Wikibooks nlwikibooks https://nl.wikibooks.org/wiki/Hoofdpagina MediaWiki 1.44.0-wmf.6 first-letter Media Speciaal Overleg Gebruiker Overleg gebruiker Wikibooks Overleg Wikibooks Bestand Overleg bestand MediaWiki Overleg MediaWiki Sjabloon Overleg sjabloon Help Overleg help Categorie Overleg categorie Transwiki Overleg transwiki Wikijunior Overleg Wikijunior TimedText TimedText talk Module Overleg module 0 5364 390555 390280 2024-12-10T04:29:28Z JopkeB 18060 Strijken verwijderd, link naar [[Huishouden]] opgenomen 390555 wikitext text/x-wiki {{bi}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <div align="center"> <div style="font-size:150%;">Handige Harry</div> <div style="font-style:italic; margin-bottom:0.7em;">Handige Harry helpt je alle klusjes klaren!</div> </div> <!--GELIEVE ALFABETISCHE RANGSCHIKKING TE RESPECTEREN--> Bij '''Handige Harry''' vind je precies alles wat je weten moet voor het klaren van klusjes. Welk materiaal heb je nodig, waar moet je op letten, weetjes, gevaren, maar vooral <u>hoe</u> moet je dat nu doen. Van een gaatje boren om grootmoeders schilderij op te hangen tot een wc ontstoppen en rolluiken repareren. Maar ook boeken kaften of een inktpatroon voor printers vullen, kan Handige Harry je [[leren]]. Ben je zelf een handige Harry, schrijf hier dan gerust mee aan het boek, door op een rode link te klikken of door bovenaan een pagina op ''bewerk'' te klikken. Voor huishoudelijk klussen (zoals schoonmaken, wassen, strijken, boodschappen doen en maaltijden verzorgen) zie het Wikibook [[Huishouden]]. <div style="text-align: center;">[[Handige Harry/Zelftest|Test vooraf je klussersniveau hier! (klik)]]</div> ---- <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:2em;">[[:categorie:Handige Harry/Klusjes|Klusjes (a-z)]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:2em;"> '''op soort''': [[:categorie:Handige Harry/Soort/Creaties|creaties]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Herstellingen|herstellingen]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Installaties|installaties]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Ongelukjes|ongelukjes]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Reinigen|reinigen]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Verfraaiingen|verfraaiingen]] '''op onderwerp''': [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Badkamer|badkamer]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Computer|computer]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Elektriciteit|elektriciteit]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Interieur|interieur]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Keuken|keuken]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Kledij|kledij]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/School|school]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Tuin|tuin]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Vervoersmiddelen|vervoersmiddelen]] '''op niveau''': [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Beginner|beginner]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Kluns|kluns]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Klusser|klusser]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Professioneel|professioneel]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Technieken|Technieken]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Batterij vervangen|batterijen vervangen]], [[Handige Harry/Project keukenkastje|keukenkastje maken]], [[Handige Harry/Kloppen|kloppen]], [[Handige Harry/Naaien|naaien]] (gaten, knopen, ritsen, scheuren,...), [[Handige Harry/Planten en zaaien|planten en zaaien]], [[Handige Harry/Radiator ontluchten|radiator ontluchten]], [[Handige Harry/Gebroken gloeilamp verwijderen|gebroken gloeilamp verwijderen]], [[Handige Harry/Herstellingen/Platte fietsband|fietsband repareren]], [[Handige Harry/Nagel kloppen|nagel kloppen]], [[Handige Harry/Boek kaften|boek kaften]], [[/Technieken/Beton maken|beton maken]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Gereedschap|Gereedschap]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Boormachine|boormachines]], [[Handige Harry/Hamer|hamers]], [[Handige Harry/Kabels|kabels]], [[Handige Harry/Naalden|naalden]], [[Handige Harry/Nagels|nagels]], [[Handige Harry/Schroeven|schroeven]], [[Handige Harry/Schroevendraaier|schroevendraaiers]], [[Handige Harry/Schuurpapier|schuurpapier]], [[Handige Harry/Siliconenspuit|siliconenspuit]], [[Handige Harry/Tangen|tangen]], [[Handige Harry/Tape|tape]], [[Handige Harry/Zagen|zagen]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Materialen|Materialen]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Glas|glas]], [[Handige Harry/Hout|hout]], [[Handige Harry/Keramiek|keramiek]], [[Handige Harry/Metaal|metaal]], [[Handige Harry/Plastiek|plastiek]], [[Handige Harry/Latexverf|latexverf]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">Diversen</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[/Kauwgom aan je schoenen|Kauwgom aan je schoenen]], [[/Huisstofmijt|huisstofmijt]], [[Handige Harry/Cartesische duiker|Cartesische duiker]], [[Handige Harry/Jankbus|Jankbus]], [[Handige Harry/Zelftest|test je niveau]], [[Handige Harry/Gewenste artikelen|gewenste artikelen]], [[sjabloon:Handige Harry|sjabloon]] </div> <br> '''Meer artikelen: [[:Categorie:Handige Harry - inhoud]].''' <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">Schrijf zelf een klusje</div> {|align="center" | <div style="text-align: center;">'''Typ een gepaste titel die begint met ''Handige Harry/'''''</div> |- |<inputbox> type=create default=Handige Harry/Nieuw onderwerp buttonlabel=Druk op de knop om te schrijven </inputbox> |} <!-- --------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------------- --> {{boek}} {{fase2}} [[Categorie:Handige Harry]] [[Categorie:Techniek]] abfewpm4ivpgxv2vid2ijpsnj5ru6g7 390557 390555 2024-12-10T04:43:03Z JopkeB 18060 "[[Handige Harry/Naaien|naaien]] (gaten, knopen, ritsen, scheuren,...)" verwijderd; zie [[Huishouden/Textiel#Verstellen]] 390557 wikitext text/x-wiki {{bi}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <div align="center"> <div style="font-size:150%;">Handige Harry</div> <div style="font-style:italic; margin-bottom:0.7em;">Handige Harry helpt je alle klusjes klaren!</div> </div> <!--GELIEVE ALFABETISCHE RANGSCHIKKING TE RESPECTEREN--> Bij '''Handige Harry''' vind je precies alles wat je weten moet voor het klaren van klusjes. Welk materiaal heb je nodig, waar moet je op letten, weetjes, gevaren, maar vooral <u>hoe</u> moet je dat nu doen. Van een gaatje boren om grootmoeders schilderij op te hangen tot een wc ontstoppen en rolluiken repareren. Maar ook boeken kaften of een inktpatroon voor printers vullen, kan Handige Harry je [[leren]]. Ben je zelf een handige Harry, schrijf hier dan gerust mee aan het boek, door op een rode link te klikken of door bovenaan een pagina op ''bewerk'' te klikken. Voor huishoudelijk klussen (zoals schoonmaken, wassen, strijken, boodschappen doen en maaltijden verzorgen) zie het Wikibook [[Huishouden]]. <div style="text-align: center;">[[Handige Harry/Zelftest|Test vooraf je klussersniveau hier! (klik)]]</div> ---- <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:2em;">[[:categorie:Handige Harry/Klusjes|Klusjes (a-z)]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:2em;"> '''op soort''': [[:categorie:Handige Harry/Soort/Creaties|creaties]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Herstellingen|herstellingen]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Installaties|installaties]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Ongelukjes|ongelukjes]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Reinigen|reinigen]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Verfraaiingen|verfraaiingen]] '''op onderwerp''': [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Badkamer|badkamer]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Computer|computer]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Elektriciteit|elektriciteit]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Interieur|interieur]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Keuken|keuken]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Kledij|kledij]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/School|school]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Tuin|tuin]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Vervoersmiddelen|vervoersmiddelen]] '''op niveau''': [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Beginner|beginner]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Kluns|kluns]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Klusser|klusser]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Professioneel|professioneel]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Technieken|Technieken]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Batterij vervangen|batterijen vervangen]], [[Handige Harry/Project keukenkastje|keukenkastje maken]], [[Handige Harry/Kloppen|kloppen]], [[Handige Harry/Planten en zaaien|planten en zaaien]], [[Handige Harry/Radiator ontluchten|radiator ontluchten]], [[Handige Harry/Gebroken gloeilamp verwijderen|gebroken gloeilamp verwijderen]], [[Handige Harry/Herstellingen/Platte fietsband|fietsband repareren]], [[Handige Harry/Nagel kloppen|nagel kloppen]], [[Handige Harry/Boek kaften|boek kaften]], [[/Technieken/Beton maken|beton maken]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Gereedschap|Gereedschap]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Boormachine|boormachines]], [[Handige Harry/Hamer|hamers]], [[Handige Harry/Kabels|kabels]], [[Handige Harry/Naalden|naalden]], [[Handige Harry/Nagels|nagels]], [[Handige Harry/Schroeven|schroeven]], [[Handige Harry/Schroevendraaier|schroevendraaiers]], [[Handige Harry/Schuurpapier|schuurpapier]], [[Handige Harry/Siliconenspuit|siliconenspuit]], [[Handige Harry/Tangen|tangen]], [[Handige Harry/Tape|tape]], [[Handige Harry/Zagen|zagen]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Materialen|Materialen]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Glas|glas]], [[Handige Harry/Hout|hout]], [[Handige Harry/Keramiek|keramiek]], [[Handige Harry/Metaal|metaal]], [[Handige Harry/Plastiek|plastiek]], [[Handige Harry/Latexverf|latexverf]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">Diversen</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[/Kauwgom aan je schoenen|Kauwgom aan je schoenen]], [[/Huisstofmijt|huisstofmijt]], [[Handige Harry/Cartesische duiker|Cartesische duiker]], [[Handige Harry/Jankbus|Jankbus]], [[Handige Harry/Zelftest|test je niveau]], [[Handige Harry/Gewenste artikelen|gewenste artikelen]], [[sjabloon:Handige Harry|sjabloon]] </div> <br> '''Meer artikelen: [[:Categorie:Handige Harry - inhoud]].''' <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">Schrijf zelf een klusje</div> {|align="center" | <div style="text-align: center;">'''Typ een gepaste titel die begint met ''Handige Harry/'''''</div> |- |<inputbox> type=create default=Handige Harry/Nieuw onderwerp buttonlabel=Druk op de knop om te schrijven </inputbox> |} <!-- --------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------------- --> {{boek}} {{fase2}} [[Categorie:Handige Harry]] [[Categorie:Techniek]] riw6mau2hupfjbp7u44seigg7xtt7m0 390559 390557 2024-12-10T05:15:17Z JopkeB 18060 [[Handige Harry/Naalden|naalden]] verwijderd 390559 wikitext text/x-wiki {{bi}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <div align="center"> <div style="font-size:150%;">Handige Harry</div> <div style="font-style:italic; margin-bottom:0.7em;">Handige Harry helpt je alle klusjes klaren!</div> </div> <!--GELIEVE ALFABETISCHE RANGSCHIKKING TE RESPECTEREN--> Bij '''Handige Harry''' vind je precies alles wat je weten moet voor het klaren van klusjes. Welk materiaal heb je nodig, waar moet je op letten, weetjes, gevaren, maar vooral <u>hoe</u> moet je dat nu doen. Van een gaatje boren om grootmoeders schilderij op te hangen tot een wc ontstoppen en rolluiken repareren. Maar ook boeken kaften of een inktpatroon voor printers vullen, kan Handige Harry je [[leren]]. Ben je zelf een handige Harry, schrijf hier dan gerust mee aan het boek, door op een rode link te klikken of door bovenaan een pagina op ''bewerk'' te klikken. Voor huishoudelijk klussen (zoals schoonmaken, wassen, strijken, verstellen, boodschappen doen en maaltijden verzorgen) zie het Wikibook [[Huishouden]]. <div style="text-align: center;">[[Handige Harry/Zelftest|Test vooraf je klussersniveau hier! (klik)]]</div> ---- <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:2em;">[[:categorie:Handige Harry/Klusjes|Klusjes (a-z)]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:2em;"> '''op soort''': [[:categorie:Handige Harry/Soort/Creaties|creaties]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Herstellingen|herstellingen]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Installaties|installaties]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Ongelukjes|ongelukjes]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Reinigen|reinigen]], [[:categorie:Handige Harry/Soort/Verfraaiingen|verfraaiingen]] '''op onderwerp''': [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Badkamer|badkamer]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Computer|computer]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Elektriciteit|elektriciteit]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Interieur|interieur]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Keuken|keuken]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Kledij|kledij]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/School|school]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Tuin|tuin]], [[:categorie:Handige Harry/Onderwerp/Vervoersmiddelen|vervoersmiddelen]] '''op niveau''': [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Beginner|beginner]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Kluns|kluns]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Klusser|klusser]], [[:categorie:Handige Harry/Niveau/Professioneel|professioneel]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Technieken|Technieken]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Batterij vervangen|batterijen vervangen]], [[Handige Harry/Project keukenkastje|keukenkastje maken]], [[Handige Harry/Kloppen|kloppen]], [[Handige Harry/Planten en zaaien|planten en zaaien]], [[Handige Harry/Radiator ontluchten|radiator ontluchten]], [[Handige Harry/Gebroken gloeilamp verwijderen|gebroken gloeilamp verwijderen]], [[Handige Harry/Herstellingen/Platte fietsband|fietsband repareren]], [[Handige Harry/Nagel kloppen|nagel kloppen]], [[Handige Harry/Boek kaften|boek kaften]], [[/Technieken/Beton maken|beton maken]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Gereedschap|Gereedschap]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Boormachine|boormachines]], [[Handige Harry/Hamer|hamers]], [[Handige Harry/Kabels|kabels]], [[Handige Harry/Nagels|nagels]], [[Handige Harry/Schroeven|schroeven]], [[Handige Harry/Schroevendraaier|schroevendraaiers]], [[Handige Harry/Schuurpapier|schuurpapier]], [[Handige Harry/Siliconenspuit|siliconenspuit]], [[Handige Harry/Tangen|tangen]], [[Handige Harry/Tape|tape]], [[Handige Harry/Zagen|zagen]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">[[:Categorie:Handige Harry/Materialen|Materialen]]</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[Handige Harry/Glas|glas]], [[Handige Harry/Hout|hout]], [[Handige Harry/Keramiek|keramiek]], [[Handige Harry/Metaal|metaal]], [[Handige Harry/Plastiek|plastiek]], [[Handige Harry/Latexverf|latexverf]] </div> <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">Diversen</div> <div style="padding-left:170px; margin-top:1.2em;"> [[/Kauwgom aan je schoenen|Kauwgom aan je schoenen]], [[/Huisstofmijt|huisstofmijt]], [[Handige Harry/Cartesische duiker|Cartesische duiker]], [[Handige Harry/Jankbus|Jankbus]], [[Handige Harry/Zelftest|test je niveau]], [[Handige Harry/Gewenste artikelen|gewenste artikelen]], [[sjabloon:Handige Harry|sjabloon]] </div> <br> '''Meer artikelen: [[:Categorie:Handige Harry - inhoud]].''' <div style="float:left; font-weight:bold; width:170px; margin-top:1.2em;">Schrijf zelf een klusje</div> {|align="center" | <div style="text-align: center;">'''Typ een gepaste titel die begint met ''Handige Harry/'''''</div> |- |<inputbox> type=create default=Handige Harry/Nieuw onderwerp buttonlabel=Druk op de knop om te schrijven </inputbox> |} <!-- --------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------------- --> {{boek}} {{fase2}} [[Categorie:Handige Harry]] [[Categorie:Techniek]] 3e4zkax7l89sgkpupwfukd5jqmmuezm 0 5368 390556 363019 2024-12-10T04:33:37Z JopkeB 18060 Reeds bestaande pagina's verwijderd 390556 wikitext text/x-wiki Wil je graag meeschrijven aan Handige Harry? Klik dan op één van onderstaande onderwerpen om een bladzijde te schrijven. Wil je zelf een verzoek indienen voor een klusje, zet het hier dan bij op de lijst door op bovenaan deze pagina op ''bewerk'' te klikken. {{Kolommen3 |Kolom1= * [[Handige Harry/Behangen|behangen]] * [[Handige Harry/Inktpatroon vullen|inktpatroon vullen]] * [[Handige Harry/Knoop aannaaien|knoop aannaaien]] * [[Handige Harry/Lamp indraaien|lamp indraaien]] * [[Handige Harry/Plant verpotten|plant verpotten]] * [[Handige Harry/Raam installeren|raam installeren]] |Kolom2= * [[Handige Harry/Rolluik repareren|rolluik repareren]] * [[Handige Harry/Schilderen|schilderen]] * [[Handige Harry/Tapijt leggen|tapijt leggen]] * [[Handige Harry/Tapijt reinigen|tapijt reinigen]] * [[Handige Harry/Teddybeer repareren|teddybeer repareren]] |Kolom3= * [[Handige Harry/Videorecorder installeren|videorecorder installeren]] * [[Handige Harry/Vogelhuisje maken|vogelhuisje maken]] * [[Handige Harry/Waterdicht maken|waterdicht maken]] * [[Handige Harry/Waterleiding repareren|waterleiding repareren]] * [[Handige Harry/Wc ontstoppen|wc ontstoppen]] }} <!-- ----------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------- -->   {{sub}} qfohu4qnkb9a3oy5lyzp59tifdkd744 0 13537 390547 249594 2024-12-09T16:22:20Z JopkeB 18060 Kerstverlichting 390547 wikitext text/x-wiki {{Save Our Future Today, a SOFT revolution|Afbeelding=RECICLADO2.jpg}} Wat aan '''overig afval''' overblijft na deze resolute (afval)scheiding is niet veel, want natuurlijk let je bij je aankopen op alles wat niet noodzakelijk is. Je kiest minstens de verpakking die recyclebaar is en dat waar je echt niet onderuit komt, het zogenaamde restafval moet dus in de 'grijze' zak of container.<br> De ervaring leert dat het teruggebracht kan worden naar 1 à 2 rolcontainers per persoon per jaar.<br /><br />Meer dan 30 procent van het huishoudelijk afval bestaat uit verpakkingen.<br /><br />Elektrische apparaten kunnen tegenwoordig gratis ingeleverd worden bij winkeliers, tijdens de aanschaf van een nieuwe. Dit kan omdat er voor elk apparaat een verwijderingsbijdrage wordt gerekend. In de praktijk blijkt dat er maar weinig mensen zijn die dit doen, waarschijnlijk uit gemakzucht. Een apparaat kun je ook bij de gemeentelijke inzamel stations brengen. Grote apparaten zoals koelkasten worden vaak gratis opgehaald.<br /><br />Het afval dat wordt ingezameld, gaat voor het grootste deel naar de stortplaats. Iedere laag gestort afval wordt met grond en planten bedekt, zodat je er niet meer van ziet. Maar het is er nog wel. Je begrijpt natuurlijk wel dat dit niet eeuwig kan doorgaan en dat je daarom maar kan proberen om zo min mogelijk weg te gooien. {|border="1" style="border-collapse:collapse;border:1px solid silver;" ! style="background:Green; color:White;" | Wel in de vuilnisbak ! style="background:Lime; color:Black;" | Besparing |- |Stukjes hout | |- |Stenen | |- |Kapotte bloempot | |- |Rubber | |- |Spiritus |Spiritus is niet chemisch; de alcohol verbrandt gewoon mee in de oven en hoeft dus niet bij het KCA. |- ! style="background:Red; color:White;" | NIET in de vuilnisbak ! style="background:Lime; color:Black;" | Besparing |- |KCA (bijv. batterijen of stoffen met waarschuwingssticker op verpakking) |Chemisch afval moet je in de milieubox gooien. |- |Papier (bijv. krant) |Dit moet je bij het oud papier leggen. |- |GFT (bijv. groenteafval, schillen en klokhuizen) |Dat kun je beter in de GFT-bak doen of composteren in de compostbak in de tuin. |- |Glas |Dat hoort in de glasbak. |- |Elektrische kerstverlichting, incl. rendieren en kerstmutsen met lampjes |[https://inleverpunten.stichting-open.org/ E-waste inleverpunt] |} <!-- ----------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------- --> {{sub}} o2lywf86fwilmpjikpu5t962ltp25ch 390548 390547 2024-12-09T16:24:49Z JopkeB 18060 390548 wikitext text/x-wiki {{Save Our Future Today, a SOFT revolution|Afbeelding=RECICLADO2.jpg}} Wat aan '''overig afval''' overblijft na deze resolute (afval)scheiding is niet veel, want natuurlijk let je bij je aankopen op alles wat niet noodzakelijk is. Je kiest minstens de verpakking die recyclebaar is en dat waar je echt niet onderuit komt, het zogenaamde restafval moet dus in de 'grijze' zak of container.<br> De ervaring leert dat het teruggebracht kan worden naar 1 à 2 rolcontainers per persoon per jaar.<br /><br />Meer dan 30 procent van het huishoudelijk afval bestaat uit verpakkingen.<br /><br />Elektrische apparaten kunnen tegenwoordig gratis ingeleverd worden bij winkeliers, tijdens de aanschaf van een nieuwe. Dit kan omdat er voor elk apparaat een verwijderingsbijdrage wordt gerekend. In de praktijk blijkt dat er maar weinig mensen zijn die dit doen, waarschijnlijk uit gemakzucht. Een apparaat kun je ook bij de gemeentelijke inzamel stations brengen. Grote apparaten zoals koelkasten worden vaak gratis opgehaald.<br /><br />Het afval dat wordt ingezameld, gaat voor het grootste deel naar de stortplaats. Iedere laag gestort afval wordt met grond en planten bedekt, zodat je er niet meer van ziet. Maar het is er nog wel. Je begrijpt natuurlijk wel dat dit niet eeuwig kan doorgaan en dat je daarom maar kan proberen om zo min mogelijk weg te gooien. {|border="1" style="border-collapse:collapse;border:1px solid silver;" ! style="background:Green; color:White;" | Wel in de vuilnisbak ! style="background:Lime; color:Black;" | Besparing |- |Stukjes hout | |- |Stenen | |- |Kapotte bloempot | |- |Rubber | |- |Spiritus |Spiritus is niet chemisch; de alcohol verbrandt gewoon mee in de oven en hoeft dus niet bij het KCA. |- ! style="background:Red; color:White;" | NIET in de vuilnisbak ! style="background:Lime; color:Black;" | Besparing |- |KCA (bijv. batterijen of stoffen met waarschuwingssticker op verpakking) |Chemisch afval moet je in de milieubox gooien. |- |Papier (bijv. krant) |Dit moet je bij het oud papier leggen. |- |GFT (bijv. groenteafval, schillen en klokhuizen) |Dat kun je beter in de GFT-bak doen of composteren in de compostbak in de tuin. |- |Glas |Dat hoort in de glasbak. |- |Elektrische kerstverlichting, incl. rendieren en kerstmutsen met lampjes |[https://inleverpunten.stichting-open.org/ E-waste inleverpunt] (in Nederland) |} <!-- ----------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------- --> {{sub}} 95p42s48ucy2qc5foyox31qvqughz7d 390550 390548 2024-12-09T18:42:23Z A.D.Ha-Tsekidé 28678 390550 wikitext text/x-wiki {{Save Our Future Today, a SOFT revolution|Afbeelding=RECICLADO2.jpg}} Wat aan '''overig afval''' overblijft na deze resolute (afval)scheiding is niet veel, want natuurlijk let je bij je aankopen op alles wat niet noodzakelijk is. Je kiest minstens de verpakking die recyclebaar is en dat waar je echt niet onderuit komt, het zogenaamde restafval moet dus in de 'grijze' zak of container.<br> De ervaring leert dat het teruggebracht kan worden naar 1 à 2 rolcontainers per persoon per jaar.<br /><br />Meer dan 30 procent van het huishoudelijk afval bestaat uit verpakkingen.<br /><br />Elektrische apparaten kunnen tegenwoordig gratis ingeleverd worden bij winkeliers, tijdens de aanschaf van een nieuwe. Dit kan omdat er voor elk apparaat een verwijderingsbijdrage wordt gerekend. In de praktijk blijkt dat er maar weinig mensen zijn die dit doen, waarschijnlijk uit gemakzucht. Een apparaat kun je ook bij de gemeentelijke inzamel stations brengen. Grote apparaten zoals koelkasten worden vaak gratis opgehaald.<br /><br />Het afval dat wordt ingezameld, gaat voor het grootste deel naar de stortplaats. Iedere laag gestort afval wordt met grond en planten bedekt, zodat je er niet meer van ziet. Maar het is er nog wel. Je begrijpt natuurlijk wel dat dit niet eeuwig kan doorgaan en dat je daarom maar kan proberen om zo min mogelijk weg te gooien. {|border="1" style="border-collapse:collapse;border:1px solid silver;" ! style="background:Green; color:White;" | Wel in de vuilnisbak ! style="background:Lime; color:Black;" | Besparing |- |Stukjes hout | |- |Stenen | |- |Kapotte bloempot | |- |Rubber | |- |Spiritus |Spiritus is niet chemisch; de alcohol verbrandt gewoon mee in de oven en hoeft dus niet bij het KCA. |- ! style="background:Red; color:White;" | NIET in de vuilnisbak ! style="background:Lime; color:Black;" | Besparing |- |KCA (bijv. batterijen of stoffen met waarschuwingssticker op verpakking) |Chemisch afval moet je in de milieubox gooien. |- |Papier (bijv. krant) |Dit moet je bij het oud papier leggen. |- |Gft (bijv. groenteafval, schillen en klokhuizen) |Dat kun je beter in de gft-bak doen of composteren in de compostbak in de tuin. |- |Glas |Dat hoort in de glasbak. |- |Elektrische kerstverlichting, incl. rendieren en kerstmutsen met lampjes |[https://inleverpunten.stichting-open.org/ E-waste inleverpunt] (in Nederland) |} <!-- ----------- Hieronder onderhoudsmeldingen -------------- --> {{sub}} du2vkhptyfqzusdn4swr1jiwxoyc041 0 40193 390552 389751 2024-12-09T18:58:57Z A.D.Ha-Tsekidé 28678 390552 wikitext text/x-wiki Via een internationale gemeenschap is een doel vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs: de toename van de wereldgemiddelde temperatuur houden tot ruim onder 2°C boven het pre-industriële niveau. Zonder twijfel is hiervoor een '''[[w:Energietransitie|energietransitie]]''' nodig: fossiele brandstof moet grotendeels vervangen worden door duurzame energiebronnen, met de nodige aandacht voor energiebesparing en energieopslag. Door de aard van deze energiebronnen is de energievoorziening decentraler georganiseerd. Je vindt heel wat inspiratie en discussies op het internet, maar voor een eerste kennismaking kan dat te overweldigend zijn. Dit Wikibook wil deze energietransitie zo concreet als mogelijk maken, met vooral de '''Vlaamse''' '''huishoudens''' als doelgroep, '''elektriciteit''' als middel en het Klimaatakkoord van Parijs in het achterhoofd: * Hoe wordt de elektriciteitsprijs op dit moment bepaald? * Wat zijn de problemen met die aanpak? * Hoe kan de elektriciteitsprijs in de toekomst bepaald worden? * Wat is een interessante aanpak op het niveau van de burger (micro) en overheid (meso/macro)? Bij dat laatste gaat jouw aandacht best uit van de achterliggende principes en wat in de toekomst op ons afkomt. Als je vertrekt vanuit de huidige regelgeving, zal je mogelijks investeringen uitstellen en/of ontgoocheld zijn in veranderende regels. Vergelijk het met de investering in een (elektrische) fiets. Je kan vinden dat de BTW zou moeten verlagen naar 6 % om de verkoop aan te zwengelen en merken dat je daardoor de fietsaankoop uitstelt, omdat je blijft wachten op die Btw-verlaging. Stel dat je het tóch doet en de politiek beslist een paar dagen later om alsnog de BTW te verlagen, dan voel je je bedrogen. Als je echter beslist om – los van de geldende BTW – een fiets te kopen, omdat dit goed is voor de gezondheid en het klimaat, om het hoofd leeg te maken en om files te vermijden, dan is de kans een pak kleiner dat je met deze ''mindset'' ontgoocheld zal zijn. Een oproep om bij aanvullingen het zo algemeen als mogelijk te houden, omdat het anders snel te technisch wordt en/of verzandt in uitgebreide discussies. Er kunnen wel subpagina’s aangemaakt worden om zaken meer in detail uit te werken. = Huidige factuur = == De componenten == In Vlaanderen krijg je één factuur van jouw energieleverancier ([[w:Engie|Engie]], [[w:Ecopower|Ecopower]], …), maar deze moet sowieso enkele zaken doorstorten naar anderen. Zoals aangehaald door de [[w:Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt|VREG]]<ref>Meer info over de componenten van de elektriciteitsprijs: zie [https://www.vreg.be/nl/energieprijs energieprijspagina van de VREG].</ref> zijn er drie belangrijke componenten die de elektriciteitsprijs bepalen (zoals ook zichtbaar in [https://vtest.vreg.be/ de V-test]). * '''Energiekost''': het deel van uw factuur dat voor een groot stuk rechtstreeks naar jouw gekozen energieleverancier gaat. Het is meestal opgesplitst in een jaarlijkse vergoeding, een energiecomponent en kosten voor groene stroom+WKK. De leveranciers bepalen wat en hoe ze iets doorrekenen aan de klant, waarbij ze o.a. rekening moeten houden met het Vlaamse energiedecreet van 2012 dat ze verplicht om voldoende groene energie aan te kopen. Het is vooral op dit deel van de factuur dat er (grondige) verschillen zijn van leverancier tot leverancier (bv. een leverancier die de jaarlijkse vergoeding op 0 EUR zet). * '''Netwerkkosten''' of nettarieven: de tarieven die u betaalt om energie tot bij u thuis te krijgen (o.a. de kabels). Denk aan tarief databeheer<ref>VREG.be: [https://www.vreg.be/nl/veelgestelde-vragen/wat-het-tarief-databeheer-en-waarom-het-hoger-dan-het-vroegere-meet-en-teltarief Wat is het tarief databeheer en waarom is het hoger dan het vroegere meet- en teltarief?]</ref>, distributiekosten en transportkosten. De bedragen verschillen van regio tot regio. Een belangrijke speler in Vlaanderen is [[w:Fluvius|Fluvius]] die netten voor elektriciteit, aardgas en warmte bouwt en beheert, maar ook andere diensten aanbiedt.<ref>Zie bv. [https://www.fluvius.be/sites/fluvius/files/2020-03/spitsdagen-2020.pdf Spitsdagen 2020 van Fluvius]</ref> * '''Heffingen''': de federale overheid en de Vlaamse overheid heffen ook een aantal belastingen: naast de BTW ook de energiebijdrage, de federale bijdrage en de bijdrage energiefonds. De Vlaamse regering besliste wel dat vanaf 2022 de kost voor het onderhoud van de openbare verlichting verdwijnt uit de elektriciteitsfactuur.<ref>DeMorgen.be: [https://www.demorgen.be/nieuws/kosten-openbare-verlichting-verdwijnen-in-2022-uit-elektriciteitsfactuur~bb43d947/ Kosten openbare verlichting verdwijnen in 2022 uit elektriciteitsfactuur]</ref> Om misverstanden te vermijden is de globale elektriciteitsprijs als e-PRIJS geschreven en zijn de drie componenten met kleine letters geschreven. == Verbruik == Dankzij een meter/teller wordt jouw verbruik bijgehouden in kWh (niet kW/h!!). Een ouderwetse gloeilamp van 60 watt die je een half uur gebruikt zal een verbruik opleveren van 60 watt x 0,5 uur = 60W x 0,5h = 30 Wh = 0,030 kWh. Bij de meeste gezinnen geef je eenmaal per jaar de tellerstand door en dat bepaalt jouw factuur. Enkele opmerkingen: * Stel dat je een maand niet thuis bent, dan is de kans groot dat je toch een verbruik hebt. Heel wat elektronica heeft namelijk een sluipverbruik door gewoon met de stekker in het stopcontact te zitten. Tijdens een ‘energiejacht’ zoek je naar manieren om zo’n sluipverbruik te vermijden, bv. via een schakelaar. De groenste en goedkoopste kWh is diegene die je niet verbruikt. * Stel dat je een jaar niet thuis bent, maar ook álles uitschakelt. De teller verandert dus een jaar niet. Het kan dat je toch een kostprijs aangerekend krijgt als er abonnementsgeld wordt gerekend. Sommige leveranciers rekenen énkel een vaste prijs per kWh: in dat geval hoef je niets te betalen. * De meeste energieleveranciers rekenen een (behoorlijk) vaste prijs aan per verbruikte kWh, maar achter de schermen verloopt dit helemaal niet zo. Zie verder bij de wet van vraag en aanbod. * Met zonnepanelen kun je je verbruik naar beneden halen, tot zelfs 0. En met 0 kWh verbruik, moet de factuur zo goed als 0 euro zijn... toch? Helaas: zie verder bij de wet van vraag en aanbod. == Prijzen vergelijken == Als je voor brood een andere aanbieder wil, moet je fysiek naar een andere winkel. Veranderen van energieleverancier is op dat vlak gemakkelijker voor de consument: het is puur een administratief iets, want de meter en de kabels blijven hetzelfde. Het kan dus lonen om heel regelmatig te kijken of het niet beter is op een ander (met PV-panelen verander je best rond de meteropname).<ref>VRT NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/12/15/meer-dan-1-miljoen-gezinnen-betalen-elk-jaar-500-euro-te-veel-vo/ Meer dan 1 miljoen gezinnen betalen elk jaar 500 euro te veel voor hun energie]</ref> Om je te helpen bestaan er heel wat prijsvergelijkers: * De Vreg is de gewestelijke energieregulator, die met hun V-test de prijzen tussen verschillende aanbieders laat vergelijken. * Mijnenergie.be is een commercieel initiatief van [[w:DPG Media|DPG Media]], waarbij enkel energieleveranciers worden opgenomen die een commissie betalen. * Via groepsaankopen kan soms een nog betere prijs worden bedongen. * Bij Gaele en June gaan zij in de markt op zoek naar de beste energieprijs, waardoor je zelf niet met prijsvergelijkers aan de slag moet. Als je in bovenstaande eenzelfde energieabonnement met verschillende prijzen tegenkomt, dan kan dit komen door kortingen die wel of niet worden meegenomen. Naast de prijs kan je als consument nog extra eisen hebben: moet de stroom duurzaam zijn geproduceerd, wil ik mede-eigenaar zijn van het bedrijf, moeten ze hoog scoren op klantvriendelijkheid, … == De wet van vraag en aanbod == Het ideale zou zijn dat de vraag constant is: dat iedereen op elk moment evenveel elektriciteit nodig heeft. Je bouwt dan bv. gasturbines en slaat een voorraad gas in. Deze gasturbines kunnen vervolgens altijd op hun optimaal maximum draaien om elektriciteit te maken, waardoor deze investering maximaal kan renderen. Maar de vraag is helemaal niet constant: zo is er ‘s nachts en in het weekend vaak een kleinere elektriciteitsvraag (vandaar ook de piek- en daltarieven). Ook het aanbod is niet constant: er is meer aanbod als er veel zon en wind is. Vanuit de economie weten we dat [[w:Vraag en aanbod|vraag en aanbod]] op elkaar wordt afgestemd door de prijzen. Dat is ook zo voor elektriciteit, maar wel “achter de schermen” op de groothandel.<ref>Voor een voorbeeld van zo'n groothandelsprijs: zie [https://www.demorgen.be/nieuws/elektriciteit-maandagavond-opnieuw-peperduur~b1aefbaf/ Elektriciteit maandagavond opnieuw peperduur] in DeMorgen van 21 september 2020</ref> De wetmatigheid is dat het aanbod en de vraag van elektriciteit altijd in evenwicht moet zijn en dat is best een huzarenstukje. Via een [[w:Hydraulische analogie|hydraulische analogie]] kunnen we ons elektriciteitsnet vergelijken met een waternet. We verwachten een bepaalde waterdruk (“spanning”), omdat onze apparaten gebouwd zijn om met die waterdruk (“spanning”) om te gaan. Als er te veel vraag is en te weinig aanbod, dan daalt de spanning op het netwerk. Dit kan leiden tot een [[w:Brown-out (elektriciteit)|brownout]], zelfs tot een [[w:Stroomuitval|blackout]] (wat dan weer chaos en paniek zal creëren<ref>Panorama.nl: [https://panorama.nl/artikel/461365/chaos-en-paniek-dit-gebeurt-er-in-nederland-bij-een-totale-black-out Chaos en paniek: dit gebeurt er in Nederland bij een totale black-out]</ref>). Als er te veel aanbod is en te weinig vraag, dan stijgt de spanning op het netwerk. Ook dit kan tot een blackout leiden. Enkele voorbeelden: * Als in jouw buurt de mensen omstreeks 18 uur thuiskomen, hun elektrische auto in het stopcontact stoppen en iets koken op hun elektrisch fornuis (de vraag), dan moet ergens een elektriciteitscentrale wat harder werken (het aanbod). * Stel dat de hemel eensklaps opklaart, waardoor zonnepanelen in jouw buurt plots heel wat meer elektriciteit kunnen creëren (het aanbod). Dat klinkt heel positief, maar als de vraag niet kan volgen, dan stijgt de spanning. Om het evenwicht te herstellen kan je de vraag laten stijgen (jouw boiler laten werken, een diepvriesbedrijf in de buurt dat extra vriest, …) of het aanbod laten dalen (een andere elektriciteitscentrale die wat minder hard draait). * Toen we nog meer lineair TV keken, waarbij een volledig land dus op een vast tijdstip naar programma’s keek kon er plots een grote piek zijn in de vraag. In het Verenigd Koninkrijk staat dit bekend als [[w:en:TV pickup|TV pickup]]: in het reclameblok gingen er velen thee zetten met hun waterkoker. Dat zorgde voor een kortstondige piek (de vraag), waar het aanbod deze piek wel moest mee volgen of er volgde een black-out. Kunnen we elektriciteit net zoals gas niet gewoon opslaan bij een te groot aanbod, en terug vrijgeven bij een grote vraag? Dat kan, maar slechts een héél klein beetje. Ja, er zijn grote stappen vooruit gezet zijn bij de accu’s voor smartphones, laptops, elektrische fietsen en auto’s. Maar voor grote opslag is de investering gewoon véél te groot: een paar dagen is al moeilijk, laat staan een opslag van zomer naar herfst/winter. Het elektriciteitsnet is dus niet zoals een bank werkt: je krijgt een loon/zakgeld gestort op jouw bankrekening en alles wat je niet “verbruikt” blijft daar staan. Als je later een grote investering hebt, kan je dit opgespaarde geld hiervoor gebruiken. In perceptie denken sommige dat hun extra opgewekte energie van de zonnepanelen in de zomer op het net gezet wordt, om deze dan in de winter opnieuw te gebruiken. Maar het net is geen bank!<ref>Zie [https://www.treehugger.com/problem-net-zero-grid-not-bank-4856628 The Problem With Net Zero: The Grid Is Not a Bank], een artikel op Treehugger.com.</ref> Dus vraag en aanbod moeten in evenwicht zijn en opslag is moeilijk. Maar de zon schijnt altijd ergens op de wereld. Kunnen we dan een overschot aan de ene kant, niet gewoon doorsturen naar waar een tekort is? Dat kan, maar net zoals bij opslag, vergt dit grote investeringen. Hoe groter de door te sturen piek, hoe dikker en duurder zo’n kabel zal zijn. Als je in een dichtbebouwd land woont, is zo’n hoogspanningskabel niet gemakkelijk om vergund te krijgen. Bij deze ‘wet van vraag van aanbod’ hebben velen een verkeerd beeld. Vaak is dit omdat op de factuur een relatief vaste elektriciteitskost per verbruikte kWh staat. Deze geeft helaas de werkelijkheid niet weer. Hiervoor moeten we terug naar de verschillende componenten van de e-PRIJS: * Als het aanbod groot is, zal de '''energiekost''' voor de elektriciteitsleverancier laag zijn: je moet immers de vraag omhoog krijgen, zodat er een evenwicht blijft. Als er een grote vraag is, maar een beperkt aanbod zal het net omgekeerd zijn. Als de elektriciteitsleverancier een vaste e-PRIJS aanrekent, wordt de consument niet gestimuleerd om te verbruiken als de prijs laag is en om verbruik uit te stellen als de prijs hoog is. Het gevolg is dat we vraag en aanbod niet optimaal op elkaar afstemmen, waardoor de uiteindelijke prijs op de factuur hoger is dan het zou kunnen zijn. * Als we vlot elektriciteit doorheen het land, tussen landen of tussen continenten willen transporteren, dan is een investering in het elektriciteitsnet nodig. Dat betekent dat de '''nettarieven''' moeten stijgen om dit te kunnen betalen. Als we maximaal lokaal verbruiken als het aanbod er is en onze piek zo laag mogelijk houden, dan hoeft deze investering minder groot te zijn. * Bij de '''heffingen''' zit BTW maar ook enkele energieheffingen. Worden deze heffingen wel optimaal ingezet om de energietransitie te bewerkstelligen? * Misschien heb je nog recht op een '''terugdraaiende teller''': als deze in de zomer 4000 kWh terugdraait, mag deze in de winter 4000 kWh verder draaien, zonder dat dit een impact heeft op je factuur. Dat is eigenlijk niet logisch: in de zomer is het dagaanbod groot en is de elektriciteit eigenlijk minder waard dan in de winter. In Vlaanderen wordt dit deels gecorrigeerd door een '''prosumententarief''', een vast tarief gekoppeld aan het maximum vermogen van de omvormer. Het moeten afstemmen van vraag en aanbod zorgt ervoor dat de ePRIJS op de groothandelsmarkt eigenlijk variabel is. Zo’n systeem kennen we van heel wat andere zaken: * Als je wil reizen is dat duur als anderen óók op dat moment op reis willen. Vandaar hebben we een hoog- en laagseizoen, met verschillende prijzen. * Bij solden willen winkels van een oude(re) collectie af, omdat er al een nieuwere collectie op komst is. Om mensen te stimuleren uit die oudere collectie te kopen, moeten ze de prijs laag houden. * Parkeertarieven in een centrum zijn duurder dan aan de rand (verschil in plaats) en vaak bepaalt het tijdstip ook de prijs. * Als iedereen op hetzelfde moment de trein neemt om op school of het werk te geraken, zijn er veel treinen, sporen, machinisten, … nodig. Allemaal kostenposten die de rest van de dag voor een groot deel niet gebruikt worden. Als we de spits kunnen spreiden, hebben we minder treinen etc. nodig en dalen de kosten.<ref>Bron treinvergelijking: intellisol.be, met [https://intellisol.be/capaciteitstarief-2022/ Capaciteitstarief vanaf 2022]</ref> Zo kan een Senior Ticket bij de [[w:National Railway Company of Belgium|NMBS]] pas gebruikt worden vanaf 9 uur. Elektriciteitsvraag en -aanbod op elkaar afstemmen lijkt dus de weg om in te slaan. Bij energie is het helaas wel een stukje complexer, omdat iemand die investeert daar ook wel terecht rendement wil uit halen en omdat energie een basisbehoefte is. = Toekomstige factuur = Er worden enkele mogelijke vernieuwende tarieven besproken (nog meer staan op ''[[w:en:Electricity pricing|Electricity pricing]]''). Heel wat mensen vergelijken met hun huidige situatie om te weten of het een verbetering is of niet. Alhoewel dit logisch is (je kent die situatie), is het de foute vergelijking. Of we het nu willen of niet: de toekomst ziet er sowieso anders uit dan vandaag. Dat de maatschappij bv. verder zal [[w:Elektrificatie|elektrificeren]] is duidelijk. Heel wat investeringen (auto, warmtepomp, …) zijn er voor de komende 10 tot 20 jaar. Dan moet je zoeken naar de best mogelijke oplossing, die ook nog werkbaar is in die toekomst. Met een ''business as usual'' zal bijna iedereen verliezen (hogere tarieven die door de juiste investeringen hadden vermeden kunnen worden), met een vernieuwende aanpak kan het eerlijker (de vervuiler/gebruiker betaalt). Er zijn trouwens nu al energieleveranciers met dynamische tarieven. In België is er Yuso (voor zakelijke klanten), [https://www.engie.be/nl/dynamic-tarief/ Engie Dynamic], Eneco, Ebem, OCTA+ en Frank Energie.<ref>Zie VREG.be: [https://www.vreg.be/nl/dynamische-energieprijzen Dynamische energieprijzen] en DeMorgen: [https://www.demorgen.be/nieuws/de-elektriciteitsprijs-wordt-per-uur-berekend-en-de-gasprijs-per-dag-9-vragen-over-dynamische-elektriciteitscontracten~be12cd83/ 9 vragen over dynamische elektriciteitscontracten ]</ref> In Nederland is er bv. NieuweStroom, EasyEnergy,...<ref>Zie ook Tweakers.net: [https://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/2049754/0 Het grote day ahead energie prijzen topic] </ref> In Groot-Brittanië is er Octopus Agile van [[w:en:Octopus Energy|Octopus Energy]]. In Duitsland is er [[w:en:Sonnen GmbH|Sonnen.de]] (energieopslag en -gemeenschap) en aWATTar.<ref>Zie filmpje "[https://www.youtube.com/watch?v=aYVnEgJTqhg aWATTar - energy in sync with nature]"</ref> In Australië is er [https://www.amber.com.au/ Amber Electric]. == Visie == Dat de politiek te weinig inzet op een stabiele, langetermijnvisie blijkt een heel vaak terugkerend pijnpunt te zijn. Aangehaalde problemen in het verleden blijken niet te worden aangepakt. We sommen er enkele op: * September 2024. In een DeMorgen-artikel bekijken ze waarom in een jaar tijd de verkoop van zonnepanelen, warmtepompen en thuisbatterijen daalde met meer dan de helft. De inleiding start met '‘De overheid is een onbetrouwbare partner.''<ref>De Morgen: [https://www.demorgen.be/nieuws/verkoop-van-zonnepalen-warmtepompen-en-thuisbatterijen-stuikt-in-elkaar-waarom-slabakt-de-groene-economie~b8b53aba/ Verkoop van zonnepalen, warmtepompen en thuisbatterijen stuikt in elkaar: waarom slabakt de groene economie?]</ref> * September 2024. In een DeMorgen-artikel wordt nog maar eens het grote prijsverschil tussen elektriciteit en aardgas aangekaart (''De verkoop viel dus met de helft terug in vergelijking met een jaar geleden. (...) In België ligt de prijs van elektriciteit volgens Laveyne zo’n vier à vijf keer hoger dan de gasprijs. De prijzen omlaag kan volgens de CREG door de accijnzen op elektriciteit fors te verlagen. Ter compensatie zouden de accijnzen op fossiele brandstoffen omhoog moeten.'')<ref>De Morgen: [https://www.demorgen.be/snelnieuws/waarom-de-warmtepomp-op-dit-moment-geen-rendabele-investering-is~b757a039/ Waarom de warmtepomp op dit moment geen rendabele investering is]</ref> * Juli 2024. In een DeMorgen-artikel wordt nog maar eens het grote prijsverschil tussen elektriciteit en aardgas aangekaart (''bijna vier keer duurder, louter gevolg van beleid''), waardoor de terugverdientijd voor een warmtepomp bij ons veel hoger ligt dan bijvoorbeeld in Nederland. Daarom pleiten experts al langer voor aan lastenverschuiving van elektriciteit naar gas.<ref>DeMorgen [https://www.demorgen.be/nieuws/is-groene-koop-ook-goede-koop-er-is-geen-scenario-denkbaar-waarin-zonnepanelen-niet-rendabel-zijn~b64a704d/ Is groene koop ook goede koop?]</ref> * April 2024. In een opinieartikel roept Angelos Koutsis (woordvoerder en beleidsexpert energie bij Bond Beter Leefmilieu) op aan Vlaams minister van Energie Zuhal Demir om een taxshift door te voeren. Er wordt gehamerd op het grote prijsverschil tussen elektriciteit en gas, waarbij voor die laatste de VREG zelfs nog een daling van de gasnettarieven voorstelt.<ref>Standaard.be [https://www.standaard.be/cnt/dmf20240411_98007530 Zuhal Demir kan de elektriciteitsfactuur makkelijk doen zakken met een groene taxshift]</ref><ref>BBL: [https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/minister-demir-kan-de-elektriciteitsfactuur-alsnog-doen-zakken-met-een-groene-taxshift Minister Demir kan de elektriciteitsfactuur alsnog doen zakken met een groene taxshift]</ref> * Januari 2024. HLN kopt wat in het verleden al vaak aan bod kwam nl. dat duurzaam verwarmen in België enkel aantrekkelijk kan worden als de verhouding van de kostprijs opschuift. Nu is elektriciteit nl. 3,8 keer zo duur als gas.<ref>HLN.be: [https://www.hln.be/woon/duurzaam-verwarmen-blijft-onaantrekkelijk-in-belgie-elektriciteit-is-3-8-keer-zo-duur-als-gas-die-verhouding-moet-opschuiven~a57c5d629/ Duurzaam verwarmen blijft onaantrekkelijk in België: “Elektriciteit is 3,8 keer zo duur als gas, die verhouding moet opschuiven”]</ref> * Januari 2024. N.a.v. een advies van [[w:Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen|SERV]] wil Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) herbekijken of er tegen 2029 wel bij iedereen digitale energiemeters moeten worden geplaatst.<ref>VRT NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/01/11/minister-demir-stelt-volledige-uitrol-van-digitale-meters-in-vra/ Minister Demir stelt volledige uitrol van digitale meters in vraag]</ref> Daar komt weerwerk op door de voordelen van de digitale meter te onderstrepen<ref>De Standard [https://www.standaard.be/cnt/dmf20240117_97101267 Kosten digitale meter zijn voor vandaag, de baten voor overmorgen]</ref> en een paar dagen later blijkt de ophef van korte duur, aldus een nieuw interview met Demir.<ref>HLN.be [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/01/11/minister-demir-stelt-volledige-uitrol-van-digitale-meters-in-vra/ Ophef van korte duur? Digitale meter lijkt er toch voor iedereen te komen]</ref> * December 2023. Door de hoge heffingen op energie is het momenteel in België vaak financieel niet interessant om ene warmtepomp te plaatsen door te hoge heffingen op elektriciteit. T.o.v. Finland en Noorwegen plaatst men in België in 2022 vijf keer minder warmtepompen.<ref>De Morgen: [https://www.demorgen.be/nieuws/wie-een-nieuwbouw-zet-hoeft-niet-te-twijfelen-maar-voor-bestaande-woningen-is-een-warmtepomp-plots-niet-meer-zo-interessant~bd756110/ Wie een nieuwbouw zet, hoeft niet te twijfelen. Maar voor bestaande woningen is een warmtepomp plots niet meer zo interessant ]</ref><ref>VRT NWS:[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/23/warmtepomp-momenteel-niet-zo-interessant-in-minder-goed-geisolee/ Warmtepomp momenteel niet zo interessant in slecht geïsoleerd huis: "Taksen moeten verschuiven van stroom naar gas"]</ref> * December 2023. Vlaanderen start met subsidies voor e-auto's, maar is bv. elektriciteit goedkoper maken (t.o.v. fossiele brandstoffen) niet de betere visie?<ref>De Morgen: [https://www.demorgen.be/nieuws/als-duitsland-premies-voor-elektrische-wagens-afschaft-waarom-voert-vlaanderen-ze-dan-juist-in~b2ba558ff/ Als Duitsland premies voor elektrische wagens afschaft, waarom voert Vlaanderen ze dan juist in? ]</ref> * November 2023. De gasuitstap zadelt de Vlaming op met een factuur van 2,2 miljard euro, wat de politiek grotendeels aan zichzelf te danken heeft. In 2007 nog legde de Vlaamse regering op dat de aansluitbaarheid van woningen op het gasnet moest verhogen tot 95 procent. Pas in 2018 werd die doelstelling losgelaten. Ondertussen hadden wel veel uitbreidingsinvesteringen plaatsgevonden, die nog 50 jaar moeten worden afbetaald. Terwijl andere landen en steden hun uitfasering voor gas al hebben ingezet, telt Vlaanderen nog altijd jaarlijks 35.000 nieuwe gasaansluitingen. Vanaf 2025 gaat een algemeen verbod in om nog nieuwbouwwoningen op het gasnet aan te sluiten.<ref>De Tijd: [https://www.tijd.be/ondernemen/milieu-energie/gasuitstap-zadelt-vlaming-op-met-factuur-van-2-2-miljard-euro/10503592.html Gasuitstap zadelt Vlaming op met factuur van 2,2 miljard euro]</ref> * November 2023. Amper een kwart van de nieuwbouwwoningen in Vlaanderen krijgt een warmtepomp, de grote meerderheid blijft op gas. Elders in Europa gaat de uitrol van warmtepompen sneller (bv. in Noorwegen<ref>De Morgen: [https://www.demorgen.be/nieuws/bijna-zo-straf-als-het-wonder-van-jezus-met-de-vissen-waarom-de-noren-overschakelen-op-de-warmtepomp~bda8d6e9/ Waarom de Noren overschakelen op de warmtepomp: ‘Bijna zo straf als het wonder van Jezus met de vissen’]</ref>). Dat komt doordat Vlaanderen tal van heffingen op de elektriciteitsfactuur schoof, waardoor stroom hier duurder is dan in de buurlanden.<ref>De Standaard: [https://www.standaard.be/cnt/dmf20231104_92478176 Amper kwart nieuwbouwwoningen krijgt een warmtepomp, grote meerderheid blijft op gas]</ref> * Oktober 2023. De federale regering behoudt de verlaagde btw (6% i.p.v. 21%) op warmtepompen, maar de verbruikskosten van elektriciteit t.o.v. gas blijven te hoog (meer dan vier keer duurder). De verlaagde btw is - voor een klein deel - gecompenseerd door accijnzen. Het voordeel van die accijnzen is dat de regering er mee kan ‘spelen’. Helaas zoetjesaan: tussen 2028 en 2032 moeten de accijnzen op elektriciteit halveren, terwijl de accijnzen op stookolie en steenkool onaangeroerd blijven.<ref>De Morgen: [https://www.demorgen.be/nieuws/vivaldi-maakt-warmtepomp-kopen-minder-duur-helaas-het-probleem-blijkt-elders-te-zitten~b48b3280/ Vivaldi maakt warmtepomp kopen minder duur. Helaas, het probleem blijkt elders te zitten]</ref> * Juli 2023. Foute afrekeningen en geblokkeerde meetgegevens, terwijl zowel de energieleveranciers als netbeheerder Fluvius begin mei de problemen beloofden aan te pakken. Wat er precies fout loopt bij het nieuwe dataplatform Atrias blijft onduidelijk. Net als onder wiens politieke bevoegdheid het systeem valt. Twee zaken die dus heel problematisch zijn.<ref>VRTNWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/07/14/foute-afrekeningen-en-problematische-leverancierswissels-blijven/ Foute afrekeningen en geblokkeerde meetgegevens: ondanks beloftes raken problemen met energiecontracten niet opgelost]</ref> * April 2023. Hogere accijnzen op gas en elektriciteit zouden kunnen helpen om de energietransitie te bevorderen, maar doen het bij invoering niet. Op elektriciteit zijn de accijnzen zes keer hoger dan op gas.<ref>VRTNWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/03/31/vanad-vandaag-accijnsverhoging-op-onze-energiefacturen-wat-bete/ Vanaf vandaag hogere accijnzen op gas en elektriciteit: wat betekent dat voor jouw energiefactuur?]</ref> * Juli 2022. Door de elektrificatie (bv. door een toenemend aantal elektrische auto's) zullen de pieken op ons net groter worden. Dan kan je investeren in een zwaarder net en/of zorgen dat de verbruikers hun verbruik spreiden in de tijd (die auto 's nachts laten opladen). Voor dat laatste wil de Vlaamse energieregulator VREG voor de berekening van de netkosten een verschuiving van ''verbruik'' naar ''piekvermogen''. Vlaams minister van Energie Zuhal Demir trekt naar de rechter om dit capaciteitstarief aan te vechten.<ref>Knack: [https://www.knack.be/nieuws/belgie/energieminister-zuhal-demir-naar-rechtbank-tegen-energieregulator-vreg-voor-geplande-invoering-capaciteitstarief/ Zuhal Demir naar rechtbank tegen energieregulator VREG voor invoering capaciteitstarief]</ref> * April 2022. Het [[w:nl:IEA|Internationaal Energieagentschap]] IEA brengt een vijfjaarlijks rapport uit over België. Naast lof voor de Belgische offshore windindustrie zijn er ook werkpunten: verdere elektrificatie, aanpassen tariefstructuur (taksen schrappen die er niet thuishoren, maximumprijzen benzine schrappen, ...), vergunningenduur inkorten, aangescherpt klimaatplan, ... <ref>De Standaard: [https://www.standaard.be/cnt/dmf20220420_93497785 Internationaal Energieagentschap vindt Belgische maximumprijzen voor benzine ‘nutteloos’] en IEA: [https://www.iea.org/reports/belgium-2022 Belgium 2022 - Energy Policy Review]</ref> * Maart 2022. VRT NWS overloopt het jarenlange bochtenwerk i.v.m. de kernuitstap.<ref>VRT NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/09/10/kernuitstap-terugblik/ Ontwart regering vandaag knoop kernuitstap? Van "ja" naar "nee" tot "misschien": terugblik op jarenlang bochtenparcours]</ref> * Februari 2022. VRT NWS ontleedt de energiefactuur.<ref>VRT NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/01/26/uw-energiefactuur-ontleed-wie-steekt-wat-in-die-factuur-en-waar/ Jouw energiefactuur ontleed: wie steekt wat in die factuur en waarvoor dient het?]</ref> "''De discussie leeft of die kosten niet beter moeten worden verdeeld tussen de elektriciteitsfactuur en de gasfactuur. Tenslotte wil de overheid zo veel mogelijk weg van fossiele brandstoffen (zoals aardgas) en stimuleert ze de elektrificatie van bijvoorbeeld verwarming of transport. Dan is het niet logisch dat je elektriciteit meer belast dan aardgas. Daarnaast leeft de bredere discussie of je de kosten voor allerlei beleidsmaatregelen niet sowieso uit de energiefactuur moet halen, of dat nu de elektriciteitsfactuur of de aardgasfactuur is. Je zou die beleidskeuzes dan kunnen financieren via de algemene middelen van de overheid. Maar dat zijn politieke beslissingen waar vaak over gepraat wordt, maar waar voorlopig nog maar kleine stappen worden gezet.''" * November 2021. Een longread van DeMorgen '19 jaar start, stop, pauze, rewind: de absurde geschiedenis van de Belgische kernuitstap'.<ref>DeMorgen: [https://dossiers.demorgen.be/longreads/kernuitstap/ 19 jaar start, stop, pauze, rewind: de absurde geschiedenis van de Belgische kernuitstap]</ref> * Januari 2021. Recent is de regeling van een 15 jaar terugdraaiende teller vernietigt door het Grondwettelijk Hof. De Vlaamse regering had iets uitgewerkt waarvoor ze eigenlijk niet bevoegd waren, terwijl experts aangaven dat ze op glad ijs zaten.<ref>Zie VRT.NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/01/15/zonnepanelen-devos/ Politicoloog Devos over zonnepanelen: "Interessant voor verkiezingen, maar regering toen al bewust van juridische problemen"]</ref> November 2023. De Brusselse rechtbank van eerste aanleg tikt ministers Bart Tommelein (Open VLD) en Lydia Peeters (Open VLD) op de vingers voor misleidende beloftes over en de terugdraaiende teller. Er moeten wel geen schadevergoedingen worden betaald.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/03/rechter-tikt-tommelein-peeters-op-de-vingers-terugdraaiende-tell Rechter tikt ministers Tommelein en Peeters op de vingers voor misleidende beloftes over zonnepanelen]</ref> * Januari 2021. Ruben Baetens (3E nv) kaart aan dat de Vlaamse regering 400 tot 550 miljoen kan reserveren voor eenmalige vergoedingen ter compensatie van het abrupte einde van de terugdraaiende teller (zie eerder). Het probleem is dat deze vergoeding zich kunstmatig richt op zelfverbruik en dat er niets wordt gedaan aan de scheeftrekking door (ODV-)kosten in de elektriciteitsfactuur. Hij roept dan ook op om werk te maken van een CO2-heffing.<ref>Zie LinkedIn: [https://www.linkedin.com/pulse/voorbij-de-compensatie-ruben-baetens/ Voorbij de compensatie].</ref> * Februari 2021. Dirk Van Evercooren van [[w:Organisatie Duurzame Energie (Vlaanderen)|ODE]] kaart het volgende aan: "''Er is zoiets als het principe de vervuiler betaalt. Als je op dit moment merkt dat vervuilende manieren van verwarmen goedkoper gemaakt worden dan schone manieren van verwarmen, dan zit er iets scheef. En dan is het aan de politiek om dit recht te trekken.''".<ref>Zie VRT.NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/02/09/eigenaars-warmtepomp-grote-verliezers-van-stopzetten-terugdraaie/ Eigenaars warmtepomp grote verliezers van stopzetten terugdraaiende teller]</ref> * Maart 2021. Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) pleit voor een uitstel van de nieuwe nettarieven (bekend als het capaciteitstarief).<ref>Zie Standaard.be: [https://www.standaard.be/cnt/dmf20210305_96014352 Demir vraagt Vreg uitstel van de nieuwe nettarieven]</ref> Het kan een debat waard zijn, maar dat deze oproep in maart 2021 verschijnt, voor iets dat in 2022 zou moeten ingaan wijst opnieuw op een gebrek aan een stabiele, langetermijnvisie. * Juni 2021. In een column 'Van Turteltaks tot chantage' bekijkt Rik Van Cauwelaert het energiebeleid.<ref>De Tijd: [https://www.tijd.be/opinie/paleis/paleis-der-natie-van-turteltaks-tot-chantage/10316123.html Paleis der Natie | Van Turteltaks tot chantage]</ref> * Oktober 2020. Test Aankoop kaart aan dat de kosten die de gemeenten aanrekenen voor elektriciteit enorm uiteen lopen, zelfs al gebruiken gezinnen evenveel stroom. <ref>Zie VRT.NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/10/19/vaste-kosten-in-stroomfactuur-verschillen-sterk-tussen-intercomm/ Waarom in dezelfde straat het ene gezin tot 220 euro meer betaalt dan het andere, voor evenveel elektriciteit]</ref> * Augustus 2019. Het VRT-artikel “U betaalt elk jaar 300 euro aan elektriciteit voor kosten die niets te maken hebben met elektriciteit” kaart een groot gebrek van transparantie en evenwicht aan.<ref>Zie VRT.NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/08/29/vlaamse-energieregulator-vreg-wijst-op-kosten-op-stroomfactuur/ U betaalt elk jaar 300 euro "aan elektriciteit" voor kosten die niets te maken hebben met elektriciteit]</ref>. * September 2014. De Tijd schrijft over 'Tien jaar spanning, maar geen energiebeleid'.<ref>De Tijd: [https://www.tijd.be/ondernemen/milieu-energie/tien-jaar-spanning-maar-geen-energiebeleid/9542223.html Tien jaar spanning, maar geen energiebeleid]</ref> * 2012. Biogasinstallaties krijgen niet langer 20 jaar, maar maximaal 10 jaar certificaten. Eventueel te verlengen met nog eens 2 x 5 jaar. Heel opmerkelijk: de regeling gold met terugwerkende kracht.<ref>Zie VRT.NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/09/27/biogas-een-alternatief-voor-poeitngas/ Het alternatief voor gas uit Rusland zit misschien in... frieten (en biogas)]</ref> * 2011. De vorige artikels zijn recent, maar al in 2011 was er de Panoroma-reportage “Watt een kluwen” waar o.a. wordt gewezen op een mogelijk stroomtekort in de toekomst (ondertussen het heden) en een falend energiebeleid.<ref> Zie VRT.NWS: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/09/26/panorama-6-maart-2011-watt-een-kluwen/ Watt een kluwen]</ref> De overheid en zijn organen (VREG, CREG, …) moeten heel helder zijn in hun communicatie, met een duidelijk stappenplan voor de lange termijn, waarbij er voldoende voordelen voor burger en bedrijven moeten zijn. Dat blijkt nu zéker niet het geval: * De geïnteresseerde burger bijt zijn tanden stuk op regels die door de verschillende organen niet duidelijk worden gecommuniceerd of door elkaar worden tegengesproken. Dat is al ontgoochelend, laat staan als regels al na een paar jaar opnieuw veranderen. Dit blijkt uit heel wat reacties op het forum van Zonstraal. * De niet-geïnteresseerde burger (door tijd, kennis, goesting) weet niet hoe de energiemarkt er achter de schermen aan toegaat en heeft dus ook weinig begrip voor een energietransitie. Alles werkt toch? Ook dit blijkt uit reacties op fora en uit gesprekken met de gewone man/vrouw. Van een stabiele, langetermijnvisie is nog niet echt sprake, maar toch een opsomming van wat wel al beslist is: * Juli 2022: invoering van het '''capaciteitstarief''', een nieuwe aanpak voor het aanrekenen van de nettarieven. Daardoor zal een deel van uw factuur vanaf midden 2022 niet langer berekend worden op basis van de hoeveelheid elektriciteit die u afneemt van het net (kWh) maar op basis van de pieken die u veroorzaakt (kW). Voor een doorsnee gezin gaat dit over zo’n 15% van de totale factuur. Op hetzelfde moment verdwijnt ook het onderscheid tussen het duurdere dag- en het goedkopere nachttarief. De nettarieven die u betaalt zullen hierdoor niet langer afhangen van het moment van de dag waarop u verbruikt.<ref>Vlaanderen.be: [https://www.vlaanderen.be/energiefactuur-voor-elektriciteit-of-aardgas/toekomst-nettarieven-capaciteitstarief-voor-gezinnen-en-kleine-bedrijvenToekomst nettarieven (capaciteitstarief) voor gezinnen en kleine bedrijven]</ref> * Januari 2022 e.v.: gefaseerde invoering '''energiedelen'''<ref>Solarmagazine.nl: [https://solarmagazine.nl/nieuws-zonne-energie/i24888/vlaanderen-burgers-mogen-van-2022-stroom-van-zonnepanelen-delen-met-buren-of-familie Vlaanderen: burgers mogen van 2022 stroom van zonnepanelen delen met buren of familie]</ref> ** April 2023. In een opiniestuk krijgt energiedelen twee punten van kritiek: het jaagt leveranciers op kosten en het is een vorm van btw-ontwijking (mogelijk gemaakt door de Vlaamse overheid t.a.v. federale overheid). Een alternatief is een dynamisch tarief nemen. <ref>De Standaard: [https://www.standaard.be/cnt/dmf20230403_97236549 Energiedelen is een nobel idee, maar andere energiegebruikers betalen het gelag]</ref> ** Januari 2022: bewoners van een appartementsgebouw kunnen zonnedelen. De opgewekte zonne-energie op het gebouw kan verdeeld worden onder alle bewoners van het appartementsgebouw. ** Juli 2022: niet alleen bewoners van een appartementsgebouw kunnen zonnedelen, maar iedereen – van burgers tot lokale besturen en bedrijven – kunnen groenestroomleverancier worden. Zo zal iemand met zonnepanelen de stroom die hij niet zelf verbruikt, kunnen verkopen aan iemand anders: een familielid, vriend, collega, ondernemer, buur, et cetera. De rechtstreekse verkoop van persoon aan persoon heet peer-to-peer. Afnemers van die verkoop hoeven dat alleen te melden aan netbeheerder Fluvius. Die neemt de praktische regeling dan op zich en zorgt ervoor dat de informatie doorstroomt naar de leveranciers, zodat de elektriciteitsfactuur automatisch wordt aangepast. ** 2023: het energiedelen wordt verder uitgebreid naar échte energiegemeenschappen. Wie zich verenigt in een energiegemeenschap, kan dan in groepsverbonden investeren in een installatie voor groene energie, isolatie, een buurtbatterij, gemeenschappelijk laadpalen voor elektrische auto’s … De kosten van de investering en de voordelen die eruit voortvloeien, worden in dat geval verdeeld onder de leden van de energiegemeenschap of worden besteed aan andere ecologische of sociale projecten. ** 2024: vele beperkingen (om het beheersbaar en haalbaar te houden) rond energiedelen vallen weg. * Juli 2029: uitrol van de '''digitale meter''' moet volledig klaar zijn (tegen eind 2024 minstens 80% van alle gezinnen en kmo's).<ref>Vreg.be: [https://www.vreg.be/nl/digitale-meter Digitale meter]</ref> Wie zonnepanelen heeft en nog werkt met een analoge meter, kan tot begin 2025 aan netbeheerder Fluvius laten weten nog geen digitale meter te willen.<ref>Vrt.be: [https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/02/14/zonnepanelen-meter/ Zonnepaneleneigenaars kunnen tot 2025 uitstel vragen voor digitale meter]</ref> De verdere uitleg bij de andere kopjes bespreekt mogelijke tarieven wat uitgebreider, bv. het capaciteitstarief. == Capaciteitstarief == Om dit uit te leggen gebruiken we een [[w:Hydraulische analogie|hydraulische analogie]]. Stel je een wijk voor met één centrale waterleiding, waar de verschillende afzonderlijke huizen van aftappen en een aparte meter hebben. Nu wil diegene op het einde van de straat een zwembad aanleggen dat héél snel gevuld moet geraken met water. De watermaatschappij belegt een vergadering om het over de centen te hebben. * De watermaatschappij wil de kost niet dragen, want voor gewoon waterverbruik voldoen de buizen in de straat. * Diegene met zijn zwembad vindt niet dat hij dat moet betalen, omdat de andere van de grotere buis in de straat ook meeprofiteren. Bovendien zal hij door het hoge waterverbruik ook een grotere factuur hebben en helpt hij sowieso al meebetalen. Om nog te zwijgen van de BTW die hij moet afdragen door de aanleg van het zwembad. * De anderen willen niet betalen, want zij hebben dit niet aangevraagd en geven aan het niet nodig te hebben. Hmm, een moeilijke kwestie. De watermaatschappij besluit om het uit te voeren, maar ook om de waterdistributiekost te wijzigen. De waterteller houdt bij hoeveel water per kwartier door de meter passeert: hoe groter de piek, hoe groter de kost. Stel nu twee gezinnen met een zwembad van 25000 liter. Het ene gezin zet de kraan hélemaal open, terwijl het andere gezin het druppelsgewijs vult. Alhoewel het gaat om dezelfde hoeveelheid water, zou het laatste gezin toch minder moeten betalen, omdat hun piek minder groot is. Hetzelfde principe heb je bij elektriciteit: o.a. de dikte van de kabel bepaalt mee hoeveel elektriciteit er in één keer door kan. Stel dat die persoon met zijn zwembad een feestje geeft. De vrienden komen toe met hun elektrische auto en pluggen deze in om bij te laden. Ze springen in het door het door de warmtepomp verwarmde zwembad en als het ze even te warm wordt, gaan ze in het aircogekoelde huis om af te koelen. Daarna volgen frietjes à volonté. Je voelt aan dat dit alles samen voor een grote piek op het netwerk bezorgt. Dankzij een capaciteitstarief (piekvermogenstarief) zal die gebruiker een factuur hebben die meer overeenkomt met de effectieve kostprijs van het netwerk. Dit kan hem aanzetten om de kost te vermijden: * Het zwembad kan hij vooraf op temperatuur brengen: water behoudt relatief goed zijn warmte en doet dat nog beter met een geïsoleerd rolluik op het water bij niet-gebruik. * Hij voorziet domotica waarbij het laden van auto’s trager gaat als er ook ander verbruik op het netwerk is. * Door het investeren in zonnepanelen kan hij zijn zelfverbruik verhogen. Hopelijk snap je het achterliggend idee. De VREG zelf heeft het over “''Met het oog op de energietransitie worden de ‘netkosten’ (de kosten voor het aanleggen, beheren en onderhouden van de elektriciteitsnetten en het vervoer van elektriciteit) vanaf 2022 grotendeels op basis van capaciteit aangerekend.''” <ref>Zie VREG.be: [https://www.vreg.be/nl/toekomst-nettarieven-capaciteitstarief Toekomstige nettarieven via een capaciteitstarief].</ref> Dit tarief zal worden berekend op basis van de gemiddelde maandpiek’ (kW), die wordt bepaald door het hoogste kwartiervermogen (ofwel ‘piekvermogen’) dat u in een maand hebt gebruikt. Meer details in [[Energietransitie/Capaciteitstarief | de subpagina over capaciteitstarief]]. Dit tarief is dus een onderdeel van de netkosten. Het achterliggend idee van het tarief is logisch, maar er zijn toch ook nadelen: * Er is een ondergrens van 2,5 kW, waardoor je zelfs bij een nulverbruik een capaciteitstarief zal moeten betalen. Helemaal onlogisch is dit niet, omdat het gaat om een netwerkkost: je betaalt mee om het net te kúnnen gebruiken, zelfs al gebruik je het die maand niet. Vanaf deze ondergrens neemt de kost lineair toe met een grotere maandpiek. * Eén enkele piek bepaalt jouw maandpiek. Stel dat je een tweede verblijf niet gebruikt van 1 tot 30 december, maar op oudejaarsavond trek je er heen voor een feestje. Die ene dag zal jouw maandpiek bepalen! Opnieuw niet helemaal onlogisch, want er is een netwerk aangelegd moeten worden, om dit verblijf te kunnen aansluiten. Toch is het wel wat zuur. * Het houdt geen rekening met tijd of plaats. In een wijk met veel zonnepanelen help je het net ontlasten door bij een zonnige dag veel verbruikers aan te zetten. Alleen kan je daardoor boven een bepaalde piek uitkomen en word je gestraft om het net te ontlasten. Ook als je in een wijk woont waar bijna iedereen een 9 to 5 job op locatie heeft, dan lijkt de kans eerder klein dat je het netwerk overbelast door om 12 uur nog wat te strijken, een vaatwas + wasmachine aan te zetten en de aardappelen te koken + vlees te bakken. == Aansluitingsvermogenstarief == Bij het vorige tarief kan je zo’n piek over het hoofd zien. Als we terug naar het voorbeeld gaan van het zwembad, dan zou je eigenlijk aan de watermaatschappij kunnen vragen om hun kraan aan de meter voor jou wat meer dicht te draaien, zodat je sowieso niet meer zo’n hoge piek hebt. Je kan dan niets meer over het hoofd zien. Dat kan ook bij een aansluitingsvermogentarief: jouw teller knijpt de maatschappij wat meer dicht, zodat het elektrisch vermogen dat je op een bepaald moment kan opnemen sowieso begrensd is. Hoe kleiner je dit neemt, hoe goedkoper dit deeltje van de nettarieven. Dit tarief is dus een onderdeel van de netkosten. Het achterliggend idee van het tarief is logisch, maar: * Als je een situatie hebt waarbij je toch wat meer verbruikers hebt, dan kan de zekering zich snel uitschakelen. Dit kan je tegengaan door bv. te investeren in een batterij of door een hoger aansluitingsvermogen te nemen. Beide betekenen extra kosten. * Het houdt geen rekening met tijdstip of plaats. Als er in de buurt heel wat zonnepanelen zijn en er is veel wind, dan is elektriciteit in principe heel goedkoop. Dat moment is dan interessant om de elektrische auto of het sanitair warm water te verwarmen. Alleen haal je door de dichtgeknepen aansluiting niet het onderste uit de kan. Merk op dat er voor Vlaanderen geen plannen zijn om dit tarief in te voeren. In Spanje kan je wel de "zwaarte van jouw aansluiting" kiezen. Het goedkoopste is ongeveer 3 kW en hoe hoger je dit neemt, hoe hoger het aansluitingsvermogenstarief. Deze instelling wordt op afstand gedaan via de digitale meter en als het gevraagde vermogen over de ingestelde drempel gaat, dan slaat hij af. == Time of use == Bij de vorige twee tarieven kwam het al aan bod: elektriciteit kost door het tijdstip en de plaats niet altijd evenveel. Als elektriciteit goedkoop is, zou je mensen zoveel mogelijk moeten aanzetten elektriciteit te verbruiken. Dat heeft twee voordelen: * Goedkoop wil zeggen dat het aanbod (te) groot is en vraag en aanbod moeten nu eenmaal in evenwicht zijn. Een goedkopere prijs stimuleert mensen om te verbruiken, wat dan weer helpt om het evenwicht te herstellen. * Alles wat de mensen verbruiken tijdens een goedkoop tarief (elektrische auto laden, vaatwas, …), moet later (bv. in de avondpiek) niet meer verbruikt worden. Daar er in de avondpiek dan minder verbruikers zullen zijn, kan de kostprijs eigenlijk lager gehouden worden. Zo'n ''time of use'' (TOU) tarief is dus een onderdeel van de energiekosten. Het achterliggend idee van het tarief is logisch, maar: * Als je een vaatwas of wasmachine start omdat er veel zon is, dan kan je dit programma niet zomaar onderbreken als er plots bewolking is en tarieven duurder worden. * Als dit tarief heel goed werkt, dan neemt met een stijgend aanbod automatisch ook de vraag toe. Maar dat laat de prijs dan in principe ook meestijgen. Conclusie? De prijs moet toch ietwat te voorspellen zijn en mag niet té variabel zijn. In Vlaanderen bestaat al een tijdsgebonden piek- en daltarief, maar dat zou in 2022 verdwijnen. Voor de nettarieven in Vlaanderen zou een echt TOU-tarief ''niet onmiddellijk vanaf 2022'' zijn.<ref>Zie [https://www.vreg.be/sites/default/files/Tariefmethodologie/2021-2024/publieke_toelichting_consultatie_tm_21-24.pdf VREG.be: Nieuwe tariefstructuur vanaf 2022], dia 59-60</ref> == Prosumenten == Een prosument is een verbruiker (consument) die zelf ook energie produceert (producent). Bijvoorbeeld via [[w:Zonnepaneel|zonnepanelen]], wind- of waterkrachtinstallaties of [[w:Warmte-krachtkoppeling#Micro-warmte-krachtkoppeling|micro-WKK]]. Voor een burger zijn zonnepanelen de meest gekozen optie. Bij een analoge Ferraristeller gaat de teller vooruit bij afname (je verbruikt meer dan je eigen productie produceert) en achteruit bij injectie (je produceert zelf meer dan dat je kan verbruiken). Stel dat je teller ‘s ochtends op 2000 kWh staat en de dag erna nog steeds. Veel kan je daar niet uit besluiten, want onderstaande scenario’s zijn allemaal mogelijk: * Er was geen verbruik en geen productie. * Er was verbruik, maar net voldoende eigen productie zodat niets van het net moest afgenomen worden en niets moest geïnjecteerd worden. * Er is 3 kWh afgenomen van het net (bv. ‘s nachts), maar ook 3 kWh geïnjecteerd (bv. overdag). Je hebt dus tweemaal het openbaar elektriciteitsnet gebruikt. Het kan dat er ook 1 kWh van de zonnepanelen direct zelf verbruikt is, waarvoor het net dus niet nodig was. De uitdaging is om een tariefstructuur uit te dokteren die op lange termijn houdbaar is. Enkele mogelijkheden, toegepast op bovenstaande. * Er wordt niets aangerekend, alhoewel je misschien het net gebruikt hebt. Het probleem is dat de netkosten dan moeten verdeeld worden over minder consumenten, waardoor voor hen de kost stijgt. Op lange termijn is dit dus niet houdbaar. * Er wordt een forfaitair bedrag aangerekend, bv. op basis van het vermogen van de omvormer. Het voordeel is dat ook prosumenten bijdragen aan de netkosten, maar het nadeel is dat het geen rekening houdt met de echte situatie. Stel dat je twee prosumenten hebt met dezelfde PV-installatie. De ene doet zijn best om wat hij zelf produceert maximaal te verbruiken en de andere doet dat niet, dan zullen ze toch evenveel moeten betalen voor het gebruik van het net. Zowel voor de netkost (de kost zou evenredig moeten zijn volgens het gebruik van het net), als de energiekost (elektriciteit ‘s avonds en in de winter is duurder dan overdag en in de zomer) is dit niet logisch. * De Ferraristeller wordt vervangen door een digitale meter die afname en injectie apart registreert via oplopende tellers. Nu is het mogelijk om het effectief gebruik van het elektriciteitsnet te factureren. Hoe beter je erin slaagt om verbruik af te stemmen op de eigen productie, hoe lager deze kost zal zijn. Dat je moet betalen voor gebruik van het net lijkt fair, maar afnemen of injecteren maakt hier wel een groot verschil. Bij die laatste gebruik je weliswaar het net, maar je biedt ook elektriciteit aan. Hier verwacht je dus eerder een [[w:Terugleververgoeding|injectie''vergoeding'']] (om de investering in jouw zonnepanelen terug te verdienen), dan een net''kost''. Stel dat je voor de afname een vast tarief hebt van 0,30 EUR/kWh, dan lijkt het logisch dat jouw injectievergoeding ook 0,30 EUR/kWh bedraagt. In de feiten is dat zo met een Ferraristeller, omdat deze niet apart afname en injectie kan meter (zie verder bij '[[Energietransitie#Van_meten_tot_weten|Van meten tot weten]]'). Toch is het geen logisch tarief, omdat we o.a. te maken hebben met vraag en aanbod. Zo zullen in de zomer PV-panelen vaak te veel produceren voor eigen gebruik en hoe groter het aanbod, hoe lager de waarde. In de winter zal je meer moeten afnemen van het net en hoe lager het aanbod, hoe hoger de waarde. <gallery> As solar firmengebaude.jpg|Zonnepanelen Kilowattuurmeter dubbel tarief.jpg|Analoge Ferrarismeter Intelligenter zaehler- Smart meter.jpg|Digitale meter </gallery> Voor de prosument moeten dus tarieven bedacht worden waarbij hij betaalt voor het gebruik van het net en dus gestimuleerd wordt om zijn zelfconsumptie te maximaliseren. Op vlak van energiekosten moet hij een billijke injectievergoeding ontvangen. We gaan er dieper op in bij de subpagina '[[Energietransitie/Eigen productie|Eigen productie]]'. Het achterliggend idee is logisch, maar: * De netkost moet voldoende laag zijn en de injectievergoeding voldoende hoog om te zorgen dat mensen nog willen investeren in eigen productie. * Om het netwerk minder te belasten zou je een netwerk met je buren kunnen opzetten (bv. iemand die een anders georiënteerd dak heeft). De wetgever laat dit echter (nog?) niet toe. == Afsluiter == Dus ‘langetermijnvisie’ + ‘(combinatie van) tarief’ en de energietransitie is een feit? Er werden al enkele “maren” opgesomd, maar dan is er ook nog onderstaande. * Recent was er de [[w:Protestbeweging van de gele hesjes|protestbeweging van de gele hesjes]] (gilets jaunes), die o.a. was ontstaan in Frankrijk naar aanleiding van de verhoging van de brandstofaccijns. In het kader van ‘de vervuiler betaalt’ lijkt dit een goed idee om zo het gebruik van fossiele brandstof te ontmoedigen. Maar iemand die het minder breed heeft, heeft minder mogelijkheden om over te stappen naar een alternatief. Er is dan sprake van (stijgende) energiearmoede. Vandaar ook de uitspraak: “een rechtvaardig klimaatbeleid zal sociaal of niet zijn”. Deze uitspraak geldt ook voor de energietransitie. * In theorie kunnen we veel van ons gedrag aanpassen, maar in praktijk blijkt dat best lastig te zijn (de wil is sterk, het vlees is zwak). Het is wel zo dat diegene die het ook doen, er ook wel mogen voor beloond worden. Waar een wil is, is een weg. * Het is niet voor iedereen mogelijk om het gedrag aan te passen. Gezinnen waar ouders moeten gaan werken en kinderen naar school moeten zullen wellicht in de ochtend een piekvermogen hebben door de koffiezet, haardrogers, douche (warmtepomp), ... * Er is ook een groep die vindt dat ze hard werken en weinig zin hebben in extra belastingen die hun gedrag sturen. Als de politiek de voordelen onvoldoende kan uitleggen (of erger: de beloofde voordelen zijn er niet), dan zal de bereidheid bij de bevolking snel weg zijn. * Het aangaan van een contract met een energieleverancier of het maken van een investering is met een relatief vast tarief even relatief eenvoudig. Het vergelijken van leveranciers onderling is dan gemakkelijk en van investeringen kan je een terugverdieneffect berekenen. Met variabele tarieven is dat veel moeilijker. * Energieleveranciers zullen je ongetwijfeld diensten aanbieden om de factuur naar beneden te krijgen, maar de vraag is in hoeverre de beloftes ingelost worden. Heb je de tijd en de kennis om zoiets na te gaan? * De groenste kWh is diegene die je niet verbruikt en dat is ook nog eens financieel heel erg interessant! Dat was een uitspraak die met de oude tarieven als een paal boven water stond. Met de nieuwe tarieven verliest die wat aan kracht. Als je veel zonnepanelen hebt, kan het interessanter zijn om te investeren in een airco, dan in zonnewering. Maar die airco is een blijvende energievreter. In het globale plaatje is het beter dat jouw elektriciteit naar de fabriek in de buurt gaat en dat je investeert in zonnewering, maar door een te lage injectievergoeding ben je eerder geneigd alsnog voor de airco te gaan. Bovenstaande opsomming lijkt een oproep om het dan maar allemaal bij het oude te laten, omdat dit dan geen extra kosten met zich zou meebrengen. Dat is in de verste verte de bedoeling niet! De huidige situatie is nu eenmaal op lange termijn helemaal niet houdbaar! Blijven bij het oude zál namelijk zéker zorgen voor extra kosten voor huidige en toekomstige generaties. = Oplossingen (micro) = Via welke oplossingen kan je zelf tegemoet komen aan de benodigde energietransitie? Dit gaat vooral over manieren om het verbruik maximaal af te stemmen op het aanbod. Maar ook (des)investeren behoort tot de mogelijkheden. == Van meten tot weten == Cruciaal in de energietransitie is vastleggen wat je moet meten en hoe je dit zal meten. Voor '''het wat meten''' (uitgedrukt in kWh of Wh): * E_h is wat jouw apparaten in huis verbruiken. Dit kan komen van jouw eigen productie (E_p) en/of worden geïmporteerd van het net (E_i). * E_i is wat je importeert van het openbare elektriciteitsnetwerk. * E_p is wat je zelf produceert, bv. door PV-panelen. * E_e is wat je exporteert naar het openbare elektriciteitsnetwerk. Het is dus het deel van je productie dat je zelf niet direct kan verbruiken. * E_d is wat je zelf direct verbruikt (''zelfconsumptie'') van de productie E_p en dus niet injecteert op het elektriciteitsnetwerk. Er gelden volgende verbanden: * <code>E_h = E_i + E_p – E_e</code> * <code>E_d = E_p - E_e</code> Voor '''het hoe meten''': * De analoge Ferrarismeter kan terugdraaien en daarmee kan je het verschil tussen afname en injectie bepalen (nl. Ei - Ee), maar niet de afzonderlijke waarden (nl. Ei en Ee apart). Met een aparte productieteller kan je Ep en dus ook Eh bepalen. Het bepalen van Ed kan niet, omdat je Ee niet apart weet. Als je bv. ‘s ochtends een meterstand noteert en ‘s avonds opnieuw, dan weet je niet hoeveel je effectief van het net hebt afgenomen (import) en hoeveel je hebt geïnjecteerd (export). Merk op dat een Ferrarismeter geen interface heeft waarmee je gedetailleerde meetgegevens kan opvragen. * De [[w:Slimme meter|digitale meter]] meet afname/import (Ei) en injectie/export (Ee) apart, waarbij deze enkel optellen (en dus nooit terugdraaien). Dit is gesplitst in een dal- en piekteller, waardoor de digitale meter vier tellers heeft. Je hebt apart nog een productieteller nodig om Ep te bepalen. Hier heb je wel voldoende om ook Ed te bepalen. Je kan ook gedetailleerde meetgegevens opvragen: zie verder. * Er bestaat ook aparte apparatuur om metingen uit te voeren. Zie verder bij domotica. Naast de metingen heb je nog software die alles grafisch voorstelt. Dat kan via [https://mijn.fluvius.be/ Mijn Fluvius], via de eerder vermelde projecten en/of losstaand zoals bij [https://www.energieid.be/ EnergieId] en zijn integraties. Ideaal is ook als die software verbruikers kan aansturen. M.b.t. de digitale meter is er een afleesscherm, een P1-poort (voor verbruiksinformatie) en een S1-poort (voor geavanceerde detectie- en regeltoepassingen). Via het scherm kan je 16 gegevens aflezen door het drukken op de groene knop, waaronder de onderstaande (zie ook de animatieafbeelding).<ref>[https://www.fluvius.be/digitalemeter Fluvius: de digitale meter]</ref> * 1.8.1 = afname onder piektarief (dag) * 2.8.1 = injectie onder piektarief (dag) * 1.8.2 = afname onder daltarief (nacht) * 2.8.2 = injectie onder daltarief (nacht, maar in de praktijk vooral het weekend) * 1.8.0 = som van afname/import onder piek- en daltarief, dus Ei * 2.8.0 = som van injectie/export onder piek- en daltarief, dus Ee * 1.7.0 = het afgenomen vermogen in kW (als je P+ ziet staan, zal dit groter dan 0 zijn) * 2.7.0 = het geïnjecteerde vermogen in kW (als je P- ziet staan, zal dit groter dan 0 zijn) * 32.7.0 = hoeveel spanning in V er op het net staat (ideaal is dit 230 V) * 31.7.0 = hoeveel stroom in A er doorheen de meter gaat Als je nog geen digitale meter hebt, kan je controleren wanneer ze deze komen installeren.<ref>Zie fluvius.be: [https://www.fluvius.be/nl/thema/meters-en-meterstanden/digitale-meter/wanneer-krijg-ik-digitale-meters Wanneer krijg ik digitale meters?].</ref> Je kan het ook zelf aanvragen (dit kost 72,54 euro exclusief btw), maar sowieso zou uiterlijk 1 juli 2029 alle gezinnen en kmo's een digitale meter moeten hebben.<ref>Zie vreg.be: [https://www.vreg.be/nl/digitale-meter digitale meter]</ref> <gallery> Kilowattuurmeter dubbel tarief.jpg|Analoge Ferrarismeter Plug-in power and energy monitor in socket.jpg|Energiemeter Digitale_meter_Sagemcom.gif|Animatie scherm digitale meter Uitrol slimme meter.webm|Digitale meter </gallery> == Domotica == Door de energietransitie zal de factuur er in de toekomst anders uitzien dan nu. Mogelijke nieuwe tarieven zijn capaciteitstarief, aansluitingsvermogentarief, TOU-tarief (time of use) en injectievergoeding. Om het onderste uit de (financiële) kan te halen en de energietransitie te laten slagen is het helaas niet zomaar de verbruikers aanzetten, als de zon schijnt (of de wind waait): * Als je de vaatwas aanzet, én kookt én de wasmachine gebruikt én de auto oplaadt én én, dan zou het kunnen zijn dat je alsnog afneemt van het net. Zeker als er plots wolken voor de zon komen, waardoor je misschien zelfs een piek op het netwerk veroorzaakt (wat je capaciteitstarief omhoog kan sturen). * Door de [[w:Paradox van Jevons|paradox van Jevons]] zou het kunnen dat er wordt geïnvesteerd in airco’s en een verwarmd zwembad. Toevallig twee zaken die het goed doen als ook de zon schijnt. Helaas ook twee zaken die de (energie)consumptie laten toenemen, wat voor het persoonlijk comfort goed is, maar niet voor de energietransitie. Hopelijk kiezen mensen dus nog steeds voor goede isolatie en zonnewering. De manier waarop hoeft niet noodzakelijk hightech te zijn. Zie bv. [https://www.lowtechmagazine.be/ lowtechmagazine.be], een online magazine dat zich vragen stelt bij een blind geloof in vooruitgang en hoogtechnologische oplossingen. Ondertussen is dit magazine trouwens verhuisd naar een webserver in Barcelona die werkt op zonne-energie en een kleine accu: zie [https://lowtech.be lowtech.be]. Dat magazine is bijzonder inspirerend, maar toch gaat veel meer aandacht naar domotica. Dankzij die elektronica kan je jouw elektriciteitsbalans aansturen om verbruik te beperken en te verbruiken als de prijzen laag zijn (o.a. je eigen productie maximaal zelf gebruiken en/of jouw eigen opslag optimaal in te zetten). Merk wel op dat het niet gaat om twee kampen in de energietransitie die met getrokken messen tegenover elkaar staan. Het kan dat je jouw warmtepomp automatisch aanstuurt als er veel zon is, maar liever een droogrekje dan een droogkast gebruikt (prijs, energie, kledij ziet minder af, ...). Het kan jij een elektrische auto hebt met een slimme laadpaal, maar jouw partner liever de (elektrische) fiets neemt (gezondheid, klimaat, hoofd leegmaken, files vermijden, ...). De combinatie energietransitie, domotica en foolproofness staat nog in de kinderschoenen. Wat je kan tegenkomen tijdens jouw zoektocht: * Meetapparatuur: naast de digitale meter zijn er ook projecten zoals [https://openenergymonitor.org OpenEnergyMonitor], [https://www.flukso.net/ Flukso], [https://www.smappee.com/nl/ Smappee] of [https://www.plugwise.com Plugwise]. Je kan er vaak niet alleen eigen metingen mee uitvoeren, maar ook de waarden uitlezen die komen van de digitale meter en jouw eigen productie. Hiermee kan je nog extra verbruikers meten, zodat je een nog gedetailleerder overzicht hebt. Denk bv. aan het verbruik van een warmtepomp. * Het laden van elektrische voertuigen met slimme laadpalen of je thuisbatterij optimaal benutten (zoals [https://guide.openenergymonitor.org/integrations/ev-charging/ EmonEVSE, OpenEVSE] [https://www.smartevse.nl/ Smart EVSE], [https://evcc.io/en/ evcc - Solar Charging], [https://go-e.co/products/go-echarger-home/?lang=en go-eCharger], [https://openwb.de/ openWB], [https://v2g-liberty.eu V2G Liberty] of [https://www.lifepowr.io FlexiO]). * Het opslaan van warmte (warmtepomp) of koeling (koelkast, diepvries). * Shelly of Sonoff, met hun relays, sensoren en accessoires.<ref>YT: [https://www.youtube.com/watch?v=zFIPrJybt94 Vergelijking Shelly versus Sonoff]</ref> * SmartGrid-ready (SG-ready) apparaten: kan de moeite zijn om bij aanschaf al rekening hiermee te houden, alhoewel je misschien nu nog niet de domotica hebt om er optimaal gebruik van te maken. * [[w:ZigBee|ZigBee]] als protocol om draadloos sensorgegevens door te sturen (bv. licht, beweging, temperatuur, contact) en voor (proces)besturing (monitoring & control). * [[w:Domotica|Domotica]], bv. [[w:en:Home Assistant|Home Assistant]] (of [[w:en:List of home automation software|vele andere]]). Als je met iemand of iets in zee gaat, dan zijn volgende zaken erg belangrijk: [[Bestand:Handcuffs01_2003-06-03.jpg|thumb|Let op voor een vendor lock-in]] * Sommige zullen benadrukken dat je allerlei soorten domotica bij hen kunt afnemen. Het voordeel is dat je één aanspreekpunt hebt en dat alles netjes integreert. Maar als je niet oplet kan het dat je bij ieder extra afgenomen apparaat/dienst, je meer gebonden geraakt aan die ene fabrikant/dienstverlener. Veranderen (bv. als je merkt dat hun prijzen toenemen, hun service slechter wordt of zelfs dat ze ophouden te bestaan) lukt dan niet zomaar. Een vendor lock-in dus. Anderen zullen benadrukken dat ze open zijn en dat je hun apparaat kan afschaffen met een bijhorende dienst. Maar evengoed dat je de dienst bij een andere partij kan afnemen, of zelf iets maken. Daarvoor maken ze hun API ([[w:Application programming interface|Application Programming Interface]]) beschikbaar, waardoor vrije integratie met verbruikssturing mogelijk is. Zo kan je dit integreren met andere IoT ([[w:Internet der dingen|internet of things]]) oplossingen. Wetgeving (best vanuit Europa) kan hier helpen om de vendor lock-in zo klein mogelijk te maken, bv. door een open API of [[w:Open standaard|open standaarden]] aan te moedigen/verplichten. Het verdienmodel wordt dan een afgenomen dienst of hardware en niet de vendor lock-in. * Het zelf uitvoeren zal niet voor iedereen weggelegd zijn (tijd, kennis, goesting). Net als bij een verwarmingssysteem of zonnepanelen ga je dan op zoek naar een installateur. Die heeft een heel belangrijke rol om zaken uit te leggen, na te meten, te visualiseren, … Ga bij jouw keuze van installateur zeker niet over één nacht ijs. Vele investeringen zijn er namelijk gemakkelijk voor de komende 10 à 20 jaar. Aan het begin van deze energietransitie zijn er helaas nog niet veel te vinden. == Verbruik beperken == [[Bestand:Energy label 2010.svg|miniatuur|Energielabel koelkast]] Volgens de eerste stap van [[w:Trias energetica|Trias energetica]] moeten we het energieverbruik beperken, door verspilling tegen te gaan. Dat de groenste kWh diegene is die je niet verbruikt is al lang een slogan. Daarover bestaan dus al heel wat websites. Onderstaande kleine opsomming schiet dan duidelijk tekort. * Vermijd omzettingen: werk rechtstreeks op gelijkstroom.<ref>Zie lowtechmagazine.be: [https://www.lowtechmagazine.be/2016/02/zonne-energie-installatie-op-dc-gelijkstroom.html Een huishouden op gelijkstroom?]</ref> * Vermijd [[w:Sluipverbruik|sluipverbruik]]: sommige toestellen verbruiken elektriciteit zonder dat je er voordeel van hebt. * Laat je niet alleen leiden door de aanschafprijs, maar bekijk ook de zuinigheid van apparaten. Je energieverbruik kan je ook laten dalen, door je elektriciteitsverbruik te laten toenemen. Dit klinkt paradoxaal, maar denk bv. aan elektrisch vervoer: een [[w:Elektrische auto|elektrische auto]] gaat efficiënter om met energie, dan een auto met brandstofmotor. Een auto vervangen door een elektrische fiets of speedpedelec is natuurlijk nog heel veel beter. == Eigen productie == [[Bestand:As solar firmengebaude.jpg|miniatuur|Zonnepanelen]] Het afstemmen van de [[w:Zonnepaneel|PV]]-installatie betekent het bekijken van het aantal panelen, de oriëntatie en de helling. Is hoe meer opbrengst, hoe beter? Het is complexer dan dat en o.a. kennis van de volgende begrippen<ref>Meer technische info over zelfconsumptie- en zelfvoorzieningsgraad staat op [https://www2.howest.be/d3o/ deze pagina van Howest].</ref> is handig: * De zelfconsumptiegraad Z_c bepaalt hoeveel van je eigen productie je onmiddellijk zelf kan verbruiken. Een Z_c van 100 % betekent dat je nooit injecteert in het elektriciteitsnetwerk. Bij een digitale meter zou je injectieteller op nul blijven staan. * De zelfvoorzieningsgraad Z_v bepaalt hoeveel je van het net nog moet afnemen. Een Z_v van 100 % betekent dat je nooit iets afneemt van het elektriciteitsnetwerk. Bij een digitale meter zou de afnameteller op nul blijven staan. Je kan dus eigenlijk alles doen met jouw eigen productie en je zou dus eigenlijk volledig [[w:Off-grid|off-grid]] kunnen werken. Een Z_c van 100 % is vaak geen goed uitgangspunt, want de kans is groot dat je op een superkleine productie komt: enkel dan is de kans groot genoeg dat je nooit injecteert. Ook een Z_v van 100 % is vaak geen goed uitgangspunt, want de kans is groot dat je op een supergrote productie komt: enkel dan is de kans groot genoeg dat je nooit iets moet afnemen. Er zullen dus andere uitgangspunten zijn die bepaald zijn door milieu- en klimaateisen, financiële draagkracht of terugverdientijd (niet gemakkelijk als er geen stabiele langetermijnvisie is). Eens de grootte van jouw productie vastligt, doe je er goed aan om Z_c en Z_v te maximaliseren door het aansturen van verbruik of energie op te slaan. De VREG biedt een simulator aan voor de mate van zelfconsumptie<ref>VREG: [https://simulatordigitalemeter.vreg.be/ Simulator digitale meter]</ref>, maar het zal nog juister zijn als je zelf gegevens hebt van afname, injectie en productie. We bekijken nog even de drie extremen met de '''seizoenen''', waar je de begrippen zelfconsumptiegraad en zelfvoorzieningsgraad kan op toepassen: * Je kijkt wat je jaarlijks verbruikt en stemt daar jouw PV op af. Op jaarbasis gezien heb je dan ongeveer een nulverbruik, maar het is duidelijk dat je in de zomer een overschot hebt, dat op het net gedumpt wordt en dat je in de winter een tekort hebt dat moet aangevuld worden met andere bronnen. Zeker als je elektrische verwarming hebt. Een thuisbatterij die seizoenen overbrugt is onbetaalbaar. * Je kijkt wat je in de zomer zelf kan verbruiken en stemt daar jouw PV-installatie op af. In de zomer moet je minder op het net dumpen, maar in de winter zal je meer dan in de vorige situatie jouw eigen opwek moeten aanvullen. De installatie is namelijk kleiner. * Je kijkt wat je in de winter zelf kan verbruiken en stemt daar jouw PV-installatie op af. In de zomer heb je véél teveel. Als er dan in de buurt veel PV-panelen zijn, dan moet je vermijden dat je omvormer zichzelf uitschakelt! Modulerende omvormers, die in stapjes terugschakelen, zullen dan nodig zijn. In de winter heb je een kleiner tekort dan bij de eerste en zeker dan bij de tweede situatie. Een ander uitgangspunt is het feit dat de meeste gezinnen '''doorheen de dag''' het meeste verbruik ‘s ochtends en ‘s avonds hebben. ‘s Ochtends omdat er bv. wordt gedoucht en ontbeten, ‘s avonds omdat er nog een warme maaltijd wordt gekookt, de vaatwas wordt gebruikt en TV wordt gekeken. Als er over de middag (wanneer de zon het hoogst staat) niemand thuis is, zal er ook zoveel thuisverbruik niet zijn. Dit kan pleiten voor een PV-installatie op het oosten (zon staat op) en het westen (zon gaat onder).<ref>Meer info op zonnepanelen.net: [https://www.zonnepanelen.net/oost-west-zonnepanelen/ Zonnepanelen oost-west opgesteld, 5 weetjes]</ref> Zo maximaliseer je gemakkelijker jouw zelfconsumptie. Daar de installatie verdeeld is over twee windrichtingen, zal de piek van opwek zal ook lager zijn, waardoor de omvormer kleiner kan. Hou er wel rekening mee dat dit enkel in de zomer een betere verdeling zal geven: in de winter is het ‘s ochtends en ‘s avonds donker. Vandaar kan een zuidgerichte installatie alsnog de betere keus zijn, vooral als je dankzij een thuisbatterij de opwek van ‘s middags nog ‘s avonds kan gebruiken. PV is het meest bekend voor ‘eigen verbruik’, maar ook [[w:Microwarmte-krachtkoppeling|microwarmte-krachtkoppeling]] (die warmte én elektriciteit maakt) of een hybrinator behoren tot de mogelijkheden. Waar PV in de winter lagere opbrengst heeft en in de zomer hoger is dit bij microwarmte-krachtkoppeling vaak net omgekeerd. Meer details over dit item staan in [[Energietransitie/Eigen productie|de subpagina over eigen productie]]. == Eigen opslag == [[Bestand:Johnstone 000178 172617 517894 4578 (36736411886).jpg|miniatuur|Tesla Powerwall]] Dankzij [[w:Energieopslagtechniek|energieopslagtechnieken]] kan je jouw kost bij de mogelijk nieuwe tarieven zoals capaciteitstarief, aansluitingsvermogentarief, TOU-tarief (time of use) en injectievergoeding zo laag mogelijk houden. Voor de burger zijn de bekendste het sanitair warm water, de batterij van een elektrische auto en een thuisbatterij (bv. IKEA<ref>Zie Tweakers.net: [https://tweakers.net/nieuws/183192/ikea-gaat-in-belgie-thuisaccus-verkopen.html IKEA gaat in België thuisaccu's verkopen]</ref>, Tesla Powerwall, ...). Door dalende prijzen worden die laatste twee interessanter met de jaren, maar helaas vergen ze nog steeds een aanzienlijke investering. Bovendien is er domotica nodig om deze elektriciteitsbalans optimaal aan te sturen. Met de huidige batterijprijzen blijkt de terugverdientijd te lang te zijn<ref>HLN.be: [https://www.hln.be/woon/zo-rendabel-is-een-thuisbatterij-vandaag-een-terugverdientijd-onder-15-jaar-blijkt-moeilijk~ab4d440f/ Zo rendabel is een thuisbatterij vandaag: "een terugverdientijd onder 15 jaar blijkt moeilijk”]</ref><ref>HLN.be: [https://www.hln.be/geld/is-een-thuisbatterij-de-moeite-waard-zoveel-geld-bespaar-je-per-kilowattuur-energie-die-je-opslaat~ad40a908/ Is een thuisbatterij de moeite waard? Zoveel geld bespaar je per kilowattuur energie die je opslaat]</ref><ref>Electricien.pmg.be: [https://electricien.pmg.be/nl/dossier/EELbe2020W00%2003?project=EELbe2241E01 Domoticahuis: is batterijopslag al haalbaar?]</ref><ref>Zonstraal.be: [https://www.zonstraal.be/forum/viewtopic.php?p=307267 Tariferen met de digitale meter opvangen met batterij]</ref> en door een gebrek aan langetermijnvisie ook onzeker. Enkele sites waarmee je beter kan inschatten of het voor jou de moeite waard is: * Via [https://mijn-thuisbatterij.be/ mijn-thuisbatterij.be] kan je via de gegevens van jouw digitale meter de opbrengst van batterijopslag bepalen. * [https://www.flexicap.be/ Flexicap], een simulatie- en dimensioneringstool (Universiteit van Gent, Onderzoeksgroep EELAB – Lemcko, Prof. dr. ir. Jan Desmet). * De [https://www.volker-quaschning.de/software/unabhaengig/index_e.php Solarstromspeicher-Unabhängigkeitsrechner] (van volker-quaschning.de). * Bij [https://re.jrc.ec.europa.eu/pvg_tools/en/tools.html Photovoltaic Geographical Information System] kan je - nadat je de locatie hebt ingesteld - kiezen voor OFF-GRID. * Als je Duits goed is: [https://solar.htw-berlin.de/rechner/unabhaengigkeitsrechner/ Unabhängigkeits­rechner] (de "onafhankelijkheid rekenmachine" van solar.htw-berlin.de), waarbij ze bij [https://solar.htw-berlin.de/studien/speicher-inspektion-2022/ hun studies] extra uitleg geven. In de studie [https://solar.htw-berlin.de/wp-content/uploads/HTW-Stromspeicher-Inspektion-2022.pdf Stromspeicher-Inspektion 2022] staat op pagina 28 een grafiek met een aanbevolen bovengrens bruikbare opslagcapaciteit in eengezinswoningen al naargelang de grootte van het PV-systeem en het jaarlijkse verbruik. De belangrijkste denkfouten: * Voordat je er aan kan verdienen, moet je eerst je investering zien terug te verdienen. * Elektriciteit die afkomstig is van je eigen productie is niet gratis! Je kan namelijk beslissen om elektriciteit niet te verbruiken of op te slaan, maar om deze te injecteren. Je ontvangt dan een injectievergoeding, bv. 5 cent per kWh. Als je dan 40 cent betaalt voor afname, dan is er een verschil van 35 cent. * Als je 100 W kan opslaan, dan zal je er geen 100 W uit kunnen halen, door de verliezen bij de omvormer.<ref>I.v.m. het verlies van omvormers: zie bv. [https://www.mastervolt.nl/veelgestelde-vragen-over-omvormers de veelgestelde vragen bij Mastervolt] > Wat is rendement?</ref> I.p.v. 35 cent, blijft er misschien nog zo'n 30 cent over. * De kans is groot dat energieprijzen nog zullen stijgen, maar je winst van opslag wordt bepaald door het verschil tussen injectievergoeding en afnamekost. Dus niet door de energieprijs ''an sich''. langetermijnwelHopelijk daalt de kostprijs voor eigen opslag, want het belang kunnen we wel duiden met een hydraulische vergelijking. Stel dat geen enkele particulier regenwater stockeert en dat watermaatschappijen dat maar moeten doen. Bij een fikse regenbui geraken waterbuizen snel overbelast en krijgen we overstromingen. Water dat wel tot bij de watermaatschappij geraakt vult ook daar de buffers… tot ook deze kunnen bezwijken. Bovendien hebben burgers bij droogte geen buffer en zijn die waterbuizen opnieuw nodig, ditmaal om water aan te voeren. Het is duidelijk dat een regenwaterput voor een ontlasting van het waternet zorgt, net zoals een thuisbatterij dit kan voor het elektriciteitsnet. Alleen moet er op (middel)langetermijn wel een duidelijk voordeel tegenover staan, wat nu meestal nog niet het geval is. == (Des-)investeren == Ditmaal een overzicht van investeringen zonder een fysiek product bij je thuis. En bij investeren hoort ook [[w:Desinvesteren|desinvesteren]]. Als je akkoord gaat met de inleiding van dit Wikibook, dan gaat het dus om ''put your money where your mouth is'' en ''walk the talk''. Onderstaande items zijn ook interessant als je niet de mogelijkheid hebt om fysieke investeringen te doen (bv. bij een huurhuis). * Binnen maatschappelijk verantwoord ondernemen bestaat een [[w:Eerlijke Geldwijzer|eerlijke geldwijzer]], waar je o.a. kan bekijken hoe ze de klimaatverandering tegengaan. Niet tevreden? ''[[w:en:Bank Transfer Day|Move your money]]''. * Bekijk of je kan investeren in [[w:Energiecoöperatie|energiecoöperaties]]. Geld ''an sich'' doet niet zoveel: als je geld stockeert, zonder concrete investering daartegenover, wordt er ook geen actie ondernomen. Vandaar bieden sommige coöperaties jou te mogelijkheid om in te schrijven op een mailinglijst, zodat je op de hoogte gehouden wordt van hun projecten. Bv.: ** … voor PV-panelen op iemand anders zijn dak. ** … voor windturbines. ** … voor [[w:Warmte-krachtkoppeling|warmte-krachtkoppeling]], waar warmte wordt opgewekt en bijhorende elektriciteit handig meegenomen is. * Investeren met tijd en/of geld in verenigingen die deze elektrische energietransitie een handje toesteken. Of help medeburgers met hun vragen op een forum zoals [https://www.zonstraal.be/forum/ dit van zonstraal.be]. = Oplossingen (meso/macro) = Voor deze oplossingen zullen de verschillende overheden en hun organen aan het werk moeten. == Digitale meter, slim net == Als je leest over een [[w:Slimme meter|slimme meter]], dan is deze niet echt slim, maar vooral digitaal! Het slimste dat die vaak kan is nl. het doorsturen van de meterstanden. Trouwens een van de aangebrachte voordelen, omdat dan geen meteropnemers meer moeten langskomen. Het nieuwe centrale datasysteem voor de Belgische energiemarkt werd echter na aanhoudende problemen weer uitgesteld. De oplopende factuur, die nu al geschat wordt op 200 miljoen euro, is voor de consument.<ref>Zie De Tijd: [https://www.tijd.be/ondernemen/milieu-energie/energiedatabank-voor-slimme-meters-flopt/10078478.html Energiedatabank voor slimme meters flopt]</ref> Omdat de meter digitaal zal worden, maar uit zichzelf niet slim, zullen dus anders apparaten en diensten moeten uitgewerkt worden. Dus niet alleen het aantal geplaatste digitale meters is van belang, maar ook wat ermee wordt gedaan.<ref>Zie het [https://dashboard.vreg.be/report/DMR_Digitale%20meter.html 'digitale meter'-dashboard van de VREG], met niet alleen het aantal geplaatste meters, maar ook als de communicatiepoort openstaat en als ze al dan niet maandelijkse afrekeningen hebben.</ref> Het is aan de overheid om voor dit [[w:Smart grid|smart grid]] wetgeving te voorzien, zodat bedrijven het zien zitten om te investeren én om consumenten te beschermen. == CO₂-belasting == Als je productgroep A duurder maakt, worden andere productgroepen relatief gezien goedkoper. Een [[w:CO2-belasting|CO₂-belasting]] zou hernieuwbare energie zo goedkoper kunnen maken t.o.v. fossiele energie. Het moeilijkste is om die zo evenwichtig als mogelijk te maken én om de opbrengsten nuttig te investeren in de maatschappij. == Subsidies == Als je productgroep B of dienst C subsidies geeft, dan worden andere productgroepen relatief gezien duurder. Subsidies worden uiteindelijk betaald door belastingen bij burgers (personenbelasting, BTW, ...). Het is belangrijk om niet over één nacht ijs te gaan. Complexe materie dus, te complex voor dit Wikibook. == Energiecoöperaties == Onder de paraplu van [[w:REScoop.eu|REScoop.eu]] ken je mogelijk al enkele energiecoöperaties of lokale energiegemeenschappen (LEC, local energy community). Dit zijn gewone burgers die zich verenigen om samen windturbines en zonnepanelen te plaatsen of om thuis de samen opgewekte groene stroom of warmte aan een faire prijs geleverd te krijgen. Voor zo’n zaken is al wetgeving uitgewerkt. Er is echter nog geen wetgeving uitgewerkt om in zo’n energiegemeenschap met de buurt zoiets op te zetten. De Vlaamse regering maakt nu wel de weg vrij voor de rechtstreekse verkoop van zonnestroom tussen particulieren. Buurtbewoners zullen ook gezamenlijk zonnepanelen of wijkbatterijen kunnen plaatsen.<ref>Zie het artikel bij De Tijd: [https://www.tijd.be/ondernemen/milieu-energie/vlaming-mag-straks-zonne-energie-verkopen-aan-buren/10262042.html Vlaming mag straks zonne-energie verkopen aan buren]. Of de forumpost bij ecobouwers [https://www.ecobouwers.be/forum/ik-ben-op-zoek-naar-informatie-ivm-creatie-van-een-energiegemeenschap Ik ben op zoek naar informatie ivm creatie van een energiegemeenschap]. Of [https://pionierkraft.de/produkt/ het product van PIONIERKRAFT].</ref> = Externe links = * [https://www.zonstraal.be/forum https://www.zonstraal.be/forum] * [https://www.wattisduurzaam.nl/ https://www.wattisduurzaam.nl/] * [https://www.hoogspanningsnet.com/ https://www.hoogspanningsnet.com/] {{Appendix}} snj9va256iex0elni12e8picoftoxi8 4 42300 390553 390387 2024-12-09T22:15:56Z MediaWiki message delivery 11625 Nieuw kopje aangemaakt: /* Tech News: 2024-50 */ 390553 wikitext text/x-wiki {{TOC beperkt|2|2|klein}} == Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.'' Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.<br> ''Currently, we are only able to conduct interviews in English.'' The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time. For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.<br>We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite&oldid=26027495 --> == Technieuws: 2024-02 == <section begin="technews-2024-W02"/><div class="plainlinks"> Het laatste '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|technieuws]]''' van de technische Wikimedia-gemeenschap. Deel dit nieuws vooral met andere gebruikers. Niet alle veranderingen zullen op jou van invloed zijn. Er zijn [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|vertalingen]] beschikbaar. '''Recente wijzigingen''' * [https://mediawiki2latex.wmflabs.org/ mediawiki2latex] is een hulpprogramma dat wiki-inhoud converteert naar de formaten LaTeX, PDF, ODT en EPUB. De code draait nu vele malen sneller door recente verbeteringen. Er is ook een optionele Docker-container die je kunt [[b:de:Benutzer:Dirk_Hünniger/wb2pdf/install#Using_Docker|installeren]] op je eigen computer. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Geavanceerd onderwerp]] De manier waarop willekeurige pagina's worden geselecteerd is aangepast. Dit zal langzaam het probleem verminderen dat sommige pagina's minder kans hebben om te verschijnen. [https://phabricator.wikimedia.org/T309477] '''Wijzigingen later deze week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Terugkerend onderwerp]] De [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.13|nieuwe versie]] van MediaWiki zal vanaf {{#time:j xg|2024-01-09|nl}} op testwiki's en MediaWiki.org staan. Vanaf {{#time:j xg|2024-01-10|nl}} staat deze op de niet-Wikipedia-wiki's en enkele Wikipedia's. Deze versie staat vanaf {{#time:j xg|2024-01-11|nl}} op alle wiki's ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|agenda]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Technieuws]]''' is samengesteld door [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|de schrijvers van het technieuws]] en wordt gepost door een [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Draag bij]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Vertaal]]&nbsp;• [[m:Tech|Vraag hulp]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Geef feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Abonneren en afmelden]].'' </div><section end="technews-2024-W02"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 jan 2024 02:19 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26026251 --> == Reusing references: Can we look over your shoulder? == ''Apologies for writing in English.'' The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references. * The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here]. * Interviews can be conducted in English, German or Dutch. * [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]]. * Sessions will be held in January and February. * [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.] * Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment. We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]] <!-- Bericht verzonden door User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25956752 --> == ''The Signpost'': 10 January 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/From the editor|NINETEEN MORE YEARS! NINETEEN MORE YEARS!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Special report|Public Domain Day 2024]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Technology report|Wikipedia: A Multigenerational Pursuit]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/News and notes|In other news ... see ya in court!]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/In focus|The long road of a featured article candidate]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/In the media|What is plagiarism? Oklahoma Disneyland? Reaching a human being at Wikipedia?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/WikiProject report|WikiProjects Israel and Palestine]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Obituary|Anthony Bradbury]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Traffic report|The most viewed articles of 2023]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Crossword|everybody gangsta till the style sheets start cascading]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Comix|Conflict resolution]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12 jan 2024 13:51 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26044843 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Pages that use the JSON [[mw:Special:MyLanguage/Manual:ContentHandler|contentmodel]] will now use tabs instead of spaces for auto-indentation. This will significantly reduce the page size. [https://phabricator.wikimedia.org/T326065] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] and personal user scripts may now use JavaScript syntax introduced in ES6 (also known as "ES2015") and ES7 ("ES2016"). MediaWiki validates the source code to protect other site functionality from syntax errors, and to ensure scripts are valid in all [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Browsers|supported browsers]]. Previously, Gadgets could use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>requiresES6</nowiki></code></bdi> option. This option is no longer needed and will be removed in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T75714] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|Bot passwords]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|owner-only OAuth consumers]] can now be restricted to allow editing only specific pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T349957] * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thank]] edits made by bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T341388] * An update on the status of the Community Wishlist Survey for 2024 [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Future Of The Wishlist/January 4, 2024 Update|has been published]]. Please read and give your feedback. