Wikipedia
niawiki
https://nia.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Olayama
MediaWiki 1.44.0-wmf.3
first-letter
Media
Spesial
Huhuo
Sangoguna
Huhuo zangoguna
Wikipedia
Huhuo Wikipedia
Berkas
Huhuo berkas
MediaWiki
Huhuo MediaWiki
Templat
Huhuo templat
Fanolo
Huhuo wanolo
Kategori
Huhuo kategori
Portal
Huhuo portal
TimedText
TimedText talk
Modul
Pembicaraan Modul
Tanö Niha Mbanua Somasido
0
1085
24657
24359
2024-11-17T10:24:23Z
2001:448A:10CC:3AD6:40B4:C975:7881:FEBD
24657
wikitext
text/x-wiki
[[Berkas:Tanö Niha Mbanua Somasido.pdf|jmpl|Partitur resmi lagu Tanö Niha Mbanua Somasido]]
[[Berkas:Tanö Niha banua somasido.jpg|jmpl|Teks asli zinunö Tanö Niha Mbanua Somasido nifa'anö me 19 Mei 1957]]
'''Tanö Niha Mbanua Somasido''' ma asese la'adogoi'ö sinunö '''Tanö Niha,''' no töi sambua zinunö fondrege si no tehöngö ba Danö Niha. Töra moroi ba zinunö bö'ö, '''Tanö Niha''' andre no hulö tobali sambua nifotöi ''lagu kebangsaan'' (Li Indonesia) ma ''anthem'' (Li Inggris), börö me asese la'anunöisi ia na owulo niha ba la'oroma'ö wa sindruhu la'odödögö wondrou'ö ba ba wangehao Tanö Niha.
== Fama'anö ==
Sinunö andre no nifa'anö Aro'ö Zebua (A. Dandra) moroi ba [[Ononamölö I Lot|Nononamölö]], Laraga Ononamölö Tumöri, ba hiza liriknia ba Li Niha nifa'anö Ligim Zebua ba ba Li Indonesia [[Yasato Harefa]].
Ha dombua ayati ia, adogodogo ba hiza mo'ahonoa, börö me fefu wehede sasese so bakha ba zinunö nifotöi ''anthem'' andrö no oi so khönia: ha wa'ebua, ha wa'asökhi ba ha wa'atabö zinanönia, ba gofu hewisa lö olifu ira ia ba labe dödöra wondrorogö, ba wondrou'ö ba ba wangehao ya'ia.
<pre>
Tanö Niha mbanua somasido,
tanö si tumbu ya'o föna,
he mukoli ndra'o ba zaröu,
ba lö olifudo sa ia.
Tanö si tumbudo,
mohili wa ebolo ndraso,
so nungo nidanö ba mbombo
fasui asi sebolo.
Tanö Niha satabö sinanö,
sowanua khönia lö fa'ambö,
ufabu'u wa ubelegö,
me ya'odo khöu dötönafö.
Tanö omasi'ö,
no so'ö ba duduma hörö,
amaedola nina ndra'ugö,
sangebua sondrorogö.
</pre>
Simane oi ngawalö zinunö sitehöngö tanöbö'ö, no so oya zinunö andre ba YouTube. Alimagö wa no ma'ifu faehu moroi ba zinunö asli. Börö da'ö no inorogö tödö amada [[Yasato Harefa]], samazökhi ''aransemen'' zinunö Tanö Niha, wamazökhi berkas audio resmi sitola mufondrondrongo (faigi tombol audio zinunö).
