Монгол Улсын Үндсэн Хууль

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="mn">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедиа</sitename>
    <dbname>mnwiki</dbname>
    <base>https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81</base>
    <generator>MediaWiki 1.44.0-wmf.5</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Тусгай</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Хэрэглэгч</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Хэрэглэгчийн яриа</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедиа</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википедиагийн хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файлын хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаВики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаВикигийн хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Загвар</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Загварын хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Тусламж</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Тусламжийн хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Ангилал</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Ангиллын хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Монгол Улсын Үндсэн Хууль</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2217</id>
    <revision>
      <id>798538</id>
      <parentid>798294</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T14:38:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Anuka08</username>
        <id>92055</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>fixed a minor issues about counting</comment>
      <origin>798538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49891" sha1="tggtsi0vf3on9m241lrogrua3qaei2y" xml:space="preserve">{{Монгол улсын улс төр}}
Монгол Улсын VIII эзэн Богд жавзандамба хутагт мөнх бусыг үзүүлсний дараа жил гаруй хэлэлцсэний эцэст '''Анхны Үндсэн хууль''' 1924 оны 11-р сарын 26-ны өдрийн 16 цаг, 17 минутад баталсан.  Анхны Үндсэн хуулиар хаант улсыг халж Бүгд Найрамдах улсыг тунхагласанаараа түүхэн онцлогтой үйл явдал болсон юм. Социализмын он жилүүд өнгөрөх тусам Соёлын довтолгоо, Нэгдэлжих хөдөлгөөн, Атрын аян зэрэг томоохон үйл явдлууд улс орон даяар өрнөж байв. Монгол Улсын хүн ам, соёл, амьдрах хэв маяг, эдийн засгийн бүтэц, тогтолцооны хувьд эрс өөрчлөлтүүдийг хийх зорилтуудаас шалтгаалж '''1940 оны 6 дугаар сарын 30-нд, 1960''' оны '''7 дугаар сарын 6-нд'''  тус тус Үндсэн хуулийг шинэчлэн баталж байжээ. 

Өнөөгийн шинэ '''Үндсэн хууль''' нь 1990-ээд оны Монгол Улсад улс төр, нийгмийн өөрчлөлтүүд гарч [[1992]] оны [[1 сарын 13]]-нд тухайн үеийн [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс|Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын]] Ардын Их Хурлаар батлагдаж, тухайн оныхоо [[2 сарын 12]]-ны өдрөөс эхлэн даган мөрдөж эхэлсэн юм. 

'''Монгол Улсын Үндсэн хууль''' 6 бүлэг, 50 зүйлтэй. Монгол улсад зах зээлийн эдийн засаг бүхий ардчилсан нийгмийг бүтээн байгуулах тогтолцооны үндсийг энэ хууль тавьж өгчээ. Шинэ Үндсэн хууль нь [[парламент]]ын засаглалтай [[бүгд найрамдах улс]]ыг бий болгож, [[шашин шүтэх]] эрх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх, [[хүний эрх]] зэргийг хуульчлан хамгаалжээ. Мөн Засгийн газрын бүтэц зохион байгуулалт, [[сонгуулийн]] талаар товч зохицуулсан байдаг.

Үндсэн хуулиа монголчууд &quot;Эцэг хууль&quot;, &quot;Эх хууль&quot; гэж бас нэрлэдэг.

== Анхны Үндсэн хууль ==
[[Файл:Анхдугаар үндсэн хуулийг хэлэлцэн батласан Улсын анхдугаар их хурал.png|300px|thumb|left|Анхдугаар үндсэн хуулийг хэлэлцэн батласан Улсын анхдугаар их хурал. 1924 оны 11 дүгээр сар.]]

=== '''Анхны Үндсэн хууль баталсан түүх''' ===
1921 оны 3-р сард Хиагтад Ардын түр Засгийн газар байгуулагдахдаа Үндсэн хуулийг боловсруулах асуудлыг хөндсөн байна. Мөн оны 11-р сард Ардын засгийн газар Үндсэн хууль боловсруулах талаар шийдвэр гаргаж  Үндсэн хуульд холбогдох хэм хэмжээ гэдэг журам гаргасан. Дараа нь 1922 онд Үндсэн хуулийг боловсруулах Шүүх яамны сайд [[Хатанбаатар Магсаржав]] тэргүүтэй комисс гаргаад Үндсэн хуулийг боловсруулж эхэлсэн ажээ. Энэ үед Ерөнхий сайд байсан [[Догсомын Бодоо]], [[Жамсрангийн Цэвээн]] Үндсэн хуулийн төсөл бэлэн болжээ. Д.Бодоогийн төсөл бол Ерөнхий сайд [[Төгс-Очирын Намнансүрэн|Төгс -Очирын Намнансүрэнгийн]] даалгавраар хийгдсэн гэдэг. Энэ хоёрын ижил төстэй тал нь Бүгд Найрамдах төртэй, парламенттай, Засгийн газартай, орон нутгийн хуралтай болъё санаа байсан.  Гэхдээ эдгээр ижил талуудад Богдыг улсын хаанд өргөмжилсөн заалт байсан. Богд хаан 1924 оны 5-р сард нас барсны дараа, 6-р сарын 13-нд хуралдсан МАХН-ын Төв хорооны бүгд хурлын тогтоолоор Монголд Бүгд Найрамдах Засаг тогтоон явуулах шийдвэр гаргасан. Улмаар Хатанбаатар Магсаржавын комиссыг татан буулгаад [[Балингийн Цэрэндорж]] тэргүүтэй 6 гишүүнтэй комиссыг байгуулсан. Мөн 1924 оны 6-р сард коминтерны бүрэн эрхт төлөөлөгчийг нэмэж 7 гишүүнтэй ажиллаж, Үндсэн хуулийн төслийг боловсруулсан түүхтэй.  Ингээд 1924 оны 11-р сарын 26-нд Монголын аймаг, хошуу, Ардын цэргийн ангиудаас сонгогдсон 77 төлөөлөгч Улсын Анхдугаар Их хурлаар чуулж Үндсэн хуулиа баталж Бүгд Найрамдах Улсыг тунхагласан байна.

1926 онд Үндсэн хуулийг тайлбарласан дэвтэр гарсан байна.

=== БНМАУ-ын Анхны Үндсэн хуулийн товчлол ===
'''''Нэгдүгээр бүлэг. Монголын жинхэнэ ардын эрх чөлөөг илтгэн тунхаглах нь''''' 

Нэг дүгээр зүйл: Бүх монгол улсыг үүнээс хойш Бүгд Найрамдах Бүрэн Эрхтэй ард улс хэмээж, улсын дээд эрхийг жинхэнэ ардад эдлүүлэн улсын аливаа хэргийг улсын Их хурал ба мөн хурлаар сонгогдсон Засгийн газраас гүйцэтгэн шийтгүүлэх явдлыг нийтээр сүслэн дагаваас зохимой.

Хоёр дугаар зүйл: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын зорилт болбаас, хуучны эзэрхэг харгисын ёс сурталын үлдэгдлийг үндсээр устгаж, улс төрийн захиргааны явдлыг жинхэнэ ардын ёсонд нийлүүлж, шинэ ёсны Бүгд Найрамдах Улсын үндэс тулгуурыг бататган бэхжүүлмой.

Гурав дугаар зүйл: Улс төрийн бүх хэргийг ард түмнээс удирдан гүйцэтгүүлэх явдлыг хүндэтгэх ба, дээр дурьдсан ёсоор улсын үндсийг бататгахад гол болгон явуулбаас зохих зүйлүүд нь:

БНМАУ-ын хязгаарын дотор бүх газар ба, уурхай хийгээд ой мод усны ба, мөн тэдгээрийн баялагууд болбаас, эрт цагаас нааш ард нийтийн хөрөнгө байсаар ирсэн зан суртал нь чухам эдүгээгийн ард улсын ёсонд нийлэлцэх тул, энэхүү хөрөнгө бүрэн ардын мэдэлд байваас зохих бөгөөд, энэ тухай хувийн өмч байгуулж үл болмой. Монголын улсын арван нэгдүгээр оны хувсгалаас цааш монголын эрх баригчдын гадаад лугаа тогтоосон гар бичгүүд ба, мөнгө зээлдсэн зүйлүүд болбаас, гадаадаас хүчирхэн хүлээлгэсэн болох тул, цөмийг устгасанд тооцмой. Дотоод гадаадын эзэрхэг харгисийн үеэс эхлэн зарим нэгэн хүн ба, албаны газраас олны хөрөнгийг зааж гадаадын эзэрхэг шунахай нар лугаа хуйвилдан байгуулсан өр шир болбаас, улсын ба ард олны аж ахуйд маш хорлолтой болох учир нь арван дөрөвдүгээр онд, Ардын засгийн газрын тогтоосон ёсоор эл өрийн үлдэгдлийг бүрэн төлүүлэхийг хэрэгсэхгүй болгон устгаж, басхүү арван нэгдүгээр онд Засгийн газрыг тогтоосон ёсоор аль нэгэн этгээдийн байгуулсан өрийг ард олонд халдаан төлүүлэх сурталыг устгасан явдлыг батлав. Улсын аж ахуй ба эдийн засгийн бодлогыг чухал болгон, тус улсаас эрхлэн удирдах ба, басхүү гадаад лугаа харилцах худалдааны улсын онц эрх болгон авах нь, ардын эрхийг мандуулах, мөн ардын эрхэт засгийг бататгахад чухал нөхцөл тул, цөм улсаас эрхэлбээс зохимой. Үүнд тайлбарлах нь: гадаад улс лугаа харилцах худалдааг улсын онц эрх болгон авах явдлыг зүй зохисыг үзэж гүйцэтгэвээс зохимой. Жинхэнэ ард түмний эрх чөлөөг бүрэн бүтнээр хамгаалах ба, басхүү гадаад дотоодын харгис шунахай нарын эрх мэдэлдээ хөгжих  замыг таслан сэргийлэхийн тулд, ардын хувсгалт цэргийг байгуулахаас гадна бүх улсын идэр залуу ардыг цэргийн эрдэмд боловсруулаваас зохимой. Тус улсын харъяат аливаа хүний шүтэх итгэх явдалд бүрэн эрх чөлөө олгохын тулд, шашны хэргийг улс төрийн хэргээс тусгаар байлгаж, шашин шүтлэгийн явдлыг өөр өөрийн доор шүшгээр болговоос зохимой. Элдэв хэргийг жинхэнэ ард түмнээр шүүмжлэх эрхийг хүндэтгэж, тус улсаас аливаа хэвлэх нийтлэх явдлыг бүртгэн гүйцэтгүүлэвээс зохимой. Жинхэнэ ард түмний нийтээр хуралдах цэнгэлдэх ба баяр ёслол үйлдэх явдлыг хүндэтгэж тус улсаас тэдний хэрэглэх орон байшин элдэв хэрэглэл зэргийг бэлтгэн гүйцэтгүүлбээс зохимой. Жинхэнэ олон ардын аливаа эвлэл хоршоо зэргийг байгуулах эрх чөлөөг хүндэтгэж эл явдалд тус улсаас элдэв тусламж үзүүлбээс зохимой. Жинхэнэ олон ардын аливаа эрдэм соёлд гэгээрүүлэх замыг нээгдүүлэн тус улсаас элдэв ухааны эрдэмд бүрэн үнэ төлбөргүйгээр боловсруулах явдлыг гүйцэтгүүлэвээс зохимой. Тус улсын харъяат ард түмэнд угсаа шашин эрэгтэй, эмэгтэй хэмээх ялгаваргүй нэгэн адил эрхийг эдлүүлбээс зохимой. Тус улсын олон ардын эрх ашгийг хүндэтгэн хамгаалахын тулд хэрвээ аль нэгэн хүн буюу, хэсэг этгээд нар өөрийн эрхийг улсын явдалд хортойгоор хэрэглэх аваас, тэд нарын эрхийг хязгаарлах буюу устгаваас зохимой. Ван гүн тайж нарын хэргэм зэрэг, аливаа хутагт хувилгаадын захирах тушаах ба, ардын хөрөнгөнд холбогдох эрхийг устгаваас зохимой. Бүх дэлхийн жинхэнэ ард түмний зорилго нь, эдүгээгийн эзэрхэг хөрөнгөтний байдлыг үндсээр устгаж, нийгэм журам ба, эв хамтын ёс журмыг эрхэмлэх тул, бидний жинхэнэ ард улсаас, гадаад лугаа харилцах засгийн бодлогыг бүх дэлхийн бага буурай улс ба, хувьсгалт ард түмний ашиг тус үндэсний зорилго лугаа нийлүүлэн явуулбаас зохимой.

Үүнд тайлбарлах нь: мөн цагийн байдлыг хянаж ямар ч гадаад лугаа харилцан найрамдаж болох боловч, бидний улсын бүрэн эрхэд халдах этгээд буй ахул бүхий л хүчээр эсэргүүцэн эхлүүлбээс зохимой.

'''''Хоёрдугаар бүлэг. Улсын дээд эрхийг барих газрын тухай'''''

Дөрөвдүгээр зүйл: БНМАУ-ын дээд эрхийг улсын их хуралд хадгалах бөгөөд, мөн хурлыг чөлөө цагт улсын бага хуралд хадгалуулах ба, бас мөн хурлыг чөлөө цагт бага хурлын тэргүүлэгчид ба, засгийн газрын дунд хадгалуулбаас зохимой.

Тавдугаар зүйл: Улсын дээд эрхийг хадгалуулах газруудын эрхлэн шийтгэвээс зохих зүйлүүд нь:

Гадаад лугаа харилцахад тус улсыг төлөөлөх ба, мөн харилцах явдлыг эрхлэх, улс төрийн ба, худалдааны зэрэг хэргүүдийн тухай гадаад лугаа гар бичиг тогтоох. Тус улсын хил хязгаарыг өөрчлөх, байлдах, найрамдах явдлыг эрхлэх, мөн гадаад лугаа тогтоосон гар бичиг батлах Гадаад дотоодоос мөнгө урьдчилан зээлэх, эл зүйлийн их хүүг төлөн дуусгах, мөн төлөх хугацааг сунгах ба, гадаадад мөнгө зээлдүүлэх Гадаад лугаа харилцах худалдааны хэргийг удирдах дотоод худалдааны явдлын тухай хэмжээ заавар тогтоох. Тус улсын ард олны аж үйлдвэрийн бодлогыг зохиох, концесс ба, монопол хэмээх онц эрхийг олгох, өөрчлөх, устгах. Аливаа зам тээвэр, цахилгаан мэдээ шууданы явдлыг байгуулах. Улсын цэргийн хүчнийг байгуулах, удирдах. Улсын орлого зарлагыг батлах, гувчуур татварын зэрэг орлогын зүйлийг тогтоох. Улсын мөнгөний үнийн хэмжээг тогтоох, мөнгөний тэмдэгт цаас, зоос үйлдвэрлэх. Газар эдлэх нийтийн дүрмийг батлах, аймаг хошуудын нутгийн хил хязгаарыг байгуулах, дэлхийн баялагийг ашиглах, дүрэм заавар тогтоох. Улсын шүүн таслах газруудын ба, хэргийг явуулах дүрэм хэмжээ, мөн иргэний ба эрүүгийн хууль зүйлийг тогтоох Ардыг гэгээрүүлэхийн тухай дүрэм хэмжээ тогтоох. Хүний өвчин эмгэгийг анагаах засах, сэргийлэх дүрэм хэмжээ тогтоох. Аливаа хэмжээ жигнүүрийг тогтоох. Улсын аливаа тоо бүртгэх явдлыг тогтоох.

Зургаадугаар зүйл: Улсын үндэсний хуулийг өөрчлөх батлах явдлыг гагцхүү Улсын их хурлаас эрхлэн шийтгэвээс зохимой.

'''Улсын Их хурлын тухай'''

Долдугаар зүйл: Улсын их хурал болбаас олон аймаг ба, хот, жич ардын цэргийн төлөөлөгчид хуралдах бөгөөд, тоог төлөөлөгчид сонгох газрын хүн амын олон цөөхөныг үзэж нэгэн жилийн хугацаагаар сонговоос зохимой. Үүнд тайлбарлах нь:

Хэрвээ ямар ба, шалтгаанаар аймгийн хурал хуралдаж үл чадах нь буй аваас хошуудаас төлөөлөгчдийг томилон явуулмой. Улсын Их хурлын төлөөлөгчдийн сонгоход мөн улсын Их хурлын төлөөлөгчдийг сонгох дүрмийг баримталбаас зохимой.

Наймдугаар зүйл: Улсын Их хурлын тогтмол хурлыг улсын бага хурлаас эрхлэн жил бүр нэгэн удаа хуралдаваас зохимой.

Есдүгээр зүйл: Улсын Их хурлын онц хурлыг улсын бага хурлаас буюу, Их хурлын гишүүдийн гурван хувийн нэгэн хувь ба, эсвэл харъяат улсын гурван хувийн нэгэн хувиас дээш тооны хүмүүс бүхий газруудын улсын Их хурлын төлөөлөгчдийг сонгох эрхтэй, хурлаас хуралдуулсугай хэмээн хүсэвээс даруй хуралдуулмой.

Аравдугаар зүйл: '''Улсын их хурал нь 30 гишүүн'''ийг сонгож, улсын бага хурлыг байгуулмой.

Арваннэгдүгээр зүйл: Улсын бага хурлын аливаа хэргийг улсын их хурлаас хянан байцаамой.

'''Улсын Бага хурлын тухай'''

Арванхоёрдугаар зүйл: Улсын Бага хурал нь, хууль, дүрэм, тогтоол, тушаал гаргах, засгийн газар ба, олон яамны газруудыг хянан байцаах явдлыг ерөнхийлөн эрхлэх, харъяат хурлын тэргүүлэгчид ба, засгийн газрын эрхлэн шийтгэх зүйлүүдийн дүрмийг төлөвлөн тогтоох , засгийн газрын явуулах хэргүүдийн гол төлөвийг зааварлах, улсын үндсэн хууль ба, мөн их хурлын тогтоолуудыг ёсоор гүйцэтгэх явдлыг эрхлэн шийтгэвээс зохимой.

Арвангуравдугаар зүйл: Улсын Бага хурал нь, нэгэн жилд хоёр удаагаас цөөнгүй хуралдаваас зохимой.

Арвандөрөвдүгээр зүйл: Улсын бага хурлын онц хурлыг мөн хурлын тэргүүлэгчид буюу, засгийн газрын ба, эсвэл тус хурлын гишүүдийн гурван хувийн нэгэн хувиас хуралдуулсугай хэмээн хүсэвээс даруй хуралдуулаваас зохимой.

Арвантавдугаар зүйл: Улсын бага хурал нь үргэлж шүүх харъяат хурлын тэргүүлэгчид таван хүн ба, засгийн газрыг нэгэн жилийн хугацаагаар тус тус сонгохоос гадна, хэрвээ чухал хэрэг тохиолдовоос комисс хүмүүсийг сонговоос зохимой.

Арванзургаадугаар зүйл: Улсын бага хурал нь, шийтгэсэн хэрэг ба, явуулсан засгийн ерөнхий бодлого зэргийг улсын их хуралд илтгэн байцаалгаваас зохимой.

Арвандолоодугаар зүйл: Улсын бага хурлын олон гишүүдийг тус хурлын тэргүүлэгчид буюу, эсвэл мөнхүү тэргүүлэгчдээс зөвшөөрлийг авч аливаа албан тушаалд явуулаваас зохимой.

Үүнд тайлбарлах нь: Бага хурлын тэргүүлэгчдээс тус хурлын гишүүдийн эрхийн тухай тусгай дүрэм тогтоовоос зохимой.

'''Улсын Бага хурлын тэргүүлэгчдийн тухай'''

Арваннаймдугаар зүйл: Улсын бага хурлын тэргүүлэгчид нь, хурлыг жолоодмой.

Арванесдүгээр зүйл: Улсын бага хуралд хэлэлцэн шийтгэвээс зохих зүйлүүдийг бэлтгэн гүйцэтгэвээс зохимой.

Хорьдугаар зүйл: Аливаа хууль дүрмийн эхийг зохиож бага хуралд хэлэлуүүлэвээс зохимой.

Хорин нэгдүгээр зүйл: Улсын бага хурлын тогтоолуудыг хэрхэн гүйцэтгэж буйг хянаваас зохимой.

Хорин хоёрдугаар зүйл: Улсын бага хурлын тэргүүлэгчид болбаас, засгийн газрыг удирдан, орон нутгийн ба, аливаа хэргүүдийн тухай зохих газрууд лугаа засгийн газраар уламжлуулан харилцах боловч, онц чухал хэрэг тохиолдовоос шууд харилцаж болмой.

Хорин гуравдугаар зүйл: Аливаа ял хэлтрүүлэх хөнгөтгөх явдлыг эрхлэн шийтгэвээс зохимой.

Хориндөрөвдүгээр зүйл: Бага хурлын тэргүүлэгчид нь, тус хурлыг чөлөө цагт аливаа дүрэм хэмжээ батлах ба, басхүү засгийн газрын тогтоолын дотроос татгалзалтай зүйл буй аваас эргүүлэн залруулах буюу, эсвэл түтгэлзүүлэн дараагийн бага хуралд оруулж таслан тогтоолгохоос гадна, яамны сайдуудыг сонгож огцруулах явдлыг эрхэлвээс зохимой.

Хорин тавдугаар зүйл: Бага хурлын тэргүүлэгчид нь, засгийн газрын хоорондоо үл тохирох буюу, засгийн газарт гомдоосон хэрэг гараваас хянан шийтгэвээс зохимой.

Хорин зургаадугаар зүйл: Бага хурлын тэргүүлэгчид нь аливаа шийтгэсэн хэргээ тус хуралд тайлбарлан илтгэж хянан байцаалгаваас зохимой.

'''Засгийн газрын тухай.'''

Хорин долдугаар зүйл: Засгийн газар болбаас, тус улсыг ерөнхийлөн захирах газар мөн бөгөөд, гишүүд нь, ерөнхий сайд, жинхэнэ орлогч сайд, бүх цэргийн ба, эдийн засгийн зөвлөлийн тэргүүлэгчид,бүх цэргийн жанжин, улсын хянан байцаагч, дотоод, гадаад,  цэрэг, санхүү,аж үйлдвэр,шүүх, ардыг гэгээрүүлэх яамны сайдууд болмой.

Хорин наймдугаар зүйл: Засгийн газар нь, тус газрын эрхлэн шийтгэх зүйлүүдийн дүрэмд дурьдсан аливаа хэргийг гүйцэтгэн явуулваас зохимой.

Эдийн засгийн зөвлөлийн тухай

Хорин есдүгээр зүйл: Тус улсын аливаа аж ахуй, эдийн засгийн бодлогыг ерөнхийлөн эрхлүүлэхийн тухай засгийн газрын дэргэд тусгай дүрмийн ёсоор эдийн засгийн зөвлөлийг байгуулаваас зохимой.

'''''Гуравдугаар бүлэг. Нутгийн захиргааны тухай'''''

Гучдугаар зүйл: Нутгийн захиргааны хууль дүрмийн ёсоор аймаг, хошуу, сум, баг, арван гэр хүртэл, олон хотын газар, орон нутгийн хурал байгуулаваас зохимой.

Гучин нэгдүгээр зүйл: Нутгийн хурлууд нь, аливаа аж ахуй ба, албаны хэргүүдийг гүйцэтгэн явуулахаар өөрсдийн дундаас аймаг, хошуу , сум, баг, арван гэрийн аливаа хэрэг явдлыг гүйцэтгэх захиргаан газрыг сонгон байгуулаваас зохих бөгөөд, мөн албан хаагчдыг нэгэн жилийн хугацаагаар сонговоос зохимой.

Гучин хоёрдугаар зүйл: Дээр дурьдсан аливаа захиргааны газрууд тус тусын орон нутгийн хуралд хянан байцаагдаваас зохимой.

Гучин гуравдугаар зүйл: Аймаг, хошуу, сум, баг, арван гэрийн хурал ба, захиргааны газруудын эрх хэмжээ, харилцах зэрэг явдлыг нутгийн захиргааны дүрэмд заасан ёсоор гүйцэтгэн явуулаваас зохимой.

'''''Дөрөвдүгээр бүлэг. Сонгох, сонгогдох эрхийн тухай'''''

Гучин дөрөвдүгээр зүйл: Улсын их, бага хурал ба, нутгийн хурлуудад төлөөлөгчдийг сонгох ба, мөн төлөөлөгчдөд сонгогдох эрхийг эдэлвээс зохих тус улсын харъяат эр, эмялгаварлахгүй хэн боловч, сонголт үйлдэх өдөр 18 нас хүрэгсэд нь:

Өөр хүчнийг үнэлэх буюу, хувины аж хийж амьдрагчид Ардын хувьсгалт цэрэг болмой.

Гучин тавдугаар зүйл: Аливаа хурлын төлөөлөгчдийг сонгох ба, мөн төлөөлөгчдөд сонгогдох эрхгүй хүмүүс нь:
 
Ямагт ашгийг эрмэлзэж бусдыг зарж мөлжин амьдарагчид
Ямагт бусдыг хөлслөн зарах ба хөрөнгө орлого зэргийн үржлээр амьдрагч жинхэнэ худалдааны ба мөнгө хүүлэгчид
Ордын ван гүн ба, хутагт хувилгаан, жич орон хийдэд үргэлж суух санваартан лам нар. Солиорсон ба ухаан эвдэрсэн бөгөөд зохих газраас шинжлэн батлагдсан. Эд хичээх зэргээр нэрийг гутаах явдал үйлдэж зарга шүүх газраас ял шийтгэгдсэн болмой.

Гучин зургаадугаар зүйл: Сонголтыг үйлдэх ба, түүнийг хянан байцаах, сонгох зэргийг сонголтын тусгай дүрмийг баримталж шийтгэвээс зохимой.

'''''Тавдугаар бүлэг. Улсын орлого зарлагын эрхийн тухай'''''

Гучин долоодугаар зүйл: Тус улсын аливаа орлого зарлагыг бүх улсын төсөвлөсөн дансанд нэгтгэвээс зохимой.

Гучин наймдугаар зүйл: Улсын бүх орлого зарлагын төсөвлөсөн дансыг улсын их хурал буюу, онц хэрэг учир тохиолдовоос, улсын бага хуралд мэдүүлэн батлуулаваас зохимой.

Гучин есдүгээр зүйл: Улсын бүх орлого зарлагын төсөвлөсөн дансыг уул орлого зарлагыг хэрэглэх жилийн наана, хоёр сарын урьдаас зохиож, дээд газар мэдүүлэн батлуулаваас зохимой.

Дөчдүгээр зүйл: Хэрвээ төсөвлөсөн жилийн эхэн хүртэл улсын орлого зарлагын дансыг үл батлаваас, батлахын наана, засгийн газраас өнгөрсөн жилийн орлого зарлагын дансыг баримталж хэрэглэвээс зохих боловч, төсөвлөсөн жилийн дөрвөн сараас цааш хэтрүүлж үл болмой.

Дөчин нэгдүгээр зүйл: Ямар ч зүйлд, хэрвээ улсын төсөвлөсөн дансаа оруулж үл батлагдсан буюу, эсвэл тусгай дүрэм гаргасан нь бус боловаас ,улсын сангаас гаргаж үл болмой

Дөчин хоёрдугаар зүйл: Улсын орлого зарлагын дансаар тавьж олгосон зүйлийг уг зориулсан зүйлд шууд зарах ба, нэгэнт батлагдсан төсөвлөлийн доторхи зүйл, ангиар ялгаварлан хэтрүүлэлгүй зарахаас гадна, засгийн газраас тусгай тогтоосон зүйлгүй аваас, бусад зүйлд хэрхэвч зарж үл болмой.

Дөчин гуравдугаар зүйл: Улсын их буюу, бага хурлаас ямар зүйлийн орлого татвараас аль зүйлийг бүх улсын орлого зарлагын төсөвлөсөн дансаа оруулах ба, ямар зүйлийг нутгийн захиргааны зарлагад хэрэглэвээс болох явдлыг ялган салгаж тогтоомой.

Дөчин дөрөвдүгээр зүйл: Улсын бүх зардлыг улсын сангаас тавьж гүйцэтгэхээс гадна, орон нутгийн захиргааны газрууд нь, төв засгийн газраас тогтоон зарласан дүрмийг баримталж, харъяат ардаас татварлан авч, нутгийн зохих зүйлд таацуулан хэрэглэвээс зохимой.

Дөчин тавдугаар зүйл: Орон нутгийн албаны газруудаас нутгийн зарлагыг төсөвлөхдөө зургаан сар ба, нэгэн жилээр данс үйлдэвээс зохихоос гадна, сумын төсөвлөсөн дансыг хошууны тамгын газраас баталж хошууны төсөвлөсөн дансыг аймгийн яамнаас баталж, аймгийн төсөвлөсөн дансыг засгийн газраас бүх улсын орлого зарлагын дансанд багтааж,зургаан сар ба нэгэн жилийн хугацаагаар батлуулаваас зохимой.

Дөчин зургаадугаар зүйл: Улсын төсөвлөсөн дансанд үл орсон зүйл буюу орсон боловч үл гүйцэлдэх бөгөөд, бүх улсын зарлагад хэрэглэх учир тохиолдовоос нэмэгдүүлэн шийтгэх явдлыг орон нутгийн захиргаа нь зохих явдлын яаманд мэдээлэн шийтгүүлэвээс зохимой.

'''''Зургаадугаар бүлэг. Улсын тамга ба, сүлд тэмдэг, туг далбаа гурвын тухай'''''

Дөчин долдугаар зүйл: Улсын их хурлаас дараалан засгийн газар, олон явдлын яам, албаны газруудын тамгыг цөм дөрвөлжин бөгөөд нүүрийн дунд  дор соёмбо хэмээх эрхэм үсэг, түүний хоёр этгээдэд уул газрын нэр сэлтийг үйлдүүлэн гүйцэтгэвээс зохимой.

Дөчин наймдугаар зүйл: Улсын сүлд тэмдэгт, дээр дурдсан соёмбо үсэг, түүний доорд этгээдэд бадамлянхуа цэцгийн зураг бүхий сүлдэн тэмдэг хэрэглэн явуулваас

Дөчин есдүгээр зүйл: Улсын туг далбааг улаан өнгөтэй бөгөөд, дунд нь улсын сүлд тэмдгийг оруулан үйлдүүлж гүйцэтгүүлэвээс зохимой.

Тавьдугаар зүйл: Тус улсын их бага хурлыг Улаанбаатар хотод хуралдуулан байваас зохимой.

Монгол улсын арвандөрөвдүгээр  он арван сарын гучин бөгөөд ,аргын улирлын арван нэгэн сарын хорин зургааны өдрийн үдийн хойд дөрвөн цаг арван долоон минутад энэхүү үндсэн хуулийг улсын анхдугаар их хурлын арван дөрөвдүгээр тогтоолын нэгдүгээр зүйлд батлав.

Хурлын дарга  ......                        Жадамба

Дэд  дарга   .......                               Бадрах

Нарийн бичгийн дарга  .....                    Гэлэгсэнгэ Дугаржанцан

1931 оны хоёрдугаар сарын 14-ний өдрийн БНМАУ-ын 24 дүгээр Бага Хурлаас гаргасан тогтоолоор 1924 онд батлагдсан анхны Үндсэн хуулийн 11 ба 34 дүгээр зүйлд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байна. Тодруулбал, Улсын Бага Хурлын эрх хэмжээ болон сонгуулийн эрхийн хүрээнд өөрчлөлт оруулсан байна.

== 1940 оны Үндсэн хууль ==
Монгол Улсын хоёрдугаар Үндсэн хуулийг 1940 оны 6-р сарын 30-ны өдөр Улсын VIII Их Хурлаар баталсан байна. 

1940 оны Үндсэн хууль нь ард түмний дунд “'''Чойбалсангийн үндсэн хууль'''” гэж нэрлэгддэг. Энэ хууль 12 бүлэг 95 зүйлтэй&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://legalinfo.mn/api/front/cons-detail-1940.html|title=&quot;БҮГД НАЙРАМДАХ МОНГОЛ АРД УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛЬ (1940)&quot;}}&lt;/ref&gt; бөгөөд 1940 оноос 1960 он хүртэл нийт 16 удаа нэмэлт, өөрчлөлтийг оруулсан. Тус хуулийн 1-р зүйлд “Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс болбоос эзэрхэг түрэмгий ба феодалын дарлалыг устгасан, цаашид нийгэм журамд дэвшин орохын учир улс орон юугаа хөрөнгөтний бус замаар хөгжүүлэх явдлыг хангаж бүхий хөдөлмөрчин (малчин, ажилчин, сэхээтэн) ардын тусгаар тогтносон улс мөн болно” гэж заасан.

Бүх газар, түүний хөрсөн доорх зүйлүүд, ой мод, ус ба тэдгээрийн баялаг, фабрик завод, төмөрлөг алт боловсруулах явдал, төмөр зам, усан ба агаарын тээвэр, холбоо харилцааны хэрэгсэл, банк, машинаар өвс хадах станц, улсын аж ахуйтнууд улсын өмч буюу нийт ардын хөрөнгө мөн гэж заасан байжээ.

БНМАУ-ын 18 насанд хүрсэн бүх иргэн нас, хүйс, шашин шүтлэг, эрдэм чадвар, эд хөрөнгө, нүүдлийн ба суурьшмал байдлыг харгалзалгүй сонгох болон сонгогдох эрхтэй гэж заасан байдаг.

Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын 24 дүгээр Бага Хурлаас гаргасан тогтоолоор /1941.02.14/ БНМАУ-ын Үндсэн хуулийн 11 дүгээр зүйлд оруулсан өөрчлөлт нь “БНМАУ нь Төв, Хэнтий, Дорнод, Дорноговь, Өмнөговь, Өвөрхангай, Архангай, Говь-Алтай, Завхан, Ховд, Баян-Өлгий, Хөвсгөл, Булган, Увс, Сэлэнгэ аймгууд ба Улаанбаатар хотоор бүрдэл болгож тогтооно” хэмээн заажээ.

Монгол Ардын Хувьсгалт Нам /[[МАХН]]/ бол улс, нийгмийн бүх байгууллагуудыг удирдан чиглүүлэгч үүрэгтэй гэж намын удирдах чиглүүлэх үүргийг хуульчлан тогтоожээ.

Хоёрдугаар Үндсэн хууль нь

* “Нийгмийн байгуулалт;
* Улсын байгуулалт;
* Улсын Их Хурал, Бага Хурал ба Бага Хурлын Тэргүүлэгчид;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Сайд нарын Зөвлөл;
* Улсын орон нутгийн засаг захиргааны эрхийг барих байгууллагууд нь;
* Шүүх ба прокурорын газар;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын орлого, зарлага;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын сонгуулийн журам;
* Ард иргэний үндсэн эрх ба үүргүүд;
* Сүлд тэмдэг, туг, нийслэл;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Үндсэн хуулийг өөрчлөх журам;” гэсэн 12 бүлэг, 95 зүйлтэй.

Уг Үндсэн хуулиар Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын албан хаагчдын '''өдрийн ажлын хэмжээг найман цаг'''аар хязгаарлах, иргэд нь '''үнэ төлбөргүйгээр сурах''', '''тэтгэвэр тэтгэмж авах''', эмэгтэйчүүд нь аж ахуй, улсын ба соёл, боловсрол, улс төр, олон нийтийн бүхий л төрлийн ажил хэрэгт '''эрэгтэй хүний нэгэн адил тэгш эрхийг эдлэх''', '''нутаг дэвсгэр дотор өөрийн биеэр чөлөөтэйгөөр шилжин явах''' ба оршин суух газраа шилэн сонгох эрхтэй хэмээн тусгасан юм.

== 1960 оны Үндсэн хууль ==
1960 оны 7-р дугаар сарын 6-нд Үндсэн хуулийн баталсан байна. Энэхүү хууль 10 бүлэг, 94 зүйлтэй байсан бөгөөд сүүлд 16 удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байдаг юм.  

1-р бүлэгт “БНМАУ бол ажилчид, хоршоолсон ардууд (малчин тариачид), хөдөлмөрч сэхээтний социалист улс бөгөөд түүний үндэс нь ажилчин анги, хоршоолсон ардын холбоо мөн” хэмээн заасан.

БНМАУ-ын эдийн засгийн үндэс бол үйлдвэрлэлийн хэрэгслийг нийтээрээ өмчлөх социалист өмч мөн гэж заасан байдаг. 

Бүх хүчин чадал, эрдэм мэдлэгээ социализм байгуулах үйлсэд бүрнээ зориулах, Үндсэн хуулийг ёсчлон сахихыг хуульчилсан.

БНМАУ-ын төр, нийгмийн удирдан чиглүүлэх хүч бол...[[Монгол Ардын Нам|Монгол Ардын Хувьсгалт Нам]] мөн гэж заасан байжээ. 

== 1992 оны Үндсэн хууль ==
БНМАУ-ын Ардын Их Хурлаас сонгогдсон депутатуудын хоёрдугаар хуралдаан 76 хоног хуралдаж 1992 оны 1 дүгээр сарын 13-нд Монгол Улсын 4 дэх үндсэн хуулийг баталжээ. Энэ Үндсэн хууль оршил, 6 бүлэг, 70 зүйлтэй бөгөөд Монгол Улсад нэг танхимтай парламент, Ерөнхийлөгчийн институт бүхий олон намын тогтолцоотой Бүгд найрамдах засаглалын ардчилсан хэлбэрийг хуульчлан баталгаажуулсан юм.

=== Нөхцөл байдал ===
Зөвлөлт Холбоот Улсын удирдагч [[Леонид Брежнев]] 1982 оны 11-р сард, араас дараагийн удирдагч [[Юрий Андропов]] 1984 оны 2-р сард, жилийн дараа залгамжлагч [[Константин Черненко]] 1985 оны 3-р сард ар араасаа ойр ойрхон нас барж Зөвлөлтийн залуу удирдагч [[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачев]] гарч ирж [[Өөрчлөн байгуулалт (Перестройка)|өөрчлөн байгуулалтыг]] эхлүүлж, Зүүн Европын социалист системийн орнуудад 1980-аад оны эхээр Ардчилсан хувьсгалын үйл явц өрнөж тодорхой үндсэн өөрчлөлтүүд гарч эхэлсэн юм. Энэ бүхний тусгал нөлөө Моэнгол Улсад орж ирсэн байна. Ингээд төр, засгийн удирдлагын арга барилд шүүмжлэлтэй хандаж эдийн засгийн талаар томоохон өөрчлөлт хийх эхлэл тавигдаж эхэлсэн. Ялангуяа 1980 оны сүүлчээр эрчимтэй өрнөсөн байдаг. Тухайн үед Үндсэн хуульдаа өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж үзээд [[Жамбын Батмөнх|Жамбынг Батмөнх]] даргатай Үндсэн хуулийг шинэчлэн найруулах комисс хүртэл байгуулж байсан түүхтэй. Гэвч удалгүй манайд Ардчилал гарч байж Үндсэн хуулиа зарчмын хувьд шинэчлэх боломж бүрдсэн юм.   

Монгол Улсад 1989 оноос залуучууд, тэр үеийн МАХН-ын удирдлага, тэдний үйл ажиллагаанд шүүмжлэлтэй ханддаг бүлэг хувьсгалын үйл явц эхлүүлэн өрнүүлсэн түүхэн том гаьяатай юм. Үүний үр дүнд Монгол Улсад улс төрийн нэг намын тогтолцоог халж олон нам тогтолцоотой болсон юм. Нөгөө талаар харийн гүрний оролцоогүйгээр өөрсдөө бие дааж төр засгаа шинээр төвхнүүлэх онцгой сайхан боломж бүрдсэн билээ. Зөвхөн өөрсдөө боловсруулж баталсан гэхээр хүн төрөлхтний хөгжил дэвшил, дэлхийн улс орнуудын Үндсэн хуулийн ололт амжилтыг тусгаагүй гэсэн үг биш юм. Тухайлбал, 1991 оны дундуур НҮБ-ын шинжээчийн баг ирж Үндсэн хуулийн төслийн бүлэг, заалт бүрээр холбогдох хүмүүстэй уулзаж ярилцан хэлэлцсэн байдаг. Үүнээс гадна АИХ-ын дэргэд  парламентын бүлгэм бий болгож АИХ-ын 430 депутат хамрагддаг байжээ. Тэгээд Гадаад харилцааны яамтай хамтран дэлхийн 10 гаруй орны төлөөлөл оролцуулан Үндсэн хуулийн төслөөр санал бодлоо солилцож байжээ. Мөн Үндсэн хуулийн төслийг 1992 оны 6-р сарын 10-аас 9-р сарын 1-ний өдөр хүртэл бүх ард түмнээр хэлэлцүүлсэн байна. Энэ хэлэлцүүлэгт 900 гаруй мянган хүн оролцож 500-аад мянган хүн үг хэлж 5177 санал ирүүлж байсан юм. Тэгэхээр 1992 оны Үндсэн хууль бол Монголын ард түмний оюун санаа, хүсэл эрмэзлэлийн хамтын бүтээл гэж хэлж болно. Урд нь Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулах комисс нь 16 хүний бүрэлдэхүүнтэй, таван ажлын хэсэгтэй байсныг Улсын Бага Хурлаар 7-р сарын 5-нд Ардын Их Хурлын даргын мэдээллийг сонсож, тогтоол гаргасан. Энэ тогтоолд Үндсэн хууль боловсруулах комиссын бүрэлдэхүүнийг өргөтгөж 10 ажлын хэсэгтэй, АИХ, Улсын Бага Хурлын  гишүүн, эрдэмтэн судлаачдаас бүрдсэн 90 хүний бүрэлдэхүүнтэй болж Үндсэн хуулийн төслийг боловсруулсан ажээ. 

Ардын Их Хурал, Улсын Бага Хурал гэж парламентын хоёр Танхим байгуулсан. Доод танхим болох Улсын Бага Хурлын танхимд Ардын Их Хурлын оролцоо бүрэн шингэсэн юм. Улсын Бага Хурал 53 гишүүнтэй байлаа. Тэдний 41 нь Ардын Их Хурлын депутат байсан юм. Үндсэн хууль боловсруулах эхний таван ажлын хэсгийн дөрвийг нь Ардын Их Хурлын депутат тэргүүлсэн байдаг. Тэгэхээр Ардын Их Хурал өөрийн төлөөллөөр дамжуулж төрийн хэрэгт оролцож байсан гэж хэлж болно. Ардын Их Хурлын депутат Монгол Улсын аймаг, нийслэл, сум, хороо бүрээс сонгогдсон нь Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулж, гаргахад ихээхэн ач холбогдолтой байжээ. 

1992 онд Монгол Улсын Үндсэн хуулийг баталснаар улсын тусгаар тогтнол, газар нутгийн бүрэн бүтэн, аюулгүй байдлын улс төрийн баталгаа нь болсон юм. 

== Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт ==
2019 онд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан.

== Цахим холбоос ==
* [https://web.archive.org/web/20190530064907/https://www.legalinfo.mn/law/details/367  Монгол Улсын Үндсэн Хууль]

[[Ангилал:Монголын эрх зүйн эх сурвалж|Үндсэн Хууль]]
[[Ангилал:Монголын улс төр|Үндсэн Хууль]]
[[Ангилал:Үндсэн Хууль улс орноор]]
[[Ангилал:Монголын үндсэн хуулийн эрх зүй|Үндсэн Хууль]]
[[Ангилал:1924 оны улс төр]]
[[Ангилал:20-р зууны эрх зүйн эх сурвалж]]</text>
      <sha1>tggtsi0vf3on9m241lrogrua3qaei2y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798607</id>
      <parentid>798538</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:38:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gegerelt</username>
        <id>94483</id>
      </contributor>
      <comment>6 buleg 70 zuiltei</comment>
      <origin>798607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49891" sha1="b9qyk5petitvexnh6xqni92iwoedsx6" xml:space="preserve">{{Монгол улсын улс төр}}
Монгол Улсын VIII эзэн Богд жавзандамба хутагт мөнх бусыг үзүүлсний дараа жил гаруй хэлэлцсэний эцэст '''Анхны Үндсэн хууль''' 1924 оны 11-р сарын 26-ны өдрийн 16 цаг, 17 минутад баталсан.  Анхны Үндсэн хуулиар хаант улсыг халж Бүгд Найрамдах улсыг тунхагласанаараа түүхэн онцлогтой үйл явдал болсон юм. Социализмын он жилүүд өнгөрөх тусам Соёлын довтолгоо, Нэгдэлжих хөдөлгөөн, Атрын аян зэрэг томоохон үйл явдлууд улс орон даяар өрнөж байв. Монгол Улсын хүн ам, соёл, амьдрах хэв маяг, эдийн засгийн бүтэц, тогтолцооны хувьд эрс өөрчлөлтүүдийг хийх зорилтуудаас шалтгаалж '''1940 оны 6 дугаар сарын 30-нд, 1960''' оны '''7 дугаар сарын 6-нд'''  тус тус Үндсэн хуулийг шинэчлэн баталж байжээ. 

Өнөөгийн шинэ '''Үндсэн хууль''' нь 1990-ээд оны Монгол Улсад улс төр, нийгмийн өөрчлөлтүүд гарч [[1992]] оны [[1 сарын 13]]-нд тухайн үеийн [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс|Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын]] Ардын Их Хурлаар батлагдаж, тухайн оныхоо [[2 сарын 12]]-ны өдрөөс эхлэн даган мөрдөж эхэлсэн юм. 

'''Монгол Улсын Үндсэн хууль''' 6 бүлэг, 70 зүйлтэй. Монгол улсад зах зээлийн эдийн засаг бүхий ардчилсан нийгмийг бүтээн байгуулах тогтолцооны үндсийг энэ хууль тавьж өгчээ. Шинэ Үндсэн хууль нь [[парламент]]ын засаглалтай [[бүгд найрамдах улс]]ыг бий болгож, [[шашин шүтэх]] эрх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх, [[хүний эрх]] зэргийг хуульчлан хамгаалжээ. Мөн Засгийн газрын бүтэц зохион байгуулалт, [[сонгуулийн]] талаар товч зохицуулсан байдаг.

Үндсэн хуулиа монголчууд &quot;Эцэг хууль&quot;, &quot;Эх хууль&quot; гэж бас нэрлэдэг.

== Анхны Үндсэн хууль ==
[[Файл:Анхдугаар үндсэн хуулийг хэлэлцэн батласан Улсын анхдугаар их хурал.png|300px|thumb|left|Анхдугаар үндсэн хуулийг хэлэлцэн батласан Улсын анхдугаар их хурал. 1924 оны 11 дүгээр сар.]]

=== '''Анхны Үндсэн хууль баталсан түүх''' ===
1921 оны 3-р сард Хиагтад Ардын түр Засгийн газар байгуулагдахдаа Үндсэн хуулийг боловсруулах асуудлыг хөндсөн байна. Мөн оны 11-р сард Ардын засгийн газар Үндсэн хууль боловсруулах талаар шийдвэр гаргаж  Үндсэн хуульд холбогдох хэм хэмжээ гэдэг журам гаргасан. Дараа нь 1922 онд Үндсэн хуулийг боловсруулах Шүүх яамны сайд [[Хатанбаатар Магсаржав]] тэргүүтэй комисс гаргаад Үндсэн хуулийг боловсруулж эхэлсэн ажээ. Энэ үед Ерөнхий сайд байсан [[Догсомын Бодоо]], [[Жамсрангийн Цэвээн]] Үндсэн хуулийн төсөл бэлэн болжээ. Д.Бодоогийн төсөл бол Ерөнхий сайд [[Төгс-Очирын Намнансүрэн|Төгс -Очирын Намнансүрэнгийн]] даалгавраар хийгдсэн гэдэг. Энэ хоёрын ижил төстэй тал нь Бүгд Найрамдах төртэй, парламенттай, Засгийн газартай, орон нутгийн хуралтай болъё санаа байсан.  Гэхдээ эдгээр ижил талуудад Богдыг улсын хаанд өргөмжилсөн заалт байсан. Богд хаан 1924 оны 5-р сард нас барсны дараа, 6-р сарын 13-нд хуралдсан МАХН-ын Төв хорооны бүгд хурлын тогтоолоор Монголд Бүгд Найрамдах Засаг тогтоон явуулах шийдвэр гаргасан. Улмаар Хатанбаатар Магсаржавын комиссыг татан буулгаад [[Балингийн Цэрэндорж]] тэргүүтэй 6 гишүүнтэй комиссыг байгуулсан. Мөн 1924 оны 6-р сард коминтерны бүрэн эрхт төлөөлөгчийг нэмэж 7 гишүүнтэй ажиллаж, Үндсэн хуулийн төслийг боловсруулсан түүхтэй.  Ингээд 1924 оны 11-р сарын 26-нд Монголын аймаг, хошуу, Ардын цэргийн ангиудаас сонгогдсон 77 төлөөлөгч Улсын Анхдугаар Их хурлаар чуулж Үндсэн хуулиа баталж Бүгд Найрамдах Улсыг тунхагласан байна.

1926 онд Үндсэн хуулийг тайлбарласан дэвтэр гарсан байна.

=== БНМАУ-ын Анхны Үндсэн хуулийн товчлол ===
'''''Нэгдүгээр бүлэг. Монголын жинхэнэ ардын эрх чөлөөг илтгэн тунхаглах нь''''' 

Нэг дүгээр зүйл: Бүх монгол улсыг үүнээс хойш Бүгд Найрамдах Бүрэн Эрхтэй ард улс хэмээж, улсын дээд эрхийг жинхэнэ ардад эдлүүлэн улсын аливаа хэргийг улсын Их хурал ба мөн хурлаар сонгогдсон Засгийн газраас гүйцэтгэн шийтгүүлэх явдлыг нийтээр сүслэн дагаваас зохимой.

Хоёр дугаар зүйл: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын зорилт болбаас, хуучны эзэрхэг харгисын ёс сурталын үлдэгдлийг үндсээр устгаж, улс төрийн захиргааны явдлыг жинхэнэ ардын ёсонд нийлүүлж, шинэ ёсны Бүгд Найрамдах Улсын үндэс тулгуурыг бататган бэхжүүлмой.

Гурав дугаар зүйл: Улс төрийн бүх хэргийг ард түмнээс удирдан гүйцэтгүүлэх явдлыг хүндэтгэх ба, дээр дурьдсан ёсоор улсын үндсийг бататгахад гол болгон явуулбаас зохих зүйлүүд нь:

БНМАУ-ын хязгаарын дотор бүх газар ба, уурхай хийгээд ой мод усны ба, мөн тэдгээрийн баялагууд болбаас, эрт цагаас нааш ард нийтийн хөрөнгө байсаар ирсэн зан суртал нь чухам эдүгээгийн ард улсын ёсонд нийлэлцэх тул, энэхүү хөрөнгө бүрэн ардын мэдэлд байваас зохих бөгөөд, энэ тухай хувийн өмч байгуулж үл болмой. Монголын улсын арван нэгдүгээр оны хувсгалаас цааш монголын эрх баригчдын гадаад лугаа тогтоосон гар бичгүүд ба, мөнгө зээлдсэн зүйлүүд болбаас, гадаадаас хүчирхэн хүлээлгэсэн болох тул, цөмийг устгасанд тооцмой. Дотоод гадаадын эзэрхэг харгисийн үеэс эхлэн зарим нэгэн хүн ба, албаны газраас олны хөрөнгийг зааж гадаадын эзэрхэг шунахай нар лугаа хуйвилдан байгуулсан өр шир болбаас, улсын ба ард олны аж ахуйд маш хорлолтой болох учир нь арван дөрөвдүгээр онд, Ардын засгийн газрын тогтоосон ёсоор эл өрийн үлдэгдлийг бүрэн төлүүлэхийг хэрэгсэхгүй болгон устгаж, басхүү арван нэгдүгээр онд Засгийн газрыг тогтоосон ёсоор аль нэгэн этгээдийн байгуулсан өрийг ард олонд халдаан төлүүлэх сурталыг устгасан явдлыг батлав. Улсын аж ахуй ба эдийн засгийн бодлогыг чухал болгон, тус улсаас эрхлэн удирдах ба, басхүү гадаад лугаа харилцах худалдааны улсын онц эрх болгон авах нь, ардын эрхийг мандуулах, мөн ардын эрхэт засгийг бататгахад чухал нөхцөл тул, цөм улсаас эрхэлбээс зохимой. Үүнд тайлбарлах нь: гадаад улс лугаа харилцах худалдааг улсын онц эрх болгон авах явдлыг зүй зохисыг үзэж гүйцэтгэвээс зохимой. Жинхэнэ ард түмний эрх чөлөөг бүрэн бүтнээр хамгаалах ба, басхүү гадаад дотоодын харгис шунахай нарын эрх мэдэлдээ хөгжих  замыг таслан сэргийлэхийн тулд, ардын хувсгалт цэргийг байгуулахаас гадна бүх улсын идэр залуу ардыг цэргийн эрдэмд боловсруулаваас зохимой. Тус улсын харъяат аливаа хүний шүтэх итгэх явдалд бүрэн эрх чөлөө олгохын тулд, шашны хэргийг улс төрийн хэргээс тусгаар байлгаж, шашин шүтлэгийн явдлыг өөр өөрийн доор шүшгээр болговоос зохимой. Элдэв хэргийг жинхэнэ ард түмнээр шүүмжлэх эрхийг хүндэтгэж, тус улсаас аливаа хэвлэх нийтлэх явдлыг бүртгэн гүйцэтгүүлэвээс зохимой. Жинхэнэ ард түмний нийтээр хуралдах цэнгэлдэх ба баяр ёслол үйлдэх явдлыг хүндэтгэж тус улсаас тэдний хэрэглэх орон байшин элдэв хэрэглэл зэргийг бэлтгэн гүйцэтгүүлбээс зохимой. Жинхэнэ олон ардын аливаа эвлэл хоршоо зэргийг байгуулах эрх чөлөөг хүндэтгэж эл явдалд тус улсаас элдэв тусламж үзүүлбээс зохимой. Жинхэнэ олон ардын аливаа эрдэм соёлд гэгээрүүлэх замыг нээгдүүлэн тус улсаас элдэв ухааны эрдэмд бүрэн үнэ төлбөргүйгээр боловсруулах явдлыг гүйцэтгүүлэвээс зохимой. Тус улсын харъяат ард түмэнд угсаа шашин эрэгтэй, эмэгтэй хэмээх ялгаваргүй нэгэн адил эрхийг эдлүүлбээс зохимой. Тус улсын олон ардын эрх ашгийг хүндэтгэн хамгаалахын тулд хэрвээ аль нэгэн хүн буюу, хэсэг этгээд нар өөрийн эрхийг улсын явдалд хортойгоор хэрэглэх аваас, тэд нарын эрхийг хязгаарлах буюу устгаваас зохимой. Ван гүн тайж нарын хэргэм зэрэг, аливаа хутагт хувилгаадын захирах тушаах ба, ардын хөрөнгөнд холбогдох эрхийг устгаваас зохимой. Бүх дэлхийн жинхэнэ ард түмний зорилго нь, эдүгээгийн эзэрхэг хөрөнгөтний байдлыг үндсээр устгаж, нийгэм журам ба, эв хамтын ёс журмыг эрхэмлэх тул, бидний жинхэнэ ард улсаас, гадаад лугаа харилцах засгийн бодлогыг бүх дэлхийн бага буурай улс ба, хувьсгалт ард түмний ашиг тус үндэсний зорилго лугаа нийлүүлэн явуулбаас зохимой.

Үүнд тайлбарлах нь: мөн цагийн байдлыг хянаж ямар ч гадаад лугаа харилцан найрамдаж болох боловч, бидний улсын бүрэн эрхэд халдах этгээд буй ахул бүхий л хүчээр эсэргүүцэн эхлүүлбээс зохимой.

'''''Хоёрдугаар бүлэг. Улсын дээд эрхийг барих газрын тухай'''''

Дөрөвдүгээр зүйл: БНМАУ-ын дээд эрхийг улсын их хуралд хадгалах бөгөөд, мөн хурлыг чөлөө цагт улсын бага хуралд хадгалуулах ба, бас мөн хурлыг чөлөө цагт бага хурлын тэргүүлэгчид ба, засгийн газрын дунд хадгалуулбаас зохимой.