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting on January 17, it will not be possible to login to Wikimedia wikis from some specific old versions of the Chrome browser (versions 51–66, released between 2016 and 2018). Additionally, users of iOS 12, or Safari on Mac OS 10.14, may need to login to each wiki separately. [https://phabricator.wikimedia.org/T344791] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> module was deprecated and replaced with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi> module last year. A script has now been run to replace any remaining uses, and this week the temporary alias will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354966] '''Future changes''' * Wikimedia Deutschland is working to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. They are looking for people who are interested in participating in [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ individual video calls for user research in January and February]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 jan 2024 01:12 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26074460 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 19 jan 2024 19:07 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 --> == Technieuws: 2024-04 == <section begin="technews-2024-W04"/><div class="plainlinks"> Het laatste '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|technieuws]]''' van de technische Wikimedia-gemeenschap. Deel dit nieuws vooral met andere gebruikers. Niet alle veranderingen zullen op jou van invloed zijn. Er zijn [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|vertalingen]] beschikbaar. '''Problemen''' * Door een bug in de UploadWizard kon de gebruikerspagina van de uploader niet aan de upload gekoppeld worden. Dit is nu rechtgezet. [https://phabricator.wikimedia.org/T354529] '''Wijzigingen later deze week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Terugkerend onderwerp]] De [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.15|nieuwe versie]] van MediaWiki zal vanaf {{#time:j xg|2024-01-23|nl}} op testwiki's en MediaWiki.org staan. Vanaf {{#time:j xg|2024-01-24|nl}} staat deze op de niet-Wikipedia-wiki's en enkele Wikipedia's. Deze versie staat vanaf {{#time:j xg|2024-01-25|nl}} op alle wiki's ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|agenda]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Technieuws]]''' is samengesteld door [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|de schrijvers van het technieuws]] en wordt gepost door een [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Draag bij]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Vertaal]]&nbsp;• [[m:Tech|Vraag hulp]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Geef feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Abonneren en afmelden]].'' </div><section end="technews-2024-W04"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 jan 2024 02:03 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26096197 --> == Nieuwsbrief 128 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr> <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van januari 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Save the date: 18 Mei WikiconNL! </div> <hr><br> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Save the date: zaterdag 18 mei WikiconNL 2024|Save the date: zaterdag 18 mei WikiconNL 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Wikikring Twente is verhuisd|Wikikring Twente is verhuisd]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Monumental monuments: tentoonstelling Wiki loves Monuments Sint Eustatius|Monumental monuments: tentoonstelling Wiki loves Monuments Sint Eustatius]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Terugblik: Publiek Domein Dag 2024|Terugblik: Publiek Domein Dag 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Prijsuitreiking Wiki Loves Monuments Suriname 2023|Prijsuitreiking Wiki Loves Monuments Suriname 2023]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#WikiWoordenboek kijkt terug op mooi 2023|WikiWoordenboek kijkt terug op mooi 2023]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128##100wikiwomenchallenge|#100wikiwomenchallenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Verbindingsprijs 2024|Verbindingsprijs 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Opgeknapt kantoor|Opgeknapt kantoor]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Terugblik nieuwjaarsbijeenkomst|Terugblik nieuwjaarsbijeenkomst]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Radio-interview: Wikipedia blaast 23 kaarsjes uit|Radio-interview: Wikipedia blaast 23 kaarsjes uit]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/128#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]] </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 23 jan 2024 13:26 (CEST)(CET)</div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == Technieuws: 2024-05 == <section begin="technews-2024-W05"/><div class="plainlinks"> Het laatste '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|technieuws]]''' van de technische Wikimedia-gemeenschap. Deel dit nieuws vooral met andere gebruikers. Niet alle veranderingen zullen op jou van invloed zijn. Er zijn [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|vertalingen]] beschikbaar. '''Recente wijzigingen''' * Vanaf maandag 29 januari worden alle tijdstempels op overlegpagina's een link. Dit zijn permanente links naar de respectievelijke opmerking. Dit stelt gebruikers in staat om opmerkingen ook terug te vinden als deze naar elders zijn verplaatst. Dit treedt in werking op alle wiki's behalve de Engelstalige Wikipedia. [https://diff.wikimedia.org/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/ In Diff] en [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk_pages_permalinking|op Mediawiki.org]] kan je hier meer over lezen.<!-- The Diff post will be published on Monday morning UTC--> [https://phabricator.wikimedia.org/T302011] * Er zijn wat verbeteringen aan de CAPTCHA om het voor spambots en scripts moeilijker te maken er aan voorbij te gaan. Als je opmerkingen over deze wijzigingen hebt dan is je feedback zeer welkom bij [[phab:T141490|de taak]]. De statistieken aangaande de CAPTCHA worden extra scherp in de gaten gehouden, inclusief gerelateerde statistieken zoals aantallen aangemaakte accounts en gemaakte bewerkingen. '''Wijzigingen later deze week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Terugkerend onderwerp]] De [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.16|nieuwe versie]] van MediaWiki zal vanaf {{#time:j xg|2024-01-30|nl}} op testwiki's en MediaWiki.org staan. Vanaf {{#time:j xg|2024-01-31|nl}} staat deze op de niet-Wikipedia-wiki's en enkele Wikipedia's. Deze versie staat vanaf {{#time:j xg|2024-02-01|nl}} op alle wiki's ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|agenda]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Van het verlanglijstje]] Op 1 februari wordt een link aan het menu "Hulpmiddelen" toegevoegd om een [[w:nl:QR-code|QR-code]] te downloaden die verwijst naar het item dat je bekijkt. Er zal ook een nieuwe pagina [[{{#special:QrCode}}]] verschijnen waarmee QR-codes voor eender welke Wikipedia-URL kunnen worden gemaakt. Hiermee gaat een van de [[m:Community Wishlist Survey 2023/Mobile and apps/Add ability to share QR code for a page in any Wikimedia project|19 meest gekozen]] wensen van de [[m:Community Wishlist Survey 2023/Results|2023 Community Wishlist Survey]] in vervulling. [https://phabricator.wikimedia.org/T329973] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Geavanceerd onderwerp]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] die niet in alle skins werken gebruikten soms de optie <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>targets</code></bdi> om te zorgen dat je ze niet overal kan gebruiken. Vanaf deze week werkt dat niet meer. Gebruik in plaats daarvan <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T328497] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Technieuws]]''' is samengesteld door [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|de schrijvers van het technieuws]] en wordt gepost door een [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Draag bij]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Vertaal]]&nbsp;• [[m:Tech|Vraag hulp]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Geef feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Abonneren en afmelden]].'' </div><section end="technews-2024-W05"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 jan 2024 20:31 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26137870 --> == ''The Signpost'': 31 January 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/News and notes|Wikipedian Osama Khalid celebrated his 30th birthday in jail]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Opinion|Until it happens to you]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Disinformation report|How paid editors squeeze you dry]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/In the media|Katherine Maher new NPR CEO, go check Wikipedia, race in the race]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/In focus|The long road of a featured article candidate, part 2]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Recent research|Croatian takeover was enabled by "lack of bureaucratic openness and rules constraining [admins]"]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Comix|We've all got to start somewhere]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Traffic report|DJ, gonna burn this goddamn house right down]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 jan 2024 16:16 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:Bri@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26086360 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 31 jan 2024 17:59 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The mobile site history pages now use the same HTML as the desktop history pages. If you hear of any problems relating to mobile history usage please point them to [[phab:T353388|the phabricator task]]. *On most wikis, admins can now block users from making specific actions. These actions are: uploading files, creating new pages, moving (renaming) pages, and sending thanks. The goal of this feature is to allow admins to apply blocks that are adequate to the blocked users' activity. [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks#action-blocks|Learn more about "action blocks"]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T242541][https://phabricator.wikimedia.org/T280531] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Talk pages permalinks that included diacritics and non-Latin script were malfunctioning. This issue is fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356199] '''Future changes''' * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#24WPs|24 Wikipedias]] with [[mw:Special:MyLanguage/Reference_Tooltips|Reference Tooltips]] as a default gadget are encouraged to remove that default flag. This would make [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] the new default for reference popups, leading to a more consistent experience across wikis. For [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#46WPs|46 Wikipedias]] with less than 4 interface admins, the change is already scheduled for mid-February, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|unless there are concerns]]. The older Reference Tooltips gadget will still remain usable and will override this feature, if it is available on your wiki and you have enabled it in your settings. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews#Reference_Previews_to_become_the_default_for_previewing_references_on_more_wikis][https://phabricator.wikimedia.org/T355312] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 feb 2024 20:22 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26180971 --> == This Month in Education: January 2024 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 1 • January 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/January 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/January 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Cross-Continental Wikimedia Activities: A Dialogue between Malaysia and Estonia|Cross-Continental Wikimedia Activities: A Dialogue between Malaysia and Estonia]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Czech programme SWW in 2023 – how have we managed to engage students|Czech programme SWW in 2023 – how have we managed to engage students]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Extending Updates on Wikipedia in Education – Elbasan, Albania|Extending Updates on Wikipedia in Education – Elbasan, Albania]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Reading Wikipedia in the Classroom Teacher’s guide – now available in Bulgarian language|Reading Wikipedia in the Classroom Teacher’s guide – now available in Bulgarian language]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Summer students at Auckland Museum|Summer students at Auckland Museum]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/WikiDunong: EduWiki Initiatives in the Philippines Project|WikiDunong: EduWiki Initiatives in the Philippines Project]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Wikimedia Armenia's Educational Workshops|Wikimedia Armenia's Educational Workshops]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/January 2024/Wikimedia Foundation publishes its first Child Rights Impact Assessment|Wikimedia Foundation publishes its first Child Rights Impact Assessment]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 10 feb 2024 11:02 (CET)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=26091771 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks. Please look forward to hearing about the next steps soon. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12 feb 2024 19:23 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26160150 --> == ''The Signpost'': 13 February 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/News and notes|Wikimedia Russia director declared "foreign agent" by Russian gov; EU prepares to pile on the papers]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Disinformation report|How low can the scammers go?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Gallery|Before and After: Why you don't need to touch grass to dramatically improve images of flora and fauna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/In the media|Speaking in tongues, toeing the line, and dressing the part]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Serendipity|Is this guy the same as the one who was a Nazi?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Traffic report|Griselda, Nikki, Carl, Jannik and two types of football]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Crossword|Our crossword to bear]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Comix|Strongly]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 13 feb 2024 05:38 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26223997 --> == Technieuws: 2024-07 == <section begin="technews-2024-W07"/><div class="plainlinks"> Het laatste '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|technieuws]]''' van de technische Wikimedia-gemeenschap. Deel dit nieuws vooral met andere gebruikers. Niet alle veranderingen zullen op jou van invloed zijn. Er zijn [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|vertalingen]] beschikbaar. '''Recente wijzigingen''' * Het [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS-experiment voor het splitsen van grafen]] werkt en is op 3 test-servers geladen. Het verantwoordelijke team test de impact van de splitsing en heeft feedback nodig van WDQS-gebruikers via de UI of programmatisch via verschillende kanalen. Met de feedback van gebruikers van [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata_talk:SPARQL_query_service/WDQS_graph_split][https://phabricator.wikimedia.org/T356773][https://www.wikidata.org/wiki/User:Sannita_(WMF)] zal de impact van verschillende use cases en workflows rond de Wikidata Query service worden gevalideerd. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS_backend_update/October_2023_scaling_update][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikidata_Query_Service/User_Manual#Federation] '''Problemen en onderhoud''' *Er was een bug die de weergave van bezochte koppelingen beïnvloedde bij gebruik van een mobiel apparaat. De links werden zwart weergegeven; [[phab:T356928|dit probleem]] is verholpen. '''Wijzigingen later deze week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Terugkerend onderwerp]] De [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.18|nieuwe versie]] van MediaWiki zal vanaf {{#time:j xg|2024-02-13|nl}} op testwiki's en MediaWiki.org staan. Vanaf {{#time:j xg|2024-02-14|nl}} staat deze op de niet-Wikipedia-wiki's en enkele Wikipedia's. Deze versie staat vanaf {{#time:j xg|2024-02-15|nl}} op alle wiki's ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|agenda]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Geavanceerd onderwerp]] Het uitfaseren van de ''grid engine'' vordert gestaag. Als volgende stap worden vanaf 14 februari 2024 tools gestopt. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation] Mocht je tools aan het migreren zijn maar ben je daar nog niet helemaal mee klaar, dan kan je om verlenging vragen zodat ze niet worden gestopt. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Technieuws]]''' is samengesteld door [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|de schrijvers van het technieuws]] en wordt gepost door een [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Draag bij]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Vertaal]]&nbsp;• [[m:Tech|Vraag hulp]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Geef feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Abonneren en afmelden]].'' </div><section end="technews-2024-W07"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 feb 2024 06:48 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26223994 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you have the "{{int:Tog-enotifwatchlistpages}}" option enabled, edits by bot accounts no longer trigger notification emails. Previously, only minor edits would not trigger the notification emails. [https://phabricator.wikimedia.org/T356984] * There are changes to how user and site scripts load for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022| Vector 2022]] on specific wikis. The changes impacted the following Wikis: all projects with [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector legacy]] as the default skin, Wikivoyage, and Wikibooks. Other wikis will be affected over the course of the next three months. Gadgets are not impacted. If you have been affected or want to minimize the impact on your project, see [[Phab:T357580| this ticket]]. Please coordinate and take action proactively. *Newly auto-created accounts (the accounts you get when you visit a new wiki) now have the same local notification preferences as users who freshly register on that wiki. It is effected in four notification types listed in the [[phab:T353225|task's description]]. *The maximum file size when using [[c:Special:MyLanguage/Commons:Upload_Wizard|Upload Wizard]] is now 5 GiB. [https://phabricator.wikimedia.org/T191804] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Selected tools on the grid engine have been [[wikitech:News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation|stopped]] as we prepare to shut down the grid on March 14th, 2024. The tool's code and data have not been deleted. If you are a maintainer and you want your tool re-enabled reach out to the [[wikitech:Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support|team]]. Only tools that have asked for extension are still running on the grid. * The CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/filter filter]</code></bdi> property can now be used in HTML <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>style</code></bdi> attributes in wikitext. [https://phabricator.wikimedia.org/T308160] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 feb 2024 16:36 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26254282 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile|mobile visual editor]] is now the default editor for users who never edited before, at a small group of wikis. [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile/VE_mobile_default#A/B_test_results| Research ]] shows that users using this editor are slightly more successful publishing the edits they started, and slightly less successful publishing non-reverted edits. Users who defined the wikitext editor as their default on desktop will get the wikitext editor on mobile for their first edit on mobile as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T352127] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core modules#mw.config|mw.config]] value <code>wgGlobalGroups</code> now only contains groups that are active in the wiki. Scripts no longer have to check whether the group is active on the wiki via an API request. A code example of the above is: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>if (/globalgroupname/.test(mw.config.get("wgGlobalGroups")))</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T356008] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The right to change [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|edit tags]] (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>changetags</code></bdi>) will be removed from users in Wikimedia sites, keeping it by default for admins and bots only. Your community can ask to retain the old configuration on your wiki before this change happens. Please indicate in [[phab:T355639|this ticket]] to keep it for your community before the end of March 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 feb 2024 20:23 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26294125 --> == Nieuwsbrief 129 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van februari 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Officiële inschrijving WiconNL geopend! </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#WikiconNL 2024|WikiconNL 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129##100wikiwomenchallenge|#100wikiwomenchallenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#Wist je dat...|Wist je dat...]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#Verbindingsprijs 2024|Verbindingsprijs 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#Tool: Wikimedia Commons Chrome tab|Tool: Wikimedia Commons Chrome tab]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#Gulle donatie voor Wikimedia Nederland|Gulle donatie voor Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#De WikiZaterdag is terug!|De WikiZaterdag is terug!]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#WikiZaterdag: Internationale Vrouwendag|WikiZaterdag: Internationale Vrouwendag]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/129#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]] </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] [[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 29 feb 2024 11:08 (CET) (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == ''The Signpost'': 2 March 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/News and notes|Wikimedia enters US Supreme court hearings as "the dolphin inadvertently caught in the net"]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Recent research|Images on Wikipedia "amplify gender bias"]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/In the media|The Scottish Parliament gets involved, a wikirace on live TV, and the Foundation's CTO goes on record]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Obituary|Vami_IV]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Traffic report|Supervalentinefilmbowlday]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/WikiCup report|High-scoring WikiCup first round comes to a close]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 mrt 2024 12:03 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26310391 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Special:Book</code></bdi> page (as well as the associated "Create a book" functionality) provided by the old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Collection|Collection extension]] has been removed from all Wikisource wikis, as it was broken. This does not affect the ability to download normal books, which is provided by the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Wikisource|Wikisource extension]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358437] * [[m:Wikitech|Wikitech]] now uses the next-generation [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] wikitext parser by default to generate all pages in the Talk namespace. Report any problems on the [[mw:Talk:Parsoid/Parser_Unification/Known_Issues|Known Issues discussion page]]. You can use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration]] extension to control the use of Parsoid; see the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration|ParserMigration help documentation]] for more details. * Maintenance on [https://etherpad.wikimedia.org etherpad] is completed. If you encounter any issues, please indicate in [[phab:T316421|this ticket]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=| Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] allow interface admins to create custom features with CSS and JavaScript. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget_definition</code></bdi> namespaces and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>gadgets-definition-edit</code></bdi> user right were reserved for an experiment in 2015, but were never used. These were visible on Special:Search and Special:ListGroupRights. The unused namespaces and user rights are now removed. No pages are moved, and no changes need to be made. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272] * A usability improvement to the "Add a citation" in Wikipedia workflow has been made, the insert button was moved to the popup header. [https://phabricator.wikimedia.org/T354847] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233] * The HTML markup of headings and section edit links will be changed later this year to improve accessibility. See [[mw:Special:MyLanguage/Heading_HTML_changes|Heading HTML changes]] for details. The new markup will be the same as in the new Parsoid wikitext parser. You can test your gadget or stylesheet with the new markup if you add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?useparsoid=1</code></bdi> to your URL ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Selecting_a_parser_using_a_URL_query_string|more info]]) or turn on Parsoid read views in your user options ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Enabling_via_user_preference|more info]]). * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 mrt 2024 20:47 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26329807 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 5 mrt 2024 17:25 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26276337 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * After consulting with various communities, the line height of the text on the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] will be increased to its previous value of 1.65. Different options for typography can also be set using the options in the menu, as needed. [https://phabricator.wikimedia.org/T358498] *The active link color in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva]] will be changed to provide more consistency with our other platforms and best practices. [https://phabricator.wikimedia.org/T358516] * [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|Structured data on Commons]] will no longer ask whether you want to leave the page without saving. This will prevent the “information you’ve entered may not be saved” popups from appearing when no information have been entered. It will also make file pages on Commons load faster in certain cases. However, the popups will be hidden even if information has indeed been entered. If you accidentally close the page before saving the structured data you entered, that data will be lost. [https://phabricator.wikimedia.org/T312315] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 mrt 2024 00:04 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26374013 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> : ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 2024: Call for candidates and call for questions * June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5] * June-August 2024: Campaign period * End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period * October–November 2024: Background check of selected candidates * Board's Meeting in December 2024: New trustees seated Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan. '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]]. Best regards, [[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group) [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]12 mrt 2024 20:56 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:MPossoupe (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26349432 --> == Jouw wiki zal binnenkort in de 'alleen-lezen' modus te gebruiken zijn == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Lees dit bericht in een andere taal]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] De [[foundation:|Wikimedia Foundation]] gaat overschakelen naar een ander datacenter. Dit zal er voor zorgen dat Wikipedia en andere Wikimedia-wiki's, zelfs na een ramp beschikbaar blijven. Al het internetverkeer zal omgeschakeld worden op '''{{#time:j xg|2024-03-20|nl}}'''. De test zal beginnen om '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]'''. Vanwege bepaalde beperkingen in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] is het helaas nodig om het bewerken van de wiki's tijdelijk in de 'alleen-lezen' modus te zetten. We verontschuldigen ons voor dit ongemak, en we doen onze uiterste best om de negatieve gevolgen, in de toekomst te minimaliseren. '''U zult wel in staat zijn om artikelen te lezen, maar niet om deze te bewerken, gedurende een korte periode. Dit geldt voor alle wiki's.''' *U zult gedurende een uur of langer lang niet in staat zijn bewerkingen door te voeren op {{#time:l j xg Y|2024-03-20|nl}}. *Tijdens het bewerken of opslaan gedurende deze tijd zult u een foutmelding zien. Wij hopen dat er geen bewerkingen verloren gaan, maar zijn hier niet zeker van. Wanneer u deze foutmelding te zien krijgt, wacht dan alstublieft tot alles weer normaal functioneert. Hierna kunt u uw bewerking opslaan. Toch raden we het ten zeerste aan dat u eerst een kopie maakt van uw bewerkingen maakt, gewoon uit voorzorg. ''Andere effecten'': *Het uitvoeren van achtergrondtaken zal langzamer gaan, en sommige taken zouden mogelijk kunnen worden geannuleerd. Roodgekleurde koppelingen kunnen mogelijk niet zo snel bijgewerkt worden als gebruikelijk. Als u een artikel aanmaakt waarin ergens anders al naar verwezen wordt, zal de koppeling langer roodgekleurd blijven dan gebruikelijk. Sommige langlopende scripts zullen moeten worden onderbroken. * We verwachten dat de uitrol van nieuwe code gebeurt zoals dat iedere week plaatsvindt. Het kan echter voorkomen dat sommige codewijzigingen per geval geblokkeerd worden, als de operatie ze later weer nodig heeft. * [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] zal ongeveer 90 minuten onbereikbaar zijn. Dit project zal indien noodzakelijk worden uitgesteld. U kunt de [[wikitech:Switch_Datacenter|planning lezen op wikitech.wikimedia.org]]. Wijzigingen zullen in de planning worden aangekondigd. Er zullen meer berichtgevingen volgen. Er zal een melding worden weergegeven op alle wiki's, 30 minuten voordat de wissel plaats vindt. '''Deel deze informatie alstublieft met uw gemeenschap.'''</div><section end="server-switch"/> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 15 mrt 2024 01:01 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Trizek (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=25636619 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The notice "Language links are at the top of the page" that appears in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]] main menu has been removed now that users have learned the new location of the Language switcher. [https://phabricator.wikimedia.org/T353619] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/IP_Info_feature|IP info feature]] displays data from Spur, an IP addresses database. Previously, the only data source for this feature was MaxMind. Now, IP info is more useful for patrollers. [https://phabricator.wikimedia.org/T341395] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge Grid Engine services have been shut down after the final migration process from Grid Engine to Kubernetes. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Obsolete:Toolforge/Grid][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation][https://techblog.wikimedia.org/2022/03/14/toolforge-and-grid-engine/] * Communities can now customize the default reasons for undeleting a page by creating [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T326746] '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] is an interface to interactively browse a page's history. Users in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider/Developing_a_RTL-accessible_feature_in_MediaWiki_-_what_we%27ve_learned_while_creating_the_RevisionSlider|right-to-left]] languages reported RevisionSlider reacting wrong to mouse clicks. This should be fixed now. [https://phabricator.wikimedia.org/T352169] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1710943200 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 mrt 2024 18:39 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26410165 --> == This Month in Education: February 2024 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 2 • February 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/February 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/February 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/2 new courses in Students Write Wikipedia Starting this February|2 new courses in Students Write Wikipedia Starting this February]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/More two wiki-education partnerships|More two wiki-education partnerships]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/Open Education Week 2024 in Mexico|Open Education Week 2024 in Mexico]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/Reading Wikipedia in Bolivia, the community grows|Reading Wikipedia in Bolivia, the community grows]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/Wiki Education Philippines promotes OERs utilization|Wiki Education Philippines promotes OERs utilization]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/Wiki Loves Librarians, Kaduna|Wiki Loves Librarians, Kaduna]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/February 2024/Wiki Workshop 2024 CfP - Call for Papers Research track|Wiki Workshop 2024 CfP – Call for Papers Research track]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 20 mrt 2024 19:38 (CET)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=26310117 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] An update was made on March 18th 2024 to how various projects load site, user JavaScript and CSS in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]]. A [[phab:T360384|checklist]] is provided for site admins to follow. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 mrt 2024 19:56 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26446209 --> == Nieuwsbrief 130 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van maart 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Officiële inschrijving WiconNL geopend! </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#WikiconNL 2024|WikiconNL 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Schrijfbijeenkomst Universiteit van Curaçao|Schrijfbijeenkomst Universiteit van Curaçao]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Wist je dat...|Wist je dat...]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#100wikiwomenchallenge|#100wikiwomenchallenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130Verbindingsprijs 2024|Verbindingsprijs 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Wiki goes Caribbean: Nieuwe perspectieven op Wikipedia|Wiki goes Caribbean: Nieuwe perspectieven op Wikipedia]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Roma Day Edit-a-thon|Roma Day Edit-a-thon]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Friday Salon: Vrouwen in openbaar zicht|Friday Salon: Vrouwen in openbaar zicht]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ * [[wmnl:Nieuwsbrief/130#Wist je dat...|Wist je dat...]] </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 26 mrt 2024 11:35 (CET) (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == ''The Signpost'': 29 March 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Technology report|Millions of readers still seeing broken pages as "temporary" disabling of graph extension nears its second year]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Interview|Interview on Wikimedia Foundation fundraising and finance strategy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Special report|19-page PDF accuses Wikipedia of bias against Israel, suggests editors be forced to reveal their real names, and demands a new feature allowing people to view the history of Wikipedia articles]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Op-Ed|Wikipedia in the age of personality-driven knowledge]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Recent research|"Newcomer Homepage" feature mostly fails to boost new editors]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/News and notes|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter ratified]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/In the media|"For me it’s the autism": AARoard editors on the fork more traveled]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Traffic report|He rules over everything, on the land called planet Dune]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Humour|Letters from the editors]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Comix|Layout issue]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 mrt 2024 23:42 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26349119 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Users of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|reading accessibility]] beta feature will notice that the default line height for the standard and large text options has changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T359030] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation has an annual plan. The annual plan decides what the Wikimedia Foundation will work on. You can now read [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs#Draft Key Results|the draft key results]] for the Product and Technology department. They are suggestions for what results the Foundation wants from big technical changes from July 2024 to June 2025. You can [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs|comment on the talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 apr 2024 05:35 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26462933 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Web browsers can use tools called [[:w:en:Browser extension|extensions]]. There is now a Chrome extension called [[m:Future Audiences/Experiment:Citation Needed|Citation Needed]] which you can use to see if an online statement is supported by a Wikipedia article. This is a small experiment to see if Wikipedia can be used this way. Because it is a small experiment, it can only be used in Chrome in English. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit Recovery|Edit Recovery]] feature has been added to all wikis, available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user preference]]. Once you enable it, your in-progress edits will be stored in your web browser, and if you accidentally close an editing window or your browser or computer crashes, you will be prompted to recover the unpublished text. Please leave any feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey 2023/Edit-recovery feature|project talk page]]. This was the #8 wish in the 2023 Community Wishlist Survey. * Initial results of [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] experiments [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#4_April_2024|have been published]]. Edit Check is now deployed as a default feature at [[phab:T342930#9538364|the wikis that tested it]]. [[mw:Talk:Edit check|Let us know]] if you want your wiki to be part of the next deployment of Edit check. [https://phabricator.wikimedia.org/T342930][https://phabricator.wikimedia.org/T361727] * Readers using the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] on mobile will notice there has been an improvement in the line height across all typography settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T359029] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * New accounts and logged-out users will get the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|visual editor]] as their default editor on mobile. This deployment is made at all wikis except for the English Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T361134] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 apr 2024 01:37 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translations]] are available. '''Problems''' * Between 2 April and 8 April, on wikis using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged Revisions]], the "{{Int:tag-mw-reverted}}" tag was not applied to undone edits. In addition, page moves, protections and imports were not autoreviewed. This problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T361918][https://phabricator.wikimedia.org/T361940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#DEFAULTSORT|Default category sort keys]] will now affect categories added by templates placed in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Cite|footnotes]]. Previously footnotes used the page title as the default sort key even if a different default sort key was specified (category-specific sort keys already worked). [https://phabricator.wikimedia.org/T40435] * A new variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>page_last_edit_age</code></bdi> will be added to [[Special:AbuseFilter|abuse filters]]. It tells how many seconds ago the last edit to a page was made. [https://phabricator.wikimedia.org/T269769] '''Future changes''' * Volunteer developers are kindly asked to update the code of their tools and features to handle [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]]. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Four database fields will be removed from database replicas (including [[quarry:|Quarry]]). This affects only the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter_history</code></bdi> tables. Some queries might need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T361996] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 apr 2024 01:28 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting this week, newcomers editing Wikipedia [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Leveling up 3|will be encouraged]] to try structured tasks. [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer tasks|Structured tasks]] have been shown to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Structured tasks/Add a link/Experiment analysis, December 2021|improve newcomer activation and retention]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348086] * You can [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|nominate your favorite tools]] for the fifth edition of the Coolest Tool Award. Nominations will be open until May 10. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * This is the last warning that by the end of May 2024 the Vector 2022 skin will no longer share site and user scripts/styles with old Vector. For user-scripts that you want to keep using on Vector 2022, copy the contents of [[{{#special:MyPage}}/vector.js]] to [[{{#special:MyPage}}/vector-2022.js]]. There are [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|more technical details]] available. Interface administrators who foresee this leading to lots of technical support questions may wish to send a mass message to your community, as was done on French Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T362701] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22 apr 2024 22:27 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26647188 --> == ''The Signpost'': 25 April 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/In the media|Censorship and wikiwashing looming over RuWiki, edit wars over San Francisco politics and another wikirace on live TV]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/News and notes|A sigh of relief for open access as Italy makes a slight U-turn on their cultural heritage reproduction law]] * WikiConference report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/WikiConference report|WikiConference North America 2023 in Toronto recap]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/WikiProject report|WikiProject Newspapers (Not WP:NOTNEWS)]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/Recent research|New survey of over 100,000 Wikipedia users]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/Traffic report|O.J., cricket and a three body problem]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 apr 2024 13:51 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26669718 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 25 apr 2024 22:19 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == This Month in Education: March 2024 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 3 • March 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/March 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/March 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2024/Reading Wikipedia in the classroom, Kaduna|Reading Wikipedia in the classroom, Kaduna]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2024/Reading Wikipedia in Ukraine – the course for educators is now available on demand|Reading Wikipedia in Ukraine – the course for educators is now available on demand]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2024/Wiki Movement Brazil will once again support the Brazilian Linguistics Olympiad|Wiki Movement Brazil will once again support the Brazilian Linguistics Olympiad]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/March 2024/Wikipedia within the Education Setting in Albania|Wikipedia within the Education Setting in Albania]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 28 apr 2024 09:28 (CEST)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=26659969 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for the following wikis: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-viwiki/en}}. These wikis participated to a test, where 50% of users got the new design, for one year. As this test [[Mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|gave positive results]], the new design is deployed on these wikis as the default design. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at all wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T341491] * Seven new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33014|Betawi]] ([[w:bew:|<code>w:bew:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T357866] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35708|Kusaal]] ([[w:kus:|<code>w:kus:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T359757] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35513|Igala]] ([[w:igl:|<code>w:igl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361644] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q33541|Karakalpak]] ([[wikt:kaa:|<code>wikt:kaa:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T362135] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9228|Burmese]] ([[s:my:|<code>s:my:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361085] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9237|Malay]] ([[s:ms:|<code>s:ms:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363039] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q8108|Georgian]] ([[s:ka:|<code>s:ka:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363085] * You can now [https://translatewiki.net/wiki/Support#Early_access:_Watch_Message_Groups_on_Translatewiki.net watch message groups/projects] on [[m:Special:MyLanguage/translatewiki.net|Translatewiki.net]]. Initially, this feature will notify you of added or deleted messages in these groups. [https://phabricator.wikimedia.org/T348501] * Dark mode is now available on all wikis, on mobile web for logged-in users who opt into the [[Special:MobileOptions|advanced mode]]. This is the early release of the feature. Technical editors are invited to [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ check for accessibility issues on wikis]. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-04|more detailed guidelines]]. '''Problems''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can use an alternative visual style without labels, by using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mapstyle="osm"</nowiki></code></bdi>. This wasn't working in previews, creating the wrong impression that it wasn't supported. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T362531] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 apr 2024 05:33 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26689057 --> == Nieuwsbrief 131 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van april 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Schrijf je snel in voor WikiconNL! </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#WikiconNL 2024|WikiconNL 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Wikidata Geocoordinates Challenge|Wikidata Geocoordinates Challenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Wikimedia Europe|Wikimedia Europe]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Wist je dat...|Wist je dat...]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131Wiki Werkvakantie|Wiki Werkvakantie]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Cursus OpenRefine|Cursus OpenRefine]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Save the date: 8 juni ALV|Save the date: 8 juni ALV]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#International Museum Day|International Museum Day]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Introductie Ian Velthuis|Introductie Ian Velthuis]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/131#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 2 mei 2024 09:57 (CEST)(CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for all wikis, except for Commons, Wikidata and most Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|a few]] have already received this design change). You can read the detail of the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at remaining wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T352087][https://phabricator.wikimedia.org/T319146] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Interface admins now have greater control over the styling of article components on mobile with the introduction of the <code>SiteAdminHelper</code>. More information on how styles can be disabled can be found [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikimediaMessages#Site_admin_helper|at the extension's page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T363932] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] has added article body sections in JSON format and a curated short description field to the existing parsed Infobox. This expansion to the API is also available via Wikimedia Cloud Services. [https://enterprise.wikimedia.com/blog/article-sections-and-description/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you look at the Special:Log page, the first view is labelled "All public logs", but it only shows some logs. This label will now say "Main public logs". [https://phabricator.wikimedia.org/T237729] '''Future changes''' * A new service will be built to replace [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Extension:Graph]]. Details can be found in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans|the latest update]] regarding this extension. * Starting May 21, English Wikipedia and German Wikipedia will get the possibility to activate "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]". This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to all Wikipedias]]. These communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|activate and configure the feature locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308144] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 mei 2024 18:44 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Trizek (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26729363 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikisource there is a special page listing pages of works without corresponding scan images. Now you can use the new magic word <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>__EXPECTWITHOUTSCANS__</code></bdi> to exclude certain pages (list of editions or translations of works) from that list. [https://phabricator.wikimedia.org/T344214] * If you use the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user-preference]] "{{int:tog-uselivepreview}}", then the template-page feature "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" will now also work without reloading the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T136907] * [[mw:Special:Mylanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now specify an alternative text via the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute. This is identical in usage to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Syntax|image and gallery syntax]]. An exception for this feature is wikis like Wikivoyage where the miniature maps are interactive. [https://phabricator.wikimedia.org/T328137] * The old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|Guided Tour]] for the "[[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New Filters for Edit Review]]" feature has been removed. It was created in 2017 to show people with older accounts how the interface had changed, and has now been seen by most of the intended people. [https://phabricator.wikimedia.org/T217451] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[{{#special:search}}]] results page will now use CSS flex attributes, for better accessibility, instead of a table. If you have a gadget or script that adjusts search results, you should update your script to the new HTML structure. [https://phabricator.wikimedia.org/T320295] '''Future changes''' * In the Vector 2022 skin, main pages will be displayed at full width (like special pages). The goal is to keep the number of characters per line large enough. This is related to the coming changes to typography in Vector 2022. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T357706] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Two columns of the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:pagelinks table|pagelinks]]</code></bdi> database table (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_title</code></bdi>) are being dropped soon. Users must use two columns of the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:special:MyLanguage/Manual:linktarget table|linktarget]]</code></bdi> table instead (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_title</code></bdi>). In your existing SQL queries: *# Replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN linktarget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_</code></bdi> in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>ON</code></bdi> statement *# Below that add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks ON lt_id = pl_target_id</code></bdi> ** See <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T222224]]</bdi> for technical reasoning. [https://phabricator.wikimedia.org/T222224][https://phabricator.wikimedia.org/T299947] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 mei 2024 01:58 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26762074 --> == This Month in Education: April 2024 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 4 • April 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/April 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/April 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2024/EduWiki Updates From Uganda|EduWiki Updates From Uganda]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2024/Good news from Bolivia: Reading Wikipedia Program continues in 2024|Good news from Bolivia: Reading Wikipedia Program continues in 2024]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2024/Hearing Health Project: Impactful partnership with Wiki Movement Brazil|Hearing Health Project: Impactful partnership with Wiki Movement Brazil]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/April 2024/Wikimedia Spain, Amical Wikimedia and the University of Valencia develop Wikipedia educational project|Wikimedia Spain, Amical Wikimedia and the University of Valencia develop Wikipedia educational project]]</div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 14 mei 2024 05:20 (CEST)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=26698909 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Sign up for the language community meeting on May 31st, 16:00 UTC</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/>Hello all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks - May 31st at 16:00 UTC. If you're interested, you can [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Wikimedia_Language_engineering/Community_meetings#31_May_2024 sign up on this wiki page]. This is a participant-driven meeting, where we share language-specific updates related to various projects, collectively discuss technical issues related to language wikis, and work together to find possible solutions. For example, in the last meeting, the topics included the machine translation service (MinT) and the languages and models it currently supports, localization efforts from the Kiwix team, and technical challenges with numerical sorting in files used on Bengali Wikisource. Do you have any ideas for topics to share technical updates related to your project? Any problems that you would like to bring for discussion during the meeting? Do you need interpretation support from English to another language? Please reach out to me at ssethi(__AT__)wikimedia.org and [[etherpad:p/language-community-meeting-may-2024|add agenda items to the document here]]. We look forward to your participation! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 mei 2024 23:22 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == ''The Signpost'': 16 May 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/News and notes|Democracy in action: multiple elections]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Special report|Will the new RfA reform come to the rescue of administrators?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Arbitration report|Ruined temples for posterity to ponder over – arbitration from '22 to '24]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/In the media|Deadnames on the French Wikipedia, and a duel between Russian wikis]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Op-Ed|Wikidata to split as sheer volume of information overloads infrastructure]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Comix|Generations]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Traffic report|Crawl out through the fallout, baby]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 mei 2024 13:00 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26773320 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, will now correctly delete pages which were moved to another title. [https://phabricator.wikimedia.org/T43351] * New changes have been made to the UploadWizard in Wikimedia Commons: the overall layout has been improved, by following new styling and spacing for the form and its fields; the headers and helper text for each of the fields was changed; the Caption field is now a required field, and there is an option for users to copy their caption into the media description. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:WMF_support_for_Commons/Upload_Wizard_Improvements#Changes_to_%22Describe%22_workflow][https://phabricator.wikimedia.org/T361049] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading_HTML_changes|is being changed to improve accessibility]]. It will change on 22 May in some skins (Timeless, Modern, CologneBlue, Nostalgia, and Monobook). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in all other skins. The developers are also considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 mei 2024 01:04 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26786311 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Feedback invited on Procedure for Sibling Project Lifecycle</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' [[File:Sibling Project Lifecycle Conversation 3.png|150px|right|link=:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle]] Dear community members, The [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] invites you to give feedback on a '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle|draft Procedure for Sibling Project Lifecycle]]'''. This draft Procedure outlines proposed steps and requirements for opening and closing Wikimedia Sibling Projects, and aims to ensure any newly approved projects are set up for success. This is separate from the procedures for opening or closing language versions of projects, which is handled by the [[:m:Special:MyLanguage/Language committee|Language Committee]] or [[m:Special:MyLanguage/Closing_projects_policy|closing projects policy]]. You can find the details on [[:m:Special:MyLanguage/Talk:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle#Review|this page]], as well as the ways to give your feedback from today until the end of the day on '''June 23, 2024''', anywhere on Earth. You can also share information about this with the interested project communities you work with or support, and you can also help us translate the procedure into more languages, so people can join the discussions in their own language. On behalf of the CAC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 22 mei 2024 04:24 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Several bugs related to the latest updates to the UploadWizard on Wikimedia Commons have been fixed. For more information, see [[:phab:T365107|T365107]] and [[:phab:T365119|T365119]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In March 2024 a new [[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortlet|addPortlet]] API was added to allow gadgets to create new portlets (menus) in the skin. In certain skins this can be used to create dropdowns. Gadget developers are invited to try it and [[phab:T361661|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Some CSS in the Minerva skin has been removed to enable easier community configuration. Interface editors should check the rendering on mobile devices for aspects related to the classes: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.collapsible</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.multicol</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.reflist</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.coordinates</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.topicon</code></bdi>. [[phab:T361659|Further details are available on replacement CSS]] if it is needed. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you visit a wiki where you don't yet have a local account, local rules such as edit filters can sometimes prevent your account from being created. Starting this week, MediaWiki takes your global rights into account when evaluating whether you can override such local rules. [https://phabricator.wikimedia.org/T316303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 mei 2024 02:15 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26832205 --> == Nieuwsbrief 132 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr> <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van mei 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> WikiconNL, Verbindingsprijs... </div> <hr><br> |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#WikiconNL 2024|WikiconNL 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#Verbindingsprijs 2024|Verbindingsprijs 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#Cola Debrot-prijs challenge: iedere winnaar een artikel|Cola Debrot-prijs challenge: iedere winnaar een artikel]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#Wiki Loves Monuments|Wiki Loves Monuments]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#20 jaar WikiWoordenboek|20 jaar WikiWoordenboek]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#Wikipedia infosessie voor EU stagiairs|Wikipedia infosessie voor EU stagiairs]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#20 jaar Wikimedia Commons: wat staat er op jouw verlanglijst?|20 jaar Wikimedia Commons: wat staat er op jouw verlanglijst?]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/132#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 30 mei 2024 16:42 (CEST)(CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the first Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello, The scrutineers have finished reviewing the vote results. We are following up with the results of the first [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) election]]. We are pleased to announce the following individuals as regional members of the U4C, who will fulfill a two-year term: * North America (USA and Canada) ** – * Northern and Western Europe ** [[m:Special:MyLanguage/User:Ghilt|Ghilt]] * Latin America and Caribbean ** – * Central and East Europe (CEE) ** — * Sub-Saharan Africa ** – * Middle East and North Africa ** [[m:Special:MyLanguage/User:Ibrahim.ID|Ibrahim.ID]] * East, South East Asia and Pacific (ESEAP) ** [[m:Special:MyLanguage/User:0xDeadbeef|0xDeadbeef]] * South Asia ** – The following individuals are elected to be community-at-large members of the U4C, fulfilling a one-year term: * [[m:Special:MyLanguage/User:Barkeep49|Barkeep49]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Superpes15|Superpes15]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Civvì|Civvì]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Luke081515|Luke081515]] * – * – * – * – Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. Follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 3 jun 2024 10:14 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible for local administrators to add new links to the bottom of the site Tools menu without JavaScript. [[mw:Manual:Interface/Sidebar#Add or remove toolbox sections|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T6086] * The message name for the definition of the tracking category of WikiHiero has changed from "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikhiero-usage-tracking-category</code></bdi>" to "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikihiero-usage-tracking-category</code></bdi>". [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/wikihiero/+/1035855] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q5317225|Kadazandusun]] ([[w:dtp:|<code>w:dtp:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T365220] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * Next week, on wikis with the Vector 2022 skin as the default, logged-out desktop users will be able to choose between different font sizes. The default font size will also be increased for them. This is to make Wikimedia projects easier to read. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-06 deployments|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 jun 2024 00:34 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26844397 --> == ''The Signpost'': 8 June 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/News and notes|Wikimedia Foundation publishes its Form 990 for fiscal year 2022-2023]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Technology report|New Page Patrol receives a much-needed software upgrade]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Deletion report|The lore of Kalloor]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/In the media|National cable networks get in on the action arguing about what the first sentence of a Wikipedia article ought to say]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/News from the WMF|Progress on the plan — how the Wikimedia Foundation advanced on its Annual Plan goals during the first half of fiscal year 2023-2024]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Opinion|Public response to the editors of Settler Colonial Studies]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Recent research|ChatGPT did not kill Wikipedia, but might have reduced its growth]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Featured content|We didn't start the wiki]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Essay|No queerphobia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Special report|RetractionBot is back to life!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Traffic report|Chimps, Eurovision, and the return of the Baby Reindeer]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Comix|The Wikipediholic Family]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Humour|Wikipedia rattled by sophisticated cyberattack of schoolboy typing "balls" in infobox]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Concept|Palimpsestuous]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 8 jun 2024 14:29 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26803274 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The software used to render SVG files has been updated to a new version, fixing many longstanding bugs in SVG rendering. [https://phabricator.wikimedia.org/T265549] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading HTML changes|is being changed to improve accessibility]]. It was changed last week in some skins (Vector legacy and Minerva). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in Vector-2022. The developers are still considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used for citations by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] changed last week. In places where Parsoid previously added the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-reference-text</code></bdi> class, Parsoid now also adds the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>reference-text</code></bdi> class for better compatibility with the legacy parser. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1036705] '''Problems''' * There was a bug with the Content Translation interface that caused the tools menus to appear in the wrong location. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T366374] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The new version of MediaWiki includes another change to the HTML markup used for citations: [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] will now generate a <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><span class="mw-cite-backlink"></nowiki></code></bdi> wrapper for both named and unnamed references for better compatibility with the legacy parser. Interface administrators should verify that gadgets that interact with citations are compatible with the new markup. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1035809] * On multilingual wikis that use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><translate></nowiki></code></bdi> system, there is a feature that shows potentially-outdated translations with a pink background until they are updated or confirmed. From this week, confirming translations will be logged, and there is a new user-right that can be required for confirming translations if the community [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requests it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49177] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 jun 2024 22:20 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26893898 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The final text of the Wikimedia Movement Charter is now on Meta</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hi everyone, The final text of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] is now up on Meta in more than 20 languages for your reading. '''What is the Wikimedia Movement Charter?''' The Wikimedia Movement Charter is a proposed document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. '''Join the Wikimedia Movement Charter “Launch Party”''' Join the [[m:Special:MyLanguage/Event:Movement Charter Launch Party|“Launch Party”]] on '''June 20, 2024''' at '''14.00-15.00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1718892000 your local time]). During this call, we will celebrate the release of the final Charter and present the content of the Charter. Join and learn about the Charter before casting your vote. '''Movement Charter ratification vote''' Voting will commence on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC.''' You can read more about the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voting process, eligibility criteria, and other details]] on Meta. If you have any questions, please leave a comment on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter|Meta talk page]] or email the MCDC at [mailto:mcdc@wikimedia.org mcdc@wikimedia.org]. On behalf of the MCDC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 11 jun 2024 10:44 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == This Month in Education: May 2024 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 5 • May 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/May 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/May 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/Albania - Georgia Wikimedia Cooperation 2024|Albania - Georgia Wikimedia Cooperation 2024]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/Aleksandër Xhuvani University Editathon in Elbasan|Aleksandër Xhuvani University Editathon in Elbasan]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/Central Bicol State University of Agriculture LitFest features translation and article writing on Wikipedia|Central Bicol State University of Agriculture LitFest features translation and article writing on Wikipedia]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/Empowering Youth Council in Bulqiza through editathons|Empowering Youth Council in Bulqiza through editathons]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/We left a piece of our hearts at Arhavi|We left a piece of our hearts at Arhavi]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/Wiki Movimento Brasil at Tech Week and Education Speaker Series |Wiki Movimento Brasil at Tech Week and Education Speaker Series]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/May 2024/Wikimedia MKD trains new users in collaboration with MYLA|Wikimedia MKD trains new users in collaboration with MYLA]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 15 jun 2024 15:30 (CEST)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=26854161 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * People who attempt to add an external link in the visual editor will now receive immediate feedback if they attempt to link to a domain that a project has decided to block. Please see [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#11_June_2024|Edit check]] for more details. [https://phabricator.wikimedia.org/T366751] * The new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CommunityConfiguration|Community Configuration extension]] is available [[testwiki:Special:CommunityConfiguration|on Test Wikipedia]]. This extension allows communities to customize specific features to meet their local needs. Currently only Growth features are configurable, but the extension will support other [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration#Use_cases|Community Configuration use cases]] in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T323811][https://phabricator.wikimedia.org/T360954] * The dark mode [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] is now available on category and help pages, as well as more special pages. There may be contrast issues. Please report bugs on the [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility_for_reading|project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366370] '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Cloud Services tools were not available for 25 minutes last week. This was caused by a faulty hardware cable in the data center. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2024-06-11_WMCS_Ceph] * Last week, styling updates were made to the Vector 2022 skin. This caused unforeseen issues with templates, hatnotes, and images. Changes to templates and hatnotes were reverted. Most issues with images were fixed. If you still see any, [[phab:T367463|report them here]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T367480] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting June 18, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Edit Check]] will be deployed to [[phab:T361843|a new set of Wikipedias]]. This feature is intended to help newcomers and to assist edit-patrollers by inviting people who are adding new content to a Wikipedia article to add a citation when they do not do so themselves. During [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#Reference_Check_A/B_Test|a test at 11 wikis]], the number of citations added [https://diff.wikimedia.org/?p=127553 more than doubled] when Reference Check was shown to people. Reference Check is [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Configuration|community configurable]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361843]<!-- NOTE: THE DIFF BLOG WILL BE PUBLISHED ON MONDAY --> * [[m:Special:MyLanguage/Mailing_lists|Mailing lists]] will be unavailable for roughly two hours on Tuesday 10:00–12:00 UTC. This is to enable migration to a new server and upgrade its software. [https://phabricator.wikimedia.org/T367521] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 jun 2024 01:48 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26911987 --> == Nieuwsbrief 133 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van juni 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Wikipedia op Aruba - Aruba op Wikipedia... </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Wikipedia op Aruba - Aruba op Wikipedia|Wikipedia op Aruba - Aruba op Wikipedia]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Schrijven voor Wikipedia, de handleiding|Schrijven voor Wikipedia, de handleiding]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Wiki Loves Fashion schrijfchallenge|Wiki Loves Fashion schrijfchallenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Jarige Wikipedia|Jarige Wikipedia]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Wist je dat…|Wist je dat…]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Wikipedia Pages Wanting Photos|Wikipedia Pages Wanting Photos]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Verlanglijstje voor Commons al aangevuld?|Verlanglijstje voor Commons al aangevuld?]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Jaarverslag 2023|Jaarverslag 2023]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Terugblik ALV|Terugblik ALV]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Hoe krijg je miljoenen lezers?|Hoe krijg je miljoenen lezers?]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Het Contactpunt voor Wikipedia|HHet Contactpunt voor Wikipedia]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/133#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 24 jun 2024 11:10 (CEST) (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors will notice that there have been some changes to the background color of text in the diff view, and the color of the byte-change numbers, last week. These changes are intended to make text more readable in both light mode and dark mode, and are part of a larger effort to increase accessibility. You can share your comments or questions [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility for reading|on the project talkpage]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361717] * The text colors that are used for visited-links, hovered-links, and active-links, were also slightly changed last week to improve their accessibility in both light mode and dark mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T366515] '''Problems''' * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|copy permanent links to talk page comments]] by clicking on a comment's timestamp. [[mw:Talk pages project/Permalinks|This feature]] did not always work when the topic title was very long and the link was used as a wikitext link. This has been fixed. Thanks to Lofhi for submitting the bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T356196] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting 26 June, all talk pages messages' timestamps will become a link at English Wikipedia, making this feature available for you to use at all wikis. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they were linked to, even if this comment has since been moved elsewhere. You can read more about this feature [[DiffBlog:/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/|on Diff]] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|on Mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365974] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 jun 2024 00:32 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26989424 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is now open – cast your vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, The voting to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''Wikimedia Movement Charter''']] is now open. The Wikimedia Movement Charter is a document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. The final version of the Wikimedia Movement Charter is [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|available on Meta in different languages]] and attached [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_Movement_Charter_(June_2024).pdf here in PDF format] for your reading. Voting commenced on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC'''. Please read more on the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voter information and eligibility details]]. After reading the Charter, please [[Special:SecurePoll/vote/398|'''vote here''']] and share this note further. If you have any questions about the ratification vote, please contact the Charter Electoral Commission at [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org''']. On behalf of the CEC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 25 jun 2024 12:51 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Over the next three weeks, dark mode will become available for all users, both logged-in and logged-out, starting with the mobile web version. This fulfils one of the [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2023/Reading/Dark_mode|top-requested community wishes]], and improves low-contrast reading and usage in low-light settings. As part of these changes, dark mode will also work on User-pages and Portals. There is more information in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading/Updates#June_2024:_Typography_and_dark_mode_deployments,_new_global_preferences|the latest Web team update]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366364] * Logged-in users can now set [[m:Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering-skin-skin-prefs|global preferences for the text-size and dark-mode]], thanks to a combined effort across Foundation teams. This allows Wikimedians using multiple wikis to set up a consistent reading experience easily, for example by switching between light and dark mode only once for all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341278] * If you use a very old web browser some features might not work on the Wikimedia wikis. This affects Internet Explorer 11 and versions of Chrome, Firefox and Safari older than 2016. This change makes it possible to use new [[d:Q46441|CSS]] features and to send less code to all readers. [https://phabricator.wikimedia.org/T288287][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Manual:How_to_make_a_MediaWiki_skin#Using_CSS_variables_for_supporting_different_themes_e.g._dark_mode] * Wikipedia Admins can customize local wiki configuration options easily using [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]]. Community Configuration was created to allow communities to customize how some features work, because each language wiki has unique needs. At the moment, admins can configure [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] on their home wikis, in order to better recruit and retain new editors. More options will be provided in the coming months. [https://phabricator.wikimedia.org/T366458] * Editors interested in language issues that are related to [[w:en:Unicode|Unicode standards]], can now discuss those topics at [[mw:Talk:WMF membership with Unicode Consortium|a new conversation space in MediaWiki.org]]. The Wikimedia Foundation is now a [[mw:Special:MyLanguage/WMF membership with Unicode Consortium|member of the Unicode Consortium]], and the coordination group can collaboratively review the issues discussed and, where appropriate, bring them to the attention of the Unicode Consortium. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[w:btm:|<code>w:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T368038] '''Problems''' * Editors can once again click on links within the visual editor's citation-preview, thanks to a bug fix by the Editing Team. [https://phabricator.wikimedia.org/T368119] '''Future changes''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 2 weeks. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 jul 2024 01:59 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27038456 --> == ''The Signpost'': 4 July 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/News and notes|WMF board elections and fundraising updates]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Special report|Wikimedia Movement Charter ratification vote underway, new Council may surpass power of Board]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/In focus|How the Russian Wikipedia keeps it clean despite having just a couple dozen administatrors]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Discussion report|Wikipedians are hung up on the meaning of Madonna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/In the media|War and information in war and politics]] * Sister projects: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Sister projects|On editing Wikisource]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Obituary|Hanif Al Husaini, Salazarov and Hyacinth]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Opinion|Etika: a Pop Culture Champion]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Gallery|Spokane Willy's photos]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Op-Ed|Why you should not vote in the 2024 WMF BoT elections]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Crossword|On a day of independence, beat crosswords into crossploughshares]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Humour|A joke]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Cobwebs|Counting to a billion — manuscripts don't burn]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Recent research|Is Wikipedia Politically Biased? Perhaps]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Traffic report|Talking about you and me, and the games people play]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 jul 2024 15:42 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26991487 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is ending soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, This is a kind reminder that the voting period to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] will be closed on '''July 9, 2024''', at '''23:59 UTC'''. If you have not voted yet, please vote [[m:Special:SecurePoll/vote/398|on SecurePoll]]. On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Charter Electoral Commission]],<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 8 jul 2024 05:45 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At the Wikimedia Foundation a new task force was formed to replace the disabled Graph with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project|more secure, easy to use, and extensible Chart]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Chart Project|subscribe to the newsletter]] to get notified about new project updates and other news about Chart. * The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents]] extension is now available on Meta-wiki, Igbo Wikipedia, and Swahili Wikipedia, and can be requested on your wiki. This extension helps in managing and making events more visible, giving Event organizers the ability to use tools like the Event registration tool. To learn more about the deployment status and how to request this extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment_status|CampaignEvents page on Meta-wiki]]. * Editors using the iOS Wikipedia app who have more than 50 edits can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits#Add an image|Add an Image]] feature. This feature presents opportunities for small but useful contributions to Wikipedia. * Thank you to [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth/Celebration|all of the authors]] who have contributed to MediaWiki Core. As a result of these contributions, the [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth|percentage of authors contributing more than 5 patches has increased by 25% since last year]], which helps ensure the sustainability of the platform for the Wikimedia projects. '''Problems''' * A problem with the color of the talkpage tabs always showing as blue, even for non-existent pages which should have been red, affecting the Vector 2022 skin, [[phab:T367982|has been fixed]]. '''Future changes''' * The Trust and Safety Product team wants to introduce [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] with as little disruption to tools and workflows as possible. Volunteer developers, including gadget and user-script maintainers, are kindly asked to update the code of their tools and features to handle temporary accounts. The team has [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|created documentation]] explaining how to do the update. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 1 more week. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 jul 2024 23:31 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27080357 --> == This Month in Education: June 2024 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 6 • June 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/June 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/June 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/From a Language Teacher to a Library Support Staff: The Wikimedia Effect|From a Language Teacher to a Library Support Staff: The Wikimedia Effect]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/5th WikiEducation 2024 Conference in Mexico|5th WikiEducation 2024 Conference in Mexico]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/Lviv hosted a spring wikischool for Ukrainian high school students|Lviv hosted a spring wikischool for Ukrainian high school students]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/First class of teachers graduated from Reading Wikipedia in the Classroom 2024|First class of teachers graduated from Reading Wikipedia in the Classroom 2024]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/Empowering Digital Citizenship: Unlocking the Power of Open Knowledge with Participants of the LIFE Legacy|Empowering Digital Citizenship: Unlocking the Power of Open Knowledge with Participants of the LIFE Legacy]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/Wiki Movimento Brazil supports online and in-person courses and launches material to guide educators in using Wikimedia projects |Wiki Movimento Brazil supports online and in-person courses and launches material to guide educators in using Wikimedia projects]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/Where to find images for free? Webinar for librarians answered many questions|Where to find images for free? Webinar for librarians answered many questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/June 2024/Wikimedia MKD and University of Goce Delchev start a mutual collaboration|Wikimedia MKD and University of Goce Delchev start a mutual collaboration]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 9 jul 2024 08:58 (CEST)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=27085892 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">U4C Special Election - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024. The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]]. In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]]. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 10 jul 2024 02:02 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translations]] are available. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 3 more days. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia developers can now officially continue to use both [[mw:Special:MyLanguage/Gerrit|Gerrit]] and [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]], due to a June 24 decision by the Wikimedia Foundation to support software development on both platforms. Gerrit and GitLab are both code repositories used by developers to write, review, and deploy the software code that supports the MediaWiki software that the wiki projects are built on, as well as the tools used by editors to create and improve content. This decision will safeguard the productivity of our developers and prevent problems in code review from affecting our users. More details are available in the [[mw:GitLab/Migration status|Migration status]] page. * The Wikimedia Foundation seeks applicants for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product and Technology Advisory Council]] (PTAC). This group will bring technical contributors and Wikimedia Foundation together to co-define a more resilient, future-proof technological platform. Council members will evaluate and consult on the movement's product and technical activities, so that we develop multi-generational projects. We are looking for a range of technical contributors across the globe, from a variety of Wikimedia projects. [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal#Joining the PTAC as a technical volunteer|Please apply here by August 10]]. * Editors with rollback user-rights who use the Wikipedia App for Android can use the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Anti Vandalism|Edit Patrol]] features. These features include a new feed of Recent Changes, related links such as Undo and Rollback, and the ability to create and save a personal library of user talk messages to use while patrolling. If your wiki wants to make these features available to users who do not have rollback rights but have reached a certain edit threshold, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android#Contact us|you can contact the team]]. You can [[diffblog:2024/07/10/ِaddressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/|read more about this project on Diff blog]]. * Editors who have access to [[m:Special:MyLanguage/The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library]] can once again use non-open access content in SpringerLinks, after the Foundation [[phab:T368865|contacted]] them to restore access. You can read more about [[m:Tech/News/Recently_resolved_community_tasks|this and 21 other community-submitted tasks that were completed last week]]. '''Changes later this week''' * This week, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-07 deployments|dark mode will be available on a number of Wikipedias]], both desktop and mobile, for logged-in and logged-out users. Interface admins and user script maintainers are encouraged to check gadgets and user scripts in the dark mode, to find any hard-coded colors and fix them. There are some [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations for dark mode compatibility]] to help. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Next week, functionaries, volunteers maintaining tools, and software development teams are invited to test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on testwiki. Temporary accounts is a feature that will help improve privacy on the wikis. No further temporary account deployments are scheduled yet. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348895] * Editors who upload files cross-wiki, or teach other people how to do so, may wish to join a Wikimedia Commons discussion. The Commons community is discussing limiting who can upload files through the cross-wiki upload/Upload dialog feature to users auto-confirmed on Wikimedia Commons. This is due to the large amount of copyright violations uploaded this way. There is a short summary at [[c:Special:MyLanguage/Commons:Cross-wiki upload|Commons:Cross-wiki upload]] and [[c:Commons:Village pump/Proposals#Deactivate cross-wiki uploads for new users|discussion at Commons:Village Pump]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 jul 2024 03:30 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27124561 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimedia Movement Charter ratification voting results</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.   As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy. The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: '''Individual vote:''' Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333). '''Affiliates vote:''' Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111). '''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:''' The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].   With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''. We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance. The Charter Electoral Commission, [[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]<section end="announcement-content" /> </div> [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Overleg gebruiker:MediaWiki message delivery|overleg]]) 18 jul 2024 19:51 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == ''The Signpost'': 22 July 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Discussion report|Internet users flock to Wikipedia to debate its image policy over Trump raised-fist photo]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/News and notes|Wikimedia community votes to ratify Movement Charter; Wikimedia Foundation opposes ratification]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/News from the WMF|Wikimedia Foundation Board resolution and vote on the proposed Movement Charter]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Essay|Reflections on editing and obsession]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/In the media|What's on Putin's fork, the court's docket, and in Harrison's book?]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Obituary|JamesR]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Crossword|Vaguely bird-shaped crossword]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Humour|Joe Biden withdraws RfA, Donald Trump selects co-nom]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 jul 2024 11:34 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27085896 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translations]] are available. '''Feature News''' * Stewards can now [[:m:Special:MyLanguage/Global_blocks|globally block]] accounts. Before [[phab:T17294|the change]] only IP addresses and IP ranges could be blocked globally. Global account blocks are useful when the blocked user should not be logged out. [[:m:Special:MyLanguage/Global_locks|Global locks]] (a similar tool logging the user out of their account) are unaffected by this change. The new global account block feature is related to the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project, which is a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors that are no longer made public. * Later this week, Wikimedia site users will notice that the Interface of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") is improved and consistent with the rest of the MediaWiki interface and [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Wikimedia's design system]]. The FlaggedRevs interface experience on mobile and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MinervaNeue|Minerva skin]] was inconsistent before it was fixed and ported to [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]] by the WMF Growth team and some volunteers. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] * Wikimedia site users can now submit account vanishing requests via [[m:Special:GlobalVanishRequest|GlobalVanishRequest]]. This feature is used when a contributor wishes to stop editing forever. It helps you hide your past association and edit to protect your privacy. Once processed, the account will be locked and renamed. [https://phabricator.wikimedia.org/T367329] * Have you tried monitoring and addressing vandalism in Wikipedia using your phone? [https://diff.wikimedia.org/2024/07/10/%d9%90addressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/ A Diff blog post on Patrolling features in the Mobile App] highlights some of the new capabilities of the feature, including swiping through a feed of recent changes and a personal library of user talk messages for use when patrolling from your phone. * Wikimedia contributors and GLAM (galleries, libraries, archives, and museums) organisations can now learn and measure the impact Wikimedia Commons is having towards creating quality encyclopedic content using the [https://doc.wikimedia.org/generated-data-platform/aqs/analytics-api/reference/commons.html Commons Impact Metrics] analytics dashboard. The dashboard offers organizations analytics on things like monthly edits in a category, the most viewed files, and which Wikimedia articles are using Commons images. As a result of these new data dumps, GLAM organisation can more reliably measure their return on investment for programs bringing content into the digital Commons. [https://diff.wikimedia.org/2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/] '''Project Updates''' * Come share your ideas for improving the wikis on the newly reopened [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]]. The Community Wishlist is Wikimedia’s forum for volunteers to share ideas (called wishes) to improve how the wikis work. The new version of the wishlist is always open, works with both wikitext and Visual Editor, and allows wishes in any language. '''Learn more''' * Have you ever wondered how Wikimedia software works across over 300 languages? This is 253 languages more than the Google Chrome interface, and it's no accident. The Language and Product Localization Team at the Wikimedia Foundation supports your work by adapting all the tools and interfaces in the MediaWiki software so that contributors in our movement who translate pages and strings can translate them and have the sites in all languages. Read more about the team and their upcoming work on [https://diff.wikimedia.org/2024/07/17/building-towards-a-robust-multilingual-knowledge-ecosystem-for-the-wikimedia-movement/ Diff]. * How can Wikimedia build innovative and experimental products while maintaining such heavily used websites? A recent [https://diff.wikimedia.org/2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/ blog post] by WMF staff Johan Jönsson highlights the work of the [[m:Future Audiences#Objectives and Key Results|WMF Future Audience initiative]], where the goal is not to build polished products but test out new ideas, such as a [[m:Future_Audiences/Experiments: conversational/generative AI|ChatGPT plugin]] and [[m:Future_Audiences/Experiment:Add a Fact|Add a Fact]], to help take Wikimedia into the future. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 jul 2024 02:04 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27142915 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 27 jul 2024 04:46 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translations]] are available. '''Feature news''' * Editors using the Visual Editor in languages that use non-Latin characters for numbers, such as Hindi, Manipuri and Eastern Arabic, may notice some changes in the formatting of reference numbers. This is a side effect of preparing a new sub-referencing feature, and will also allow fixing some general numbering issues in Visual Editor. If you notice any related problems on your wiki, please share details at the [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|project talkpage]]. '''Bugs status''' * Some logged-in editors were briefly unable to edit or load pages last week. [[phab:T370304|These errors]] were mainly due to the addition of new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|linter]] rules which led to caching problems. Fixes have been applied and investigations are continuing. * Editors can use the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/IP Info|IP Information tool]] to get information about IP addresses. This tool is available as a Beta Feature in your preferences. The tool was not available for a few days last week, but is now working again. Thank you to Shizhao for filing the bug report. You can read about that, and [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks#2024-07-25|28 other community-submitted tasks]] that were resolved last week. '''Project updates''' * There are new features and improvements to Phabricator from the Release Engineering and Collaboration Services teams, and some volunteers, including: the search systems, the new task creation system, the login systems, the translation setup which has resulted in support for more languages (thanks to Pppery), and fixes for many edge-case errors. You can [[phab:phame/post/view/316/iterative_improvements/|read details about these and other improvements in this summary]]. * There is an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|update on the Charts project]]. The team has decided which visualization library to use, which chart types to start focusing on, and where to store chart definitions. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9056|Czech]] ([[voy:cs:|<code>voy:cs:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T370905] '''Learn more''' * There is a [[diffblog:2024/07/26/the-journey-to-open-our-first-data-center-in-south-america/|new Wikimedia Foundation data center]] in São Paulo, Brazil which helps to reduce load times. * There is new [[diffblog:2024/07/22/the-perplexing-process-of-uploading-images-to-wikipedia/|user research]] on problems with the process of uploading images. * Commons Impact Metrics are [[diffblog:2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/|now available]] via data dumps and API. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/July|Technical Community Newsletter]] is now available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 jul 2024 01:10 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27164109 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Two new parser functions will be available this week: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> and <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. These will reduce the need for <code>Template:Dir</code> and <code>Template:BCP47</code> on Commons and allow us to [[phab:T343131|drop 100 million rows]] from the "what links here" database. Editors at any wiki that use these templates, can help by replacing the templates with these new functions. The templates at Commons will be updated during the Hackathon at Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623] * Communities can request the activation of the visual editor on entire namespaces where discussions sometimes happen (for instance ''Wikipedia:'' or ''Wikisource:'' namespaces) if they understand the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|known limitations]]. For discussions, users can already use [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] in these namespaces. * The tracking category "Pages using Timeline" has been renamed to "Pages using the EasyTimeline extension" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 in TranslateWiki]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. '''Project updates''' * Editors who help to organize WikiProjects and similar on-wiki collaborations, are invited to share ideas and examples of successful collaborations with the Campaigns and Programs teams. You can fill out [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|a brief survey]] or share your thoughts [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|on the talkpage]]. The teams are particularly looking for details about successful collaborations on non-English wikis. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The new parser is being rolled out on {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} wikis over the next few months. The {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} and {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} were [[phab:T365367|switched]] to Parsoid last week. For more information, see [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Parsoid/Parser Unification]]. '''Learn more''' * There will be more than 200 sessions at Wikimania this week. Here is a summary of some of the [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|key sessions related to the product and technology area]]. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New design previews for Translatable pages; Updates about MinT for Wiki Readers; the release of Translation dumps; and more. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Growth newsletter]] is available. * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 aug 2024 22:43 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now. '''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 6 aug 2024 17:29 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] editors and maintainers can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Actions#Show a CAPTCHA|make a CAPTCHA show if a filter matches an edit]]. This allows communities to quickly respond to spamming by automated bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T20110] * [[m:Special:MyLanguage/Stewards|Stewards]] can now specify if global blocks should prevent account creation. Before [[phab:T17273|this change]] by the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product]] Team, all global blocks would prevent account creation. This will allow stewards to reduce the unintended side-effects of global blocks on IP addresses. '''Project updates''' * [[wikitech:Help talk:Toolforge/Toolforge standards committee#August_2024_committee_nominations|Nominations are open on Wikitech]] for new members to refresh the [[wikitech:Help:Toolforge/Toolforge standards committee|Toolforge standards committee]]. The committee oversees the Toolforge [[wikitech:Help:Toolforge/Right to fork policy|Right to fork policy]] and [[wikitech:Help:Toolforge/Abandoned tool policy|Abandoned tool policy]] among other duties. Nominations will remain open until at least 2024-08-26. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2880037|West Coast Bajau]] ([[w:bdr:|<code>w:bdr:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T371757] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 aug 2024 01:21 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27253654 --> == ''The Signpost'': 14 August 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/In the media|Portland pol profile paid for from public purse]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Recent research|STORM: AI agents role-play as "Wikipedia editors" and "experts" to create Wikipedia-like articles, a more sophisticated effort than previous auto-generation systems]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Discussion report|Twitter marks the spot]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/News and notes|Another Wikimania has concluded]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Special report|Nano or just nothing: Will nano go nuclear?