{{Farongogö
|filename = Tanö Niha Mbanua Somasido - Instrumental.ogg
|title = Tanö Niha Mbanua Somasido (Instrumental)
|description = Versi resmi lagu Tanö Niha Mbanua Somasido (Instrumental)
}}
{{Farongogö
|filename = Tanö Niha Mbanua Somasido.ogg
|title = Tanö Niha Mbanua Somasido
|description = Versi resmi molo'ö zanura sinunö. Haogö wamondrongo me so ma'ifu zi fabö'ö moroi ba zi to'ölö la'anunöisi niha
}}
[[Berkas:TanöNihaMbanuaSomasido.webm|jmpl|Video Tanö Niha Mbanua Somasido molo'ö versi asli]]
== Umbu ==
* Berkas partitur resmi nifa'ema [[Yasato Harefa]], samazökhi aransemen zinunö andre.
* Foto teks asli nifa'ema [[Yasato Harefa]], sanura ''lirik'' Li Indonesia zinunö andre.
[[Kategori:Sinunö ba Li Niha]]
[[Kategori:Seni Nias]]
lgmbvdgmc2x7hq6ppxlabjgposdh4w6
24658
24657
2024-11-17T10:57:13Z
Slaia
39
24658
wikitext
text/x-wiki
[[Berkas:Tanö Niha Mbanua Somasido.pdf|jmpl|Partitur resmi lagu Tanö Niha Mbanua Somasido]]
[[Berkas:Tanö Niha banua somasido.jpg|jmpl|Teks asli zinunö Tanö Niha Mbanua Somasido nifa'anö me 19 Mei 1957]]
'''Tanö Niha Mbanua Somasido''' ma asese la'adogoi'ö sinunö '''Tanö Niha,''' no töi sambua zinunö fondrege si no tehöngö ba Danö Niha. Töra moroi ba zinunö bö'ö, '''Tanö Niha''' andre no hulö tobali sambua nifotöi ''lagu kebangsaan'' (Li Indonesia) ma ''anthem'' (Li Inggris), börö me asese la'anunöisi ia na owulo niha ba la'oroma'ö wa sindruhu la'odödögö wondrou'ö ba ba wangehao Tanö Niha.
== Fama'anö ==
Sinunö andre no nifa'anö Aro'ö Zebua (A. Dandra) moroi ba [[Ononamölö I Lot|Nononamölö]], Laraga Ononamölö Tumöri, ba hiza liriknia ba Li Niha nifa'anö Ligim Zebua ba ba Li Indonesia [[Yasato Harefa]].
Ha dombua ayati ia, adogo-dogo ba hiza mo'ahonoa, börö me fefu wehede sasese so bakha ba zinunö nifotöi ''anthem'' andrö no oi so khönia: ha wa'ebua, ha wa'asökhi ba ha wa'atabö zinanönia, ba gofu hewisa lö olifu ira ia ba labe dödöra wondrorogö, ba wondrou'ö ba ba wangehao ya'ia.
<pre>
Tanö Niha mbanua somasido,
tanö si tumbu ya'o föna,
he mukoli ndra'o ba zaröu,
ba lö olifudo sa ia.
Tanö si tumbudo,
mohili wa ebolo ndraso,
so nungo nidanö ba mbombo
fasui asi sebolo.
Tanö Niha satabö sinanö,
sowanua khönia lö fa'ambö,
ufabu'u wa ubelegö,
me ya'odo khöu dötönafö.
Tanö omasi'ö,
no so'ö ba duduma hörö,
amaedola nina ndra'ugö,
sangebua sondrorogö.
</pre>
Simane oi ngawalö zinunö sitehöngö tanöbö'ö, no so oya zinunö andre ba YouTube. Alimagö wa no ma'ifu faehu moroi ba zinunö asli. Börö da'ö no inorogö tödö amada [[Yasato Harefa]], samazökhi ''aransemen'' zinunö Tanö Niha, wamazökhi berkas audio resmi sitola mufondrondrongo (faigi tombol audio zinunö).
