Neelankal | Boban Neelankal | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 15:56, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) bx9h0too5s83vxhabckw5n831jzx8hb 3 617095 4081050 2024-04-25T16:02:24Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Saketh Gare | Saketh Gare | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 16:02, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) dq4t6g5kd5g20y69d9rnehlovf5absu 0 617096 4081051 2024-04-25T16:43:29Z Akbarali 17542 "[[:ta:Special:Redirect/revision/3540019|141 நெம்மேலி ஊராட்சி]]" എന്ന താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയത്. wikitext text/x-wiki [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] തിരുവാരൂർ ജില്ലയിൽ മന്നാർഗുഡി [[തിരുവാരൂർ ജില്ല|ജില്ലയിലാണ്]] '''141 നെമ്മേലി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്''' ( ''141 നെമ്മേലി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്'' ) സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് . <ref>{{Cite web|url=http://www.tnrd.gov.in/databases/tn_village_details.pdf|title=தமிழக ஊராட்சிகளின் பட்டியல்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnrd.gov.in|publisher=தமிழ்நாடு ஊரக வளர்ச்சி மற்றும் ஊராட்சித்துறை}}</ref> <ref>{{Cite web|url=<!--tnrd-ref-->http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1<!--tnrd-ref-->|title=<!--tnrd-bname-->மன்னார்குடி<!--tnrd-bname--> வட்டார வரைபடம்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnmaps.tn.nic.in|publisher=தேசிய தகவலியல் மையம், தமிழ்நாடு|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305033159/http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1|archive-date=2016-03-05|=https://web.archive.org/web/20160305033159/http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1}}</ref> മന്നാർഗുഡി നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിലും തഞ്ചാവൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തിലുമാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.. ഈ പഞ്ചായത്തിൽ ആകെ 7 പഞ്ചായത്ത് മണ്ഡലങ്ങളുണ്ട്. ഇതിൽ നിന്ന് 7 പഞ്ചായത്ത് കൗൺസിൽ അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. <ref name="panchayat">{{Cite web|url=http://www.tamilvu.org/coresite/download/Village_Panchayat.pdf|title=தமிழக ஊராட்சிகளின் புள்ளிவிவரம்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnrd.gov.in|publisher=தமிழ் இணையக் கல்விக்கழகம்}}</ref> [[ഇന്ത്യയിലെ പതിനഞ്ചാം കാനേഷുമാരി|2011-ലെ ഇന്ത്യൻ സെൻസസ് പ്രകാരം]] ആകെ ജനസംഖ്യ 1161 ആണ്. ഇവരിൽ 569 സ്ത്രീകളും 592 പുരുഷന്മാരുമാണുള്ളത്. r6d3icwh6gv2f4sd3x1jhkqztz6st09 4081052 4081051 2024-04-25T16:44:33Z Akbarali 17542 wikitext text/x-wiki [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] തിരുവാരൂർ ജില്ലയിൽ മന്നാർഗുഡി [[തിരുവാരൂർ ജില്ല|ജില്ലയിലാണ്]] '''141 നെമ്മേലി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്''' ( ''141 നെമ്മേലി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്'' ) സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് . <ref>{{Cite web|url=http://www.tnrd.gov.in/databases/tn_village_details.pdf|title=தமிழக ஊராட்சிகளின் பட்டியல்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnrd.gov.in|publisher=தமிழ்நாடு ஊரக வளர்ச்சி மற்றும் ஊராட்சித்துறை}}</ref> <ref>{{Cite web|url=<!--tnrd-ref-->http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1<!--tnrd-ref-->|title=<!--tnrd-bname-->மன்னார்குடி<!--tnrd-bname--> வட்டார வரைபடம்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnmaps.tn.nic.in|publisher=தேசிய தகவலியல் மையம், தமிழ்நாடு|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305033159/http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1|archive-date=2016-03-05|=https://web.archive.org/web/20160305033159/http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1}}</ref> മന്നാർഗുഡി നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിലും തഞ്ചാവൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തിലുമാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.. ഈ പഞ്ചായത്തിൽ ആകെ 7 പഞ്ചായത്ത് മണ്ഡലങ്ങളുണ്ട്. ഇതിൽ നിന്ന് 7 പഞ്ചായത്ത് കൗൺസിൽ അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. <ref name="panchayat">{{Cite web|url=http://www.tamilvu.org/coresite/download/Village_Panchayat.pdf|title=தமிழக ஊராட்சிகளின் புள்ளிவிவரம்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnrd.gov.in|publisher=தமிழ் இணையக் கல்விக்கழகம்}}</ref> [[ഇന്ത്യയിലെ പതിനഞ്ചാം കാനേഷുമാരി|2011-ലെ ഇന്ത്യൻ സെൻസസ് പ്രകാരം]] ആകെ ജനസംഖ്യ 1161 ആണ്. ഇവരിൽ 569 സ്ത്രീകളും 592 പുരുഷന്മാരുമാണുള്ളത്. ==അടിസ്ഥാന സൌകര്യങ്ങൾ== [[ഗ്രാമവികസന, പഞ്ചായത്ത് രാജ് വകുപ്പ് (തമിഴ്നാട്)]] 2015ൽ നടത്തിയ പഠനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ കണ്ടെത്തിയ വിവരങ്ങളാണ് താഴെ നൽകിയിട്ടുള്ളത്. <ref name="തമിഴ്നാട് വില്ലേജ് പഞ്ചായത്ത് സ്ഥിതി വിവരക്കണക്കുകൾ">[ https://www.tamilvu.org/coresite/download/Village_Panchayat.pdf തമിഴ്നാട് വില്ലേജ് പഞ്ചായത്ത് സ്ഥിതി വിവരക്കണക്കുകൾ 2015]]</ref> {| class="wikitable" ! അടിസ്ഥാന സൌകര്യങ്ങൾ !! എണ്ണം |- | ജല വിതരണം ||198 |- | പൈപ്പുകൾ ||4 |- | പ്രാദേശിക സർക്കാർ കെട്ടിടങ്ങൾ ||2 |- | സ്കൂൾ കെട്ടിടങ്ങൾ ||7 |- | കുളങ്ങൾ ||2 |- | കായിക കേന്ദ്രങ്ങൾ || |- | സ്മശാനങ്ങൾ ||4 |- | വ്യാപാര കേന്ദ്രങ്ങൾ || |- | പഞ്ചായത്ത് യൂനിയൻ റോഡുകൾ ||100 |- | പഞ്ചായത്ത് റോഡുകൾ ||26 |- | ബസ് സ്റ്റേഷൻ || |} == അവലംബം == {{Reflist}} qcewevg4o73v4d3jpzgpzamqqskfjjm 4081053 4081052 2024-04-25T16:45:53Z Akbarali 17542 wikitext text/x-wiki [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] തിരുവാരൂർ ജില്ലയിൽ മന്നാർഗുഡി [[തിരുവാരൂർ ജില്ല|ജില്ലയിലാണ്]] '''141 നെമ്മേലി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്''' ( ''141 നെമ്മേലി ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്'' ) സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് . <ref>{{Cite web|url=http://www.tnrd.gov.in/databases/tn_village_details.pdf|title=தமிழக ஊராட்சிகளின் பட்டியல்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnrd.gov.in|publisher=தமிழ்நாடு ஊரக வளர்ச்சி மற்றும் ஊராட்சித்துறை}}</ref> <ref>{{Cite web|url=<!--tnrd-ref-->http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1<!--tnrd-ref-->|title=<!--tnrd-bname-->மன்னார்குடி<!--tnrd-bname--> வட்டார வரைபடம்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnmaps.tn.nic.in|publisher=தேசிய தகவலியல் மையம், தமிழ்நாடு|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305033159/http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1|archive-date=2016-03-05|=https://web.archive.org/web/20160305033159/http://tnmaps.tn.nic.in/blks_info.php?dcode=30&blk_name=Agastiswaram&dcodenew=28&drdblknew=1}}</ref> മന്നാർഗുഡി നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിലും തഞ്ചാവൂർ ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തിലുമാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.. ഈ പഞ്ചായത്തിൽ ആകെ 7 പഞ്ചായത്ത് മണ്ഡലങ്ങളുണ്ട്. ഇതിൽ നിന്ന് 7 പഞ്ചായത്ത് കൗൺസിൽ അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. <ref name="panchayat">{{Cite web|url=http://www.tamilvu.org/coresite/download/Village_Panchayat.pdf|title=தமிழக ஊராட்சிகளின் புள்ளிவிவரம்|access-date=நவம்பர் 3, 2015|date=|website=tnrd.gov.in|publisher=தமிழ் இணையக் கல்விக்கழகம்}}</ref> [[ഇന്ത്യയിലെ പതിനഞ്ചാം കാനേഷുമാരി|2011-ലെ ഇന്ത്യൻ സെൻസസ് പ്രകാരം]] ആകെ ജനസംഖ്യ 1161 ആണ്. ഇവരിൽ 569 സ്ത്രീകളും 592 പുരുഷന്മാരുമാണുള്ളത്. ഇന്ത്യയിലെ [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്‌നാട്ടിലെ]] [[തിരുവാരൂർ ജില്ല|തിരുവാരൂർ ജില്ലയിൽ]] ജില്ലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശമാണ് 141 നെമ്മേലി പഞ്ചായത്ത്.മണ്ണാർക്കുടി നിയമസഭാ മണ്ഡലത്തിലും Loading... ലോകസഭാ മണ്ഡലത്തിലും ഉൾപ്പെടുന്ന ഈ പ്രദേശം മണ്ണാർക്കുടി ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്തിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.പുരുഷന്മാരാണ് സ്ത്രീകളേക്കാൾ ഇവിടെ കൂടുതലുള്ളത്.