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Opinion|HouseBlaster's RfA debriefing]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Traffic report|Ball games, movies, elections, but nothing really ''weird'']] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Humour|I'm proud to be a template]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 aug 2024 00:52 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27163580 --> == Binnenkort beschikbaar: een nieuwe functie voor subreferenties, probeer het uit! == <section begin="Sub-referencing"/> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]] Hallo. Voor meerdere jaren is er ons door leden van de gemeenschap gevraagd om het makkelijker te maken om referenties te hergebruiken met verschillende details. Er komt nu binnenkort een MediaWiki-oplossing aan: de nieuwe subreferentie-functie in de wikitekst- en visuele tekstverwerker werkt bovenop het bestaande referentiesysteem. U kunt gewoon op dezelfde manier werken zoals voorheen, echter kunt u het gebruik van subreferenties tegenkomen in artikelen die door anderen bewerkt zijn. Voor meer informatie, zie [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|de projectpagina]]. '''Uw feedback wordt op prijs gesteld''' om ervoor te zorgen dat deze functie voor uw werkwijze geschikt is: * [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|Probeer]] de huidige ontwikkelingsversie op de beta-wiki en [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|laat ons uw mening weten]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|Meldt u aan]] om updates en/of uitnodigingen om deel te nemen in gebruiksonderzoeken te ontvangen. Het [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]]-team van [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|Wikimedia Duitsland]] is van plan om deze functie later dit jaar op meer Wikimedia-wiki's beschikbaar te maken. We nemen rond die tijd contact op met makers en beheerders van hulpmiddelen en sjablonen gerelateerd aan referenties. Help ons met het verspreiden van deze boodschap. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC) <section end="Sub-referencing"/> <!-- Bericht verzonden door User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=27309345 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-34</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translations]] are available. '''Feature news''' * Editors who want to re-use references but with different details such as page numbers, will be able to do so by the end of 2024, using a new [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Sub-referencing in a nutshell|sub-referencing]] feature. You can read more [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|about the project]] and [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|how to test the prototype]]. * Editors using tracking categories to identify which pages use specific extensions may notice that six of the categories have been renamed to make them more easily understood and consistent. These categories are automatically added to pages that use specialized MediaWiki extensions. The affected names are for: [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aintersection-category&namespace=8 DynamicPageList], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Akartographer-tracking-category&namespace=8 Kartographer], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aphonos-tracking-category&namespace=8 Phonos], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Arss-tracking-category&namespace=8 RSS], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Ascore-use-category&namespace=8 Score], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Awikihiero-usage-tracking-category&namespace=8 WikiHiero]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. Thanks to Pppery for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T347324] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Technical volunteers who edit modules and want to get a list of the categories used on a page, can now do so using the <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">categories</bdi></code> property of <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Title objects|mw.title objects]]</bdi></code>. This enables wikis to configure workflows such as category-specific edit notices. Thanks to SD001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T50175][https://phabricator.wikimedia.org/T85372] '''Bugs status''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Your help is needed to check if any pages need to be moved or deleted. A maintenance script was run to clean up unreachable pages (due to Unicode issues or introduction of new namespaces/namespace aliases). The script tried to find appropriate names for the pages (e.g. by following the Unicode changes or by moving pages whose titles on Wikipedia start with <code>Talk:WP:</code> so that their titles start with <code>Wikipedia talk:</code>), but it may have failed for some pages, and moved them to <bdi lang="zxx" dir="ltr">[[Special:PrefixIndex/T195546/]]</bdi> instead. Your community should check if any pages are listed there, and move them to the correct titles, or delete them if they are no longer needed. A full log (including pages for which appropriate names could be found) is available in [[phab:P67388]]. * Editors who volunteer as [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship|mentors]] to newcomers on their wiki are once again able to access lists of potential mentees who they can connect with to offer help and guidance. This functionality was restored thanks to [[phab:T372164|a bug fix]]. Thank you to Mbch331 for filing the bug report. You can read about that, and 18 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * The application deadline for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product & Technology Advisory Council]] (PTAC) has been extended to September 16. Members will help by providing advice to Foundation Product and Technology leadership on short and long term plans, on complex strategic problems, and help to get feedback from more contributors and technical communities. Selected members should expect to spend roughly 5 hours per month for the Council, during the one year pilot. Please consider applying, and spread the word to volunteers you think would make a positive contribution to the committee. '''Learn more''' * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award#2024 Winners|2024 Coolest Tool Awards]] were awarded at Wikimania, in seven categories. For example, one award went to the ISA Tool, used for adding structured data to files on Commons, which was recently improved during the [[m:Event:Wiki Mentor Africa ISA Hackathon 2024|Wiki Mentor Africa Hackathon]]. You can see video demonstrations of each tool at the awards page. Congratulations to this year's recipients, and thank you to all tool creators and maintainers. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/08-01|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available, and includes some highlights from Wikimania, an upcoming Language community meeting, and other news from the movement. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W34"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 aug 2024 02:53 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27307284 --> == Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC == Hi all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page]. This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites. Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation! [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Overleg gebruiker:MediaWiki message delivery|overleg]]) 23 aug 2024 01:18 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-35</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Administrators can now test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on test2wiki. This was done to allow cross-wiki testing of temporary accounts, for when temporary accounts switch between projects. The feature was enabled on testwiki a few weeks ago. No further temporary account deployments are scheduled yet. Temporary Accounts is a project to create a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors which are no longer made public. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. * Later this week, editors at wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") may notice that the indicators at the top of articles have changed. This change makes the system more consistent with the rest of the MediaWiki interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Bugs status''' * Editors who use the 2010 wikitext editor, and use the Character Insert buttons, will [[phab:T361465|no longer]] experience problems with the buttons adding content into the edit-summary instead of the edit-window. You can read more about that, and 26 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Please review and vote on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Focus Areas]], which are groups of wishes that share a problem. Focus Areas were created for the newly reopened Community Wishlist, which is now open year-round for submissions. The first batch of focus areas are specific to moderator workflows, around welcoming newcomers, minimizing repetitive tasks, and prioritizing tasks. Once volunteers have reviewed and voted on focus areas, the Foundation will then review and select focus areas for prioritization. * Do you have a project and are willing to provide a three (3) month mentorship for an intern? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] is a twice a year program for people to participate in a paid internship that will start in December 2024 and end in early March 2025, and they need mentors and projects to work on. Projects can be focused on coding or non-coding (design, documentation, translation, research). See the Outreachy page for more details, and a list of past projects since 2013. '''Learn more''' * If you're curious about the product and technology improvements made by the Wikimedia Foundation last year, read [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|this recent highlights summary on Diff]]. * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together]] (55 mins) - about the [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views]] (30 mins) - an overview for both technical and non technical audiences, covering some of the challenges and open questions, related to the [[mw:MediaWiki Product Insights|platform evolution, stewardship and developer experiences]] research. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 aug 2024 22:33 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 --> == Nieuwsbrief 134 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van augustus 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Wikimedia Commons 20 jaar | Wikipedia op Aruba - Aruba op Wikipedia... </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Verjaardag Wikimedia Commons|Verjaardag Wikimedia Commons]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Wikipedia Pages Wanting Photos|Wikipedia Pages Wanting Photos]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Echt nep! - Maand van de Geschiedenis|Echt nep! - Maand van de Geschiedenis]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Vertrek X|Vertrek X]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#COORDINATE ME|COORDINATE ME]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Wikipedia op Aruba - Aruba op Wikipedia|Wikipedia op Aruba - Aruba op Wikipedia]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#WLM Suriname|WLM Suriname]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Wikimania|Wikimania]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Wiki Loves Fashion schrijfchallenge|Wiki Loves Fashion schrijfchallenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/134#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 29 aug 2024 15:29 (CEST) (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == <span lang="en" dir="ltr">Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]]. I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026: * North America (USA and Canada) ** Ajraddatz The following seats were not filled during this special election: * Latin America and Caribbean * Central and East Europe (CEE) * Sub-Saharan Africa * South Asia * The four remaining Community-At-Large seats Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]]. On behalf of the U4C and the Elections Committee,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2 sep 2024 16:05 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-36</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Editors and volunteer developers interested in data visualisation can now test the new software for charts. Its early version is available on beta Commons and beta Wikipedia. This is an important milestone before making charts available on regular wikis. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|read more about this project update]] and help to test the charts. '''Feature news''' * Editors who use the [[{{#special:Unusedtemplates}}]] page can now filter out pages which are expected to be there permanently, such as sandboxes, test-cases, and templates that are always substituted. Editors can add the new magic word [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#EXPECTUNUSEDTEMPLATE|<code dir="ltr"><nowiki>__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__</nowiki></code>]] to a template page to hide it from the listing. Thanks to Sophivorus and DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T184633] * Editors who use the New Topic tool on discussion pages, will [[phab:T334163|now be reminded]] to add a section header, which should help reduce the quantity of newcomers who add sections without a header. You can read more about that, and {{formatnum:28}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. * Last week, some Toolforge tools had occasional connection problems. The cause is still being investigated, but the problems have been resolved for now. [https://phabricator.wikimedia.org/T373243] * Translation administrators at multilingual wikis, when editing multiple translation units, can now easily mark which changes require updates to the translation. This is possible with the [[phab:T298852#10087288|new dropdown menu]]. '''Project updates''' * A new draft text of a policy discussing the use of Wikimedia's APIs [[m:Special:MyLanguage/API Policy Update 2024|has been published on Meta-Wiki]]. The draft text does not reflect a change in policy around the APIs; instead, it is an attempt to codify existing API rules. Comments, questions, and suggestions are welcome on [[m:Talk:API Policy Update 2024|the proposed update’s talk page]] until September 13 or until those discussions have concluded. '''Learn more''' * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization.webm|Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization]] (25 mins) – about the above-mentioned Charts project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 3 - State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia.webm|State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia]] (90 mins) – about some of the language tools that support Wikimedia sites, such as [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content]]/[[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section Translation]], [[mw:Special:MyLanguage/MinT|MinT]], and LanguageConverter; also the current state and future of languages onboarding. [https://phabricator.wikimedia.org/T368772] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 sep 2024 03:06 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27390268 --> == <span lang="en" dir="ltr">Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board. Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]]. When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''. To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group<section end="announcement-content" /> </div> [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Overleg gebruiker:MediaWiki message delivery|overleg]]) 3 sep 2024 14:13 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == ''The Signpost'': 4 September 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/News and notes|WikiCup enters final round, MCDC wraps up activities, 17-year-old hoax article unmasked]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/In the media|AI is not playing games anymore. Is Wikipedia ready?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Recent research|Simulated Wikipedia seen as less credible than ChatGPT and Alexa in experiment]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/News from the WMF|Meet the 12 candidates running in the WMF Board of Trustees election]] * Wikimania: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Wikimania|A month after Wikimania 2024]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Serendipity|What it's like to be Wikimedian of the Year]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Traffic report|After the gold rush]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Humour|Local man halfway through rude reply no longer able to recall why he hates other editor]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 sep 2024 15:31 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27280376 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-37</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translations]] are available. '''Feature news''' * Starting this week, the standard [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will receive new colors that make them compatible in dark mode. This is the first of many changes to come as part of a major upgrade to syntax highlighting. You can learn more about what's to come on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365311][https://phabricator.wikimedia.org/T259059] * Editors of wikis using Wikidata will now be notified of only relevant Wikidata changes in their watchlist. This is because the Lua functions <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>entity:getSitelink()</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.wikibase.getSitelink(qid)</code></bdi> will have their logic unified for tracking different aspects of sitelinks to reduce junk notifications from [[m:Wikidata For Wikimedia Projects/Projects/Watchlist Wikidata Sitelinks Tracking|inconsistent sitelinks tracking]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T295356] '''Project updates''' * Users of all Wikis will have access to Wikimedia sites as read-only for a few minutes on September 25, starting at 15:00 UTC. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] * Contributors of [[phab:T363538#10123348|11 Wikipedias]], including English will have a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS</code></bdi> namespace added to their Wikipedias. This improvement ensures that links beginning with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> (usually shortcuts to the [[w:en:Wikipedia:Manual of Style|Manual of Style]]) are not broken by [[w:en:Mooré|Mooré]] Wikipedia (language code <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mos</code></bdi>). [https://phabricator.wikimedia.org/T363538] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 sep 2024 20:52 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27424457 --> == This Month in Education: August 2024 == <div class="plainlinks" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 7 • August 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/August 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/August 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Cross-Cultural Knowledge Sharing: Wikipedia's New Frontier at University of Tehran|Cross-Cultural Knowledge Sharing: Wikipedia's New Frontier at University of Tehran]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Let's Read Wikipedia in Bolivia reaches teachers in Cochabamba|Let's Read Wikipedia in Bolivia reaches teachers in Cochabamba]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Results of the 2023 “Wikipedia for School” Contest in Ukraine|Results of the 2023 “Wikipedia for School” Contest in Ukraine]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Edu Wiki Camp in Serbia, 2024|Edu Wiki Camp in Serbia, 2024]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Wikimedia Human Rights Month this year engaged schools in large amount|Wikimedia Human Rights Month this year engaged schools in large amount]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Strengthening Education Programs at Wikimania 2024: A Global Leap in Collaborative Learning|Strengthening Education Programs at Wikimania 2024: A Global Leap in Collaborative Learning]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Wiki Education programs are featured in a scientific outreach magazine, and Wiki Movimento Brasil offers training for researchers in the Amazon|Wiki Education programs are featured in a scientific outreach magazine, and Wiki Movimento Brasil offers training for researchers in the Amazon]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/August 2024/Wiki Movimento Brasil aims to adapt a game about Wikipedia, organize an academic event for scientific dissemination, and host the XXXIII Wiki-Education Workshop|Wiki Movimento Brasil aims to adapt a game about Wikipedia, organize an academic event for scientific dissemination, and host the XXXIII Wiki-Education Workshop]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 11 sep 2024 15:22 (CEST)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=27310254 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-38</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translations]] are available. '''Improvements and Maintenance''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Editors interested in templates can help by reading the latest Wishlist focus area, [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Template recall and discovery]], and share your feedback on the talkpage. This input helps the Community Tech team to decide the right technical approach to build. Everyone is also encouraged to continue adding [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|new wishes]]. * The new automated [[{{#special:NamespaceInfo}}]] page helps editors understand which [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespaces]] exist on each wiki, and some details about how they are configured. Thanks to DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T263513] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|References Check]] is a feature that encourages editors to add a citation when they add a new paragraph to a Wikipedia article. For a short time, the corresponding tag "Edit Check (references) activated" was erroneously being applied to some edits outside of the main namespace. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T373692] * It is now possible for a wiki community to change the order in which a page’s categories are displayed on their wiki. By default, categories are displayed in the order they appear in the wikitext. Now, wikis with a consensus to do so can [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|request]] a configuration change to display them in alphabetical order. [https://phabricator.wikimedia.org/T373480] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool authors can now access ToolsDB's [[wikitech:Portal:Data Services#ToolsDB|public databases]] from both [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry|Quarry]] and [[wikitech:Superset|Superset]]. Those databases have always been accessible to every [[wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] user, but they are now more broadly accessible, as Quarry can be accessed by anyone with a Wikimedia account. In addition, Quarry's internal database can now be [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry#Querying Quarry's own database|queried from Quarry itself]]. This database contains information about all queries that are being run and starred by users in Quarry. This information was already public through the web interface, but you can now query it using SQL. You can read more about that, and {{formatnum:20}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. * Any pages or tools that still use the very old CSS classes <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-message-box</code></bdi> need to be updated. These old classes will be removed next week or soon afterwards. Editors can use a [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-message-box&regex=1&namespaces=&title= global-search] to determine what needs to be changed. It is possible to use the newer <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>cdx-message</code></bdi> group of classes as a replacement (see [https://doc.wikimedia.org/codex/latest/components/demos/message.html#css-only-version the relevant Codex documentation], and [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Header&diff=prev&oldid=27449042 an example update]), but using locally defined onwiki classes would be best. [https://phabricator.wikimedia.org/T374499] '''Technical project updates''' * Next week, all Wikimedia wikis will be read-only for a few minutes. This will start on September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This maintenance process also targets other services.]] The previous switchover took 3 minutes, and the Site Reliability Engineering teams use many tools to make sure that this essential maintenance work happens as quickly as possible. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] '''Tech in depth''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/August 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes details about: research about [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Hooks|hook]] handlers to help simplify development, research about performance improvements, work to improve the REST API for end-users, and more. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Auditorium Kyiv - Day 4 - Hackathon Showcase.webm|Hackathon Showcase]] (45 mins) - 19 short presentations by some of the Hackathon participants, describing some of the projects they worked on, such as automated testing of maintenance scripts, a video-cutting command line tool, and interface improvements for various tools. There are [[phab:T369234|more details and links available]] in the Phabricator task. ** [[c:File:Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem.webm|Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem]] (40 mins) - a roundtable discussion for tool-maintainers, users, and supporters of Toolforge about how to make the platform sustainable and how to evaluate the tools available there. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 sep 2024 02:02 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27460876 --> == Uw wiki zal binnenkort in de 'alleen-lezen' modus te gebruiken zijn == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Lees dit in een andere taal]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] De [[foundation:|Wikimedia Foundation]] gaat overschakelen naar een ander datacenter. Dit zal er voor zorgen dat Wikipedia en andere Wikimedia-wiki's, zelfs na een ramp beschikbaar blijven. Al het internetverkeer zal omgeschakeld worden op '''{{#time:j xg|2024-09-25|nl}}'''. De test zal beginnen om '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-09-25T15:00|en}} {{#time:H:i e|2024-09-25T15:00}}]'''. Vanwege bepaalde beperkingen in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] is het helaas nodig om het bewerken van de wiki's tijdelijk in de 'alleen-lezen' modus te zetten. We verontschuldigen ons voor dit ongemak, en we doen onze uiterste best om de negatieve gevolgen, in de toekomst te minimaliseren. Er zal een melding worden weergegeven op alle wiki's, 30 minuten voordat de wissel plaats vindt. Deze banner blijft zichtbaar tot het einde van de operatie. '''U zult wel in staat zijn om artikelen te lezen, maar niet om deze te bewerken, gedurende een korte periode. Dit geldt voor alle wiki's.''' *U zult gedurende een uur of langer lang niet in staat zijn bewerkingen door te voeren op {{#time:l j xg Y|2024-09-25|nl}}. *Tijdens het bewerken of opslaan gedurende deze tijd zult u een foutmelding zien. Wij hopen dat er geen bewerkingen verloren gaan, maar zijn hier niet zeker van. Wanneer u deze foutmelding te zien krijgt, wacht dan alstublieft tot alles weer normaal functioneert. Hierna kunt u uw bewerking opslaan. Toch raden we het ten zeerste aan dat u eerst een kopie maakt van uw bewerkingen maakt, gewoon uit voorzorg. ''Andere effecten'': *Het uitvoeren van achtergrondtaken zal langzamer gaan, en sommige taken zouden mogelijk kunnen worden geannuleerd. Roodgekleurde koppelingen kunnen mogelijk niet zo snel bijgewerkt worden als gebruikelijk. Als u een artikel aanmaakt waarin ergens anders al naar verwezen wordt, zal de koppeling langer roodgekleurd blijven dan gebruikelijk. Sommige langlopende scripts zullen moeten worden onderbroken. * We verwachten dat de uitrol van nieuwe code gebeurt zoals dat iedere week plaatsvindt. Het kan echter voorkomen dat sommige codewijzigingen per geval geblokkeerd worden, als de operatie ze later weer nodig heeft. * [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] zal ongeveer 90 minuten onbereikbaar zijn. Dit project zal indien noodzakelijk worden uitgesteld. U kunt de [[wikitech:Switch_Datacenter|planning lezen op wikitech.wikimedia.org]]. Wijzigingen zullen in de planning worden aangekondigd. '''Deel deze informatie alstublieft met uw gemeenschap.'''</div><section end="server-switch"/> [[User:Trizek_(WMF)|Trizek_(WMF)]], 20 sep 2024 11:37 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Trizek (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27248326 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-39</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * All wikis will be [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|read-only]] for a few minutes on Wednesday September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. Reading the wikis will not be interrupted, but editing will be paused. These twice-yearly processes allow WMF's site reliability engineering teams to remain prepared to keep the wikis functioning even in the event of a major interruption to one of our data centers. '''Updates for editors''' [[File:Add alt text from a halfsheet, with the article behind.png|thumb|A screenshot of the interface for the Alt Text suggested-edit feature]] * Editors who use the iOS Wikipedia app in Spanish, Portuguese, French, or Chinese, may see the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|Alt Text suggested-edit experiment]] after editing an article, or completing a suggested edit using "[[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project#Hypothesis 2 Add an Image Suggested Edit|Add an image]]". Alt-text helps people with visual impairments to read Wikipedia articles. The team aims to learn if adding alt-text to images is a task that editors can be successful with. Please share any feedback on [[mw:Talk:Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|the discussion page]]. * The Codex color palette has been updated with new and revised colors for the MediaWiki user interfaces. The [[mw:Special:MyLanguage/Design System Team/Color/Design documentation#Updates|most noticeable changes]] for editors include updates for: dark mode colors for Links and for quiet Buttons (progressive and destructive), visited Link colors for both light and dark modes, and background colors for system-messages in both light and dark modes. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] It is now possible to include clickable wikilinks and external links inside code blocks. This includes links that are used within <code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code> tags and on code pages (JavaScript, CSS, Scribunto and Sanitized CSS). Uses of template syntax <code><nowiki>{{…}}</nowiki></code> are also linked to the template page. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T368166] * Two bugs were fixed in the [[m:Special:MyLanguage/Account vanishing|GlobalVanishRequest]] system by improving the logging and by removing an incorrect placeholder message. [https://phabricator.wikimedia.org/T370595][https://phabricator.wikimedia.org/T372223] * View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] From [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]]: ** The API now enables 5,000 on-demand API requests per month and twice-monthly HTML snapshots freely (gratis and libre). More information on the updates and also improvements to the software development kits (SDK) are explained on [https://enterprise.wikimedia.com/blog/enhanced-free-api/ the project's blog post]. While Wikimedia Enterprise APIs are designed for high-volume commercial reusers, this change enables many more community use-cases to be built on the service too. ** The Snapshot API (html dumps) have added beta Structured Contents endpoints ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/ blog post on that]) as well as released two beta datasets (English and French Wikipedia) from that endpoint to Hugging Face for public use and feedback ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/hugging-face-dataset/ blog post on that]). These pre-parsed data sets enable new options for researchers, developers, and data scientists to use and study the content. '''In depth''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The Wikidata Query Service (WDQS) is used to get answers to questions using the Wikidata data set. As Wikidata grows, we had to make a major architectural change so that WDQS could remain performant. As part of the [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split project]], we have new SPARQL endpoints available for serving the "[https://query-scholarly.wikidata.org scholarly]" and "[https://query-main.wikidata.org main]" subgraphs of Wikidata. The [http://query.wikidata.org query.wikidata.org endpoint] will continue to serve the full Wikidata graph until March 2025. After this date, it will only serve the main graph. For more information, please see [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|the announcement on Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 sep 2024 01:36 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27493779 --> == Nieuwsbrief 135 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van september 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> Verjaardag Wikimedia Commons | Wiki Loves Fashion schrijfchallenge... </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Verjaardag Wikimedia Commons|Verjaardag Wikimedia Commons]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Generatie Wikipedia: onderzoek naar jonge bewerkers en niet-bewerkers|Generatie Wikipedia: onderzoek naar jonge bewerkers en niet-bewerkers]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Wiki Loves Fashion schrijfchallenge|Wiki Loves Fashion schrijfchallenge]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Echt nep! - Maand van de Geschiedenis|Echt nep! - Maand van de Geschiedenis]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#WLM Suriname: vakantieschool fotowedstrijd|WLM Suriname: vakantieschool fotowedstrijd]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Wiki goes Caribbean meets Fashion|Wiki goes Caribbean meets Fashion]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Creative Commons licenties: afspraken maken met makers|Creative Commons licenties: afspraken maken met makers]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Derde Herfst Hackathon|Derde Herfst Hackathon]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135##Shesaid campagne komt naar Nederland!|#Shesaid campagne komt naar Nederland!]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Save the date: ALV op 9 november in Utrecht|Save the date: ALV op 9 november in Utrecht]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/135#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 26 sep 2024 14:17 (CEST) (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == ''The Signpost'': 26 September 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/In the media|Indian courts order Wikipedia to take down name of crime victim, and give up names of editors]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Serendipity|A Wikipedian at the 2024 Paralympics]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Opinion|asilvering's RfA debriefing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/News and notes|Are you ready for admin elections?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Gallery|Are Ludd''ai''tes defending the English Wikipedia?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Recent research|Article-writing AI is less "prone to reasoning errors (or hallucinations)" than human Wikipedia editors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Traffic report|Jump in the line, rock your body in time]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 sep 2024 22:15 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27463206 --> == 'Wikidata item' link is moving. Find out where... == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><i>Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.</i>{{tracked|T66315}} Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project. The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the <span style="color: #54595d;"><u>''General''</u></span> section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the <span style="color: #54595d;"><u>''In Other Projects''</u></span> section. We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2. More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].<br><br>We welcome your feedback and questions.<br> [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Overleg gebruiker:MediaWiki message delivery|overleg]]) 27 sep 2024 20:58 (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27524260 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-40</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Readers of [[phab:T375401|42 more wikis]] can now use Dark Mode. If the option is not yet available for logged-out users of your wiki, this is likely because many templates do not yet display well in Dark Mode. Please use the [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ night-mode-checker tool] if you are interested in helping to reduce the number of issues. The [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations page]] provides guidance on this. Dark Mode is enabled on additional wikis once per month. * Editors using the 2010 wikitext editor as their default can access features from the 2017 wikitext editor by adding <code dir=ltr>?veaction=editsource</code> to the URL. If you would like to enable the 2017 wikitext editor as your default, it can be set in [[Special:Preferences#mw-input-wpvisualeditor-newwikitext|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239796] * For logged-out readers using the Vector 2022 skin, the "donate" link has been moved from a collapsible menu next to the content area into a more prominent top menu, next to "Create an account". This restores the link to the level of prominence it had in the Vector 2010 skin. [[mw:Readers/2024 Reader and Donor Experiences#Donor Experiences (Key Result WE 3.2 and the related hypotheses)|Learn more]] about the changes related to donor experiences. [https://phabricator.wikimedia.org/T373585] * The CampaignEvents extension provides tools for organizers to more easily manage events, communicate with participants, and promote their events on the wikis. The extension has been [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|enabled]] on Arabic Wikipedia, Igbo Wikipedia, Swahili Wikipedia, and Meta-Wiki. [[w:zh:Wikipedia:互助客栈/其他#引進CampaignEvents擴充功能|Chinese Wikipedia has decided]] to enable the extension, and discussions on the extension are in progress [[w:es:Wikipedia:Votaciones/2024/Sobre la política de Organizadores de Eventos|on Spanish Wikipedia]] and [[d:Wikidata:Project chat#Enabling the CampaignEvents Extention on Wikidata|on Wikidata]]. To learn how to enable the extension on your wiki, you can visit [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|the CampaignEvents page on Meta-Wiki]]. * View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers with an account on Wikitech-wiki should [[wikitech:Wikitech/SUL-migration|check if any action is required]] for their accounts. The wiki is being changed to use the single-user-login (SUL) system, and other configuration changes. This change will help reduce the overall complexity for the weekly software updates across all our wikis. '''In depth''' * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|server switch]] was completed successfully last week with a read-only time of [[wikitech:Switch Datacenter#Past Switches|only 2 minutes 46 seconds]]. This periodic process makes sure that engineers can switch data centers and keep all of the wikis available for readers, even if there are major technical issues. It also gives engineers a chance to do maintenance and upgrades on systems that normally run 24 hours a day, and often helps to reveal weaknesses in the infrastructure. The process involves dozens of software services and hundreds of hardware servers, and requires multiple teams working together. Work over the past few years has reduced the time from 17 minutes down to 2–3 minutes. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/66ZW7B2MG63AESQVTXDIFQBDBS766JGW/] '''Meetings and events''' * October 4–6: [[m:Special:MyLanguage/WikiIndaba conference 2024|WikiIndaba Conference's Hackathon]] in Johannesburg, South Africa * November 4–6: [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] in Vienna, Austria '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 1 okt 2024 00:19 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27530062 --> == Invitation to Participate in Wiki Loves Ramadan Community Engagement Survey == Dear all, Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. We are excited to announce the upcoming [[m:Wiki Loves Ramadan|Wiki Loves Ramadan]] event, a global initiative aimed at celebrating Ramadan by enriching Wikipedia and its sister projects with content related to this significant time of year. As we plan to organize this event globally, your insights and experiences are crucial in shaping the best possible participation experience for the community. To ensure that Wiki Loves Ramadan is engaging, inclusive, and impactful, we kindly invite you to participate in our community engagement survey. Your feedback will help us understand the needs of the community, set the event's focus, and guide our strategies for organizing this global event. Survey link: https://forms.gle/f66MuzjcPpwzVymu5 Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will make a difference! Thank you for being a part of our journey to make Wiki Loves Ramadan a success. Warm regards, User:ZI Jony 6 okt 2024 05:20 (CEST) Wiki Loves Ramadan Organizing Team <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27510935 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-41</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities can now request installation of [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator|Automoderator]] on their wiki. Automoderator is an automated anti-vandalism tool that reverts bad edits based on scores from the new "Revert Risk" machine learning model. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AutoModerator/Deploying|read details about the necessary steps]] for installation and configuration. [https://phabricator.wikimedia.org/T336934] '''Updates for editors''' * Translators in wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|the mobile experience of Content Translation is available]], can now customize their articles suggestion list from 41 filtering options when using the tool. This topic-based article suggestion feature makes it easy for translators to self-discover relevant articles based on their area of interest and translate them. You can [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions try it with your mobile device]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368422] * View all {{formatnum:12}} community-submitted {{PLURAL:12|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * It is now possible for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code></bdi> code blocks to offer readers a "Copy" button if the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>copy=1</nowiki></code></bdi> attribute is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight#copy|set on the tag]]. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T40932] * Customized copyright footer messages on all wikis will be updated. The new versions will use wikitext markup instead of requiring editing raw HTML. [https://phabricator.wikimedia.org/T375789] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Later this month, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] will be rolled out on several pilot wikis. The final list of the wikis will be published in the second half of the month. If you maintain any tools, bots, or gadgets on [[phab:T376499|these 11 wikis]], and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Rate limiting has been enabled for the code review tools [[Wikitech:Gerrit|Gerrit]] and [[Wikitech:GitLab|GitLab]] to address ongoing issues caused by malicious traffic and scraping. Clients that open too many concurrent connections will be restricted for a few minutes. This rate limiting is managed through [[Wikitech:nftables|nftables]] firewall rules. For more details, see Wikitech's pages on [[Wikitech:Firewall#Throttling with nftables|Firewall]], [[Wikitech:GitLab/Abuse and rate limiting|GitLab limits]] and [[Wikitech:Gerrit/Operations#Throttling IPs|Gerrit operations]]. * Five new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q49224|Komering]] ([[w:kge:|<code>w:kge:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374813] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q36096|Mooré]] ([[m:mos:|<code>m:mos:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374641] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q36213|Madurese]] ([[wikt:mad:|<code>wikt:mad:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374968] ** a {{int:project-localized-name-group-wikiquote}} in [[d:Q2501174|Gorontalo]] ([[q:gor:|<code>q:gor:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375088] ** a {{int:project-localized-name-group-wikinews}} in [[d:Q56482|Shan]] ([[n:shn:|<code>n:shn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375430] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 okt 2024 01:42 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27557422 --> == <span lang="en" dir="ltr">Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted. The following four candidates were the most voted: # [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]] # [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]] # [[User:Victoria|Victoria Doronina]] # [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]] While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]] Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group <section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 14 okt 2024 10:24 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:MPossoupe (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-42</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is starting to be removed. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|A first set of wikis]] are being contacted. These wikis are invited to stop using Flow, and to move all Flow boards to sub-pages, as archives. At these wikis, a script will move all Flow pages that aren't a sub-page to a sub-page automatically, starting on 22 October 2024. On 28 October 2024, all Flow boards at these wikis will be set in read-only mode. [https://www.mediawiki.org/wiki/Structured_Discussions/Deprecation][https://phabricator.wikimedia.org/T370722] * WMF's Search Platform team is working on making it easier for readers to perform text searches in their language. A [[phab:T332342|change last week]] on over 30 languages makes it easier to find words with accents and other diacritics. This applies to both full-text search and to types of advanced search such as the <bdi lang="en" dir="ltr">''hastemplate''</bdi> and <bdi lang="en" dir="ltr">''incategory''</bdi> keywords. More technical details (including a few other minor search upgrades) are available. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:TJones_%28WMF%29/Notes/Language_Analyzer_Harmonization_Notes#ASCII-folding/ICU-folding_%28T332342%29] * View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check|EditCheck]] was installed at Russian Wikipedia, and fixes were made for some missing user interface styles. '''Updates for technical contributors''' * Editors who use the Toolforge tool [[toolforge:copyvios|Earwig's Copyright Violation Detector]] will now be required to log in with their Wikimedia account before running checks using the "search engine" option. This change is needed to help prevent external bots from misusing the system. Thanks to Chlod for these improvements. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_talk:New_pages_patrol/Reviewers#Authentication_is_now_required_for_search_engine_checks_on_Earwig's_Copyvio_Tool] * [[m:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] users can create tickets and add comments on existing tickets via Email again. [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator/Help#Using email|Sending email to Phabricator]] has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356077] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Some HTML elements in the interface are now wrapped with a <code><nowiki><bdi></nowiki></code> element, to make our HTML output more aligned with Web standards. More changes like this will be coming in future weeks. This change might break some tools that rely on the previous HTML structure of the interface. Note that relying on the HTML structure of the interface is [[mw:Special:MyLanguage/Stable interface policy/Frontend#What is not stable?|not recommended]] and might break at any time. [https://phabricator.wikimedia.org/T375975] '''In depth''' * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/September 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes: updates on Wikimedia's authentication system, research to simplify feature development in the MediaWiki platform, updates on Parser Unification and MathML rollout, and more. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/October|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition include: research about improving topic suggestions related to countries, improvements to PHPUnit tests, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 okt 2024 23:20 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27597254 --> == <span lang="en" dir="ltr">Seeking volunteers to join several of the movement’s committees</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. Read more about the committees on their Meta-wiki pages: * [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]] * [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]] Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have. For the Committee Support team, <section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17 okt 2024 01:07 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27601062 --> == ''The Signpost'': 19 October 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/News and notes|One election's end, another election's beginning]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Recent research|"As many as 5%" of new English Wikipedia articles "contain significant AI-generated content", says paper]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/In the media|Off to the races! Wikipedia wins!]] * Contest: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Contest|A WikiCup for the underdeveloped world]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Traffic report|A scream breaks the still of the night]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Book review|''The Editors'']] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Humour|The Newspaper Editors]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Crossword|Spilled Coffee Mug]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 19 okt 2024 13:18 (CEST) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27606308 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-43</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Mobile Apps team has released an [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh#Phase 1: Creating a user Profile Menu (T373714)|update]] to the iOS app's navigation, and it is now available in the latest App store version. The team added a new Profile menu that allows for easy access to editor features like Notifications and Watchlist from the Article view, and brings the "Donate" button into a more accessible place for users who are reading an article. This is the first phase of a larger planned [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh|navigation refresh]] to help the iOS app transition from a primarily reader-focused app, to an app that fully supports reading and editing. The Wikimedia Foundation has added more editing features and support for on-wiki communication based on volunteer requests in recent years. [[File:IOS App Navigation refresh first phase 05.png|thumb|iOS Wikipedia App's profile menu and contents]] '''Updates for editors''' * Wikipedia readers can now download a browser extension to experiment with some early ideas on potential features that recommend articles for further reading, automatically summarize articles, and improve search functionality. For more details and to stay updated, check out the Web team's [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments|Content Discovery Experiments page]] and [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Web team's projects|subscribe to their newsletter]]. * Later this month, logged-out editors of [[phab:T376499|these 12 wikis]] will start to have [[mw:Special:Mylanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] created. The list may slightly change - some wikis may be removed but none will be added. Temporary account is a new [[mw:Special:MyLanguage/User account types|type of user account]]. It enhances the logged-out editors' privacy and makes it easier for community members to communicate with them. If you maintain any tools, bots, or gadgets on these 12 wikis, and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. Read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|deployment plan across all wikis]]. * View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[w:nr:Main Page|South Ndebele]], [[w:rsk:Главни бок|Pannonian Rusyn]], [[w:ann:Uwu|Obolo]], [[w:iba:Lambar Keterubah|Iban]] and [[w:tdd:ᥞᥨᥝᥴ ᥘᥣᥲ ᥖᥥᥰ|Tai Nüa]] Wikipedia languages were created last week. [https://www.wikidata.org/wiki/Q36785][https://www.wikidata.org/wiki/Q35660][https://www.wikidata.org/wiki/Q36614][https://www.wikidata.org/wiki/Q33424][https://www.wikidata.org/wiki/Q36556] * It is now possible to create functions on Wikifunctions using Wikidata lexemes, through the new [[f:Z6005|Wikidata lexeme type]] launched last week. When you go to one of these functions, the user interface provides a lexeme selector that helps you pick a lexeme from Wikidata that matches the word you type. After hitting run, your selected lexeme is retrieved from Wikidata, transformed into a Wikidata lexeme type, and passed into the selected function. Read more about this in [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status updates/2024-10-17#Function of the Week: select representation from lexeme|the latest Wikifunctions newsletter]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Users of the Wikimedia sites can now format dates more easily in different languages with the new <code dir="ltr">{{[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef|#timef]]:…}}</code> parser function. For example, <code dir="ltr"><nowiki>{{#timef:now|date|en}}</nowiki></code> will show as "<bdi lang="en" dir="ltr">{{#timef:now|date|en}}</bdi>". Previously, <code dir="ltr"><nowiki>{{#time:…}}</nowiki></code> could be used to format dates, but this required knowledge of the order of the time and date components and their intervening punctuation. <code dir="ltr">#timef</code> (or <code dir="ltr">#timefl</code> for local time) provides access to the standard date formats that MediaWiki uses in its user interface. This may help to simplify some templates on multi-lingual wikis like Commons and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T223772][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Commons and Meta users can now efficiently [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#Localization|retrieve the user's language]] using <code dir="ltr"><nowiki>{{USERLANGUAGE}}</nowiki></code> instead of using <code dir="ltr"><nowiki>{{int:lang}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T4085] * The [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council|Product and Tech Advisory Council]] (PTAC) now has its pilot members with representation across Africa, Asia, Europe, North America and South America. They will work to address the [[Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives/Technology Council|Movement Strategy's Technology Council]] initiative of having a co-defined and more resilient technological platform. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Initiatives/Technology_Council] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/32|Growth newsletter]] is available. It includes: an upcoming Newcomer Homepage Community Updates module, new Community Configuration options, and details on new projects. * The Wikimedia Foundation is [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Security Team#CNA Partnership|now an official partner of the CVE program]], which is an international effort to catalog publicly disclosed cybersecurity vulnerabilities. This partnership will allow the Security Team to instantly publish [[w:en:Common Vulnerabilities and Exposures|common vulnerabilities and exposures]] (CVE) records that are affecting MediaWiki core, extensions, and skins, along with any other code the Foundation is a steward of. * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]] is now [[m:Community Wishlist/Updates#October 16, 2024: Conversations Made Easier: Machine-Translated Wishes Are Here!|testing machine translations]] for Wishlist content. Volunteers can now read machine-translated versions of wishes and dive into discussions even before translators arrive to translate content. '''Meetings and events''' * 24 October - Wiki Education Speaker Series Webinar - [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/N4XTB4G55BUY3M3PNGUAKQWJ7A4UOPAK/ Open Source Tech: Building the Wiki Education Dashboard], featuring Wikimedia interns and a Web developer in the panel. * 20–22 December 2024 - [[m:Special:MyLanguage/Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]] in Odisha, India. A hackathon for community members, including developers, designers and content editors, to build technical solutions that improve contributors' experiences. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 okt 2024 22:52 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27634672 --> == 'Wikidata item' link is moving, finally. == Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 22 okt 2024 13:30 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27535421 --> == Nieuwsbrief 136 Wikimedia Nederland == {| class="plainlinks" style="width:100%;" | valign="top" align="center" style="border:1px gray solid; padding:1em;" | {| align="center" |- | [[File:Wikimedia nederland.svg|80px|center|link=wmnl:Nieuwsbrief]]<br> <hr > <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Nieuwsbrief van oktober 2024 </div><div style="font-size:11pt; font-family:Arial; text-align:center;"> #SheSaid | Wiki Loves Fashion schrijfchallenge... </div> <hr ><br > |- style="font-size:10pt; font-family:Times New Roman; text-align:left;" | <div style="text-align:left; column-count:2; column-width:28em; -moz-column-count:2; -moz-column-width:28em; -webkit-column-count:2; -webkit-column-width:28em;"> * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Wiki Loves Fashion schrijfchallenge 2024|Wiki Loves Fashion schrijfchallenge 2024]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Wiki Loves Monuments Suriname: oog voor detail|Wiki Loves Monuments Suriname: oog voor detail]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#25 oktober tot 24 november: schrijfchallenge Surinaamse gedenktekens|25 oktober tot 24 november: schrijfchallenge Surinaamse gedenktekens]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Nooit Geweten viert 100e aflevering live in Utrecht|Nooit Geweten viert 100e aflevering live in Utrecht]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Wist je dat…|Wist je dat…]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Generatie Wikipedia: waar zijn nou die jonge Wikipedianen?|Generatie Wikipedia: waar zijn nou die jonge Wikipedianen?]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Winnaar Maand van de Geschiedenis essay|Winnaar Maand van de Geschiedenis essay]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136##SheSaid|#SheSaid]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Steun Wikimedia Nederland|Steun Wikimedia Nederland]] * [[wmnl:Nieuwsbrief/136#Zien we jou binnenkort?|Zien we jou binnenkort?]]\ </div> |- | <div style="font-size:14pt; font-family:Arial; text-align:center; color:darkslategray"> Oude edities vindt u [[wmnl:Nieuwsbrief|hier]]</div> |- |} |} <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[w:nl:Wikipedia:Wikimedia/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Info over nieuwsbrief]] · [[m:Global message delivery/Targets/Nieuwsbrief Wikimedia Nederland|Inschrijven/Uitschrijven]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]][[User:Germien Cox|Germien Cox (WMNL)]] ([[User talk:Germien Cox|overleg]]) 24 okt 2024 15:59 (CEST) (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Germien Cox@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Nieuwsbrief_Wikimedia_Nederland&oldid=25944159 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-44</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Later in November, the Charts extension will be deployed to the test wikis in order to help identify and fix any issue. A security review is underway to then enable deployment to pilot wikis for broader testing. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates#October 2024: Working towards production deployment|the October project update]] and see the [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Charts latest documentation and examples on Beta Wikipedia]. * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[w:en:PediaPress|Pediapress.com]], an external service that creates books from Wikipedia, can now use [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Maps|Wikimedia Maps]] to include existing pre-rendered infobox map images in their printed books on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T375761] '''Updates for technical contributors''' * Wikis can use [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|the Guided Tour extension]] to help newcomers understand how to edit. The Guided Tours extension now works with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Dark mode|dark mode]]. Guided Tour maintainers can check their tours to see that nothing looks odd. They can also set <code>emitTransitionOnStep</code> to <code>true</code> to fix an old bug. They can use the new flag <code>allowAutomaticBack</code> to avoid back-buttons they don't want. [https://phabricator.wikimedia.org/T73927#10241528] * Administrators in the Wikimedia projects who use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Nuke|Nuke Extension]] will notice that mass deletions done with this tool have the "Nuke" tag. This change will make reviewing and analyzing deletions performed with the tool easier. [https://phabricator.wikimedia.org/T366068] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 okt 2024 21:56 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27668811 --> == Final Reminder: Join us in Making Wiki Loves Ramadan Success == Dear all, We’re thrilled to announce the Wiki Loves Ramadan event, a global initiative to celebrate Ramadan by enhancing Wikipedia and its sister projects with valuable content related to this special time of year. As we organize this event globally, we need your valuable input to make it a memorable experience for the community. Last Call to Participate in Our Survey: To ensure that Wiki Loves Ramadan is inclusive and impactful, we kindly request you to complete our community engagement survey. Your feedback will shape the event’s focus and guide our organizing strategies to better meet community needs. * Survey Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSffN4prPtR5DRSq9nH-t1z8hG3jZFBbySrv32YoxV8KbTwxig/viewform?usp=sf_link Complete the Survey] * Deadline: November 10, 2024 Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will truly make a difference! '''Volunteer Opportunity''': Join the Wiki Loves Ramadan Team! We’re seeking dedicated volunteers for key team roles essential to the success of this initiative. If you’re interested in volunteer roles, we invite you to apply. * Application Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfXiox_eEDH4yJ0gxVBgtL7jPe41TINAWYtpNp1JHSk8zhdgw/viewform?usp=sf_link Apply Here] * Application Deadline: October 31, 2024 Explore Open Positions: For a detailed list of roles and their responsibilities, please refer to the position descriptions here: [https://docs.google.com/document/d/1oy0_tilC6kow5GGf6cEuFvdFpekcubCqJlaxkxh-jT4/ Position Descriptions] Thank you for being part of this journey. We look forward to working together to make Wiki Loves Ramadan a success! Warm regards,<br> The Wiki Loves Ramadan Organizing Team 29 okt 2024 06:12 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27568454 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-45</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Stewards can now make [[m:Special:MyLanguage/Global blocks|global account blocks]] cause global [[mw:Special:MyLanguage/Autoblock|autoblocks]]. This will assist stewards in preventing abuse from users who have been globally blocked. This includes preventing globally blocked temporary accounts from exiting their session or switching browsers to make subsequent edits for 24 hours. Previously, temporary accounts could exit their current session or switch browsers to continue editing. This is an anti-abuse tool improvement for the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project. You can read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|progress on key features for temporary accounts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368949] * Wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]] can now use the [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Event list#October 29, 2024: Collaboration List launched|Collaboration List]] feature. This list provides a new, easy way for contributors to learn about WikiProjects on their wikis. Thanks to the Campaign team for this work that is part of [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product %26 Technology OKRs#WE KRs|the 2024/25 annual plan]]. If you are interested in bringing the CampaignEvents extension to your wiki, you can [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|follow these steps]] or you can reach out to User:Udehb-WMF for help. * The text color for red links will be slightly changed later this week to improve their contrast in light mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T370446] * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, on multilingual wikis, users [[phab:T216368|can now]] hide translations from the WhatLinksHere special page. '''Updates for technical contributors''' * XML [[m:Special:MyLanguage/Data dumps|data dumps]] have been temporarily paused whilst a bug is investigated. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/xmldatadumps-l@lists.wikimedia.org/message/BXWJDPO5QI2QMBCY7HO36ELDCRO6HRM4/] '''In depth''' * Temporary Accounts have been deployed to six wikis; thanks to the Trust and Safety Product team for [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|this work]], you can read about [[phab:T340001|the deployment plans]]. Beginning next week, Temporary Accounts will also be enabled on [[phab:T378336|seven other projects]]. If you are active on these wikis and need help migrating your tools, please reach out to [[m:User:Udehb-WMF|User:Udehb-WMF]] for assistance. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/October|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New languages supported in translatewiki or in MediaWiki; New keyboard input methods for some languages; details about recent and upcoming meetings, and more. '''Meetings and events''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] is happening in Vienna, Austria and online from 4 to 6 November 2024. The conference will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 nov 2024 21:50 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27693917 --> == ''The Signpost'': 6 November 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/From the editors|Editing Wikipedia should not be a crime]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/News and notes|Wikimedia Foundation shares ANI lawsuit updates; first admin elections appoint eleven sysops; first admin recalls opened; temporary accounts coming soon?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/In the media|An old scrimmage, politics and purported libel]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Special report|Wikipedia editors face litigation, censorship]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Gallery|Why you should take more photos and upload them]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/In focus|Questions and answers about the court case]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Traffic report|Twisted tricks or tempting treats?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Technology report|Wikimedia tech, the Asian News International case, and the ultra-rare BLACKLOCK]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Humour|Man quietly slinks away from talk page argument after realizing his argument dumb, wrong]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 nov 2024 09:08 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27684085 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-46</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * On wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|Translate extension]] enabled, users will notice that the FuzzyBot will now automatically create translated versions of categories used on translated pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T285463] * View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the submitted task to use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SecurePoll|SecurePoll extension]] for English Wikipedia's special [[w:en:Wikipedia:Administrator elections|administrator election]] was resolved on time. [https://phabricator.wikimedia.org/T371454] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] In <code dir="ltr">[[mw:MediaWiki_1.44/wmf.2|1.44.0-wmf-2]]</code>, the logic of Wikibase function <code>getAllStatements</code> changed to behave like <code>getBestStatements</code>. Invoking the function now returns a copy of values which are immutable. [https://phabricator.wikimedia.org/T270851] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. The API will be rerouting some page content endpoints from RESTbase to the newer [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST API]] endpoints. The [[phab:T374683|impacted endpoints]] include getting page/revision metadata and rendered HTML content. These changes will be available on testwiki later this week, with other projects to follow. This change should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints should verify behavior on testwiki, and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]]. '''In depth''' * Admins and users of the Wikimedia projects [[mw:Special:MyLanguage/Moderator_Tools/Automoderator#Usage|where Automoderator is enabled]] can now monitor and evaluate important metrics related to Automoderator's actions. [https://superset.wmcloud.org/superset/dashboard/unified-automoderator-activity-dashboard/ This Superset dashboard] calculates and aggregates metrics about Automoderator's behaviour on the projects in which it is deployed. Thanks to the Moderator Tools team for this Dashboard; you can visit [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator/Unified Activity Dashboard|the documentation page]] for more information about this work. [https://phabricator.wikimedia.org/T369488] '''Meetings and events''' * 21 November 2024 ([[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] & [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]) - [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Community call]] with Wikimedia Commons volunteers and stakeholders to help prioritize support efforts for 2025-2026 Fiscal Year. The theme of this call is how content should be organised on Wikimedia Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 nov 2024 01:07 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27732268 --> == This Month in Education: October 2024 == <div class="plainlinks" lang="en" dir="ltr">Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. <div style="text-align: center;"> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:2.9em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;">This Month in Education</span> <span style="font-weight:bold; color:#00A7E2; font-size:1.4em; font-family:'Helvetica Neue', Helvetica, Arial, sans-serif;"> Volume 13 • Issue 8 • October 2024</span> <div style="border-top:1px solid #a2a9b1; border-bottom:1px solid #a2a9b1; padding:0.5em; font-size:larger; margin-bottom:0.2em">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/October 2024|Contents]] • [[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/October 2024/Headlines|Headlines]] • [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe]]</div> <div style="color:white; font-size:1.8em; font-family:Montserrat; background:#92BFB1;">In This Issue</div></div> <div style="text-align: left; column-count: 2; column-width: 35em;"> * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/CBSUA Wiki Education turns 1 year|CBSUA Wiki Education turns 1 year]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/7th Senior WikiTown took place in Becov nad Teplou, Czech Republic|7th Senior WikiTown took place in Becov nad Teplou, Czech Republic]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/Edit-a-thon about Modern Architecture in Kosovo|Edit-a-thon about Modern Architecture in Kosovo]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/Edu_Wiki_in_South_Sudan:_Creating_a_better_future_in_education|Empowering Digital Literacy through Wikimedia in South Sudan]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/Many new articles and contributions in September and October for Wikimedia MKD|Many new articles and contributions in September and October for Wikimedia MKD]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/New Record: 5 Events in Municipal Library within a Month |New Record: 5 Events in Municipal Library within a Month]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/Wiki-Education programs in Brazil are centered around the Wikidata and Wikisource platforms|Wiki-Education programs in Brazil are centered around the Wikidata and Wikisource platforms]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/WikiChallenge African Schools wins the “Open Pedagogy” Award 2024 from OE Global|WikiChallenge African Schools wins the “Open Pedagogy” Award 2024 from OE Global]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/Wikipedia helps in improving cognitive skills|Wikipedia helps in improving cognitive skills]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/Wikipedia in Graduate Studies: Expanding Research Impact|Wikipedia in Graduate Studies: Expanding Research Impact]] * [[m:Special:MyLanguage/Education/News/October 2024/WiLMa PH establishes a Wiki Club|WiLMa PH establishes a Wiki Club]] </div> <div style="margin-top:10px; text-align: center; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Special:MyLanguage/Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[:m:User:ZI Jony|ZI Jony]] 12 nov 2024 15:57 (CET)</div> </div> <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/This_Month_in_Education&oldid=27733413 --> == ''The Signpost'': 18 November 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/News and notes|Open letter to WMF about court case breaks one thousand signatures, big arb case declined, U4C begins accepting cases]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/In the media|Summons issued for Wikipedia editors by Indian court, "Gaza genocide" RfC close in news, old admin Gwern now big AI guy, and a "spectrum of reluctance" over Australian place names]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/Recent research|SPINACH: AI help for asking Wikidata "challenging real-world questions"]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/News from the WMF|Wikimedia Foundation and Wikimedia Endowment audit reports: FY 2023–2024]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/Traffic report|Well, let us share with you our knowledge, about the electoral college]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 19 nov 2024 00:46 (CET) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Bericht verzonden door User:JPxG@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27733567 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-47</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Users of Wikimedia sites will now be warned when they create a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects|redirect]] to a page that doesn't exist. This will reduce the number of broken redirects to red links in our projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T326057] * View all {{formatnum:42}} community-submitted {{PLURAL:42|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Overview|Pywikibot]], which automates work on MediaWiki sites, was upgraded to 9.5.0 on Toolforge. [https://phabricator.wikimedia.org/T378676] '''Updates for technical contributors''' * On wikis that use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]], pages created or moved by users with the appropriate permissions are marked as flagged automatically. This feature has not been working recently, and changes fixing it should be deployed this week. Thanks to Daniel and Wargo for working on this. [https://phabricator.wikimedia.org/T379218][https://phabricator.wikimedia.org/T368380] '''In depth''' * There is a new [https://diff.wikimedia.org/2024/11/05/say-hi-to-temporary-accounts-easier-collaboration-with-logged-out-editors-with-better-privacy-protection Diff post] about Temporary Accounts, available in more than 15 languages. Read it to learn about what Temporary Accounts are, their impact on different groups of users, and the plan to introduce the change on all wikis. '''Meetings and events''' * Technical volunteers can now register for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which will take place in Istanbul, Turkey. [https://pretix.eu/wikimedia/hackathon2025/ Application for travel and accommodation scholarships] is open from '''November 12 to December 10 2024'''. The registration for the event will close in mid-April 2025. The Wikimedia Hackathon is an annual gathering that unites the global technical community to collaborate on existing projects and explore new ideas. * Join the [[C:Special:MyLanguage/Commons:WMF%20support%20for%20Commons/Commons%20community%20calls|Wikimedia Commons community calls]] this week to help prioritize support for Commons which will be planned for 2025–2026. The theme will be how content should be organised on Wikimedia Commons. This is an opportunity for volunteers who work on different things to come together and talk about what matters for the future of the project. The calls will take place '''November 21, 2024, [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]'''. * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place '''November 29, 16:00 UTC''' to discuss updates and technical problem-solving. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 nov 2024 03:00 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27806858 --> == Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC == Hello everyone, The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone <https://zonestamp.toolforge.org/1732896000>). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: <https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024>. This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation. Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 21 nov 2024 20:53 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-48</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new version of the standard wikitext editor-mode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will be available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] later this week. This brings many new features and bug fixes, including right-to-left support, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Template folding|template folding]], [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Autocompletion|autocompletion]], and an improved search panel. You can learn more on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. * The 2010 wikitext editor now supports common keyboard shortcuts such <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>B</code></bdi> for bold and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>I</code></bdi> for italics. A full [[mw:Help:Extension:WikiEditor#Keyboard shortcuts|list of all six shortcuts]] is available. Thanks to SD0001 for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T62928] * Starting November 28, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: <bdi>bswiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>elwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>euwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>fawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>fiwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikiquote</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikisource</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikiversity</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikivoyage</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>idwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>lvwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>plwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>ptwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>urwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>viwikisource</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>zhwikisource</bdi>. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a user creating a new AbuseFilter can now only set the filter to "protected" [[phab:T377765|if it includes a protected variable]]. '''Updates for technical contributors''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeEditor|CodeEditor]], which can be used in JavaScript, CSS, JSON, and Lua pages, [[phab:T377663|now offers]] live autocompletion. Thanks to SD0001 for this improvement. The feature can be temporarily disabled on a page by pressing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>,</code></bdi> and un-selecting "<bdi lang="en" dir="ltr">Live Autocompletion</bdi>". * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool-maintainers who use the Graphite system for tracking metrics, need to migrate to the newer Prometheus system. They can check [https://grafana.wikimedia.org/d/K6DEOo5Ik/grafana-graphite-datasource-utilization?orgId=1 this dashboard] and the list in the Description of the [[phab:T350592|task T350592]] to see if their tools are listed, and they should claim metrics and dashboards connected to their tools. They can then disable or migrate all existing metrics by following the instructions in the task. The Graphite service will become read-only in April. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/KLUV4IOLRYXPQFWD6WKKJUHMWE77BMSZ/] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/NewPP parser report|New PreProcessor parser performance report]] has been fixed to give an accurate count for the number of Wikibase entities accessed. It had previously been resetting after 400 entities. [https://phabricator.wikimedia.org/T279069] '''Meetings and events''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place November 29 at [https://zonestamp.toolforge.org/1732896000 16:00 UTC]. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Mooré Wikipedia, the language support track at [[m:Wiki Indaba|Wiki Indaba]], and a report from the Wayuunaiki community on their experiences with the Incubator and as a new community over the last 3 years. This meeting will be in English and will also have Spanish interpretation. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 nov 2024 23:41 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27847039 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-49</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Two new parser functions were added this week. The <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interwikilink|#interwikilink]]<nowiki>}}</nowiki></code> function adds an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interwiki links|interwiki link]] and the <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interlanguagelink|#interlanguagelink]]<nowiki>}}</nowiki></code> function adds an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interlanguage links|interlanguage link]]. These parser functions are useful on wikis where namespaces conflict with interwiki prefixes. For example, links beginning with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> on English Wikipedia [[phab:T363538|conflict with the <code>mos</code> language code prefix of Mooré Wikipedia]]. * Starting this week, Wikimedia wikis no longer support connections using old RSA-based HTTPS certificates, specifically rsa-2048. This change is to improve security for all users. Some older, unsupported browser or smartphone devices will be unable to connect; Instead, they will display a connectivity error. See the [[wikitech:HTTPS/Browser_Recommendations|HTTPS Browser Recommendations page]] for more-detailed information. All modern operating systems and browsers are always able to reach Wikimedia projects. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CTYEHVNSXUD3NFAAMG3BLZVTVQWJXJAH/] * Starting December 16, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: <bdi>arwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>cawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>mediawikiwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>orwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>wawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>wawiktionary</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>wikidatawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>zhwiki</bdi>. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T380910] * This month the Chart extension was deployed to production and is now available on Commons and Testwiki. With the security review complete, pilot wiki deployment is expected to start in the first week of December. You can see a working version [[testwiki:Charts|on Testwiki]] and read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|the November project update]] for more details. * View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug with the "Download as PDF" system was fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T376438] '''Updates for technical contributors''' * In late February, temporary accounts will be rolled out on at least 10 large wikis. This deployment will have a significant effect on the community-maintained code. This is about Toolforge tools, bots, gadgets, and user scripts that use IP address data or that are available for logged-out users. The Trust and Safety Product team wants to identify this code, monitor it, and assist in updating it ahead of the deployment to minimize disruption to workflows. The team asks technical editors and volunteer developers to help identify such tools by adding them to [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/Impacted tools|this list]]. In addition, review the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|updated documentation]] to learn how to adjust the tools. Join the discussions on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|project talk page]] or in the [[discord:channels/221049808784326656/1227616742340034722|dedicated thread]] on the [[w:Wikipedia:Discord|Wikimedia Community Discord server (in English)]] for support and to share feedback. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 dec 2024 23:22 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27873992 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-50</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Technical documentation contributors can find updated resources, and new ways to connect with each other and the Wikimedia Technical Documentation Team, at the [[mw:Special:MyLanguage/Documentation|Documentation hub]] on MediaWiki.org. This page links to: resources for writing and improving documentation, a new <bdi lang="zxx" dir="ltr">#wikimedia-techdocs</bdi> IRC channel on libera.chat, a listing of past and upcoming documentation events, and ways to request a documentation consultation or review. If you have any feedback or ideas for improvements to the documentation ecosystem, please [[mw:Wikimedia Technical Documentation Team#Contact us|contact the Technical Documentation Team]]. '''Updates for editors''' [[File:Edit Check on Desktop.png|thumb|Layout change for the Edit Check feature]] * Later this week, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit Check]] will be relocated to a sidebar on desktop. Edit check is the feature for new editors to help them follow policies and guidelines. This layout change creates space to present people with [[mw:Edit check#1 November 2024|new Checks]] that appear ''while'' they are typing. The [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#Reference Check A/B Test|initial results]] show newcomers encountering Edit Check are 2.2 times more likely to publish a new content edit that includes a reference and is not reverted. * The Chart extension, which enables editors to create data visualizations, was successfully made available on MediaWiki.org and three pilot wikis (Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedias). You can see a working examples [[testwiki:Charts|on Testwiki]] and read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|the November project update]] for more details. * Translators in wikis where the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|mobile experience of Content Translation is available]], can now discover articles in Wikiproject campaigns of their interest from the "[https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=specialcx&filter-type=automatic&filter-id=collections&active-list=suggestions&from=es&to=en All collection]" category in the articles suggestion feature. Wikiproject Campaign organizers can use this feature, to help translators to discover articles of interest, by adding the <code dir=ltr><nowiki><page-collection> </page-collection></nowiki></code> tag to their campaign article list page on Meta-wiki. This will make those articles discoverable in the Content Translation tool. For more detailed information on how to use the tool and tag, please refer to [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists/How to use the features|the step-by-step guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T378958] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, now has a [[phab:T376379#10310998|multiselect filter for namespace selection]]. This enables users to select multiple specific namespaces, instead of only one or all, when fetching pages for deletion. * The Nuke feature also now [[phab:T364225#10371365|provides links]] to the userpage of the user whose pages were deleted, and to the pages which were not selected for deletion, after page deletions are queued. This enables easier follow-up admin-actions. Thanks to Chlod and the Moderator Tools team for both of these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T364225#10371365] * The Editing Team is working on making it easier to populate citations from archive.org using the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|Citoid]] tool, the auto-filled citation generator. They are asking communities to add two parameters preemptively, <code dir=ltr>archiveUrl</code> and <code dir=ltr>archiveDate</code>, within the TemplateData for each citation template using Citoid. You can see an [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACite_web%2Fdoc&diff=1261320172&oldid=1260788022 example of a change in a template], and a [https://global-search.toolforge.org/?namespaces=10&q=%5C%22citoid%5C%22%3A%20%5C%7B&regex=1&title= list of all relevant templates]. [https://phabricator.wikimedia.org/T374831] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9240|Indonesian]] ([[voy:id:|<code>voy:id:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T380726] * Last week, all wikis had problems serving pages to logged-in users and some logged-out users for 30–45 minutes. This was caused by a database problem, and investigation is ongoing. [https://www.wikimediastatus.net/incidents/3g2ckc7bp6l9] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add Link]] feature has been fixed. Previously, the list of sections which are excluded from Add Link was partially ignored in certain cases. [https://phabricator.wikimedia.org/T380455][https://phabricator.wikimedia.org/T380329] '''Updates for technical contributors''' * [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, now has an early-stage [[git:design/codex-php|implementation in PHP]]. It is available for general use in MediaWiki extensions and Toolforge apps through [https://packagist.org/packages/wikimedia/codex Composer], with use in MediaWiki core coming soon. More information is available in [[wmdoc:design-codex-php/main/index.html|the documentation]]. Thanks to Doğu for the inspiration and many contributions to the library. [https://phabricator.wikimedia.org/T379662] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. On December 4, the MediaWiki Interfaces team began rerouting page/revision metadata and rendered HTML content endpoints on [[testwiki:|testwiki]] from RESTbase to comparable MediaWiki REST API endpoints. The team encourages active users of these endpoints to verify their tool's behavior on testwiki and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]] before the end of the year, as they intend to roll out the same change across all Wikimedia projects in early January. These changes are part of the work to replace the outdated [[mw:RESTBase/deprecation|RESTBase]] system. * The [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/986172 2024 Developer Satisfaction Survey] is seeking the opinions of the Wikimedia developer community. Please take the survey if you have any role in developing software for the Wikimedia ecosystem. The survey is open until 3 January 2025, and has an associated [[foundation:Legal:Developer Satisfaction Survey 2024 Privacy Statement|privacy statement]]. * There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Meetings and events''' * The next meeting in the series of [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation discussions with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Event:Commons community discussion - 12 December 2024 08:00 UTC|December 12 at 8:00 UTC]] and [[m:Event:Commons community discussion - 12_December 2024 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is new media and new contributors. Contributors from all wikis are welcome to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 dec 2024 23:15 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27919424 --> 3v86x9755vh0fbwg0p4hjmmhbfgllcc 0 43624 390568 390446 2024-12-10T06:39:46Z JopkeB 18060 390568 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} Een huishouden verschaft onder andere onderdak, voedsel, kleding, veiligheid en een prettig leefklimaat voor alle bewoners. Om dat te bereiken en bestendigen zal een huishouden goed bestierd moeten worden. Vragen daarbij zijn: * Hoe kan een huishouden worden georganiseerd zodat alle bewoners er fijn kunnen leven? * Wat zijn zoal taken die uitgevoerd moeten worden? * Hoe kun je taken zo efficiënt mogelijk en toch goed uitvoeren, zodat ze de minste tijd kosten? Want vaak is het immers schipperen met tijd, energie en aandacht, er zijn leukere dingen te bedenken dan huishouden. * Hoe kun je zuinig omgaan met geld en energie? In dit boek worden methoden en tips aangedragen om dit voor elkaar te krijgen. Vaak is in dit boek een ideale situatie beschreven, gericht op een goede lichamelijke gezondheid, gezonde financiën en rekening houdend met het milieu. Uiteraard bepaalt iemand zelf het evenwicht tussen deze doelen en uw eigen, persoonlijke doelen, die daarvan kunnen afwijken. Veel zal ook afhankelijk zijn van de eigen cultuur, prioriteiten, wat iemand belangrijk vindt. Niet alle tips zullen daarom iedereen aanspreken. Daarom kan iedereen eruit pikken wat wel bij hen past en waar ze iets aan hebben. En als je iets mist: voeg het zelf toe (dit is immers een wiki) of bespreek het op de betreffende Overlegpagina. Zie de [[Huishouden#Inhoudsopgave|Inhoudsopgave]] of het overzicht hiernaast voor een overzicht van de hoofdstukken binnen dit boek. === Buiten het bestek van dit Wikiboek === De organisatie van het hele leven past niet in één Wikiboek. In dit boek worden in ieder geval niet behandeld: * Kinderverzorging en opvoeding, uitgezonderd het inpassen van het aanleren van huishoudelijke vaardigheden in de huishoudelijke organisatie. * Verzorging van [[Portaal:Huisdierengids|huisdieren]] en tuin, onderhoud van huishoudelijke apparaten en gereedschap, groot onderhoud van de woning (waaronder schilderen en behangen). * Persoonlijke verzorging. * Ziekte en gezondheid. * Hobby's. * Levensvragen, levenskunst. {{Sub}} gcrtgu5w3wnwz7lbwdkwmdh2d5i819e 0 43626 390546 390540 2024-12-09T16:01:55Z JopkeB 18060 /* Picknicken */ Aanvulling melkpak als koelelement 390546 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Good Food Display - NCI Visuals Online.jpg|600px|Voedingsmiddelen]]<br> '''Voedingsmiddelen''' {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij hebben geen medische achtergrond. Daarom geldt een [[w:nl:Voorbehoud bij medische informatie|Voorbehoud medische informatie]]: * Beschouw dit artikel niet als enige of als zonder meer gezaghebbende bron van informatie over gezondheid en ziekte. * Dit artikel is beslist geen vervanging voor een consultatie bij een arts. * De in dit hoofdstuk gegeven voedingsadviezen gelden NIET voor mensen met een dieet dat is voorgeschreven of geadviseerd door een arts of diëtist; dergelijke medische adviezen hebben voorrang boven de voedingsadviezen in dit hoofdstuk. Dit geldt ook voor mensen met een voedselallergie.<br> |} == Inleiding == Een belangrijk deel van het huishouden bestaat uit het goed voeden van de bewoners van een huis. Dit hoofdstuk gaat over de vele aspecten van voeding: waarom voeding nodig is, wat gezonde voeding is en hoe iemand dagelijks gezonde maaltijden kan bereiden. Want iedereen weet wel dat elke dag veel snoep, koek, patat en andere snacks slecht voor je zijn. Maar hoe kan het beter? En waarom? Onderwerpen die in dit hoofdstuk worden besproken: * Basisbeginselen van de voedingsleer. * Maaltijden samenstellen. * Voedselbereiding. * Overige aspecten zoals tafel dekken, bewaren van voedsel, hygiëne en keukenuitrusting. Dus eerst een stukje theorie en dan de praktijk. == Voedingsleer == Om gezond te blijven heeft een lichaam dagelijks voedings'''stoffen''' nodig. Voorbeelden zijn: eiwitten, koolhydraten, vet, vitamines en vocht. Ze leveren energie, beschermen tegen ziekten en ze slaan vet op voor slechtere tijden. Daarnaast zorgen ze ervoor dat lichaamscellen groeien, zich ontwikkelen en herstellen. Kortom: ze zorgen ervoor dat het lichaam functioneert zoals het zou moeten en dat het gezond blijft. We krijgen ze binnen via de juiste voedings'''middelen''', zoals brood, groente, kaas en olijfolie. === Voedingsstoffen === Voedingsstoffen worden hier onderverdeeld in brandstoffen, vitamines, mineralen en spoorelementen, vezels en water. De belangrijkste voedingsstoffen worden hieronder schematisch gepresenteerd, met ook een kolom voor de voedingsmiddelen waarin ze voorkomen.<br> Tip: als je niet zo geïnteresseerd bent in theorie: spring dan naar de volgende paragraaf met [[Huishouden/Voeding#De_Schijf_van_Vijf_(voedingsmiddelen)|De Schijf van vijf]], daarin is de theorie toegepast op een voor velen handzamere manier. Hoeveel iemand van elke voedingsstof nodig heeft, is afhankelijk van leeftijd, geslacht en dagelijkse inspanning (een bouwvakker en topsporter hebben meer voeding nodig dan een kantoorklerk). Ook de hoeveelheden voor zwangeren, vrouwen die borstvoeding geven en vegetarieërs kunnen hoger zijn. Voor de brandstoffen zijn de benodigde hoeveelheden weergegeven, voor het overige voedingsstoffen wordt verwezen naar deze informatie elders. ==== Brandstoffen ==== Brandstoffen leveren energie. Energie zorgt ervoor dat iemand van alles kan doen: bewegen, denken, warm wordenen warm blijven, zijn lichaamscellen vernieuwen en nog veel meer. Hoeveel energie een brandstof levert wordt gemeten in [[w:nl:Calorie|calorieën]] (officieel eigenlijk joules, maar iedereen gebruikt nog de term calorie). Hoeveel calorieën iemand nodig heeft, is afhankelijke van geslacht, leeftijdscategorie en leefstijl, zie [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/hoeveel-calorieen-heb-ik-nodig-.aspx Benodigde calorieën] van het Voedingscentrum. {| class="wikitable" |+ Brandstoffen (en bouwstoffen)<ref>Bronnen tabel Brandstoffen: * https://www.voedingscentrum.nl/ * https://biologiepagina.nl/2en3/Voeding/samenvattingvoeding.htm</ref> |- ! Naam !! Nodig voor !! Nodig per dag (volwassenen, gemiddelden) !! Komt voor in !! Soort |- | Eiwitten || groei, slijtage herstellen || 0,83 gram per kilo lichaamsgewicht || vlees, gevogelte, vis, zuivel (zoals melk, kaas, kwark, karnemelk en yoghurt), ei, peulvruchten, noten, tofu, tempé en andere vegaproducten || bouwstof, brandstof |- | Koolhydraten || hersenen ||40-70% van de calorieën || graanproducten, zoals brood, aardappelen, rijst, pastasoorten (macaroni, spagghetti, e.d.), pannekoeken, gerst en gierst; en boekweit (geen graan) || bouwstof, brandstof, reservestof |- | Oliën en vetten || leveren vitamine A, D en E en essentiële vetzuren; vetzuren zijn bouwstenen en beschermers van lichaamscellen en ze laten ogen, hersenen en spieren goed werken || 20-40% van de calorieën || 20-40% van de calorieën || bouwstof, brandstof, reservestof |} Let op # ''Koolhydraten'': er bestaan koolhydraten die snel worden verteerd en andere die daar langer over doen. Hoe langzamer, hoe beter: het duurt dan langer voordat je weer trek/honger krijgt en het is bevorderlijk voor je concentratie en een goed humeur. Langzame koolhydraten zijn vooral te vinden in voedingsmiddelen met veel vezels, zoals volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten, en ook in yoghurt en melk. Snelle koolhydraten, die je dus zoveel mogelijk moet vermijden, zitten vooral in voedingsmiddelen met suiker (inclusief honing) en wit meel. Bron en meer informatie: [https://www.diabetesfonds.nl/over-eten/over-koolhydraten Over koolhydraten] van het Diabetesfonds. ==== Vitamines ==== [[w:nl: Vitamine|Vitamines]] zijn bouwstoffen en beschermende stoffen voor het lichaam. Zij regelen tal van zaken, zie onderstaande tabel. Voor de hoeveelheden die per dag nodig zijn: zie [https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Professionals/Pers/Factsheets/Factsheet%20Aanbevelingen%20vitamines%20en%20mineralen.pdf Vitamines en mineralen - factsheet van het Voedinscentrum] {| class="wikitable" |+ Vitamines<ref>Bronnen tabel Vitamines: * https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamines.aspx * [[:File:Vitamins Table.png]] in Wikimedia Commons * Het artikel [[w:nl:Vitamine|Vitamine]] in de Nederlandse Wikipedia (voor enkele alternatieve namen)</ref> |- ! Naam !! Andere namen !! Nodig voor !! Komt voor in !! Oplosbaar in |- | [[w:nl:Retinol|A]] || Retinol, axeroftol || Afweersysteem, groei, huid, ogen, reproductie (sperma, eierstokken, placenta) || Vlees, lever, levertraan, vette vis, ei, melkvet, margarine, halvarine, bak- en braadproducten || vet |- | Pro-vitamine A || Bètacaroteen (lichaam zet het om in vitamine A) || zelfde als vitamine A || Wortel en groene bladgroente || water |- | [[w:nl:Thiamine|B1]] || Thiamine, aneurine || Vrijmaken van energie uit voeding, hart, zenuwen, hersenen || Volkoren producten, aardappelen, vlees || water |- | [[w:nl:Riboflavine|B2]] || Riboflavine, lactoflavine || Vrijmaken van energie uit voeding, huid || Melkproducten, vlees, groene bladgroente; NB Niet blootstellen aan licht. || water |- | [[w:nl:Nicotinezuur|B3]] || Niacine, nicotinezuur, nicotinamide || Vrijmaken van energie uit voeding; huid, zenuwen, hersenen || Vlees, vis, volkoren producten, aardappelen, bieten, biergist || water |- | [[w:nl:Pantotheenzuur|B5]] || Pantotheenzuur || Vrijmaken van energie uit voeding || Vlees, volkoren producten, peulvruchten, melkproducten, groente, fruit || water |- | [[w:nl:Vitamine B6|B6]] || Pyriodoxine, adermine || Werking hormonen, groei, afweersysteem, zenuwen || Vlees, vis, ei, volkoren producten, aardappelen, peulvruchten, groente || water |- | [[w:nl:Biotine|B8]] || Biotine || Vrijmaken van energie uit voeding, huid, haar, zenuwen || Ei, lever, noten, zaden, melkproducten || water |- | [[w:nl:Foliumzuur|B11]] || Foliumzuur|| Groei, werking lichaam, bloedcellen, verkleinen kans op geboorteafwijkingen || Groene groente, volkoren producten, vlees, melkproducten || water |- | [[w:nl:Vitamine B12|B12]] || Cobalamine || Rode bloedcellen, zenuwen || vlees, vis, ei, melkproducten Vegetariërs let op: [https://www.vegetariers.nl/kennisbank/supplementen-en-vitamines/vitamine-b12-advies/ Vitamine B12-advies voor vegetariërs] |- | [[w:nl:Ascorbinezuur|C]] || (L-)Ascorbinezuur|| Bescherming cellen, weerstand; anti-oxidant || groente, fruit, aardappelen || water |- | Vitamine D || - || Opname van calcium, sterke botten en tanden, spieren, afweersysteem || Vlees, vette vis, ei, margarine, halvarine, bak- en braadproducten, ultraviolet zonlicht || vet |- | [[w:nl:Vitamine E|E]] || Alfa-tocoferol || Bescherming cellen || Plantaardige olie, margarine, halvarine, bak- en braadproducten, noten, zaden, groene bladgroente || vet |- | [[w:nl:Vitamine K|K]] || Fytomenadion, naftochinon || Bloedstolling, sterke botten || Groene bladgroente, kwark, kaas || vet |} ==== Mineralen en spoorelementen ==== Mineralen en spoorelementen zijn bouwstoffen en/of beschermende stoffen. Voor de hoeveelheden die per dag nodig zijn: zie [https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Professionals/Pers/Factsheets/Factsheet%20Aanbevelingen%20vitamines%20en%20mineralen.pdf Vitamines en mineralen - factsheet van het Voedinscentrum] {| class="wikitable" |+ Mineralen en spoorelementen<ref>Bron tabel Mineralen en spoorelementen: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/mineralen.aspx</ref> |- ! Naam !! Nodig voor !! Komt voor in !! Mineraal / Spoorelement |- | Calcium (Kalk) || botten, tanden, spieren, zenuwen || melkproducten, groene groente || Mineraal |- | Chloride || vochtbalans || zout || Mineraal |- | Chroom || bloedsuikergehalte, energiestofwissling, lagere cholesterol || groente en fruit, volkoren graanproducten || Spoorelement |- | Floride || voorkoming tandbederf || tandpasta|| Spoorelement |- | Fosfor || botten, energiestofwisseling || melkproducten, vis, vlees, volkoren graanproducten, peulvruchten || Mineraal |- | IJzer || bloed, afweersysteem || vlees, volkoren graanproducten, groene bladgroente, peulvruchten, ei, noten || Spoorelement |- | Jodium || schildklier || brood, zeevis, eis, melkproducten, zeewier || Spoorelement |- | Kalium || vochtbalans || groente, fruit, aardappelen, vlees, vis, noten, melkproducten, volkoren graanproducten || Mineraal |- | Koper || bindweefsel, botten, afweersysteem || groente, fruit, vlees, volkoren graanproducten || Spoorelement |- | Magnesium || botten en spieren, zenuwen || volkoren graanproducten, melkproducten, noten, groente, vlees || Mineraal |- | Mangaan || energiestofwisseling, sterke botten || volkoren graanproducten, noten, peulvruchten, groente, fruit || Spoorelement |- | Molybdeen || stofwisseling || volkoren graanproducten, peulvruchten, noten || Spoorelement |- | Natrium || vochtbalans, bloeddruk, spieren, zenuwen || zout || Mineraal |- | Selenium || bescherming cellen, schildklier || vis, enkele notensoorten, vlees, volkoren graanproducten, melkproducten || Spoorelement |- | Zink || opbouw van eiwitten; weefsel, afweersysteem || vlees, kaas, volkoren graanproducten, noten, vis, schaal- en schelpdieren || Spoorelement |} NB De volgende spoorelementen zijn niet noodzakelijk: arseen/arsenicum, borium, kobalt, lithium, lood, nikkel, silicium, tin en vanadium. De meeste van deze stoffen zijn giftig als ze in grotere hoeveelheden worden ingenomen dan ze van nature aanwezig zijn in de voeding.