Тавдугаар зүйл: Улсын дээд эрхийг хадгалуулах газруудын эрхлэн шийтгэвээс зохих зүйлүүд нь:

Гадаад лугаа харилцахад тус улсыг төлөөлөх ба, мөн харилцах явдлыг эрхлэх, улс төрийн ба, худалдааны зэрэг хэргүүдийн тухай гадаад лугаа гар бичиг тогтоох. Тус улсын хил хязгаарыг өөрчлөх, байлдах, найрамдах явдлыг эрхлэх, мөн гадаад лугаа тогтоосон гар бичиг батлах Гадаад дотоодоос мөнгө урьдчилан зээлэх, эл зүйлийн их хүүг төлөн дуусгах, мөн төлөх хугацааг сунгах ба, гадаадад мөнгө зээлдүүлэх Гадаад лугаа харилцах худалдааны хэргийг удирдах дотоод худалдааны явдлын тухай хэмжээ заавар тогтоох. Тус улсын ард олны аж үйлдвэрийн бодлогыг зохиох, концесс ба, монопол хэмээх онц эрхийг олгох, өөрчлөх, устгах. Аливаа зам тээвэр, цахилгаан мэдээ шууданы явдлыг байгуулах. Улсын цэргийн хүчнийг байгуулах, удирдах. Улсын орлого зарлагыг батлах, гувчуур татварын зэрэг орлогын зүйлийг тогтоох. Улсын мөнгөний үнийн хэмжээг тогтоох, мөнгөний тэмдэгт цаас, зоос үйлдвэрлэх. Газар эдлэх нийтийн дүрмийг батлах, аймаг хошуудын нутгийн хил хязгаарыг байгуулах, дэлхийн баялагийг ашиглах, дүрэм заавар тогтоох. Улсын шүүн таслах газруудын ба, хэргийг явуулах дүрэм хэмжээ, мөн иргэний ба эрүүгийн хууль зүйлийг тогтоох Ардыг гэгээрүүлэхийн тухай дүрэм хэмжээ тогтоох. Хүний өвчин эмгэгийг анагаах засах, сэргийлэх дүрэм хэмжээ тогтоох. Аливаа хэмжээ жигнүүрийг тогтоох. Улсын аливаа тоо бүртгэх явдлыг тогтоох.

Зургаадугаар зүйл: Улсын үндэсний хуулийг өөрчлөх батлах явдлыг гагцхүү Улсын их хурлаас эрхлэн шийтгэвээс зохимой.

'''Улсын Их хурлын тухай'''

Долдугаар зүйл: Улсын их хурал болбаас олон аймаг ба, хот, жич ардын цэргийн төлөөлөгчид хуралдах бөгөөд, тоог төлөөлөгчид сонгох газрын хүн амын олон цөөхөныг үзэж нэгэн жилийн хугацаагаар сонговоос зохимой. Үүнд тайлбарлах нь:

Хэрвээ ямар ба, шалтгаанаар аймгийн хурал хуралдаж үл чадах нь буй аваас хошуудаас төлөөлөгчдийг томилон явуулмой. Улсын Их хурлын төлөөлөгчдийн сонгоход мөн улсын Их хурлын төлөөлөгчдийг сонгох дүрмийг баримталбаас зохимой.

Наймдугаар зүйл: Улсын Их хурлын тогтмол хурлыг улсын бага хурлаас эрхлэн жил бүр нэгэн удаа хуралдаваас зохимой.

Есдүгээр зүйл: Улсын Их хурлын онц хурлыг улсын бага хурлаас буюу, Их хурлын гишүүдийн гурван хувийн нэгэн хувь ба, эсвэл харъяат улсын гурван хувийн нэгэн хувиас дээш тооны хүмүүс бүхий газруудын улсын Их хурлын төлөөлөгчдийг сонгох эрхтэй, хурлаас хуралдуулсугай хэмээн хүсэвээс даруй хуралдуулмой.

Аравдугаар зүйл: '''Улсын их хурал нь 30 гишүүн'''ийг сонгож, улсын бага хурлыг байгуулмой.

Арваннэгдүгээр зүйл: Улсын бага хурлын аливаа хэргийг улсын их хурлаас хянан байцаамой.

'''Улсын Бага хурлын тухай'''

Арванхоёрдугаар зүйл: Улсын Бага хурал нь, хууль, дүрэм, тогтоол, тушаал гаргах, засгийн газар ба, олон яамны газруудыг хянан байцаах явдлыг ерөнхийлөн эрхлэх, харъяат хурлын тэргүүлэгчид ба, засгийн газрын эрхлэн шийтгэх зүйлүүдийн дүрмийг төлөвлөн тогтоох , засгийн газрын явуулах хэргүүдийн гол төлөвийг зааварлах, улсын үндсэн хууль ба, мөн их хурлын тогтоолуудыг ёсоор гүйцэтгэх явдлыг эрхлэн шийтгэвээс зохимой.

Арвангуравдугаар зүйл: Улсын Бага хурал нь, нэгэн жилд хоёр удаагаас цөөнгүй хуралдаваас зохимой.

Арвандөрөвдүгээр зүйл: Улсын бага хурлын онц хурлыг мөн хурлын тэргүүлэгчид буюу, засгийн газрын ба, эсвэл тус хурлын гишүүдийн гурван хувийн нэгэн хувиас хуралдуулсугай хэмээн хүсэвээс даруй хуралдуулаваас зохимой.

Арвантавдугаар зүйл: Улсын бага хурал нь үргэлж шүүх харъяат хурлын тэргүүлэгчид таван хүн ба, засгийн газрыг нэгэн жилийн хугацаагаар тус тус сонгохоос гадна, хэрвээ чухал хэрэг тохиолдовоос комисс хүмүүсийг сонговоос зохимой.

Арванзургаадугаар зүйл: Улсын бага хурал нь, шийтгэсэн хэрэг ба, явуулсан засгийн ерөнхий бодлого зэргийг улсын их хуралд илтгэн байцаалгаваас зохимой.

Арвандолоодугаар зүйл: Улсын бага хурлын олон гишүүдийг тус хурлын тэргүүлэгчид буюу, эсвэл мөнхүү тэргүүлэгчдээс зөвшөөрлийг авч аливаа албан тушаалд явуулаваас зохимой.

Үүнд тайлбарлах нь: Бага хурлын тэргүүлэгчдээс тус хурлын гишүүдийн эрхийн тухай тусгай дүрэм тогтоовоос зохимой.

'''Улсын Бага хурлын тэргүүлэгчдийн тухай'''

Арваннаймдугаар зүйл: Улсын бага хурлын тэргүүлэгчид нь, хурлыг жолоодмой.

Арванесдүгээр зүйл: Улсын бага хуралд хэлэлцэн шийтгэвээс зохих зүйлүүдийг бэлтгэн гүйцэтгэвээс зохимой.

Хорьдугаар зүйл: Аливаа хууль дүрмийн эхийг зохиож бага хуралд хэлэлуүүлэвээс зохимой.

Хорин нэгдүгээр зүйл: Улсын бага хурлын тогтоолуудыг хэрхэн гүйцэтгэж буйг хянаваас зохимой.

Хорин хоёрдугаар зүйл: Улсын бага хурлын тэргүүлэгчид болбаас, засгийн газрыг удирдан, орон нутгийн ба, аливаа хэргүүдийн тухай зохих газрууд лугаа засгийн газраар уламжлуулан харилцах боловч, онц чухал хэрэг тохиолдовоос шууд харилцаж болмой.

Хорин гуравдугаар зүйл: Аливаа ял хэлтрүүлэх хөнгөтгөх явдлыг эрхлэн шийтгэвээс зохимой.

Хориндөрөвдүгээр зүйл: Бага хурлын тэргүүлэгчид нь, тус хурлыг чөлөө цагт аливаа дүрэм хэмжээ батлах ба, басхүү засгийн газрын тогтоолын дотроос татгалзалтай зүйл буй аваас эргүүлэн залруулах буюу, эсвэл түтгэлзүүлэн дараагийн бага хуралд оруулж таслан тогтоолгохоос гадна, яамны сайдуудыг сонгож огцруулах явдлыг эрхэлвээс зохимой.

Хорин тавдугаар зүйл: Бага хурлын тэргүүлэгчид нь, засгийн газрын хоорондоо үл тохирох буюу, засгийн газарт гомдоосон хэрэг гараваас хянан шийтгэвээс зохимой.

Хорин зургаадугаар зүйл: Бага хурлын тэргүүлэгчид нь аливаа шийтгэсэн хэргээ тус хуралд тайлбарлан илтгэж хянан байцаалгаваас зохимой.

'''Засгийн газрын тухай.'''

Хорин долдугаар зүйл: Засгийн газар болбаас, тус улсыг ерөнхийлөн захирах газар мөн бөгөөд, гишүүд нь, ерөнхий сайд, жинхэнэ орлогч сайд, бүх цэргийн ба, эдийн засгийн зөвлөлийн тэргүүлэгчид,бүх цэргийн жанжин, улсын хянан байцаагч, дотоод, гадаад,  цэрэг, санхүү,аж үйлдвэр,шүүх, ардыг гэгээрүүлэх яамны сайдууд болмой.

Хорин наймдугаар зүйл: Засгийн газар нь, тус газрын эрхлэн шийтгэх зүйлүүдийн дүрэмд дурьдсан аливаа хэргийг гүйцэтгэн явуулваас зохимой.

Эдийн засгийн зөвлөлийн тухай

Хорин есдүгээр зүйл: Тус улсын аливаа аж ахуй, эдийн засгийн бодлогыг ерөнхийлөн эрхлүүлэхийн тухай засгийн газрын дэргэд тусгай дүрмийн ёсоор эдийн засгийн зөвлөлийг байгуулаваас зохимой.

'''''Гуравдугаар бүлэг. Нутгийн захиргааны тухай'''''

Гучдугаар зүйл: Нутгийн захиргааны хууль дүрмийн ёсоор аймаг, хошуу, сум, баг, арван гэр хүртэл, олон хотын газар, орон нутгийн хурал байгуулаваас зохимой.

Гучин нэгдүгээр зүйл: Нутгийн хурлууд нь, аливаа аж ахуй ба, албаны хэргүүдийг гүйцэтгэн явуулахаар өөрсдийн дундаас аймаг, хошуу , сум, баг, арван гэрийн аливаа хэрэг явдлыг гүйцэтгэх захиргаан газрыг сонгон байгуулаваас зохих бөгөөд, мөн албан хаагчдыг нэгэн жилийн хугацаагаар сонговоос зохимой.

Гучин хоёрдугаар зүйл: Дээр дурьдсан аливаа захиргааны газрууд тус тусын орон нутгийн хуралд хянан байцаагдаваас зохимой.

Гучин гуравдугаар зүйл: Аймаг, хошуу, сум, баг, арван гэрийн хурал ба, захиргааны газруудын эрх хэмжээ, харилцах зэрэг явдлыг нутгийн захиргааны дүрэмд заасан ёсоор гүйцэтгэн явуулаваас зохимой.

'''''Дөрөвдүгээр бүлэг. Сонгох, сонгогдох эрхийн тухай'''''

Гучин дөрөвдүгээр зүйл: Улсын их, бага хурал ба, нутгийн хурлуудад төлөөлөгчдийг сонгох ба, мөн төлөөлөгчдөд сонгогдох эрхийг эдэлвээс зохих тус улсын харъяат эр, эмялгаварлахгүй хэн боловч, сонголт үйлдэх өдөр 18 нас хүрэгсэд нь:

Өөр хүчнийг үнэлэх буюу, хувины аж хийж амьдрагчид Ардын хувьсгалт цэрэг болмой.

Гучин тавдугаар зүйл: Аливаа хурлын төлөөлөгчдийг сонгох ба, мөн төлөөлөгчдөд сонгогдох эрхгүй хүмүүс нь:
 
Ямагт ашгийг эрмэлзэж бусдыг зарж мөлжин амьдарагчид
Ямагт бусдыг хөлслөн зарах ба хөрөнгө орлого зэргийн үржлээр амьдрагч жинхэнэ худалдааны ба мөнгө хүүлэгчид
Ордын ван гүн ба, хутагт хувилгаан, жич орон хийдэд үргэлж суух санваартан лам нар. Солиорсон ба ухаан эвдэрсэн бөгөөд зохих газраас шинжлэн батлагдсан. Эд хичээх зэргээр нэрийг гутаах явдал үйлдэж зарга шүүх газраас ял шийтгэгдсэн болмой.

Гучин зургаадугаар зүйл: Сонголтыг үйлдэх ба, түүнийг хянан байцаах, сонгох зэргийг сонголтын тусгай дүрмийг баримталж шийтгэвээс зохимой.

'''''Тавдугаар бүлэг. Улсын орлого зарлагын эрхийн тухай'''''

Гучин долоодугаар зүйл: Тус улсын аливаа орлого зарлагыг бүх улсын төсөвлөсөн дансанд нэгтгэвээс зохимой.

Гучин наймдугаар зүйл: Улсын бүх орлого зарлагын төсөвлөсөн дансыг улсын их хурал буюу, онц хэрэг учир тохиолдовоос, улсын бага хуралд мэдүүлэн батлуулаваас зохимой.

Гучин есдүгээр зүйл: Улсын бүх орлого зарлагын төсөвлөсөн дансыг уул орлого зарлагыг хэрэглэх жилийн наана, хоёр сарын урьдаас зохиож, дээд газар мэдүүлэн батлуулаваас зохимой.

Дөчдүгээр зүйл: Хэрвээ төсөвлөсөн жилийн эхэн хүртэл улсын орлого зарлагын дансыг үл батлаваас, батлахын наана, засгийн газраас өнгөрсөн жилийн орлого зарлагын дансыг баримталж хэрэглэвээс зохих боловч, төсөвлөсөн жилийн дөрвөн сараас цааш хэтрүүлж үл болмой.

Дөчин нэгдүгээр зүйл: Ямар ч зүйлд, хэрвээ улсын төсөвлөсөн дансаа оруулж үл батлагдсан буюу, эсвэл тусгай дүрэм гаргасан нь бус боловаас ,улсын сангаас гаргаж үл болмой

Дөчин хоёрдугаар зүйл: Улсын орлого зарлагын дансаар тавьж олгосон зүйлийг уг зориулсан зүйлд шууд зарах ба, нэгэнт батлагдсан төсөвлөлийн доторхи зүйл, ангиар ялгаварлан хэтрүүлэлгүй зарахаас гадна, засгийн газраас тусгай тогтоосон зүйлгүй аваас, бусад зүйлд хэрхэвч зарж үл болмой.

Дөчин гуравдугаар зүйл: Улсын их буюу, бага хурлаас ямар зүйлийн орлого татвараас аль зүйлийг бүх улсын орлого зарлагын төсөвлөсөн дансаа оруулах ба, ямар зүйлийг нутгийн захиргааны зарлагад хэрэглэвээс болох явдлыг ялган салгаж тогтоомой.

Дөчин дөрөвдүгээр зүйл: Улсын бүх зардлыг улсын сангаас тавьж гүйцэтгэхээс гадна, орон нутгийн захиргааны газрууд нь, төв засгийн газраас тогтоон зарласан дүрмийг баримталж, харъяат ардаас татварлан авч, нутгийн зохих зүйлд таацуулан хэрэглэвээс зохимой.

Дөчин тавдугаар зүйл: Орон нутгийн албаны газруудаас нутгийн зарлагыг төсөвлөхдөө зургаан сар ба, нэгэн жилээр данс үйлдэвээс зохихоос гадна, сумын төсөвлөсөн дансыг хошууны тамгын газраас баталж хошууны төсөвлөсөн дансыг аймгийн яамнаас баталж, аймгийн төсөвлөсөн дансыг засгийн газраас бүх улсын орлого зарлагын дансанд багтааж,зургаан сар ба нэгэн жилийн хугацаагаар батлуулаваас зохимой.

Дөчин зургаадугаар зүйл: Улсын төсөвлөсөн дансанд үл орсон зүйл буюу орсон боловч үл гүйцэлдэх бөгөөд, бүх улсын зарлагад хэрэглэх учир тохиолдовоос нэмэгдүүлэн шийтгэх явдлыг орон нутгийн захиргаа нь зохих явдлын яаманд мэдээлэн шийтгүүлэвээс зохимой.

'''''Зургаадугаар бүлэг. Улсын тамга ба, сүлд тэмдэг, туг далбаа гурвын тухай'''''

Дөчин долдугаар зүйл: Улсын их хурлаас дараалан засгийн газар, олон явдлын яам, албаны газруудын тамгыг цөм дөрвөлжин бөгөөд нүүрийн дунд  дор соёмбо хэмээх эрхэм үсэг, түүний хоёр этгээдэд уул газрын нэр сэлтийг үйлдүүлэн гүйцэтгэвээс зохимой.

Дөчин наймдугаар зүйл: Улсын сүлд тэмдэгт, дээр дурдсан соёмбо үсэг, түүний доорд этгээдэд бадамлянхуа цэцгийн зураг бүхий сүлдэн тэмдэг хэрэглэн явуулваас

Дөчин есдүгээр зүйл: Улсын туг далбааг улаан өнгөтэй бөгөөд, дунд нь улсын сүлд тэмдгийг оруулан үйлдүүлж гүйцэтгүүлэвээс зохимой.

Тавьдугаар зүйл: Тус улсын их бага хурлыг Улаанбаатар хотод хуралдуулан байваас зохимой.

Монгол улсын арвандөрөвдүгээр  он арван сарын гучин бөгөөд ,аргын улирлын арван нэгэн сарын хорин зургааны өдрийн үдийн хойд дөрвөн цаг арван долоон минутад энэхүү үндсэн хуулийг улсын анхдугаар их хурлын арван дөрөвдүгээр тогтоолын нэгдүгээр зүйлд батлав.

Хурлын дарга  ......                        Жадамба

Дэд  дарга   .......                               Бадрах

Нарийн бичгийн дарга  .....                    Гэлэгсэнгэ Дугаржанцан

1931 оны хоёрдугаар сарын 14-ний өдрийн БНМАУ-ын 24 дүгээр Бага Хурлаас гаргасан тогтоолоор 1924 онд батлагдсан анхны Үндсэн хуулийн 11 ба 34 дүгээр зүйлд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байна. Тодруулбал, Улсын Бага Хурлын эрх хэмжээ болон сонгуулийн эрхийн хүрээнд өөрчлөлт оруулсан байна.

== 1940 оны Үндсэн хууль ==
Монгол Улсын хоёрдугаар Үндсэн хуулийг 1940 оны 6-р сарын 30-ны өдөр Улсын VIII Их Хурлаар баталсан байна. 

1940 оны Үндсэн хууль нь ард түмний дунд “'''Чойбалсангийн үндсэн хууль'''” гэж нэрлэгддэг. Энэ хууль 12 бүлэг 95 зүйлтэй&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://legalinfo.mn/api/front/cons-detail-1940.html|title=&quot;БҮГД НАЙРАМДАХ МОНГОЛ АРД УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛЬ (1940)&quot;}}&lt;/ref&gt; бөгөөд 1940 оноос 1960 он хүртэл нийт 16 удаа нэмэлт, өөрчлөлтийг оруулсан. Тус хуулийн 1-р зүйлд “Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс болбоос эзэрхэг түрэмгий ба феодалын дарлалыг устгасан, цаашид нийгэм журамд дэвшин орохын учир улс орон юугаа хөрөнгөтний бус замаар хөгжүүлэх явдлыг хангаж бүхий хөдөлмөрчин (малчин, ажилчин, сэхээтэн) ардын тусгаар тогтносон улс мөн болно” гэж заасан.

Бүх газар, түүний хөрсөн доорх зүйлүүд, ой мод, ус ба тэдгээрийн баялаг, фабрик завод, төмөрлөг алт боловсруулах явдал, төмөр зам, усан ба агаарын тээвэр, холбоо харилцааны хэрэгсэл, банк, машинаар өвс хадах станц, улсын аж ахуйтнууд улсын өмч буюу нийт ардын хөрөнгө мөн гэж заасан байжээ.

БНМАУ-ын 18 насанд хүрсэн бүх иргэн нас, хүйс, шашин шүтлэг, эрдэм чадвар, эд хөрөнгө, нүүдлийн ба суурьшмал байдлыг харгалзалгүй сонгох болон сонгогдох эрхтэй гэж заасан байдаг.

Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын 24 дүгээр Бага Хурлаас гаргасан тогтоолоор /1941.02.14/ БНМАУ-ын Үндсэн хуулийн 11 дүгээр зүйлд оруулсан өөрчлөлт нь “БНМАУ нь Төв, Хэнтий, Дорнод, Дорноговь, Өмнөговь, Өвөрхангай, Архангай, Говь-Алтай, Завхан, Ховд, Баян-Өлгий, Хөвсгөл, Булган, Увс, Сэлэнгэ аймгууд ба Улаанбаатар хотоор бүрдэл болгож тогтооно” хэмээн заажээ.

Монгол Ардын Хувьсгалт Нам /[[МАХН]]/ бол улс, нийгмийн бүх байгууллагуудыг удирдан чиглүүлэгч үүрэгтэй гэж намын удирдах чиглүүлэх үүргийг хуульчлан тогтоожээ.

Хоёрдугаар Үндсэн хууль нь

* “Нийгмийн байгуулалт;
* Улсын байгуулалт;
* Улсын Их Хурал, Бага Хурал ба Бага Хурлын Тэргүүлэгчид;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Сайд нарын Зөвлөл;
* Улсын орон нутгийн засаг захиргааны эрхийг барих байгууллагууд нь;
* Шүүх ба прокурорын газар;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын орлого, зарлага;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын сонгуулийн журам;
* Ард иргэний үндсэн эрх ба үүргүүд;
* Сүлд тэмдэг, туг, нийслэл;
* Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Үндсэн хуулийг өөрчлөх журам;” гэсэн 12 бүлэг, 95 зүйлтэй.

Уг Үндсэн хуулиар Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын албан хаагчдын '''өдрийн ажлын хэмжээг найман цаг'''аар хязгаарлах, иргэд нь '''үнэ төлбөргүйгээр сурах''', '''тэтгэвэр тэтгэмж авах''', эмэгтэйчүүд нь аж ахуй, улсын ба соёл, боловсрол, улс төр, олон нийтийн бүхий л төрлийн ажил хэрэгт '''эрэгтэй хүний нэгэн адил тэгш эрхийг эдлэх''', '''нутаг дэвсгэр дотор өөрийн биеэр чөлөөтэйгөөр шилжин явах''' ба оршин суух газраа шилэн сонгох эрхтэй хэмээн тусгасан юм.

== 1960 оны Үндсэн хууль ==
1960 оны 7-р дугаар сарын 6-нд Үндсэн хуулийн баталсан байна. Энэхүү хууль 10 бүлэг, 94 зүйлтэй байсан бөгөөд сүүлд 16 удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байдаг юм.  

1-р бүлэгт “БНМАУ бол ажилчид, хоршоолсон ардууд (малчин тариачид), хөдөлмөрч сэхээтний социалист улс бөгөөд түүний үндэс нь ажилчин анги, хоршоолсон ардын холбоо мөн” хэмээн заасан.

БНМАУ-ын эдийн засгийн үндэс бол үйлдвэрлэлийн хэрэгслийг нийтээрээ өмчлөх социалист өмч мөн гэж заасан байдаг. 

Бүх хүчин чадал, эрдэм мэдлэгээ социализм байгуулах үйлсэд бүрнээ зориулах, Үндсэн хуулийг ёсчлон сахихыг хуульчилсан.

БНМАУ-ын төр, нийгмийн удирдан чиглүүлэх хүч бол...[[Монгол Ардын Нам|Монгол Ардын Хувьсгалт Нам]] мөн гэж заасан байжээ. 

== 1992 оны Үндсэн хууль ==
БНМАУ-ын Ардын Их Хурлаас сонгогдсон депутатуудын хоёрдугаар хуралдаан 76 хоног хуралдаж 1992 оны 1 дүгээр сарын 13-нд Монгол Улсын 4 дэх үндсэн хуулийг баталжээ. Энэ Үндсэн хууль оршил, 6 бүлэг, 70 зүйлтэй бөгөөд Монгол Улсад нэг танхимтай парламент, Ерөнхийлөгчийн институт бүхий олон намын тогтолцоотой Бүгд найрамдах засаглалын ардчилсан хэлбэрийг хуульчлан баталгаажуулсан юм.

=== Нөхцөл байдал ===
Зөвлөлт Холбоот Улсын удирдагч [[Леонид Брежнев]] 1982 оны 11-р сард, араас дараагийн удирдагч [[Юрий Андропов]] 1984 оны 2-р сард, жилийн дараа залгамжлагч [[Константин Черненко]] 1985 оны 3-р сард ар араасаа ойр ойрхон нас барж Зөвлөлтийн залуу удирдагч [[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачев]] гарч ирж [[Өөрчлөн байгуулалт (Перестройка)|өөрчлөн байгуулалтыг]] эхлүүлж, Зүүн Европын социалист системийн орнуудад 1980-аад оны эхээр Ардчилсан хувьсгалын үйл явц өрнөж тодорхой үндсэн өөрчлөлтүүд гарч эхэлсэн юм. Энэ бүхний тусгал нөлөө Моэнгол Улсад орж ирсэн байна. Ингээд төр, засгийн удирдлагын арга барилд шүүмжлэлтэй хандаж эдийн засгийн талаар томоохон өөрчлөлт хийх эхлэл тавигдаж эхэлсэн. Ялангуяа 1980 оны сүүлчээр эрчимтэй өрнөсөн байдаг. Тухайн үед Үндсэн хуульдаа өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж үзээд [[Жамбын Батмөнх|Жамбынг Батмөнх]] даргатай Үндсэн хуулийг шинэчлэн найруулах комисс хүртэл байгуулж байсан түүхтэй. Гэвч удалгүй манайд Ардчилал гарч байж Үндсэн хуулиа зарчмын хувьд шинэчлэх боломж бүрдсэн юм.   

Монгол Улсад 1989 оноос залуучууд, тэр үеийн МАХН-ын удирдлага, тэдний үйл ажиллагаанд шүүмжлэлтэй ханддаг бүлэг хувьсгалын үйл явц эхлүүлэн өрнүүлсэн түүхэн том гаьяатай юм. Үүний үр дүнд Монгол Улсад улс төрийн нэг намын тогтолцоог халж олон нам тогтолцоотой болсон юм. Нөгөө талаар харийн гүрний оролцоогүйгээр өөрсдөө бие дааж төр засгаа шинээр төвхнүүлэх онцгой сайхан боломж бүрдсэн билээ. Зөвхөн өөрсдөө боловсруулж баталсан гэхээр хүн төрөлхтний хөгжил дэвшил, дэлхийн улс орнуудын Үндсэн хуулийн ололт амжилтыг тусгаагүй гэсэн үг биш юм. Тухайлбал, 1991 оны дундуур НҮБ-ын шинжээчийн баг ирж Үндсэн хуулийн төслийн бүлэг, заалт бүрээр холбогдох хүмүүстэй уулзаж ярилцан хэлэлцсэн байдаг. Үүнээс гадна АИХ-ын дэргэд  парламентын бүлгэм бий болгож АИХ-ын 430 депутат хамрагддаг байжээ. Тэгээд Гадаад харилцааны яамтай хамтран дэлхийн 10 гаруй орны төлөөлөл оролцуулан Үндсэн хуулийн төслөөр санал бодлоо солилцож байжээ. Мөн Үндсэн хуулийн төслийг 1992 оны 6-р сарын 10-аас 9-р сарын 1-ний өдөр хүртэл бүх ард түмнээр хэлэлцүүлсэн байна. Энэ хэлэлцүүлэгт 900 гаруй мянган хүн оролцож 500-аад мянган хүн үг хэлж 5177 санал ирүүлж байсан юм. Тэгэхээр 1992 оны Үндсэн хууль бол Монголын ард түмний оюун санаа, хүсэл эрмэзлэлийн хамтын бүтээл гэж хэлж болно. Урд нь Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулах комисс нь 16 хүний бүрэлдэхүүнтэй, таван ажлын хэсэгтэй байсныг Улсын Бага Хурлаар 7-р сарын 5-нд Ардын Их Хурлын даргын мэдээллийг сонсож, тогтоол гаргасан. Энэ тогтоолд Үндсэн хууль боловсруулах комиссын бүрэлдэхүүнийг өргөтгөж 10 ажлын хэсэгтэй, АИХ, Улсын Бага Хурлын  гишүүн, эрдэмтэн судлаачдаас бүрдсэн 90 хүний бүрэлдэхүүнтэй болж Үндсэн хуулийн төслийг боловсруулсан ажээ. 

Ардын Их Хурал, Улсын Бага Хурал гэж парламентын хоёр Танхим байгуулсан. Доод танхим болох Улсын Бага Хурлын танхимд Ардын Их Хурлын оролцоо бүрэн шингэсэн юм. Улсын Бага Хурал 53 гишүүнтэй байлаа. Тэдний 41 нь Ардын Их Хурлын депутат байсан юм. Үндсэн хууль боловсруулах эхний таван ажлын хэсгийн дөрвийг нь Ардын Их Хурлын депутат тэргүүлсэн байдаг. Тэгэхээр Ардын Их Хурал өөрийн төлөөллөөр дамжуулж төрийн хэрэгт оролцож байсан гэж хэлж болно. Ардын Их Хурлын депутат Монгол Улсын аймаг, нийслэл, сум, хороо бүрээс сонгогдсон нь Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулж, гаргахад ихээхэн ач холбогдолтой байжээ. 

1992 онд Монгол Улсын Үндсэн хуулийг баталснаар улсын тусгаар тогтнол, газар нутгийн бүрэн бүтэн, аюулгүй байдлын улс төрийн баталгаа нь болсон юм. 

== Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт ==
2019 онд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан.

== Цахим холбоос ==
* [https://web.archive.org/web/20190530064907/https://www.legalinfo.mn/law/details/367  Монгол Улсын Үндсэн Хууль]

[[Ангилал:Монголын эрх зүйн эх сурвалж|Үндсэн Хууль]]
[[Ангилал:Монголын улс төр|Үндсэн Хууль]]
[[Ангилал:Үндсэн Хууль улс орноор]]
[[Ангилал:Монголын үндсэн хуулийн эрх зүй|Үндсэн Хууль]]
[[Ангилал:1924 оны улс төр]]
[[Ангилал:20-р зууны эрх зүйн эх сурвалж]]</text>
      <sha1>b9qyk5petitvexnh6xqni92iwoedsx6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ванчинбалын Гуларанс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4713</id>
    <revision>
      <id>798556</id>
      <parentid>732125</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:37:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2405:5700:581:8941:F882:4B9E:36DE:B1AC</ip>
      </contributor>
      <origin>798556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5654" sha1="93657v3f17bce856iiobcabcy07s2vw" xml:space="preserve">{{Инфобокс Зохиолч
| нэр                    = Ванчинбалын Гуларанс  
| зураг                  = 
| хэмжээ                 = 200px
| жинхэнэ нэр            = 
| нууц нэр               = 
| жинхэнэ нэр            =  
| төрсөн огноо           = 1820 он
| төрсөн газар           = Өвөр Монгол, Зост аймаг
| нас барсан огноо       = 1851 он
| нас барсан газар       = 
| мэргэжил               = Яруу найрагч, Орчуулагч
| гарал үүсэл            = Tайж
| яс үндэс               = 
| иргэний харъяалал      = 
| боловсрол              = 
| төрөл                  = Шүлэг, Орчуулга
| субъект                = 
| урсгал                 = 
| хамтрагч               = 
| залгамжлагч            = Сүнвэйданзуй
| шагналууд              = 
| гарын үсэг             = 
| вэбсайт                =  
}}
'''Ванчинбалын Гуларанс''' ([[1820]] - [[1851]]) нь [[17-р зуун|17-р зууны]] үеийн [[монгол|монголын]] нэртэй [[зохиолч]], [[яруу найрагч]], [[орчуулагч]] юм.

Тэрээр [[Өвөр Монгол|Өвөр Монголын]] хуучин [[Зост аймаг|Зост аймгийн]] Түмэд баруун хошууны газрын эзэн, туслагч тайж Ванчинбалын ууган хүү болон [[1820]] онд төржээ. Гуларанс тухайн үедээ боловсролтой гэр бүлд хүмүүжсэн тул багаас [[монгол хэл|монгол]], [[хятад хэл]] бичигт сайтар суралцан, [[түүх]], [[үлгэр домог]] уншиж, ардчилсан үзэлтэй хятадын зохиол бүтээлээс [[орчуулга]] хийдэгбайжээ. Тэрээр Монголын нэрт зохиолч [[Ванчинбалын Инжаннаш|Ванчинбалын Инжиннашийн]] ах ажээ. 

Тэрбээр хятадын эртний [[Сүн улс|Сүн улсын]] ([[960]]-[[1279]]) үед феодалын дарлагч ангийн эсрэг боссон тариачдын бослогоос сэдэвлэн бичсэн &quot;Шүй-ху-жуань&quot; буюу монголоор &quot;[[Хүйтэн уулын бичиг]]&quot; хэмээх [[роман|романы]] хагасыг гурван жил оролдон орчуулжээ. Түүний дутуу орхисон хэсгийг хожим хүү [[Сүнвэйданзуй]] залгуулан монголоор орчуулж дуусгажээ.

Гуларанс зөвхөн орчуулга хийж байсан төдийгүй орь залуу хорьтойгоосоо [[шүлэг]] голлон бичиж  байжээ. Жишээ нь: [[1841]] онд эцгийгээ английн түрэмгийлэгчдийн эсрэг хошуу цэрэг удирдан явахад сэтгэл нь ихэд хөдлөн ''[[Түрэмгийлэгчдийг дараад ирнэ үү]]'' гэсэн эцэгтээ зориулсан шүлэг бичсэн байна. Түүнд &quot;Энх амгаланаар хулгайг арилгаад, хойшид хандсан цагт, өвдгөөр мөлхөн угтаж, баярт нийлүүлэн мөргөе&quot; гэж дайн дажин түргэн дуусч, энх цагийг хүссэн мөрөөдлөө илэрхийлжээ. Энэ мэтчилэн ''[[Энх төвшин]]'', ''[[Мөрөөдөл]]'', ''[[Цэргийн хүрээ санагдмой]]'', ''[[Түргэнээ төвшрөхийг хүснэ]]'', ''[[Сүрхий муухай амьтад]]'', ''[[Цагаан хэрэм (Гуларанс)|Цагаан хэрэм]]'', ''[[Улсын төлөө]]'', ''[[Өрөөсөн болжмор]]'' зэрэг олон арван шүлэгтээ харийн түрэмгийлэгчид болон дотоодын феодалуудыг ёжлон шүүмжилж, ардчилал, эрх чөлөөг дэмжсэн өөрийн хүсэл тэмүүллийг илэрхийлж байжээ.

Гуларанс эцгийгээ [[1847]] онд нас барсны дараа хошуу туслагчийн зэрэг хэргэмийг залгамжилсан боловч эрх ямба, албан тушаалаасаа шүлэг зохиолоо илүүтэйд үзэж байжээ. Тиймээс &quot;[[Зохиол бичих]]&quot; хэмээх шүлэгтээ:
:''Гурван ямхын хулсыг барьж'' 
:''Эндүү ташаа бичих минь''
:''Гутал оймс бартал явж,''
:''Нэр ашиг хөөхөөс дээр''
гэж бичжээ. 

Түүний уран бүтээлийн ажилдаа зориулсан уйгагүй хөдөлмөрч чанар дүү нарт нь нөлөөлж хожим ард олон тэднийг нэг гэрээс төрсөн таван зохиолч хэмээн эцэг хөвгүүдийг дурссаар байна.

{{DEFAULTSORT:Гуларанс, Ванчинбалын}}
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]
[[Ангилал:Монгол хэл рүү орчуулагч]]
[[Ангилал:Бугатын (Өвөр Монгол) хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1820 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1851 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>93657v3f17bce856iiobcabcy07s2vw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хялганат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12424</id>
    <revision>
      <id>798614</id>
      <parentid>794169</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T10:19:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>205.198.122.79</ip>
      </contributor>
      <origin>798614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2463" sha1="t9wwivlb77hig0k8krqq7orv3jryaba" xml:space="preserve">'''Хялганат''' нь [[Булган аймаг|Булган]] аймгийн [[Хангал сум]]ын нутагт орших тосгон юм.

2006 оны эцсийн байдлаар 3,100 оршин суугчтай. {{Cite web |url=http://www.rprpmongolia.mn/pdf/2007semi_annual_report_eng.pdf |title=Орон Нутгийн Ядуурлыг Бууруулах Хөтөлбөр: 2007 оны хагас жилийн тайлан |access-date=2009-06-09 |archive-date=2008-05-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080528115803/http://www.rprpmongolia.mn/pdf/2007semi_annual_report_eng.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;, байсан бөгөөд 2008 оны эцэст 3,264&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.statis.mn/portal/content_files/comppmedia/cdoc0x244.doc |title=Булган аймгийн статистик үзүүлэлтүүд: 2008 он |access-date=2009-06-09 |archive-date=2011-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722220429/http://www.statis.mn/portal/content_files/comppmedia/cdoc0x244.doc |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; болж өсчээ.

== Газарзүй ==
Хялганат тосгон нь [[Сэлэнгэ мөрөн|Сэлэнгэ мөрний]] зүүн эрэгт, Хангал сумын төвөөс хойш 25км, [[Сэлэнгэ сум (Булган)|Сэлэнгэ сумын]] төвөөс зүүн зүгт мөн 25 км зайд битүү ой модон дунд оршино. Хангал сумын төвөөр дайран [[Эрдэнэт]] хот хүрэхэд 60 км зайтай. 

== Эдийн засаг ==
&quot;Хялганатын мод боловсруулах үйлдвэр&quot; 1972 онд байгуулагдсанаар тус тосгоны суурь тавигджээ&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.investmongolia.com/index.php?sel=menu&amp;mnl=5_6&amp;f=one&amp;obj_id=44 |title=Invest Mongolia |access-date=2009-06-09 |archive-date=2007-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928164025/http://www.investmongolia.com/index.php?sel=menu&amp;mnl=5_6&amp;f=one&amp;obj_id=44 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. Харамсалтай нь сүүлийн жилүүдэд үйлдвэр бүрэн хүчин чадлаараа ажиллахгүй байгаа бөгөөд ажилгүйдлийн түвшин өсч буй&lt;ref name=&quot;Report2007&quot; /&gt;.

== Эшлэл ==
{{Reflist}}

[[Ангилал:Булган аймгийн суурин]]
[[Ангилал:Монголын суурин]]</text>
      <sha1>t9wwivlb77hig0k8krqq7orv3jryaba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дениз Льюис</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19406</id>
    <revision>
      <id>798545</id>
      <parentid>584149</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T00:05:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dostojewskij</username>
        <id>30144</id>
      </contributor>
      <comment>Ангилал:Вест Бромвичийн хүн</comment>
      <origin>798545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4086" sha1="9wk1iu06vecu5bapdvabdt39kg4qvsv" xml:space="preserve">{{Инфобокс Тамирчин
|нэр                =Дениз Льюис
|бүтэн нэр          =Дениз Льюис
|зураг              =Denise Lewis (cropped).jpg
|хэмжээ             =
|зургийн тайлбар    =
|спорт              =[[Хөнгөн атлетик]]
|улс                ={{GBR}}
|төрсөн огноо       ={{birth date and age|1972|08|27}}
|төрсөн газар       =[[Вэст Бромвич]]
|нас барсан огноо   =
|нас барсан газар   =
|медалиудыг үзүүлэх =тийм
|медалийн загварууд ={{МедальТэмцээн|[[Зуны олимп]]}}
{{МедальХүрэл|[[Атлантын олимп|Атланта 1996]]|[[Долоон төрөлт]]}}
{{МедальАлт|[[Сиднейн олимп|Сидней 2000]]|Долоон төрөлт}}
{{МедальТэмцээн|[[Хөнгөн атлетикийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|Дэлхийн АШТ]]}}
{{МедальМөнгө|[[1997 оны хөнгөн атлетикийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|Афин 1997]]|Долоон төрөлт}}
{{МедальМөнгө|[[1999 оны хөнгөн атлетикийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|Севилья 1999]]|Долоон төрөлт}}
{{МедальТэмцээн|[[Хөнгөн атлетикийн Европын аварга шалгаруулах тэмцээн|Европын АШТ]]}}
{{МедальАлт|[[1998 оны хөнгөн атлетикийн Европын аварга шалгаруулах тэмцээн|Будапешт 1998]]|Долоон төрөлт}}
}}
'''Дениз Льюис''' [[Британийн Эзэнт Гүрний одон|OBE]] ({{lang-en|Denise Lewis}}, 1972 оны 8 сарын 27-нд Английн [[Вэст Бромвич]]ид төрсөн) нь [[Их Британи]]йн [[хөнгөн атлетикч]] бөгөөд [[долоон төрөлт]]өөр [[Сиднейн олимп|2000 оны Сиднейн олимпод]] аваргалсан тамирчин юм.

==Хувийн дээд амжилт==
*100 м халхалттай гүйлт - 13.13 с
*200 м - 24.10 с
*800 м - 2:12.20 с
*Өндрийн харайлт - 1.87 м
*Уртын харайлт - 6.69 м
*Бөөрөнцөг түлхэлт - 16.12 м
*Жад шидэлт - 51.13 м
*Долоон төрөлт - 6831 оноо
Энэ амжилтаараа бүх цаг үеийн шилдэг тамирчдын жагсаалтын 22-т бичигддэг бөгөөд Их Британи болон Хамтын нөхөрлөлийн орнуудын дээд амжилт юм.

== Хувийн амьдрал ==
Льюис поп хамтлаг [[Олл Сэйнтс]]ийн хуучин менежер, хошин шогийн жүжигчин [[Том О'Коннор]]ын хүү Стив Финантай гэрлэж, Лорин, Райан, Кэйн хэмээх 3 хүүхэдтэй болжээ.

== Цахим холбоос ==
*{{iaaf name|id=67891|name=Дениз Льюис}}

{{DEFAULTSORT:Льюис, Дениз}}
[[Ангилал:Их Британийн долоон төрөлтийн тамирчин]]
[[Ангилал:Долоон төрөлтийн олимпын аварга]]
[[Ангилал:Долоон төрөлтийн европын аварга]]
[[Ангилал:Их Британийн олимпын аварга]]
[[Ангилал:Их Британийн олимпын хүрэл медальтан]]
[[Ангилал:1996 оны зуны олимпод оролцогч]]
[[Ангилал:2000 оны зуны олимпод оролцогч]]
[[Ангилал:2004 оны зуны олимпод оролцогч]]
[[Ангилал:Их Британийн олимпын оролцогч]]
[[Ангилал:Их Британичууд]]
[[Ангилал:Вест Бромвичийн хүн]]
[[Ангилал:1972 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>9wk1iu06vecu5bapdvabdt39kg4qvsv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жавзандамба хутагт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21277</id>
    <revision>
      <id>798546</id>
      <parentid>788784</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T00:20:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>122.201.19.61</ip>
      </contributor>
      <origin>798546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24118" sha1="0twp669nrnqmhtqaeqs65jwrarmpmkz" xml:space="preserve">[[Зураг:BogdKhan.jpg|250px|thumb|right|VIII Жавзундамба хутагт залуудаа]]
'''Халхын Жавзандамба хутагт''' ([[Төвд хэл|Төвд]]: རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ ''Jetsun Dampa''; &quot;Ариун гэгээн дээд&quot;) нь [[Монгол Улс|Монгол]] дахь [[Төвөдийн Буддын шашин|Төвөдийн Буддын шашн]]ы [[Гэлэгба]] урсгалын удирдагч юм. Тэднийг мөн ''Богд гэгээн'' гэдэг байсан бөгөөд Монгол дахь хамгийн дээд цолтой [[лам]] байсан.

Анхдугаар Жавзандамба [[Гомбодоржийн Занабазар|Занабазар]] (1635–1723) нь Төвдийн Буддизмын [[Жонанг]] сургуулийн [[Тараната]]гийн [[хувилгаан]] болон тодорчээ. Занабазар бол Төв [[Халх]]ын удирдагч, [[Түшээт хан]] [[Түшээт хан Гомбодорж|Гомбодоржийн]] хүү байсан бөгөөд Халх монголчуудын оюун санааны удирдагч болж чаджээ.

Хоёрдугаар Жавзандамба хутагт ч Занабазарын мөн адил [[Чингис хаан]]ы удмын язгууртан гэр бүлээс гаралтай хүн байв. Харин [[Чингүнжав]]ын бослогод хоёрдугаар Жавзандамба хутагт туслалцаа үзүүлж байсан тул Манжийн [[Тэнгэр тэтгэгч|Тэнгэрийн тэтгэсэн хаан]] 1758 онд Жавзандамба хутагтын бүх хойд дүрийг [[Төвөд]]өөс тодруулж байхаар зарлигдсан гэдэг{{Citation needed}}.

Монгол улс 1911 онд тусгаар тогтнолоо зарлахад наймдугаар Жавзандамба хутагт (1869–1924) [[Богд хаан]]д өргөмжлөгдөж байв. Тэрээр 1924 онд насан эцэслэтлээ тус улсын хаан ширээнд суужээ. Түүнийг нас нөгчсөний дараа коммунист засгийн газар байгуулагдаж, хойд дүрийг нь тодруулахыг хориглосон.

Харин Далай лам 1932 онд төрсөн Жамбал Намдол Чойжи Жанцанг [[9-р Жавзандамба хутагт]]аар тодруулсан юм. 

tseegii beggy end orshiv

== Жавзандамба хутагтуудын жагсаалт&lt;ref&gt;[http://www.worldstatesmen.org/Religious_Organizations.html#Mongolia Tibetan Buddhist Mongolia, Religious Organization, worldstatesmen.org]&lt;/ref&gt; ==

===Богд Жавзандамба хутагт I Занабазар буюу Лувсандамбийжалцан===

Өндөр гэгээн Занабазар  (1635.10.04-д төрж, 1723.02.18-д нас барсан) бол Монгол улсын төр-нийгэм, шашин-соёлын нэрт зүтгэлтэн, анхдугаар Богд Жавзандамба хутагт байв.
Тэрээр 1635 онд Халхын Түшээт хан Гомбодоржийн анхдугаар хөвгүүн болж, Түшээт ханы ойрад хатан Ханджамцаас одоогийн Өвөрхангай аймгийн Зүйл сумын Есөн зүйл гэдэг газар Ишдорж нэртэйгээр төржээ. 1640 онд Далай лам , Банчин Богдоос Жавзундарнатын хувилгаанаар тодруулан Занабазарыг 5 настай байхад нь анхдугаар Богд Жавзандамба хутагтын ширээнд залж Халх Монголын шарын шашны тэргүүнд өргөмжилжээ.

Тэрээр бага наснаасаа Бурханы шашны тунгаамал шижир алт мэт шарын шашны судар хийгээд тарнийн сургаал, номлол, зан үйлд суралцаж улмаар 1649 онд Цастын орныг зорин Банчин Чойжилжанцан Богдод бараалхан шавь орж шашны таван их ухааныг заалган эш онолын эрдмийг төгс эзэмшээд эх нутагтаа буцан ирж номын хүрээ хийд, сургуулийг олноор байгуулсан.
Түүний өргөсөн Занабазар гэдэг нэр нь 'цэцэн билэг - (жнана), аянгат - (важра) ' гэсэн утгатай Санскрит гаралтай үг.
Занабазар 1723 онд Бээжингийн Шар Сүмд нас баржээ.

===Богд Жавзандамба хутагт II Лувсандамбийдоми===

Халхын шарын шашны тэргүүн II Лувсандамбийдоми (1724.01.27-д төрж, 1757.01.05-д нас барсан). Халхын [[Түшээт хан аймаг|Түшээт хан аймгийн]] эфү, '''чин ван Дондовдоржийн''' хөвүүн. Эх нь [[Хотгойд|хотгойдын]] '''Баярт хатан'''. Чин улс халхын [[I Богд Жавзандамба]] хутагтыг жанч халсны дараа 1729 онд түүний хойт дүрийг тодруулах ажлыг шууд удирдан зохион байгуулжээ. Манжийн хаан түүнд Өндөр гэгээн-д олгосон бүх шагнал, эрх ямбыг хэвээр шилжүүлж олгосон. [[II Богд Жавзандамба]], Өндөр гэгээнтний нэгэн адил Халх монголд их нөлөөтэй нэгэн байв. Тиймээс Манжийн эзэн хаан Жавзандамба хутагт нарт зориулж сангийн зардлаар 1727-36 онд Амарбаясгалант хийдийг байгуулсан ба түүнийг 1736 онд Бээжинд очиход нь өөрийн биеэр бараалхаж, хүзүүн дэх эрдэнийн эрхээ түүнд зүүн өгч, буцах зардалд нь 100,000 лан мөнгө олгох зэргээр ихэд хүндлэл үзүүлж байжээ. Үүний сацуу Манжийн төр Жавзандамба хутагтын шашин төрийн болон эдийн засгийн эрх мэдэл, сүр хүчин өсөн нэмэгдэхээс сэрэмжилж байв. Тиймээс ч хутагтын төрийн эрх мэдлийг хязгаарлах, шашин төрийн үйл хэрэгт нь хяналт тавих болж, 1754 оноос түүний төр захиргааны хэргийг шанзудбн яамны эрдэнэ шанзудбад хариуцуулан эрхлүүлэх болсон ба 1755-58 оны Амарсанаа-Чингүнжавын бослогын үеэс бодлогоо улам чангатгав. 1756 оны дөрөвдүгээр сард ойр төрлийн ван Ринчиндоржийг цаазлуулсанд ихэд дургүйцэж, “дөрвөн аймаг хэлэлцээд их түйвээн өднө” хэмээн мэдэгджээ. Манж нар халхууд II Богдыг тойрон нягтарч нэр нөлөөг нь тэмцэлдээ ашиглахаас ихэд болгоомжилж Долнуурт хүчээр аваачин цагдах болжээ. Тэрээр эрүүл чийрэг, ид залуу 34 насандаа учир битүүлэг байдлаар нас эцэслэсэн бөгөөд үүнд Манжийн төрийн оролцоо байсан хэмээн үздэг. Түүний гэгээн дүрд зориулж Дамбадаржайлин хийдийг босгож хийдийн алтан суваргад залсан байна. 

===Богд Жавзандамба хутагт III Ишдамбийням===

Халхын шарын шашны тэргүүн III Ишдамбийням (1758.11.12-д [[Төвөд]], Литанд төрж, 1773.11.05-д нас барсан). Эцэг нь Данзангомбо, эх нь Норзинванмо. Манж нар II Богдоос хойш Жавзандамба хутагтын хойт дүрийг Монголоос бус Түвдээс тодруулж байх бодлогод шилжсэн байна. Тиймээс Манжийн хаан [[Тэнгэр тэтгэгч|Тэнгэр тэтгэгч,]] [[Далай лам|Далай ламд]] нууц зарлиг хүргүүлжээ. Түүндээ III Богд [[Төвөд|Түвд]] газар төрөх учиртай гэсэн лүндэн буулгахыг заажээ. Улмаар Далай ламын нэр нэр нөлөөг ашиглан монголчуудад итгүүлсний хойно тусгай зарлиг буулгаж монголчуудад албан ёсоор зарлажээ. Түүний энэ шийдвэрийг халх монголчууд, түүний дотор Их хүрээний лам нар ихэд эсэргүүцсэн ба [[Түшээт хан|Түшээт ханы]] зүгээс Жанжаа хутагтад хандан III Богдыг Монголоос тодруулахын чухлыг мэдэгдэж тусгай бичиг хүргэсэн байна. Монголчууд Богдын хойд дүрийг тодруулахыг оролдон долоон хүүхдийг гаргаж ирсэн байдаг. Манж нар монголчуудын эсэргүүцлийг үл ойшоон '''[[III Богд Жавзандамба]]''' хутагтаар Түвдийн Литан газрын амбан Данзангомбын хөвүүнийг тодруулан өргөмжилжээ. Энэ үйл явдар өмнөх дүрийн хутагтыг жанч халснаас хойш есөн сарын дараа болсон бөгөөд 1763 онд Монголд залж ширээнд суулгажээ. Түүнийг Далай лам , Банчин эрлэнэ нартай адил шашны эрхэм дээд хувилгаан хэмээн өргөмжилж, гавьяа эрдмийг илэрхийлэн гэрэлт хөшөө босгож байв. Тэрээр монголд ирээд цөөнгүй хүрээ хийд байгуулсан гэдэг ч 15 нас хүрээл таалал болжээ. Түүний шарилыг [[Дамбадаржайлин хийд]]&lt;nowiki/&gt;эд алтан суварганд залжээ.

===Богд Жавзандамба хутагт IV Лувсантүвдэнванчүг===
Халхын шарын шашны тэргүүн IV Лувсантүвдэнванчүг (1775.03.28-д Түвд, Лхаст төрж, 1813.01.07-д нас барсан). Түвдийн [[VII Далай лам|VII Далай ламын]] авга ах Содномдашийн хөвүүн. Эх нь Янжинбалмо. III Богд Жавзандамба хутагтын хойд дүрийг мөн л монголоос тодруулах оролдлогыг Халхын зарим ноёд хийсний учир буруудан шийтгүүлжээ. Манжийн [[Тэнгэр тэтгэгч|Тэнгэрийн тэтгэсэн хаан]], Лувсантүвдэнванчүгийг, Халхын шарын шашны тэргүүн Богд Жавзандамба хутагтаар тодруулан өргөмжилж, 1781 онд ширээнд залжээ. Энэ үеэс эхлэн Жавзандамба хутагтын хувилгааныг тодруулах хэргийг Манжийн хааны зарлигаар томилогдсон амбан сайд эрхлэх ба баруун Зуу ([[Лхас]])-д тодруулж байхаар тогтжээ. 1778 онд [[IV Богд Жавзандамба|IV Богд]] Их хүрээг '''Хүй Мандалаас''' нүүлгэж '''Дамбадаржаа''' хийдийн өмнө, Туул голын хойд этгээдэд шилжүүлж, олон сүм дацан байгуулжээ. Түүний шарилыг Амарбаясгалан хийдийн алтан суваргад залсан ажээ.

===Богд Жавзандамба хутагт V Лувсанцүлтимжигмэд ===
Халхын шарын шашны тэргүүн V Лувсанцүлтимжигмэд (1815.06.14-д Түвд, Гэдинхансорт төрж, 1841.11.18-д нас барсан). Эцэг Гомбодондүв, эх Ригзинбүтэд. 1817 онд IV Богдын хойд дүрээр тодорч 1820 онд Их хүрээнд залагдан ирсэн. Түүний үед Амарбаясгалант хийдэд IV Богдын шарилын суврага, 1833 онд Их хүрээнд Майдарын сүм байгуулагджээ. 1838 онд Хүрээний сум дуганыг өргөтгөн, Гандантэгчэнлин гэж нэрлэх болжээ. Түүний шарилыг Гандантэгчэнлин хийд-эд алтан суваргад залжээ. 1841 онд нас барсан.

===Богд Жавзандамба хутагт VI Лувсантүвдэнчойжижалцан ===
Халхын шарын шашны тэргүүн VI-р хутагт Лувсантүвдэнчойжижалцан (1843.02.21-д Түвд, Лхасын ойролцоо төрж, 1848.11.20-д нас баржээ). Эцэг Соном, эх Ачог. 1848 онд [[VI Богд Жавзандамба|VI Богдоор]] тодорсон. Халхын [[Улаанбаатар|Их хүрээнд]] хутагтаар залагдан ирээд удалгүй 59 өдрийн дараа өвчний учир таалал төгсөжээ. Түүний шарилыг [[Дамбадаржайлин хийд|Дамбадаржайлин хийдэд]] алтан суваргад залжээ.

===Богд Жавзандамба хутагт VII Агваанчойжинванчүгпэрэнлэйжамц===
Халхын шарын шашны тэргүүн VII-р хутагт Агваанчойжинванчүгпэрэнлэйжамц (Ngag-dbang-chos-kyi-dbang-phyug-'phrin-las-rgya-mtsho) (1850 онд Түвд, Лхасын ойролцоо төрж, 1868.12.26-д нас баржээ). Эцэг нь Мягмар. 1855 онд [[VII Богд Жавзандамба|VII Богдын]] хойд дүрээр тодруулан, Их хүрээнд залж номын ширээнд суулгажээ. 12 нас хүртлээ бурхны сургаалийг сурсан боловч ихэс дээдэс, эгэл олонд итгэл алдсан гэдэг. VII Богдын үед олон сүм, дуган байгуулагдсан. 19 насандаа жанч халсан. 1869 онд Манжийн хаан зарлигаар [[VII Богд Жавзандамба]] хутагтын шарилыг [[Гандантэгчэнлин хийд|Гандантэгчэнлин хийдийн]] газар шинэ алтан суваргад шилжүүлэн залсан ажгуу. 

===Богд Жавзандамба хутагт VIII Агваанлувсанчойжинямданзанванчигбалсамбуу ===
[[Олноо Өргөгдсөн Монгол Улс|Монгол Улсын]] [[Хаан|эзэн хаан]], шашин төрийг хослон баригч хаан (1911-19, 1921). Хэмжээт цаазат хаан (1921-24), Халхын шарын шашны тэргүүн [[VIII Богд Жавзандамба]] хутагт Агваанлувсанчойжинямданзанванчигбалсамбуу (Ngag-dbang-blo-bzang-chos-rje-nyi-ma-bstan-'dzin-dbang-phyug) (1869.10.13-д Түвд, Лхасын ойролцоо төрж, 1924.05.20-д Монгол, Нийслэл Хүрээнд нас барсан). Эцэг нь Гончигцэрэн, эх нь Ойдүвдулам. Таван настайдаа Жавзандамба хутагтын хойд дүрээр тодорч Их хүрээнд иржээ. Түүнийг халхууд “монголд элэгтэй” болгон хүмүүжүүлжээ. Тиймээс тэр өөрийгөө Чингис хааны угсаа, Халхын Түшээт хаан Гомбодоржийн хөвүүн I Жавзандамбын хойд дүр тул Монголын төрийн хэрэг, хувь заяа өөрт нь хамаатай гэж үздэг байв. Манжаас тусгаарлан салах хэмээсэн Халхын ноёдын санаачилгыг эхнээс нь дэмжиж эл хэргээр хаант Орост элч зарж байв. [[Чин улс|Манжийн]] [[Шинэ засгийн бодлого|шинэ засгийн бодлогыг]] эсэргүүцсэн Халхын ноёд түүнийг тойрон хүрээлсэн бөгөөд Богд гэгээн монголчуудын дунд үлэмж нэр хүндтэй байснаа ашиглаж, ''“монгол овогтон бүгдээр нийлж нэгэн улс болон тогтнох”'' лүндэн буулгажээ. Халхын ноёд, лам нар Манжаас тусгаарлан улсын хаанд Богд гэгээнийг өргөн зөвлөхөөр хэлэлцэн тохирсон бөгөөд 1911.12.29-д Богд Жавзандамба хутагтыг '''Монгол улсын хаан, шашин, төрийг хослон баригч түмэн наст богд хаан'''аар өргөмжилсөн. 