ദളിത് വിഭാഗത്തിലുള്ള 282 പുരുഷന്മാരും 249 സ്ത്രീകളുമുൾപ്പടെ ജനസംഖ്യയിൽ 45.7%ശതമാനം ദളിത് വിഭാഗത്തിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്. ==അടിസ്ഥാന സൌകര്യങ്ങൾ== [[ഗ്രാമവികസന, പഞ്ചായത്ത് രാജ് വകുപ്പ് (തമിഴ്നാട്)]] 2015ൽ നടത്തിയ പഠനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ കണ്ടെത്തിയ വിവരങ്ങളാണ് താഴെ നൽകിയിട്ടുള്ളത്. <ref name="തമിഴ്നാട് വില്ലേജ് പഞ്ചായത്ത് സ്ഥിതി വിവരക്കണക്കുകൾ">[ https://www.tamilvu.org/coresite/download/Village_Panchayat.pdf തമിഴ്നാട് വില്ലേജ് പഞ്ചായത്ത് സ്ഥിതി വിവരക്കണക്കുകൾ 2015]]</ref> {| class="wikitable" ! അടിസ്ഥാന സൌകര്യങ്ങൾ !! എണ്ണം |- | ജല വിതരണം ||198 |- | പൈപ്പുകൾ ||4 |- | പ്രാദേശിക സർക്കാർ കെട്ടിടങ്ങൾ ||2 |- | സ്കൂൾ കെട്ടിടങ്ങൾ ||7 |- | കുളങ്ങൾ ||2 |- | കായിക കേന്ദ്രങ്ങൾ || |- | സ്മശാനങ്ങൾ ||4 |- | വ്യാപാര കേന്ദ്രങ്ങൾ || |- | പഞ്ചായത്ത് യൂനിയൻ റോഡുകൾ ||100 |- | പഞ്ചായത്ത് റോഡുകൾ ||26 |- | ബസ് സ്റ്റേഷൻ || |} == അവലംബം == {{Reflist}} 70cz4gg89qmsz1rj5lr892aeonqz9pb 3 617097 4081059 2024-04-25T17:19:23Z Kadı 162735 Kadı എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ashique2020]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Speakingfact2024]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Ashique2020|Ashique2020]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Speakingfact2024|Speakingfact2024]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Speakingfact2024]] r31k60ey0dfbrh60gehjxx5dgupyaf6 2 617098 4081060 2024-04-25T17:19:23Z Kadı 162735 Kadı എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവ്:Ashique2020]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവ്:Speakingfact2024]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Ashique2020|Ashique2020]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Speakingfact2024|Speakingfact2024]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഉപയോക്താവ്:Speakingfact2024]] fj2cswp6dhyqxnvjhhzz2ebxdcnbg4c 0 617099 4081063 2024-04-25T17:45:19Z Vishalsathyan19952099 57735 [[ചിന്മയാനന്ദ]] എന്ന താളിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടുന്നു wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ചിന്മയാനന്ദ]] eivetkolvdecoa91ohjaz51jsycfam4 3 617100 4081072 2024-04-25T18:03:08Z TenWhile6 155496 TenWhile6 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:FJAJuninho]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jaleones]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/FJAJuninho|FJAJuninho]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Jaleones|Jaleones]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jaleones]] 5daxvbahjb3wr1nuhy5wk49zip6flg8 3 617101 4081075 2024-04-25T18:08:03Z TenWhile6 155496 TenWhile6 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Moe the Alexandrian]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:The Authentic Egyptian Pasha]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Moe the Alexandrian|Moe the Alexandrian]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/The Authentic Egyptian Pasha|The Authentic Egyptian Pasha]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:The Authentic Egyptian Pasha]] 7p7foe9w06k8ux4vhb1hufs02wncjtp 3 617102 4081078 2024-04-25T18:13:51Z TenWhile6 155496 TenWhile6 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Илиан Видьянандович]] എന്ന താൾ [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Дьюче-Круче]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: "[[Special:CentralAuth/Илиан Видьянандович|Илиан Видьянандович]]" എന്ന ഉപയോക്താവിനെ "[[Special:CentralAuth/Дьюче-Круче|Дьюче-Круче]]" എന്നു പേരുമാറ്റിയപ്പോൾ താൾ കൂടെ സ്വയം മാറിയിട്ടുണ്ട്. wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Дьюче-Круче]] f3klh9e3o2yv0rptrjcmj9f2x0mw5x4 3 617103 4081079 2024-04-25T18:14:55Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: 白色的熊不是北極熊 | 白色的熊不是北極熊 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 18:14, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) dn8o5z1bg1ysk3njwejgv0paasr6s1g 3 617104 4081085 2024-04-25T19:07:49Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Teritaal | Teritaal | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 19:07, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) omh0jyjbuwhlum0z01fwjf62zo2dq05 3 617105 4081087 2024-04-25T19:17:01Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Muneerviki | Muneerviki | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 19:17, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) jcw7ozc24nipkosvimcb0i8pvns2yhp 3 617106 4081090 2024-04-25T21:32:48Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: TamilProphet | TamilProphet | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 21:32, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) j0nyi4927ejndm210t8czavsd60kqbn 3 617107 4081094 2024-04-25T22:24:43Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Talan Gwynek | Talan Gwynek | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 22:24, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) s2e2qfguw6vbkimwphhs8dagkp51nfp 3 617108 4081095 2024-04-25T22:44:35Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Seemjith | Seemjith | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 22:44, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) s61r3f677zlyq7jjcvu41mua56jajxp 3 617109 4081134 2024-04-25T23:48:07Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Muallim Fatih | Muallim Fatih | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 23:48, 25 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) q7axvzv4kikb3fazza3ss8rv5cnpi4h 0 617110 4081141 2024-04-26T00:28:03Z Sachin12345633 102494 [[ഗ്നോം ടെർമിനൽ]] എന്ന താളിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടുന്നു wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഗ്നോം ടെർമിനൽ]] mzcut7bcf4dp26nb85bldbediffjxv9 0 617111 4081150 2024-04-26T03:20:07Z FrederickEvans 172678 '[[File:Logotipo de Venevisión.svg|thumbnail]] സിസ്‌നെറോസ് ഗ്രൂപ്പിൻ്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള വെനിസ്വേലൻ ടെലിവിഷൻ ശൃംഖലയാണ് '''സ്ഥാപിച്ചത്''' ({{lang|es|Venevisión}}).<ref>{{cite web|title=Lo Mejor de Venevisión desde 1961|url=https://www.flickr.com/photos/112682086@N07/31045...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki [[File:Logotipo de Venevisión.svg|thumbnail]] സിസ്‌നെറോസ് ഗ്രൂപ്പിൻ്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള വെനിസ്വേലൻ ടെലിവിഷൻ ശൃംഖലയാണ് '''സ്ഥാപിച്ചത്''' ({{lang|es|Venevisión}}).<ref>{{cite web|title=Lo Mejor de Venevisión desde 1961|url=https://www.flickr.com/photos/112682086@N07/31045311067|website=[[Flickr]]|accessdate=2024-03-18|date=2018-11-21}}</ref> 1961 ൽ ഡീഗോ സിസ്‌നെറോസ് ആണ് ഇത് സ്ഥാപിച്ചത്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ടെലിനോവെല നിർമ്മാതാക്കളിൽ ഒന്നാണിത്.<ref name="cisneros-nyt">{{cite web|title=Media Mogul Learns to Live With Chávez|url=http://www.nytimes.com/2007/07/05/world/americas/05venez.html?_r=4&n=Top/News/World/Countries%20and%20Territories/Venezuela&oref=slogin&|website=[[The New York Times]]|accessdate=2024-03-18|date=2007-07-05}}</ref> ==അവലംബം== {{RL}} [[വർഗ്ഗം:ദൃശ്യമാദ്ധ്യമങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:വെനിസ്വേല]] nnsn088rzgmf179n7tva87yxf6m5san 3 617112 4081153 2024-04-26T03:51:23Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Vinaymathews | Vinaymathews | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 03:51, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 4vbtt9bgilujus9yavpr0a6hg8u4rzc 4 617113 4081157 2024-04-26T04:01:05Z Vijayanrajapuram 21314 പുതിയ ഒഴിവാക്കൽ നിർദ്ദേശ താൾ [[മനോജ് വെങ്ങോല]]. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki ===[[:മനോജ് വെങ്ങോല]]=== {{REMOVE THIS TEMPLATE WHEN CLOSING THIS AfD|?}} :{{la|മനോജ് വെങ്ങോല}} – (<includeonly>[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മനോജ് വെങ്ങോല|View AfD]]</includeonly><noinclude>[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പത്തായം/ഏപ്രിൽ 2024#{{anchorencode:മനോജ് വെങ്ങോല}}|View log]]</noinclude>{{int:dot-separator}} <span class="plainlinks">[https://tools.wmflabs.org/jackbot/snottywong/cgi-bin/votecounter.cgi?page=%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%92%E0%B4%B4%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE/%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B5%8B%E0%B4%9C%E0%B5%8D_%E0%B4%B5%E0%B5%86%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%8B%E0%B4%B2 Stats]</span>) ഉപയോക്താവ് തന്നെക്കുറിച്ചുതന്നെ ചേർത്ത ലേഖനം. [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 04:01, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) j7rqpw0xqnfrj7y5l0jlgrx0d9o7ba8 4 617114 4081161 2024-04-26T04:05:01Z Vijayanrajapuram 21314 പുതിയ ഒഴിവാക്കൽ നിർദ്ദേശ താൾ [[ആഗ്‌ന യാമി]]. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki ===[[:ആഗ്‌ന യാമി]]=== {{REMOVE THIS TEMPLATE WHEN CLOSING THIS AfD|?}} :{{la|ആഗ്‌ന യാമി}} – (<includeonly>[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആഗ്‌ന യാമി|View AfD]]</includeonly><noinclude>[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പത്തായം/ഏപ്രിൽ 2024#{{anchorencode:ആഗ്‌ന യാമി}}|View log]]</noinclude>{{int:dot-separator}} <span class="plainlinks">[https://tools.wmflabs.org/jackbot/snottywong/cgi-bin/votecounter.cgi?page=%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%92%E0%B4%B4%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE/%E0%B4%86%E0%B4%97%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8_%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%BF Stats]</span>) ശ്രദ്ധേയത സ്ഥാപിക്കാനാവശ്യമായ അവലംബങ്ങൾ ഇല്ല. ആരാധകസ്വഭാവമുള്ള ഉള്ളടക്കം. [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 04:05, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 2gthe4fezeg1ltrg6k5x1pe4357k8mi 3 617115 4081162 2024-04-26T04:05:01Z Vijayanrajapuram 21314 അറിയിപ്പ്: [[ആഗ്‌ന യാമി]] [[WP:AFD|ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളിലേക്ക്]] ഉൾപ്പെടുത്തുന്നു. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki == [[:ആഗ്‌ന യാമി]] എന്ന ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യാനുള്ള നാമനിർദ്ദേശം == <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div> '''[[:ആഗ്‌ന യാമി]]''' എന്ന ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയുടെ മാനദണ്ഡങ്ങൾക്കും നയരേഖകൾക്കും അനുസൃതമായി നിലനിർത്താവുന്നതാണോ അതോ [[Wikipedia:Deletion policy|നീക്കം ചെയ്യേണ്ടതാണോ]] എന്ന വിഷയത്തെക്കുറിച്ച് [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആഗ്‌ന യാമി]] എന്ന താളിൽ ഒരു ചർച്ച ആരംഭിച്ചിരിക്കുന്നു. പ്രസ്തുത താളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയ ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യുന്നതിനു മുൻപായി താങ്കളുടെ അഭിപ്രായം അറിയുവാൻ 7 ദിവസം വരെ സമയം ലഭിക്കുന്നതാണ്. കൂടാതെ താല്പര്യമുള്ള മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളും ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതായിരിക്കും. ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ തക്ക വിധത്തിലുള്ള ശ്രദ്ധേയത, നിഷ്പക്ഷത, സ്വീകാര്യത എന്നിവയെ ലക്ഷ്യമാക്കിയുള്ള ശക്തമായ അവലംബങ്ങളും വാദഗതികളുമാണു് ഈ ചർച്ചയിൽ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതു്. ഈ ചർച്ച നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ കൂടുതൽ വിവരങ്ങളും അവലംബങ്ങളും മറ്റും ചേർത്ത് പ്രസ്തുത ലേഖനം പുഷ്ടിപ്പെടുത്താവുന്നതാണു്. എന്നാൽ, കാര്യനിർവ്വാഹകരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂട്ടായി ഒരു അന്തിമതീരുമാനം ഉണ്ടാവുന്നതുവരെ, ലേഖനത്തിന്റെ മുകളിൽ ചേർത്തിട്ടുള്ള, ലേഖനം മായ്ക്കാൻ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട അറിയിപ്പ് നീക്കം ചെയ്തുകൂടാ.- [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 04:05, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 2kusdnezgoc4spla0ud490l5kn6r5yd 3 617116 4081166 2024-04-26T05:02:10Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: PARAKANYAA | PARAKANYAA | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 05:02, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 0uzc3aj64sstcjlxzk0teseb7q87wwx 3 617117 4081173 2024-04-26T08:18:27Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Cycle Praksh | Cycle Praksh | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 08:18, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) i6dedjiw9a3iomfu7kq0r1f2a872w3w 3 617118 4081181 2024-04-26T08:55:13Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Azoooz4434 | Azoooz4434 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 08:55, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 86m1emmsatv0f6lfnq9wzvxa5pwy70d 0 617119 4081183 2024-04-26T09:09:55Z Cycle Praksh 181619 പുതുയ താൾ ഉണ്ടാക്കി wikitext text/x-wiki == ജമാ മസ്ജിദ് ശ്രീനഗർ == ഇന്ത്യയിലെ ജമ്മു കാശ്മീരിലെ ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പള്ളിയാണ് ജുമാ മസ്ജിദ്. പഴയ നഗരത്തിലെ നൗഹട്ടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ മസ്ജിദ്, സുൽത്താൻ സിക്കന്ദർ 1394 CE-ൽ കമ്മീഷൻ ചെയ്യുകയും 1402 CE-ൽ പൂർത്തിയാക്കുകയും ചെയ്തു,[1][അവിശ്വസനീയമായ ഉറവിടം?] മിർ സയ്യിദ് അലി ഹമദാനിയുടെ മകൻ മിർ മുഹമ്മദ് ഹമദാനിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം,[2] കാശ്മീരിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പള്ളികളിൽ ഒന്നായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[3] ശ്രീനഗറിലെ മത-രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിൻ്റെ മധ്യമേഖലയായ ഡൗണ്ടൗൺ ആണ് ഈ മസ്ജിദ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എല്ലാ വെള്ളിയാഴ്ചകളിലും മുസ്ലീങ്ങൾ തിങ്ങിപ്പാർക്കുന്ന ഇത് ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ്.[1] == ചരിത്രത്തിൽ == === സിഖ് യുഗം (1819-1846 CE) === 21 വർഷക്കാലം, മഹാരാജ രഞ്ജിത് സിങ്ങിൻ്റെ സിഖ് ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ, 1819 എഡി മുതൽ, അന്നത്തെ ശ്രീനഗർ ഗവർണറായിരുന്ന മോത്തി റാം ജുമാ മസ്ജിദിൽ പ്രാർത്ഥന നടത്തുന്നതിന് നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ, മസ്ജിദ് അടച്ചുപൂട്ടൽ നേരിടേണ്ടി വന്നു. മസ്ജിദിൽ നിന്ന് പ്രാർത്ഥനകളൊന്നും നടത്തിയില്ല, പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് വിളിച്ചില്ല. 1843-ൽ ഗവർണർ ഗുലാം മുഹി-ഉദ്-ദിനാണ് ഇത് വീണ്ടും തുറന്നത്, അദ്ദേഹം അതിൻ്റെ അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കായി ഏകദേശം ഒന്നര ലക്ഷം രൂപ ചെലവഴിച്ചു. എന്നാൽ 11 വർഷമായി ഭരണാധികാരികൾ വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ മാത്രമാണ് പ്രാർത്ഥന അനുവദിച്ചത്. മസ്ജിദ് വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾ തുറന്ന് വീണ്ടും അടയ്ക്കും. 9om17yasamipcgcjy2pngy3iohmv3wt 4081185 4081183 2024-04-26T09:23:09Z Cycle Praksh 181619 new wikitext text/x-wiki == ജമാ മസ്ജിദ് ശ്രീനഗർ == ഇന്ത്യയിലെ ജമ്മു കാശ്മീരിലെ ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പള്ളിയാണ് ജുമാ മസ്ജിദ്. പഴയ നഗരത്തിലെ നൗഹട്ടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ മസ്ജിദ്, സുൽത്താൻ സിക്കന്ദർ 1394 CE-ൽ കമ്മീഷൻ ചെയ്യുകയും 1402 CE-ൽ പൂർത്തിയാക്കുകയും ചെയ്തു,[1][അവിശ്വസനീയമായ ഉറവിടം?] മിർ സയ്യിദ് അലി ഹമദാനിയുടെ മകൻ മിർ മുഹമ്മദ് ഹമദാനിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം,[2] കാശ്മീരിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പള്ളികളിൽ ഒന്നായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[3] ശ്രീനഗറിലെ മത-രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിൻ്റെ മധ്യമേഖലയായ ഡൗണ്ടൗൺ ആണ് ഈ മസ്ജിദ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എല്ലാ വെള്ളിയാഴ്ചകളിലും മുസ്ലീങ്ങൾ തിങ്ങിപ്പാർക്കുന്ന ഇത് ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ്.[1] == ചരിത്രത്തിൽ == === സിഖ് യുഗം (1819-1846 CE) === 21 വർഷക്കാലം, മഹാരാജ രഞ്ജിത് സിങ്ങിൻ്റെ സിഖ് ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ, 1819 എഡി മുതൽ, അന്നത്തെ ശ്രീനഗർ ഗവർണറായിരുന്ന മോത്തി റാം ജുമാ മസ്ജിദിൽ പ്രാർത്ഥന നടത്തുന്നതിന് നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ, മസ്ജിദ് അടച്ചുപൂട്ടൽ നേരിടേണ്ടി വന്നു. മസ്ജിദിൽ നിന്ന് പ്രാർത്ഥനകളൊന്നും നടത്തിയില്ല, പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് വിളിച്ചില്ല. 1843-ൽ ഗവർണർ ഗുലാം മുഹി-ഉദ്-ദിനാണ് ഇത് വീണ്ടും തുറന്നത്, അദ്ദേഹം അതിൻ്റെ അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കായി ഏകദേശം ഒന്നര ലക്ഷം രൂപ ചെലവഴിച്ചു. എന്നാൽ 11 വർഷമായി ഭരണാധികാരികൾ വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ മാത്രമാണ് പ്രാർത്ഥന അനുവദിച്ചത്. മസ്ജിദ് വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾ തുറന്ന് വീണ്ടും അടയ്ക്കും. == ജൂലൈ 13, 1931 == 1931 ജൂലായ് 13-ലെ രക്തസാക്ഷികളെ ദോഗ്ര പോലീസ് വെടിയുതിർക്കുകയും 22 പേർ കൊല്ലപ്പെടുകയും നൂറുകണക്കിനാളുകൾക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തതിനെ തുടർന്ന് ജമാ മസ്ജിദിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. ശൈഖ് അബ്ദുല്ലയും മിർവായിസ് മൗലവി മുഹമ്മദ് യൂസുഫ് ഷായും മറ്റ് നേതാക്കളും സ്വേച്ഛാധിപത്യ ഡോഗ്ര മഹാരാജ ഹരി സിങ്ങിനെതിരെ പ്രസംഗിക്കാൻ തുടങ്ങിയ ഖവാജ നഖഷ്ബന്ദ് സാഹബ് ഖവാജ ബസാർ ശ്രീനഗറിലെ ദേവാലയ കോമ്പൗണ്ടിലാണ് രക്തസാക്ഷികളുടെ മൃതദേഹം സംസ്കരിച്ചത്. == 1947-ന് ശേഷം == rtezhcjjg66epuaajz0s9ip6tfv8m5g 4081187 4081185 2024-04-26T09:32:51Z Cycle Praksh 181619 wikitext text/x-wiki == ജമാ മസ്ജിദ് ശ്രീനഗർ == ഇന്ത്യയിലെ ജമ്മു കാശ്മീരിലെ ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പള്ളിയാണ് ജുമാ മസ്ജിദ്. പഴയ നഗരത്തിലെ നൗഹട്ടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ മസ്ജിദ്, സുൽത്താൻ സിക്കന്ദർ 1394 CE-ൽ കമ്മീഷൻ ചെയ്യുകയും 1402 CE-ൽ പൂർത്തിയാക്കുകയും ചെയ്തു,[1][അവിശ്വസനീയമായ ഉറവിടം?] മിർ സയ്യിദ് അലി ഹമദാനിയുടെ മകൻ മിർ മുഹമ്മദ് ഹമദാനിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം,[2] കാശ്മീരിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പള്ളികളിൽ ഒന്നായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[3] ശ്രീനഗറിലെ മത-രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിൻ്റെ മധ്യമേഖലയായ ഡൗണ്ടൗൺ ആണ് ഈ മസ്ജിദ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എല്ലാ വെള്ളിയാഴ്ചകളിലും മുസ്ലീങ്ങൾ തിങ്ങിപ്പാർക്കുന്ന ഇത് ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ്.