<ref>Bron: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/mineralen.aspx</ref> Voor [https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/nitraat.aspx nitraat] geldt: Maak geen flesvoeding voor baby’s van water uit privébronnen en gebruik niet dagelijks nitraatrijke sportsupplementen als bietensap(concentraten). ==== Overige voedingsstoffen ==== * '''Vezels''': voor een gezonde stoelgang en darmflora. Ze zitten in volkoren producten (zoals volkoren brood, volkoren pasta, zilvervliesrijst), havermout, Brinta, peulvruchten, groenten, fruit, noten en zaden. * '''Water''': zo'n 1,5 à 2 liter per dag, op warme dagen en bij zware lichamelijke inspanning meer. === De Schijf van Vijf (voedingsmiddelen) === [[File:Schijf van Vijf van het Voedingscentrum.jpg|none|thumb|400px|'''Schijf van Vijf van het Voedingscentrum''']] Omdat de voedingsleer nogal theoretisch is en niet voor iedereen gemakkelijk bruikbaar in het dagelijks leven, heeft het Nederlandse Voedingscentrum de [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx Schijf van vijf] in het leven geroepen. De benodigde hoeveelheden voedingsstoffen zijn daarin vertaald naar benodigde voedingsmiddelen. We hoeven daarom niet zelf aan het rekenen en puzzelen te slaan. De Schijf van Vijf is een schema in de vorm van een cirkel die bestaat uit vijf taartpunten, één voor elke belangrijke groep voedingsmiddelen. De grootte van een taartpunt duidt op de hoeveelheid voedingsmiddelen uit die groep die per dag nodig zijn. {| class="wikitable" |+ Schijf van Vijf - aanbevolen voedingsmiddelen |- ! Voedingsmiddelengroep !! Aanbevelingen per dag, tenzij anders aangegeven !! Afbeelding |- | [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-in-de-schijf-van-vijf-en-wat-niet/groente-en-fruit.aspx '''Groente en fruit'''] || * Minimaal 250 gram verse groente, rauw of gekookt, bijvoorbeeld als salade, in een stamppot, soep, pastasaus of als bijgerecht; en * 200 gram vers fruit || [[File:Cornucopia of fruit and vegetables wedding banquet (cropped).jpg|170px]] |- | [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-in-de-schijf-van-vijf-en-wat-niet/brood-graanproducten-en-aardappelen.aspx '''Koolhydratenleveranciers'''] (brood en andere graanproducten en aardappelen) || Vooral volkorenproducten: * volkorenbrood: 4-5 boterhammen voor vrouwen, 6-8 voor mannen; wissel af met bijvoorbeeld havermout, muesli, volkoren wraps * 4-5 opscheplepels volkorenpasta, zilvervliesrijst, quinoa, bulgur of andere volkoren graanproducten, of 4-5 aardappelen || [[File:Bread and grains.jpg|170px]] |- | [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-in-de-schijf-van-vijf-en-wat-niet/vis-peulvruchten-vlees-ei-noten-en-zuivel.aspx '''Eiwitleveranciers'''] (vis, peulvruchten, vlees, ei, noten, zuivel) || Elke dag: * 2-3 porties zuivel: magere en halfvolle producten, incl. karnemelk en vegetarische melk zoals havermelk * 40 gram kaas, bij voorkeur 20+ of 30+ kaas en met maximaal 2 gram zout per 100 gram * een handje (25 g) ongezouten noten zoals pinda's, hazelnoten en walnoten; alternatief: 100% pindakaas, bijvoorbeeld op brood of in een saus * een portie vlees, vis of vleesvervangers, per week: ** maximaal 500 g vlees (incl. vleeswaren en gevogelte, waarvan maximaal 300 g. [[w:nl: Rood vlees|rood vlees]]) ** 1x (vette) vis (mag ook uit diepvries of blik, maar zonder saus), [[w:nl: Kreeftachtigen|schaaldieren]] (zoals garnalen) en/of [[w:nl:Weekdieren|schelpdieren]] (zoals mosselen) ** 2 à 3 eieren ** minimaal 1x peulvruchten :vlees en vis kunnen desgewenst worden afgewisseld met ** tofu, tempé ** vegetarische burger of andere vega-producten met eiwitten || [[File:Peanuts, Egg, and Milk (33000737773).jpg|170px]] [[File:Legumes-665788.jpg|170px]] [[File:Sate Banjar.JPG|170px]] |- | [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-in-de-schijf-van-vijf-en-wat-niet/olien-en-vetten.aspx '''Oliën en vetten'''] || Vooral veel onverzadigde vetten, dus zachte en vloeibare oliën en vetten. Volwassen vrouwen: 40 gram per dag, mannen 65 gram. <br> NB Vetten zitten ook in andere producten (zoals vette vis, noten, melkproducten), dus tel die mee. || [[File:Many types of Oils.jpg|170 px]] |- | [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-in-de-schijf-van-vijf-en-wat-niet/water-thee-en-koffie.aspx '''Water''', thee en koffie] || 1,5 à 2 liter kraanwater, en/of andere dranken zonder suiker. Water mag ook bronwater en mineraalwater zijn, met of zonder prik of een smaakje, maar wel zonder suiker. Thee: alle soorten. Maximaal 5 kopjes (= 625 ml) filterkoffie per dag. Ook toegestaan: zuiveldranken die in de Schijf van Vijf staan (halfvolle melk, karnemelk, yoghurtdranken zonder suiker en sojadrink). Variëren kan, bijvoorbeeld water met vers fruit erin (zoals schijfje citroen of sinaasappel, enkele aardbeien), kruiden en/of specerijen (zoals munt of gember). || [[File:Tea with lemon and a glass of water, 2012.jpg|170px]] |} Dit zijn de voedingsmiddelen die binnen de Schijf van Vijf vallen. Deze kun je met een gerust hart eten, maar sommige wel met mate. Meer informatie: [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-in-de-schijf-van-vijf-en-wat-niet.aspx Wat staat wel/niet in de Schijf van Vijf]. Als iemand zich aan de schijf van vijf houdt en binnen elk vak dagelijks wisselt (zoals andere groenten en eiwit- en koolhydratenleveranciers), dan is het in de regel niet nodig zich zorgen te maken over tekorten. Uitzonderingen: * Voor baby's, jonge kinderen, zwangeren, 50+ en mensen met een donkere huidskleur of die weinig buiten komen: zie [https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedingssupplementen.aspx Voedingssupplementen van het Voedingscentrum]. Voor volwassenen gaat het vooral om vitamine D, voor de overige groepen is er meer om op te letten. * Ook vegetariërs en veganisten moeten extra op de inname van voedingsstoffen letten, in het bijzonder op vitamine B12, ijzer, calcium, jodium, Omega 3-vetzuren, zie [https://www.vegetariers.nl/kennisbank/supplementen-en-vitamines/ Supplementen en vitamines van Vegetariërs.nl], inclusief oplossingen. Als u zich aan de Schijf van Vijf houdt, is het niet nodig om extra supplementen voor vitamines, mineralen en spoorelementen in te nemen, buiten bovengenoemde doelgroepen om. Raadpleeg eerst uw huisarts voordat u er aan begint want een overdosis kan schadelijk zijn. == Maaltijden samenstellen == De kunst is, om door de dag heen maaltijden en tussendoortjes te nuttigen, die ervoor zorgen dat men alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt èn de inname van calorieën binnen de perken blijft. In de Westerse wereld is men gewend aan drie maaltijden per dag: ontbijt, lunch en warme maaltijd. Algemene vuistregel: [https://voedietist.nl/ontbijt-als-een-koning-lunch-als-een-prins-en-dineer-als-een-arme/ ontbijt als een koning, lunch als een edelman en dineer als een bedelaar], oftewel: de grootste maaltijd zou het ontbijt moeten zijn en de karigste het diner/avondeten, de lunch zit er tussen in. Maar velen zullen het juist andersom doen. === Basis === Hoe een maaltijd er ook uitziet: zorg dat er in elke maaltijd iets uit elk van de vijf vakken van de Schijf van Vijf voorkomt. Suggesties voor maaltijden en tussendoortjes kan men vinden in: * Het [[Kookboek]] van Wikibooks. * De [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten.aspx receptenverzameling van het Voedingscentrum]. * Uw eigen kookboek(en) of geleende kookboeken uit de bibliotheek. * Talloze recepten op internet. Zoek met ''snel klaar recepten'' en vindt recepten die in 15 à 20 minuten op tafel kunnen staan. In Nederland bestaat een '''hoofdmaaltijd''' vaak uit twee van deze drie gangen, bij feestelijke gelegenheden vaak uit alle drie: * voorgerecht (bijvoorbeeld lichte soep, kleine salade, viscocktail of een klein hapje) * hoofdgerecht (aardappelen/rijst/pasta, vlees/vis/vega en groente) * toetje/desert (meestal een zoet melkgerecht). Hieraan hoeft u zich niet te houden. Het belangrijkste is dat elk van de vijf vakken uit de Schijf van Vijf aan bod komen. Voorbeelden van afwijkingen: * Bij een hoofdgerecht met kaas, kan het desert worden overgeslagen of iets kleins als een (halve) stoofpeer met een toefje slagroom worden geserveerd. * Bij een goed gevulde groentesoep vooraf, hoeft in de rest van de maaltijd hooguit een kleine salade of fruit bij het desert uit het groente-&fruitvak te worden opgenomen. Andersom: als u een hoofdgerecht zonder of met weinig groente wilt serveren, geef dan zo'n goed gevulde groentesoep vooraf, of een uitgebreide salade met veel groente. *Een menu kan gerust uit meer dan drie gangen bestaan, maar dan zal elke gang slechts een klein gerecht of hapje bevatten. Alle gerechtjes bij elkaar kunnen dan een volledige, maar geen overdadige maaltijd vormen. * Een buffet of rijsttafel met gerechten die bij elkaar een volledige, maar geen overdadige maaltijd vormen, kan een idee zijn voor als u een grotere groep gasten ontvangt. Overdadigheid kunt u beperken door kleine(re) kommen, borden en schaaltjes voor de gasten klaar te zetten. === Aandachtspunten === * Zorg dat een maaltijd niet alleen aan de Schijf van Vijf voldoet, maar ook aantrekkelijk is: ** Qua smaak: experimenteer met kruiden, specerijen en andere smaakmakers. Tuinkruiden kunnen ''vers'' (uit eigen kweek, of gekocht in de winkel in een pot of zakje) of ''gedroogd'' (zelfgedroogd of in potjes uit de winkel, let er wel op dat er geen zout is toegevoegd) zijn. Wissel kruiden en specerijen af, zodat maaltijden niet saai worden. Voorbeelden: [[Kookboek/Kruiden en specerijen|Kruiden en specerijen]] in het Kookboek van Wikibooks. Of gebruik een kruidenwijzer, waarmee per gerecht wordt aangegeven welke kruiden erbij passen, bijvoorbeeld die van de [https://nierstichting.nl/kruidenwijzer/producten/ Nierstichting] of [https://smakelijketenzonderzout.nl/tips/kruiden-en-specerijen/kruidenwijzer Smakelijk eten zonder zout], of Tante Tines kruidenwijzer (alleen tweedehands) die in de keuken opgehangen kan worden. NB Er zijn vele boeken te koop met "Kruidenwijzer" in de titel, maar die geven voor het merendeel alleen beschrijvingen van kruiden en specerijen en bij welk gerecht die passen, maar niet andersom. ** Qua bite: wissel gekookte en rauwe groente af, zachte aardappelen met pasta al dente en granen. ** Qua uiterlijk: kleurrijk, aantrekkelijk gerangschikt op schalen of op het bord, gegarneerd met bijvoorbeeld toefjes groene kruiden of schijfjes augurk, rode tomaatjes en radijsjes, gekruimeld eigeel of geroosterde noten. * '''Peulvruchten''' bevatten onvolledige eiwitten. Daarom moeten peulvruchten altijd gecombineerd worden met: ** graan, zoals zilvervliesrijst, tarwe, rogge, gierst of haver, of in de vorm van bijvoorbeeld volkoren brood, roggebrood en volkorenpannenkoeken; en/of ** ongezouten pinda's (mag ook in de vorm van 100% pure pindakaas, bijvoorbeeld in pindasaus) of noten, zoals walnoten, cashewenoten, pistachenoten, amandelen, hazelnoten, paranoten, pecannoten, en/of ** zaden, zoals sesamzaad, komijnzaad, zonnebloempitten, pijnboompitten, pompoenpitten; pas op met maanzaad (bevat opium) en lijnzaad (bevat cyanide). :Een extra toevoeging van zuivelproducten bij een maaltijd met peulvruchten, zoals kaas, een glas karnemelk of een toetje met melk/yoghurt, is nog beter. * Zorg ervoor dat u op gewicht blijft en het aantal '''calorieën''' binnen de perken blijft: ** Houd u aan de aanbevolen hoeveelheden van elke voedingsgroep uit de Schijf van Vijf. ** Gebruik niet meer (producten met) olie en vet dan de voorgeschreven hoeveelheden en let op het soort vet (zacht en vloeibaar). ** Gebruik vooral [[Huishouden/Voeding#Brandstoffen|"goede", langzame koolhydraten]], zoals volkoren voedingsmiddelen, die zorgen ervoor dat je sneller verzadigd bent en het langer duurt voordat je weer trek krijgt. ** Ga pas eten als je een hongerig gevoel hebt. ** Eet rustig en langzaam. ** Stop met eten zodra je geen honger meer hebt, als je verzadigd bent. ** Laat je vooral niet verleiden om producten te kopen en te gebruiken die niet in de Schijf van Vijf voorkomen, zoals snoep, fast food, snacks, frisdrank, alcohol, witbrood, bewerkte producten, fruitconserven, sauzen en kant-en-klaar maaltijden. Dit vergt een grote portie zelfbeheersing en doorzettingsvermogen, èn op het juiste moment een goed alternatief achter de hand hebben, zoals een gezond tussendoortje. * Gezonde '''tussendoortjes''': ** een handje noten of pinda's ** een volkoren cracker met (smeer-)kaas en tomaat ** een volkoren soepstengel gedoopt in een tapenade of pesto ** een banaan, appel, mandarijn, een klein bakje met blauwe bessen of een kleine vruchtensalade van vers fruit ** 's winters: een beker/mok met warme bouillon (zelf getrokken of van een bouillonblokje) of warme tomatensap ** [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-gezonde-tussendoortjes-.aspx suggesties van het Voedingscentrum]. * '''Drink''' door de dag heen voldoende water, thee (alle soorten, hoewel je moet oppassen met zoethout, kaneel, venkel en anijs) en/of gefilterde koffie, alle zonder suiker. Maar drink weinig bij het eten, dit is beter voor de spijsvertering. ** Let er bij het koffie en thee zetten op dat niet teveel wordt gezet, dat later weer door de gootsteen verdwijnt. * Voeding bij '''ziekte''': zie [https://www.asz.nl/folders/dieet_72/voeding-bij-ziekte-en-herstel.pdf Voeding bij ziekte en herstel van het Albert Schweitzer ziekenhuis (Dordrecht)]. NB Dit dieet geldt alleen tijdelijk, alleen als u ziek bent, veel op bed ligt en weinig trek heeft. Schakel weer over op het hier beschreven eetpatroon zodra u aan de beterende hand bent en weer meer trek heeft. '''Wees zuinig met:''' *[https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/hoeveel-zout-mag-ik-eten.aspx '''zout''']: zonder zelf zout toe te voegen, krijg je al genoeg binnen via brood, margarine, kaas en vleeswaren; ** vervang zout in recepten door specerijen en kruiden, zie [https://nierstichting.nl/kruidenwijzer/producten/ kruidenwijzer van de Nierstichting]; ** NB let op: veel kruidenmengsels bevatten zout en dat staat niet altijd op de voorkant van het etiket, lees dus goed de ingrediënten voordat u ze koopt; ** alleen als u veel zweet, zoals op warme dagen in Nederland en België, in een warm klimaat (Suriname) en bij zware lichamelijke inspanning (mijnwerkers) is iets meer zout nodig; *[https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/is-het-slim-om-suikervrij-te-eten.aspx '''suiker'''] en suikerhoudende producten; helemaal geen toegevoegde suikers is het beste; * verzadigde vetten (een beetje is nodig, maar die krijg je ook al binnen via melkproducten, zachte margarine en diverse olieën) * voorbewerkt voedsel, kant-en-klaar maaltijden, voedsel uit blik en pot * alcohol * zonnebaden en zonlicht: in de lente en zomer maximaal 30 minuten per dag voor mensen met een lichte huidskleur, maximaal 40 minuten voor mensen met een donkere huidskleur; dit zorgt ervoor dat vitamine D in voldoende mate wordt aangemaakt; langer zonnebaden kan huidkanker veroorzaken; kinderen moeten altijd beschermd de zon in.<ref>Bron van maximum-tijden voor zonnebaden: [https://www.kwf.nl/kanker-voorkomen/zonbescherming/zon-en-vitamine-d KWF-website]</ref> === Lichtverteerbaar en zwaarverteerbaar voedsel === Soms is het beter om tijdelijk lichtverteerbaar voedsel te eten, bijvoorbeeld als iemand ziek is, weinig trek heeft, de darmen van streek zijn of een arts dat heeft geadviseerd. Lichtverteerbare voedingsmiddelen zijn: * Beschuit, knäckebröd, geroosterd brood (wit, bruin of fijn volkoren), crackers, rijstwafels, soepstengels, droge biscuitjes. * Belegd met halvarine, jam, honing, stroop, smeerkaas, jonge en jongbelegen kaas, magere vleeswaren zoals runderrookvlees, kipfilet en rosbief. * Gekookte aardappelen, witte rijst of witte pasta, gekookte groente zoals worteltjes, sperziebonen, broccoli, bloemkool, andijvie, witlof, doperwten; lichte bouillon (ontvet en getrokken van lichtverteerbare groente en vlees), mager vlees of magere vis. * Hangop, magere yoghurt, cottage cheese, magere kwark, waterijs. * Dranken zonder koolzuur/prik. * Rijp en geschild fruit zonder pitjes, zoals appel, peer, banaan, perzik, meloen. Het beste is: kleine porties, verdeeld over de dag. Niet eten: vette producten, sterk gekruide gerechten, gefrituurde of hard gebakken producten, grove vezelrijke producten zoals grof volkorenbrood, fruit met velletjes en/of pitjes (zoals citrusfruit, ananas, druiven), rauwkost, kool, prei, ui, paprika, noten, peulvruchten, zaden. Op [https://www.amphia.nl/folders/dietetiek-dieetadviezen-bij-een-lichtverteerbare-voeding Amphia.nl] staan uitgebreidere lijsten. Zwaar verteerbaar voedsel is aan te raden voor wie zwaar werk verricht, wordt overvallen door een sterk hongergevoel of eetbuien. Denk dan aan grof volkorenbrood en roggebrood, belegd met kaas, vleeswaren of pindakaas; rauwkost, kool, prei, ui, paprika; noten, peulvruchten, zaden, melkproducten, fruit met velletjes, pitjes (zoals in aalbessen, aardbeien en kiwi) of schil, maaltijdsoep, vlees naar keuze, vette vis, peulvruchten, bami, nasi, zilvervliesrijst, romige melkproducten en volkoren pannenkoeken. === Weekmenu === Wie drukbezet is, kan tijd en geld sparen door in ieder geval voor de hoofdmaaltijden voor een week vooruit te plannen. U hoeft dan niet dagelijks te verzinnen wat u gaat eten en u kunt de boodschappen combineren en ruim vantevoren bestellen of in de winkels in één of twee keer halen. Hints voor het plannen van een weekmenu<ref>Geïnspireerd door https://www.lekkerensimpel.com/tips-voor-het-plannen-van-een-weekmenu/</ref>: # Kies wekelijks een rustig moment uit, bij voorkeur elke week op hetzelfde tijdstip. Het beste is om met alle huisgenoten om tafel te gaan zitten, agenda's erbij, en te bepalen wanneer iedereen deze week mee-eet. Houd ook rekening met sport (dan bijvoorbeeld een lichte maaltijd vooraf, wellicht nog een gezonde snack achteraf), uitjes en andere afspraken. En regel de taken: wie verzorgt er per dag de maaltijd(en), wie doet boodschappen, afwas, etc. Handig is een whiteboard waarop elke week de taken per persoon en per dag (ook voor de rest van het huishouden) zijn in te vullen. Overigens kan op drukke dagen de maaltijd eenvoudiger zijn dan op avonden waarop men er rustig de tijd voor kan nemen. # Bekijk de voorraadkasten, inclusief koelkast en vriezer. Verwerk restanten die snel op moeten in maaltijden van de eerstkomende dag(en), dat kan ook in lunch-hapjes. ## Vers fruit met schimmel weggooien. Vers fruit met alleen een bruin plekje, dat gekneusd of overrijp is, kan nog wel prima worden gegeten. Snijd slechte plekjes eruit en eet het op of verwerk het<ref>Ontleend aan: ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. p. 40-41</ref>: ### In een fruitsaus: Schil het fruit, kook of pureer het en maak er een warme of koude fruitsaus van, die bij het dessert kan worden gegeten. Voeg suiker naar smaak toe, maar dat hoeft zeker niet altijd. ### In een cake, taart of (bananen)brood. ### In brandenwijn: Vul een grote, brandschone pot of kan met een liter brandewijn erin en dek die goed af. Maak het fruit steeds schoon elke keer als u iets wil toevoegen, snijd het in hapklare brokken en voeg het toe, samen met een gelijke hoeveelheid suiker. Roer elke twee dagen om. Lekker over een dessert of als punch. # Stel de maaltijden samen (op papier of bijvoorbeeld in een Excel-sheet), desgewenst ook voor ontbijt en lunch. ## Als er vaak restjes zijn, plan dan de laatste dag van de week in als kliekjesdag en maak ze op. Je kunt denken aan een maaltijdsoep, macaroni-schotel, nasi, aardappelsalade, stoofschotel of (geroosterd) brood met gestoofde Italiaanse groente met gesmolten kaas bovenop (bijna als een pizza). # Inspiraties voor de maaltijden: ## Iedere huisgenoot mag voorstellen doen. Waar hebben ze trek in? ## De Groente- en fruitkalender (zie hieronder) toont de seizoensproducten, zoek daar recepten bij. Producten van het seizoen zijn in de regel goedkoper, hebben een minder lange weg afgelegd en komen vaker van de "koude grond" (buiten op het veld, niet uit een verwarmde kas), waardoor in beide laatste gevallen minder energie is gebruikt. ## Aanbiedingen, reclamefolders van groenteboer, slager of supermarkt uit de buurt (kijk of je je kunt abonneren op een wekelijkse nieuwsbrief of alert). ## Af en toe struinen op de wekelijkse warenmarkt. ## Blader in het [[Kookboek]] van Wikibooks, je eigen kookboek(en), de [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten.aspx receptenverzameling van het Voedingscentrum] of in de [https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezonde-recepten/receptenapp-slim-koken.aspx receptenapp van het Voedingscentrum]; surf op internet, bewaar favoriete websites voor volgende keren; ook TV-kookprogramma's kunnen inspiratie bieden. Let wel steeds op of de gevonden recepten niet teveel zout bevatten, wijzig witte rijst en pasta's in volkoren equivalenten, vervang voedingsmiddelen in blik en pot door gezondere voedingsmiddelen en pas de hoeveelheden aan aan de behoeften van uw huishouden. ## Abonneer je op een wekelijkse maaltijdbox, waarvoor je vantevoren wel moet weten wat er die week geleverd wordt, anders kun je niet plannen. Vaak worden er ook recepten meegeleverd. Hierdoor hoef je minder boodschappen te doen en eet je altijd groenten en fruit van het seizoen. # Maak een boodschappenlijst, ook met artikelen voor ontbijt, lunches, tussendoortjes, dranken en voor andere huishoudelijke artikelen (zoals schoonmaakartikelen en wc-papier). Een zorgvuldig opgestelde boodschappenlijst voorkomt ook dat voedsel moet worden weggegooid omdat teveel is ingekocht. # Nu komt het aan op de uitvoering: boodschappen doen, je aan het schema houden en op tijd de maaltijden verzorgen. '''Voedselkalenders''' *[https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Consumenten/Veelgestelde%20vragen/Voedingscentrum%20seizoengroente-%20en%20fruitkalender.pdf Groente- en fruitkalender (pdf-overzicht)] en [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-seizoensgroenten-en-seizoensfruit.aspx Groente- en fruitkalender (doorklikken)] * [https://vispaleistexel.nl/viskalender.pdf Viskalender] == Bereiding van voeding == De meeste voedingsmiddelen kunnen niet zonder meer op tafel worden gezet. We willen ze gekookt, gebakken, gestoofd, in de vorm van een salade, netjes opgediend in schalen of op andere manieren bewerkt. Een '''methode''' kan zijn: # Was je handen. Je komt in aanraking met voedsel en dat doe je alleen met schone handen. # Bedenk wat je wilt eten. # Voor een eenvoudige broodmaaltijd zal het alleen nodig zijn eventueel thee of koffie te zetten, en in ieder geval de tafel te dekken en de etenswaren op tafel te zetten. # Voor een hoofdmaaltijd en een uitgebreide lunch of uitgebreid ontbijt zijn meer planning en handelingen nodig. # Zet alles klaar op het aanrecht, kookeiland of de keukentafel om de maaltijd te bereiden: voedingsmiddelen, pannen en/of schalen, keukenweegschaal en houd eventueel het recept/de recepten bij de hand. Maak eerst aangebroken etenswaren op voordat een nieuw pak/blik/pot/zak wordt opengemaakt. Gebruik pannen op maat: in een te grote pan gaat vaak teveel water, wat onnodig veel extra energie kost. [[File:Flickr - cyclonebill - Andebryst (1).jpg|thumb|Spatdeksel]] # Bereid elk onderdeel van de maaltijd aan de hand het recept. Begin met het onderdeel dat het meeste tijd kost. Plan alles zo, dat alles klaar is op het tijdstip dat jullie aan tafel willen. Snijd zoveel mogelijk het vet van vlees af, hierin hopen zich persistente bestrijdingsmiddelen op. # Doe altijd een deksel op de pan, dit voorkomt dat warmte en voedingsstoffen weglekken. Uitzondering: als een gerecht van buiten knapperig moet zijn, zoals spek en gebakken aardappelen, wordt hooguit een (anti-)spatdeksel gebruikt. # Nadat voedsel kookt of pruttelt, kun je de betreffende knop op de kookplaat laag draaien om het voedsel te laten garen. Dit voorkomt aanbranden en spaart energie. # Gebruik pannenlappen en/of ovenwanten om warme pannen en warme ovenschalen aan te pakken. # Zorg onderwijl voor een ''goede hygiëne'': ## Bij het ontdooien van voedingsmiddelen: vang het vocht van vlees, kip en vis op (bijvoorbeeld door het op een bord te ontdooien) en gooi het direct weg, laat het niet op het aanrecht komen. ## Voorkom dat rauw voedsel besmetting kan opleveren: gebruik één snijplank uitsluitend voor het snijden van vlees, kip en vis, gebruik de vork of pollepel die is gebruikt voor het aanbraden en keren ervan daarna niet meer, maar was hem af en gebruik schoon bestek. ## Was groente (en fruit) goed, onder stromend (lauw) water, zorg dat alle vuil eruit is. Snij prei in de lengte door om ook het zand tussen de bladeren te kunnen wegspoelen. Was bladgroente als spinazie en andijvie altijd minstens twee keer. Dit is niet alleen goed om vuil er af te spoelen, maar ook om bestrijdingsmiddelen weg te wassen die aan de buitenkant zitten. ## Proef tijdens het koken steeds met een nieuwe, schone lepel of vork om besmetting met bacteriën en schimmel te voorkomen. ## Bij het opwarmen van restjes/kliekjes: warm ze niet op in de magnetron, maar op het fornuis op minimaal 80 °C en zorg dat ze door en door heet zijn om bacterieën te doden (minimaal 5 minuten echt koken). Dit geldt ook als ze uit de diepvries komen. ## Houd het aanrecht steeds schoon, ruim afval direct op. '''Meer Informatie''' * [https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-bereiden.aspx Eten bereiden] (van het Voedingscentrum) * [https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-bereiden/eten-koken-en-baken.aspx Praktische tips voor koken en bakken] (van het Voedingscentrum) * Recepten: zie tips bij [[Huishouden/Voeding#Basis|Maaltijden samenstellen/Basis]]. * Bereidingstechnieken: ** Zie [[Kookboek/Bereidingstechnieken]] voor een overzicht en links naar uitleg. ** Peulvruchten: *** Gedroogde witte, bruine en andere soorten bonen, kikkererwten en groene erwten: een nacht weken in koud water en daarna 20 minuten in de hogedrukpan. Spliterwten niet weken maar direct (tegelijk met groene erwten) in de hogedrukpan. *** Gedroogde linzen: hoeven officieel niet te weken, maar na zo'n vier uur weken worden ze wel sneller gaar. *** Kook peulvruchten met (vers of gedroogd) bonenkruid en eventueel een laurierblaadje, dan hebben ze direct al iets meer smaak. ** Groenten: kook ze zo kort mogelijk, nog een beetje knapperig is prima, slap gekookt niet; en eet bij voorkeur elke dag ook rauwkost. ** Een sladressing kan worden gemaakt van yoghurt met slasaus (verhouding 3:1), mosterd, een wisselende keuze uit (verse en gedroogde) tuinkruiden, peper, paprikapoeder en andere specerijen, toevoegingen zoals fijngesnipperde ui en knoflook. == Aan tafel == Een maaltijd wordt in principe aan tafel opgediend. Als het gezelschap te groot daarvoor is, kan men ook verspreid in de woonkamer zitten met bijvoorbeeld het bord op schoot of op een salon- of bijzettafel, en de eettafel als buffettafel gebruiken. [[File:Tables in restaurant (7967031230).jpg|thumb|Tafelzeiltje]] Een fraai gedekte tafel begint met een mooi (gestreken) tafellaken of met placemets, afhankelijk van het gezelschap: groot/klein, formeel/informeel. Als men verwacht dat er geknoeid wordt aan tafel, bijvoorbeeld door kleine kinderen, dan is een [[w:nl:Wasdoek|tafelzeiltje]] echter praktischer. Op het tafelkleed komen borden, voor ieder één, bij voorkeur bij elkaar passend en uit een servies dat bij het tafellaken past. Voor de dagelijkse maaltijd kan men een eenvoudig servies gebruiken (waarvan het minder erg is als er een stuk breekt), voor een feestelijk diner of als er gasten mee-eten kan het mooie servies uit de kast worden gehaald. Naast elk bord komt bestek: [[File:Palais-Niel couverts.JPG|thumb|Gedekte tafel voor een sjiek diner]] * Voor een eenvoudige maaltijd of een informele setting worden alleen een vork (links van het bord) en een mes (rechts van het bord) gelegd. Als er soep vooraf is, komt er een lepel rechts van het mes. Als er voor het desert apart bestek nodig is, komt dat boven het bord te liggen. Soep kan worden opgediend in een soepkom of (diep) soepbord; in beide gevallen wordt die niet rechtstreeks op de tafel gezet, maar met een schotel (voor een kom) of plat bord eronder; in een informele setting kan de hoofdgang van dat bord worden gegeten, in een formele setting wordt dat bord weggehaald na de soep. * Voor een uitgebreide maaltijd, met verschillende gangen en een formele setting, is er voor elke gang apart servies. Men eet met het bestek van buiten naar binnen, dus het bestek voor de één-na-laatste gang ligt het dichtst bij het bord, die voor de eerste gang aan de buitenkant. Het bestek voor het desert, de laatste gang, ligt boven het bord. Voor elke gast is er ook een servet, bij voorkeur een gestreken, stoffen servet die bij het tafellaken past. Laat papieren servetten tot de uitzonderingen behoren vanwege het afval dat die veroorzaken, en ze zijn alleen geschikt voor een informeel gezelschap. Een servet kan op het bord liggen, links naast het bord of als een waaier gevouwen in een glas. Servetten van gezinsleden en andere huisgenoten hoeven niet dagelijks verschoond te worden, maar dan moeten die wel herkenbaar zijn, bijvoorbeeld aan een eigen servetring voor iedereen. Tenslotte komt er rechtsboven het bord ten minste één glas of drinkbeker te staan; als er wijn geschonken wordt, is dat een wijnglas, anders een waterglas, melkbeker of kop en schotel (voor koffie of thee). Bij uitgebreide maaltijden kunnen er meerdere glazen staan: één wijnglas voor iedere gang en een waterglas. Feestelijke tafels kan men versieren met een klein vaasje bloemen, een laag bloemstuk, enkele lage kaarsen (zoals waxinelichtjes) of een pronkstuk. Men moet wel voorkomen dat er versiering in de weg staat, bijvoorbeeld bij het doorgeven van schalen of tijdens tafelgesprekken (men moet elkaar kunnen aankijken): dan liever eenvoudige of geen versiering. Het gaat immers om het eten en het gezelschap, die zouden alle ruimte moeten krijgen. [[File:Wedgwood tureen c1770 REM.jpg|thumb|Voorbeeld van een dekschaal]] Een warme maaltijd kan opgediend worden met dekschalen of pannen op tafel, afhankelijk van hoe formeel of feestelijk de maaltijd is. Als er pannen op tafel komen, moeten daarvoor pannenonderzetters in het midden van de tafel neergelegd worden, om de tafel en het tafellaken te beschermen tegen de hitte van de pannen, voor elke pan één onderzetter. Voor grote overschalen plaatst men er twee naast elkaar. Daarnaast kunnen er vaatjes zout en peper, en in een informele setting ook schaaltjes met augurken of ander tafelzuur en eventueel mosterd, mayonaise (voor een maaltijd met patat), ketchup en andere tafelsauzen worden neergezet, afhankelijk van de maaltijd. Voor een Aziatische maaltijd ook ketjap, sambal, atjar tjampoer en seroendeng, zodat iedereen het eten naar eigen smaak kan kruiden en aanvullen. Vanwege een goede hygiëne krijgt elke pan, schaal, pot en kom zijn eigen opscheplepel of ander bestek: jamlepel, botermesjes, slabestek, vorken voor augurken en ander tafelzuur, een aparte lepel voor het opscheppen van ijs en een aparte voor de slagroom en andere versiering. Voor een broodmaaltijd kan men sneden en bolletjes brood en eventueel krentenbollen en soortgelijk lekkers op schalen of grote borden leggen. Afhankelijk van de grootte van de tafel komen er meerdere schalen verspreid over de tafel te staan, meestal in het midden. Bolletjes worden vantevoren doorgesneden, wat het gemakkelijkst voor de tafelgenoten is, of er wordt een broodmes bij gelegd. Vleeswaren, kaasplakken of stukken kaas met een kaasschaaf erbij, komen op aparte borden of schalen, elk met een eigen vork. Daarnaast kan men denken aan potten of schaaltjes met jam, pindakaas, hagelslag, salades, rauwe groenten als tomaten, radijs en schijfjes komkommer, en ander beleg, die verspreid op tafel worden gezet, elk met een lepel of mes. Ook schaaltjes halvarine, margarine en/of boter, elk met een eigen botermesje, komen verspreid op tafel te staan. Zorg dat er voor ieders smaak en voorkeuren brood en beleg is (denk aan vegetarisch, allergieën, diëten, e.d.). Voor dranken kan men kannen (in een informeel gezelschap ook flessen of pakken) met water, melk, karnemelk, thee en/of koffie neerzetten. Voor een lunchbuffet is het het gemakkelijkste als er vantevoren sandwiches zijn klaargemaakt zodat de gasten niet zelf hun brood hoeven te beleggen. Biedt dan wel een ruime keuze aan: volkoren/witbrood, met/zonder boter, vegetarisch/veganistisch, verschillende soorten vleeswaren en kazen, en met/zonder sla of andere rauwkost. <gallery widths="200" heights="160"> Bread in basket.jpg|Verschillende soorten brood in een mandje Rustikales, deftiges Abendbrot.jpg|Beleg voor een broodmaaltijd Several cheeses with a slicer, bread and milk.JPG|Schaal met kaas en kaasschaaf Cold cuts.jpg|Schaal met vleeswaren, augurken en tomaten Composed salad.jpg|Schaal met rauwkost naar keuze SeaDream II — Buffet (dinner).JPG|Buffettafel </gallery> '''Meer informatie''' * over tafeletiquette: het hoofdstuk [[Kookboek/Etiquette|Etiquette]] van het Wikibook Kookboek * over de fijne kneepjes van het serveren van een warme maaltijd: het hoofdstuk [[Kookboek/Opdienen|Opdienen]] uit het Wikibook Kookboek. == Picknicken == [[File:Claude Monet - Le Déjeuner sur l'herbe (1866) - Pushkin Museum Ж-3307.jpg|thumb|320px|Claude Monet - Le Déjeuner sur l'herbe (1866)]] [[w:nl:Picknick|Picknicken]] kan in een park op het gras, op het strand, op een open plaats in het bos of, als je geluk hebt, aan een picknicktafel ergens in de buitenlucht. Als er mensen meegaan die slecht ter been zijn, en er wordt niet aan een picknicktafel gegeten, dan zijn tuinstoelen voor hen noodzaak. De anderen kunnen ook op de grond zitten, al of niet op een meegebracht kleed of badhanddoek.<br> Benodigdheden: * Gekleurd tafellaken dat vuil mag worden. * Mand(en) of tas(sen) en eventueel een koelbox (met bevroren koelelementen of lege melkpakken met de dop er nog op, niet helemaal gevuld met water (er moet wat ruimte overblijven omdat ijs uitzet) en vervolgens ingevroren), met daarin lekkere hapjes, van klaargemaakte broodjes en rauwkost (gewassen radijsjes, cherrytomaatjes, schijfjes komkommer) tot fruit en andere zoetigheid, en drank. Eventueel een zoutstrooier en pepermolen. Het gemakkelijkst zijn hapjes die uit het vuistje kunnen worden gegeten, zodat geen borden of bestek nodig zijn. * Bekers, borden, eventueel bestek en opscheplepels, bij voorkeur van herbruikbaar materiaal maar niet breekbaar, een kurkentrekker als er wijn mee is, een flessenopener. * Servetten, een wc-rol, een of meer natte washandjes of andere natte doekjes, en/of een flesje met (desinfecterende) handzeep waarbij geen handdoek nodig is. * Een vuilniszak voor afval. * Eventueel tuinstoelen, een inklapbare tafel, plaid/kleed en/of badhanddoeken om op te zitten. * Iets tegen insecten, zoals insectenkapjes, een schoteltje met een doorgesneden sinaasappel of citroen waarin enkele kruidnagels zijn gedrukt (tegen vliegen) en/of een schoteltje met een klein laagje water en een vers gesneden ui daarin (tegen wespen). En denk aan het rijmpje: ''Laat niet als dank voor het aangenaam verpozen, de eigenaar van 't bos de schillen en de dozen'' ... Laat niets achter! Als er geen vuilnisbak in de buurt is: neem je afval mee en gooi het in de eerste afvalbak die je tegenkomt of neem het mee naar huis. == Overige aspecten == Voeding gaat niet alleen over verantwoorde menu's en het bereiden ervan. Er zijn nog andere aspecten, zoals het inkopen en bewaren ervan, voedselveiligheid en de benodigde keukenuitrusting. === Inkopen van voedsel === Tips voor het inkopen van levensmiddelen: # Maak vantevoren een boodschappenlijstje. Dit voorkomt het vergeten van spullen en teveel kopen. Schrijf steeds een boodschap op het lijstje als u iets opmaakt of ziet dat iets bijna op is; vraag ook huisgenoten om dat te doen. Vul het aan met wat u de komende dagen wilt eten. Aandachtspunten: ## Koop geen groente en fruit buiten het seizoen: geen zacht fruit als aardbeien, frambozen en bessen in de winter en geen spruitjes en witlof in de zomer, zie [https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Consumenten/Veelgestelde%20vragen/Voedingscentrum%20seizoengroente-%20en%20fruitkalender.pdf Groente- en fruitkalender]. Dergelijke voedingsmiddelen zijn in kassen gekweekt of komen van ver en belasten daardoor het milieu extra. ## Weet ook goed wat er nog in huis is, dat kan van pas komen bij onverwachte buitenkansjes in de winkel of de marktkraam. ## Neem een of meerdere boodschappentassen en/of een boodschappenkrat mee en eventueel enkele plastic zakjes/tasjes van een vorige keer voor losse groenten en fruit. Dit bespaart verpakkingsmateriaal. # Bedenk waar de boodschappen het beste kunnen worden gehaald: welke winkel(s), markt, online website of andere verkooppunten aan consumenten. Weeg kwaliteit, assortiment, service, betrouwbaarheid en gemak af tegen de prijzen die worden gevraagd. Vooral met een klein budget kan het bovendien lonend zijn om aanbiedingen in de gaten te houden. # Let bij het kopen op: ## De houdbaarheidsdatum. Koop geen spullen die over de houdbaarheidsdatum zijn of er kort op zitten. Meestal staan achterin het schap versere spullen. Daar tegenover staat dat aan houdbare producten (zakjes, pakjes, blikken, potten) veelal additieven zijn toegevoegd, die het product er niet gezonder op maken, ook al zijn de vermelde E-nummers allemaal toegestaan en veilig. ## De versheid: groente en fruit mogen er niet slap eruit zien, bruine vlekjes of schimmel hebben; broccoli mag geen gele plekken hebben. Vlees en vleeswaren mogen geen bruine of groene vlekken hebben. Vis mag niet ruiken. Hoe verder een product gereisd heeft, hoe minder vers het kan zijn, meestal zijn ze dan ingevroren geweest, wat op zich niet verkeerd is. Vraag je bij fruit altijd af wanneer je het wilt eten: voor groene bananen en harde kiwi's en mango's duurt het nog wel enkele dagen tot meer dan een week voordat ze rijp zijn. Meloenen ruiken geurig als ze eetrijp zijn. Vraag het anders aan de verkoper. ## De verpakking:[[File:Set of Spices.jpg|thumb|120px|Kruidenpotjes]] [[File:Kitchen Funnel.jpg|thumb|120px|Keukentrechter]] ### De verpakking moet gaaf zijn. Een blik of potdeksel mag niet bol staan, want dan is de inhoud bedorven. Een blik mag geen butsen hebben. Het plastic om een product mag geen gaatjes hebben, want dan komt er lucht bij de inhoud en bederft het product sneller. ### De verpakking mag niet overdadig zijn, moet in verhouding tot het product staan. Laat bijvoorbeeld het kopen van losse, 1-persoons toetjes tot de uitzonderingen behoren, evenals afzonderlijk verpakte plakjes kaas en snoepjes. ### Als een product zowel in dure, luxe verpakkingen te koop is als in goedkopere zakjes: koop hooguit de eerste keer de luxe uitvoering en vul die later bij met goedkopere navulzakjes. Bijvoorbeeld: gedroogde kruiden en specerijen zijn bij de Turkse of Aziatische winkel of op de markt meestal in goedkopere zakjes te koop, terwijl een supermarkt alleen duurdere uitvoeringen heeft, waar bovendien minder in zit. U kunt ook zelf lege kruidenpotjes kopen, al of niet met een strooideksel, plak er zelf een etiket op en ze zijn klaar om te vullen met navulzakjes. Een trechter kan daarbij behulpzaam zijn. ## De ingrediëntenlijst: in het algmeen geldt: hoe korter hoe beter. ### ''Suiker'' zou alleen in producten moeten zitten waarin je het verwacht: frisdrank, snoep, koek, toetjes, zoet broodbeleg. Maar het zit in veel meer producten, ook waarin je het zelf niet zou toevoegen, zoals soepen en sauzem. Koop die niet. ### ''[[w:nl:Mononatriumglutamaat|Smaakversterker]]'', ook bekend als E621, vetsin, MSG, (mono)natriumglutamaat en met enkele andere termen. Het komt ook in de natuur voor, geeft een extra hartige smaak en zorgt ervoor dat het verzadigingspunt later wordt bereikt en je moeilijk kunt stoppen met het eten van producten waar het in zit. Koop geen producten waar het in zit. ### ''Volkoren brood'' zou slechts vier ingredieënten moeten bevatten: volkorenmeel, water, (bakkers)zout en desem of gist. Maar dat soort brood is zeer moeilijk verkrijgbaar, zelfs brood bij veel natuurvoedingswinkels heeft een langere ingrediëntenlijst. Het dichtst in de buurt komen Allison, en de Liefde en Passie broden van Albert Heijn (alleen desem). Brood dat je in ieder geval het beste NIET kunt kopen: #### met mout, moutmeel, moutextract of een andere term met "mout" erin: dan is het brood donker en lijkt het gezond, maar vaak is het witbrood met een kleurtje; #### met broodverbeteraar, meelverbeteraar, broodverbetermiddelen, melk, vet, suiker, emulgator, enzymen, gluten, ei; zij zorgen ervoor dat het brood luchtiger wordt of langer vers blijft, maar ze zijn niet nodig voor je gezondheid. Beter is het om steviger brood te kopen en direct na aankoop in te vriezen wat je niet dezelfde of volgende dag nodig hebt. ###''Vegaproducten'': de hoeveelheid eiwitten per 100 gram kan aanmerkelijk verschillen tussen merken en producten. Vlees en vis bevatten zo'n 18 à 30 gram eiwitten per ons, bij vegaproducten mag je al blij zijn als het rond de 15 gram per ons is. Bij voorkeur is er bovendien vitamine B12 en ijzer toegevoegd, zit er max. 1,1 gram zout per 100 g en geen suiker in. ## De hoeveelheid: koop alleen grotere hoeveelheden (die in de regel goedkoper zijn) als ze binnen de houdbaarheidsdatum gebruikt worden en als er ruimte voor is in de voorraadkast, koelkast of vriezer. Koop anders een kleinere hoeveelheid of vraag aan de verkoper of er ook kleinere hoeveelheden beschikbaar zijn; sommige groentewinkels en supermarkten staan toe om bijvoorbeeld halve bloemkolen of andijviestruiken te kopen. ## De prijs. ### Koop aanbiedingen alleen als u het product echt nodig heeft, als er plek voor is in de voorraadkast èn als het binnen de houdbaarheidsdatum gebruikt wordt. # Laat overbodig verpakkingsmateriaal in de winkel achter. # Pak de boodschappen zorgvuldig in: zware en robuuste spullen onderin en achterop de fiets, kwetsbare spullen, zoals zacht fruit, eieren, brood en gebak bovenin de tas die voorop de fiets gaat. # Na thuiskomst: ## Handen wassen. ## Pak direct de boodschappen uit en plaats ze op de juiste plek: in de voorraadkast, koelkast of (in zelfgemaakte kant-en-klare pakketjes, bijvoorbeeld brood of vlees/vis voor steeds één dag) in de diepvriezer (zie volgende paragraaf). Meer informatie: * [https://www.voedingscentrum.nl/nl/veilig-eten-voedselinfectie-voorkomen/veilig-kopen.aspx Veilig kopen van het Voedingscentrum]. * [https://www.gezondheid.be/artikel/gezonde-voeding/versheid-van-voedingsprodukten-123#8 kenmerken van verse vis van Gezondheid.be] === Bewaren van voedsel === Algemene regel: droog, koel, in het donker en afgesloten. Afgesloten wil zeggen in een pot, fles of doos met deksel die er strak oppast, of in een papieren zak als het om verse levensmiddelen als aardappelen, groente en fruit gaat. Er zijn wel uitzonderingen: * Verse groente: veel gaat in de koelkast, maar niet alles, zie [https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-bewaren/waar-bewaar-ik-groente-en-fruit.aspx Groente en fruit bewaren van het Voedingscentrum]. Wat buiten de koelkast bewaard wordt, zoals aardappelen, uien, knoflook en tomaten, moet droog en donker opgeslagen worden. * Verse kruiden en verse asperges: in een vochtige doek gewikkeld in de groentela van de koelkast; verse kruiden kunnen ook in een hoog glas met water. Bewaartermijn: hooguit enkele dagen. * Tropisch fruit zoals verse ananas, mango, banaan en kiwi, buiten de koelkast bewaren, en ze mogen ook in het daglicht bewaard worden, zeker als ze nog niet rijp genoeg zijn om te eten. * Droog voedsel zoals rijst, macaroni, beschuit, crackers en andere graanproducten, gedroogde kruiden en specerijen en gedroogde peulvruchten hoeven niet gekoeld te worden bewaard, maar wel koeler dan 20° C (en ook droog, donker en afgesloten). ** Tafelzout: voeg enkele korrels rijst toe aan een zoutstrooier, dan wordt het zout niet vochtig. * Diepvriesproducten: uiteraard in de vriezer. * Voorverpakte levensmiddelen die in de winkel buiten de koeling staaan, hoeven ook thuis niet in de koelkast mits ze niet zijn aangebroken. * Zie ook: ** [https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-bewaren/bewaartips-voor-koelkast-vriezer-en-voorraadkast.aspx bewaartips van het Voedingscentrum] ** [https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-bewaren.aspx eten bewaren, van het Voedingscentrum] kies zelf uit 2.000 specifieke voedingsmiddelen ** [https://www.voedingscentrum.nl/nl/veilig-eten-voedselinfectie-voorkomen/veilig-bewaren.aspx voedsel veilig bewaren van het Voedingscentrum] Overige aanbevelingen: * Zet de koelkast op 4° C. * Koel restjes en expres teveel gekookte porties eerst goed af voordat je ze in de koelkast zet. Ze zijn dan nog twee dagen houdbaar. Zet ze in de diepvries als je ze langer wilt bewaren. * Zet producten met een korte houdbaarheidsdatum vooraan op de plank, om verspilling te voorkomen, en zet nieuw gekochte producten daar achter. * Gebruik zo min mogelijk plastic en aluminiumfolie om voedsel te bewaren. Gebruik liever koelkastdozen in allerlei maten met een deksel dat goed afsluit. * Bewaar verpakkingsmateriaal dat nogmaals gebruikt kan worden, zoals plastic zakken van broden, lege potjes (maar overdrijf niet, van elke soort en maat twee is meestal voldoende) en plastic doosjes van bijvoorbeeld kruiden die nog als koelkastdoos kunnen dienen. Gooi overig verpakkingsmateriaal in de juiste vuilconainer/kliko. === Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken === Het is overal belangrijk om op hygiëne te letten, maar in de keuken nog extra omdat het daar om voedselveiligheid gaat. Enkele suggesties: * Handen wassen: ** Elke keer bij thuiskomst. ** Voordat de boodschappen worden uitgepakt en opgeborgen. ** Vóór het afdrogen en opbergen van schone vaat. ** Vóór het bereiden van maaltijden. ** Vóór het eten. ** En uiteraard na elk wc-bezoek. ** Zorg voor zeep op en een schone handdoek vlak bij de gootsteen. [[File:Natte vaatdoek hangt te drogen aan een rekje bij het aanrecht 2024.jpg|thumb|Natte vaatdoek hangt te drogen aan een rekje bij aanrecht]] * Zorg voor een schone vaatdoek; als hij stinkt bent u veel te laat met verversen. Hang een vaatdoek uit, zorg voor een rekje bij de gootsteen waarop dat kan. Op vochtige vaatdoeken kunnen bacteriën en ander gespuis zich veel sneller ontwikkelen dan op droge. * Zorg voor een schone theedoek; en ook als er een afwasmachine is, moet er wel eens iets worden afgedroogd. * Zorg voor een schoon aanrecht, zowel qua hygiëne als qua spullen die erop staan. Een leeg aanrecht werkt veel prettiger dan een vol. * Gooi afval direct in een goed afgesloten vuilnisbak, dan blijft het aanrecht schoon en krijgt ongedierte (zoals fruitvliegjes, ratten en muizen) minder kans. Koffiefilters, theezakjes en warme voedselresten wel eerst laten afkoelen. * Gooi altijd voedsel weg als het bedorven is of lijkt, d.w.z. ** als er schimmel op zit (uitgezonderd schimmelkaas; op harde kaas met schimmel kan de schimmel met een ruime boog worden weggesneden, op andere voedingsmiddelen heeft dat geen zin omdat daar de schimmel ook in de rest ervan zit, ook al zie je die daar niet) ** als het muf ruikt ** als een klein beetje al vies smaakt ** als een product over de houdbaarheidsdatum '''TGT''' is, te gebruiken tot: altijd weggooien, dit geldt meestal voor verse vis en vers vlees. ** Een product dat over de houdbaarheidsdatum '''THT''' is, tenminste houdbaar tot, kan meestal nog enige tijd worden gebruikt, al zal de smaak achteruitgaan. Maar als het er niet meer goed uitziet, verkeerd ruikt of vies smaakt, dan moet het worden weggegooid. Meer informatie: [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/koken-en-bewaren/twijfel-over-de-houdbaarheidsdatum-kun-je-dit-nog-opeten-of-niet.aspx Houdbaarheidsdatum van het Voedingscentrum]. * Maak de gootsteen, het aanrecht, keukenkastjes, keukenlades, kookplaat, oven, magnetron en andere keukenapparaten regelmatig goed schoon. Ze kunnen anders broedplaatsen van ongedierte worden, of slechter gaan werken door bijvoorbeeld kalkaanslag. Een vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel is veelal voldoende, voor gootsteen, aanrecht en kookplaat is vaak een schuurmiddel nodig (poeder of vloeibaar). ** Voor het schoonmaken van een '''oven''' zijn verschillende methoden. Vooraf: zorg dat er geen kruimels en ander los vuil meer in de oven is, gebruik daarvoor een stofzuiger. Daarna zijn er alternatieven: *** Smeer de wanden van een warme oven in met ''groene zeep''. Zet vervolgens een vuurvaste schaal verdunde ''ammoniak'' (verhouding: 4/5 kokend water en 1/5 ammoniak) in de oven en laat dit een nachtje staan. Vergeet niet om ‘s nachts een raampje open te laten staan, de ammoniak stinkt behoorlijk. De ammoniak zorgt ervoor dat de vette aanslag zacht wordt. Reinig de ovenwanden de volgende dag met een stuk keukenpapier of een oude krant.<ref>[https://www.tantekaat.be/tip/oven-reinigen/ Tante Kaat], [https://www.dewitgoedoutlet.nl/blog/oven-schoonmaken De Witgoed-Outlet] en [https://njam.tv/blog/oven-schoonmaken-zo-ga-je-best-te-werk NJAM.tv] </ref> *** Doe een beetje ''baking soda'' op een vochtig doekje en neem de binnenkant van de oven af. Laat het middel even intrekken en poets de oven vervolgens schoon met een vochtige doek. Laat op hardnekkige plekken de baking soda een nacht laat intrekken, en poets de oven de volgende morgen schoon.<ref>https://www.dewitgoedoutlet.nl/blog/oven-schoonmaken</ref> *** Verwarm de oven tot een temperatuur tussen 200 en 250 °C. Zet een vuurvaste kom met water en een kopje ''soda'' in de oven gedurende 20 minuten. Haal de kom vervolgens uit de oven en wrijf met een propere, vochtige doek de zijkanten schoon.<ref>https://njam.tv/blog/oven-schoonmaken-zo-ga-je-best-te-werk</ref> *** Doe een ''vaatwastablet'' in een ovenbestendig kommetje water. Ovendeur dicht en laat het geheel tien minuten in een voorverwarmde oven op 200°C staan. Haal het vuil hierna weg met een vochtige doek.<ref>https://www.dewitgoedoutlet.nl/blog/oven-schoonmaken</ref> *** Verwarm de oven tot 200°C en plaats daarna een hittebestendig bakje met heet water en een scheut ''schoonmaakazijn'' in de oven (verhouding: (1/4 kopje azijn op 1 kopje water). Schakel het ovenprogramma uit en sluit de ovendeur. Na enkele uren kan de ovendeur weer worden geopend en kunnen de aangekoekte etensresten verwijderd worden met een stukje keukenpapier.<ref>https://www.superkeukens.nl/inspiratie/weblog/grootmoeders-tips-zo-maak-je-de-oven-schoon</ref> *** Snijd een halve ''citroen'' in partjes, doe deze in een ovenbestendig bakje gevuld met een bodempje water en pers de andere helft uit boven de overschaal. Plaats dat bakje gedurende tien minuten in een voorverwarmde oven op 200°C. De warmte zorgt ervoor dat het citroensap verdampt. Na ongeveer tien minuten de viezigheid wegpoetsen met een vochtige doek.<ref>[https://www.dewitgoedoutlet.nl/blog/oven-schoonmaken De Witgoed-outlet] gecombineerd met [https://njam.tv/blog/oven-schoonmaken-zo-ga-je-best-te-werk NJAM.tv]</ref> *** Speciaal om hardnekkige vetresten te verwijderen: Verwarm de oven tot 200°C en zet dan de oven uit. Pak een stuk ''groene zeep'', maak deze nat en wrijf het zeep over het vette oppervlak van de oven. Zet vervolgens een hittebestendig bakje met heet water in het midden en sluit de ovendeur. Na enkele uren is het vet eenvoudig te verwijderen met een stuk keukenpapier.<ref>https://www.superkeukens.nl/inspiratie/weblog/grootmoeders-tips-zo-maak-je-de-oven-schoon</ref> *** Voor het rooster van de oven (of barbecue): Gebruik een metaalborstel (of staalborstel) of een Brillo-schuursponsje.<ref>https://www.superkeukens.nl/inspiratie/weblog/grootmoeders-tips-zo-maak-je-de-oven-schoon</ref> :: In alle gevallen geldt: Haal na afloop nog een vaatdoek over de ovenwanden heen, die gedompeld is in een warm sopje met afwasmiddel en vervolgens is uitgewrongen. ::'''Waarschuwing''': Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * '''Koelkast''' schoonmaken: minstens eenmaal per 3 maanden. Zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond] * Draag een schort tijdens het koken, dat voorkomt dat bovenkleding vies wordt. * Uiteraard werkt u met schoon kookgerei, zoals pannen, keukenmessen en pollepels. * Groente en fruit: altijd wassen voor gebruik, tenzij het gaat om voorverpakte gewassen groente, voorverpakt geschild fruit of fruit dat nog geschild wordt, zoals bananen, meloen en kiwi's (doe dat dan wel met schone handen). * Vries voedingswaren die u niet direct gebruikt snel in, zoals kip, vlees, vleeswaren vis, brood, extra porties, kliekjes en uiteraard gekochte diepvriesproducten. Zet de vriezer op -18° C. Zorg er wel voor dat ingevroren voedingsmiddelen op tijd worden opgemaakt, zie [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/koken-en-bewaren/hoelang-is-eten-houdbaar-in-de-diepvries.aspx Bewaartermijnen van het Voedingscentrum]. * Was ten minste één ker per dag af (afhankelijke van de grootte van het huishouden vaker) of zet vuile vaat direct in de vaatwasser. ** Vul lege pannen met een klein laagje water zodat ze niet aankoeken. Dan zijn ze later gemakkelijker af te wassen. ** Verwijder direct etensresten van borden en schalen. Sommige restjes kunnen bewaard worden en later worden opgewarmd als lunch- of bijgerecht, andere gaan in de vuilnisbak (groenbak). ** Zie [[Huishouden/Hygiëne#Afwassen|Afwassen]] in het hoofdstuk Hygiëne voor methoden van afwassen. * Zie het hoofdstuk [[Huishouden/Hygiëne]] voor meer hygiëne in huis. === Keukenuitrusting === Om te kunnen koken, maaltijden bereiden, voedingsmiddelen bewaren en hygiëne te betrachten, zijn allerhande voorwerpen nodig. Minimaal nodig zijn: * kooktoestel met minimaal twee pitten * koelkast met een vriesvak of een apaprte vriezer * twee kookpannen, een steelpan en een koekenpan, alle met deksel; als het budget en de ruimte in de keuken dat toelaten ook een braadpan en en een snelkookpan * keukentextiel: vaatdoeken, theedoeken, keukenhanddoeken, dweil, waarvan de aantallen afhankelijk zijn van de frequentie van verschoning en wassen; daarnaast pannenlappen en een schort * een rek voor het drogen en ophangen van vaatdoeken, hand- en theedoeken * vergiet, zeef, rasp, trechter [[File:Flessenschraper, objectnr KB 2615.tif|thumb|Flessenschraper en houder voor het laten uitlekken van flessen]] * keukenweegschaal, maatbeker van een liter, kookwekker; de eerste twee zorgen ervoor dat er op maat wordt gekookt: niet te weinig maar ook niet teveel wat tot verspilling zou leiden * snijplank * bestek: bestekbak, lepels, vorken, messen, theelepels, zowel om in de keuken te gebruiken als voor aan tafel; opscheplepels voor soep, jus, aardappelen en groente; vleesmes, gekarteld mes (voor het snijden van brood en groente), (aardappel)schilmesje, dunschiller, houten pollepel, bakspatel (om voedsel in een koekenpan om te keren), garde, pannenkoekenmes, als er budget is: ook een flessenlikker/flessenschraper (om het laatste restje slasaus en andere dikke vloeistoffen uit flessen te kunnen halen), flessenuitdruiper, aardappelstamper, schuimspaan, tang voor vlees en groente; de aantallen zijn steeds afhankelijk van het aantal huisgenoten en de frequentie van afwassen * (handmatige) blikopener<ref>Een elektrische blikopener is voor mensen van wie de handen niet meer sterk genoeg zijn voor een handmatige blikopener; bovendien hebben de meeste blikken tegenwoordig een lipje waarmee ze kunnen worden opengetrokken en is er nog maar zelden een blikopener nodig</ref>, flessenopener, kurkentrekker, dekselopener, schaar * serviesgoed: diepe en platte borden (grote platte borden voor de warme maaltijd en kleinere voor de broodmaaltijd), mokken, koppen en schotels, waterglazen, schalen in diverse maten, desertschaaltjes, citruspers, eierdoppen * theepot, aparte koffiepot of thermoskan (die alleen voor koffie wordt gebruikt ivm achterblijvende koffiegeur/-smaak), (keramieke, metalen of plastic) koffiefilter, thee-ei als u losse thee gebruikt, theemuts * onderzetters voor hete pannen * goed afsluitbare voorraadbussen en/of -potten voor beschuit, crackers/knäckebrot, soepstengels, macaroni, rijst, havermout, volkorenmeel, peulvruchten, koffie, thee, suiker en andere droge voedingsmiddelen, koelkastdozen; mede afhankelijk van voorkeuren * goed afsluitbare bewaarbakjes, die zowel in de koelkast als in de vriezer bewaard kunnen worden; eventueel ook vershoudfolie * voorraad: zilvervliesrijst, volkoren macaroni, spagghetti en/of mie, volkoren soepstengels, diverse soorten gedroogde peulvruchten, tuinkruiden, specerijen; volkoren crackers en beschuit, volkoren ontbijtgranen zonder suiker (zoals havermout en Brinta), diverse soorten noten, pindakaas, zonnebloemolie, thee, koffie, papieren koffiefilters; noodvoorraad met conserven (potten en blikken groente, soep, vis, peulvruchten, bouillon), flessen water en pakken lang houdbare melk (zorg er wel voor dat deze producten binnen de houdbaarheidsdatum worden opgemaakt en steeds vervangen); daarnaast sneller bedervende voedingsmiddelen zoals brood, aardappelen, groente, fruit, vlees, vis, melkproducten, kaas, eieren, halvarine ** een basisvoorraad tuinkruiden en specerijen kan bestaan uit: tijm, rozemarijn, bieslook, basilicum, laurierblad, oregano, dille, bonenkruid, peper, paprikapoeder, kerrie, nootmuskaat, (hele) kruidnagel en gemberpoeder; desgewenst aangevuld met dragon, kervel, majoraan/marjolein, peterselie, munt, venkelzaad, karwij, kaneel (poeder of stokjes), foelie, kurkuma/geelwortel, chilipoeder en wat u verder nog tegenkomt in de kruidenkraam op de weekmarkt of in de Aziatische winkel; experimenteer ermee: koop af en toe iets onbekends, zoek er recepten bij en als het u bevalt, houdt u het in uw basisvoorraad en anders koopt u de volgende keer weer iets anders; ** andere veelgebruikte smaakmakers zijn sojasaus of ketjap, azijn, tomatenpuree, mosterd en vanillestokjes * schoonmaakmiddelen voor in de keuken, zoals zeep en een zeepbakje waarin nat zeep kan uitlekken, afwasmiddel, schuurmiddel, afwasborstel, afwasteil, afdruiprek, schuurspons, boenborstel, keukenrol of een rol WC-papier (die goedkoper in het gebruik is) met houder * dienblad/theeblad * basis-kookboek (zoals [[w:nl:Het nieuwe Haagse kookboek|Het nieuwe Haagse kookboek]], [[w:nl: Wannée kookboek|Wannée kookboek]] of het Margriet kookboek). Naar gelang budget, ruimte en behoefte kunnen zowel de soorten als de aantallen worden uitgebreid, zie [[w:nl:Categorie:Keukengerei|Categorie:Keukengerei]] in Wikipedia voor inspiratie. Let er bij het '''kopen''' van vaatwerk op, bijvoorbeeld servies, bestek en pannen, dat ze in de vaatwasser mogen. Het gaat in ieder geval om plastic (zoals spatels, koelkastdozen, opbergbussen, litermaat, beslagkom), metalen en keramische voorwerpen (pannen, koekenpannen, bestek), natuurstenen voorwerpen (zoals marmeren snijplanken, overschalen), delicaat glas en porselein. Ook al heeft u nu nog geen vaatwasser, dat kan in de toekomst veranderen. [[File:Manual coffee preperation.jpg|thumb|Koffie zetten met een koffiefilter en koffiepot]] Een keukenuitrusting kost veel geld, zelfs als je die tot het minimum beperkt. Het sparen voor een ouderwetse [[w:nl:Uitzet (uitrusting)|uitzet]] was nog niet zo'n slecht idee. Begin er als tiener al mee, oriënteer je op wat handig is, op kwaliteit en prijzen, vraag advies aan volwassenen die bedreven zijn in het huishouden (zoals je ouders), weet wat je wilt, zet dat op een verlanglijstje, koop beetje bij beetje voorwerpen die naar je zin zijn, vraag ze als cadeau voor je verjaardag of andere gelegenheden (sinterklaas, kerst) en sla ze op in een doos op je kamer of op zolder bij je ouders totdat je ze nodig hebt. Ze hoeven niet allemaal nieuw te zijn, de kringloopwinkel of andere tweede-handswinkel kan ook uitkomst bieden en zorgen ervoor dat de kosten laag blijven (en het afvalprobleem binnen de perken blijft). En: schaf liever iets aan dat een levenlang meegaat en wat duurder is, dan goedkope spullen die snel kapot gaan of slijten of toch niet zo handig in gebruik zijn. Probeer het aantal apparaten zoveel mogelijk te beperken. Ze nemen ruimte in, hebben onderhoud nodig, gaan beperkte tijd mee, kosten geld en grondstoffen en leveren afvalproblemen op. Oplossingen: * Water koken kan in een steelpan met een deksel, dan is er geen fluitketel, waterkoker en/of koffiezetapparaat nodig. * Koffie zetten kan met een thermoskan en een koffiefilter. == Meer externe bronnen == * [https://www.voedingswaardetabel.nl/ Voedingswaardetabel] voedingswaarde (voedingsstoffen) per voedingsmiddel == Bronnen, noten en/of referenties == {{Appendix}} {{Sub}} rsimg4xmct846z2zzdvbqmyw7g76xd4 0 43628 390543 390536 2024-12-09T15:21:44Z JopkeB 18060 /* Wonen en huishouden */ Ongewenste reclame 390543 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} Bij '''energiebesparing''' gaat het om alle acties die het gebruik van energie verminderen. Men kan energie willen besparen vanwege de kosten, om het milieu minder te belasten en/of om minder afhankelijk te zijn van energieleveranciers. De overheid kan energiebesparing stimuleren door maatregelen te nemen. Consumenten en bedrijven kunnen ook op eigen houtje energie besparen. Er zijn vele mogelijkheden en manieren om zuiniger met energie om te gaan. Bedenk dat ook elektriciteit opgewekt moet worden, ook als dat via wind- of zonne-energie gebeurt. Windmolens/-turbines en zonnepanelen kosten ook grondstoffen en energie om te maken. En elektriciteitscentrales gestookt op steenkool of gas stoten ook nog eens CO2 uit. Dus hoe minder elektriciteitscentrales nodig zijn, hoe beter dat is. Energie bespaar je niet alleen direct, maar ook door een keten te doorbreken, bijvoorbeeld door minder producten te kopen, waardoor fabrikanten en andere leveranciers in een bedrijfstak minder energie gaan gebruiken. Ook al ben je maar één van de vele consumenten: Alle kleine beetjes helpen. Hier enkele suggesties. Enkele ervan zullen drastische keuzes vereisen. === Bouw === [[File:Cavity wall.JPG|thumb|Muurisolatie]] De meeste winst valt te behalen door al bij de bouw van een woning of bedrijfspand prioriteit te geven aan energiezuinigheid: van het ontwerp tot aan de gebruikte bouwmaterialen, installaties en het bouwproces. Dit betekent meestal dat de bouw zelf iets duurder uitvalt, maar dat veel winst te behalen valt bij het gebruik ervan. Enkele aandachtspunten: # [[w:nl:Trias energetica|Trias energetica]]: een driestappenstrategie om een energiezuinig ontwerp te maken. # Deel een gebouw in kleine ruimtes in: zij warmen sneller op dan grote open woon-keukenvertrekken of kantoorkamers en kosten bovendien minder energie om ze warm te houden. # [[w:nl:Warmte-isolatie|Isolatie]] van vloeren, muren en daken en ook dubbel of driedubbel glas voorkomen het weglekken van warmte naar buiten. Zorg wel voor goede ventilatie. # Het moet mogelijk zijn om alleen die ruimtes te verwarmen die op een bepaald moment gebruikt worden. Nu is het vaak zo dat verwarmingssystemen er op zijn gericht dat in één ruimte de verwarming altijd aan staat (de woonkamer), ook als men overdag bijvoorbeeld voornamelijk een andere kamer (zoals een werk-/studeer- of hobbykamer) gebruikt. # Een [[w:nl:tochtportaal|tochtportaal]] voorkomt dat warmte naar buiten vliegt als de voordeur open gaat. # Een [[w:nl:Douchewarmtewisselaar|douchewarmtewisselaar]] zorgt voor het herbenutten van warmte in het afvoerwater van de douche. # Bouw standaard een tijdklok voor de verwarming in, dan kunnen bewoners niet vergeten om 's-avonds op tijd de verwarming uit te zetten. # Eén bron voor warm water; warm water van een keukenboiler kost zelden minder energie dan warm water van de combi-ketel die op zolder staat<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/duurzaam-warm-water/close-in-boiler/</ref>, zeker in combinatie met een afwasmachine. # Overal in huis: goed eventilatie. === Wonen en huishouden === Een gebouw kan nog zo energiezuinig zijn gebouwd, als de gebruikers ervan nonchalant ermee omgaan, zal dat alsnog een hoog energiegebruik betekenen. Daarom is ook gedrag belangrijk. # Warm water: ## Douche korter en minder vaak; een bad nemen is een luxe voor incidentele gelegenheden. ## Zet de standaard temperatuur zo laag mogelijk, maar niet lager dan 60°C vanwege het risico op legionella. # Koken: ## Kies zoveel mogelijk voor verse groente en vers fruit uit de buurt (of ten minste uit het eigen land) èn uit het seizoen: die hebben de minste energie gekost om ze te verbouwen en vervoeren. Zie [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-seizoensgroenten-en-seizoensfruit.aspx seizoenskalender van het Voedingscentrum] voor een overzicht per maand voor Nederland. ## Gebruik de waakvlam van het gasfornuis niet, steek pitten aan met een lucifer. ## Zet tijdens het koken deksels op de pannen, zowel op kookpannen als op [[w:nl:Hapjespan|hapjespannen]]. Dit zorgt ervoor dat de warmte in de pan blijft en de temperatuurknop lager kan. ## Kook vaker [[w:nl:Eenpansgerecht|eenpansgerechten]], dan is er maar één kookpit nodig. ## Kook gerechten voor meerdere dagen tegelijk, vooral die een lange gaartijd hebben. Laat het restant afkoelen en vries het in in éénpersoonsportie(s). Wel is het zo dat invriezen van maaltijden anderhalf tot twee keer zoveel energie kost als het koelen van koelverse maaltijden<ref>https://www.milieucentraal.nl/eten-en-drinken/voedselverspilling/koken-op-maat/</ref>. ## Ovengerechten kosten in de regel meer tijd en daardoor meer energie dan gerechten die op een fornuis worden gemaakt. Bereid daarom ovengerechten alleen voor speciale gelegenheden. ## Gebruik een [[w:nl:hogedrukpan|hogedrukpan]] of [[w:nl:hooikist|hooikist]] voor gerechten die lang moeten garen (zoals [[w:nl:stoofvlees|stoofvlees]], enkele soorten [[w:nl:Peul (Vrucht)|peulvruchten]] zoals groene erwten, bruine en witte bonen, en verse [[w:nl:Rode biet|rode bieten]]). Een hogedrukpan zorgt voor een aanzienlijk kortere kooktijd en dus minder energiegebruik. Bij garen in een hooikist moet de pan met het gerecht eerst goed op temperatuur worden gebracht en zo'n vijf minuten koken. Zet direct daarna de goed afgesloten pan in een hooikist en laat het gerecht zo'n 8 à 12 uur laten garen, afhankelijk van het gerecht en de plaats van de hooikist (in een koude ruimte langer dan in een warme). Een hooikist kan zelf worden gemaakt van een doos of kist van de juiste grootte; drapeer daarin een oude wollen deken of slaapzak of een gedeelte daarvan; zorg ook voor een goed isolerend deksel. ## Zet het keukenraam open tijdens het koken, dit vervangt het gebruik van een afzuigkap. # Wassen: ## Was alleen met een volle trommel. ## Was op lagere temperaturen, maar was textiel waarin veel bacteriën zitten, zoals vaatdoeken, dweilen, luiers, en kleding van zieken, wel altijd op minimaal 60°C. Was minstens één keer per maand op 60°C, dat is beter voor de machine: het voorkomt de groei van micro-organismes.<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/wasmachine/</ref> ## Droog de was buiten als het weer dat toelaat en anders binnen als er daar ruimte voor is of is gemaakt. Gebruik een droogtrommel alléén als het niet anders kan. # Strijk zo min mogelijk. Vraag u af of bijvoorbeeld handdoeken, keukentextiel, ondergoed, lakens en zakdoeken echt superglad moeten zijn. # Verwarming: ## Plaats een zuinige verwarmingsketel, of nog beter: een [[w:nl:Hoogrendementsketel|hoogrendementsketel]]. ## Bekleed verwarmingsleidingen met isolatiemateriaal (pijpisolatie, te koop bij elke bouwmarkt, is gemakkelijk aan te brengen), vooral die in ruimtes die zelden of nooit worden verwarmd, zoals de zolder en slaapkamers. ## Plaats radiatorfolie achter radiatoren. ## "Isoleer" buitenmuren door er een grote kast en boekenkasten tegenaan te zetten. ## Zorg ervoor dat gordijnen niet voor de verwarming hangen, maar laat ze tot op of net een enkele centimeter over de vensterbanken komen. Anders kan de warmte van de verwarming niet de kamer in. ## Verwarm zo min mogelijk ruimtes en doe dat zo kort mogelijk. ## Verwarm op lagere temperatuur. Draag 's winters winterkleding: warme truien (eventueel meerdere over elkaar) en warme sokken of kousen, in huis en op kantoor/het werk. Dan kan de verwarming lager worden gezet (18°C à 19,5°C is in de regel warm genoeg). ## Gebruik de voorzieningen in een gebouw zoals ze bedoeld zijn : tochtdeuren en andere deuren dicht doen zodat er geen warmte ontsnapt naar de gang en naar buiten, gordijnen 's avonds dicht, tijdklok verwarming goed instellen of op tijd de thermostaat lager zetten (ongeveer 1 uur voor het naar bed gaan). # Electriciteitsgebruik: ## Wees zuinig met elektriciteit. ## Een lamp met één lichtbron verbruikt minder energie dan één met meerdere. ## Gebruik spaarlampen. ## Doe zo min mogelijk lampen aan. ### Doe lampen uit als u de ruimte verlaat. ### Enkele schemerlampen door de kamer heen is gezellig, maar één lamp aan die de hele ruimte verlicht kost minder energie. ### Vraag u af of er bij de voordeur altijd een lampje moet branden als het donker is. Of is het voldoende als zo'n lamp even wordt aangezet als er wordt aangebeld? Of kan er een systeem worden geïnstalleerd dat zo'n lamp alleen aan gaat als er beweging is? ### Moet de kerstverlichting al een maand (of langer) vóór Kerst worden opgehangen en per se elke avond worden aangestoken, of zelfs de hele dag aanblijven, zelfs als u niet thuis bent? ## Richt kamers zo in dat de plek waar veel wordt gelezen of gewerkt bij een raam is. Dan hoeft overdag het licht niet aan. ## Zet elektrische apparaten uit als ze niet worden gebruikt (zet bijvoorbeeld pc en laptop 's-nachts uit). ## Let bij de aankoop van elektrische apparaten op het energielabel: hoe groener hoe beter. ### Vermijd allerlei energieverslindende extra's zoals in een #### koelkast: een ijsblokjesapparaat en een snelvriesvak #### oven: zelfreinigende oven, dit gemak kost veel energie. Maak liever regelmatig zelf de oven schoon. ## Koop apparaten die geen energie gebruiken als ze niet worden gebruikt (zonder timer of standby-knop) of plaats een stekkerdoos met schakelaar tussen de apparaten en het stopcontact, en zet die standaard op "uit". ### Fabrikanten: ga over op het maken van apparaten die geen energie gebruiken als ze niet worden gebruikt en zorg voor echte aan/uit knoppen. Een klok in bijvoorbeeld een magnetron is alleen nodig tijdens gebruik; de rest van de tijd is hij overbodig en kost dan alleen maar energie. Dit geldt ook voor vele andere apparaten! En per huishouden mag het relatief weinig schelen in energiegebruik, maar alle miljarden huishoudens (inclusief bedrijven) bij elkaar opgeteld, kan dit een enorme besparing opleveren. ## Koelkastgebruik: ### Ontdooi hem regelematig: een rijplaag van 2 mm geeft al een verhoging van 10% meer stroomgebruik. ### Minimaliseer het aantal malen dat een koelkastdeur open gaat: haal in één keer alles voor een maaltijd eruit en zet afgekoelde restjes in één keer terug. ### Dek alle levensmiddelen goed afgesloten weg. Dit voorkomt rijpvorming. ### Laat warm voedsel voor de diepvries eerst afkoelen en dan nog verder afkoelen in de koelkast, dat scheelt energie. ## Bij zomerse hitte: gebruik zo min mogelijk apparaten, zij geven allemaal warmte af, van wasdrogers en afwasmachines tot pc's en tv's. Dat geldt ook voor warm water. Gebruik wel minstens één keer per dag warm water om de vorming van legionella tegen te gaan. ## Wees kritisch op verlanglijstjes: geef bij voorkeur geen cadeaus die elektriciteit of batterijen nodig hebben. Het is net zo leuk en leerzaam om bijvoorbeeld ouderwetse spelletjes te spelen. # Ongewenste reclame: hoe minder reclame u ontvangt, hoe minder u in de verleiding kunt komen om iets te kopen wat u niet nodig hebt èn alle soorten reclame kosten energie. Stoppen kan als volgt: ## Ongeadresseerd reclamedrukwerk in de brievenbus: afhankelijk van de regels in uw gemeente: plak een NEE-NEE-sticker of een NEE-JA-sticker op de brievenbus (de JA is voor huis-aan-huisbladen). In sommige gemeentes hoeft u geen stikker te plakken, alleen als u wel reclamdrukwerk wilt ontvangen. ## Geadresseerd reclamedrukwerk in de brievenbus: meld u af bij de afzender en/of bij [https://postfilter.nl/ Postfilter]. ## Meer informatie: [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/wat-kan-ik-doen-tegen-ongewenste-reclame-en-folders-in-mijn-brievenbus ''Ongewenst reclamedrukwerk'' door Rijksoverheid]. ## Ongewenste telefoontjes van verkopers: zie [https://www.consuwijzer.nl/telefonische-verkoop/telemarketing/wanneer-mag-bedrijf-ongevraagd-bellen ''Telemarketing'' door Consuwijzer] ## Ongewenste mail/spam: zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/telecommunicatie/vraag-en-antwoord/wat-doen-tegen-spam ''Wat te doen tegen spam'' van Rijksoverheid] <gallery widths="180" heights="180"> Cooking potatos on a large hobo stove 03.jpg|Kook met een deksel op de pan Fissler Dampfkochtopf Vitavit.jpg|Hogedrukpan Hooikist “Het Spaarvarken” van Blauwe Express Rotterdam, objectnr 79730.JPG|Hooikist File:9-groot-maastricht-no-was-marcel-van-den-bergh-vrom.jpg|Droogmolens met wasgoed File:Interieur, gedeelte van de gang met openstaande tochtpui en zicht op het tochtportaal met de binnenzijde van de voordeur - Dinteloord - 20336419 - RCE.jpg|Tochtportaal File:Energy label en.svg|Energielabel File:WLANL - 23dingenvoormusea - lichtkroon.jpg|Lamp met meerdere lichtbronnen Dassler Cabin Living Room (5d3674dd-1dd8-b71b-0b0a-5a7dffdfdb26).JPG|Tafel bij het raam voor meer licht Wikipedia 12. Fotoworkshop by-RaBoe 07.jpg|Stekkerdoos met schakelaar </gallery> === Levensstijl === Veel winst valt te behalen door over te schakelen op een sobere [[w:nl:levensstijl|levensstijl]]. Dat betekent onder andere dat gemak en comfort een lagere prioriteit krijgen dan zuinig omgaan met energie en spullen. Dus: # Alleen spullen kopen als het echt nodig is. Hoe minder spullen er verkocht worden, hoe minder er (uiteindelijk) gemaakt worden en hoe minder energie, grondstoffen en andere bronnen daarvoor worden gebruikt. Minder spullen betekent uiteindelijk ook minder afval, wat ook beter is voor het energiegebruik van afvalbedrijven en voor het milieu. # Schaf alleen goederen aan die lang meegaan: tijdloos, mooi en van goede kwaliteit, die ook gerepareerd kunnen worden als ze toch voortijdig stuk gaan. Die zijn vaak wat duurder, maar je hoeft er ook minder van aan te schaffen en zo scheelt dat ook weer energie. # Doe niet mee aan elke modetrend, niet alleen qua kleding, maar ook qua apparaten/gadgets, auto's en woninginrichting. # Kleding: ## De minste energie kost kleding die je niet aanschaft. Hoe minder kleding, hoe beter. ## De meest duurzame kleding is gemaakt van biologisch katoen of andere natuurlijke materialen die minder belastend zijn voor het milieu, zoals linnen (vlas), hennep, bamboe, wol en tencel, èn die niet gemengd zijn met synthetische stoffen zoals polyester, polyamide en elastaan. ## Verstel kapotte kleding (zelf of door een kleermaker; zie [[Huishouden/Textiel#Verstellen|Textiel]]). ## De huidige methode in de kledingindustrie om grote hoeveelheden goedkope kleding van slechte kwaliteit te vervaardigen en vervolgens ongebruikt te dumpen, is een gruwel; koop zulke kleding niet! # Doe goederen pas weg als ze versleten zijn of niet meer passen (te groot, te klein). Kleding en andere voorwerpen die niet meer worden gebruikt en nog goed zijn, kunnen worden verkocht via tweede-hands websites, of naar een tweede-hands winkel of [[w:nl:Kringloopcentrum|kringloopcentrum]] worden gebracht. # Webwinkels: ## Voor afnemers/consumenten: Probeer zo goed mogelijk de juiste producten te bestellen, in de juiste maat, zodat je zo weinig mogelijk hoeft te retourneren. ## Webwinkels: ### Geef zo veel mogelijk informatie over producten op de website, publiceer foto's in de correcte kleuren, probeer zo veel mogelijk teleurstelling bij het uitpakken en uitproberen te voorkomen, zodat er zo min mogelijk geretourneerd hoeft te worden. ### Stimuleer dat zoveel mogelijk goederen tegelijk/in één zending/pakket worden bezorgd/vervoerd. ### Hergebruik retouren, bied ze eventueel met korting aan, voorkom dumpen/weggooien. === Vervoer === # Doe zoveel mogelijk lopend (eventueel met een boodschappentrolley of ander karretje) of met een gewone fiets (met een stevige bagagedrager, een mandje voorop en eventueel fietstassen en/of aanhangkar); dit vervoer kost verreweg de minste energie en is ook nog eens goed voor de dagelijkse lichaamsbeweging. # Een gewone step is gemakkelijk mee te nemen en ook te gebruiken in gebouwen. Ze zijn geschikt voor korte afstanden en als je dan hooguit een rugzak als bagage hebt. # Openbaar en groepsvervoer is in corona-vrije tijden èn met een redelijke bezettingsgraad het energiezuinigste vervoer over midellange en lange afstanden. # Bromfietsen, elektrische fietsen, elektrische steps, scooters, motorfietsen (motoren) zijn voor langere afstanden die niet per gewone fiets kunnen worden afgelegd. # Gebruik een auto alleen voor langere afstanden, het vervoer van meerdere personen tegelijk of als er veel goederen moeten worden vervoerd die niet per fiets met een aanhangkar kunnen worden vervoerd. Let op de juiste [[w:nl:Bandenspanning|bandenspanning]] en het [[w:nl:Brandstofverbruik|brandstofverbruik]]. ## [[w:nl:Het nieuwe rijden|Het nieuwe rijden]] kan helpen zo min mogelijk energie te gebruiken tijdens autoritten. # Vaartuigen zonder motor (zoals een roeiboten en zeilboten) verdienen de voorkeur boven vaartuigen met motor. # Beperk het vliegen zoveel mogelijk, beschouw het als noodzakelijk kwaad: alleen als het echt niet anders kan en er geen alternatieven zijn, zoals reizen per openbaar vervoer, fietsvakanties en gesprekken voeren via teleconferenties. # Pleziertochten, ritjes voor je plezier: alleen te voet, per fiets, step en vaartuig zonder motor. === Tot slot === # Meten is weten: monitor het eigen verbruik van elektra en gas, vergelijk het gebruik met soortgelijke huishoudens en trek er conclusies uit. # Wellicht dat een energie-audit een keer handig kan zijn om de mogelijkheden om energie te besparen te (laten) onderzoeken. Sommige gemeenten bieden die aan in het kader van energiebesparing. === Meer informatie === * [https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/ MilieuCentraal] ===Literatuur=== {{Sub}} 9ty9nuc98k9erogaauwdtsl0kbrgx40 390551 390543 2024-12-09T18:47:55Z A.D.Ha-Tsekidé 28678 390551 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} Bij '''energiebesparing''' gaat het om alle acties die het gebruik van energie verminderen. Men kan energie willen besparen vanwege de kosten, om het milieu minder te belasten en/of om minder afhankelijk te zijn van energieleveranciers. De overheid kan energiebesparing stimuleren door maatregelen te nemen. Consumenten en bedrijven kunnen ook op eigen houtje energie besparen. Er zijn vele mogelijkheden en manieren om zuiniger met energie om te gaan. Bedenk dat ook elektriciteit opgewekt moet worden, ook als dat via wind- of zonne-energie gebeurt. Windturbines en zonnepanelen kosten ook grondstoffen en energie om te maken. En elektriciteitscentrales gestookt op steenkool of gas stoten ook nog eens CO₂ uit. Dus deste minder elektriciteitscentrales er nodig zijn, hoe beter dat het is. Energie bespaar je niet alleen direct, maar ook door een keten te doorbreken, bijvoorbeeld door minder producten te kopen, waardoor fabrikanten en andere leveranciers in een bedrijfstak minder energie gaan gebruiken. Ook al ben je maar een van de vele consumenten: alle kleine beetjes helpen. Hier enkele suggesties. Enkele ervan zullen drastische keuzes vereisen. === Bouw === [[File:Cavity wall.JPG|thumb|Muurisolatie]] De meeste winst valt te behalen door al bij de bouw van een woning of bedrijfspand prioriteit te geven aan energiezuinigheid: van het ontwerp tot aan de gebruikte bouwmaterialen, installaties en het bouwproces. Dit betekent meestal dat de bouw zelf iets duurder uitvalt, maar dat veel winst te behalen valt bij het gebruik ervan. Enkele aandachtspunten: # [[w:nl:Trias energetica|Trias energetica]]: een driestappenstrategie om een energiezuinig ontwerp te maken. # Deel een gebouw in kleine ruimtes in: zij warmen sneller op dan grote open woon-keukenvertrekken of kantoorkamers en kosten bovendien minder energie om ze warm te houden. # [[w:nl:Warmte-isolatie|Isolatie]] van vloeren, muren en daken en ook dubbel of driedubbel glas voorkomen het weglekken van warmte naar buiten. Zorg wel voor goede ventilatie. # Het moet mogelijk zijn om alleen die ruimtes te verwarmen die op een bepaald moment gebruikt worden. Nu is het vaak zo dat verwarmingssystemen er op zijn gericht dat in één ruimte de verwarming altijd aan staat (de woonkamer), ook als men overdag bijvoorbeeld voornamelijk een andere kamer (zoals een werk-/studeer- of hobbykamer) gebruikt. # Een [[w:nl:tochtportaal|tochtportaal]] voorkomt dat warmte naar buiten vliegt als de voordeur open gaat. # Een [[w:nl:Douchewarmtewisselaar|douchewarmtewisselaar]] zorgt voor het herbenutten van warmte in het afvoerwater van de douche. # Bouw standaard een tijdklok voor de verwarming in, dan kunnen bewoners niet vergeten om 's avonds op tijd de verwarming uit te zetten. # Eén bron voor warm water; warm water van een keukenboiler kost zelden minder energie dan warm water van de combi-ketel die op zolder staat<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/duurzaam-warm-water/close-in-boiler/</ref>, zeker in combinatie met een afwasmachine. # Overal in huis: goede ventilatie. === Wonen en huishouden === Een gebouw kan nog zo energiezuinig zijn gebouwd, als de gebruikers ervan nonchalant ermee omgaan, zal dat alsnog een hoog energiegebruik betekenen. Daarom is ook gedrag belangrijk. # Warm water: ## Douche korter en minder vaak; een bad nemen is een luxe voor incidentele gelegenheden. ## Zet de standaard temperatuur zo laag mogelijk, maar niet lager dan 60 °C vanwege het risico op legionella. # Koken: ## Kies zoveel mogelijk voor verse groente en vers fruit uit de buurt (of ten minste uit het eigen land) èn uit het seizoen: die hebben de minste energie gekost om ze te verbouwen en vervoeren. Zie [https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-zijn-seizoensgroenten-en-seizoensfruit.aspx seizoenskalender van het Voedingscentrum] voor een overzicht per maand voor Nederland. ## Gebruik de waakvlam van het gasfornuis niet, steek pitten aan met een lucifer. ## Zet tijdens het koken deksels op de pannen, zowel op kookpannen als op [[w:nl:Hapjespan|hapjespannen]]. Dit zorgt ervoor dat de warmte in de pan blijft en de temperatuurknop lager kan. ## Kook vaker [[w:nl:Eenpansgerecht|eenpansgerechten]], dan is er maar één kookpit nodig. ## Kook gerechten voor meerdere dagen tegelijk, vooral die een lange gaartijd hebben. Laat het restant afkoelen en vries het in, in eenpersoonsportie(s). Wel is het zo dat invriezen van maaltijden anderhalf tot twee keer zoveel energie kost als het koelen van koelverse maaltijden<ref>https://www.milieucentraal.nl/eten-en-drinken/voedselverspilling/koken-op-maat/</ref>. ## Ovengerechten kosten in de regel meer tijd en daardoor meer energie dan gerechten die op een fornuis worden gemaakt. Bereid daarom ovengerechten alleen voor speciale gelegenheden. ## Gebruik een [[w:nl:hogedrukpan|hogedrukpan]] of [[w:nl:hooikist|hooikist]] voor gerechten die lang moeten garen (zoals [[w:nl:stoofvlees|stoofvlees]], enkele soorten [[w:nl:Peul (Vrucht)|peulvruchten]] zoals groene erwten, bruine en witte bonen, en verse [[w:nl:Rode biet|rode bieten]]). Een hogedrukpan zorgt voor een aanzienlijk kortere kooktijd en dus minder energiegebruik. Bij garen in een hooikist moet de pan met het gerecht eerst goed op temperatuur worden gebracht en zo'n vijf minuten koken. Zet direct daarna de goed afgesloten pan in een hooikist en laat het gerecht zo'n 8 à 12 uur laten garen, afhankelijk van het gerecht en de plaats van de hooikist (in een koude ruimte langer dan in een warme). Een hooikist kan zelf worden gemaakt van een doos of kist van de juiste grootte; drapeer daarin een oude wollen deken of slaapzak of een gedeelte daarvan; zorg ook voor een goed isolerend deksel. ## Zet het keukenraam open tijdens het koken, dit vervangt het gebruik van een afzuigkap. # Wassen: ## Was alleen met een volle trommel. ## Was op lagere temperaturen, maar was textiel waarin veel bacteriën zitten, zoals vaatdoeken, dweilen, luiers, en kleding van zieken, wel altijd op minimaal 60 °C. Was minstens één keer per maand op 60 °C, dat is beter voor de machine: het voorkomt de groei van micro-organismes.<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/wasmachine/</ref> ## Droog de was buiten als het weer dat toelaat en anders binnen als er daar ruimte voor is of is gemaakt. Gebruik een droogtrommel alléén als het niet anders kan. # Strijk zo min mogelijk. Vraag u af of bijvoorbeeld handdoeken, keukentextiel, ondergoed, lakens en zakdoeken echt superglad moeten zijn. # Verwarming: ## Plaats een zuinige verwarmingsketel, of nog beter: een [[w:nl:Hoogrendementsketel|hoogrendementsketel]]. ## Bekleed verwarmingsleidingen met isolatiemateriaal (pijpisolatie, te koop bij elke bouwmarkt, is gemakkelijk aan te brengen), vooral die in ruimtes die zelden of nooit worden verwarmd, zoals de zolder en slaapkamers. ## Plaats radiatorfolie achter radiatoren. ## "Isoleer" buitenmuren door er een grote kast en boekenkasten tegenaan te zetten. ## Zorg ervoor dat gordijnen niet voor de verwarming hangen, maar laat ze tot op of net een enkele centimeter over de vensterbanken komen. Anders kan de warmte van de verwarming niet de kamer in. ## Verwarm zo min mogelijk ruimtes en doe dat zo kort mogelijk. ## Verwarm op lagere temperatuur. Draag 's winters winterkleding: warme truien (eventueel meerdere over elkaar) en warme sokken of kousen, in huis en op kantoor/het werk. Dan kan de verwarming lager worden gezet (18°C à 19,5°C is in de regel warm genoeg). ## Gebruik de voorzieningen in een gebouw zoals ze bedoeld zijn: tochtdeuren en andere deuren dicht doen, zodat er geen warmte ontsnapt naar de gang en naar buiten, gordijnen 's avonds dicht, tijdklok verwarming goed instellen of op tijd de thermostaat lager zetten (ongeveer 1 uur voor het naar bed gaan). # Elektriciteitsgebruik: ## Wees zuinig met elektriciteit. ## Een lamp met één lichtbron verbruikt minder energie dan één met meerdere. ## Gebruik spaarlampen. ## Doe zo min mogelijk lampen aan. ### Doe lampen uit als u de ruimte verlaat. ### Enkele schemerlampen door de kamer heen is gezellig, maar één lamp aan die de hele ruimte verlicht kost minder energie. ### Vraag u af of er bij de voordeur altijd een lampje moet branden als het donker is. Of is het voldoende als zo'n lamp even wordt aangezet als er wordt aangebeld? Of kan er een systeem worden geïnstalleerd dat zo'n lamp alleen aan gaat als er beweging is? ### Moet de kerstverlichting al een maand (of langer) vóór Kerst worden opgehangen en per se elke avond worden aangestoken, of zelfs de hele dag aanblijven, zelfs als u niet thuis bent? ## Richt kamers zo in dat de plek waar veel wordt gelezen of gewerkt bij een raam is. Dan hoeft overdag het licht niet aan. ## Zet elektrische apparaten uit als ze niet worden gebruikt (zet bijvoorbeeld pc en laptop 's nachts uit). ## Let bij de aankoop van elektrische apparaten op het energielabel: hoe groener hoe beter. ### Vermijd allerlei energieverslindende extra's zoals in een #### koelkast: een ijsblokjesapparaat en een snelvriesvak #### oven: zelfreinigende oven, dit gemak kost veel energie. Maak liever regelmatig zelf de oven schoon. ## Koop apparaten die geen energie gebruiken als ze niet worden gebruikt (zonder timer of stand-byknop) of plaats een stekkerdoos met schakelaar tussen de apparaten en het stopcontact, en zet die standaard op "uit". ### Fabrikanten: ga over op het maken van apparaten die geen energie gebruiken als ze niet worden gebruikt en zorg voor echte aan/uit knoppen. Een klok in bijvoorbeeld een magnetron is alleen nodig tijdens gebruik; de rest van de tijd is hij overbodig en kost dan alleen maar energie. Dit geldt ook voor vele andere apparaten! En per huishouden mag het relatief weinig schelen in energiegebruik, maar alle miljarden huishoudens (inclusief bedrijven) bij elkaar opgeteld, kan dit een enorme besparing opleveren. ## Koelkastgebruik: ### Ontdooi hem regelmatig: een rijplaag van 2 mm geeft al een verhoging van 10% meer stroomgebruik. ### Minimaliseer het aantal malen dat een koelkastdeur open gaat: haal in één keer alles voor een maaltijd eruit en zet afgekoelde restjes in één keer terug. ### Dek alle levensmiddelen goed afgesloten weg. Dit voorkomt rijpvorming. ### Laat warm voedsel voor de diepvries eerst afkoelen en dan nog verder afkoelen in de koelkast, dat scheelt energie. ## Bij zomerse hitte: gebruik zo min mogelijk apparaten, zij geven allemaal warmte af, van wasdrogers en afwasmachines tot pc's en tv's. Dat geldt ook voor warm water. Gebruik wel minstens één keer per dag warm water om de vorming van legionella tegen te gaan. ## Wees kritisch op verlanglijstjes: geef bij voorkeur geen cadeaus die elektriciteit of batterijen nodig hebben. Het is net zo leuk en leerzaam om bijvoorbeeld ouderwetse spelletjes te spelen. # Ongewenste reclame: hoe minder reclame u ontvangt, hoe minder u in de verleiding kunt komen om iets te kopen wat u niet nodig hebt èn alle soorten reclame kosten energie. Stoppen kan als volgt: ## Ongeadresseerd reclamedrukwerk in de brievenbus: afhankelijk van de regels in uw gemeente: plak een NEE-NEE-sticker of een NEE-JA-sticker op de brievenbus (de JA is voor huis-aan-huisbladen). In sommige gemeentes hoeft u geen sticker te plakken, alleen als u wel reclamdrukwerk wilt ontvangen. ## Geadresseerd reclamedrukwerk in de brievenbus: meld u af bij de afzender en/of bij [https://postfilter.nl/ Postfilter]. ## Meer informatie: [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/wat-kan-ik-doen-tegen-ongewenste-reclame-en-folders-in-mijn-brievenbus ''Ongewenst reclamedrukwerk'' door Rijksoverheid]. ## Ongewenste telefoontjes van verkopers: zie [https://www.consuwijzer.nl/telefonische-verkoop/telemarketing/wanneer-mag-bedrijf-ongevraagd-bellen ''Telemarketing'' door Consuwijzer] ## Ongewenste mail/spam: zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/telecommunicatie/vraag-en-antwoord/wat-doen-tegen-spam ''Wat te doen tegen spam'' van Rijksoverheid] <gallery widths="180" heights="180"> Cooking potatos on a large hobo stove 03.jpg|Kook met een deksel op de pan Fissler Dampfkochtopf Vitavit.jpg|Hogedrukpan Hooikist “Het Spaarvarken” van Blauwe Express Rotterdam, objectnr 79730.JPG|Hooikist File:9-groot-maastricht-no-was-marcel-van-den-bergh-vrom.jpg|Droogmolens met wasgoed File:Interieur, gedeelte van de gang met openstaande tochtpui en zicht op het tochtportaal met de binnenzijde van de voordeur - Dinteloord - 20336419 - RCE.jpg|Tochtportaal File:Energy label en.svg|Energielabel File:WLANL - 23dingenvoormusea - lichtkroon.jpg|Lamp met meerdere lichtbronnen Dassler Cabin Living Room (5d3674dd-1dd8-b71b-0b0a-5a7dffdfdb26).JPG|Tafel bij het raam voor meer licht Wikipedia 12. Fotoworkshop by-RaBoe 07.jpg|Stekkerdoos met schakelaar </gallery> === Levensstijl === Veel winst valt te behalen door over te schakelen op een sobere [[w:nl:levensstijl|levensstijl]]. Dat betekent onder andere dat gemak en comfort een lagere prioriteit krijgen dan zuinig omgaan met energie en spullen. Dus: # Alleen spullen kopen als het echt nodig is. Hoe minder spullen er verkocht worden, hoe minder er (uiteindelijk) gemaakt worden en hoe minder energie, grondstoffen en andere bronnen daarvoor worden gebruikt. Minder spullen betekent uiteindelijk ook minder afval, wat ook beter is voor het energiegebruik van afvalbedrijven en voor het milieu. # Schaf alleen goederen aan die lang meegaan: tijdloos, mooi en van goede kwaliteit, die ook gerepareerd kunnen worden als ze toch voortijdig stuk gaan. Die zijn vaak wat duurder, maar je hoeft er ook minder van aan te schaffen en zo scheelt dat ook weer energie. # Doe niet mee aan elke modetrend, niet alleen qua kleding, maar ook qua apparaten/gadgets, auto's en woninginrichting. # Kleding: ## De minste energie kost kleding die je niet aanschaft. Hoe minder kleding, hoe beter. ## De meest duurzame kleding is gemaakt van biologisch katoen of andere natuurlijke materialen die minder belastend zijn voor het milieu, zoals linnen (vlas), hennep, bamboe, wol en tencel, èn die niet gemengd zijn met synthetische stoffen zoals polyester, polyamide en elastaan. ## Verstel kapotte kleding (zelf of door een kleermaker; zie [[Huishouden/Textiel#Verstellen|Textiel]]). ## De huidige methode in de kledingindustrie om grote hoeveelheden goedkope kleding van slechte kwaliteit te vervaardigen en vervolgens ongebruikt te dumpen, is een gruwel; koop zulke kleding niet! # Doe goederen pas weg als ze versleten zijn of niet meer passen (te groot, te klein). Kleding en andere voorwerpen die niet meer worden gebruikt en nog goed zijn, kunnen worden verkocht via tweede-hands websites, of naar een tweedehandswinkel of [[w:nl:Kringloopcentrum|kringloopcentrum]] worden gebracht. # Webwinkels: ## Voor afnemers/consumenten: Probeer zo goed mogelijk de juiste producten te bestellen, in de juiste maat, zodat je zo weinig mogelijk hoeft te retourneren. ## Webwinkels: ### Geef zo veel mogelijk informatie over producten op de website, publiceer foto's in de correcte kleuren, probeer zo veel mogelijk teleurstelling bij het uitpakken en uitproberen te voorkomen, zodat er zo min mogelijk geretourneerd hoeft te worden. ### Stimuleer dat zoveel mogelijk goederen tegelijk/in één zending/pakket worden bezorgd/vervoerd. ### Hergebruik retouren, bied ze eventueel met korting aan, voorkom dumpen/weggooien. === Vervoer === # Doe zoveel mogelijk lopend (eventueel met een boodschappentrolley of ander karretje) of met een gewone fiets (met een stevige bagagedrager, een mandje voorop en eventueel fietstassen en/of aanhangkar); dit vervoer kost verreweg de minste energie en is ook nog eens goed voor de dagelijkse lichaamsbeweging. # Een gewone step is gemakkelijk mee te nemen en ook te gebruiken in gebouwen. Ze zijn geschikt voor korte afstanden en als je dan hooguit een rugzak als bagage hebt. # Openbaar en groepsvervoer is in corona-vrije tijden èn met een redelijke bezettingsgraad het energiezuinigste vervoer over middellange en lange afstanden. # Bromfietsen, elektrische fietsen, elektrische steps, scooters, motorfietsen (motoren) zijn voor langere afstanden die niet per gewone fiets kunnen worden afgelegd. # Gebruik een auto alleen voor langere afstanden, het vervoer van meerdere personen tegelijk of als er veel goederen moeten worden vervoerd die niet per fiets met een aanhangkar kunnen worden vervoerd. Let op de juiste [[w:nl:Bandenspanning|bandenspanning]] en het [[w:nl:Brandstofverbruik|brandstofverbruik]]. ## [[w:nl:Het nieuwe rijden|Het nieuwe rijden]] kan helpen zo min mogelijk energie te gebruiken tijdens autoritten. # Vaartuigen zonder motor (zoals een roeiboten en zeilboten) verdienen de voorkeur boven vaartuigen met motor. # Beperk het vliegen zoveel mogelijk, beschouw het als noodzakelijk kwaad: alleen als het echt niet anders kan en er geen alternatieven zijn, zoals reizen per openbaar vervoer, fietsvakanties en gesprekken voeren via teleconferenties. # Pleziertochten, ritjes voor je plezier: alleen te voet, per fiets, step en vaartuig zonder motor. === Tot slot === # Meten is weten: monitor het eigen verbruik van elektra en gas, vergelijk het gebruik met soortgelijke huishoudens en trek er conclusies uit. # Wellicht dat een energie-audit een keer handig kan zijn om de mogelijkheden om energie te besparen te (laten) onderzoeken. Sommige gemeenten bieden die aan in het kader van energiebesparing. === Meer informatie === * [https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/ MilieuCentraal] ===Literatuur=== {{Sub}} 3b9lnm8quzzmx2xim3zsdnf82nwzdro 0 43650 390569 390489 2024-12-10T06:52:10Z JopkeB 18060 /* Stap 4 Combineer woonfuncties en ruimtes */ 390569 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Clifford O. Reid Architect S Type House S TYPE RESIDENCE LA FIRST FLOOR PLAN.jpg|600px|Plattegrond van een ingericht huis]]<br> '''Plattegrond van een huis dat is ingericht''' '''Huisinrichting''' gaat over de inrichting van je huis: Je hebt woonruimte bemachtigd, huur of koop, en hoe gaat het dan daarna? Hoe ga je de beschikbare ruimte inrichten, welke functies komen waar terecht? <br> NB Hier blijven eventuele verbouwingen, nieuwe keuken, badkamer, onderhoud en andere reparaties buiten beschouwing. Het gaat puur om het inrichten van een woning. == Stappenplan == Om dit systematisch aan te pakken, kun je werken met een stappenplan. === Stap 1 Maak een planning === Maak zo snel mogelijk een planning nadat je het contract hebt getekend. Als het goed is, weet je dan ook wanneer de sleuteloverdracht is. Zo'n planning bevat in ieder geval: # Afspraken maken met je werkgever. Begin vroeg met het sparen van vrije dagen, koop eventueel extra vrije dagen in als dat nodig is en kan, leg vast op welke dagen je vrij wilt zijn, of nog beter: probeer daarover flexibele afspraken te maken, zodat je geen vrije dagen verliest als er iets tegen zit. Als je zzp'er bent: blokkeer je agenda zoveel als nodig is, tot enkele dagen na de verhuizing. # Afspraken maken met leveranciers en andere hulptroepen. NB Sommige leveranciers hanteren lange wachttijden voordat ze hun diensten kunnen uitvoeren, wees er dus op tijd bij. Een verhuizing is al stressvol genoeg op zichzelf. Daarom, als je daarvoor het geld hebt: probeer zoveel mogelijk uit te besteden. # De inrichting van het huis bedenken (zie stappen 2-5 hieronder). # Klussen en klusjes uitvoeren. Maak een klussenlijst. Van verbouwingen tot drempels in de vernis zetten. Zorg voor gladde ondervloeren. Klussen moeten zijn uitgevoerd vóórdat het huis kan worden ingericht. # Aanschaffen en/of bestellen: alles voor het klussen, inclusief gereedschap (probeer te lenen of huren wat je slechts eenmalig nodig hebt), verf, behang, vloerbedekking, gordijnen of gordijnstof, ontbrekende meubels, kasten en andere spullen voor het nieuwe interieur. Zorg dat je de maten van vloeren en ramen bij de hand hebt. Zorg in de slaapkamers voor niet-lichtdoorlatende gordijnen. # Plafonds schilderen (indien nodig). # Muren schilderen, stuccen of behangen en ander schilderwerk (laten) uitvoeren. # Vloerbedekking (laten) leggen. # Gordijnen (laten) maken en ophangen. # Verhuizen: inpakken van de spullen in het oude huis (en wegdoen wat niet meer nodig is) en vervoeren van de inventaris naar het nieuwe huis. [Als je zelf inpakt:] Zorg dat bij de sleuteloverdracht minstens de helft al is ingepakt en alleen de noodzakelijke spullen voor de tijd tot de verhuizing nog niet. Na de sleuteloverdracht heb je alle tijd nodig om het nieuwe huis verhuisklaar te maken. # Vergeet niet binnen 5 dagen het nieuwe adres door te geven aan de (nieuwe) gemeente, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/vraag-en-antwoord/hoe-kan-ik-mijn-verhuizing-doorgeven-aan-de-gemeente ''Verhuizing doorgeven'' van Rijksoverheid], anders kun je een boete krijgen. # Uitpakken van de inventaris in het nieuwe huis, kasten in elkaar zetten, alles een plekje geven aan de hand van de uitkomsten van de volgende stappen in het stappenplan (zie hieronder). # Lampen, boekenplanken, wanddecoraties, haakjes en dergelijke ophangen, meestal is hiervoor een boormachine nodig. # Apparatuur installeren, snoeren wegwerken. Zie [[Huishouden/Huisinrichting#Stap 6 Elektriciteit in huis|Stap 6 Elektriciteit in huis]] voor aandachtspunten. # De tuin eventueel van onkruid ontdoen en inrichten. # De finishing touch, de puntjes op de i: loop het huis door en maak een lijst met alle klusjes die nog moeten worden uitgevoerd, decoraties en andere spullen die nog aangeschaft moeten worden en andere dingen die nog veranderd moeten worden. === Stap 2 Inventariseer woonfuncties === Maak een overzicht met alle functies die je in woning en buitenruimtes wilt hebben en activiteiten die jij en eventuele huisgenoten willen doen. De meeste zullen voor de hand liggen, sommige zijn al door de bouw bepaald (zoals wc, douchen en afwassen) maar andere zie je soms over het hoofd en dan kom je er pas later achter dat er alleen met veel kunst-en-vliegwerk nog ruimte voor te vinden is. Suggesties (NB dit is geen uitputtende lijst en kan voor iedereen weer anders zijn!): * slapen * eten * voedselbereiding * voedsel en drank (alcoholische en non-alcoholische) bewaren * persoonlijke verzorging, zoals douchen, tanden poetsen, make-up verzorgen, haar kammen, nagels knippen en naar de wc gaan * gasten ontvangen (visite) * garderobe (kapstok, sjaals, handschoenen, mutsen, hoeden, paraplu's, tassen, sleutels, schoenen, laarzen, e.d.) * logé's ontvangen (logeerbed(den)) * hobby's (schrijf ze allemaal uit, van jezelf en huisgenoten) * kranten, tijdschriften lezen * boek lezen * tv kijken * spelletjes (zowel bordspellen met een gezelschap als online), andere ontspanning * streaming kijken (films, series) * radio luisteren * muziek luisteren * muziek maken * rustig telefoneren * thuiswerken, ruimte voor werken op de computer, per bewoner * administratie en correspondentie * werkplaats, knutselen, timmeren, zagen, klussen * vakantie voorbereiden * kleding en ander textiel wassen, drogen, strijken * verstellen, naaien, ruimte voor een naaimachine * sporten, gymnastiek, lichaamsbeweging, sportfaciliteiten * opslagruimtes, kasten, per onderdeel, van voedsel, schoonmaakmiddelen en kleding tot vervoermiddelen en vuilnis * buiten zitten en spelen === Stap 3 Inventariseer beschikbare ruimtes === [[File:Graph paper pad and examples (16645340674).jpg|thumb|Ruitjespapier]] Maak een tekening op schaal van de plattegronden (begane grond en elke verdieping, inclusief schuur/garage), bij voorkeur met potlood op ruitjespapier. Teken ook de vaste onderdelen erin, zoals pilaren, kachels, vaste en ingebouwde kasten, aanrecht, WC, bad, douche en wasbak. Zet er afmetingen bij. Maak kopieën en werk vervolgens op de kopieën, zodat er altijd een origineel achter de hand is. Zie [https://www.rtl.nl/lifestyle/wonen/artikel/5154661/deze-stappen-teken-jij-een-plattegrond-van-je-interieur Teken een plattegrond van je interieur] voor hoe je dat doet. === Stap 4 Combineer woonfuncties en ruimtes === Kort door de bocht: wat komt waar? Waar komt de eethoek, de zithoek, de TV, waar doe je de was, administratie, waar komt een rustig hoekje om te telefoneren of muziek te luisteren, waar is ruimte voor gymnastiek of andere lichaamsbeweging en al die andere functies van je lijst? Welke functies kun je combineren? Want tenzij je in een paleis woont, zul je niet voor elke functie een aparte ruimte hebben. Houd verwarmingselementen vrij (zet niet de bank pal voor een radiator) en houd ook rekening met looppaden (een looppad moet minstens ± 85 cm breed zijn) en gewenste "flow" in het huis, en waar lampen kunnen komen. Een tabel kan daarbij handzaam zijn (in een tekstverwerker als Word, spreadsheetprogramma als Excel of wat je het gemakkelijkste vindt). Zet in de eerste kolom alle functies en in de overige de ruimtes. Bijvoorbeeld: {| class="wikitable" |- ! !! Woonkamer !! Keuken !! Gang !! Slaapkamer 1 !! Slaapkamer 2 !! Zolder !! Tuin !! Etc. |- | Slapen || || || || bed || || || || |- | Make-up || || || || kaptafel met stoel || || || || |- | Eten || eettafel met stoelen, kast met serviesgoed, e.d. || || || || || || tuinset || |- | Gasten ontvangen || zithoek || || || || || || || |- | Logé's ontvangen || || || || || bed, kast || || || |- | Garderobe || || || kapstok, spiegel || || || || || |- | Thuiswerken|| || || || || bureau, pc, printer || || || |- | Administratie || || || || || X || || || |- | Opslag || servies, boeken, foto-albums, CD-collectie || keukenuitrusting, incl. schoonmaakmiddelen, voedingsmiddelen || kapstok || garderobekast, linnenkast || naslagwerken || archief, koffers, zelden gebruikte spullen || afvalkliko's || |- | Rustig telefoneren || || || || || X || || || |- | Sporten || || || || || hometrainer || || || |- | Wassen, drogen, strijken || || || || || || wasmachine, droger, droogrek, strijkplank|| || |- | Buiten zitten, spelen || || || || || || || tuinmeubels, zandbak, speeltoestellen || |- | Etc. || || || || || || || || |} Aan de hand van deze tabel kun je bepalen of: * bepaalde ruimtes te vol worden en je functies beter kunt verschuiven; * er nog meubels of andere spullen ontbreken of juist overtollig zijn; maak daarvan een lijstje. '''Opmeten, passen en meten'''<br> Meet alle kasten, meubels, bedden, wasmachine, koelkast en andere grote spullen (ook die je nog wilt aanschaffen) op. Teken de contouren ervan op een stuk karton of ander stevig papier op dezelfde schaal als van je plattegronden, en knip ze uit. Daarmee kun je op de plattegronden passen en meten, en alternatieven bedenken. Als een ontwerp naar je zin is, kun je op de plattegronden met potlood de contouren intekenen. Definitieve ontwerpen zijn handig bij de verhuizing, want dan weet niet alleen jijzelf maar dan weten straks ook verhuizers waar meubels en andere voorwerpen komen te staan. === Stap 5 Aankleding van het huis === Als duidelijk is wat de bestemming van elke ruimte in huis is, is de volgende stap om te bedenken hoe al die ruimtes precies worden ingericht. Welke kleuren passen er bij elke ruimte, welke vloerbedekking komt er, hoe gaan de muren er uitzien, hoe worden de ramen "aangekleed", welke meubels zijn nodig en waar komen die te staan, wat voor lampen komen er? Een huis moet niet alleen functioneel zijn, je wilt ook een prettige sfeer, aankleding en decoratie van het huis in kleuren en patronen naar je zin. '''Kleuren'''<br> Bepaal per ruimte welke kleuren daar passen. Dit is mede afhankelijk van de kleuren van meubels en andere inrichtingsspullen die je al hebt. Aan de hand daarvan kun je op zoek gaan naar wandbekleding (behang of verf voor de muren), gordijnen en vloerbedekking. En misschien zijn ook één of meer deuren aan een nieuw verfje toe. Op internet zijn verschillende websites met tips over het kiezen van kleuren in je interieur, bijvoorbeeld die van [https://www.trendhopper.nl/inspiratie-kleur-in-je-interieur Trendhopper] en [https://www.vtwonen.nl/woontest/welk-moodboard-past-bij-jou~f76a5ab VT Wonen]. '''Vloerbedekking'''<br> In een efficiënte huishouding zijn gladde vloeren het meest praktisch: die kosten de minste tijd om schoon te houden. Het stofzuigen van gladde vloeren kost veel minder tijd dan van tapijten en vloerkleden. Hooguit moeten ze af en toe gedweild worden. Bescherm zo'n vloer wel door viltglijders of vloerglijders onder de stoelpoten te monteren en er zo min mogelijk met schoenen op te lopen (draag binnen pantoffels of slippers). '''Lampen'''<br> Bedenk waar lampen nodig zijn en wat voor soort lampen er nodig zijn. Er zijn drie soorten verlichting<ref>[https://cavetown.nl/blog/je-huis-inrichten-wij-geven-je-alle-dos-donts/ Cavetown] punt 2</ref>: # Verlichting die een hele ruimte verlicht, zoals een plafondlamp in de woonkamer of wc. # Gericht licht op een bepaalde plek, bijvoorbeeld om te lezen, of boven het aanrecht of de werktafel, die helder licht verspreiden. # Sfeerverlichting: bijvoorbeeld indirect licht en lampen die je kunt dimmen, passend bij een zithoek of een intiem etentje. Ook brandende kaarsen kunnen deel uitmaken van sfeerverlichting. Teken die gewenste lichtplekken ook in op de plattegronden. Als er niet precies op de plek waar een lamp moet komen een aansluitpunt is, kan een verlengsnoer uitkomst brengen. Oriënteer je uitgebreid op de mogelijkheden, je zult er immers lang gebruik van maken. Lampen hoeven niet vanaf dag 1 al helemaal goed te zijn; de eerste tijd kun je prima wonen met een enkele lamp per kamer, een staande lamp of peertje per ruimte kan al voldoende zijn. Sommige ruimtes hebben aan simpele, goedkope doch functionele lampen genoeg, bijvoorbeeld de wc, badkamer, overloop, gang en gangkast/pantry, en wellicht ook de slaapkamers, zolder en schuur/garage. Begin daarmee. '''Woondecoraties'''<br> Bedenk welke andere woondecoraties je wilt, zoals kunstvoorwerpen, iets om naar te kijken aan de muur (zoals posters, schilderijen, foto's, knutsels van de kinderen), kamerplanten, bloemenvazen en andere siervoorwerpen. Je hoeft niet alles direct al te hebben, je kunt je ook na de verhuizing op je gemak oriënteren en een verlanglijstje maken met spullen die je nog wilt hebben. Zo'n verlanglijstje kan bijvoorbeeld van pas komen als je een housewarming party geeft en mensen iets voor het huis willen meenemen. Of ga te rade bij kringloopwinkels en andere tweedehands winkels en laat je verrassen. [[File:Ceramic flowerpot (2015-10-03) 01.JPG|thumb|120px|Keramische basispot]] [[File:2007-03-19Thymus citriodorus08.jpg|thumb|120px|Blauwe sierpot]] [[File:Buket.png|thumb|120px|Vaas met snijbloemen]] * Kamerplanten: ** Let bij de aanschaf van kamerplanten op de giftigheid ervan, vooral als er kleine kinderen of huisdieren in huis zijn. Let ook op de eisen die een plant stelt, hoe intensief de verzorging is. ** Planten hebben een juiste standplaats nodig, afhankelijk van de soort niet of wel in de zon. ** Geef ze regelmatig water, maar niet te vaak of te weinig, afhankelijk van de soort. Soms hebben ze ook bijvoeding nodig, dat is per plantensoort verschillend. ** Planten die te groot worden, moeten verpot worden, d.w.z. overgebracht naar een grotere pot om verder te kunnen groeien. Plaats onderin de keramische/klei-pot een waterabsorberend materiaal, zoals enkele scherven van een kapotte andere pot of hydrokorrels, voordat de aarde erin gaat. Hierdoor wordt water aanvankelijk geabsorbeerd en vervolgens weer langzaam afgegeven aan de plant. Dit voorkomt bovendien dat er aarde door de gaten van de pot komt. Deze basispot kan geplaatst worden in een sierpot, waardoor het geheel beter oogt en voorkomen wordt dat er water weglekt uit de pot, bijvoorbeeld op de vensterbank. Het is ook verstandig om planten na aanschaf te verpotten naar een keramische pot als zij in een plastic bloempot staan. ** Meer informatie: [https://www.123planten.nl/verzorging 123planten], [https://www.biogroei.nl/ik-bescherm/kamerplanten Biogroei] * Snijbloemen: ** Allereerst: hoe minder, hoe beter, vooral als ze door reguliere telers zijn geteeld, die met gif werken, zie [https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/gezondheid-sport/zo-ongevaarlijk-is-een-bosje-bloemen/ ''Hoe ongevaarlijk is een bosje bloemen'' van Maxvandaag] en [https://www.milieucentraal.nl/bewust-winkelen/uitgelichte-producten/bloemen/ ''Bloemen'' van MilieuCentraal]. Beter is een bosje uit eigen tuin of van een biologische teler. ** Bloemen verzorgen: Kies een passende vaas, snij de uiteinde van de stelen, verwijder bladeren die in de vaas onder water komen te staan, gebruik water op kamertemperatuur en ververs het water elke drie à vier dagen. Details: zie [https://www.biogroei.be/kenniscentrum/hoe-snijbloemen-langer-houden ''Snijbloemen langer houden'' van Biogroei]. === Stap 6 Elektriciteit in huis === Let op: er zijn vele elektrische apparaten waarvan de stekker alleen rechtstreeks in een '''geaard''' stopcontact mag worden gestoken, zonder verlengsnoer of stekkerdoos. Het gaat om apparaten die veel stroom gebruiken en problemen, zoals kortsluiting en erger, kunnen veroorzaken als ze niet rechtstreeks op een geaard stopcontact zijn aangesloten. Het gaat in ieder geval om<ref>[https://www-michigansthumb-com.translate.goog/opinion/article/11-things-never-plug-power-strip-18281988.php?