{{Farongogö
|filename = Tanö Niha Mbanua Somasido - Instrumental.ogg
|title = Tanö Niha Mbanua Somasido (Instrumental)
|description = Versi resmi lagu Tanö Niha Mbanua Somasido (Instrumental)
}}
{{Farongogö
|filename = Tanö Niha Mbanua Somasido.ogg
|title = Tanö Niha Mbanua Somasido
|description = Versi resmi molo'ö zanura sinunö. Haogö wamondrongo me so ma'ifu zi fabö'ö moroi ba zi to'ölö la'anunöisi niha
}}
[[Berkas:TanöNihaMbanuaSomasido.webm|jmpl|Video Tanö Niha Mbanua Somasido molo'ö versi asli]]
== Umbu ==
* Berkas partitur resmi nifa'ema [[Yasato Harefa]], samazökhi aransemen zinunö andre.
* Foto teks asli nifa'ema [[Yasato Harefa]], sanura ''lirik'' Li Indonesia zinunö andre.
[[Kategori:Sinunö ba Li Niha]]
[[Kategori:Seni Nias]]
q1vty9zvd7zd9apszpc91xzr2xahurk
Gereja Katolik
0
4031
24653
22031
2024-11-16T13:02:48Z
Slaia
39
24653
wikitext
text/x-wiki
[[Berkas:Pope Francis Korea Haemi Castle 19 (cropped).jpg|jmpl|Paus Fransiskus me manörö ia ba Korea, 2014. Tobali ia Paus i'otarai 2013 irugi ma'ökhö.]]
'''Gereja Katolik''' no sambua ba gotalua ha'uga gangowuloa ndra solohi khö [[Yesu]] [[Keriso]] nifotöi [[Niha Keriso]]. Tebörögö ia i'otarai khö ndra nifahaö [[Yesu]] samösa. Aefa larugi [[Roma]] ya'ira [[Santo Petrus|Fetero]] ba [[Santo Paulus|Faulo]], i'anema'ö tobali [[Roma]] sambua moroi ba tölu nahia sitobali hunö (li Indonesia ''{{li|id|pusat}}'') wa'anihakeriso ba ginötö da'ö, ya'ia da'ö ba [[Roma]], [[Antiokhia]] ba ba [[Alexandria]].<ref>Furi hö monönö [[Konstantinopel]] ba ngaotu ndröfi si-4 awö [[Yerusalem]] ba ngaotu ndröfi si-5. Lima nahia andre tobali hunö (li Indonesia: ''{{li|id|pusat}}'') wa'anihakeriso nifotöi ''patriarkat'' ndra rasul: Patriarkat [[Roma]], Patriarkat [[Antiokhia]], Patriarkat [[Alexandria]], Patriarkat [[Konstatinopel]] ba Patriarkat [[Yerusalem]].</ref> Börö me dadaomania so ba kota [[Roma]], andrö göi asese latötöi ia '''Gereja Katolik Roma'''. Högö Gereja Katolik lafotöi ia [[Paus]] ba Paus fondrege si föföna sibai ya'ia [[Fetero]], nifataro Yesu samösa bakha ba Zura Ni'amoni'ö (Mat 16:13-19).<ref>Fatua lö manahae ia ba zorugo ibali'ö Wetero tobali högö Gereja Yesu, me imane, ''Fetero ndra'ugö, ba ba dete gowe andrö utaru'ö mbanuagu andrö dania, ba lö lalaŵa ia bawa göli mbanua tou. Ube'e dania khöu wogoe mbanua zorugo andrö, ba na so niböbömö ba guli danö, ba niböbö göi ba zorugo, ba hadia ni'efa'öu ba guli danö, ba ni'efa'ö göi ba zorugo.'' (faigi Mat 16:13-19).</ref> I'otarai 2013 irugi ma'ökhö [[Paus Fransiskus]] no tobali fangali Wetero bakha ba Gereja Katolik.