[1] == ചരിത്രത്തിൽ == === സിഖ് യുഗം (1819-1846 CE) === 21 വർഷക്കാലം, മഹാരാജ രഞ്ജിത് സിങ്ങിൻ്റെ സിഖ് ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ, 1819 എഡി മുതൽ, അന്നത്തെ ശ്രീനഗർ ഗവർണറായിരുന്ന മോത്തി റാം ജുമാ മസ്ജിദിൽ പ്രാർത്ഥന നടത്തുന്നതിന് നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ, മസ്ജിദ് അടച്ചുപൂട്ടൽ നേരിടേണ്ടി വന്നു. മസ്ജിദിൽ നിന്ന് പ്രാർത്ഥനകളൊന്നും നടത്തിയില്ല, പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് വിളിച്ചില്ല. 1843-ൽ ഗവർണർ ഗുലാം മുഹി-ഉദ്-ദിനാണ് ഇത് വീണ്ടും തുറന്നത്, അദ്ദേഹം അതിൻ്റെ അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കായി ഏകദേശം ഒന്നര ലക്ഷം രൂപ ചെലവഴിച്ചു. എന്നാൽ 11 വർഷമായി ഭരണാധികാരികൾ വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ മാത്രമാണ് പ്രാർത്ഥന അനുവദിച്ചത്. മസ്ജിദ് വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾ തുറന്ന് വീണ്ടും അടയ്ക്കും. == ജൂലൈ 13, 1931 == 1931 ജൂലായ് 13-ലെ രക്തസാക്ഷികളെ ദോഗ്ര പോലീസ് വെടിയുതിർക്കുകയും 22 പേർ കൊല്ലപ്പെടുകയും നൂറുകണക്കിനാളുകൾക്ക് പചരിത്രകാരനായ മുഹമ്മദ് ഇസ്ഹാഖ് ഖാൻ്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "മത വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുന്നതിൽ ജുമാ മസ്ജിദ് പ്രാഥമികമായി ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, കശ്മീരി മുസ്‌ലിംകൾക്കിടയിൽ ആധുനിക വിദ്യാഭ്യാസം വ്യാപിച്ചതോടെ, മിർവായിസ് ഗുലാം റസൂൽ ഷായുടെ ശ്രമങ്ങൾക്ക് നന്ദി, രാഷ്ട്രീയ അവബോധത്തിൻ്റെ വളർച്ചയിൽ മസ്ജിദ് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. കശ്മീരി മുസ്ലീം രാഷ്ട്രീയത്തിൻ്റെ നിഗൂഢതകൾ എന്ന് ഞാൻ വിളിക്കുന്ന ജുമാ മസ്ജിദിൽ മിർവായിസ് മുഹമ്മദ് യൂസഫ് ഷായാണ് ഷെയ്ഖ് മുഹമ്മദ് അബ്ദുള്ളയെ ആരംഭിച്ചത്."[9]രിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തതിനെ തുടർന്ന് ജമാ മസ്ജിദിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. ശൈഖ് അബ്ദുല്ലയും മിർവായിസ് മൗലവി മുഹമ്മദ് യൂസുഫ് ഷായും മറ്റ് നേതാക്കളും സ്വേച്ഛാധിപത്യ ഡോഗ്ര മഹാരാജ ഹരി സിങ്ങിനെതിരെ പ്രസംഗിക്കാൻ തുടങ്ങിയ ഖവാജ നഖഷ്ബന്ദ് സാഹബ് ഖവാജ ബസാർ ശ്രീനഗറിലെ ദേവാലയ കോമ്പൗണ്ടിലാണ് രക്തസാക്ഷികളുടെ മൃതദേഹം സംസ്കരിച്ചത്. == 1947-ന് ശേഷം == ചരിത്രകാരനായ മുഹമ്മദ് ഇസ്ഹാഖ് ഖാൻ്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "മത വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുന്നതിൽ ജുമാ മസ്ജിദ് പ്രാഥമികമായി ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, കശ്മീരി മുസ്‌ലിംകൾക്കിടയിൽ ആധുനിക വിദ്യാഭ്യാസം വ്യാപിച്ചതോടെ, മിർവായിസ് ഗുലാം റസൂൽ ഷായുടെ ശ്രമങ്ങൾക്ക് നന്ദി, രാഷ്ട്രീയ അവബോധത്തിൻ്റെ വളർച്ചയിൽ മസ്ജിദ് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. കശ്മീരി മുസ്ലീം രാഷ്ട്രീയത്തിൻ്റെ നിഗൂഢതകൾ എന്ന് ഞാൻ വിളിക്കുന്ന ജുമാ മസ്ജിദിൽ മിർവായിസ് മുഹമ്മദ് യൂസഫ് ഷായാണ് ഷെയ്ഖ് മുഹമ്മദ് അബ്ദുള്ളയെ ആരംഭിച്ചത്."[9] 9dej71bfynmro8k0rsyub2a4otmhp2n 4081209 4081187 2024-04-26T11:14:09Z Cycle Praksh 181619 new wikitext text/x-wiki == ജമാ മസ്ജിദ് ശ്രീനഗർ == ഇന്ത്യയിലെ ജമ്മു കാശ്മീരിലെ ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പള്ളിയാണ് ജുമാ മസ്ജിദ്. പഴയ നഗരത്തിലെ നൗഹട്ടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ മസ്ജിദ്, സുൽത്താൻ സിക്കന്ദർ 1394 CE-ൽ കമ്മീഷൻ ചെയ്യുകയും 1402 CE-ൽ പൂർത്തിയാക്കുകയും ചെയ്തു,[1][അവിശ്വസനീയമായ ഉറവിടം?] മിർ സയ്യിദ് അലി ഹമദാനിയുടെ മകൻ മിർ മുഹമ്മദ് ഹമദാനിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം,[2] കാശ്മീരിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പള്ളികളിൽ ഒന്നായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[3] ശ്രീനഗറിലെ മത-രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിൻ്റെ മധ്യമേഖലയായ ഡൗണ്ടൗൺ ആണ് ഈ മസ്ജിദ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എല്ലാ വെള്ളിയാഴ്ചകളിലും മുസ്ലീങ്ങൾ തിങ്ങിപ്പാർക്കുന്ന ഇത് ശ്രീനഗറിലെ ഒരു പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ്.[1] == ചരിത്രത്തിൽ == === സിഖ് യുഗം (1819-1846 CE) === 21 വർഷക്കാലം, മഹാരാജ രഞ്ജിത് സിങ്ങിൻ്റെ സിഖ് ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ, 1819 എഡി മുതൽ, അന്നത്തെ ശ്രീനഗർ ഗവർണറായിരുന്ന മോത്തി റാം ജുമാ മസ്ജിദിൽ പ്രാർത്ഥന നടത്തുന്നതിന് നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ, മസ്ജിദ് അടച്ചുപൂട്ടൽ നേരിടേണ്ടി വന്നു. മസ്ജിദിൽ നിന്ന് പ്രാർത്ഥനകളൊന്നും നടത്തിയില്ല, പ്രാർത്ഥനയ്ക്ക് വിളിച്ചില്ല. 1843-ൽ ഗവർണർ ഗുലാം മുഹി-ഉദ്-ദിനാണ് ഇത് വീണ്ടും തുറന്നത്, അദ്ദേഹം അതിൻ്റെ അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കായി ഏകദേശം ഒന്നര ലക്ഷം രൂപ ചെലവഴിച്ചു. എന്നാൽ 11 വർഷമായി ഭരണാധികാരികൾ വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ മാത്രമാണ് പ്രാർത്ഥന അനുവദിച്ചത്. മസ്ജിദ് വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ ഏതാനും മണിക്കൂറുകൾ തുറന്ന് വീണ്ടും അടയ്ക്കും. == ജൂലൈ 13, 1931 == 1931 ജൂലായ് 13-ലെ രക്തസാക്ഷികളെ ദോഗ്ര പോലീസ് വെടിയുതിർക്കുകയും 22 പേർ കൊല്ലപ്പെടുകയും നൂറുകണക്കിനാളുകൾക്ക് പചരിത്രകാരനായ മുഹമ്മദ് ഇസ്ഹാഖ് ഖാൻ്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "മത വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുന്നതിൽ ജുമാ മസ്ജിദ് പ്രാഥമികമായി ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, കശ്മീരി മുസ്‌ലിംകൾക്കിടയിൽ ആധുനിക വിദ്യാഭ്യാസം വ്യാപിച്ചതോടെ, മിർവായിസ് ഗുലാം റസൂൽ ഷായുടെ ശ്രമങ്ങൾക്ക് നന്ദി, രാഷ്ട്രീയ അവബോധത്തിൻ്റെ വളർച്ചയിൽ മസ്ജിദ് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. കശ്മീരി മുസ്ലീം രാഷ്ട്രീയത്തിൻ്റെ നിഗൂഢതകൾ എന്ന് ഞാൻ വിളിക്കുന്ന ജുമാ മസ്ജിദിൽ മിർവായിസ് മുഹമ്മദ് യൂസഫ് ഷായാണ് ഷെയ്ഖ് മുഹമ്മദ് അബ്ദുള്ളയെ ആരംഭിച്ചത്."[9]രിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തതിനെ തുടർന്ന് ജമാ മസ്ജിദിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. ശൈഖ് അബ്ദുല്ലയും മിർവായിസ് മൗലവി മുഹമ്മദ് യൂസുഫ് ഷായും മറ്റ് നേതാക്കളും സ്വേച്ഛാധിപത്യ ഡോഗ്ര മഹാരാജ ഹരി സിങ്ങിനെതിരെ പ്രസംഗിക്കാൻ തുടങ്ങിയ ഖവാജ നഖഷ്ബന്ദ് സാഹബ് ഖവാജ ബസാർ ശ്രീനഗറിലെ ദേവാലയ കോമ്പൗണ്ടിലാണ് രക്തസാക്ഷികളുടെ മൃതദേഹം സംസ്കരിച്ചത്. == 1947-ന് ശേഷം == ചരിത്രകാരനായ മുഹമ്മദ് ഇസ്ഹാഖ് ഖാൻ്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "മത വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുന്നതിൽ ജുമാ മസ്ജിദ് പ്രാഥമികമായി ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, കശ്മീരി മുസ്‌ലിംകൾക്കിടയിൽ ആധുനിക വിദ്യാഭ്യാസം വ്യാപിച്ചതോടെ, മിർവായിസ് ഗുലാം റസൂൽ ഷായുടെ ശ്രമങ്ങൾക്ക് നന്ദി, രാഷ്ട്രീയ അവബോധത്തിൻ്റെ വളർച്ചയിൽ മസ്ജിദ് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. കശ്മീരി മുസ്ലീം രാഷ്ട്രീയത്തിൻ്റെ നിഗൂഢതകൾ എന്ന് ഞാൻ വിളിക്കുന്ന ജുമാ മസ്ജിദിൽ മിർവായിസ് മുഹമ്മദ് യൂസഫ് ഷായാണ് ഷെയ്ഖ് മുഹമ്മദ് അബ്ദുള്ളയെ ആരംഭിച്ചത്."[9] ജുമാ മസ്ജിദ് സംസ്ഥാനത്തെ നിലവിലെ പ്രക്ഷുബ്ധതയെക്കുറിച്ചുള്ള രാഷ്ട്രീയ വ്യവഹാരങ്ങളുടെ ചൂടേറിയ വേദിയാണ്, കശ്മീരിൽ ഉരുത്തിരിഞ്ഞ രാഷ്ട്രീയം ഇവിടുത്തെ സഭകളെ നിയന്ത്രണങ്ങളിലേക്കും വാചാലതയിലേക്കും നയിച്ചു. കശ്മീർ സംഘർഷത്തിൻ്റെ രാഷ്ട്രീയം ചർച്ച ചെയ്യുന്നതിനും ചർച്ച ചെയ്യുന്നതിനുമുള്ള ഒരു വേദിയായി മസ്ജിദ് മാറിയിരിക്കുന്നു.[6] 2008-ൽ അമർനാഥ് ഭൂമി തർക്കം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടതോടെയാണ് മസ്ജിദ് ദീർഘനാളത്തേക്ക് അടച്ചിടൽ നിലവിൽ വന്നത്. ആളുകളെ ആഴ്ചകളോളം വെള്ളിയാഴ്ച പ്രാർത്ഥന നടത്തുന്നത് തടയാനുള്ള സംസ്ഥാന സർക്കാരിൻ്റെ തീരുമാനം വൻ രോഷത്തിന് കാരണമായി,[9] പഴയ നഗരത്തിൻ്റെ, പ്രത്യേകിച്ച് ജുമാ മസ്ജിദിന് ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശങ്ങളായിരുന്ന കലാപത്തെ ഞെരുക്കാനുള്ള ശ്രമമായി ഇത് കാണപ്പെട്ടു. ] മെഹബൂബ മുഫ്തിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള സഖ്യസർക്കാരിൻ്റെ കാലത്ത്, 2016-ലെ അശാന്തിയുടെ സമയത്ത് മസ്ജിദ് വീണ്ടും മൂന്ന് മാസത്തേയ്ക്കും, 2017-ലും 2018-ലും വ്യത്യസ്ത സമയങ്ങളിൽ പൂട്ടിയിടപ്പെട്ടു.[10] 2019 ഓഗസ്റ്റ് 5-ന് സംസ്ഥാനത്തിൻ്റെ പ്രത്യേക പദവി അസാധുവാക്കിയതിന് ശേഷം - രണ്ട് കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളായി വിഭജിച്ചതിന് ശേഷം, 136 ദിവസത്തെ പ്രാർത്ഥനകൾക്ക് സർക്കാർ നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തി. == കോംപ്ലക്സ് == പടിഞ്ഞാറ്, കിഴക്ക് വശങ്ങളിൽ, പള്ളിക്ക് 381 അടി (116 മീറ്റർ) നീളമുണ്ട്, വടക്കും തെക്കും വശങ്ങൾ 384 അടി (117 മീറ്റർ) നീളമുള്ളതാണ്.[12] അകത്തെ മുറ്റത്തിന് 375 അടി (114 മീ) x 370 അടി (110 മീ) 33 അടി (10 മീ) x 34 അടി (10 മീ) വാട്ടർ ടാങ്കും മധ്യഭാഗത്ത് ഒരു നീരുറവയും ഉണ്ട്. അങ്ങനെ മസ്ജിദിൻ്റെ വിസ്തീർണ്ണം 146,000 ചതുരശ്ര അടി (13,600 m2) ആണ്. ചുട്ടുപഴുത്ത ഇഷ്ടികകൾ കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച അതിൻ്റെ ചുവരുകൾക്ക് 4 അടി (1.2 മീറ്റർ) കനം ഉണ്ട്. ചുവരുകളുടെ താഴത്തെ ഭാഗം ചതുരാകൃതിയിലുള്ള കല്ലുകൾ കൊണ്ടാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. മസ്ജിദിൻ്റെ വടക്ക്, തെക്ക്, കിഴക്ക് ഭാഗങ്ങളിൽ മൂന്ന് വലിയ പ്രവേശന കവാടങ്ങളുണ്ട്, ദേവദാരു മരത്തിൻ്റെ ഉയർന്ന നിരകളിൽ നിൽക്കുന്ന മൂന്ന് ഗോപുരങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നു.[2] കിഴക്ക് ഭാഗത്ത് ഷാ ഗേറ്റ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു വലിയ പ്രവേശന കവാടമുണ്ട്, അത് പിരമിഡാകൃതിയിലുള്ള മേൽക്കൂരയാൽ പൊതിഞ്ഞതാണ്, ചതുരാകൃതിയിലുള്ള തുറന്ന പവലിയനാൽ (ബ്രാഞ്ച്) മുകളിൽ ഒരു ശിഖരമുണ്ട്.[6] മൊത്തം 378 തടി നിരകൾ മേൽക്കൂരയെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു. 48 അടി (15 മീറ്റർ) ഉയരവും 6 അടി (1.8 മീറ്റർ) ചുറ്റളവുമുള്ള എട്ട് ഉയർന്ന തൂണുകളാണ് ഓരോ ഗോപുരത്തെയും താങ്ങിനിർത്തുന്നത്. മിഹ്റാബിനും സമാനമായ ഒരു ഗോപുരമുണ്ട്. മസ്ജിദിൻ്റെ ശേഷിക്കുന്ന ഉൾഭാഗത്ത് 21 അടി (6.4 മീറ്റർ) ഉയരവും 5 അടി (1.5 മീറ്റർ) ചുറ്റളവുമുള്ള 346 നിരകളുണ്ട്. തുടക്കത്തിൽ ബിർച്ച് പുറംതൊലിയും കളിമണ്ണും കൊണ്ട് മേൽക്കൂര മറച്ചിരുന്നു.[2][13] ക്ലോയിസ്റ്ററിൻ്റെ പടിഞ്ഞാറൻ ഭിത്തിയിൽ കറുത്ത കശ്മീരി മാർബിൾ കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ഒരു മിഹ്‌റാബ് ഉണ്ട്, അത് മനോഹരമായ കാലിഗ്രാഫിക് സൃഷ്ടികളാൽ അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു, അതിൽ സർവ്വശക്തനായ അല്ലാഹുവിൻ്റെ തൊണ്ണൂറ്റി ഒമ്പത് ഗുണങ്ങൾ കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്.