[[Дундад Иргэн Улс|'''Хятадад''']] нийлэхийг ятгаж байсан Хятадын ерөнхийлөгч [[Юань Шикай]]-н ятгалга, сүрдүүлгийг Богд хаан эс зөвшөөрч, бүх монголчуудыг нэгтгэж нэгдмэл Их Монгол Улсыг сэргээн мандуулахыг зорьж байв. Түүний засгийн газрын сайдууд төрийн тусгаар тогтнолоо хүчирхэг улсуудаар хүлээн зөвшөөрүүлэхийг оролдож байсан боловч энэ оролдлого [[Хиагтын гэрээ|'''Хиагтын гурван улсын хэлэлцээрээр''']] таслагдсан билээ. 1919 онд хятадууд цэргийг хүчээр монголын автономыг цуцлахад Богд хаан гарын үсэг зураагүй юм. Харин ч төрийн тусгаар тогтнолоо сэргээхийг эрмэлзэн [[АНУ]], [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗОУ]], [[Япон]] болон '''Колчакийн засгийн газраас''' тусламж дэмжлэг эрэлхийлж байсан хүмүүсийг дэмжиж байв. Тиймээс хятадууд дээрх хэрэгт сэжиглэн түүнийг баривчлан хорьжээ. 1921 оны хоёрдугаар сард Хүрээг эзлэн авсан [[Барон Унгерн фон Штернберг|'''Барон Унгерн''']] монголын автономыг сэргээн мандуулснаа тунхаглаж Богд гэгээнийг Монголын хаан ширээнд залсан бол таван сарын дараа ардын намынхан Нийслэл Хүрээнд орж ирээд мөн л VIII Богдыг хаанаар өргөмжилжээ. 1921.11.01-д Ардын засгийн газраас Богд хаантай “[[тангаргийн гэрээ]]” байгуулж хааны улс төрийн эрх мэдлийг хасч '''хэмжээт эрхтэй хаан''' болгожээ. 

Зарим судлаач нар Богд хааныг хорлогдож өөд болсон гэж дүгнэдэг. Түүнийг жанч халснаас хойш 21 хоног гашуудал зарласан бөгөөд Хүрээний лам нар түүний хойд дүрийг тодруулахыг оролдож байв. 1925 онд [[Монгол Ардын Нам|МАХН]]-ын IV их хурлаас Богдын хөрөнгийг улсын санд хураах, түүнийг ардын боловсрол, эрүүлийг хамгаалах, соёлын хэрэгцээнд зарцуулахаар шийдвэрлэжээ.

==Богдын лүндэн==
Монголчууд [[Богдын лүндэн]] зарлигийг гараас гар дамжуулан уншиж, хуулбарлан түгээж, сүслэн биширсээр иржээ.
Лүндэн гэдэг нь эш онол, сургаал гэсэн түвд үг юм. Богд хаан лүндэн сургаалаа монголчууддаа зориулан талбидаг байсан бөгөөд тэрхүү суу билигт эрхэм хүний айлдвар үг эдүгээ ч хүн бүхний анхаарлыг татсаар байна.
[[Богд хаан]]  [[Живзундамба]] өөрийн [[Богдын лүндэн]]дээ: &quot;Миний сургаалийг уншсан, уншуулсан, сонссон олон хүмүүс төрөл бүртээ сайн төрлийг олоод эх болсон зургаан зүйлийн хамаг амьтныг түргэн тэтгэх болтугай&quot; гэж айлджээ.

 Ар халх та нар минь !!! Одоо энэ цөвүүн цагт энэ [[Богдын лүндэн|сургааль]] номонд эс орж явбаас тэнгэрийн дуун, аянга хийгээд галын аюул, үер усны аюул эрхбиш ирнэ. . .
 Миний  [[Богдын лүндэн|сургаал]]ийг нэг гэрийн дотор нэгэн удаа уншваас тэр гэрийн барцад магад арилна. Хоёр удаа уншваас гадны барцад магад арилна. Гурав дуудваас гурван муу заяанд унахгүй, гурван төрөлдөө бурханы оронд надтай учирч төрөх байна. Миний энэ сургаалийг дагаж явсан лам хувраг хүмүүнийг багш мэт саная...

 Миний энэ [[Богдын лүндэн|сургаал]]ийг буулгасан судар номыг олон даяараа айл алгасалгүй, айл бүр уншуулж явбаас аливаа муу хортон дайсан лугаа уулзалгүй сайн явнаа. Жаран жилийн жаргал ирнээ. Арван хуруу тэгш жарганаа. Миний энэ [[Богдын лүндэн|сургаал]]ийг дагаж явбаас шавь нар минь надтай хамт төгс баясгалант төгс баясгалант тэнгэрийн орон ба энхжингийн оронд дахин дахин учирч төрнө биш үү...

 Би өдөр шөнийн хамт зургаан цагт эргэдэг билээ. Өглөө эрт бостугай. Үдэш орой унттугай. Нүглийг тэвчиж, орой бүр ерөөл тавьтугай. Өлзий хутаг орших болтугай. Ум ма ни бад мэ хум.

==Эшлэл==
{{Reflist}}

[[Ангилал:Буддын шашны цол]]
[[Ангилал:Жавзандамба хутагт| ]]
[[Ангилал:Монголын буддын шашин]]
[[Ангилал:Төвөдийн буддын шашны хүн]]</text>
      <sha1>0twp669nrnqmhtqaeqs65jwrarmpmkz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>12 сарын 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22074</id>
    <revision>
      <id>798592</id>
      <parentid>638784</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:19:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798592</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1953" sha1="rxd8trcbcwj93kneso8pie6ldx0g0aw" xml:space="preserve">{{Жилийн өдрүүд|12 сарын}}
'''12 сарын 2''' нь [[Григорийн тоолол|Григорийн тооллын]] жилийн 336 дахь ([[өндөр жил]] бол 337 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 29 өдөр үлдэж байна.

== Үйл явдлууд ==

* 1409 — Лайпцигийн их сургууль нээгдсэн.
* 1804 — [[Наполеон I Бонапарт|Наполеон I]] Бонапарт өөрийгөө Францын эзэн хаан гэж зарласан.
* 1920 — Турк, Армены хоорондын дайн дуусжээ.

* 1939 — Нью-Йоркт Фиорелло Ла Гуардиагийн нэрэмжит олон улсын нисэх буудал нээгдэв.

* 1956 - [[Фидель Кастро]] тэргүүтэй хувьсгалчид Мексикээс &quot;Гранма&quot; дарвуулт онгоцоор Кубад иржээ.

* 1977 — Ливийн нисэх компаний &quot;Ту-154&quot; маркийн онгоц сүйрч, 59 хүн нас баржээ.
* 1993 — Колумбийн Медельин хотод хар тамхины наймаачин [[Пабло Эскобар]] алуулсан.

== Энэ өдөр төрөгсөд ==

== Энэ өдөр нас барагсад ==

* 2020- [[Валери Жискар д'Эстен|Валери Жискар д’Эстен]] (1926 онд төрсөн), францын улс төрч, Францын Ерөнхийлөгч (1974—1981).

== Тэмдэглэлт өдрүүд ==

* Боолчлолыг үгүй хийхийн төлөө тэмцэх олон улсын өдөр. 
* АНЭУ-д өнөөдөр Тусгаар тогтнолын өдөр. 
* ОХУ-д Банкны ажилчдын өдөр.

----
{{Commonscat|2 December|12 сарын 2}}

[[Ангилал:Өдөр|1202]]
[[Ангилал:Арванхоёрдугаар сарын өдөр|#02]]</text>
      <sha1>rxd8trcbcwj93kneso8pie6ldx0g0aw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798596</id>
      <parentid>798592</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:23:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2065" sha1="bgtyecgsx10ko0bs4llwqyyud8cylmx" xml:space="preserve">{{Жилийн өдрүүд|12 сарын}}
'''12 сарын 2''' нь [[Григорийн тоолол|Григорийн тооллын]] жилийн 336 дахь ([[өндөр жил]] бол 337 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 29 өдөр үлдэж байна.

== Үйл явдлууд ==

* 1409 — Лайпцигийн их сургууль нээгдсэн.
* 1804 — [[Наполеон I Бонапарт|Наполеон I]] Бонапарт өөрийгөө Францын эзэн хаан гэж зарласан.
* 1920 — Турк, Армены хоорондын дайн дуусжээ.

* 1939 — Нью-Йоркт Фиорелло Ла Гуардиагийн нэрэмжит олон улсын нисэх буудал нээгдэв.

* 1956 - [[Фидель Кастро]] тэргүүтэй хувьсгалчид Мексикээс &quot;Гранма&quot; дарвуулт онгоцоор Кубад иржээ.

* 1977 — Ливийн нисэх компаний &quot;Ту-154&quot; маркийн онгоц сүйрч, 59 хүн нас баржээ.
* 1993 — Колумбийн Медельин хотод хар тамхины наймаачин [[Пабло Эскобар]] алуулсан.

== Энэ өдөр төрөгсөд ==

* 1897 — [[Иван Баграмян]]- 1982 онд нас барсан, ЗХУ-ын маршал бөгөөд баатар.

== Энэ өдөр нас барагсад ==

* 2020- [[Валери Жискар д'Эстен|Валери Жискар д’Эстен]] (1926 онд төрсөн), францын улс төрч, Францын Ерөнхийлөгч (1974—1981).

== Тэмдэглэлт өдрүүд ==

* Боолчлолыг үгүй хийхийн төлөө тэмцэх олон улсын өдөр. 
* АНЭУ-д Тусгаар тогтнолын өдөр.
* ОХУ-д Банкны ажилчдын өдөр.

----
{{Commonscat|2 December|12 сарын 2}}

[[Ангилал:Өдөр|1202]]
[[Ангилал:Арванхоёрдугаар сарын өдөр|#02]]</text>
      <sha1>bgtyecgsx10ko0bs4llwqyyud8cylmx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адууны шинж</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23350</id>
    <revision>
      <id>798535</id>
      <parentid>718636</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T13:39:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.91.149</ip>
      </contributor>
      <comment>Юу юу айн мэдкү мэдкү за үх үх</comment>
      <origin>798535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23365" sha1="hr5epj4vtby1p08k5mds7g9hiyy0yjo" xml:space="preserve">{{Хянах}}

Хөөе чи хэн юм ай хөгшин зөнөгөө айн айн 

===Гадаад шинж===

Аливаа амьтны ашиг шим , бяр чадал , хурд нь уул амьтны  галбиртай холбоотой ба харин түүнээс бүрэн шалтгаалдаг тухай эдүгээ шинжлэх ухааны үүднээс төгс тогтоогдсон зүйл байхгүй байна.Гэвч аль ч үүлдэрт харъяалагдах ямар ч адуу нэг бол ажлын өндөр бүтээмжийг илрүүлэх  явдалд чухалчлагдах бат чийрэг, эсвэл уналга , спортод хэрэглэгдэх хөнгөн шалмаг шинжийг биеийн галбиртаа агуулсан байх нь дамжиггүй.Морины шинжийн сургаалд хүлэг моринд байх 51 шинжийг ажиглалтаар тодорхойлсон нь гадар биеийг шинжих аргын үндэс болно. Үүнд: 

1.	Арван гурван их:  Манлай , эрүү, хөмсөг бүгд яс, нуруу , гэдэс, хөх мах, булчин , омруу, дөрвөн туурай нь их байх хэрэгтэй.

2.	Есөн урт: Дөрвөн шилбэ, нуруу, хоншоор сагалдарга, хэл , чих урт байх.

3.	Зургаан бүдүүн: Хоёр чихний уг , толгойн хэв , хөлний уг, сүүлний уг, умдаг хавирганы матаас бүдүүн  байх.

4.	Зургаан нарийн: Хүзүү, моголцог , хоншоор , хоёр чихний  мөөгний үзүүр ,салтаа бэрэвхий нарийн байх.

5.	Таван богино: Богтос чөмөг, хазлуур, хондлой, сүүл , бэрэвхий богино байх.

6.	Есөн агуу: Дөрвөн туурай, хамрын нүх , хоёр нүдний хонхор , омруу , салтаа агуу байх.

7.	Гурван өндөр хэрэгтэй гэгч: Дух овоо , мундаа харгам эдгээр болно . Эдгээр 51 шинж моринд бүрэн төгс байх нь нэн чухал боловч ховор бөгөөд хэрвээ бүрэн төгс байвал их хурдан төгс хүчит  хүлэг тэр мөн.Үүнээс гадна гадаад  шинжийг  доорх нэр бүхий арван хэсэгт хуваан үзэж болно. Үүнд:

1.    Толгойн шинж 2.  Туурайн шинж 3. Сүүлний шинж  4.  Дууны шинж  5.  Мөрний шинж  6.  Усны шинж  7. Идэшний шинж  8. Шүдний шинж  9.  Шөрмөсний шинж  10.  Бүх биеийн шинж
Толгойн шинж: Адууны толгойг хэлбэр дүрсээр нь хонин толгой ,туулайн толгой, хүдрийн толгой, мэлхийн толгой, араатан толгой гэх зэргээр тав зургаан хэсэгт  хувааж болох юм.Эдний дотроос туулайн толгой , мэлхийн толгой хоёр сайн. Хурдан морины нүд , магнай ,ам хамрын нүх, самсаа их ,чих түүшүү, омруу буюу доод уруул том , хэлний хэвтэш агуу , эрүүний хоорондын  хонхор  өргөн , гүнзгий , хоншоор урт болоод  монхор , хөмсөг гурвалжин , толгой ерөнхийдөө томруухан агаад шөвгөр , хатингар , доод эрүү нь дээдхээсээ урт юмуу эсвэл чимхлүүр байна. Жишээ нь: Улсын наадамд хоёр түрүүлж , зургаа айрагдсан Төв аймгийн  Сэргэлэн сумын  Дамдингийн зээрд азарганы толгойг дурдаж болно.

Хонин толгой гэгч: Монхор нүүрт , магнай тэлүү их , толгой урт болоод  хуулзар өчүүхэн бүдүүн , нүд их бүлтгэр , хэлний  хэвтэш , эрүүний завсар  агуу, ам их , дордгор уруултай , шүдний аймаг сайн болой.

&quot;Туулайн толгой гэгч&quot;: Нүүр сайн их , нүд их , хуулзар монхор , толгой бяцхан , чих урт , хэлний хэвтэш буюу эрүү завсар агуу нүдний аймаг сайн болой.

&quot;Хүдрийн толгой гэгч&quot;: Бяцхан болоод хатингар урт дүгрэг нүдтэй , чих хамар их , ам хамар цэвэрхэн болой.

&quot;Мэлхийн толгой&quot;: Уртаашаа  богино , магнай тэлүүн их , нүд их бүлтгэр , эрүүний завсар ба хэлний хэвтэш агуу , ам их , хамарын самсай агуу болой.

&quot;Араатан толгой&quot;:Уруул ам их , дордгор , ханшаар тасархай , хамар гүдгэр,хүзүү ардгар , нүд , нүдний налхи улаан болоод догшин шилбэлзсэн  бүлтгэр их , бага нь дундаж болой.

&quot;Туурайн шинж&quot;: Туурайг лавай аяган туурай, махан туурай , шувууны хумс, сарлаган туурай, хурдан хумс, хулан туурай зэргээр мөн зургаа хуваана. Үүнээс хамгийн тэргүүн нь сарлаган туурай.Энэ нь уг нь бүдүүн богино, амсраараа  хөмөргүү, ирмэг хурц, ялихгүй зууван агаад өсгий зүгт  сэтэрхий , гахай гүн хатингар , ерөнхий хэлбэр нь  далбигар биш цомбон том байна. Бас галуун сагагтай морь байдаг.Галуун сагаг хоёр янз байдаг. Давхихаараа босдог галуун сагагтай морины хурд буурдаггүй сайн. Жишээ нь : Улсын наадамд  дөрөв түрүүлж , гурав айрагдсан Төв аймгийн Баянжаргалан сумын Даваанэрэн начингийн хүрэн халзан азарганы хөл туурай ийм байсан.Давхихаараа улам налдаг галуун сагагтай морины хөл их муу байдаг. Учир нь ийм адуу тун амархан маахайлдаг. Хойд хөлийн хүчтэйгээр авч шидсэн их биенийхээ хурдыг урд хөл нь тогтоож дийлэхгүй учраас маахайлна. Ялангуяа уруу газар татвал их осолтой.Богино сагагтай морь маахайлахгүй хөл сайтай байдаг.Мөн туурайны ширхэг хөндлөн , тэв тэгшхэн байвал сайн.

Лавай аянган туурай нь: Аяга мэт туурайн захаар агуу , ихэнх нь буурцаг лугаа адило , нударга , гахай нарийн  болоод урт , мэлхий ёроолд тогтсон мэт туурайн хүрээ өндөр болоод  хазгай туурайтыг хэлнэ.

&quot;Махан туурай нь&quot;: Хавтгай богино болоод гонзгойлдог , туурайн хүрээ дотогш үзүүр урт , гадаад өнцгийн сагаг эвэргүй , өсгий газарт чирээд явах буй, гахай их бултайх болой.

&quot;Шувууны хумс туурай нь&quot;: Туурай нударганы өндөр их сул , нимгэн халбагар, их богино, шувууны алга мэт нимгэн болоод унжуу өсгийгөөрөө газар чирээд  явах , гахай их бултайх.

&quot;Сарлаган туурай нь&quot;: Дээшээ өндөр , уг бүдүүн их , гонзгор , амсраар хөмрүү , ирмэг хурц, туурайны завсар  уудам болоод ам хөндий , нурууны үзүүр өчүүхэн хурц болоод өсгий зүг их цойцон ангархай , гахай хатингар болоод хонхор нь гүн. Энэ туурай эрхэм сайн.

&quot;Хурдан хумсан туурай нь&quot;: Шувууны хумстай адил болоод өндөр , гахай хоосон хатсан буй . Эдгээр туурайнуудаас махан туурай , шувуун хумс туурай  гэгч хоёр туурай муу хэмээжээ.

Сүүлний шинжЯсан сүүл нь урт , самбай нь өтгөн , үзүүр нь шингэн байх  хэрэгтэй . Мөн сүүлний нэг үс олон салаалсан байх нь эрхэм. Урт бүдүүн юмуу , богино нарийн сүүл дунд  зэрэг . Нарийн урт,сул  сүүл муу. Улсын наадамд нэг түрүүлж , хоёр айрагдсан Төв аймгийн Сэргэлэн сумын Дамдингийн “Аранзал” гэдэг буурал морины ясан сүүл нь урагш нь татаж үзэхэд ташаан толгойндоо хүрдэг ба самбай нь маш өтгөн , үзүүр уруугаа шингэн байлаа.

&quot;Морины нэгэн сударт&quot;:Сүүлний хамаг .....богиныг таальюуУрт богино боловч эрчимтэйг хэргэльюуБүдүүн болоод богино бол эрхэмНарийн болоод богино бол дундажСул болоод урт бол адагЗүлгэнд тугалын гадас шаасан мэт бол эрхэмСэтгэлийн төдийхөн нь дундажМаш сул нь адагМаш богино нь хэтэрхий эрхэм буюуДундаж нь дундажУрт  нь адагМуруй хазгай , өтгөн тэргүүнтэн магадгүй хэмээжээ                                                  
Дууны шинжДууг шинжлэн үзвээс гахайн дуу мэт хамраар дугардаг бол адаг.Араатны дуу мэт хүрхрэн дуугарвал дунд зэрэг .Болжморын дуу мэт нарийн чанга эрчимтэй бол тэргүүн.Сэцэн хан аймгийн Хардал жанжин  бээс Пүрэвжав “Зандан хүрэн азаргаа Гадин хошуунаас дуугаар танин авж байсан тухай бяцхан түүх өгүүлье: Хардал жанжин бээс Цэцэнхан аймгийн цэргийн жанжин байсан тул нэгэн удаа албаны хэргээр Гадин засгийн хошуунд явж байжээ. Нэг орой улс амьтан унтах болж морь малаа тавьцгаажээ.Энэ үеэр уяан дээр ганцхан адуу үлдээд морьдын хойноос янцгаан тэмүүлж байв. Түүний болжморын жиргээ шиг нарийн чанга дууг сонссон Пүрэвжав хамт явсан хиадаа:Чи гарч энэ морийг  сайн хараад ир ?  гэхэд нөгөө хүн үзэж ирээд :Нэг үрээ л байна .Зүс нь хүрэн юм шиг байна .Чи маргааш таних  уу?Танина гэжээ. Маргааш өглөө нь улс моридоо барихад нөгөө хүрэн үрээ ногтоо чирээд дагаад иржээ.Пүрэвжав түүнийг харж шинжиж хурдныг нь таньж ,эзнийг мэдээд буцжээ. Сүүлд Пүрэвжав өөрийн албан тушаалын нөлөөгөөр Гадин хошууны өртөөний албанаас хөнгөлж өгөөд нөгөө хүрэн  үрээг зохих үнээр авч азарга тавьжээ.Энэ нь хожимоо Хардал жанжин бээс Пүрэвжавын нэрт хурдан азаргануудын нэг нь болох идэр залуудаа том жижиг ямарч уралдаанд урдаа яарч адууг оруулж үзээгүй Зандан хүрэн азарга болжээ.

&quot;Мөрний шинж&quot; Туурайн ирмэгнээс өөр тод мөр гарахгүй байвал сайн.Урд хоёр хөлийн мөрийг хойд хоёр хөлийн мөр эс гүйцвээс муу.Гэлдэрч явахад хэт давбал дунд зэрэг.Яг онолдуулж юмуу эсвэл урд хоёр хөлийн мөрний гадна талд нь хойд хоёр хөлөө зэрэгцүүлж тавьж гишгэсэн байвал эрхэм сайн тэр болой.Жишээ нь Төв аймгийн Бор-Өндөр сумын Дугарын улсын наадамд хоёр аман хүзүүлж нэг айрагдсан хул морины туурай нь аяга шиг хүнхэр байснаас түүний мөр нь маш цэвэрхэн тах хэлбэртэй зураас гардаг байлаа.

&quot;Ус уухыг шинжлэх&quot; Усыг үргэлжлүүлэн бяцхан бяцхан уувал шувууны ёст тул сайн.Усыг гурван үе таслан уувал барсын ёст тул дундаж. Усыг хоёр үе тасалжуувал чихтэй ,буга ёст тул дундаж. Усыг таслалгүй бяцхан их уувал илжиг хийгээд үхэр ёст тул муу.

&quot;Идэшний шинж&quot; Идэш их баас бяцхан бол эрхэм.Идэш бага баас их бол адаг . Соливол дундаж(Идэш их баас их буюу идэш бяцхан мөн баас бяцхан).

&quot;Шүдний шинж&quot; Шинжний сударт адууны шүдийг хулан шүд , тэмээн шүд, хонин шүд , буудай шүд, гахай шүд, тахиа шүд  гэж ангилдаг.

&quot;Хулан шүд гэгч&quot;: Үзүүр ёзоор адил бөгөөд их зузаан урт адил , буйл хатингар , цөгц гүн хав хар буй.Хулан шүд  нь ургац сайн хулан , матааст хулан , ахар хулан,буур хулан, можгор хулан, хулан буудай, нарийн хулан,нууцат хулан , тодорхой хулан , янаг хулан, ерийн хулан , их урт хулан , мөлөө урт хулан , гэх зэрэг 13 зүйл буй.

&quot;Тэмээн шүд гэгч&quot;: Урт нь адил , нимгэн өргөн, дардагай цагаан буй.Тэмээн шүдийг  Дардагай тэмээ, хагт шар тэмээ гэж  2  хуваадаг.

&quot;Буудай шүд гэгч&quot;:Цагаан алаг , цавчуур мэт хурц буюу. Буудай шүдийг урт буудай, ахар буудай ,нарийн буудай, зүг буудай, их урт буудай  гэж 5 хуваадаг.

&quot;Хонин шүд гэгч&quot;: Яриг цагаан ,язгуур урт нарийн эрхгүй шөвгөн хатгуур больюу, уг  нь нарийн артай буй.Хонин шүд 6 зүйл буй:Хонин шүд , буудай хонь,ахар хонь ,зүг хонь, арт хонь.

&quot;Гахай шүд гэгч&quot;:Буйл мах өчүүхэн гуривгүй, эрс хурц нимгэн, зүтгээгүй эрс байдалтай буй.Гахай шүдийг дотор нь эр гахай, дэлбэн гахай , шар гахай , хагт гахай гэж 4 хуваадаг.

&quot;Үхэр шүд гэгч&quot;:Дөрвөлжин хэвтэй,дундуур гурван гуривтай, шар хагтай богино шар шүд буй.Үхэр шүд нь   их үхэр ,ахар үхэр ,зүгээр үхэр , хасагт үхэр, ховилт  үхэр , артай үхэр , чөлөөт үхэр , гиваант  үхэр, мөлөө үхэр, ноцгон үхэр, дөрвөлжин зузаан үхэр , бүлтгэр  шар үхэр , сэрэвгэр үхэр, гэх зэрэг 14 зүйл буй.

&quot;Тахь шүд гэгч&quot;: Зузаан урт бөгөөд үзүүртээ бяцхан гуривтай моголцог шар буй.Тахь шүд нь  шар тахь,их тахь,сайн тахь гэж 3 зүйл буй.Бүх шинжийг ажиглаж үзвэл пэмбэгэр буйлтай давчхан хомбогор шүд онцгүй , хатингар буйлтай, хонхорт нь арвай эргэм зайтай зууван гүнзгий цөгцтэй,хоорондоо зайтай , гадагшаа сарвагархан богино шүд сайн байдаг. Бас соёо нь буурын соёо мэт том байх бөгөөд  гадагшаа байх нь сайн.

&quot;Бүх биеийн шинж&quot; Галшарын нууцын арван зүйл (10)-д “..........сайхан адуу давхих нь цөөн , муухай адуу давхих нь олон “ байх тухай дурдсан нь дүр , өнгөний сайханд үл дурлан , үл хууртахыг сануулсан хэргээ.Морины шинжийн судар 6-т нэгэн хурдан хүлгийн эрдэмт хэлбэрийг  “Толгой нь хандгайн толгой мэт , дөрвөн шилбэ нь бугын чац мэт , аргалан бэрэвхийтэй , тайган борвитой , угалзан биетэй , өвөөлжин овоотой , хүхээ буюу цагаан мөгөөрс нь том ,аман хүзүү бүдүүн , хүзүү урт ,мундаа тэмээний бөх мэт , бүдэрхий маш товгор , мөр дал нь ташуу урт , бөгтрөг их , хавирга нь нь өргөн урт ,матаас ихтэй хоорондоо зайгүй , гэдэс их буюу сүюрэгдэс доор , богино хавирга  ташаан толгой хоёрын хооронд  зай  тун бага , урт налуу хондлойтой , агуу том салтаатай , умдаг багатай ,мөн дээд гурван овоо тэгш , хаа гуяны хөх мах , булчин их товгор , шилбэ хатингар хавтгай , бүх биеийн арьс сул , нимгэн цавь их , суганы арьс олон нугларсан , дөрвөн хөл нь бадриун гадагшаа тэлгэр маягтай , үүнтэй холбогдож давхихад дөрвөн хөлний хаялга гадагш самарсан янзтай , үенүүд нь бөөрөнхий том , толгой дээр биш омруунаас урд хөлийн туурай хүртэлх зай , урд хөлийн сагагнаас хойд хөлийн туурай хүртэлх зай , бүдэрхийнээс мундаа хүртэлх зай их , сүврэгдэс нь гуя ташаанаасаа наана шахуу төмбөгөр байвал сайн хэмээжээ.Сайн морины нүд ширүүн харцтай болон уулихархай бөгөөд шөрмөс нь хийтэй тэлүүн өргөн , срэвээ өндөр , аман хүзүү бүдүүн , толгойн мах хатингар , олон ясны уулзар агуу, сүвээний хавирга матаастай тэлүү , ташаа нь цухал , хас нь дүүрэн , салтаа агуу , зоо нуруу нь бөгтрөгтэй , хөл нь эрс шударга , хүзүү нь урт нарийн , сүүл нь эрчимтэй хатуу, бөгс нь хатингар эдгээр шинж цөм бүрдвэл түмэн мянгад торохгүй ганцаар түрүүлэх эрхэм сайн  морь буй.Бас сайн морь олон адуунд байхад тарган цатгаланд үзвээс дээр гурван овоо тэгш , доор гэдэс бумба мэт, чих нь дэлэндээн үл дарагдах , хөхөл нь шингэн нүдэндээ үл хүрэх , дээд уруулаас доод уруул элбэг илүү урд туурайнаас хойд туурай их , хүнийг угтаж харах ийм бол лавтай сайн морь буй.  Үсэнд хэчнээн олон эргүүлэг  байвал төдий чинээ сайн.Тэр дундаа нэвт эргүүлэг бүүр сайн .Шинжний судруудад “Үс  нь эрчимт ёнхор утас мэт “ хэмээсэн байдаг . Ёнхор  утас гэж тусгай боловсруулсан мяндсан ширхгээр нийтгэж  хийсэн  утсыг нэрлэдэг. Иймээс үс нь  нийлж, нийтгэсэн юм шиг  мушгирсан байвал сайн. Хурдан адууны  сүүлний үс  арьснаас ургасан уг нь  нэг атлаа сул унжсан  үзүүр нь  хоёр гурван салаа болсон байх явдал  олонтоо тохиолддог.Дээр толгойтой , өндөр цээжтэй ,бөгс муухантай адуу өөд газар уул харж давхихдаа  муу , толгой цээж доортой , бөгс цээж сайтай адуу хөнтөргүү газар  муу. Цээж бөгс тэнцүү нь сайн .Шув шулуухан нуруу муу. Ялангуяа бага насны адуу бөгтрөг муутай байвал хойд хөлийн түлхэлтийн хүчийг урагш нь муу дамжуулна. Даага шүдлэн насандаа хурдлах адууны нүд нь хулганы нүд мэт бүлтгэр байна. Хурдан даага бол доорх долоон зүйлээр тодорхойлогдоно. Үүнд: 

1.	Дээд уруул нь доод уруулаасаа давуухан

2.	Хойд хоёр туурай нь урд хоёроосоо ихээхэн

3.	Чих нь дэлэндээ үд далдлагдах

4.	Гөхөл нь нүдэндээ үл хүрэх

5.	Гэдэс нь бумба мэт дугараг
[[Ангилал:Монгол ёс заншил]]
[[Ангилал:Морь]]
[[Ангилал:Морь соёлд]]</text>
      <sha1>hr5epj4vtby1p08k5mds7g9hiyy0yjo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798536</id>
      <parentid>798535</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T13:40:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ASid</username>
        <id>68400</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/202.126.91.149|202.126.91.149]] ([[User talk:202.126.91.149|talk]]) to last revision by Chinneeb (TwinkleGlobal)</comment>
      <origin>798536</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24090" sha1="cgyvsrnajrd5gvb1f66yabvlqhedhxt" xml:space="preserve">{{Хянах}}

Манай малчин ардууд олон үеийн турш хийсэн ажиглалтынхаа  үр дүнд хурдан морийг таних, уяж сойх талаар асар их туршлага хуримтлуулж нэгэн зүйл сургуулийг бий болгожээ. Хурдан морийг шинжиж танина гэдэг тун бэрх, морь морины бие бялдраас хамаарч шинжүүд нь харилцан адилгүй байна. Гэвч нэг үүлдрийн адуунд тухайлбал монгол адуунд хурдан сайн морины шинж ерөнхийдөө тэгш байна. Хурдан морийг гадаад, дотоод, нууц гурван шинжээр шинжилнэ.

===Гадаад шинж===

Аливаа амьтны ашиг шим , бяр чадал , хурд нь уул амьтны  галбиртай холбоотой ба харин түүнээс бүрэн шалтгаалдаг тухай эдүгээ шинжлэх ухааны үүднээс төгс тогтоогдсон зүйл байхгүй байна.Гэвч аль ч үүлдэрт харъяалагдах ямар ч адуу нэг бол ажлын өндөр бүтээмжийг илрүүлэх  явдалд чухалчлагдах бат чийрэг, эсвэл уналга , спортод хэрэглэгдэх хөнгөн шалмаг шинжийг биеийн галбиртаа агуулсан байх нь дамжиггүй.Морины шинжийн сургаалд хүлэг моринд байх 51 шинжийг ажиглалтаар тодорхойлсон нь гадар биеийг шинжих аргын үндэс болно. Үүнд: 

1.	Арван гурван их:  Манлай , эрүү, хөмсөг бүгд яс, нуруу , гэдэс, хөх мах, булчин , омруу, дөрвөн туурай нь их байх хэрэгтэй.

2.	Есөн урт: Дөрвөн шилбэ, нуруу, хоншоор сагалдарга, хэл , чих урт байх.

3.	Зургаан бүдүүн: Хоёр чихний уг , толгойн хэв , хөлний уг, сүүлний уг, умдаг хавирганы матаас бүдүүн  байх.

4.	Зургаан нарийн: Хүзүү, моголцог , хоншоор , хоёр чихний  мөөгний үзүүр ,салтаа бэрэвхий нарийн байх.

5.	Таван богино: Богтос чөмөг, хазлуур, хондлой, сүүл , бэрэвхий богино байх.

6.	Есөн агуу: Дөрвөн туурай, хамрын нүх , хоёр нүдний хонхор , омруу , салтаа агуу байх.

7.	Гурван өндөр хэрэгтэй гэгч: Дух овоо , мундаа харгам эдгээр болно . Эдгээр 51 шинж моринд бүрэн төгс байх нь нэн чухал боловч ховор бөгөөд хэрвээ бүрэн төгс байвал их хурдан төгс хүчит  хүлэг тэр мөн.Үүнээс гадна гадаад  шинжийг  доорх нэр бүхий арван хэсэгт хуваан үзэж болно. Үүнд:

1.    Толгойн шинж 2.  Туурайн шинж 3. Сүүлний шинж  4.  Дууны шинж  5.  Мөрний шинж  6.  Усны шинж  7. Идэшний шинж  8. Шүдний шинж  9.  Шөрмөсний шинж  10.  Бүх биеийн шинж
Толгойн шинж: Адууны толгойг хэлбэр дүрсээр нь хонин толгой ,туулайн толгой, хүдрийн толгой, мэлхийн толгой, араатан толгой гэх зэргээр тав зургаан хэсэгт  хувааж болох юм.Эдний дотроос туулайн толгой , мэлхийн толгой хоёр сайн. Хурдан морины нүд , магнай ,ам хамрын нүх, самсаа их ,чих түүшүү, омруу буюу доод уруул том , хэлний хэвтэш агуу , эрүүний хоорондын  хонхор  өргөн , гүнзгий , хоншоор урт болоод  монхор , хөмсөг гурвалжин , толгой ерөнхийдөө томруухан агаад шөвгөр , хатингар , доод эрүү нь дээдхээсээ урт юмуу эсвэл чимхлүүр байна. Жишээ нь: Улсын наадамд хоёр түрүүлж , зургаа айрагдсан Төв аймгийн  Сэргэлэн сумын  Дамдингийн зээрд азарганы толгойг дурдаж болно.

Хонин толгой гэгч: Монхор нүүрт , магнай тэлүү их , толгой урт болоод  хуулзар өчүүхэн бүдүүн , нүд их бүлтгэр , хэлний  хэвтэш , эрүүний завсар  агуу, ам их , дордгор уруултай , шүдний аймаг сайн болой.

&quot;Туулайн толгой гэгч&quot;: Нүүр сайн их , нүд их , хуулзар монхор , толгой бяцхан , чих урт , хэлний хэвтэш буюу эрүү завсар агуу нүдний аймаг сайн болой.

&quot;Хүдрийн толгой гэгч&quot;: Бяцхан болоод хатингар урт дүгрэг нүдтэй , чих хамар их , ам хамар цэвэрхэн болой.

&quot;Мэлхийн толгой&quot;: Уртаашаа  богино , магнай тэлүүн их , нүд их бүлтгэр , эрүүний завсар ба хэлний хэвтэш агуу , ам их , хамарын самсай агуу болой.

&quot;Араатан толгой&quot;:Уруул ам их , дордгор , ханшаар тасархай , хамар гүдгэр,хүзүү ардгар , нүд , нүдний налхи улаан болоод догшин шилбэлзсэн  бүлтгэр их , бага нь дундаж болой.

&quot;Туурайн шинж&quot;: Туурайг лавай аяган туурай, махан туурай , шувууны хумс, сарлаган туурай, хурдан хумс, хулан туурай зэргээр мөн зургаа хуваана. Үүнээс хамгийн тэргүүн нь сарлаган туурай.Энэ нь уг нь бүдүүн богино, амсраараа  хөмөргүү, ирмэг хурц, ялихгүй зууван агаад өсгий зүгт  сэтэрхий , гахай гүн хатингар , ерөнхий хэлбэр нь  далбигар биш цомбон том байна. Бас галуун сагагтай морь байдаг.Галуун сагаг хоёр янз байдаг. Давхихаараа босдог галуун сагагтай морины хурд буурдаггүй сайн. Жишээ нь : Улсын наадамд  дөрөв түрүүлж , гурав айрагдсан Төв аймгийн Баянжаргалан сумын Даваанэрэн начингийн хүрэн халзан азарганы хөл туурай ийм байсан.Давхихаараа улам налдаг галуун сагагтай морины хөл их муу байдаг. Учир нь ийм адуу тун амархан маахайлдаг. Хойд хөлийн хүчтэйгээр авч шидсэн их биенийхээ хурдыг урд хөл нь тогтоож дийлэхгүй учраас маахайлна. Ялангуяа уруу газар татвал их осолтой.Богино сагагтай морь маахайлахгүй хөл сайтай байдаг.Мөн туурайны ширхэг хөндлөн , тэв тэгшхэн байвал сайн.

Лавай аянган туурай нь: Аяга мэт туурайн захаар агуу , ихэнх нь буурцаг лугаа адило , нударга , гахай нарийн  болоод урт , мэлхий ёроолд тогтсон мэт туурайн хүрээ өндөр болоод  хазгай туурайтыг хэлнэ.

&quot;Махан туурай нь&quot;: Хавтгай богино болоод гонзгойлдог , туурайн хүрээ дотогш үзүүр урт , гадаад өнцгийн сагаг эвэргүй , өсгий газарт чирээд явах буй, гахай их бултайх болой.

&quot;Шувууны хумс туурай нь&quot;: Туурай нударганы өндөр их сул , нимгэн халбагар, их богино, шувууны алга мэт нимгэн болоод унжуу өсгийгөөрөө газар чирээд  явах , гахай их бултайх.

&quot;Сарлаган туурай нь&quot;: Дээшээ өндөр , уг бүдүүн их , гонзгор , амсраар хөмрүү , ирмэг хурц, туурайны завсар  уудам болоод ам хөндий , нурууны үзүүр өчүүхэн хурц болоод өсгий зүг их цойцон ангархай , гахай хатингар болоод хонхор нь гүн. Энэ туурай эрхэм сайн.

&quot;Хурдан хумсан туурай нь&quot;: Шувууны хумстай адил болоод өндөр , гахай хоосон хатсан буй . Эдгээр туурайнуудаас махан туурай , шувуун хумс туурай  гэгч хоёр туурай муу хэмээжээ.

Сүүлний шинжЯсан сүүл нь урт , самбай нь өтгөн , үзүүр нь шингэн байх  хэрэгтэй . Мөн сүүлний нэг үс олон салаалсан байх нь эрхэм. Урт бүдүүн юмуу , богино нарийн сүүл дунд  зэрэг . Нарийн урт,сул  сүүл муу. Улсын наадамд нэг түрүүлж , хоёр айрагдсан Төв аймгийн Сэргэлэн сумын Дамдингийн “Аранзал” гэдэг буурал морины ясан сүүл нь урагш нь татаж үзэхэд ташаан толгойндоо хүрдэг ба самбай нь маш өтгөн , үзүүр уруугаа шингэн байлаа.

&quot;Морины нэгэн сударт&quot;:Сүүлний хамаг .....богиныг таальюуУрт богино боловч эрчимтэйг хэргэльюуБүдүүн болоод богино бол эрхэмНарийн болоод богино бол дундажСул болоод урт бол адагЗүлгэнд тугалын гадас шаасан мэт бол эрхэмСэтгэлийн төдийхөн нь дундажМаш сул нь адагМаш богино нь хэтэрхий эрхэм буюуДундаж нь дундажУрт  нь адагМуруй хазгай , өтгөн тэргүүнтэн магадгүй хэмээжээ                                                  
Дууны шинжДууг шинжлэн үзвээс гахайн дуу мэт хамраар дугардаг бол адаг.Араатны дуу мэт хүрхрэн дуугарвал дунд зэрэг .Болжморын дуу мэт нарийн чанга эрчимтэй бол тэргүүн.Сэцэн хан аймгийн Хардал жанжин  бээс Пүрэвжав “Зандан хүрэн азаргаа Гадин хошуунаас дуугаар танин авж байсан тухай бяцхан түүх өгүүлье: Хардал жанжин бээс Цэцэнхан аймгийн цэргийн жанжин байсан тул нэгэн удаа албаны хэргээр Гадин засгийн хошуунд явж байжээ. Нэг орой улс амьтан унтах болж морь малаа тавьцгаажээ.Энэ үеэр уяан дээр ганцхан адуу үлдээд морьдын хойноос янцгаан тэмүүлж байв. Түүний болжморын жиргээ шиг нарийн чанга дууг сонссон Пүрэвжав хамт явсан хиадаа:Чи гарч энэ морийг  сайн хараад ир ?  гэхэд нөгөө хүн үзэж ирээд :Нэг үрээ л байна .Зүс нь хүрэн юм шиг байна .Чи маргааш таних  уу?Танина гэжээ. Маргааш өглөө нь улс моридоо барихад нөгөө хүрэн үрээ ногтоо чирээд дагаад иржээ.Пүрэвжав түүнийг харж шинжиж хурдныг нь таньж ,эзнийг мэдээд буцжээ. Сүүлд Пүрэвжав өөрийн албан тушаалын нөлөөгөөр Гадин хошууны өртөөний албанаас хөнгөлж өгөөд нөгөө хүрэн  үрээг зохих үнээр авч азарга тавьжээ.Энэ нь хожимоо Хардал жанжин бээс Пүрэвжавын нэрт хурдан азаргануудын нэг нь болох идэр залуудаа том жижиг ямарч уралдаанд урдаа яарч адууг оруулж үзээгүй Зандан хүрэн азарга болжээ.

&quot;Мөрний шинж&quot; Туурайн ирмэгнээс өөр тод мөр гарахгүй байвал сайн.Урд хоёр хөлийн мөрийг хойд хоёр хөлийн мөр эс гүйцвээс муу.Гэлдэрч явахад хэт давбал дунд зэрэг.Яг онолдуулж юмуу эсвэл урд хоёр хөлийн мөрний гадна талд нь хойд хоёр хөлөө зэрэгцүүлж тавьж гишгэсэн байвал эрхэм сайн тэр болой.Жишээ нь Төв аймгийн Бор-Өндөр сумын Дугарын улсын наадамд хоёр аман хүзүүлж нэг айрагдсан хул морины туурай нь аяга шиг хүнхэр байснаас түүний мөр нь маш цэвэрхэн тах хэлбэртэй зураас гардаг байлаа.

&quot;Ус уухыг шинжлэх&quot; Усыг үргэлжлүүлэн бяцхан бяцхан уувал шувууны ёст тул сайн.Усыг гурван үе таслан уувал барсын ёст тул дундаж. Усыг хоёр үе тасалжуувал чихтэй ,буга ёст тул дундаж. Усыг таслалгүй бяцхан их уувал илжиг хийгээд үхэр ёст тул муу.

&quot;Идэшний шинж&quot; Идэш их баас бяцхан бол эрхэм.Идэш бага баас их бол адаг . Соливол дундаж(Идэш их баас их буюу идэш бяцхан мөн баас бяцхан).

&quot;Шүдний шинж&quot; Шинжний сударт адууны шүдийг хулан шүд , тэмээн шүд, хонин шүд , буудай шүд, гахай шүд, тахиа шүд  гэж ангилдаг.

&quot;Хулан шүд гэгч&quot;: Үзүүр ёзоор адил бөгөөд их зузаан урт адил , буйл хатингар , цөгц гүн хав хар буй.Хулан шүд  нь ургац сайн хулан , матааст хулан , ахар хулан,буур хулан, можгор хулан, хулан буудай, нарийн хулан,нууцат хулан , тодорхой хулан , янаг хулан, ерийн хулан , их урт хулан , мөлөө урт хулан , гэх зэрэг 13 зүйл буй.

&quot;Тэмээн шүд гэгч&quot;: Урт нь адил , нимгэн өргөн, дардагай цагаан буй.Тэмээн шүдийг  Дардагай тэмээ, хагт шар тэмээ гэж  2  хуваадаг.

&quot;Буудай шүд гэгч&quot;:Цагаан алаг , цавчуур мэт хурц буюу. Буудай шүдийг урт буудай, ахар буудай ,нарийн буудай, зүг буудай, их урт буудай  гэж 5 хуваадаг.

&quot;Хонин шүд гэгч&quot;: Яриг цагаан ,язгуур урт нарийн эрхгүй шөвгөн хатгуур больюу, уг  нь нарийн артай буй.Хонин шүд 6 зүйл буй:Хонин шүд , буудай хонь,ахар хонь ,зүг хонь, арт хонь.

&quot;Гахай шүд гэгч&quot;:Буйл мах өчүүхэн гуривгүй, эрс хурц нимгэн, зүтгээгүй эрс байдалтай буй.Гахай шүдийг дотор нь эр гахай, дэлбэн гахай , шар гахай , хагт гахай гэж 4 хуваадаг.

&quot;Үхэр шүд гэгч&quot;:Дөрвөлжин хэвтэй,дундуур гурван гуривтай, шар хагтай богино шар шүд буй.Үхэр шүд нь   их үхэр ,ахар үхэр ,зүгээр үхэр , хасагт үхэр, ховилт  үхэр , артай үхэр , чөлөөт үхэр , гиваант  үхэр, мөлөө үхэр, ноцгон үхэр, дөрвөлжин зузаан үхэр , бүлтгэр  шар үхэр , сэрэвгэр үхэр, гэх зэрэг 14 зүйл буй.

&quot;Тахь шүд гэгч&quot;: Зузаан урт бөгөөд үзүүртээ бяцхан гуривтай моголцог шар буй.Тахь шүд нь  шар тахь,их тахь,сайн тахь гэж 3 зүйл буй.Бүх шинжийг ажиглаж үзвэл пэмбэгэр буйлтай давчхан хомбогор шүд онцгүй , хатингар буйлтай, хонхорт нь арвай эргэм зайтай зууван гүнзгий цөгцтэй,хоорондоо зайтай , гадагшаа сарвагархан богино шүд сайн байдаг. Бас соёо нь буурын соёо мэт том байх бөгөөд  гадагшаа байх нь сайн.

&quot;Бүх биеийн шинж&quot; Галшарын нууцын арван зүйл (10)-д “..........сайхан адуу давхих нь цөөн , муухай адуу давхих нь олон “ байх тухай дурдсан нь дүр , өнгөний сайханд үл дурлан , үл хууртахыг сануулсан хэргээ.Морины шинжийн судар 6-т нэгэн хурдан хүлгийн эрдэмт хэлбэрийг  “Толгой нь хандгайн толгой мэт , дөрвөн шилбэ нь бугын чац мэт , аргалан бэрэвхийтэй , тайган борвитой , угалзан биетэй , өвөөлжин овоотой , хүхээ буюу цагаан мөгөөрс нь том ,аман хүзүү бүдүүн , хүзүү урт ,мундаа тэмээний бөх мэт , бүдэрхий маш товгор , мөр дал нь ташуу урт , бөгтрөг их , хавирга нь нь өргөн урт ,матаас ихтэй хоорондоо зайгүй , гэдэс их буюу сүюрэгдэс доор , богино хавирга  ташаан толгой хоёрын хооронд  зай  тун бага , урт налуу хондлойтой , агуу том салтаатай , умдаг багатай ,мөн дээд гурван овоо тэгш , хаа гуяны хөх мах , булчин их товгор , шилбэ хатингар хавтгай , бүх биеийн арьс сул , нимгэн цавь их , суганы арьс олон нугларсан , дөрвөн хөл нь бадриун гадагшаа тэлгэр маягтай , үүнтэй холбогдож давхихад дөрвөн хөлний хаялга гадагш самарсан янзтай , үенүүд нь бөөрөнхий том , толгой дээр биш омруунаас урд хөлийн туурай хүртэлх зай , урд хөлийн сагагнаас хойд хөлийн туурай хүртэлх зай , бүдэрхийнээс мундаа хүртэлх зай их , сүврэгдэс нь гуя ташаанаасаа наана шахуу төмбөгөр байвал сайн хэмээжээ.Сайн морины нүд ширүүн харцтай болон уулихархай бөгөөд шөрмөс нь хийтэй тэлүүн өргөн , срэвээ өндөр , аман хүзүү бүдүүн , толгойн мах хатингар , олон ясны уулзар агуу, сүвээний хавирга матаастай тэлүү , ташаа нь цухал , хас нь дүүрэн , салтаа агуу , зоо нуруу нь бөгтрөгтэй , хөл нь эрс шударга , хүзүү нь урт нарийн , сүүл нь эрчимтэй хатуу, бөгс нь хатингар эдгээр шинж цөм бүрдвэл түмэн мянгад торохгүй ганцаар түрүүлэх эрхэм сайн  морь буй.Бас сайн морь олон адуунд байхад тарган цатгаланд үзвээс дээр гурван овоо тэгш , доор гэдэс бумба мэт, чих нь дэлэндээн үл дарагдах , хөхөл нь шингэн нүдэндээ үл хүрэх , дээд уруулаас доод уруул элбэг илүү урд туурайнаас хойд туурай их , хүнийг угтаж харах ийм бол лавтай сайн морь буй.  Үсэнд хэчнээн олон эргүүлэг  байвал төдий чинээ сайн.Тэр дундаа нэвт эргүүлэг бүүр сайн .Шинжний судруудад “Үс  нь эрчимт ёнхор утас мэт “ хэмээсэн байдаг . Ёнхор  утас гэж тусгай боловсруулсан мяндсан ширхгээр нийтгэж  хийсэн  утсыг нэрлэдэг. Иймээс үс нь  нийлж, нийтгэсэн юм шиг  мушгирсан байвал сайн. Хурдан адууны  сүүлний үс  арьснаас ургасан уг нь  нэг атлаа сул унжсан  үзүүр нь  хоёр гурван салаа болсон байх явдал  олонтоо тохиолддог.Дээр толгойтой , өндөр цээжтэй ,бөгс муухантай адуу өөд газар уул харж давхихдаа  муу , толгой цээж доортой , бөгс цээж сайтай адуу хөнтөргүү газар  муу. Цээж бөгс тэнцүү нь сайн .Шув шулуухан нуруу муу. Ялангуяа бага насны адуу бөгтрөг муутай байвал хойд хөлийн түлхэлтийн хүчийг урагш нь муу дамжуулна. Даага шүдлэн насандаа хурдлах адууны нүд нь хулганы нүд мэт бүлтгэр байна. Хурдан даага бол доорх долоон зүйлээр тодорхойлогдоно. Үүнд: 

1.	Дээд уруул нь доод уруулаасаа давуухан

2.	Хойд хоёр туурай нь урд хоёроосоо ихээхэн

3.	Чих нь дэлэндээ үд далдлагдах

4.	Гөхөл нь нүдэндээ үл хүрэх

5.	Гэдэс нь бумба мэт дугараг
[[Ангилал:Монгол ёс заншил]]
[[Ангилал:Морь]]
[[Ангилал:Морь соёлд]]</text>
      <sha1>cgyvsrnajrd5gvb1f66yabvlqhedhxt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Намсрайжавын Батсуурь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23962</id>
    <revision>
      <id>798609</id>
      <parentid>797066</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:51:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.179.3.209</ip>
      </contributor>
      <comment>fixed typo</comment>
      <origin>798609</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12413" sha1="3ia2w3px8tszvqz8hf1hssqv85lg1rc" xml:space="preserve">
{{Хүчитбөх
|бүтэннэр       = Намсрайжавын Батсуурь
|төрсөнөдөр     = {{birth date and age2|1987|8|11}}
|төрсөнгазар    = [[Монгол]] улсын [[Увс аймаг|Увс]]&lt;br&gt;аймгийн [[Ховд сум|Ховд]] сум
|бөхийнцол      = '''[[Дархан аварга]]'''
|цолахисанон    = байна
|цол1           = Дархан аварга
|цолон1         = 2024 — өнөөгийн
|цол2           = Даян аварга
|цолон2         = 2021 — гурван жил
|цол3           = Улсын аварга
|цолон3         = 2018 — гурван жил
|цол4           = Улсын арслан
|цолон4         = 2014 — дөрвөн жил
|цол5           = Улсын харцага
|цолон5         = 2013 — нэг жил
|цол6           = Аймгийн арслан
|цолон6         = 2011 — хоёр жил
|цол7           = Аймгийн начин
|цолон7         = 2007 - дөрвөн жил
|түрүүлсэн      = '''4''' ([[2014 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2014]], [[2018 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2018]], [[2019 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2019]],[[2024 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2024]])
|шөвгөрсөн      = '''5''' (2013, 2015, 2016, 2022, 2023)
|үнэнөдөр       = 2024-07-12-ны}}

'''Намсрайжавын Батсуурь''' ([[1987 он]]ы [[8 сарын 11|наймдугаар сарын 11]]&lt;ref&gt;[https://koo.mn/p/athletic/%D0%BC%D1%8F%D0%B3%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%B1%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87/ koo.mn]{{Dead link|date=Аравдугаар сар 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;) нь [[Увс аймаг|Увс]] аймгийн [[Ховд сум|Ховд]] сумын уугуул, [[үндэсний бөх]]ийн [[Дархан аварга]] цолтой бөх.

==Амжилт==
2006 онд Ховд аймгийн баяр наадамд 5 давж аймгийн начин, 2011 онд Дархан-Уул аймгийн 50 жилийн ойн барилдаанд түрүүлж аймгийн арслан цол хүртсэн. Бөхийн өргөөнд болдог барилдаануудад аварга, арслан, гарьд, заан цолтнуудыг өвдөг шороодуулж үзэгчдийг шуугиулдаг дайчин, шуурхай, хийцтэй барилдаантай бөх бөгөөд 2011 оны цагаан сарын барилдааны үеэр Даян аварга [[Агваансамдангийн Сүхбат|А.Сүхбат]] түүнд &quot;Ирээдүйн аварга&quot; шагналаа гардуулсан. Тэрээр 2013 оны улсын наадамд 6 давж шөвгөрөн, улсын харцага цол хүртжээ (3-ын даваанд аймгийн хурц арслан Б.Одгэрэлтэй тунаж, 4-ийн даваанд 2012 оны түрүү бөх улсын арслан П.Бүрэнтөгстэй оноолтоор таарч, 5-ын даваанд улсын харцага Т.Өсөх-Ирээдүйг, 6-ын даваанд аймгийн хурц арслан Л.Цэрэнтогтохтой тунаж давсан бөгөөд 7-ын даваанд улсын начин Б.Батмөнхтэй тунаж барилдаад унасан).

2011 оны жүдо бөхийн насанд хүрэгчдийн улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд түрүүлж &quot;Спортын мастер&quot;, 2011 оны дэлхийн цомын аваргаас хүрэл медаль хүртэж &quot;ОУХМ&quot; цол хүртсэн, 2013 онд мөн жүдо бөхийн улсын аварга болсон, 2012 оны дэлхийн цомоос хүрэл, 2012 оны Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс хүрэл медаль хүртсэн жүдоч.

== Аймаг, Цэргийн наадмын дэвжээнд ==
2007 онд Ховд аймгийн баяр наадамд тав давж шөвгөрөн &quot; Аймгийн начин &quot; цол хүртсэн. 2011 онд Дархан-Уул аймгийн 50 жилийн ойн наадамд улсын харцага Ө.Даваабаатараар найм даван түрүүлж
&quot;Аймгийн арслан&quot; цол хүртсэн. 2012 Бүх цэргийн баяр наадамд тав давж шөвгөрөн чимэг нэмсэн.