[[Berkas:Mgr. Frans Sinaga.jpg|jmpl|Mgr. Fransiskus Tuaman Sinaga, uskup Gereja Katolik Keuskupan Sibolga (2021–ma'ökhö)]]
Ba ndröfi 1054 aboto [[Gereja]] tobali dombua, Gereja Katolik ba [[Gereja Ortodoks]] börö wamadöni sambua fehede bakha ba [[teologi]] nifotöi ''filioque''. Ba ba ginötö tebörögö nifotöi reformasi [[Protestan]] ba ndröfi 1517, nidönia'ö [[Martin Luther]],<ref>Me 1517 ifalemba 95 nifotöi "tesis" ba mbawandruhö gereja Wittenberg, Jerman, [[Martin Luther]]. Inötö wamalemba "tesis" andre no tobali ngaluo tebörögö nifotöi reformasi [[Protestan]]. Bakha ba zi 95 "tesis" andrö ibe'e zöndrania [[Martin Luther]] hewisa wamohouni Gereja. Me luo da'ö oya zogoro ita nifalua he ira enoni ba he niha samati bakha ba [[Gereja]]. Moroi na lagohi wa'auri fa'alowalangi molo'ö [[Sura Ni'amoni'ö]] abölö labe'e ginötöra ba halöŵö fa'a'ulidanö, duma-dumania abölö la'o'awögö niha si so okhöta ba si so kuaso moroi ba zinumana, abölö lahorigö ginötöra ba politik moroi ba wamalua oroisa [[Keriso]], abölö adöni dödöra ba gefe (nifotöi ''korupsi'') moroi ba wa'atobali enoni niha samati, btn. Ohitö dödö [[Martin Luther]] ba mböröta ha ba wamohouni [[Gereja]], bahiza furi hö tobali ia sambua fanenaŵa wamahaö [[Gereja]] (li Indonesia ''{{li|id|protes}}''). Andrö wa aefa da'ö to'ölö latötöi ira fefu Protestan.</ref><ref>[https://firstamendment.mtsu.edu/article/protestant-reformation/ ''Protestant Reformation''], mtsu.edu, mufaigi me 09/11/2023 {{en}}.</ref> aboto zui Gereja tobali Gereja Katolik, [[Gereja Ortodoks]] ba [[Gereja Lutheran]]. Furi hö oya sa'ae ngawalö gereja samabali ya'ira simane [[Gereja Kalvinis]], [[Gereja Metodis]], [[Gereja Anglikan]], btn. Fefu ira andre to'ölö latötöi Gereja-Gereja [[Protestan]].
Ba ndröfi 2013 so töra 1,2 miliar [[Niha Keriso]] si so bakha ba Gereja Katolik.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-21443313 How many Roman Catholics are there in the world?], bbc.co.uk (14/03/2013), mufaigi me 18/04/2023. {{en}}</ref>
== Faigi göi ==
* [[Gereja]]
* [[Niha Keriso]]
* [[Gereja Katolik ba Danö Niha]]
* [[Keuskupan Sibolga]]
* [[Roma]]
* [[Vatikan]]
* [[Pastor]]
* [[Bruder]]
* [[Suster]]
* [[Kongregasi]]
* [[Ordo]]
* [[Misa]]
* [[Ekaristi]]
* [[Sakramen Fondrege Ni'amoni'ö]]
== Umbu ==
<references />
{{Börö zura}}
[[Kategori:Agama]]
[[Kategori:Niha Keriso]]
[[Kategori:Gereja Katolik]]
9mj0nysojzx3tgt00e0db7iwdco7we6
Misionaris
0
4262
24656
21518
2024-11-17T09:13:51Z
Slaia
39
proof reading
24656
wikitext
text/x-wiki
[[Berkas:Pastor Hammerle.jpg|jmpl|Pastor Johannes Hämmerle, samösa misionaris moroi ba Jerman si no mohalöŵö töra 50 fakhe ba Danö Niha. Oya isura mbuku sanandrösa ba Danö Niha he ba li Indonesia ba he ba li Jerman. Ya'ia göi zamasindro Museum Pusaka Nias ba Gunungsitoli]]
'''Misionaris''' no samösa niha si tefaböbö ba gangowuloa fa'alowalangi bakha ba zi sambua agama, nifatenge ba wondrou'ö famati ni'ohi gangowuloa andrö. Ero agama so khöra misionaris si möi ba wamazewe duria agama andrö.