[5] ഇമാമിനെ കൂടാതെ 33,333 പേരെ ഒരു പ്രാർത്ഥനാ സമ്മേളനത്തിൽ മസ്ജിദിൽ പാർപ്പിക്കാം. മസ്ജിദ് മേൽക്കൂരയിലെത്താൻ, നാല് ഗോപുരങ്ങളുടെയും ചുവരുകൾക്ക് വൃത്താകൃതിയിലുള്ള ഇൻ്റീരിയർ പടികളുണ്ട്, അത് ഓരോ ടററ്റിൻ്റെയും ലോഞ്ചുകളിൽ അവസാനിക്കുന്നു. ഈ ഉയർന്ന ഗോപുരങ്ങളിൽ നിന്ന് ശ്രീനഗർ നഗരം കാണാൻ കഴിയും. തടിയും ഇരുമ്പ് കമ്പികളും ഉപയോഗിച്ചാണ് മേൽക്കൂര നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. മേൽക്കൂരയ്ക്ക് മുകളിലുള്ള ബിർച്ച് പുറംതൊലി ഇപ്പോൾ കോറഗേറ്റഡ് ഇരുമ്പ് ഷീറ്റുകൾ ഉപയോഗിച്ച് മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നു. മസ്ജിദിൻ്റെ അകത്തെ മുറ്റത്ത് ഒരു ജലധാരയുണ്ട്, അത് വുദു ചെയ്യാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു, അതിന് ചുറ്റും നാല് പുൽത്തകിടികൾ ചിനാർ മരങ്ങൾ കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു.[2] മുറ്റത്തെ ജലസംഭരണി യഥാർത്ഥത്തിൽ ലച്ച്മ കുൽ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു ജല ചാലിലൂടെയായിരുന്നു. == പുനർനിർമ്മാണങ്ങൾ == തീപിടുത്തത്തിൽ ഉണ്ടായ നാശനഷ്ടങ്ങൾ കാരണം മസ്ജിദ് നാളിതുവരെ നാശത്തിന് വിധേയമായിട്ടുണ്ട്. മൂന്ന് പ്രാവശ്യം തീപിടുത്തത്തിൽ മസ്ജിദ് ഭാഗികമായോ പൂർണമായോ നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടുവെങ്കിലും ഓരോ ദുരന്തത്തിന് ശേഷവും അത് പുനഃസ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു.[14] 1672-ൽ മുഗൾ ചക്രവർത്തിയായ ഔറംഗസീബ് സ്ഥാപിച്ചതാണ് നിലവിലുള്ള നിർമ്മാണം. പള്ളിയുടെ ചരിത്രത്തിലെ പുനർനിർമ്മാണങ്ങളും പ്രധാന നവീകരണങ്ങളും നടത്തിയത്: * സുൽത്താൻ സിക്കന്ദർ (r. 1389–1413 CE) CE 1394 CE (796 AH): സുൽത്താൻ 1394 CE ൽ മസ്ജിദിൻ്റെ നിർമ്മാണം കമ്മീഷൻ ചെയ്തു[13] ഇത് 1402 CE ൽ പൂർത്തീകരിക്കപ്പെട്ടു.[1] * സുൽത്താൻ ഹസൻ ഷാ (r. 1472–1484 CE) CE 1480 CE (885 AH): 1479-ലായിരുന്നു ആദ്യത്തെ തീപിടുത്തം, അന്നത്തെ ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന സുൽത്താൻ ഹസൻ ഷാ ഉടൻ തന്നെ പുനർനിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു. അറ്റകുറ്റപ്പണികൾ പൂർത്തിയാകുന്നതിന് മുമ്പ് അദ്ദേഹം മരിച്ചു, മുഹമ്മദ് ഷായുടെയും ഫത്തേ ഷായുടെയും ഭരണത്തിൻ കീഴിലുള്ള കാശ്മീർ സേനയുടെ കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫ് ഇബ്രാഹിം മാഗ്രെ ചുമതല ഏറ്റെടുക്കുകയും 1503 CE-ഓടെ ഇത് പൂർത്തിയാക്കുകയും ചെയ്തു.[5][6] * ജഹാംഗീർ (ആർ. 1605-1627 CE) 1620 CE (1083 AH): മുഗൾ ചക്രവർത്തിയായ ജഹാംഗീറിൻ്റെ മേൽക്കോയ്മയുടെ കാലത്ത് തീപിടുത്തം മൂലം മറ്റൊരു മാരകമായ നാശം നേരിട്ടതിന് ശേഷം, കശ്മീരിലെ ഒരു വാസ്തുശില്പി-ചരിത്രകാരൻ്റെ കീഴിൽ മസ്ജിദ് പുനർനിർമ്മിച്ചു, അതായത്, സോഡൂരിലെ മാലിക് ഹൈദർ.[15] മുഴുവൻ അറ്റകുറ്റപ്പണികളും പൂർത്തിയാക്കാൻ 17 വർഷമെടുത്തു.[5][6] * 1672 CE-ൽ ഔറംഗസീബ് (r. 1658–1707 CE) അപകടത്തെക്കുറിച്ച് കേട്ടപ്പോൾ ഔറംഗസേബ് ചിനാറുകൾ സുരക്ഷിതമാണോ എന്ന് മാത്രം അന്വേഷിച്ചുവെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു, കാരണം 'കുറച്ച് സമയത്തിനുള്ളിൽ മസ്ജിദ് പുനർനിർമിക്കാൻ കഴിയും. പൂർണ്ണവളർച്ചയെത്തിയ ഒരു ചിനാർ ഒരിക്കലും മാറ്റിസ്ഥാപിക്കാനാവില്ല.'[16] അദ്ദേഹം നഗരത്തിലെ എല്ലാ ഇഷ്ടികപ്പണിക്കാരെയും കൊത്തുപണിക്കാരെയും ഒരുമിച്ചുകൂട്ടുകയും മൂന്ന് വർഷത്തിനുള്ളിൽ ജുമാ മസ്ജിദ് പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഭരണകാലത്ത് സുൽത്താൻ സൈൻ-ഉൽ-ആബിദീൻ (r. 1420-1470 CE) മസ്ജിദ്[15] {{Infobox religious building|religious_affiliation=Islam|name=Jamia Mazjid|location=Nowhatta, Srinagar|district=Srinagar|country=India|coordinates=https://en.wikipedia.org/wiki/File:India_Jammu_and_Kashmir_UT_adm_relief_map.svg}} വികസിപ്പിക്കുകയും പ്രാഥമിക ഘടനയിൽ ഒരു ടററ്റ്[17] നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. മഹാരാജ പ്രതാപ് സിംഗിൻ്റെ (r. 1885-1925 CE) ഭരണകാലത്താണ് അവസാന പുനരുദ്ധാരണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടന്നത്. സിംഗ് ആവേശത്തോടെ മസ്ജിദിൻ്റെ പുനർനിർമ്മാണത്തെ പലതവണ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും സാമ്പത്തിക സഹായം വാഗ്ദാനം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു.[6][14] എന്നിരുന്നാലും, എല്ലാ നവീകരണങ്ങളും യഥാർത്ഥ വാസ്തുവിദ്യയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നതിനും നൂറ്റാണ്ടുകളായി മസ്ജിദിൻ്റെ ചരിത്രപരമായ മൂല്യം നിലനിർത്തുന്നതിനുമാണ്. == മെയിൻ്റനൻസ് == ഒരു സ്വകാര്യ സംരംഭമായ അഞ്ജുമാൻ-ഇ-ഔഖാഫിൻ്റെ അധീനതയിലാണ് ജമാ മസ്ജിദ്. 1975-ലാണ് മസ്ജിദിൻ്റെ കെയർടേക്കർ ബോർഡ് രൂപീകരിച്ചത്. മസ്ജിദിന് ചുറ്റുമുള്ള 278 കടകളുടെ (ഔഖാഫിൻ്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള) വാടകയിൽ നിന്നും മറ്റ് പൊതു ഫണ്ടിംഗ് സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്നുമാണ് പ്രധാന വരുമാന സ്രോതസ്സ്. വരുമാനം നിശ്ചയിച്ചിട്ടില്ല, വർഷം തോറും വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു. ഔഖാഫ് ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പ്, മസ്ജിദിൻ്റെ വരുമാനം സംസ്ഥാനത്തെ ഉന്നത പൗരന്മാരിൽ നിന്നാണ് ലഭിച്ചിരുന്നത്. മസ്ജിദിൻ്റെ ക്ഷേമത്തിനായി, INTACH അടുത്തിടെ നവീകരണത്തിൻ്റെ ചുമതല ഏറ്റെടുത്തു.[6] == അപകീർത്തിപ്പെടുത്തൽ == 2018 ഡിസംബർ 28 ന്, വെള്ളിയാഴ്ച സഭാ പ്രാർത്ഥനകൾക്ക് ശേഷം, പള്ളി ഏതാണ്ട് ശൂന്യമായപ്പോൾ, മുഖംമൂടി ധരിച്ച ഒരു സംഘം യുവാക്കൾ ഐസിസ് പതാകകളുമായി പള്ളിയിലേക്ക് ഇരച്ചുകയറി, സംഭവത്തിൻ്റെ വീഡിയോ സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ വൈറലായി. ഈ സംഭവം വളരെ പ്രചാരം നേടുകയും മുസ്ലീം പള്ളിയിലെ മിർവായിസും സംസ്ഥാന മുഖ്യമന്ത്രിയും ഉൾപ്പെടെയുള്ള വിവിധ സംഘടനകളിൽ നിന്നും പൊതു വ്യക്തികളിൽ നിന്നും അപലപിക്കുകയും ചെയ്തു.[18][19][20][21] [22][23][24][25][26][27] മസ്ജിദിനെ "ശുദ്ധീകരിക്കാൻ" ഒരു ദിവസവും, അതിൻ്റെ പ്രാധാന്യവും പവിത്രതയും ആവർത്തിച്ചുപറയാൻ മറ്റൊരു ദിവസവും, അടുത്ത ആഴ്ച ആചരിച്ചു. nx85lnmjk71dlcelilj0l9xx3mp1po5 0 617120 4081186 2024-04-26T09:32:22Z Malikaveedu 16584 "[[:en:Special:Redirect/revision/1195035515|Hecla-Grindstone Provincial Park]]" എന്ന താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയത്. wikitext text/x-wiki {{More citations needed|date=July 2017}} {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേസിക ഉദ്യാനം''' കാനഡയിലെ [[മനിറ്റോബ|മനിറ്റോബയിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്ത് പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രദേശം), ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969ൽ മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചു. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വലിപ്പമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശ മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായി ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗമാണ് ഈ ദ്വീപിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കിയത്, യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇതിനെ '''മിക്ലി''' എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു (അതിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശൈത്യകാലം, രോഗം, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനത്തിനും കൃഷിക്കുമുള്ള മോശം സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവ നേരിടുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ നിരവധി വർഷങ്ങളോളം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചു. ദ്വീപിലെ ഏക സ്കൂൾ 1970ൽ അടച്ചു. ഭൂപ്രകൃതികൾ വൈവിധ്യപൂർണ്ണമാണ്, അതിൽ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], മിക്സഡ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകല്ല് പാറകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ഫെൻസ്, നനഞ്ഞ പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മാനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളുടെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്ന് നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളുണ്ട്, റിസോർട്ട് ഹോട്ടൽ (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു. 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ടായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വീടുകൾ, ഒരു ഫുൾ സർവീസ് മറീന, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ റിസോർട്ടിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] ഗോൾഫ് കോഴ്സും മറീനയും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രവിശ്യാ പാർക്കിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. ഹെക്ല വില്ലേജ് ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമാണ്, അതിൽ ഒരു ഫിഷിംഗ് മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തനപരമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനവും ഉൾപ്പെടുന്നു, ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറിയും മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്ററും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന '''[https://www.mhs.mb.ca/docs/sites/heclaislandschool.shtml ഹെക്ല സ്കൂൾ]''' 1920 മുതൽ 1940 വരെ ഐസ്ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൌസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്ന '''ഹെറിറ്റേജ് ഹൌസ് മ്യൂസിയം''', ഇത് ഡിസെൻഡന്റ്സ് ആൻഡ് ഫ്രണ്ട്സ് ഓഫ് ഹെക്ല, ജനറൽ സ്റ്റോർ മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ തുല്യ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോറും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ ഉണ്ട്. ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തെടെ വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], ബീവർ പക്ഷികൾ എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങിയ ഇനം വിവിധ പക്ഷിയിനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] q5dnjd37w55pkvjdshirdw01a8u0pzt 4081188 4081186 2024-04-26T09:37:59Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969ൽ മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചു. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വലിപ്പമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശ മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായി ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗമാണ് ഈ ദ്വീപിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കിയത്, യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇതിനെ '''മിക്ലി''' എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു (അതിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശൈത്യകാലം, രോഗം, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനത്തിനും കൃഷിക്കുമുള്ള മോശം സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവ നേരിടുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ നിരവധി വർഷങ്ങളോളം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചു. ദ്വീപിലെ ഏക സ്കൂൾ 1970ൽ അടച്ചു. ഭൂപ്രകൃതികൾ വൈവിധ്യപൂർണ്ണമാണ്, അതിൽ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], മിക്സഡ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകല്ല് പാറകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ഫെൻസ്, നനഞ്ഞ പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മാനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളുടെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്ന് നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളുണ്ട്, റിസോർട്ട് ഹോട്ടൽ (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു. 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ടായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വീടുകൾ, ഒരു ഫുൾ സർവീസ് മറീന, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ റിസോർട്ടിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] ഗോൾഫ് കോഴ്സും മറീനയും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രവിശ്യാ പാർക്കിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. ഹെക്ല വില്ലേജ് ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമാണ്, അതിൽ ഒരു ഫിഷിംഗ് മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തനപരമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനവും ഉൾപ്പെടുന്നു, ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറിയും മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്ററും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന '''[https://www.mhs.mb.ca/docs/sites/heclaislandschool.shtml ഹെക്ല സ്കൂൾ]''' 1920 മുതൽ 1940 വരെ ഐസ്ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൌസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്ന '''ഹെറിറ്റേജ് ഹൌസ് മ്യൂസിയം''', ഇത് ഡിസെൻഡന്റ്സ് ആൻഡ് ഫ്രണ്ട്സ് ഓഫ് ഹെക്ല, ജനറൽ സ്റ്റോർ മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ തുല്യ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോറും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ ഉണ്ട്. ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തെടെ വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], ബീവർ പക്ഷികൾ എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങിയ ഇനം വിവിധ പക്ഷിയിനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] pooyptk7o6hdcyo7ts9cqrgdkg6e9y3 4081189 4081188 2024-04-26T09:41:04Z Malikaveedu 16584 /* ചരിത്രം */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗമാണ് ഈ ദ്വീപിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കിയത്, യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇതിനെ '''മിക്ലി''' എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു (അതിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശൈത്യകാലം, രോഗം, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനത്തിനും കൃഷിക്കുമുള്ള മോശം സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവ നേരിടുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ നിരവധി വർഷങ്ങളോളം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചു. ദ്വീപിലെ ഏക സ്കൂൾ 1970ൽ അടച്ചു. ഭൂപ്രകൃതികൾ വൈവിധ്യപൂർണ്ണമാണ്, അതിൽ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], മിക്സഡ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകല്ല് പാറകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ഫെൻസ്, നനഞ്ഞ പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മാനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളുടെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്ന് നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളുണ്ട്, റിസോർട്ട് ഹോട്ടൽ (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു. 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ടായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വീടുകൾ, ഒരു ഫുൾ സർവീസ് മറീന, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ റിസോർട്ടിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] ഗോൾഫ് കോഴ്സും മറീനയും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രവിശ്യാ പാർക്കിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. ഹെക്ല വില്ലേജ് ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമാണ്, അതിൽ ഒരു ഫിഷിംഗ് മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തനപരമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനവും ഉൾപ്പെടുന്നു, ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറിയും മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്ററും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന '''[https://www.mhs.mb.ca/docs/sites/heclaislandschool.shtml ഹെക്ല സ്കൂൾ]''' 1920 മുതൽ 1940 വരെ ഐസ്ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൌസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്ന '''ഹെറിറ്റേജ് ഹൌസ് മ്യൂസിയം''', ഇത് ഡിസെൻഡന്റ്സ് ആൻഡ് ഫ്രണ്ട്സ് ഓഫ് ഹെക്ല, ജനറൽ സ്റ്റോർ മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ തുല്യ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോറും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ ഉണ്ട്. ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തെടെ വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], ബീവർ പക്ഷികൾ എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങിയ ഇനം വിവിധ പക്ഷിയിനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] 0upy4cci1qmrict4gjojryqy2bkx67p 4081192 4081189 2024-04-26T09:47:53Z Malikaveedu 16584 /* ചരിത്രം */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. ഭൂപ്രകൃതികൾ വൈവിധ്യപൂർണ്ണമാണ്, അതിൽ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], മിക്സഡ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകല്ല് പാറകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ഫെൻസ്, നനഞ്ഞ പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മാനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളുടെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്ന് നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളുണ്ട്, റിസോർട്ട് ഹോട്ടൽ (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു. 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ടായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വീടുകൾ, ഒരു ഫുൾ സർവീസ് മറീന, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ റിസോർട്ടിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] ഗോൾഫ് കോഴ്സും മറീനയും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രവിശ്യാ പാർക്കിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. ഹെക്ല വില്ലേജ് ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമാണ്, അതിൽ ഒരു ഫിഷിംഗ് മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തനപരമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനവും ഉൾപ്പെടുന്നു, ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറിയും മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്ററും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന '''[https://www.mhs.mb.ca/docs/sites/heclaislandschool.shtml ഹെക്ല സ്കൂൾ]''' 1920 മുതൽ 1940 വരെ ഐസ്ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൌസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്ന '''ഹെറിറ്റേജ് ഹൌസ് മ്യൂസിയം''', ഇത് ഡിസെൻഡന്റ്സ് ആൻഡ് ഫ്രണ്ട്സ് ഓഫ് ഹെക്ല, ജനറൽ സ്റ്റോർ മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ തുല്യ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോറും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ ഉണ്ട്. ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തെടെ വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], ബീവർ പക്ഷികൾ എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങിയ ഇനം വിവിധ പക്ഷിയിനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] amj43of8uqtws2a8vw0ug0b2ti1d6c7 4081194 4081192 2024-04-26T10:00:41Z Malikaveedu 16584 /* ചരിത്രം */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഹെക്ല വില്ലേജ് ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമാണ്, അതിൽ ഒരു ഫിഷിംഗ് മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തനപരമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനവും ഉൾപ്പെടുന്നു, ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറിയും മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്ററും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന '''[https://www.mhs.mb.ca/docs/sites/heclaislandschool.shtml ഹെക്ല സ്കൂൾ]''' 1920 മുതൽ 1940 വരെ ഐസ്ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൌസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്ന '''ഹെറിറ്റേജ് ഹൌസ് മ്യൂസിയം''', ഇത് ഡിസെൻഡന്റ്സ് ആൻഡ് ഫ്രണ്ട്സ് ഓഫ് ഹെക്ല, ജനറൽ സ്റ്റോർ മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ തുല്യ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോറും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ ഉണ്ട്. ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തെടെ വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], ബീവർ പക്ഷികൾ എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങിയ ഇനം വിവിധ പക്ഷിയിനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] sibqzbdawpqhodhk0snfptxyvyuq2r4 4081195 4081194 2024-04-26T10:19:02Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ തുല്യ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോറും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ ഉണ്ട്. ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തെടെ വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], ബീവർ പക്ഷികൾ എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങിയ ഇനം വിവിധ പക്ഷിയിനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] 4lnictuh6263s9viwnrq7hjtf9q7dfb 4081198 4081195 2024-04-26T10:23:35Z Malikaveedu 16584 /* ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] s9ocbsgo75r3l8hqpzojox7bwc82csm 4081199 4081198 2024-04-26T10:24:29Z Malikaveedu 16584 Malikaveedu എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]] എന്ന താൾ [[ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] s9ocbsgo75r3l8hqpzojox7bwc82csm 4081201 4081199 2024-04-26T10:24:52Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപ് സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] diodnzu8iiuzq6l4ykkm6q001te2bl1 4081202 4081201 2024-04-26T10:25:17Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപിലെ സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറിയ ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] 63nwfu1sjcvm73s1bqoofsb84pky6s7 4081203 4081202 2024-04-26T10:26:37Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപിലെ സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി, പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറു ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽരാജ്യമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച നൽകുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] 0eqe5hud9kfvjm8zvn6yh3wb8zjqagq 4081204 4081203 2024-04-26T10:27:29Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപിലെ സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി, പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറു ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്നാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്ന് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽ പ്രദേശമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച ഇവിടെ കിട്ടുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] c2bs1gcvcayd9fzzgdyplb1n633ln7s 4081205 4081204 2024-04-26T10:31:06Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn org" |ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം |- | colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size: 100%;" |<div style="background-color: #A5CADA;">ഐ. യു. സി. എൻ കാറ്റഗറി V (സംരക്ഷിത ഭൂപ്രകൃതി/കടൽത്തീരം) </div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hecla_Provincial_Park.JPG|284x284ബിന്ദു]]<div class="infobox-caption">ഹെക്ല ദ്വീപിലെ സ്വാഗത ചിഹ്നം</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |<templatestyles src="Module:Location map/styles.css"></templatestyles><div class="center"><div class="locmap" style="width:200px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:200px;padding:0"><div style="position:relative;width:200px">[[പ്രമാണം:Canada_Manitoba_location_map_2.svg|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|247x247ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ പാർക്കിന്റെ സ്ഥാനം കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]<div class="od notheme" style="top:78.578%;left:46.365%"><div class="id" style="left:-4px;top:-4px">[[പ്രമാണം:Red_pog.svg|കണ്ണി=|പകരം=Map showing the location of Hecla-Grindstone Provincial Park|ശ്രേണി=notpageimage|8x8ബിന്ദു|ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]]</div></div></div><div style="padding-top:0.2em">മാനിറ്റോബയിലെ സ്ഥാനം</div></div></div></div> |- class="locality" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥലം | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ, കാനഡ |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള പട്ടണം&nbsp; | class="infobox-data" |റിവർട്ടൺ, മാനിറ്റോബ |- ! class="infobox-label" scope="row" |കോർഡിനേറ്റുകൾ | class="infobox-data" |<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="geo-inline"><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6′′N</span> <span class="longitude">96°34′54′′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/&#x2E;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500 ° N 96.58167 ° W</span><span style="display:none"> / 51&#x2E;; -96.58167<span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span><indicator name="coordinates"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas">[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Hecla-Grindstone_Provincial_Park&params=51_11_6_N_96_34_54_W_scale:250000_type:landmark_dim:32km <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">51°11′6″N</span> <span class="longitude">96°34′54″W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">51.18500°N 96.58167°W</span><span style="display:none">&#xfeff; / <span class="geo">51.18500; -96.58167</span></span></span>]</span></span></indicator><ref name="GeoNames"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="113">[http://www4.rncan.gc.ca/search-place-names/unique/GBLBK "Hecla-Grindstone Provincial Park"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="114">''Geographical Names''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="115">Natural Resources Canada<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="116"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2017</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |പ്രദേശം | class="infobox-data" |1, 084 km² (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) &nbsp;&nbsp;&nbsp; |- class="note" ! class="infobox-label" scope="row" |സ്ഥാപിച്ചു | class="infobox-data" |1969 |- ! class="infobox-label" scope="row" |ഭരണസമിതി&nbsp; | class="infobox-data" |മാനിറ്റോബ സർക്കാർ |} '''ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം''' [[കാനഡ|കാനഡയിലെ]] [[മനിറ്റോബ]] പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമാണ്. അതിൽ ഹെക്ല ദ്വീപ്, ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ (വിന്നിപെഗ് തടാകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തായി, പ്രധാന ഉപദ്വീപിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രദേശം), ബ്ലാക്ക് ഐലൻറ്, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുദ്ധജല തടാകങ്ങളിലൊന്നായ വിന്നിപെഗിലെ നിരവധി ചെറു ദ്വീപുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു. മനിറ്റോബയിലെ ബിഫ്രോസ്റ്റ്-റിവർട്ടൺ മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തോട് ചേർന്ന് ഈ ദേശീയോദ്യാനം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. == ചരിത്രം == 1969 ൽ ആണ് മനിറ്റോബ സർക്കാർ ഹെക്ല ദ്വീപിനെ ഒരു പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. 1997 ൽ ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റൺ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തെ ഇതിനോട് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.<ref name="GOM-Hecla">{{Cite web|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/popular_parks/central/hecla_info.html|title=Hecla/Grindstone Provincial Park|access-date=2 July 2017|website=Find Your Favorite Park|publisher=Government of Manitoba}}</ref> ഈ പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിന് ഏകദേശം 1,084 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (419 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണമുണ്ട്.<ref name="GOM-SysPlan">{{Cite book|url=https://www.gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|title=A System Plan for Manitoba's Provincial Park|date=March 1997|publisher=Government of Manitoba|page=39|access-date=1 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170715151602/http://gov.mb.ca/sd/parks/pdf/planning/manitoba_parks_system_plan.pdf|archive-date=15 July 2017}}</ref> ഐയുസിഎൻ സംരക്ഷിത പ്രദേശിക മാനേജ്മെന്റ് വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിലുള്ള അഞ്ചാം ക്ലാസ് സംരക്ഷിത പ്രദേശമായാണ് ഈ ദേശീയോദ്യാനം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്.