== Улсын наадмын дэвжээнд ==
2013 оны АХ-ын 92 жилийн ойн баяр наадамд улсын арслан П.Бүрэнтөгсөөр дөрөв, улсын харцага Т.Өсөх-Ирээдүйгээр тав, зургаагийн даваанд аймгийн хурц арслан Л.Цэрэнтогтохтой тунан барилдаж даван
&quot;Улсын харцага&quot; цол хүртсэн.

2014 оны АХ-ын 93 жилийн ойн баяр наадамд улсын үнэн зоригт харцага Ө.Бат-Оршихоор тав, улсын начин Р.Пүрэвдагваар зургаа, улсын гарьд Д.Рагчаагаар долоо, улсын заан Ч.Санжаадамбаар найм, улсын өсөх идэр начин Ш.Жаргалсайханаар ес даван түрүүлж &quot;Улсын арслан&quot; 
цол хүртсэн.

2015 оны АХ-ын 94 жилийн ойн баяр наадмаар улсын гарьд И.Доржсамбуугаар тав даван шөвгөрч чимэг нэмсэн.

2016 оны АХ-ын 95 жилийн ойн баяр наадмаар аймгийн заан Д.Буянтаар тав, аймгийн арслан Б.Дэлгэрсайханаар зургаа, аймгийн заан Д.Бат-Эрдэнээр долоо, улсын харцага Б.Пүрэвсайханаар найм даван шөвгөрч чимэг нэмсэн.

2018 оны АХ-ын 97 жилийн ойн баяр наадмаар улсын начин Д.Амарсайханаар тав, аймгийн хурц арслан Ц.Бямба-Очироор зургаа, аймгийн хурц бадрангуй арслан Н.Золбоогоор долоо, улсын заан Н.Жаргалбаяраар найм, улсын аварга [[Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба|Ч.Санжаадамбаар]] 9 давж түрүүлэн &quot;Улсын аварга&quot; цол хүртсэн.

2019 оны АХ-ын 98 жилийн ойн баяр наадмаар улсын начин Б.Ганхуягаар тав, аймгийн арслан Ж.Ням-Эрдэнээр зургаа, улсын аварга С.Мөнхбатаар долоо, улсын гарьд [[Батнасангийн Гончигдамба|Б.Гончигдамбаар]] 8 давж үзүүрлэсэн.

2020 оны АХ-ын 99 жилийн ойн баяр наадмаар аймгийн хурц арслан Б.Суманчулуунаар тав, аймгийн арслан Ц.Мөнхбаяраар зургаа, улсын начин Ц.Одбаяраар долоо, улсын харцага [[Мягмарын Бадарч|М.Бадарчаар]] 8 давж үзүүрлэсэн ч сэргээшийн шинжилгээнд бүдэрсэн.

2019 онд улсын арслан Э.Оюунболд сэргээш хэрэглэсэн байсан тул 2021 онд давааг нь нөхөн олгож &quot;Даян аварга&quot; цолыг хүртсэн.

2022 оны АХ-ын 100, 101 жилийн ойн баяр наадмаар, аймгийн арслан Б.Мөнх-Эрдэнээр тав, аймгийн хурц арслан Б.Мижидсүрэнгээр зургаа, аймгийн арслан Г.Бадрахаар долоо, улсын начин [[Бередмуратын Серик|Б.Серикээр]] 8 давж чимэг нэмсэн.

2023 оны АХ-ын 102 жилийн ойн баяр наадмаар улсын начин Г.Ганжадаар тав, аймгийн хурц арслан Э.Ууганбаяраар зургаа, улсын арслан [[Цэдэвийн Содномдорж|Ц.Содномдоржоор]] 7 давж чимэг нэмсэн.

2024 оны АХ-ын 103 жилийн ойн баяр наадмаар аймгийн начин Г.Цоггэрэлээр дөрөв, улсын аварга Г.Эрхэмбаяраар тав, улсын заан Б.Пүрэвсайханаар зургаа, аймгийн арслан Т.Сайханжаргалаар долоо, улсын начин Д.Хүдэрбулгаар найм, улсын арслан [[Баярсайханы Орхонбаяр|Б.Орхонбаяраар]] ес давж түрүүлэн &quot;Дархан аварга&quot; цол хүртсэн.

== Үндэсний бөхийн амжилт ==

{{Mongolian Wrestling Record/Start|Намсрайжавын Батсуурь&lt;ref&gt;{{cite web | title=Намсрайжавын Батсуурийн амжилт | url=https://www.devjee.mn/w/-KhX-tfmwZBYTtzSoRYk | publisher=Дэвжээ.мн - Үндэсний бөхийн мэдээллийн сан}}&lt;/ref&gt;}}
{{Mongolian Wrestling Record|2024|N|512|NWC|9|NGC|1}}
{{Mongolian Wrestling Record|2023|N|512|NWC|7|SS|0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2022|N|1024|NWC|8|BH|0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2021|R|13|NC||NWC|1|2019 онд Улсын Арслан Э.Оюунболд сэргээш хэрэглэсэн нь тогтоогдсон тул Улсын Даян Аварга цолыг олгосон.&lt;ref&gt;[https://gogo.mn/r/q0e6y Э.Оюунболдын аварга цолыг хурааж, түүнд өвдөг шороодсон бөхчүүдийн давааг ахиулах зарлиг гарчээ]&lt;/ref&gt;}}
{{Mongolian Wrestling Record|2021|C||NC|||0|Ковидоос болж тэмцээн цуцлагдсан.}}
{{Mongolian Wrestling Record|2020|N|512|NC|8|TS|0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2019|N|512|NC|8|BH|0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2018|N|512|NL|9|NC|1}}
{{Mongolian Wrestling Record|2017|N|512|NL|3||0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2016|N|1024|NL|8|UuB|0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2015|N|512|NL|5|OoI|0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2014|N|512|NH|9|NL|1}}
{{Mongolian Wrestling Record|2013|N|512|AL|6|NH|1}}
{{Mongolian Wrestling Record|2012|M|256|AL|5||0}}
{{Mongolian Wrestling Record|2011|A|256|AF|8|AL|1}}
{{Mongolian Wrestling Record/End}}

==Бөхийн удам==
Өвөө [[Жотойн Гэлэг|Ж.Гэлэг]] нь улсын начин, аав [[Гэлэгийн Намсрайжав|Г.Намсрайжав]] нь улсын харцага, авга ах химийн ухааны доктор,профессор, самбын ОУХМ [[Гэлэгийн Даваасамбуу|Г.Даваасамбуу]] нь улсын начин, Г.Дансран нь аймгийн заан, [[Норжингийн Баярмагнай|Н.Баярмагнай]] нь чөлөөт бөхийн Ази тивийн аварга, улсын 5 удаагийн аварга, ОУХМ, аймгийн арслан цолтой. Мөн олимпын хүрэл медальт, МУГТ, улсын начин [[Равдангийн Даваадалай|Р.Даваадалай]], чөлөөт бөхийн дэлхийн аваргын хүрэл медальт, МУГТ, улсын начин [[Лодойн Энхбаяр|Ло.Энхбаяр]], улсын начин [[Лодойн Эрхбаяр|Ло.Эрхбаяр]] нар ээжийнх нь хамаатан. Өөрөөр хэлбэл 2 талдаа бөхийн удамтай.

{{Үндэсний бөхийн аварга}}
{{DEFAULTSORT: Батсуурь, Намсрайжавын}}

==Эшлэл==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Батсуурь, Намсрайжавын}}
[[Ангилал:Дархан аварга]]
[[Ангилал:Монголын жүдоч]]
[[Ангилал:Монголын жүдогийн улсын аварга]]
[[Ангилал:Ховдын (Увс) хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1987 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>3ia2w3px8tszvqz8hf1hssqv85lg1rc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алеппо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34760</id>
    <revision>
      <id>798573</id>
      <parentid>693830</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:35:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798573</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5947" sha1="qinu851k5o8z9a73d0r5rzbegpuhave" xml:space="preserve">{{Нутаг
|нэр                    = Алеппо
|ямар_янзын_нутаг       = [[хот]]
|анхаарах_нэр           = [[араб хэл|арабаар]] &lt;big&gt;حلب‎&lt;/big&gt; — Ḥalab [хәләб]&lt;br&gt;[[франц хэл|францаар]] Alep, [[англи хэл|англиар]] Aleppo&lt;br&gt;[[армени хэл|армениар]] Հալեպ, [[орос хэл|оросоор]] Халеб
|image_skyline          = Aleppo city centre, Syria.jpg
|imagesize              = 280px
|image_caption          = 
|image_map              = 
|mapsize                = 
|map_caption            = 
|pushpin_map = Syria
|pushpin_label = '''Халеб'''
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_mapsize = 280
|pushpin_map_caption = Сири улс дахь Халеб хотын байршил
|latd= 36|latm= 18|lats= |latNS=N
|longd= 37|longm= 09|longs= |longEW=E
|улс_эсвэл                 = [[Улс орнуудын жагсаалт|Улс]]
|аль_улс_эсвэл             = {{SYR}}
|нэгдүгээр_зэргийн_нэгж    = [[Сири улсын засаг захиргааны хуваарь|Муж]]
|нэгдүгээр_зэргийн_нутаг   = Халеб 
|хоёрдугаар_зэргийн_нэгж   = [[Сири улсын засаг захиргааны хуваарь|Хошуу]]
|хоёрдугаар_зэргийн_нутаг  = Жебель-Семъан
|гуравдугаар_зэргийн_нэгж  = Хот
|гуравдугаар_зэргийн_нутаг = '''Алеппо'''
|нутгийн_төвийг_юу_гэх     = 
|нутгийн_төв               = 
|газар_нутаг            = 190 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;
|талбай_хот             = 
|газрын_байц            = д.т.д. 379 м
|хүн_ам_он              = (2009)
|хүн_ам                 = 1,693,803 хүн
|хүн_ам_тооц_нэгж       = 
|хүн_ам_тооц_задаргаа   = 
|нягт_сийрэг            = 8,915 хүн/км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;
|ард_түмэн              = 
|цугаараа               = 
|түүхэн_он              = 
|түүхэн_үйл             = 
|цагийн_бүс             = [[Дорнод Европын цаг|ДЕЦ]]
|utc_offset             = +2
|утасны_томъёо          = 
|шуудангийн_томъёо      = 
|автомашин_дугаар       = 
|website                = [http://www.alp-city.org/ alp-city.org]
|тэмдэглэл              = 
}}

'''Алеппо''' ('''Халеб''') — [[Сири]] улсын умард хэсэгт орших бөгөөд тус улсын хамгийн том [[хот]] юм. 2022 оны байдлаар 3 868 000 хүн амтай байв.

Төв Ази, Месопотамийг дайран өнгөрдөг Их Торгоны замд оршдог хот нь түүхэнд чухал байр суурь эзэлдэг байсан. 1869 онд [[Суэцийн суваг]] нээгдэхэд бараа бүтээгдэхүүнийг усаар тээвэрлэж эхэлсэн бөгөөд Алеппогийн худалдааны хот байсан үүрэг буурчээ. Сирийн иргэний дайн эхлэхийн өмнөхөн Алеппо богино хугацаанд сэргэн мандалтын үеийг туулсан. 2006 онд тус хот &quot;Исламын соёлын нийслэл&quot; цолыг хүртсэн байна.

== Байрлал ==
Алеппо нь [[Газар дундын тэнгис|Газар дундын тэнгисээс]] 120 км-ийн зайд, далайн түвшнээс дээш 380 м-ийн өндөрт, Сири-Туркийн улсын хилээс зүүн тийш 45 км-т оршдог. Хот нь хойд болон баруун талаараа газар тариалангийн талбайгаар хүрээлэгдсэн бөгөөд тэнд пистачио, чидун тариалдаг. Зүүн талаараа Алеппо хот Сирийн цөлөөр хүрээлэгдсэн байдаг юм.

== Улс төрийн байдал ==
2024 оны 11-р сард засгийн газрын эсрэг хүчнийхэн найрсаг болон Туркийг дэмжигч бүлэглэлүүдийн хамт Сирийн армийн хяналтад байгаа нутаг дэвсгэрт шуурхай цохилт өгчээ. Гэнэтийн давшилтаар засгийн газрын эсрэг хүчин арав гаруй сууринг эзлэн авч, Алеппо хотын захын дүүрэгт тулалдаан эхлүүлж чаджээ. 2024 оны 11-р сарын 28-29-ний хооронд босогчид цэргийн судалгааны төв зэрэг хотын 70 гаруй хувийг хяналтандаа авч чадсан юм. 2024 оны 12-р сарын 1-нд засгийн газрын эсрэг хүчнийхэн хотыг эзлэн авсан байна. 

== Зураг ==
&lt;gallery widths=&quot;180px&quot; heights=&quot;140px&quot;&gt;
Зураг:Khusruwiyah Mosque, Aleppo (2).jpg
Зураг:Al-Khandaq Street, Aleppo (08).jpg
Зураг:Aleppo Public Park (1).jpg
Зураг:Aleppo International Stadium, day view, 2009 (2).jpg
&lt;/gallery&gt;

== Цахим холбоос ==
{{Commonscat|Aleppo|Халеб}}
{{Wiktionary}}

{{Сирийн хот}}

[[Ангилал:Алеппо| ]]
[[Ангилал:Сирийн суурин]]
[[Ангилал:Сирийн мужийн нийслэл]]
[[Ангилал:Сүйрч буй дэлхийн өв]]
[[Ангилал:Сири дэх Эртний Ойрх Дорнодын олдворт газар]]
[[Ангилал:Азийн археологийн олдворт газар]]
[[Ангилал:Эртний Сирийн хот]]
[[Ангилал:Саятан хот]]
[[Ангилал:Их-, дээд сургуультай хот]]</text>
      <sha1>qinu851k5o8z9a73d0r5rzbegpuhave</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Либерализм</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42576</id>
    <revision>
      <id>798572</id>
      <parentid>729127</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:31:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>210.123.195.252</ip>
      </contributor>
      <origin>798572</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1669" sha1="4uhh0kltkrdvprkxn7mjfj7ui8ym20o" xml:space="preserve">'''Либерализм''' ({{lang-la|liberalis}} - эрх чөлөө) - улс төрийн анхны үзэл суртал бөгөөд Ж. Локк, Т. Гобсс, А. Смит, Ш. Монтескью нар үндэслэсэн. Аж үйлдвэр хөгжиж, анхны хөрөнгөтөн анги үүссэн үетэй давхцан гарч ирсэн. Гол үзэл санаа - хувь хүний эрх чөлөөг дээдлэх явдал түүний сургаалийн үндсэн дэвсгэр мөн. Гол үнэт зүйлс:

* хүний эрх чөлөөг ханган хамгаалах
* төрийн оролцоог хязгаарлах - “шөнийн харуулын үүрэг”;
* ардчилал бол тулгуур үнэт зүйл;
* зах зээлийн тогтолцоо;
* парламента
* олон ургальч үзэл;
* хүн бүр хууль шүүхийн өмнө тэгш байх явдлыг хүндэтгэнэ.

Нийгмийн хөгжлийн явцад бодит амьдралд бүрэн амьдралд бүрэн хэрэгжих бололцоо хязгаарлагдмал байснаас шалтгаалан [[1930]]-аад оноос зарим нэг зүйлийг шинэчлэн неолиберализм болж дэвшигдэн тавигдаж төрийн нийгэм-улс төрийн оролцоог өргөжүүлэх үйл явцыг дэмжсэн байна.

[[Ангилал:Либерализм| ]]
[[Ангилал:Улс төрийн философи]]
[[Ангилал:Макро эдийн засгийн онол]]

{{Poli-stub}}</text>
      <sha1>4uhh0kltkrdvprkxn7mjfj7ui8ym20o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бөхөн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47025</id>
    <revision>
      <id>798548</id>
      <parentid>790488</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T00:45:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.90.193</ip>
      </contributor>
      <origin>798548</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13416" sha1="9nwgfhmn6nzunmo8igc8bibs1p48ake" xml:space="preserve">[[Файл:Saiga tatarica.jpg|thumb|Бөхөн]]
'''Бөхөн''' (латин.Saiga borealis, англи.Mongolian Saiga antelope) Монгол нутагт байдаг гөрөөсний төрөл зүйлийн амьтан.

== Гадаад төрх, танигдах шинж чанар ==
Бөхөн 116 см-ын урт биетэй , зооны өндөр нь 75 см бөгөөд 32 кг хүртэл жин татдаг . Сүүлний урт 25 см, цайвар шаргал зүстэй, хос шорон эвэртэй.  Эмэгчин бөхөн нь  эвэргүй. Зун улаан шаргал, өвөл  цайвань бор хүрэн зүстэй. Хүзүүгээ урагш сунган, толгойгоо гудайлган бөхийж, цагт 60-70 км хүртэл хурдлан давхидаг.
== Тархац, байршил нутаг ==
Хорьдугаар зуунд бөхөн нь [[Увс нуур]]&lt;nowiki/&gt;ын хотгороос [[Улаан нуур]],  Их нууруудын хонхороос,  Нууруудын хөндийн элсэрхэг хээр таран идээшлэж нутагшиж байв &lt;ref&gt; 1. Банников, 3. Банников нар, 1961, 5. Намнандорж, 1976, 6. Ширчин, 1974,5. Намнандорж, 1976,10,  25. Жирнов нар, 2005. 1954, &lt;/ref&gt;. 1990-ээд оны үеэр нийт тархан байсан газар нутгийнхаа хориод хувьтай тэнцэх хэмжээний үндсэн хоёрхон газар нутагт Монгол Бөхөн суурьшин амьдарч байв. Түүний нэг Шаргын популяци Шаргын говийн умардаас, баруун, хойд  талаараа, ойр орчмын уулсын бэлчирээс говийн хотгорын захруу шилжин тархжээ.  [[Хар-Ус нуур|Хар Ус нуур]]&lt;nowiki/&gt;аас өмнө тийш Монгол Алтайн уулсын бэлээр дөрвөн зуу орчим км.кв багахан бэлчирт үлдсэн, мөхөх аюул тулгарсан төрөл &lt;ref&gt; 5. Намнандорж, 1976,10, 12. Дуламцэрэн нар, 1993, &lt;/ref&gt;. 
Монгол Алтайн уулсын далайн төвшинөөс  дээш 1100-2200 м ар бэлийн баглуур, таана,  монгол өвст, шаваг бүхий  дагжуур хайрган хөрст, бартаагүй, хэвгий, ээрэм өндөрлөг газарт нутаглана &lt;ref&gt; 1. Банников, 1954, 2. Эрэгдэндагва, 1954, 5. Намнандорж, 1976,10. Дуламцэрэн нар, 1989, 11. Дуламцэрэн, 1992, 12. Дуламцэрэн нар, 1993,&lt;/ref&gt;. Өвлийн тас хийм цастай сэрүүн үед, ган гачигтай зун өвсний өег сөр, бэлчээр дагаж уулсын ам хөндий, толгод доор  бэлчдэг. Бөхөн  Шаргын  говиор 3325 км кв ,  Хүйсийн  говиор 6700 км кв,  Таван  хайрхан,  Чандманий тал нутгаар  1173 км кв нутагт тархасан байна &lt;ref&gt; 21. Амгалан нар, 2008 &lt;/ref&gt;.

== Амьдралын хэв шинж == 
Аль болох сайн идэш ууштай бэлчээрээ сонгон идээшилж  ойр ойрхон солиж сэлгэн нутагшдаг байна. Хол нүүдэллэхгүй. Шаргын говиор өвөлдөө  тавиас доошгүй тоо толгойгоор сүрэглэн амьдрана. Урин дулаан цагаар сүрэг бутран тардаг. Ороо нь нэг сард ордог ба хээлээ таван сар тээгээд зун зургаан сарын дундуур төллөдөг.  Эмэгчин нь ихэрлэх магадлал ихтэй бөгөөд арван зургаа хүртэл хувь  нь үргэлж ихэрлэдэг. Эмэгчингүүд нь заримдаа долоон сартайдаа хэржин арван есөн сартайдаа үржилд орж эхэлнэ &lt;ref&gt; 10. Дуламцэрэн нар, 1989,13. Дуламцэрэн нар, 1994, &lt;/ref&gt;. 
Говийн хялгана, таана, хөмүүл,  баглуур, шарилж зэрэг гучаад төрлийн  өвс ургамлаар хооллдог.  Хавар өвс ногоо нялх шүүслэг үед бол бараг ус уудаггүй байна. Гельминт 17, хачиг2, аааүрха 
ны гуур1 зүйл шимэгчилдэг. Таван хошуу малын өвчин болох омруу өвчинг тусахдаа маш хүнд тусдаг байна. Нялх зулзага, янзага нь хүнд дасан гаршихдаа амархан байдаг бөгөөд өсөн ториноод нас бие хүрээд  хэвийн бөхөн шиг үржиж төлждөг.

== Хорогдох болсон шалтгаанууд ==
Байгалийн болон хүн амьтны хүчин зүйл, үйлдлээс болж Монгол бөхөнгийн тоо толгой жил жилд янз бүрээр хэлбэлзэж байдаг.  1993 оны байдлаар, Шаргын популяци 1400, Манханы популяци 70-аад ширхэг байсан &lt;ref&gt; 15. Дуламцэрэн нар, 1993, 16. Бадрах нар,  1993, 
&lt;/ref&gt;. Шаргын говийн1000 га-д 5.9 толгой ногдох 1980 орчим, Хүйсийн говьд 1000 га-д 1.6 толгой ногдох 1100 орчим, Чандманий талд 1000 га-д 0.8 толгой ногдох 160 орчим, нийт 3240 толгой  монгол  бөхөн  байна &lt;ref&gt; 21. Амгалан нар, 2008. &lt;/ref&gt;. 2010-2012 онд ШУА-ийн Биологийн  хүрээлэн, Дэлхийн  байгаль хамгаалах  сан /WWF/-гийн хөтөлбөрийн  газрын хамтарсан судалгаа тооллогын дүнгээр, монгол оронд  дунджаар 8000 толгой монгол бөхөн байна гэж тогтоожээ &lt;ref&gt; 26.  ДБХС-ийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газрын тайлан, 2012,  &lt;/ref&gt;. Монгол бөхөнгийн эврийг Дорно дахины ангаах ухаан  ардын эмчилгээнд,  махыг нь нутгийн хүн ард  хоол хүнсэндээ эртнээс ашиглаж, хайр найргүй  авласанаас, Монгол бөхөнгийн амьдрах нутаг тархац нь багасан хумигдаж, тоо хэмжээ нь эрс буурсан &lt;ref&gt; 1. Банников, 1954,  4. Цэвэгмид нар,  1973, 5. Намнандорж, 1976,  11. Дуламцэрэн, 1992, 25. Жирнов нар, 2005. &lt;/ref&gt;. 1990-ээд Монгол бөхөнгийн эвэрийг гадагш гарган зарж борлуулах нь их  болсноос хууль бусаар бөхөнг агнах явдал нь ихэсжээ. Монгол бөхөнгийн төрөж өсөж  идээшлэн дассан нутаг орон, бэлчээр усыг нь хүн болон гэрийн тэжээвэр мал түрэн эзлэх болж, тэдний бэлчээр нутгаас хороосоор байна.  Цас зуд ихтэй хүйтэн өвөл болон хавар бөхөн нь ихээхэн хэмжээгээр турж эцэн өлбөрч, мөн осгон хөлдөж үхэх явдал их байдаг&lt;ref&gt;1. Банников, 1954, 5. Намнандорж, 1976, 11. Дуламцэрэн, 1992, 12. Дуламцэрэн нар, 1993, 25. Жирнов нар, 2005, 27. Шийрэвдамба нар, 1997, &lt;/ref&gt;. Бөхөн гууртдагаас аа болж таргалах, хүнд нөхцөл байдлыг даах, бэрхшээл давах чадвар доройтдог зэргээс хорогдож байна &lt;ref&gt; 8. Грунин, 1962, 10. Дуламцэрэн нар, 1989, &lt;/ref&gt;. Монгол бөхөнгийн гол дайсан нь бүргэд шувуу юм &lt;ref&gt; 11. Дуламцэрэн, 1992, 
 &lt;/ref&gt;.

== Устах аюулд орсон, унаган зүйл.  Хамгаалсан байдал ==
Анх хорьдугаар зууны гучаад оноос Монгол бөхөнг агнахыг хуулиар бүрэн хориглож, Амьтны тухай хууль, бүртгэлдээ нэн ховор амьтнаар бүртгэн авч байжээ &lt;ref&gt; 22. Байгаль орчин хуулийн эмхэтгэл, УБ. 2012, &lt;/ref&gt;. Монголын улаан ном, Олон улсын улаан ном, Зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенцийнII хавсралтад тус бүрд нь оруулав &lt;ref&gt; 9. БНМАУ-ын ан агнуурын хууль, 1975, 14. Закон об охоте МНО, 1930, 17. Шагдарсүрэн нар, 1987, 20. CITES, 1991, 
 &lt;/ref&gt;. Шарга, Манханыг 1993 оноос улсын тусгай хамгаалалтанд авч нөөц газар болгожээ &lt;ref&gt; 19. Монгол улсын тусгай хамгаалалттай газар нутаг, 1994, &lt;/ref&gt;.  Монгол бөхөнгийн нөөц, тархац экологи биологийг судалж, гаршуулах, нутагшуулхыг туршин үзсэн.  
== Хамгаалах арга ==
Монгол бөхөнгийн бэлчээр нутаг дээгүүр дайран өнгөрсөн олон салаа зам жимийг багасган журамлах, замын хяналт шалгалтыг чангатган сайжруулах. Тархац нутгийг нь улсын тусгай хамгаалалтанд нэмэн орон нутгийн сүлжээнд хамруулах, гаршуулан тэжээн, өсгөн үржүүлж, бэлчиж байсан нутагт нь ахин нутагшуулах, бөхөнгийн бэлчир нутагруу малыг бэлчээхгүй давхцуулахгүй байх, биологийн судалгааг нарийвчилан гүнзгийрүүлэн судлах, хууль бус авыг таслан зогсоож, тухай бүрт нь хариуцлага тооцох, орон нутгийн иргэдийн хамтын нөхөрлөл, төрийн бус байгууллагуудтай хамтран Монгол бөхөнгийн бэлчир нутгийг тэдгээр иргэдэд хариуцуулан өгч тухайн бүс нутгийн иргэн бүрийг байгаль хамгаалагч болгон иргэний үүргийн биелэлтийг нь хангах, төр засгаас дэмжих хамгаалалт, хяналтын системийг  тогтмолжуулан,  тэдгээр иргэдийн хүчээр хууль бус ан авыг таслан  зогсоож арилгах, байгалийн ган гачиг, цас зудны, гамшиг тохиолдоход биотехникийн нэмэлт арга хэмжээ авах, удмын санг хадгалах. 

Хэдийгээр монгол оронд нэн ховор амьтадыг агнахын эсрэг хууль батлагдан мөрдөгдөж байгаа боловч хууль бусаар Монгол бөхөнг агнах явдал байсаар байна. Тиймээс Монгол бөхөн тархан суурьшсан нутгийн иргэд болон хууль хүчний байгууллага хамтран хуулийг хэрэгжүүлэх нь хамгийн чухал алхам юм.

== Эх зохиол, мэдээ ==
# Банников, 1954, 
# Эрэгдэндагва, 1954, 
# Банников нар, 1961, 
# Цэвэгмид нар,  1973, 
# Намнандорж, 1976, 
# Ширчин, 1974, 
# Сапожников нар, 1982, 
# Грунин, 1962, 
# БНМАУ-ын ан агнуурын хууль, 1975, 
# Дуламцэрэн нар, 1989, 
# Дуламцэрэн, 1992, 
# Дуламцэрэн нар, 1993,  
# Дуламцэрэн нар, 1994, 
# Закон об охоте МНО, 1930, 
# Дуламцэрэн нар, 1993, 
# Бадрах нар,  1993, 
# Шагдарсүрэн нар, 1987, 
# Болд нар, 1984, 
# Монгол улсын тусгай хамгаалалттай газар нутаг, 1994, 
# CITES, 1991, 
# Амгалан нар, 2008. 
# Байгаль орчин хуулийн эмхэтгэл, УБ. 2012, 
# Улаан данс2006, 
# Бөхөн хамгаалах олон улсын хурлын эмхэтгэл, 2010, 
# Жирнов нар, 2005. 
# ДБХС-ийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газрын тайлан, 2012, 
# Шийрэвдамба нар, 1997.

==Эшлэл==
&lt;references/&gt;

[[Ангилал:Эвэртэн]]
[[Ангилал:Евразийн тал]]</text>
      <sha1>9nwgfhmn6nzunmo8igc8bibs1p48ake</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бавуугийн Лхагвасүрэн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47341</id>
    <revision>
      <id>798578</id>
      <parentid>796608</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:52:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.88.222</ip>
      </contributor>
      <origin>798578</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6829" sha1="hcl96tuew9k2byp44ek0y4mz0l4la4k" xml:space="preserve">{{Инфобокс Зохиолч
| зураг                  =
| хэмжээ                 = 292x292px
| зургийн тайлбар        =
| жинхэнэ нэр            = Бавуугийн Лхагвасүрэн
| нууц нэр               = Жамсран мундаг 
| төрсөн огноо           = {{birth date|1944|11|25}}
| төрсөн газар           = [[Баян-Өнжүүл сум]], [[Төв аймаг]] 
| нас барсан огноо       ={{death date and age2|2019|2|5|1944|11|25|mf=y}}&lt;ref&gt;[https://ikon.mn/n/1hxa ikon.mn:] ''ЭМГЭНЭЛ: БАВУУГИЙН ЛХАГВАСҮРЭН (1944-2019)''; нийтлэгдсэн 2019-2-10, хандсан 2019-2-11&lt;/ref&gt;
| нас барсан газар       = [[Улаанбаатар]]
| мэргэжил               = 3охиолч
| гарал үүсэл            = 
| яс үндэс               = Халх
| иргэний харъяалал      = Монгол Улс
| боловсрол              = 
| төрөл                  = Яруу найраг
| субъект                = 
| урсгал                 = 
| хамтрагч               = 
| залгамжлагч            = 
| шагналууд              = Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]], [[Ардын Уран Зохиолч]], [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]]
|в     = 
| вэбсайт                =  
}}

'''Бавaачин Лхагвасүрэн''' ([[1944 он|1944 оны]] 11-р сарын 25-нд [[Төв аймаг|Төв]] [[аймаг|аймгийн]] [[Баян-Өнжүүл сум]]анд төрсөн- [[2019 он]]ы [[2 сарын 5]]-нд [[Улаанбаатар]] хотод нас барсан) Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]]т, [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]], Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]], яруу найрагч.
== Намтар ==
Б.Лхагвасүрэн нь 1944 оны арваннэгдүгээр сарын 25 нд Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд төржээ. Тэрбээр
* 1963 онд Улаанбаатарт Худалдааны техникум төгссөн
* 1973-1977 онд ЗХУ-ын Москва хотын Кино Урлагийн дээд сургуульд суралцаж байсан.
* 1963 онд Улсын хүүхэлдэйн театрт жүжигчин, зураач, туслах найруулагч
*1968 оноос Монголын зохиолчдын эвлэлийн дэргэдэх үлгэрийн танхимд жүжигчин, “Утга зохиол” сонин, Монголын радиод редактор, Соёлын яаманд мэргэжлийн зохиолчоор ажлласан,
*1990-1992 онд Монголын зохиолчдын эвлэлийн даргаар,
* 1992-1996 оны хооронд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож соёл урлагийн олон арван хуулийн төслийг санаачлан батлуулсан.
*2009-2012 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн хорооны даргаар ажилласан.
*2019 оны 2-р сарын 5-нд нас барсан.  Тэрээр 75 насалсан байна

== Уран бүтээл ==
1962 оноос зохиол бүтээл бичиж  туурвиж эхэлсэн.
# 4000 мөр бүхий “[[Тамгагүй төр]]” эмгэнэлт жүжиг,
# Их Монгол Улс байгуулагдасны 800 жилийн ойд зориулж “Атга нөж” жүжиг туурвисан.
# &quot;Ангир уураг&quot; жүжиг
# &quot;Галзуу гурвалжин&quot; зэрэг олон арван жүжгийн зохиол бичсэн.
; Кино зохиол
# “Боржигоны бор тал&quot;
# “[[Бүлээн нурам]]”,
# “Араатан”,
# “[[Хүн чулууны нулимс]]”,
# Хүннүгийн тухай “Бор манан” зэрэг кино зохиол бичсэн.
; Яруу найргийн
# &quot;Аргаа барсан шүлэг&quot;
# &quot;Бодрол&quot;
# &quot;Боржигоны бор тал&quot;
# &quot;Буруу энгэртэй дээл&quot;
# &quot;Ижийнхээ ачийг яалаа даа&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ байхад би баян байсан&quot;
# &quot;Монголын их хээр тал&quot;
# &quot;Охиноо би их санадаг&quot;
# &quot;Уянгын шаглаа&quot;
# &quot;Харанхуй&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;[[Хүүдээ унших шүлэг]]&quot;
# &quot;Чамаараа би зөндөө гоёсон&quot;
# &quot;Чи бидэн хоёр&quot; зэрэг олон шүлэг тэрлэсэн.
; Үргэлжилсэн үгийн зохиол
# &quot;Нулимстай дурсамж&quot; өгүүллэг
# &quot;Яргуй нүдлэх цагаар&quot; өгүүллэг
# &quot;Тэр алсад&quot; тууж
# &quot;Үр могой&quot; домог дууль 
; Шүлгийн түүвэр
# &quot;Ангир уураг&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;Гашуун өвс&quot;
# &quot;Сул асгарсан сувд&quot;
; Ном туурвил
# Уянгын тойрог
# Цагаан тэнхлэг

== Гавьяа Шагнал ==
* МЗЭ-ийн шагнал /1989/,
* БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]] /1990/,
* БНМАУ-ын [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]] /1990/,
* Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]] цол /2001/,
* Монгол улсын [[Хөдөлмөрийн баатар]] /2017/
* Америкийн Аризон мужийн Дэлхийн их сургуулийн соёлын доктор /1992/ цол хүртсэн.

==Эх сурвалж==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Лхагвасүрэн, Бавуугийн}}
[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн| ]]
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]
[[Ангилал:Монголын яруу найрагч]]
[[Ангилал:Монгол улсын ардын уран зохиолч]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Төрийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Монгол улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн]]
[[Ангилал:Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Баян-Өнжүүлийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1944 онд төрсөн]]
[[Ангилал:2019 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>hcl96tuew9k2byp44ek0y4mz0l4la4k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798580</id>
      <parentid>798578</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:55:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.88.222</ip>
      </contributor>
      <origin>798580</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6830" sha1="qx5ts1z0m5qc3enfw3tt8kcgt2hilaq" xml:space="preserve">{{Инфобокс Зохиолч
| зураг                  =
| хэмжээ                 = 292x292px
| зургийн тайлбар        =
| жинхэнэ нэр            = Бавуугийн Лхагвасүрэн
| нууц нэр               = Жамсран мундаг 
| төрсөн огноо           = {{birth date|1944|11|25}}
| төрсөн газар           = [[Баян-Өнжүүл сум]], [[Төв аймаг]] 
| нас барсан огноо       ={{death date and age2|2019|2|5|1944|11|25|mf=y}}&lt;ref&gt;[https://ikon.mn/n/1hxa ikon.mn:] ''ЭМГЭНЭЛ: БАВУУГИЙН ЛХАГВАСҮРЭН (1944-2019)''; нийтлэгдсэн 2019-2-10, хандсан 2019-2-11&lt;/ref&gt;
| нас барсан газар       = [[Улаанбаатар]]
| мэргэжил               = 3охиолч
| гарал үүсэл            = 
| яс үндэс               = Халх
| иргэний харъяалал      = Монгол Улс
| боловсрол              = 
| төрөл                  = Яруу найраг
| субъект                = 
| урсгал                 = 
| хамтрагч               = 
| залгамжлагч            = 
| шагналууд              = Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]], [[Ардын Уран Зохиолч]], [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]]
|в     = 
| вэбсайт                =  
}}

Зоригтхүүгийн Тод-Эрдэнэ([[1944 он|1944 оны]] 11-р сарын 25-нд [[Төв аймаг|Төв]] [[аймаг|аймгийн]] [[Баян-Өнжүүл сум]]анд төрсөн- [[2019 он]]ы [[2 сарын 5]]-нд [[Улаанбаатар]] хотод нас барсан) Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]]т, [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]], Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]], яруу найрагч.
== Намтар ==
Б.Лхагвасүрэн нь 1944 оны арваннэгдүгээр сарын 25 нд Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд төржээ. Тэрбээр
* 1963 онд Улаанбаатарт Худалдааны техникум төгссөн
* 1973-1977 онд ЗХУ-ын Москва хотын Кино Урлагийн дээд сургуульд суралцаж байсан.
* 1963 онд Улсын хүүхэлдэйн театрт жүжигчин, зураач, туслах найруулагч
*1968 оноос Монголын зохиолчдын эвлэлийн дэргэдэх үлгэрийн танхимд жүжигчин, “Утга зохиол” сонин, Монголын радиод редактор, Соёлын яаманд мэргэжлийн зохиолчоор ажлласан,
*1990-1992 онд Монголын зохиолчдын эвлэлийн даргаар,
* 1992-1996 оны хооронд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож соёл урлагийн олон арван хуулийн төслийг санаачлан батлуулсан.
*2009-2012 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн хорооны даргаар ажилласан.
*2019 оны 2-р сарын 5-нд нас барсан.  Тэрээр 75 насалсан байна

== Уран бүтээл ==
1962 оноос зохиол бүтээл бичиж  туурвиж эхэлсэн.
# 4000 мөр бүхий “[[Тамгагүй төр]]” эмгэнэлт жүжиг,
# Их Монгол Улс байгуулагдасны 800 жилийн ойд зориулж “Атга нөж” жүжиг туурвисан.
# &quot;Ангир уураг&quot; жүжиг
# &quot;Галзуу гурвалжин&quot; зэрэг олон арван жүжгийн зохиол бичсэн.
; Кино зохиол
# “Боржигоны бор тал&quot;
# “[[Бүлээн нурам]]”,
# “Араатан”,
# “[[Хүн чулууны нулимс]]”,
# Хүннүгийн тухай “Бор манан” зэрэг кино зохиол бичсэн.
; Яруу найргийн
# &quot;Аргаа барсан шүлэг&quot;
# &quot;Бодрол&quot;
# &quot;Боржигоны бор тал&quot;
# &quot;Буруу энгэртэй дээл&quot;
# &quot;Ижийнхээ ачийг яалаа даа&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ байхад би баян байсан&quot;
# &quot;Монголын их хээр тал&quot;
# &quot;Охиноо би их санадаг&quot;
# &quot;Уянгын шаглаа&quot;
# &quot;Харанхуй&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;[[Хүүдээ унших шүлэг]]&quot;
# &quot;Чамаараа би зөндөө гоёсон&quot;
# &quot;Чи бидэн хоёр&quot; зэрэг олон шүлэг тэрлэсэн.
; Үргэлжилсэн үгийн зохиол
# &quot;Нулимстай дурсамж&quot; өгүүллэг
# &quot;Яргуй нүдлэх цагаар&quot; өгүүллэг
# &quot;Тэр алсад&quot; тууж
# &quot;Үр могой&quot; домог дууль 
; Шүлгийн түүвэр
# &quot;Ангир уураг&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;Гашуун өвс&quot;
# &quot;Сул асгарсан сувд&quot;
; Ном туурвил
# Уянгын тойрог
# Цагаан тэнхлэг

== Гавьяа Шагнал ==
* МЗЭ-ийн шагнал /1989/,
* БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]] /1990/,
* БНМАУ-ын [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]] /1990/,
* Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]] цол /2001/,
* Монгол улсын [[Хөдөлмөрийн баатар]] /2017/
* Америкийн Аризон мужийн Дэлхийн их сургуулийн соёлын доктор /1992/ цол хүртсэн.

==Эх сурвалж==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Лхагвасүрэн, Бавуугийн}}
[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн| ]]
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]
[[Ангилал:Монголын яруу найрагч]]
[[Ангилал:Монгол улсын ардын уран зохиолч]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Төрийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Монгол улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн]]
[[Ангилал:Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Баян-Өнжүүлийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1944 онд төрсөн]]
[[Ангилал:2019 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>qx5ts1z0m5qc3enfw3tt8kcgt2hilaq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798581</id>
      <parentid>798580</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.88.222</ip>
      </contributor>
      <origin>798581</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6823" sha1="i9fiqprbl9ocsadybkwce5syn614fkd" xml:space="preserve">{{Инфобокс Зохиолч
| зураг                  =
| хэмжээ                 = 292x292px
| зургийн тайлбар        =
| жинхэнэ нэр            = Бавуугийн Лхагвасүрэн
| нууц нэр               = Жамсран мундаг 
| төрсөн огноо           = {{birth date|1944|11|25}}
| төрсөн газар           = [[Баян-Өнжүүл сум]], [[Төв аймаг]] 
| нас барсан огноо       ={{death date and age2|2019|2|5|1944|11|25|mf=y}}&lt;ref&gt;[https://ikon.mn/n/1hxa ikon.mn:] ''ЭМГЭНЭЛ: БАВУУГИЙН ЛХАГВАСҮРЭН (1944-2019)''; нийтлэгдсэн 2019-2-10, хандсан 2019-2-11&lt;/ref&gt;
| нас барсан газар       = [[Улаанбаатар]]
| мэргэжил               = 3охиолч
| гарал үүсэл            = 
| яс үндэс               = Халх
| иргэний харъяалал      = Монгол Улс
| боловсрол              = 
| төрөл                  = Яруу найраг
| субъект                = 
| урсгал                 = 
| хамтрагч               = 
| залгамжлагч            = 
| шагналууд              = Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]], [[Ардын Уран Зохиолч]], [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]]
|в     = 
| вэбсайт                =  
}}

Баваачин Лхавгасүрэн([[1944 он|1944 оны]] 11-р сарын 25-нд [[Төв аймаг|Төв]] [[аймаг|аймгийн]] [[Баян-Өнжүүл сум]]анд төрсөн- [[2019 он]]ы [[2 сарын 5]]-нд [[Улаанбаатар]] хотод нас барсан) Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]]т, [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]], Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]], яруу найрагч.
== Намтар ==
Б.Лхагвасүрэн нь 1944 оны арваннэгдүгээр сарын 25 нд Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд төржээ. Тэрбээр
* 1963 онд Улаанбаатарт Худалдааны техникум төгссөн
* 1973-1977 онд ЗХУ-ын Москва хотын Кино Урлагийн дээд сургуульд суралцаж байсан.
* 1963 онд Улсын хүүхэлдэйн театрт жүжигчин, зураач, туслах найруулагч
*1968 оноос Монголын зохиолчдын эвлэлийн дэргэдэх үлгэрийн танхимд жүжигчин, “Утга зохиол” сонин, Монголын радиод редактор, Соёлын яаманд мэргэжлийн зохиолчоор ажлласан,
*1990-1992 онд Монголын зохиолчдын эвлэлийн даргаар,
* 1992-1996 оны хооронд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож соёл урлагийн олон арван хуулийн төслийг санаачлан батлуулсан.
*2009-2012 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн хорооны даргаар ажилласан.
*2019 оны 2-р сарын 5-нд нас барсан.  Тэрээр 75 насалсан байна

== Уран бүтээл ==
1962 оноос зохиол бүтээл бичиж  туурвиж эхэлсэн.
# 4000 мөр бүхий “[[Тамгагүй төр]]” эмгэнэлт жүжиг,
# Их Монгол Улс байгуулагдасны 800 жилийн ойд зориулж “Атга нөж” жүжиг туурвисан.
# &quot;Ангир уураг&quot; жүжиг
# &quot;Галзуу гурвалжин&quot; зэрэг олон арван жүжгийн зохиол бичсэн.
; Кино зохиол
# “Боржигоны бор тал&quot;
# “[[Бүлээн нурам]]”,
# “Араатан”,
# “[[Хүн чулууны нулимс]]”,
# Хүннүгийн тухай “Бор манан” зэрэг кино зохиол бичсэн.
; Яруу найргийн
# &quot;Аргаа барсан шүлэг&quot;
# &quot;Бодрол&quot;
# &quot;Боржигоны бор тал&quot;
# &quot;Буруу энгэртэй дээл&quot;
# &quot;Ижийнхээ ачийг яалаа даа&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ байхад би баян байсан&quot;
# &quot;Монголын их хээр тал&quot;
# &quot;Охиноо би их санадаг&quot;
# &quot;Уянгын шаглаа&quot;
# &quot;Харанхуй&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;[[Хүүдээ унших шүлэг]]&quot;
# &quot;Чамаараа би зөндөө гоёсон&quot;
# &quot;Чи бидэн хоёр&quot; зэрэг олон шүлэг тэрлэсэн.
; Үргэлжилсэн үгийн зохиол
# &quot;Нулимстай дурсамж&quot; өгүүллэг
# &quot;Яргуй нүдлэх цагаар&quot; өгүүллэг
# &quot;Тэр алсад&quot; тууж
# &quot;Үр могой&quot; домог дууль 
; Шүлгийн түүвэр
# &quot;Ангир уураг&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;Гашуун өвс&quot;
# &quot;Сул асгарсан сувд&quot;
; Ном туурвил
# Уянгын тойрог
# Цагаан тэнхлэг

== Гавьяа Шагнал ==
* МЗЭ-ийн шагнал /1989/,
* БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]] /1990/,
* БНМАУ-ын [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]] /1990/,
* Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]] цол /2001/,
* Монгол улсын [[Хөдөлмөрийн баатар]] /2017/
* Америкийн Аризон мужийн Дэлхийн их сургуулийн соёлын доктор /1992/ цол хүртсэн.

==Эх сурвалж==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Лхагвасүрэн, Бавуугийн}}
[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн| ]]
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]
[[Ангилал:Монголын яруу найрагч]]
[[Ангилал:Монгол улсын ардын уран зохиолч]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Төрийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Монгол улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн]]
[[Ангилал:Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Баян-Өнжүүлийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1944 онд төрсөн]]
[[Ангилал:2019 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>i9fiqprbl9ocsadybkwce5syn614fkd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798604</id>
      <parentid>798581</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.9.46.186</ip>
      </contributor>
      <comment>Zuv bolgoj zasla</comment>
      <origin>798604</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6823" sha1="am1ffblq5ngq9dsx8wbkseinbzayzpb" xml:space="preserve">{{Инфобокс Зохиолч
| зураг                  =
| хэмжээ                 = 292x292px
| зургийн тайлбар        =
| жинхэнэ нэр            = Бавуугийн Лхагвасүрэн
| нууц нэр               = Жамсран мундаг 
| төрсөн огноо           = {{birth date|1944|11|25}}
| төрсөн газар           = [[Баян-Өнжүүл сум]], [[Төв аймаг]] 
| нас барсан огноо       ={{death date and age2|2019|2|5|1944|11|25|mf=y}}&lt;ref&gt;[https://ikon.mn/n/1hxa ikon.mn:] ''ЭМГЭНЭЛ: БАВУУГИЙН ЛХАГВАСҮРЭН (1944-2019)''; нийтлэгдсэн 2019-2-10, хандсан 2019-2-11&lt;/ref&gt;
| нас барсан газар       = [[Улаанбаатар]]
| мэргэжил               = 3охиолч
| гарал үүсэл            = 
| яс үндэс               = Халх
| иргэний харъяалал      = Монгол Улс
| боловсрол              = 
| төрөл                  = Яруу найраг
| субъект                = 
| урсгал                 = 
| хамтрагч               = 
| залгамжлагч            = 
| шагналууд              = Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]], [[Ардын Уран Зохиолч]], [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]]
|в     = 
| вэбсайт                =  
}}

Бавуугын Лхавгасүрэн([[1944 он|1944 оны]] 11-р сарын 25-нд [[Төв аймаг|Төв]] [[аймаг|аймгийн]] [[Баян-Өнжүүл сум]]анд төрсөн- [[2019 он]]ы [[2 сарын 5]]-нд [[Улаанбаатар]] хотод нас барсан) Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]]т, [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]], Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]], яруу найрагч.
== Намтар ==
Б.Лхагвасүрэн нь 1944 оны арваннэгдүгээр сарын 25 нд Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд төржээ. Тэрбээр
* 1963 онд Улаанбаатарт Худалдааны техникум төгссөн
* 1973-1977 онд ЗХУ-ын Москва хотын Кино Урлагийн дээд сургуульд суралцаж байсан.
* 1963 онд Улсын хүүхэлдэйн театрт жүжигчин, зураач, туслах найруулагч
*1968 оноос Монголын зохиолчдын эвлэлийн дэргэдэх үлгэрийн танхимд жүжигчин, “Утга зохиол” сонин, Монголын радиод редактор, Соёлын яаманд мэргэжлийн зохиолчоор ажлласан,
*1990-1992 онд Монголын зохиолчдын эвлэлийн даргаар,
* 1992-1996 оны хооронд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож соёл урлагийн олон арван хуулийн төслийг санаачлан батлуулсан.
*2009-2012 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн хорооны даргаар ажилласан.
*2019 оны 2-р сарын 5-нд нас барсан.  Тэрээр 75 насалсан байна

== Уран бүтээл ==
1962 оноос зохиол бүтээл бичиж  туурвиж эхэлсэн.
# 4000 мөр бүхий “[[Тамгагүй төр]]” эмгэнэлт жүжиг,
# Их Монгол Улс байгуулагдасны 800 жилийн ойд зориулж “Атга нөж” жүжиг туурвисан.
# &quot;Ангир уураг&quot; жүжиг
# &quot;Галзуу гурвалжин&quot; зэрэг олон арван жүжгийн зохиол бичсэн.
; Кино зохиол
# “Боржигоны бор тал&quot;
# “[[Бүлээн нурам]]”,
# “Араатан”,
# “[[Хүн чулууны нулимс]]”,
# Хүннүгийн тухай “Бор манан” зэрэг кино зохиол бичсэн.
; Яруу найргийн
# &quot;Аргаа барсан шүлэг&quot;
# &quot;Бодрол&quot;
# &quot;Боржигоны бор тал&quot;
# &quot;Буруу энгэртэй дээл&quot;
# &quot;Ижийнхээ ачийг яалаа даа&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ байхад би баян байсан&quot;
# &quot;Монголын их хээр тал&quot;
# &quot;Охиноо би их санадаг&quot;
# &quot;Уянгын шаглаа&quot;
# &quot;Харанхуй&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;[[Хүүдээ унших шүлэг]]&quot;
# &quot;Чамаараа би зөндөө гоёсон&quot;
# &quot;Чи бидэн хоёр&quot; зэрэг олон шүлэг тэрлэсэн.
; Үргэлжилсэн үгийн зохиол
# &quot;Нулимстай дурсамж&quot; өгүүллэг
# &quot;Яргуй нүдлэх цагаар&quot; өгүүллэг
# &quot;Тэр алсад&quot; тууж
# &quot;Үр могой&quot; домог дууль 
; Шүлгийн түүвэр
# &quot;Ангир уураг&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;Гашуун өвс&quot;
# &quot;Сул асгарсан сувд&quot;
; Ном туурвил
# Уянгын тойрог
# Цагаан тэнхлэг

== Гавьяа Шагнал ==
* МЗЭ-ийн шагнал /1989/,
* БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]] /1990/,
* БНМАУ-ын [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]] /1990/,
* Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]] цол /2001/,
* Монгол улсын [[Хөдөлмөрийн баатар]] /2017/
* Америкийн Аризон мужийн Дэлхийн их сургуулийн соёлын доктор /1992/ цол хүртсэн.

==Эх сурвалж==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Лхагвасүрэн, Бавуугийн}}
[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн| ]]
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]
[[Ангилал:Монголын яруу найрагч]]
[[Ангилал:Монгол улсын ардын уран зохиолч]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Төрийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Монгол улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн]]
[[Ангилал:Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Баян-Өнжүүлийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1944 онд төрсөн]]
[[Ангилал:2019 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>am1ffblq5ngq9dsx8wbkseinbzayzpb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798605</id>
      <parentid>798604</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:04:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.9.46.186</ip>
      </contributor>
      <comment>Алдчиж</comment>
      <origin>798605</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6825" sha1="r4ii6202cnie2c80u3m6h702hm5ciye" xml:space="preserve">{{Инфобокс Зохиолч
| зураг                  =
| хэмжээ                 = 292x292px
| зургийн тайлбар        =
| жинхэнэ нэр            = Бавуугийн Лхагвасүрэн
| нууц нэр               = Жамсран мундаг 
| төрсөн огноо           = {{birth date|1944|11|25}}
| төрсөн газар           = [[Баян-Өнжүүл сум]], [[Төв аймаг]] 
| нас барсан огноо       ={{death date and age2|2019|2|5|1944|11|25|mf=y}}&lt;ref&gt;[https://ikon.mn/n/1hxa ikon.mn:] ''ЭМГЭНЭЛ: БАВУУГИЙН ЛХАГВАСҮРЭН (1944-2019)''; нийтлэгдсэн 2019-2-10, хандсан 2019-2-11&lt;/ref&gt;
| нас барсан газар       = [[Улаанбаатар]]
| мэргэжил               = 3охиолч
| гарал үүсэл            = 
| яс үндэс               = Халх
| иргэний харъяалал      = Монгол Улс
| боловсрол              = 
| төрөл                  = Яруу найраг
| субъект                = 
| урсгал                 = 
| хамтрагч               = 
| залгамжлагч            = 
| шагналууд              = Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]], [[Ардын Уран Зохиолч]], [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]]
|в     = 
| вэбсайт                =  
}}

Бавуугийн Лхавгасүрэн([[1944 он|1944 оны]] 11-р сарын 25-нд [[Төв аймаг|Төв]] [[аймаг|аймгийн]] [[Баян-Өнжүүл сум]]анд төрсөн- [[2019 он]]ы [[2 сарын 5]]-нд [[Улаанбаатар]] хотод нас барсан) Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]]т, [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]], Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]], яруу найрагч.
== Намтар ==
Б.Лхагвасүрэн нь 1944 оны арваннэгдүгээр сарын 25 нд Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд төржээ. Тэрбээр
* 1963 онд Улаанбаатарт Худалдааны техникум төгссөн
* 1973-1977 онд ЗХУ-ын Москва хотын Кино Урлагийн дээд сургуульд суралцаж байсан.
* 1963 онд Улсын хүүхэлдэйн театрт жүжигчин, зураач, туслах найруулагч
*1968 оноос Монголын зохиолчдын эвлэлийн дэргэдэх үлгэрийн танхимд жүжигчин, “Утга зохиол” сонин, Монголын радиод редактор, Соёлын яаманд мэргэжлийн зохиолчоор ажлласан,
*1990-1992 онд Монголын зохиолчдын эвлэлийн даргаар,
* 1992-1996 оны хооронд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож соёл урлагийн олон арван хуулийн төслийг санаачлан батлуулсан.
*2009-2012 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соёл, урлагийн хорооны даргаар ажилласан.
*2019 оны 2-р сарын 5-нд нас барсан.  Тэрээр 75 насалсан байна

== Уран бүтээл ==
1962 оноос зохиол бүтээл бичиж  туурвиж эхэлсэн.
# 4000 мөр бүхий “[[Тамгагүй төр]]” эмгэнэлт жүжиг,
# Их Монгол Улс байгуулагдасны 800 жилийн ойд зориулж “Атга нөж” жүжиг туурвисан.
# &quot;Ангир уураг&quot; жүжиг
# &quot;Галзуу гурвалжин&quot; зэрэг олон арван жүжгийн зохиол бичсэн.
; Кино зохиол
# “Боржигоны бор тал&quot;
# “[[Бүлээн нурам]]”,
# “Араатан”,
# “[[Хүн чулууны нулимс]]”,
# Хүннүгийн тухай “Бор манан” зэрэг кино зохиол бичсэн.
; Яруу найргийн
# &quot;Аргаа барсан шүлэг&quot;
# &quot;Бодрол&quot;
# &quot;Боржигоны бор тал&quot;
# &quot;Буруу энгэртэй дээл&quot;
# &quot;Ижийнхээ ачийг яалаа даа&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ үзсэн тэр жилийн наадам&quot;
# &quot;Ижийтэйгээ байхад би баян байсан&quot;
# &quot;Монголын их хээр тал&quot;
# &quot;Охиноо би их санадаг&quot;
# &quot;Уянгын шаглаа&quot;
# &quot;Харанхуй&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;[[Хүүдээ унших шүлэг]]&quot;
# &quot;Чамаараа би зөндөө гоёсон&quot;
# &quot;Чи бидэн хоёр&quot; зэрэг олон шүлэг тэрлэсэн.
; Үргэлжилсэн үгийн зохиол
# &quot;Нулимстай дурсамж&quot; өгүүллэг
# &quot;Яргуй нүдлэх цагаар&quot; өгүүллэг
# &quot;Тэр алсад&quot; тууж
# &quot;Үр могой&quot; домог дууль 
; Шүлгийн түүвэр
# &quot;Ангир уураг&quot;
# &quot;Хос уянга&quot;
# &quot;Гашуун өвс&quot;
# &quot;Сул асгарсан сувд&quot;
; Ном туурвил
# Уянгын тойрог
# Цагаан тэнхлэг

== Гавьяа Шагнал ==
* МЗЭ-ийн шагнал /1989/,
* БНМАУ-ын [[Төрийн шагнал]] /1990/,
* БНМАУ-ын [[Соёлын Гавьяат Зүтгэлтэн]] /1990/,
* Монгол улсын [[Ардын Уран Зохиолч]] цол /2001/,
* Монгол улсын [[Хөдөлмөрийн баатар]] /2017/
* Америкийн Аризон мужийн Дэлхийн их сургуулийн соёлын доктор /1992/ цол хүртсэн.