Ira misionaris [[Niha Keriso]] i'anema'ö laröi [[Yerusalema]] aefa wemaoso [[Yesu]] ba latöröi danö irugi [[Roma]] (Fetero ba Faulo) ba wamazaewe [[Taromali]] khö [[Yesu Keriso]]. Moroi ba da'ö muzawili agama [[Niha Keriso]] andre ba zi sagörö [[Eropa]], ba moroi ba [[Eropa]] lumalö ia ba danö [[Asia]], [[Afrika]] ba [[Amerika]]. Larugi danö [[Nusantara]] ira misionaris agama [[Niha Keriso]] me tohare ndra niha [[Eropa]] simane niha [[Portugis]], niha [[Spanyol]] ba niha [[Belanda]].
Dane-dane khöra ba wanöröi ulidanö ba wamazaewe [[Taromali]] andrö ya'ia goroisa [[Yesu]] samösa me iŵaö ena'ö labali'ö solo'ö khönia fefu soi ba gulidanö (faigi {{SN|Mat|28|19|20}}; {{SN|Mar|16|15|18}}). Bahiza börö me no iŵaö Yesu wa no lafalua khönia gofu hadia ia nifalua khö ndra niha silumana ({{SN|Mat|25|40}}) andrö wa baero wamahaö ba agama, sito'ölönia so mato ha'uga tö lala nitörö ndra misionaris [[Niha Keriso]]. Lala si sara, lafa'anö wamahaö ba ndraono, ya'ia na lafasindro sekola, asrama, ma zui latolo zatua ba wamu'a "uang sekolah", btn. Lala si dua, labe'e ngawalö wanolo si fakhai ba wa'owaöri mboto, ya'ia na lafasindro [[klinik]] ma "rumah sakit" ba lahönagö ngawalö "kursus" si fakhai ba wa'owaöri mboto btn. Lala si tölu, labe'e wamahaö ena'ö tedou wangalui niha, duma-dumania na labe'e "kursus pertanian", lafasindro [[koperasi]] nifotöi [[CU]] ([[Credit Union]]), btn.
Ira misionaris agama [[Budha]] möi ira la'anöröi [[India]], irege labali'ö solohi khö [[Budha]] niha ba [[Burma]], [[Thailand]], [[Laos]], [[Kamboja]], [[Vietnam]] ba [[Indonesia]]. Ma'ökhö no muzawili ira ba zi sagörö ulidanö.
Ira misionaris Hindu no labörögö lafazaewe agama Hindu fondrege ginötö föna. Moroi ba [[India]] möi ira larugi hulo [[Jawa]] ba ba ginötö wa'atohare agama [[Islam]] laröi hulo [[Jawa]] lumalö ira ba hulo [[Bali]]
Simanö göi ndra misionaris niha Islam. Tebörögö ba ginötö [[Muhammad]] ba ngaotu ndröfia si fitu furi wa'atumbu Keriso möi ndra misionaris Islam wamazaewe duria Muhammad ba zi sagörö [[Afrika Utara]], lumalö ba danö [[Asia]], töra-töra danö [[Asia]] nifotöi [[Timur Tengah]], irugi [[Nusantara]], si no tobali [[Indonesia]] ma'ökhö.
== Misionaris ba Danö Niha ==
Me 1832 larugi [[Tanö Niha|Danö Niha]] ira misionaris [[Gereja Katolik]] (heŵa'ae lö ara me no larugi oi mate ira) ba me 1865 larugi göi [[Tanö Niha|Danö Niha]] ira misionaris [[Gereja Protestan]].