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=rq&_x_tr_hist=true 11 dingen die je nooit in een stekkerdoos moet steken]</ref>: * Kappersapparatuur zoals haardroger, haarföhn en krultang * Koelkast * Vriezer * Koffiezetapparaat * Waterkoker * Broodrooster, toaster * Elektrisch fornuis * Frituurpan * Slowcooker * Magnetron * Elektrische verwarming, draagbare kachel, straalkachel * Airconditioner * Blender * Wasmachine * Wasdroger * Andere stekkerdozen; een stekkerdoos moet altijd rechtstreeks op een stopcontact worden aangesloten Een betere oplossing is een elektricien vragen om extra stopcontacten aan te leggen, op de gewenste plaatsen. Dat kost geld, maar is wel veel veiliger. Tip: vraag van tevoren een prijsopgave/offerte. == Suggesties per kamer == === Gang === [[File:Städskåp.JPG|thumb|180px|Bezemkast]] In veel gevallen zal de gang na de voordeur als ontvangstruimte dienen, daar waar huisgenoten en gasten binnenkomen en weer vanuit vertrekken, en is er geen aparte vestibule mogelijk. Benodigdheden (voor zover er ruimte is): * Zorg voor een luide voordeurbel die overal in huis goed te horen is. * Deurmat direct bij de voordeur, die goed vocht opneemt. * Kapstok * Spiegel * Kast met laden voor handschoenen, wanten, sjaals, mutsen, schoenpoets en wellicht tassen, sleutels. NB Hang sleutels niet in het zicht; met enig kunst-en-vliegwerk kunnen kwaadwilligen ze via de brievenbus naar buiten hengelen. Ook voor insluipers zijn sleutels een goede vondst. * Paraplubak met paraplu's * Ruimte voor schoenen. * Een bankje voor het aan- en uittrekken van schoenen. * Faciliteiten voor het poetsen van schoeisel. * Plek(ken) voor het drogen van regenjassen, regenpakken en paraplu's * Plek voor inkomende en uitgaande post. * Bezemkast Als er in de gang geen plaats voor een of meer bepaalde functies is, zullen die elders in huis gevonden moeten worden. === Woonkamer === Een woonkamer is meestal een multifunctionele ruimte, waar men eet, ontspant, leest, TV kijkt, muziek luistert, visite ontvangt en vaak ook spullen opbergt. Er zullen dus meerdere hoeken en hoekjes zijn met elk hun eigen functie, of waar functies in elkaar overlopen. In het algemeen geldt: ''Less is more'', houdt het simpel, minder spullen = meer ruimte. Enkele kamerplanten maken een kamer gezelliger, maar maak er geen oerwoud van. Dat geldt ook voor andere voorwerpen. Zet basis-benodigdheden in de kamer en haal er meer (van zolder, opslagruimte, schuur) als ze nodig zijn; zet ze weer terug na gebruik. Dit geldt in ieder geval voor meubels, maar kan ook gelden voor serviesgoed, vazen en dat lelijke prul dat je van een dierbaar familielid kreeg die morgen op visite komt. Plaats enkele persoonlijke accenten (zoals (koffietafel-)boeken, wandplaten, foto's, kunstvoorwerpen) en wissel die regelmatig, bijvoorbeeld éénmaal per jaar. Als het om een grote woonkamer gaat, overweeg dan een schuifwand te plaatsen: kleine kamers zijn sneller warm dan grote en dan kunnen bovendien in beide ruimtes verschillende activiteiten tegelijkertijd plaatsvinden, zoals in de éne iets rustigs doen (lezen, schrijven, werken) en in de andere TV kijken of visite ontvangen. Als de hele ruimte nodig is, kan de schuifdeur worden open gezet. '''De eethoek'''<br> Een flexibele tafel voor de eethoek is een uitschuiftafel of uitklapbare tafel. Voor een klein gezelschap kan de tafel klein zijn, bijvoorbeeld met vier of zes plaatsen, voor een groter gezelschap of als voor een andere activiteit een grote tafel nodig is, kan hij worden uitgeklapt of uitgeschoven, zodat er 6-10 personen aan tafel kunnen. Als je bijpassende stoelen aan het kopen bent: * koop stoelen met goede rugleuningen, die prettig zitten * probeer uit of de stoelen wel hoog genoeg zijn, of je met je armen/ellebogen in een goede houding kunt eten en werken aan die tafel, en of je benen niet knellen. Als je een gladde vloer hebt: bescherm die door viltglijders of vloerglijders onder de stoelpoten te monteren. Bij een eethoek staat een kast of [[w:nl:Dressoir|dressoir]] met voorwerpen die voor een maaltijd nodig zijn, zoals tafellakens, servetten, servies, bestek, broodschalen, vleesschalen, dekschalen, glazen, broodbeleg dat niet in de koelkast hoeft (zoals hagelslag en pindakaas), broodtrommel, beschuitbus en broodrooster. Als je dat gemakkelijker vindt en de keuken dichtbij is, kunnen enkele of alle van deze zaken ook in de keuken worden bewaard. <gallery widths="180" heights="180"> Folding wall in an apartment in New York City 2018.jpg|Eenvoudige schuifwand in een appartement 2008-04-13 Expandable table expanding.jpg|thumb|Uitklapbare eettafel Möbeltassar tre typer.jpg|Vloerglijders, viltglijders Interieur, zicht op wandkast in de eetkamer - Leiden - 20411006 - RCE.jpg|Eethoek met wandkast </gallery> '''De zithoek'''<br> Ook de zithoek kan multifunctioneel zijn: om gasten te ontvangen, maar ook om na een vermoeiende dag uit te rusten, TV te kijken of muziek te luisteren. Hij kan dus zowel gezelligheid als rust uitstralen. Benodigdheden: * Ten minste een of twee luie stoelen of fauteuils, en/of een bank, afhankelijk van het aantal huisgenoten en de ruimte die er beschikbaar is. Desgewenst een voetenbankje. * Eén salontafel en eventueel bijzettafeltjes voor als er een uitgebreid gezelschap is. * Tijdschriften en/of koffietafelboek(en) als gasten even moeten wachten totdat je er als gastheer/-vrouw bij kunt zijn. * Sfeerverlichting, leeslamp. * Een kast met alles wat er in een zithoek nodig kan zijn, zoals thee- en koffiekopjes of mokken, theelepeltjes, theelichtje, suikerpot en melkkannetje, gebakschoteltjes, gebaksvorkjes, onderzettertjes, glazen, drank, muziek, presenteerschaaltje(s), koektrommel, zoutjes en schaaltjes daarvoor. === Keuken === [[File:Keuken Vijfhuizen (NL) 2017.jpg|thumb|280px|Keuken in Vijfhuizen]] In de keuken zul je voedsel bereiden, zoals aardappelen schillen, groenten wassen en snijden, koken, bakken, braden, sinaasappelen persen, en voedsel bewaren en afwassen. Daarvoor heb je een keukenuitrusting nodig, een aanrecht met ten minste één spoelbak/gootsteen en keukenkastjes. * Een aanrechtblad van ''marmer of ander natuursteen'' is mooi, maar er komen gemakkelijk vlekken en kringen in. Bovendien wordt het aangetast door zuren (zoals azijn, citroensap en sinaasappelsap), soda en schuurmiddelen en vereist het speciaal onderhoud<ref>Onderhoud van marmer: zie [https://www.flinders.nl/adviesmodule/onderhoud/marmer-reinigen-tips-tricks Marmer reinigen door Flinders]</ref>. Dergelijk materiaal is niet geschikt voor een efficiënt huishouden. * Zie [[Huishouden/Voeding#Keukenuitrusting|Keukenuitrusting]] voor wat minimaal in een keuken nodig is. Zorg daarnaast voor: * Opbergruimte voor de keukenuitrusting, niet alleen kasten, maar ook haakjes en rekken. * Afwasbare muren. Tegels en gladde wanden zijn prima. Ook spetters en gemors op de vloer moeten gemakkelijk te verwijderen zijn, gladde vloeren zijn daarom ideaal. * Goede ventilatie tijdens koken op gas. Dat kan een open raam zijn of een afzuigkap. * Een fruitschaal met altijd fruit voor het grijpen. * Een vaste plaats voor het noteren van boodschappen, voor spullen die op zijn, of bijna op zijn en aangeschaft moeten worden. Plaats de koelkast (en vriezer) dicht bij een geaard stopcontact zodat geen verlengsnoer nodig is. Zet ze bovendien op een koele plaats, niet vlak naast de kookplaat of fornuis. Zorg voor voldoende ruimte voor ventilatie aan de achterkant van de koelkast, zodat de warmte weg kan. Als er een aparte vriezer is, hoeft die niet per se in de keuken te staan, dat kan ook in een garage, schuurtje of kelder met een geaard stopcontact, mits het om een droge ruimte gaat. En ook een vriezer moet zijn warmte goed kunnen afvoeren, zet hem dus iets van de muur af. Een radio of ander apparaat waarmee men muziek of podcasts kan beluisteren kunnen aangenaam zijn tijdens het koken of de afwas. === Trap(pen) === Naar verdiepingen of kelder. * Zorg dat ze veilig zijn: geen gladde treden. * De wand ernaast kan als expositieruimte gebruikt worden, met foto's schilderijen, tekeningen, souvenirs en andere voorwerpen. === Slaapkamer === [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast met roede en legplank]] Laat een slaapkamer rust uitstralen, met rustige kleuren en aankleding, en gordijnen die voldoende verduisteren. Houd het sober. Benodigdheden: * Bed of bedden, afhankelijk van het aantal bewoners dat gebruikmaakt van de slaapkamer, elk met een molton onderlaken om het matras te beschermen, hoeslakens, bovenlaken met dekens, of dekbed en dekbedovertrekken, hoofdkussen met kussenslopen. * Een of meer kledingkasten: met legplanken, lades en ten minste één met een roede om kleding uit te hangen. Het is handig om 's zomers de winterkleren te kunnen wegbergen, hoog in een legkast of op zolder, en 's winters de zomerkleren. * Linnenkast voor bijvoorbeeld handdoeken, washandjes, lakens, dekbedovertrekken, kussenslopen, reserve-dekens, -dekbedden en -kussens, voorraad toiletspullen (zoals zeep, tandpasta, tandenborstels en shampoo). Een linnenkast hoeft niet per se op een slaapkamer te staan, maar kan ook op de overloop staan als daar voldoende ruimte is, zodat alle bewoners er gemakkelijk bij kunnen. * Eén nachtkastje per persoon. * Bedlampje. * Eén stoel per persoon. * Klerenhangers. * Eén of meerdere haakjes voor een duster/peignoir/ochtendjas/badjas. Uiteraard is deze lijst naar believen uit te breiden. Maar een TV valt af te raden: die activeert de hersenen juist in plaats van ze in een slaaptoestand te brengen. Zorg op de slaapverdieping voor: * (ten minste) één lange spiegel waarin elke huisgenoot (ook de lange) zich van top tot teen kan zien; een spiegel kan desgewenst ook aan de binnenkant van een kast worden bevestigd. * Een werkkast met stofzuiger en andere schoonmaakmiddelen, zodat je niet elke keer alles heen en weer hoeft te slepen. === Logeerkamer === In veel huizen zal geen aparte kamer voor logé's beschikbaar zijn. Mocht dat wel het geval zijn, dan is het prettig voor logé's om de beschikking te hebben over: * een bed met bedlampje * een tafel om de koffer uit te pakken * een hang- en legkast met enkele klerenhangers en een extra deken * een stoel * een nachtkastje * een prullebak. Als er geen logeerkamer is, overweeg dan een [[w:nl:Uitklapbed|opklapbed]] op één van de andere kamers, of een [[w:nl:Veldbed#Stretcher|stretcher]], die ook als tuinmeubel dienst kan doen. === WC === Een wc of toilet moet vooral functioneel zijn: met reserve-wc-rollen (twee-laags en ongekleurd), een prullenbak, een fonteintje met zeep en een handdoekje, een toiletborstel in een houder en schoonmaakmiddel zoals een flacon WC-reiniger. Meer hoeft het niet te zijn. Wie wil kan nog decoraties en/of geurzakjes (met bijvoorbeeld lavendel erin) ophangen of tijdschriften neerleggen. Als u er toch iets bijzonders van wil maken: zie [https://indebuurt.nl/amersfoort/amersfoorters/meest-unieke-wcs-van-amersfoort~307494/ Unieke wc's van Amersfoort] voor inspiratie. === Badkamer === [[File:Badkamer.jpg|thumb|Badkamer]] De basis zal aanwezig zijn: een bad en/of douche, wastafel met spiegel en een wastafel-planchet (plankje boven de wastafel) en vaak een wc met een wc-houder. De rest verzorg je zelf. Benodigdheden: * Handdoekenrek of haakjes * Toiletartikelen zoals zeep, shampoo, tandenborstel (voor elk lid van de huishouding een eigen tandenborstel in een eigen kleur), tandpasta, tandenstokers en floss * Schoonmaakmiddelen * Prullenbak * Zo mogelijk een kast(je) met handdoeken, washandjes, een voorraad zeep, shampoo en andere toiletartikelen * Wasmanden voor vuile was; als die niet in de badkamer passen, zullen die in de buurt ervan een plaatsje moeten krijgen * Een antislip douchemat voorkomt uitglijden (wel na elke douchebeurt schoonspoelen en te drogen hangen) * Een personenweegschaal (facultatief) === Werkkamer === [[File:Interieur slaapkamer op de tweede verdieping met dakkapel - Leiden - 20411134 - RCE.jpg|thumb|Voorbeeld van een werkkamer]] Een kamer voor thuiswerken, studie, administratie, correspondentie, digitale foto's behandelen (waaronder selecteren, archiveren, doorsturen en eventueel uploaden op [[Handboek_Wikimedia_Commons|Commons]]), schrijven (bijvoorbeeld aan een Wikibook of Wikipedia-artikel), rustig telefoneren, eventueel gamen en/of .... Zet het bureau bij het raam, zeker als daar een fraai uitzicht is. Zorg dat het raam links is als u rechtshandig bent en rechts als u linkshandig bent. Dan valt het licht mooi op het bureau als u aan het schrijven bent. Benodigdheden: * Bureau met lades. * Een goede bureaustoel, die lekker zit en een goede steun in de rug biedt. Bezuinig hier niet op. * Kasten en/of boekenplanken. * PC of laptop met toebehoren (zoals Wifi-ontvanger, koptelefoon/oortjes, microfoon, webcam, snoeren, batterij-oplader), printer. Een doos voor het opbergen van toebehoren die niet dagelijks nodig zijn. * Kantoorartikelen voor dagelijks gebruik (zoals een niet-machine, perforator, plakband, pennen en ander schrijfmateriaal) en een kleine voorraad daarvan, van punaises tot printerpapier. * Een bakje of mandje op A4-formaat voor papieren die afgehandeld moeten worden. * Desgewenst een prikbord met bijvoorbeeld een kalender. * Eventueel naslagwerken, studieboeken en tijdschriften. === Zolder === De indeling van en benodigdheden op een zolder zijn geheel afhankelijk van de functie(s) die een zolder heeft of krijgt. Vaak zal hij worden gebruikt als opslagruimte en dan zijn er veelal kasten en/of kisten nodig. === Wasruimte === Vaak is de wasmachine-aansluiting op zolder, waardoor het logisch is om daar te wassen, drogen, strijken en verstellen. Maar zo'n ruimte kan ook elders in huis komen, bijvoorbeeld in een daarvoor aangepaste slaapkamer of in de bijkeuken. Voorwaarden: * Goed te ventileren. * Met een wasmachine-aansluiting (d.w.z. een wasmachinekraan, afvoer en minimaal één geaard stopcontact, en een tweede als er ook een wasdroger en/of aparte centrifuge is). * Een wasbak in de buurt is handig om je handen te kunnen wassen vóórdat je schone was uit de wasmachine of droger haalt, schone was ophangt of opvouwt, voor het weggieten van water uit uitgeknepen was of uit de centrifuge, en voor een handwasje. * Gladde vloerbedekking. Benodigdheden: * Wasmanden, in ieder geval één voor de hete was (zoals ondergoed, lakens, handdoeken, theedoeken en vaatdoeken) en één voor de fijne en bonte was (zoals bovenkleding en gekleurde pannenlappen). * Wasmachine met eronder een lekbak voor het geval hij gaat lekken. Bij de aanschaf van een wasmachine: let op water- en energiegebruik. Dan is er nog de keuze: Bij een ''bovenlader'' hoeft men niet te bukken om was erin te doen en eruit te halen; bij een wasmachine met de klep van voren kan er een droger bovenop worden geplaatst, bedenk wat in uw situatie het handigste is. * Opbergruimte voor wasmiddelen, vlekkenverwijderaars, e.d. * Droogrek(ken) met knijpers; een droogmolen voor buiten (die in de schuur kan staan); en/of een wasdroger. * Een tafel om de was op te vouwen (of gebruik hiervoor de strijkplank). * Een strijkplank met strijkijzer, een plantenspuit om de te strijken spullen te bevochtigen, eventueel een mouwplankje; zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. * Een rek en/of kast om de te strijken, gestreken en te verstellen voorwerpen tijdelijk te bewaren. * Radio of ander toestel dat voor muziek of gesproken tekst kan zorgen als men in de wasruimte bezig is. Als in deze ruimte ook versteld wordt: * Naaidoos. * Naaitafel (kan wellicht dezelfde zijn als waarop de was wordt opgevouwen) en stoel. * Goed licht op de naaitafel. * Naaimachine. Een mooie plek voor de strijkplank is voor een raam, dan valt overdag goed licht op de plank en kan men tussendoor naar buiten kijken. Er moet wel een stopcontact in de buurt zijn. === Hobbyruimte === [[File:Erasmus College Zoetermeer (34).jpg|thumb|250px|Werkbank met gereedschap]] Een hobbyruimte kan gerealiseerd worden in een slaapkamer, op zolder, in de schuur/garage of in een hoekje in de woonkamer, afhankelijk van de indeling en ruimte in het huis. De eisen die er aan gesteld worden, zullen afhankelijk zijn van het soort hobby. Meestal zijn nodig: * Veel licht. * Een wastafel in de buurt. * Stevige tafel of werkbank. * De mogelijkheid om gereedschap en materialen overzichtelijk op te bergen. * Goede ventilatie. === Garage/schuur === [[File:Bicycle rack at TRI Translational Research Institute, Brisbane, Queensland.jpg|thumb|Rechtop geparkeerde fietsen]] De inrichting van een garage en/of schuur is afhankelijk van de functie die hij krijgt. Vaak worden er fietsen en andere voertuigen gestald, en ook tuinmeubelen, speelgoed voor in de tuin, en allerlei soorten gereedschap. Meestal zijn nodig: * Legplanken en/of een of meerdere open of gesloten kasten voor het opbergen van tuingereedschap en andere spullen voor in de tuin (waaronder tuinaarde, mest en bestrijdingsmiddelen), timmergereedschap, spijkers, schroeven en ander timmermansbenodigdheden, bloempotten, klusspullen en andere spullen waarvoor elders in het huis geen ruimte is. * [Soms] Een fietsrek; er bestaan ook ruimtebesparende systemen waarbij fietsen rechtop kunnen worden geplaatst. * [Soms] Een werkbank. NB Betonnen vloeren zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen geen fijnstof van betonnen vloeren aan. Als het om een grote ruimte gaat, is het verstandig eerst her en der wat water op de betonnen vloer te druppelen om verstuiving van stof bij het vegen te voorkomen. === Buitenruimte === '''Tuin:''' Zie het hoofdstuk [[Huishouden/Tuin|Tuin]]. '''Balkon:''' [[File:Chiodi antipiccione.jpg|thumb|Duivenpinnen]] Een balkon is vooral roeien met de riemen die je hebt. Soms kun je waslijnen ophangen, een tafel(tje) en één of twee tuinstoelen neerzetten en één of enkele plantenbakken ophangen. En een balkon is handig om zelf de ramen te kunnen wassen. * In geval van duivenoverlast: verwijder water en voedsel, plaats duivenpinnen, strooi kaneel en/of peper, of schakel een professionele bestrijder in. == Een opgeruimd huis == Het ideaalbeeld: Een opgeruimd huis waar alles gemakkelijk is te vinden. Dat vergt vooral het aanleren van goede gewoontes en ijzeren discipline, van iedereen die in een huis woont. * Geef alle spullen een eigen plaats, zet spullen bij elkaar die bij elkaar horen, op een plek waar je ze nodig hebt: theedoeken in een keukenkastje en niet in de linnenkast, het goede servies in een kast bij de eettafel, de cd-collectie bij de cd-speler, wanten, sjaals en mutsen in de gangkast. Dan kun je ze altijd weer gemakkelijk terugvinden. ** Ruim boekenkasten in zoals het voor jou handig is, sorteer ze bijvoorbeeld op genre (romans, studieboeken, fotoboeken, etc.), onderwerp (waar gaat het boek over), alfabetisch op titel of auteur, of op kleur. ** Zet geen losse spullen op het aanrecht of een bureau, maar direct op hun plaats in een keukenkastje of bureaulade. * Zet spullen die veel gebruikt worden gemakkelijk voor het grijpen, bijvoorbeeld op ooghoogte. Spullen die minder vaak worden gebruikt kunnen laag, hoog of achterin een kast worden gezet. * Zet spullen weer op hun eigen opbergplek direct nadat je ze gebruikt hebt. * Gooi spullen weg zodra ze versleten zijn. * Doe spullen weg die niet meer gebruikt worden, zoals lege flacons en speelgoed zodra de kinderen er niet meer naar omkijken. * Bestem één doos of kist voor spullen die naar de kringloop kunnen en doe daar elke keer iets in dat weg kan. Zodra de doos vol is, breng je hem weg. * Wees kritisch op wat er het huis binnenkomt. Het lelijke vaasje dat je voor je verjaardag kreeg kan beter naar de kringloopwinkel of op [https://www.marktplaats.nl/ Marktplaats] worden gezet. Een zakje snoep dat in een opwelling is gekocht, maar niemand in huis lekker vindt: in de vuilnisbak. * Probeer verzamelwoede te voorkomen. Verzamelwoede kan geen kwaad in grote huizen waar weinig mensen wonen. Maar in de huidige tijd van woningnood, is het juist andersom en is er geen plek voor grote verzamelingen. * Bij wijze van uitlaatklep kan er één rommellade zijn: een plek waar alle kleine spulletjes belanden waarvan je niet direct weet wat je ermee moet, zoals elastiekjes, paperclips, losse potloden, oplaadsnoertjes, make-upmonstertjes. Als die la vol is, ruim je hem op.<ref>[https://www.demorgen.be/beter-leven/hoe-krijg-je-een-echt-opgeruimd-huis-8-tips~b56a88fa/ Hoe krijg je een echt opgeruimd huis]</ref> * Voor huishoudens waar het regelmatig de spuigaten uitloopt: stel de regel in dat telkens als er iets inkomt (bij verjaardagen bijvoorbeeld) dat er dan iets anders weer uit moet. Daarop kan geanticipeerd worden door al vóór een verjaardag met de jarige uit te zoeken wat weg kan. * Ruim elke dag rondslingerende spullen op. * Voer huishoudelijke taken consequent uit, vooral die waarbij het gauw een rommeltje wordt als het niet gebeurt: vuile vaat verzamelen en afwassen, keuken opruimen, vuilnis wegbrengen, wassen, strijken en verstellen. * Loop minstens 1x per jaar het huis door, kamer voor kamer, kast voor kast, plank voor plank. Verzamel alles dat stuk is, en wat niet meer wordt gebruikt en waarvoor je ook in de toekomst geen nut meer ziet. Dat hoeft niet allemaal op één dag; een kwartier of half uur per dag kan al genoeg zijn, en dan gaat het ook niet tegenstaan. Soms is het al fijn als één plank helemaal opgeruimd is. Laat vervolgens kapotte spullen repareren als dat nog de moeite waard is. Doe andere spullen weg (Marktplaats, weggeven, tweedehands winkel of de -juiste- vuilnisbak). Het kan helpen om foto's te maken van spullen die weggaan en er zo nog een herinnering aan te hebben. ** Vaak is het handig om op zolder te beginnen, daar staan in het algemeen de spullen die het minst worden gebruikt en waarvan een deel weg kan. Dat ruimt op en maakt ruimte voor spullen van andere verdiepingen die je zelden gebruikt maar waarvan je nog geen afscheid kunt nemen. Uiteindelijk wordt ruimte gecreëerd in kamers en kasten die het belangrijkste zijn. Meer inspiratie: * [https://www.gewoonopgeruimd.nl/inspiratie/manieren-huis-opgeruimd-houden-nooit-meer-rommelig-wordt/ Gewoon opgeruimd] * [https://leukegeit.nl/opruimen-voor-dummies-7-stappen/ Opruimen voor dummies] == Overige suggesties == === Veiligheid === # '''Brand'''veiligheid: zie [https://www.brandweer.nl/onderwerpen/brandpreventie/ Tips van de brandweer] en [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/brand Brand voorkomen door Eigen Huis]. ## Rookmelders zijn in Nederland verplicht op iedere verdieping in elke woning.<ref>https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gezond-en-veilig-wonen/vraag-en-antwoord/hoeveel-rookmelders-moet-ik-in-mijn-huis-hebben</ref> # '''Inbraak'''beveiliging: zie [https://www.politie.nl/informatie/tips-om-woninginbraak-te-voorkomen.html Preventips van de politie] en [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/inbraak-voorkomen Inbraakpreventie van Eigen Huis]. # Veilig '''aan de deur''': maak het kwaadwillenden moeilijker om met geweld via de voordeur naar binnen te komen als je thuis bent: [[File:Door chain.JPG|thumb|Dievenketting]] ## Via een [[w:nl:Spionnetje|spionnetje]], een goed afsluitbaar luikje op ooghoogte in de deur, een [[w:nl:Boerendeur|boerendeur]] (sluit wel de onderdeur goed af!) of via een naastgelegen (keuken)raam kun je ook zien wie er aanbelt en vragen wat men wil. Dan hoef je niet de (hele) deur open te doen als je niemand verwacht of het niet vertrouwt. ## Een deurketting/dievenketting vertraagt binnendringen door een kwaadwillende. ## Als er grof grind is waar mensen overheen moeten om bij de voor- en/of achterdeur te komen, hoor je altijd of er iemand aankomt. ## Als je overweegt een camera op te hangen: oriënteer je goed, let op de privacy van anderen (zie [https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/themas/cameratoezicht/cameragebruik-in-en-om-het-huis Cameragebruik van AP]), en zorg voor een veilige internetverbinding (verander bijvoorbeeld het standaard wachtwoord zo snel mogelijk). # Veilig '''in huis''': ## Voorkom koolmonoxide-vergifiging, zie [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/voorkom-koolmonoxidevergiftiging Voorkom Koolmonoxidevergiftiging door Eigen Huis]. ### Wettelijke verplichting in Nederland: Schakel altijd een gecertificeerd bedrijf in voor installatie, onderhoud en reparatie aan een cv-ketel, geiser, gashaard of gaskachel. Zelf eraan klussen is strafbaar. ### Als je op gas kookt: zet altijd een raam open en/of zet de afzuigkap aan. ## Voorkom legionellabesmetting, zie [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/voorkom-legionella Voorkom legionella van Eigen Huis] en [https://www.rivm.nl/legionella/legionella-preventie Legionella-preventie van het RIVM]. ## Valpreventie: ### Maak losse snoeren netjes vast, zodat niemand erover kan struikelen. ### Tapijt op een trap voorkomt dat je uitglijdt en het dempt geluid (ook prettig voor de buren). ### Maak losse traproedes direct vast, dit voorkomt vallen op de trap als de traploper los ligt. ### Loop niet met pantoffels met gladde zolen op gladde vloeren. Let er bij het kopen van huisschoeisel op dat de zolen ruw zijn. ### Verwijder losse vloerkleden of leg er anti-slipmateriaal onder. ### Laat looppaden in huis vrij. ### Zet zo weinig mogelijk losse spullen permanent op de vloer, zet bijzettafeltjes bijvoorbeeld aan de kant als ze niet in nodig zijn. ### Zorg ervoor dat er geen kleine spullen op de grond blijven liggen, bijvoorbeeld als er iets op de grond is gevallen of nadat de kinderen uitgespeeld zijn. ## Voorkom scherpe hoeken en randen aan bijvoorbeeld kasten en tafels, hierdoor levert er tegen aan stoten meestal niet direct wonden op. ## Ongedierte buiten houden: zie [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/tips-tegen-plagen-en-ongedierte/ Tips tegen ongedierte van Milieucentraal] En verder: gebruik vooral je gezond verstand en wees voorzichtig met vuur, gas, elektriciteit en elektrische apparaten. === Over ramen === * Zorg ervoor dat gordijnen niet voor de verwarming hangen, maar laat ze tot op of net een enkele centimeter onder de vensterbanken komen. Anders kan de warmte van de verwarming niet de kamer in. * [[w:nl:Zonsering|Zonwering]]: het beste is om de zon op hete dagen van de ramen af te houden. Dit kan het beste door zonwering aan de buitenkant van ramen te plaatsen, zoals een [[w:nl:Zonnescherm|zonnescherm]]. Binnenzonwering, zoals jaloezieën, voorkomen wel dat de zon de kamer in schijnt, maar nauwelijks dat de kamer opwarmt. Jaloezieën en glasgordijnen zijn wel een probaat middel tegen inkijk. === Grote aankopen doen === Het gaat bijvoorbeeld om kasten en andere meubels, lampen, apparatuur, muziekinstrumenten en andere dure hobby-artikelen. * '''Oriëntatiefase''' ** Oriënteer je op wat er zoal te koop is en bedenk waaraan de aankoop moet voldoen, wat je precies wilt hebben: de specificaties. Zoals materiaal, kleur(en), maximum prijs, technische specificaties (van apparaten), energieverbruik en/of indeling (van een kast bijvoorbeeld). En let ook op assecoires: goedkope stofzuigers kunnen dure stofzuigerzakken vereisen, een goedkope printer dure inkt. Neem dat in de overwegingen mee. ** Meet de plek op waar de aankoop komt te staan en bepaal de maximum afmetingen van de aankoop. Zet die ook op de lijst met specificaties. * '''Winkelen''' ** Kies één of meer winkels uit, let daarbij ook op leveringsvoorwaarden, zoals de bezorgkosten, of tegelijkertijd met de bezorging eventuele oude spullen kunnen worden meegenomen, service en (extra) garantie. ** Ga daar op een rustig tijdstip naar toe. Neem de specificaties mee, en ook een [[w:nl:Meetlint|meetlint]], [[w:nl:Duimstok|duimstok]] of [[w:nl:Rolmaat|rolmaat]] en eventueel voorwerpen die in de nieuwe aankoop moeten passen. Neem voor het kopen van bijvoorbeeld een koelkast een bij u in huis veelgebruikte limonadefles, een leeg melkpak, een pakje margarine en andere veelgebruikte producten mee en kijk of en hoe ze erin passen. Is er niet teveel loze ruimte, is de koelkast en vooral de deur handig en flexibel ingedeeld (geen vast eierrek als je nauwelijks eieren gebruikt)? ** Zoek in de winkel naar producten die aan de specificaties voldoen. Vraag eventueel aan een verkoper of die kan helpen en vertel hem/haar de specificaties. Meet de beoogde aankoop op: is die niet te groot (of te klein)? Probeer potentiële aankopen uit: passen de meegebrachte voorwerpen in de beoogde koelkast, ga een tijdje zitten op een stoel of bank, doe uw schoenen uit en ga ook liggen op een bank of matras, hoe zwaar zijn meubels en andere voorwerpen (kun je ze zelf gemakkelijk verplaatsen?). Let ook op de kwaliteit: hoe stevig/gammel is de beoogde aankoop, is het voorwerp duurzaam gemaakt (d.w.z. voldoet het aan milieunormen), is een kast gemaakt van stevig hout, zijn onderdelen gelijmd of geschroefd, etc. ** Als je weet wat je wilt: sluit de '''koopovereenkomst'''. Misschien kun je nog onderhandelen, krijg je korting als je meerdere spullen tegelijk koopt. Spreek in ieder geval goed af wanneer de aankoop geleverd en geïnstalleerd wordt en waar die dan wordt neergezet: in de gang bij de voordeur of direct op de juiste plaats, ook als dat vier hoog is. Laat de afspraken schriftelijk vastleggen, waaronder de garantietermijn (zie ook [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/welke-garanties-heb-ik-op-een-product Wettelijke garanties voor consumenten (Rijksoverheid)]). Koop alleen extra garantie bij als dat lonend is, wat in het algemeen niet het geval is. En sluit in het algemeen geen (extra) verzekering af: vaak wordt de aankoop immers onderdeel van de inboedelverzekering en heb je geen extra verzekering nodig; sluit uiteraard wel een wettelijk verplichte verzekering af zoals voor een auto (voor een nieuwe auto kan het lonen om een all-risk verzekering af te sluiten). Lees voor het tekenen van de overeenkomst alles goed door, stel vragen als je iets niet begrijpt of als je iets raar vindt. * Bij de '''levering''': controleer of het juiste is geleverd, is wat je krijgt ook wat je hebt besteld, zoals merk en productnummer, ziet het er onbeschadigd uit. Wordt een apparaat correct geïnstalleerd, werkt het naar behoren? Als iets niet klopt: neem direct contact op met de leverancier. === Diversen === * Zorg voor een goed afgesloten [[w:nl:Eerste hulp bij ongevallen#Verbandkoffer en verbandtas|EHBO-doos]] of EHBO-kastje op een goed bereikbare, centrale plaats, maar buiten het bereik van kinderen. Zorg ook voor basis-medicijnen zoals pijnstillers, keeltabletten en hoestdrank. Vul de voorraad regelmatig aan en beoordeel hem een maal per jaar op onbruikbaar geworden verbandmiddelen en verlopen datums van medicijnen. Volg bij voorkeur een EHBO-cursus (voor één in de opstartfase: zie het Wikiboek [[EHBO]]). Meer informatie: [[w:nl:Eerste hulp bij ongevallen|EHBO]] in Wikipedia. * Spiegels uit de zon hangen, van zonnestralen worden ze dof. [[File:Rooster1.jpg|thumb|120px|Afvoerzeefje]] * Voorzie elk afvoerputje van een afvoerzeefje, van de gootsteen tot die in de badkamer. Dit voorkomt verstoppingen. * Leg op plaatsen waar veel wordt getelefoneerd een bloknoot of kladblok met een pen neer (aan een touwtje anders is hij steeds weer kwijt). * Leg of hang op een centrale plaats een telefoonboekje neer/op met belangrijke en veelgebruikte telefoonnummers, zoals van politie, huisarts, de internetprovider (voor als internet er uit ligt) en enkele andere belangrijke leveranciers, degene die een reservesleutel van het huis heeft, naaste familie en goede vrienden. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} j5bnr4ytveirlayq3370p9r1c1eystp 390570 390569 2024-12-10T06:58:47Z JopkeB 18060 /* Stap 5 Aankleding van het huis */ 390570 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Clifford O. Reid Architect S Type House S TYPE RESIDENCE LA FIRST FLOOR PLAN.jpg|600px|Plattegrond van een ingericht huis]]<br> '''Plattegrond van een huis dat is ingericht''' '''Huisinrichting''' gaat over de inrichting van je huis: Je hebt woonruimte bemachtigd, huur of koop, en hoe gaat het dan daarna? Hoe ga je de beschikbare ruimte inrichten, welke functies komen waar terecht? <br> NB Hier blijven eventuele verbouwingen, nieuwe keuken, badkamer, onderhoud en andere reparaties buiten beschouwing. Het gaat puur om het inrichten van een woning. == Stappenplan == Om dit systematisch aan te pakken, kun je werken met een stappenplan. === Stap 1 Maak een planning === Maak zo snel mogelijk een planning nadat je het contract hebt getekend. Als het goed is, weet je dan ook wanneer de sleuteloverdracht is. Zo'n planning bevat in ieder geval: # Afspraken maken met je werkgever. Begin vroeg met het sparen van vrije dagen, koop eventueel extra vrije dagen in als dat nodig is en kan, leg vast op welke dagen je vrij wilt zijn, of nog beter: probeer daarover flexibele afspraken te maken, zodat je geen vrije dagen verliest als er iets tegen zit. Als je zzp'er bent: blokkeer je agenda zoveel als nodig is, tot enkele dagen na de verhuizing. # Afspraken maken met leveranciers en andere hulptroepen. NB Sommige leveranciers hanteren lange wachttijden voordat ze hun diensten kunnen uitvoeren, wees er dus op tijd bij. Een verhuizing is al stressvol genoeg op zichzelf. Daarom, als je daarvoor het geld hebt: probeer zoveel mogelijk uit te besteden. # De inrichting van het huis bedenken (zie stappen 2-5 hieronder). # Klussen en klusjes uitvoeren. Maak een klussenlijst. Van verbouwingen tot drempels in de vernis zetten. Zorg voor gladde ondervloeren. Klussen moeten zijn uitgevoerd vóórdat het huis kan worden ingericht. # Aanschaffen en/of bestellen: alles voor het klussen, inclusief gereedschap (probeer te lenen of huren wat je slechts eenmalig nodig hebt), verf, behang, vloerbedekking, gordijnen of gordijnstof, ontbrekende meubels, kasten en andere spullen voor het nieuwe interieur. Zorg dat je de maten van vloeren en ramen bij de hand hebt. Zorg in de slaapkamers voor niet-lichtdoorlatende gordijnen. # Plafonds schilderen (indien nodig). # Muren schilderen, stuccen of behangen en ander schilderwerk (laten) uitvoeren. # Vloerbedekking (laten) leggen. # Gordijnen (laten) maken en ophangen. # Verhuizen: inpakken van de spullen in het oude huis (en wegdoen wat niet meer nodig is) en vervoeren van de inventaris naar het nieuwe huis. [Als je zelf inpakt:] Zorg dat bij de sleuteloverdracht minstens de helft al is ingepakt en alleen de noodzakelijke spullen voor de tijd tot de verhuizing nog niet. Na de sleuteloverdracht heb je alle tijd nodig om het nieuwe huis verhuisklaar te maken. # Vergeet niet binnen 5 dagen het nieuwe adres door te geven aan de (nieuwe) gemeente, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/vraag-en-antwoord/hoe-kan-ik-mijn-verhuizing-doorgeven-aan-de-gemeente ''Verhuizing doorgeven'' van Rijksoverheid], anders kun je een boete krijgen. # Uitpakken van de inventaris in het nieuwe huis, kasten in elkaar zetten, alles een plekje geven aan de hand van de uitkomsten van de volgende stappen in het stappenplan (zie hieronder). # Lampen, boekenplanken, wanddecoraties, haakjes en dergelijke ophangen, meestal is hiervoor een boormachine nodig. # Apparatuur installeren, snoeren wegwerken. Zie [[Huishouden/Huisinrichting#Stap 6 Elektriciteit in huis|Stap 6 Elektriciteit in huis]] voor aandachtspunten. # De tuin eventueel van onkruid ontdoen en inrichten. # De finishing touch, de puntjes op de i: loop het huis door en maak een lijst met alle klusjes die nog moeten worden uitgevoerd, decoraties en andere spullen die nog aangeschaft moeten worden en andere dingen die nog veranderd moeten worden. === Stap 2 Inventariseer woonfuncties === Maak een overzicht met alle functies die je in woning en buitenruimtes wilt hebben en activiteiten die jij en eventuele huisgenoten willen doen. De meeste zullen voor de hand liggen, sommige zijn al door de bouw bepaald (zoals wc, douchen en afwassen) maar andere zie je soms over het hoofd en dan kom je er pas later achter dat er alleen met veel kunst-en-vliegwerk nog ruimte voor te vinden is. Suggesties (NB dit is geen uitputtende lijst en kan voor iedereen weer anders zijn!): * slapen * eten * voedselbereiding * voedsel en drank (alcoholische en non-alcoholische) bewaren * persoonlijke verzorging, zoals douchen, tanden poetsen, make-up verzorgen, haar kammen, nagels knippen en naar de wc gaan * gasten ontvangen (visite) * garderobe (kapstok, sjaals, handschoenen, mutsen, hoeden, paraplu's, tassen, sleutels, schoenen, laarzen, e.d.) * logé's ontvangen (logeerbed(den)) * hobby's (schrijf ze allemaal uit, van jezelf en huisgenoten) * kranten, tijdschriften lezen * boek lezen * tv kijken * spelletjes (zowel bordspellen met een gezelschap als online), andere ontspanning * streaming kijken (films, series) * radio luisteren * muziek luisteren * muziek maken * rustig telefoneren * thuiswerken, ruimte voor werken op de computer, per bewoner * administratie en correspondentie * werkplaats, knutselen, timmeren, zagen, klussen * vakantie voorbereiden * kleding en ander textiel wassen, drogen, strijken * verstellen, naaien, ruimte voor een naaimachine * sporten, gymnastiek, lichaamsbeweging, sportfaciliteiten * opslagruimtes, kasten, per onderdeel, van voedsel, schoonmaakmiddelen en kleding tot vervoermiddelen en vuilnis * buiten zitten en spelen === Stap 3 Inventariseer beschikbare ruimtes === [[File:Graph paper pad and examples (16645340674).jpg|thumb|Ruitjespapier]] Maak een tekening op schaal van de plattegronden (begane grond en elke verdieping, inclusief schuur/garage), bij voorkeur met potlood op ruitjespapier. Teken ook de vaste onderdelen erin, zoals pilaren, kachels, vaste en ingebouwde kasten, aanrecht, WC, bad, douche en wasbak. Zet er afmetingen bij. Maak kopieën en werk vervolgens op de kopieën, zodat er altijd een origineel achter de hand is. Zie [https://www.rtl.nl/lifestyle/wonen/artikel/5154661/deze-stappen-teken-jij-een-plattegrond-van-je-interieur Teken een plattegrond van je interieur] voor hoe je dat doet. === Stap 4 Combineer woonfuncties en ruimtes === Kort door de bocht: wat komt waar? Waar komt de eethoek, de zithoek, de TV, waar doe je de was, administratie, waar komt een rustig hoekje om te telefoneren of muziek te luisteren, waar is ruimte voor gymnastiek of andere lichaamsbeweging en al die andere functies van je lijst? Welke functies kun je combineren? Want tenzij je in een paleis woont, zul je niet voor elke functie een aparte ruimte hebben. Houd verwarmingselementen vrij (zet niet de bank pal voor een radiator) en houd ook rekening met looppaden (een looppad moet minstens ± 85 cm breed zijn) en gewenste "flow" in het huis, en waar lampen kunnen komen. Een tabel kan daarbij handzaam zijn (in een tekstverwerker als Word, spreadsheetprogramma als Excel of wat je het gemakkelijkste vindt). Zet in de eerste kolom alle functies en in de overige de ruimtes. Bijvoorbeeld: {| class="wikitable" |- ! !! Woonkamer !! Keuken !! Gang !! Slaapkamer 1 !! Slaapkamer 2 !! Zolder !! Tuin !! Etc. |- | Slapen || || || || bed || || || || |- | Make-up || || || || kaptafel met stoel || || || || |- | Eten || eettafel met stoelen, kast met serviesgoed, e.d. || || || || || || tuinset || |- | Gasten ontvangen || zithoek || || || || || || || |- | Logé's ontvangen || || || || || bed, kast || || || |- | Garderobe || || || kapstok, spiegel || || || || || |- | Thuiswerken|| || || || || bureau, pc, printer || || || |- | Administratie || || || || || X || || || |- | Opslag || servies, boeken, foto-albums, CD-collectie || keukenuitrusting, incl. schoonmaakmiddelen, voedingsmiddelen || kapstok || garderobekast, linnenkast || naslagwerken || archief, koffers, zelden gebruikte spullen || afvalkliko's || |- | Rustig telefoneren || || || || || X || || || |- | Sporten || || || || || hometrainer || || || |- | Wassen, drogen, strijken || || || || || || wasmachine, droger, droogrek, strijkplank|| || |- | Buiten zitten, spelen || || || || || || || tuinmeubels, zandbak, speeltoestellen || |- | Etc. || || || || || || || || |} Aan de hand van deze tabel kun je bepalen of: * bepaalde ruimtes te vol worden en je functies beter kunt verschuiven; * er nog meubels of andere spullen ontbreken of juist overtollig zijn; maak daarvan een lijstje. '''Opmeten, passen en meten'''<br> Meet alle kasten, meubels, bedden, wasmachine, koelkast en andere grote spullen (ook die je nog wilt aanschaffen) op. Teken de contouren ervan op een stuk karton of ander stevig papier op dezelfde schaal als van je plattegronden, en knip ze uit. Daarmee kun je op de plattegronden passen en meten, en alternatieven bedenken. Als een ontwerp naar je zin is, kun je op de plattegronden met potlood de contouren intekenen. Definitieve ontwerpen zijn handig bij de verhuizing, want dan weet niet alleen jijzelf maar dan weten straks ook verhuizers waar meubels en andere voorwerpen komen te staan. === Stap 5 Aankleding van het huis === Als duidelijk is wat de bestemming van elke ruimte in huis is, is de volgende stap om te bedenken hoe al die ruimtes precies worden ingericht. Welke kleuren passen er bij elke ruimte, welke vloerbedekking komt er, hoe gaan de muren er uitzien, hoe worden de ramen "aangekleed", welke meubels zijn nodig en waar komen die te staan, wat voor lampen komen er? Een huis moet niet alleen functioneel zijn, je wilt ook een prettige sfeer, aankleding en decoratie van het huis in kleuren en patronen naar je zin. '''Kleuren'''<br> Bepaal per ruimte welke kleuren daar passen. Dit is mede afhankelijk van de kleuren van meubels en andere inrichtingsspullen die je al hebt. Aan de hand daarvan kun je op zoek gaan naar wandbekleding (behang of verf voor de muren), gordijnen en vloerbedekking. En misschien zijn ook één of meer deuren aan een nieuw verfje toe. Op internet zijn verschillende websites met tips over het kiezen van kleuren in je interieur, bijvoorbeeld die van [https://www.trendhopper.nl/inspiratie-kleur-in-je-interieur Trendhopper] en [https://www.vtwonen.nl/woontest/welk-moodboard-past-bij-jou~f76a5ab VT Wonen]. '''Vloerbedekking'''<br> In een efficiënte huishouding zijn gladde vloeren het meest praktisch: die kosten de minste tijd om schoon te houden. Het stofzuigen van gladde vloeren kost veel minder tijd dan van tapijten en vloerkleden. Hooguit moeten ze af en toe gedweild worden. Bescherm zo'n vloer wel door viltglijders of vloerglijders onder de stoelpoten te monteren en er zo min mogelijk met schoenen op te lopen (draag binnen pantoffels of slippers). '''Lampen'''<br> Bedenk waar lampen nodig zijn en wat voor soort lampen er nodig zijn. Er zijn drie soorten verlichting<ref>[https://cavetown.nl/blog/je-huis-inrichten-wij-geven-je-alle-dos-donts/ Cavetown] punt 2</ref>: # Verlichting die een hele ruimte verlicht, zoals een plafondlamp in de woonkamer of wc. # Gericht licht op een bepaalde plek, bijvoorbeeld om te lezen, of boven het aanrecht of de werktafel, die helder licht verspreiden. # Sfeerverlichting: bijvoorbeeld indirect licht en lampen die je kunt dimmen, passend bij een zithoek of een intiem etentje. Ook brandende kaarsen kunnen deel uitmaken van sfeerverlichting. Teken die gewenste lichtplekken ook in op de plattegronden. Als er geen aansluitpunt is op de plek waar een lamp moet komen, kan een verlengsnoer uitkomst brengen. Oriënteer je uitgebreid op de mogelijkheden, je zult er immers lang gebruik van maken. Lampen hoeven niet vanaf dag 1 al helemaal goed te zijn; de eerste tijd kun je prima wonen met een enkele lamp per kamer, een staande lamp of peertje per ruimte kan al voldoende zijn. Sommige ruimtes hebben aan een simpele, goedkope doch functionele lamp genoeg, bijvoorbeeld de wc, badkamer, overloop, gang en gangkast/pantry, en wellicht ook de slaapkamers, zolder en schuur/garage. Begin daarmee. '''Woondecoraties'''<br> Bedenk welke andere woondecoraties je wilt, zoals kunstvoorwerpen, iets om naar te kijken aan de muur (zoals posters, schilderijen, foto's, knutsels van de kinderen), kamerplanten, bloemenvazen en andere siervoorwerpen. Je hoeft niet alles direct al te hebben, je kunt je ook na de verhuizing op je gemak oriënteren en een verlanglijstje maken met spullen die je nog wilt hebben. Zo'n verlanglijstje kan bijvoorbeeld van pas komen als je een housewarming party geeft en mensen iets voor het huis willen meenemen. Of ga te rade bij kringloopwinkels en andere tweedehands winkels en laat je verrassen. [[File:Ceramic flowerpot (2015-10-03) 01.JPG|thumb|120px|Keramische basispot]] [[File:2007-03-19Thymus citriodorus08.jpg|thumb|120px|Blauwe sierpot]] [[File:Buket.png|thumb|120px|Vaas met snijbloemen]] * Kamerplanten: ** Let bij de aanschaf van kamerplanten op de giftigheid ervan, vooral als er kleine kinderen of huisdieren in huis zijn. Let ook op de eisen die een plant stelt, hoe intensief de verzorging is. ** Planten hebben een juiste standplaats nodig, afhankelijk van de soort niet of wel in de zon. ** Geef ze regelmatig water, maar niet te vaak of te weinig, afhankelijk van de soort. Soms hebben ze ook bijvoeding nodig, dat is per plantensoort verschillend. ** Planten die te groot worden, moeten verpot worden, d.w.z. overgebracht naar een grotere pot om verder te kunnen groeien. Plaats onderin de keramische/klei-pot een waterabsorberend materiaal, zoals enkele scherven van een kapotte andere pot of hydrokorrels, voordat de aarde erin gaat. Hierdoor wordt water aanvankelijk geabsorbeerd en vervolgens weer langzaam afgegeven aan de plant. Dit voorkomt bovendien dat er aarde door de gaten van de pot komt. Deze basispot kan geplaatst worden in een sierpot, waardoor het geheel beter oogt en voorkomen wordt dat er water weglekt uit de pot, bijvoorbeeld op de vensterbank. Het is ook verstandig om planten na aanschaf te verpotten naar een keramische pot als zij in een plastic bloempot staan. ** Meer informatie: [https://www.123planten.nl/verzorging 123planten], [https://www.biogroei.nl/ik-bescherm/kamerplanten Biogroei] * Snijbloemen: ** Allereerst: hoe minder, hoe beter, vooral als ze door reguliere telers zijn geteeld, die met gif werken, zie [https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/gezondheid-sport/zo-ongevaarlijk-is-een-bosje-bloemen/ ''Hoe ongevaarlijk is een bosje bloemen'' van Maxvandaag] en [https://www.milieucentraal.nl/bewust-winkelen/uitgelichte-producten/bloemen/ ''Bloemen'' van MilieuCentraal]. Beter is een bosje uit eigen tuin of van een biologische teler. ** Bloemen verzorgen: Kies een passende vaas, snij de uiteinde van de stelen, verwijder bladeren die in de vaas onder water komen te staan, gebruik water op kamertemperatuur en ververs het water elke drie à vier dagen. Details: zie [https://www.biogroei.be/kenniscentrum/hoe-snijbloemen-langer-houden ''Snijbloemen langer houden'' van Biogroei]. === Stap 6 Elektriciteit in huis === Let op: er zijn vele elektrische apparaten waarvan de stekker alleen rechtstreeks in een '''geaard''' stopcontact mag worden gestoken, zonder verlengsnoer of stekkerdoos. Het gaat om apparaten die veel stroom gebruiken en problemen, zoals kortsluiting en erger, kunnen veroorzaken als ze niet rechtstreeks op een geaard stopcontact zijn aangesloten. Het gaat in ieder geval om<ref>[https://www-michigansthumb-com.translate.goog/opinion/article/11-things-never-plug-power-strip-18281988.php?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=rq&_x_tr_hist=true 11 dingen die je nooit in een stekkerdoos moet steken]</ref>: * Kappersapparatuur zoals haardroger, haarföhn en krultang * Koelkast * Vriezer * Koffiezetapparaat * Waterkoker * Broodrooster, toaster * Elektrisch fornuis * Frituurpan * Slowcooker * Magnetron * Elektrische verwarming, draagbare kachel, straalkachel * Airconditioner * Blender * Wasmachine * Wasdroger * Andere stekkerdozen; een stekkerdoos moet altijd rechtstreeks op een stopcontact worden aangesloten Een betere oplossing is een elektricien vragen om extra stopcontacten aan te leggen, op de gewenste plaatsen. Dat kost geld, maar is wel veel veiliger. Tip: vraag van tevoren een prijsopgave/offerte. == Suggesties per kamer == === Gang === [[File:Städskåp.JPG|thumb|180px|Bezemkast]] In veel gevallen zal de gang na de voordeur als ontvangstruimte dienen, daar waar huisgenoten en gasten binnenkomen en weer vanuit vertrekken, en is er geen aparte vestibule mogelijk. Benodigdheden (voor zover er ruimte is): * Zorg voor een luide voordeurbel die overal in huis goed te horen is. * Deurmat direct bij de voordeur, die goed vocht opneemt. * Kapstok * Spiegel * Kast met laden voor handschoenen, wanten, sjaals, mutsen, schoenpoets en wellicht tassen, sleutels. NB Hang sleutels niet in het zicht; met enig kunst-en-vliegwerk kunnen kwaadwilligen ze via de brievenbus naar buiten hengelen. Ook voor insluipers zijn sleutels een goede vondst. * Paraplubak met paraplu's * Ruimte voor schoenen. * Een bankje voor het aan- en uittrekken van schoenen. * Faciliteiten voor het poetsen van schoeisel. * Plek(ken) voor het drogen van regenjassen, regenpakken en paraplu's * Plek voor inkomende en uitgaande post. * Bezemkast Als er in de gang geen plaats voor een of meer bepaalde functies is, zullen die elders in huis gevonden moeten worden. === Woonkamer === Een woonkamer is meestal een multifunctionele ruimte, waar men eet, ontspant, leest, TV kijkt, muziek luistert, visite ontvangt en vaak ook spullen opbergt. Er zullen dus meerdere hoeken en hoekjes zijn met elk hun eigen functie, of waar functies in elkaar overlopen. In het algemeen geldt: ''Less is more'', houdt het simpel, minder spullen = meer ruimte. Enkele kamerplanten maken een kamer gezelliger, maar maak er geen oerwoud van. Dat geldt ook voor andere voorwerpen. Zet basis-benodigdheden in de kamer en haal er meer (van zolder, opslagruimte, schuur) als ze nodig zijn; zet ze weer terug na gebruik. Dit geldt in ieder geval voor meubels, maar kan ook gelden voor serviesgoed, vazen en dat lelijke prul dat je van een dierbaar familielid kreeg die morgen op visite komt. Plaats enkele persoonlijke accenten (zoals (koffietafel-)boeken, wandplaten, foto's, kunstvoorwerpen) en wissel die regelmatig, bijvoorbeeld éénmaal per jaar. Als het om een grote woonkamer gaat, overweeg dan een schuifwand te plaatsen: kleine kamers zijn sneller warm dan grote en dan kunnen bovendien in beide ruimtes verschillende activiteiten tegelijkertijd plaatsvinden, zoals in de éne iets rustigs doen (lezen, schrijven, werken) en in de andere TV kijken of visite ontvangen. Als de hele ruimte nodig is, kan de schuifdeur worden open gezet. '''De eethoek'''<br> Een flexibele tafel voor de eethoek is een uitschuiftafel of uitklapbare tafel. Voor een klein gezelschap kan de tafel klein zijn, bijvoorbeeld met vier of zes plaatsen, voor een groter gezelschap of als voor een andere activiteit een grote tafel nodig is, kan hij worden uitgeklapt of uitgeschoven, zodat er 6-10 personen aan tafel kunnen. Als je bijpassende stoelen aan het kopen bent: * koop stoelen met goede rugleuningen, die prettig zitten * probeer uit of de stoelen wel hoog genoeg zijn, of je met je armen/ellebogen in een goede houding kunt eten en werken aan die tafel, en of je benen niet knellen. Als je een gladde vloer hebt: bescherm die door viltglijders of vloerglijders onder de stoelpoten te monteren. Bij een eethoek staat een kast of [[w:nl:Dressoir|dressoir]] met voorwerpen die voor een maaltijd nodig zijn, zoals tafellakens, servetten, servies, bestek, broodschalen, vleesschalen, dekschalen, glazen, broodbeleg dat niet in de koelkast hoeft (zoals hagelslag en pindakaas), broodtrommel, beschuitbus en broodrooster. Als je dat gemakkelijker vindt en de keuken dichtbij is, kunnen enkele of alle van deze zaken ook in de keuken worden bewaard. <gallery widths="180" heights="180"> Folding wall in an apartment in New York City 2018.jpg|Eenvoudige schuifwand in een appartement 2008-04-13 Expandable table expanding.jpg|thumb|Uitklapbare eettafel Möbeltassar tre typer.jpg|Vloerglijders, viltglijders Interieur, zicht op wandkast in de eetkamer - Leiden - 20411006 - RCE.jpg|Eethoek met wandkast </gallery> '''De zithoek'''<br> Ook de zithoek kan multifunctioneel zijn: om gasten te ontvangen, maar ook om na een vermoeiende dag uit te rusten, TV te kijken of muziek te luisteren. Hij kan dus zowel gezelligheid als rust uitstralen. Benodigdheden: * Ten minste een of twee luie stoelen of fauteuils, en/of een bank, afhankelijk van het aantal huisgenoten en de ruimte die er beschikbaar is. Desgewenst een voetenbankje. * Eén salontafel en eventueel bijzettafeltjes voor als er een uitgebreid gezelschap is. * Tijdschriften en/of koffietafelboek(en) als gasten even moeten wachten totdat je er als gastheer/-vrouw bij kunt zijn. * Sfeerverlichting, leeslamp. * Een kast met alles wat er in een zithoek nodig kan zijn, zoals thee- en koffiekopjes of mokken, theelepeltjes, theelichtje, suikerpot en melkkannetje, gebakschoteltjes, gebaksvorkjes, onderzettertjes, glazen, drank, muziek, presenteerschaaltje(s), koektrommel, zoutjes en schaaltjes daarvoor. === Keuken === [[File:Keuken Vijfhuizen (NL) 2017.jpg|thumb|280px|Keuken in Vijfhuizen]] In de keuken zul je voedsel bereiden, zoals aardappelen schillen, groenten wassen en snijden, koken, bakken, braden, sinaasappelen persen, en voedsel bewaren en afwassen. Daarvoor heb je een keukenuitrusting nodig, een aanrecht met ten minste één spoelbak/gootsteen en keukenkastjes. * Een aanrechtblad van ''marmer of ander natuursteen'' is mooi, maar er komen gemakkelijk vlekken en kringen in. Bovendien wordt het aangetast door zuren (zoals azijn, citroensap en sinaasappelsap), soda en schuurmiddelen en vereist het speciaal onderhoud<ref>Onderhoud van marmer: zie [https://www.flinders.nl/adviesmodule/onderhoud/marmer-reinigen-tips-tricks Marmer reinigen door Flinders]</ref>. Dergelijk materiaal is niet geschikt voor een efficiënt huishouden. * Zie [[Huishouden/Voeding#Keukenuitrusting|Keukenuitrusting]] voor wat minimaal in een keuken nodig is. Zorg daarnaast voor: * Opbergruimte voor de keukenuitrusting, niet alleen kasten, maar ook haakjes en rekken. * Afwasbare muren. Tegels en gladde wanden zijn prima. Ook spetters en gemors op de vloer moeten gemakkelijk te verwijderen zijn, gladde vloeren zijn daarom ideaal. * Goede ventilatie tijdens koken op gas. Dat kan een open raam zijn of een afzuigkap. * Een fruitschaal met altijd fruit voor het grijpen. * Een vaste plaats voor het noteren van boodschappen, voor spullen die op zijn, of bijna op zijn en aangeschaft moeten worden. Plaats de koelkast (en vriezer) dicht bij een geaard stopcontact zodat geen verlengsnoer nodig is. Zet ze bovendien op een koele plaats, niet vlak naast de kookplaat of fornuis. Zorg voor voldoende ruimte voor ventilatie aan de achterkant van de koelkast, zodat de warmte weg kan. Als er een aparte vriezer is, hoeft die niet per se in de keuken te staan, dat kan ook in een garage, schuurtje of kelder met een geaard stopcontact, mits het om een droge ruimte gaat. En ook een vriezer moet zijn warmte goed kunnen afvoeren, zet hem dus iets van de muur af. Een radio of ander apparaat waarmee men muziek of podcasts kan beluisteren kunnen aangenaam zijn tijdens het koken of de afwas. === Trap(pen) === Naar verdiepingen of kelder. * Zorg dat ze veilig zijn: geen gladde treden. * De wand ernaast kan als expositieruimte gebruikt worden, met foto's schilderijen, tekeningen, souvenirs en andere voorwerpen. === Slaapkamer === [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast met roede en legplank]] Laat een slaapkamer rust uitstralen, met rustige kleuren en aankleding, en gordijnen die voldoende verduisteren. Houd het sober. Benodigdheden: * Bed of bedden, afhankelijk van het aantal bewoners dat gebruikmaakt van de slaapkamer, elk met een molton onderlaken om het matras te beschermen, hoeslakens, bovenlaken met dekens, of dekbed en dekbedovertrekken, hoofdkussen met kussenslopen. * Een of meer kledingkasten: met legplanken, lades en ten minste één met een roede om kleding uit te hangen. Het is handig om 's zomers de winterkleren te kunnen wegbergen, hoog in een legkast of op zolder, en 's winters de zomerkleren. * Linnenkast voor bijvoorbeeld handdoeken, washandjes, lakens, dekbedovertrekken, kussenslopen, reserve-dekens, -dekbedden en -kussens, voorraad toiletspullen (zoals zeep, tandpasta, tandenborstels en shampoo). Een linnenkast hoeft niet per se op een slaapkamer te staan, maar kan ook op de overloop staan als daar voldoende ruimte is, zodat alle bewoners er gemakkelijk bij kunnen. * Eén nachtkastje per persoon. * Bedlampje. * Eén stoel per persoon. * Klerenhangers. * Eén of meerdere haakjes voor een duster/peignoir/ochtendjas/badjas. Uiteraard is deze lijst naar believen uit te breiden. Maar een TV valt af te raden: die activeert de hersenen juist in plaats van ze in een slaaptoestand te brengen. Zorg op de slaapverdieping voor: * (ten minste) één lange spiegel waarin elke huisgenoot (ook de lange) zich van top tot teen kan zien; een spiegel kan desgewenst ook aan de binnenkant van een kast worden bevestigd. * Een werkkast met stofzuiger en andere schoonmaakmiddelen, zodat je niet elke keer alles heen en weer hoeft te slepen. === Logeerkamer === In veel huizen zal geen aparte kamer voor logé's beschikbaar zijn. Mocht dat wel het geval zijn, dan is het prettig voor logé's om de beschikking te hebben over: * een bed met bedlampje * een tafel om de koffer uit te pakken * een hang- en legkast met enkele klerenhangers en een extra deken * een stoel * een nachtkastje * een prullebak. Als er geen logeerkamer is, overweeg dan een [[w:nl:Uitklapbed|opklapbed]] op één van de andere kamers, of een [[w:nl:Veldbed#Stretcher|stretcher]], die ook als tuinmeubel dienst kan doen. === WC === Een wc of toilet moet vooral functioneel zijn: met reserve-wc-rollen (twee-laags en ongekleurd), een prullenbak, een fonteintje met zeep en een handdoekje, een toiletborstel in een houder en schoonmaakmiddel zoals een flacon WC-reiniger. Meer hoeft het niet te zijn. Wie wil kan nog decoraties en/of geurzakjes (met bijvoorbeeld lavendel erin) ophangen of tijdschriften neerleggen. Als u er toch iets bijzonders van wil maken: zie [https://indebuurt.nl/amersfoort/amersfoorters/meest-unieke-wcs-van-amersfoort~307494/ Unieke wc's van Amersfoort] voor inspiratie. === Badkamer === [[File:Badkamer.jpg|thumb|Badkamer]] De basis zal aanwezig zijn: een bad en/of douche, wastafel met spiegel en een wastafel-planchet (plankje boven de wastafel) en vaak een wc met een wc-houder. De rest verzorg je zelf. Benodigdheden: * Handdoekenrek of haakjes * Toiletartikelen zoals zeep, shampoo, tandenborstel (voor elk lid van de huishouding een eigen tandenborstel in een eigen kleur), tandpasta, tandenstokers en floss * Schoonmaakmiddelen * Prullenbak * Zo mogelijk een kast(je) met handdoeken, washandjes, een voorraad zeep, shampoo en andere toiletartikelen * Wasmanden voor vuile was; als die niet in de badkamer passen, zullen die in de buurt ervan een plaatsje moeten krijgen * Een antislip douchemat voorkomt uitglijden (wel na elke douchebeurt schoonspoelen en te drogen hangen) * Een personenweegschaal (facultatief) === Werkkamer === [[File:Interieur slaapkamer op de tweede verdieping met dakkapel - Leiden - 20411134 - RCE.jpg|thumb|Voorbeeld van een werkkamer]] Een kamer voor thuiswerken, studie, administratie, correspondentie, digitale foto's behandelen (waaronder selecteren, archiveren, doorsturen en eventueel uploaden op [[Handboek_Wikimedia_Commons|Commons]]), schrijven (bijvoorbeeld aan een Wikibook of Wikipedia-artikel), rustig telefoneren, eventueel gamen en/of .... Zet het bureau bij het raam, zeker als daar een fraai uitzicht is. Zorg dat het raam links is als u rechtshandig bent en rechts als u linkshandig bent. Dan valt het licht mooi op het bureau als u aan het schrijven bent. Benodigdheden: * Bureau met lades. * Een goede bureaustoel, die lekker zit en een goede steun in de rug biedt. Bezuinig hier niet op. * Kasten en/of boekenplanken. * PC of laptop met toebehoren (zoals Wifi-ontvanger, koptelefoon/oortjes, microfoon, webcam, snoeren, batterij-oplader), printer. Een doos voor het opbergen van toebehoren die niet dagelijks nodig zijn. * Kantoorartikelen voor dagelijks gebruik (zoals een niet-machine, perforator, plakband, pennen en ander schrijfmateriaal) en een kleine voorraad daarvan, van punaises tot printerpapier. * Een bakje of mandje op A4-formaat voor papieren die afgehandeld moeten worden. * Desgewenst een prikbord met bijvoorbeeld een kalender. * Eventueel naslagwerken, studieboeken en tijdschriften. === Zolder === De indeling van en benodigdheden op een zolder zijn geheel afhankelijk van de functie(s) die een zolder heeft of krijgt. Vaak zal hij worden gebruikt als opslagruimte en dan zijn er veelal kasten en/of kisten nodig. === Wasruimte === Vaak is de wasmachine-aansluiting op zolder, waardoor het logisch is om daar te wassen, drogen, strijken en verstellen. Maar zo'n ruimte kan ook elders in huis komen, bijvoorbeeld in een daarvoor aangepaste slaapkamer of in de bijkeuken. Voorwaarden: * Goed te ventileren. * Met een wasmachine-aansluiting (d.w.z. een wasmachinekraan, afvoer en minimaal één geaard stopcontact, en een tweede als er ook een wasdroger en/of aparte centrifuge is). * Een wasbak in de buurt is handig om je handen te kunnen wassen vóórdat je schone was uit de wasmachine of droger haalt, schone was ophangt of opvouwt, voor het weggieten van water uit uitgeknepen was of uit de centrifuge, en voor een handwasje. * Gladde vloerbedekking. Benodigdheden: * Wasmanden, in ieder geval één voor de hete was (zoals ondergoed, lakens, handdoeken, theedoeken en vaatdoeken) en één voor de fijne en bonte was (zoals bovenkleding en gekleurde pannenlappen). * Wasmachine met eronder een lekbak voor het geval hij gaat lekken. Bij de aanschaf van een wasmachine: let op water- en energiegebruik. Dan is er nog de keuze: Bij een ''bovenlader'' hoeft men niet te bukken om was erin te doen en eruit te halen; bij een wasmachine met de klep van voren kan er een droger bovenop worden geplaatst, bedenk wat in uw situatie het handigste is. * Opbergruimte voor wasmiddelen, vlekkenverwijderaars, e.d. * Droogrek(ken) met knijpers; een droogmolen voor buiten (die in de schuur kan staan); en/of een wasdroger. * Een tafel om de was op te vouwen (of gebruik hiervoor de strijkplank). * Een strijkplank met strijkijzer, een plantenspuit om de te strijken spullen te bevochtigen, eventueel een mouwplankje; zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. * Een rek en/of kast om de te strijken, gestreken en te verstellen voorwerpen tijdelijk te bewaren. * Radio of ander toestel dat voor muziek of gesproken tekst kan zorgen als men in de wasruimte bezig is. Als in deze ruimte ook versteld wordt: * Naaidoos. * Naaitafel (kan wellicht dezelfde zijn als waarop de was wordt opgevouwen) en stoel. * Goed licht op de naaitafel. * Naaimachine. Een mooie plek voor de strijkplank is voor een raam, dan valt overdag goed licht op de plank en kan men tussendoor naar buiten kijken. Er moet wel een stopcontact in de buurt zijn. === Hobbyruimte === [[File:Erasmus College Zoetermeer (34).jpg|thumb|250px|Werkbank met gereedschap]] Een hobbyruimte kan gerealiseerd worden in een slaapkamer, op zolder, in de schuur/garage of in een hoekje in de woonkamer, afhankelijk van de indeling en ruimte in het huis. De eisen die er aan gesteld worden, zullen afhankelijk zijn van het soort hobby. Meestal zijn nodig: * Veel licht. * Een wastafel in de buurt. * Stevige tafel of werkbank. * De mogelijkheid om gereedschap en materialen overzichtelijk op te bergen. * Goede ventilatie. === Garage/schuur === [[File:Bicycle rack at TRI Translational Research Institute, Brisbane, Queensland.jpg|thumb|Rechtop geparkeerde fietsen]] De inrichting van een garage en/of schuur is afhankelijk van de functie die hij krijgt. Vaak worden er fietsen en andere voertuigen gestald, en ook tuinmeubelen, speelgoed voor in de tuin, en allerlei soorten gereedschap. Meestal zijn nodig: * Legplanken en/of een of meerdere open of gesloten kasten voor het opbergen van tuingereedschap en andere spullen voor in de tuin (waaronder tuinaarde, mest en bestrijdingsmiddelen), timmergereedschap, spijkers, schroeven en ander timmermansbenodigdheden, bloempotten, klusspullen en andere spullen waarvoor elders in het huis geen ruimte is. * [Soms] Een fietsrek; er bestaan ook ruimtebesparende systemen waarbij fietsen rechtop kunnen worden geplaatst. * [Soms] Een werkbank. NB Betonnen vloeren zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen geen fijnstof van betonnen vloeren aan. Als het om een grote ruimte gaat, is het verstandig eerst her en der wat water op de betonnen vloer te druppelen om verstuiving van stof bij het vegen te voorkomen. === Buitenruimte === '''Tuin:''' Zie het hoofdstuk [[Huishouden/Tuin|Tuin]]. '''Balkon:''' [[File:Chiodi antipiccione.jpg|thumb|Duivenpinnen]] Een balkon is vooral roeien met de riemen die je hebt. Soms kun je waslijnen ophangen, een tafel(tje) en één of twee tuinstoelen neerzetten en één of enkele plantenbakken ophangen. En een balkon is handig om zelf de ramen te kunnen wassen. * In geval van duivenoverlast: verwijder water en voedsel, plaats duivenpinnen, strooi kaneel en/of peper, of schakel een professionele bestrijder in. == Een opgeruimd huis == Het ideaalbeeld: Een opgeruimd huis waar alles gemakkelijk is te vinden. Dat vergt vooral het aanleren van goede gewoontes en ijzeren discipline, van iedereen die in een huis woont. * Geef alle spullen een eigen plaats, zet spullen bij elkaar die bij elkaar horen, op een plek waar je ze nodig hebt: theedoeken in een keukenkastje en niet in de linnenkast, het goede servies in een kast bij de eettafel, de cd-collectie bij de cd-speler, wanten, sjaals en mutsen in de gangkast. Dan kun je ze altijd weer gemakkelijk terugvinden. ** Ruim boekenkasten in zoals het voor jou handig is, sorteer ze bijvoorbeeld op genre (romans, studieboeken, fotoboeken, etc.), onderwerp (waar gaat het boek over), alfabetisch op titel of auteur, of op kleur. ** Zet geen losse spullen op het aanrecht of een bureau, maar direct op hun plaats in een keukenkastje of bureaulade. * Zet spullen die veel gebruikt worden gemakkelijk voor het grijpen, bijvoorbeeld op ooghoogte. Spullen die minder vaak worden gebruikt kunnen laag, hoog of achterin een kast worden gezet. * Zet spullen weer op hun eigen opbergplek direct nadat je ze gebruikt hebt. * Gooi spullen weg zodra ze versleten zijn. * Doe spullen weg die niet meer gebruikt worden, zoals lege flacons en speelgoed zodra de kinderen er niet meer naar omkijken. * Bestem één doos of kist voor spullen die naar de kringloop kunnen en doe daar elke keer iets in dat weg kan. Zodra de doos vol is, breng je hem weg. * Wees kritisch op wat er het huis binnenkomt. Het lelijke vaasje dat je voor je verjaardag kreeg kan beter naar de kringloopwinkel of op [https://www.marktplaats.nl/ Marktplaats] worden gezet. Een zakje snoep dat in een opwelling is gekocht, maar niemand in huis lekker vindt: in de vuilnisbak. * Probeer verzamelwoede te voorkomen. Verzamelwoede kan geen kwaad in grote huizen waar weinig mensen wonen. Maar in de huidige tijd van woningnood, is het juist andersom en is er geen plek voor grote verzamelingen. * Bij wijze van uitlaatklep kan er één rommellade zijn: een plek waar alle kleine spulletjes belanden waarvan je niet direct weet wat je ermee moet, zoals elastiekjes, paperclips, losse potloden, oplaadsnoertjes, make-upmonstertjes. Als die la vol is, ruim je hem op.<ref>[https://www.demorgen.be/beter-leven/hoe-krijg-je-een-echt-opgeruimd-huis-8-tips~b56a88fa/ Hoe krijg je een echt opgeruimd huis]</ref> * Voor huishoudens waar het regelmatig de spuigaten uitloopt: stel de regel in dat telkens als er iets inkomt (bij verjaardagen bijvoorbeeld) dat er dan iets anders weer uit moet. Daarop kan geanticipeerd worden door al vóór een verjaardag met de jarige uit te zoeken wat weg kan. * Ruim elke dag rondslingerende spullen op. * Voer huishoudelijke taken consequent uit, vooral die waarbij het gauw een rommeltje wordt als het niet gebeurt: vuile vaat verzamelen en afwassen, keuken opruimen, vuilnis wegbrengen, wassen, strijken en verstellen. * Loop minstens 1x per jaar het huis door, kamer voor kamer, kast voor kast, plank voor plank. Verzamel alles dat stuk is, en wat niet meer wordt gebruikt en waarvoor je ook in de toekomst geen nut meer ziet. Dat hoeft niet allemaal op één dag; een kwartier of half uur per dag kan al genoeg zijn, en dan gaat het ook niet tegenstaan. Soms is het al fijn als één plank helemaal opgeruimd is. Laat vervolgens kapotte spullen repareren als dat nog de moeite waard is. Doe andere spullen weg (Marktplaats, weggeven, tweedehands winkel of de -juiste- vuilnisbak). Het kan helpen om foto's te maken van spullen die weggaan en er zo nog een herinnering aan te hebben. ** Vaak is het handig om op zolder te beginnen, daar staan in het algemeen de spullen die het minst worden gebruikt en waarvan een deel weg kan. Dat ruimt op en maakt ruimte voor spullen van andere verdiepingen die je zelden gebruikt maar waarvan je nog geen afscheid kunt nemen. Uiteindelijk wordt ruimte gecreëerd in kamers en kasten die het belangrijkste zijn. Meer inspiratie: * [https://www.gewoonopgeruimd.nl/inspiratie/manieren-huis-opgeruimd-houden-nooit-meer-rommelig-wordt/ Gewoon opgeruimd] * [https://leukegeit.nl/opruimen-voor-dummies-7-stappen/ Opruimen voor dummies] == Overige suggesties == === Veiligheid === # '''Brand'''veiligheid: zie [https://www.brandweer.nl/onderwerpen/brandpreventie/ Tips van de brandweer] en [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/brand Brand voorkomen door Eigen Huis]. ## Rookmelders zijn in Nederland verplicht op iedere verdieping in elke woning.<ref>https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gezond-en-veilig-wonen/vraag-en-antwoord/hoeveel-rookmelders-moet-ik-in-mijn-huis-hebben</ref> # '''Inbraak'''beveiliging: zie [https://www.politie.nl/informatie/tips-om-woninginbraak-te-voorkomen.html Preventips van de politie] en [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/inbraak-voorkomen Inbraakpreventie van Eigen Huis]. # Veilig '''aan de deur''': maak het kwaadwillenden moeilijker om met geweld via de voordeur naar binnen te komen als je thuis bent: [[File:Door chain.JPG|thumb|Dievenketting]] ## Via een [[w:nl:Spionnetje|spionnetje]], een goed afsluitbaar luikje op ooghoogte in de deur, een [[w:nl:Boerendeur|boerendeur]] (sluit wel de onderdeur goed af!) of via een naastgelegen (keuken)raam kun je ook zien wie er aanbelt en vragen wat men wil. Dan hoef je niet de (hele) deur open te doen als je niemand verwacht of het niet vertrouwt. ## Een deurketting/dievenketting vertraagt binnendringen door een kwaadwillende. ## Als er grof grind is waar mensen overheen moeten om bij de voor- en/of achterdeur te komen, hoor je altijd of er iemand aankomt. ## Als je overweegt een camera op te hangen: oriënteer je goed, let op de privacy van anderen (zie [https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/themas/cameratoezicht/cameragebruik-in-en-om-het-huis Cameragebruik van AP]), en zorg voor een veilige internetverbinding (verander bijvoorbeeld het standaard wachtwoord zo snel mogelijk). # Veilig '''in huis''': ## Voorkom koolmonoxide-vergifiging, zie [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/voorkom-koolmonoxidevergiftiging Voorkom Koolmonoxidevergiftiging door Eigen Huis]. ### Wettelijke verplichting in Nederland: Schakel altijd een gecertificeerd bedrijf in voor installatie, onderhoud en reparatie aan een cv-ketel, geiser, gashaard of gaskachel. Zelf eraan klussen is strafbaar. ### Als je op gas kookt: zet altijd een raam open en/of zet de afzuigkap aan. ## Voorkom legionellabesmetting, zie [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/voorkom-legionella Voorkom legionella van Eigen Huis] en [https://www.rivm.nl/legionella/legionella-preventie Legionella-preventie van het RIVM]. ## Valpreventie: ### Maak losse snoeren netjes vast, zodat niemand erover kan struikelen. ### Tapijt op een trap voorkomt dat je uitglijdt en het dempt geluid (ook prettig voor de buren). ### Maak losse traproedes direct vast, dit voorkomt vallen op de trap als de traploper los ligt. ### Loop niet met pantoffels met gladde zolen op gladde vloeren. Let er bij het kopen van huisschoeisel op dat de zolen ruw zijn. ### Verwijder losse vloerkleden of leg er anti-slipmateriaal onder. ### Laat looppaden in huis vrij. ### Zet zo weinig mogelijk losse spullen permanent op de vloer, zet bijzettafeltjes bijvoorbeeld aan de kant als ze niet in nodig zijn. ### Zorg ervoor dat er geen kleine spullen op de grond blijven liggen, bijvoorbeeld als er iets op de grond is gevallen of nadat de kinderen uitgespeeld zijn. ## Voorkom scherpe hoeken en randen aan bijvoorbeeld kasten en tafels, hierdoor levert er tegen aan stoten meestal niet direct wonden op. ## Ongedierte buiten houden: zie [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/tips-tegen-plagen-en-ongedierte/ Tips tegen ongedierte van Milieucentraal] En verder: gebruik vooral je gezond verstand en wees voorzichtig met vuur, gas, elektriciteit en elektrische apparaten. === Over ramen === * Zorg ervoor dat gordijnen niet voor de verwarming hangen, maar laat ze tot op of net een enkele centimeter onder de vensterbanken komen. Anders kan de warmte van de verwarming niet de kamer in. * [[w:nl:Zonsering|Zonwering]]: het beste is om de zon op hete dagen van de ramen af te houden. Dit kan het beste door zonwering aan de buitenkant van ramen te plaatsen, zoals een [[w:nl:Zonnescherm|zonnescherm]]. Binnenzonwering, zoals jaloezieën, voorkomen wel dat de zon de kamer in schijnt, maar nauwelijks dat de kamer opwarmt. Jaloezieën en glasgordijnen zijn wel een probaat middel tegen inkijk. === Grote aankopen doen === Het gaat bijvoorbeeld om kasten en andere meubels, lampen, apparatuur, muziekinstrumenten en andere dure hobby-artikelen. * '''Oriëntatiefase''' ** Oriënteer je op wat er zoal te koop is en bedenk waaraan de aankoop moet voldoen, wat je precies wilt hebben: de specificaties. Zoals materiaal, kleur(en), maximum prijs, technische specificaties (van apparaten), energieverbruik en/of indeling (van een kast bijvoorbeeld). En let ook op assecoires: goedkope stofzuigers kunnen dure stofzuigerzakken vereisen, een goedkope printer dure inkt. Neem dat in de overwegingen mee. ** Meet de plek op waar de aankoop komt te staan en bepaal de maximum afmetingen van de aankoop. Zet die ook op de lijst met specificaties. * '''Winkelen''' ** Kies één of meer winkels uit, let daarbij ook op leveringsvoorwaarden, zoals de bezorgkosten, of tegelijkertijd met de bezorging eventuele oude spullen kunnen worden meegenomen, service en (extra) garantie. ** Ga daar op een rustig tijdstip naar toe. Neem de specificaties mee, en ook een [[w:nl:Meetlint|meetlint]], [[w:nl:Duimstok|duimstok]] of [[w:nl:Rolmaat|rolmaat]] en eventueel voorwerpen die in de nieuwe aankoop moeten passen. Neem voor het kopen van bijvoorbeeld een koelkast een bij u in huis veelgebruikte limonadefles, een leeg melkpak, een pakje margarine en andere veelgebruikte producten mee en kijk of en hoe ze erin passen. Is er niet teveel loze ruimte, is de koelkast en vooral de deur handig en flexibel ingedeeld (geen vast eierrek als je nauwelijks eieren gebruikt)? ** Zoek in de winkel naar producten die aan de specificaties voldoen. Vraag eventueel aan een verkoper of die kan helpen en vertel hem/haar de specificaties. Meet de beoogde aankoop op: is die niet te groot (of te klein)? Probeer potentiële aankopen uit: passen de meegebrachte voorwerpen in de beoogde koelkast, ga een tijdje zitten op een stoel of bank, doe uw schoenen uit en ga ook liggen op een bank of matras, hoe zwaar zijn meubels en andere voorwerpen (kun je ze zelf gemakkelijk verplaatsen?). Let ook op de kwaliteit: hoe stevig/gammel is de beoogde aankoop, is het voorwerp duurzaam gemaakt (d.w.z. voldoet het aan milieunormen), is een kast gemaakt van stevig hout, zijn onderdelen gelijmd of geschroefd, etc. ** Als je weet wat je wilt: sluit de '''koopovereenkomst'''. Misschien kun je nog onderhandelen, krijg je korting als je meerdere spullen tegelijk koopt. Spreek in ieder geval goed af wanneer de aankoop geleverd en geïnstalleerd wordt en waar die dan wordt neergezet: in de gang bij de voordeur of direct op de juiste plaats, ook als dat vier hoog is. Laat de afspraken schriftelijk vastleggen, waaronder de garantietermijn (zie ook [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/welke-garanties-heb-ik-op-een-product Wettelijke garanties voor consumenten (Rijksoverheid)]). Koop alleen extra garantie bij als dat lonend is, wat in het algemeen niet het geval is. En sluit in het algemeen geen (extra) verzekering af: vaak wordt de aankoop immers onderdeel van de inboedelverzekering en heb je geen extra verzekering nodig; sluit uiteraard wel een wettelijk verplichte verzekering af zoals voor een auto (voor een nieuwe auto kan het lonen om een all-risk verzekering af te sluiten). Lees voor het tekenen van de overeenkomst alles goed door, stel vragen als je iets niet begrijpt of als je iets raar vindt. * Bij de '''levering''': controleer of het juiste is geleverd, is wat je krijgt ook wat je hebt besteld, zoals merk en productnummer, ziet het er onbeschadigd uit. Wordt een apparaat correct geïnstalleerd, werkt het naar behoren? Als iets niet klopt: neem direct contact op met de leverancier. === Diversen === * Zorg voor een goed afgesloten [[w:nl:Eerste hulp bij ongevallen#Verbandkoffer en verbandtas|EHBO-doos]] of EHBO-kastje op een goed bereikbare, centrale plaats, maar buiten het bereik van kinderen. Zorg ook voor basis-medicijnen zoals pijnstillers, keeltabletten en hoestdrank. Vul de voorraad regelmatig aan en beoordeel hem een maal per jaar op onbruikbaar geworden verbandmiddelen en verlopen datums van medicijnen. Volg bij voorkeur een EHBO-cursus (voor één in de opstartfase: zie het Wikiboek [[EHBO]]). Meer informatie: [[w:nl:Eerste hulp bij ongevallen|EHBO]] in Wikipedia. * Spiegels uit de zon hangen, van zonnestralen worden ze dof. [[File:Rooster1.jpg|thumb|120px|Afvoerzeefje]] * Voorzie elk afvoerputje van een afvoerzeefje, van de gootsteen tot die in de badkamer. Dit voorkomt verstoppingen. * Leg op plaatsen waar veel wordt getelefoneerd een bloknoot of kladblok met een pen neer (aan een touwtje anders is hij steeds weer kwijt). * Leg of hang op een centrale plaats een telefoonboekje neer/op met belangrijke en veelgebruikte telefoonnummers, zoals van politie, huisarts, de internetprovider (voor als internet er uit ligt) en enkele andere belangrijke leveranciers, degene die een reservesleutel van het huis heeft, naaste familie en goede vrienden. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} s6rh143e70mjw0t08gq78c5nogemo58 390571 390570 2024-12-10T07:10:52Z JopkeB 18060 /* Badkamer */ 390571 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Clifford O. Reid Architect S Type House S TYPE RESIDENCE LA FIRST FLOOR PLAN.jpg|600px|Plattegrond van een ingericht huis]]<br> '''Plattegrond van een huis dat is ingericht''' '''Huisinrichting''' gaat over de inrichting van je huis: Je hebt woonruimte bemachtigd, huur of koop, en hoe gaat het dan daarna? Hoe ga je de beschikbare ruimte inrichten, welke functies komen waar terecht? <br> NB Hier blijven eventuele verbouwingen, nieuwe keuken, badkamer, onderhoud en andere reparaties buiten beschouwing. Het gaat puur om het inrichten van een woning. == Stappenplan == Om dit systematisch aan te pakken, kun je werken met een stappenplan. === Stap 1 Maak een planning === Maak zo snel mogelijk een planning nadat je het contract hebt getekend. Als het goed is, weet je dan ook wanneer de sleuteloverdracht is. Zo'n planning bevat in ieder geval: # Afspraken maken met je werkgever. Begin vroeg met het sparen van vrije dagen, koop eventueel extra vrije dagen in als dat nodig is en kan, leg vast op welke dagen je vrij wilt zijn, of nog beter: probeer daarover flexibele afspraken te maken, zodat je geen vrije dagen verliest als er iets tegen zit. Als je zzp'er bent: blokkeer je agenda zoveel als nodig is, tot enkele dagen na de verhuizing. # Afspraken maken met leveranciers en andere hulptroepen. NB Sommige leveranciers hanteren lange wachttijden voordat ze hun diensten kunnen uitvoeren, wees er dus op tijd bij. Een verhuizing is al stressvol genoeg op zichzelf. Daarom, als je daarvoor het geld hebt: probeer zoveel mogelijk uit te besteden. # De inrichting van het huis bedenken (zie stappen 2-5 hieronder). # Klussen en klusjes uitvoeren. Maak een klussenlijst. Van verbouwingen tot drempels in de vernis zetten. Zorg voor gladde ondervloeren. Klussen moeten zijn uitgevoerd vóórdat het huis kan worden ingericht. # Aanschaffen en/of bestellen: alles voor het klussen, inclusief gereedschap (probeer te lenen of huren wat je slechts eenmalig nodig hebt), verf, behang, vloerbedekking, gordijnen of gordijnstof, ontbrekende meubels, kasten en andere spullen voor het nieuwe interieur. Zorg dat je de maten van vloeren en ramen bij de hand hebt. Zorg in de slaapkamers voor niet-lichtdoorlatende gordijnen. # Plafonds schilderen (indien nodig). # Muren schilderen, stuccen of behangen en ander schilderwerk (laten) uitvoeren. # Vloerbedekking (laten) leggen. # Gordijnen (laten) maken en ophangen. # Verhuizen: inpakken van de spullen in het oude huis (en wegdoen wat niet meer nodig is) en vervoeren van de inventaris naar het nieuwe huis. [Als je zelf inpakt:] Zorg dat bij de sleuteloverdracht minstens de helft al is ingepakt en alleen de noodzakelijke spullen voor de tijd tot de verhuizing nog niet. Na de sleuteloverdracht heb je alle tijd nodig om het nieuwe huis verhuisklaar te maken. # Vergeet niet binnen 5 dagen het nieuwe adres door te geven aan de (nieuwe) gemeente, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gemeenten/vraag-en-antwoord/hoe-kan-ik-mijn-verhuizing-doorgeven-aan-de-gemeente ''Verhuizing doorgeven'' van Rijksoverheid], anders kun je een boete krijgen. # Uitpakken van de inventaris in het nieuwe huis, kasten in elkaar zetten, alles een plekje geven aan de hand van de uitkomsten van de volgende stappen in het stappenplan (zie hieronder). # Lampen, boekenplanken, wanddecoraties, haakjes en dergelijke ophangen, meestal is hiervoor een boormachine nodig. # Apparatuur installeren, snoeren wegwerken. Zie [[Huishouden/Huisinrichting#Stap 6 Elektriciteit in huis|Stap 6 Elektriciteit in huis]] voor aandachtspunten. # De tuin eventueel van onkruid ontdoen en inrichten. # De finishing touch, de puntjes op de i: loop het huis door en maak een lijst met alle klusjes die nog moeten worden uitgevoerd, decoraties en andere spullen die nog aangeschaft moeten worden en andere dingen die nog veranderd moeten worden. === Stap 2 Inventariseer woonfuncties === Maak een overzicht met alle functies die je in woning en buitenruimtes wilt hebben en activiteiten die jij en eventuele huisgenoten willen doen. De meeste zullen voor de hand liggen, sommige zijn al door de bouw bepaald (zoals wc, douchen en afwassen) maar andere zie je soms over het hoofd en dan kom je er pas later achter dat er alleen met veel kunst-en-vliegwerk nog ruimte voor te vinden is. Suggesties (NB dit is geen uitputtende lijst en kan voor iedereen weer anders zijn!): * slapen * eten * voedselbereiding * voedsel en drank (alcoholische en non-alcoholische) bewaren * persoonlijke verzorging, zoals douchen, tanden poetsen, make-up verzorgen, haar kammen, nagels knippen en naar de wc gaan * gasten ontvangen (visite) * garderobe (kapstok, sjaals, handschoenen, mutsen, hoeden, paraplu's, tassen, sleutels, schoenen, laarzen, e.d.) * logé's ontvangen (logeerbed(den)) * hobby's (schrijf ze allemaal uit, van jezelf en huisgenoten) * kranten, tijdschriften lezen * boek lezen * tv kijken * spelletjes (zowel bordspellen met een gezelschap als online), andere ontspanning * streaming kijken (films, series) * radio luisteren * muziek luisteren * muziek maken * rustig telefoneren * thuiswerken, ruimte voor werken op de computer, per bewoner * administratie en correspondentie * werkplaats, knutselen, timmeren, zagen, klussen * vakantie voorbereiden * kleding en ander textiel wassen, drogen, strijken * verstellen, naaien, ruimte voor een naaimachine * sporten, gymnastiek, lichaamsbeweging, sportfaciliteiten * opslagruimtes, kasten, per onderdeel, van voedsel, schoonmaakmiddelen en kleding tot vervoermiddelen en vuilnis * buiten zitten en spelen === Stap 3 Inventariseer beschikbare ruimtes === [[File:Graph paper pad and examples (16645340674).jpg|thumb|Ruitjespapier]] Maak een tekening op schaal van de plattegronden (begane grond en elke verdieping, inclusief schuur/garage), bij voorkeur met potlood op ruitjespapier. Teken ook de vaste onderdelen erin, zoals pilaren, kachels, vaste en ingebouwde kasten, aanrecht, WC, bad, douche en wasbak. Zet er afmetingen bij. Maak kopieën en werk vervolgens op de kopieën, zodat er altijd een origineel achter de hand is. Zie [https://www.rtl.nl/lifestyle/wonen/artikel/5154661/deze-stappen-teken-jij-een-plattegrond-van-je-interieur Teken een plattegrond van je interieur] voor hoe je dat doet. === Stap 4 Combineer woonfuncties en ruimtes === Kort door de bocht: wat komt waar? Waar komt de eethoek, de zithoek, de TV, waar doe je de was, administratie, waar komt een rustig hoekje om te telefoneren of muziek te luisteren, waar is ruimte voor gymnastiek of andere lichaamsbeweging en al die andere functies van je lijst? Welke functies kun je combineren? Want tenzij je in een paleis woont, zul je niet voor elke functie een aparte ruimte hebben. Houd verwarmingselementen vrij (zet niet de bank pal voor een radiator) en houd ook rekening met looppaden (een looppad moet minstens ± 85 cm breed zijn) en gewenste "flow" in het huis, en waar lampen kunnen komen. Een tabel kan daarbij handzaam zijn (in een tekstverwerker als Word, spreadsheetprogramma als Excel of wat je het gemakkelijkste vindt). Zet in de eerste kolom alle functies en in de overige de ruimtes. Bijvoorbeeld: {| class="wikitable" |- ! !! Woonkamer !! Keuken !! Gang !! Slaapkamer 1 !! Slaapkamer 2 !! Zolder !! Tuin !! Etc. |- | Slapen || || || || bed || || || || |- | Make-up || || || || kaptafel met stoel || || || || |- | Eten || eettafel met stoelen, kast met serviesgoed, e.d. || || || || || || tuinset || |- | Gasten ontvangen || zithoek || || || || || || || |- | Logé's ontvangen || || || || || bed, kast || || || |- | Garderobe || || || kapstok, spiegel || || || || || |- | Thuiswerken|| || || || || bureau, pc, printer || || || |- | Administratie || || || || || X || || || |- | Opslag || servies, boeken, foto-albums, CD-collectie || keukenuitrusting, incl. schoonmaakmiddelen, voedingsmiddelen || kapstok || garderobekast, linnenkast || naslagwerken || archief, koffers, zelden gebruikte spullen || afvalkliko's || |- | Rustig telefoneren || || || || || X || || || |- | Sporten || || || || || hometrainer || || || |- | Wassen, drogen, strijken || || || || || || wasmachine, droger, droogrek, strijkplank|| || |- | Buiten zitten, spelen || || || || || || || tuinmeubels, zandbak, speeltoestellen || |- | Etc. || || || || || || || || |} Aan de hand van deze tabel kun je bepalen of: * bepaalde ruimtes te vol worden en je functies beter kunt verschuiven; * er nog meubels of andere spullen ontbreken of juist overtollig zijn; maak daarvan een lijstje. '''Opmeten, passen en meten'''<br> Meet alle kasten, meubels, bedden, wasmachine, koelkast en andere grote spullen (ook die je nog wilt aanschaffen) op. Teken de contouren ervan op een stuk karton of ander stevig papier op dezelfde schaal als van je plattegronden, en knip ze uit. Daarmee kun je op de plattegronden passen en meten, en alternatieven bedenken. Als een ontwerp naar je zin is, kun je op de plattegronden met potlood de contouren intekenen. Definitieve ontwerpen zijn handig bij de verhuizing, want dan weet niet alleen jijzelf maar dan weten straks ook verhuizers waar meubels en andere voorwerpen komen te staan. === Stap 5 Aankleding van het huis === Als duidelijk is wat de bestemming van elke ruimte in huis is, is de volgende stap om te bedenken hoe al die ruimtes precies worden ingericht. Welke kleuren passen er bij elke ruimte, welke vloerbedekking komt er, hoe gaan de muren er uitzien, hoe worden de ramen "aangekleed", welke meubels zijn nodig en waar komen die te staan, wat voor lampen komen er? Een huis moet niet alleen functioneel zijn, je wilt ook een prettige sfeer, aankleding en decoratie van het huis in kleuren en patronen naar je zin. '''Kleuren'''<br> Bepaal per ruimte welke kleuren daar passen. Dit is mede afhankelijk van de kleuren van meubels en andere inrichtingsspullen die je al hebt. Aan de hand daarvan kun je op zoek gaan naar wandbekleding (behang of verf voor de muren), gordijnen en vloerbedekking. En misschien zijn ook één of meer deuren aan een nieuw verfje toe. Op internet zijn verschillende websites met tips over het kiezen van kleuren in je interieur, bijvoorbeeld die van [https://www.trendhopper.nl/inspiratie-kleur-in-je-interieur Trendhopper] en [https://www.vtwonen.nl/woontest/welk-moodboard-past-bij-jou~f76a5ab VT Wonen]. '''Vloerbedekking'''<br> In een efficiënte huishouding zijn gladde vloeren het meest praktisch: die kosten de minste tijd om schoon te houden. Het stofzuigen van gladde vloeren kost veel minder tijd dan van tapijten en vloerkleden. Hooguit moeten ze af en toe gedweild worden. Bescherm zo'n vloer wel door viltglijders of vloerglijders onder de stoelpoten te monteren en er zo min mogelijk met schoenen op te lopen (draag binnen pantoffels of slippers). '''Lampen'''<br> Bedenk waar lampen nodig zijn en wat voor soort lampen er nodig zijn. Er zijn drie soorten verlichting<ref>[https://cavetown.nl/blog/je-huis-inrichten-wij-geven-je-alle-dos-donts/ Cavetown] punt 2</ref>: # Verlichting die een hele ruimte verlicht, zoals een plafondlamp in de woonkamer of wc. # Gericht licht op een bepaalde plek, bijvoorbeeld om te lezen, of boven het aanrecht of de werktafel, die helder licht verspreiden. # Sfeerverlichting: bijvoorbeeld indirect licht en lampen die je kunt dimmen, passend bij een zithoek of een intiem etentje. Ook brandende kaarsen kunnen deel uitmaken van sfeerverlichting. Teken die gewenste lichtplekken ook in op de plattegronden. Als er geen aansluitpunt is op de plek waar een lamp moet komen, kan een verlengsnoer uitkomst brengen. Oriënteer je uitgebreid op de mogelijkheden, je zult er immers lang gebruik van maken. Lampen hoeven niet vanaf dag 1 al helemaal goed te zijn; de eerste tijd kun je prima wonen met een enkele lamp per kamer, een staande lamp of peertje per ruimte kan al voldoende zijn. Sommige ruimtes hebben aan een simpele, goedkope doch functionele lamp genoeg, bijvoorbeeld de wc, badkamer, overloop, gang en gangkast/pantry, en wellicht ook de slaapkamers, zolder en schuur/garage. Begin daarmee. '''Woondecoraties'''<br> Bedenk welke andere woondecoraties je wilt, zoals kunstvoorwerpen, iets om naar te kijken aan de muur (zoals posters, schilderijen, foto's, knutsels van de kinderen), kamerplanten, bloemenvazen en andere siervoorwerpen. Je hoeft niet alles direct al te hebben, je kunt je ook na de verhuizing op je gemak oriënteren en een verlanglijstje maken met spullen die je nog wilt hebben. Zo'n verlanglijstje kan bijvoorbeeld van pas komen als je een housewarming party geeft en mensen iets voor het huis willen meenemen. Of ga te rade bij kringloopwinkels en andere tweedehands winkels en laat je verrassen. [[File:Ceramic flowerpot (2015-10-03) 01.JPG|thumb|120px|Keramische basispot]] [[File:2007-03-19Thymus citriodorus08.jpg|thumb|120px|Blauwe sierpot]] [[File:Buket.png|thumb|120px|Vaas met snijbloemen]] * Kamerplanten: ** Let bij de aanschaf van kamerplanten op de giftigheid ervan, vooral als er kleine kinderen of huisdieren in huis zijn. Let ook op de eisen die een plant stelt, hoe intensief de verzorging is. ** Planten hebben een juiste standplaats nodig, afhankelijk van de soort niet of wel in de zon. ** Geef ze regelmatig water, maar niet te vaak of te weinig, afhankelijk van de soort. Soms hebben ze ook bijvoeding nodig, dat is per plantensoort verschillend. ** Planten die te groot worden, moeten verpot worden, d.w.z. overgebracht naar een grotere pot om verder te kunnen groeien. Plaats onderin de keramische/klei-pot een waterabsorberend materiaal, zoals enkele scherven van een kapotte andere pot of hydrokorrels, voordat de aarde erin gaat. Hierdoor wordt water aanvankelijk geabsorbeerd en vervolgens weer langzaam afgegeven aan de plant. Dit voorkomt bovendien dat er aarde door de gaten van de pot komt. Deze basispot kan geplaatst worden in een sierpot, waardoor het geheel beter oogt en voorkomen wordt dat er water weglekt uit de pot, bijvoorbeeld op de vensterbank. Het is ook verstandig om planten na aanschaf te verpotten naar een keramische pot als zij in een plastic bloempot staan. ** Meer informatie: [https://www.123planten.nl/verzorging 123planten], [https://www.biogroei.nl/ik-bescherm/kamerplanten Biogroei] * Snijbloemen: ** Allereerst: hoe minder, hoe beter, vooral als ze door reguliere telers zijn geteeld, die met gif werken, zie [https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/gezondheid-sport/zo-ongevaarlijk-is-een-bosje-bloemen/ ''Hoe ongevaarlijk is een bosje bloemen'' van Maxvandaag] en [https://www.milieucentraal.nl/bewust-winkelen/uitgelichte-producten/bloemen/ ''Bloemen'' van MilieuCentraal]. Beter is een bosje uit eigen tuin of van een biologische teler. ** Bloemen verzorgen: Kies een passende vaas, snij de uiteinde van de stelen, verwijder bladeren die in de vaas onder water komen te staan, gebruik water op kamertemperatuur en ververs het water elke drie à vier dagen. Details: zie [https://www.biogroei.be/kenniscentrum/hoe-snijbloemen-langer-houden ''Snijbloemen langer houden'' van Biogroei]. === Stap 6 Elektriciteit in huis === Let op: er zijn vele elektrische apparaten waarvan de stekker alleen rechtstreeks in een '''geaard''' stopcontact mag worden gestoken, zonder verlengsnoer of stekkerdoos. Het gaat om apparaten die veel stroom gebruiken en problemen, zoals kortsluiting en erger, kunnen veroorzaken als ze niet rechtstreeks op een geaard stopcontact zijn aangesloten. Het gaat in ieder geval om<ref>[https://www-michigansthumb-com.translate.goog/opinion/article/11-things-never-plug-power-strip-18281988.php?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=rq&_x_tr_hist=true 11 dingen die je nooit in een stekkerdoos moet steken]</ref>: * Kappersapparatuur zoals haardroger, haarföhn en krultang * Koelkast * Vriezer * Koffiezetapparaat * Waterkoker * Broodrooster, toaster * Elektrisch fornuis * Frituurpan * Slowcooker * Magnetron * Elektrische verwarming, draagbare kachel, straalkachel * Airconditioner * Blender * Wasmachine * Wasdroger * Andere stekkerdozen; een stekkerdoos moet altijd rechtstreeks op een stopcontact worden aangesloten Een betere oplossing is een elektricien vragen om extra stopcontacten aan te leggen, op de gewenste plaatsen. Dat kost geld, maar is wel veel veiliger. Tip: vraag van tevoren een prijsopgave/offerte. == Suggesties per kamer == === Gang === [[File:Städskåp.JPG|thumb|180px|Bezemkast]] In veel gevallen zal de gang na de voordeur als ontvangstruimte dienen, daar waar huisgenoten en gasten binnenkomen en weer vanuit vertrekken, en is er geen aparte vestibule mogelijk. Benodigdheden (voor zover er ruimte is): * Zorg voor een luide voordeurbel die overal in huis goed te horen is. * Deurmat direct bij de voordeur, die goed vocht opneemt. * Kapstok * Spiegel * Kast met laden voor handschoenen, wanten, sjaals, mutsen, schoenpoets en wellicht tassen, sleutels. NB Hang sleutels niet in het zicht; met enig kunst-en-vliegwerk kunnen kwaadwilligen ze via de brievenbus naar buiten hengelen. Ook voor insluipers zijn sleutels een goede vondst. * Paraplubak met paraplu's * Ruimte voor schoenen. * Een bankje voor het aan- en uittrekken van schoenen. * Faciliteiten voor het poetsen van schoeisel. * Plek(ken) voor het drogen van regenjassen, regenpakken en paraplu's * Plek voor inkomende en uitgaande post. * Bezemkast Als er in de gang geen plaats voor een of meer bepaalde functies is, zullen die elders in huis gevonden moeten worden. === Woonkamer === Een woonkamer is meestal een multifunctionele ruimte, waar men eet, ontspant, leest, TV kijkt, muziek luistert, visite ontvangt en vaak ook spullen opbergt. Er zullen dus meerdere hoeken en hoekjes zijn met elk hun eigen functie, of waar functies in elkaar overlopen. In het algemeen geldt: ''Less is more'', houdt het simpel, minder spullen = meer ruimte. Enkele kamerplanten maken een kamer gezelliger, maar maak er geen oerwoud van. Dat geldt ook voor andere voorwerpen. Zet basis-benodigdheden in de kamer en haal er meer (van zolder, opslagruimte, schuur) als ze nodig zijn; zet ze weer terug na gebruik. Dit geldt in ieder geval voor meubels, maar kan ook gelden voor serviesgoed, vazen en dat lelijke prul dat je van een dierbaar familielid kreeg die morgen op visite komt. Plaats enkele persoonlijke accenten (zoals (koffietafel-)boeken, wandplaten, foto's, kunstvoorwerpen) en wissel die regelmatig, bijvoorbeeld éénmaal per jaar. Als het om een grote woonkamer gaat, overweeg dan een schuifwand te plaatsen: kleine kamers zijn sneller warm dan grote en dan kunnen bovendien in beide ruimtes verschillende activiteiten tegelijkertijd plaatsvinden, zoals in de éne iets rustigs doen (lezen, schrijven, werken) en in de andere TV kijken of visite ontvangen. Als de hele ruimte nodig is, kan de schuifdeur worden open gezet. '''De eethoek'''<br> Een flexibele tafel voor de eethoek is een uitschuiftafel of uitklapbare tafel. Voor een klein gezelschap kan de tafel klein zijn, bijvoorbeeld met vier of zes plaatsen, voor een groter gezelschap of als voor een andere activiteit een grote tafel nodig is, kan hij worden uitgeklapt of uitgeschoven, zodat er 6-10 personen aan tafel kunnen. Als je bijpassende stoelen aan het kopen bent: * koop stoelen met goede rugleuningen, die prettig zitten * probeer uit of de stoelen wel hoog genoeg zijn, of je met je armen/ellebogen in een goede houding kunt eten en werken aan die tafel, en of je benen niet knellen. Als je een gladde vloer hebt: bescherm die door viltglijders of vloerglijders onder de stoelpoten te monteren. Bij een eethoek staat een kast of [[w:nl:Dressoir|dressoir]] met voorwerpen die voor een maaltijd nodig zijn, zoals tafellakens, servetten, servies, bestek, broodschalen, vleesschalen, dekschalen, glazen, broodbeleg dat niet in de koelkast hoeft (zoals hagelslag en pindakaas), broodtrommel, beschuitbus en broodrooster. Als je dat gemakkelijker vindt en de keuken dichtbij is, kunnen enkele of alle van deze zaken ook in de keuken worden bewaard. <gallery widths="180" heights="180"> Folding wall in an apartment in New York City 2018.jpg|Eenvoudige schuifwand in een appartement 2008-04-13 Expandable table expanding.jpg|thumb|Uitklapbare eettafel Möbeltassar tre typer.jpg|Vloerglijders, viltglijders Interieur, zicht op wandkast in de eetkamer - Leiden - 20411006 - RCE.jpg|Eethoek met wandkast </gallery> '''De zithoek'''<br> Ook de zithoek kan multifunctioneel zijn: om gasten te ontvangen, maar ook om na een vermoeiende dag uit te rusten, TV te kijken of muziek te luisteren. Hij kan dus zowel gezelligheid als rust uitstralen. Benodigdheden: * Ten minste een of twee luie stoelen of fauteuils, en/of een bank, afhankelijk van het aantal huisgenoten en de ruimte die er beschikbaar is. Desgewenst een voetenbankje. * Eén salontafel en eventueel bijzettafeltjes voor als er een uitgebreid gezelschap is. * Tijdschriften en/of koffietafelboek(en) als gasten even moeten wachten totdat je er als gastheer/-vrouw bij kunt zijn. * Sfeerverlichting, leeslamp. * Een kast met alles wat er in een zithoek nodig kan zijn, zoals thee- en koffiekopjes of mokken, theelepeltjes, theelichtje, suikerpot en melkkannetje, gebakschoteltjes, gebaksvorkjes, onderzettertjes, glazen, drank, muziek, presenteerschaaltje(s), koektrommel, zoutjes en schaaltjes daarvoor. === Keuken === [[File:Keuken Vijfhuizen (NL) 2017.jpg|thumb|280px|Keuken in Vijfhuizen]] In de keuken zul je voedsel bereiden, zoals aardappelen schillen, groenten wassen en snijden, koken, bakken, braden, sinaasappelen persen, en voedsel bewaren en afwassen. Daarvoor heb je een keukenuitrusting nodig, een aanrecht met ten minste één spoelbak/gootsteen en keukenkastjes. * Een aanrechtblad van ''marmer of ander natuursteen'' is mooi, maar er komen gemakkelijk vlekken en kringen in. Bovendien wordt het aangetast door zuren (zoals azijn, citroensap en sinaasappelsap), soda en schuurmiddelen en vereist het speciaal onderhoud<ref>Onderhoud van marmer: zie [https://www.flinders.nl/adviesmodule/onderhoud/marmer-reinigen-tips-tricks Marmer reinigen door Flinders]</ref>. Dergelijk materiaal is niet geschikt voor een efficiënt huishouden. * Zie [[Huishouden/Voeding#Keukenuitrusting|Keukenuitrusting]] voor wat minimaal in een keuken nodig is. Zorg daarnaast voor: * Opbergruimte voor de keukenuitrusting, niet alleen kasten, maar ook haakjes en rekken. * Afwasbare muren. Tegels en gladde wanden zijn prima. Ook spetters en gemors op de vloer moeten gemakkelijk te verwijderen zijn, gladde vloeren zijn daarom ideaal. * Goede ventilatie tijdens koken op gas. Dat kan een open raam zijn of een afzuigkap. * Een fruitschaal met altijd fruit voor het grijpen. * Een vaste plaats voor het noteren van boodschappen, voor spullen die op zijn, of bijna op zijn en aangeschaft moeten worden. Plaats de koelkast (en vriezer) dicht bij een geaard stopcontact zodat geen verlengsnoer nodig is. Zet ze bovendien op een koele plaats, niet vlak naast de kookplaat of fornuis. Zorg voor voldoende ruimte voor ventilatie aan de achterkant van de koelkast, zodat de warmte weg kan. Als er een aparte vriezer is, hoeft die niet per se in de keuken te staan, dat kan ook in een garage, schuurtje of kelder met een geaard stopcontact, mits het om een droge ruimte gaat. En ook een vriezer moet zijn warmte goed kunnen afvoeren, zet hem dus iets van de muur af. Een radio of ander apparaat waarmee men muziek of podcasts kan beluisteren kunnen aangenaam zijn tijdens het koken of de afwas. === Trap(pen) === Naar verdiepingen of kelder. * Zorg dat ze veilig zijn: geen gladde treden. * De wand ernaast kan als expositieruimte gebruikt worden, met foto's schilderijen, tekeningen, souvenirs en andere voorwerpen. === Slaapkamer === [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast met roede en legplank]] Laat een slaapkamer rust uitstralen, met rustige kleuren en aankleding, en gordijnen die voldoende verduisteren. Houd het sober. Benodigdheden: * Bed of bedden, afhankelijk van het aantal bewoners dat gebruikmaakt van de slaapkamer, elk met een molton onderlaken om het matras te beschermen, hoeslakens, bovenlaken met dekens, of dekbed en dekbedovertrekken, hoofdkussen met kussenslopen. * Een of meer kledingkasten: met legplanken, lades en ten minste één met een roede om kleding uit te hangen. Het is handig om 's zomers de winterkleren te kunnen wegbergen, hoog in een legkast of op zolder, en 's winters de zomerkleren. * Linnenkast voor bijvoorbeeld handdoeken, washandjes, lakens, dekbedovertrekken, kussenslopen, reserve-dekens, -dekbedden en -kussens, voorraad toiletspullen (zoals zeep, tandpasta, tandenborstels en shampoo). Een linnenkast hoeft niet per se op een slaapkamer te staan, maar kan ook op de overloop staan als daar voldoende ruimte is, zodat alle bewoners er gemakkelijk bij kunnen. * Eén nachtkastje per persoon. * Bedlampje. * Eén stoel per persoon. * Klerenhangers. * Eén of meerdere haakjes voor een duster/peignoir/ochtendjas/badjas. Uiteraard is deze lijst naar believen uit te breiden. Maar een TV valt af te raden: die activeert de hersenen juist in plaats van ze in een slaaptoestand te brengen. Zorg op de slaapverdieping voor: * (ten minste) één lange spiegel waarin elke huisgenoot (ook de lange) zich van top tot teen kan zien; een spiegel kan desgewenst ook aan de binnenkant van een kast worden bevestigd. * Een werkkast met stofzuiger en andere schoonmaakmiddelen, zodat je niet elke keer alles heen en weer hoeft te slepen. === Logeerkamer === In veel huizen zal geen aparte kamer voor logé's beschikbaar zijn. Mocht dat wel het geval zijn, dan is het prettig voor logé's om de beschikking te hebben over: * een bed met bedlampje * een tafel om de koffer uit te pakken * een hang- en legkast met enkele klerenhangers en een extra deken * een stoel * een nachtkastje * een prullebak. Als er geen logeerkamer is, overweeg dan een [[w:nl:Uitklapbed|opklapbed]] op één van de andere kamers, of een [[w:nl:Veldbed#Stretcher|stretcher]], die ook als tuinmeubel dienst kan doen. === WC === Een wc of toilet moet vooral functioneel zijn: met reserve-wc-rollen (twee-laags en ongekleurd), een prullenbak, een fonteintje met zeep en een handdoekje, een toiletborstel in een houder en schoonmaakmiddel zoals een flacon WC-reiniger. Meer hoeft het niet te zijn. Wie wil kan nog decoraties en/of geurzakjes (met bijvoorbeeld lavendel erin) ophangen of tijdschriften neerleggen. Als u er toch iets bijzonders van wil maken: zie [https://indebuurt.nl/amersfoort/amersfoorters/meest-unieke-wcs-van-amersfoort~307494/ Unieke wc's van Amersfoort] voor inspiratie. === Badkamer === [[File:Badkamer.jpg|thumb|Badkamer]] De basis zal aanwezig zijn: een bad en/of douche, wastafel met spiegel en een wastafel-planchet (plankje boven de wastafel) en vaak een wc met een wc-rol-houder. De rest verzorg je zelf. Benodigdheden: * Handdoekenrek of haakjes * Toiletartikelen zoals zeep, shampoo, tandenborstel (voor elk lid van de huishouding een eigen tandenborstel in een eigen kleur), tandpasta, tandenstokers en floss * Schoonmaakmiddelen * Prullenbak * Zo mogelijk een kast(je) met handdoeken, washandjes, een voorraad zeep, shampoo en andere toiletartikelen * Wasmanden voor vuile was; als die niet in de badkamer passen, zullen die in de buurt ervan een plaatsje moeten krijgen * Een antislip douchemat voorkomt uitglijden (wel na elke douchebeurt schoonspoelen en te drogen hangen) * Een personenweegschaal (facultatief). === Werkkamer === [[File:Interieur slaapkamer op de tweede verdieping met dakkapel - Leiden - 20411134 - RCE.jpg|thumb|Voorbeeld van een werkkamer]] Een kamer voor thuiswerken, studie, administratie, correspondentie, digitale foto's behandelen (waaronder selecteren, archiveren, doorsturen en eventueel uploaden op [[Handboek_Wikimedia_Commons|Commons]]), schrijven (bijvoorbeeld aan een Wikibook of Wikipedia-artikel), rustig telefoneren, eventueel gamen en/of .... Zet het bureau bij het raam, zeker als daar een fraai uitzicht is. Zorg dat het raam links is als u rechtshandig bent en rechts als u linkshandig bent. Dan valt het licht mooi op het bureau als u aan het schrijven bent. Benodigdheden: * Bureau met lades. * Een goede bureaustoel, die lekker zit en een goede steun in de rug biedt. Bezuinig hier niet op. * Kasten en/of boekenplanken. * PC of laptop met toebehoren (zoals Wifi-ontvanger, koptelefoon/oortjes, microfoon, webcam, snoeren, batterij-oplader), printer. Een doos voor het opbergen van toebehoren die niet dagelijks nodig zijn. * Kantoorartikelen voor dagelijks gebruik (zoals een niet-machine, perforator, plakband, pennen en ander schrijfmateriaal) en een kleine voorraad daarvan, van punaises tot printerpapier. * Een bakje of mandje op A4-formaat voor papieren die afgehandeld moeten worden. * Desgewenst een prikbord met bijvoorbeeld een kalender. * Eventueel naslagwerken, studieboeken en tijdschriften. === Zolder === De indeling van en benodigdheden op een zolder zijn geheel afhankelijk van de functie(s) die een zolder heeft of krijgt. Vaak zal hij worden gebruikt als opslagruimte en dan zijn er veelal kasten en/of kisten nodig. === Wasruimte === Vaak is de wasmachine-aansluiting op zolder, waardoor het logisch is om daar te wassen, drogen, strijken en verstellen. Maar zo'n ruimte kan ook elders in huis komen, bijvoorbeeld in een daarvoor aangepaste slaapkamer of in de bijkeuken. Voorwaarden: * Goed te ventileren. * Met een wasmachine-aansluiting (d.w.z. een wasmachinekraan, afvoer en minimaal één geaard stopcontact, en een tweede als er ook een wasdroger en/of aparte centrifuge is). * Een wasbak in de buurt is handig om je handen te kunnen wassen vóórdat je schone was uit de wasmachine of droger haalt, schone was ophangt of opvouwt, voor het weggieten van water uit uitgeknepen was of uit de centrifuge, en voor een handwasje. * Gladde vloerbedekking. Benodigdheden: * Wasmanden, in ieder geval één voor de hete was (zoals ondergoed, lakens, handdoeken, theedoeken en vaatdoeken) en één voor de fijne en bonte was (zoals bovenkleding en gekleurde pannenlappen). * Wasmachine met eronder een lekbak voor het geval hij gaat lekken. Bij de aanschaf van een wasmachine: let op water- en energiegebruik. Dan is er nog de keuze: Bij een ''bovenlader'' hoeft men niet te bukken om was erin te doen en eruit te halen; bij een wasmachine met de klep van voren kan er een droger bovenop worden geplaatst, bedenk wat in uw situatie het handigste is. * Opbergruimte voor wasmiddelen, vlekkenverwijderaars, e.d. * Droogrek(ken) met knijpers; een droogmolen voor buiten (die in de schuur kan staan); en/of een wasdroger. * Een tafel om de was op te vouwen (of gebruik hiervoor de strijkplank). * Een strijkplank met strijkijzer, een plantenspuit om de te strijken spullen te bevochtigen, eventueel een mouwplankje; zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. * Een rek en/of kast om de te strijken, gestreken en te verstellen voorwerpen tijdelijk te bewaren. * Radio of ander toestel dat voor muziek of gesproken tekst kan zorgen als men in de wasruimte bezig is. Als in deze ruimte ook versteld wordt: * Naaidoos. * Naaitafel (kan wellicht dezelfde zijn als waarop de was wordt opgevouwen) en stoel. * Goed licht op de naaitafel. * Naaimachine. Een mooie plek voor de strijkplank is voor een raam, dan valt overdag goed licht op de plank en kan men tussendoor naar buiten kijken. Er moet wel een stopcontact in de buurt zijn. === Hobbyruimte === [[File:Erasmus College Zoetermeer (34).jpg|thumb|250px|Werkbank met gereedschap]] Een hobbyruimte kan gerealiseerd worden in een slaapkamer, op zolder, in de schuur/garage of in een hoekje in de woonkamer, afhankelijk van de indeling en ruimte in het huis. De eisen die er aan gesteld worden, zullen afhankelijk zijn van het soort hobby. Meestal zijn nodig: * Veel licht. * Een wastafel in de buurt. * Stevige tafel of werkbank. * De mogelijkheid om gereedschap en materialen overzichtelijk op te bergen. * Goede ventilatie. === Garage/schuur === [[File:Bicycle rack at TRI Translational Research Institute, Brisbane, Queensland.jpg|thumb|Rechtop geparkeerde fietsen]] De inrichting van een garage en/of schuur is afhankelijk van de functie die hij krijgt. Vaak worden er fietsen en andere voertuigen gestald, en ook tuinmeubelen, speelgoed voor in de tuin, en allerlei soorten gereedschap. Meestal zijn nodig: * Legplanken en/of een of meerdere open of gesloten kasten voor het opbergen van tuingereedschap en andere spullen voor in de tuin (waaronder tuinaarde, mest en bestrijdingsmiddelen), timmergereedschap, spijkers, schroeven en ander timmermansbenodigdheden, bloempotten, klusspullen en andere spullen waarvoor elders in het huis geen ruimte is. * [Soms] Een fietsrek; er bestaan ook ruimtebesparende systemen waarbij fietsen rechtop kunnen worden geplaatst. * [Soms] Een werkbank. NB Betonnen vloeren zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen geen fijnstof van betonnen vloeren aan. Als het om een grote ruimte gaat, is het verstandig eerst her en der wat water op de betonnen vloer te druppelen om verstuiving van stof bij het vegen te voorkomen. === Buitenruimte === '''Tuin:''' Zie het hoofdstuk [[Huishouden/Tuin|Tuin]]. '''Balkon:''' [[File:Chiodi antipiccione.jpg|thumb|Duivenpinnen]] Een balkon is vooral roeien met de riemen die je hebt. Soms kun je waslijnen ophangen, een tafel(tje) en één of twee tuinstoelen neerzetten en één of enkele plantenbakken ophangen. En een balkon is handig om zelf de ramen te kunnen wassen. * In geval van duivenoverlast: verwijder water en voedsel, plaats duivenpinnen, strooi kaneel en/of peper, of schakel een professionele bestrijder in. == Een opgeruimd huis == Het ideaalbeeld: Een opgeruimd huis waar alles gemakkelijk is te vinden. Dat vergt vooral het aanleren van goede gewoontes en ijzeren discipline, van iedereen die in een huis woont. * Geef alle spullen een eigen plaats, zet spullen bij elkaar die bij elkaar horen, op een plek waar je ze nodig hebt: theedoeken in een keukenkastje en niet in de linnenkast, het goede servies in een kast bij de eettafel, de cd-collectie bij de cd-speler, wanten, sjaals en mutsen in de gangkast. Dan kun je ze altijd weer gemakkelijk terugvinden. ** Ruim boekenkasten in zoals het voor jou handig is, sorteer ze bijvoorbeeld op genre (romans, studieboeken, fotoboeken, etc.), onderwerp (waar gaat het boek over), alfabetisch op titel of auteur, of op kleur. ** Zet geen losse spullen op het aanrecht of een bureau, maar direct op hun plaats in een keukenkastje of bureaulade. * Zet spullen die veel gebruikt worden gemakkelijk voor het grijpen, bijvoorbeeld op ooghoogte. Spullen die minder vaak worden gebruikt kunnen laag, hoog of achterin een kast worden gezet. * Zet spullen weer op hun eigen opbergplek direct nadat je ze gebruikt hebt. * Gooi spullen weg zodra ze versleten zijn. * Doe spullen weg die niet meer gebruikt worden, zoals lege flacons en speelgoed zodra de kinderen er niet meer naar omkijken. * Bestem één doos of kist voor spullen die naar de kringloop kunnen en doe daar elke keer iets in dat weg kan. Zodra de doos vol is, breng je hem weg. * Wees kritisch op wat er het huis binnenkomt. Het lelijke vaasje dat je voor je verjaardag kreeg kan beter naar de kringloopwinkel of op [https://www.marktplaats.nl/ Marktplaats] worden gezet. Een zakje snoep dat in een opwelling is gekocht, maar niemand in huis lekker vindt: in de vuilnisbak. * Probeer verzamelwoede te voorkomen. Verzamelwoede kan geen kwaad in grote huizen waar weinig mensen wonen. Maar in de huidige tijd van woningnood, is het juist andersom en is er geen plek voor grote verzamelingen. * Bij wijze van uitlaatklep kan er één rommellade zijn: een plek waar alle kleine spulletjes belanden waarvan je niet direct weet wat je ermee moet, zoals elastiekjes, paperclips, losse potloden, oplaadsnoertjes, make-upmonstertjes. Als die la vol is, ruim je hem op.<ref>[https://www.demorgen.be/beter-leven/hoe-krijg-je-een-echt-opgeruimd-huis-8-tips~b56a88fa/ Hoe krijg je een echt opgeruimd huis]</ref> * Voor huishoudens waar het regelmatig de spuigaten uitloopt: stel de regel in dat telkens als er iets inkomt (bij verjaardagen bijvoorbeeld) dat er dan iets anders weer uit moet. Daarop kan geanticipeerd worden door al vóór een verjaardag met de jarige uit te zoeken wat weg kan. * Ruim elke dag rondslingerende spullen op. * Voer huishoudelijke taken consequent uit, vooral die waarbij het gauw een rommeltje wordt als het niet gebeurt: vuile vaat verzamelen en afwassen, keuken opruimen, vuilnis wegbrengen, wassen, strijken en verstellen. * Loop minstens 1x per jaar het huis door, kamer voor kamer, kast voor kast, plank voor plank. Verzamel alles dat stuk is, en wat niet meer wordt gebruikt en waarvoor je ook in de toekomst geen nut meer ziet. Dat hoeft niet allemaal op één dag; een kwartier of half uur per dag kan al genoeg zijn, en dan gaat het ook niet tegenstaan. Soms is het al fijn als één plank helemaal opgeruimd is. Laat vervolgens kapotte spullen repareren als dat nog de moeite waard is. Doe andere spullen weg (Marktplaats, weggeven, tweedehands winkel of de -juiste- vuilnisbak). Het kan helpen om foto's te maken van spullen die weggaan en er zo nog een herinnering aan te hebben. ** Vaak is het handig om op zolder te beginnen, daar staan in het algemeen de spullen die het minst worden gebruikt en waarvan een deel weg kan. Dat ruimt op en maakt ruimte voor spullen van andere verdiepingen die je zelden gebruikt maar waarvan je nog geen afscheid kunt nemen. Uiteindelijk wordt ruimte gecreëerd in kamers en kasten die het belangrijkste zijn. Meer inspiratie: * [https://www.gewoonopgeruimd.nl/inspiratie/manieren-huis-opgeruimd-houden-nooit-meer-rommelig-wordt/ Gewoon opgeruimd] * [https://leukegeit.nl/opruimen-voor-dummies-7-stappen/ Opruimen voor dummies] == Overige suggesties == === Veiligheid === # '''Brand'''veiligheid: zie [https://www.brandweer.nl/onderwerpen/brandpreventie/ Tips van de brandweer] en [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/brand Brand voorkomen door Eigen Huis]. ## Rookmelders zijn in Nederland verplicht op iedere verdieping in elke woning.