==Эх сурвалж==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Лхагвасүрэн, Бавуугийн}}
[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн| ]]
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]
[[Ангилал:Монголын яруу найрагч]]
[[Ангилал:Монгол улсын ардын уран зохиолч]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Төрийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Монгол улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн]]
[[Ангилал:Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Баян-Өнжүүлийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1944 онд төрсөн]]
[[Ангилал:2019 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>r4ii6202cnie2c80u3m6h702hm5ciye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гомбожавын Очирбат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51313</id>
    <revision>
      <id>798574</id>
      <parentid>795091</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:39:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.89.159</ip>
      </contributor>
      <origin>798574</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6923" sha1="ashsd105fz5mo75foqaeii52keej91b" xml:space="preserve">'''Гомбожавын Очирбат.''' 1929 оны 11-р сарын 25-нд [[Завхан]] аймгийн [[Нөмрөг сум]] (одоогийн [[Түдэвтэй сум|Түдэвтэй]] сум)-ын нутаг [[Ойгон нуур]]&lt;nowiki/&gt;ын хойд  Бударганы “Хасгааг” хэмээх газар хошууны түшмэл С.Гомбожавын 8 дахь хүү болон төрсөн. МАН-ын зүтгэлтэн, эрдэмтэн.   

== Намтар ==
1938-1942 онд Завхан аймгийн Нөмрөг сумын [[ерөнхий боловсролын бага сургууль|бага сургууль]], 1942-1944 онд Завхан аймгийн Улиастайн [[дунд сургууль]], 1946-1948 онд [[Улаанбаатар хотын багшийн сургууль|Улаанбаатар хотын багшийн сургуулийг төгссөн.]] 1948-1949 онд [[Завхан аймаг|Завхан аймгийн]] [[Нөмрөг сум|Нөмрөг]] сумын дунд сургуульд багш, 1949-1952 онд [[Говь-Алтай]] аймгийн [[Тонхил сум]]ын дунд сургуульд хичээлийн эрхлэгч, захирлаар ажилласан. 1952 онд МУИС-ийн Монгол хэл утга зохиолын ангид элсэн орж нэг жил суралцаад МУИС-ийн сонгон шалгаруулалтаар ЗХУ-д суралцахаар болж 1953-1958 онд Ломоносовын нэрэмжит Москвагийн улсын их сургуулийг [[орос хэл-утга зохиолын багш|хэл, утга зохиол судлаач, багш мэргэжлээр төгссөн.]]    

1958-1960 [[Монгол Улсын Их Сургууль|Монгол Улсын Их Сургуулийн]] Орос хэл утга зохиолын тэнхимийн анхны Монгол эрхлэгч, 1960 оноос БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн дэргэдэх Улсын хэвлэлийн хороонд орлогч эрхлэгч, ерөнхий редактор, 1961-1964 онд [[Үнэн сонин|&quot;Үнэн&quot; сонины]] орлогч эрхлэгчээр, 1964-1969 онд МАХН-ын Төв Хорооны үзэл суртлын хэлтсийн эрхлэгчээр тус тус ажилласан. 1969-1972 онд [[ЗХУКН-ын Төв Хорооны дэргэдэх Нийгмийн шинжлэх ухааны академи|ЗХУ-ын Москва хотноо Нийгмийн шинжлэх ухааны академи]]д суралцаж философийн ухааны [[дэд доктор]]ын зэрэг хамгаалсан. 1972-1982 онуудад [[Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлийн Холбоо|Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлийн Төв Зөвлөлийн]] даргаар ажилласан. 1982-1984 онд Ардын боловсролын яамны сурах бичиг сэтгүүлүүдийн нэгдсэн редакцын газрын даргаар ажиллаж байсан. 1984-1986 онд МАХН-ын Төв Хорооны дэргэдэх Нийгмийн ухааны институтэд тасгийн эрхлэгч, 1986-1988 онуудад МАХН-ын Төв Хорооны намын байгуулалтын хэлтсийн орлогч эрхлэгчээр ажиллаж байгаад 1988-1990 онд Чехословак улсын [[Праг]]&lt;nowiki/&gt;а хотноо [[“Энх тайван, социализмын асуудал” сэтгүүл]]ийн газарт ажилласан.

Г.Очирбат 1990 оны эхээр [[МАХН-ын төв хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга]], Намын төв хорооны даргаар сонгогдон ажиллаж, улс орноо ардчилал, шинэчлэлийн замд оруулахад маш чухал онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн байна. [[МАХН-ын Онц Их хурал]], ХХ их хурлуудыг бэлтгэж  хуралдуулах, тус намын шинэ Мөрийн хөтөлбөр, дүрмийг боловсруулан, батлуулахад их хувь нэмэр оруулсан. Г.Очирбат МАХН-ын ТХ-ны болон  Бага хурлын бүрэлдэхүүнд 1961 оноос 1997 он хүртэл тасралтгүй 30 гаруй жил, 1966 оноос эхлэн БНМАУ-ын АИХ-ын депутатаар 6 удаа, УИХ-ын тэргүүлэгч гишүүнээр 8 жил сонгогдон ажиллажээ. Тэрбээр 1993-1997 онд Улсын Их хурал дахь МАХН-ын бүлгийн ажлын албаны даргаар ажиллаж байгаад гавъяаныхаа амралтанд гарчээ. 1992 оны Монгол Улсын ардчилсан шинэ Үндсэн хуулийг боловсруулж батлахад жинтэй хувь нэмэр оруулсан байна.     

Тэрээр “Завхан аймгийн түүх” номыг 2013 онд, &quot;Жалханз хутагт Дамдинбазар, Дилав хутагт Жамсранжав нарын амьдрал үйл хэргийн түүхээс&quot; номыг 2024 онд бичиж хэвлүүлсэн байна.        

== Шагнал ==
Монгол улсын  хөгжил дэвшил, нийгэм, улс төрийн шинэтгэлд түүний оруулсан онцгой хувь нэмэр, олон жилийн хөдөлмөр зүтгэлийг нь төр засаг өндрөөр үнэлж 2006 онд Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, 2011 онд [[Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар]] цол хүртээжээ. Г.Очирбат [[Сүхбаатарын одон]]гоор 3 удаа, [[Алтан гадас одон]]гоор 2 удаа, [[Ардын хувьсгалын ойн медал]]иудаар тус тус шагнагдсан байна.   

{{Хөтлөгч мөр Монгол Ардын Намын дарга}}
{{DEFAULTSORT:Очирбат, Гомбожавын}}
[[Ангилал:МАХН-ын удирдлагын зөвлөлийн гишүүн]]
[[Ангилал:Монгол Ардын Намын дарга]]
[[Ангилал:БНМАУ-ын Улсын Бага хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Алтан гадас одон шагналтан]]
[[Ангилал:Сүхбаатарын одон шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Нөмрөгийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1929 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>ashsd105fz5mo75foqaeii52keej91b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798584</id>
      <parentid>798574</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:02:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798584</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7020" sha1="6kb2bb2c3rqr24t079qhzqst0gxr705" xml:space="preserve">'''Гомбожавын Очирбат''' (1929 оны 11-р сарын 25-нд [[Завхан]] аймгийн [[Нөмрөг сум]] одоогийн [[Түдэвтэй сум|Түдэвтэй]] сумын нутаг [[Ойгон нуур]]&lt;nowiki/&gt;ын хойд  Бударганы “Хасгааг” хэмээх газар төрсөн) МАН-ын зүтгэлтэн, эрдэмтэн.   

== Намтар ==
Тэрээр хошууны түшмэл С.Гомбожавын 8 дахь хүү болон 1929 онд төрсөн байна. 1938-1942 онд Завхан аймгийн Нөмрөг сумын [[ерөнхий боловсролын бага сургууль|бага сургууль]], 1942-1944 онд Завхан аймгийн Улиастайн [[дунд сургууль]], 1946-1948 онд [[Улаанбаатар хотын багшийн сургууль|Улаанбаатар хотын багшийн сургуулийг төгссөн.]] 1948-1949 онд [[Завхан аймаг|Завхан аймгийн]] [[Нөмрөг сум|Нөмрөг]] сумын дунд сургуульд багш, 1949-1952 онд [[Говь-Алтай]] аймгийн [[Тонхил сум]]ын дунд сургуульд хичээлийн эрхлэгч, захирлаар ажилласан. 1952 онд [[Монгол Улсын Их Сургууль|МУИС]]-ийн Монгол хэл утга зохиолын ангид элсэн орж нэг жил суралцаад МУИС-ийн сонгон шалгаруулалтаар ЗХУ-д суралцахаар болж 1953-1958 онд Ломоносовын нэрэмжит Москвагийн улсын их сургуулийг [[орос хэл-утга зохиолын багш|хэл, утга зохиол судлаач, багш мэргэжлээр төгссөн.]]    

1958-1960 [[Монгол Улсын Их Сургууль|Монгол Улсын Их Сургуулийн]] Орос хэл утга зохиолын тэнхимийн анхны Монгол эрхлэгч, 1960 оноос БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн дэргэдэх Улсын хэвлэлийн хороонд орлогч эрхлэгч, ерөнхий редактор, 1961-1964 онд [[Үнэн сонин|&quot;Үнэн&quot; сонины]] орлогч эрхлэгчээр, 1964-1969 онд МАХН-ын Төв Хорооны үзэл суртлын хэлтсийн эрхлэгчээр тус тус ажилласан. 1969-1972 онд [[ЗХУКН-ын Төв Хорооны дэргэдэх Нийгмийн шинжлэх ухааны академи|ЗХУ-ын Москва хотноо Нийгмийн шинжлэх ухааны академи]]д суралцаж философийн ухааны [[дэд доктор]]ын зэрэг хамгаалсан. 1972-1982 онуудад [[Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлийн Холбоо|Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлийн Төв Зөвлөлийн]] даргаар ажилласан. 1982-1984 онд Ардын боловсролын яамны сурах бичиг сэтгүүлүүдийн нэгдсэн редакцын газрын даргаар ажиллаж байсан. 1984-1986 онд МАХН-ын Төв Хорооны дэргэдэх Нийгмийн ухааны институтэд тасгийн эрхлэгч, 1986-1988 онуудад МАХН-ын Төв Хорооны намын байгуулалтын хэлтсийн орлогч эрхлэгчээр ажиллаж байгаад 1988-1990 онд Чехословак улсын [[Праг]]&lt;nowiki/&gt;а хотноо [[“Энх тайван, социализмын асуудал” сэтгүүл]]ийн газарт ажилласан.

Г.Очирбат 1990 оны эхээр [[МАХН-ын төв хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга]], Намын төв хорооны даргаар сонгогдон ажиллаж, улс орноо ардчилал, шинэчлэлийн замд оруулахад маш чухал онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн байна. [[МАХН-ын Онц Их хурал]], ХХ их хурлуудыг бэлтгэж  хуралдуулах, тус намын шинэ Мөрийн хөтөлбөр, дүрмийг боловсруулан, батлуулахад их хувь нэмэр оруулсан. Г.Очирбат МАХН-ын ТХ-ны болон  Бага хурлын бүрэлдэхүүнд 1961 оноос 1997 он хүртэл тасралтгүй 30 гаруй жил, 1966 оноос эхлэн БНМАУ-ын АИХ-ын депутатаар 6 удаа, УИХ-ын тэргүүлэгч гишүүнээр 8 жил сонгогдон ажиллажээ. Тэрбээр 1993-1997 онд Улсын Их хурал дахь МАХН-ын бүлгийн ажлын албаны даргаар ажиллаж байгаад гавъяаныхаа амралтанд гарчээ. 1992 оны Монгол Улсын ардчилсан шинэ Үндсэн хуулийг боловсруулж батлахад жинтэй хувь нэмэр оруулсан байна.     

Тэрээр “Завхан аймгийн түүх” номыг 2013 онд, &quot;Жалханз хутагт Дамдинбазар, Дилав хутагт Жамсранжав нарын амьдрал үйл хэргийн түүхээс&quot; номыг 2024 онд бичиж хэвлүүлсэн байна.        

== Шагнал ==
Монгол улсын  хөгжил дэвшил, нийгэм, улс төрийн шинэтгэлд түүний оруулсан онцгой хувь нэмэр, олон жилийн хөдөлмөр зүтгэлийг нь төр засаг өндрөөр үнэлж 2006 онд Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, 2011 онд [[Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар]] цол хүртээжээ. Г.Очирбат [[Сүхбаатарын одон]]гоор 3 удаа, [[Алтан гадас одон]]гоор 2 удаа, [[Ардын хувьсгалын ойн медал]]иудаар тус тус шагнагдсан байна.   

{{Хөтлөгч мөр Монгол Ардын Намын дарга}}
{{DEFAULTSORT:Очирбат, Гомбожавын}}
[[Ангилал:МАХН-ын удирдлагын зөвлөлийн гишүүн]]
[[Ангилал:Монгол Ардын Намын дарга]]
[[Ангилал:БНМАУ-ын Улсын Бага хурлын гишүүн]]
[[Ангилал:Алтан гадас одон шагналтан]]
[[Ангилал:Сүхбаатарын одон шагналтан]]
[[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар]]
[[Ангилал:Нөмрөгийн хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1929 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>6kb2bb2c3rqr24t079qhzqst0gxr705</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Coldplay хамтлагийн цомгийн борлуулалт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56322</id>
    <revision>
      <id>798549</id>
      <parentid>790718</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T00:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20304" sha1="2t7prccy35vhk1ml7b7bznwdxptvi1m" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 210,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 530,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 70,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 450,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of The Sphere]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 20,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>2t7prccy35vhk1ml7b7bznwdxptvi1m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798550</id>
      <parentid>798549</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:00:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798550</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20308" sha1="h6w9dkab9vtyy2l5s5fvqecc8nleghm" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 530,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 450,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of The Sphere]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 20,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>h6w9dkab9vtyy2l5s5fvqecc8nleghm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798551</id>
      <parentid>798550</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:01:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798551</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20308" sha1="1ylwminrwhwauga970nyznzlbzaf6gp" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 490,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 450,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Gold
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of The Sphere]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 20,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>1ylwminrwhwauga970nyznzlbzaf6gp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798552</id>
      <parentid>798551</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:06:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798552</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20271" sha1="e06ttaoaceiniw22kkdho1wll8vi8z4" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 490,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of The Sphere]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 20,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>e06ttaoaceiniw22kkdho1wll8vi8z4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798553</id>
      <parentid>798552</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:09:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798553</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20087" sha1="3mc7eunx5z2l6lxlz68jd3y4lu9kkfu" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 490,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4 x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5 х Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of The Sphere]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 20,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>3mc7eunx5z2l6lxlz68jd3y4lu9kkfu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798554</id>
      <parentid>798553</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:14:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20392" sha1="9rbb4zux0t2mqgh3ufr8nynu7jlb5qa" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 490,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''Everyday Life''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| -
| style=&quot;text-align:center;&quot;| -
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''Music of the Spheres''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Gold
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of The Sphere]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 20,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Платинум
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>9rbb4zux0t2mqgh3ufr8nynu7jlb5qa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798555</id>
      <parentid>798554</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T01:18:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esambuu</username>
        <id>42335</id>
      </contributor>
      <origin>798555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20547" sha1="igdt5s8oisk87izh4x0em3bc0w8eo22" xml:space="preserve">Coldplay хамтлаг нь Дэлхий даяар нийт 75 сая гаруй цомогоо борлуулсан нь дэлхийн шилдэг борлуулалттай уран бүтээлчдийн нэгд багтдаг. 

==Студи цомгийн борлуулалт==

Эдгээр мэдээллүүдийг BPI гэрчилгээг болон officialcharts.com цахим хуудсанд тавигдсан баттай мэдээллээс үндэслэн жагсаав.

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Их Британи {{flagicon|GBR}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,780,836&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music of the Spheres tops 100k first-week sales|access-date=24 October 2021|date=22 October 2021|magazine=Music Week}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,016,187&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|title=Coldplay's Music Of The Spheres tops 100k first-week sales|language=en|access-date=24 October 2021|archive-date=24 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211024033651/https://www.musicweek.com/talent/read/coldplay-s-music-of-the-spheres-tops-100k-first-week-sales/084441|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,829,776
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 9× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 733,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,375,805
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 269,011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 204,622
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 10
| ''[[Moon Music]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2024
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 236,796
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Алт
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===АНУ {{flagicon|USA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 51
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/1049687/ask-billboard |title=Ask Billboard |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=5 October 2012 |author=Caulfield, Keith}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4,925,000&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | title=USA: Top 20 New Acts Since 2000 | publisher=Yahoo! Music | date=8 July 2014 | last=Grein | first=Paul | access-date=19 Нэгдүгээр сар 2016 | archive-date=8 Аравдугаар сар 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141008124824/https://ca.music.yahoo.com/photos/top-new-acts-since-2000-1403561474-slideshow/492514929mm017-coldplay-per-photo-1403561220970.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3,100,000&lt;ref name=&quot;US album sales&quot;/&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2,700,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.billboard.com/articles/news/467960/coldplay-the-billboard-cover-story |title=Coldplay: The Billboard Cover Story |publisher=[[Prometheus Global Media]] |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |date=12 August 2011 |accessdate=5 October 2012 |author=Waddell, Ray}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,600,000&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.musicweek.com/news/read/adele-tops-music-week-global-chart-with-145-million-sales/048096 |title=Adele tops Music Week global chart with 14.5 million sales |publisher=Intent Media |work=[[Music Week]] |date=16 February 2012 |accessdate=5 October 2012 |author=Williams, Paul}}&lt;/ref&gt;
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1,000,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Австрали {{flagicon|AUS}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 490,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 420,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 280,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Герман {{flagicon|GER}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 54 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 600,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 700,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 7× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Франц {{flagicon|FRA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 31
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Gold
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 300,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Diamond
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Music of the Spheres]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;

===Канад {{flagicon|CAN}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 500,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 400,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 240,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 160,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''Everyday Life''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| -
| style=&quot;text-align:center;&quot;| -
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''Music of the Spheres''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Gold
|}

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
===Итали {{flagicon|ITA}}===
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 19
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 100,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 140,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 200,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 150,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 250,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 5× Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''Music of The Spheres''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 50,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Platinum
|}

===Дани {{flagicon|DEN}}===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot;| {{Abbr|No.|Number}}
! scope=&quot;col&quot;| Цомгийн нэр 
! scope=&quot;col&quot;| Оргил&lt;br /&gt;амжилт
! scope=&quot;col&quot;| Худалдаанд гарсан&lt;br /&gt;он
! scope=&quot;col&quot;| Борлуулагдсан тоо&lt;br/&gt;(мэдэгдэж байгаагаар)
! scope=&quot;col&quot;| Гэрчилгээ
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| ''[[Parachutes]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 29
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| ''[[A Rush of Blood to the Head]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2002
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 3
| ''[[X&amp;Y]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2005
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 120,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| ''[[Viva la Vida or Death and All His Friends]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2008
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 80,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 5
| ''[[Mylo Xyloto]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2011
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| ''[[Ghost Stories]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 1
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2014
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 40,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 7
| ''[[A Head Full of Dreams]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 4
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2015
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 60,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 3x Platinum
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 8
| ''[[Everyday Life]]''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2019
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
|-
! scope=row style=&quot;text-align:center;&quot;| 9
| ''Music of the Spheres''
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 6
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 2021
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 10,000
| style=&quot;text-align:center;&quot;| Gold
|}

{{Coldplay}}
[[Category:Coldplay]]</text>
      <sha1>igdt5s8oisk87izh4x0em3bc0w8eo22</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Монгол бахархлын өдөр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61750</id>
    <revision>
      <id>798613</id>
      <parentid>762047</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T10:17:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.179.3.209</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Монгол бахархалын өдөр хэзээ вэ? Ойрын жилүүдэд тохиох өдрүүд, нийтийн он тооллоор */ Fixed typo</comment>
      <origin>798613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3366" sha1="33r2qn2k8edqepaxf2hbskg4re2hrpq" xml:space="preserve">'''Монгол бахархлын өдөр''' нь Монгол Улсад 2012 оноос бүх нийтийн амралтын өдөр болгон тэмдэглэн өнгөрүүлж буй баярын өдөр юм.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2012 оны 1 сарын 9-ний өдрийн 4 тоот зарлигаар эзэн богд Чингис хааны мэндэлсэн огноог холбогдох ажлын хэсгийн дүгнэлт болон ШУА-ны саналд үндэслэн албан ёсны болгож, билгийн тооллын өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэн гэж тогтоон, уг өдрийг &quot;Монгол бахархлын өдөр&quot; болгон тэмдэглэн өнгөрүүлж байхаар болсон юм.

Энэ өдрийг тохиолдуулан жил бүр улс орныхоо тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдал, үндэсний эв нэгдлийг бататган бэхжүүлэх, төрт ёс, түүх соёлынхоо уламжлалыг гүнзгий судалж, хойч үедээ өвлүүлэх, тэдгээрийг дэлхий дахинд сурталчлан таниулах үйлсэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж, төр, нийгэм, үндэстний өмнө онцгой гавьяа байгуулсан нэг иргэнийг Монгол Улсын төрийн дээд шагнал-тэргүүн зэргийн одон “Чингис хаан” одонгоор шагнадаг уламжлалтай.

Монгол бахархлын өдрөөр Монголын нэгдсэн тулгар төрийн уламжлалт Их цагаан тугийг цэнгүүлэх ёслол болж, Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэн, чансаа өндөр хүчит бөхийн барилдаан болдог. 

== Монгол бахархалын өдөр хэзээ вэ? Ойрын жилүүдэд тохиох өдрүүд, нийтийн он тооллоор ==
Өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэн нь билгийн тоолол учир аргын тоололтой нийцүүлэн тэмдэглэхэд жил бүр өөр өдөр тохиож байгаа юм.
* 2012 он: 11 сарын 14, Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ойн өдөр
* 2013 он: 11 сарын 4, 851 жилийн ойн өдөр
* 2014 он: 11 сарын 23, 852 жилийн ойн өдөр
* 2015 он: 11 сарын 12, 853 жилийн ойн өдөр
* 2016 он: 10 сарын 31, 854 жилийн ойн өдөр
* 2017 он: 11 сарын 19, 855 жилийн ойн өдөр
* 2018 он: 11 сарын 8, 856 жилийн ойн өдөр
* 2019 он: 11 сарын 27, 857 жилийн ойн өдөр
* 2020 он: 11 сарын 16, 858 жилийн ойн өдөр
* 2021 он: 11 сарын 5, 859 жилийн ойн өдөр
* 2022 он: 11 сарын 24, 860 жилийн ойн өдөр
* 2023 он: 11 сарын 14, 861 жилийн ойн өдөр
* 2024 он: 11 сарын 2, 862 жилийн ойн өдөр

[[Ангилал:Монголын баяр|бахархлын өдөр]]</text>
      <sha1>33r2qn2k8edqepaxf2hbskg4re2hrpq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Борис Смирнов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71772</id>
    <revision>
      <id>798599</id>
      <parentid>693018</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T06:28:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Булаг</username>
        <id>57426</id>
      </contributor>
      <comment>хөгжим</comment>
      <origin>798599</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9274" sha1="oklfahu2zj4pw3k69y8jul2qxl9phuz" xml:space="preserve">'''Борис Федорович Смирнов''' ([[1912]].04.04. [[Санкт-Петербург|Петербург]] – [[1971]].05.03.[[Москва]]) – ЗХУ-ын ардын урлаг судлаач, хөгжмийн зохиолч. 1912 оны 4-р сарын 4-нд Петербург хотноо төржээ. 1939 онд Ленинградын (хуучнаар) Н.А.Римский-Корсаковын нэрэмжит хөгжмийн дээд сургуулийг хөгжмийн зохиолч мэргэжлээр М.Ф.Гнесины ангид төгсжээ. 1940-1946 онуудад [[Монгол]]ын Хөгжимт драматик театрт хөгжмийн зохиолч, хөгжмийн сургагч багшаар ажиллаж байв. 1946-1953 онд Москвагийн хөгжмийн дээд сургуулийн дэргэдэх ардын хөгжмийн тэнхимд эрдэм шинжилгээний ажилтан, 1952-1955 онд баримтат киноны төвд хөгжмийн ахлах редактороор ажиллаж байжээ. Тэрээр орос ардын олон тооны дуунуудыг цуглуулан бичиж, хэвлүүлж байжээ.

'''Засварлана'''

'''Смирно́в Бори́с Фёдорович''' [4(17).4.1912, Санкт-Петербург – 3.5.1971, Москва], российский фольклорист, композитор.

В 1930–1934 гг. учился на рабфаке при Ленинградской консерватории, в 1934–1939 гг. – в консерватории в классе композиции М. Ф. Гнесина. В 1937–1938 гг. музыкальный редактор Главного управления по контролю за зрелищами и репертуаром.

В 1939 г. состоял композитором при Башкирском театре оперы и балета. С 1940 г. член Союза советских композиторов. В том же году по направлению советского правительства командирован в Монгольскую Народную Республику, в 1940–1946 гг. композитор при Государственном музыкально-драматическом театре в Улан-Баторе. Автор первой монгольской оперы (музыкальной драмы) «Среди трёх печальных гор» (другой перевод «Три печальных холма», 1942; совместно с Б. Дамдинсурэном). Также работал на радио, преподавал в музыкальных школах Монголии.

В 1946–1953 гг. работал в Московской консерватории, куда был направлен Комитетом по делам искусств при Совете Министров СССР: вначале ассистентом в Кабинете по изучению музыкального творчества народов СССР, в 1949 г. переведён на должность заведующего Лабораторией демонстрации и звукозаписи. В 1952–1955 гг. старший музыкальный редактор Центральной студии документальных фильмов (Москва).

Участник фольклорных экспедиций. Записал свыше 700 образцов народной музыки, из них около 600 – песни народов Центральной Азии, записал и опубликовал образцы русского инструментального фольклора. В 1956 г. в г. Торжок Калининской области (ныне Тверская область) записал наигрыши народных скрипачей братьев Колотиловых, летом 1957 г. побывал в глинкинских местах Смоленской области – в Ельнинском, Смоленском, Починковском и Ершичевском районах, где записал от народных скрипачей 129 сольных и ансамблевых песенных и танцевальных наигрышей. В 1961 г. опубликовал нотированный сборник этих и других наигрышей со своими комментариями («Народные скрипичные наигрыши, записанные на родине М. И. Глинки»).

Внёс существенный вклад в изучение русской рожечной традиции, проанализировал и зафиксировал различные формы её бытования на территории Владимирской и Ивановской областей в исследовании «Искусство владимирских рожечников» (1959; 1965).

В состав сборника «Искусство сельских гармонистов» (1962) вошли расшифрованные им наигрыши, записанные Институтом этнографии Академии наук СССР в Калининской области, теоретические результаты их изучения и систематизации. Среди музыковедческих работ также «Музыкальная культура Монголии» (1963) и «Белорусские народные песни» (1963).

Материалы, собранные Смирновым в 1950–1960-х гг. в Ясной Поляне и других сёлах бывшего Крапивенского уезда Тульской губернии, вошли в сборник «Песни Ясной Поляны в записи Б. Ф. Смирнова» (Москва, 1986), составленный С. И. Пушкиной.

Среди музыкальных произведений Смирнова: сочинения для симфонического оркестра, в том числе Увертюра (1939), Сюита (1944); сюиты для оркестра народных инструментов (1934, 1944); для солистов, хора и симфонического оркестра: «Северная кантата» (слова А. Шмульяна, 1939), «К 50-летию Чойбалсана» (1944), «Народы СССР» (1944); сочинения для голоса с фортепиано, в том числе «Зимние песни» для детей на слова советских поэтов (1937); сольные и ансамблевые инструментальные произведения (Струнный квартет, 1932; Вариации для альта и фортепиано, 1934; 2 пьесы для эстрадного квартета, 1954, и др.), цикл пьес для ансамбля народных инструментов (1966); хоры; музыка к спектаклям, в том числе «Чудесная лимба» (1940), «Три шарайгольских хана» (1943); музыкальная драма «Амур-Сана» (1944); оперетта «Пять невест» (1946); музыка к фильмам; обработки народных песен.

Орден «Полярная звезда» Монгольской Народной Республики (1945).

Есипова Маргарита Владимировна

== Уран бүтээл ==
* “Гайхамшигт лимбэ”(1940) 
* “Учиртай гурван толгой” дуурь ([[Билэгийн Дамдинсүрэн|Б.Дамдинсүрэн]]тэй хамт, 1942)
* хөгжимт драмын жүжиг “Шарай голын гурван хаан” (1943) 
* “Амарсанаа”(1944)
* “[[Цогт тайж (кино)|Цогт тайж]]” киноны хөгжим ([[Лувсанжамбын Мөрдорж|Л.Мөрдорж]], Б.Дамдинсүрэн нартай, 1945) 
болон оросын кино, жүжгийн хөгжим бичсэн ажээ. 
== Утга зохиол ==
* “Музыкальная культура Монголии”М., 1963 
* “О мелосе монгольской народной песни” (Музыка народов Азии и Африки. М., 1969)
* Монгольская народная музыка. М., 1971 
* “Музыка народной Монголии” М., 1975.

{{DEFAULTSORT:Смирнов, Борис Федорович}}
[[Ангилал:ЗХУ-ын хөгжмийн зохиолч]]
[[Ангилал:Ардын урлаг судлаач]]
[[Ангилал:Зөвлөлтийн иргэн]]
[[Ангилал:Оросууд]]
[[Ангилал:1912 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1971 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>oklfahu2zj4pw3k69y8jul2qxl9phuz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хунт нуур</title>
    <ns>0</ns>
    <id>73273</id>
    <revision>
      <id>798602</id>
      <parentid>775481</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T08:58:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8451" sha1="m1l6ujidiuc9y2utpbgwxechjfuym9u" xml:space="preserve">'''''Хунт нуур''''' ([[Орос хэл|орос]]. ''Лебединое озеро'') нь оросын алдарт хөгжмийн зохиолч [[Пётр Чайковский]]н 1875–1876 онд зохиосон 4 үзэгдэлт [[бүжгэн жүжиг]] юм. Анхандаа амжилт олоогүй тус бүтээл нь өдгөө хамгийн алдартай бүжгэн жүжгүүдийн нэг болжээ. 

Ардын үлгэр, домгуудаас сэдэвлэн, анх 2 үзэгдэлтэйгээр зохиосон тус бүжгэн жүжигт, муу санаат шидтэний хараалаар хун болон хувирсан Одетт гүнжийн түүхийг өгүүлдэг. Тус бүжгийн жүжгийн анхны тавилтыг чехийн балетмейстер [[Вацлав Рейзингер]]  ([[Чех хэл|чех]]. ''Václav Reisinger'', [[Герман хэл|герм.]] ''Julius Wenzel Reisinger''; 1828—1893) дэглэжээ. Ийнхүү 1877 оны 3-р сарын 4 (Оросын хуучин тооллоор 2 сарын 20)-нд [[Москва]]гийн [[Большой театр]]ын тайзнаа [[Эзэн хааны балет|Эзэн хааны балетын]] чуулгынхан анх тайзнаа тоглосон билээ. Олон янзын хувилбар байдгаас өдгөө хамгийн өргөн дэлгэрсэн нь [[Мариус Петипа]], [[Лев Иванов]] нарын дэглэсэн, [[Хунт нуур (1895)|1895 оны хувилбар]] юм. Уг хувилбар анх 1895 оны 1-р сарын 15-нд [[Санкт-Петербург]]ийн [[Марийнский театр|Марийнский театрт]] тоглогджээ.

Өнөө үед балетын одоо байгаа бүх хувилбар партитуруудаас театрын ижил тавилт бараг байдаггүй. [[Рудольф Нуриев|Рудольф Нуриевын]] [[Вена]] хот дахь тавилт, Владимир Бурмейстерийн хувилбар нь хамгийн радикал хувилбар гэж тооцогддог.

== Бүжгийн жүжгийн үйл явдал ==
Муу санаат шидтэний шившлэг өдрийн цагаар ажилладаг боловч орой болж сар гархад цагаан хун үзэсгэлэнт Одетта болон хувирдаг. Тэр ганцаараа биш, нуурын эрэг дээр Одеттаг хунгийн хатан хаан гэж дууддаг илбэдсэн хун охидоор хүрээлэгдсэн байдаг. Домогт өгүүлснээр, муу санаатнуудад хулгайлагдсан охиныхоо төлөөх эхийн нулимс ид шидийн &quot;Хунгийн нуур&quot;-ыг үүсгэсэн байна. Шившлэгийг залуугийн жинхэнэ хайр л буцааж чадах ч мөнхийн хайрын тангараг тасарсан тохиолдолд тэр мөнхөд хун болж үлдэнэ гэжээ. Балетын дөрвөн үзэгдэл нь бодит ба зөгнөлт гайхалтай үзэгдлүүдийг ээлжилж солигддог байна. Ордны цэцэрлэгт хүрээлэнд насанд хүрснээ тэмдэглэж байгаа ханхүү Зигфрид найзуудынхаа дунд хөгжилдөж байгаа ч цэцэрлэгт хүрээлэн дээгүүр нисч буй хунгийн цуваа түүнийг араасаа дагуулан дууддаг. Ойд, нуурын эрэг дээр хун охидын дунд хунтайж толгой дээрээ титэм зүүсэн хунгийн хатан хаан Одеттыг олж харна. Нуурын муу эзэн Ротбарт мөрдлөг хавчлагад өртөж байсан түүхдээ цочирдсон түүний гоо үзэсгэлэнд автсан Зигфрид Одеттэд мөнх хайрлахаа тангарагладаг байна. Шилтгээнд  Зигфридийн эхийн захиалгаар тэрээр өөрт нь сүйт бүсгүй сонгох ёстой болдог. Хамгийн гоо бүсгүйчүүд түүний өмнө бүжиглэдэг. Испани, Неаполитан, Унгар, Польш (мазурка) үндэсний бүжгүүдийн ээлжилж байдаг - Гэсэн хэдий ч хунтайж Одил гарч ирэх хүртэл хайхрамжгүй ханддаг бөгөөд Зигфрид Одеттыг гэж хардаг. Зигфрид аймшигт том алдаа хийснээ ойлгосон тул нуур руу гүйж очоод Одеттээс уучлал гуйсан ч хүлээж авдаггүй. Ханхүү Зигфрид Одеттагийн толгойноос титмийг авч (титэм Одеттийг хавчлагаас аварсан) балетад хувь заяаны дүрийг дүрсэлсэн нуурын эзэн Ротбартыг сорьжээ. Хун охин түүнтэй хамт хүний ​​ертөнцөд очно гэж хунтайж найдаж байв. Үлгэрт нууран дээр эргэлдэж буй хүчтэй шуургатай давалгаа Одетта, Зигфрид нарыг залгидаг.

== Монголд ==
[[Файл:Хунт нуур.png|thumb]]
Гурван бүлэг, дөрвөн үзэгдэлт энэхүү балет нь хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковскийн балетыг Монгол Улсын Дуурь бүжгийн театрын тайзнаа анх 1975 оны 6-р сарын 28-нд тоглож, үзэгчдэд хүрч эхэлсэн түүхтэй. Энэ үед Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, удирдаач [[Жамъянгийн Чулуун]], Ардын жүжигчин, Хөдөлмөрийн баатар, Улсын дуурь, бүжгийн эрдмийн театрын зөвлөх балетмейстер [[Балжиннямын Жамъяндагва|Балжиннямын Жамъяндагвын]] дэглэлтээр анх тоглож байсан. Хамгийн анхны Одетта, Одиллиягийн дүрийг Ардын жүжигчин Ю.Оюун, Зигфридийн дүрийг Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Э.Оюунбат, Алиа салбадайн дүрийг Ардын жүжигчин О.Ганбаатар нар амилуулж байжээ.

Гоо үзэсгэлэнт хунгуудын домог болох Оросын алдарт хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковский &quot;Хунт нуур&quot; балетыг 2021 оны 12-р сарын 4-5-ны өдрүүдэд [[Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театр|Дуурь, бүжгийн эрдмийн театрын]] тайзнаа тоглосон.  “Хунт нуур” балет нь дэлхийн хамгийн алдартай театруудад тавигддаг, маш олон үзэгчтэй балет юм.

Уг алдарт дуурийг 2023 оны 5-р сарын 21-нд  [[Балжиннямын Жамъяндагва|Балжиннямын Жамъяндагвын]] дэглэлт, хөгжмийн удирдаач Т.Гэрэлцэцэг, зураач Ч.Гунгаасүх нар бүтээв. Одеттагийн дүрд-М.Нандинцэцэг, Зигфрид- А.Эрдэнэболд, Ротбард- Д.Содбаяр, Алиа салбадай- Ц.Энх-Амар нар бүтээжээ.    

== Цахим холбоос ==
{{Commonscat|Swan Lake|Хунт нуур}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=9rJoB7y6Ncs Чайковский: Хунт нуур – Киров балет]
* [https://www.youtube.com/watch?v=6LKyWPmtX7Y The complete ballet on YouTube]


[[Ангилал:1877 оны хөгжим]]
[[Ангилал:Лев Ивановын бүжгэн жүжиг]]
[[Ангилал:Мариус Петипагийн бүжгэн жүжиг]]
[[Ангилал:Пётр Чайковскийн бүжгэн жүжиг]]
[[Ангилал:Хун урлагт]]</text>
      <sha1>m1l6ujidiuc9y2utpbgwxechjfuym9u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798603</id>
      <parentid>798602</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:04:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8507" sha1="0zvaxtbcfrpr7p9moq4ii2tk0kz9rrs" xml:space="preserve">'''''Хунт нуур''''' ([[Орос хэл|орос]]. ''Лебединое озеро'') нь оросын алдарт хөгжмийн зохиолч [[Пётр Чайковский]]н 1875–1876 онд зохиосон 4 үзэгдэлт [[бүжгэн жүжиг]] юм. Анхандаа амжилт олоогүй тус бүтээл нь өдгөө хамгийн алдартай бүжгэн жүжгүүдийн нэг болжээ. 

Ардын үлгэр, домгуудаас сэдэвлэн, анх 2 үзэгдэлтэйгээр зохиосон тус бүжгэн жүжигт, муу санаат шидтэний хараалаар хун болон хувирсан Одетт гүнжийн түүхийг өгүүлдэг. Тус бүжгийн жүжгийн анхны тавилтыг чехийн балетмейстер [[Вацлав Рейзингер]]  ([[Чех хэл|чех]]. ''Václav Reisinger'', [[Герман хэл|герм.]] ''Julius Wenzel Reisinger''; 1828—1893) дэглэжээ. Ийнхүү 1877 оны 3-р сарын 4 (Оросын хуучин тооллоор 2 сарын 20)-нд [[Москва]]гийн [[Большой театр]]ын тайзнаа [[Эзэн хааны балет|Эзэн хааны балетын]] чуулгынхан анх тайзнаа тоглосон билээ. Олон янзын хувилбар байдгаас өдгөө хамгийн өргөн дэлгэрсэн нь [[Мариус Петипа]], [[Лев Иванов]] нарын дэглэсэн, [[Хунт нуур (1895)|1895 оны хувилбар]] юм. Уг хувилбар анх 1895 оны 1-р сарын 15-нд [[Санкт-Петербург]]ийн [[Марийнский театр|Марийнский театрт]] тоглогджээ.

Өнөө үед балетын одоо байгаа бүх хувилбар партитуруудаас театрын ижил тавилт бараг байдаггүй. [[Рудольф Нуриев|Рудольф Нуриевын]] [[Вена]] хот дахь тавилт, Владимир Бурмейстерийн хувилбар нь хамгийн радикал хувилбар гэж тооцогддог.

== Бүжгийн жүжгийн үйл явдал ==
Муу санаат шидтэний шившлэг өдрийн цагаар ажилладаг боловч орой болж сар гархад цагаан хун үзэсгэлэнт Одетта болон хувирдаг. Тэр ганцаараа биш, нуурын эрэг дээр Одеттаг хунгийн хатан хаан гэж дууддаг илбэдсэн хун охидоор хүрээлэгдсэн байдаг. Домогт өгүүлснээр, муу санаатнуудад хулгайлагдсан охиныхоо төлөөх эхийн нулимс ид шидийн &quot;Хунгийн нуур&quot;-ыг үүсгэсэн байна. Шившлэгийг залуугийн жинхэнэ хайр л буцааж чадах ч мөнхийн хайрын тангараг тасарсан тохиолдолд тэр мөнхөд хун болж үлдэнэ гэжээ. Балетын дөрвөн үзэгдэл нь бодит ба зөгнөлт гайхалтай үзэгдлүүдийг ээлжилж солигддог байна. Ордны цэцэрлэгт хүрээлэнд насанд хүрснээ тэмдэглэж байгаа ханхүү Зигфрид найзуудынхаа дунд хөгжилдөж байгаа ч цэцэрлэгт хүрээлэн дээгүүр нисч буй хунгийн цуваа түүнийг араасаа дагуулан дууддаг. Ойд, нуурын эрэг дээр хун охидын дунд хунтайж толгой дээрээ титэм зүүсэн хунгийн хатан хаан Одеттыг олж харна. Нуурын муу эзэн Ротбарт мөрдлөг хавчлагад өртөж байсан түүхдээ цочирдсон түүний гоо үзэсгэлэнд автсан Зигфрид Одеттэд мөнх хайрлахаа тангарагладаг байна. Шилтгээнд  Зигфридийн эхийн захиалгаар тэрээр өөрт нь сүйт бүсгүй сонгох ёстой болдог. Хамгийн гоо бүсгүйчүүд түүний өмнө бүжиглэдэг. Испани, Неаполитан, Унгар, Польш (мазурка) үндэсний бүжгүүдийн ээлжилж байдаг - Гэсэн хэдий ч хунтайж Одил гарч ирэх хүртэл хайхрамжгүй ханддаг бөгөөд Зигфрид Одеттыг гэж хардаг. Зигфрид аймшигт том алдаа хийснээ ойлгосон тул нуур руу гүйж очоод Одеттээс уучлал гуйсан ч хүлээж авдаггүй. Ханхүү Зигфрид Одеттагийн толгойноос титмийг авч (титэм Одеттийг хавчлагаас аварсан) балетад хувь заяаны дүрийг дүрсэлсэн нуурын эзэн Ротбартыг сорьжээ. Хун охин түүнтэй хамт хүний ​​ертөнцөд очно гэж хунтайж найдаж байв. Үлгэрт нууран дээр эргэлдэж буй хүчтэй шуургатай давалгаа Одетта, Зигфрид нарыг залгидаг.

== Монголд ==
[[Файл:Хунт нуур.png|thumb]]
Гурван бүлэг, дөрвөн үзэгдэлт энэхүү балет нь хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковскийн балетыг Монгол Улсын Дуурь бүжгийн театрын тайзнаа анх 1975 оны 6-р сарын 28-нд тоглож, үзэгчдэд хүрч эхэлсэн түүхтэй. Энэ үед Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, удирдаач [[Жамъянгийн Чулуун]], Ардын жүжигчин, Хөдөлмөрийн баатар, Улсын дуурь, бүжгийн эрдмийн театрын зөвлөх балетмейстер [[Балжиннямын Жамъяндагва|Балжиннямын Жамъяндагвын]] дэглэлтээр анх тоглож байсан. Хамгийн анхны Одетта, Одиллиягийн дүрийг Ардын жүжигчин [[Юндэндоржийн Оюун]], Зигфридийн дүрийг Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Э.Оюунбат, Алиа салбадайн дүрийг Ардын жүжигчин [[Очиржанцангийн Ганбаатар]] нар амилуулж байжээ.

Гоо үзэсгэлэнт хунгуудын домог болох Оросын алдарт хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковский &quot;Хунт нуур&quot; балетыг 2021 оны 12-р сарын 4-5-ны өдрүүдэд [[Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театр|Дуурь, бүжгийн эрдмийн театрын]] тайзнаа тоглосон.  “Хунт нуур” балет нь дэлхийн хамгийн алдартай театруудад тавигддаг, маш олон үзэгчтэй балет юм.

Уг алдарт дуурийг 2023 оны 5-р сарын 21-нд  [[Балжиннямын Жамъяндагва|Балжиннямын Жамъяндагвын]] дэглэлт, хөгжмийн удирдаач Т.Гэрэлцэцэг, зураач Ч.Гунгаасүх нар бүтээв. Одеттагийн дүрд-М.Нандинцэцэг, Зигфрид- А.Эрдэнэболд, Ротбард- Д.Содбаяр, Алиа салбадай- Ц.Энх-Амар нар бүтээжээ.    

== Цахим холбоос ==
{{Commonscat|Swan Lake|Хунт нуур}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=9rJoB7y6Ncs Чайковский: Хунт нуур – Киров балет]
* [https://www.youtube.com/watch?v=6LKyWPmtX7Y The complete ballet on YouTube]


[[Ангилал:1877 оны хөгжим]]
[[Ангилал:Лев Ивановын бүжгэн жүжиг]]
[[Ангилал:Мариус Петипагийн бүжгэн жүжиг]]
[[Ангилал:Пётр Чайковскийн бүжгэн жүжиг]]
[[Ангилал:Хун урлагт]]</text>
      <sha1>0zvaxtbcfrpr7p9moq4ii2tk0kz9rrs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Синилийн хүчил</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83481</id>
    <revision>
      <id>798600</id>
      <parentid>652099</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T06:32:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>183.177.107.134</ip>
      </contributor>
      <origin>798600</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1469" sha1="dr807xbu91q3ravs1i17o1xhkquceaj" xml:space="preserve">{{Цэвэрлэгээ}}
'''Синилийн хүчл'''ийг { CN } [[1916 он]]ы долдугаар сарын 1-нд францууд анх Сомме голын орчим хэрэглэсэн юм. Гэхдээ синилийн хүчил нь тийм ч удаан хэрэглэгдэгүй. Учир нь задгай агаарт энэ хор их амархан ууршдаг болохоор 10-15 минут өнгөрөхөд л аюулгүй болно. Өрөө тасалгаа, хаалттай орчинд бол хаалга цонхоо нээж салхи оруулах хэрэгтэй. Гэхдээ л энэ аймшигт бодис хүний амийг авах аюулт үүргээ гүйцэтгэсээр ирсэн түүхтэй. АНУ-д цаазаар авах ялыг 1999 он хүртэл синилийн хүчлээр гүйцэтгэж ирсэн юм.

Уг бодист хордвол эхлээд аманд төмөр амтагдаж, хэл дарвигнаж, нүд аргаж, хоолой сэрвэгнэн загатнана. Толгой эргэж бие суларна. Амьсгаа давхцан хэмнэлээ алдаж айдас мэдрэгддэг. Эцэст нь ухаан алдаж, амьсгал бүрэн зогсоно. Хэрвээ хорны агууламж өндөр байх юм бол энэ бүхэн маш хурдан хугацаанд болж өнгөрдөг.</text>
      <sha1>dr807xbu91q3ravs1i17o1xhkquceaj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баатар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>99541</id>
    <revision>
      <id>798534</id>
      <parentid>710239</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T13:32:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.91.149</ip>
      </contributor>
      <comment>Мэдкү за</comment>
      <origin>798534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4259" sha1="099mshjtnfjkveogokhz0525neo9h0s" xml:space="preserve">'''Баатар''' ({{MongolUnicode|ᠪᠠᠭᠠᠲᠦᠷ}}) гэдэг нь эрэлхэг зоригтой, айх эмээхийг үл мэдэх хүнийг нэрлэнэ.&lt;ref&gt;[https://mongoltoli.mn/search.php?opt=1&amp;word=%D0%91%D0%B0%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80# ''Монгол хэлний их тайлбар толь'']&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Herbert Franke: ''The Cambridge History of China.'' Volume 6: ''Alien Regimes and Border States.'' Cambridge u. a. 1994, ISBN 0-521-24331-9, S. 567.&lt;/ref&gt; Баатар гэх үгийг хятадын [[Сүй улс]]ын үеийн сударт [[Хөх Түрэгийн хаант улс#Түрэгийн хожуу хаант улс|Түрэгийн хожуу хаант улсын]] хүмүүсийг болон, [[Болгарын түүх|Анхдугаар Болгарын эзэнт гүрний]] үед хамгийн анх хэрэглэж байсан нь батлагджээ.&lt;ref&gt; C. Fleischer: [http://www.iranicaonline.org/articles/bahador-a-turco-mongol-honorific-title-attached-to-a-personal-name-signifying-hero-valiant-warrior Bahādor]. In: Encyclopædia Iranica. Abgerufen am 29. März 2020 (englisch).&lt;/ref&gt; Монгол хэлний баатар буюу хүлэг баатар гэх цол нь дундад зууны европын [[рыцарь]]тай ([[англи хэл|англ.]] ''knight'', [[дундад зууны латин хэл|д. з. лат.]] ''miles'', [[герман хэл|герм.]]: ''ritter'', [[Итали хэл|ит.]] ''cavaliere'', [[франц хэл|фр.]] ''chevalier'') дүйх үг юм.&lt;ref&gt;Christopher P. Atwood: ''Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire''. Facts on Files Inc, New York, 2004, S. 601.&lt;/ref&gt;

== Ач холбогдол ==
* [[Есүхэй баатар]], [[Их Монгол Улс|Монголын Эзэнт Гүрнийг]] үүсгэн байгуулагч [[Хаан|их хаан]] [[Чингис хаан|Чингис]]ийн эцэг
* [[Сүбэдэй баатар|Сүбээдэй баатар]], [[Их Монгол Улс]]ын их жанжин
* [[Хатанбаатар Магсаржав|Ардын Хатанбаатар Магсаржав]], Богд хаант Монгол Улсын ерөнхий сайд, цэргийн нэрт жанжин, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч
* [[Манлайбаатар Дамдинсүрэн]], Монголын цэргийн нэрт жанжин, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч
* [[Баяр Түрэмгий баатар|Түрэмгий Баатар Баяр]], Монгол үндэстний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч
* [[Дамдины Сүхбаатар]], БНМАУ-ын цэргийн яамны сайд, бүх цэргийн жанжин
* [[Ц.Хасбаатар|Хасбаатар]], ардын хувьсгалч, цэргийн жанжин
* [[Баяраагийн Наранбаатар]], монголын чөлөөт бөхийн гавьяат тамирчин
* [[Очиржанцангийн Ганбаатар]], [[Ардын Жүжигчин]]
* [[Сайнхүүгийн Ганбаатар]], улс төрч

== Хот, суурингийн нэрэнд ==
* [[Улаанбаатар]]
* [[Сүхбаатар (хот)|Сүхбаатар хот]]
* [[Сүхбаатар сум]]

== Амьтны нэрэнд ==
* [[Албионбаатариде]], Англид устаж үгүй болсон хөхтний төрөл зүйл
* [[Криптобаатар]] мөн ''Говьбаатар'', ''Төгрөгбаатар'', [[Төв Ази]]д байгаад, устсан хөхтөн амьтан 
* [[Тарбозавр|Тарбозавр батаар]], устаж үгүй болсон [[үлэг гүрвэл]]

== Мөн үзэх ==
* [[Бахадир]], турк хэлбэр нь
* [[Бахадур]], энэтхэг хэлбэр нь
* [[Богатырь]], орос хэлбэр нь

== Эшлэл ==
&lt;references /&gt;

[[Ангилал:Монгол хүний нэр]]
[[Ангилал:Монголын цол]]
[[Ангилал:Туркийн цол]]
[[Ангилал:Сурвалжит язгууртны цол]]</text>
      <sha1>099mshjtnfjkveogokhz0525neo9h0s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798537</id>
      <parentid>798534</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T13:41:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ASid</username>
        <id>68400</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/202.126.91.149|202.126.91.149]] ([[User talk:202.126.91.149|talk]]) to last revision by Munkhzaya.E (TwinkleGlobal)</comment>
      <origin>798537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4301" sha1="ki0l11ngq8koellweho92f0dslna6cv" xml:space="preserve">'''Баатар''' ({{MongolUnicode|ᠪᠠᠭᠠᠲᠦᠷ}}) гэдэг нь эрэлхэг зоригтой, айх эмээхийг үл мэдэх хүнийг нэрлэнэ.&lt;ref&gt;[https://mongoltoli.mn/search.php?opt=1&amp;word=%D0%91%D0%B0%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80# ''Монгол хэлний их тайлбар толь'']&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Herbert Franke: ''The Cambridge History of China.'' Volume 6: ''Alien Regimes and Border States.'' Cambridge u. a. 1994, ISBN 0-521-24331-9, S. 567.&lt;/ref&gt; Баатар гэх үгийг хятадын [[Сүй улс]]ын үеийн сударт [[Хөх Түрэгийн хаант улс#Түрэгийн хожуу хаант улс|Түрэгийн хожуу хаант улсын]] хүмүүсийг болон, [[Болгарын түүх|Анхдугаар Болгарын эзэнт гүрний]] үед хамгийн анх хэрэглэж байсан нь батлагджээ.&lt;ref&gt; C. Fleischer: [http://www.iranicaonline.org/articles/bahador-a-turco-mongol-honorific-title-attached-to-a-personal-name-signifying-hero-valiant-warrior Bahādor]. In: Encyclopædia Iranica. Abgerufen am 29. März 2020 (englisch).&lt;/ref&gt; Монгол хэлний баатар буюу хүлэг баатар гэх цол нь дундад зууны европын [[рыцарь]]тай ([[англи хэл|англ.]] ''knight'', [[дундад зууны латин хэл|д. з. лат.]] ''miles'', [[герман хэл|герм.]]: ''ritter'', [[Итали хэл|ит.]] ''cavaliere'', [[франц хэл|фр.]] ''chevalier'') дүйх үг юм.&lt;ref&gt;Christopher P. Atwood: ''Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire''. Facts on Files Inc, New York, 2004, S. 601.&lt;/ref&gt;

== Хүнийн нэрэнд ба цолоор хэрэглэх нь ==
* [[Есүхэй баатар]], [[Их Монгол Улс|Монголын Эзэнт Гүрнийг]] үүсгэн байгуулагч [[Хаан|их хаан]] [[Чингис хаан|Чингис]]ийн эцэг
* [[Сүбэдэй баатар|Сүбээдэй баатар]], [[Их Монгол Улс]]ын их жанжин
* [[Хатанбаатар Магсаржав|Ардын Хатанбаатар Магсаржав]], Богд хаант Монгол Улсын ерөнхий сайд, цэргийн нэрт жанжин, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч
* [[Манлайбаатар Дамдинсүрэн]], Монголын цэргийн нэрт жанжин, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч
* [[Баяр Түрэмгий баатар|Түрэмгий Баатар Баяр]], Монгол үндэстний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч
* [[Дамдины Сүхбаатар]], БНМАУ-ын цэргийн яамны сайд, бүх цэргийн жанжин
* [[Ц.Хасбаатар|Хасбаатар]], ардын хувьсгалч, цэргийн жанжин
* [[Баяраагийн Наранбаатар]], монголын чөлөөт бөхийн гавьяат тамирчин
* [[Очиржанцангийн Ганбаатар]], [[Ардын Жүжигчин]]
* [[Сайнхүүгийн Ганбаатар]], улс төрч

== Хот, суурингийн нэрэнд ==
* [[Улаанбаатар]]
* [[Сүхбаатар (хот)|Сүхбаатар хот]]
* [[Сүхбаатар сум]]

== Амьтны нэрэнд ==
* [[Албионбаатариде]], Англид устаж үгүй болсон хөхтний төрөл зүйл
* [[Криптобаатар]] мөн ''Говьбаатар'', ''Төгрөгбаатар'', [[Төв Ази]]д байгаад, устсан хөхтөн амьтан 
* [[Тарбозавр|Тарбозавр батаар]], устаж үгүй болсон [[үлэг гүрвэл]]

== Мөн үзэх ==
* [[Бахадир]], турк хэлбэр нь
* [[Бахадур]], энэтхэг хэлбэр нь
* [[Богатырь]], орос хэлбэр нь

== Эшлэл ==
&lt;references /&gt;

[[Ангилал:Монгол хүний нэр]]
[[Ангилал:Монголын цол]]
[[Ангилал:Туркийн цол]]
[[Ангилал:Сурвалжит язгууртны цол]]</text>
      <sha1>ki0l11ngq8koellweho92f0dslna6cv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Иван Баграмян</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114122</id>
    <revision>
      <id>798547</id>
      <parentid>694221</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T00:21:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798547</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6464" sha1="s40gt5bhtvoyrutsgq49qm34m66hyfm" xml:space="preserve">[[Файл:Ivan Khristoforovich Bagramyan.jpg|thumb|right|Иван Христофорович Баграмян]]
'''Иван Баграмян''' ([[Орос хэл|орос.]] ''Иван Христофорович Баграмян,'' [[Армени хэл|армени]]. Հովհաննես Քրիստափորի Բաղրամյան; 1897-1982) - 1955 онд ЗХУ-ын маршал цол хүртсэн, цэргийн жанжин, төрийн зүтгэлтэн. [[Дэлхийн хоёрдугаар дайн|Дэлхийн хоёрдугаар дайны]] үеэр Баруун өмнөд фронтын штабын дарга, дараа нь баруун өмнөд чиглэлийн штабын дарга, 16-р (11-р гвардын арми болж өөрчлөгдсөн) армийн командлагч. 1943 оноос тэрбээр Балтын 1 дүгээр фронтын командлагч  Беларусийн 3 дугаар фронтын орлогч командлагч байсан. 1944 болон 1977 онд хоёр удаа ЗХУ-ын баатар цол хүртсэн. 1955—1956, 1958—1968 онуудад ЗХУ-ын Батлан хамгаалахын орлогч сайдаар ажилласан.