<ref name="ProtectedPlanet">{{Cite web|url=https://www.protectedplanet.net/hecla-grindstone-provincial-park-provincial-park|title=Hecla-Grindstone Provincial Park|access-date=1 July 2017|website=Protected Planet|publisher=United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre}}</ref> 1876-ൽ [[ഐസ്‌ലാന്റ്|ഐസ്ലാൻഡിക്]] കുടിയേറ്റക്കാരുടെ രണ്ടാം തരംഗം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ഈ ദ്വീപ്, യഥാർത്ഥത്തിൽ '''മിക്ലി''' എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത് (ഈ വാക്കിൻറെ അർത്ഥം മനോഹരമായ ദ്വീപ് എന്നാണ്). ശീതകാലം, രോഗങ്ങൾ, വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധനം, കൃഷി, എന്നിവയുടെ മേലുള്ള മോശമായ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണം എന്നിവയുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതുവരെ ഇവിടെ ജനസംഖ്യ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിച്ചുവന്നിരുന്നു. ദ്വീപിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഏക വിദ്യാലയം 1970-ൽ അടച്ചുപൂട്ടി. വൈവിധ്യപൂർണ്ണമായ ഭൂപ്രകൃതിയുള്ള ഇവിടെ [[കോണിഫർ|കോണിഫറസ്]], കലർപ്പ് വനങ്ങൾ, ചുണ്ണാമ്പുകൽ മലഞ്ചെരുവുകൾ, സിലിക്ക മണൽ ബീച്ചുകൾ, ചതുപ്പുകൾ, ബോഗുകൾ, ചതുപ്പിലുള്ള ഈർപ്പമുള്ള പുൽമേടുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിദത്ത ഉദ്യാനമായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്ന ഇതിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം മനിറ്റോബ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്രകൃതിദത്ത മേഖലയുടെ മിഡ് ബോറിയൽ പ്രദേശങ്ങളെ സംരക്ഷിക്കുകയും വിനോദ അവസരങ്ങളുടെയും വിഭവങ്ങളുടെയും വൈവിധ്യത്തെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിൽ, ഹെക്ല ദ്വീപിൽ ഒരു ക്യാമ്പ് ഗ്രൌണ്ടിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളോടൊപ്പം, റിസോർട്ട് ഹോട്ടലു (മുമ്പ് ഗുൽ ഹാർബർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു, നവീകരിക്കുകയും റാഡിസൺ ഹെക്ല ഒയാസിസ് റിസോർട്ടായി വീണ്ടും തുറക്കുകയും ചെയ്തു) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . 2013ൽ പുതിയ ഉടമകൾ ഈ റിസോർട്ട് വാങ്ങുകയും ലേക്ക്വ്യൂ ഹെക്ല റിസോർട്ട് എന്ന പേരിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മണൽ നിറഞ്ഞ ബീച്ചുകൾ, വേനൽക്കാല വസതികൾ, ഒരു മുഴുവൻ സേവന കടലോര വിനോദപ്രദേശം, ലൈറ്റ് ഹൌസ് ട്രയൽ, 18-ഹോൾ ഗോൾഫ് കോഴ്സ് എന്നിവ ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഗോൾഫ് കോഴ്സും കടലോര വിനോദ സൌകര്യങ്ങളും തികച്ചും സ്വകാര്യമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നവയും പ്രവിശ്യാ ഉദ്യാനത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രവുമാണ്. [[പ്രമാണം:Hecla_Island_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം|ഹെക്ല ലൈറ്റ്ഹൌസും ലൈറ്റ്ഹൌസ് ട്രയലും. തകർന്ന കല്ല് കൊണ്ടുള്ള പാതയാണ് ഈ പാത. ഹെക്ല തീരപ്രദേശത്തിൻ്റെയും അയൽ പ്രദേശമായ ബ്ലാക്ക് ഐലൻഡിൻ്റെയും കാഴ്ച ഇവിടെ കിട്ടുന്നു.]] == ഹെക്ല ഗ്രാമം == ഒരു ചരിത്ര ഗ്രാമമായ ഹെക്ല ഗ്രാമത്തിൽ ഒരു മത്സ്യബന്ധന മ്യൂസിയവും ഡോക്കിനോട് ചേർന്നുള്ള ഹെക്ല ഫിഷ് സ്റ്റേഷനിലെ പ്രവർത്തന സജ്ജമായ വാണിജ്യ മത്സ്യബന്ധന പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഒരു മുറിയിൽ ഒരു റെപ്ലിക്ക ക്ലാസ് മുറി, മറ്റൊരു ക്ലാസ് മുറിയിൽ ഒരു പാർക്ക് ഇന്റർപ്രെറ്റീവ് സെന്റർ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഹെക്ല സ്കൂൾ, 1920 മുതൽ 1940 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ഒരു ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഫാമിലി ഹൗസായി സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നതും ഹെക്ലയുടെ സന്തതി പരമ്പരകളും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്ന് പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഹെറിറ്റേജ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം, മെയ് മുതൽ സെപ്റ്റംബർ വരെ തുറക്കുന്ന ഒരു ജനറൽ സ്റ്റോർ, ലോഗ് ഹൌസ്, മരപ്പണികളും മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളും സോമില്ലിലെ പുരാവസ്തുക്കളും അടങ്ങുന്ന ഐസ് ഹൗസ് മ്യൂസിയം; ജൂലൈ, ഓഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ മതേതര സേവനങ്ങളും പ്രത്യേക സംഗീത പരിപാടികളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഹെക്ല ചർച്ച്, വാണിജ്യ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ഉടമസ്ഥതയിൽ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുനരുദ്ധാരണം ചെയ്ത ചരിത്രപരമായ ഐസ്‌ലാൻഡിക് ഭവനത്തിലെ കിടക്കയും പ്രഭാതഭക്ഷണ സൌകര്യം; സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള നിരവധി കോട്ടേജുകൾ എന്നിവയും ഇവിടെ ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ == ഹെക്ല ദ്വീപിനോളം ഏകദേശ വലിപ്പമുള്ള ഒരു നീണ്ട ഉപദ്വീപാണ് ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ. 350-ലധികം സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള കോട്ടേജുകളും ഒരു പലചരക്ക് കടയും മണൽ ബീച്ചുകളും ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോണിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു . ഓഗസ്റ്റ് തുടക്കത്തിൽ താമസക്കാർ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വിനോദ പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി വാർഷിക ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ ആഘോഷ ദിനങ്ങൾ ഇവിടെ നടത്തുന്നു. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വന്യജീവികളിൽ കറുത്ത കരടി, മൂസ്, ടിംബർ ചെന്നായ, [[കുറുക്കൻ (ജനുസ്സ്)|കുറുക്കൻ]], [[ബീവർ]] എന്നിവയും കഷണ്ടി കഴുകൻ, [[കോമൺ ലൂൺ|സാധാരണ ലൂൺ]], അമേരിക്കൻ വൈറ്റ് പെലിക്കൻ, റൂബി-ത്രോട്ടഡ് ഹമ്മിംഗ് ബേർഡ്, [[മരംകൊത്തി]], പരുന്ത്, മൂങ്ങ തുടങ്ങി വിവിധയിനം പക്ഷികളും ഉൾപ്പെടുന്നു. == ഇതും കാണുക == * മാനിറ്റോബയിലെ സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളുടെ പട്ടിക == പരാമർശങ്ങൾ == {{Reflist}} == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/popular_parks/hecla_grindstone/info.html ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക് വിവരങ്ങൾ മാനിറ്റോബ ഗവൺമെന്റ് വെബ്സൈറ്റിൽ] * [https://www.gov.mb.ca/conservation/parks/education/centres.html പാർക്കിലെ മ്യൂസിയങ്ങളെയും വ്യാഖ്യാന കേന്ദ്രങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ] * [https://ebird.org/canada/hotspot/L349508?yr=cur&m=&rank=mrec ebird Hotspots: ഹെക്ല ദ്വീപ്] {{Manitoba parks}} [[വർഗ്ഗം:Coordinates on Wikidata]] 34jp82zwdtt5y51pk76p8my6agz365x 3 617121 4081193 2024-04-26T09:50:35Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: ポルポルポル | ポルポルポル | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 09:50, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) n66hb5t5f3s916bk9ugafgxl8wzq13x 0 617122 4081200 2024-04-26T10:24:29Z Malikaveedu 16584 Malikaveedu എന്ന ഉപയോക്താവ് [[ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രൊവിൻഷ്യൽ പാർക്ക്]] എന്ന താൾ [[ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[ഹെക്ല-ഗ്രിൻഡ്സ്റ്റോൺ പ്രാദേശിക ഉദ്യാനം]] 37bg1815ryfypjodvnptyydexhrnzyb 3 617123 4081206 2024-04-26T10:49:21Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Rediger1 | Rediger1 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 10:49, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) almli7893lnsrojdizhae8vjwjo30bc 4081207 4081206 2024-04-26T10:53:24Z Rediger1 181622 /* Best Company Incorporation Services in Kondapur */ പുതിയ ഉപവിഭാഗം wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Rediger1 | Rediger1 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 10:49, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) == Best Company Incorporation Services in Kondapur == Are you looking to register a new company? Look no further than Rediger FaServ. With their expertise and experience in company registration, they can guide you through the entire process seamlessly. When it comes to starting a new business, the process of company registration can be complex and time-consuming. However, with Rediger FaServ by your side, you can rest assured that all the necessary legal requirements will be taken care of efficiently. Rediger FaServ understands the importance of getting your company registered quickly and accurately. They have a team of experienced professionals who are well-versed in the intricacies of company registration procedures. Whether it's drafting the necessary documents, filing them with the appropriate authorities, or ensuring compliance with all legal formalities, they will handle it all for you. By choosing Best Company Incorporation Services in Kondapur for your new company registration needs, you can save valuable time and focus on other aspects of setting up your business. Their commitment to providing excellent service and their attention to detail make them a trusted partner for entrepreneurs like yourself. Don't let the complexities of company registration hold you back from realizing your entrepreneurial dreams. Contact Rediger FaServ is the Best company Incorporation services in Kondapur today and let their expertise pave the way for your successful business venture. [[ഉപയോക്താവ്:Rediger1|Rediger1]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rediger1|സംവാദം]]) 10:53, 26 ഏപ്രിൽ 2024 (UTC) 4uebs34lzdjtksgmu3bk6q3k7u2vcwx