<ref>https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gezond-en-veilig-wonen/vraag-en-antwoord/hoeveel-rookmelders-moet-ik-in-mijn-huis-hebben</ref> # '''Inbraak'''beveiliging: zie [https://www.politie.nl/informatie/tips-om-woninginbraak-te-voorkomen.html Preventips van de politie] en [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/inbraak-voorkomen Inbraakpreventie van Eigen Huis]. # Veilig '''aan de deur''': maak het kwaadwillenden moeilijker om met geweld via de voordeur naar binnen te komen als je thuis bent: [[File:Door chain.JPG|thumb|Dievenketting]] ## Via een [[w:nl:Spionnetje|spionnetje]], een goed afsluitbaar luikje op ooghoogte in de deur, een [[w:nl:Boerendeur|boerendeur]] (sluit wel de onderdeur goed af!) of via een naastgelegen (keuken)raam kun je ook zien wie er aanbelt en vragen wat men wil. Dan hoef je niet de (hele) deur open te doen als je niemand verwacht of het niet vertrouwt. ## Een deurketting/dievenketting vertraagt binnendringen door een kwaadwillende. ## Als er grof grind is waar mensen overheen moeten om bij de voor- en/of achterdeur te komen, hoor je altijd of er iemand aankomt. ## Als je overweegt een camera op te hangen: oriënteer je goed, let op de privacy van anderen (zie [https://www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/themas/cameratoezicht/cameragebruik-in-en-om-het-huis Cameragebruik van AP]), en zorg voor een veilige internetverbinding (verander bijvoorbeeld het standaard wachtwoord zo snel mogelijk). # Veilig '''in huis''': ## Voorkom koolmonoxide-vergifiging, zie [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/voorkom-koolmonoxidevergiftiging Voorkom Koolmonoxidevergiftiging door Eigen Huis]. ### Wettelijke verplichting in Nederland: Schakel altijd een gecertificeerd bedrijf in voor installatie, onderhoud en reparatie aan een cv-ketel, geiser, gashaard of gaskachel. Zelf eraan klussen is strafbaar. ### Als je op gas kookt: zet altijd een raam open en/of zet de afzuigkap aan. ## Voorkom legionellabesmetting, zie [https://www.eigenhuis.nl/wonen/veilig-wonen/veiligheid-in-om-huis/voorkom-legionella Voorkom legionella van Eigen Huis] en [https://www.rivm.nl/legionella/legionella-preventie Legionella-preventie van het RIVM]. ## Valpreventie: ### Maak losse snoeren netjes vast, zodat niemand erover kan struikelen. ### Tapijt op een trap voorkomt dat je uitglijdt en het dempt geluid (ook prettig voor de buren). ### Maak losse traproedes direct vast, dit voorkomt vallen op de trap als de traploper los ligt. ### Loop niet met pantoffels met gladde zolen op gladde vloeren. Let er bij het kopen van huisschoeisel op dat de zolen ruw zijn. ### Verwijder losse vloerkleden of leg er anti-slipmateriaal onder. ### Laat looppaden in huis vrij. ### Zet zo weinig mogelijk losse spullen permanent op de vloer, zet bijzettafeltjes bijvoorbeeld aan de kant als ze niet in nodig zijn. ### Zorg ervoor dat er geen kleine spullen op de grond blijven liggen, bijvoorbeeld als er iets op de grond is gevallen of nadat de kinderen uitgespeeld zijn. ## Voorkom scherpe hoeken en randen aan bijvoorbeeld kasten en tafels, hierdoor levert er tegen aan stoten meestal niet direct wonden op. ## Ongedierte buiten houden: zie [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/tips-tegen-plagen-en-ongedierte/ Tips tegen ongedierte van Milieucentraal] En verder: gebruik vooral je gezond verstand en wees voorzichtig met vuur, gas, elektriciteit en elektrische apparaten. === Over ramen === * Zorg ervoor dat gordijnen niet voor de verwarming hangen, maar laat ze tot op of net een enkele centimeter onder de vensterbanken komen. Anders kan de warmte van de verwarming niet de kamer in. * [[w:nl:Zonsering|Zonwering]]: het beste is om de zon op hete dagen van de ramen af te houden. Dit kan het beste door zonwering aan de buitenkant van ramen te plaatsen, zoals een [[w:nl:Zonnescherm|zonnescherm]]. Binnenzonwering, zoals jaloezieën, voorkomen wel dat de zon de kamer in schijnt, maar nauwelijks dat de kamer opwarmt. Jaloezieën en glasgordijnen zijn wel een probaat middel tegen inkijk. === Grote aankopen doen === Het gaat bijvoorbeeld om kasten en andere meubels, lampen, apparatuur, muziekinstrumenten en andere dure hobby-artikelen. * '''Oriëntatiefase''' ** Oriënteer je op wat er zoal te koop is en bedenk waaraan de aankoop moet voldoen, wat je precies wilt hebben: de specificaties. Zoals materiaal, kleur(en), maximum prijs, technische specificaties (van apparaten), energieverbruik en/of indeling (van een kast bijvoorbeeld). En let ook op assecoires: goedkope stofzuigers kunnen dure stofzuigerzakken vereisen, een goedkope printer dure inkt. Neem dat in de overwegingen mee. ** Meet de plek op waar de aankoop komt te staan en bepaal de maximum afmetingen van de aankoop. Zet die ook op de lijst met specificaties. * '''Winkelen''' ** Kies één of meer winkels uit, let daarbij ook op leveringsvoorwaarden, zoals de bezorgkosten, of tegelijkertijd met de bezorging eventuele oude spullen kunnen worden meegenomen, service en (extra) garantie. ** Ga daar op een rustig tijdstip naar toe. Neem de specificaties mee, en ook een [[w:nl:Meetlint|meetlint]], [[w:nl:Duimstok|duimstok]] of [[w:nl:Rolmaat|rolmaat]] en eventueel voorwerpen die in de nieuwe aankoop moeten passen. Neem voor het kopen van bijvoorbeeld een koelkast een bij u in huis veelgebruikte limonadefles, een leeg melkpak, een pakje margarine en andere veelgebruikte producten mee en kijk of en hoe ze erin passen. Is er niet teveel loze ruimte, is de koelkast en vooral de deur handig en flexibel ingedeeld (geen vast eierrek als je nauwelijks eieren gebruikt)? ** Zoek in de winkel naar producten die aan de specificaties voldoen. Vraag eventueel aan een verkoper of die kan helpen en vertel hem/haar de specificaties. Meet de beoogde aankoop op: is die niet te groot (of te klein)? Probeer potentiële aankopen uit: passen de meegebrachte voorwerpen in de beoogde koelkast, ga een tijdje zitten op een stoel of bank, doe uw schoenen uit en ga ook liggen op een bank of matras, hoe zwaar zijn meubels en andere voorwerpen (kun je ze zelf gemakkelijk verplaatsen?). Let ook op de kwaliteit: hoe stevig/gammel is de beoogde aankoop, is het voorwerp duurzaam gemaakt (d.w.z. voldoet het aan milieunormen), is een kast gemaakt van stevig hout, zijn onderdelen gelijmd of geschroefd, etc. ** Als je weet wat je wilt: sluit de '''koopovereenkomst'''. Misschien kun je nog onderhandelen, krijg je korting als je meerdere spullen tegelijk koopt. Spreek in ieder geval goed af wanneer de aankoop geleverd en geïnstalleerd wordt en waar die dan wordt neergezet: in de gang bij de voordeur of direct op de juiste plaats, ook als dat vier hoog is. Laat de afspraken schriftelijk vastleggen, waaronder de garantietermijn (zie ook [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/welke-garanties-heb-ik-op-een-product Wettelijke garanties voor consumenten (Rijksoverheid)]). Koop alleen extra garantie bij als dat lonend is, wat in het algemeen niet het geval is. En sluit in het algemeen geen (extra) verzekering af: vaak wordt de aankoop immers onderdeel van de inboedelverzekering en heb je geen extra verzekering nodig; sluit uiteraard wel een wettelijk verplichte verzekering af zoals voor een auto (voor een nieuwe auto kan het lonen om een all-risk verzekering af te sluiten). Lees voor het tekenen van de overeenkomst alles goed door, stel vragen als je iets niet begrijpt of als je iets raar vindt. * Bij de '''levering''': controleer of het juiste is geleverd, is wat je krijgt ook wat je hebt besteld, zoals merk en productnummer, ziet het er onbeschadigd uit. Wordt een apparaat correct geïnstalleerd, werkt het naar behoren? Als iets niet klopt: neem direct contact op met de leverancier. === Diversen === * Zorg voor een goed afgesloten [[w:nl:Eerste hulp bij ongevallen#Verbandkoffer en verbandtas|EHBO-doos]] of EHBO-kastje op een goed bereikbare, centrale plaats, maar buiten het bereik van kinderen. Zorg ook voor basis-medicijnen zoals pijnstillers, keeltabletten en hoestdrank. Vul de voorraad regelmatig aan en beoordeel hem een maal per jaar op onbruikbaar geworden verbandmiddelen en verlopen datums van medicijnen. Volg bij voorkeur een EHBO-cursus (voor één in de opstartfase: zie het Wikiboek [[EHBO]]). Meer informatie: [[w:nl:Eerste hulp bij ongevallen|EHBO]] in Wikipedia. * Spiegels uit de zon hangen, van zonnestralen worden ze dof. [[File:Rooster1.jpg|thumb|120px|Afvoerzeefje]] * Voorzie elk afvoerputje van een afvoerzeefje, van de gootsteen tot die in de badkamer. Dit voorkomt verstoppingen. * Leg op plaatsen waar veel wordt getelefoneerd een bloknoot of kladblok met een pen neer (aan een touwtje anders is hij steeds weer kwijt). * Leg of hang op een centrale plaats een telefoonboekje neer/op met belangrijke en veelgebruikte telefoonnummers, zoals van politie, huisarts, de internetprovider (voor als internet er uit ligt) en enkele andere belangrijke leveranciers, degene die een reservesleutel van het huis heeft, naaste familie en goede vrienden. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} ibwrve4opq8t1d9ii999hjgp53ii3g1 0 43651 390563 390508 2024-12-10T05:51:07Z JopkeB 18060 Link Poetsprins vervangen door die op web.archive.org omdat hij uit de lucht is 390563 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <big>{{Bezig}}</big> Deze gids biedt suggesties voor het verwijderen van vlekken. {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Deze gids is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar de schrijvers zijn geen professionals op dit gebied. Daarom geldt een voorbehoud: * De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties. Lees labels en gebruiksaanwijzingen die behoren bij de materialen die worden schoongemaakt goed door en volg deze op. Raadpleeg bij twijfel de fabrikant of een professioneel schoonmaakbedrijf. |} '''Verzoek:''' Als iemand onverhoopt toch schade heeft ondervonden van een hier vermelde suggestie: laat het svp weten op de Overleg-pagina, dan passen we het lemma aan of verwijderen het. {| class="wikitable" ; style="background-color: yellow;" |- | '''Dit is een nieuwe lijst waaraan iedereen kan bijdragen! <br> Vermeld eerst het soort vlek en daarachter de oplossing.''' |} '''Aanwijzingen voor schrijvers:''' * vermeld het ook als een middel schade kan veroorzaken aan bepaalde materialen, zoals soda aan aluminium * vermeld een bronverwijzing als een bron is gebruikt. == Algemeen == * Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. * Begin eerst met het droogdeppen van natte vlekken of schoonkrabben van droge vlekken. * Probeer vervolgens of een vlek verdwijnt met '''afwasmiddel''', '''[[w:nl:Groene zeep|groene zeep]]''', '''[[w:nl:Ossengalzeep|ossengalzeep]]''' of een '''inweekmiddel''' zoals [[w:nl:Biotex|Biotex Groen]], voordat u met aggressievere schoonmaakmiddelen aan de slag gaat. Dit is zowel beter voor uw spullen als voor het milieu. '''Waarschuwingen'''<br> # Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. Gebruik er een hoog hangende kast voor waar ze niet bijkunnen, of monteer een slot op de kast met schoonmaakmiddelen. # Houdt u aan de gebruiksaanwijzing op de verpakkingen van schoonmaakmiddelen. # Meng schoonmaakmiddelen NIET, gebruik ze nooit door elkaar. Elk schoonmaakmiddel is chemisch, ook azijn en groene zeep. Dat betekent dat bij menging altijd een gevaarlijke reactie kan ontstaan, ook al zijn de middelen afzonderlijk veilig. # Laat schoonmaakmiddelen in hun oorspronkelijke verpakking (bus, flacon). Dan kan altijd weer de gebruiksaanwijzing worden gelezen. # Trek bij schoonmaakklussen huishoudhandschoenen aan als u iets anders dan afwasmiddel gebruikt. # Zet de ramen open als u werkt met gevaarlijke stoffen zoals ammonia en terpentine. Gebruik dan ook een mondkapje zodat u de gevaarlijke stoffen zo min mogelijk inademt. # Alleen inweken en wassen als het materiaal daartegen bestand is (zie het wasetiket op textiel). # '''Azijn''' mag niet worden gebruikt voor ijzeren voorwerpen, zoals ijzeren potten, pannen en bestek en strijkijzers, en ook niet voor digitale schermen, monitoren, stenen tafelbladen en tegels, natuurstenen oppervlakten, hardhouten vloeren en het verwijderen van vlekken van natuurlijke oorsprong (ei, bloed, gras, urine, chocolade)<ref>https://www.welke.nl/artikel/2460-niet-schoonmaken-met-azijn</ref>. # '''Groene zeep''': Gebruik huishoudhandschoenen, niet gebruiken voor het schoonmaken van huid (zoals handen of haar wassen), voor PVC en marmoleum/linoleum vloerbedekking en natuursteen (zoals marmer en graniet)<ref>[https://web.archive.org/web/20240529075405/https://poetsprins.nl/blog/groene-zeep/ Poetsprins]</ref>. # '''Soda''' opgelost in kokend water is goed voor het verwijderen van vele soorten vlekken. ## Soda mag '''niet''' worden gebruikt op: aluminium, roestvrij staal (waarvan vele pannen en aanrechten zijn gemaakt), hout, natuursteen (marmer, graniet), delicate stoffen (zijde, linnen en wol)<ref>[https://www.handdoekentoiletpapier.nl/blog/10-dingen-die-u-eenvoudig-kunt-schoonmaken-met-soda Schoonmaken met soda]</ref>. # '''Spiritus, alcohol, thinner en terpentine''' zijn brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. # '''Wasbenzine''' is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. Zie voor meer algemene waarschuwingen en tips: [https://www.tantekaat.be/algemene-gouden-vlekkentips/ Algemene gouden vlekkentips van Tante Kaat]. {{Alfabet met ankers}} ==A== ; ==B== ; Ballpointinkt : Spiritus (deppen met een schone doek), daarna behandelen met een sopje van huishoudzeep ; Bloed : IJskoud water, weken in een sopje van biologisch inweekmiddel ; Braaksel : Direct opruimen, niet laten indrogen, resten verwijderen met water. Kleding uitspoelen en wassen. Vlekken op andere plekken insmeren met zeep en afspoelen/afnemen met water. ; ==C== ; Chocolade : Weken in een sopje van biologisch inweekmiddel + wassen met zeepsop. Chocolade in vaste vorm eerste met terpentine behandelen. ; ==D== ; ==E== ; Ei : Afschrapen of opbetten + inweken met biologisch inweekmiddel + uitspoelen ; ==F== ; Fornuis met aankoeksel : Inweken met biologisch inweekmiddel ==G== ; ==H== ; ==I== ; ==J== ; Jodium : Spiritus (deppen met een doek of weken) ; ==K== ; Kaarsvet : :# Gestold kaarsvet breken en wegborstelen. Eventueel met een bot mesje of creditcard wegkrabben, pas op voor beschadigingen. :# Voor het vervolg: zie [https://www.123schoon.nl/Helpcentrum/Vlekkenhulp/Kaarsvet-verwijderen-p33436.html Kaarsvet verwijderen van 123schoon] met per materiaal een aanbevolen methode. ; Kauwgom : :# Hardmaken met ijsblokjes in een plastic zakje, met een hamer verkruimelen en wegvegen; resten verwijderen met wasbenzine. :# Zie [[Handige Harry/Kauwgom aan je schoenen]] ; Koffie : :# Strooi zout op de nog natte vlek, 10 minuten laten intrekken, zout verwijderen en vervolgens wassen. :# Giet een flinke scheut bruiswater (koolzuurhoudend water) op de nog natte vlek en wrijf dat er goed in met een doek. Daarna wassen. :# Opgedroogde koffievlekken: behandelen met ossegalzeep of met witte natuurazijn (3 delen azijn, 1 deel water, nacht laten weken). Daarna wassen. :# Met vochtige doek opbetten, daarna inweken met biologisch inweekmiddel. Overgebleven vlek behandelen met spiritus. ; ==L== ; Limonade : Lauw water + inweken met biologisch inweekmiddel ==M== ; Melk : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==N== ; ==O== ; Ontlasting (ook van huisdieren) : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==P== ; ==Q== ; ==R== ; ==S== ; ==T== ; Transpiratie : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==U== ; ==V== ; Vet : Groene zeep ==W== ; Wijn (rode) : Meteen witte wijn erop druppelen of direct (veel) zout erop strooien, laten intrekken en uitspoelen, daarna wassen ==X== ; ==Y== ; ==Z== ; == Meer tips voor het verwijderen van vlekken == * [https://www.tantekaat.be/category/vlekken/ Vlekkentips van "tante Kaat"] * [https://www.vooroma.nl/vlekkengids/vlekkengids.htm Vlekkengids van "Voor Oma"] * [https://www.123schoon.nl/Helpcentrum/Vlekkenhulp-p33021.html Vlekkenhulp van 123schoon] == Bronverwijzingen == * ''Huishouden op rolletjes'' / Lia Jongbloed-van Nuys. - Den Haag/Antwerpen: Nederlandse Boekenclub, zonder jaartal, 212 p. + ongenummerde foto-pagina's. Hoofdstuk 9 Vlekken verwijderen. ---- '''Referenties'''<br> {{Sub}} eqopmlwkjussizk1xk20hljzm719tvr 390566 390563 2024-12-10T06:26:30Z JopkeB 18060 390566 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <big>{{Bezig}}</big> Deze gids biedt suggesties voor het verwijderen van vlekken. {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Deze gids is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar de schrijvers zijn geen professionals op dit gebied. Daarom geldt een voorbehoud: * De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties. Lees labels en gebruiksaanwijzingen die behoren bij de materialen die worden schoongemaakt goed door en volg deze op. Raadpleeg bij twijfel de fabrikant of een professioneel schoonmaakbedrijf. |} '''Verzoek:''' Als iemand onverhoopt toch schade heeft ondervonden van een hier vermelde suggestie: laat het svp weten op de Overleg-pagina, dan passen we het lemma aan of verwijderen het. {| class="wikitable" ; style="background-color: yellow;" |- | '''Dit is een lijst waaraan iedereen kan bijdragen! <br> Vermeld eerst het soort vlek en daarachter de oplossing.''' |} '''Aanwijzingen voor schrijvers:''' * vermeld het ook als een middel schade kan veroorzaken aan bepaalde materialen, zoals soda aan aluminium * vermeld een bronverwijzing als een bron is gebruikt. == Algemeen == * Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. * Begin eerst met het droogdeppen van natte vlekken of schoonkrabben van droge vlekken. * Probeer vervolgens of een vlek verdwijnt met '''afwasmiddel''', '''[[w:nl:Groene zeep|groene zeep]]''', '''[[w:nl:Ossengalzeep|ossengalzeep]]''' of een '''inweekmiddel''' zoals [[w:nl:Biotex|Biotex Groen]], voordat u met aggressievere schoonmaakmiddelen aan de slag gaat. Dit is zowel beter voor uw spullen als voor het milieu. '''Waarschuwingen'''<br> # Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. Gebruik er een hoog hangende kast voor waar ze niet bijkunnen, of monteer een slot op de kast met schoonmaakmiddelen. # Houdt u aan de gebruiksaanwijzing op de verpakkingen van schoonmaakmiddelen. # Meng schoonmaakmiddelen NIET, gebruik ze nooit door elkaar. Elk schoonmaakmiddel is chemisch, ook azijn en groene zeep. Dat betekent dat bij menging altijd een gevaarlijke reactie kan ontstaan, ook al zijn de middelen afzonderlijk veilig. # Laat schoonmaakmiddelen in hun oorspronkelijke verpakking (bus, flacon). Dan kan altijd weer de gebruiksaanwijzing worden gelezen. # Trek bij schoonmaakklussen huishoudhandschoenen aan als u iets anders dan afwasmiddel gebruikt. # Zet de ramen open als u werkt met gevaarlijke stoffen zoals ammonia en terpentine. Gebruik dan ook een mondkapje zodat u de gevaarlijke stoffen zo min mogelijk inademt. # Alleen inweken en wassen als het materiaal daartegen bestand is (zie het wasetiket op textiel). # '''Azijn''' mag niet worden gebruikt voor ijzeren voorwerpen, zoals ijzeren potten, pannen en bestek en strijkijzers, en ook niet voor digitale schermen, monitoren, stenen tafelbladen en tegels, natuurstenen oppervlakten, hardhouten vloeren en het verwijderen van vlekken van natuurlijke oorsprong (ei, bloed, gras, urine, chocolade)<ref>https://www.welke.nl/artikel/2460-niet-schoonmaken-met-azijn</ref>. # '''Groene zeep''': Gebruik huishoudhandschoenen, niet gebruiken voor het schoonmaken van huid (zoals handen of haar wassen), voor PVC en marmoleum/linoleum vloerbedekking en natuursteen (zoals marmer en graniet)<ref>[https://web.archive.org/web/20240529075405/https://poetsprins.nl/blog/groene-zeep/ Poetsprins]</ref>. # '''Soda''' opgelost in kokend water is goed voor het verwijderen van vele soorten vlekken. ## Soda mag '''niet''' worden gebruikt op: aluminium, roestvrij staal (waarvan vele pannen en aanrechten zijn gemaakt), hout, natuursteen (marmer, graniet), delicate stoffen (zijde, linnen en wol)<ref>[https://www.handdoekentoiletpapier.nl/blog/10-dingen-die-u-eenvoudig-kunt-schoonmaken-met-soda Schoonmaken met soda]</ref>. # '''Spiritus, alcohol, thinner en terpentine''' zijn brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. # '''Wasbenzine''' is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. Zie voor meer algemene waarschuwingen en tips: [https://www.tantekaat.be/algemene-gouden-vlekkentips/ Algemene gouden vlekkentips van Tante Kaat]. {{Alfabet met ankers}} ==A== ; ==B== ; Ballpointinkt : Spiritus (deppen met een schone doek), daarna behandelen met een sopje van huishoudzeep ; Bloed : IJskoud water, weken in een sopje van biologisch inweekmiddel ; Braaksel : Direct opruimen, niet laten indrogen, resten verwijderen met water. Kleding uitspoelen en wassen. Vlekken op andere plekken insmeren met zeep en afspoelen/afnemen met water. ; ==C== ; Chocolade : Weken in een sopje van biologisch inweekmiddel + wassen met zeepsop. Chocolade in vaste vorm eerste met terpentine behandelen. ; ==D== ; ==E== ; Ei : Afschrapen of opbetten + inweken met biologisch inweekmiddel + uitspoelen ; ==F== ; Fornuis met aankoeksel : Inweken met biologisch inweekmiddel ==G== ; ==H== ; ==I== ; ==J== ; Jodium : Spiritus (deppen met een doek of weken) ; ==K== ; Kaarsvet : :# Gestold kaarsvet breken en wegborstelen. Eventueel met een bot mesje of creditcard wegkrabben, pas op voor beschadigingen. :# Voor het vervolg: zie [https://www.123schoon.nl/Helpcentrum/Vlekkenhulp/Kaarsvet-verwijderen-p33436.html Kaarsvet verwijderen van 123schoon] met per materiaal een aanbevolen methode. ; Kauwgom : :# Hardmaken met ijsblokjes in een plastic zakje, met een hamer verkruimelen en wegvegen; resten verwijderen met wasbenzine. :# Zie [[Handige Harry/Kauwgom aan je schoenen]] ; Koffie : :# Strooi zout op de nog natte vlek, 10 minuten laten intrekken, zout verwijderen en vervolgens wassen. :# Giet een flinke scheut bruiswater (koolzuurhoudend water) op de nog natte vlek en wrijf dat er goed in met een doek. Daarna wassen. :# Opgedroogde koffievlekken: behandelen met ossegalzeep of met witte natuurazijn (3 delen azijn, 1 deel water, nacht laten weken). Daarna wassen. :# Met vochtige doek opbetten, daarna inweken met biologisch inweekmiddel. Overgebleven vlek behandelen met spiritus. ; ==L== ; Limonade : Lauw water + inweken met biologisch inweekmiddel ==M== ; Melk : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==N== ; ==O== ; Ontlasting (ook van huisdieren) : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==P== ; ==Q== ; ==R== ; ==S== ; ==T== ; Transpiratie : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==U== ; ==V== ; Vet : Groene zeep ==W== ; Wijn (rode) : Meteen witte wijn erop druppelen of direct (veel) zout erop strooien, laten intrekken en uitspoelen, daarna wassen ==X== ; ==Y== ; ==Z== ; == Meer tips voor het verwijderen van vlekken == * [https://www.tantekaat.be/category/vlekken/ Vlekkentips van "tante Kaat"] * [https://www.vooroma.nl/vlekkengids/vlekkengids.htm Vlekkengids van "Voor Oma"] * [https://www.123schoon.nl/Helpcentrum/Vlekkenhulp-p33021.html Vlekkenhulp van 123schoon] == Bronverwijzingen == * ''Huishouden op rolletjes'' / Lia Jongbloed-van Nuys. - Den Haag/Antwerpen: Nederlandse Boekenclub, zonder jaartal, 212 p. + ongenummerde foto-pagina's. Hoofdstuk 9 Vlekken verwijderen. ---- '''Referenties'''<br> {{Sub}} c0xdgv1gbo8l6320eq6dtfa1np18lrt 390567 390566 2024-12-10T06:30:30Z JopkeB 18060 390567 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <big>{{Bezig}}</big> Deze gids biedt suggesties voor het verwijderen van vlekken. {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Deze gids is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar de schrijvers zijn geen professionals op dit gebied. Daarom geldt een voorbehoud: * De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties. Lees labels en gebruiksaanwijzingen die behoren bij de materialen die worden schoongemaakt goed door en volg deze op. Raadpleeg bij twijfel de fabrikant of een professioneel schoonmaakbedrijf. |} '''Verzoek:''' Als iemand onverhoopt toch schade heeft ondervonden van een hier vermelde suggestie: laat het svp weten op de Overleg-pagina, dan passen we het lemma aan of verwijderen het. {| class="wikitable" ; style="background-color: yellow;" |- | '''Dit is een lijst waaraan iedereen kan bijdragen! <br> Vermeld eerst het soort vlek en daarachter de oplossing.''' |} '''Aanwijzingen voor schrijvers:''' * vermeld het ook als een middel schade kan veroorzaken aan bepaalde materialen, zoals soda aan aluminium * vermeld een bronverwijzing als een bron is gebruikt. == Algemeen == * Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. * Begin eerst met het droogdeppen van natte vlekken of schoonkrabben van droge vlekken. * Probeer vervolgens of een vlek verdwijnt met '''afwasmiddel''', '''[[w:nl:Groene zeep|groene zeep]]''', '''[[w:nl:Ossengalzeep|ossengalzeep]]''' of een '''inweekmiddel''' zoals [[w:nl:Biotex|Biotex Groen]], voordat u met aggressievere schoonmaakmiddelen aan de slag gaat. Dit is zowel beter voor uw spullen als voor het milieu. '''Waarschuwingen'''<br> # Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. Gebruik er een hoog hangende kast voor waar ze niet bijkunnen, of monteer een slot op de kast met schoonmaakmiddelen. # Houdt u aan de gebruiksaanwijzing op de verpakkingen van schoonmaakmiddelen. # Meng schoonmaakmiddelen NIET, gebruik ze nooit door elkaar. Elk schoonmaakmiddel is chemisch, ook azijn en groene zeep. Dat betekent dat bij menging altijd een gevaarlijke reactie kan ontstaan, ook al zijn de middelen afzonderlijk veilig. # Laat schoonmaakmiddelen in hun oorspronkelijke verpakking (bus, flacon). Dan kan altijd weer de gebruiksaanwijzing worden gelezen. # Trek bij schoonmaakklussen huishoudhandschoenen aan als u iets anders dan afwasmiddel gebruikt. # Zet de ramen open als u werkt met gevaarlijke stoffen zoals ammonia en terpentine. Gebruik dan ook een mondkapje zodat u de gevaarlijke stoffen zo min mogelijk inademt. # Alleen inweken en wassen als het materiaal daartegen bestand is (zie het wasetiket op textiel). # '''Azijn''' mag niet worden gebruikt voor ijzeren voorwerpen, zoals ijzeren potten, pannen en bestek en strijkijzers, en ook niet voor digitale schermen, monitoren, stenen tafelbladen en tegels, natuurstenen oppervlakten, hardhouten vloeren en het verwijderen van vlekken van natuurlijke oorsprong (ei, bloed, gras, urine, chocolade)<ref>https://www.welke.nl/artikel/2460-niet-schoonmaken-met-azijn</ref>. # '''Groene zeep''': Gebruik huishoudhandschoenen, niet gebruiken voor het schoonmaken van huid (zoals handen of haar wassen), voor PVC en marmoleum/linoleum vloerbedekking en natuursteen (zoals marmer en graniet)<ref>[https://web.archive.org/web/20240529075405/https://poetsprins.nl/blog/groene-zeep/ Poetsprins]</ref>. # '''Soda''' opgelost in kokend water is goed voor het verwijderen van vele soorten vlekken. ## Soda mag '''niet''' worden gebruikt op: aluminium, roestvrij staal (waarvan vele pannen en aanrechten zijn gemaakt), hout, natuursteen (marmer, graniet), delicate stoffen (zijde, linnen en wol)<ref>[https://www.handdoekentoiletpapier.nl/blog/10-dingen-die-u-eenvoudig-kunt-schoonmaken-met-soda Schoonmaken met soda]</ref>. # '''Spiritus, alcohol, thinner en terpentine''' zijn brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. # '''Wasbenzine''' is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. Zie voor meer algemene waarschuwingen en tips: [https://www.tantekaat.be/algemene-gouden-vlekkentips/ Algemene gouden vlekkentips van Tante Kaat]. {{Alfabet met ankers}} ==A== ; ==B== ; Ballpointinkt : Spiritus (deppen met een schone doek), daarna behandelen met een sopje van huishoudzeep ; Bloed : IJskoud water, weken in een sopje van biologisch inweekmiddel ; Braaksel : Direct opruimen, niet laten indrogen, resten verwijderen met water. Kleding uitspoelen en wassen. Vlekken op andere plekken insmeren met zeep en afspoelen/afnemen met water. ; ==C== ; Chocolade : Weken in een sopje van biologisch inweekmiddel + wassen met zeepsop. Chocolade in vaste vorm eerste met terpentine behandelen, mits het te behandelen materiaal daar tegen bestand is. ; ==D== ; ==E== ; Ei : Afschrapen of opbetten + inweken met biologisch inweekmiddel + uitspoelen ; ==F== ; Fornuis met aankoeksel : Inweken met biologisch inweekmiddel ==G== ; ==H== ; ==I== ; ==J== ; Jodium : Spiritus (deppen met een doek of weken) ; ==K== ; Kaarsvet : :# Gestold kaarsvet breken en wegborstelen. Eventueel met een bot mesje of creditcard wegkrabben, pas op voor beschadigingen. :# Voor het vervolg: zie [https://www.123schoon.nl/Helpcentrum/Vlekkenhulp/Kaarsvet-verwijderen-p33436.html Kaarsvet verwijderen van 123schoon] met per materiaal een aanbevolen methode. ; Kauwgom : :# Hardmaken met ijsblokjes in een plastic zakje, met een hamer verkruimelen en wegvegen; resten verwijderen met wasbenzine. :# Zie [[Handige Harry/Kauwgom aan je schoenen]] ; Koffie : :# Strooi zout op de nog natte vlek, 10 minuten laten intrekken, zout verwijderen en vervolgens wassen. :# Giet een flinke scheut bruiswater (koolzuurhoudend water) op de nog natte vlek en wrijf dat er goed in met een doek. Daarna wassen. :# Opgedroogde koffievlekken: behandelen met ossegalzeep of met witte natuurazijn (3 delen azijn, 1 deel water, nacht laten weken). Daarna wassen. :# Met vochtige doek opbetten, daarna inweken met biologisch inweekmiddel. Overgebleven vlek behandelen met spiritus. ; ==L== ; Limonade : Lauw water + inweken met biologisch inweekmiddel ==M== ; Melk : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==N== ; ==O== ; Ontlasting (ook van huisdieren) : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==P== ; ==Q== ; ==R== ; ==S== ; ==T== ; Transpiratie : Inweken met biologisch inweekmiddel ; ==U== ; ==V== ; Vet : Groene zeep ==W== ; Wijn (rode) : Meteen witte wijn erop druppelen of direct (veel) zout erop strooien, laten intrekken en uitspoelen, daarna wassen ==X== ; ==Y== ; ==Z== ; == Meer tips voor het verwijderen van vlekken == * [https://www.tantekaat.be/category/vlekken/ Vlekkentips van "tante Kaat"] * [https://www.vooroma.nl/vlekkengids/vlekkengids.htm Vlekkengids van "Voor Oma"] * [https://www.123schoon.nl/Helpcentrum/Vlekkenhulp-p33021.html Vlekkenhulp van 123schoon] == Bronverwijzingen == * ''Huishouden op rolletjes'' / Lia Jongbloed-van Nuys. - Den Haag/Antwerpen: Nederlandse Boekenclub, zonder jaartal, 212 p. + ongenummerde foto-pagina's. Hoofdstuk 9 Vlekken verwijderen. ---- '''Referenties'''<br> {{Sub}} fntto8n86zult568xhnepaojucdzimt 0 43660 390545 390541 2024-12-09T16:01:11Z JopkeB 18060 /* Afdanken */ Aanvullingen 390545 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <gallery mode="packed" widths=120px heights=120px> Renswoude Dorpsstraat 38 Linnenkast.jpg|Kleding Towel and small towel.jpg|Handdoeken Dishcloths woven in museum Het Leids Wevershuis 2.jpg|Keukentextiel La cama deshecha (2724466831).jpg|Beddengoed Folded napkin in a restaurant in Carlton Hotel, Singapore - 20121003.jpg|Tafellinnen - panoramio - akeren (9).jpg|Gordijnen </gallery> In dit hoofdstuk gaat het om het aanschaffen van textiel, opbergen, gebruik, onderhoud (wassen, strijken, verstellen) en afdanken ervan. Textiel in het huishouden is bijvoorbeeld kleding, beddengoed, handdoeken, washandjes, keukentextiel (zoals theedoeken, keukenhanddoeken, vaatdoeken en pannenlappen), tafellinnen (tafellakens, servetten) en gordijnen. Andere vormen van handwerken, zoals breien, haken en borduren, komen hier niet aan bod omdat die over hobby's gaan, en niet per se met huishouden te maken hebben. == Aanschaf == Let bij het kopen van textiel op het waslabel/-etiket: [[File:Label with care symbols.JPG|thumb|Textiel-etiket]] * ''Van welk materiaal is het gemaakt?'' Natuurlijke stoffen zoals wol, katoen en linnen ademen in het algemeen beter dan kunststoffen zoals acryl, polyester en polyamide. Ze doen ook beter wat ze moeten doen: koeler (katoen en linnen) in de zomer, warmer (wol) in de winter. Bovendien zijn ze afbreekbaar en vervuilen op die manier het milieu niet langdurig (bij de productie kunnen ze wel het milieu belasten, voor de productie van katoen bijvoorbeeld, is veel grond nodig, wat kan leiden tot ontbossing, en worden veel water, kunstmest, pesticiden en chemicaliën gebruikt, daarom is biologisch katoen beter). Katoen en linnen hebben wel het nadeel dat ze snel kreuken en kunnen krimpen in de was, zelfs als ze je op lage temperaturen wast, koop eventueel een maatje groter. Wol heeft als voordeel dat je producten ervan veel minder vaak hoeft te wassen dan die van andere materialen. * ''Hoe kan/moet het gereinigd worden?'' Ben je bereid een product te kopen als het alleen met de hand gewassen mag worden of zelfs alleen chemisch gereinigd mag worden? Voor een wollen trui of gordijnen is dat wellicht niet zo'n bezwaar omdat die niet vaak gewassen hoeven te worden. Maar met een zijden bloes of andere stukken die je graag na elk gebruik wilt wassen, zal dat anders zijn. * ''Sokken'': koop zoveel mogelijk dezelfde sokken, qua kleur, lengte en materiaal. Dat is handig bij het sorteren van sokken na een wasbeurt èn het voorkomt veel enkele sokken als de ander kwijt of versleten is. * [Voor echte vrekken :] Dit geldt ook voor ''panty's'': knip de pijp af van een panty waarin een ladder of haal zit, maar laat het broekje en de goede pijp in tact. Draag hem tezamen met een soortgelijke panty (maar dan in spiegelbeeld) en je hebt weer een volledige panty. Voor de betekenis van de symbolen: * [[c:Wassymbolen|Wassymbolen]] * [https://www.modewijzer.com/advies/wassymbolen.pdf Wassymbolen van Modewijzer] (een compacter overzicht, maar auteursrechtelijk beschermd) == Opbergen == [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast]] Zorg voor droge, schone kasten met voldoende planken, laden en roedes om alles op te bergen. Leg katoenen zakjes met (een mix van) lavendel, vlierbloesem, kamfer, boerenwormkruid of lievevrouwebedstro in kledingkasten om motten te voorkomen.<ref>https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/motten/</ref> * Bloezen, jasjes, jassen, jurken, rokken en nette broeken blijven het mooiste als ze hangen in een hangkast. * De rest van het textiel wordt zodanig opgevouwen dat ze in de kast past, het liefst met zo min mogelijk vouwen, omdat kleding op de vouw het gemakkelijkste slijt. Haal daarom ook altijd kragen van bijvoorbeeld bloezen en poloshirts en omgeslagen mouwen uit de vouw voordat ze de kast ingaan. Er bestaan talloze instructiefilmpjes voor het goed opvouwen van was, een goed startpunt is wellicht [https://www.youtube.com/channel/UCpjTrF7bXUNQXdmcVy2BzKA/videos ZIJ blog]. Of zoek anders met ''was opvouwen'' gevolgd door een Nederlandse term van een stuk wasgoed, of ''folding tutorial'' gevolgd door de Engelse term voor het kledingstuk of ander stuk textiel, bijvoorbeeld [https://www.youtube.com/watch?v=124L94hoBQg 6 ways to fold socks], die na afloop moeiteloos overgaat in andere filmpjes over was opvouwen. * Gekreukt textiel eerst strijken. * Wollen sokken en kousen: vóór het eerste gebruik met een zeer natte katoenen doek en een strijkijzer persen (zie bij [[Huishouden/Textiel#Strijken|Strijken]]). Dit voorkomt vervilting in de was. * Berg elk half jaar de kleren op die je het komend half jaar niet zult dragen: zomerkleding omstreeks oktober en winterkleding omstreeks mei. Na dat half jaar haal je ze weer tevoorschijn en wissel je. Zo houd je overzicht en raakt de kledingkast niet overvol. Dat tijdelijk opbergen kan waar je maar plaats hebt: zoals op de bovenste planken van een kast of op zolder in een zak, doos of kast. == Gebruik == Wees voorzichtig in het gebruik van textiel. Gebruik bijvoorbeeld bij het open en dichtdoen van gordijnen een trekstang of trektouw, zodat de stof niet hoeft te worden aangeraakt. Voorkom vlekken op kleding, door bijvoorbeeld een schort of een servet te gebruiken. Hang kleding 's avonds uit en berg haar de volgende dag op of stop ze in de wasmand. Was kleding zo min mogelijk, maar wel als ze stinkt of vervelend ruikt, en ondergoed vaker, verschoon onderbroeken in ieder geval elke dag. Lucht elke ochtend het bed, al is het maar door het dekbed of dekens en lakens goed terug te slaan en zo het matras lucht te geven. Uit hygiënisch oogpunt is het beter het bed niet op te maken, alleen recht te trekken, behalve na het verschonen van de lakens. == Onderhoud == Textiel blijft langer bruikbaar als het op de juiste manier gewassen en opgeborgen wordt. De levensduur kan nog worden verlengd door het op tijd te verstellen. === Schoonmaken van textiel === Was textiel niet vaker dan nodig is. Zo slijt het minder snel en blijven de kleuren helderder. '''Vlekken verwijderen'''<br> Als er alleen een vlek in een stuk textiel zit, hoeft het nog niet gewassen te worden, maar is het voldoende als de vlek wordt verwijderd. Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. Zie [[Huishouden/Vlekkengids]] voor de behandeling per soort vlek. '''Wassen'''<br> ''Benodigdheden'': zie de paragraaf [[Huishouden/Huisinrichting#Wasruimte|Wasruimte]] in dit Wikibook.<br> Wassen lijkt gemakkelijk als je het nooit hebt gedaan: je gooit vuile was in de wasmachine en die komt er schoon weer uit. Maar er kan veel mis gaan. Daarom vóórdat je gaat wassen: * Sorteer de vuile was: ** Op wastemperatuur: Kijk op het wasetiket van elk stuk textiel hoe het behandeld moet worden. Veel huishoudtextiel (zoals handdoeken, vaatdoeken en lakens) en veel ondergoed (maar niet: BH's en kanten lingerie) mogen in de regel op 60° C gewassen worden, bovenkleding en tere lingerie mogen in de regel hooguit op 30° of 40° C gewassen worden. Sommige soorten textiel kunnen zelfs alleen met de hand gewassen worden of moeten naar de stomerij. ** Op kleur: maak stapels met wit en lichte kleuren, blauw met aanverwante kleuren (groen, bruin, paars), rood met aanverwante kleuren (oranje, roze), zwart en andere donkere andere kleuren; geel kan vaak bij lichte kleuren. Reden: als je iets roods tegelijk met de lichte was wast, komt de lichte was er roze uit. * Nieuwe, gekleurde kleding en ander gekleurd textiel dat niet eerder is gewassen: Week het eerst een nacht in koud water met een scheutje azijn. Zo geeft het geen kleur af en krimpt het niet.<ref>https://elektrozine.be/vermijd-deze-10-missers-bij-het-wassen-met-de-wasmachine/#:~:text=2Haal%20de%20zakken%20leeg,je%20machine%20en%20je%20kleren</ref>. * Haal zakken van kleding leeg. * Trek ritsen dicht, zodat ze zelf heel blijven èn ander wasgoed niet beschadigen. * Doe delicate was in een dichtgeknoopt kussensloop of speciaal wasnetje, dan is er minder kans op beschadiging. {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=80px style="text-align:left"> File:Waschen.svg|Was-symbool File:Waschen 30.svg|Was <u><</u> 30°C File:Waschen 40.svg|Was <u><</u> 40°C File:Waschen 50.svg|Was <u><</u> 60°C File:Waschen 95.svg|Was <u><</u> 95°C File:Handwäsche.svg|Handwas File:Nicht waschen.svg|Niet wassen </gallery> |} [[File:Waschen 30s.svg|thumb|110px|Enkele streep onder wastobbe]] Let op: * Een <u>enkele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het anti-kreukprogramma moet worden gebruikt en dat er op een lager toerental gecentrifugeerd moet worden. * Een <u>dubbele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het wolprogramma moet worden gebruikt en er niet gecentrifugeerd mag worden. * Als er <u>geen symbool met een wastobbe</u> staat, mag het stuk textiel niet thuis gewassen worden. Kijk dan in de [[c:Wassymbolen#Professioneel_reinigen|tabel]] of er wel een symbool in het waslabel staat voor het professioneel reinigen; zo ja, breng het naar de stomerij. Doe alleen vuile was bij elkaar in de wasmachine die zowel qua wastemperatuur als qua kleur in dezelfde groep valt. Was alleen met een bijna volle trommel, houdt een handbreedte ruimte. Dat is het meest efficiënt: Als hij helemaal vol is, heeft de was geen ruimte genoeg om schoon te worden, als hij minder beladen is, kun je beter vuile was sparen totdat je genoeg hebt, dat scheelt een extra keer wassen. Als je tussendoor iets nodig hebt, kun je het beter met de hand wassen. Was vooral op tijdstippen dat de elektriciteit goedkoop is: bij bezit van zonnepanelen is dat overdag als het licht is en nog meer als de zon schijnt, bij gebruik van daluren is dat 's nachts.<br> Vuile was die op 40° C gewassen mag worden, kan ook op 30° C gewassen worden. Dat geldt ook voor andere wastemperaturen: je mag textiel wel op een lagere, maar niet op een hogere temperatuur wassen dan staat aangegeven op het wasetiket. <br> Draai alleen een wasprogramma met voorwas als de was zeer vuil is, anders is alleen het hoofdprogramma voldoende. Dat scheelt water, elektriciteit en wasmiddel. <br> Voeg wasmiddel toe volgens de voorschriften op de verpakking. Voor wol altijd een wolwasmiddel gebruiken; voor andere soorten textiel kan een algemeen wasmiddel worden gebruikt. Waspoeder kan op de was worden gegooid. Vloeibaar wasmiddel in de plastic bol, stop deze in de trommel bij de was. Door het wasmiddellaatje niet te gebruiken, kunnen er ook geen zeepresten achterblijven èn spoelt een deel van het wasmiddel ook niet onverricht terzake weg. Zie de [https://www.vanafhier.nl/duurzame-keuzes/wasmiddelgids Wasmiddelengids van ASN] voor duurzame wasmiddelen. <br> Doe de wasmachinetrommel en -klep dicht. Zet de wasmachinekraan open, kies het gewenste wasprogramma en de gewenste temperatuur en zet de wasmachine aan. Als de wasmachine is afgelopen, zet je de programmaknop weer in de beginstand en draai je de kraan weer uit. De was is nu meestal ook gecentrifugeerd. Als de wasmachine dat niet doet (bijvoorbeeld omdat het een oud model is), is er ook een centrifuge nodig om de was droog genoeg te slaan om hem te kunnen ophangen of in de droogtrommel te stoppen. Nu haal je de was uit de machine om te drogen. Maak daarna de rubberen afdichting goed droog, laat de deur openstaan zodat waterresten verdampen en maak het zeepbakje regelmatig schoon.<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/wasmachine/</ref> '''Was drogen'''<br> Al naar gelang de symbolen in hun waslabels, kun je de was nu drogen. Het beste is om buiten de was te drogen, als het label aangeeft dat dat kan. Gekleurde was niet in de zon drogen. {| class="wikitable" |'''Op een natuurlijke manier drogen''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trocknen.svg|Droog-symbool File:Trocknen (leine).svg|Drogen aan waslijn File:Trocknen (liegend).svg|Liggend drogen File:Trocknen (tropfnass).svg|Uitdruppelen, niet centrifugeren File:Trocknen (schatten).svg|In schaduw drogen File:Trocknen (leine im schatten).svg|Drogen aan waslijn in schaduw File:Trocknen (liegend im schatten).svg|Liggend drogen in schaduw File:Trocknen (tropfnass im schatten).svg|Uitdruppelen in schaduw </gallery> |} {| class="wikitable" |'''Drogen in de droogtrommel''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trommeltrocknen.svg|Droogrommel-symbool File:Trommeltrocknen 1.svg|Op lage temperatuur File:Trommeltrocknen 2.svg|Op normale temperatuur File:Nicht trommeltrocknen.svg|Niet in droog-trommel </gallery> |} Buiten in de tuin of op het balkon kan de was aan waslijnen, een droogmolen of een droogrek worden opgehangen, binnen aan wasrekken, en altijd met knijpers. Als de was binnen wordt gedroogd, moet de betreffende ruimte wel goed geventileerd worden, om schimmel te voorkomen. Was buiten of binnen drogen is de meest milieuvriendelijke manier om was te drogen èn het beste voor je portemonnee. Let op: niet alle textiel mag in de droger worden gedroogd. Let daarbij op het wasetiket. * "Liggend drogen" betekent dat het textiel niet mag worden opgehangen omdat het dan uitrekt of gaat lubberen. Je kunt het dan bovenop een wasrek leggen, eventueel met een handdoek eronder. Ook zelfgebreide kleding moet liggend drogen. * "Uitdruppelen" betekent dat je het wel mag ophangen, maar dat het niet mag worden gecentrifugeerd, kies dan een wasprogramma dat niet centrifugeert. Hang het textiel bijvoorbeeld op boven het bad of in de douche(cabine); als het om kleding gaat, kan dat op een klerenhanger. '''Handwas'''<br> Sommige stukken textiel mogen alleen met de hand gewassen worden, dat staat dan in het waslabel, meestal aan de binnenkant van een stuk textiel. Als eerste maak je een sopje. Afhankelijk van de omvang van het te wassen textiel kan dat in een schone emmer of teil, schone wasbak of een bad. Het water mag niet te warm zijn, maximaal zo'n 30° C (lauwwarm). Het wasmiddel moet geschikt zijn voor de handwas en voor delicaat textiel. Gebruik er niet méér van dan op de verpakking staat aangegeven. Doe het te wassen textiel in het sop en kneed het textiel voorzichtig in het sop. Wrijf en wring zo min mogelijk om de stof niet te beschadigen. Spoel het textiel daarna goed uit in koud water. Gebruik telkens nieuw helder spoelwater totdat het sop helemaal verdwenen is. Daarna kun je het drogen, afhankelijk van het waslabel, zie hierboven. '''Meer informatie over wassen:''' * [https://poetsprins.nl/wassen/wasvoorschriften/ Wasvoorschriften van de Poetsprins] voor een uitgebreide instructie over wassen, inclusief symbolen. '''Droge was opbergen'''<br> Als de was droog is, kun je die afhalen en opvouwen of op klerenhangers hangen, zie [[Huishouden/Textiel#Opbergen|Opbergen]] (eerder in dit hoofdstuk). === Strijken === Advies: strijk alleen gekreukt textiel waarmee je netjes voor de dag wilt komen, zoals bovenkleding voor je werk of andere ontmoetingen, tafellinnen, beddengoed voor de logeerkamer en gordijnen. Aan de andere kant: strijken bevordert ook de hygiëne, doordat bacteriën door de hitte gedood worden, bijvoorbeeld in zakdoeken, theedoeken, handdoeken en lakens. Maar als je die op 60° C hebt gewassen en er geen kwetsbare zieken in huis zijn, zal het zo'n vaart niet lopen. Strijken is uit hygiëne-oogpunt wel zinvol om textiel te steriliseren, wat bijvoorbeeld nodig is voor eerste hulp bij brandwonden. '''Benodigdheden'''<br> Een strijkplank met strijkijzer, eventueel een plantenspuit om het te strijken textiel te bevochtigen (niet nodig bij een stoomstrijkijzer) en een mouwplankje. Zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. Dat mag een gewoon, simpel strijkijzer zijn of een stoomstrijkijzer. Bij een ''stroomstrijkijzer'' vul je het waterreservoir direct voor het strijken met gedestilleerd water (niet met leidingwater), kun je tijdens het strijken automatische stoomafgave instellen, maar moet je het reservoir na het strijken helemaal legen; de gaten waardoor de stoom gaat, kunnen dichtslibben met kalk. Bij een ''gewoon strijkijzer'' kun je voor het stomen een ''plantenspuit'' gebruiken. <br> Zorg ook voor wat vertier, bijvoorbeeld een radio of een koptelefoon/oortjes met muziek of een podcast. '''Voorbereiding'''<br> Kijk op het ''waslabel'' in/op het textiel of en hoe warm een stuk textiel gestreken mag worden. Hoe meer bolletjes op het strijksymbool staan, hoe heter het stuk textiel gestreken mag worden. De bolletjes corresponderen met de keuzeschijf op je strijkijzer. Katoen en linnen mogen in de regel op de hoogste stand gestreken worden, wol op de middenstand en kunststoffen op de koudste stand.<br> {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=75px style="text-align:left"> File:Bügeln.svg|Strijk-symbool File:Bügeln_1.svg|Strijken op één bol File:Bügeln_2.svg|Strijken op twee bollen File:Bügeln_3.svg|Strijken op drie bollen File:Nicht bügeln.svg|Niet strijken </gallery> |} Strijk eerst het textiel dat alleen op de koudste stand gestreken mag worden. En doe het textiel dat het heetst gestreken mag worden als laatste. '''Het strijken zelf'''<br> [[File:Ironing dress (TESDA).webm|thumb|Strijken van een jurk (instructiefilmpje)]] [[File:Sleeve board.jpg|thumb|Mouwplank]] * Strijken mag in de regel rechtstreeks op het textiel gebeuren. Voor gekleurde textiel is het aan te bevelen om die aan de verkeerde kant te strijken (bijvoorbeeld tafellakens aan de achterkant strijken en kleding binnenstebuiten keren). Ook borduurwerk mag alleen aan de verkeerde kant worden gestreken. * Leg een te strijken stuk textiel op de strijkplank. Strijk door met het strijkijzer over het textiel te bewegen. Als het deel op de strijkplank is gestreken, bijvoorbeeld een broekspijp, verleg dan het stuk textiel zodat een volgend deel gestreken kan worden, en zo door totdat het hele stuk is gestreken. Hang het dan netjes op een hangertje zodat het even kan uithangen of vouw het op als het op een legplank wordt opgeborgen. Begin dan aan het volgende stuk textiel. * Voor kleding met kragen en/of mouwen: Strijk eerst de kraag (aan de binnenkant), dan de mouwen en tenslotte de overige delen. In de mouwen zit nu een scherpe vouw. Als je dat wilt voorkomen, kun je een mouwplank voor de mouwen gebruiken. * Een stuk textiel met een rij knopen draait men om, de knopen liggen nu direct op de strijkplank, de stof is boven. Strijk nu lichtjes over de stof (druk niet te hard, want dat kan de knopen beschadigen). Een alternatief is om tussen elk van de knopen te strijken. * Katoenen en linnen textiel kunnen voor het strijken bevochtigd worden met een plantenspuit, dan gaan de kreukels er tijdens het strijken gemakkelijker uit. In plaats hiervan kan ook stoom uit een stoomstrijkijzer worden gebruikt. * ''Persen'': Sommige stukken textiel worden mooier gestreken met een natgemaakte katoenen doek tussen het strijkijzer en het te strijken stuk textiel. Het strijkijzer wordt dan niet heen-en-weer bewogen, maar wordt telkens zo'n 2 seconden op een stukje textiel geduwd, wordt opgetild naar het volgende stukje, net zolang totdat de doek bijna droog is. Daarna de doek opnieuw natmaken en het volgende deel van het te strijken stuk textiel zo bewerken. Het gaat bijvoorbeeld om wollen (of [[w:nl:Laken (textiel)|lakense]]) kledingstukken of textiel waar de kreukels er moeilijk uit gaan. '''Na het strijken'''<br> * Zet het strijkijzer op het rooster van de strijkplank om af te koelen en trek direct de stekker van het strijkijzer uit het stopcontact. * Berg het gestreken textiel zodanig op dat het zo min mogelijk kan kreuken. Zie [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/wasbehandeling/opvouwen-hoe-doe-ik-het-juist/ Opvouwen door VVT] voor instructies. * Als het strijkijzer geheel is afgekoeld, kan de strijkplank worden opgeborgen. '''Waarschuwingen'''<ref>Deze tips zijn mede ontleend aan [https://huishoudeninhokjes.dse.nl/uitleg/Strijken.htm Huishouden in hokjes]</ref>: * Om legionella te voorkomen moet het water in de plantenspuit regelmatig ververst worden, minimaal één keer per week of elke keer vóórdat je gaat strijken. * Als je textiel te warm probeert te strijken (op een hogere stand dan het waslabel aangeeft) of probeert te strijken terwijl is aangegeven dat dat helemaal niet mag, dan kunnen er bruine plekken of gaten in het textiel komen. * Laat het strijkijzer nooit langer dan enkele seconden met de warme kant op het textiel staan, dan brandt er een bruine vlek in, of brandt er een gat in het textiel. Dit geldt ook voor de strijkplank zelf. * Trek na afloop altijd de stekker uit het stopcontact. * Laat NOOIT het strijkijzer staan zonder dat je er bij bent. * Let op dat kleine kinderen of huisdieren niet de strijkplank kunnen omgooien of aan het snoer kunnen trekken. '''Meer informatie'''<br> * Meer instructiefilmjes op [https://www.youtube.com/results?search_query=strijken YouTube]. === Verstellen === [[File:Nähkasten.jpg|thumb|Naaidoos met basisuitrusting]] * '''Vaardigheden''': Zorg dat je handig bent met naald en draad en bij voorkeur ook met een naaimachine overweg kunt. Als je dat niet vanuit huis of school hebt meegekregen: zoek een cursus of een leermeester die je dat leert. Of zoek op YouTube naar instructiefilmpjes en probeer de handelingen ook zelf uit, net zolang totdat je het kunt. Je hoeft geen coupeuse of kleermaker te worden, kleding kopen loont in het algemeen meer dan zelf maken, maar zorg wel dat je de basisbeginselen beheerst, zoals een draad in een naald steken, knopen aanzetten (of verplaatsen), kleine gaatjes stoppen, rechttoe rechtaan naaien op een naaimachine, mouwen, broeken en rokken inkorten en een gerafeld randje aan een handdoek met een zigzagsteek verhelpen. Je hebt er een leven lang plezier van èn het scheelt geld omdat je langer met je spullen kunt doen of het niet aan een kleermaker hoeft te vragen. (Voor het vervangen van een rits of voering is een kleermaker overigens wel aan te bevelen, omdat dat ingewikkelder klussen zijn.) * Zorg ook voor een '''basisuitrusting''': een naaidoos met een setje verschillende naalden, veiligheidsspelden, kopspelden, vingerhoed, naaigaren in verschillende kleuren die passen bij je smaak, meetlint, tornmesje (vaak inbegrepen bij de uitrusting van een naaimachine) en een schaar. * Een naaimachine is handig voor grotere naaiklussen, maar kost wel minimaal honderd euro en vergt regelmatig onderhoud door een expert. Misschien is anders een tweedehands een optie. Weeg de kosten ervan af tegen het plezier en nut dat je ervan verwacht. == Afdanken == Als een stuk textiel niet meer voldoet, bijvoorbeeld versleten is, niet meer past (te klein/groot, hopeloos uit de mode is, of niet meer bij de rest van het interieur past) of om andere reden niet meer wordt gebruikt, dan wordt het tijd om het weg te doen. NB Was een stuk textiel altijd voordat je het wegdoet. * Als een stuk textiel nog goed is: ** Bedenk of je er zelf nog iets mee kunt. *** Een te korte broek of rok die verder nog goed past, kun je verstellen door er een strook van een bijpassende (of juist contrasterende) stof aan te naaien. Een broek met versleten knieën kan worden vermaakt tot een korte broek. Een te lange broek of rok kun je inkorten. Een bloes met lange mouwen waarvan de ellebogen gaten vertonen of waarvan de mouwen te kort zijn geworden: kort de mouwen in. *** Van de goede stukken van een handdoek kunnen keukenhanddoeken, gastendoekjes, washandjes of poetsdoeken worden gemaakt, van een theedoek of laken nog vaatdoeken resp. kussenslopen. *** Van een laken kan een lakenzak voor in een slaapzak worden gemaakt of een spandoek, of oude lakens kunnen worden gebruikt om spullen af te dekken bij stoffige klussen of schilderwerk. *** Kleding met bijvoorbeeld vlekken die er niet meer uitgaan, kun je bewaren als kluskleding. *** Kleding van volwassenen kan soms worden omgetoverd tot kleding voor kinderen, of gedoneerd worden aan de verkleeddoos van de kinderen. *** Grote gordijnen kunnen wellicht vernaaid worden tot gordijnen voor kleinere ramen. *** Oude vitrage is handig bij het afweren van muggen en andere insecten, bijvoorbeeld over een kinderwagen of voor een raam zonder hor. ** Van een oude ''deken'' kan een [[w:nl:Poncho|poncho]] worden gemaakt: Knip van het goede gedeelte van de deken een lap van 1,5 x 1,5 meter. Knip in het midden een gat voor het hoofd. Werk alle randen netjes af met een bandje of trek draden uit voor een rand met franje. Oude dekens zijn ook prima om achter de hand te hebben bij een inzamelingsactie voor het Rode Kruis en/of een rampgebied, of als u zelf plotseling gevraagd wordt slapers te herbergen. Zorg in alle gevallen dat de dekens schoon zijn. ::Handig zijn met naald en draad en de naaimachine is hiervoor wel een vereiste. ** Vraag in je omgeving (familielid, vrienden, buren, kennissen) of iemand het nog wil hebben. Vooral baby-, peuter- en kleuterkleding kan gewild zijn. ** Verkoop het via tweede-hands websites of tweede-hands winkel. ** Breng het naar een kringloopcentrum. ** Als kleding echt niet meer bruikbaar is, alleen als vod: haal knopen, drukknopen, haken en ogen en ritsen eraf en bewaar die voor reparaties aan andere kleding. Doe het vod in de textielzak. * Anders: gooi het in de textielbak die vaak bij een winkelcentrum staat, of verzamel het in een zak die één of twee keer per jaar wordt opgehaald voor een goed doel. Aanwijzingen (wat wel/niet, hoe verpakt): zie [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/kleding-textiel-en-schoenen/ Inleveren van textiel door Milieu Centraal]. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} 8sd35miwxt7b4n23c2yi2cxbnjiwewd 390549 390545 2024-12-09T18:19:12Z A.D.Ha-Tsekidé 28678 390549 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <gallery mode="packed" widths=120px heights=120px> Renswoude Dorpsstraat 38 Linnenkast.jpg|Kleding Towel and small towel.jpg|Handdoeken Dishcloths woven in museum Het Leids Wevershuis 2.jpg|Keukentextiel La cama deshecha (2724466831).jpg|Beddengoed Folded napkin in a restaurant in Carlton Hotel, Singapore - 20121003.jpg|Tafellinnen - panoramio - akeren (9).jpg|Gordijnen </gallery> In dit hoofdstuk gaat het om het aanschaffen van textiel, opbergen, gebruik, onderhoud (wassen, strijken, verstellen) en afdanken ervan. Textiel in het huishouden is bijvoorbeeld kleding, beddengoed, handdoeken, washandjes, keukentextiel (zoals theedoeken, keukenhanddoeken, vaatdoeken en pannenlappen), tafellinnen (tafellakens, servetten) en gordijnen. Andere vormen van handwerken, zoals breien, haken en borduren, komen hier niet aan bod omdat die over hobby's gaan, en niet per se met huishouden te maken hebben. == Aanschaf == Let bij het kopen van textiel op het waslabel/-etiket: [[File:Label with care symbols.JPG|thumb|Textiel-etiket]] * ''Van welk materiaal is het gemaakt?'' Natuurlijke stoffen zoals wol, katoen en linnen ademen in het algemeen beter dan kunststoffen zoals acryl, polyester en polyamide. Ze doen ook beter wat ze moeten doen: koeler (katoen en linnen) in de zomer, warmer (wol) in de winter. Bovendien zijn ze afbreekbaar en vervuilen op die manier het milieu niet langdurig (bij de productie kunnen ze wel het milieu belasten, voor de productie van katoen bijvoorbeeld, is veel grond nodig, wat kan leiden tot ontbossing, en worden veel water, kunstmest, pesticiden en chemicaliën gebruikt, daarom is biologisch katoen beter). Katoen en linnen hebben wel het nadeel dat ze snel kreuken en kunnen krimpen in de was, zelfs als ze je op lage temperaturen wast, koop eventueel een maatje groter. Wol heeft als voordeel dat je producten ervan veel minder vaak hoeft te wassen dan die van andere materialen. * ''Hoe kan/moet het gereinigd worden?'' Ben je bereid een product te kopen als het alleen met de hand gewassen mag worden of zelfs alleen chemisch gereinigd mag worden? Voor een wollen trui of gordijnen is dat wellicht niet zo'n bezwaar omdat die niet vaak gewassen hoeven te worden. Maar met een zijden bloes of andere stukken die je graag na elk gebruik wilt wassen, zal dat anders zijn. * ''Sokken'': koop zoveel mogelijk dezelfde sokken, qua kleur, lengte en materiaal. Dat is handig bij het sorteren van sokken na een wasbeurt èn het voorkomt veel enkele sokken als de ander kwijt of versleten is. * [Voor echte vrekken :] Dit geldt ook voor ''panty's'': knip de pijp af van een panty waarin een ladder of haal zit, maar laat het broekje en de goede pijp intact. Draag hem tezamen met een soortgelijke panty (maar dan in spiegelbeeld) en je hebt weer een volledige panty. Voor de betekenis van de symbolen: * [[c:Wassymbolen|Wassymbolen]] * [https://www.modewijzer.com/advies/wassymbolen.pdf Wassymbolen van Modewijzer] (een compacter overzicht, maar auteursrechtelijk beschermd) == Opbergen == [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast]] Zorg voor droge, schone kasten met voldoende planken, laden en roedes om alles op te bergen. Leg katoenen zakjes met (een mix van) lavendel, vlierbloesem, kamfer, boerenwormkruid of lievevrouwebedstro in kledingkasten om motten te voorkomen.<ref>https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/motten/</ref> * Bloezen, jasjes, jassen, jurken, rokken en nette broeken blijven het mooiste als ze hangen in een hangkast. * De rest van het textiel wordt zodanig opgevouwen dat ze in de kast past, het liefst met zo min mogelijk vouwen, omdat kleding op de vouw het gemakkelijkste slijt. Haal daarom ook altijd kragen van bijvoorbeeld bloezen en poloshirts en omgeslagen mouwen uit de vouw voordat ze de kast ingaan. Er bestaan talloze instructiefilmpjes voor het goed opvouwen van was, een goed startpunt is wellicht [https://www.youtube.com/channel/UCpjTrF7bXUNQXdmcVy2BzKA/videos ZIJ blog]. Of zoek anders met ''was opvouwen'' gevolgd door een Nederlandse term van een stuk wasgoed, of ''folding tutorial'' gevolgd door de Engelse term voor het kledingstuk of ander stuk textiel, bijvoorbeeld [https://www.youtube.com/watch?v=124L94hoBQg 6 ways to fold socks], die na afloop moeiteloos overgaat in andere filmpjes over was opvouwen. * Gekreukt textiel eerst strijken. * Wollen sokken en kousen: vóór het eerste gebruik met een zeer natte katoenen doek en een strijkijzer persen (zie bij [[Huishouden/Textiel#Strijken|Strijken]]). Dit voorkomt vervilting in de was. * Berg elk half jaar de kleren op die je het komend half jaar niet zult dragen: zomerkleding omstreeks oktober en winterkleding omstreeks mei. Na dat half jaar haal je ze weer tevoorschijn en wissel je. Zo houd je overzicht en raakt de kledingkast niet overvol. Dat tijdelijk opbergen kan waar je maar plaats hebt: zoals op de bovenste planken van een kast of op zolder in een zak, doos of kast. == Gebruik == Wees voorzichtig in het gebruik van textiel. Gebruik bijvoorbeeld bij het open- en dichtdoen van gordijnen een trekstang of trektouw, zodat de stof niet hoeft te worden aangeraakt. Voorkom vlekken op kleding, door bijvoorbeeld een schort of een servet te gebruiken. Hang kleding 's avonds uit en berg haar de volgende dag op of stop ze in de wasmand. Was kleding zo min mogelijk, maar wel als ze stinkt of vervelend ruikt, en ondergoed vaker, verschoon onderbroeken in ieder geval elke dag. Lucht elke ochtend het bed, al is het maar door het dekbed of dekens en lakens goed terug te slaan en zo het matras lucht te geven. Uit hygiënisch oogpunt is het beter het bed niet op te maken, alleen recht te trekken, behalve na het verschonen van de lakens. == Onderhoud == Textiel blijft langer bruikbaar als het op de juiste manier gewassen en opgeborgen wordt. De levensduur kan nog worden verlengd door het op tijd te verstellen. === Schoonmaken van textiel === Was textiel niet vaker dan nodig is. Zo slijt het minder snel en blijven de kleuren helderder. '''Vlekken verwijderen'''<br> Als er alleen een vlek in een stuk textiel zit, hoeft het nog niet gewassen te worden, maar is het voldoende als de vlek wordt verwijderd. Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. Zie [[Huishouden/Vlekkengids]] voor de behandeling per soort vlek. '''Wassen'''<br> ''Benodigdheden'': zie de paragraaf [[Huishouden/Huisinrichting#Wasruimte|Wasruimte]] in dit Wikibook.<br> Wassen lijkt gemakkelijk als je het nooit hebt gedaan: je gooit vuile was in de wasmachine en die komt er schoon weer uit. Maar er kan veel mis gaan. Daarom vóórdat je gaat wassen: * Sorteer de vuile was: ** Op wastemperatuur: Kijk op het wasetiket van elk stuk textiel hoe het behandeld moet worden. Veel huishoudtextiel (zoals handdoeken, vaatdoeken en lakens) en veel ondergoed (maar niet: bh's en kanten lingerie) mogen in de regel op 60° C gewassen worden, bovenkleding en tere lingerie mogen in de regel hooguit op 30° of 40° C gewassen worden. Sommige soorten textiel kunnen zelfs alleen met de hand gewassen worden of moeten naar de stomerij. ** Op kleur: maak stapels met wit en lichte kleuren, blauw met aanverwante kleuren (groen, bruin, paars), rood met aanverwante kleuren (oranje, roze), zwart en andere donkere andere kleuren; geel kan vaak bij lichte kleuren. Reden: als je iets roods tegelijk met de lichte was wast, komt de lichte was er roze uit. * Nieuwe, gekleurde kleding en ander gekleurd textiel dat niet eerder is gewassen: Week het eerst een nacht in koud water met een scheutje azijn. Zo geeft het geen kleur af en krimpt het niet.<ref>https://elektrozine.be/vermijd-deze-10-missers-bij-het-wassen-met-de-wasmachine/#:~:text=2Haal%20de%20zakken%20leeg,je%20machine%20en%20je%20kleren</ref>. * Haal zakken van kleding leeg. * Trek ritsen dicht, zodat ze zelf heel blijven èn ander wasgoed niet beschadigen. * Doe delicate was in een dichtgeknoopte kussensloop of speciaal wasnetje, dan is er minder kans op beschadiging. {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=80px style="text-align:left"> File:Waschen.svg|Was-symbool File:Waschen 30.svg|Was <u><</u> 30°C File:Waschen 40.svg|Was <u><</u> 40°C File:Waschen 50.svg|Was <u><</u> 60°C File:Waschen 95.svg|Was <u><</u> 95°C File:Handwäsche.svg|Handwas File:Nicht waschen.svg|Niet wassen </gallery> |} [[File:Waschen 30s.svg|thumb|110px|Enkele streep onder wastobbe]] Let op: * Een <u>enkele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het anti-kreukprogramma moet worden gebruikt en dat er op een lager toerental gecentrifugeerd moet worden. * Een <u>dubbele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het wolprogramma moet worden gebruikt en er niet gecentrifugeerd mag worden. * Als er <u>geen symbool met een wastobbe</u> staat, mag het stuk textiel niet thuis gewassen worden. Kijk dan in de [[c:Wassymbolen#Professioneel_reinigen|tabel]] of er wel een symbool in het waslabel staat voor het professioneel reinigen; zo ja, breng het naar de stomerij. Doe alleen vuile was bij elkaar in de wasmachine die zowel qua wastemperatuur als qua kleur in dezelfde groep valt. Was alleen met een bijna volle trommel, houdt een handbreedte ruimte. Dat is het meest efficiënt: Als hij helemaal vol is, heeft de was geen ruimte genoeg om schoon te worden, als hij minder beladen is, kun je beter vuile was sparen totdat je genoeg hebt, dat scheelt een extra keer wassen. Als je tussendoor iets nodig hebt, kun je het beter met de hand wassen. Was vooral op tijdstippen dat de elektriciteit goedkoop is: bij bezit van zonnepanelen is dat overdag als het licht is en nog meer als de zon schijnt, bij gebruik van daluren is dat 's nachts.<br> Vuile was die op 40° C gewassen mag worden, kan ook op 30° C gewassen worden. Dat geldt ook voor andere wastemperaturen: je mag textiel wel op een lagere, maar niet op een hogere temperatuur wassen dan staat aangegeven op het wasetiket. <br> Draai alleen een wasprogramma met voorwas als de was zeer vuil is, anders is alleen het hoofdprogramma voldoende. Dat scheelt water, elektriciteit en wasmiddel. <br> Voeg wasmiddel toe volgens de voorschriften op de verpakking. Voor wol altijd een wolwasmiddel gebruiken; voor andere soorten textiel kan een algemeen wasmiddel worden gebruikt. Waspoeder kan op de was worden gegooid. Vloeibaar wasmiddel in de plastic bol, stop deze in de trommel bij de was. Door het wasmiddellaatje niet te gebruiken, kunnen er ook geen zeepresten achterblijven èn spoelt een deel van het wasmiddel ook niet onverrichter zake weg. Zie de [https://www.vanafhier.nl/duurzame-keuzes/wasmiddelgids Wasmiddelengids van ASN] voor duurzame wasmiddelen. <br> Doe de wasmachinetrommel en -klep dicht. Zet de wasmachinekraan open, kies het gewenste wasprogramma en de gewenste temperatuur en zet de wasmachine aan. Als de wasmachine is afgelopen, zet je de programmaknop weer in de beginstand en draai je de kraan weer uit. De was is nu meestal ook gecentrifugeerd. Als de wasmachine dat niet doet (bijvoorbeeld omdat het een oud model is), is er ook een centrifuge nodig om de was droog genoeg te slaan om hem te kunnen ophangen of in de droogtrommel te stoppen. Nu haal je de was uit de machine om te drogen. Maak daarna de rubberen afdichting goed droog, laat de deur openstaan zodat waterresten verdampen en maak het zeepbakje regelmatig schoon.<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/wasmachine/</ref> '''Was drogen'''<br> Al naargelang de symbolen in hun waslabels, kun je de was nu drogen. Het beste is om buiten de was te drogen, als het label aangeeft dat dat kan. Gekleurde was niet in de zon drogen. {| class="wikitable" |'''Op een natuurlijke manier drogen''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trocknen.svg|Droog-symbool File:Trocknen (leine).svg|Drogen aan waslijn File:Trocknen (liegend).svg|Liggend drogen File:Trocknen (tropfnass).svg|Uitdruppelen, niet centrifugeren File:Trocknen (schatten).svg|In schaduw drogen File:Trocknen (leine im schatten).svg|Drogen aan waslijn in schaduw File:Trocknen (liegend im schatten).svg|Liggend drogen in schaduw File:Trocknen (tropfnass im schatten).svg|Uitdruppelen in schaduw </gallery> |} {| class="wikitable" |'''Drogen in de droogtrommel''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trommeltrocknen.svg|Droogrommel-symbool File:Trommeltrocknen 1.svg|Op lage temperatuur File:Trommeltrocknen 2.svg|Op normale temperatuur File:Nicht trommeltrocknen.svg|Niet in droog-trommel </gallery> |} Buiten in de tuin of op het balkon kan de was aan waslijnen, een droogmolen of een droogrek worden opgehangen, binnen aan wasrekken, en altijd met knijpers. Als de was binnen wordt gedroogd, moet de betreffende ruimte wel goed geventileerd worden, om schimmel te voorkomen. Was buiten of binnen drogen is de meest milieuvriendelijke manier om was te drogen èn het beste voor je portemonnee. Let op: niet alle textiel mag in de droger worden gedroogd. Let daarbij op het wasetiket. * "Liggend drogen" betekent dat het textiel niet mag worden opgehangen omdat het dan uitrekt of gaat lubberen. Je kunt het dan bovenop een wasrek leggen, eventueel met een handdoek eronder. Ook zelfgebreide kleding moet liggend drogen. * "Uitdruppelen" betekent dat je het wel mag ophangen, maar dat het niet mag worden gecentrifugeerd, kies dan een wasprogramma dat niet centrifugeert. Hang het textiel bijvoorbeeld op boven het bad of in de douche(cabine); als het om kleding gaat, kan dat op een klerenhanger. '''Handwas'''<br> Sommige stukken textiel mogen alleen met de hand gewassen worden, dat staat dan in het waslabel, meestal aan de binnenkant van een stuk textiel. Als eerste maak je een sopje. Afhankelijk van de omvang van het te wassen textiel kan dat in een schone emmer of teil, schone wasbak of een bad. Het water mag niet te warm zijn, maximaal zo'n 30° C (lauwwarm). Het wasmiddel moet geschikt zijn voor de handwas en voor delicaat textiel. Gebruik er niet méér van dan op de verpakking staat aangegeven. Doe het te wassen textiel in het sop en kneed het textiel voorzichtig in het sop. Wrijf en wring zo min mogelijk om de stof niet te beschadigen. Spoel het textiel daarna goed uit in koud water. Gebruik telkens nieuw helder spoelwater totdat het sop helemaal verdwenen is. Daarna kun je het drogen, afhankelijk van het waslabel, zie hierboven. '''Meer informatie over wassen:''' * [https://poetsprins.nl/wassen/wasvoorschriften/ Wasvoorschriften van de Poetsprins] voor een uitgebreide instructie over wassen, inclusief symbolen. '''Droge was opbergen'''<br> Als de was droog is, kun je die afhalen en opvouwen of op klerenhangers hangen, zie [[Huishouden/Textiel#Opbergen|Opbergen]] (eerder in dit hoofdstuk). === Strijken === Advies: strijk alleen gekreukt textiel waarmee je netjes voor de dag wilt komen, zoals bovenkleding voor je werk of andere ontmoetingen, tafellinnen, beddengoed voor de logeerkamer en gordijnen. Aan de andere kant: strijken bevordert ook de hygiëne, doordat bacteriën door de hitte gedood worden, bijvoorbeeld in zakdoeken, theedoeken, handdoeken en lakens. Maar als je die op 60° C hebt gewassen en er geen kwetsbare zieken in huis zijn, zal het zo'n vaart niet lopen. Strijken is uit hygiëne-oogpunt wel zinvol om textiel te steriliseren, wat bijvoorbeeld nodig is voor eerste hulp bij brandwonden. '''Benodigdheden'''<br> Een strijkplank met strijkijzer, eventueel een plantenspuit om het te strijken textiel te bevochtigen (niet nodig bij een stoomstrijkijzer) en een mouwplankje. Zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. Dat mag een gewoon, simpel strijkijzer zijn of een stoomstrijkijzer. Bij een ''stroomstrijkijzer'' vul je het waterreservoir direct voor het strijken met gedestilleerd water (niet met leidingwater), kun je tijdens het strijken automatische stoomafgave instellen, maar moet je het reservoir na het strijken helemaal legen; de gaten waardoor de stoom gaat, kunnen dichtslibben met kalk. Bij een ''gewoon strijkijzer'' kun je voor het stomen een ''plantenspuit'' gebruiken. <br> Zorg ook voor wat vertier, bijvoorbeeld een radio of een koptelefoon/oortjes met muziek of een podcast. '''Voorbereiding'''<br> Kijk op het ''waslabel'' in/op het textiel of en hoe warm een stuk textiel gestreken mag worden. Hoe meer bolletjes op het strijksymbool staan, hoe heter het stuk textiel gestreken mag worden. De bolletjes corresponderen met de keuzeschijf op je strijkijzer. Katoen en linnen mogen in de regel op de hoogste stand gestreken worden, wol op de middenstand en kunststoffen op de koudste stand.<br> {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=75px style="text-align:left"> File:Bügeln.svg|Strijk-symbool File:Bügeln_1.svg|Strijken op één bol File:Bügeln_2.svg|Strijken op twee bollen File:Bügeln_3.svg|Strijken op drie bollen File:Nicht bügeln.svg|Niet strijken </gallery> |} Strijk eerst het textiel dat alleen op de koudste stand gestreken mag worden. En doe het textiel dat het heetst gestreken mag worden als laatste. '''Het strijken zelf'''<br> [[File:Ironing dress (TESDA).webm|thumb|Strijken van een jurk (instructiefilmpje)]] [[File:Sleeve board.jpg|thumb|Mouwplank]] * Strijken mag in de regel rechtstreeks op het textiel gebeuren. Voor gekleurde textiel is het aan te bevelen om die aan de verkeerde kant te strijken (bijvoorbeeld tafellakens aan de achterkant strijken en kleding binnenstebuiten keren). Ook borduurwerk mag alleen aan de verkeerde kant worden gestreken. * Leg een te strijken stuk textiel op de strijkplank. Strijk door met het strijkijzer over het textiel te bewegen. Als het deel op de strijkplank is gestreken, bijvoorbeeld een broekspijp, verleg dan het stuk textiel zodat een volgend deel gestreken kan worden, en zo door totdat het hele stuk is gestreken. Hang het dan netjes op een hangertje zodat het even kan uithangen of vouw het op als het op een legplank wordt opgeborgen. Begin dan aan het volgende stuk textiel. * Voor kleding met kragen en/of mouwen: Strijk eerst de kraag (aan de binnenkant), dan de mouwen en tenslotte de overige delen. In de mouwen zit nu een scherpe vouw. Als je dat wilt voorkomen, kun je een mouwplank voor de mouwen gebruiken. * Een stuk textiel met een rij knopen draait men om, de knopen liggen nu direct op de strijkplank, de stof is boven. Strijk nu lichtjes over de stof (druk niet te hard, want dat kan de knopen beschadigen). Een alternatief is om tussen elk van de knopen te strijken. * Katoenen en linnen textiel kunnen voor het strijken bevochtigd worden met een plantenspuit, dan gaan de kreukels er tijdens het strijken gemakkelijker uit. In plaats hiervan kan ook stoom uit een stoomstrijkijzer worden gebruikt. * ''Persen'': Sommige stukken textiel worden mooier gestreken met een natgemaakte katoenen doek tussen het strijkijzer en het te strijken stuk textiel. Het strijkijzer wordt dan niet heen-en-weer bewogen, maar wordt telkens zo'n 2 seconden op een stukje textiel geduwd, wordt opgetild naar het volgende stukje, net zolang totdat de doek bijna droog is. Daarna de doek opnieuw natmaken en het volgende deel van het te strijken stuk textiel zo bewerken. Het gaat bijvoorbeeld om wollen (of [[w:nl:Laken (textiel)|lakense]]) kledingstukken of textiel waar de kreukels er moeilijk uit gaan. '''Na het strijken'''<br> * Zet het strijkijzer op het rooster van de strijkplank om af te koelen en trek direct de stekker van het strijkijzer uit het stopcontact. * Berg het gestreken textiel zodanig op dat het zo min mogelijk kan kreuken. Zie [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/wasbehandeling/opvouwen-hoe-doe-ik-het-juist/ Opvouwen door VVT] voor instructies. * Als het strijkijzer geheel is afgekoeld, kan de strijkplank worden opgeborgen. '''Waarschuwingen'''<ref>Deze tips zijn mede ontleend aan [https://huishoudeninhokjes.dse.nl/uitleg/Strijken.htm Huishouden in hokjes]</ref>: * Om legionella te voorkomen moet het water in de plantenspuit regelmatig ververst worden, minimaal één keer per week of elke keer vóórdat je gaat strijken. * Als je textiel te warm probeert te strijken (op een hogere stand dan het waslabel aangeeft) of probeert te strijken, terwijl is aangegeven dat dat helemaal niet mag, dan kunnen er bruine plekken of gaten in het textiel komen. * Laat het strijkijzer nooit langer dan enkele seconden met de warme kant op het textiel staan, dan brandt er een bruine vlek in, of brandt er een gat in het textiel. Dit geldt ook voor de strijkplank zelf. * Trek na afloop altijd de stekker uit het stopcontact. * Laat NOOIT het strijkijzer staan zonder dat je er bij bent. * Let op dat kleine kinderen of huisdieren niet de strijkplank kunnen omgooien of aan het snoer kunnen trekken. '''Meer informatie'''<br> * Meer instructiefilmjes op [https://www.youtube.com/results?search_query=strijken YouTube]. === Verstellen === [[File:Nähkasten.jpg|thumb|Naaidoos met basisuitrusting]] * '''Vaardigheden''': Zorg dat je handig bent met naald en draad en bij voorkeur ook met een naaimachine overweg kunt. Als je dat niet vanuit huis of school hebt meegekregen: zoek een cursus of een leermeester die je dat leert. Of zoek op YouTube naar instructiefilmpjes en probeer de handelingen ook zelf uit, net zolang totdat je het kunt. Je hoeft geen coupeuse of kleermaker te worden, kleding kopen loont in het algemeen meer dan zelf maken, maar zorg wel dat je de basisbeginselen beheerst, zoals een draad in een naald steken, knopen aanzetten (of verplaatsen), kleine gaatjes stoppen, rechttoe rechtaan naaien op een naaimachine, mouwen, broeken en rokken inkorten en een gerafeld randje aan een handdoek met een zigzagsteek verhelpen. Je hebt er een leven lang plezier van èn het scheelt geld omdat je langer met je spullen kunt doen of het niet aan een kleermaker hoeft te vragen. (Voor het vervangen van een rits of voering is een kleermaker overigens wel aan te bevelen, omdat dat ingewikkelder klussen zijn.) * Zorg ook voor een '''basisuitrusting''': een naaidoos met een setje verschillende naalden, veiligheidsspelden, kopspelden, vingerhoed, naaigaren in verschillende kleuren die passen bij je smaak, meetlint, tornmesje (vaak inbegrepen bij de uitrusting van een naaimachine) en een schaar. * Een naaimachine is handig voor grotere naaiklussen, maar kost wel minimaal honderd euro en vergt regelmatig onderhoud door een expert. Misschien is anders een tweedehands een optie. Weeg de kosten ervan af tegen het plezier en nut dat je ervan verwacht. == Afdanken == Als een stuk textiel niet meer voldoet, bijvoorbeeld versleten is, niet meer past (te klein/groot, hopeloos uit de mode is, of niet meer bij de rest van het interieur past) of om andere reden niet meer wordt gebruikt, dan wordt het tijd om het weg te doen. NB: Was een stuk textiel altijd voordat je het wegdoet. * Als een stuk textiel nog goed is: ** Bedenk of je er zelf nog iets mee kunt. *** Een te korte broek of rok die verder nog goed past, kun je verstellen door er een strook van een bijpassende (of juist contrasterende) stof aan te naaien. Een broek met versleten knieën kan worden vermaakt tot een korte broek. Een te lange broek of rok kun je inkorten. Een bloes met lange mouwen waarvan de ellebogen gaten vertonen of waarvan de mouwen te kort zijn geworden: kort de mouwen in. *** Van de goede stukken van een handdoek kunnen keukenhanddoeken, gastendoekjes, washandjes of poetsdoeken worden gemaakt, van een theedoek of laken nog vaatdoeken resp. kussenslopen. *** Van een laken kan een lakenzak voor in een slaapzak worden gemaakt of een spandoek, of oude lakens kunnen worden gebruikt om spullen af te dekken bij stoffige klussen of schilderwerk. *** Kleding met bijvoorbeeld vlekken die er niet meer uitgaan, kun je bewaren als kluskleding. *** Kleding van volwassenen kan soms worden omgetoverd tot kleding voor kinderen, of gedoneerd worden aan de verkleeddoos van de kinderen. *** Grote gordijnen kunnen wellicht vernaaid worden tot gordijnen voor kleinere ramen. *** Oude vitrage is handig bij het afweren van muggen en andere insecten, bijvoorbeeld over een kinderwagen of voor een raam zonder hor. ** Van een oude ''deken'' kan een [[w:nl:Poncho|poncho]] worden gemaakt: Knip van het goede gedeelte van de deken een lap van 1,5 x 1,5 meter. Knip in het midden een gat voor het hoofd. Werk alle randen netjes af met een bandje of trek draden uit voor een rand met franje. Oude dekens zijn ook prima om achter de hand te hebben bij een inzamelingsactie voor het Rode Kruis en/of een rampgebied, of als u zelf plotseling gevraagd wordt slapers te herbergen. Zorg in alle gevallen dat de dekens schoon zijn. ::Handig zijn met naald en draad en de naaimachine is hiervoor wel een vereiste. ** Vraag in je omgeving (familielid, vrienden, buren, kennissen) of iemand het nog wil hebben. Vooral baby-, peuter- en kleuterkleding kan gewild zijn. ** Verkoop het via tweede-hands websites of tweede-hands winkel. ** Breng het naar een kringloopcentrum. ** Als kleding echt niet meer bruikbaar is, alleen als vod: haal knopen, drukknopen, haken en ogen en ritsen eraf en bewaar die voor reparaties aan andere kleding. Doe het vod in de textielzak. * Anders: gooi het in de textielbak die vaak bij een winkelcentrum staat, of verzamel het in een zak die één of twee keer per jaar wordt opgehaald voor een goed doel. Aanwijzingen (wat wel/niet, hoe verpakt): zie [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/kleding-textiel-en-schoenen/ Inleveren van textiel door Milieu Centraal]. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} h9tfo3x79e4446vx61kztywba4rbzp3 390554 390549 2024-12-10T04:21:09Z JopkeB 18060 /* Strijken */ 390554 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <gallery mode="packed" widths=120px heights=120px> Renswoude Dorpsstraat 38 Linnenkast.jpg|Kleding Towel and small towel.jpg|Handdoeken Dishcloths woven in museum Het Leids Wevershuis 2.jpg|Keukentextiel La cama deshecha (2724466831).jpg|Beddengoed Folded napkin in a restaurant in Carlton Hotel, Singapore - 20121003.jpg|Tafellinnen - panoramio - akeren (9).jpg|Gordijnen </gallery> In dit hoofdstuk gaat het om het aanschaffen van textiel, opbergen, gebruik, onderhoud (wassen, strijken, verstellen) en afdanken ervan. Textiel in het huishouden is bijvoorbeeld kleding, beddengoed, handdoeken, washandjes, keukentextiel (zoals theedoeken, keukenhanddoeken, vaatdoeken en pannenlappen), tafellinnen (tafellakens, servetten) en gordijnen. Andere vormen van handwerken, zoals breien, haken en borduren, komen hier niet aan bod omdat die over hobby's gaan, en niet per se met huishouden te maken hebben. == Aanschaf == Let bij het kopen van textiel op het waslabel/-etiket: [[File:Label with care symbols.JPG|thumb|Textiel-etiket]] * ''Van welk materiaal is het gemaakt?'' Natuurlijke stoffen zoals wol, katoen en linnen ademen in het algemeen beter dan kunststoffen zoals acryl, polyester en polyamide. Ze doen ook beter wat ze moeten doen: koeler (katoen en linnen) in de zomer, warmer (wol) in de winter. Bovendien zijn ze afbreekbaar en vervuilen op die manier het milieu niet langdurig (bij de productie kunnen ze wel het milieu belasten, voor de productie van katoen bijvoorbeeld, is veel grond nodig, wat kan leiden tot ontbossing, en worden veel water, kunstmest, pesticiden en chemicaliën gebruikt, daarom is biologisch katoen beter). Katoen en linnen hebben wel het nadeel dat ze snel kreuken en kunnen krimpen in de was, zelfs als ze je op lage temperaturen wast, koop eventueel een maatje groter. Wol heeft als voordeel dat je producten ervan veel minder vaak hoeft te wassen dan die van andere materialen. * ''Hoe kan/moet het gereinigd worden?'' Ben je bereid een product te kopen als het alleen met de hand gewassen mag worden of zelfs alleen chemisch gereinigd mag worden? Voor een wollen trui of gordijnen is dat wellicht niet zo'n bezwaar omdat die niet vaak gewassen hoeven te worden. Maar met een zijden bloes of andere stukken die je graag na elk gebruik wilt wassen, zal dat anders zijn. * ''Sokken'': koop zoveel mogelijk dezelfde sokken, qua kleur, lengte en materiaal. Dat is handig bij het sorteren van sokken na een wasbeurt èn het voorkomt veel enkele sokken als de ander kwijt of versleten is. * [Voor echte vrekken :] Dit geldt ook voor ''panty's'': knip de pijp af van een panty waarin een ladder of haal zit, maar laat het broekje en de goede pijp intact. Draag hem tezamen met een soortgelijke panty (maar dan in spiegelbeeld) en je hebt weer een volledige panty. Voor de betekenis van de symbolen: * [[c:Wassymbolen|Wassymbolen]] * [https://www.modewijzer.com/advies/wassymbolen.pdf Wassymbolen van Modewijzer] (een compacter overzicht, maar auteursrechtelijk beschermd) == Opbergen == [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast]] Zorg voor droge, schone kasten met voldoende planken, laden en roedes om alles op te bergen. Leg katoenen zakjes met (een mix van) lavendel, vlierbloesem, kamfer, boerenwormkruid of lievevrouwebedstro in kledingkasten om motten te voorkomen.<ref>https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/motten/</ref> * Bloezen, jasjes, jassen, jurken, rokken en nette broeken blijven het mooiste als ze hangen in een hangkast. * De rest van het textiel wordt zodanig opgevouwen dat ze in de kast past, het liefst met zo min mogelijk vouwen, omdat kleding op de vouw het gemakkelijkste slijt. Haal daarom ook altijd kragen van bijvoorbeeld bloezen en poloshirts en omgeslagen mouwen uit de vouw voordat ze de kast ingaan. Er bestaan talloze instructiefilmpjes voor het goed opvouwen van was, een goed startpunt is wellicht [https://www.youtube.com/channel/UCpjTrF7bXUNQXdmcVy2BzKA/videos ZIJ blog]. Of zoek anders met ''was opvouwen'' gevolgd door een Nederlandse term van een stuk wasgoed, of ''folding tutorial'' gevolgd door de Engelse term voor het kledingstuk of ander stuk textiel, bijvoorbeeld [https://www.youtube.com/watch?v=124L94hoBQg 6 ways to fold socks], die na afloop moeiteloos overgaat in andere filmpjes over was opvouwen. * Gekreukt textiel eerst strijken. * Wollen sokken en kousen: vóór het eerste gebruik met een zeer natte katoenen doek en een strijkijzer persen (zie bij [[Huishouden/Textiel#Strijken|Strijken]]). Dit voorkomt vervilting in de was. * Berg elk half jaar de kleren op die je het komend half jaar niet zult dragen: zomerkleding omstreeks oktober en winterkleding omstreeks mei. Na dat half jaar haal je ze weer tevoorschijn en wissel je. Zo houd je overzicht en raakt de kledingkast niet overvol. Dat tijdelijk opbergen kan waar je maar plaats hebt: zoals op de bovenste planken van een kast of op zolder in een zak, doos of kast. == Gebruik == Wees voorzichtig in het gebruik van textiel. Gebruik bijvoorbeeld bij het open- en dichtdoen van gordijnen een trekstang of trektouw, zodat de stof niet hoeft te worden aangeraakt. Voorkom vlekken op kleding, door bijvoorbeeld een schort of een servet te gebruiken. Hang kleding 's avonds uit en berg haar de volgende dag op of stop ze in de wasmand. Was kleding zo min mogelijk, maar wel als ze stinkt of vervelend ruikt, en ondergoed vaker, verschoon onderbroeken in ieder geval elke dag. Lucht elke ochtend het bed, al is het maar door het dekbed of dekens en lakens goed terug te slaan en zo het matras lucht te geven. Uit hygiënisch oogpunt is het beter het bed niet op te maken, alleen recht te trekken, behalve na het verschonen van de lakens. == Onderhoud == Textiel blijft langer bruikbaar als het op de juiste manier gewassen en opgeborgen wordt. De levensduur kan nog worden verlengd door het op tijd te verstellen. === Schoonmaken van textiel === Was textiel niet vaker dan nodig is. Zo slijt het minder snel en blijven de kleuren helderder. '''Vlekken verwijderen'''<br> Als er alleen een vlek in een stuk textiel zit, hoeft het nog niet gewassen te worden, maar is het voldoende als de vlek wordt verwijderd. Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. Zie [[Huishouden/Vlekkengids]] voor de behandeling per soort vlek. '''Wassen'''<br> ''Benodigdheden'': zie de paragraaf [[Huishouden/Huisinrichting#Wasruimte|Wasruimte]] in dit Wikibook.<br> Wassen lijkt gemakkelijk als je het nooit hebt gedaan: je gooit vuile was in de wasmachine en die komt er schoon weer uit. Maar er kan veel mis gaan. Daarom vóórdat je gaat wassen: * Sorteer de vuile was: ** Op wastemperatuur: Kijk op het wasetiket van elk stuk textiel hoe het behandeld moet worden. Veel huishoudtextiel (zoals handdoeken, vaatdoeken en lakens) en veel ondergoed (maar niet: bh's en kanten lingerie) mogen in de regel op 60° C gewassen worden, bovenkleding en tere lingerie mogen in de regel hooguit op 30° of 40° C gewassen worden. Sommige soorten textiel kunnen zelfs alleen met de hand gewassen worden of moeten naar de stomerij. ** Op kleur: maak stapels met wit en lichte kleuren, blauw met aanverwante kleuren (groen, bruin, paars), rood met aanverwante kleuren (oranje, roze), zwart en andere donkere andere kleuren; geel kan vaak bij lichte kleuren. Reden: als je iets roods tegelijk met de lichte was wast, komt de lichte was er roze uit. * Nieuwe, gekleurde kleding en ander gekleurd textiel dat niet eerder is gewassen: Week het eerst een nacht in koud water met een scheutje azijn. Zo geeft het geen kleur af en krimpt het niet.<ref>https://elektrozine.be/vermijd-deze-10-missers-bij-het-wassen-met-de-wasmachine/#:~:text=2Haal%20de%20zakken%20leeg,je%20machine%20en%20je%20kleren</ref>. * Haal zakken van kleding leeg. * Trek ritsen dicht, zodat ze zelf heel blijven èn ander wasgoed niet beschadigen. * Doe delicate was in een dichtgeknoopte kussensloop of speciaal wasnetje, dan is er minder kans op beschadiging. {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=80px style="text-align:left"> File:Waschen.svg|Was-symbool File:Waschen 30.svg|Was <u><</u> 30°C File:Waschen 40.svg|Was <u><</u> 40°C File:Waschen 50.svg|Was <u><</u> 60°C File:Waschen 95.svg|Was <u><</u> 95°C File:Handwäsche.svg|Handwas File:Nicht waschen.svg|Niet wassen </gallery> |} [[File:Waschen 30s.svg|thumb|110px|Enkele streep onder wastobbe]] Let op: * Een <u>enkele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het anti-kreukprogramma moet worden gebruikt en dat er op een lager toerental gecentrifugeerd moet worden. * Een <u>dubbele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het wolprogramma moet worden gebruikt en er niet gecentrifugeerd mag worden. * Als er <u>geen symbool met een wastobbe</u> staat, mag het stuk textiel niet thuis gewassen worden. Kijk dan in de [[c:Wassymbolen#Professioneel_reinigen|tabel]] of er wel een symbool in het waslabel staat voor het professioneel reinigen; zo ja, breng het naar de stomerij. Doe alleen vuile was bij elkaar in de wasmachine die zowel qua wastemperatuur als qua kleur in dezelfde groep valt. Was alleen met een bijna volle trommel, houdt een handbreedte ruimte. Dat is het meest efficiënt: Als hij helemaal vol is, heeft de was geen ruimte genoeg om schoon te worden, als hij minder beladen is, kun je beter vuile was sparen totdat je genoeg hebt, dat scheelt een extra keer wassen. Als je tussendoor iets nodig hebt, kun je het beter met de hand wassen. Was vooral op tijdstippen dat de elektriciteit goedkoop is: bij bezit van zonnepanelen is dat overdag als het licht is en nog meer als de zon schijnt, bij gebruik van daluren is dat 's nachts.<br> Vuile was die op 40° C gewassen mag worden, kan ook op 30° C gewassen worden. Dat geldt ook voor andere wastemperaturen: je mag textiel wel op een lagere, maar niet op een hogere temperatuur wassen dan staat aangegeven op het wasetiket. <br> Draai alleen een wasprogramma met voorwas als de was zeer vuil is, anders is alleen het hoofdprogramma voldoende. Dat scheelt water, elektriciteit en wasmiddel. <br> Voeg wasmiddel toe volgens de voorschriften op de verpakking. Voor wol altijd een wolwasmiddel gebruiken; voor andere soorten textiel kan een algemeen wasmiddel worden gebruikt. Waspoeder kan op de was worden gegooid. Vloeibaar wasmiddel in de plastic bol, stop deze in de trommel bij de was. Door het wasmiddellaatje niet te gebruiken, kunnen er ook geen zeepresten achterblijven èn spoelt een deel van het wasmiddel ook niet onverrichter zake weg. Zie de [https://www.vanafhier.nl/duurzame-keuzes/wasmiddelgids Wasmiddelengids van ASN] voor duurzame wasmiddelen. <br> Doe de wasmachinetrommel en -klep dicht. Zet de wasmachinekraan open, kies het gewenste wasprogramma en de gewenste temperatuur en zet de wasmachine aan. Als de wasmachine is afgelopen, zet je de programmaknop weer in de beginstand en draai je de kraan weer uit. De was is nu meestal ook gecentrifugeerd. Als de wasmachine dat niet doet (bijvoorbeeld omdat het een oud model is), is er ook een centrifuge nodig om de was droog genoeg te slaan om hem te kunnen ophangen of in de droogtrommel te stoppen. Nu haal je de was uit de machine om te drogen. Maak daarna de rubberen afdichting goed droog, laat de deur openstaan zodat waterresten verdampen en maak het zeepbakje regelmatig schoon.<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/wasmachine/</ref> '''Was drogen'''<br> Al naargelang de symbolen in hun waslabels, kun je de was nu drogen. Het beste is om buiten de was te drogen, als het label aangeeft dat dat kan. Gekleurde was niet in de zon drogen. {| class="wikitable" |'''Op een natuurlijke manier drogen''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trocknen.svg|Droog-symbool File:Trocknen (leine).svg|Drogen aan waslijn File:Trocknen (liegend).svg|Liggend drogen File:Trocknen (tropfnass).svg|Uitdruppelen, niet centrifugeren File:Trocknen (schatten).svg|In schaduw drogen File:Trocknen (leine im schatten).svg|Drogen aan waslijn in schaduw File:Trocknen (liegend im schatten).svg|Liggend drogen in schaduw File:Trocknen (tropfnass im schatten).svg|Uitdruppelen in schaduw </gallery> |} {| class="wikitable" |'''Drogen in de droogtrommel''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trommeltrocknen.svg|Droogrommel-symbool File:Trommeltrocknen 1.svg|Op lage temperatuur File:Trommeltrocknen 2.svg|Op normale temperatuur File:Nicht trommeltrocknen.svg|Niet in droog-trommel </gallery> |} Buiten in de tuin of op het balkon kan de was aan waslijnen, een droogmolen of een droogrek worden opgehangen, binnen aan wasrekken, en altijd met knijpers. Als de was binnen wordt gedroogd, moet de betreffende ruimte wel goed geventileerd worden, om schimmel te voorkomen. Was buiten of binnen drogen is de meest milieuvriendelijke manier om was te drogen èn het beste voor je portemonnee. Let op: niet alle textiel mag in de droger worden gedroogd. Let daarbij op het wasetiket. * "Liggend drogen" betekent dat het textiel niet mag worden opgehangen omdat het dan uitrekt of gaat lubberen. Je kunt het dan bovenop een wasrek leggen, eventueel met een handdoek eronder. Ook zelfgebreide kleding moet liggend drogen. * "Uitdruppelen" betekent dat je het wel mag ophangen, maar dat het niet mag worden gecentrifugeerd, kies dan een wasprogramma dat niet centrifugeert. Hang het textiel bijvoorbeeld op boven het bad of in de douche(cabine); als het om kleding gaat, kan dat op een klerenhanger. '''Handwas'''<br> Sommige stukken textiel mogen alleen met de hand gewassen worden, dat staat dan in het waslabel, meestal aan de binnenkant van een stuk textiel. Als eerste maak je een sopje. Afhankelijk van de omvang van het te wassen textiel kan dat in een schone emmer of teil, schone wasbak of een bad. Het water mag niet te warm zijn, maximaal zo'n 30° C (lauwwarm). Het wasmiddel moet geschikt zijn voor de handwas en voor delicaat textiel. Gebruik er niet méér van dan op de verpakking staat aangegeven. Doe het te wassen textiel in het sop en kneed het textiel voorzichtig in het sop. Wrijf en wring zo min mogelijk om de stof niet te beschadigen. Spoel het textiel daarna goed uit in koud water. Gebruik telkens nieuw helder spoelwater totdat het sop helemaal verdwenen is. Daarna kun je het drogen, afhankelijk van het waslabel, zie hierboven. '''Meer informatie over wassen:''' * [https://poetsprins.nl/wassen/wasvoorschriften/ Wasvoorschriften van de Poetsprins] voor een uitgebreide instructie over wassen, inclusief symbolen. '''Droge was opbergen'''<br> Als de was droog is, kun je die afhalen en opvouwen of op klerenhangers hangen, zie [[Huishouden/Textiel#Opbergen|Opbergen]] (eerder in dit hoofdstuk). === Strijken === Advies: strijk alleen gekreukt textiel waarmee je netjes voor de dag wilt komen, zoals bovenkleding voor je werk of andere ontmoetingen, tafellinnen, beddengoed voor de logeerkamer en gordijnen. Aan de andere kant: strijken bevordert ook de hygiëne, doordat bacteriën door de hitte gedood worden, bijvoorbeeld in zakdoeken, theedoeken, handdoeken en lakens. Maar als je die op 60° C hebt gewassen en er geen kwetsbare zieken in huis zijn, zal het zo'n vaart niet lopen. Strijken is uit hygiëne-oogpunt wel zinvol om textiel te steriliseren, wat bijvoorbeeld nodig is voor eerste hulp bij brandwonden. '''Benodigdheden'''<br> Een strijkplank met strijkijzer, eventueel een plantenspuit om het te strijken textiel te bevochtigen (niet nodig bij een stoomstrijkijzer) en een mouwplankje. Zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. Dat mag een gewoon, simpel strijkijzer zijn of een stoomstrijkijzer. Bij een ''stroomstrijkijzer'' vul je het waterreservoir direct voor het strijken met gedestilleerd water (niet met leidingwater), kun je tijdens het strijken automatische stoomafgave instellen, maar moet je het reservoir na het strijken helemaal legen; de gaten waardoor de stoom gaat, kunnen dichtslibben met kalk. Bij een ''gewoon strijkijzer'' kun je voor het stomen een ''plantenspuit'' gebruiken. <br> Zorg ook voor wat vertier, bijvoorbeeld een radio of een koptelefoon/oortjes met muziek of een podcast. '''Voorbereiding'''<br> Kijk op het ''waslabel'' in/op het textiel of en hoe warm een stuk textiel gestreken mag worden. Hoe meer bolletjes op het strijksymbool staan, hoe heter het stuk textiel gestreken mag worden. De bolletjes corresponderen met de keuzeschijf op je strijkijzer. Katoen en linnen mogen in de regel op de hoogste stand gestreken worden, wol op de middenstand en kunststoffen op de koudste stand.<br> {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=75px style="text-align:left"> File:Bügeln.svg|Strijk-symbool File:Bügeln_1.svg|Strijken op één bol File:Bügeln_2.svg|Strijken op twee bollen File:Bügeln_3.svg|Strijken op drie bollen File:Nicht bügeln.svg|Niet strijken </gallery> |} Strijk eerst het textiel dat alleen op de koudste stand gestreken mag worden. En doe het textiel dat het heetst gestreken mag worden als laatste. '''Het strijken zelf'''<br> [[File:Ironing dress (TESDA).webm|thumb|Strijken van een jurk (instructiefilmpje)]] [[File:Sleeve board.jpg|thumb|Mouwplank]] * Strijken mag in de regel rechtstreeks op het textiel gebeuren. Voor gekleurde textiel is het aan te bevelen om die aan de verkeerde kant te strijken (bijvoorbeeld tafellakens aan de achterkant strijken en kleding binnenstebuiten keren). Ook borduurwerk mag alleen aan de verkeerde kant worden gestreken. * Leg een te strijken stuk textiel op de strijkplank. Strijk door met het strijkijzer over het textiel te bewegen. Als het deel op de strijkplank is gestreken, bijvoorbeeld een broekspijp, verleg dan het stuk textiel zodat een volgend deel gestreken kan worden, en zo door totdat het hele stuk is gestreken. Hang het dan netjes op een hangertje zodat het even kan uithangen of vouw het op als het op een legplank wordt opgeborgen. Begin dan aan het volgende stuk textiel. * Voor kleding met kragen en/of mouwen: Strijk eerst de kraag (aan de binnenkant), dan de mouwen en tenslotte de overige delen. In de mouwen zit nu een scherpe vouw. Als je dat wilt voorkomen, kun je een mouwplank voor de mouwen gebruiken. * Een stuk textiel met een rij knopen draait men om, de knopen liggen nu direct op de strijkplank, de stof is boven. Strijk nu lichtjes over de stof (druk niet te hard, want dat kan de knopen beschadigen). Een alternatief is om tussen elk van de knopen te strijken. * Katoenen en linnen textiel kunnen voor het strijken bevochtigd worden met een plantenspuit, dan gaan de kreukels er tijdens het strijken gemakkelijker uit. In plaats hiervan kan ook stoom uit een stoomstrijkijzer worden gebruikt. * ''Persen'': Sommige stukken textiel worden mooier gestreken met een natgemaakte katoenen doek op het te strijken stuk textiel. Leg een natte doek op het te strijken stuk textiel. Het strijkijzer wordt nu niet heen-en-weer bewogen, maar wordt telkens zo'n 2 seconden op een stukje textiel geduwd, wordt opgetild naar het volgende stukje, net zolang totdat de doek bijna droog is. Daarna de doek opnieuw natmaken en het volgende deel van het te strijken stuk textiel zo bewerken. Het gaat bijvoorbeeld om wollen (of [[w:nl:Laken (textiel)|lakense]]) kledingstukken of textiel waar de kreukels er moeilijk uit gaan. '''Na het strijken'''<br> * Zet het strijkijzer op het rooster van de strijkplank om af te koelen en trek direct de stekker van het strijkijzer uit het stopcontact. * Berg het gestreken textiel zodanig op dat het zo min mogelijk kan kreuken. Zie [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/wasbehandeling/opvouwen-hoe-doe-ik-het-juist/ Opvouwen door VVT] voor instructies. * Als het strijkijzer geheel is afgekoeld, kan de strijkplank worden opgeborgen. '''Waarschuwingen'''<ref>Deze tips zijn mede ontleend aan [https://huishoudeninhokjes.dse.nl/uitleg/Strijken.htm Huishouden in hokjes]</ref>: * Om legionella te voorkomen moet het water in de plantenspuit regelmatig ververst worden, minimaal één keer per week of elke keer vóórdat je gaat strijken. * Als je textiel te warm probeert te strijken (op een hogere stand dan het waslabel aangeeft) of probeert te strijken, terwijl is aangegeven dat dat helemaal niet mag, dan kunnen er bruine plekken of gaten in het textiel komen. * Laat het strijkijzer nooit langer dan enkele seconden met de warme kant op het textiel staan, dan brandt er een bruine vlek in, of brandt er een gat in het textiel. Dit geldt ook voor de strijkplank zelf. * Trek na afloop altijd de stekker uit het stopcontact. * Laat NOOIT het strijkijzer staan zonder dat je er bij bent. * Let op dat kleine kinderen of huisdieren niet de strijkplank kunnen omgooien of aan het snoer kunnen trekken. '''Meer informatie'''<br> * Meer instructiefilmjes op [https://www.youtube.com/results?search_query=strijken YouTube]. === Verstellen === [[File:Nähkasten.jpg|thumb|Naaidoos met basisuitrusting]] * '''Vaardigheden''': Zorg dat je handig bent met naald en draad en bij voorkeur ook met een naaimachine overweg kunt. Als je dat niet vanuit huis of school hebt meegekregen: zoek een cursus of een leermeester die je dat leert. Of zoek op YouTube naar instructiefilmpjes en probeer de handelingen ook zelf uit, net zolang totdat je het kunt. Je hoeft geen coupeuse of kleermaker te worden, kleding kopen loont in het algemeen meer dan zelf maken, maar zorg wel dat je de basisbeginselen beheerst, zoals een draad in een naald steken, knopen aanzetten (of verplaatsen), kleine gaatjes stoppen, rechttoe rechtaan naaien op een naaimachine, mouwen, broeken en rokken inkorten en een gerafeld randje aan een handdoek met een zigzagsteek verhelpen. Je hebt er een leven lang plezier van èn het scheelt geld omdat je langer met je spullen kunt doen of het niet aan een kleermaker hoeft te vragen. (Voor het vervangen van een rits of voering is een kleermaker overigens wel aan te bevelen, omdat dat ingewikkelder klussen zijn.) * Zorg ook voor een '''basisuitrusting''': een naaidoos met een setje verschillende naalden, veiligheidsspelden, kopspelden, vingerhoed, naaigaren in verschillende kleuren die passen bij je smaak, meetlint, tornmesje (vaak inbegrepen bij de uitrusting van een naaimachine) en een schaar. * Een naaimachine is handig voor grotere naaiklussen, maar kost wel minimaal honderd euro en vergt regelmatig onderhoud door een expert. Misschien is anders een tweedehands een optie. Weeg de kosten ervan af tegen het plezier en nut dat je ervan verwacht. == Afdanken == Als een stuk textiel niet meer voldoet, bijvoorbeeld versleten is, niet meer past (te klein/groot, hopeloos uit de mode is, of niet meer bij de rest van het interieur past) of om andere reden niet meer wordt gebruikt, dan wordt het tijd om het weg te doen. NB: Was een stuk textiel altijd voordat je het wegdoet. * Als een stuk textiel nog goed is: ** Bedenk of je er zelf nog iets mee kunt. *** Een te korte broek of rok die verder nog goed past, kun je verstellen door er een strook van een bijpassende (of juist contrasterende) stof aan te naaien. Een broek met versleten knieën kan worden vermaakt tot een korte broek. Een te lange broek of rok kun je inkorten. Een bloes met lange mouwen waarvan de ellebogen gaten vertonen of waarvan de mouwen te kort zijn geworden: kort de mouwen in. *** Van de goede stukken van een handdoek kunnen keukenhanddoeken, gastendoekjes, washandjes of poetsdoeken worden gemaakt, van een theedoek of laken nog vaatdoeken resp. kussenslopen. *** Van een laken kan een lakenzak voor in een slaapzak worden gemaakt of een spandoek, of oude lakens kunnen worden gebruikt om spullen af te dekken bij stoffige klussen of schilderwerk. *** Kleding met bijvoorbeeld vlekken die er niet meer uitgaan, kun je bewaren als kluskleding. *** Kleding van volwassenen kan soms worden omgetoverd tot kleding voor kinderen, of gedoneerd worden aan de verkleeddoos van de kinderen. *** Grote gordijnen kunnen wellicht vernaaid worden tot gordijnen voor kleinere ramen. *** Oude vitrage is handig bij het afweren van muggen en andere insecten, bijvoorbeeld over een kinderwagen of voor een raam zonder hor. ** Van een oude ''deken'' kan een [[w:nl:Poncho|poncho]] worden gemaakt: Knip van het goede gedeelte van de deken een lap van 1,5 x 1,5 meter. Knip in het midden een gat voor het hoofd. Werk alle randen netjes af met een bandje of trek draden uit voor een rand met franje. Oude dekens zijn ook prima om achter de hand te hebben bij een inzamelingsactie voor het Rode Kruis en/of een rampgebied, of als u zelf plotseling gevraagd wordt slapers te herbergen. Zorg in alle gevallen dat de dekens schoon zijn. ::Handig zijn met naald en draad en de naaimachine is hiervoor wel een vereiste. ** Vraag in je omgeving (familielid, vrienden, buren, kennissen) of iemand het nog wil hebben. Vooral baby-, peuter- en kleuterkleding kan gewild zijn. ** Verkoop het via tweede-hands websites of tweede-hands winkel. ** Breng het naar een kringloopcentrum. ** Als kleding echt niet meer bruikbaar is, alleen als vod: haal knopen, drukknopen, haken en ogen en ritsen eraf en bewaar die voor reparaties aan andere kleding. Doe het vod in de textielzak. * Anders: gooi het in de textielbak die vaak bij een winkelcentrum staat, of verzamel het in een zak die één of twee keer per jaar wordt opgehaald voor een goed doel. Aanwijzingen (wat wel/niet, hoe verpakt): zie [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/kleding-textiel-en-schoenen/ Inleveren van textiel door Milieu Centraal]. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} 6jsiac4lemlsap9rtb17wdxwsmlvfe1 390564 390554 2024-12-10T05:52:38Z JopkeB 18060 Link Poetsprins vervangen door die op web.archive.org omdat hij uit de lucht is 390564 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} <gallery mode="packed" widths=120px heights=120px> Renswoude Dorpsstraat 38 Linnenkast.jpg|Kleding Towel and small towel.jpg|Handdoeken Dishcloths woven in museum Het Leids Wevershuis 2.jpg|Keukentextiel La cama deshecha (2724466831).jpg|Beddengoed Folded napkin in a restaurant in Carlton Hotel, Singapore - 20121003.jpg|Tafellinnen - panoramio - akeren (9).jpg|Gordijnen </gallery> In dit hoofdstuk gaat het om het aanschaffen van textiel, opbergen, gebruik, onderhoud (wassen, strijken, verstellen) en afdanken ervan. Textiel in het huishouden is bijvoorbeeld kleding, beddengoed, handdoeken, washandjes, keukentextiel (zoals theedoeken, keukenhanddoeken, vaatdoeken en pannenlappen), tafellinnen (tafellakens, servetten) en gordijnen. Andere vormen van handwerken, zoals breien, haken en borduren, komen hier niet aan bod omdat die over hobby's gaan, en niet per se met huishouden te maken hebben. == Aanschaf == Let bij het kopen van textiel op het waslabel/-etiket: [[File:Label with care symbols.JPG|thumb|Textiel-etiket]] * ''Van welk materiaal is het gemaakt?'' Natuurlijke stoffen zoals wol, katoen en linnen ademen in het algemeen beter dan kunststoffen zoals acryl, polyester en polyamide. Ze doen ook beter wat ze moeten doen: koeler (katoen en linnen) in de zomer, warmer (wol) in de winter. Bovendien zijn ze afbreekbaar en vervuilen op die manier het milieu niet langdurig (bij de productie kunnen ze wel het milieu belasten, voor de productie van katoen bijvoorbeeld, is veel grond nodig, wat kan leiden tot ontbossing, en worden veel water, kunstmest, pesticiden en chemicaliën gebruikt, daarom is biologisch katoen beter). Katoen en linnen hebben wel het nadeel dat ze snel kreuken en kunnen krimpen in de was, zelfs als ze je op lage temperaturen wast, koop eventueel een maatje groter. Wol heeft als voordeel dat je producten ervan veel minder vaak hoeft te wassen dan die van andere materialen. * ''Hoe kan/moet het gereinigd worden?'' Ben je bereid een product te kopen als het alleen met de hand gewassen mag worden of zelfs alleen chemisch gereinigd mag worden? Voor een wollen trui of gordijnen is dat wellicht niet zo'n bezwaar omdat die niet vaak gewassen hoeven te worden. Maar met een zijden bloes of andere stukken die je graag na elk gebruik wilt wassen, zal dat anders zijn. * ''Sokken'': koop zoveel mogelijk dezelfde sokken, qua kleur, lengte en materiaal. Dat is handig bij het sorteren van sokken na een wasbeurt èn het voorkomt veel enkele sokken als de ander kwijt of versleten is. * [Voor echte vrekken :] Dit geldt ook voor ''panty's'': knip de pijp af van een panty waarin een ladder of haal zit, maar laat het broekje en de goede pijp intact. Draag hem tezamen met een soortgelijke panty (maar dan in spiegelbeeld) en je hebt weer een volledige panty. Voor de betekenis van de symbolen: * [[c:Wassymbolen|Wassymbolen]] * [https://www.modewijzer.com/advies/wassymbolen.pdf Wassymbolen van Modewijzer] (een compacter overzicht, maar auteursrechtelijk beschermd) == Opbergen == [[File:Oplenova omara.JPG|thumb|Hangkast]] Zorg voor droge, schone kasten met voldoende planken, laden en roedes om alles op te bergen. Leg katoenen zakjes met (een mix van) lavendel, vlierbloesem, kamfer, boerenwormkruid of lievevrouwebedstro in kledingkasten om motten te voorkomen.<ref>https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/motten/</ref> * Bloezen, jasjes, jassen, jurken, rokken en nette broeken blijven het mooiste als ze hangen in een hangkast. * De rest van het textiel wordt zodanig opgevouwen dat ze in de kast past, het liefst met zo min mogelijk vouwen, omdat kleding op de vouw het gemakkelijkste slijt. Haal daarom ook altijd kragen van bijvoorbeeld bloezen en poloshirts en omgeslagen mouwen uit de vouw voordat ze de kast ingaan. Er bestaan talloze instructiefilmpjes voor het goed opvouwen van was, een goed startpunt is wellicht [https://www.youtube.com/channel/UCpjTrF7bXUNQXdmcVy2BzKA/videos ZIJ blog]. Of zoek anders met ''was opvouwen'' gevolgd door een Nederlandse term van een stuk wasgoed, of ''folding tutorial'' gevolgd door de Engelse term voor het kledingstuk of ander stuk textiel, bijvoorbeeld [https://www.youtube.com/watch?v=124L94hoBQg 6 ways to fold socks], die na afloop moeiteloos overgaat in andere filmpjes over was opvouwen. * Gekreukt textiel eerst strijken. * Wollen sokken en kousen: vóór het eerste gebruik met een zeer natte katoenen doek en een strijkijzer persen (zie bij [[Huishouden/Textiel#Strijken|Strijken]]). Dit voorkomt vervilting in de was. * Berg elk half jaar de kleren op die je het komend half jaar niet zult dragen: zomerkleding omstreeks oktober en winterkleding omstreeks mei. Na dat half jaar haal je ze weer tevoorschijn en wissel je. Zo houd je overzicht en raakt de kledingkast niet overvol. Dat tijdelijk opbergen kan waar je maar plaats hebt: zoals op de bovenste planken van een kast of op zolder in een zak, doos of kast. == Gebruik == Wees voorzichtig in het gebruik van textiel. Gebruik bijvoorbeeld bij het open- en dichtdoen van gordijnen een trekstang of trektouw, zodat de stof niet hoeft te worden aangeraakt. Voorkom vlekken op kleding, door bijvoorbeeld een schort of een servet te gebruiken. Hang kleding 's avonds uit en berg haar de volgende dag op of stop ze in de wasmand. Was kleding zo min mogelijk, maar wel als ze stinkt of vervelend ruikt, en ondergoed vaker, verschoon onderbroeken in ieder geval elke dag. Lucht elke ochtend het bed, al is het maar door het dekbed of dekens en lakens goed terug te slaan en zo het matras lucht te geven. Uit hygiënisch oogpunt is het beter het bed niet op te maken, alleen recht te trekken, behalve na het verschonen van de lakens. == Onderhoud == Textiel blijft langer bruikbaar als het op de juiste manier gewassen en opgeborgen wordt. De levensduur kan nog worden verlengd door het op tijd te verstellen. === Schoonmaken van textiel === Was textiel niet vaker dan nodig is. Zo slijt het minder snel en blijven de kleuren helderder. '''Vlekken verwijderen'''<br> Als er alleen een vlek in een stuk textiel zit, hoeft het nog niet gewassen te worden, maar is het voldoende als de vlek wordt verwijderd. Hoe sneller een vlek wordt behandeld, hoe gemakkelijker de vlek te verwijderen is. Wees er dus snel bij. Zie [[Huishouden/Vlekkengids]] voor de behandeling per soort vlek. '''Wassen'''<br> ''Benodigdheden'': zie de paragraaf [[Huishouden/Huisinrichting#Wasruimte|Wasruimte]] in dit Wikibook.<br> Wassen lijkt gemakkelijk als je het nooit hebt gedaan: je gooit vuile was in de wasmachine en die komt er schoon weer uit. Maar er kan veel mis gaan. Daarom vóórdat je gaat wassen: * Sorteer de vuile was: ** Op wastemperatuur: Kijk op het wasetiket van elk stuk textiel hoe het behandeld moet worden. Veel huishoudtextiel (zoals handdoeken, vaatdoeken en lakens) en veel ondergoed (maar niet: bh's en kanten lingerie) mogen in de regel op 60° C gewassen worden, bovenkleding en tere lingerie mogen in de regel hooguit op 30° of 40° C gewassen worden. Sommige soorten textiel kunnen zelfs alleen met de hand gewassen worden of moeten naar de stomerij. ** Op kleur: maak stapels met wit en lichte kleuren, blauw met aanverwante kleuren (groen, bruin, paars), rood met aanverwante kleuren (oranje, roze), zwart en andere donkere andere kleuren; geel kan vaak bij lichte kleuren. Reden: als je iets roods tegelijk met de lichte was wast, komt de lichte was er roze uit. * Nieuwe, gekleurde kleding en ander gekleurd textiel dat niet eerder is gewassen: Week het eerst een nacht in koud water met een scheutje azijn. Zo geeft het geen kleur af en krimpt het niet.