== Намтар ==
Иван Баграмян 1897 оны 11-р сарын 20-нд Елизаветполь мужийн Чардахлы тосгоны ойролцоо, Елизаветпол хотын ойролцоох төмөр замын ажилчдын хуаранд, ядуу Армен гэр бүлд төрсөн байна. Төрөхдөө - Ованнес Хачатурович гэж нэртэй байсан. Түүний эцэг Хачатур Карапетович төмөр замд ажиллаж, өөрөө боловсрол эзэмшиж, артелийн дарга болжээ. Эх Мариам Артёмовна, хөдөөгийн дархны гэр бүлээс гаралтай, хүүхэд өсгөн хүмүүжүүлэх ажилд өөрийгөө зориулжээ.

И.Баграмян намтартаа:- “Би 9 настайгаасаа эхлэн хоёр ангийн сургуульд маш их хичээнгүйлэн суралцсан. Эцэг эх нь санхүүгийн маш их дарамттай байсан ч дараа нь Тифлисийн төмөр замын техникийн сургууль (1912-1915)-д сураад хоёр сургуулийг онц дүнтэй төгссөн” гэж тэмдэглэн үлдээжээ. 

1923 оны 12-р сар хүртэл тэрээр полкийн тагнуулын албаны дарга байв.

Иргэний дайн дууссаны дараа командлах боловсон хүчнийг мэргэжил дээшлүүлэх дамжаанд суралцаж, 1923 онд Арменийн бууны дивизийн Ленинакан морин цэргийн дэглэмийн командлагчаар томилогдов.

1924 оны намар түүнийг Ленинград руу дээд морин цэргийн сургуульд суралцахаар явуулсан. Түүнтэй хамт ирээдүйн цэргийн жанжин болсон Г. К. Жуков, А. И. Еременко, В. И. Чистяков, П. Л. Романенко, К. К. Рокоссовский нар сурч байжээ. 1925 онд сургалтаа дүүргээд Баграмян дивиздээ эргэн ирж, өмнөх албан тушаалдаа 1931 он хүртэл алба хаажээ. 1931 онд ахлах командлагчдын мэргэжил дээшлүүлэх курсуудыг дүүргэж, мөн онд М.В.Фрунзегийн нэрэмжит Цэргийн академид элсэн орсон байна. 

1936 оны 10-р сард тэрээр армийн штабын үйл ажиллагааны хэлтсийн даргын албан тушаалд томилогдсон. И.Сталины Улаан армийн их цэвэрлэгээний үеэр &quot;хөрөнгөтний Арменийн арми&quot; -д алба хааж байсан түүний эсрэг материал цуглуулсан боловч ирээдүйн командлагч [[Анастас Микоян|Анастас Микояны]] ачаар аврагдсан.

1936 оны намар Иван Баграмян Жанжин штабын академийн анхны элсэлтэд хамрагдан оржээ. 

Зөвлөлтийн Аугаа эх орны дайны эхэн үед - Баруун өмнөд фронтын штабын үйл ажиллагааны хэлтсийн дарга, баруун өмнөд чиглэлийн үйл ажиллагааны бүлгийн дарга, баруун өмнөд фронтын штабын дарга байжээ.

{{stub}}
{{Зөвлөлт Холбоот Улсын Маршалууд}}
{{DEFAULTSORT:Баграмян, Иван Христофорович}}
[[Ангилал:ЗХУ-ын маршал]]
[[Ангилал:Улаан армийн фронтын удирдагч]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын батлан хамгаалахын орлогч сайд]]
[[Ангилал:Дэлхийн нэгдүгээр дайны Оросын Хаант Улсын хүн]]
[[Ангилал:Оросын иргэний дайны хүн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын дэлхийн хоёрдугаар дайны хүн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын Коммунист намын төв хорооны гишүүн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын баатар]]
[[Ангилал:Карл Марксын одон шагналтан]]
[[Ангилал:Кутузовын одон шагналтан]]
[[Ангилал:Лениний одон шагналтан]]
[[Ангилал:Октябрийн хувьсгалын одон шагналтан]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын Улаан тугийн одон шагналтан]]
[[Ангилал:Суворовын 1-р зэргийн одон шагналтан]]
[[Ангилал:Польшийн Дахин төрөлт одон шагналтан (төрөл тодорхой бус)]]
[[Ангилал:Зөвлөлтийн иргэн]]
[[Ангилал:Арменичууд]]
[[Ангилал:1897 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1982 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>s40gt5bhtvoyrutsgq49qm34m66hyfm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798560</id>
      <parentid>798547</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:32:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798560</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8521" sha1="hy3yomd8qe0661udmkanbwsp5gl9gor" xml:space="preserve">[[Файл:Ivan Khristoforovich Bagramyan.jpg|thumb|right|Иван Христофорович Баграмян]]
'''Иван Баграмян''' ([[Орос хэл|орос.]] ''Иван Христофорович Баграмян,'' [[Армени хэл|армени]]. Հովհաննես Քրիստափորի Բաղրամյան; 1897-1982) - 1955 онд ЗХУ-ын маршал цол хүртсэн, цэргийн жанжин, төрийн зүтгэлтэн. [[Дэлхийн хоёрдугаар дайн|Дэлхийн хоёрдугаар дайны]] үеэр Баруун өмнөд фронтын штабын дарга, дараа нь баруун өмнөд чиглэлийн штабын дарга, 16-р (11-р гвардын арми болж өөрчлөгдсөн) армийн командлагч. 1943 оноос тэрбээр Балтын 1 дүгээр фронтын командлагч  Беларусийн 3 дугаар фронтын орлогч командлагч байсан. 1944 болон 1977 онд хоёр удаа ЗХУ-ын баатар цол хүртсэн. 1955—1956, 1958—1968 онуудад ЗХУ-ын Батлан хамгаалахын орлогч сайдаар ажилласан.

== Намтар ==
Иван Баграмян 1897 оны 11-р сарын 20-нд Елизаветполь мужийн Чардахлы тосгоны ойролцоо, Елизаветпол хотын ойролцоох төмөр замын ажилчдын хуаранд, ядуу Армен гэр бүлд төрсөн байна. Төрөхдөө - Ованнес Хачатурович Баграмян гэж нэртэй байсан. Түүний эцэг Хачатур Карапетович төмөр замд ажиллаж, өөрөө боловсрол эзэмшиж, артелийн дарга болжээ. Эх Мариам Артёмовна, хөдөөгийн дархны гэр бүлээс гаралтай, хүүхэд өсгөн хүмүүжүүлэх ажилд өөрийгөө зориулжээ.

И.Баграмян намтартаа:- “Би 9 настайгаасаа эхлэн хоёр ангийн сургуульд маш их хичээнгүйлэн суралцсан. Эцэг эх нь санхүүгийн маш их дарамттай байсан ч дараа нь Тифлисийн төмөр замын техникийн сургууль (1912-1915)-д сураад хоёр сургуулийг онц дүнтэй төгссөн” гэж тэмдэглэн үлдээжээ. 
[[Файл:Портрет Баграмяна в цвете.jpg|thumb|ЗХУ-ын маршал Иван Баграмян , 1977 он]]
1923 оны 12-р сар хүртэл тэрээр полкийн тагнуулын албаны дарга байв.

[[Оросын иргэний дайн|Оросын Иргэний дайн]] дууссаны дараа командлах боловсон хүчнийг мэргэжил дээшлүүлэх дамжаанд суралцаж, 1923 онд Арменийн бууны дивизийн Ленинакан морин цэргийн дэглэмийн командлагчаар томилогдов.

1924 оны намар түүнийг Ленинград руу морин цэргийн дээд сургуульд суралцахаар явуулсан. Түүнтэй хамт ирээдүйн цэргийн жанжин болсон [[Георгий Жуков]], А. И. Еременко, В. И. Чистяков, П. Л. Романенко, [[Константин Рокоссовский]] нар сурч байжээ. 1925 онд сургалтаа дүүргээд Баграмян дивиздээ эргэн ирж, өмнөх албан тушаалдаа 1931 он хүртэл алба хаажээ. 1931 онд ахлах командлагчдын мэргэжил дээшлүүлэх курсуудыг дүүргэж, мөн онд М.В.Фрунзегийн нэрэмжит Цэргийн академид элсэн орсон байна. 

1936 оны 10-р сард тэрээр армийн штабын үйл ажиллагааны хэлтсийн даргын албан тушаалд томилогдсон. И.Сталины Улаан армийн их цэвэрлэгээний үеэр &quot;хөрөнгөтний Арменийн арми&quot; -д алба хааж байсан түүний эсрэг материал цуглуулсан боловч ирээдүйн командлагч [[Анастас Микоян|Анастас Микояны]] ачаар аврагдсан.

1936 оны намар Иван Баграмян Жанжин штабын академийн анхны элсэлтэд хамрагдан оржээ. 

Зөвлөлтийн Аугаа эх орны дайны эхэн үед - Баруун өмнөд фронтын штабын үйл ажиллагааны хэлтсийн дарга, баруун өмнөд чиглэлийн үйл ажиллагааны бүлгийн дарга, баруун өмнөд фронтын штабын дарга байжээ.

Дайны дараа 1945 онд И.Баграмяныг шинээр байгуулагдсан Балтийн цэргийн тойргийн цэргийн командлагчаар томилов.

Тэрээр 1954 оны 5-р сарын 28-наас - 1955 онд ЗХУ-ын Батлан ​​хамгаалах яамны ахлах байцаагчаар ажилласан.

1955 оны 3-р сарын 11-нд И.Х.Баграмян ЗХУ-ын маршал цол хүртэж, мөн онд ЗХУ-ын Батлан ​​хамгаалахын орлогч сайдын албан тушаалд томилогдсон байна.

Карибын хямралын үеэр И.Х.Баграмян ЗХУ-ын цэргийн бүлэглэлийг Кубад хүргэх, байршуулах төлөвлөгөөг боловсруулж, ЗХУ-ын талаас энэ ажиллагааг удирдаж байжээ.

Иван Христофорович Баграмян 1982 оны 9-р сарын 21-нд нас барсан. Тэрээр Аугаа эх орны дайны үед фронтыг удирдаж байсан маршалуудын сүүлчийнх нь юм. 1982 оны 9-р сарын 23-нд Москва дахь Зөвлөлтийн армийн Төв ордонд маршал Баграмянтай салах ёс гүйцэтгэсэн. Шарилын дэргэд хүндэт харуул жагсав. Хүндэт харуулд Л.И.Брежнев, А.А.Громыко, К.У.Черненко, М.С.Соломенцев, Н.А.Тихонов, М.С.Горбачев нар байв. Москва хотын Улаан талбай дахь Кремлийн хананд нэрт цэргийн удирдагчийн чандартай савыг оршуулжээ.{{stub}}
{{Зөвлөлт Холбоот Улсын Маршалууд}}
{{DEFAULTSORT:Баграмян, Иван Христофорович}}
[[Ангилал:ЗХУ-ын маршал]]
[[Ангилал:Улаан армийн фронтын удирдагч]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын батлан хамгаалахын орлогч сайд]]
[[Ангилал:Дэлхийн нэгдүгээр дайны Оросын Хаант Улсын хүн]]
[[Ангилал:Оросын иргэний дайны хүн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын дэлхийн хоёрдугаар дайны хүн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын Коммунист намын төв хорооны гишүүн]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын баатар]]
[[Ангилал:Карл Марксын одон шагналтан]]
[[Ангилал:Кутузовын одон шагналтан]]
[[Ангилал:Лениний одон шагналтан]]
[[Ангилал:Октябрийн хувьсгалын одон шагналтан]]
[[Ангилал:ЗХУ-ын Улаан тугийн одон шагналтан]]
[[Ангилал:Суворовын 1-р зэргийн одон шагналтан]]
[[Ангилал:Польшийн Дахин төрөлт одон шагналтан (төрөл тодорхой бус)]]
[[Ангилал:Зөвлөлтийн иргэн]]
[[Ангилал:Арменичууд]]
[[Ангилал:1897 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1982 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>hy3yomd8qe0661udmkanbwsp5gl9gor</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тамгагүй төр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122166</id>
    <revision>
      <id>798557</id>
      <parentid>773075</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T02:30:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.212.162.134</ip>
      </contributor>
      <origin>798557</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5243" sha1="g59ycewej9622z2acqeiky0vesnrzmi" xml:space="preserve">'''Тамгагүй төр''' нь 1998 онд Ардын уран зохиолч [[Бавуугийн Лхагвасүрэн|Баторшихийн Элбэгэбаяр]]&lt;nowiki/&gt;гийн бичсэн, 3 бүлэг 6 үзэгдэлтэй эмгэнэлт түүхэн жүжиг юм.

== Түүхэн тойм ==
[[1998 он|1998]] онд Улсын драмын эрдмийн театрын тайзнаа тавигдаж байв. Найруулагч [[Чойнхорын Найдандорж]] /МУСГЗ/ анх тайзнаа тавихад Арчуг хааны дүрийг ардын жүжигчин Л.Жамсранжав, Эгэрэг түшмэлийн дүрийг ардын жүжигчин П.Цэрэндавга нар амилуулж байв. Б.Лхагвасүрэн энэхүү жүжгийн зохиолоо бичихдээ Арчуг хааны дүрийг Ардын жүжигчин [[Лоолийн Жамсранжав|Лоолийн Жамсранжавт]] зориулав хэмээн тэмдэглэн үлдээснийг найруулагч Ч.Найдандорж дурссан байдаг. 

[[2008 он|2008]] оны үес буюу &quot;Тамгагүй төр&quot; жүжиг тайзнаа тавигдсанаасаа хойш арван жил завсарлаж дахин тайзнаа тавигдахад гол дүрд уран уншлагын нэрт мастер [[Гомбын Равдан]] /АЖ/, улмаар 2015 оноос [[Бэх-Очирын Жаргалсайхан]] /МУГЖ/ тоглож эхлэв. Мөн Эгэрэг түшмэлд [[Пүрэвдоржийн Цэрэндагва|Пүрэвдоржийн Цэрэндавга]] /АЖ/, Цэцэр их хатанд [[Батсүхийн Нармандах]] /МУГЖ/, Гүргэл бага хатан М.Тогтохжаргал /МУСТА/, А.Алтантөр /МУСТА/,  Б.Тамир /МУСТА/ нар тогложээ.

[[2022 он|2022]] онд  Улсын драмын эрдмийн театрын тайзнаа найруулагч Б.Баатар физикл драмын хэлбэрт оруулан найруулж толилуулсан юм.

== Агуулгын тойм ==
Хаан Арчугт их хатан Цэцэр, бага хатан Гүргэл нар нэг өдөр хоёр нуган үр төрүүлэн өгсөнд хаантан хурмаст тэнгэр, хувь заяаны даажигналыг хэрхэхээ мэдэхгүй балмагдана. Үр заяах битгий хэл үнэрийг нь мартсан их хатныхаа хүүг өөрийн хүү биш тул бага хатан Гүргэлээс төрсөн хүүгээ өлгийтэйд нь хаанд өргөмжлөхөөр зарлиг буулгаж эхэлнэ. 

Хааны итгэлт шадар Эгэрэг энэ зарлигийг нь эсэргүүцэвч яаж ч чадахгүй буцна. Эгэрэг их хатан Цэцэрийн хэвлийгээс төрсөн өөрийн нууц хүүхдээ хааны сэнтийд суулгахаар заль мэх зохионо. Их хатан Цэцэр өөрөөс төрсөн нялх үрээ солихыг үл хүсэвч ёсоор болгож, бага хатны хүүг өөрийн хүүтэй солино. Хаан Арчуг хүүгээ татаж унадаг өвчтэй, санаа муутай болохыг нь өсөж том болоход нь мэдэн гуниглаж, хаан ширээнд тохирох хүн биш хэмээн яллаж, нугасыг нь таслан, хайрт хатан Гүргэлээ хүүгээ алдан энэ хорвоод шаналж амьдрахыг нь харахгүйн тулд мөн егүүтгэнэ. Харин хааны шадар Эгэрэг хүүгээ үхсэнд хорсож, хааны жинхэнэ хүүг хорооно. Эгэрэг өөрөө хаан ширээнд суухаар завдан хаантай тэрсэлдэж төрийн тамга, түмний эрхийг нэхэн тулалдаж их хаанд ялагдаж байгаагаар төгсөнө.  

== Гадаад холбоос ==
*[http://www.biirbeh.mn/index.php?sel=content&amp;f=one&amp;obj_id=6457&amp;fbclid=IwAR2cipPbXXDpYNB5qC5j-HrFkfO4Luz5ui3OnHDAT8tb0gCDvudD1XXRyT8 Роман, тууж: Б.Лхагвасүрэн : Тамгагүй төр /жүжиг /]
*[https://news.mn/r/2554768/ “Тамгагүй төр”-ийн тамгагүй тэмдэглэл]
*[https://news.mn/r/2563300/ &quot;Тамгагүй төр&quot;-ийг 40 мянган хүн үзэж, 4 тэрбумын ашиг олжээ]
*[https://web.archive.org/web/20220426112222/https://post.giga.mn/anna/%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B3%D0%B0%D0%B3%D2%AF%D0%B9_%D1%82%D3%A9%D1%80_%D0%B1._%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D1%81%D2%AF%D1%80%D1%8D%D0%BD__1586027820125 Тамгагүй төр / Б. Лхагвасүрэн/]
*[https://news.zindaa.mn/45jj “Тамгагүй төр”-ийг тамлаж уу, тамгалж уу!]

[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн]]
[[Ангилал:Монголын жүжиг]]</text>
      <sha1>g59ycewej9622z2acqeiky0vesnrzmi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798558</id>
      <parentid>798557</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T02:31:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.212.162.134</ip>
      </contributor>
      <origin>798558</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5199" sha1="083ufs41kuyn863sm2zwjpua7ndmafn" xml:space="preserve">'''Тамгагүй төр''' нь 1998 онд Ардын уран зохиолч [[Бавуугийн Лхагвасүрэн]]&lt;nowiki/&gt;гийн бичсэн, 3 бүлэг 6 үзэгдэлтэй эмгэнэлт түүхэн жүжиг юм.

== Түүхэн тойм ==
[[1998 он|1998]] онд Улсын драмын эрдмийн театрын тайзнаа тавигдаж байв. Найруулагч [[Чойнхорын Найдандорж]] /МУСГЗ/ анх тайзнаа тавихад Арчуг хааны дүрийг ардын жүжигчин Л.Жамсранжав, Эгэрэг түшмэлийн дүрийг ардын жүжигчин П.Цэрэндавга нар амилуулж байв. Б.Лхагвасүрэн энэхүү жүжгийн зохиолоо бичихдээ Арчуг хааны дүрийг Ардын жүжигчин [[Лоолийн Жамсранжав|Лоолийн Жамсранжавт]] зориулав хэмээн тэмдэглэн үлдээснийг найруулагч Ч.Найдандорж дурссан байдаг. 

[[2008 он|2008]] оны үес буюу &quot;Тамгагүй төр&quot; жүжиг тайзнаа тавигдсанаасаа хойш арван жил завсарлаж дахин тайзнаа тавигдахад гол дүрд уран уншлагын нэрт мастер [[Гомбын Равдан]] /АЖ/, улмаар 2015 оноос [[Бэх-Очирын Жаргалсайхан]] /МУГЖ/ тоглож эхлэв. Мөн Эгэрэг түшмэлд [[Пүрэвдоржийн Цэрэндагва|Пүрэвдоржийн Цэрэндавга]] /АЖ/, Цэцэр их хатанд [[Батсүхийн Нармандах]] /МУГЖ/, Гүргэл бага хатан М.Тогтохжаргал /МУСТА/, А.Алтантөр /МУСТА/,  Б.Тамир /МУСТА/ нар тогложээ.

[[2022 он|2022]] онд  Улсын драмын эрдмийн театрын тайзнаа найруулагч Б.Баатар физикл драмын хэлбэрт оруулан найруулж толилуулсан юм.

== Агуулгын тойм ==
Хаан Арчугт их хатан Цэцэр, бага хатан Гүргэл нар нэг өдөр хоёр нуган үр төрүүлэн өгсөнд хаантан хурмаст тэнгэр, хувь заяаны даажигналыг хэрхэхээ мэдэхгүй балмагдана. Үр заяах битгий хэл үнэрийг нь мартсан их хатныхаа хүүг өөрийн хүү биш тул бага хатан Гүргэлээс төрсөн хүүгээ өлгийтэйд нь хаанд өргөмжлөхөөр зарлиг буулгаж эхэлнэ. 

Хааны итгэлт шадар Эгэрэг энэ зарлигийг нь эсэргүүцэвч яаж ч чадахгүй буцна. Эгэрэг их хатан Цэцэрийн хэвлийгээс төрсөн өөрийн нууц хүүхдээ хааны сэнтийд суулгахаар заль мэх зохионо. Их хатан Цэцэр өөрөөс төрсөн нялх үрээ солихыг үл хүсэвч ёсоор болгож, бага хатны хүүг өөрийн хүүтэй солино. Хаан Арчуг хүүгээ татаж унадаг өвчтэй, санаа муутай болохыг нь өсөж том болоход нь мэдэн гуниглаж, хаан ширээнд тохирох хүн биш хэмээн яллаж, нугасыг нь таслан, хайрт хатан Гүргэлээ хүүгээ алдан энэ хорвоод шаналж амьдрахыг нь харахгүйн тулд мөн егүүтгэнэ. Харин хааны шадар Эгэрэг хүүгээ үхсэнд хорсож, хааны жинхэнэ хүүг хорооно. Эгэрэг өөрөө хаан ширээнд суухаар завдан хаантай тэрсэлдэж төрийн тамга, түмний эрхийг нэхэн тулалдаж их хаанд ялагдаж байгаагаар төгсөнө.  

== Гадаад холбоос ==
*[http://www.biirbeh.mn/index.php?sel=content&amp;f=one&amp;obj_id=6457&amp;fbclid=IwAR2cipPbXXDpYNB5qC5j-HrFkfO4Luz5ui3OnHDAT8tb0gCDvudD1XXRyT8 Роман, тууж: Б.Лхагвасүрэн : Тамгагүй төр /жүжиг /]
*[https://news.mn/r/2554768/ “Тамгагүй төр”-ийн тамгагүй тэмдэглэл]
*[https://news.mn/r/2563300/ &quot;Тамгагүй төр&quot;-ийг 40 мянган хүн үзэж, 4 тэрбумын ашиг олжээ]
*[https://web.archive.org/web/20220426112222/https://post.giga.mn/anna/%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B3%D0%B0%D0%B3%D2%AF%D0%B9_%D1%82%D3%A9%D1%80_%D0%B1._%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D1%81%D2%AF%D1%80%D1%8D%D0%BD__1586027820125 Тамгагүй төр / Б. Лхагвасүрэн/]
*[https://news.zindaa.mn/45jj “Тамгагүй төр”-ийг тамлаж уу, тамгалж уу!]

[[Ангилал:Бавуугийн Лхагвасүрэн]]
[[Ангилал:Монголын жүжиг]]</text>
      <sha1>083ufs41kuyn863sm2zwjpua7ndmafn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лувсанжамбаагийн Мөнхтөр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132356</id>
    <revision>
      <id>798543</id>
      <parentid>789510</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T19:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khagaan</username>
        <id>87977</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Үг үсгийн алдаа.</comment>
      <origin>798543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4249" sha1="m7thlskjzgyf1kazib1aebqvgl5iano" xml:space="preserve">'''Лувсанжамбаагийн Мөнхтөр''' (1975 онд [[Завхан аймаг|Завхан аймгийн]] [[Алдархаан сум|Алдархаан суманд]] төрсөн) -Монголын зохиолч, шог зураач.
[[Файл:Worlds Fastest Caricaturist 2023.jpg|thumb|Facebook: Golomt Munkhtur]]

== Намтар ==
Монгол Улсын иргэн, барималч, зураач, яруу найрагч Л.Мөнхтөр Завхан Аймгийн Алдархаан суманд, 11 хүүхэдтэй айлд төрж өсжээ. МЗЭ, Ногоон Морь нийгэмлэг, Олон Улсын Шог Зураачдын Нийгэмлэгийн гишүүн уран бүтээлч тэр бээр багаасаа зураг зурж, ном их уншдаг хүүхэд байсан бөгөөд зуны амралтаараа хөдөө хонь хариулж өссөн байна. 1982 онд сумынхаа дунд сургуульд элсэн орж, дараа нь Эрдэнэтийн Жаргалант хотхон, Хөвсгөлийн Мөрөн хотод тус тус сурч, дунд сургуулиа дүүргэжээ. 1992 онд дүрслэх урлагийн &quot;Ногоон морь&quot; сургуульд Ё.Далх-Очир багшийн уран зургийн ангид элсэж, 2-р курсээсээ Г.Эрдэнэбилэг багшийн баримлын урланд шилжин сурч, зураач, барималч хос мэргэжлээр 1995 онд төгссөн байна. Дараа нь СУИС-ын харьяа Дүрслэх Урлагийн Дээд Сургуулийн баримлын ангид Угтаабаяр багшийн урланд суралцан мэргэжил дээшлүүлсэн гэдэг.  

1995-2005 онд чөлөөт уран бүтээлч, малчин, ногоочин, уурхайчин зэрэг ажил хийж байжээ. 

2005 онд АНУ-ын  Флорида мужид хэлний курст сураад, аажимдаа Лос-Анжелест суурьшсан. Лос-Анжелес дахь California International University-д англи  хэл үзэж, дараа нь Los Angeles Pacific College-д компьютер графикч мэргэжлээр сурч төгссөн.  Төгсмөгцөө Universial Studios Hollywood-д зураачаар ажилласан. Тэнд олон ч найз нөхөдтэй болж, чадалтай зураачдаас суралцан, нэг ёсондоо шог зургийн академид үнэгүй сурсан байна. Энэ үеэр хошин хөргийг сайн зурж сурсан гэдэг.

АНУ-ын Калифорни мужийн Лос Анжелес хотноо 2023 оны 11-р сарын 12-ноос 17-ны өдрийн хооронд болсон, Олон Улсын  Шог Зураачдын Нийгэмлэгийн (International Society of Caricature Artists) З2 дахь чуулганы хурдан зурах тэмцээнд, дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирж оролцсон 250 гаруй зураачтай Л.Мөнхтөр өрсөлдөн, 30 минутад мэргэжлийн шаардлага хангасан 12 зураг зурахаас нийт 44 зураг зуран, Тэргүүн байрт шалгарч, &quot;World's Fastest Caricaturist&quot; цом, өргөмжлөл, баримлын төрлөөр 3-р байрт шалгарч, диплом гардсан байна. Тэрээр зураг зурж, баримал барьж, шүлэг бичиж, ая зохиодог. 2023 онд яруу найраг, дууны &quot;Дэлхий Нэвт&quot;, нийтлэл, дурсамж, өгүүллэгийн &quot;Тэрс Өнцөг&quot; хос номоо гаргасан байдаг. 

{{DEFAULTSORT:Мөнхтөр, Лувсанжамбаагийн}}
[[Ангилал:1975 онд төрсөн]]
[[Ангилал:Амьд хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:Алдархааны хүн]]
[[Ангилал:Монголын зураач]]
[[Ангилал:Монголын зохиолч]]</text>
      <sha1>m7thlskjzgyf1kazib1aebqvgl5iano</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сергей Прокофьев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132559</id>
    <revision>
      <id>798559</id>
      <parentid>798473</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:17:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Булаг</username>
        <id>57426</id>
      </contributor>
      <comment>хөгжим</comment>
      <origin>798559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10494" sha1="m3waiaqavkg9t78t9awde7tb9cakkcd" xml:space="preserve">'''Сергей Сергеевич Прокофьев''' (1891 оны 4-р сарын 11-нд [[Оросын Хаант Улс|Оросын хаант улсын]] Екатеринослав мужийн Сонцовка тосгонд төрсөн - 1953 оны 3-р сарын 5-нд [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗХУ]], [[Москва]] хотод нас барсан) - Орос ба Зөвлөлтийн хөгжмийн зохиолч, төгөлдөр хуурч, удирдаач, хөгжмийн зохиолч, нэгдүгээр зэргийн шатарчин. РСФСР-ын ардын жүжигчин (1947). Лениний шагнал (1957), Сталины зургаан шагнал (1943, 1946 - гурван удаа, 1947, 1952) хүртсэн.

Прокофьев орчин үеийн хөгжмийн бүх төрлөөр зохиолоо бичсэн. Тэрээр 8 дуурь, 8 балет, 7 симфони болон найрал хөгжмийн бусад бүтээл, гоцлол хөгжим, найрал хөгжимд зориулсан 9 концерт, төгөлдөр хуурын 9 сонат, мөн оратори, кантата, цөөхүүл дуулаачийн болон дан хөгжмийн зэмсгийн бүтээл, кино болон театрт зориулсан хөгжим бүтээжээ.

== Намтар ==
'''БАГА НАС'''. Эцэг Сергей Алексеевич Прокофьев (1846-1910) худалдаачны гэр бүлээс гаралтай, Москвад Петровскийн Хөдөө аж ахуйн академид суралцсан (1867-1871). Эх нь Мария Григорьевна (төрөхдөө Житкова, 1855-1924) Санкт-Петербургт төрсөн, дунд сургуулиа алтан медальтай төгссөн. Түүний эцэг нь Шереметевын хамжлага байсан бөгөөд 19-р зууны дундуур Санкт-Петербург руу нүүж, хотын эмэгтэйтэй гэрлэжээ.

Мария Григорьевна ихэнхдээ төгөлдөр хуур хөгжим дээр Бетховен, Шопен хоёрын бүтээлийг голчлон тоглодог байсан ба энэ нь бяцхан хүүгийн сонирхлыг ихээхэн татдаг байжээ. Сергей эхлээд сонсдон байсан бол аажмаар төгөлдөр хуурын хажууд суугаад товчлууруудыг цохиж эхэлжээ.  Эх Мария Григорьевна сайн төгөлдөр хуурч байсан бөгөөд ирээдүйн хөгжмийн зохиолчийн анхны хөгжмийн багш байсан хэрэг. Сергей хүүгийн хөгжмийн чадвар нь бага наснаасаа илэрч, таван настайдаа &quot;Индиан галоп&quot; хэмээх төгөлдөр хуурт зориулсан анхны бяцхан бүтээлээ зохиосон. Харин тэрхүү бяцхан зохиолыг нь түүний ээж Мария Григорьевна эхэндээ ноотлож байсан бол аажмаар ноотонд суралцсан тэрээр рондо, вальс зэрэг дуунуудаа өөрөө ноотлож эхэлсэн нь түүнийг &quot;вундеркинд&quot; гэж нэрлэхэд хүргэж байв. Улмаар эцэг нь хүүдээ математикийн хичээл зааж эхэлсэн бөгөөд эх нь түүнд франц, герман хэл зааж өгчээ. 

1900 оны 1-р сард Москвад жаал хүү Сергей Прокофьев анх удаа &quot;Фауст&quot;, &quot;Игорь ван&quot; дуурийг сонсож, &quot;Нойрсож буй гүнж&quot; балетыг үзэж сонссон ба тэндээс санаа аван дуурь бичих анхныхаа оролдлогуудыг эхэлсэн байдаг. 1900 оны 6-р сард &quot;Великан&quot;(Аварга хүн) дууриа зохиожээ. 1901 онд &quot;На пустынных островах&quot;(Эзэнгүй арлууд) хэмээх хоёр дахь дууриа бичсэн боловч дуусгалгүйгээр зөвхөн нэгдүгээр үзэгдлийг бичсэнээр өндөрлөжээ. Түүний ээж Мария Григорьевна хүүгийнхээ цаашдын хөгжмийн боловсролд анхаарал тавьснаар түүнийг 1902 онд Москвагийн консерваторийн багш С.И.Танеевд танилцуулж зохиолуудыг нь үзүүлэв. Хүүгийн хөгжмийн авьяасыг хүндэтгэсэн тэрээр хөгжмийн зохиолч Р.М.Глиэртэй хөгжмийн зохиомжийн төрлөөр хичээллэхийг хүсчээ.  

'''КОНСЕРВАТОРИ'''

Прокофьевынхан Петербургт нүүж ирсэнээр Сергейн хувьд шинэ амьдрал эхэлсэн юм. Санкт-Петербургийн консерваторид элсэхээр ирэхдээ тэрээр дөрвөн дуурь, хоёр сонат, нэг симфони, төгөлдөр хуурт зориулсан дуунууд бүхий хоёр хавтсыг комисст танилцуулав. Эдгээр бүтээлүүд нь хөгжмийн зохиолчийн зохиол бүтээлийн жагсаалтад ороогүй болно. Ийнхүү 1904 оноос Санкт-Петербургийн консерваторид суралцах болсон ба Н.А.Римский-Корсаковын зэмсэг судлалын хичээл, А.К.Лядов дээр зохиомжийн хичээл, Ю.Витолын хөгжмийн онолын хичээлүүд, А.Н.Есиповагаар мэргэжлийн төгөлдөр хуур, Н.Н.Черепнинагийн удирдаачийн хичээл заалгах зэргээр суралцжээ. 1909 онд консерваторийг хөгжмийн зохиолч мэргэжлээр, 1914 онд төгөлдөр хуурч мэргэжлээр төгссөн ба төгсөх ангийн шилдэг таван оюутны дунд зохиогдсон уралдаанд өөрийнхөө &quot;Төгөлдөр хуурын анхны концерт”-оо тоглож тэргүүн байр эзлэн алтан медаль хүртэж А.Г.Рубинштейн нэрэмжит хүндэт шагнал болон &quot;Шрёдер&quot; үйлдвэрийн том төгөлдөр хуураар шагнуулжээ. Тэр үеийн Санкт-Петербургийнхэн залуу хөгжмийн зохиолч, төгөлдөр хуурчид томоохон ирээдүй байгаад итгэж байв. 1917 он хүртэл тэрээр консерваторид орган хөгжмөөр үргэлжлүүлэн суралцаж байсан юм. 

Консерваторид суралцаж байх хугацаандаа хөгжмийн зохиолч Николай Мясковский, Борис Асафьев нартай найрсаг харилцаа бий болгон нөхөрлөхийн зэрэгцээ Сергей Рахманиновтой танилцсан байдаг бол 1910 оны 4-р сард тэрээр Игорь Стравинскийтэй уулзаж танилцав. Сүүлчийн хоёр хөгжмийн зохиолчийн амьдралын урт удаан хугацаанд уран бүтээлийн өрсөлдөөний талбарт “тус бүр юу хийснээрээ нөгөөгийнхөө уран бүтээл, амжилтаар үнэлж дүгнэгдэж байсан байдаг. 

Түүний хөгжимдөх ур чадварын ахиц дэвшлийг Петербургийн &quot;Орчин үеийн хөгжмийн үдэш&quot; дугуйлантай холбож үздэг ба 1908 оны 12 сарын 18-нд тэрээр анх удаа төгөлдөр хуурч, хөгжмийн зохиолчийн хувьд тоглолт хийжээ. Тоглолт амжилттай болсон бол 1911 онд хийсэн тоглолт дээрээ А.Шёнбергийн зохиолуудыг хөгжимдөж 1913 онд Орос оронд ирээд байсан К.Дебюссигийн өмнө хөгжимджээ.  

1913 оны 2 сард Прокофьев, удирдаач, хөгжмийн зохиолч С.А.Кусевицкийтэй танилцсан ба 1917 оноос эхлэн түүний хамаарал бүхий &quot;А.Гутхейль&quot; ноот хэвлэлийн газарт зохиол бүтээлээ хэвлүүлж эхэлжээ. С.А.Кусевицкий өөрөө Прокофьевын зарим найрал хөгжмийн зарим зохиолуудыг удирдан тоглуулах зэргээр тэдний хамтын ажил 20 гаруй жил үргэлжилсэн ажээ. 1913 онд тэрээр өөрийнхөө төгөлдөр хуур, найрал хөгжимд зориулсан 2-р концертоо тоглосон нь олон нийтийн зүгээс &quot;кубист, футурист&quot; гэх зэргээр ихээхэн хурц шүүмжлэлийг дагуулсан бол нөгөө талдаа шинэ хөгжим гэдэг утгаараа багагүй дэмжлэг, талархлыг хүртэв.

1914 оны 6 сард Прокофьев Лондон руу аялсан бөгөөд энд байхдаа С.Дягилевтай танилцаж ажил хэргийн холбоотой болсон ба 1929 онд түүнийг(С.Дягилев) нас барах хүртэл хамтран ажиллажээ. С.Дягилевын удирдсан &quot;Русские балеты&quot; тоглолтод зориулан &quot;Ала ба Лоллий&quot;, &quot;Шут&quot;, &quot;Стальной скок&quot;, &quot;Блудный сын&quot; зэрэг 4 балетын хөгжим зохион ба эдгээрээс &quot;Ала ба Лоллий&quot; тайзнаа тавигдаагүй юм.        

'''ХУВЬСГАЛ БА ДАЙНЫ ЖИЛҮҮД'''</text>
      <sha1>m3waiaqavkg9t78t9awde7tb9cakkcd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798568</id>
      <parentid>798559</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:05:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798568</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11638" sha1="3oonl8xfz8fcq2w3idl1r8b1fwzl29d" xml:space="preserve">[[Файл:Sergei Prokofiev 02.jpg|thumb|296x296px|Сергей Прокофьев]]
'''Сергей Прокофьев''' ([[Орос хэл|орос.]] ''Сергей Сергеевич Прокофьев,'' 1891 оны 4-р сарын 11-нд [[Оросын Хаант Улс|Оросын хаант улсын]] Екатеринослав мужийн Сонцовка тосгонд төрсөн - 1953 оны 3-р сарын 5-нд [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗХУ]], [[Москва]] хотод нас барсан) - Орос ба Зөвлөлтийн хөгжмийн зохиолч, төгөлдөр хуурч, хөгжмийн удирдаач бөгөөд зохиолч, нэгдүгээр зэргийн шатарчин. Зөвлөлт Оросын Ардын жүжигчин (1947). Лениний шагнал (1957), Сталины зургаан шагнал (1943, 1946 - гурван удаа, 1947, 1952) хүртсэн.

Прокофьев орчин үеийн хөгжмийн бүх төрлөөр зохиолоо бичсэн юм. Тэрээр 8 дуурь, 8 балет, 7 симфони болон найрал хөгжмийн бусад бүтээл, гоцлол хөгжим, найрал хөгжимд зориулсан 9 концерт, төгөлдөр хуурын 9 сонат, мөн оратори, кантата, цөөхүүл дуулаачийн болон дан хөгжмийн зэмсгийн бүтээл, кино болон театрт зориулсан хөгжим бүтээжээ.

== Намтар ==
'''БАГА НАС'''. Түүний эцэг Сергей Алексеевич Прокофьев (1846-1910) худалдаачны гэр бүлээс гаралтай, Москвад Петровскийн Хөдөө аж ахуйн академид суралцсан (1867-1871). Эх нь Мария Григорьевна (төрөхдөө Житкова, 1855-1924) Санкт-Петербургт төрсөн, дунд сургуулиа алтан медальтай төгссөн. Түүний эцэг нь Шереметев гүний хамжлага байсан бөгөөд 19-р зууны дундуур Санкт-Петербург руу нүүж, хотын эмэгтэйтэй гэрлэжээ.

Мария Григорьевна ихэнхдээ төгөлдөр хуур хөгжим дээр Бетховен, Шопен хоёрын бүтээлийг голчлон тоглодог байсан ба энэ нь бяцхан хүүгийн сонирхлыг ихээхэн татдаг байжээ. Сергей эхлээд сонсдон байсан бол аажмаар төгөлдөр хуурын хажууд суугаад товчлууруудыг цохиж эхэлжээ.  Эх Мария Григорьевна сайн төгөлдөр хуурч байсан бөгөөд ирээдүйн хөгжмийн зохиолчийн анхны хөгжмийн багш байсан хэрэг. Сергей хүүгийн хөгжмийн чадвар нь бага наснаасаа илэрч, таван настайдаа &quot;Индиан галоп&quot; хэмээх төгөлдөр хуурт зориулсан анхны бяцхан бүтээлээ зохиосон. Харин тэрхүү бяцхан зохиолыг нь түүний ээж Мария Григорьевна эхэндээ ноотлож байсан бол аажмаар ноотонд суралцсан тэрээр рондо, вальс зэрэг дуунуудаа өөрөө ноотлож эхэлсэн нь түүнийг &quot;вундеркинд&quot; гэж нэрлэхэд хүргэж байв. Улмаар эцэг нь хүүдээ математикийн хичээл зааж эхэлсэн бөгөөд эх нь түүнд франц, герман хэл зааж өгчээ. 

1900 оны 1-р сард Москвад жаал хүү Сергей Прокофьев анх удаа &quot;Фауст&quot;, &quot;Игорь ван&quot; дуурийг сонсож, &quot;Нойрсож буй гүнж&quot; балетыг үзэж сонссон ба тэндээс санаа аван дуурь бичих анхныхаа оролдлогуудыг эхэлсэн байдаг. 1900 оны 6-р сард &quot;Великан&quot;(Аварга хүн) дууриа зохиожээ. 1901 онд &quot;На пустынных островах&quot;(Эзэнгүй арлууд) хэмээх хоёр дахь дууриа бичсэн боловч дуусгалгүйгээр зөвхөн нэгдүгээр үзэгдлийг бичсэнээр өндөрлөжээ. Түүний эх Мария Григорьевна хүүгийнхээ цаашдын хөгжмийн боловсролд анхаарал тавьснаар түүнийг 1902 онд Москвагийн консерваторийн багш С.И.Танеевд танилцуулж зохиолуудыг нь үзүүлэв. Хүүгийн хөгжмийн авьяасыг хүндэтгэсэн тэрээр хөгжмийн зохиолч Р.М.Глиэртэй хөгжмийн зохиомжийн төрлөөр хичээллэхийг хүсчээ.  

'''КОНСЕРВАТОРИ'''

Прокофьевынхан Петербургт нүүж ирсэнээр Сергей хүүгийн хувьд шинэ амьдрал эхэлсэн юм. Санкт-Петербургийн консерваторид элсэхээр ирэхдээ тэрээр дөрвөн дуурь, хоёр сонат, нэг симфони, төгөлдөр хуурт зориулсан дуунууд бүхий хоёр хавтсыг комисст танилцуулав. Эдгээр бүтээлүүд нь хөгжмийн зохиолчийн зохиол бүтээлийн жагсаалтад ороогүй болно. Ийнхүү 1904 оноос Санкт-Петербургийн консерваторид суралцах болсон ба Н.А.Римский-Корсаковын зэмсэг судлалын хичээл, А.К.Лядов дээр зохиомжийн хичээл, Ю.Витолын хөгжмийн онолын хичээлүүд, А.Н.Есиповагаар мэргэжлийн төгөлдөр хуур, Н.Н.Черепнинагийн удирдаачийн хичээл заалгах зэргээр суралцжээ. 1909 онд консерваторийг хөгжмийн зохиолч мэргэжлээр, 1914 онд төгөлдөр хуурч мэргэжлээр төгссөн ба төгсөх ангийн шилдэг таван оюутны дунд зохиогдсон уралдаанд өөрийнхөө &quot;Төгөлдөр хуурын анхны концерт”-оо тоглож тэргүүн байр эзлэн алтан медаль хүртэж А.Г.Рубинштейн нэрэмжит хүндэт шагнал болон &quot;Шрёдер&quot; үйлдвэрийн том төгөлдөр хуураар шагнуулжээ. Тэр үеийн Санкт-Петербургийнхэн залуу хөгжмийн зохиолч, төгөлдөр хуурчид томоохон ирээдүй байгаад итгэж байв. 1917 он хүртэл тэрээр консерваторид орган хөгжмөөр үргэлжлүүлэн суралцаж байсан юм. 

Консерваторид суралцаж байх хугацаандаа хөгжмийн зохиолч Николай Мясковский, Борис Асафьев нартай найрсаг харилцаа бий болгон нөхөрлөхийн зэрэгцээ [[Сергей Рахманинов|Сергей Рахманиновтой]] танилцсан байдаг бол 1910 оны 4-р сард тэрээр Игорь Стравинскийтэй уулзаж танилцав. Сүүлчийн хоёр хөгжмийн зохиолчийн амьдралын урт удаан хугацаанд уран бүтээлийн өрсөлдөөний талбарт “тус бүр юу хийснээрээ нөгөөгийнхөө уран бүтээл, амжилтаар үнэлж дүгнэгдэж байсан байдаг. 

Түүний хөгжимдөх ур чадварын ахиц дэвшлийг Петербургийн &quot;Орчин үеийн хөгжмийн үдэш&quot; дугуйлантай холбож үздэг ба 1908 оны 12 сарын 18-нд тэрээр анх удаа төгөлдөр хуурч, хөгжмийн зохиолчийн хувьд тоглолт хийжээ. Тоглолт амжилттай болсон бол 1911 онд хийсэн тоглолт дээрээ А.Шёнбергийн зохиолуудыг хөгжимдөж 1913 онд Орос оронд ирээд байсан К.Дебюссигийн өмнө хөгжимджээ.  

1913 оны 2 сард Прокофьев, удирдаач, хөгжмийн зохиолч С.А.Кусевицкийтэй танилцсан ба 1917 оноос эхлэн түүний хамаарал бүхий &quot;А.Гутхейль&quot; ноот хэвлэлийн газарт зохиол бүтээлээ хэвлүүлж эхэлжээ. С.А.Кусевицкий өөрөө Прокофьевын зарим найрал хөгжмийн зарим зохиолуудыг удирдан тоглуулах зэргээр тэдний хамтын ажил 20 гаруй жил үргэлжилсэн ажээ. 1913 онд тэрээр өөрийнхөө төгөлдөр хуур, найрал хөгжимд зориулсан 2-р концертоо тоглосон нь олон нийтийн зүгээс &quot;кубист, футурист&quot; гэх зэргээр ихээхэн хурц шүүмжлэлийг дагуулсан бол нөгөө талдаа шинэ хөгжим гэдэг утгаараа багагүй дэмжлэг, талархлыг хүртэв.

1914 оны 6 сард Прокофьев Лондон руу аялсан бөгөөд энд байхдаа [[Сергей Дягилев|Сергей Дягилевтай]] танилцаж ажил хэргийн холбоотой болсон ба 1929 онд түүнийг(С.Дягилев) нас барах хүртэл хамтран ажиллажээ. С.Дягилевын удирдсан &quot;Русские балеты&quot; тоглолтод зориулан &quot;Ала ба Лоллий&quot;, &quot;Шут&quot;, &quot;Стальной скок&quot;, &quot;Блудный сын&quot; зэрэг 4 балетын хөгжим зохион ба эдгээрээс &quot;Ала ба Лоллий&quot; тайзнаа тавигдаагүй юм.        

'''ХУВЬСГАЛ БА ДАЙНЫ ЖИЛҮҮД'''

1917 оны сүүлчээр Орос орноо орихоор шийдээд 1918 оны 5-р сарын 5-н.д Москвагаас Сибирийн хурдан галт тэргээр гарч 6-р сарын 1-нд Токиод иржээ. Тэндээ 2 сар АНУ-ын виз хөөцлдөж 8-р сарын 2-нд усан онгоцоор гараад 9-р сарын 6-нд Нью-Йорк хотод иржээ. 1920-иод оны хоёрдугаар хагас, 1930-аад оны эхний хагаст Прокофьев төгөлдөр хуурчаар Америк, Европоор идэвхтэй аялан тоглосон (голчлон өөрийн зохиолыг тоглодог байв).

1936 онд эргээд ЗХУ-д ирж Москвад гэр бүлийнхээ хамт амьдарсан байна.</text>
      <sha1>3oonl8xfz8fcq2w3idl1r8b1fwzl29d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уран хас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>133999</id>
    <revision>
      <id>798606</id>
      <parentid>773449</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <origin>798606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2581" sha1="r96o852op1409o1wgem8lrxiy6yresp" xml:space="preserve">'''&quot;Уран хас&quot;''' нь Монголын үндэсний шилдэг сонгодог урлагийн бүтээлийн нэг болох Монгол Улсын Төрийн шагналт, Ардын жүжигчин [[Жамъянгийн Чулуун|Жамъянгийн Чулууны]] бүтээсэн бүжгэн жүжиг юм.  

== Түүх ==
Төрийн шагналт, Ардын жүжигчин Жамъянгийн Чулуун 1973 оны 12-р сарын 30-ны өдөр анх үзэгчдийн хүртээл болгож байжээ. Тавин жилийн турш УДБЭТ-ын тайзнаа тоглож буй тус балетыг Хөдөлмөрийн баатар, Ардын жүжигчин, Төрийн соёрхолт Б.Жамъяндагва дэглэсэн. Харин балетын анхны тоглолтод УГЗ удирдаач Ч.Жамсранжав, Ардын зураач Ч.Гунгаасүх нар ажиллаж, гол дүрүүдэд Э.Оюунбат, Д.Батхүрэл, Ю.Цэрмаа, Ю.Оюун, Н.Эрдэнэцэцэг нарын балетын гоцлоочид тоглож байжээ.

&quot;Уран хас&quot; балет хоёр бүлэг, гурван үзэгдэлтэй. Тус балетыг 50 жилийн турш театрын үе үеийн шилдэг уран бүтээлчид амилуулан үзэгчдийн хүртээл болгосон. Энэхүү балетыг 2008 онд дахин шинэчилж, буга согооны бүжгийн хэсгийг нь хасаж, вальсын хэсгийг нь онцлон гаргаж тавьсан байна. 

2013 онд &quot;Уран хас&quot; балетын 40 жилийн ойг тэмдэглэх ажлын хүрээнд буга, согооны бүжгийн хэсгийг дахин оруулж балетыг хуучин хэлбэрээр нь тоглож үзэгчдийн хүртээл болгосон юм. Буга, согооны бүжгийн хэсэг нь олныг хамарсан сонирхолтой хэсэг аж. Энэ бүжгийн хэсгийг дахин сэргээхийн тулд бугын 12, согооны 12 нийт 24 хувцсыг шинээр хийж байсан түүхтэй.

Эл балетыг театрын тайзнаа амилуулсны 50 жилийн ойгоор УДБЭТ, Монгол Улсын Консерваторитай хамтран 2023 оны 10-р сарын 28-29-нд дахин тоглосон байна.</text>
      <sha1>r96o852op1409o1wgem8lrxiy6yresp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Монгол тэмээ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>134950</id>
    <revision>
      <id>798533</id>
      <parentid>797467</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T12:31:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.126.91.218</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Өсөл бууралт */ шинэ хэсэг</comment>
      <origin>798533</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14455" sha1="ctks7223vlg0pzho73i4nxzees9h5th" xml:space="preserve">Монгол тэмээ нь дэлхийд ховор буюу тэмээний 10 хувийг эзэлдэг (Хоёр бөхт тэмээ, ''Camelus bactrianus'') хоёр бөхтэй тэмээ юм.

== Түүхэн тойм ==
Хүннү гүрэн болоод Монгол Улс байгуулагдахад тэмээг түлхүү хэрэглэж, уналга, ачлага, алсын нүүдэлд ашилаж байсан түүх бий. Манай орны нутаг дэвсгэрийн 41.7 хувийг эзлэх цөл, цөлөрхөг бүс нутаг Баянхонгор, Говь-Алтай, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь аймгуудад улсын бүх тэмээний 60 гаруй хувь, Их нууруудын хотгорт 19.9 орчим хувь, Дорнодын талд 7 орчим хувь, уулын ба ойт хээрийн бүс нутагт орших аймгуудад 5.2 хувь нь тус тус байршиж  өсгөн үржүүлж байна.

Тэмээний тоогоор Өмнөговь аймаг тэргүүлж, Баянхонгор, Дорноговь, Говь-Алтай, Дундговь аймаг удаалж байна. Монгол үүлдрийн тэмээний дотор аж ахуй биологийн онцлог ялгаа бүхий Галбын говийн улаан, Ханын хэцийн хүрэн омог болон “Төхөм тунгалаг” үржлийн хэсгийн тэмээ бий.

&quot;Тэмээ олонтой газар үлийн цагаан оготно үрждэггүй&quot; гэлцдэг. 

2019 оны байдлаар Монгол Улсын малын тоо 70.9 саяд хүрсэн. Үүний 45,5 хувийг хонь, 41,2 хувийг ямаа, 6,2 хувийг үхэр, 5,9 хувийг адуу бүрдүүлж байгаа бол тэмээн сүрэг ердөө 0,7 хувийг эзэлж байна. 

* [[2008 он|2008]] онд [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[Чикаго]] хотын Врукфильдын амьтны хүрээ­лэнгийн [[монгол]] ингэ бот­голсон. 
* [[2010 он|2010]] онд [[Япон]] улсын [[Осака]] хотын Тэнножи амьтны хүрээлэнгийн монгол [[ингэ]] ботголжээ. 
* [[2019 он|2019]] онд [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[Айдахо|Айдоха]] мужийн “Idaho Falls” амьтны хүрээлэнд монгол ингэ ботголсон байна. 

== Тэмээний удам угшил ==
Галбын говийн улаан, Ханын хэцийн хүрэн ([[Өмнөговь аймаг]]), Ламын гэгээний жаахан шар/улаан ([[Баянхонгор аймаг]])''',''' Дөхөм тунгалагийн хос зогдорт ([[Говь-Алтай аймаг]]) зэрэг тэмээний угшлууд бий.

=== Үүлдэр ===
1980-аад оны үеэс Монгол оронд тэмээг Галбын улаан, Хэцийн хүрнээр сайжруулах ажлыг Говь-Алтай аймагт хийж байв. Тэмээний төрхийг гол төлөв бөхний аяс хэлбэрээр нэрлэнэ.

== Тэмээний бэлгэдэл ==
Монголчууд тэмээ тэнгэрийн амьтан гэж дээдэлж ирсэн. Монгол ёс заншлын найман цагаан [[Адуу|морь]], нэг цагаан [[Ингэ|тэмээ]] эрхэм дээд есөн цагааны бэлэгт ордог. Есөн цагаан бэлэгт найман цагаан морь, булган молцогтой нэг цагаан тэмээ багтдаг. Есөн эрдэнэ гэдэгт алт мөнгө, шүр сувд, оюу номин, тана зэс болд зэрэг хамаарна&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Сэндэнжав |first=Дулам |title=Монгол бэлгэдэл зүй Тэргүүн дэвтэр: Тооны бэлгэдэл зүй |publisher=Адмон |year=1999 |edition=1st |location=Улаанбаатар |pages=5}}&lt;/ref&gt;.

Монголчууд хүйтэн хошуутай ямаа, тэмээнээс цагаан өнгөтэйг онцгойлж хүндэтгэн үзэх бөгөөд сүү саалийг нь анагаах увидас чадалтай гэж үздэг.

=== Ачаатай тэмээний бэлэгдэл ===
Ачаатай тэмээ болон [[Тэмээн жин|тэмээн жин,]] [[тэмээн жингийн цуваа]] нь алс газраас ховор нандин эд бараа тээж ирж буй баяжихын бэлгэдэл, эд баялгийн бэлгэ тэмдэг болдог. 

=== Тэмээтэй үлгэр домог ===
Тэмээний тухай ардын үлгэр домог олон бий. Үүнд:

* &quot;[[Тэмээ эврээ алдсан нь]]&quot; буюу &quot;Тэмээ буга хоёр&quot; үлгэр
* &quot;Тэмээ яагаад 12 жилд багтаагүй вэ?&quot; буюу &quot;[[12 жилийн үлгэр]]&quot;
* &quot;[[Өнчин цагаан ботго]]&quot; үлгэр

=== Тэмээний магтаал ===
Монголын ард түмэн таван хошуу мал тус бүртээ зориулсан магтаалтай. [[Тэмээний магтаал]] нь Тэмээний магтаал гэхээс гадна &quot;Орсон буурын магтаал&quot; зэрэг эцэг малаар нэрлэсэн байдаг. 

== Идэш, хэвтэр, араншин ==
Монгол [[тэмээ]] зун бутны намааг тастаж биш, шувтарч иддэг бол өвөл харин тастаж иддэг. [[Хөмөл]] [[Таана|тааныг]] толгойлохоос өмнө бүхлээр нь иддэг ч толгойлбол толгойг нь иддэг. Тэмээ хүзүү урт амьтан болохоор нэг метрийн цаанахыг иддэгээс бэлчээрт халгүй байдаг. Говь нутгийн өвөл цаг ердөө бор говь, улаан бутраана сайтай байвал тэмээ сайн тогтдог жамтай. Өвөл бор говь өвс идсэн тэмээ хавар тарга сайн байдаг. Хавар дахин цагаан бэлчээрт гарч хялгана иддэг нь бэлчээр сольж байгаагийн илрэл. Хаврын сүүлч зуны эхэн сард бут голлож цэцэглэх үе болоход тэмээ бут сайтай бэлчээрийг зорьж явдаг. 