Moroi ba gotalua ndra misionaris [[Protestan]] sohalöŵö ba [[Tanö Niha|Danö Niha]] so darua fondrege tehöngö. Sara, [[Ernst Ludwig Denninger]] börö me ya'ia zi föföna sibai tohare ba [[Tanö Niha|Danö Niha]] (la'owasaini luo wa'atoharenia andrö irugi ma'ökhö tobali luo wa'atumbu [[Gereja BNKP]] ba [[Tanö Niha|Danö Niha]]) ba börö me ya'ia göi zamo'eluaha [[Luka|Sura Luka]] ba li raya. Dua, [[Heinrich Sundermann]] börö me ya'ia zangali [[Sura Ni'amoni'ö]] ba li Niha (he [[Amabu'ulali Siföföna]] ba he [[Amabu'ulali Sibohou]]) ba börö me no ifazökhi kamus li Niha (kamus [[incubator:Wb/nia/Kamus Nias-Jerman|Nias-Jerman]])<ref>So kamus [[incubator:Wb/nia/Kamus Nias-Jerman|Nias-Jerman]] andre yaŵa ba [[incubator:Wb/nia/Kamus Nias-Jerman|Wikibuku Nias]]</ref> awö mbuku "Tata Bahasa Nias" nisura ba li [[Jerman]]. Ma'ökhö lö sa'ae misionaris [[Protestan]] moroi ba [[Eropa]] sohalöwö ba [[Tanö Niha|Danö Niha]].
Bahiza so nasa ma'ökhö mato ha'uga ndra misionaris [[Gereja Katolik]] moroi ba [[Eropa]] ba [[Tanö Niha|Danö Niha]]. Samösa ba gotaluara, fondrege tehöngö börö me no tobali ia ere budaya Nias, töinia [[Johannes Maria Hämmerle]], samösa [[pastor]] moroi ba [[Jerman]]. Oya i'owuloi hikaya moroi ba zi sagörö [[Tanö Niha]], simanö göi i'owuloi ngawalö gama-gama budaya ba ifa'oli bakha ba [[Museum Pusaka Nias]] si no ifasindro, si tobali okhöta fondrege ebua böli ba [[Ono Niha|Nono Niha]].
== Umbu ==
<references />
[[Kategori:Agama]]
[[Kategori:Niha Keriso]]
obke2kgnxrbmsn5zwb2pjrjmbte9000
Sangoguna:Mystique5
2
4401
24654
22354
2024-11-16T14:36:51Z
TenWhile6
763
No ifawu'a TenWhile6 nga'örö [[Sangoguna:Tika Hulu]] tobali [[Sangoguna:Mystique5]]: Secara otomatis memindahkan halaman ketika mengganti nama pengguna "[[Special:CentralAuth/Tika Hulu|Tika Hulu]]" menjadi "[[Special:CentralAuth/Mystique5|Mystique5]]"
22354
wikitext
text/x-wiki
Ya'ahowu! Ya'odo Tika Hulu.
Saohagölö ni ofeta ami ba da'a. Utötöna wa hadia nisura ba da'a tobali fanolo ba wangi'ila ba ba wangoguna'ö li Niha.
97cygnjkrlj2kk7b4v3twibsiv9as25
Sangoguna:Tika Hulu
2
4565
24655
2024-11-16T14:36:51Z
TenWhile6
763
No ifawu'a TenWhile6 nga'örö [[Sangoguna:Tika Hulu]] tobali [[Sangoguna:Mystique5]]: Secara otomatis memindahkan halaman ketika mengganti nama pengguna "[[Special:CentralAuth/Tika Hulu|Tika Hulu]]" menjadi "[[Special:CentralAuth/Mystique5|Mystique5]]"
24655
wikitext
text/x-wiki
#ALIH [[Sangoguna:Mystique5]]
amq79frzpmkoiyp0xgj2tngygrmq9cn