<ref>https://elektrozine.be/vermijd-deze-10-missers-bij-het-wassen-met-de-wasmachine/#:~:text=2Haal%20de%20zakken%20leeg,je%20machine%20en%20je%20kleren</ref>. * Haal zakken van kleding leeg. * Trek ritsen dicht, zodat ze zelf heel blijven èn ander wasgoed niet beschadigen. * Doe delicate was in een dichtgeknoopte kussensloop of speciaal wasnetje, dan is er minder kans op beschadiging. {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=80px style="text-align:left"> File:Waschen.svg|Was-symbool File:Waschen 30.svg|Was <u><</u> 30°C File:Waschen 40.svg|Was <u><</u> 40°C File:Waschen 50.svg|Was <u><</u> 60°C File:Waschen 95.svg|Was <u><</u> 95°C File:Handwäsche.svg|Handwas File:Nicht waschen.svg|Niet wassen </gallery> |} [[File:Waschen 30s.svg|thumb|110px|Enkele streep onder wastobbe]] Let op: * Een <u>enkele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het anti-kreukprogramma moet worden gebruikt en dat er op een lager toerental gecentrifugeerd moet worden. * Een <u>dubbele streep</u> onder de wastobbe betekent dat het wolprogramma moet worden gebruikt en er niet gecentrifugeerd mag worden. * Als er <u>geen symbool met een wastobbe</u> staat, mag het stuk textiel niet thuis gewassen worden. Kijk dan in de [[c:Wassymbolen#Professioneel_reinigen|tabel]] of er wel een symbool in het waslabel staat voor het professioneel reinigen; zo ja, breng het naar de stomerij. Doe alleen vuile was bij elkaar in de wasmachine die zowel qua wastemperatuur als qua kleur in dezelfde groep valt. Was alleen met een bijna volle trommel, houdt een handbreedte ruimte. Dat is het meest efficiënt: Als hij helemaal vol is, heeft de was geen ruimte genoeg om schoon te worden, als hij minder beladen is, kun je beter vuile was sparen totdat je genoeg hebt, dat scheelt een extra keer wassen. Als je tussendoor iets nodig hebt, kun je het beter met de hand wassen. Was vooral op tijdstippen dat de elektriciteit goedkoop is: bij bezit van zonnepanelen is dat overdag als het licht is en nog meer als de zon schijnt, bij gebruik van daluren is dat 's nachts.<br> Vuile was die op 40° C gewassen mag worden, kan ook op 30° C gewassen worden. Dat geldt ook voor andere wastemperaturen: je mag textiel wel op een lagere, maar niet op een hogere temperatuur wassen dan staat aangegeven op het wasetiket. <br> Draai alleen een wasprogramma met voorwas als de was zeer vuil is, anders is alleen het hoofdprogramma voldoende. Dat scheelt water, elektriciteit en wasmiddel. <br> Voeg wasmiddel toe volgens de voorschriften op de verpakking. Voor wol altijd een wolwasmiddel gebruiken; voor andere soorten textiel kan een algemeen wasmiddel worden gebruikt. Waspoeder kan op de was worden gegooid. Vloeibaar wasmiddel in de plastic bol, stop deze in de trommel bij de was. Door het wasmiddellaatje niet te gebruiken, kunnen er ook geen zeepresten achterblijven èn spoelt een deel van het wasmiddel ook niet onverrichter zake weg. Zie de [https://www.vanafhier.nl/duurzame-keuzes/wasmiddelgids Wasmiddelengids van ASN] voor duurzame wasmiddelen. <br> Doe de wasmachinetrommel en -klep dicht. Zet de wasmachinekraan open, kies het gewenste wasprogramma en de gewenste temperatuur en zet de wasmachine aan. Als de wasmachine is afgelopen, zet je de programmaknop weer in de beginstand en draai je de kraan weer uit. De was is nu meestal ook gecentrifugeerd. Als de wasmachine dat niet doet (bijvoorbeeld omdat het een oud model is), is er ook een centrifuge nodig om de was droog genoeg te slaan om hem te kunnen ophangen of in de droogtrommel te stoppen. Nu haal je de was uit de machine om te drogen. Maak daarna de rubberen afdichting goed droog, laat de deur openstaan zodat waterresten verdampen en maak het zeepbakje regelmatig schoon.<ref>https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/wasmachine/</ref> '''Was drogen'''<br> Al naargelang de symbolen in hun waslabels, kun je de was nu drogen. Het beste is om buiten de was te drogen, als het label aangeeft dat dat kan. Gekleurde was niet in de zon drogen. {| class="wikitable" |'''Op een natuurlijke manier drogen''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trocknen.svg|Droog-symbool File:Trocknen (leine).svg|Drogen aan waslijn File:Trocknen (liegend).svg|Liggend drogen File:Trocknen (tropfnass).svg|Uitdruppelen, niet centrifugeren File:Trocknen (schatten).svg|In schaduw drogen File:Trocknen (leine im schatten).svg|Drogen aan waslijn in schaduw File:Trocknen (liegend im schatten).svg|Liggend drogen in schaduw File:Trocknen (tropfnass im schatten).svg|Uitdruppelen in schaduw </gallery> |} {| class="wikitable" |'''Drogen in de droogtrommel''' |- | <gallery mode=packed heights=90px style="text-align:left"> File:Trommeltrocknen.svg|Droogrommel-symbool File:Trommeltrocknen 1.svg|Op lage temperatuur File:Trommeltrocknen 2.svg|Op normale temperatuur File:Nicht trommeltrocknen.svg|Niet in droog-trommel </gallery> |} Buiten in de tuin of op het balkon kan de was aan waslijnen, een droogmolen of een droogrek worden opgehangen, binnen aan wasrekken, en altijd met knijpers. Als de was binnen wordt gedroogd, moet de betreffende ruimte wel goed geventileerd worden, om schimmel te voorkomen. Was buiten of binnen drogen is de meest milieuvriendelijke manier om was te drogen èn het beste voor je portemonnee. Let op: niet alle textiel mag in de droger worden gedroogd. Let daarbij op het wasetiket. * "Liggend drogen" betekent dat het textiel niet mag worden opgehangen omdat het dan uitrekt of gaat lubberen. Je kunt het dan bovenop een wasrek leggen, eventueel met een handdoek eronder. Ook zelfgebreide kleding moet liggend drogen. * "Uitdruppelen" betekent dat je het wel mag ophangen, maar dat het niet mag worden gecentrifugeerd, kies dan een wasprogramma dat niet centrifugeert. Hang het textiel bijvoorbeeld op boven het bad of in de douche(cabine); als het om kleding gaat, kan dat op een klerenhanger. '''Handwas'''<br> Sommige stukken textiel mogen alleen met de hand gewassen worden, dat staat dan in het waslabel, meestal aan de binnenkant van een stuk textiel. Als eerste maak je een sopje. Afhankelijk van de omvang van het te wassen textiel kan dat in een schone emmer of teil, schone wasbak of een bad. Het water mag niet te warm zijn, maximaal zo'n 30° C (lauwwarm). Het wasmiddel moet geschikt zijn voor de handwas en voor delicaat textiel. Gebruik er niet méér van dan op de verpakking staat aangegeven. Doe het te wassen textiel in het sop en kneed het textiel voorzichtig in het sop. Wrijf en wring zo min mogelijk om de stof niet te beschadigen. Spoel het textiel daarna goed uit in koud water. Gebruik telkens nieuw helder spoelwater totdat het sop helemaal verdwenen is. Daarna kun je het drogen, afhankelijk van het waslabel, zie hierboven. '''Meer informatie over wassen:''' * [https://web.archive.org/web/20240425065827/https://poetsprins.nl/wassen/wasvoorschriften/ Wasvoorschriften van de Poetsprins] voor een uitgebreide instructie over wassen, inclusief symbolen. '''Droge was opbergen'''<br> Als de was droog is, kun je die afhalen en opvouwen of op klerenhangers hangen, zie [[Huishouden/Textiel#Opbergen|Opbergen]] (eerder in dit hoofdstuk). === Strijken === Advies: strijk alleen gekreukt textiel waarmee je netjes voor de dag wilt komen, zoals bovenkleding voor je werk of andere ontmoetingen, tafellinnen, beddengoed voor de logeerkamer en gordijnen. Aan de andere kant: strijken bevordert ook de hygiëne, doordat bacteriën door de hitte gedood worden, bijvoorbeeld in zakdoeken, theedoeken, handdoeken en lakens. Maar als je die op 60° C hebt gewassen en er geen kwetsbare zieken in huis zijn, zal het zo'n vaart niet lopen. Strijken is uit hygiëne-oogpunt wel zinvol om textiel te steriliseren, wat bijvoorbeeld nodig is voor eerste hulp bij brandwonden. '''Benodigdheden'''<br> Een strijkplank met strijkijzer, eventueel een plantenspuit om het te strijken textiel te bevochtigen (niet nodig bij een stoomstrijkijzer) en een mouwplankje. Zorg dat het stopcontact rechts is als je rechtshandig bent en links als je linkshandig bent. Dat mag een gewoon, simpel strijkijzer zijn of een stoomstrijkijzer. Bij een ''stroomstrijkijzer'' vul je het waterreservoir direct voor het strijken met gedestilleerd water (niet met leidingwater), kun je tijdens het strijken automatische stoomafgave instellen, maar moet je het reservoir na het strijken helemaal legen; de gaten waardoor de stoom gaat, kunnen dichtslibben met kalk. Bij een ''gewoon strijkijzer'' kun je voor het stomen een ''plantenspuit'' gebruiken. <br> Zorg ook voor wat vertier, bijvoorbeeld een radio of een koptelefoon/oortjes met muziek of een podcast. '''Voorbereiding'''<br> Kijk op het ''waslabel'' in/op het textiel of en hoe warm een stuk textiel gestreken mag worden. Hoe meer bolletjes op het strijksymbool staan, hoe heter het stuk textiel gestreken mag worden. De bolletjes corresponderen met de keuzeschijf op je strijkijzer. Katoen en linnen mogen in de regel op de hoogste stand gestreken worden, wol op de middenstand en kunststoffen op de koudste stand.<br> {| class="wikitable" |'''Wassymbolen''' |- | <gallery mode=packed heights=75px style="text-align:left"> File:Bügeln.svg|Strijk-symbool File:Bügeln_1.svg|Strijken op één bol File:Bügeln_2.svg|Strijken op twee bollen File:Bügeln_3.svg|Strijken op drie bollen File:Nicht bügeln.svg|Niet strijken </gallery> |} Strijk eerst het textiel dat alleen op de koudste stand gestreken mag worden. En doe het textiel dat het heetst gestreken mag worden als laatste. '''Het strijken zelf'''<br> [[File:Ironing dress (TESDA).webm|thumb|Strijken van een jurk (instructiefilmpje)]] [[File:Sleeve board.jpg|thumb|Mouwplank]] * Strijken mag in de regel rechtstreeks op het textiel gebeuren. Voor gekleurde textiel is het aan te bevelen om die aan de verkeerde kant te strijken (bijvoorbeeld tafellakens aan de achterkant strijken en kleding binnenstebuiten keren). Ook borduurwerk mag alleen aan de verkeerde kant worden gestreken. * Leg een te strijken stuk textiel op de strijkplank. Strijk door met het strijkijzer over het textiel te bewegen. Als het deel op de strijkplank is gestreken, bijvoorbeeld een broekspijp, verleg dan het stuk textiel zodat een volgend deel gestreken kan worden, en zo door totdat het hele stuk is gestreken. Hang het dan netjes op een hangertje zodat het even kan uithangen of vouw het op als het op een legplank wordt opgeborgen. Begin dan aan het volgende stuk textiel. * Voor kleding met kragen en/of mouwen: Strijk eerst de kraag (aan de binnenkant), dan de mouwen en tenslotte de overige delen. In de mouwen zit nu een scherpe vouw. Als je dat wilt voorkomen, kun je een mouwplank voor de mouwen gebruiken. * Een stuk textiel met een rij knopen draait men om, de knopen liggen nu direct op de strijkplank, de stof is boven. Strijk nu lichtjes over de stof (druk niet te hard, want dat kan de knopen beschadigen). Een alternatief is om tussen elk van de knopen te strijken. * Katoenen en linnen textiel kunnen voor het strijken bevochtigd worden met een plantenspuit, dan gaan de kreukels er tijdens het strijken gemakkelijker uit. In plaats hiervan kan ook stoom uit een stoomstrijkijzer worden gebruikt. * ''Persen'': Sommige stukken textiel worden mooier gestreken met een natgemaakte katoenen doek op het te strijken stuk textiel. Leg een natte doek op het te strijken stuk textiel. Het strijkijzer wordt nu niet heen-en-weer bewogen, maar wordt telkens zo'n 2 seconden op een stukje textiel geduwd, wordt opgetild naar het volgende stukje, net zolang totdat de doek bijna droog is. Daarna de doek opnieuw natmaken en het volgende deel van het te strijken stuk textiel zo bewerken. Het gaat bijvoorbeeld om wollen (of [[w:nl:Laken (textiel)|lakense]]) kledingstukken of textiel waar de kreukels er moeilijk uit gaan. '''Na het strijken'''<br> * Zet het strijkijzer op het rooster van de strijkplank om af te koelen en trek direct de stekker van het strijkijzer uit het stopcontact. * Berg het gestreken textiel zodanig op dat het zo min mogelijk kan kreuken. Zie [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/wasbehandeling/opvouwen-hoe-doe-ik-het-juist/ Opvouwen door VVT] voor instructies. * Als het strijkijzer geheel is afgekoeld, kan de strijkplank worden opgeborgen. '''Waarschuwingen'''<ref>Deze tips zijn mede ontleend aan [https://huishoudeninhokjes.dse.nl/uitleg/Strijken.htm Huishouden in hokjes]</ref>: * Om legionella te voorkomen moet het water in de plantenspuit regelmatig ververst worden, minimaal één keer per week of elke keer vóórdat je gaat strijken. * Als je textiel te warm probeert te strijken (op een hogere stand dan het waslabel aangeeft) of probeert te strijken, terwijl is aangegeven dat dat helemaal niet mag, dan kunnen er bruine plekken of gaten in het textiel komen. * Laat het strijkijzer nooit langer dan enkele seconden met de warme kant op het textiel staan, dan brandt er een bruine vlek in, of brandt er een gat in het textiel. Dit geldt ook voor de strijkplank zelf. * Trek na afloop altijd de stekker uit het stopcontact. * Laat NOOIT het strijkijzer staan zonder dat je er bij bent. * Let op dat kleine kinderen of huisdieren niet de strijkplank kunnen omgooien of aan het snoer kunnen trekken. '''Meer informatie'''<br> * Meer instructiefilmjes op [https://www.youtube.com/results?search_query=strijken YouTube]. === Verstellen === [[File:Nähkasten.jpg|thumb|Naaidoos met basisuitrusting]] * '''Vaardigheden''': Zorg dat je handig bent met naald en draad en bij voorkeur ook met een naaimachine overweg kunt. Als je dat niet vanuit huis of school hebt meegekregen: zoek een cursus of een leermeester die je dat leert. Of zoek op YouTube naar instructiefilmpjes en probeer de handelingen ook zelf uit, net zolang totdat je het kunt. Je hoeft geen coupeuse of kleermaker te worden, kleding kopen loont in het algemeen meer dan zelf maken, maar zorg wel dat je de basisbeginselen beheerst, zoals een draad in een naald steken, knopen aanzetten (of verplaatsen), kleine gaatjes stoppen, rechttoe rechtaan naaien op een naaimachine, mouwen, broeken en rokken inkorten en een gerafeld randje aan een handdoek met een zigzagsteek verhelpen. Je hebt er een leven lang plezier van èn het scheelt geld omdat je langer met je spullen kunt doen of het niet aan een kleermaker hoeft te vragen. (Voor het vervangen van een rits of voering is een kleermaker overigens wel aan te bevelen, omdat dat ingewikkelder klussen zijn.) * Zorg ook voor een '''basisuitrusting''': een naaidoos met een setje verschillende naalden, veiligheidsspelden, kopspelden, vingerhoed, naaigaren in verschillende kleuren die passen bij je smaak, meetlint, tornmesje (vaak inbegrepen bij de uitrusting van een naaimachine) en een schaar. * Een naaimachine is handig voor grotere naaiklussen, maar kost wel minimaal honderd euro en vergt regelmatig onderhoud door een expert. Misschien is anders een tweedehands een optie. Weeg de kosten ervan af tegen het plezier en nut dat je ervan verwacht. == Afdanken == Als een stuk textiel niet meer voldoet, bijvoorbeeld versleten is, niet meer past (te klein/groot, hopeloos uit de mode is, of niet meer bij de rest van het interieur past) of om andere reden niet meer wordt gebruikt, dan wordt het tijd om het weg te doen. NB: Was een stuk textiel altijd voordat je het wegdoet. * Als een stuk textiel nog goed is: ** Bedenk of je er zelf nog iets mee kunt. *** Een te korte broek of rok die verder nog goed past, kun je verstellen door er een strook van een bijpassende (of juist contrasterende) stof aan te naaien. Een broek met versleten knieën kan worden vermaakt tot een korte broek. Een te lange broek of rok kun je inkorten. Een bloes met lange mouwen waarvan de ellebogen gaten vertonen of waarvan de mouwen te kort zijn geworden: kort de mouwen in. *** Van de goede stukken van een handdoek kunnen keukenhanddoeken, gastendoekjes, washandjes of poetsdoeken worden gemaakt, van een theedoek of laken nog vaatdoeken resp. kussenslopen. *** Van een laken kan een lakenzak voor in een slaapzak worden gemaakt of een spandoek, of oude lakens kunnen worden gebruikt om spullen af te dekken bij stoffige klussen of schilderwerk. *** Kleding met bijvoorbeeld vlekken die er niet meer uitgaan, kun je bewaren als kluskleding. *** Kleding van volwassenen kan soms worden omgetoverd tot kleding voor kinderen, of gedoneerd worden aan de verkleeddoos van de kinderen. *** Grote gordijnen kunnen wellicht vernaaid worden tot gordijnen voor kleinere ramen. *** Oude vitrage is handig bij het afweren van muggen en andere insecten, bijvoorbeeld over een kinderwagen of voor een raam zonder hor. ** Van een oude ''deken'' kan een [[w:nl:Poncho|poncho]] worden gemaakt: Knip van het goede gedeelte van de deken een lap van 1,5 x 1,5 meter. Knip in het midden een gat voor het hoofd. Werk alle randen netjes af met een bandje of trek draden uit voor een rand met franje. Oude dekens zijn ook prima om achter de hand te hebben bij een inzamelingsactie voor het Rode Kruis en/of een rampgebied, of als u zelf plotseling gevraagd wordt slapers te herbergen. Zorg in alle gevallen dat de dekens schoon zijn. ::Handig zijn met naald en draad en de naaimachine is hiervoor wel een vereiste. ** Vraag in je omgeving (familielid, vrienden, buren, kennissen) of iemand het nog wil hebben. Vooral baby-, peuter- en kleuterkleding kan gewild zijn. ** Verkoop het via tweede-hands websites of tweede-hands winkel. ** Breng het naar een kringloopcentrum. ** Als kleding echt niet meer bruikbaar is, alleen als vod: haal knopen, drukknopen, haken en ogen en ritsen eraf en bewaar die voor reparaties aan andere kleding. Doe het vod in de textielzak. * Anders: gooi het in de textielbak die vaak bij een winkelcentrum staat, of verzamel het in een zak die één of twee keer per jaar wordt opgehaald voor een goed doel. Aanwijzingen (wat wel/niet, hoe verpakt): zie [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/kleding-textiel-en-schoenen/ Inleveren van textiel door Milieu Centraal]. == Geraadpleegde bronnen == {{Sub}} 4yihz0idz5m7b6sy22o410qvoc9yoto 0 43665 390572 390441 2024-12-10T09:51:16Z JopkeB 18060 /* Doelen, taken en huishoudschema's */ 390572 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Thomas Liddall Armitage - Washing Day.jpg|400px|Samenwerking (Washing Day van Thomas Liddall Armitage)]]<br> '''Samenwerking''' (''Washing Day'' van Thomas Liddall Armitage)<br> Om doelen te bereiken is ten minste enige mate van organisatie nodig: taken benoemen, taakverdeling, hoe en wanneer worden taken uitgevoerd, en dus een planning, het aloude: Wie, wat, hoe, wanneer. Het doel hier is een huishouden efficiënt te laten draaien. Vragen zijn hier: Wat is er nodig om een huishouden efficiënt te laten draaien? Welke middelen zijn er, hoe stem je beschikbare middelen, mensen en tijd zó op elkaar af dat de doelen worden bereikt? Dit zijn de vragen die hier worden behandeld. Hoe beter de onderlinge afstemming is, hoe minder ruzie er komt, hoe prettiger het leefklimaat is. == Doelen, taken en huishoudschema's == '''Doelen'''<br> Bedenk de doelen die uw huishouding vervult of gaat vervullen. Bespreek die met de andere huisgenoten (indien van toepassing). Maak er een lijstje van. Begin met een algemeen, breed doel. Daarin kan ook uw levensvisie tot uiting komen. Maak dit algemene doel concreet met deeldoelen. Voor voorbeelden: zie [[Huishouden/Economie|Economie]]. '''Taken'''<br> * Leidt vervolgens hiervan taken af. Zorg ervoor dat alle deeldoelen daarbij aan bod komen. Hoe kunnen de doelen worden bereikt? Wat is daarvoor nodig? Welke activiteiten zorgen ervoor dat de doelen worden gehaald? Eén van de taken is toezicht houden op de uitvoering van het huishoudschema. * Maak een lange lijst met alle huishoudtaken die in een jaar gedaan moeten worden. Splits een taak als de onderdelen ervan niet per se tegelijk uitgevoerd hoeven te worden, zoals de ramen aan de voorkant en aan de achterkant wassen. '''Taakverdeling '''<br> * Bepaal in welke mate leden van de huishouding kunnen worden ingezet voor taken, rekening houdend met werk, school, huiswerk, sport, clubs, muziekles en andere vaste activiteiten. Laat iedereen genoeg vrije tijd overhouden voor leuke dingen en lummelen. * De volgende stap is om van elke taak te bepalen hoe vaak die moet worden uitgevoerd: dagelijks, wekelijks, maandelijks, jaarlijks of misschien iets ertussin. Hoe vaak een klus gedaan wordt, hangt af van de samenstelling van het huishouden, normen en waarden, en de beschikbare tijd. Voor een huishouden van een alleenstaande zonder huisdieren zal bijvoorbeeld minder vaak gestofzuigd hoeven te worden dan in een gezin met jonge kinderen die op de vloer spelen, en/of met honden, katten of andere huisdieren. Ook uw normen en waarden spelen een rol: voor de één is het voldoende als de ramen een keer per half jaar worden gezeemd, een ander wil altijd schone ramen hebben en zal kiezen voor elke twee weken, of iets ertussenin. Soms zullen dan prioriteiten gesteld en keuzes gemaakt moeten worden tussen frequentie (mate van schoon-zijn/hygiëne) en mogelijkheden; als er geld voor is, kan het inschakelen van een schoonmaker een oplossing voor dit dilemma zijn. * Bespreek de taken met de andere huisgenoten die oud genoeg zijn om een deel van taken op zich te nemen. Kleine kinderen kunnen bijvoorbeeld leren om hun speelgoed steeds op te ruimen, kinderen vanaf een jaar of zes kunnen de tafel dekken en afruimen, en als ze iets ouder zijn helpen met afwassen, hun eigen kamer schoonhouden en hun eigen bed verschonen. * Maak ook afspraken voor het geval taken niet lukken, qua tijd, qua vaardigheden of als iemand ziek is of met schoolreis gaat. * Leer alle huisgenoten hun eigen rommel op te ruimen, vuile was direct in de wasmand te gooien, vuile kopjes en glazen naar de keuken te brengen, afval direct in de prullebak of (juiste) vuilnisbak te gooien, lege flessen, boeken, kranten, tijdschriften en mobiele telefoons elk op een vaste plaats te zetten/leggen, etc. Ook dienen ze de badkamer opgeruimd achter te laten. * Voorbeelden van taken en hun frequentie: ** [https://www.francescakookt.nl/huishoudschema-van-een-huishoudkluns/ Huishoudschema van Francescakookt.nl] ** [https://leukegeit.nl/huishoudschema/ Huishoudschema van Leukegeit.nl] ** Als je verder op internet zoekt, vind je ook digitale huishoudschema's en apps om het je gemakkelijker te maken, al of niet tegen betaling. '''Planningen en huishoudschema's'''<br> Vervolgens worden alle taken, de taakverdeling en de uitvoerdenden in schema's geplaatst. Het moet voor alle betrokkenen duidelijk zijn wie wat doet en wanneer. <br> * Groepeer de taken per periode (dagelijks, wekelijks, etc.) in overzichten (tabellen). De taken komen per periode onder elkaar te staan, achter elke taak komen de namen te staan. Dus er komt een tabel per dag, per week, per maand en per jaar (en eventueel per twee maanden, drie maanden en halfjaar, het gaat er om waar u voor gekozen heeft). Achter de taken en namen komen lege vakjes waarin steeds de datum kan worden vermeld waarop een taak is afgerond. Leg deze schema's op een centrale plek met een pen erbij.<br> Je kunt de taken digitaal bijhouden (bijvoorbeeld via een app) of op papier printen/kopiëren (al dan niet handgeschreven of met behulp van Word- of Excel-tabellen of equivalenten daarvan). '''Voorbeeld weekschema:'''<br> [[File:Weekschema huishoudtaken.png|800px|Voorbeeld weekschema]]<br> === Dagelijkse en wekelijkse planningen === Ten slotte is het handig om overzichten/samenvattingen per uitvoerende te hebben, zodat iedereen weet wat er van hem/haar verwacht wordt. Dat is om te beginnen per persoon een lange lijst met taken, met onderverdelingen naar periodes (dagelijks, wekelijks, etc.). Sommige mensen zullen daar genoeg aan hebben. Voor anderen is het overzichtelijker om voor elke week een samenvatting te hebben. Op zo'n persoonlijke weekplanning komen ook een kwart van de maandtaken voor die persoon voor die maand te staan en 1/52e van zijn/haar jaartaken. De '''dagelijkse''' planning is afhankelijk van de bezigheden die voor die dag gepland staan. Iemand die hele dagen buitenshuis werkt zal al blij zijn als de maaltijden goed verzorgd zijn en de keuken 's avonds opgeruimd is. Op dagen dat men meer thuis is, kan men ook meer in huis doen. Een planning voor een thuisdag kan er qua huishouden als volgt uitzien: * Bed(den) afhalen, kamers luchten (NB met de verwarming in die kamers uit!). Maak de wasbak snel schoon (later in de week krijgt hij een grote poetsbeurt) en haal een vaatdoek over de wc-brillen. * Was in de wasmachine doen (als er genoeg vuile was is; in een druk gezin zal er dagelijks gewassen worden, in een eenpersoonshuishouden hooguit enkele keren per week) en laten draaien. * Ontbijt klaarmaken, lunchpakket(ten) maken (indien van toepassing) en na afloop de ontbijtboel opruimen. * Misschien boodschappen doen, een of meer huishoudklussen uit de weekplanning doen, de was uit de wasmachine halen en laten drogen. * Lunch klaarmaken en na afloop weer opruimen. * Een of meer klussen uit de weekplanning doen, en de was afhalen (of uit de droger halen) en opbergen. * Warme maaltijd verzorgen en na afloop weer opruimen. Haal een (natte/vochtige) vaatdoek over het aanrecht en fornuis (het is overigens niet verboden om dat meerdere keren per dag te doen). * Elke dag ten minste eenmaal afwassen of de vuile vaat in de afwasmachine zetten, die laten draaien als hij vol is, de vaat opbergen als die gewassen en gedroogd is. * Plan op een thuisdag ook altijd enkele persoonlijke/leuke activiteiten, zoals rusttijden (elke keer als u er aan toe bent maar minimaal een kwartier per dagdeel en een lunchpauze van ten minste een half uur, kopje koffie of thee, even op de bank met uw favoriete tijdschrift en schaam u ook niet voor een middagdutje), sporten, buitenrecreatie (wandelen, fietsen, met de kinderen buiten spelen), hobby's, naar de bibliotheek, in de tuin luieren, samen spelletjes doen. * Plan gerichte tijden in waarop u met uw mobiele telefoon aan de slag bent, zodat u niet de hele dag door de neiging hebt om er op te kijken. Voor sommigen werkt het goed om een bepaald ritme, een dagelijkse routine te krijgen, bijvoorbeeld elke avond de afwasmachine of de wasmachine aanzetten en de volgende morgen die weer uitruimen.<br> Ook kan het goed werken om dagelijks op een vast tijdstip (bijvoorbeeld een half uurtje na het avondeten) met elkaar de taken uit te voeren en er iets gezamenlijks van te maken. De '''wekelijkse''' planning bevat taken die elke week gedaan moeten worden, een kwart deel van de maandelijkse taken en 1/52e van de jaartaken. Op een wekelijkse planning staan ook: * Maak (gezamenlijk) een weekmenu, zie [[Huishouden/Voeding#Weekmenu|Weekmenu]] in dit Wikibook, en maak aan de hand daarvan een boodschappenlijst zoals daar is aangegeven. * Plan één of twee dagen waarop de boodschappen worden gedaan. Houd daarbij rekening met marktdagen en openingstijden van winkels. Ga vroeg, dan is het rustiger in winkels, heeft men de meeste keus in versproducten en kan men op zijn gemak winkelen, zonder lange rijen bij de kassa's. === Als het niet lukt === Als het tijdelijk of permanent niet lukt om planningen en schema's binnen de tijd uit te voeren: # Stel prioriteiten. Doe wat hoge prioriteit heeft en schuif andere taken door naar later. # Stel uw normen en ambities naar beneden bij: verlaag de frequentie van taken die minder vaak uitgevoerd kunnen worden en/of voer ze minder goed uit (een zesje is soms ook genoeg). # Schakel hulp in, bijvoorbeeld van huisgenoten, of van betaalde schoonmakers (als u zich dat kunt veroorloven). # Overweeg een cursus of doe-boek over [[w:nl:Tijdmanagement|Time management]]. == Evaluatie == Evalueer eenmaal per jaar: hoe ging het, zijn de doelen gehaald, welke niet en waar lag dat aan, zijn de doelen zelf nog OK of moeten ze worden aangepast, passen de taken nog bij de doelen, welke taken kunnen vervallen, welke moeten erbij komen of worden aangepast (qua inhoud, frequentie, manier van uitvoering en personen die ze uitvoeren = taakroulatie, hoe ging de uitvoering van de taken (wat ging er goed en wat kan beter), kunnen we aanstaand jaar rekenen op dezelfde mensen (zijn kleine kinderen inmiddels zo groot geworden dat ze kunnen meedraaien, gaat er iemand het huis uit), moet de verdeling van de taken worden aangepast (meer/andere taken, minder taken in een eindexamenjaar, wat na het eindexamen kan worden gecompenseerd als er een lange zomervakantie aanbreekt), moet het schema worden aangepast? Een goed tijdstip voor zo'n evaluatie is in de zomervakantie, op een dag dat alle leden van de huishouding thuis zijn en er een relaxte sfeer heerst, maar niet vlak voor het einde van de schoolvakantie. Na de zomervakantie breekt er voor kinderen een nieuw (school)jaar aan, en zo kunnen ze alvast wennen aan een nieuwe planning en eventueel op hun gemak worden ingewijd in nieuwe taken (dat kan door één van de ouders of een ouder broertje of zusje die het afgelopen jaar die taak heeft uitgevoerd). Kondig een evaluatie vantevoren aan zodat alle gespreksdeelnemers er goed over kunnen nadenken en hun wensen kunnen formuleren. Door kinderen op een vanzelfsprekende manier mee te laten draaien in een huishouden, leren ze zelf de fijne kneepjes van het vak, kunnen de ouders worden ontlast en kan het hen een gevoel geven iets samen te doen, deel van het gezin uit te maken en nodig te zijn. Trap niet in de val dat ze voor elk karweitje moeten worden gecompenseerd/betaald. Ze wonen in een fijn huis, hebben een eigen kamer/plekje, worden gevoed, krijgen kleren (of kleedgeld), mogen mee op vakantie, krijgen zakgeld, etc. Meehelpen in een huishouden hoort er gewoon bij, ook als vriendjes/vriendinnetjes dat niet hoeven te doen. Zeker als beide ouders werken, zal er financieel ook iets meer kunnen, waarvan de kinderen meeprofiteren. Daar moet van hun kant ook iets tegenover staan. U kunt natuurlijk wel van de evaluatie-bijeenkomst iets feestelijks maken, met taart of iets anders lekkers, daarna uit eten gaan of een bonus bij het zakgeld, wat u passend vindt voor de inzet die ze het afgelopen jaar getoond hebben. {{sub}} 8uy09ejqw0kjsgoaxzfusqwviltls8e 0 43669 390573 390492 2024-12-10T10:21:58Z JopkeB 18060 /* Administratie */ 390573 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan dat er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie (meten = weten) nodig, moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd. <br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is er informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] op als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. Desnoods: kant-en-klaarmaaltijden uit de supermarkt tezamen met een lekkere fles wijn zijn een stuk goedkoper dan in een restaurant eten, laat die laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek niet uw kop in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Een appeltje voor de dorst, een buffer.<br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<big>'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</big>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%. En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw kinderen om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een verzekering afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een lening ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * Beoordeel één keer per jaar: ** Uw verzekeringen: zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** Abonnementen (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** Lidmaatschappen van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** Energieleverancier: is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ontslag als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} fl5pzsmna2kete3ps0tbc2awbry5w4m 390574 390573 2024-12-10T10:38:03Z JopkeB 18060 /* Budgetteren */ 390574 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan dat er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie (meten = weten) nodig, moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd. <br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is er informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget. === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek niet uw kop in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Een appeltje voor de dorst, een buffer.<br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<big>'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</big>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%. En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw kinderen om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een verzekering afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een lening ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * Beoordeel één keer per jaar: ** Uw verzekeringen: zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** Abonnementen (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** Lidmaatschappen van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** Energieleverancier: is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ontslag als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} dsw4irt44jf444dt7hl2d4pymrp33rg 390575 390574 2024-12-10T11:02:17Z JopkeB 18060 /* Rekeningen niet (op tijd) betalen */ 390575 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan dat er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie (meten = weten) nodig, moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd. <br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is er informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget. === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek niet uw kop in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? Overleg eventueel met een goede vriend(in), kennis of buur met verstand van financiële zaken hoe u dit het beste kunt aanpakken en of hij/zij u wilt helpen met die aanpak. Vraag geen geld aan uw helper! Het is uw probleem (en misschien dat van de schuldeisers), niet dat van de helper. # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Een appeltje voor de dorst, een buffer.<br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<big>'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</big>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%. En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw kinderen om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een verzekering afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een lening ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * Beoordeel één keer per jaar: ** Uw verzekeringen: zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** Abonnementen (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** Lidmaatschappen van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** Energieleverancier: is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ontslag als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} qfrhxkcalazzksr82b3n70ccefylrnu 390576 390575 2024-12-10T11:12:54Z JopkeB 18060 /* Sparen */ 390576 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan dat er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie (meten = weten) nodig, moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd. <br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is er informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget. === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek niet uw kop in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? Overleg eventueel met een goede vriend(in), kennis of buur met verstand van financiële zaken hoe u dit het beste kunt aanpakken en of hij/zij u wilt helpen met die aanpak. Vraag geen geld aan uw helper! Het is uw probleem (en misschien dat van de schuldeisers), niet dat van de helper. # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Sparen wordt gedaan om een appeltje voor de dorst, een buffer te hebben, of voor iets concreets, dat te duur is om direct te kopen. Iedereen kan in slecht tijden terecht komen, een studie die langer duurt dan gepland, werk verliezen, langere tijd ziek worden, een ongeluk krijgen, of de wasmachine die het begeeft. Het is dan prettig om geld achter de hand te hebben. Sparen kan door een spaarrekening bij een bank te openen en daar automatisch elke maand een deel van je netto-salaris op te laten storten, direct na het uitbetalen van je salaris. <br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<big>'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</big>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%. En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw kinderen om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een verzekering afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een lening ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * Beoordeel één keer per jaar: ** Uw verzekeringen: zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** Abonnementen (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** Lidmaatschappen van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** Energieleverancier: is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ontslag als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} 2yba6u4sclocmnsosq13tjwro4lrdzq 390577 390576 2024-12-10T11:19:45Z JopkeB 18060 /* Loterijen */ 390577 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan dat er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie (meten = weten) nodig, moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd. <br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is er informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget. === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek niet uw kop in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? Overleg eventueel met een goede vriend(in), kennis of buur met verstand van financiële zaken hoe u dit het beste kunt aanpakken en of hij/zij u wilt helpen met die aanpak. Vraag geen geld aan uw helper! Het is uw probleem (en misschien dat van de schuldeisers), niet dat van de helper. # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Sparen wordt gedaan om een appeltje voor de dorst, een buffer te hebben, of voor iets concreets, dat te duur is om direct te kopen. Iedereen kan in slecht tijden terecht komen, een studie die langer duurt dan gepland, werk verliezen, langere tijd ziek worden, een ongeluk krijgen, of de wasmachine die het begeeft. Het is dan prettig om geld achter de hand te hebben. Sparen kan door een spaarrekening bij een bank te openen en daar automatisch elke maand een deel van je netto-salaris op te laten storten, direct na het uitbetalen van je salaris. <br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<big>'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</big>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%. En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit, dan weet u zeker dat het geld goed terecht komt. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw kinderen om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een verzekering afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een lening ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * Beoordeel één keer per jaar: ** Uw verzekeringen: zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** Abonnementen (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** Lidmaatschappen van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** Energieleverancier: is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ontslag als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} cjdgyfwq0egj0azm1ta7jm1a220ik6b 390578 390577 2024-12-10T11:29:06Z JopkeB 18060 /* Meer tips */ 390578 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Czech Wallet.jpg|400px|Czech Wallet]]<br> In veel huishoudens zullen er (veel) meer wensen zijn dan dat er geld is. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Een belangrijk aspect van huishouden is daarom verantwoord omgaan met geld: wat koop je wel en wat niet, welke wensen gaan in de ijskast of worden juist wel vervuld. Om verantwoord met geld te kunnen omgaan, is er een financiële administratie (meten = weten) nodig, moeten budgetten worden opgesteld, kosten en baten in evenwicht gehouden en gespaard worden. '''Een woord vooraf'''<br> Hier worden géén adviezen verstrekt over fondsen om in te beleggen, welke banken betrouwbaar genoeg zijn om je spaargeld aan toe te vertrouwen en andere risicovolle financiële zaken. Hiervoor kunt u het beste zelf enige research doen (vertrouw niet al te veel op influencers!) en/of bespreken met een betrouwbare financieel adviseur (zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/pensioen/financieel-adviseur/ NIBUD] en [https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/financieel-advies/adviestraject ''Adviestraject'' door AFM] voor enkele aanwijzingen daarvoor). Wel worden hier enkele waarschuwingen vermeld voor financiële producten waarmee het voor veel mensen slecht is afgelopen. NB De meeste regels die hier zijn vermeld, gelden alleen voor Nederland. Voor België, Suriname en de andere landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden kunnen andere wetten en regels gelden. == Administratie == '''Meten is weten'''. Om de financiën van een huishouden goed te kunnen beheren is het nodig om precies te weten: * Hoeveel er is uitgegeven in een periode (bijvoorbeeld maand of jaar). * Waaraan het geld precies is uitgegeven. * Welke inkomsten er zijn. Daarvoor wordt een administratie ingericht. Voor een administratie zijn de volgende hulpmiddelen nodig: * Een bureau met lades en een goed zittende stoel. Daarnaast een of meer kasten voor het opbergen van rekeningen, bankafschriften en andere financiële zaken. * ''Opbergsysteem'': Documenten kunnen worden opgeborgen in ordners, multomappen met tabbladen en/of hangmappen in een bureaulade. Bedenk een systeem waardoor je snel een document kunt terugvinden. Dat kan alfabetisch op naam van de leverancier zijn, maar ook op onderwerp of datum, of een combinatie (eerst op onderwerp, daarbinnen alfabetisch en op datum). Wie vooral een digitale administratie heeft, heeft ook "mappen" nodig voor het bewaren van documenten, maar dan digitale, bij voorkeur op de eigen pc of laptop, met regelmatig back-ups. Voor particulieren wordt aanbevolen om de administratie voor de belastingdienst minimaal 5 jaar te bewaren, voor bedrijven gelden langere termijnen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/inkomstenbelasting/vraag-en-antwoord/hoe-lang-moet-ik-mijn-financiele-administratie-bewaren Hoe lang administratie bewaren]. Bewaar salarisstroken langer, bijvoorbeeld voor het geval er later gedoe komt over pensioenaanspraken. Print salarisstroken elke maand uit (op papier of digitaal) en bewaar ze in uw eigen administratie, want als u uit dienst gaat, heeft u er misschien geen toegang meer toe. Bewaar echt belangrijke documenten bij voorkeur in een brandvrije kluis, maak er kopieën van en houd die onder handbereik. Bijvoorbeeld diploma's, verzekeringspapieren, koopakte van het huis of het huurcontract, een setje foto's van uw dierbaren en/of fotonegatieven, backups van de computer. * Kantoorartikelen, waaronder een rekenmachine (al dan niet digitaal), [[w:nl:Nietapparaat|nietmachine]] en een [[w:nl:Perforator|perforator]]. * Een "systeem", op papier of digitaal, waarmee de administratie gevoerd wordt. Dit wordt hieronder besproken. === Huishoudboek === [[File:Kasboek van Anna Bernardine Baelde-Delprat, objectnr 36013(2).JPG|thumb|350px|Voorbeeld van een kasboek met kolommen voor datums, omschrijving en bedragen]] In een huishoudboek worden alle uitgaven en inkomsten bijgehouden. Hierdoor weet u waar het geld naartoe is gegaan. Per onderwerp zijn er steeds drie kolommen: voor datums, omschrijvingen en bedragen. Voor elk onderwerp wordt een categorie gemaakt, bijvoorbeeld: Inkomsten (salaris, winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente), Huisvesting (hypotheek/huur, energie, water, gemeentebelastingen, huishoudelijke artikelen, tuin), Voeding, Verzekeringen, Gezondheid (incl. eigen bijdrage, apotheek, tandarts), Kleding, Rijksbelastingen (inkomstenbelasting, vermogensbelasting), Kantoorartikelen (incl. kosten voor PC en printer), Telefoon, internet en TV, Contributies, Vervoer/Reizen, Cadeaus, Uitjes & uitgaan, Correspondentie, Hobby's, Vakanties, Aflossingen, Grote uitgaven (incidentele uitgaven zoals aan nieuwe meubels, huishoudelijke apparaten, TV), Bankzaken (bankkosten, betaalde rente excl. hypotheek), Zakgeld kinderen en Onvoorziene uitgaven. Bepaal zelf welke categorieën voor u van belang zijn, waaraan binnen jullie huishouden geld wordt besteed. Wellicht kunnen enkele onderwerpen worden samengevoegd zodat er minder categorieën ontstaan. Als u met meerdere personen een huishouden vormt, kan er voor gekozen worden om per (volwassen) persoon een eigen administratie te voeren, en een voor het gezamenlijke huishouden. Persoonlijke uitgaven, zoals kleding, uitjes, mobiele telefoon, contributies, vervoer en hobby's, blijven dan gescheiden van huishoudelijke uitgaven. Houd per categorie bij wat er uitgegeven is. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-kasboek-maken/ ''Stappenplan kasboek'' van NIBUD] voor een methode. Dat kan op papier of digitaal. Als u handig bent met Excel of een soortgelijk spreadsheet-programma, dan kan het digitaal. Of u kunt een digitaal huishoudboekje kiezen, vaak kan dat via uw bank, zie [https://www.wijzeringeldzaken.nl/huishoudboekjes/ ''Huishoudboekjes'' van Wijzeringeldzaken]. Maar met een multoband of ordner, tabbladen, multobladen met lijntjes en een rekenmachine kan het ook. Hoe dan ook: Bewaar kassabonnetjes, facturen/rekeningen en andere betalingsbewijzen en registreer die steeds in de juiste categorie, doe dat ook met alle posten (= een bedrag met omschrijving) op bankafschriften. Sommigen registreren ook op bankafschriften of pin-betalingen zijn afgeschreven. Zo kunt u ook goed controleren of er niet ten onrechte bedragen van uw bankrekening zijn afgeschreven. Kassabonnetjes van producten die geen lang leven zijn beschoren, zoals voedsel, toiletartikelen, schoonmaakmiddelen en de kapper, kunnen na registratie worden weggegooid. Betaalbewijzen van producten die langer worden gebruikt, zoals kleding, huisraad en een fiets, worden langer bewaard: als bewijzen voor garantie en voor de verzekering (bijvoorbeeld als de goederen gestolen worden of tijdens een brand onbruikbaar worden). Ook van uitgaven die u als aftrekpost op uw belastingaangifte wilt vermelden, zijn harde bewijzen nodig. Maak per maand of aan het eind van het jaar het hele huishoudboek op: tel alle bedragen per categorie bij elkaar op en maak een overzicht met alle categorieën en de uitgegeven totaal-bedragen. Als u vorig jaar een budget hebt opgesteld, kunt u nu vergelijken of de werkelijkheid en het budget min of meer overeenkomen. Vraag u af hoe de verschillen zijn ontstaan en of er voor volgend jaar lessen uit zijn te trekken. === Kasboek === Daarnaast is het handig om een kasboek bij te houden. Hierin worden uitgaven vermeld die contant, met munten en bankbiljetten, zijn gedaan, en wat er bij gekomen is (bijvoorbeeld gepind bedrag bij geldautomaat; vraag ook hiervan steeds een bon). Ook deze uitgaven moeten in het huishoudboek worden geregistreerd. Gepinde bedragen bij de geldautomaat hoeven niet geregistreerd te worden, omdat dat geen inkomsten zijn; het is alleen een andere verschijningsvorm: bankbiljetten in plaats van geld op je bankrekening. Andere contante inkomsten, zoals verjaardagsgeld en teruggaves van teveel betaalde bedragen aan de kassa, worden wel geregistreerd. <br> De belangrijkste functie van een kasboek in een consumentenhuishouding is nog dat periodiek (bijvoorbeeld wekelijks of maandelijks) gecontroleerd wordt of het bedrag in de portemonnee nog hetzelfde is als het op papier zou moeten zijn. Als dat niet zo is, kan misschien nog achterhaald worden waar dat aan ligt. Anders moet het in het huishoudboek geregistreerd worden als kastekort (als het bedrag in de portemonnee lager is dan in het kasboek) of kasoverschot. === Bankafschriften === Bankafschriften maken een integraal onderdeel uit van de administratie. * Tip: Maak regelmatig een papieren of digitale print -of neem een abonnement op de maandelijkse afschriften van uw bank- van elke bankrekening met daarop de inkomsten en uitgaven van de afgelopen periode, bijvoorbeeld een maand. Bewaar die in huis, op papier of digitaal op een pc of andere [[w:nl:Gegevensdrager|gegevensdrager]]. Dan kunt u toch nog zaken nakijken, ook als uw rekening is opgezegd of anderszins digitaal onbereikbaar is. Ze kunnen zelfs nodig zijn als bewijs, bijvoorbeeld als er problemen bij de bank zijn, zoals (dreigend) faillissement. == Budgetteren == [[File:Calculator-385506 1280.jpg|thumb|Financiële planning]] Een budget of begroting geeft aan wat er de komende periode (bijvoorbeeld een maand of jaar) aan uitgaven te verwachten zijn en/of maximaal te besteden is. Om een budget te maken is er informatie nodig over inkomsten en noodzakelijke en gewenste uitgaven. Voor sommige posten staan die vast, andere moeten geschat worden en hangen ook af van prijsontwikkelingen/inflatie. In het algemeen is het verstandig om voorzichtig te budgetteren: schat voor uitgaven liever iets hogere bedragen in en voor inkomsten juist iets lagere. Dan komt u minder snel voor nare verrassingen te staan. Zie [https://www.nibud.nl/tools/stappenplan-jaarbegroting-maken/ ''Stappenplan jaarbegroting maken'' van NIBUD] voor een methode op maandbasis. Als u het afgelopen jaar (of maand) al een huishoudboek hebt bijgehouden, kunnen de bedragen daarin als basis dienen, die aan de situatie van volgend jaar (maand) worden aangepast. # Begin met de '''inkomsten''' te schatten: netto-salaris (incl. vakantiegeld, 13e maand en bonussen), winst, uitkeringen, toeslagen, ontvangen rente, dividenden en overige inkomsten (zoals alimentatie en ontvangen kostgeld). # Maak dan per '''kosten'''categorie een budget. Schat in hoeveel u volgend jaar per categorie maximaal wilt en kunt uitgeven. Neem daarbij inflatie mee, maar ook of er volgend jaar grote uitgaven zijn, zoals een winterjas, een PC die aan vervanging toe is of groot onderhoud aan uw koophuis. Neem ook een maandelijks bedrag op voor [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen/ sparen] als uw inkomsten dat toelaten. Tel alle bedragen bij elkaar op. Als de totale uitgaven lager uitkomen dan de totale inkomsten, kunt u het beoogde spaarbedrag verhogen en zo een hogere buffer opbouwen, de hypotheek of andere lening(en) sneller aflossen of de gebudgetteerde bedragen van een of meer van de andere categorieën verhogen. Dat laatste (meer uitgeven) is in het algemeen af te raden, omdat men snel went aan een luxer leven, maar dat moeilijk weer terug kan draaien als het leven tegen zit, zie [https://www.intermediair.nl/personal-finance/geldzaken/loonsverhoging-gehad-mooi-maar-trap-niet-in-deze-val Column van Vincent Kouters over ''Leefstijlinflatie''].<br> Als de totale uitgaven daarentegen hoger uitvallen dan de totale inkomsten, zult u de gebudgetteerde bedragen voor de uitgaven moeten verlagen en daarnaar volgend jaar ook moeten handelen. Alternatieven zijn: (1) spaargeld aanspreken (dat zou bijvoorbeeld kunnen voor grote uitgaven die niet elk jaar gedaan hoeven te worden zoals groot onderhoud of een huishoudelijk apparaat vervangen), of (2) bedenken of de inkomsten verhoogd kunnen worden, maar dat laatste is meestal geen optie. Persoonlijke leningen aangaan om uw lopende uitgaven te dekken, is een slecht idee. U vult dan het ene gat met het andere en eens zult u toch moeten betalen, en dan nog extra vanwege de hoge rente die zo'n lening kost. Een nog slechter idee is om te gaan gokken, dan komt u in nog grotere financiële ellende terecht. Ook meedoen met loterijen kost in het algemeen meer dan het oplevert. (3) Als u er niet uitkomt, kunt u beter hulp/advies vragen, zie [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. Schaam u daarvoor niet! Dat is nergens voor nodig en het voorkomt grotere financiële problemen in de toekomst. Hoe eerder u hulp vraagt, hoe sneller u uit de problemen bent. Zo'n adviseur kan bijvoorbeeld beoordelen of u in aanmerking komt voor (meer) toeslagen en/of de Voedselbank, of adviseren hoe u uw uitgaven naar beneden of inkomsten omhoog kunt brengen. Reken nu voor posten die maandelijks niet veel verschillen (zoals boodschappen/voedsel, vervoer, zakgeld en telefoon) uit, hoeveel u per maand mag besteden. Hiervoor deelt u het jaarbudget door 12 (maanden). En dan volgt de proef op de som: ervoor zorgen dat u steeds uitkomt met het budget. === Winkelen === Veel mensen vinden het leuk om samen met een vriend(in) naar een stads- of winkelcentrum te gaan, in de ene na de andere winkels te kijken wat er van hun gading is, spontaan producten te kopen, tussendoor iets te drinken of te eten en met volle tassen weer naar huis te gaan. Vrijwel hetzelfde geldt voor online shoppen: er komt iets leuks in je tijdlijn, een influencer prijst iets aan en voordat je het weet, heb je op de bestelknop gedrukt. En voordat je het weet heb je in een middag je hele maandbudget er doorheen gejaagd. Dat is uiteraard niet zuinig met geld, grondstoffen, energie en het milieu omgaan. Hoe kan het beter? * Maak van tevoren een plan, met een boodschappenlijstje, ook als je gaat winkelen of online gaat shoppen: Wat heb je nodig? Wat zijn je criteria (qua materiaal, duurzaamheid, prijs)? Hoe blijf je binnen je budget voor die categorie/categorieën, hoeveel mag je dan maximaal uitgeven als je later dit jaar nog vaker wilt gaan winkelen? * Oriënteer je van tevoren al op internet en/of vraag in je omgeving na waar je iets speciaals kunt kopen: waar zijn de producten te koop waar je naar op zoek bent, hoe duur zijn ze daar, welke winkels en producten krijgen goede reviews? Stippel een winkelroute uit. * Als je samen met iemand anders gaat winkelen: maak samen een plan: waar gaan jullie winkelen, welke winkels wil je beslist bezoeken, gaan jullie nog iets drinken en/of eten en waar dan? Of neem je zelf drinken en een lunchpakket of snack mee die je in het nabijgelegen park opeet? Naar de wc kun je wel in een warenhuis, openbare bibliotheek of gemeentehuis. Beperk je anders tot goedkope horeca, duurdere zijn voor speciale gelegenheden. * Ga op pad en ga als eerste naar de winkel(s) waar je verwacht dat de gezochte producten er te koop zijn. * Koop niets buiten je boodschappenlijst om, hoe aantrekkelijk het product ook is qua uiterlijk en prijs. Je kunt natuurlijk wel ideeën opdoen, maar koop het niet nu, maak er een foto van en zet het op je verlanglijstje (ook online zijn daar bij vele websites mogelijkheden voor). Te vaak blijkt het idee de tand des tijds niet te doorstaan, en verdwijnt het weer van je verlanglijstje, zonder dat je een miskoop hebt gedaan. * Als je allebei je boodschappenlijst hebt afgewerkt, kun je naar huis. Blijven rondhangen biedt alleen maar verleiding om meer te kopen, zonder dat je er iets mee opschiet. Als je je verveelt, kun je beter niet gaan winkelen, maar iets anders leuks gaan doen dat niets of minder kost: een fietstochtje maken, thee drinken met een vriend(in), naar het park om een boek te lezen, langs de boekenplanken in de bibliotheek struinen naar leuke boeken of er een tijdschrift lezen, ... vul zelf maar in. === Bezuinigen === Moeten bezuinigen is niet leuk, maar soms wel noodzakelijk. In dit Wikibook staan in elk hoofdstuk al tips om zuinig te leven. Als die niet volstaan: denk ook eens aan deze geldverslindende posten: * '''Roken''', of het nu op de ouderwetse manier met tabak is of via vapen. Reken eens uit wat het per week kost en vermenigvuldig dat met 52. Bovendien is het slecht voor uw gezondheid, die van uw naasten en het milieu. Leer ook uw kinderen om er niet aan te beginnen, eenmaal ermee begonnen, kun je vaak alleen met veel moeite stoppen. * (veel) '''Alcohol''' drinken. Idem. * Een eigen '''auto'''. Beoordeel of de auto echt nodig is, of dat er bijvoorbeeld een gehuurd kan worden als de auto meer voor de deur staat dan gebruikt wordt, of dat het concept deelauto/leenauto iets voor u is. Reken uit wat een auto per jaar kost, incl. alle kosten (ook beurten bij de garage, reparatie, belastingen, verzekeringen, etc.) en of dat het waard is. En/of gebruik vaker de fiets en het openbaar vervoer. * '''Buitenshuis eten en drinken''': van koffie en lunches tot regelmatig in een restaurant eten. Neem liever zelf een thermoskan met hete koffie mee en maak een lunchtrommeltje met lekkere boterhammen en wat rauwkost. De tijd dat u op uw beurt moet wachten voor de koffie of lunch, duurt in de regel langer dan wanneer u het zelf bereidt en scheelt bovendien veel geld. Koop desnoods goede kant-en-klaarmaaltijden in een winkel tezamen met een lekkere fles wijn, dan bent u al een stuk goedkoper dan wanneer u in een restaurant eet, laat dat laatste tot de feestelijke uitzonderingen horen. Reken eens uit wat u er per week aan uitgeeft, vermenigvuldig dat met het aantal werkweken (52 - vakantieweken) en verminder dat bedrag met de kosten van de vervangers. Meer bespaartips en tips over zuinig leven: * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/uitgaven/geld-besparen ''Geld besparen'' van NIBUD] * [https://genoeg.nl/ Genoeg] * [https://www.vrekkenpagina.nl/ Vrekkenpagina] == Rekeningen niet (op tijd) betalen == Als u, door wat voor oorzaken ook, een of meer rekeningen niet kunt betalen, of een achterstand heeft met het betalen van rekeningen: # Steek niet uw kop in het zand. Maak alle rekeningen en aanmaningen open. Bundel ze per schuldeiser en reken uit hoeveel elke schuldeiser nog van u tegoed heeft. Hoe sneller u handelt, hoe eerder een oplossing kan worden gevonden en u er weer van af bent. # Bedenk van tevoren wat wèl mogelijk is. Wat kunt u een schuldeiser bieden? Is het product nog ongebruikt en kunt u het terugsturen, ook al is het buiten de bedenktijd? Welke bedragen kunt u wel betalen en wanneer? Kan een abonnement eerder worden stopgezet? Overleg eventueel met een goede vriend(in), kennis of buur met verstand van financiële zaken hoe u dit het beste kunt aanpakken en of hij/zij u wilt helpen met die aanpak. Vraag geen geld aan uw helper! Het is uw probleem (en misschien dat van de schuldeisers), niet dat van de helper. # Verzamel al uw moed en meld de achterstand telefonisch aan de schuldeiser(s). Leg uit wat er aan de hand is. Als dat realistisch is: zeg dat u de schulden per [datum] zult voldoen. Probeer anders een betalingsregeling af te spreken. Als dat lukt: bevestig de betalingsregeling schriftelijk, schrijf precies op wat jullie hebben afgesproken, vraag in de brief of dat correct is en stuur de brief/mail op naar de schuldeiser. Als u schuldeisers niet inlicht, zijn de gevolgen in het algemeen nog veel erger en lopen de schulden alleen maar op door incassokosten, deurwaarders, e.d. Zie voor meer informatie: [https://www.justitia.nl/incassokosten ''Incassokosten'' door Justitia]. # Als er geen betalingsregeling mogelijk is, of alleen een betalingsregeling waar u niet aan kunt voldoen: zoek [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schulden/vraag-en-antwoord/hoe-kom-ik-van-mijn-schulden-af Hulp bij beginnende geldzorgen en schulden]. == Sparen == Sparen wordt gedaan om een appeltje voor de dorst, een buffer te hebben, of voor iets concreets, dat te duur is om direct te kopen. Iedereen kan in slecht tijden terecht komen, een studie die langer duurt dan gepland, werk verliezen, langere tijd ziek worden, een ongeluk krijgen, of de wasmachine die het begeeft. Het is dan prettig om geld achter de hand te hebben. Sparen kan door een spaarrekening bij een bank te openen en daar automatisch elke maand een deel van je netto-salaris op te laten storten, direct na het uitbetalen van je salaris. <br> Zie [https://www.nibud.nl/onderwerpen/sparen// ''Sparen'' door NIBUD] voor tips, mogelijke doelen, een stappenplan en een spaarrekening kiezen. Leer ook kinderen al vroeg om te sparen. Geld dat ze voor hun verjaardag of een andere gelegenheid hebben gekregen: een deel mogen ze direct besteden, de rest gaat in hun spaarpot. Eens in de zoveel tijd wordt de spaarpot geleegd en wordt het geld op een eigen spaarrekening gezet. Dat geld is van hen, kom niet in de verleiding om er uit te stelen, ook niet als u krap bij kas zit. U zou voor altijd hun vertrouwen beschamen. Dat geld zullen ze hard nodig hebben als ze het huis uit gaan en op zichzelf gaan wonen. == Valkuilen == Gezien het aantal mensen in de schuldsanering en jongeren met financiële problemen en al grote schulden nog vóórdat ze het huis uit gaan, zijn er vele financiële valkuilen. Hier een kleine greep (niet uitputtend): * ''Leefstijl'': Op hoop van zegen leven. Budgetten aan je laars lappen, helemaal geen inzicht in de eigen financiën willen hebben, desinteresse in financiële zaken, een hekel hebben aan planningen en administratie, spontaniteit hoog in het vaandel hebben, boven je stand leven, je leeft maar één keer. Betere mantra's zijn: ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/bezint-eer-gij-begint Bezint eer ge begint]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/een-uur-van-onbedachtzaamheid-kan-maken-dat-men-jaren-schreit Eén uur van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit]. ** [https://www.ensie.nl/spreekwoord/de-tering-naar-de-nering-zetten De tering naar de nering zetten]. * Onderschatten van uitgaven, bijvoorbeeld voor een auto. * Teveel en/of te hoge ''leningen'' afsluiten, waardoor andere posten in het geding komen of je met schuldsanering te maken krijgt, waardoor je langere tijd op het absolute minimum moet leven. * Rekenen op hogere inkomsten en daar naar leven. Maar als de inkomsten juist tegenvallen, zit je met de gebakken peren en moet je weer terugschakelen, wat véél moeilijker blijkt te zijn dan op grotere voet gaan leven. * ''Kopen op afbetaling''. Meestal is het goedkoper om een persoonlijke lening af te sluiten: vergelijk daarvoor de totaalbedragen die u moet aflossen en de effectieve rente. En bijna altijd is het in ieder geval nog goedkoper om eerst te sparen voor het product en het pas te kopen als het bedrag bijeengespaard is. Dan hoeft u geen rente te betalen, maar ontvangt u vaak rente over uw spaargeld. Bovendien zijn er dan minder hoofdbrekens. Al te vaak komt het voor dat het restant van de aflossing nog moet worden voldaan terwijl het product al ter ziele is; breng dan de motivatie nog maar eens op om het toch af te betalen. Want juridisch zit u wel vast aan zo'n lening. * Er worden vaak ''speciale verzekeringen'' aangeboden, voor één bepaalde aankoop of gebeurtenis, zoals een bril, laptop of begrafenis, ook wel een "financieel aspirientje" genoemd. Die zijn zelden lonend en bovendien loopt u het risico dat een schade net buiten de voorwaarden valt, de uitbetaling bij schade lager uitvalt dan verwacht of dat het risico al gedekt wordt door en andere verzekering zoals een inboedelverzekering of reisverzekering. Zorg liever voor een ruime buffer (op een spaarrekening) en stop daar al die verzekeringspremies in die u anders had moeten betalen. '''Te mooi om waar te zijn'''<br> Als een voorstel te mooi is om waar te zijn, dan is het in de regel ook te mooi om waar te zijn. Er zit een adder(tje) onder het gras, er worden extra kosten verborgen, of het gaat gewoon om oplichting. Enkele voorbeelden: * Pas op met geldproducten die je de hemel voorspiegelen: kijk altijd welk eindbedrag zo'n product werkelijk geeft, zwart op wit(!), want meestal gaat het om beleggingen en worden alleen mooie prognoses voorgesteld die je in het allerbeste geval zou kunnen halen (bedenk: iedereen kan mooie prognoses voorspiegelen), maar in de praktijk zul je later spijt hebben. Zie bijvoorbeeld de [[w:nl:Woekerpolisaffaire|Woekerpolisaffaire]] en [[w:nl: Aandelenlease-affaire|Aandelenlease-affaire]]. * Hetzelfde geldt voor een [[w:nl:Beleggingshypotheek|beleggingshypotheek]]. * Beleg ook niet in oncontroleerbare zaken als teakhout en ver weg gelegen percelen grond. Tussentijdse verkoop is vaak onmogelijk en u kunt [[w:nl:Rente-_en_valutamanagement#Valutarisico|valutarisico]] lopen. Bedenk altijd bij dergelijke "te mooi om waar te zijn" aanbiedingen: waarom leent een aanbieder niet zelf het benodigde geld bij een bank en belegt hij dan zelf in het product om het voorgespiegelde rendement te incasseren? Zie ook de film [[w:nl: Margin Call|Margin Call]] om meer inzicht te krijgen in de beweegredenen en mentaliteit in de financiële sector (in ieder geval in Amerika). * Iemand die je op internet of hebt ontmoet (bijvoorbeeld via een datingsite) en je vertrouwen heeft gewonnen, of een kennis van een kennis, of wie dan ook, vertelt enthousiast over zijn/haar successen met beleggen. Hij/Zij probeert je over te halen ook in dat product te beleggen. Trap er NIET in! Maak geen geld over naar die persoon of naar wie dan ook om te beleggen. Grote kans dat het om oplichting gaat. Als je wilt beleggen, bespreek het dan met een adviseur van je bank (meestal gratis, maar is ook verkoper en zal alleen adviseren over de eigen beleggingsproducten) of een onafhankelijk financieel adviseur (berekent kosten voor elk advies, vraag daar van tevoren naar, maar zo'n adviseur neemt wel beleggingsproducten van vele aanbieders in beschouwing). Zij zijn verplicht je situatie in kaart te brengen, je wensen omtrent risico's die je wilt of kunt lopen mee te wegen in hun advies en je te wijzen op de risico's die je loopt bij beleggen. En dan nog kun je besluiten dat je liever blijft sparen, omdat je beleggen te risicovol vindt. === Loterijen === '''<big>'' <span style="color:red;">Loterijen zijn belastingen voor de armen</span>''</big>''' of de [https://uitklokken.nl/belasting/belasting-op-domheid/ dommen]<br> Arme mensen kopen veel vaker loten dan rijke mensen, en meedoen aan loterijen kost gemiddeld meer geld dan het oplevert. Dom/onwetend omdat loten vooral worden gekocht door mensen die de kansberekening en de kans op geluk niet begrijpen.<br> Ga maar na: als er een miljoen deelnemers zijn, is de kans dat u de hoofdprijs wint 1 : 1.000.000, een op een miljoen. De kans dat u de gelukkige wordt is dus extreem klein. Er zijn vele mensen die een levenlang meedoen aan een loterij, soms een kleine prijs winnen, maar zelfs nooit hun inleg van al die jaren terug winnen. De andere 999.999 deelnemers sponsoren dus een onbekende die de prijs wint en -als het niet tegen zit- enkele goede doelen. De goede doelen worden gekozen door de loterij-organisatie, u heeft er geen invloed op. Bovendien zijn de voorgespiegelde bedragen die te winnen zijn vaak geen netto-bedragen: er wordt nog [https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/zakelijk/overige_belastingen/kansspelbelasting/ik-heb-een-prijs-gewonnen-moet-ik-nu-kansspelbelasting-betalen/ kansspelbelasting] van afgetrokken, afhankelijk van het gewonnen bedrag algauw zo'n 30%. En vraag u ook eens af hoeveel mensen, een (kras-)lot van € 5,= moeten hebben gekocht om een van hen € 250.000 te laten winnen, terwijl de rest allemaal niets wint. (Het is "maar" € 5,=, maar als u elke week zo'n lot koopt, kost het wel € 260,= per jaar, als het bij één lot per week blijft...) De "belasting" (inleg) gaat dus naar drie soorten partijen: één winnaar, de belastingdienst en goede doelen die niet democratisch zijn vastgesteld. Verstandiger is het om uw geld niet aan loterijen en goksites te spenderen, maar het zo uitgespaarde bedrag op een spaarrekening te zetten. Of zelf één of meer goede doelen uit te kiezen en met zelf gekozen bedragen te sponsoren (dan kunt u nog belastingaftrek krijgen ook, in plaats van te betalen). Of het aan iemand te geven die u (goed) kent en die financieel in de knel zit, dan weet u zeker dat het geld goed terecht komt. == Meer tips == * ''Leefstijl'': Leef zuinig, met af en toe een uitspatting. En laat zo'n uitspatting dan ook iets bijzonders zijn. Het is altijd gemakkelijker om meer geld uit te geven als er een financiële meevaller is, dan te bezuinigen als er tegenvallers zijn. Stel het in zoals u het kunt uithouden: kies (zuinige en andere) gewoontes en huishoudelijke afspraken die u lang kunt volhouden en die ook bij tegenslag toepasbaar zijn of u er dan juist doorheen helpen. Laat jaloezie of begeerte niet uw leidraad zijn. Dit vergt zelfbeheersing. Maar vergeet ook niet te leven. Bepaal wat het leven voor u de moeite waard maakt en probeer daar aan te voldoen, ook als dat geld kost. * Leer ook uw ''kinderen'' om verstandig om te gaan met geld, dat geld een serieuze zaak is en niet zomaar vanzelf op een bankrekening komt. Laat ze jaarlijks zelf van tevoren bedenken wat ze allemaal van hun zakgeld willen kopen en hoeveel ze dan nodig hebben. Bespreek ook wat u niet (meer) voor hen koopt en ze dus voortaan van hun zakgeld moeten kopen. En op = op. Wat gaan ze voortaan zelf kopen? Cadeautjes voor de andere gezinsleden en vriend(innet)jes, batterijen, sparen, uitjes (kermis, op stap met vrienden, schoolavonden), abonnementen, lidmaatschappen van (sport- en andere) verenigingen? Dat zal ook afhankelijk zijn van de leeftijd, wat ze aankunnen en wat u redelijk vindt. Later kunt u ze ook kleedgeld geven en hen zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen kleren. Laat ze vanaf het begin een kasboek bijhouden. Dat hoeft niet zo uitgebreid als u zelf doet, het gaat er om dat ze zich bewust worden wat ze (wekelijks, maandelijks) uitgeven en waar ze dat aan uitgeven. Meer tips: [https://www.nibud.nl/onderwerpen/kinderen-en-jongeren/zakgeld-en-kleedgeld/ ''Zakgeld en kleedgeld'' (NIBUD)]. * Voordat u een ''verzekering'' afsluit: ** Vergelijk premies en dekkingen van verzekeringen. ** Een hoog eigen risico verlaagt de premie. Vraag u af of een lagere premie opweegt tegen een hoger eigen risico, kunt u dat dragen als onverhoopt zich een situatie zich voordoet om een beroep op de verzekering te doen? ** Lees goed de voorwaarden, dekt die inderdaad eventuele schade die u ermee hoopt af te dekken? Wordt er niet te veel uitgesloten? * Vaak wordt gesteld dat bij het afsluiten van een ''lening'' ook verzekeringspolissen voor overlijden, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid verplicht zijn. Doe dat alleen als dat strikt noodzakelijk is en u dat zelf ook zinvol vindt. Vergelijk dan ook de kosten van de aanbieder van de lening/hypotheek met die van echte verzekeraars. Het voordeel van dergelijke polissen is dat u of uw gezinsleden het huis niet hoeven te verkopen als dit soort gebeurtenissen financiële problemen opleveren. Maar als u bijvoorbeeld een alleenstaande bent en goed gedekt bent tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid (als u werknemer bent of als zelfstandige hiervoor al goede verzekeringen hebt afgesloten), dan is een overlijdenspolis alleen zinvol als u een huis op de top van de markt koopt en een hoge hypotheek afsluit (van 90% of meer van de waarde van het huis); als u overlijdt en de markt is ingestort, dan zadelt u uw nabestaanden met zo'n polis niet op met een restschuld. * ''Beoordeel één keer per jaar'': ** Uw ''verzekeringen'': zijn ze nog nodig, zijn er betere en/of goedkopere verzekeringen die beter bij uw situatie passen? Een goed moment is de decembermaand, wanneer in ieder geval de ziektekostenverzekering verlengd moet worden. Een verzekering sluit je vooral af voor hoge schades die je zelf niet kunt betalen. In ieder geval nodig zijn (afgezien van verplichte ziektekosten- en motorrijtuigenverzekeringen): verzekeringen met een brede dekking, zoals: *** Opstalverzekering als u een koophuis heeft. Voor huurhuizen is de verhuurder verantwoordelijk. *** Inboedelverzekering, tegen brand, wateroverlast en diefstal. *** Aansprakelijkheidsverzekering die de aansprakelijkheid dekt voor schade toegebracht aan anderen. *** Aanbevolen: een rechtsbijstandverzekering. Iedereen kan in conflicten terechtkomen waarbij juridisch advies of zelfs een rechtsgang is geboden. Advocaten zijn duur. *** Het overwegen waard: een reisverzekering; denk aan repatriëring, ziektekosten die in het buitenland veel hoger liggen en waarvoor je standaard op zijn best de Nederlandse prijzen vergoed krijgt, die in veel gevallen lager is dan de gemaakte kosten. ** ''Abonnementen'' (zoals op kranten, tijdschriften, bibliotheek, allerlei diensten): maak eerst een overzicht van alle abonnementen; weeg vervolgens af of de kosten nog opwegen tegen het plezier en nut dat u ervan heeft, maakt u er nog voldoende gebruik van om de kosten te rechtvaardigen? Hiervoor is november een goed tijdstip, veel abonnementen worden (al of niet automatisch) verlengd per 1 januari en dan heeft u in de regel nog tot 1 december om abonnementen op te zeggen.Let op dat u het abonnement opzegt bij de echte leverancier en niet terechtkomt bij een opzegdienst die geld rekent voor het opzeggen. Tussentijds opzeggen van abonnementen en meer informatie: zie [https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/rechten-bij-aankoop/verlengen-en-opzeggen-van-abonnementen ''Opzeggen van abonnementen'' van Consumentenbond]. Als u een abonnement niet kwijt wil, maar het ook te duur vindt: overweeg of delen met een buurtgenoot een optie is. Dat kan in de regel alleen met papieren abonnementen en vereist goede afspraken en die ook nakomen. Kranten en tijdschriften kunt u ook in de openbare bibliotheek lezen, daarvoor hoeft u niet eens lid te zijn. ** ''Lidmaatschappen'' van verenigingen: idem: inventariseren en afwegen van nut en kosten. Lidmaatschappen kunnen in de regel alleen na afloop van de lidmaatschapsperiode worden opgezegd. Zie de website van de betreffende vereniging of het contactorgaan (zoals een nieuwsbrief en kwartaalblad) voor details, of vraag het anders aan de ledenadministratie. ** ''Energieleverancier'': is hij nog steeds betrouwbaar en biedt hij waar voor uw geld? Is er misschien een andere die net zo betrouwbaar is, maar wel goedkoper of waarvoor een redelijke vergoeding bij teruglevering van zonne-energie wel vanzelfsprekend is? Voor het opzeggen van een energiecontract: zie [https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/energiecontract-tussentijds-beeindigen ''Energiecontracten beëindigen'' van Consumentenbond]. * Voor werknemers: Neem alleen ''ontslag'' als u een andere baan hebt, d.w.z. een getekend arbeidscontract bij een andere organisatie. Vrijwillig ontslag nemen betekent dat u waarschijnlijk geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, zie [https://www.uwv.nl/nl/ontslag/zelf-ontslag-nemen ''Zelf ontslag nemen'' door UWV] == Meer informatie == * [https://www.nibud.nl/onderwerpen/ NIBUD]] - Informatie, tips en wegwijzer naar hulp * [https://www.wijzeringeldzaken.nl/ Wijzer in geldzaken] {{Sub}} 8iv8uexdcoc27e50871y74aefbfw4je 0 43675 390544 390542 2024-12-09T16:00:46Z JopkeB 18060 /* Afvalbeheer */ Aanvullingen 390544 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Arthur Thiele Katzen beim Hausputz.jpg|600px|Arthur Thiele Katzen ]]<br> '''Katten maken schoon''' (ansichtkaart door Carl Robert Arthur Thiele, begin 20e eeuw)<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij zijn geen professionele schoonmakers. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties.<br> Raadpleeg in geval van twijfel altijd een professional. <br> |} '''Hygiëne''' in huis (en daarbuiten) is noodzakelijke om ongedierte en andere ziekteverwekkers uit de buurt te houden. Dat gebeurt vooral door goed en regelmatig schoon te maken. In dit hoofdstuk worden hiervoor suggesties gedaan. Het doel is immers een prettig leefklimaat. Dat kan niet zonder aandacht en tijd aan gezondheid te besteden en dus schoon te maken. Wees '''zuinig met water''': * Voorkom verspilling. Niet alleen omdat schoon drinkwater ook in Nederland schaarser wordt en het voor waterbedrijven steeds moeilijker wordt (en dus duurder voor ons) om schoon drinkwater te leveren, maar ook omdat het energie kost om vervuild water te reinigen. Gebruik ook zo min mogelijk water bij het schoonmaken. * Laat de kraan niet zomaar lopen. Zet de kraan uit als je geen water meer nodig hebt. ** Gebruik bij het tandpoetsen een glas of een bekertje. ** Was niet af en spoel de vaat niet voor onder een lopende kraan, gebruik een afwasteil daarvoor. * Was liever de auto met een emmertje en een borstel dan met de tuinslang of een andere waterslang. * Repareer lekkende kranen. * Laat wasmachines en afwasmachines alleen draaien als ze volgeladen zijn. * Sproei de tuin zo min mogelijk. Zorg voor planten die goed tegen een beetje droogte kunnen. * Laat na de vakantie of andere afwezigheid van meerdere dagen wel de warmwaterkraan goed doorlopen, zodat legionella-bacteriën geen kans krijgen. == Schoonmaakmiddelen == '''Waarschuwingen''': * Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. * Houdt u aan de gebruiksaanwijzing. * Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * Wasbenzine is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. * Spiritus, alcohol, thinner en terpentine zijn ook brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. '''Basisvoorraad''' schoonmaakartikelen: * ''Middelen'': Afwasmiddel, groene zeep, schoonmaakazijn, soda, toiletreiniger zonder chloor, schuurmiddel (zowel poeder als vloeibaar). Andere schoonmaakmiddelen belasten het milieu meer. * ''Materialen'': Vaatdoeken, spons, zeem, raamwisser, borstels (waaronder een afwasborstel), vuilniszakken, vuilnisbakken, prullenbakken, theedoeken, stoffer en blik, bezem, stofzuiger, afwasteil, emmers (grote en kleine). Oude afwasborstels zijn prima om gootstenen en wasbakken mee te reinigen. Oude tandenborstels worden gebruikt om moeilijk bereikbare plaatsen te bereiken. NB Bijzondere materialen, zoals kunstvoorwerpen, ivoor, marmer, kristal, goud, zilver, moeten op een speciale manier worden schoongemaakt, met speciale schoonmaakmiddelen. Zie [https://www.tantekaat.be/category/onderhoud/ ''Onderhoud'' door Tante Kaat].<br> Gebruik de juiste dosering van schoonmaakmiddelen, een teveel belast het milieu en kan resten achterlaten op het schoongemaakte voorwerp. == Schoonmaakmethoden == Er zijn verschillende methoden om schoon te maken, afhankelijk van de voorwerpen en onderdelen van het huis die schoongemaakt worden. === Vlekken behandelen === Zie de [[Huishouden/Vlekkengids|Vlekkengids]] in dit Wikibook. === Afwassen === Afwassen is het schoonmaken van vuil serviesgoed, bestek en kookgerei. Er zijn twee methoden: met de hand en met een afwasmachine. '''Met de hand afwassen'''<br> [[File:Dishes in a dutch kitchen.jpg|thumb|Twee afdruiprekken met schoon vaatwerk]] Benodigdheden: afwasteil, afwasborstel, afwasmiddel, afdruiprek, theedoek, eventueel huishoudhandschoenen.<br> Verwijder etensresten. Spoel aangekoekte resten en zeer vuile vaat eerst af. Sorteer het vaatwerk in (1) glaswerk, (2) serviesgoed, (3) bestek en (4) pannen. Doe een scheutje afwasmiddel in een afwasteil en vul die met warm water (zo warm dat u er nog net met de hand in kan). Dompel nu stuk voor stuk het vaatwerk (in de hierboven vermelde volgorde) in de teil en poets het schoon met de hand of een afwasborstel. (Facultatief: spoel het afgewassen vaatwerk in een andere teil met warm, schoon water, om resten afwasmiddel af te spoelen.) Zet het vaatwerk omgekeerd in het afdruiprek, zodat het kan uitdruipen. Als er een grote vaat is en het afwaswater is te vuil geworden of te veel afgekoeld: gooi dit afwaswater dan weg en vul de afwasteil opnieuw met warm afwaswater. Voor het drogen van de vaat zijn er verschillende mogelijkheden: * Een huisgenoot, goede vriendin of familielid (de laatste twee alleen in een informele setting) kan helpen met afdrogen (met een theedoek de vaat droog maken). Dit kan ook nog gezellig zijn. * De afwasser kan na afloop zelf de vaat afdrogen. * Giet na het afwassen heet water over de vaat en laat het enkele uren staan. Daarna is het merendeel van de vaat droog, het restant wordt alsnog met een theedoek droog gemaakt. '''Met de afwasmachine afwassen'''<br> [[File:Geschirrspuelmaschine.JPG|thumb|Gevulde afwasmachine]] De afwasmachine kan ons veel werk uit handen nemen. In het algemeen gebruiken ze ook nog eens minder water dan met de hand afwassen. Ze hebben wel een gebruiksaanwijzing en niet alles mag in de afwasmachine. Wat niet in de afwasmachine mag<ref>Belangrijkste bron: https://www.horeca.com/nl/blog/178/8-dingen-die-je-niet-in-de-vaatwasser-mag-doen</ref>: * Sommige plastic voorwerpen: check vantevoren of het wel/niet kan, let er al bij het kopen op. * Alle metalen voorwerpen die geen roestvrij staal (rvs) zijn, zoals pannen en koekenpannen gemaakt van of met gietijzer, aluminium, koper, of met een een anti-aanbaklaag, maar ook zilver en tin. * Delicaat glas en kristal. * Porselein, fijn en handbeschilderd servies en servies met een gouden randje. * Antieke voorwerpen. * Thermosflessen en thermosbekers. * Goede/dure koksmessen (die verliezen hun scherpte). * Wees zowiezo voorzichtig met scherpe messen, raspen en andere scherpe vaat: plaats ze zodanig in de afwasmachine dat ze geen risico zijn (voor u en uw huisgenoten) of was ze met de hand af. * Houten snijplanken en pollepels. * Keramische pannen. * Natuursteen, zoals marmeren snijplanken, pizzastenen en sommige ovenschalen (let er op bij de aankoop). * Voorwerpen met mechanische onderdelen, zoals deksels voor snelkookpannen vlees-, pasta-, peper- en andere molens die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Plaats de rest van de vaat volgens de gebruiksaanwijzing in de afwasmachine. Laat de vaatwasser alleen draaien als hij vol is. Als er tussendoor toch iets nodig is dat al in de vaatwasser staat: was het dan met de hand af. Bij een volle machine: zet de kraan aan, doe vaatwaspoeder of een vaatwastablet in het daarvoor bestemde vakje, doe de deur van de machine dicht en kies het gewenste programma. Het eco-programma duurt langer, maar gebruikt wel minder water en stroom. Na afloop: doe de kraan uit, zet de afwasmachine open om de vaat te laten drogen. Ruim daarna de vaat eruit, van beneden naar boven omdat anders nog restjes water kunnen vallen op de schone vaat in lagere contreien. Controleer regelmatig of er nog genoeg glansmiddel en vaatwaszout aanwezig is. Onderhoud hem volgens de richtlijnen van de gebruiksaanwijzing. Zie ook: [[Huishouden/Voeding#Hygiëne_en_voedselveiligheid_in_de_keuken|Hygiëne in de keuken]]. === Stoffen === '''Stoffen, afstoffen of stof afnemen''' is het schoonmaken van oppervlakten waarop stof of ander vuil ligt. Gebruik hiervoor niet de gebruikelijke stofdoek, plumeau of ragebol, want daarmee wordt stof alleen verplaatst. Gebruik liever een vochtige vaatdoek en spoel die elke keer uit in een sopje. Zo verdwijnt het vuil uiteindelijk door de gootsteen. Werk van boven naar beneden (dus eerst bovenop kasten, dan lager gelegen gedeeltes). Neem ook lampen, [[w:nl:Deurknop|deurklinken]], losse spullen, radiators en apparaten (voorzichtig!) mee. Voor het schoonmaken/stoffen van deze voorwerpen: * '''Computers''': zie [https://www.consumentenbond.nl/digitaalgids/digitaalgids-uitgelicht/je-computer-schoon-en-stofvrij ''Je computer schoon en stofvrij'' van Consumentenbond]. * '''Plafonds''': met een ragebol of andere bezem en eventueel een vochtige stofdoek er omheen geknoopt voorzichtig over het plafond vegen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/plafonds-ragen/ ''Plafonds ragen'' van VVT]. * '''TV-scherm''': zie [https://www.consumentenbond.nl/tv/tv-scherm-schoonmaken ''Tv-scherm schoonmaken'' van Consumentenbond]. NB Gebruik wel een droge stofdoek of plumeau voor kwetsbare voorwerpen, zoals schilderijen en andere kunstvoorwerpen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/klamvochtig-afnemen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Vochtig afnemen'' van VVT] <gallery widths="150" heights="150"> Cleaning the table.jpg|thumb|Tafel afstoffen Ragebol 01.jpg|Ragebol </gallery> === Vloeren === '''Vegen'''<br> Als u geen stofzuiger heeft (of hij is net stuk) kunnen vloeren worden geveegd, met een [[w:nl:Bezem|bezem]] om de vloer te vegen, en [[w:nl:Stoffer en blik|stoffer en blik]] om het stof op het blik te vegen en weg te kunnen gooien. <br> NB '''Betonnen vloeren''' zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten ook geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen in het algemeen het fijnstof van betonnen vloeren niet aan. '''Stofzuigen'''<br> Stofzuig regelmatig, ook vanwege de chemicaliën die in huisstof zitten, doordat bijvoorbeeld elektrische apparaten en meubels langzaam slijten. Daardoor komen kleine chemische deeltjes in het huisstof, die we vervolgens inademen of in het milieu terecht komen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/stofzuigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Stofzuigen'' door VVT] '''Dweilen'''<br> Na het stofzuigen of vegen kunnen gladde vloeren worden gedweild. Dat hoeft niet elke keer, maar wel als ze na het stofzuigen nog vuile plekken hebben of er vlekken zijn (een enkele vlek kan meestal met een natte doek worden verwijderd). In geval van kleine kinderen die op de vloer spelen, huisdieren, en/of huisgenoten die met vuile schoenen binnen lopen, zal het vaker nodig zijn, wellicht één of twee keer per week.<br> ''Benodigdheden'': een emmer met lauw of koud water met daarin een scheutje allesreiniger of groene zeep, een dweil en een luiwagen of trekker waar je de dweil omheen draait; handiger is een vloerwisser of vloermop waarbij steel en dweil één geheel zijn, maar dan heb je ook een bredere emmer nodig waar de vloerwisser in past. Doe de dweil, vloerwisser of mop in het sop en wring hem uit. Hij mag niet kletsnat zijn, maar ook niet zo droog als een zemelap als je de ramen zeemt. Begin in het verste hoekje van een kamer en dweil van daaruit de hele kamer. Zorg dat u niet op het gedweilde gedeelte hoeft te lopen totdat dat droog is. Doe de doek regelmatig in het sop om het vuil uit te spoelen en weer met een schonere doek verder te gaan. Als het water (te) vies is geworden, maak dan schoon sop, net zo lang totdat een verdieping helemaal schoon is. Spoel een dweil na afloop goed uit, laat hem drogen en was hem in de wasmachine mee met de heetste was die u draait. Behandel een vloerwisser of mop na afloop volgens de gebruiksaanwijzing. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/dweilen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Dweilen'' door VVT] <gallery widths="140" heights="140"> La Balayeuse, Renoir 1889.jpg|Vloer vegen Stoffer-en-blik.jpg|Stoffer en blik Pepe passant l'aspiradora (País Valencià, 2023).jpg|Stofzuigen Feudel 01.jpg|Dweil met luiwagen Råve måjhon.jpg|Dweil met trekker Mops cleaning equpement.jpg|Dweil en bezem in één Janitor's bucket with mop.jpg|Speciale emmer met mop </gallery> === Ramen wassen === * Benodigdheden: emmer met water en een scheutje schoonmaakazijn of een drupje allesreiniger, spons of inwasser, rakel (trekker), zeem en meestal een huishoudtrap. Voor de sponningen/houtwerk: een vaatdoek of schoonmaakborstel met niet al te harde haren. Ook zijn er wassystemen met een lange steel waardoor er soms geen trap nodig is.<br> * Zorg dat u goed bij de ramen kunt komen, zet (tuin)meubels, speelgoed e.d. een eindje ervan af, zorg dat gordijnen en zonwerking niet in de weg zitten en niet nat worden. * Zie voor de rest van het proces: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ramen-wassen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Ramen wassen'' van VVT], ook voor het gebruik van een trap. <gallery widths="140" heights="140"> Buket HDPE01.png|Emmer met water Traditionele glasbewassing.jpg|Inwasser en spons Rakel (fcm).jpg|Rakel (trekker) Chamois-natural.jpg|Zeem of zemelap Brosse à main dite aussi brosse à laver, brosse chiendent.jpg|Schoonmaakborstel Stepladder (PSF).png|Huishoudtrap Genève Cornavin nettoyage ascenseur-2.jpg|Systeem met lange steel om ramen te wassen </gallery> === Keuken === Zie [[Huishouden/Voeding#Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken|Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken]]. === Sanitaire ruimtes === Het schoonmaken van de badkamer en het toilet/de wc betreft verschillende onderdelen. <br> Benodigdheden: * Voor alle onderdelen: een vaatdoek en een teil of emmer met sop (warm water en een scheutje afwasmiddel). * Voor de wc: toiletreiniger, wc-borstel. * Voor wastafel en bad: vloeibaar schuurmiddel, een borstel. * Voor wanden: baking soda, schoonmaakazijn en/of groene zeep, spuitfles (zoals een plantenspuit), tandenborstel of schuurspons Volgorde: Doe de wc als laatste, daarna kan de vaatdoek uitgespoeld worden, drogen en in de was. * '''Douchekoppen''' laten weken in een oplossing van zout en azijnwater (een deel water en een deel schoonmaakazijn) om de kalkaanslag er in te verwijderen. * '''Wanden''': met een (uitgeknepen) vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel. Eventueel met vloeibaar schuurmiddel moeilijk verwijderbare plekken behandelen. Hardnekkige kalk: met schoonmaakazijn en water, zie bij "Vieze voegen". * Vieze '''voegen''' (in de badkamer): drie methoden: ** Maak de voegen vochtig met water. Meng baking soda met een beetje water tot een pasta. Breng dit aan op de voegen en laat het 15 tot 30 minuten intrekken. Nu is het goedje meestal een beetje opgedroogd, maak het dan weer een beetje vochtig met water. Schrob daarna de pasta weg met een oude tandenborstel. Spoel de voegen af met schoon water en maak ze droog. ** Meng een deel water en een deel schoonmaakazijn en doe dit in een spuitfles. Spuit het mengsel op de voegen, en laat dit minstens een half uur in trekken. Daarna de voegen schoon boenen met een schuursponsje en afspoelen met water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. Deze zelfde methode kan ook gebruikt worden voor '''kalkvlekken en kalkaanslag''' op bijvoorbeeld badkamertegels. *** Let op: Zorg dat dit mengsel niet op gekitte voegen komt. Niet gebruiken op tegels van natuursteen. ** Smeer de voegen royaal in met vloeibare groene zeep en laat die twee uur intrekken. Verwijder de zeep met een harde borstel en wat water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. * '''Spiegels''' schoonmaken: met warm water en een klein beetje afwasmiddel. * '''Kammen en haarborstels''': weken in een sopje van inweekmiddel (zoals BioTex) en daarna met een nagelborsteltje de laatste restjes vuil eruit borstelen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/sanitair-reinigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Sanitair'' door VVT] <gallery widths="150" heights="150"> US Navy 101013-N-2953W-696 Machinist's Mate Fireman Diane Allen cleanS a stateroom aboard the aircraft carrier USS Carl Vinson (CVN 70).jpg|Wasbak schoonmaken SANDRA WATKINS CLEANS THE BATHTUB IN THE FAMILY'S NEW HOME THIS HOUSE IS LARGER AND MUCH CLEANER THAN THEIR FORMER... - NARA - 557366.jpg|Bad schoonmaken Bathroom cleaning.jpg|Douchecabine schoonmaken Swab in toilet bowl.jpg|wc schoonmaken, met wc-borstel </gallery> === Textiel wassen === Zie [[Huishouden/Textiel#Schoonmaken_van_textiel|Schoonmaken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. === Schoeisel onderhouden === * Schoenen: ** Natte schoenen: Met een doek aan de bovenkant droogwrijven. Vervolgens (op kamertemperatuur!) opvullen met kranten, keukenpapier of oude lappen om de binnenkant droog te krijgen. Als het vocht in het papier of de lap is getrokken maar de schoenen nog niet droog zijn: herhalen met droog papier of lappen. '''Niet''' doen: bij of op de verwarming zetten, in de droger of met een föhn droogblazen. ** Te gladde zolen: met schuurpapier bewerken. ** Leren schoenen: zie [https://www.ambachtnederland.nl/leren-schoenen-onderhouden ''Leren schoenen onderhouden'' van Ambacht Nederland] (inclusief schoenen poetsen). ** Sportschoenen: zie [https://radar.avrotros.nl/artikel/witte-sneakers-schoonmaken-zo-doe-je-het-50582 ''Witte sneakers schoonmaken'' van Radar]. * Schaatsen: zie [https://www.ijce.nl/nl/inhoud/schaatsonderhoud ''Schaatsonderhoud'' van IJsclub Eindhoven] <gallery widths="150" heights="150"> Can of shoe polish-open - fs PNr°0289.jpg|Schoensmeer: kies de juiste kleur Twee bijna gelijke insmeerborstels voor het poetsen van schoenen, driehoekig met steel, objectnr 68232-1-2(1).JPG|Insmeerborstel Schoenborstel, blank hout met zwarte haren, objectnr 66256.JPG|Schoenborstel om schoensmeer uit te wrijven OPP Dec 1978 Police training shoe shine.jpg|Schoenen poetsen </gallery> === Kasten === Als u eenmaal per jaar alle kasten langs loopt voor het verzamelen van spullen die niet meer worden gebruikt of stuk zijn (zie [[Huishouden/Huisinrichting#Een_opgeruimd_huis|Een opgeruimd huis]]), haal ze dan helemaal leeg en sop ze gelijk (warm water en een scheutje afwasmiddel). Zorg wel dat ze goed droog zijn voordat ze weer worden ingeruimd. * Boekenkasten: Haal alle boeken er uit en maak de boekenkast schoon. Zorg dat de kast droog is, voordat hij weer wordt ingeruimd. Bepaal van elk boek of het teruggezet wordt of wordt afgevoerd (weggegeven, kringloop, [https://www.boekwinkeltjes.nl/ Boekwinkeltjes], papierbak, etc.). Boeken die worden teruggezet: stof ze af terwijl ze gesloten zijn. * Keukenkasten wellicht vaker, naar eigen oordeel. Een keukenkast moet in ieder geval worden schoongemaakt als er kruimels of ander vuil is te zien: dat trekt ongedierte aan. * Koelkast schoonmaken: zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond]. == Afvalbeheer == Zie het Nederlandse Wikibook [[Save Our Future Today, a SOFT revolution]] voor het hoofdwerk over dit onderwerp. Afval is een bron van ziektekiemen en schimmel, en aanlokkelijk voor fruitvliegjes, gewone vliegen (vlees), muizen, ratten, kakkerlakken en ander gespuis. Het is dus zaak er goed mee om te gaan en er steeds op tijd van af te komen. Leeg afvalbakken niet alleen op tijd, maar maak ze ook regelmatig schoon. Verschillende soorten afval worden apart afgevoerd. Dat betekent dat ook u afvalstromen in huis moet scheiden, op dezelfde manier. Hier worden de meest voorkomende afvalstromen beschreven zoals ze in veel gemeentes in Nederland voorkomen. Veel afval wordt opgehaald door de vuilophaaldienst van de gemeente, volgens een rooster. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wanneer er vuilnis bij u in de wijk wordt opgehaald en welke afvalstroom dan aan de beurt is. Andere soorten kunt u naar een container in uw wijk brengen of naar een vestiging van de vuilophaaldienst. * Allereerst: hoe minder spullen er het huis ingaan, hoe minder afval er zal zijn. Vraag u dus altijd af als u wat koopt (of krijgt): is het wel echt nodig? Selecteer streng aan de poort. * Als iets in de huidige staat niet meer bruikbaar is: kan het worden gerepareerd? Zo ja: (laten) repareren. * Kan het nog herbruikt worden? Zo ja: zelf hergebruiken, verkopen, weggeven (kringloopwinkel, weggeefwinkel) of ruilen (bijvoorbeeld op [[w:nl:Ruilhandel#Ruilbeurs|ruilbeurzen]]). Er kan veel zelf hergebruikt worden, enkele voorbeelden<ref>Enkele van deze voorbeelden zijn ontleend aan ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X</ref>: ** ''Bakjes'' van de Chinees en andere restaurants, van schepijs en ander diepgevroren voedsel, margarinekuipjes, groot en klein, kunnen worden hergebruikt als koelkastdozen, lunchbox, surprisehapjes met voor elk kind een bakje, pennenbakje, voor het bewaren van spijkers, schroeven en pluggen, kraaltjes, fournituren (naaigerei) en veel ander kleine spul. Ze kunnen eventueel etiketten krijgen om te weten wat er in zit. ** ''Cadeaupapier'': Maak cadeautjes voorzichtig open, zodat het papier opnieuw gebruikt kan worden. Of gebruik kleurenpagina's uit tijdschriften of resten behangpapier. Bewaar ook strikken en linten op cadeautjes voor hergebruik. ** Van een ''deodorantroller'' kan de rollerkap voorzichtig worden verwijderd door een mesje eronder te steken. Maak het flesje schoon. Daarna kan het flesje worden gevuld met bijvoorbeeld zonnebrandmiddel (voor smeren zonder vette handen), kinderverf of water (voor bijvoorbeeld het bevochtigen van postzegels) en kan de rollerkap terug geplaatst worden. ** Een ''douchegordijn'' kan nog dienst doen als autoruitbeschermer bij vrieskou of als afdekscherm van tuinmeubelen bij plotselinge regenbuien. ** Ontvangen ''enveloppen'': *** Opnieuw gebruiken als envelop door een etiket voor de adressering te gebruiken. *** Een postzegel kan nog waarde hebben voor postzegelverzamelaars. *** Bewaren van documenten (zoals belastingpapieren per jaar) en aantekeningen die bij elkaar horen, (uit te zoeken) foto's, ansichtkaarten, negatieven, zegeltjes, garantiebewijzen, kassabonnetjes en vele andere voorwerpen. *** Als kladpapier, boodschappenbriefjes en bladwijzers. ** Een lege ''flacon'' (van bijvoorbeeld afwasmiddel of shampoo) die goed is schoongemaakt, kan hergebruikt worden als trechter (bovenste deel eraf knippen) of als knijpfles met water (voor bijvoorbeeld schoonmaakkarweitjes, in de auto voor de voorruit en voor zomerse waterpret). ** ''Kalenders'' kunnen na verloop van tijd opnieuw worden gebruikt als ze niet beschreven zijn: namelijk als 1 januari op dezelfde dag valt en het -net als het gewenste jaar- geen/wel een schrikkeljaar is. Typ op [https://www.antrovista.com/extra/eeuwige-kalender.html Eeuwige kalender] een weekdag en 1 januari in om te zien welke kalender voor het volgende jaar van toepassing kan zijn, selecteer nog wel alleen de schrikkeljaren/gewone jaren. Zo heeft u maximaal 14 kalenders nodig (zeven voor schrikkeljaren en zeven voor gewone jaren). ** ''Papier'': Aan één zijde bedrukt papier kan nog worden gebruikt als notitiepapier en misschien als printerpapier (voor een printertest of een andere afdruk die niet zo belangrijk is). Voor een knutselmiddag: maak iets met papier-maché. ** ''Papieren zakken'': voor het bewaren van fruit en groente en voor het inpakken van postpakketjes. ** Meer tips: *** [[Huishouden/Textiel#Afdanken|Afdanken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. *** ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. *** [https://groengezin.nu/meer-dan-40-tips-om-te-hergebruiken/ ''Tips'' van Groengezin] [[File:Drie vuilnisbakken Nederland 2024.jpg|thumb|Vuilnisbakken voor PMD (oranje), GFT (groen) en papier (blauw)]] * Resten van '''voedsel en tuinafval''' gaan naar de GFT-bak (GFT = groente, fruit, tuin), vaak groen van kleur. Daar mag heel veel keukenafval in, maar bepaalde zaken juist niet, zoals frituurvet. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wat wel en niet mag. U kunt ook overwegen om deze resten zelf te [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/De basis#Compost|composteren]] (maar in compost mag niet alle keukenafval). * '''Plastic''' verpakkingen, '''metalen''' verpakkingen en '''drankenkartons''' (PMD): in de PMD-bak, vaak oranje van kleur. * '''Glas''': alleen verpakkingsglas, zoals flessen en potten: in de glasbak in de wijk, gescheiden naar kleur. Maar niet: (gloei-)lampen en kapot serviesgoed; vensterglas kan vaak naar een vestiging van de vuilophaaldienst worden gebracht. * '''Oud papier''', zoals kranten, tijdschriften, karton, maar wel schoon, droog en zonder plastic laagje, dus geen pizzadoos en gebruikt keukenpapier: in de papierbak. * '''Textiel''': zie zie [[Huishouden/Textiel#Afdanken]]. Ook schoenen mogen in de textielbak, mits bij elkaar gebonden/verpakt. * '''Chemisch afval''' (milieuschadelijke stoffen): ** Oude medicijnen: inleveren bij de apotheek. ** Batterijen: inleveren in de speciale verzamelboxen bij supermarkten en andere winkels waar batterijen worden verkocht. ** Al het andere chemisch afval (zoals verf en aanverwante artikelen, spuitbussen, schoonmaakmiddelen met chloor, bestrijdingsmiddelen): kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente voor mogelijkheden (soms is er een chemokar die eens in de maand bij u in de wijk komt, kan het worden opgehaald of kunt u het naar een vestiging van de vuilophaaldienst brengen). * Afgedankte elektrische en elektronische '''apparaten''': geef ze mee aan de leverancier van het nieuwe apparaat (spreek dat wel af bij de aankoop) of kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Grofvuil''', bouwafval, puin: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * Ander specifiek afval: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Restafval''': al het andere afval dat niet gescheiden wordt: in de restafvalbak (meestal grijs of een ondergrondse container waar u het met een pasje kan dumpen). '''Dringend verzoek:''' Ga zorgvuldig met afval om, zorg dat het niet in het milieu terecht komt en dus dat het geen zwerfafval wordt. Gooi geen schadelijke stoffen in de gootsteen, wc of in een afvoerputje. Als u ergens afval ziet liggen waar het niet hoort: spreek de bewoners er op aan en/of bel de vuilophaler in de betreffende gemeente, zij halen het liever op dan dat het gaat zwerven of er ongedierte op af komt. == Ongediertebestrijding == De beste manier is om ongedierte in huis, tuin en omgeving te voorkomen: Berg voedsel goed op, maak regelmatig schoon, maak naden, kieren en mogelijke andere ingangen goed dicht (maar zorg wel voor voldoende ventilatie), ruim afval op in goed afsluitbare afvalbakken die bovendien regelmatig worden geleegd, pleeg goed onderhoud, vermijd vochtige plekken. Als er dan toch nog een plaag is, raadpleeg: * [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/ ''Ongediertebestrijding'' van MilieuCentraal] (wat u zelf kan doen) * [https://www.kad.nl/ Kennis- en Adviescentrum Dierplagen] * De (website van de) vuilophaler in uw gemeente; deze gaat in de regel ook over het bestrijden van ongedierte in de gemeente als u dat niet zelf kunt, zoals wespennesten, houtworm en kakkerlakken. * [https://www.meldpuntongedierte.nl/ Meldpunt Ongedierte] * [[Handige Harry/Huisstofmijt|Huisstofmijt bestrijden]] (van het Wikibook Handige Harry) == Meer externe bronnen == Deze websites bieden nog veel meer tips, ook voor specifieke gevallen: * [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ Schoonmaken door VVT], o.a. over werkmethoden, juiste werkmaterialen en een goede werkhouding om lichamelijke klachten te voorkomen * [https://www.tantekaat.be/ Tante Kaat] * [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/ MilieuCentraal over afval] * [https://poetsprins.nl/ Poetsprins] * [https://schoonmaakgoeroe.nl/handleidingen/ Schoonmaakgoeroe] * [https://www.poetsbureau.be/nl/schoonmaaktips/p1?q=&category=# Poetsbureau] == Literatuur en gebruikte bronnen == {{Sub}} b1ziak6nltn7kspaibgdeay6kpwf0s1 390558 390544 2024-12-10T05:10:48Z JopkeB 18060 /* Stoffen */ Aanvulling 390558 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Arthur Thiele Katzen beim Hausputz.jpg|600px|Arthur Thiele Katzen ]]<br> '''Katten maken schoon''' (ansichtkaart door Carl Robert Arthur Thiele, begin 20e eeuw)<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij zijn geen professionele schoonmakers. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties.<br> Raadpleeg in geval van twijfel altijd een professional. <br> |} '''Hygiëne''' in huis (en daarbuiten) is noodzakelijke om ongedierte en andere ziekteverwekkers uit de buurt te houden. Dat gebeurt vooral door goed en regelmatig schoon te maken. In dit hoofdstuk worden hiervoor suggesties gedaan. Het doel is immers een prettig leefklimaat. Dat kan niet zonder aandacht en tijd aan gezondheid te besteden en dus schoon te maken. Wees '''zuinig met water''': * Voorkom verspilling. Niet alleen omdat schoon drinkwater ook in Nederland schaarser wordt en het voor waterbedrijven steeds moeilijker wordt (en dus duurder voor ons) om schoon drinkwater te leveren, maar ook omdat het energie kost om vervuild water te reinigen. Gebruik ook zo min mogelijk water bij het schoonmaken. * Laat de kraan niet zomaar lopen. Zet de kraan uit als je geen water meer nodig hebt. ** Gebruik bij het tandpoetsen een glas of een bekertje. ** Was niet af en spoel de vaat niet voor onder een lopende kraan, gebruik een afwasteil daarvoor. * Was liever de auto met een emmertje en een borstel dan met de tuinslang of een andere waterslang. * Repareer lekkende kranen. * Laat wasmachines en afwasmachines alleen draaien als ze volgeladen zijn. * Sproei de tuin zo min mogelijk. Zorg voor planten die goed tegen een beetje droogte kunnen. * Laat na de vakantie of andere afwezigheid van meerdere dagen wel de warmwaterkraan goed doorlopen, zodat legionella-bacteriën geen kans krijgen. == Schoonmaakmiddelen == '''Waarschuwingen''': * Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. * Houdt u aan de gebruiksaanwijzing. * Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * Wasbenzine is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. * Spiritus, alcohol, thinner en terpentine zijn ook brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. '''Basisvoorraad''' schoonmaakartikelen: * ''Middelen'': Afwasmiddel, groene zeep, schoonmaakazijn, soda, toiletreiniger zonder chloor, schuurmiddel (zowel poeder als vloeibaar). Andere schoonmaakmiddelen belasten het milieu meer. * ''Materialen'': Vaatdoeken, spons, zeem, raamwisser, borstels (waaronder een afwasborstel), vuilniszakken, vuilnisbakken, prullenbakken, theedoeken, stoffer en blik, bezem, stofzuiger, afwasteil, emmers (grote en kleine). Oude afwasborstels zijn prima om gootstenen en wasbakken mee te reinigen. Oude tandenborstels worden gebruikt om moeilijk bereikbare plaatsen te bereiken. NB Bijzondere materialen, zoals kunstvoorwerpen, ivoor, marmer, kristal, goud, zilver, moeten op een speciale manier worden schoongemaakt, met speciale schoonmaakmiddelen. Zie [https://www.tantekaat.be/category/onderhoud/ ''Onderhoud'' door Tante Kaat].<br> Gebruik de juiste dosering van schoonmaakmiddelen, een teveel belast het milieu en kan resten achterlaten op het schoongemaakte voorwerp. == Schoonmaakmethoden == Er zijn verschillende methoden om schoon te maken, afhankelijk van de voorwerpen en onderdelen van het huis die schoongemaakt worden. === Vlekken behandelen === Zie de [[Huishouden/Vlekkengids|Vlekkengids]] in dit Wikibook. === Afwassen === Afwassen is het schoonmaken van vuil serviesgoed, bestek en kookgerei. Er zijn twee methoden: met de hand en met een afwasmachine. '''Met de hand afwassen'''<br> [[File:Dishes in a dutch kitchen.jpg|thumb|Twee afdruiprekken met schoon vaatwerk]] Benodigdheden: afwasteil, afwasborstel, afwasmiddel, afdruiprek, theedoek, eventueel huishoudhandschoenen.<br> Verwijder etensresten. Spoel aangekoekte resten en zeer vuile vaat eerst af. Sorteer het vaatwerk in (1) glaswerk, (2) serviesgoed, (3) bestek en (4) pannen. Doe een scheutje afwasmiddel in een afwasteil en vul die met warm water (zo warm dat u er nog net met de hand in kan). Dompel nu stuk voor stuk het vaatwerk (in de hierboven vermelde volgorde) in de teil en poets het schoon met de hand of een afwasborstel. (Facultatief: spoel het afgewassen vaatwerk in een andere teil met warm, schoon water, om resten afwasmiddel af te spoelen.) Zet het vaatwerk omgekeerd in het afdruiprek, zodat het kan uitdruipen. Als er een grote vaat is en het afwaswater is te vuil geworden of te veel afgekoeld: gooi dit afwaswater dan weg en vul de afwasteil opnieuw met warm afwaswater. Voor het drogen van de vaat zijn er verschillende mogelijkheden: * Een huisgenoot, goede vriendin of familielid (de laatste twee alleen in een informele setting) kan helpen met afdrogen (met een theedoek de vaat droog maken). Dit kan ook nog gezellig zijn. * De afwasser kan na afloop zelf de vaat afdrogen. * Giet na het afwassen heet water over de vaat en laat het enkele uren staan. Daarna is het merendeel van de vaat droog, het restant wordt alsnog met een theedoek droog gemaakt. '''Met de afwasmachine afwassen'''<br> [[File:Geschirrspuelmaschine.JPG|thumb|Gevulde afwasmachine]] De afwasmachine kan ons veel werk uit handen nemen. In het algemeen gebruiken ze ook nog eens minder water dan met de hand afwassen. Ze hebben wel een gebruiksaanwijzing en niet alles mag in de afwasmachine. Wat niet in de afwasmachine mag<ref>Belangrijkste bron: https://www.horeca.com/nl/blog/178/8-dingen-die-je-niet-in-de-vaatwasser-mag-doen</ref>: * Sommige plastic voorwerpen: check vantevoren of het wel/niet kan, let er al bij het kopen op. * Alle metalen voorwerpen die geen roestvrij staal (rvs) zijn, zoals pannen en koekenpannen gemaakt van of met gietijzer, aluminium, koper, of met een een anti-aanbaklaag, maar ook zilver en tin. * Delicaat glas en kristal. * Porselein, fijn en handbeschilderd servies en servies met een gouden randje. * Antieke voorwerpen. * Thermosflessen en thermosbekers. * Goede/dure koksmessen (die verliezen hun scherpte). * Wees zowiezo voorzichtig met scherpe messen, raspen en andere scherpe vaat: plaats ze zodanig in de afwasmachine dat ze geen risico zijn (voor u en uw huisgenoten) of was ze met de hand af. * Houten snijplanken en pollepels. * Keramische pannen. * Natuursteen, zoals marmeren snijplanken, pizzastenen en sommige ovenschalen (let er op bij de aankoop). * Voorwerpen met mechanische onderdelen, zoals deksels voor snelkookpannen vlees-, pasta-, peper- en andere molens die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Plaats de rest van de vaat volgens de gebruiksaanwijzing in de afwasmachine. Laat de vaatwasser alleen draaien als hij vol is. Als er tussendoor toch iets nodig is dat al in de vaatwasser staat: was het dan met de hand af. Bij een volle machine: zet de kraan aan, doe vaatwaspoeder of een vaatwastablet in het daarvoor bestemde vakje, doe de deur van de machine dicht en kies het gewenste programma. Het eco-programma duurt langer, maar gebruikt wel minder water en stroom. Na afloop: doe de kraan uit, zet de afwasmachine open om de vaat te laten drogen. Ruim daarna de vaat eruit, van beneden naar boven omdat anders nog restjes water kunnen vallen op de schone vaat in lagere contreien. Controleer regelmatig of er nog genoeg glansmiddel en vaatwaszout aanwezig is. Onderhoud hem volgens de richtlijnen van de gebruiksaanwijzing. Zie ook: [[Huishouden/Voeding#Hygiëne_en_voedselveiligheid_in_de_keuken|Hygiëne in de keuken]]. === Stoffen === '''Stoffen, afstoffen of stof afnemen''' is het schoonmaken van oppervlakten waarop stof of ander vuil ligt. Gebruik hiervoor niet de gebruikelijke stofdoek, plumeau of ragebol, want daarmee wordt stof alleen verplaatst. Gebruik liever een vochtige vaatdoek en spoel die elke keer uit in een sopje. Zo verdwijnt het vuil uiteindelijk door de gootsteen. Werk van boven naar beneden (dus eerst bovenop kasten, dan lager gelegen gedeeltes). Neem ook lampen, [[w:nl:Deurknop|deurklinken]], losse spullen, radiators en apparaten (voorzichtig!) mee. NB Gebruik wel een droge stofdoek of plumeau voor '''kwetsbare voorwerpen''' en materialen die niet tegen vocht kunnen, zoals schilderijen en andere kunstvoorwerpen, gepolitoerd hout en met boenwas behandeld hout. Voor het schoonmaken/stoffen van deze voorwerpen: * '''Computers''': zie [https://www.consumentenbond.nl/digitaalgids/digitaalgids-uitgelicht/je-computer-schoon-en-stofvrij ''Je computer schoon en stofvrij'' van Consumentenbond]. * '''Plafonds''': met een ragebol of andere bezem en eventueel een vochtige stofdoek er omheen geknoopt voorzichtig over het plafond vegen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/plafonds-ragen/ ''Plafonds ragen'' van VVT]. * '''TV-scherm''': zie [https://www.consumentenbond.nl/tv/tv-scherm-schoonmaken ''Tv-scherm schoonmaken'' van Consumentenbond]. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/klamvochtig-afnemen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Vochtig afnemen'' van VVT] <gallery widths="150" heights="150"> Cleaning the table.jpg|thumb|Tafel afstoffen Ragebol 01.jpg|Ragebol </gallery> === Vloeren === '''Vegen'''<br> Als u geen stofzuiger heeft (of hij is net stuk) kunnen vloeren worden geveegd, met een [[w:nl:Bezem|bezem]] om de vloer te vegen, en [[w:nl:Stoffer en blik|stoffer en blik]] om het stof op het blik te vegen en weg te kunnen gooien. <br> NB '''Betonnen vloeren''' zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten ook geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen in het algemeen het fijnstof van betonnen vloeren niet aan. '''Stofzuigen'''<br> Stofzuig regelmatig, ook vanwege de chemicaliën die in huisstof zitten, doordat bijvoorbeeld elektrische apparaten en meubels langzaam slijten. Daardoor komen kleine chemische deeltjes in het huisstof, die we vervolgens inademen of in het milieu terecht komen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/stofzuigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Stofzuigen'' door VVT] '''Dweilen'''<br> Na het stofzuigen of vegen kunnen gladde vloeren worden gedweild. Dat hoeft niet elke keer, maar wel als ze na het stofzuigen nog vuile plekken hebben of er vlekken zijn (een enkele vlek kan meestal met een natte doek worden verwijderd). In geval van kleine kinderen die op de vloer spelen, huisdieren, en/of huisgenoten die met vuile schoenen binnen lopen, zal het vaker nodig zijn, wellicht één of twee keer per week.<br> ''Benodigdheden'': een emmer met lauw of koud water met daarin een scheutje allesreiniger of groene zeep, een dweil en een luiwagen of trekker waar je de dweil omheen draait; handiger is een vloerwisser of vloermop waarbij steel en dweil één geheel zijn, maar dan heb je ook een bredere emmer nodig waar de vloerwisser in past. Doe de dweil, vloerwisser of mop in het sop en wring hem uit. Hij mag niet kletsnat zijn, maar ook niet zo droog als een zemelap als je de ramen zeemt. Begin in het verste hoekje van een kamer en dweil van daaruit de hele kamer. Zorg dat u niet op het gedweilde gedeelte hoeft te lopen totdat dat droog is. Doe de doek regelmatig in het sop om het vuil uit te spoelen en weer met een schonere doek verder te gaan. Als het water (te) vies is geworden, maak dan schoon sop, net zo lang totdat een verdieping helemaal schoon is. Spoel een dweil na afloop goed uit, laat hem drogen en was hem in de wasmachine mee met de heetste was die u draait. Behandel een vloerwisser of mop na afloop volgens de gebruiksaanwijzing. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/dweilen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Dweilen'' door VVT] <gallery widths="140" heights="140"> La Balayeuse, Renoir 1889.jpg|Vloer vegen Stoffer-en-blik.jpg|Stoffer en blik Pepe passant l'aspiradora (País Valencià, 2023).jpg|Stofzuigen Feudel 01.jpg|Dweil met luiwagen Råve måjhon.jpg|Dweil met trekker Mops cleaning equpement.jpg|Dweil en bezem in één Janitor's bucket with mop.jpg|Speciale emmer met mop </gallery> === Ramen wassen === * Benodigdheden: emmer met water en een scheutje schoonmaakazijn of een drupje allesreiniger, spons of inwasser, rakel (trekker), zeem en meestal een huishoudtrap. Voor de sponningen/houtwerk: een vaatdoek of schoonmaakborstel met niet al te harde haren. Ook zijn er wassystemen met een lange steel waardoor er soms geen trap nodig is.