Зун хаа ч хамаагүй салхи барьж ам ангалзуулан явдаг тэмээг хүмүүс “[[халгай]] идсэн тэмээ” гэдэг. Үнэндээ тэмээ ерөөс халгай иддэггүй гэнэ. Амаа их ангайдаг нь гашуун өвс их идсэнээс болсон гэж нутгийн [[Малчин шүлэг|малчид]] тайлбарлаж байв.  

Тэмээний гол идэш тэжээл нь [[таана]], баглуур, [[бударгана]], [[Хөмөл|хөмүүл]] бөгөөд үүнийг идсэн тэмээ маш сайн таргална. Тэмээ 11 сар хүртэл тарга тэвээргээ авна. Зун, намар таана, хөмүүл их идсэн тэмээ нь дотор халуу оргисноос болоод амаа ангайж салхи сөрөн алхдаг ба үүнийг салхидах гэнэ.  

Тэмээ бэлчээрт гамтай халгүй байдаг нь тэмээний таваг нь зөөлөн, сүрэглэхдээ зөрөглөж явдаггүй. Тэмээ бас хэвлэгтэй амьтан болохоор сайн цадвал 3-4 цаг хэвтдэг. Зуны халуунд маш урт цагаар хэвтдэг байна. Өвлийн шуурганд гэдэс цатгалан бол босохгүй хэвтдэг. Тэмээ өдөрт бараг 5 кг өвс иднэ. 

=== Тэмээ хүрээлэх ===
Тэмээ хүрээлнэ гэдгийг хэр барагийн хүн сонсоогүй, үзээгүй зүйл байх. Хүрээлнэ гэдэг нь сүрэг тэмээ нэг захаа дарж эргэлдэж идэшлэхийг хэлдэг. '''Тэмээний хүрээ, янзаган хүрээ, тоодгийн хүрээ''' хэмээн гурван хүрээ байдаг. Жил болгоны 8 сарын сүүл 9 сарын үеэр тэмээн сүрэг хүрээлдэг. 

== Зүс, биеийн онцлог ==
Тэмээг улаан, цагаан, хар, бор, зандан хүрэн гэж зүсэлдэг. Сайхан тэмээ унахыг хүсвэл холбоо бөхтэй нь ганган байдаг. Шааман бөхтэй тэмээ хурдан байдаг. Гуя сайтай тэмээ чадал сайтай байдаг. Давхар борвитой тэмээ унахад онцгой сайн байдаг ч одоо тийм тэмээ бараг байхгүй болжээ гэж малчид ярих юм.

== Үйл явдал ==

* 1997 оноос хойш зохион байгуулж буй &quot;Түмэн тэмээний баяр&quot; 
* 2006 оноос хойш &quot;Монгол тэмээ-999&quot; [[тэмээн уралдаан]]
* Хоёр жил тутамд &quot;Монгол тэмээ&quot; наадам 2 сард [[Сайншанд]] хотноо болдог. 
* 2024 оны 5 сарын 12-нд &quot;Нялх ботгоны баяр&quot; анх удаа [[Дорноговь аймаг|Дорноговь]] аймгийн [[Сайхандулаан сум|Сайхандулаан]] суманд зохион байгуулсан. 
* 2024 оны 1 сарын 22-нд Баянхонгор аймагт эхэлсэн “Монголын тэмээн соёл” улсын зөвлөгөөн болсон. 

== Амьтны хүрээлэнд ==
Монгол хоёр бөхтэй тэмээ дэлхийн олон улс орны амьтны хүрээлэнд байдаг. Үүнд: 

* [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[Чикаго]] хотын амьтны хүрээлэн
* [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын [[Айдахо|Айдоха]] мужийн “Idaho Falls” амьтны хүрээлэн
* [[Пакистан]] улсын амьтны хүрээлэн
* [[Япон]] улсын [[Осака]] хотын Тэнножи амьтны хүрээлэн

== Уран бүтээлд ==

=== Уран зурагт ===
Монгол түмэнд алдартай &quot;Хар буур&quot; зургийг ардын зураач [[Адъяагийн Сэнгэцохио]] зурсан юм. 

[[Содномын Төгс-Оюун]] зураачийн уран зураг, номын чимэг зураг, чимэглэлийн бүтээлд монгол тэмээний төрхийг буулгаж [[тэмээчин]], [[тэмээн жин]], [[тэмээн жингийн цуваа]], [[жинчин]] зэргийг дүрслэгдсэн байдаг. 

[[Цэндийн Монгол]] зураачийн байгалийн уран зурагт, говь нутгийн сэдэвт уран бүтээлд нь монгол тэмээ голлох байр суурь эзэлдэг. 

=== Ном зохиолд ===
2017 онд Зохиолч [[Чулууны Содномпил]] &quot;Монгол хоёр бөхтэй тэмээний гайхамшиг&quot; ном гаргасан байдаг. 

=== Кино урлагт ===
2003 онд Герман, Монголын хамтарсан &quot;[[Ингэн нулимс]]&quot; баримтат кино. 

== Цахим холбоос ==

* [https://www.facebook.com/people/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB-%D1%82%D1%8D%D0%BC%D1%8D%D1%8D/100044159963017/ Монгол тэмээ ФБ хуудас]
* [https://montsame.mn/mn/read/336047 Г.Занданшатар: Хоёр бөхт монгол тэмээний удмын санг хамгаалах нь хүн төрөлхтний өмнө бидний хүлээсэн онцгой үүрэг]
* [https://gogo.mn/r/j22xv ФОТО: Дэлхийд ховордсон хос бөхтэй тэмээний удмын санг хадгалж үлдсэн цөөн орны нэг нь Монгол]
* [https://muz.gov.mn/breeds/view/3 Тэмээ: МОНГОЛ ҮҮЛДЭР]
* [http://www.touristinfocenter.mn/cate10_more.aspx?ItemID=139 ТАВАН ХОШУУ МАЛ - ТЭМЭЭ]
* [https://www.buuvei.mn/?q=%D1%85%D3%A9%D0%B3%D0%B6%D0%B8%D0%BB-%D1%82%D3%A9%D0%BB%D3%A9%D0%B2%D1%88%D0%B8%D0%BB/%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BD-%D1%81%D0%BE%D1%91%D0%BB-%D1%82%D1%8D%D0%BC%D1%8D%D1%8D Малын соёл (Тэмээ)]
* [https://www.medee.mn/p/176889 МОНГОЛ ТЭМЭЭГ АЯЛЛЫН БРЭНД БОЛГОХ ТҮМЭН ТЭМЭЭНИЙ БАЯРААС]
* [https://www.mnb.mn/i/80368 &quot;Монгол тэмээ 999&quot;-ийн сайхан тэмээтэй хосууд шалгарлаа /фото/]
* [https://isee.mn/n/13552 Монголоос очсон тэмээнүүд гадаадын амьтны хүрээлэнгийн &quot;үзмэр&quot; болдог уу]
* [https://gogo.mn/r/23611?i= Чикагогийн амьтны хүрээлэнд монгол ингэ ботголжээ]
* [https://gogo.mn/r/67748?i= Японд ботголсон Монголын тэмээ олны анхаарлыг татаж байна]
* [https://news.mn/r/2140877/ Амьтны хүрээлэнгийн ботгонд монгол нэр хайрлана]
* [https://web.archive.org/web/20190906192237/http://www.solongonews.mn/content/read/7455.htm Тэмээний тухай сонирхолтойг өгүүлэхэд]
* [http://khural.mn/n/83829 ТЭМЭЭ САЙХАН АМЬТАН]

== Эх сурвалж ==
[[Ангилал:Амьтан]]
[[Ангилал:Мал]]
[[Ангилал:Хөхтөн амьтан]]
__INDEX__
__NEWSECTIONLINK__

== Өсөл бууралт ==

Өсөлт бууралт [[Тусгай:Contributions/202.126.91.218|202.126.91.218]] 12:31, 1 Арванхоёрдугаар сар 2024 (UTC)</text>
      <sha1>ctks7223vlg0pzho73i4nxzees9h5th</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хорт бодис</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135946</id>
    <revision>
      <id>798541</id>
      <parentid>797523</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T18:41:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <origin>798541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2273" sha1="c0pxjrkb4am3x7u606xvts0cmthivz8" xml:space="preserve">{{Short description|Байгалийн гаралтай органик хор}}
[[File:Amanita-muscaria-mushroom20151014-1336-ex6cst.jpg|thumb|336x336px|[[Ялааны цоохор мөөг]] нь хамгийн алдартай хортой мөөг юм.]]

'''Хорт бодис''' нь [[амьдрал|амьд]] [[эс]] эсвэл [[организм]]ын [[бодисын солилцоо]]ны үйл ажиллагааны улмаас үүсдэг [[байгалийн бүтээгдэхүүн|байгалийн]] [[хор]] юм. Тэд ялангуяа [[Уураг (молекул)|уургаар]] ихэвчлэн хос навчаар илэрдэг. Энэ нэр томъёог анх [[органик хими]]ч [[Людвиг Бригер]] (1849-1919) ашигласан.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oWhqhK1cE-gC&amp;pg=PA6|title=Эрүүл мэнд ба өвчин дэх эндотоксин|first=Хелмут|last=Брэд|year=1999|publisher=CRC Press|oclc=41299257|isbn=9780824719449}}&lt;/ref&gt;

Хорт бодис нь [[жижиг молекул]], [[пептид]], эсвэл [[Уураг (молекул)|уургаар]] өвчний учир шалтгаанаар холбогдох эсвэл өөртөө шингээж биеийн [[Эд (биологи)|эдүүдээр]] биологийн [[макромолекул]]ууд болох [[энзим]] эсвэл [[хүлээн авах эс]] болох чадвартай. Тэдгээр нь [[хордуулах чанар]]аараа ихээхэн ялгаатай бөгөөд ихэвчлэн бага зэргийн ([[зөгий]]нд хатгуулахаас эхлээд) маш бага тунгаар ([[ботулинум токсин]] гэх мэт) үхэлд хүргэж болзошгүй.

==Нэр томьёо==
Хортой бодисууд ихэвчлэн бусад биологийн гарал үүсэлтэй хатуу суурьтай бодисуудаас ялгагддаг.

== Эшлэл ==
{{reflist|30em}}

==Гадаад холбоос==
{{Commons category|Toxins|Хорт бодис}}

[[Ангилал:Хорт бодис| ]]
[[Ангилал:Хор судлал|*]]
[[Ангилал:Химийн экологи]]</text>
      <sha1>c0pxjrkb4am3x7u606xvts0cmthivz8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798542</id>
      <parentid>798541</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T18:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Enkhsaihan2005 moved page [[Хортой бодис]] to [[Хорт бодис]] without leaving a redirect</comment>
      <origin>798541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2273" sha1="c0pxjrkb4am3x7u606xvts0cmthivz8" xml:space="preserve">{{Short description|Байгалийн гаралтай органик хор}}
[[File:Amanita-muscaria-mushroom20151014-1336-ex6cst.jpg|thumb|336x336px|[[Ялааны цоохор мөөг]] нь хамгийн алдартай хортой мөөг юм.]]

'''Хорт бодис''' нь [[амьдрал|амьд]] [[эс]] эсвэл [[организм]]ын [[бодисын солилцоо]]ны үйл ажиллагааны улмаас үүсдэг [[байгалийн бүтээгдэхүүн|байгалийн]] [[хор]] юм. Тэд ялангуяа [[Уураг (молекул)|уургаар]] ихэвчлэн хос навчаар илэрдэг. Энэ нэр томъёог анх [[органик хими]]ч [[Людвиг Бригер]] (1849-1919) ашигласан.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oWhqhK1cE-gC&amp;pg=PA6|title=Эрүүл мэнд ба өвчин дэх эндотоксин|first=Хелмут|last=Брэд|year=1999|publisher=CRC Press|oclc=41299257|isbn=9780824719449}}&lt;/ref&gt;

Хорт бодис нь [[жижиг молекул]], [[пептид]], эсвэл [[Уураг (молекул)|уургаар]] өвчний учир шалтгаанаар холбогдох эсвэл өөртөө шингээж биеийн [[Эд (биологи)|эдүүдээр]] биологийн [[макромолекул]]ууд болох [[энзим]] эсвэл [[хүлээн авах эс]] болох чадвартай. Тэдгээр нь [[хордуулах чанар]]аараа ихээхэн ялгаатай бөгөөд ихэвчлэн бага зэргийн ([[зөгий]]нд хатгуулахаас эхлээд) маш бага тунгаар ([[ботулинум токсин]] гэх мэт) үхэлд хүргэж болзошгүй.

==Нэр томьёо==
Хортой бодисууд ихэвчлэн бусад биологийн гарал үүсэлтэй хатуу суурьтай бодисуудаас ялгагддаг.

== Эшлэл ==
{{reflist|30em}}

==Гадаад холбоос==
{{Commons category|Toxins|Хорт бодис}}

[[Ангилал:Хорт бодис| ]]
[[Ангилал:Хор судлал|*]]
[[Ангилал:Химийн экологи]]</text>
      <sha1>c0pxjrkb4am3x7u606xvts0cmthivz8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хэвлэх машин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135954</id>
    <revision>
      <id>798544</id>
      <parentid>797521</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T19:56:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <comment>Сайжруулан, устгах ёстой хуудсаас хасав</comment>
      <origin>798544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2856" sha1="3x64wzkellkd8g6m0u18hegskey5jwg" xml:space="preserve">{{Short description|Бэхийг зөөвөрлөгч дээр түрхэх механизм}}
[[File:PrintMus 038.jpg|thumb|250px|[[Карсон, Калифорни|Калифорнийн Карсон]] дахь [[Олон улсын хэвлэлийн музей]]д Гутенбергийн хэвлэх машин]]

'''Хэвлэх машин''' нь [[хэвлэл|хэвлэх]] хэрэгсэл ([[цаас]] эсвэл [[даавуу]] гэх мэт) дээр тулгуурласан [[бэх]]тэй гадаргуу дээр дарж, улмаар бэхийг шилжүүлэх механик төхөөрөмж юм.  Бэх дамжуулахын тулд даавуу, цаас эсвэл бусад хэрэгслийг дахин дахин самнах, үрэх зэрэг өмнөх хэвлэх аргуудыг эрс сайжруулж, үйл явцыг хурдасгасан. Ихэвчлэн бичвэр бичихэд ашигладаг байсан бөгөөд хэвлэх машиныг зохион бүтээж, дэлхий даяар тархсан нь хоёрдугаар мянганы хамгийн нөлөө бүхий үйл явдлуудын нэг байв.&lt;ref&gt;{{Cite book |url=http://dx.doi.org/10.22314/2618-8287 |title=Tekhnicheskiy servis mashin |publisher=FSBI All Russian Research Institute for Mechanization in Agriculture (VIM)}}&lt;/ref&gt;

[[Герман]]д 1440 оны орчимд [[алтны дархан]] [[Иоханнэс Гутэнбэрг]] [[хөдөлгөөнт төрөл|хөдөлгөөнт]] хэвлэх машиныг зохион бүтээсэн нь [[хэвлэлийн хувьсгал]]ыг эхлүүлсэн юм. Одоо байгаа [[шураг даралт]]ын загвар дээр загварчлагдсан нэг [[Сэргэн мандалтын үе]]ийн хөдөлгөөнт хэвлэх машин нь ажлын өдөрт 3,600 хүртэл хуудас гаргах боломжтой байсан нь [[Зүүн Азийн хэвлэлийн түүх|гар аргаар]] дөч гаруй хуудас, [[бичээч|хуулах]] замаар хэд хэдэн хуудас хэвлэх[3] юм.[4]  Гутенбергийн шинээр зохион бүтээсэн гар хэв нь хөдлөх металлыг маш их хэмжээгээр нарийн бөгөөд хурдан бүтээх боломжтой болгосон.  Түүний хоёр шинэ бүтээл болох гар хэв болон хөдлөх хэвлэх машин нь Европт ном болон бусад баримт бичгүүдийг хэвлэх, ялангуяа богино хугацаанд хэвлэх зардлыг эрс багасгасан.

== Эшлэл ==
{{Reflist|30em}}

[[Ангилал:Хэвлэх техник]]</text>
      <sha1>3x64wzkellkd8g6m0u18hegskey5jwg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урлагийн бүтээл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135964</id>
    <revision>
      <id>798539</id>
      <parentid>797515</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T17:44:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <origin>798539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6264" sha1="4wkbbq5ipq7ooknqdqv6n2x9krwvx2d" xml:space="preserve">{{short description|Гоо зүйн үнэ цэнийг бий болгох уран сайхны бүтээл}}
{{multiple image|perrow = 2
| header = [[Уран зураг|Уран зургийн]] жишээ|total_width=490
| image1 = Peter Paul Rubens - The Four Continents.jpg
| caption1 = [[Питер Пол Рубенс]]ийн &quot;[[Дөрвөн тив]]&quot;
| image2 = Madame de Pompadour.jpg
| caption2 = [[Франсуа Буше]]гийн &quot;[[Мадам де Помпадур]]ын хөрөг ба түүний гутлын хөлд байгаа нохой&quot;
| image3 = Pierre-Auguste Renoir - Luncheon of the Boating Party - Google Art Project.jpg
| caption3 = [[Пьер Огюст Ренуар]]ын &quot;[[Завины үдэшлэгийн үдийн хоол]]&quot;
| image4 = Slave dance to banjo, 1780s.jpg
| caption4 = &quot;[[Хуучин тариалангийн талбай]]&quot;
}}

{{multiple image|perrow = 4|total_width=490
| header = [[Уран баримал]]ын жагсаалт
| image1 = Laocoön and his sons group.jpg
| image2 = Michelangelo's David - right view 2.jpg
| image3 = LouisXIV-Bernini.jpg
| image4 = Statuette Mambia Nigéria.jpg
}}

{{multiple image|fortnite= 4|total_width=490
| header = [[Архитектур]]ын жишээ
| image1 = The Kiradu Temples in perspective (cropped).jpg
| image2 = Stappoclasseaps.jpg
| image3 = Syon House 2.jpg
| image4 = Karla caves Chaitya.jpg
}}

{{multiple image|perrow = 4|total_width=490
| header = [[Керамик урлаг]]ийн жишээ
| image1 = Getty Villa - Mixing Vessel with a deceased youth - inv.96.AE.117.jpg
| image2 = 染付竹文水指-Water Jar with Bamboo MET DP23117 93.3.42,a (cropped).jpg
| image3 = The Music Lesson MET DP-14272-001 (cropped).jpg
}}

{{multiple image|perrow = 4|total_width=490
| header = [[Мозайк]]ын жишээ
| image1 = Sousse neptune.jpg
| image2 = &quot;The good Shepherd&quot; mosaic - Mausoleum of Galla Placidia.jpg
| image3 = Antwerpen Jugendstil Waterloostraat Herfst, Winter, Zomer en Lente 10.jpg
}}

{{multiple image|perrow = 4|total_width=490
| header = [[Тавилга|Тавилгын]] жишээ
| image1 = Jean-henri riesener, comò, 1770-80 ca.jpg
| image2 = HMF Hermann Kreuzer Esszimmer-Bueffet.jpg
| image3 = Alberto issel, salotto, 1902 ca. 01.jpg
| image4 = Carved African chair (27984212940).jpg
}}

{{Listen|type=music|filename=W. A. Mozart - Die Zauberflöte - 06. Hm, hm, hm (Ferenc Fricsay, 1953).ogg|title= ''Hm, hm, hm!''|description=[[Вольфганг Амадей Моцарт]]ын зохиосон, [[хөгжим|хөгжмийн]], тэр тусмаа [[дуурь|дуурийн]] жишээ}}

{{Listen|type=music|filename=Ada Jones and Billy Murray - Shine On, Harvest Moon.ogg|title=''Shine On, Harvest Moon''|description=[[Ада Жонс]], [[Билли Мюррей (дуучин)|Билли Мюррей]] нарын дуулсан хөгжмийн өөр нэг жишээ, ялангуяа 1900-аад оны эхэн үеийн [[водевиль]].}}

'''Урлагийн бүтээл''', '''уран сайхны бүтээл''', '''урлагийн бүтэц''', '''урлагийн объект''' нь [[гоо зүй]]н үнэ цэнтэй уран сайхны бүтээл юм. [[Уран зохиол]], [[хөгжим|хөгжмийн]] бүтээл зэрэг өргөн утгаар нь [[урлаг]] гэж тооцогддог ба аливаа бүтээлд ашиглагдаж болох &quot;урлагийн бүтээл&quot;-ээс бусад нэр томъёо нь үндсэндээ [[дүрслэх урлаг]]ийн биет хэлбэрт хамаарна:&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2013-11-15 |title=10.1063/1.4831988.3 |url=http://dx.doi.org/10.1063/1.4831988.3 |access-date=2024-08-04 |website=Default Digital Object Group}}&lt;/ref&gt;
*[[Уран зураг]], [[уран баримал]] гэх мэт [[яруу урлаг]]ийн жишээ.
*[[Гоёл чимэглэлийн урлаг]] эсвэл [[хэрэглээний урлаг]]т гоо зүйн үзэмжийг татах зорилгоор бүтээсэн эд зүйлс, түүнчлэн [[үнэт эдлэ]]л, олон [[керамик]] эдлэл, [[ардын урлаг]] гэх мэт аливаа функциональ зориулалт.
*Урлаг гэж үнэлэгдэх болсон (ихэвчлэн хожим эсвэл [[соёл]]ын гадны хүмүүс) үндсэн эсвэл бүхэлдээ функциональ, шашны болон бусад гоо зүйн бус шалтгаанаар бүтээгдсэн объект.
*Түр зуурын бус гэрэл [[зураг (фото)|зураг]] эсвэл [[кино]].
*[[Инсталляцийн урлаг]] эсвэл [[концептуаль урлаг]]ийн бүтээл.
Энэ нэр томьёог илүү өргөн хүрээнд хэрэглэвэл дараах зүйлд бага хэрэглэгддэг:
*[[Архитектур]] эсвэл [[ландшафтын дизайн]]ы гайхалтай бүтээл.
*[[Театр]], [[балет]], [[дуурь]], [[гүйцэтгэлийн урлаг]], хөгжмийн [[концерт]] болон бусад [[тайзны урлаг]] болон бусад түр зуурын, биет бус бүтээлүүд зэрэг амьд тоглолтын үйлдвэрлэл.

== Эшлэл ==
{{reflist|refs=

&lt;ref name=gell1998&gt;{{cite book | first=Альфред | last=Гелл | year=1998 | title=Урлаг ба агентлаг: Антропологийн онол | page=7 | publisher=Clarendon Press | isbn=0-19-828014-9 | url=https://archive.org/details/artagencyanthrop0000gell/page/7 | access-date=2011-03-11 }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=macdonald2006&gt;{{cite book | first=Шарон | last=Макдоналд | year=2006 | title=Музей судлалын хамтрагч | page=52 | series=Blackwell companions in cultural studies | publisher=Wiley-Blackwell | isbn=1-4051-0839-8 | url=https://books.google.com/books?id=5JjMrzTHCU8C&amp;pg=PA52 | access-date=2011-03-11 }}&lt;/ref&gt;
}}

[[Ангилал:Урлаг| ]]
[[Ангилал:Дизайн]]
[[Ангилал:Дүрслэх урлаг|*]]
[[Ангилал:Урлагийн бүтээл| ]]</text>
      <sha1>4wkbbq5ipq7ooknqdqv6n2x9krwvx2d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хүний оюун ухаан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135994</id>
    <revision>
      <id>798611</id>
      <parentid>797511</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T10:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <comment>Сайжруулан, устгах ёстой хуудсаас хасав</comment>
      <origin>798611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3651" sha1="7w20aqhcjga0spgsj0bq20crs7t1617" xml:space="preserve">{{short description|Хүний чадвар буюу мэдлэгийг олж авах, ойлгох, хэрэгжүүлэх чадвар}}

'''Хүний оюун ухаан''' бол [[танин мэдэхүй]]н иж бүрэн чадвар, өндөр [[мотиваци|урам зориг]], [[өөрийгөө танин мэдэх чадвар]]аар тодорхойлогддог [[хүн]]ий ​​[[оюун ухаан|оюуны]] чадвар юм. Хүмүүс [[оюун ухаан]]аа ашиглан [[сурах|суралцаж]], ухагдахууныг бий болгож, [[логик]], үндэслэлийг ойлгож, хэрэгжүүлэх чадвартай байдаг. Хүний оюун ухаан нь хэв маягийг таних, төлөвлөх, [[инноваци|шинийг санаачлах]], [[асуудлыг шийдэх|асуудлыг шийдвэрлэх]], [[шийдвэр гаргалт|шийдвэр гаргах]], [[ой тогтоолт|мэдээллийг тогтоох]], [[хэл]] яриаг ашиглах чадварыг багтаадаг гэж үздэг.

Оюун ухааныг хэрхэн төсөөлж, хэмжих талаар зөрчилтэй санаанууд байдаг. [[Психометрик]]ийн хувьд хүний ​​оюун ухааныг ихэвчлэн [[оюун ухааны коэффициент]] (IQ) тестээр үнэлдэг боловч эдгээр туршилтуудын хүчинтэй эсэх нь маргаантай байдаг. [[Сэтгэл хөдлөлийн оюун ухаан]], [[нийгмийн оюун ухаан]] зэрэг оюун ухааны хэд хэдэн дэд ангиллыг санал болгосон бөгөөд эдгээр нь оюун ухааны ялгаатай хэлбэрүүдийг төлөөлөх эсэх талаар нэлээд маргаантай хэвээр байна.&lt;ref&gt;{{multiref2|{{Cite journal|last1=Саловей|first1=Петр|last2=Майер|first2=Жон Д.|date=1990|title=Сэтгэл хөдлөлийн оюун ухаан|url=https://journals.sagepub.com/doi/10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG|journal=Imagination, Cognition and Personality|language=en|volume=9|issue=3|pages=185–211|doi=10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG|hdl=10654/36316 |s2cid=219900460|issn=0276-2366}}|{{Cite journal|last1=Уокер|first1=Рональд Э.|last2=Фоли|first2=Жанна М.|date=1973|title=Нийгмийн оюун ухаан: түүний түүх ба хэмжилт|url=https://journals.sagepub.com/doi/10.2466/pr0.1973.33.3.839|journal=Psychological Reports|language=en|volume=33|issue=3|pages=839–864|doi=10.2466/pr0.1973.33.3.839|s2cid=144839425|issn=0033-2941}}|{{cite book|last1=Тирри, Нокелайнен|title=Боловсрол дахь олон оюун ухаан, ёс суртахууны мэдрэмжийг хэмжих|publisher=Springer|isbn=978-94-6091-758-5|url=https://www.springer.com/gp/book/9789460917585|year=2011|series=Moral Development and Citizenship Education}}
}}&lt;/ref&gt; 

Мөн хувь хүний ​​оюуны түвшин хэрхэн бүрддэг талаар маргаан үргэлжилсээр байна. Төрөлхийн оюун ухаан тогтдог гэсэн санаанаас эхлээд уян хатан, чадвартай гэсэн санаа хүртэл хүний ​​сэтгэлгээ, хичээл зүтгэлээс шалтгаалж өөрчлөгддөг.

== Эшлэл ==
{{Reflist}}

[[Ангилал:Оюун ухаан]]
[[Ангилал:Тархи]]</text>
      <sha1>7w20aqhcjga0spgsj0bq20crs7t1617</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хэл шинжлэлийн заавар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136015</id>
    <revision>
      <id>798608</id>
      <parentid>797506</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T09:47:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <origin>798608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4401" sha1="8y45l9hil3ablx0nc4fyvxu4dcbmrkx" xml:space="preserve">{{Short description|Дүрэм, хэрэглээний зааварчилгааны дүрэм}}

'''Хэл шинжлэлийн заавар''', мөн '''зааварчилга''' буюу '''зааварчилсан дүрэм''' гэж нэрлэгддэг нь [[хэл]]ний зөв [[хэрэглээ (хэл)|хэрэглээ]]г тодорхойлсон дүрмийг тогтоохыг хэлдэг. Эдгээр дүрмүүд нь [[зөв бичгийн дүрэм]], [[дуудлага]], [[үгсийн сан]],  [[үг зүй]], [[өгүүлбэр зүй]], [[утга зүй]] зэрэг хэлний янз бүрийн талуудад хамааралтай байж болно. Хэл шинжлэлийн зааварчилгаа нь [[стандарт хэл]] бий болгох, тодорхой нийгэм эсвэл нийгмийн салбарын зөв эсвэл зохистой гэж үздэг хэлбэрийг заах, эсвэл үр дүнтэй, хэв маягийн хувьд зохистой харилцааны зөвлөмж өгөх зорилготой байж болно. Хэрэв хэрэглээний сонголт нь консерватив байвал зааварчилгаа [[хэлний өөрчлөлт]]өд эсэргүүцэл үзүүлэх магадлалтай; хэрэв радикал байвал, [[нелогизм|шинэ үг]]сийг бий болгож болно.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thoughtco.com/purism-language-1691704|title = Хэлний Пуризм гэж юу вэ?}}&lt;/ref&gt; Заримдаа хэлний цэвэр байдалд тулгуурласан иймэрхүү дүрэмт практикууд нь зарим хэрэглээ нь буруу, нийцэхгүй, логикгүй, харилцааны үр нөлөөгүй, эсвэл гоо зүйн хувьд доогуур үнэлэгддэг гэсэн итгэлийг түгээх хандлагатай байдаг бөгөөд ийм хэрэглээ нь заасан хэрэглээнээс илүү нийтлэг байсан ч гэсэн.
Эдгээр дүрмүүд нь нийгэмд зүй зохистой, улс төрийн хувьд зөв хэл яриаг хэрэглэх талаар ч шүүмжлэлтэй байж болно.

Хэлний зааварчилсан хандлагыг [[хэл шинжлэл|академик хэл шинжлэл]]д хэрэглэдэг [[Хэл шинжлэлийн тайлбар|тайлбарласан хандлагатай]] ихэвчлэн харьцуулдаг бөгөөд энэ нь хэл яаж бодитоор хэрэглэгдэж байгааг ажиглан бүртгэх бөгөөд ямар нэг шүүлтүүр хийхгүй. Хэл шинжлэлийн судалгааны үндэс нь текст ([[Текстийн корпус|корпус]]) шинжилгээ болон талбарын судалгаа байдаг бөгөөд энэ хоёр нь тайлбарлах үйл ажиллагаанууд юм. Тайлбарлах нь мөн судлаачдын өөрсдийн хэлний хэрэглээний ажиглалтыг агуулж болно. Зүүн Европын хэл шинжлэлийн уламжлалд стандарт хэлний боловсруулалт, зааварчилгаа бүхий салбар нь &quot;хэлний соёл&quot; эсвэл &quot;ярианы соёл&quot; гэж нэрлэгддэг.&lt;ref name=&quot;m&quot;&gt;{{Cite web|first =Анджэй |last=Марковски|title=Językoznawstwo normatywne dziś i jutro: stan, zadania, szanse, zagrożenia|url=http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=778:dyskusja-nad-referatem-prof-andrzeja-markowskiego-jzykoznawstwo-normatywne-dzi-i-jutro-stan-zadania-szanse-zagroenia&amp;catid=79&amp;Itemid=50|work=Konferencje i dyskusje naukowe|publisher=[[Польш хэлний зөвлөл]]|access-date=2019-02-22|language=pl}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;n&quot;&gt;{{cite book|chapter-url=https://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Speech+Culture|chapter=Ярианы соёл|title=Зөвлөлтийн агуу нэвтэрхий толь бичиг|edition=3-р|year=1970–1979}}&lt;/ref&gt;

==Эшлэл==
{{reflist}}

[[Ангилал:Социолингвистик]]
[[Ангилал:Гадаад хэлний сургалт]]</text>
      <sha1>8y45l9hil3ablx0nc4fyvxu4dcbmrkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Морьт цэрэг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136129</id>
    <redirect title="Морин цэрэг" />
    <revision>
      <id>798540</id>
      <parentid>798406</parentid>
      <timestamp>2024-12-01T18:15:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <comment>[[Морин цэрэг]] руу чиглүүлэгдлээ</comment>
      <origin>798540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" sha1="jcm63qimchac2qhosqpiyqfhn2xwonz" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Морин цэрэг]]</text>
      <sha1>jcm63qimchac2qhosqpiyqfhn2xwonz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хэрэглэгч:DAMDINDORJ BOLDBAATAR</title>
    <ns>2</ns>
    <id>136197</id>
    <revision>
      <id>798569</id>
      <parentid>789994</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:11:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798569</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="514" sha1="s9eiuhqrshatt4ktc5xrk8h43wzhnmr" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

* 1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;</text>
      <sha1>s9eiuhqrshatt4ktc5xrk8h43wzhnmr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798570</id>
      <parentid>798569</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:14:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>192.82.92.153</ip>
      </contributor>
      <origin>798570</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="403" sha1="9h8dcbpowgiaw39vv2zesg2c44fhdkb" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;</text>
      <sha1>9h8dcbpowgiaw39vv2zesg2c44fhdkb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798571</id>
      <parentid>798570</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:14:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798571</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="513" sha1="sv2ndvptcxqcz0pt5xfa360qnmvt7bk" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;</text>
      <sha1>sv2ndvptcxqcz0pt5xfa360qnmvt7bk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798575</id>
      <parentid>798571</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:41:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798575</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="859" sha1="59sg0w6gscrcn0yckiovwlxuspwawbn" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль&quot;Дэд профессор&quot;</text>
      <sha1>59sg0w6gscrcn0yckiovwlxuspwawbn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798576</id>
      <parentid>798575</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:47:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798576</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1196" sha1="6jqh3619iuikugyz11vfa57d0l68d7b" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль&quot;Дэд профессор&quot;
* 2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Профессор&quot;
== Ажилсан байдал ==
*2005-2013 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль ,Физиологийн тэнхим &quot;Дадлагжигч багш, Багш, Ахлах багш&quot;
*</text>
      <sha1>6jqh3619iuikugyz11vfa57d0l68d7b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798577</id>
      <parentid>798576</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:51:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798577</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2111" sha1="fjy5v7kpz88afnyj7pnpy2jftmg0djk" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль&quot;Дэд профессор&quot;
* 2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Профессор&quot;
== Ажилсан байдал ==
*2005-2013 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль ,Физиологийн тэнхим &quot;Дадлагжигч багш, Багш, Ахлах багш&quot;
*2013-2017 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Физиологийн тэнхим &quot;Тэнхмийн эрхлэгч&quot;
*2018-2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эрдмийн сургууль &quot;Захирал&quot;
*2020-2022 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Тэргүүн дэд захирал, Эрдэм шинжилгээ, гадаад харилцаа хариуцсан дэд захирал&quot;
*2022-2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Захиргаа &quot;Төгсөлтийн сургалтын бодлго зохицуулалтын газрын дарга&quot;
*2024 оноос одоог хүртэл Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Ректор&quot;</text>
      <sha1>fjy5v7kpz88afnyj7pnpy2jftmg0djk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798579</id>
      <parentid>798577</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:53:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798579</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2184" sha1="sfq1nox6srfcquopq9x5m59ludeygjx" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль&quot;Дэд профессор&quot;
* 2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Профессор&quot;
== Ажилсан байдал ==
*2005-2013 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль ,Физиологийн тэнхим &quot;Дадлагжигч багш, Багш, Ахлах багш&quot;
*2013-2017 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Физиологийн тэнхим &quot;Тэнхмийн эрхлэгч&quot;
*2018-2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эрдмийн сургууль &quot;Захирал&quot;
*2020-2022 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Тэргүүн дэд захирал, Эрдэм шинжилгээ, гадаад харилцаа хариуцсан дэд захирал&quot;
*2022-2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Захиргаа &quot;Төгсөлтийн сургалтын бодлго зохицуулалтын газрын дарга&quot;
*2024 оноос одоог хүртэл Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Ректор&quot;

== Б.Дамдиндоржийн бүтээлийн жагсаалт ==</text>
      <sha1>sfq1nox6srfcquopq9x5m59ludeygjx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798582</id>
      <parentid>798579</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T04:56:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798582</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2924" sha1="0xt5zb3kjhsmdo8vl36ag36h6mdabva" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль&quot;Дэд профессор&quot;
* 2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Профессор&quot;
== Ажилсан байдал ==
*2005-2013 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль ,Физиологийн тэнхим &quot;Дадлагжигч багш, Багш, Ахлах багш&quot;
*2013-2017 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Физиологийн тэнхим &quot;Тэнхмийн эрхлэгч&quot;
*2018-2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эрдмийн сургууль &quot;Захирал&quot;
*2020-2022 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Тэргүүн дэд захирал, Эрдэм шинжилгээ, гадаад харилцаа хариуцсан дэд захирал&quot;
*2022-2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Захиргаа &quot;Төгсөлтийн сургалтын бодлго зохицуулалтын газрын дарга&quot;
*2024 оноос одоог хүртэл Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Ректор&quot;

== Б.Дамдиндоржийн бүтээлийн жагсаалт ==
Гадаад өгүүллийн жагсаалт

1.          Heart rate variability and tension-type headache: A population-based cross-sectional study Tumurbaatar, E., Bat-Erdene, E.,  D.Boldbaatar..Oka, T., Lkhagvasuren, B. ''IBRO Neuroscience Reports'' ''2023, 15, pp. 194–202''

'''2.       Changes in Trunk Kinematics in People with Chronic Non-Specific Low Back Pain Using Wearable Inertial Sensors''' ''B Dambadarjaa, B Khuyagbaatar, D '''Boldbaatar, B''' Avirmed, M Bayartai MDPI Eng. Proc. 2023, 56,''

'''3.           Notch''' signaling pathway promotes invasion of ameloblastoma by regulating E-cadherin via cyclinD1 B ''Gabiyatu, W Li, W Amuersana, Y Tian, S Li, S Tsagaankhuu, D '''Boldbaatar,''' /preprint/''</text>
      <sha1>0xt5zb3kjhsmdo8vl36ag36h6mdabva</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798601</id>
      <parentid>798582</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T07:04:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DAMDINDORJ BOLDBAATAR</username>
        <id>93051</id>
      </contributor>
      <origin>798601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16489" sha1="drep3rwlwa3j5soelhbgcf52gotr1w6" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль&quot;Дэд профессор&quot;
* 2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Профессор&quot;
== Ажилсан байдал ==
*2005-2013 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль ,Физиологийн тэнхим &quot;Дадлагжигч багш, Багш, Ахлах багш&quot;
*2013-2017 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Физиологийн тэнхим &quot;Тэнхмийн эрхлэгч&quot;
*2018-2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эрдмийн сургууль &quot;Захирал&quot;
*2020-2022 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Тэргүүн дэд захирал, Эрдэм шинжилгээ, гадаад харилцаа хариуцсан дэд захирал&quot;
*2022-2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Захиргаа &quot;Төгсөлтийн сургалтын бодлго зохицуулалтын газрын дарга&quot;
*2024 оноос одоог хүртэл Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Ректор&quot;

== Б.Дамдиндоржийн бүтээлийн жагсаалт ==
Гадаад өгүүллийн жагсаалт

1.      Jargalsaikhan, Orgil; Shao, Wenhua; Ichimura-Shimizu, Mayuko; Ishimaru, Soichiro; Koma, Takaaki; Nomaguchi, Masako; Chimeddorj, Battogtokh; Batchuluun, Khongorzul; Tseveenjav, Anujin; Magvan, Battur; Histopathological features of hepatocellular carcinoma in patients with hepatitis B and hepatitis D viruses infection: A single-institution study from Mongolia, medRxiv, 10. 18.24315628, 2024

2.      Enkhtugs, Khangai; Byambasukh, Oyuntugs; Boldbaatar, Damdindorj; Tsedev-Ochir, Tumur-Ochir; Enebish, Oyunsuren; Sereejav, Enkhbold; Dangaa, Bayarbold; Bayartsogt, Batzorig; Yadamsuren, Enkhtur; Nyamdavaa, Khurelbaatar; Examining Age-Adjusted Associations between BMI and Comorbidities in Mongolia: Cross-Sectional Prevalence, Healthcare, 12:12-1222, 2024

3.      Vo, Thuy-Trang T; Tran, Quangdon; Hong, Youngeun; Lee, Hyunji; Cho, Hyeonjeong; Kim, Minhee; Park, Sungjin; Kim, Chaeyeong; Bayarmunkh, Choinyam; Boldbaatar, Damdindorj; AXL is required for hypoxia-mediated hypoxia-inducible factor-1 alpha function in glioblastoma, Toxicological Research, 39:4-669-679, 2023

4.      Tumurbaatar, Enkhnaran; Hiramoto, Tetsuya; Tumur-Ochir, Gantsetseg; Bat-Erdene, Enkhjin; Erdenebaatar, Chimeddulam; Amartuvshin, Tsolmontuya; Dashtseren, Myagmartseren; Lkhagvasuren, Battuvshin; Boldbaatar, Damdindorj; Jadamba, Tsolmon; Psychometric properties of the Mongolian version of the Pittsburgh Sleep Quality Index, Neuroscience Research Notes, 6:3-190.1-190.8, 2023

5.      Dickinson-Craig, Emma; Badarch, Jargalsaikhan; Bartington, Suzanne; Hemming, Karla; Thayakaran, Rasiah; Day, Rosie; Pope, Francis; Chuluunbaatar, Bataa; Boldbaatar, Damdindorj; Ochir, Chimedsuren; Impact assessment of a raw coal ban on maternal and child health outcomes in Ulaanbaatar: a protocol for an interrupted time series study, BMJ open, 13:4-e061723, 2023

6.      Tumurbaatar, Enkhnaran; Bat-Erdene, Enkhjin; Amartuvshin, Tsolmontuya; Dashtseren, Myagmartseren; Tumur-Ochir, Gantsetseg; Boldbaatar, Damdindorj; Jadamba, Tsolmon; Hiramoto, Tetsuya; Oka, Takakazu; Lkhagvasuren, Battuvshin; Heart rate variability and tension-type headache: A population-based cross-sectional study, IBRO Neuroscience Reports, 15:-194-202, 2023

7.      Dickinson-Craig, Emma; Bartington, Suzanne E; Watts, Rachel; Mandakhbayar, Oyunbolor; Khurelbaatar, Enkh-Od; Ochir, Chimedsuren; Boldbaatar, Damdindorj; Warburton, David; Thomas, G Neil; Pope, Francis D; Carbon monoxide levels in households using coal-briquette fuelled stoves exceed WHO air quality guidelines in Ulaanbaatar, Mongolia, International journal of environmental health research, 33:12-1760-1771, 2023

8.      Dambadarjaa, Batlkham; Khuyagbaatar, Batbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Avirmed, Baljinnyam; Bayartai, Munkh-erdene; Changes in Trunk Kinematics in People with Chronic Non-Specific Low Back Pain Using Wearable Inertial Sensors, Engineering Proceedings, 58:1-59, 2023

9.      Gabiyatu, Baoyinbatu; Li, Wenchao; Tian, Yuan; Baasandorj, Lkhagvasuren; Li, Senhao; Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Expression of Notch1 in Ameloblastoma and Correlation with CBCT Imaging Subtypes, Central Asian Journal of Medical Sciences, 9:4-182-188, 2023

10.   Gabiyatu, Baoyinbatu; Li, Wenchao; Amuersana, Wurihan; Tian, Yuan; Li, Senhao; Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Notch signaling pathway promotes invasion of ameloblastoma by regulating E-cadherin via cyclinD1, , :-, 2023

11.   Shagjaa, Tungalagtamir; Byambasukh, Oyuntugs; Boldbaatar, Damdindorj; Is Primary Aldosteronism a Hidden Cause of Resistant Hypertension in Mongolia?, Central Asian Journal of Medical Sciences, 9:4-155-156, 2023

12.   Selenge, Baasansuren; Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Principles of Research Methodology A Guide for Clinical Investigators, Central Asian Journal of Medical Sciences, 9:1-62-63, 2023

13.   Li, Wenchao; Ruan, Ning; Tian, Yuan; Li, Senhao; Wang, Haizhi; Batu, Baoyin; Wu, Rihan; Badral, Batbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Fabrication of a Cad-Cam Modified Anatomic Healing Abutment Based on Human Teeth Standard Model Gingival Contour Measurement, Available at SSRN 4645346, :-, 2023

14.   Dickinson-Craig, Emma; Badarch, Jargalsaikhan; Bartington, Suzanne; Hemming, Karla; Pope, Francis; Boldbaatar, Damdindorj; Ochir, Chimedsuren; Warburton, David; Thomas, G Neil; Manaski-Holland, Semira; Impact of a raw coal ban upon air pollution and maternal health in Ulaanbaatar: An interrupted time series study, TROPICAL MEDICINE &amp; INTERNATIONAL HEALTH, 28:-54-54, 2023

15.   Byambasukh, Oyuntugs; Gendendagva, Naranchimeg; Dagvajantsan, Byambasuren; Boldbaatar, Damdindorj; Stress Hyperglycemia As a Predictor of Adverse Outcome in Patients with Acute Ischemic Stroke: Should We Care?, Central Asian Journal of Medical Sciences, 8:2-77-79, 2022

16.   Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Persistent Post-COVID Syndrome (PPCS): Neurological Sequelae, Central Asian Journal of Medical Sciences, 8:1-45294, 2022

17.   Jiang, Tao; Nam, Do-Hyun; Ram, Zvi; Poon, Wai-sang; Wang, Jiguang; Boldbaatar, Damdindorj; Mao, Ying; Ma, Wenbin; Mao, Qing; You, Yongping; Clinical practice guidelines for the management of adult diffuse gliomas, Cancer letters, 499:-60-72, 2021

18.   Chimeddorj, Battogtokh; Mandakh, Undram; Le, Linh-Vi; Bayartsogt, Batzorig; Deleg, Zolzaya; Enebish, Oyunsuren; Altanbayar, Oyunbaatar; Magvan, Battur; Gantumur, Anuujin; Byambaa, Otgonjargal; SARS-CoV-2 seroprevalence in Mongolia: Results from a national population survey, The Lancet Regional Health–Western Pacific, 17:-, 2021

19.   Lkhagvasuren, Battuvshin; Mee-Inta, Onanong; Zhao, Zi-Wei; Hiramoto, Tetsuya; Boldbaatar, Damdindorj; Kuo, Yu-Min; Pancreas-brain crosstalk, Frontiers in Neuroanatomy, 15:-691777, 2021

20.   Dashzeveg, Shuren; Oka, Yasunori; Purevtogtokh, Munkhjin; Tumurbaatar, Enkhnaran; Lkhagvasuren, Battuvshin; Luvsannorov, Otgonbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Obstructive sleep apnea in a clinical population: prevalence, predictive factors, and clinical characteristics of patients referred to a sleep center in Mongolia, International journal of environmental research and public health, 18:22-12032, 2021

21.   Tumurbaatar, Enkhnaran; Bat-Erdene, Enkhjin; Duurenjargal, Otgontuya; Erbat, Myagmartseren; Amartuvshin, Tsolmontuya; Dashtseren, Myagmartseren; Tumur-Ochir, Gantsetseg; Boldbaatar, Damdindorj; Takakazu, Oka; Lkhagvasuren, Battuvshin; Knowledge, attitudes, and practices toward Covid-19 among the Mongolian general population during the period of the Covid-19 pandemic: a nationwide, population-based, randomised, cross-sectional study, Neuroscience Research Notes, 4:3Suppl-55-64, 2021

22.   Sodnompil, Nergui; Palamdorj, Ganchimeg; Lkhuvsandagva, Byambasuren; Lkhagvasuren, Khorolsuren; Gombojav, Bayasgalan; Zorigtbaatar, Bolortsetseg; Boldbaatar, Damdindorj; Objective Voice Analysis of Mongolian Adults with a Normal Voice Across Age and Gender, Central Asian Journal of Medical Sciences, 7:2-95-101, 2021

23.   Davaadorj, Anujin; Byambajav, Puntsagdulam; Munkhsukh, Munkh-Undral; Och, Maralgua; Zorigt, Sevjid; Boldbaatar, Damdindorj; Jadamba, Tsolmon; Byambasukh, Oyuntugs; Dagvajantsan, Byambasuren; Prevalence of restless leg syndrome in Mongolian adults: Mon-TimeLine study, Journal of Integrative Neuroscience, 20:2-405-409, 2021

24.   Munkhbaatar, Batbayar; Badarch, Amarbayasgalant; Munkhjargal, Amarbayar; Ganzorig, Ulemjjargal; Bayarmunkh, Choinyam; Bat-Erdene, Enkhjin; Tumurbaatar, Enkhnaran; Nyamjav, Sumberzul; Boldbaatar, Damdindorj; Lkhagvasuren, Battuvshin; Mongolian Neuroscience Society (MNS)-The 8th Annual Meeting of the Mongolian Neuroscience Society and IBRO-APRC Ulaanbaatar Associate School on Fundamental Techniques in Neuroscience 2021, Neuroscience Research Notes, 4:3Suppl-65-69, 2021

25.   Hong, Youngeun; Lee, Hyunji; Tran, Quangdon; Bayarmunkh, Choinyam; Boldbaatar, Damdindorj; Kwon, So Hee; Park, Jongsun; Park, Jisoo; Beneficial effects of Diplectria barbata (Wall. Ex CB Clarke) Franken et Roos extract on aging and antioxidants in vitro and in vivo, Toxicological Research, 37:-71-83, 2021

26.   Dashzeveg, Shuren; Luvsannorov, Otgonbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Clinical Factors Associated with Very Severe Obstructive Sleep Apnea in Mongolian Patients: A Case-Control Study, Central Asian Journal of Medical Sciences, 7:3-181-188, 2021

27.   Tsagaankhuu, Sarnai; Dorjgotov, Badamsuren; Boldbaatar, Damdindorj; Relationship Between Coronavirus Infection and Liver Disease, Central Asian Journal of Medical Sciences, 6:3-111-113, 2020

28.   Byambasukh, Oyuntugs; Boldbaatar, Damdindorj; High Sodium Intake-A Cause of Low COVID-19 Severity Among Mongolians?, Central Asian Journal of Medical Sciences, 6:2-53-54, 2020

29.   Gombojav, Bayasgalan; Boldbaatar, Damdindorj; Increased Resting Heart Rate and Genetic Variability, Central Asian Journal of Medical Sciences, 5:4-245-246, 2019

30.   Masaru, Koizumi; Katsuya, Dezaki; Hiroshi, Hosoda; Boldbaatar, Damdindorj; Hideyuki, Sone; Lu, Ming; Yoshinori, Hosoya; Naohiro, Sata; Eiji, Kobayashi; Kenji, Kangawa; Reconstruction-Dependent Recovery from Anorexia and Time-Related Recovery of Regulatory Ghrelin System in Gastrectomized Rats, International Journal of Peptides, 2010:-, 2019

31.   Gilbert, Marc; Lkhagvasuren, Enkhsaikhan; Boldbaatar, Damdindorj; Magnan, Christophe; The Regulation of Energy Metabolism: An Important Facet of P53 Function, Central Asian Journal of Medical Sciences, 3:2-106-115, 2017

32.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Rita, Rauza; Yada, Toshihiko; Ghrelin attenuates cAMP signaling to evoke insulinostatic cascade in islet beta-cells, JOURNAL OF PHARMACOLOGICAL SCIENCES, 121:-129P-129P, 2013

33.   Yada, Toshihiko; Boldbaatar, Damdindorj; Kurashina, Tomoyuki; Sone, Hideyuki; Rita, Rauza Sukma; Kakei, Masafumi; Dezaki, Katsuya; Ghrelin attenuates GLP-1 action to stimulate cAMP signaling and insulin secretion in islet beta-cells, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 63:-S93-S93, 2013

34.   Damdindorj, Boldbaatar; Dezaki, Katsuya; Kurashina, Tomoyuki; Sone, Hideyuki; Rita, Rauza; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Exogenous and endogenous ghrelin counteracts GLP-1 action to stimulate cAMP signaling and insulin secretion in islet β-cells, FEBS letters, 586:16-2555-2562, 2012

35.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kurashina, Tomoyuki; Yada, Toshihiko; Ghrelin’s Novel Signaling in Islet β-Cells to Inhibit Insulin Secretion and Its Blockade As a Promising Strategy to Treat Type 2 Diabetes, Ghrelin in Health and Disease, :-51-71, 2012

36.   Smith, Roy G; Thorner, Michael O; Ghrelin in health and disease, , 10:-, 2012

37.   Uchida, Kunitoshi; Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Inada, Hitoshi; Shiuchi, Tetsuya; Mori, Yasuo; Yada, Toshihiko; Minokoshi, Yasuhiko; Tominaga, Makoto; Lack of TRPM2 impaired insulin secretion and glucose metabolisms in mice, Diabetes, 60:1-119-126, 2011

38.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Sone, Hideyuki; Dyachok, Oleg; Tengholm, Anders; Gylfe, Erik; Kurashina, Tomoyuki; Yoshida, Masashi; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Ghrelin attenuates cAMP-PKA signaling to evoke insulinostatic cascade in islet β-cells, Diabetes, 60:9-2315-2324, 2011

39.   Yoshida, Natsu; Maejima, Yuko; Sedbazar, Udval; Ando, Akihiko; Kurita, Hideharu; Damdindorj, Boldbaatar; Takano, Eisuke; Gantulga, Darambazar; Iwasaki, Yusaku; Kurashina, Tomoyuki; Stressor-responsive central nesfatin-1 activates corticotropin-releasing hormone, noradrenaline and serotonin neurons and evokes hypothalamic-pituitary-adrenal axis, Aging (Albany NY), 2:11-775, 2010

40.   Koizumi, Masaru; Dezaki, Katsuya; Hosoda, Hiroshi; Damdindorj, Boldbaatar; Sone, Hideyuki; Ming, Lu; Hosoya, Yoshinori; Sata, Naohiro; Kobayashi, Eiji; Kangawa, Kenji; Reconstruction‐dependent recovery from anorexia and time‐related recovery of regulatory ghrelin system in gastrectomized rats, International journal of peptides, 2010:1-365416, 2010

41.   Koizumi, Masaru; Dezaki, Katsuya; Hosoda, Hiroshi; Damdindorj, Boldbaatar; Sone, Hideyuki; Ming, Lu; Hosoya, Yoshinori; Sata, Naohiro; Kobayashi, Eiji; Kangawa, Kenji; Research Article Reconstruction-Dependent Recovery from Anorexia and Time-Related Recovery of Regulatory Ghrelin System in Gastrectomized Rats, , :-, 2010

42.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Ghrelin is a physiological regulator of insulin release in islet beta-cells, Journal of Physiological Sciences, 60:-S62-S62, 2010

43.   Damdindorj, Boldbaatar; Dezaki, Katsuya; Sone, Hideyuki; Yaguchi, Tomohiro; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Ghrelin receptor antagonist improves glucose intolerance in type 2 diabetic GK rats, ENDOCRINE JOURNAL, 57:-S356-S356, 2010

44.   Boldbaatar, Damdindorj; Interactive effects of ghrelin and GLP-1 on islet β-cell signaling, insulin release and glycemia, , :-, 2010

45.   Uchida, Kunitoshi; Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Mori, Yasuo; Minokoshi, Yasuhiko; Yada, Toshihiko; Tominaga, Makoto; TRPM2 is a key player for insulin secretion, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 60:-S61-S61, 2010

46.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Potentiation by Kv2. 1 channel blockers of glucose-induced insulin release in islets of type 2 diabetic rats, JOURNAL OF PHARMACOLOGICAL SCIENCES, 109:-92P-92P, 2009

47.   Damdindorj, Boldbaatar; Dezaki, Katsuya; Sone, Hideyuki; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; GHRELIN RECEPTOR ANTAGONIST POTENTIATES GLUCOSE-INDUCED INSULIN RELEASE IN DIABETIC GK RATS, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 59:-327-327, 2009

48.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; K (v) 2.1 CHANNEL BLOCKERS ENHANCE GLUCOSE-INDUCED CYTOSOLIc Ca2+ INCREASES AND INSULIN RELEASE IN ISLET B-CELLS OF TYPE 2 DIABETIC RATS, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 59:-327-327, 2009

49.  Yada, Toshihiko; Dezaki, Katsuya; Sone, Hideyuki; Koizumi, Masaru; Damdindorj, Boldbaatar; Nakata, Masanori; Kakei, Masafumi; Ghrelin regulates insulin release and glycemia: physiological role and therapeutic potential, Current diabetes reviews, 4:1-18-23, 2008</text>
      <sha1>drep3rwlwa3j5soelhbgcf52gotr1w6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798612</id>
      <parentid>798601</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T10:09:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>192.82.92.153</ip>
      </contributor>
      <origin>798612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16369" sha1="jc4ds5yob3miv63am0t2dvibxf68wx8" xml:space="preserve">[[Файл:Дамдиндорж ректор.jpg|thumb]]
'''Болдбаатарын Дамдиндорж ''' 

== Боловсрол ==

*1997-2003 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Хүний их эмч&quot;
* 2003-2005 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль &quot;Анагаах ухааны магистр&quot;
* 2006-2010 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Анагаах ухааны доктор&quot;
* 2010-2012 Жичи анагаах ухааны их сургууль, Япон улс &quot;Постдоктор (Нейросайнс)&quot;
* 2016 Чунгнам Үндэсний Их Сургууль, БНСУ '&quot;Adjunct professor&quot;
* 2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Профессор&quot;
== Ажилсан байдал ==
*2005-2013 Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль ,Физиологийн тэнхим &quot;Дадлагжигч багш, Багш, Ахлах багш&quot;
*2013-2017 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Физиологийн тэнхим &quot;Тэнхмийн эрхлэгч&quot;
*2018-2020 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Эрдмийн сургууль &quot;Захирал&quot;
*2020-2022 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Тэргүүн дэд захирал, Эрдэм шинжилгээ, гадаад харилцаа хариуцсан дэд захирал&quot;
*2022-2023 Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль, Захиргаа &quot;Төгсөлтийн сургалтын бодлго зохицуулалтын газрын дарга&quot;
*2024 оноос одоог хүртэл Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургууль &quot;Ректор&quot;

== Б.Дамдиндоржийн бүтээлийн жагсаалт ==
Гадаад өгүүллийн жагсаалт

1.      Jargalsaikhan, Orgil; Shao, Wenhua; Ichimura-Shimizu, Mayuko; Ishimaru, Soichiro; Koma, Takaaki; Nomaguchi, Masako; Chimeddorj, Battogtokh; Batchuluun, Khongorzul; Tseveenjav, Anujin; Magvan, Battur; Histopathological features of hepatocellular carcinoma in patients with hepatitis B and hepatitis D viruses infection: A single-institution study from Mongolia, medRxiv, 10. 18.24315628, 2024

2.      Enkhtugs, Khangai; Byambasukh, Oyuntugs; Boldbaatar, Damdindorj; Tsedev-Ochir, Tumur-Ochir; Enebish, Oyunsuren; Sereejav, Enkhbold; Dangaa, Bayarbold; Bayartsogt, Batzorig; Yadamsuren, Enkhtur; Nyamdavaa, Khurelbaatar; Examining Age-Adjusted Associations between BMI and Comorbidities in Mongolia: Cross-Sectional Prevalence, Healthcare, 12:12-1222, 2024

3.      Vo, Thuy-Trang T; Tran, Quangdon; Hong, Youngeun; Lee, Hyunji; Cho, Hyeonjeong; Kim, Minhee; Park, Sungjin; Kim, Chaeyeong; Bayarmunkh, Choinyam; Boldbaatar, Damdindorj; AXL is required for hypoxia-mediated hypoxia-inducible factor-1 alpha function in glioblastoma, Toxicological Research, 39:4-669-679, 2023

4.      Tumurbaatar, Enkhnaran; Hiramoto, Tetsuya; Tumur-Ochir, Gantsetseg; Bat-Erdene, Enkhjin; Erdenebaatar, Chimeddulam; Amartuvshin, Tsolmontuya; Dashtseren, Myagmartseren; Lkhagvasuren, Battuvshin; Boldbaatar, Damdindorj; Jadamba, Tsolmon; Psychometric properties of the Mongolian version of the Pittsburgh Sleep Quality Index, Neuroscience Research Notes, 6:3-190.1-190.8, 2023

5.      Dickinson-Craig, Emma; Badarch, Jargalsaikhan; Bartington, Suzanne; Hemming, Karla; Thayakaran, Rasiah; Day, Rosie; Pope, Francis; Chuluunbaatar, Bataa; Boldbaatar, Damdindorj; Ochir, Chimedsuren; Impact assessment of a raw coal ban on maternal and child health outcomes in Ulaanbaatar: a protocol for an interrupted time series study, BMJ open, 13:4-e061723, 2023

6.      Tumurbaatar, Enkhnaran; Bat-Erdene, Enkhjin; Amartuvshin, Tsolmontuya; Dashtseren, Myagmartseren; Tumur-Ochir, Gantsetseg; Boldbaatar, Damdindorj; Jadamba, Tsolmon; Hiramoto, Tetsuya; Oka, Takakazu; Lkhagvasuren, Battuvshin; Heart rate variability and tension-type headache: A population-based cross-sectional study, IBRO Neuroscience Reports, 15:-194-202, 2023

7.      Dickinson-Craig, Emma; Bartington, Suzanne E; Watts, Rachel; Mandakhbayar, Oyunbolor; Khurelbaatar, Enkh-Od; Ochir, Chimedsuren; Boldbaatar, Damdindorj; Warburton, David; Thomas, G Neil; Pope, Francis D; Carbon monoxide levels in households using coal-briquette fuelled stoves exceed WHO air quality guidelines in Ulaanbaatar, Mongolia, International journal of environmental health research, 33:12-1760-1771, 2023

8.      Dambadarjaa, Batlkham; Khuyagbaatar, Batbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Avirmed, Baljinnyam; Bayartai, Munkh-erdene; Changes in Trunk Kinematics in People with Chronic Non-Specific Low Back Pain Using Wearable Inertial Sensors, Engineering Proceedings, 58:1-59, 2023

9.      Gabiyatu, Baoyinbatu; Li, Wenchao; Tian, Yuan; Baasandorj, Lkhagvasuren; Li, Senhao; Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Expression of Notch1 in Ameloblastoma and Correlation with CBCT Imaging Subtypes, Central Asian Journal of Medical Sciences, 9:4-182-188, 2023

10.   Gabiyatu, Baoyinbatu; Li, Wenchao; Amuersana, Wurihan; Tian, Yuan; Li, Senhao; Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Notch signaling pathway promotes invasion of ameloblastoma by regulating E-cadherin via cyclinD1, , :-, 2023

11.   Shagjaa, Tungalagtamir; Byambasukh, Oyuntugs; Boldbaatar, Damdindorj; Is Primary Aldosteronism a Hidden Cause of Resistant Hypertension in Mongolia?, Central Asian Journal of Medical Sciences, 9:4-155-156, 2023

12.   Selenge, Baasansuren; Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Principles of Research Methodology A Guide for Clinical Investigators, Central Asian Journal of Medical Sciences, 9:1-62-63, 2023

13.   Li, Wenchao; Ruan, Ning; Tian, Yuan; Li, Senhao; Wang, Haizhi; Batu, Baoyin; Wu, Rihan; Badral, Batbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Fabrication of a Cad-Cam Modified Anatomic Healing Abutment Based on Human Teeth Standard Model Gingival Contour Measurement, Available at SSRN 4645346, :-, 2023

14.   Dickinson-Craig, Emma; Badarch, Jargalsaikhan; Bartington, Suzanne; Hemming, Karla; Pope, Francis; Boldbaatar, Damdindorj; Ochir, Chimedsuren; Warburton, David; Thomas, G Neil; Manaski-Holland, Semira; Impact of a raw coal ban upon air pollution and maternal health in Ulaanbaatar: An interrupted time series study, TROPICAL MEDICINE &amp; INTERNATIONAL HEALTH, 28:-54-54, 2023

15.   Byambasukh, Oyuntugs; Gendendagva, Naranchimeg; Dagvajantsan, Byambasuren; Boldbaatar, Damdindorj; Stress Hyperglycemia As a Predictor of Adverse Outcome in Patients with Acute Ischemic Stroke: Should We Care?, Central Asian Journal of Medical Sciences, 8:2-77-79, 2022

16.   Tsagaankhuu, Sarnai; Boldbaatar, Damdindorj; Persistent Post-COVID Syndrome (PPCS): Neurological Sequelae, Central Asian Journal of Medical Sciences, 8:1-45294, 2022

17.   Jiang, Tao; Nam, Do-Hyun; Ram, Zvi; Poon, Wai-sang; Wang, Jiguang; Boldbaatar, Damdindorj; Mao, Ying; Ma, Wenbin; Mao, Qing; You, Yongping; Clinical practice guidelines for the management of adult diffuse gliomas, Cancer letters, 499:-60-72, 2021

18.   Chimeddorj, Battogtokh; Mandakh, Undram; Le, Linh-Vi; Bayartsogt, Batzorig; Deleg, Zolzaya; Enebish, Oyunsuren; Altanbayar, Oyunbaatar; Magvan, Battur; Gantumur, Anuujin; Byambaa, Otgonjargal; SARS-CoV-2 seroprevalence in Mongolia: Results from a national population survey, The Lancet Regional Health–Western Pacific, 17:-, 2021

19.   Lkhagvasuren, Battuvshin; Mee-Inta, Onanong; Zhao, Zi-Wei; Hiramoto, Tetsuya; Boldbaatar, Damdindorj; Kuo, Yu-Min; Pancreas-brain crosstalk, Frontiers in Neuroanatomy, 15:-691777, 2021

20.   Dashzeveg, Shuren; Oka, Yasunori; Purevtogtokh, Munkhjin; Tumurbaatar, Enkhnaran; Lkhagvasuren, Battuvshin; Luvsannorov, Otgonbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Obstructive sleep apnea in a clinical population: prevalence, predictive factors, and clinical characteristics of patients referred to a sleep center in Mongolia, International journal of environmental research and public health, 18:22-12032, 2021

21.   Tumurbaatar, Enkhnaran; Bat-Erdene, Enkhjin; Duurenjargal, Otgontuya; Erbat, Myagmartseren; Amartuvshin, Tsolmontuya; Dashtseren, Myagmartseren; Tumur-Ochir, Gantsetseg; Boldbaatar, Damdindorj; Takakazu, Oka; Lkhagvasuren, Battuvshin; Knowledge, attitudes, and practices toward Covid-19 among the Mongolian general population during the period of the Covid-19 pandemic: a nationwide, population-based, randomised, cross-sectional study, Neuroscience Research Notes, 4:3Suppl-55-64, 2021

22.   Sodnompil, Nergui; Palamdorj, Ganchimeg; Lkhuvsandagva, Byambasuren; Lkhagvasuren, Khorolsuren; Gombojav, Bayasgalan; Zorigtbaatar, Bolortsetseg; Boldbaatar, Damdindorj; Objective Voice Analysis of Mongolian Adults with a Normal Voice Across Age and Gender, Central Asian Journal of Medical Sciences, 7:2-95-101, 2021

23.   Davaadorj, Anujin; Byambajav, Puntsagdulam; Munkhsukh, Munkh-Undral; Och, Maralgua; Zorigt, Sevjid; Boldbaatar, Damdindorj; Jadamba, Tsolmon; Byambasukh, Oyuntugs; Dagvajantsan, Byambasuren; Prevalence of restless leg syndrome in Mongolian adults: Mon-TimeLine study, Journal of Integrative Neuroscience, 20:2-405-409, 2021

24.   Munkhbaatar, Batbayar; Badarch, Amarbayasgalant; Munkhjargal, Amarbayar; Ganzorig, Ulemjjargal; Bayarmunkh, Choinyam; Bat-Erdene, Enkhjin; Tumurbaatar, Enkhnaran; Nyamjav, Sumberzul; Boldbaatar, Damdindorj; Lkhagvasuren, Battuvshin; Mongolian Neuroscience Society (MNS)-The 8th Annual Meeting of the Mongolian Neuroscience Society and IBRO-APRC Ulaanbaatar Associate School on Fundamental Techniques in Neuroscience 2021, Neuroscience Research Notes, 4:3Suppl-65-69, 2021

25.   Hong, Youngeun; Lee, Hyunji; Tran, Quangdon; Bayarmunkh, Choinyam; Boldbaatar, Damdindorj; Kwon, So Hee; Park, Jongsun; Park, Jisoo; Beneficial effects of Diplectria barbata (Wall. Ex CB Clarke) Franken et Roos extract on aging and antioxidants in vitro and in vivo, Toxicological Research, 37:-71-83, 2021

26.   Dashzeveg, Shuren; Luvsannorov, Otgonbayar; Boldbaatar, Damdindorj; Clinical Factors Associated with Very Severe Obstructive Sleep Apnea in Mongolian Patients: A Case-Control Study, Central Asian Journal of Medical Sciences, 7:3-181-188, 2021

27.   Tsagaankhuu, Sarnai; Dorjgotov, Badamsuren; Boldbaatar, Damdindorj; Relationship Between Coronavirus Infection and Liver Disease, Central Asian Journal of Medical Sciences, 6:3-111-113, 2020

28.   Byambasukh, Oyuntugs; Boldbaatar, Damdindorj; High Sodium Intake-A Cause of Low COVID-19 Severity Among Mongolians?, Central Asian Journal of Medical Sciences, 6:2-53-54, 2020

29.   Gombojav, Bayasgalan; Boldbaatar, Damdindorj; Increased Resting Heart Rate and Genetic Variability, Central Asian Journal of Medical Sciences, 5:4-245-246, 2019

30.   Masaru, Koizumi; Katsuya, Dezaki; Hiroshi, Hosoda; Boldbaatar, Damdindorj; Hideyuki, Sone; Lu, Ming; Yoshinori, Hosoya; Naohiro, Sata; Eiji, Kobayashi; Kenji, Kangawa; Reconstruction-Dependent Recovery from Anorexia and Time-Related Recovery of Regulatory Ghrelin System in Gastrectomized Rats, International Journal of Peptides, 2010:-, 2019

31.   Gilbert, Marc; Lkhagvasuren, Enkhsaikhan; Boldbaatar, Damdindorj; Magnan, Christophe; The Regulation of Energy Metabolism: An Important Facet of P53 Function, Central Asian Journal of Medical Sciences, 3:2-106-115, 2017

32.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Rita, Rauza; Yada, Toshihiko; Ghrelin attenuates cAMP signaling to evoke insulinostatic cascade in islet beta-cells, JOURNAL OF PHARMACOLOGICAL SCIENCES, 121:-129P-129P, 2013

33.   Yada, Toshihiko; Boldbaatar, Damdindorj; Kurashina, Tomoyuki; Sone, Hideyuki; Rita, Rauza Sukma; Kakei, Masafumi; Dezaki, Katsuya; Ghrelin attenuates GLP-1 action to stimulate cAMP signaling and insulin secretion in islet beta-cells, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 63:-S93-S93, 2013

34.   Damdindorj, Boldbaatar; Dezaki, Katsuya; Kurashina, Tomoyuki; Sone, Hideyuki; Rita, Rauza; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Exogenous and endogenous ghrelin counteracts GLP-1 action to stimulate cAMP signaling and insulin secretion in islet β-cells, FEBS letters, 586:16-2555-2562, 2012

35.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kurashina, Tomoyuki; Yada, Toshihiko; Ghrelin’s Novel Signaling in Islet β-Cells to Inhibit Insulin Secretion and Its Blockade As a Promising Strategy to Treat Type 2 Diabetes, Ghrelin in Health and Disease, :-51-71, 2012

36.   Smith, Roy G; Thorner, Michael O; Ghrelin in health and disease, , 10:-, 2012

37.   Uchida, Kunitoshi; Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Inada, Hitoshi; Shiuchi, Tetsuya; Mori, Yasuo; Yada, Toshihiko; Minokoshi, Yasuhiko; Tominaga, Makoto; Lack of TRPM2 impaired insulin secretion and glucose metabolisms in mice, Diabetes, 60:1-119-126, 2011

38.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Sone, Hideyuki; Dyachok, Oleg; Tengholm, Anders; Gylfe, Erik; Kurashina, Tomoyuki; Yoshida, Masashi; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Ghrelin attenuates cAMP-PKA signaling to evoke insulinostatic cascade in islet β-cells, Diabetes, 60:9-2315-2324, 2011

39.   Yoshida, Natsu; Maejima, Yuko; Sedbazar, Udval; Ando, Akihiko; Kurita, Hideharu; Damdindorj, Boldbaatar; Takano, Eisuke; Gantulga, Darambazar; Iwasaki, Yusaku; Kurashina, Tomoyuki; Stressor-responsive central nesfatin-1 activates corticotropin-releasing hormone, noradrenaline and serotonin neurons and evokes hypothalamic-pituitary-adrenal axis, Aging (Albany NY), 2:11-775, 2010

40.   Koizumi, Masaru; Dezaki, Katsuya; Hosoda, Hiroshi; Damdindorj, Boldbaatar; Sone, Hideyuki; Ming, Lu; Hosoya, Yoshinori; Sata, Naohiro; Kobayashi, Eiji; Kangawa, Kenji; Reconstruction‐dependent recovery from anorexia and time‐related recovery of regulatory ghrelin system in gastrectomized rats, International journal of peptides, 2010:1-365416, 2010

41.   Koizumi, Masaru; Dezaki, Katsuya; Hosoda, Hiroshi; Damdindorj, Boldbaatar; Sone, Hideyuki; Ming, Lu; Hosoya, Yoshinori; Sata, Naohiro; Kobayashi, Eiji; Kangawa, Kenji; Research Article Reconstruction-Dependent Recovery from Anorexia and Time-Related Recovery of Regulatory Ghrelin System in Gastrectomized Rats, , :-, 2010

42.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Ghrelin is a physiological regulator of insulin release in islet beta-cells, Journal of Physiological Sciences, 60:-S62-S62, 2010

43.   Damdindorj, Boldbaatar; Dezaki, Katsuya; Sone, Hideyuki; Yaguchi, Tomohiro; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Ghrelin receptor antagonist improves glucose intolerance in type 2 diabetic GK rats, ENDOCRINE JOURNAL, 57:-S356-S356, 2010

44.   Boldbaatar, Damdindorj; Interactive effects of ghrelin and GLP-1 on islet β-cell signaling, insulin release and glycemia, , :-, 2010

45.   Uchida, Kunitoshi; Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Mori, Yasuo; Minokoshi, Yasuhiko; Yada, Toshihiko; Tominaga, Makoto; TRPM2 is a key player for insulin secretion, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 60:-S61-S61, 2010

46.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; Potentiation by Kv2. 1 channel blockers of glucose-induced insulin release in islets of type 2 diabetic rats, JOURNAL OF PHARMACOLOGICAL SCIENCES, 109:-92P-92P, 2009

47.   Damdindorj, Boldbaatar; Dezaki, Katsuya; Sone, Hideyuki; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; GHRELIN RECEPTOR ANTAGONIST POTENTIATES GLUCOSE-INDUCED INSULIN RELEASE IN DIABETIC GK RATS, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 59:-327-327, 2009

48.   Dezaki, Katsuya; Damdindorj, Boldbaatar; Kakei, Masafumi; Yada, Toshihiko; K (v) 2.1 CHANNEL BLOCKERS ENHANCE GLUCOSE-INDUCED CYTOSOLIc Ca2+ INCREASES AND INSULIN RELEASE IN ISLET B-CELLS OF TYPE 2 DIABETIC RATS, JOURNAL OF PHYSIOLOGICAL SCIENCES, 59:-327-327, 2009

49.  Yada, Toshihiko; Dezaki, Katsuya; Sone, Hideyuki; Koizumi, Masaru; Damdindorj, Boldbaatar; Nakata, Masanori; Kakei, Masafumi; Ghrelin regulates insulin release and glycemia: physiological role and therapeutic potential, Current diabetes reviews, 4:1-18-23, 2008</text>
      <sha1>jc4ds5yob3miv63am0t2dvibxf68wx8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>B.I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137362</id>
    <revision>
      <id>798561</id>
      <parentid>797837</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:41:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798561</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11117" sha1="9ucvlarhe254wu9q9tpf51gkguh3nph" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|B.I on the red carpet of the 2019 [[Golden Disc Awards]]]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|+ Name of the award ceremony, year presented, category, nominee of the award, and the result of the nomination
! scope=&quot;col&quot; | Award ceremony
! scope=&quot;col&quot; | Year
! scope=&quot;col&quot; | Category &lt;!--List wins first (sorted alphabetically), then noms (also alphabetically). Sort pending the same.--&gt;
! scope=&quot;col&quot; | Nominee / Work
! scope=&quot;col&quot; | Result
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Ref.|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | [[Melon Music Awards]]
| style=&quot;text-align:center&quot; | [[2018 Melon Music Awards|2018]]
| Songwriter of the Year
| rowspan=&quot;3&quot; | B.I
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;MMA&quot;/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Hanteo Music Awards]]
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[31st Hanteo Music Awards|2023]]
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=[[NME]] |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=[[Kyunghyang Shinmun|Sports Kyunghyang]] |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>9ucvlarhe254wu9q9tpf51gkguh3nph</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798562</id>
      <parentid>798561</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:43:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798562</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10972" sha1="cmw4qvjcv4zgi97s42u0ic366qtwgnc" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|B.I on the red carpet of the 2019 [[Golden Disc Awards]]]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|
! scope=&quot;col&quot; | Award ceremony
! scope=&quot;col&quot; | Year
! scope=&quot;col&quot; | Category &lt;!--List wins first (sorted alphabetically), then noms (also alphabetically). Sort pending the same.--&gt;
! scope=&quot;col&quot; | Нэр дэвшсэн ажил
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018 Melon Music Awards
| Songwriter of the Year
| rowspan=&quot;3&quot; | B.I
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | MMA
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 31st Hanteo Music Awards
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>cmw4qvjcv4zgi97s42u0ic366qtwgnc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798563</id>
      <parentid>798562</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798563</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10968" sha1="itdfevypuqgqkzqyoi91wiw4omqdlm9" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|B.I on the red carpet of the 2019 [[Golden Disc Awards]]]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Award ceremony
! scope=&quot;col&quot; | Year
! scope=&quot;col&quot; | Category &lt;!--List wins first (sorted alphabetically), then noms (also alphabetically). Sort pending the same.--&gt;
! scope=&quot;col&quot; | Нэр дэвшсэн ажил
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018 Melon Music Awards
| Songwriter of the Year
| rowspan=&quot;3&quot; | B.I
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 31st Hanteo Music Awards
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>itdfevypuqgqkzqyoi91wiw4omqdlm9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798564</id>
      <parentid>798563</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:45:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798564</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10890" sha1="q0bmbel5c65xdbjhhxs6nmppsiqdabl" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|B.I on the red carpet of the 2019 [[Golden Disc Awards]]]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Category &lt;!--List wins first (sorted alphabetically), then noms (also alphabetically). Sort pending the same.--&gt;
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>q0bmbel5c65xdbjhhxs6nmppsiqdabl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798565</id>
      <parentid>798564</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:47:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798565</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10936" sha1="f50g58agkh9q3cx1qqvqeqijljq6muj" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|B.I on the red carpet of the 2019 [[Golden Disc Awards]]]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл/англиар
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>f50g58agkh9q3cx1qqvqeqijljq6muj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798566</id>
      <parentid>798565</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:48:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798566</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10966" sha1="5evsnvmm4rdqyf4pnzv541p4m45bp22" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|B.I on the red carpet of the 2019 [[Golden Disc Awards]]]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>5evsnvmm4rdqyf4pnzv541p4m45bp22</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798567</id>
      <parentid>798566</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T03:50:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10991" sha1="tkxsjvlku72d2fpa949q5lw0hlyyxvz" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>tkxsjvlku72d2fpa949q5lw0hlyyxvz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798585</id>
      <parentid>798567</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:03:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798585</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14701" sha1="lmicha23iq76jxtr55id2qgj5m8p18d" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох Seungil Hope санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг &quot;Hope Bridge&quot; үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард Grand Buda-Guest нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 2020 онд COVID-19 тахлын үеэр Өмнөд Солонгос, Хятад, Тайланд, Япон, Индонез, Вьетнам зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр &quot;Angel's Haven for Children&quot; хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн Инчон хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд IOK Company-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 дотуур хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлсийг Дэлхийн Зөн олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал Jang Jin-woo нар COVID-19 тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг Осан хот руу явуулжээ. 2021 оны 3 сард Midnight Blue (Love Streaming) нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивладаг ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, &quot;Midnight Blue&quot; (Love Streaming) болон Waterfall цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>lmicha23iq76jxtr55id2qgj5m8p18d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798586</id>
      <parentid>798585</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:04:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798586</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14707" sha1="1br14oz7lv2c65yz5jgidzuh7941v1y" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг &quot;Hope Bridge&quot; үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард Grand Buda-Guest нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 2020 онд COVID-19 тахлын үеэр Өмнөд Солонгос, Хятад, Тайланд, Япон, Индонез, Вьетнам зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр &quot;Angel's Haven for Children&quot; хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн Инчон хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд IOK Company-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 дотуур хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлсийг Дэлхийн Зөн олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал Jang Jin-woo нар COVID-19 тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг Осан хот руу явуулжээ. 2021 оны 3 сард Midnight Blue (Love Streaming) нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивладаг ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, &quot;Midnight Blue&quot; (Love Streaming) болон Waterfall цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>1br14oz7lv2c65yz5jgidzuh7941v1y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798587</id>
      <parentid>798586</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:05:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798587</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14715" sha1="ji76vdxdij977t8yqcl2oe9v79xts1b" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 2020 онд COVID-19 тахлын үеэр Өмнөд Солонгос, Хятад, Тайланд, Япон, Индонез, Вьетнам зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр &quot;Angel's Haven for Children&quot; хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн Инчон хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд IOK Company-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 дотуур хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлсийг Дэлхийн Зөн олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал Jang Jin-woo нар COVID-19 тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг Осан хот руу явуулжээ. 2021 оны 3 сард Midnight Blue (Love Streaming) нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивладаг ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, &quot;Midnight Blue&quot; (Love Streaming) болон Waterfall цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>ji76vdxdij977t8yqcl2oe9v79xts1b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798588</id>
      <parentid>798587</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:06:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798588</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14751" sha1="lpklsdsfx44hcecqi0d7tmyo9hij6dz" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд IOK Company-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 дотуур хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлсийг Дэлхийн Зөн олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал Jang Jin-woo нар COVID-19 тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг Осан хот руу явуулжээ. 2021 оны 3 сард Midnight Blue (Love Streaming) нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивладаг ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, &quot;Midnight Blue&quot; (Love Streaming) болон Waterfall цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа Дэлхийн Зөн олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>lpklsdsfx44hcecqi0d7tmyo9hij6dz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798589</id>
      <parentid>798588</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:13:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798589</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14780" sha1="i252od7a7ngfz39950zgi15sierqcjk" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Осан хот]] руу явуулжээ. 2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивладаг ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>i252od7a7ngfz39950zgi15sierqcjk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798590</id>
      <parentid>798589</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:14:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798590</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14782" sha1="5c1lymt3ut0c0lub3h6nyvrpkadi37v" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ. 2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивладаг ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>5c1lymt3ut0c0lub3h6nyvrpkadi37v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798591</id>
      <parentid>798590</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:18:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14788" sha1="fpxpzhb8cnhbj5atyaqnq3iq6hlm39t" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ. 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан. 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ. 

2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ. 

2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивласан ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 

2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>fpxpzhb8cnhbj5atyaqnq3iq6hlm39t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798593</id>
      <parentid>798591</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:19:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798593</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15909" sha1="sq571oy3c6p6ejk6s4xwlj5xncti9ld" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|title=iKON B.I Celebrates His Birthday By Donating To ALS Patients|author=JeonAe|work=[[Kpopmap]]|date=November 23, 2018|access-date=January 5, 2023|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.edaily.co.kr/news/read?newsId=01866326622456120|title=강원산불 유명인사 기부 잇따라…손흥민 1.5억· 2PM 찬성 1억|last=Lee|first=Yeon-ho|work=E-Daily|date=April 14, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko}}&lt;/ref&gt; 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.news1.kr/articles/?3642064|title=안정환·토니안·비아이, 유기견 위해 힐스코리아와 함께 사료 2톤 기부|last=Choi|first=Seo-yoon|work=News 1|date=June 10, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.news1.kr/articles/?3642064|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна. 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ. Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан. 

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна. 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ. 

2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивласан ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм. 

2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>sq571oy3c6p6ejk6s4xwlj5xncti9ld</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798594</id>
      <parentid>798593</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:20:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798594</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19051" sha1="6rh478owl5g05c7xzzt7aw3eh6zlb1z" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|title=iKON B.I Celebrates His Birthday By Donating To ALS Patients|author=JeonAe|work=[[Kpopmap]]|date=November 23, 2018|access-date=January 5, 2023|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.edaily.co.kr/news/read?newsId=01866326622456120|title=강원산불 유명인사 기부 잇따라…손흥민 1.5억· 2PM 찬성 1억|last=Lee|first=Yeon-ho|work=E-Daily|date=April 14, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko}}&lt;/ref&gt; 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.news1.kr/articles/?3642064|title=안정환·토니안·비아이, 유기견 위해 힐스코리아와 함께 사료 2톤 기부|last=Choi|first=Seo-yoon|work=News 1|date=June 10, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.news1.kr/articles/?3642064|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|title=[단독] 비아이(B.I) 조용한 선행, 코로나19 확산에 마스크 10만 개 기부|last=Choi|first=Jeong-ah|work=Sports World|date=February 26, 2020|access-date=May 3, 2021|language=ko|via=[[Naver]]|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213120/https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Ji|first=Dong-hyeon|date=August 17, 2020|title='마약 논란' 이후 아동보육시설 직접 찾아가 아이들에 '신발' 선물해준 비아이...|trans-title=After the &quot;drug controversy,&quot; B.I visited the child care facility in person and gave &quot;shoes&quot; to the children|url=https://www.insight.co.kr/news/299408|work=Insight|access-date=December 15, 2021|language=ko|archive-date=December 15, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215023413/https://www.insight.co.kr/news/299408|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|title=비아이 컴백? 자숙 중 팬들 연탄봉사 현장 깜짝 등장 '훈훈'|last=Park|first=Se-yeon|work=[[Maeil Business Newspaper|Maeil Business Star Today]]|date=December 23, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.inews24.com/view/1328671|title='비아이와 IOK컴퍼니' 월드비전에 2억 상당 기부물품 전달|last=Lee|first=Yeon-choon|work=iNews 24|date=December 21, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.inews24.com/view/1328671|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|date=January 5, 2021|title=IOK컴퍼니 장진우 대표, 오산시에 2억원 상당 통큰 기부|url=http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|last=Kim|first=Kyung-hoon|access-date=May 3, 2021|website=News Free Zone|language=ko|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213122/http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивласан ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.xportsnews.com/article/1420637|title='前 아이콘' 비아이, 월드비전에 기부 앨범 수익금 전달 '과거 반성'|last=Choi|first=Hee-jae|work=Xports News|date=May 4, 2021|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.xportsnews.com/article/1420637|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.&lt;ref name=&quot;monthlydonation&quot;&gt;{{Cite news|title=비아이, 음원 수익 사후 60년까지 기부 '자숙과 반성의 의미'|url=https://www.joynews24.com/view/1405726|date=September 17, 2021|access-date=January 5, 2023|work=Joy News 24|last=Kim|first=Ji-young|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.joynews24.com/view/1405726|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>6rh478owl5g05c7xzzt7aw3eh6zlb1z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798595</id>
      <parentid>798594</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798595</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19021" sha1="odl0cgshm52t567xua9aeiq9igqz6xg" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|title=iKON B.I Celebrates His Birthday By Donating To ALS Patients|author=JeonAe|work=[[Kpopmap]]|date=November 23, 2018|access-date=January 5, 2023|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.edaily.co.kr/news/read?newsId=01866326622456120|title=강원산불 유명인사 기부 잇따라…손흥민 1.5억· 2PM 찬성 1억|last=Lee|first=Yeon-ho|work=E-Daily|date=April 14, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko}}&lt;/ref&gt; 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.news1.kr/articles/?3642064|title=안정환·토니안·비아이, 유기견 위해 힐스코리아와 함께 사료 2톤 기부|last=Choi|first=Seo-yoon|work=News 1|date=June 10, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.news1.kr/articles/?3642064|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|title=[단독] 비아이(B.I) 조용한 선행, 코로나19 확산에 마스크 10만 개 기부|last=Choi|first=Jeong-ah|work=Sports World|date=February 26, 2020|access-date=May 3, 2021|language=ko|via=[[Naver]]|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213120/https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Ji|first=Dong-hyeon|date=August 17, 2020|title='마약 논란' 이후 아동보육시설 직접 찾아가 아이들에 '신발' 선물해준 비아이...|trans-title=After the &quot;drug controversy,&quot; B.I visited the child care facility in person and gave &quot;shoes&quot; to the children|url=https://www.insight.co.kr/news/299408|work=Insight|access-date=December 15, 2021|language=ko|archive-date=December 15, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215023413/https://www.insight.co.kr/news/299408|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|title=비아이 컴백? 자숙 중 팬들 연탄봉사 현장 깜짝 등장 '훈훈'|last=Park|first=Se-yeon|work=Maeil Business Newspaper|date=December 23, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.inews24.com/view/1328671|title='비아이와 IOK컴퍼니' 월드비전에 2억 상당 기부물품 전달|last=Lee|first=Yeon-choon|work=iNews 24|date=December 21, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.inews24.com/view/1328671|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|date=January 5, 2021|title=IOK컴퍼니 장진우 대표, 오산시에 2억원 상당 통큰 기부|url=http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|last=Kim|first=Kyung-hoon|access-date=May 3, 2021|website=News Free Zone|language=ko|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213122/http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивласан ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.xportsnews.com/article/1420637|title='前 아이콘' 비아이, 월드비전에 기부 앨범 수익금 전달 '과거 반성'|last=Choi|first=Hee-jae|work=Xports News|date=May 4, 2021|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.xportsnews.com/article/1420637|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.&lt;ref name=&quot;monthlydonation&quot;&gt;{{Cite news|title=비아이, 음원 수익 사후 60년까지 기부 '자숙과 반성의 의미'|url=https://www.joynews24.com/view/1405726|date=September 17, 2021|access-date=January 5, 2023|work=Joy News 24|last=Kim|first=Ji-young|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.joynews24.com/view/1405726|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>odl0cgshm52t567xua9aeiq9igqz6xg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798597</id>
      <parentid>798595</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:41:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19769" sha1="6vb0848koz232fybu4z5nadaelvg75o" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|title=iKON B.I Celebrates His Birthday By Donating To ALS Patients|author=JeonAe|work=[[Kpopmap]]|date=November 23, 2018|access-date=January 5, 2023|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.edaily.co.kr/news/read?newsId=01866326622456120|title=강원산불 유명인사 기부 잇따라…손흥민 1.5억· 2PM 찬성 1억|last=Lee|first=Yeon-ho|work=E-Daily|date=April 14, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko}}&lt;/ref&gt; 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.news1.kr/articles/?3642064|title=안정환·토니안·비아이, 유기견 위해 힐스코리아와 함께 사료 2톤 기부|last=Choi|first=Seo-yoon|work=News 1|date=June 10, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.news1.kr/articles/?3642064|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|title=[단독] 비아이(B.I) 조용한 선행, 코로나19 확산에 마스크 10만 개 기부|last=Choi|first=Jeong-ah|work=Sports World|date=February 26, 2020|access-date=May 3, 2021|language=ko|via=[[Naver]]|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213120/https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Ji|first=Dong-hyeon|date=August 17, 2020|title='마약 논란' 이후 아동보육시설 직접 찾아가 아이들에 '신발' 선물해준 비아이...|trans-title=After the &quot;drug controversy,&quot; B.I visited the child care facility in person and gave &quot;shoes&quot; to the children|url=https://www.insight.co.kr/news/299408|work=Insight|access-date=December 15, 2021|language=ko|archive-date=December 15, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215023413/https://www.insight.co.kr/news/299408|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|title=비아이 컴백? 자숙 중 팬들 연탄봉사 현장 깜짝 등장 '훈훈'|last=Park|first=Se-yeon|work=Maeil Business Newspaper|date=December 23, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.inews24.com/view/1328671|title='비아이와 IOK컴퍼니' 월드비전에 2억 상당 기부물품 전달|last=Lee|first=Yeon-choon|work=iNews 24|date=December 21, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.inews24.com/view/1328671|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|date=January 5, 2021|title=IOK컴퍼니 장진우 대표, 오산시에 2억원 상당 통큰 기부|url=http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|last=Kim|first=Kyung-hoon|access-date=May 3, 2021|website=News Free Zone|language=ko|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213122/http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивласан ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.xportsnews.com/article/1420637|title='前 아이콘' 비아이, 월드비전에 기부 앨범 수익금 전달 '과거 반성'|last=Choi|first=Hee-jae|work=Xports News|date=May 4, 2021|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.xportsnews.com/article/1420637|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.&lt;ref name=&quot;monthlydonation&quot;&gt;{{Cite news|title=비아이, 음원 수익 사후 60년까지 기부 '자숙과 반성의 의미'|url=https://www.joynews24.com/view/1405726|date=September 17, 2021|access-date=January 5, 2023|work=Joy News 24|last=Kim|first=Ji-young|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.joynews24.com/view/1405726|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хар тамхины хэргийн маргаан ==

2019 оны 6 сарын 12ны өдөр, B.I нь 2016 онд нууц эмэгтэй худалдаалагчаас марихуан болон LSD худалдаж авахыг завдсан нь илэрчээ. Уг мэдээллийн дараа, B.I өөрийн хувийн инстаграм хуудсандаа уг мэдээг хүлээн зөвшөөрч, буруу зүйл хийсэндээ уучлалт гуйн, хамтлагаасаа гарахаа мэдэгджээ. Үүнээс хэдэн цагийн дараа YG Entertainment-аас түүнийг хамтлагаа орхиж, гэрээгээ цуцалсан гэдгийг нь баталжээ. 

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>6vb0848koz232fybu4z5nadaelvg75o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>798598</id>
      <parentid>798597</parentid>
      <timestamp>2024-12-02T05:42:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Y2K Kim</username>
        <id>43222</id>
      </contributor>
      <origin>798598</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19769" sha1="p4azj2poscgsmr260oe3rnz5ty3i3sj" xml:space="preserve">{{Инфобокс Урлагийнхан
| name                = B.I
| image               = 20221210 B.I All Day Show in Seoul Crop.jpg
| image_size          = 
| caption             = 2022 оны 12 сард
| birth_name          = Kim Han-bin&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈
| native_name         = 
| native_name_lang    = 
| alias               = B.I&lt;br&gt;[[Солонгосоор|Сол:]]비아이
| Born                = {{birth date|1996|10|22}}&lt;br&gt;(28 настай)
| Origin              = [[Чонань]], [[Өмнөд Чүнчон]], [[Өмнөд Солонгос]]
| occupation          = [[реппер]]&lt;br&gt;[[дуучин]]&lt;br&gt;дууны үг зохиогч&lt;br&gt;продюсер&lt;br&gt;бүжигчин
| background          = solo_singer
| website             = {{URL|https://www.131online.net/bi|албан ёсны сайт}}
| instrument          = 
| genre               = К-поп&lt;br&gt;хип-хоп&lt;br&gt;R&amp;B&lt;br&gt;EDM
| associated_acts     = 
| past_member_of      = 
| years_active        = 2013-2019 ([[iKon]])&lt;br&gt;2021-одоо
| label               = [[YG Entertainment]]&lt;br&gt;131
}}

'''Kim Han-bin''' ([[Солонгосоор|Сол:]] 김한빈) нь '''B.I''' хэмээх тайзны нэрээрээ олонд танигдсан, [[Өмнөд Солонгос]]ын [[реппер]], [[дуучин]], ая зохиогч, хөгжмийн продюсер, бүжигчин юм. Тэрээр 2015 оны 9 сард [[YG Entertainment]]-ын дор [[iKon]] хөвгүүдийн хамтлагийн ахлагчаар дэбютээ хийсэн. 2019 оны 6 сарын 12нд тэрээр хар тамхины хэрэгт холбогдож, улмаар хамтлагаасаа гарсан юм. Тэрээр хамтлагтаа байхдаа хөгжмийн найруулга тал дээр хамтлагийнхаа ихэнх дууг продюсерлэж, дуу зохиоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан билээ.&lt;ref name=&quot;komca&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|title=Songs Registered Under B.I (10006031)|publisher=Korea Music Copyright Association|language=ko|access-date=April 25, 2022|archive-date=January 10, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220110033229/https://www.komca.or.kr/srch2/srch_01_popup_mem_right.jsp?S_MB_CD=10006031|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[iKon]] хамтлагийн хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Return&quot;'' цомгийн ''&quot;Love Scenario&quot;'' дууны үгийг хамтран бичиж, аяыг нь зохиож, продюсерлэсэн тэрээр 2018 оны ''Melon Music Awards''-аас ''&quot;Songwriter of the Year&quot;'' (Оны шилдэг ая зохиогч) хэмээх нэр хүндтэй шагналыг хүртсэн юм. 

2021 оны эхээр өөрийн үүсгэн байгуулсан '''131''' хэмээх лэйбел дор бие даасан уран бүтээлчээр дэбютээ хийж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' сингл цомог болон ''&quot;Waterfall&quot;'' студийн бүрэн хэмжээний цомгоороо дэбютээ хийсэн.&lt;ref name=&quot;mksmidnightblue&quot;&gt;{{cite news|last=Son|first=Jin-ah|url=https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|title=비아이 &quot;면죄부 아닌 자숙의 방향성&quot;…오늘(19일) 기부 앨범 발매|date=March 19, 2021|work=Maeil Business Newspaper|access-date=February 2, 2023|language=ko|via=Naver|archive-date=July 17, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210717090906/https://n.news.naver.com/entertain/article/410/0000770452|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;rsindiawaterfall&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chakraborty|first=Riddhi|url=https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|title=B.I Takes A Confident Step Forward With 'Illa Illa'|date=June 1, 2021|magazine=Rolling Stone India|access-date=February 2, 2023|archive-date=December 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221203205243/https://rollingstoneindia.com/b-i-takes-a-confident-step-forward-with-illa-illa/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Түүний хоёр дахь студийн цомог ''&quot;Cosmos&quot;''-ын эхний хагас нь 2021 оны 11 сард цацагджээ.&lt;ref name=&quot;NME1_cosmos&quot;&gt;{{cite magazine|last=Chin|first=Carmen|url=https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|title=B.I is lovesick in dreamy music video for 'Cosmos'|date=November 11, 2021|magazine=NME|access-date=November 15, 2021|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160644/https://www.nme.com/news/music/b-i-cosmos-half-album-music-video-3092843|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 2022 онд ''&quot;Love or Loved&quot;'' төслөө эхлүүлэн 5 сард ''&quot;BTBT&quot;'' дуугаа гаргаж,&lt;ref name=&quot;btbtsinglelist&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|title=비아이, 선공개 싱글 'BTBT' 발매→글로벌 앨범 프로젝트 'L.O.L' 시작|website=Single List|last=Yong|first=Won-joong|date=May 13, 2022|access-date=February 17, 2022|language=ko|archive-date=May 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513060842/http://www.slist.kr/news/articleView.html?idxno=353793|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 11 сард нь ''&quot;Love or Loved Part.1&quot;'' хэмээх EP цомгоо гаргасан.&lt;ref&gt;{{cite magazine|first=Gladys|last=Yeo|date=November 18, 2022|title=Watch the enthralling music video for B.I's newest single, 'Keep Me Up'|url=https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|magazine=NME|access-date=November 18, 2022|archive-date=February 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230202160642/https://www.nme.com/news/music/bi-comeback-love-or-loved-pt-1-ep-release-date-details-3317694|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2023 оны 6 сарын 1нд хоёр дахь студийн цомгоо ''&quot;To Die For&quot;'' нэртэйгээр гаргажээ.&lt;ref name=&quot;todieforjoongang&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=So-yeon|title=B.I's latest album 'To Die For' is ode to his passion and repentance|url=https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|access-date=June 1, 2023|publisher=Korea JoongAng Daily|date=June 1, 2023|archive-date=June 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230601152642/https://koreajoongangdaily.joins.com/2023/06/01/entertainment/kpop/BI-BI-iKON/20230601193820070.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Бага нас==
Kim Han-bin нь 1996 оны 10 сарын 22нд Өмнөд Солонгосын [[Чонань]] хотод төрсөн. 2009 онд 13 насандаа ''MC Mong'' репперын ''&quot;Indian Boy&quot;'' дуунд хамтарч, ''MC Mong''-ыг дагалдан анх удаа хөгжмийн нэвтрүүлгүүд дээр амьд үзүүлбэрээ үзүүлж, ''&quot;You Hee-yeol' Sketchbook&quot;'' телевизийн шоунд оролцож байжээ.&lt;ref name=&quot;indianboy&quot;&gt;{{cite news|last=Yoon|first=Hye-jin|date=July 27, 2009|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|title=MC몽 발굴한 꼬마래퍼 비아이(B.I) 누구?|trans-title=Who is the B.I, little rapper who discovered by MC Mong?|website=Newsen|language=ko|access-date=May 25, 2019|archive-date=August 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200807005729/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200907270917381002|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|title=MC몽 꼬마래퍼 비아이 &quot;삶은 MC몽, 얼굴은 지드래곤 닮고파&quot;|first=Yun-hyuk|last=Lee|work=Newsen|date=August 8, 2009|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=January 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114142218/https://www.newsen.com/news_view.php?uid=200908080940511001|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн уг дууны клипэнд нь тоглосон бөгөөд ''MC Mong''-ын өөр нэг дуу болох ''&quot;Horror Show&quot;'' дууны клипэнд cameo дүрд тоглосон. Улмаар 15 настайдаа 2011 оны 1 сард [[YG Entertainment]]-д бэлтгэгчээр орсон.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|title='믹스앤매치' 비바이·바비, 과거 연습생 시절 공개 '카리스마 어디로?'… 여심 자극하는 '풋풋함'|first=Na-ra|last=Kim|work=News Inside|date=October 31, 2014|access-date=January 26, 2023|language=ko|archive-date=November 12, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221112163814/http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=274881|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хандив ==
B.I нь 2016 оноос эхлэн мэдрэлийн эмгэгийн талаар олон нийтэд сурталчлах зорилготой ашгийн бус байгууллага болох ''&quot;Seungil Hope&quot;'' санд нууцаар хандив өргөсөөр ирсэн ба 2018 онд 30 сая вон хандивласан гэж мэдэгджээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|title=iKON B.I Celebrates His Birthday By Donating To ALS Patients|author=JeonAe|work=[[Kpopmap]]|date=November 23, 2018|access-date=January 5, 2023|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.kpopmap.com/ikon-bi-celebrates-his-birthday-by-donating-to-als-patients/|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2019 онд [[Канвонь аймаг (Өмнөд Солонгос)|Канвонь]] аймгийн [[Сукчу]] хотод гарсан ойн түймэрт нэрвэгдсэн хүмүүст туслах зорилгоор 10 сая воныг ''&quot;Hope Bridge&quot;'' үндэсний гамшгаас хамгаалах нийгэмлэгт хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.edaily.co.kr/news/read?newsId=01866326622456120|title=강원산불 유명인사 기부 잇따라…손흥민 1.5억· 2PM 찬성 1억|last=Lee|first=Yeon-ho|work=E-Daily|date=April 14, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko}}&lt;/ref&gt; 2019 оны 6 сард ''Grand Buda-Guest'' нэвтрүүлгийн багийн гишүүдтэй хамт [[Кёнги]] аймаг дахь нохойн хамгаалах байранд 30 сая воны үнэ бүхий нохойн хоол хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.news1.kr/articles/?3642064|title=안정환·토니안·비아이, 유기견 위해 힐스코리아와 함께 사료 2톤 기부|last=Choi|first=Seo-yoon|work=News 1|date=June 10, 2019|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.news1.kr/articles/?3642064|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2020 онд [[COVID-19]] тахлын үеэр [[Өмнөд Солонгос]], [[Хятад]], [[Тайланд]], [[Япон]], [[Индонез]], [[Вьетнам]] зэрэг улс орнуудад хүүхэд, өндөр настан, орлого багатай гэр бүл зэрэг эмзэг бүлэгт тараах зорилготойгоор 200 сая воны үнэ бүхий 100,000 ширхэг маск хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|title=[단독] 비아이(B.I) 조용한 선행, 코로나19 확산에 마스크 10만 개 기부|last=Choi|first=Jeong-ah|work=Sports World|date=February 26, 2020|access-date=May 3, 2021|language=ko|via=[[Naver]]|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213120/https://entertain.naver.com/ranking/read?oid=396&amp;aid=0000541406|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2020 оны 8 сарын 10ны өдөр ''&quot;Angel's Haven for Children&quot;'' хүүхдийн асрамжийн газрын хүүхдүүдэд гутал хандивлажээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Ji|first=Dong-hyeon|date=August 17, 2020|title='마약 논란' 이후 아동보육시설 직접 찾아가 아이들에 '신발' 선물해준 비아이...|trans-title=After the &quot;drug controversy,&quot; B.I visited the child care facility in person and gave &quot;shoes&quot; to the children|url=https://www.insight.co.kr/news/299408|work=Insight|access-date=December 15, 2021|language=ko|archive-date=December 15, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215023413/https://www.insight.co.kr/news/299408|url-status=live }}&lt;/ref&gt; Тэрээр мөн [[Инчон]] хотод сайн дурын ажил хийж, 2020 оны 12 сарын 19нд 10,000 ширхэг маск хандивласан.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|title=비아이 컴백? 자숙 중 팬들 연탄봉사 현장 깜짝 등장 '훈훈'|last=Park|first=Se-yeon|work=Maeil Business Newspaper|date=December 23, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.mk.co.kr/star/hot-issues/view/2020/12/1313221/|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

B.I нь 2020 оны 12 сарын 18нд ''IOK Company''-ы дор 200,000 амны хаалт, 10,000 хувцас зэрэг 200 сая воны үнэ бүхий эд зүйлийг ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламж, хөгжлийн ТББ-д хандивласан байна.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.inews24.com/view/1328671|title='비아이와 IOK컴퍼니' 월드비전에 2억 상당 기부물품 전달|last=Lee|first=Yeon-choon|work=iNews 24|date=December 21, 2020|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.inews24.com/view/1328671|url-status=live }}&lt;/ref&gt; 2021 оны 1 сарын 5нд B.I болон IOK компанийн гүйцэтгэх захирал ''Jang Jin-woo'' нар [[COVID-19]] тахлын үед эмзэг бүлгийн хүмүүст туслах зорилгоор 200 сая воны үнэ бүхий маск болон хувцсыг [[Усань]] хот руу явуулжээ.&lt;ref&gt;{{Cite news|date=January 5, 2021|title=IOK컴퍼니 장진우 대표, 오산시에 2억원 상당 통큰 기부|url=http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|last=Kim|first=Kyung-hoon|access-date=May 3, 2021|website=News Free Zone|language=ko|archive-date=May 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503213122/http://www.newsfreezone.co.kr/news/articleView.html?idxno=288493|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 3 сард ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' нэртэй буяны single цомгоо гаргасан бөгөөд уг цомгоос олж буй бүх орлого, зохиогчийн эрхээс олох бүх орлогыг дэлхийн өнцөг булан бүрт хямралд орсон хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад хандивласан ба цаашид ч гэсэн тус цомгийн борлуулалтаас олсон бүх орлого, зохиогчийн эрхийн хураамжийг тасралтгүй хандивлахаа амласан юм.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.xportsnews.com/article/1420637|title='前 아이콘' 비아이, 월드비전에 기부 앨범 수익금 전달 '과거 반성'|last=Choi|first=Hee-jae|work=Xports News|date=May 4, 2021|access-date=January 5, 2023|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214159/https://www.xportsnews.com/article/1420637|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

2021 оны 9 сард IOK компаниас B.I-ыг &quot;Сар бүр хандивлах төсөл&quot; хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгааг зарлаж, ''&quot;Midnight Blue (Love Streaming)&quot;'' болон ''&quot;Waterfall&quot;'' цомгуудынхаа бүх хөгжим болон зохиогчийн эрхийн ашгаа ''Дэлхийн Зөн'' олон улсын тусламжийн байгууллагад тасралтгүй хандивлахаар төлөвлөж байгаагаа зарлажээ.&lt;ref name=&quot;monthlydonation&quot;&gt;{{Cite news|title=비아이, 음원 수익 사후 60년까지 기부 '자숙과 반성의 의미'|url=https://www.joynews24.com/view/1405726|date=September 17, 2021|access-date=January 5, 2023|work=Joy News 24|last=Kim|first=Ji-young|language=ko|archive-date=January 5, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230105214158/https://www.joynews24.com/view/1405726|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== Хар тамхины хэргийн маргаан ==

2019 оны 6 сарын 12ны өдөр, B.I нь 2016 онд нууц эмэгтэй худалдаалагчаас марихуан болон LSD худалдаж авахыг завдсан нь илэрчээ. Уг мэдээллийн дараа, B.I өөрийн хувийн инстаграм хуудсандаа уг мэдээг хүлээн зөвшөөрч, буруу зүйл хийсэндээ уучлалт гуйн, хамтлагаасаа гарахаа мэдэгджээ. Үүнээс хэдэн цагийн дараа YG Entertainment-аас түүнийг хамтлагаа орхиж, гэрээгээ цуцалсан гэдгийг нь баталсан. 

==Шагнал==
[[File:B.I on the red carpet of the 2019 Golden Disc Awards.jpg|upright=1|right|thumb|2019 оны Golden Disc Awards-ын улаан хивсний ёслол дээр]]

{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; | Шагнал гардуулах ёслол
! scope=&quot;col&quot; | Он
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл
! scope=&quot;col&quot; | Төрөл (англиар)
! scope=&quot;col&quot; | Үр дүн
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | {{abbr|Холбоос|Reference(s)}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | Melon Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2018
| Жилийн шилдэг хөгжмийн зохиолч
| Songwriter of the Year
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | -
|-
! scope=&quot;row&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Hanteo Music Awards
| style=&quot;text-align:center&quot; rowspan=&quot;2&quot; | 2023
| Хөгжиж буй уран бүтээлч
| Emerging Artist Award
| {{nom}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023nominees&quot;&gt;{{cite magazine |magazine=NME |url=https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |title=Here are the nominees of the 31st Hanteo Music Awards |last=Ziwei |first=Puah |date=January 4, 2024 |access-date=January 4, 2024 |archive-date=January 4, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240104093555/https://www.nme.com/news/music/31st-hanteo-music-awards-nominees-newjeans-enhypen-aespa-3565522 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
| Тусгай шагнал
| Special Award (Hip-hop)
| {{won}}
| style=&quot;text-align:center&quot; | &lt;ref name=&quot;hma2023winners&quot;&gt;{{cite news |work=Kyunghyang Shinmun |url=https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |title=에스파·이찬원·제베원···'31주년 한터뮤직어워즈' 빛났다 |last=An |first=Byeong-gil |date=February 19, 2024 |access-date=February 19, 2024 |language=ko |archive-date=February 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240219074216/https://sports.khan.co.kr/entertainment/sk_index.html?art_id=202402190748003 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|}

==Лавлах бичиг==
{{лавлах холбоос|2}}

[[Ангилал:Өмнөд Солонгосын дуучин]]
[[Ангилал:Өмнөд Солонгосчууд]]</text>
      <sha1>p4azj2poscgsmr260oe3rnz5ty3i3sj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Башар Асад</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137557</id>
    <revision>
      <id>798583</id>
      <timestamp>2024-12-02T04:58:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;[[Файл:Bashar al-Assad 2022 (cropped).jpeg|thumb|Башар Асад]] '''Башар Хафез аль-Асад''' ([[Араб хэл|араб]]. بشار حافظ الأسد‎; 1965 оны 9-р сарын 11-нд [[Дамаск]] хотод төрсөн) — Сири улсын төрийн болон улс төрийн зүтгэлтэн, 2000 оны 7-р сарын 17-ноос хойш Сири улсын Ерөнхийлөгч, Сирийн Зэвсэ...&quot;</comment>
      <origin>798583</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="732" sha1="5gnq6u6v6539iqwq7qljmtn1z4jl3z6" xml:space="preserve">[[Файл:Bashar al-Assad 2022 (cropped).jpeg|thumb|Башар Асад]]
'''Башар Хафез аль-Асад''' ([[Араб хэл|араб]]. بشار حافظ الأسد‎; 1965 оны 9-р сарын 11-нд [[Дамаск]] хотод төрсөн) — Сири улсын төрийн болон улс төрийн зүтгэлтэн, 2000 оны 7-р сарын 17-ноос хойш Сири улсын Ерөнхийлөгч, Сирийн Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагч, улс төрийн &quot;Баас&quot; намын нарийн бичгийн дарга.

Тэрээр 1971-2000 онд Сири улсын Ерөнхийлөгч байсан Хафез аль-Асадын хүү юм.</text>
      <sha1>5gnq6u6v6539iqwq7qljmtn1z4jl3z6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Загвар:Multiref2</title>
    <ns>10</ns>
    <id>137558</id>
    <revision>
      <id>798610</id>
      <timestamp>2024-12-02T09:59:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Enkhsaihan2005</username>
        <id>64429</id>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;&lt;includeonly&gt;&lt;!-- --&gt;{{#invoke:Template wrapper| wrap | _template = Unbulleted list | _exclude = text | _include-positional = yes |item_style=margin-bottom:.5em; display:block; | item1_style=display:inline; margin:0; | item2_style=margin-top:.5em; | list_style=display:inline; | style=display:inline;    }}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;/noinclude&gt;&quot;</comment>
      <origin>798610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="362" sha1="92hg4zgo8uw49b8nas7jnw8v8t7qvl1" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;&lt;!--
--&gt;{{#invoke:Template wrapper| wrap | _template = Unbulleted list | _exclude = text | _include-positional = yes |item_style=margin-bottom:.5em; display:block; | item1_style=display:inline; margin:0; | item2_style=margin-top:.5em; | list_style=display:inline; | style=display:inline;
   }}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>92hg4zgo8uw49b8nas7jnw8v8t7qvl1</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>