<br> * Zorg dat u goed bij de ramen kunt komen, zet (tuin)meubels, speelgoed e.d. een eindje ervan af, zorg dat gordijnen en zonwerking niet in de weg zitten en niet nat worden. * Zie voor de rest van het proces: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ramen-wassen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Ramen wassen'' van VVT], ook voor het gebruik van een trap. <gallery widths="140" heights="140"> Buket HDPE01.png|Emmer met water Traditionele glasbewassing.jpg|Inwasser en spons Rakel (fcm).jpg|Rakel (trekker) Chamois-natural.jpg|Zeem of zemelap Brosse à main dite aussi brosse à laver, brosse chiendent.jpg|Schoonmaakborstel Stepladder (PSF).png|Huishoudtrap Genève Cornavin nettoyage ascenseur-2.jpg|Systeem met lange steel om ramen te wassen </gallery> === Keuken === Zie [[Huishouden/Voeding#Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken|Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken]]. === Sanitaire ruimtes === Het schoonmaken van de badkamer en het toilet/de wc betreft verschillende onderdelen. <br> Benodigdheden: * Voor alle onderdelen: een vaatdoek en een teil of emmer met sop (warm water en een scheutje afwasmiddel). * Voor de wc: toiletreiniger, wc-borstel. * Voor wastafel en bad: vloeibaar schuurmiddel, een borstel. * Voor wanden: baking soda, schoonmaakazijn en/of groene zeep, spuitfles (zoals een plantenspuit), tandenborstel of schuurspons Volgorde: Doe de wc als laatste, daarna kan de vaatdoek uitgespoeld worden, drogen en in de was. * '''Douchekoppen''' laten weken in een oplossing van zout en azijnwater (een deel water en een deel schoonmaakazijn) om de kalkaanslag er in te verwijderen. * '''Wanden''': met een (uitgeknepen) vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel. Eventueel met vloeibaar schuurmiddel moeilijk verwijderbare plekken behandelen. Hardnekkige kalk: met schoonmaakazijn en water, zie bij "Vieze voegen". * Vieze '''voegen''' (in de badkamer): drie methoden: ** Maak de voegen vochtig met water. Meng baking soda met een beetje water tot een pasta. Breng dit aan op de voegen en laat het 15 tot 30 minuten intrekken. Nu is het goedje meestal een beetje opgedroogd, maak het dan weer een beetje vochtig met water. Schrob daarna de pasta weg met een oude tandenborstel. Spoel de voegen af met schoon water en maak ze droog. ** Meng een deel water en een deel schoonmaakazijn en doe dit in een spuitfles. Spuit het mengsel op de voegen, en laat dit minstens een half uur in trekken. Daarna de voegen schoon boenen met een schuursponsje en afspoelen met water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. Deze zelfde methode kan ook gebruikt worden voor '''kalkvlekken en kalkaanslag''' op bijvoorbeeld badkamertegels. *** Let op: Zorg dat dit mengsel niet op gekitte voegen komt. Niet gebruiken op tegels van natuursteen. ** Smeer de voegen royaal in met vloeibare groene zeep en laat die twee uur intrekken. Verwijder de zeep met een harde borstel en wat water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. * '''Spiegels''' schoonmaken: met warm water en een klein beetje afwasmiddel. * '''Kammen en haarborstels''': weken in een sopje van inweekmiddel (zoals BioTex) en daarna met een nagelborsteltje de laatste restjes vuil eruit borstelen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/sanitair-reinigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Sanitair'' door VVT] <gallery widths="150" heights="150"> US Navy 101013-N-2953W-696 Machinist's Mate Fireman Diane Allen cleanS a stateroom aboard the aircraft carrier USS Carl Vinson (CVN 70).jpg|Wasbak schoonmaken SANDRA WATKINS CLEANS THE BATHTUB IN THE FAMILY'S NEW HOME THIS HOUSE IS LARGER AND MUCH CLEANER THAN THEIR FORMER... - NARA - 557366.jpg|Bad schoonmaken Bathroom cleaning.jpg|Douchecabine schoonmaken Swab in toilet bowl.jpg|wc schoonmaken, met wc-borstel </gallery> === Textiel wassen === Zie [[Huishouden/Textiel#Schoonmaken_van_textiel|Schoonmaken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. === Schoeisel onderhouden === * Schoenen: ** Natte schoenen: Met een doek aan de bovenkant droogwrijven. Vervolgens (op kamertemperatuur!) opvullen met kranten, keukenpapier of oude lappen om de binnenkant droog te krijgen. Als het vocht in het papier of de lap is getrokken maar de schoenen nog niet droog zijn: herhalen met droog papier of lappen. '''Niet''' doen: bij of op de verwarming zetten, in de droger of met een föhn droogblazen. ** Te gladde zolen: met schuurpapier bewerken. ** Leren schoenen: zie [https://www.ambachtnederland.nl/leren-schoenen-onderhouden ''Leren schoenen onderhouden'' van Ambacht Nederland] (inclusief schoenen poetsen). ** Sportschoenen: zie [https://radar.avrotros.nl/artikel/witte-sneakers-schoonmaken-zo-doe-je-het-50582 ''Witte sneakers schoonmaken'' van Radar]. * Schaatsen: zie [https://www.ijce.nl/nl/inhoud/schaatsonderhoud ''Schaatsonderhoud'' van IJsclub Eindhoven] <gallery widths="150" heights="150"> Can of shoe polish-open - fs PNr°0289.jpg|Schoensmeer: kies de juiste kleur Twee bijna gelijke insmeerborstels voor het poetsen van schoenen, driehoekig met steel, objectnr 68232-1-2(1).JPG|Insmeerborstel Schoenborstel, blank hout met zwarte haren, objectnr 66256.JPG|Schoenborstel om schoensmeer uit te wrijven OPP Dec 1978 Police training shoe shine.jpg|Schoenen poetsen </gallery> === Kasten === Als u eenmaal per jaar alle kasten langs loopt voor het verzamelen van spullen die niet meer worden gebruikt of stuk zijn (zie [[Huishouden/Huisinrichting#Een_opgeruimd_huis|Een opgeruimd huis]]), haal ze dan helemaal leeg en sop ze gelijk (warm water en een scheutje afwasmiddel). Zorg wel dat ze goed droog zijn voordat ze weer worden ingeruimd. * Boekenkasten: Haal alle boeken er uit en maak de boekenkast schoon. Zorg dat de kast droog is, voordat hij weer wordt ingeruimd. Bepaal van elk boek of het teruggezet wordt of wordt afgevoerd (weggegeven, kringloop, [https://www.boekwinkeltjes.nl/ Boekwinkeltjes], papierbak, etc.). Boeken die worden teruggezet: stof ze af terwijl ze gesloten zijn. * Keukenkasten wellicht vaker, naar eigen oordeel. Een keukenkast moet in ieder geval worden schoongemaakt als er kruimels of ander vuil is te zien: dat trekt ongedierte aan. * Koelkast schoonmaken: zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond]. == Afvalbeheer == Zie het Nederlandse Wikibook [[Save Our Future Today, a SOFT revolution]] voor het hoofdwerk over dit onderwerp. Afval is een bron van ziektekiemen en schimmel, en aanlokkelijk voor fruitvliegjes, gewone vliegen (vlees), muizen, ratten, kakkerlakken en ander gespuis. Het is dus zaak er goed mee om te gaan en er steeds op tijd van af te komen. Leeg afvalbakken niet alleen op tijd, maar maak ze ook regelmatig schoon. Verschillende soorten afval worden apart afgevoerd. Dat betekent dat ook u afvalstromen in huis moet scheiden, op dezelfde manier. Hier worden de meest voorkomende afvalstromen beschreven zoals ze in veel gemeentes in Nederland voorkomen. Veel afval wordt opgehaald door de vuilophaaldienst van de gemeente, volgens een rooster. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wanneer er vuilnis bij u in de wijk wordt opgehaald en welke afvalstroom dan aan de beurt is. Andere soorten kunt u naar een container in uw wijk brengen of naar een vestiging van de vuilophaaldienst. * Allereerst: hoe minder spullen er het huis ingaan, hoe minder afval er zal zijn. Vraag u dus altijd af als u wat koopt (of krijgt): is het wel echt nodig? Selecteer streng aan de poort. * Als iets in de huidige staat niet meer bruikbaar is: kan het worden gerepareerd? Zo ja: (laten) repareren. * Kan het nog herbruikt worden? Zo ja: zelf hergebruiken, verkopen, weggeven (kringloopwinkel, weggeefwinkel) of ruilen (bijvoorbeeld op [[w:nl:Ruilhandel#Ruilbeurs|ruilbeurzen]]). Er kan veel zelf hergebruikt worden, enkele voorbeelden<ref>Enkele van deze voorbeelden zijn ontleend aan ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X</ref>: ** ''Bakjes'' van de Chinees en andere restaurants, van schepijs en ander diepgevroren voedsel, margarinekuipjes, groot en klein, kunnen worden hergebruikt als koelkastdozen, lunchbox, surprisehapjes met voor elk kind een bakje, pennenbakje, voor het bewaren van spijkers, schroeven en pluggen, kraaltjes, fournituren (naaigerei) en veel ander kleine spul. Ze kunnen eventueel etiketten krijgen om te weten wat er in zit. ** ''Cadeaupapier'': Maak cadeautjes voorzichtig open, zodat het papier opnieuw gebruikt kan worden. Of gebruik kleurenpagina's uit tijdschriften of resten behangpapier. Bewaar ook strikken en linten op cadeautjes voor hergebruik. ** Van een ''deodorantroller'' kan de rollerkap voorzichtig worden verwijderd door een mesje eronder te steken. Maak het flesje schoon. Daarna kan het flesje worden gevuld met bijvoorbeeld zonnebrandmiddel (voor smeren zonder vette handen), kinderverf of water (voor bijvoorbeeld het bevochtigen van postzegels) en kan de rollerkap terug geplaatst worden. ** Een ''douchegordijn'' kan nog dienst doen als autoruitbeschermer bij vrieskou of als afdekscherm van tuinmeubelen bij plotselinge regenbuien. ** Ontvangen ''enveloppen'': *** Opnieuw gebruiken als envelop door een etiket voor de adressering te gebruiken. *** Een postzegel kan nog waarde hebben voor postzegelverzamelaars. *** Bewaren van documenten (zoals belastingpapieren per jaar) en aantekeningen die bij elkaar horen, (uit te zoeken) foto's, ansichtkaarten, negatieven, zegeltjes, garantiebewijzen, kassabonnetjes en vele andere voorwerpen. *** Als kladpapier, boodschappenbriefjes en bladwijzers. ** Een lege ''flacon'' (van bijvoorbeeld afwasmiddel of shampoo) die goed is schoongemaakt, kan hergebruikt worden als trechter (bovenste deel eraf knippen) of als knijpfles met water (voor bijvoorbeeld schoonmaakkarweitjes, in de auto voor de voorruit en voor zomerse waterpret). ** ''Kalenders'' kunnen na verloop van tijd opnieuw worden gebruikt als ze niet beschreven zijn: namelijk als 1 januari op dezelfde dag valt en het -net als het gewenste jaar- geen/wel een schrikkeljaar is. Typ op [https://www.antrovista.com/extra/eeuwige-kalender.html Eeuwige kalender] een weekdag en 1 januari in om te zien welke kalender voor het volgende jaar van toepassing kan zijn, selecteer nog wel alleen de schrikkeljaren/gewone jaren. Zo heeft u maximaal 14 kalenders nodig (zeven voor schrikkeljaren en zeven voor gewone jaren). ** ''Papier'': Aan één zijde bedrukt papier kan nog worden gebruikt als notitiepapier en misschien als printerpapier (voor een printertest of een andere afdruk die niet zo belangrijk is). Voor een knutselmiddag: maak iets met papier-maché. ** ''Papieren zakken'': voor het bewaren van fruit en groente en voor het inpakken van postpakketjes. ** Meer tips: *** [[Huishouden/Textiel#Afdanken|Afdanken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. *** ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. *** [https://groengezin.nu/meer-dan-40-tips-om-te-hergebruiken/ ''Tips'' van Groengezin] [[File:Drie vuilnisbakken Nederland 2024.jpg|thumb|Vuilnisbakken voor PMD (oranje), GFT (groen) en papier (blauw)]] * Resten van '''voedsel en tuinafval''' gaan naar de GFT-bak (GFT = groente, fruit, tuin), vaak groen van kleur. Daar mag heel veel keukenafval in, maar bepaalde zaken juist niet, zoals frituurvet. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wat wel en niet mag. U kunt ook overwegen om deze resten zelf te [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/De basis#Compost|composteren]] (maar in compost mag niet alle keukenafval). * '''Plastic''' verpakkingen, '''metalen''' verpakkingen en '''drankenkartons''' (PMD): in de PMD-bak, vaak oranje van kleur. * '''Glas''': alleen verpakkingsglas, zoals flessen en potten: in de glasbak in de wijk, gescheiden naar kleur. Maar niet: (gloei-)lampen en kapot serviesgoed; vensterglas kan vaak naar een vestiging van de vuilophaaldienst worden gebracht. * '''Oud papier''', zoals kranten, tijdschriften, karton, maar wel schoon, droog en zonder plastic laagje, dus geen pizzadoos en gebruikt keukenpapier: in de papierbak. * '''Textiel''': zie zie [[Huishouden/Textiel#Afdanken]]. Ook schoenen mogen in de textielbak, mits bij elkaar gebonden/verpakt. * '''Chemisch afval''' (milieuschadelijke stoffen): ** Oude medicijnen: inleveren bij de apotheek. ** Batterijen: inleveren in de speciale verzamelboxen bij supermarkten en andere winkels waar batterijen worden verkocht. ** Al het andere chemisch afval (zoals verf en aanverwante artikelen, spuitbussen, schoonmaakmiddelen met chloor, bestrijdingsmiddelen): kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente voor mogelijkheden (soms is er een chemokar die eens in de maand bij u in de wijk komt, kan het worden opgehaald of kunt u het naar een vestiging van de vuilophaaldienst brengen). * Afgedankte elektrische en elektronische '''apparaten''': geef ze mee aan de leverancier van het nieuwe apparaat (spreek dat wel af bij de aankoop) of kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Grofvuil''', bouwafval, puin: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * Ander specifiek afval: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Restafval''': al het andere afval dat niet gescheiden wordt: in de restafvalbak (meestal grijs of een ondergrondse container waar u het met een pasje kan dumpen). '''Dringend verzoek:''' Ga zorgvuldig met afval om, zorg dat het niet in het milieu terecht komt en dus dat het geen zwerfafval wordt. Gooi geen schadelijke stoffen in de gootsteen, wc of in een afvoerputje. Als u ergens afval ziet liggen waar het niet hoort: spreek de bewoners er op aan en/of bel de vuilophaler in de betreffende gemeente, zij halen het liever op dan dat het gaat zwerven of er ongedierte op af komt. == Ongediertebestrijding == De beste manier is om ongedierte in huis, tuin en omgeving te voorkomen: Berg voedsel goed op, maak regelmatig schoon, maak naden, kieren en mogelijke andere ingangen goed dicht (maar zorg wel voor voldoende ventilatie), ruim afval op in goed afsluitbare afvalbakken die bovendien regelmatig worden geleegd, pleeg goed onderhoud, vermijd vochtige plekken. Als er dan toch nog een plaag is, raadpleeg: * [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/ ''Ongediertebestrijding'' van MilieuCentraal] (wat u zelf kan doen) * [https://www.kad.nl/ Kennis- en Adviescentrum Dierplagen] * De (website van de) vuilophaler in uw gemeente; deze gaat in de regel ook over het bestrijden van ongedierte in de gemeente als u dat niet zelf kunt, zoals wespennesten, houtworm en kakkerlakken. * [https://www.meldpuntongedierte.nl/ Meldpunt Ongedierte] * [[Handige Harry/Huisstofmijt|Huisstofmijt bestrijden]] (van het Wikibook Handige Harry) == Meer externe bronnen == Deze websites bieden nog veel meer tips, ook voor specifieke gevallen: * [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ Schoonmaken door VVT], o.a. over werkmethoden, juiste werkmaterialen en een goede werkhouding om lichamelijke klachten te voorkomen * [https://www.tantekaat.be/ Tante Kaat] * [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/ MilieuCentraal over afval] * [https://poetsprins.nl/ Poetsprins] * [https://schoonmaakgoeroe.nl/handleidingen/ Schoonmaakgoeroe] * [https://www.poetsbureau.be/nl/schoonmaaktips/p1?q=&category=# Poetsbureau] == Literatuur en gebruikte bronnen == {{Sub}} tnaa34h5pyrmevkqx301i5itmh1q2ds 390560 390558 2024-12-10T05:20:05Z JopkeB 18060 /* Sanitaire ruimtes */ 390560 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Arthur Thiele Katzen beim Hausputz.jpg|600px|Arthur Thiele Katzen ]]<br> '''Katten maken schoon''' (ansichtkaart door Carl Robert Arthur Thiele, begin 20e eeuw)<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij zijn geen professionele schoonmakers. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties.<br> Raadpleeg in geval van twijfel altijd een professional. <br> |} '''Hygiëne''' in huis (en daarbuiten) is noodzakelijke om ongedierte en andere ziekteverwekkers uit de buurt te houden. Dat gebeurt vooral door goed en regelmatig schoon te maken. In dit hoofdstuk worden hiervoor suggesties gedaan. Het doel is immers een prettig leefklimaat. Dat kan niet zonder aandacht en tijd aan gezondheid te besteden en dus schoon te maken. Wees '''zuinig met water''': * Voorkom verspilling. Niet alleen omdat schoon drinkwater ook in Nederland schaarser wordt en het voor waterbedrijven steeds moeilijker wordt (en dus duurder voor ons) om schoon drinkwater te leveren, maar ook omdat het energie kost om vervuild water te reinigen. Gebruik ook zo min mogelijk water bij het schoonmaken. * Laat de kraan niet zomaar lopen. Zet de kraan uit als je geen water meer nodig hebt. ** Gebruik bij het tandpoetsen een glas of een bekertje. ** Was niet af en spoel de vaat niet voor onder een lopende kraan, gebruik een afwasteil daarvoor. * Was liever de auto met een emmertje en een borstel dan met de tuinslang of een andere waterslang. * Repareer lekkende kranen. * Laat wasmachines en afwasmachines alleen draaien als ze volgeladen zijn. * Sproei de tuin zo min mogelijk. Zorg voor planten die goed tegen een beetje droogte kunnen. * Laat na de vakantie of andere afwezigheid van meerdere dagen wel de warmwaterkraan goed doorlopen, zodat legionella-bacteriën geen kans krijgen. == Schoonmaakmiddelen == '''Waarschuwingen''': * Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. * Houdt u aan de gebruiksaanwijzing. * Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * Wasbenzine is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. * Spiritus, alcohol, thinner en terpentine zijn ook brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. '''Basisvoorraad''' schoonmaakartikelen: * ''Middelen'': Afwasmiddel, groene zeep, schoonmaakazijn, soda, toiletreiniger zonder chloor, schuurmiddel (zowel poeder als vloeibaar). Andere schoonmaakmiddelen belasten het milieu meer. * ''Materialen'': Vaatdoeken, spons, zeem, raamwisser, borstels (waaronder een afwasborstel), vuilniszakken, vuilnisbakken, prullenbakken, theedoeken, stoffer en blik, bezem, stofzuiger, afwasteil, emmers (grote en kleine). Oude afwasborstels zijn prima om gootstenen en wasbakken mee te reinigen. Oude tandenborstels worden gebruikt om moeilijk bereikbare plaatsen te bereiken. NB Bijzondere materialen, zoals kunstvoorwerpen, ivoor, marmer, kristal, goud, zilver, moeten op een speciale manier worden schoongemaakt, met speciale schoonmaakmiddelen. Zie [https://www.tantekaat.be/category/onderhoud/ ''Onderhoud'' door Tante Kaat].<br> Gebruik de juiste dosering van schoonmaakmiddelen, een teveel belast het milieu en kan resten achterlaten op het schoongemaakte voorwerp. == Schoonmaakmethoden == Er zijn verschillende methoden om schoon te maken, afhankelijk van de voorwerpen en onderdelen van het huis die schoongemaakt worden. === Vlekken behandelen === Zie de [[Huishouden/Vlekkengids|Vlekkengids]] in dit Wikibook. === Afwassen === Afwassen is het schoonmaken van vuil serviesgoed, bestek en kookgerei. Er zijn twee methoden: met de hand en met een afwasmachine. '''Met de hand afwassen'''<br> [[File:Dishes in a dutch kitchen.jpg|thumb|Twee afdruiprekken met schoon vaatwerk]] Benodigdheden: afwasteil, afwasborstel, afwasmiddel, afdruiprek, theedoek, eventueel huishoudhandschoenen.<br> Verwijder etensresten. Spoel aangekoekte resten en zeer vuile vaat eerst af. Sorteer het vaatwerk in (1) glaswerk, (2) serviesgoed, (3) bestek en (4) pannen. Doe een scheutje afwasmiddel in een afwasteil en vul die met warm water (zo warm dat u er nog net met de hand in kan). Dompel nu stuk voor stuk het vaatwerk (in de hierboven vermelde volgorde) in de teil en poets het schoon met de hand of een afwasborstel. (Facultatief: spoel het afgewassen vaatwerk in een andere teil met warm, schoon water, om resten afwasmiddel af te spoelen.) Zet het vaatwerk omgekeerd in het afdruiprek, zodat het kan uitdruipen. Als er een grote vaat is en het afwaswater is te vuil geworden of te veel afgekoeld: gooi dit afwaswater dan weg en vul de afwasteil opnieuw met warm afwaswater. Voor het drogen van de vaat zijn er verschillende mogelijkheden: * Een huisgenoot, goede vriendin of familielid (de laatste twee alleen in een informele setting) kan helpen met afdrogen (met een theedoek de vaat droog maken). Dit kan ook nog gezellig zijn. * De afwasser kan na afloop zelf de vaat afdrogen. * Giet na het afwassen heet water over de vaat en laat het enkele uren staan. Daarna is het merendeel van de vaat droog, het restant wordt alsnog met een theedoek droog gemaakt. '''Met de afwasmachine afwassen'''<br> [[File:Geschirrspuelmaschine.JPG|thumb|Gevulde afwasmachine]] De afwasmachine kan ons veel werk uit handen nemen. In het algemeen gebruiken ze ook nog eens minder water dan met de hand afwassen. Ze hebben wel een gebruiksaanwijzing en niet alles mag in de afwasmachine. Wat niet in de afwasmachine mag<ref>Belangrijkste bron: https://www.horeca.com/nl/blog/178/8-dingen-die-je-niet-in-de-vaatwasser-mag-doen</ref>: * Sommige plastic voorwerpen: check vantevoren of het wel/niet kan, let er al bij het kopen op. * Alle metalen voorwerpen die geen roestvrij staal (rvs) zijn, zoals pannen en koekenpannen gemaakt van of met gietijzer, aluminium, koper, of met een een anti-aanbaklaag, maar ook zilver en tin. * Delicaat glas en kristal. * Porselein, fijn en handbeschilderd servies en servies met een gouden randje. * Antieke voorwerpen. * Thermosflessen en thermosbekers. * Goede/dure koksmessen (die verliezen hun scherpte). * Wees zowiezo voorzichtig met scherpe messen, raspen en andere scherpe vaat: plaats ze zodanig in de afwasmachine dat ze geen risico zijn (voor u en uw huisgenoten) of was ze met de hand af. * Houten snijplanken en pollepels. * Keramische pannen. * Natuursteen, zoals marmeren snijplanken, pizzastenen en sommige ovenschalen (let er op bij de aankoop). * Voorwerpen met mechanische onderdelen, zoals deksels voor snelkookpannen vlees-, pasta-, peper- en andere molens die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Plaats de rest van de vaat volgens de gebruiksaanwijzing in de afwasmachine. Laat de vaatwasser alleen draaien als hij vol is. Als er tussendoor toch iets nodig is dat al in de vaatwasser staat: was het dan met de hand af. Bij een volle machine: zet de kraan aan, doe vaatwaspoeder of een vaatwastablet in het daarvoor bestemde vakje, doe de deur van de machine dicht en kies het gewenste programma. Het eco-programma duurt langer, maar gebruikt wel minder water en stroom. Na afloop: doe de kraan uit, zet de afwasmachine open om de vaat te laten drogen. Ruim daarna de vaat eruit, van beneden naar boven omdat anders nog restjes water kunnen vallen op de schone vaat in lagere contreien. Controleer regelmatig of er nog genoeg glansmiddel en vaatwaszout aanwezig is. Onderhoud hem volgens de richtlijnen van de gebruiksaanwijzing. Zie ook: [[Huishouden/Voeding#Hygiëne_en_voedselveiligheid_in_de_keuken|Hygiëne in de keuken]]. === Stoffen === '''Stoffen, afstoffen of stof afnemen''' is het schoonmaken van oppervlakten waarop stof of ander vuil ligt. Gebruik hiervoor niet de gebruikelijke stofdoek, plumeau of ragebol, want daarmee wordt stof alleen verplaatst. Gebruik liever een vochtige vaatdoek en spoel die elke keer uit in een sopje. Zo verdwijnt het vuil uiteindelijk door de gootsteen. Werk van boven naar beneden (dus eerst bovenop kasten, dan lager gelegen gedeeltes). Neem ook lampen, [[w:nl:Deurknop|deurklinken]], losse spullen, radiators en apparaten (voorzichtig!) mee. NB Gebruik wel een droge stofdoek of plumeau voor '''kwetsbare voorwerpen''' en materialen die niet tegen vocht kunnen, zoals schilderijen en andere kunstvoorwerpen, gepolitoerd hout en met boenwas behandeld hout. Voor het schoonmaken/stoffen van deze voorwerpen: * '''Computers''': zie [https://www.consumentenbond.nl/digitaalgids/digitaalgids-uitgelicht/je-computer-schoon-en-stofvrij ''Je computer schoon en stofvrij'' van Consumentenbond]. * '''Plafonds''': met een ragebol of andere bezem en eventueel een vochtige stofdoek er omheen geknoopt voorzichtig over het plafond vegen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/plafonds-ragen/ ''Plafonds ragen'' van VVT]. * '''TV-scherm''': zie [https://www.consumentenbond.nl/tv/tv-scherm-schoonmaken ''Tv-scherm schoonmaken'' van Consumentenbond]. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/klamvochtig-afnemen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Vochtig afnemen'' van VVT] <gallery widths="150" heights="150"> Cleaning the table.jpg|thumb|Tafel afstoffen Ragebol 01.jpg|Ragebol </gallery> === Vloeren === '''Vegen'''<br> Als u geen stofzuiger heeft (of hij is net stuk) kunnen vloeren worden geveegd, met een [[w:nl:Bezem|bezem]] om de vloer te vegen, en [[w:nl:Stoffer en blik|stoffer en blik]] om het stof op het blik te vegen en weg te kunnen gooien. <br> NB '''Betonnen vloeren''' zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten ook geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen in het algemeen het fijnstof van betonnen vloeren niet aan. '''Stofzuigen'''<br> Stofzuig regelmatig, ook vanwege de chemicaliën die in huisstof zitten, doordat bijvoorbeeld elektrische apparaten en meubels langzaam slijten. Daardoor komen kleine chemische deeltjes in het huisstof, die we vervolgens inademen of in het milieu terecht komen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/stofzuigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Stofzuigen'' door VVT] '''Dweilen'''<br> Na het stofzuigen of vegen kunnen gladde vloeren worden gedweild. Dat hoeft niet elke keer, maar wel als ze na het stofzuigen nog vuile plekken hebben of er vlekken zijn (een enkele vlek kan meestal met een natte doek worden verwijderd). In geval van kleine kinderen die op de vloer spelen, huisdieren, en/of huisgenoten die met vuile schoenen binnen lopen, zal het vaker nodig zijn, wellicht één of twee keer per week.<br> ''Benodigdheden'': een emmer met lauw of koud water met daarin een scheutje allesreiniger of groene zeep, een dweil en een luiwagen of trekker waar je de dweil omheen draait; handiger is een vloerwisser of vloermop waarbij steel en dweil één geheel zijn, maar dan heb je ook een bredere emmer nodig waar de vloerwisser in past. Doe de dweil, vloerwisser of mop in het sop en wring hem uit. Hij mag niet kletsnat zijn, maar ook niet zo droog als een zemelap als je de ramen zeemt. Begin in het verste hoekje van een kamer en dweil van daaruit de hele kamer. Zorg dat u niet op het gedweilde gedeelte hoeft te lopen totdat dat droog is. Doe de doek regelmatig in het sop om het vuil uit te spoelen en weer met een schonere doek verder te gaan. Als het water (te) vies is geworden, maak dan schoon sop, net zo lang totdat een verdieping helemaal schoon is. Spoel een dweil na afloop goed uit, laat hem drogen en was hem in de wasmachine mee met de heetste was die u draait. Behandel een vloerwisser of mop na afloop volgens de gebruiksaanwijzing. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/dweilen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Dweilen'' door VVT] <gallery widths="140" heights="140"> La Balayeuse, Renoir 1889.jpg|Vloer vegen Stoffer-en-blik.jpg|Stoffer en blik Pepe passant l'aspiradora (País Valencià, 2023).jpg|Stofzuigen Feudel 01.jpg|Dweil met luiwagen Råve måjhon.jpg|Dweil met trekker Mops cleaning equpement.jpg|Dweil en bezem in één Janitor's bucket with mop.jpg|Speciale emmer met mop </gallery> === Ramen wassen === * Benodigdheden: emmer met water en een scheutje schoonmaakazijn of een drupje allesreiniger, spons of inwasser, rakel (trekker), zeem en meestal een huishoudtrap. Voor de sponningen/houtwerk: een vaatdoek of schoonmaakborstel met niet al te harde haren. Ook zijn er wassystemen met een lange steel waardoor er soms geen trap nodig is.<br> * Zorg dat u goed bij de ramen kunt komen, zet (tuin)meubels, speelgoed e.d. een eindje ervan af, zorg dat gordijnen en zonwerking niet in de weg zitten en niet nat worden. * Zie voor de rest van het proces: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ramen-wassen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Ramen wassen'' van VVT], ook voor het gebruik van een trap. <gallery widths="140" heights="140"> Buket HDPE01.png|Emmer met water Traditionele glasbewassing.jpg|Inwasser en spons Rakel (fcm).jpg|Rakel (trekker) Chamois-natural.jpg|Zeem of zemelap Brosse à main dite aussi brosse à laver, brosse chiendent.jpg|Schoonmaakborstel Stepladder (PSF).png|Huishoudtrap Genève Cornavin nettoyage ascenseur-2.jpg|Systeem met lange steel om ramen te wassen </gallery> === Keuken === Zie [[Huishouden/Voeding#Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken|Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken]]. === Sanitaire ruimtes === Het schoonmaken van de badkamer en het toilet/de wc betreft verschillende onderdelen. <br> Benodigdheden: * Voor alle onderdelen: een vaatdoek en een teil of emmer met sop (warm water en een scheutje afwasmiddel). * Voor de wc: toiletreiniger, wc-borstel. * Voor wastafel en bad: vloeibaar schuurmiddel, een borstel. * Voor wanden: baking soda, schoonmaakazijn en/of groene zeep, spuitfles (zoals een plantenspuit), tandenborstel of schuurspons Volgorde: Doe de wc als laatste, daarna kan de vaatdoek uitgespoeld worden, drogen en in de was. * '''Douchekoppen''' laten weken in een oplossing van zout en azijnwater (een deel water en een deel schoonmaakazijn) om de kalkaanslag er in te verwijderen. * '''Wanden''': met een (uitgeknepen) vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel. Eventueel met vloeibaar schuurmiddel moeilijk verwijderbare plekken behandelen. Hardnekkige kalk: met schoonmaakazijn en water, zie bij "Vieze voegen". * Vieze '''voegen''' (in de badkamer): drie methoden: ** Maak de voegen vochtig met water. Meng baking soda met een beetje water tot een pasta. Breng dit aan op de voegen en laat het 15 tot 30 minuten intrekken. Nu is het goedje meestal een beetje opgedroogd, maak het dan weer een beetje vochtig met water. Schrob daarna de pasta weg met een oude tandenborstel. Spoel de voegen af met schoon water en maak ze droog. ** Meng een deel water en een deel schoonmaakazijn en doe dit in een spuitfles. Spuit het mengsel op de voegen, en laat dit minstens een half uur in trekken. Daarna de voegen schoon boenen met een schuursponsje en afspoelen met water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. Deze zelfde methode kan ook gebruikt worden voor '''kalkvlekken en kalkaanslag''' op bijvoorbeeld badkamertegels. *** Let op: Zorg dat dit mengsel niet op gekitte voegen komt. Niet gebruiken op tegels van natuursteen. ** Smeer de voegen royaal in met vloeibare groene zeep en laat die twee uur intrekken. Verwijder de zeep met een harde borstel en wat water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. * '''Spiegels''' schoonmaken: met warm water en een klein beetje afwasmiddel. * '''Kammen en haarborstels''': enkele uren weken in een sopje van inweekmiddel (zoals BioTex) en daarna met een nagelborsteltje de laatste restjes vuil eruit borstelen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/sanitair-reinigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Sanitair'' door VVT] <gallery widths="150" heights="150"> US Navy 101013-N-2953W-696 Machinist's Mate Fireman Diane Allen cleanS a stateroom aboard the aircraft carrier USS Carl Vinson (CVN 70).jpg|Wasbak schoonmaken SANDRA WATKINS CLEANS THE BATHTUB IN THE FAMILY'S NEW HOME THIS HOUSE IS LARGER AND MUCH CLEANER THAN THEIR FORMER... - NARA - 557366.jpg|Bad schoonmaken Bathroom cleaning.jpg|Douchecabine schoonmaken Swab in toilet bowl.jpg|WC schoonmaken, met wc-borstel </gallery> === Textiel wassen === Zie [[Huishouden/Textiel#Schoonmaken_van_textiel|Schoonmaken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. === Schoeisel onderhouden === * Schoenen: ** Natte schoenen: Met een doek aan de bovenkant droogwrijven. Vervolgens (op kamertemperatuur!) opvullen met kranten, keukenpapier of oude lappen om de binnenkant droog te krijgen. Als het vocht in het papier of de lap is getrokken maar de schoenen nog niet droog zijn: herhalen met droog papier of lappen. '''Niet''' doen: bij of op de verwarming zetten, in de droger of met een föhn droogblazen. ** Te gladde zolen: met schuurpapier bewerken. ** Leren schoenen: zie [https://www.ambachtnederland.nl/leren-schoenen-onderhouden ''Leren schoenen onderhouden'' van Ambacht Nederland] (inclusief schoenen poetsen). ** Sportschoenen: zie [https://radar.avrotros.nl/artikel/witte-sneakers-schoonmaken-zo-doe-je-het-50582 ''Witte sneakers schoonmaken'' van Radar]. * Schaatsen: zie [https://www.ijce.nl/nl/inhoud/schaatsonderhoud ''Schaatsonderhoud'' van IJsclub Eindhoven] <gallery widths="150" heights="150"> Can of shoe polish-open - fs PNr°0289.jpg|Schoensmeer: kies de juiste kleur Twee bijna gelijke insmeerborstels voor het poetsen van schoenen, driehoekig met steel, objectnr 68232-1-2(1).JPG|Insmeerborstel Schoenborstel, blank hout met zwarte haren, objectnr 66256.JPG|Schoenborstel om schoensmeer uit te wrijven OPP Dec 1978 Police training shoe shine.jpg|Schoenen poetsen </gallery> === Kasten === Als u eenmaal per jaar alle kasten langs loopt voor het verzamelen van spullen die niet meer worden gebruikt of stuk zijn (zie [[Huishouden/Huisinrichting#Een_opgeruimd_huis|Een opgeruimd huis]]), haal ze dan helemaal leeg en sop ze gelijk (warm water en een scheutje afwasmiddel). Zorg wel dat ze goed droog zijn voordat ze weer worden ingeruimd. * Boekenkasten: Haal alle boeken er uit en maak de boekenkast schoon. Zorg dat de kast droog is, voordat hij weer wordt ingeruimd. Bepaal van elk boek of het teruggezet wordt of wordt afgevoerd (weggegeven, kringloop, [https://www.boekwinkeltjes.nl/ Boekwinkeltjes], papierbak, etc.). Boeken die worden teruggezet: stof ze af terwijl ze gesloten zijn. * Keukenkasten wellicht vaker, naar eigen oordeel. Een keukenkast moet in ieder geval worden schoongemaakt als er kruimels of ander vuil is te zien: dat trekt ongedierte aan. * Koelkast schoonmaken: zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond]. == Afvalbeheer == Zie het Nederlandse Wikibook [[Save Our Future Today, a SOFT revolution]] voor het hoofdwerk over dit onderwerp. Afval is een bron van ziektekiemen en schimmel, en aanlokkelijk voor fruitvliegjes, gewone vliegen (vlees), muizen, ratten, kakkerlakken en ander gespuis. Het is dus zaak er goed mee om te gaan en er steeds op tijd van af te komen. Leeg afvalbakken niet alleen op tijd, maar maak ze ook regelmatig schoon. Verschillende soorten afval worden apart afgevoerd. Dat betekent dat ook u afvalstromen in huis moet scheiden, op dezelfde manier. Hier worden de meest voorkomende afvalstromen beschreven zoals ze in veel gemeentes in Nederland voorkomen. Veel afval wordt opgehaald door de vuilophaaldienst van de gemeente, volgens een rooster. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wanneer er vuilnis bij u in de wijk wordt opgehaald en welke afvalstroom dan aan de beurt is. Andere soorten kunt u naar een container in uw wijk brengen of naar een vestiging van de vuilophaaldienst. * Allereerst: hoe minder spullen er het huis ingaan, hoe minder afval er zal zijn. Vraag u dus altijd af als u wat koopt (of krijgt): is het wel echt nodig? Selecteer streng aan de poort. * Als iets in de huidige staat niet meer bruikbaar is: kan het worden gerepareerd? Zo ja: (laten) repareren. * Kan het nog herbruikt worden? Zo ja: zelf hergebruiken, verkopen, weggeven (kringloopwinkel, weggeefwinkel) of ruilen (bijvoorbeeld op [[w:nl:Ruilhandel#Ruilbeurs|ruilbeurzen]]). Er kan veel zelf hergebruikt worden, enkele voorbeelden<ref>Enkele van deze voorbeelden zijn ontleend aan ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X</ref>: ** ''Bakjes'' van de Chinees en andere restaurants, van schepijs en ander diepgevroren voedsel, margarinekuipjes, groot en klein, kunnen worden hergebruikt als koelkastdozen, lunchbox, surprisehapjes met voor elk kind een bakje, pennenbakje, voor het bewaren van spijkers, schroeven en pluggen, kraaltjes, fournituren (naaigerei) en veel ander kleine spul. Ze kunnen eventueel etiketten krijgen om te weten wat er in zit. ** ''Cadeaupapier'': Maak cadeautjes voorzichtig open, zodat het papier opnieuw gebruikt kan worden. Of gebruik kleurenpagina's uit tijdschriften of resten behangpapier. Bewaar ook strikken en linten op cadeautjes voor hergebruik. ** Van een ''deodorantroller'' kan de rollerkap voorzichtig worden verwijderd door een mesje eronder te steken. Maak het flesje schoon. Daarna kan het flesje worden gevuld met bijvoorbeeld zonnebrandmiddel (voor smeren zonder vette handen), kinderverf of water (voor bijvoorbeeld het bevochtigen van postzegels) en kan de rollerkap terug geplaatst worden. ** Een ''douchegordijn'' kan nog dienst doen als autoruitbeschermer bij vrieskou of als afdekscherm van tuinmeubelen bij plotselinge regenbuien. ** Ontvangen ''enveloppen'': *** Opnieuw gebruiken als envelop door een etiket voor de adressering te gebruiken. *** Een postzegel kan nog waarde hebben voor postzegelverzamelaars. *** Bewaren van documenten (zoals belastingpapieren per jaar) en aantekeningen die bij elkaar horen, (uit te zoeken) foto's, ansichtkaarten, negatieven, zegeltjes, garantiebewijzen, kassabonnetjes en vele andere voorwerpen. *** Als kladpapier, boodschappenbriefjes en bladwijzers. ** Een lege ''flacon'' (van bijvoorbeeld afwasmiddel of shampoo) die goed is schoongemaakt, kan hergebruikt worden als trechter (bovenste deel eraf knippen) of als knijpfles met water (voor bijvoorbeeld schoonmaakkarweitjes, in de auto voor de voorruit en voor zomerse waterpret). ** ''Kalenders'' kunnen na verloop van tijd opnieuw worden gebruikt als ze niet beschreven zijn: namelijk als 1 januari op dezelfde dag valt en het -net als het gewenste jaar- geen/wel een schrikkeljaar is. Typ op [https://www.antrovista.com/extra/eeuwige-kalender.html Eeuwige kalender] een weekdag en 1 januari in om te zien welke kalender voor het volgende jaar van toepassing kan zijn, selecteer nog wel alleen de schrikkeljaren/gewone jaren. Zo heeft u maximaal 14 kalenders nodig (zeven voor schrikkeljaren en zeven voor gewone jaren). ** ''Papier'': Aan één zijde bedrukt papier kan nog worden gebruikt als notitiepapier en misschien als printerpapier (voor een printertest of een andere afdruk die niet zo belangrijk is). Voor een knutselmiddag: maak iets met papier-maché. ** ''Papieren zakken'': voor het bewaren van fruit en groente en voor het inpakken van postpakketjes. ** Meer tips: *** [[Huishouden/Textiel#Afdanken|Afdanken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. *** ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. *** [https://groengezin.nu/meer-dan-40-tips-om-te-hergebruiken/ ''Tips'' van Groengezin] [[File:Drie vuilnisbakken Nederland 2024.jpg|thumb|Vuilnisbakken voor PMD (oranje), GFT (groen) en papier (blauw)]] * Resten van '''voedsel en tuinafval''' gaan naar de GFT-bak (GFT = groente, fruit, tuin), vaak groen van kleur. Daar mag heel veel keukenafval in, maar bepaalde zaken juist niet, zoals frituurvet. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wat wel en niet mag. U kunt ook overwegen om deze resten zelf te [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/De basis#Compost|composteren]] (maar in compost mag niet alle keukenafval). * '''Plastic''' verpakkingen, '''metalen''' verpakkingen en '''drankenkartons''' (PMD): in de PMD-bak, vaak oranje van kleur. * '''Glas''': alleen verpakkingsglas, zoals flessen en potten: in de glasbak in de wijk, gescheiden naar kleur. Maar niet: (gloei-)lampen en kapot serviesgoed; vensterglas kan vaak naar een vestiging van de vuilophaaldienst worden gebracht. * '''Oud papier''', zoals kranten, tijdschriften, karton, maar wel schoon, droog en zonder plastic laagje, dus geen pizzadoos en gebruikt keukenpapier: in de papierbak. * '''Textiel''': zie zie [[Huishouden/Textiel#Afdanken]]. Ook schoenen mogen in de textielbak, mits bij elkaar gebonden/verpakt. * '''Chemisch afval''' (milieuschadelijke stoffen): ** Oude medicijnen: inleveren bij de apotheek. ** Batterijen: inleveren in de speciale verzamelboxen bij supermarkten en andere winkels waar batterijen worden verkocht. ** Al het andere chemisch afval (zoals verf en aanverwante artikelen, spuitbussen, schoonmaakmiddelen met chloor, bestrijdingsmiddelen): kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente voor mogelijkheden (soms is er een chemokar die eens in de maand bij u in de wijk komt, kan het worden opgehaald of kunt u het naar een vestiging van de vuilophaaldienst brengen). * Afgedankte elektrische en elektronische '''apparaten''': geef ze mee aan de leverancier van het nieuwe apparaat (spreek dat wel af bij de aankoop) of kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Grofvuil''', bouwafval, puin: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * Ander specifiek afval: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Restafval''': al het andere afval dat niet gescheiden wordt: in de restafvalbak (meestal grijs of een ondergrondse container waar u het met een pasje kan dumpen). '''Dringend verzoek:''' Ga zorgvuldig met afval om, zorg dat het niet in het milieu terecht komt en dus dat het geen zwerfafval wordt. Gooi geen schadelijke stoffen in de gootsteen, wc of in een afvoerputje. Als u ergens afval ziet liggen waar het niet hoort: spreek de bewoners er op aan en/of bel de vuilophaler in de betreffende gemeente, zij halen het liever op dan dat het gaat zwerven of er ongedierte op af komt. == Ongediertebestrijding == De beste manier is om ongedierte in huis, tuin en omgeving te voorkomen: Berg voedsel goed op, maak regelmatig schoon, maak naden, kieren en mogelijke andere ingangen goed dicht (maar zorg wel voor voldoende ventilatie), ruim afval op in goed afsluitbare afvalbakken die bovendien regelmatig worden geleegd, pleeg goed onderhoud, vermijd vochtige plekken. Als er dan toch nog een plaag is, raadpleeg: * [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/ ''Ongediertebestrijding'' van MilieuCentraal] (wat u zelf kan doen) * [https://www.kad.nl/ Kennis- en Adviescentrum Dierplagen] * De (website van de) vuilophaler in uw gemeente; deze gaat in de regel ook over het bestrijden van ongedierte in de gemeente als u dat niet zelf kunt, zoals wespennesten, houtworm en kakkerlakken. * [https://www.meldpuntongedierte.nl/ Meldpunt Ongedierte] * [[Handige Harry/Huisstofmijt|Huisstofmijt bestrijden]] (van het Wikibook Handige Harry) == Meer externe bronnen == Deze websites bieden nog veel meer tips, ook voor specifieke gevallen: * [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ Schoonmaken door VVT], o.a. over werkmethoden, juiste werkmaterialen en een goede werkhouding om lichamelijke klachten te voorkomen * [https://www.tantekaat.be/ Tante Kaat] * [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/ MilieuCentraal over afval] * [https://poetsprins.nl/ Poetsprins] * [https://schoonmaakgoeroe.nl/handleidingen/ Schoonmaakgoeroe] * [https://www.poetsbureau.be/nl/schoonmaaktips/p1?q=&category=# Poetsbureau] == Literatuur en gebruikte bronnen == {{Sub}} gt3qhgkjskjk8fv6deuhupkx09d0xox 390561 390560 2024-12-10T05:47:24Z JopkeB 18060 /* Afvalbeheer */ 390561 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Arthur Thiele Katzen beim Hausputz.jpg|600px|Arthur Thiele Katzen ]]<br> '''Katten maken schoon''' (ansichtkaart door Carl Robert Arthur Thiele, begin 20e eeuw)<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij zijn geen professionele schoonmakers. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties.<br> Raadpleeg in geval van twijfel altijd een professional. <br> |} '''Hygiëne''' in huis (en daarbuiten) is noodzakelijke om ongedierte en andere ziekteverwekkers uit de buurt te houden. Dat gebeurt vooral door goed en regelmatig schoon te maken. In dit hoofdstuk worden hiervoor suggesties gedaan. Het doel is immers een prettig leefklimaat. Dat kan niet zonder aandacht en tijd aan gezondheid te besteden en dus schoon te maken. Wees '''zuinig met water''': * Voorkom verspilling. Niet alleen omdat schoon drinkwater ook in Nederland schaarser wordt en het voor waterbedrijven steeds moeilijker wordt (en dus duurder voor ons) om schoon drinkwater te leveren, maar ook omdat het energie kost om vervuild water te reinigen. Gebruik ook zo min mogelijk water bij het schoonmaken. * Laat de kraan niet zomaar lopen. Zet de kraan uit als je geen water meer nodig hebt. ** Gebruik bij het tandpoetsen een glas of een bekertje. ** Was niet af en spoel de vaat niet voor onder een lopende kraan, gebruik een afwasteil daarvoor. * Was liever de auto met een emmertje en een borstel dan met de tuinslang of een andere waterslang. * Repareer lekkende kranen. * Laat wasmachines en afwasmachines alleen draaien als ze volgeladen zijn. * Sproei de tuin zo min mogelijk. Zorg voor planten die goed tegen een beetje droogte kunnen. * Laat na de vakantie of andere afwezigheid van meerdere dagen wel de warmwaterkraan goed doorlopen, zodat legionella-bacteriën geen kans krijgen. == Schoonmaakmiddelen == '''Waarschuwingen''': * Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. * Houdt u aan de gebruiksaanwijzing. * Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * Wasbenzine is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. * Spiritus, alcohol, thinner en terpentine zijn ook brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. '''Basisvoorraad''' schoonmaakartikelen: * ''Middelen'': Afwasmiddel, groene zeep, schoonmaakazijn, soda, toiletreiniger zonder chloor, schuurmiddel (zowel poeder als vloeibaar). Andere schoonmaakmiddelen belasten het milieu meer. * ''Materialen'': Vaatdoeken, spons, zeem, raamwisser, borstels (waaronder een afwasborstel), vuilniszakken, vuilnisbakken, prullenbakken, theedoeken, stoffer en blik, bezem, stofzuiger, afwasteil, emmers (grote en kleine). Oude afwasborstels zijn prima om gootstenen en wasbakken mee te reinigen. Oude tandenborstels worden gebruikt om moeilijk bereikbare plaatsen te bereiken. NB Bijzondere materialen, zoals kunstvoorwerpen, ivoor, marmer, kristal, goud, zilver, moeten op een speciale manier worden schoongemaakt, met speciale schoonmaakmiddelen. Zie [https://www.tantekaat.be/category/onderhoud/ ''Onderhoud'' door Tante Kaat].<br> Gebruik de juiste dosering van schoonmaakmiddelen, een teveel belast het milieu en kan resten achterlaten op het schoongemaakte voorwerp. == Schoonmaakmethoden == Er zijn verschillende methoden om schoon te maken, afhankelijk van de voorwerpen en onderdelen van het huis die schoongemaakt worden. === Vlekken behandelen === Zie de [[Huishouden/Vlekkengids|Vlekkengids]] in dit Wikibook. === Afwassen === Afwassen is het schoonmaken van vuil serviesgoed, bestek en kookgerei. Er zijn twee methoden: met de hand en met een afwasmachine. '''Met de hand afwassen'''<br> [[File:Dishes in a dutch kitchen.jpg|thumb|Twee afdruiprekken met schoon vaatwerk]] Benodigdheden: afwasteil, afwasborstel, afwasmiddel, afdruiprek, theedoek, eventueel huishoudhandschoenen.<br> Verwijder etensresten. Spoel aangekoekte resten en zeer vuile vaat eerst af. Sorteer het vaatwerk in (1) glaswerk, (2) serviesgoed, (3) bestek en (4) pannen. Doe een scheutje afwasmiddel in een afwasteil en vul die met warm water (zo warm dat u er nog net met de hand in kan). Dompel nu stuk voor stuk het vaatwerk (in de hierboven vermelde volgorde) in de teil en poets het schoon met de hand of een afwasborstel. (Facultatief: spoel het afgewassen vaatwerk in een andere teil met warm, schoon water, om resten afwasmiddel af te spoelen.) Zet het vaatwerk omgekeerd in het afdruiprek, zodat het kan uitdruipen. Als er een grote vaat is en het afwaswater is te vuil geworden of te veel afgekoeld: gooi dit afwaswater dan weg en vul de afwasteil opnieuw met warm afwaswater. Voor het drogen van de vaat zijn er verschillende mogelijkheden: * Een huisgenoot, goede vriendin of familielid (de laatste twee alleen in een informele setting) kan helpen met afdrogen (met een theedoek de vaat droog maken). Dit kan ook nog gezellig zijn. * De afwasser kan na afloop zelf de vaat afdrogen. * Giet na het afwassen heet water over de vaat en laat het enkele uren staan. Daarna is het merendeel van de vaat droog, het restant wordt alsnog met een theedoek droog gemaakt. '''Met de afwasmachine afwassen'''<br> [[File:Geschirrspuelmaschine.JPG|thumb|Gevulde afwasmachine]] De afwasmachine kan ons veel werk uit handen nemen. In het algemeen gebruiken ze ook nog eens minder water dan met de hand afwassen. Ze hebben wel een gebruiksaanwijzing en niet alles mag in de afwasmachine. Wat niet in de afwasmachine mag<ref>Belangrijkste bron: https://www.horeca.com/nl/blog/178/8-dingen-die-je-niet-in-de-vaatwasser-mag-doen</ref>: * Sommige plastic voorwerpen: check vantevoren of het wel/niet kan, let er al bij het kopen op. * Alle metalen voorwerpen die geen roestvrij staal (rvs) zijn, zoals pannen en koekenpannen gemaakt van of met gietijzer, aluminium, koper, of met een een anti-aanbaklaag, maar ook zilver en tin. * Delicaat glas en kristal. * Porselein, fijn en handbeschilderd servies en servies met een gouden randje. * Antieke voorwerpen. * Thermosflessen en thermosbekers. * Goede/dure koksmessen (die verliezen hun scherpte). * Wees zowiezo voorzichtig met scherpe messen, raspen en andere scherpe vaat: plaats ze zodanig in de afwasmachine dat ze geen risico zijn (voor u en uw huisgenoten) of was ze met de hand af. * Houten snijplanken en pollepels. * Keramische pannen. * Natuursteen, zoals marmeren snijplanken, pizzastenen en sommige ovenschalen (let er op bij de aankoop). * Voorwerpen met mechanische onderdelen, zoals deksels voor snelkookpannen vlees-, pasta-, peper- en andere molens die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Plaats de rest van de vaat volgens de gebruiksaanwijzing in de afwasmachine. Laat de vaatwasser alleen draaien als hij vol is. Als er tussendoor toch iets nodig is dat al in de vaatwasser staat: was het dan met de hand af. Bij een volle machine: zet de kraan aan, doe vaatwaspoeder of een vaatwastablet in het daarvoor bestemde vakje, doe de deur van de machine dicht en kies het gewenste programma. Het eco-programma duurt langer, maar gebruikt wel minder water en stroom. Na afloop: doe de kraan uit, zet de afwasmachine open om de vaat te laten drogen. Ruim daarna de vaat eruit, van beneden naar boven omdat anders nog restjes water kunnen vallen op de schone vaat in lagere contreien. Controleer regelmatig of er nog genoeg glansmiddel en vaatwaszout aanwezig is. Onderhoud hem volgens de richtlijnen van de gebruiksaanwijzing. Zie ook: [[Huishouden/Voeding#Hygiëne_en_voedselveiligheid_in_de_keuken|Hygiëne in de keuken]]. === Stoffen === '''Stoffen, afstoffen of stof afnemen''' is het schoonmaken van oppervlakten waarop stof of ander vuil ligt. Gebruik hiervoor niet de gebruikelijke stofdoek, plumeau of ragebol, want daarmee wordt stof alleen verplaatst. Gebruik liever een vochtige vaatdoek en spoel die elke keer uit in een sopje. Zo verdwijnt het vuil uiteindelijk door de gootsteen. Werk van boven naar beneden (dus eerst bovenop kasten, dan lager gelegen gedeeltes). Neem ook lampen, [[w:nl:Deurknop|deurklinken]], losse spullen, radiators en apparaten (voorzichtig!) mee. NB Gebruik wel een droge stofdoek of plumeau voor '''kwetsbare voorwerpen''' en materialen die niet tegen vocht kunnen, zoals schilderijen en andere kunstvoorwerpen, gepolitoerd hout en met boenwas behandeld hout. Voor het schoonmaken/stoffen van deze voorwerpen: * '''Computers''': zie [https://www.consumentenbond.nl/digitaalgids/digitaalgids-uitgelicht/je-computer-schoon-en-stofvrij ''Je computer schoon en stofvrij'' van Consumentenbond]. * '''Plafonds''': met een ragebol of andere bezem en eventueel een vochtige stofdoek er omheen geknoopt voorzichtig over het plafond vegen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/plafonds-ragen/ ''Plafonds ragen'' van VVT]. * '''TV-scherm''': zie [https://www.consumentenbond.nl/tv/tv-scherm-schoonmaken ''Tv-scherm schoonmaken'' van Consumentenbond]. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/klamvochtig-afnemen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Vochtig afnemen'' van VVT] <gallery widths="150" heights="150"> Cleaning the table.jpg|thumb|Tafel afstoffen Ragebol 01.jpg|Ragebol </gallery> === Vloeren === '''Vegen'''<br> Als u geen stofzuiger heeft (of hij is net stuk) kunnen vloeren worden geveegd, met een [[w:nl:Bezem|bezem]] om de vloer te vegen, en [[w:nl:Stoffer en blik|stoffer en blik]] om het stof op het blik te vegen en weg te kunnen gooien. <br> NB '''Betonnen vloeren''' zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten ook geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen in het algemeen het fijnstof van betonnen vloeren niet aan. '''Stofzuigen'''<br> Stofzuig regelmatig, ook vanwege de chemicaliën die in huisstof zitten, doordat bijvoorbeeld elektrische apparaten en meubels langzaam slijten. Daardoor komen kleine chemische deeltjes in het huisstof, die we vervolgens inademen of in het milieu terecht komen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/stofzuigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Stofzuigen'' door VVT] '''Dweilen'''<br> Na het stofzuigen of vegen kunnen gladde vloeren worden gedweild. Dat hoeft niet elke keer, maar wel als ze na het stofzuigen nog vuile plekken hebben of er vlekken zijn (een enkele vlek kan meestal met een natte doek worden verwijderd). In geval van kleine kinderen die op de vloer spelen, huisdieren, en/of huisgenoten die met vuile schoenen binnen lopen, zal het vaker nodig zijn, wellicht één of twee keer per week.<br> ''Benodigdheden'': een emmer met lauw of koud water met daarin een scheutje allesreiniger of groene zeep, een dweil en een luiwagen of trekker waar je de dweil omheen draait; handiger is een vloerwisser of vloermop waarbij steel en dweil één geheel zijn, maar dan heb je ook een bredere emmer nodig waar de vloerwisser in past. Doe de dweil, vloerwisser of mop in het sop en wring hem uit. Hij mag niet kletsnat zijn, maar ook niet zo droog als een zemelap als je de ramen zeemt. Begin in het verste hoekje van een kamer en dweil van daaruit de hele kamer. Zorg dat u niet op het gedweilde gedeelte hoeft te lopen totdat dat droog is. Doe de doek regelmatig in het sop om het vuil uit te spoelen en weer met een schonere doek verder te gaan. Als het water (te) vies is geworden, maak dan schoon sop, net zo lang totdat een verdieping helemaal schoon is. Spoel een dweil na afloop goed uit, laat hem drogen en was hem in de wasmachine mee met de heetste was die u draait. Behandel een vloerwisser of mop na afloop volgens de gebruiksaanwijzing. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/dweilen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Dweilen'' door VVT] <gallery widths="140" heights="140"> La Balayeuse, Renoir 1889.jpg|Vloer vegen Stoffer-en-blik.jpg|Stoffer en blik Pepe passant l'aspiradora (País Valencià, 2023).jpg|Stofzuigen Feudel 01.jpg|Dweil met luiwagen Råve måjhon.jpg|Dweil met trekker Mops cleaning equpement.jpg|Dweil en bezem in één Janitor's bucket with mop.jpg|Speciale emmer met mop </gallery> === Ramen wassen === * Benodigdheden: emmer met water en een scheutje schoonmaakazijn of een drupje allesreiniger, spons of inwasser, rakel (trekker), zeem en meestal een huishoudtrap. Voor de sponningen/houtwerk: een vaatdoek of schoonmaakborstel met niet al te harde haren. Ook zijn er wassystemen met een lange steel waardoor er soms geen trap nodig is.<br> * Zorg dat u goed bij de ramen kunt komen, zet (tuin)meubels, speelgoed e.d. een eindje ervan af, zorg dat gordijnen en zonwerking niet in de weg zitten en niet nat worden. * Zie voor de rest van het proces: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ramen-wassen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Ramen wassen'' van VVT], ook voor het gebruik van een trap. <gallery widths="140" heights="140"> Buket HDPE01.png|Emmer met water Traditionele glasbewassing.jpg|Inwasser en spons Rakel (fcm).jpg|Rakel (trekker) Chamois-natural.jpg|Zeem of zemelap Brosse à main dite aussi brosse à laver, brosse chiendent.jpg|Schoonmaakborstel Stepladder (PSF).png|Huishoudtrap Genève Cornavin nettoyage ascenseur-2.jpg|Systeem met lange steel om ramen te wassen </gallery> === Keuken === Zie [[Huishouden/Voeding#Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken|Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken]]. === Sanitaire ruimtes === Het schoonmaken van de badkamer en het toilet/de wc betreft verschillende onderdelen. <br> Benodigdheden: * Voor alle onderdelen: een vaatdoek en een teil of emmer met sop (warm water en een scheutje afwasmiddel). * Voor de wc: toiletreiniger, wc-borstel. * Voor wastafel en bad: vloeibaar schuurmiddel, een borstel. * Voor wanden: baking soda, schoonmaakazijn en/of groene zeep, spuitfles (zoals een plantenspuit), tandenborstel of schuurspons Volgorde: Doe de wc als laatste, daarna kan de vaatdoek uitgespoeld worden, drogen en in de was. * '''Douchekoppen''' laten weken in een oplossing van zout en azijnwater (een deel water en een deel schoonmaakazijn) om de kalkaanslag er in te verwijderen. * '''Wanden''': met een (uitgeknepen) vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel. Eventueel met vloeibaar schuurmiddel moeilijk verwijderbare plekken behandelen. Hardnekkige kalk: met schoonmaakazijn en water, zie bij "Vieze voegen". * Vieze '''voegen''' (in de badkamer): drie methoden: ** Maak de voegen vochtig met water. Meng baking soda met een beetje water tot een pasta. Breng dit aan op de voegen en laat het 15 tot 30 minuten intrekken. Nu is het goedje meestal een beetje opgedroogd, maak het dan weer een beetje vochtig met water. Schrob daarna de pasta weg met een oude tandenborstel. Spoel de voegen af met schoon water en maak ze droog. ** Meng een deel water en een deel schoonmaakazijn en doe dit in een spuitfles. Spuit het mengsel op de voegen, en laat dit minstens een half uur in trekken. Daarna de voegen schoon boenen met een schuursponsje en afspoelen met water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. Deze zelfde methode kan ook gebruikt worden voor '''kalkvlekken en kalkaanslag''' op bijvoorbeeld badkamertegels. *** Let op: Zorg dat dit mengsel niet op gekitte voegen komt. Niet gebruiken op tegels van natuursteen. ** Smeer de voegen royaal in met vloeibare groene zeep en laat die twee uur intrekken. Verwijder de zeep met een harde borstel en wat water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. * '''Spiegels''' schoonmaken: met warm water en een klein beetje afwasmiddel. * '''Kammen en haarborstels''': enkele uren weken in een sopje van inweekmiddel (zoals BioTex) en daarna met een nagelborsteltje de laatste restjes vuil eruit borstelen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/sanitair-reinigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Sanitair'' door VVT] <gallery widths="150" heights="150"> US Navy 101013-N-2953W-696 Machinist's Mate Fireman Diane Allen cleanS a stateroom aboard the aircraft carrier USS Carl Vinson (CVN 70).jpg|Wasbak schoonmaken SANDRA WATKINS CLEANS THE BATHTUB IN THE FAMILY'S NEW HOME THIS HOUSE IS LARGER AND MUCH CLEANER THAN THEIR FORMER... - NARA - 557366.jpg|Bad schoonmaken Bathroom cleaning.jpg|Douchecabine schoonmaken Swab in toilet bowl.jpg|WC schoonmaken, met wc-borstel </gallery> === Textiel wassen === Zie [[Huishouden/Textiel#Schoonmaken_van_textiel|Schoonmaken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. === Schoeisel onderhouden === * Schoenen: ** Natte schoenen: Met een doek aan de bovenkant droogwrijven. Vervolgens (op kamertemperatuur!) opvullen met kranten, keukenpapier of oude lappen om de binnenkant droog te krijgen. Als het vocht in het papier of de lap is getrokken maar de schoenen nog niet droog zijn: herhalen met droog papier of lappen. '''Niet''' doen: bij of op de verwarming zetten, in de droger of met een föhn droogblazen. ** Te gladde zolen: met schuurpapier bewerken. ** Leren schoenen: zie [https://www.ambachtnederland.nl/leren-schoenen-onderhouden ''Leren schoenen onderhouden'' van Ambacht Nederland] (inclusief schoenen poetsen). ** Sportschoenen: zie [https://radar.avrotros.nl/artikel/witte-sneakers-schoonmaken-zo-doe-je-het-50582 ''Witte sneakers schoonmaken'' van Radar]. * Schaatsen: zie [https://www.ijce.nl/nl/inhoud/schaatsonderhoud ''Schaatsonderhoud'' van IJsclub Eindhoven] <gallery widths="150" heights="150"> Can of shoe polish-open - fs PNr°0289.jpg|Schoensmeer: kies de juiste kleur Twee bijna gelijke insmeerborstels voor het poetsen van schoenen, driehoekig met steel, objectnr 68232-1-2(1).JPG|Insmeerborstel Schoenborstel, blank hout met zwarte haren, objectnr 66256.JPG|Schoenborstel om schoensmeer uit te wrijven OPP Dec 1978 Police training shoe shine.jpg|Schoenen poetsen </gallery> === Kasten === Als u eenmaal per jaar alle kasten langs loopt voor het verzamelen van spullen die niet meer worden gebruikt of stuk zijn (zie [[Huishouden/Huisinrichting#Een_opgeruimd_huis|Een opgeruimd huis]]), haal ze dan helemaal leeg en sop ze gelijk (warm water en een scheutje afwasmiddel). Zorg wel dat ze goed droog zijn voordat ze weer worden ingeruimd. * Boekenkasten: Haal alle boeken er uit en maak de boekenkast schoon. Zorg dat de kast droog is, voordat hij weer wordt ingeruimd. Bepaal van elk boek of het teruggezet wordt of wordt afgevoerd (weggegeven, kringloop, [https://www.boekwinkeltjes.nl/ Boekwinkeltjes], papierbak, etc.). Boeken die worden teruggezet: stof ze af terwijl ze gesloten zijn. * Keukenkasten wellicht vaker, naar eigen oordeel. Een keukenkast moet in ieder geval worden schoongemaakt als er kruimels of ander vuil is te zien: dat trekt ongedierte aan. * Koelkast schoonmaken: zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond]. == Afvalbeheer == Zie het Nederlandse Wikibook [[Save Our Future Today, a SOFT revolution]] voor het hoofdwerk over dit onderwerp. Afval is een bron van ziektekiemen en schimmel, en aanlokkelijk voor fruitvliegjes, gewone vliegen (vlees), muizen, ratten, kakkerlakken en ander gespuis. Het is dus zaak er goed mee om te gaan en er steeds op tijd van af te komen. Leeg afvalbakken niet alleen op tijd, maar maak ze ook regelmatig schoon. Verschillende soorten afval worden apart afgevoerd. Dat betekent dat ook u afvalstromen in huis moet scheiden, op dezelfde manier. Hier worden de meest voorkomende afvalstromen beschreven zoals ze in veel gemeentes in Nederland voorkomen. Veel afval wordt opgehaald door de vuilophaaldienst van de gemeente, volgens een rooster. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wanneer er vuilnis bij u in de wijk wordt opgehaald en welke afvalstroom dan aan de beurt is. Andere soorten kunt u naar een container in uw wijk brengen of naar een vestiging van de vuilophaaldienst. * Allereerst: hoe minder spullen er het huis ingaan, hoe minder afval er zal zijn. Vraag u dus altijd af als u wat koopt (of krijgt): is het wel echt nodig? Selecteer streng aan de poort. * Als iets in de huidige staat niet meer bruikbaar is: kan het worden gerepareerd? Zo ja: (laten) repareren. * Kan het nog herbruikt worden? Zo ja: zelf hergebruiken, verkopen, weggeven (kringloopwinkel, weggeefwinkel) of ruilen (bijvoorbeeld op [[w:nl:Ruilhandel#Ruilbeurs|ruilbeurzen]]). Er kan veel zelf ''hergebruikt'' worden, enkele voorbeelden<ref>Enkele van deze voorbeelden zijn ontleend aan ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X</ref>: ** ''Bakjes'' van de Chinees en andere restaurants, van schepijs en ander diepgevroren voedsel, margarinekuipjes, groot en klein, kunnen worden hergebruikt als koelkastdozen, lunchbox, surprisehapjes met voor elk kind een bakje, pennenbakje, voor het bewaren van spijkers, schroeven en pluggen, kraaltjes, fournituren (naaigerei) en veel ander kleine spul. Ze kunnen eventueel etiketten krijgen om te weten wat er in zit. ** ''Cadeaupapier'': Maak cadeautjes voorzichtig open, zodat het papier opnieuw gebruikt kan worden. Of gebruik kleurenpagina's uit tijdschriften of resten behangpapier. Bewaar ook strikken en linten op cadeautjes voor hergebruik. ** Van een ''deodorantroller'' kan de rollerkap voorzichtig worden verwijderd door een mesje eronder te steken. Maak het flesje schoon. Daarna kan het flesje worden gevuld met bijvoorbeeld zonnebrandmiddel (voor smeren zonder vette handen), kinderverf of water (voor bijvoorbeeld het bevochtigen van postzegels) en kan de rollerkap terug geplaatst worden. ** Een ''douchegordijn'' kan nog dienst doen als autoruitbeschermer bij vrieskou of als afdekscherm van tuinmeubelen bij plotselinge regenbuien. ** Ontvangen ''enveloppen'': *** Opnieuw gebruiken als envelop door een etiket voor de adressering te gebruiken. *** Een postzegel kan nog waarde hebben voor postzegelverzamelaars. *** Bewaren van documenten (zoals belastingpapieren per jaar) en aantekeningen die bij elkaar horen, (uit te zoeken) foto's, ansichtkaarten, negatieven, zegeltjes, garantiebewijzen, kassabonnetjes en vele andere voorwerpen. *** Als kladpapier, boodschappenbriefjes en bladwijzers. ** Een lege ''flacon'' (van bijvoorbeeld afwasmiddel of shampoo) die goed is schoongemaakt, kan hergebruikt worden als trechter (bovenste deel eraf knippen) of als knijpfles met water (voor bijvoorbeeld schoonmaakkarweitjes, in de auto voor de voorruit en voor zomerse waterpret). ** ''Kalenders'' kunnen na verloop van tijd opnieuw worden gebruikt als ze niet beschreven zijn: namelijk als 1 januari op dezelfde dag valt en het -net als het gewenste jaar- geen/wel een schrikkeljaar is. Typ op [https://www.antrovista.com/extra/eeuwige-kalender.html Eeuwige kalender] een weekdag en 1 januari in om te zien welke kalender voor het volgende jaar van toepassing kan zijn, selecteer nog wel alleen de schrikkeljaren/gewone jaren. Zo heeft u maximaal 14 kalenders nodig (zeven voor schrikkeljaren en zeven voor gewone jaren). ** ''Papier'': Aan één zijde bedrukt papier kan nog worden gebruikt als notitiepapier en misschien als printerpapier (voor een printertest of een andere afdruk die niet zo belangrijk is). Voor een knutselmiddag: maak iets met papier-maché. ** ''Papieren zakken'': voor het bewaren van fruit en groente en voor het inpakken van postpakketjes. ** Meer tips: *** [[Huishouden/Textiel#Afdanken|Afdanken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. *** ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. *** [https://groengezin.nu/meer-dan-40-tips-om-te-hergebruiken/ ''Tips'' van Groengezin] [[File:Drie vuilnisbakken Nederland 2024.jpg|thumb|Vuilnisbakken voor PMD (oranje), GFT (groen) en papier (blauw)]] * Resten van '''voedsel en tuinafval''' gaan naar de GFT-bak (GFT = groente, fruit, tuin), vaak groen van kleur. Daar mag heel veel keukenafval in, maar bepaalde zaken juist niet, zoals frituurvet. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wat wel en niet mag. U kunt ook overwegen om deze resten zelf te [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/De basis#Compost|composteren]] (maar in compost mag niet alle keukenafval). * '''Plastic''' verpakkingen, '''metalen''' verpakkingen en '''drankenkartons''' (PMD): in de PMD-bak, vaak oranje van kleur. * '''Glas''': alleen verpakkingsglas, zoals flessen en potten: in de glasbak in de wijk, gescheiden naar kleur. Maar niet: (gloei-)lampen en kapot serviesgoed; vensterglas kan vaak naar een vestiging van de vuilophaaldienst worden gebracht. * '''Oud papier''', zoals kranten, tijdschriften, karton, maar wel schoon, droog en zonder plastic laagje, dus geen pizzadoos en gebruikt keukenpapier: in de papierbak. * '''Textiel''': zie zie [[Huishouden/Textiel#Afdanken]]. Ook schoenen mogen in de textielbak, mits bij elkaar gebonden/verpakt. * '''Chemisch afval''' (milieuschadelijke stoffen): ** Oude medicijnen: inleveren bij de apotheek. ** Batterijen: inleveren in de speciale verzamelboxen bij supermarkten en andere winkels waar batterijen worden verkocht. ** Al het andere chemisch afval (zoals verf en aanverwante artikelen, spuitbussen, schoonmaakmiddelen met chloor, bestrijdingsmiddelen): kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente voor mogelijkheden (soms is er een chemokar die eens in de maand bij u in de wijk komt, kan het worden opgehaald of kunt u het naar een vestiging van de vuilophaaldienst brengen). * Afgedankte elektrische en elektronische '''apparaten''': geef ze mee aan de leverancier van het nieuwe apparaat (spreek dat wel af bij de aankoop) of kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Grofvuil''', bouwafval, puin: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * Ander specifiek afval: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Restafval''': al het andere afval dat niet gescheiden wordt: in de restafvalbak (meestal grijs of een ondergrondse container waar u het met een pasje kan dumpen). '''Dringend verzoek:''' Ga zorgvuldig met afval om, zorg dat het niet in het milieu terecht komt en dus dat het geen zwerfafval wordt. Gooi geen schadelijke stoffen in de gootsteen, wc of in een afvoerputje. Als u ergens afval ziet liggen waar het niet hoort: spreek de bewoners er op aan en/of bel de vuilophaler in de betreffende gemeente, zij halen het liever op dan dat het gaat zwerven of er ongedierte op af komt. == Ongediertebestrijding == De beste manier is om ongedierte in huis, tuin en omgeving te voorkomen: Berg voedsel goed op, maak regelmatig schoon, maak naden, kieren en mogelijke andere ingangen goed dicht (maar zorg wel voor voldoende ventilatie), ruim afval op in goed afsluitbare afvalbakken die bovendien regelmatig worden geleegd, pleeg goed onderhoud, vermijd vochtige plekken. Als er dan toch nog een plaag is, raadpleeg: * [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/ ''Ongediertebestrijding'' van MilieuCentraal] (wat u zelf kan doen) * [https://www.kad.nl/ Kennis- en Adviescentrum Dierplagen] * De (website van de) vuilophaler in uw gemeente; deze gaat in de regel ook over het bestrijden van ongedierte in de gemeente als u dat niet zelf kunt, zoals wespennesten, houtworm en kakkerlakken. * [https://www.meldpuntongedierte.nl/ Meldpunt Ongedierte] * [[Handige Harry/Huisstofmijt|Huisstofmijt bestrijden]] (van het Wikibook Handige Harry) == Meer externe bronnen == Deze websites bieden nog veel meer tips, ook voor specifieke gevallen: * [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ Schoonmaken door VVT], o.a. over werkmethoden, juiste werkmaterialen en een goede werkhouding om lichamelijke klachten te voorkomen * [https://www.tantekaat.be/ Tante Kaat] * [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/ MilieuCentraal over afval] * [https://poetsprins.nl/ Poetsprins] * [https://schoonmaakgoeroe.nl/handleidingen/ Schoonmaakgoeroe] * [https://www.poetsbureau.be/nl/schoonmaaktips/p1?q=&category=# Poetsbureau] == Literatuur en gebruikte bronnen == {{Sub}} bgojjzcjhuvqysovisdjezz8vfy5v0q 390562 390561 2024-12-10T05:48:10Z JopkeB 18060 https://poetsprins.nl/ verwijderd omdat die uit de lucht is 390562 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Arthur Thiele Katzen beim Hausputz.jpg|600px|Arthur Thiele Katzen ]]<br> '''Katten maken schoon''' (ansichtkaart door Carl Robert Arthur Thiele, begin 20e eeuw)<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij zijn geen professionele schoonmakers. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties.<br> Raadpleeg in geval van twijfel altijd een professional. <br> |} '''Hygiëne''' in huis (en daarbuiten) is noodzakelijke om ongedierte en andere ziekteverwekkers uit de buurt te houden. Dat gebeurt vooral door goed en regelmatig schoon te maken. In dit hoofdstuk worden hiervoor suggesties gedaan. Het doel is immers een prettig leefklimaat. Dat kan niet zonder aandacht en tijd aan gezondheid te besteden en dus schoon te maken. Wees '''zuinig met water''': * Voorkom verspilling. Niet alleen omdat schoon drinkwater ook in Nederland schaarser wordt en het voor waterbedrijven steeds moeilijker wordt (en dus duurder voor ons) om schoon drinkwater te leveren, maar ook omdat het energie kost om vervuild water te reinigen. Gebruik ook zo min mogelijk water bij het schoonmaken. * Laat de kraan niet zomaar lopen. Zet de kraan uit als je geen water meer nodig hebt. ** Gebruik bij het tandpoetsen een glas of een bekertje. ** Was niet af en spoel de vaat niet voor onder een lopende kraan, gebruik een afwasteil daarvoor. * Was liever de auto met een emmertje en een borstel dan met de tuinslang of een andere waterslang. * Repareer lekkende kranen. * Laat wasmachines en afwasmachines alleen draaien als ze volgeladen zijn. * Sproei de tuin zo min mogelijk. Zorg voor planten die goed tegen een beetje droogte kunnen. * Laat na de vakantie of andere afwezigheid van meerdere dagen wel de warmwaterkraan goed doorlopen, zodat legionella-bacteriën geen kans krijgen. == Schoonmaakmiddelen == '''Waarschuwingen''': * Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. * Houdt u aan de gebruiksaanwijzing. * Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * Wasbenzine is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. * Spiritus, alcohol, thinner en terpentine zijn ook brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. '''Basisvoorraad''' schoonmaakartikelen: * ''Middelen'': Afwasmiddel, groene zeep, schoonmaakazijn, soda, toiletreiniger zonder chloor, schuurmiddel (zowel poeder als vloeibaar). Andere schoonmaakmiddelen belasten het milieu meer. * ''Materialen'': Vaatdoeken, spons, zeem, raamwisser, borstels (waaronder een afwasborstel), vuilniszakken, vuilnisbakken, prullenbakken, theedoeken, stoffer en blik, bezem, stofzuiger, afwasteil, emmers (grote en kleine). Oude afwasborstels zijn prima om gootstenen en wasbakken mee te reinigen. Oude tandenborstels worden gebruikt om moeilijk bereikbare plaatsen te bereiken. NB Bijzondere materialen, zoals kunstvoorwerpen, ivoor, marmer, kristal, goud, zilver, moeten op een speciale manier worden schoongemaakt, met speciale schoonmaakmiddelen. Zie [https://www.tantekaat.be/category/onderhoud/ ''Onderhoud'' door Tante Kaat].<br> Gebruik de juiste dosering van schoonmaakmiddelen, een teveel belast het milieu en kan resten achterlaten op het schoongemaakte voorwerp. == Schoonmaakmethoden == Er zijn verschillende methoden om schoon te maken, afhankelijk van de voorwerpen en onderdelen van het huis die schoongemaakt worden. === Vlekken behandelen === Zie de [[Huishouden/Vlekkengids|Vlekkengids]] in dit Wikibook. === Afwassen === Afwassen is het schoonmaken van vuil serviesgoed, bestek en kookgerei. Er zijn twee methoden: met de hand en met een afwasmachine. '''Met de hand afwassen'''<br> [[File:Dishes in a dutch kitchen.jpg|thumb|Twee afdruiprekken met schoon vaatwerk]] Benodigdheden: afwasteil, afwasborstel, afwasmiddel, afdruiprek, theedoek, eventueel huishoudhandschoenen.<br> Verwijder etensresten. Spoel aangekoekte resten en zeer vuile vaat eerst af. Sorteer het vaatwerk in (1) glaswerk, (2) serviesgoed, (3) bestek en (4) pannen. Doe een scheutje afwasmiddel in een afwasteil en vul die met warm water (zo warm dat u er nog net met de hand in kan). Dompel nu stuk voor stuk het vaatwerk (in de hierboven vermelde volgorde) in de teil en poets het schoon met de hand of een afwasborstel. (Facultatief: spoel het afgewassen vaatwerk in een andere teil met warm, schoon water, om resten afwasmiddel af te spoelen.) Zet het vaatwerk omgekeerd in het afdruiprek, zodat het kan uitdruipen. Als er een grote vaat is en het afwaswater is te vuil geworden of te veel afgekoeld: gooi dit afwaswater dan weg en vul de afwasteil opnieuw met warm afwaswater. Voor het drogen van de vaat zijn er verschillende mogelijkheden: * Een huisgenoot, goede vriendin of familielid (de laatste twee alleen in een informele setting) kan helpen met afdrogen (met een theedoek de vaat droog maken). Dit kan ook nog gezellig zijn. * De afwasser kan na afloop zelf de vaat afdrogen. * Giet na het afwassen heet water over de vaat en laat het enkele uren staan. Daarna is het merendeel van de vaat droog, het restant wordt alsnog met een theedoek droog gemaakt. '''Met de afwasmachine afwassen'''<br> [[File:Geschirrspuelmaschine.JPG|thumb|Gevulde afwasmachine]] De afwasmachine kan ons veel werk uit handen nemen. In het algemeen gebruiken ze ook nog eens minder water dan met de hand afwassen. Ze hebben wel een gebruiksaanwijzing en niet alles mag in de afwasmachine. Wat niet in de afwasmachine mag<ref>Belangrijkste bron: https://www.horeca.com/nl/blog/178/8-dingen-die-je-niet-in-de-vaatwasser-mag-doen</ref>: * Sommige plastic voorwerpen: check vantevoren of het wel/niet kan, let er al bij het kopen op. * Alle metalen voorwerpen die geen roestvrij staal (rvs) zijn, zoals pannen en koekenpannen gemaakt van of met gietijzer, aluminium, koper, of met een een anti-aanbaklaag, maar ook zilver en tin. * Delicaat glas en kristal. * Porselein, fijn en handbeschilderd servies en servies met een gouden randje. * Antieke voorwerpen. * Thermosflessen en thermosbekers. * Goede/dure koksmessen (die verliezen hun scherpte). * Wees zowiezo voorzichtig met scherpe messen, raspen en andere scherpe vaat: plaats ze zodanig in de afwasmachine dat ze geen risico zijn (voor u en uw huisgenoten) of was ze met de hand af. * Houten snijplanken en pollepels. * Keramische pannen. * Natuursteen, zoals marmeren snijplanken, pizzastenen en sommige ovenschalen (let er op bij de aankoop). * Voorwerpen met mechanische onderdelen, zoals deksels voor snelkookpannen vlees-, pasta-, peper- en andere molens die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Plaats de rest van de vaat volgens de gebruiksaanwijzing in de afwasmachine. Laat de vaatwasser alleen draaien als hij vol is. Als er tussendoor toch iets nodig is dat al in de vaatwasser staat: was het dan met de hand af. Bij een volle machine: zet de kraan aan, doe vaatwaspoeder of een vaatwastablet in het daarvoor bestemde vakje, doe de deur van de machine dicht en kies het gewenste programma. Het eco-programma duurt langer, maar gebruikt wel minder water en stroom. Na afloop: doe de kraan uit, zet de afwasmachine open om de vaat te laten drogen. Ruim daarna de vaat eruit, van beneden naar boven omdat anders nog restjes water kunnen vallen op de schone vaat in lagere contreien. Controleer regelmatig of er nog genoeg glansmiddel en vaatwaszout aanwezig is. Onderhoud hem volgens de richtlijnen van de gebruiksaanwijzing. Zie ook: [[Huishouden/Voeding#Hygiëne_en_voedselveiligheid_in_de_keuken|Hygiëne in de keuken]]. === Stoffen === '''Stoffen, afstoffen of stof afnemen''' is het schoonmaken van oppervlakten waarop stof of ander vuil ligt. Gebruik hiervoor niet de gebruikelijke stofdoek, plumeau of ragebol, want daarmee wordt stof alleen verplaatst. Gebruik liever een vochtige vaatdoek en spoel die elke keer uit in een sopje. Zo verdwijnt het vuil uiteindelijk door de gootsteen. Werk van boven naar beneden (dus eerst bovenop kasten, dan lager gelegen gedeeltes). Neem ook lampen, [[w:nl:Deurknop|deurklinken]], losse spullen, radiators en apparaten (voorzichtig!) mee. NB Gebruik wel een droge stofdoek of plumeau voor '''kwetsbare voorwerpen''' en materialen die niet tegen vocht kunnen, zoals schilderijen en andere kunstvoorwerpen, gepolitoerd hout en met boenwas behandeld hout. Voor het schoonmaken/stoffen van deze voorwerpen: * '''Computers''': zie [https://www.consumentenbond.nl/digitaalgids/digitaalgids-uitgelicht/je-computer-schoon-en-stofvrij ''Je computer schoon en stofvrij'' van Consumentenbond]. * '''Plafonds''': met een ragebol of andere bezem en eventueel een vochtige stofdoek er omheen geknoopt voorzichtig over het plafond vegen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/plafonds-ragen/ ''Plafonds ragen'' van VVT]. * '''TV-scherm''': zie [https://www.consumentenbond.nl/tv/tv-scherm-schoonmaken ''Tv-scherm schoonmaken'' van Consumentenbond]. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/klamvochtig-afnemen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Vochtig afnemen'' van VVT] <gallery widths="150" heights="150"> Cleaning the table.jpg|thumb|Tafel afstoffen Ragebol 01.jpg|Ragebol </gallery> === Vloeren === '''Vegen'''<br> Als u geen stofzuiger heeft (of hij is net stuk) kunnen vloeren worden geveegd, met een [[w:nl:Bezem|bezem]] om de vloer te vegen, en [[w:nl:Stoffer en blik|stoffer en blik]] om het stof op het blik te vegen en weg te kunnen gooien. <br> NB '''Betonnen vloeren''' zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten ook geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen in het algemeen het fijnstof van betonnen vloeren niet aan. '''Stofzuigen'''<br> Stofzuig regelmatig, ook vanwege de chemicaliën die in huisstof zitten, doordat bijvoorbeeld elektrische apparaten en meubels langzaam slijten. Daardoor komen kleine chemische deeltjes in het huisstof, die we vervolgens inademen of in het milieu terecht komen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/stofzuigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Stofzuigen'' door VVT] '''Dweilen'''<br> Na het stofzuigen of vegen kunnen gladde vloeren worden gedweild. Dat hoeft niet elke keer, maar wel als ze na het stofzuigen nog vuile plekken hebben of er vlekken zijn (een enkele vlek kan meestal met een natte doek worden verwijderd). In geval van kleine kinderen die op de vloer spelen, huisdieren, en/of huisgenoten die met vuile schoenen binnen lopen, zal het vaker nodig zijn, wellicht één of twee keer per week.<br> ''Benodigdheden'': een emmer met lauw of koud water met daarin een scheutje allesreiniger of groene zeep, een dweil en een luiwagen of trekker waar je de dweil omheen draait; handiger is een vloerwisser of vloermop waarbij steel en dweil één geheel zijn, maar dan heb je ook een bredere emmer nodig waar de vloerwisser in past. Doe de dweil, vloerwisser of mop in het sop en wring hem uit. Hij mag niet kletsnat zijn, maar ook niet zo droog als een zemelap als je de ramen zeemt. Begin in het verste hoekje van een kamer en dweil van daaruit de hele kamer. Zorg dat u niet op het gedweilde gedeelte hoeft te lopen totdat dat droog is. Doe de doek regelmatig in het sop om het vuil uit te spoelen en weer met een schonere doek verder te gaan. Als het water (te) vies is geworden, maak dan schoon sop, net zo lang totdat een verdieping helemaal schoon is. Spoel een dweil na afloop goed uit, laat hem drogen en was hem in de wasmachine mee met de heetste was die u draait. Behandel een vloerwisser of mop na afloop volgens de gebruiksaanwijzing. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/dweilen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Dweilen'' door VVT] <gallery widths="140" heights="140"> La Balayeuse, Renoir 1889.jpg|Vloer vegen Stoffer-en-blik.jpg|Stoffer en blik Pepe passant l'aspiradora (País Valencià, 2023).jpg|Stofzuigen Feudel 01.jpg|Dweil met luiwagen Råve måjhon.jpg|Dweil met trekker Mops cleaning equpement.jpg|Dweil en bezem in één Janitor's bucket with mop.jpg|Speciale emmer met mop </gallery> === Ramen wassen === * Benodigdheden: emmer met water en een scheutje schoonmaakazijn of een drupje allesreiniger, spons of inwasser, rakel (trekker), zeem en meestal een huishoudtrap. Voor de sponningen/houtwerk: een vaatdoek of schoonmaakborstel met niet al te harde haren. Ook zijn er wassystemen met een lange steel waardoor er soms geen trap nodig is.<br> * Zorg dat u goed bij de ramen kunt komen, zet (tuin)meubels, speelgoed e.d. een eindje ervan af, zorg dat gordijnen en zonwerking niet in de weg zitten en niet nat worden. * Zie voor de rest van het proces: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ramen-wassen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Ramen wassen'' van VVT], ook voor het gebruik van een trap. <gallery widths="140" heights="140"> Buket HDPE01.png|Emmer met water Traditionele glasbewassing.jpg|Inwasser en spons Rakel (fcm).jpg|Rakel (trekker) Chamois-natural.jpg|Zeem of zemelap Brosse à main dite aussi brosse à laver, brosse chiendent.jpg|Schoonmaakborstel Stepladder (PSF).png|Huishoudtrap Genève Cornavin nettoyage ascenseur-2.jpg|Systeem met lange steel om ramen te wassen </gallery> === Keuken === Zie [[Huishouden/Voeding#Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken|Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken]]. === Sanitaire ruimtes === Het schoonmaken van de badkamer en het toilet/de wc betreft verschillende onderdelen. <br> Benodigdheden: * Voor alle onderdelen: een vaatdoek en een teil of emmer met sop (warm water en een scheutje afwasmiddel). * Voor de wc: toiletreiniger, wc-borstel. * Voor wastafel en bad: vloeibaar schuurmiddel, een borstel. * Voor wanden: baking soda, schoonmaakazijn en/of groene zeep, spuitfles (zoals een plantenspuit), tandenborstel of schuurspons Volgorde: Doe de wc als laatste, daarna kan de vaatdoek uitgespoeld worden, drogen en in de was. * '''Douchekoppen''' laten weken in een oplossing van zout en azijnwater (een deel water en een deel schoonmaakazijn) om de kalkaanslag er in te verwijderen. * '''Wanden''': met een (uitgeknepen) vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel. Eventueel met vloeibaar schuurmiddel moeilijk verwijderbare plekken behandelen. Hardnekkige kalk: met schoonmaakazijn en water, zie bij "Vieze voegen". * Vieze '''voegen''' (in de badkamer): drie methoden: ** Maak de voegen vochtig met water. Meng baking soda met een beetje water tot een pasta. Breng dit aan op de voegen en laat het 15 tot 30 minuten intrekken. Nu is het goedje meestal een beetje opgedroogd, maak het dan weer een beetje vochtig met water. Schrob daarna de pasta weg met een oude tandenborstel. Spoel de voegen af met schoon water en maak ze droog. ** Meng een deel water en een deel schoonmaakazijn en doe dit in een spuitfles. Spuit het mengsel op de voegen, en laat dit minstens een half uur in trekken. Daarna de voegen schoon boenen met een schuursponsje en afspoelen met water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. Deze zelfde methode kan ook gebruikt worden voor '''kalkvlekken en kalkaanslag''' op bijvoorbeeld badkamertegels. *** Let op: Zorg dat dit mengsel niet op gekitte voegen komt. Niet gebruiken op tegels van natuursteen. ** Smeer de voegen royaal in met vloeibare groene zeep en laat die twee uur intrekken. Verwijder de zeep met een harde borstel en wat water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. * '''Spiegels''' schoonmaken: met warm water en een klein beetje afwasmiddel. * '''Kammen en haarborstels''': enkele uren weken in een sopje van inweekmiddel (zoals BioTex) en daarna met een nagelborsteltje de laatste restjes vuil eruit borstelen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/sanitair-reinigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Sanitair'' door VVT] <gallery widths="150" heights="150"> US Navy 101013-N-2953W-696 Machinist's Mate Fireman Diane Allen cleanS a stateroom aboard the aircraft carrier USS Carl Vinson (CVN 70).jpg|Wasbak schoonmaken SANDRA WATKINS CLEANS THE BATHTUB IN THE FAMILY'S NEW HOME THIS HOUSE IS LARGER AND MUCH CLEANER THAN THEIR FORMER... - NARA - 557366.jpg|Bad schoonmaken Bathroom cleaning.jpg|Douchecabine schoonmaken Swab in toilet bowl.jpg|WC schoonmaken, met wc-borstel </gallery> === Textiel wassen === Zie [[Huishouden/Textiel#Schoonmaken_van_textiel|Schoonmaken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. === Schoeisel onderhouden === * Schoenen: ** Natte schoenen: Met een doek aan de bovenkant droogwrijven. Vervolgens (op kamertemperatuur!) opvullen met kranten, keukenpapier of oude lappen om de binnenkant droog te krijgen. Als het vocht in het papier of de lap is getrokken maar de schoenen nog niet droog zijn: herhalen met droog papier of lappen. '''Niet''' doen: bij of op de verwarming zetten, in de droger of met een föhn droogblazen. ** Te gladde zolen: met schuurpapier bewerken. ** Leren schoenen: zie [https://www.ambachtnederland.nl/leren-schoenen-onderhouden ''Leren schoenen onderhouden'' van Ambacht Nederland] (inclusief schoenen poetsen). ** Sportschoenen: zie [https://radar.avrotros.nl/artikel/witte-sneakers-schoonmaken-zo-doe-je-het-50582 ''Witte sneakers schoonmaken'' van Radar]. * Schaatsen: zie [https://www.ijce.nl/nl/inhoud/schaatsonderhoud ''Schaatsonderhoud'' van IJsclub Eindhoven] <gallery widths="150" heights="150"> Can of shoe polish-open - fs PNr°0289.jpg|Schoensmeer: kies de juiste kleur Twee bijna gelijke insmeerborstels voor het poetsen van schoenen, driehoekig met steel, objectnr 68232-1-2(1).JPG|Insmeerborstel Schoenborstel, blank hout met zwarte haren, objectnr 66256.JPG|Schoenborstel om schoensmeer uit te wrijven OPP Dec 1978 Police training shoe shine.jpg|Schoenen poetsen </gallery> === Kasten === Als u eenmaal per jaar alle kasten langs loopt voor het verzamelen van spullen die niet meer worden gebruikt of stuk zijn (zie [[Huishouden/Huisinrichting#Een_opgeruimd_huis|Een opgeruimd huis]]), haal ze dan helemaal leeg en sop ze gelijk (warm water en een scheutje afwasmiddel). Zorg wel dat ze goed droog zijn voordat ze weer worden ingeruimd. * Boekenkasten: Haal alle boeken er uit en maak de boekenkast schoon. Zorg dat de kast droog is, voordat hij weer wordt ingeruimd. Bepaal van elk boek of het teruggezet wordt of wordt afgevoerd (weggegeven, kringloop, [https://www.boekwinkeltjes.nl/ Boekwinkeltjes], papierbak, etc.). Boeken die worden teruggezet: stof ze af terwijl ze gesloten zijn. * Keukenkasten wellicht vaker, naar eigen oordeel. Een keukenkast moet in ieder geval worden schoongemaakt als er kruimels of ander vuil is te zien: dat trekt ongedierte aan. * Koelkast schoonmaken: zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond]. == Afvalbeheer == Zie het Nederlandse Wikibook [[Save Our Future Today, a SOFT revolution]] voor het hoofdwerk over dit onderwerp. Afval is een bron van ziektekiemen en schimmel, en aanlokkelijk voor fruitvliegjes, gewone vliegen (vlees), muizen, ratten, kakkerlakken en ander gespuis. Het is dus zaak er goed mee om te gaan en er steeds op tijd van af te komen. Leeg afvalbakken niet alleen op tijd, maar maak ze ook regelmatig schoon. Verschillende soorten afval worden apart afgevoerd. Dat betekent dat ook u afvalstromen in huis moet scheiden, op dezelfde manier. Hier worden de meest voorkomende afvalstromen beschreven zoals ze in veel gemeentes in Nederland voorkomen. Veel afval wordt opgehaald door de vuilophaaldienst van de gemeente, volgens een rooster. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wanneer er vuilnis bij u in de wijk wordt opgehaald en welke afvalstroom dan aan de beurt is. Andere soorten kunt u naar een container in uw wijk brengen of naar een vestiging van de vuilophaaldienst. * Allereerst: hoe minder spullen er het huis ingaan, hoe minder afval er zal zijn. Vraag u dus altijd af als u wat koopt (of krijgt): is het wel echt nodig? Selecteer streng aan de poort. * Als iets in de huidige staat niet meer bruikbaar is: kan het worden gerepareerd? Zo ja: (laten) repareren. * Kan het nog herbruikt worden? Zo ja: zelf hergebruiken, verkopen, weggeven (kringloopwinkel, weggeefwinkel) of ruilen (bijvoorbeeld op [[w:nl:Ruilhandel#Ruilbeurs|ruilbeurzen]]). Er kan veel zelf ''hergebruikt'' worden, enkele voorbeelden<ref>Enkele van deze voorbeelden zijn ontleend aan ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X</ref>: ** ''Bakjes'' van de Chinees en andere restaurants, van schepijs en ander diepgevroren voedsel, margarinekuipjes, groot en klein, kunnen worden hergebruikt als koelkastdozen, lunchbox, surprisehapjes met voor elk kind een bakje, pennenbakje, voor het bewaren van spijkers, schroeven en pluggen, kraaltjes, fournituren (naaigerei) en veel ander kleine spul. Ze kunnen eventueel etiketten krijgen om te weten wat er in zit. ** ''Cadeaupapier'': Maak cadeautjes voorzichtig open, zodat het papier opnieuw gebruikt kan worden. Of gebruik kleurenpagina's uit tijdschriften of resten behangpapier. Bewaar ook strikken en linten op cadeautjes voor hergebruik. ** Van een ''deodorantroller'' kan de rollerkap voorzichtig worden verwijderd door een mesje eronder te steken. Maak het flesje schoon. Daarna kan het flesje worden gevuld met bijvoorbeeld zonnebrandmiddel (voor smeren zonder vette handen), kinderverf of water (voor bijvoorbeeld het bevochtigen van postzegels) en kan de rollerkap terug geplaatst worden. ** Een ''douchegordijn'' kan nog dienst doen als autoruitbeschermer bij vrieskou of als afdekscherm van tuinmeubelen bij plotselinge regenbuien. ** Ontvangen ''enveloppen'': *** Opnieuw gebruiken als envelop door een etiket voor de adressering te gebruiken. *** Een postzegel kan nog waarde hebben voor postzegelverzamelaars. *** Bewaren van documenten (zoals belastingpapieren per jaar) en aantekeningen die bij elkaar horen, (uit te zoeken) foto's, ansichtkaarten, negatieven, zegeltjes, garantiebewijzen, kassabonnetjes en vele andere voorwerpen. *** Als kladpapier, boodschappenbriefjes en bladwijzers. ** Een lege ''flacon'' (van bijvoorbeeld afwasmiddel of shampoo) die goed is schoongemaakt, kan hergebruikt worden als trechter (bovenste deel eraf knippen) of als knijpfles met water (voor bijvoorbeeld schoonmaakkarweitjes, in de auto voor de voorruit en voor zomerse waterpret). ** ''Kalenders'' kunnen na verloop van tijd opnieuw worden gebruikt als ze niet beschreven zijn: namelijk als 1 januari op dezelfde dag valt en het -net als het gewenste jaar- geen/wel een schrikkeljaar is. Typ op [https://www.antrovista.com/extra/eeuwige-kalender.html Eeuwige kalender] een weekdag en 1 januari in om te zien welke kalender voor het volgende jaar van toepassing kan zijn, selecteer nog wel alleen de schrikkeljaren/gewone jaren. Zo heeft u maximaal 14 kalenders nodig (zeven voor schrikkeljaren en zeven voor gewone jaren). ** ''Papier'': Aan één zijde bedrukt papier kan nog worden gebruikt als notitiepapier en misschien als printerpapier (voor een printertest of een andere afdruk die niet zo belangrijk is). Voor een knutselmiddag: maak iets met papier-maché. ** ''Papieren zakken'': voor het bewaren van fruit en groente en voor het inpakken van postpakketjes. ** Meer tips: *** [[Huishouden/Textiel#Afdanken|Afdanken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. *** ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. *** [https://groengezin.nu/meer-dan-40-tips-om-te-hergebruiken/ ''Tips'' van Groengezin] [[File:Drie vuilnisbakken Nederland 2024.jpg|thumb|Vuilnisbakken voor PMD (oranje), GFT (groen) en papier (blauw)]] * Resten van '''voedsel en tuinafval''' gaan naar de GFT-bak (GFT = groente, fruit, tuin), vaak groen van kleur. Daar mag heel veel keukenafval in, maar bepaalde zaken juist niet, zoals frituurvet. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wat wel en niet mag. U kunt ook overwegen om deze resten zelf te [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/De basis#Compost|composteren]] (maar in compost mag niet alle keukenafval). * '''Plastic''' verpakkingen, '''metalen''' verpakkingen en '''drankenkartons''' (PMD): in de PMD-bak, vaak oranje van kleur. * '''Glas''': alleen verpakkingsglas, zoals flessen en potten: in de glasbak in de wijk, gescheiden naar kleur. Maar niet: (gloei-)lampen en kapot serviesgoed; vensterglas kan vaak naar een vestiging van de vuilophaaldienst worden gebracht. * '''Oud papier''', zoals kranten, tijdschriften, karton, maar wel schoon, droog en zonder plastic laagje, dus geen pizzadoos en gebruikt keukenpapier: in de papierbak. * '''Textiel''': zie zie [[Huishouden/Textiel#Afdanken]]. Ook schoenen mogen in de textielbak, mits bij elkaar gebonden/verpakt. * '''Chemisch afval''' (milieuschadelijke stoffen): ** Oude medicijnen: inleveren bij de apotheek. ** Batterijen: inleveren in de speciale verzamelboxen bij supermarkten en andere winkels waar batterijen worden verkocht. ** Al het andere chemisch afval (zoals verf en aanverwante artikelen, spuitbussen, schoonmaakmiddelen met chloor, bestrijdingsmiddelen): kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente voor mogelijkheden (soms is er een chemokar die eens in de maand bij u in de wijk komt, kan het worden opgehaald of kunt u het naar een vestiging van de vuilophaaldienst brengen). * Afgedankte elektrische en elektronische '''apparaten''': geef ze mee aan de leverancier van het nieuwe apparaat (spreek dat wel af bij de aankoop) of kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Grofvuil''', bouwafval, puin: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * Ander specifiek afval: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Restafval''': al het andere afval dat niet gescheiden wordt: in de restafvalbak (meestal grijs of een ondergrondse container waar u het met een pasje kan dumpen). '''Dringend verzoek:''' Ga zorgvuldig met afval om, zorg dat het niet in het milieu terecht komt en dus dat het geen zwerfafval wordt. Gooi geen schadelijke stoffen in de gootsteen, wc of in een afvoerputje. Als u ergens afval ziet liggen waar het niet hoort: spreek de bewoners er op aan en/of bel de vuilophaler in de betreffende gemeente, zij halen het liever op dan dat het gaat zwerven of er ongedierte op af komt. == Ongediertebestrijding == De beste manier is om ongedierte in huis, tuin en omgeving te voorkomen: Berg voedsel goed op, maak regelmatig schoon, maak naden, kieren en mogelijke andere ingangen goed dicht (maar zorg wel voor voldoende ventilatie), ruim afval op in goed afsluitbare afvalbakken die bovendien regelmatig worden geleegd, pleeg goed onderhoud, vermijd vochtige plekken. Als er dan toch nog een plaag is, raadpleeg: * [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/ ''Ongediertebestrijding'' van MilieuCentraal] (wat u zelf kan doen) * [https://www.kad.nl/ Kennis- en Adviescentrum Dierplagen] * De (website van de) vuilophaler in uw gemeente; deze gaat in de regel ook over het bestrijden van ongedierte in de gemeente als u dat niet zelf kunt, zoals wespennesten, houtworm en kakkerlakken. * [https://www.meldpuntongedierte.nl/ Meldpunt Ongedierte] * [[Handige Harry/Huisstofmijt|Huisstofmijt bestrijden]] (van het Wikibook Handige Harry) == Meer externe bronnen == Deze websites bieden nog veel meer tips, ook voor specifieke gevallen: * [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ Schoonmaken door VVT], o.a. over werkmethoden, juiste werkmaterialen en een goede werkhouding om lichamelijke klachten te voorkomen * [https://www.tantekaat.be/ Tante Kaat] * [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/ MilieuCentraal over afval] * [https://schoonmaakgoeroe.nl/handleidingen/ Schoonmaakgoeroe] * [https://www.poetsbureau.be/nl/schoonmaaktips/p1?q=&category=# Poetsbureau] == Literatuur en gebruikte bronnen == {{Sub}} rc79m2vau4wjfb9ywx6jvupij7vj3qb 390565 390562 2024-12-10T06:22:22Z JopkeB 18060 /* Vloeren */ 390565 wikitext text/x-wiki {{Huishouden}} [[File:Arthur Thiele Katzen beim Hausputz.jpg|600px|Arthur Thiele Katzen ]]<br> '''Katten maken schoon''' (ansichtkaart door Carl Robert Arthur Thiele, begin 20e eeuw)<br><br> {| class="wikitable"; style="border:solid 6px red; background-color:#FC9;" | <big>'''Disclaimer'''</big> Dit hoofdstuk is met zorg samengesteld, op basis van gezaghebbende bronnen en inzichten van de schrijvers. Maar zij zijn geen professionele schoonmakers. Daarom geldt een voorbehoud: De schrijvers en de Wikimedia-organisatie zijn op geen enkele manier verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade die is ontstaan door het toepassen van onderstaande suggesties.<br> Raadpleeg in geval van twijfel altijd een professional. <br> |} '''Hygiëne''' in huis (en daarbuiten) is noodzakelijke om ongedierte en andere ziekteverwekkers uit de buurt te houden. Dat gebeurt vooral door goed en regelmatig schoon te maken. In dit hoofdstuk worden hiervoor suggesties gedaan. Het doel is immers een prettig leefklimaat. Dat kan niet zonder aandacht en tijd aan gezondheid te besteden en dus schoon te maken. Wees '''zuinig met water''': * Voorkom verspilling. Niet alleen omdat schoon drinkwater ook in Nederland schaarser wordt en het voor waterbedrijven steeds moeilijker wordt (en dus duurder voor ons) om schoon drinkwater te leveren, maar ook omdat het energie kost om vervuild water te reinigen. Gebruik ook zo min mogelijk water bij het schoonmaken. * Laat de kraan niet zomaar lopen. Zet de kraan uit als je geen water meer nodig hebt. ** Gebruik bij het tandpoetsen een glas of een bekertje. ** Was niet af en spoel de vaat niet voor onder een lopende kraan, gebruik een afwasteil daarvoor. * Was liever de auto met een emmertje en een borstel dan met de tuinslang of een andere waterslang. * Repareer lekkende kranen. * Laat wasmachines en afwasmachines alleen draaien als ze volgeladen zijn. * Sproei de tuin zo min mogelijk. Zorg voor planten die goed tegen een beetje droogte kunnen. * Laat na de vakantie of andere afwezigheid van meerdere dagen wel de warmwaterkraan goed doorlopen, zodat legionella-bacteriën geen kans krijgen. == Schoonmaakmiddelen == '''Waarschuwingen''': * Schoonmaakmiddelen buiten bereik van kinderen houden. * Houdt u aan de gebruiksaanwijzing. * Meng nooit verschillende schoonmaakmiddelen door elkaar, dit kan een onaangename chemische reactie veroorzaken!! * Wasbenzine is licht ontvlambaar, alleen buitenshuis gebruiken. * Spiritus, alcohol, thinner en terpentine zijn ook brandbaar, alleen in een ruimte gebruiken die goed geventileerd wordt. '''Basisvoorraad''' schoonmaakartikelen: * ''Middelen'': Afwasmiddel, groene zeep, schoonmaakazijn, soda, toiletreiniger zonder chloor, schuurmiddel (zowel poeder als vloeibaar). Andere schoonmaakmiddelen belasten het milieu meer. * ''Materialen'': Vaatdoeken, spons, zeem, raamwisser, borstels (waaronder een afwasborstel), vuilniszakken, vuilnisbakken, prullenbakken, theedoeken, stoffer en blik, bezem, stofzuiger, afwasteil, emmers (grote en kleine). Oude afwasborstels zijn prima om gootstenen en wasbakken mee te reinigen. Oude tandenborstels worden gebruikt om moeilijk bereikbare plaatsen te bereiken. NB Bijzondere materialen, zoals kunstvoorwerpen, ivoor, marmer, kristal, goud, zilver, moeten op een speciale manier worden schoongemaakt, met speciale schoonmaakmiddelen. Zie [https://www.tantekaat.be/category/onderhoud/ ''Onderhoud'' door Tante Kaat].<br> Gebruik de juiste dosering van schoonmaakmiddelen, een teveel belast het milieu en kan resten achterlaten op het schoongemaakte voorwerp. == Schoonmaakmethoden == Er zijn verschillende methoden om schoon te maken, afhankelijk van de voorwerpen en onderdelen van het huis die schoongemaakt worden. === Vlekken behandelen === Zie de [[Huishouden/Vlekkengids|Vlekkengids]] in dit Wikibook. === Afwassen === Afwassen is het schoonmaken van vuil serviesgoed, bestek en kookgerei. Er zijn twee methoden: met de hand en met een afwasmachine. '''Met de hand afwassen'''<br> [[File:Dishes in a dutch kitchen.jpg|thumb|Twee afdruiprekken met schoon vaatwerk]] Benodigdheden: afwasteil, afwasborstel, afwasmiddel, afdruiprek, theedoek, eventueel huishoudhandschoenen.<br> Verwijder etensresten. Spoel aangekoekte resten en zeer vuile vaat eerst af. Sorteer het vaatwerk in (1) glaswerk, (2) serviesgoed, (3) bestek en (4) pannen. Doe een scheutje afwasmiddel in een afwasteil en vul die met warm water (zo warm dat u er nog net met de hand in kan). Dompel nu stuk voor stuk het vaatwerk (in de hierboven vermelde volgorde) in de teil en poets het schoon met de hand of een afwasborstel. (Facultatief: spoel het afgewassen vaatwerk in een andere teil met warm, schoon water, om resten afwasmiddel af te spoelen.) Zet het vaatwerk omgekeerd in het afdruiprek, zodat het kan uitdruipen. Als er een grote vaat is en het afwaswater is te vuil geworden of te veel afgekoeld: gooi dit afwaswater dan weg en vul de afwasteil opnieuw met warm afwaswater. Voor het drogen van de vaat zijn er verschillende mogelijkheden: * Een huisgenoot, goede vriendin of familielid (de laatste twee alleen in een informele setting) kan helpen met afdrogen (met een theedoek de vaat droog maken). Dit kan ook nog gezellig zijn. * De afwasser kan na afloop zelf de vaat afdrogen. * Giet na het afwassen heet water over de vaat en laat het enkele uren staan. Daarna is het merendeel van de vaat droog, het restant wordt alsnog met een theedoek droog gemaakt. '''Met de afwasmachine afwassen'''<br> [[File:Geschirrspuelmaschine.JPG|thumb|Gevulde afwasmachine]] De afwasmachine kan ons veel werk uit handen nemen. In het algemeen gebruiken ze ook nog eens minder water dan met de hand afwassen. Ze hebben wel een gebruiksaanwijzing en niet alles mag in de afwasmachine. Wat niet in de afwasmachine mag<ref>Belangrijkste bron: https://www.horeca.com/nl/blog/178/8-dingen-die-je-niet-in-de-vaatwasser-mag-doen</ref>: * Sommige plastic voorwerpen: check vantevoren of het wel/niet kan, let er al bij het kopen op. * Alle metalen voorwerpen die geen roestvrij staal (rvs) zijn, zoals pannen en koekenpannen gemaakt van of met gietijzer, aluminium, koper, of met een een anti-aanbaklaag, maar ook zilver en tin. * Delicaat glas en kristal. * Porselein, fijn en handbeschilderd servies en servies met een gouden randje. * Antieke voorwerpen. * Thermosflessen en thermosbekers. * Goede/dure koksmessen (die verliezen hun scherpte). * Wees zowiezo voorzichtig met scherpe messen, raspen en andere scherpe vaat: plaats ze zodanig in de afwasmachine dat ze geen risico zijn (voor u en uw huisgenoten) of was ze met de hand af. * Houten snijplanken en pollepels. * Keramische pannen. * Natuursteen, zoals marmeren snijplanken, pizzastenen en sommige ovenschalen (let er op bij de aankoop). * Voorwerpen met mechanische onderdelen, zoals deksels voor snelkookpannen vlees-, pasta-, peper- en andere molens die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Plaats de rest van de vaat volgens de gebruiksaanwijzing in de afwasmachine. Laat de vaatwasser alleen draaien als hij vol is. Als er tussendoor toch iets nodig is dat al in de vaatwasser staat: was het dan met de hand af. Bij een volle machine: zet de kraan aan, doe vaatwaspoeder of een vaatwastablet in het daarvoor bestemde vakje, doe de deur van de machine dicht en kies het gewenste programma. Het eco-programma duurt langer, maar gebruikt wel minder water en stroom. Na afloop: doe de kraan uit, zet de afwasmachine open om de vaat te laten drogen. Ruim daarna de vaat eruit, van beneden naar boven omdat anders nog restjes water kunnen vallen op de schone vaat in lagere contreien. Controleer regelmatig of er nog genoeg glansmiddel en vaatwaszout aanwezig is. Onderhoud hem volgens de richtlijnen van de gebruiksaanwijzing. Zie ook: [[Huishouden/Voeding#Hygiëne_en_voedselveiligheid_in_de_keuken|Hygiëne in de keuken]]. === Stoffen === '''Stoffen, afstoffen of stof afnemen''' is het schoonmaken van oppervlakten waarop stof of ander vuil ligt. Gebruik hiervoor niet de gebruikelijke stofdoek, plumeau of ragebol, want daarmee wordt stof alleen verplaatst. Gebruik liever een vochtige vaatdoek en spoel die elke keer uit in een sopje. Zo verdwijnt het vuil uiteindelijk door de gootsteen. Werk van boven naar beneden (dus eerst bovenop kasten, dan lager gelegen gedeeltes). Neem ook lampen, [[w:nl:Deurknop|deurklinken]], losse spullen, radiators en apparaten (voorzichtig!) mee. NB Gebruik wel een droge stofdoek of plumeau voor '''kwetsbare voorwerpen''' en materialen die niet tegen vocht kunnen, zoals schilderijen en andere kunstvoorwerpen, gepolitoerd hout en met boenwas behandeld hout. Voor het schoonmaken/stoffen van deze voorwerpen: * '''Computers''': zie [https://www.consumentenbond.nl/digitaalgids/digitaalgids-uitgelicht/je-computer-schoon-en-stofvrij ''Je computer schoon en stofvrij'' van Consumentenbond]. * '''Plafonds''': met een ragebol of andere bezem en eventueel een vochtige stofdoek er omheen geknoopt voorzichtig over het plafond vegen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/plafonds-ragen/ ''Plafonds ragen'' van VVT]. * '''TV-scherm''': zie [https://www.consumentenbond.nl/tv/tv-scherm-schoonmaken ''Tv-scherm schoonmaken'' van Consumentenbond]. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/klamvochtig-afnemen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Vochtig afnemen'' van VVT] <gallery widths="150" heights="150"> Cleaning the table.jpg|thumb|Tafel afstoffen Ragebol 01.jpg|Ragebol </gallery> === Vloeren === '''Vegen'''<br> Als u geen stofzuiger heeft (of hij is net stuk) kunnen vloeren worden geveegd, met een [[w:nl:Bezem|bezem]] om de vloer te vegen, en [[w:nl:Stoffer en blik|stoffer en blik]] om het stof op het blik te vegen en weg te kunnen gooien. <br> NB '''Betonnen vloeren''' zonder enige vloerbedekking, zoals in schuren en garages, mogen niet gestofzuigd worden, maar moeten ook geveegd worden. Gewone stofzuigers kunnen in het algemeen het fijnstof van betonnen vloeren niet aan. '''Stofzuigen'''<br> Stofzuig regelmatig, ook vanwege de chemicaliën die in huisstof zitten, doordat bijvoorbeeld elektrische apparaten en meubels langzaam slijten. Daardoor komen kleine chemische deeltjes in het huisstof, die we vervolgens inademen of in het milieu terecht komen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/stofzuigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Stofzuigen'' door VVT] '''Dweilen'''<br> Na het stofzuigen of vegen kunnen gladde vloeren worden gedweild. Dat hoeft niet elke keer, maar wel als ze na het stofzuigen nog vuile plekken hebben of er vlekken zijn (een enkele vlek kan meestal met een natte doek worden verwijderd). In geval van kleine kinderen die op de vloer spelen, huisdieren, en/of huisgenoten die met vuile schoenen binnen lopen, zal het vaker nodig zijn, wellicht één of twee keer per week.<br> ''Benodigdheden'': een emmer met lauw of koud water met daarin een scheutje allesreiniger of groene zeep, een dweil en een luiwagen of trekker waar je de dweil omheen draait; handiger is een vloerwisser of vloermop waarbij steel en dweil één geheel zijn, maar dan heb je ook een bredere emmer nodig waar de vloerwisser in past. Doe de dweil, vloerwisser of mop in het sop en wring hem uit. Hij mag niet kletsnat zijn, maar ook niet zo droog als een zemelap als je de ramen zeemt. Begin in het verste hoekje van een kamer en dweil van daaruit de hele kamer. Zorg dat u niet op het gedweilde gedeelte hoeft te lopen totdat dat droog is. Doe de doek regelmatig in het sop om het vuil uit te spoelen en weer met een schonere doek verder te gaan. Als het water (te) vies is geworden, maak dan schoon sop, net zo lang totdat een verdieping helemaal schoon is. Spoel een dweil na afloop goed uit, laat hem drogen en was hem in de wasmachine mee met een hete was op minstens 60°C. Behandel een vloerwisser of mop na afloop volgens de gebruiksaanwijzing. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/dweilen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Dweilen'' door VVT] <gallery widths="140" heights="140"> La Balayeuse, Renoir 1889.jpg|Vloer vegen Stoffer-en-blik.jpg|Stoffer en blik Pepe passant l'aspiradora (País Valencià, 2023).jpg|Stofzuigen Feudel 01.jpg|Dweil met luiwagen Råve måjhon.jpg|Dweil met trekker Mops cleaning equpement.jpg|Dweil en bezem in één Janitor's bucket with mop.jpg|Speciale emmer met mop </gallery> === Ramen wassen === * Benodigdheden: emmer met water en een scheutje schoonmaakazijn of een drupje allesreiniger, spons of inwasser, rakel (trekker), zeem en meestal een huishoudtrap. Voor de sponningen/houtwerk: een vaatdoek of schoonmaakborstel met niet al te harde haren. Ook zijn er wassystemen met een lange steel waardoor er soms geen trap nodig is.<br> * Zorg dat u goed bij de ramen kunt komen, zet (tuin)meubels, speelgoed e.d. een eindje ervan af, zorg dat gordijnen en zonwerking niet in de weg zitten en niet nat worden. * Zie voor de rest van het proces: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ramen-wassen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Ramen wassen'' van VVT], ook voor het gebruik van een trap. <gallery widths="140" heights="140"> Buket HDPE01.png|Emmer met water Traditionele glasbewassing.jpg|Inwasser en spons Rakel (fcm).jpg|Rakel (trekker) Chamois-natural.jpg|Zeem of zemelap Brosse à main dite aussi brosse à laver, brosse chiendent.jpg|Schoonmaakborstel Stepladder (PSF).png|Huishoudtrap Genève Cornavin nettoyage ascenseur-2.jpg|Systeem met lange steel om ramen te wassen </gallery> === Keuken === Zie [[Huishouden/Voeding#Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken|Hygiëne en voedselveiligheid in de keuken]]. === Sanitaire ruimtes === Het schoonmaken van de badkamer en het toilet/de wc betreft verschillende onderdelen. <br> Benodigdheden: * Voor alle onderdelen: een vaatdoek en een teil of emmer met sop (warm water en een scheutje afwasmiddel). * Voor de wc: toiletreiniger, wc-borstel. * Voor wastafel en bad: vloeibaar schuurmiddel, een borstel. * Voor wanden: baking soda, schoonmaakazijn en/of groene zeep, spuitfles (zoals een plantenspuit), tandenborstel of schuurspons Volgorde: Doe de wc als laatste, daarna kan de vaatdoek uitgespoeld worden, drogen en in de was. * '''Douchekoppen''' laten weken in een oplossing van zout en azijnwater (een deel water en een deel schoonmaakazijn) om de kalkaanslag er in te verwijderen. * '''Wanden''': met een (uitgeknepen) vaatdoek en een sopje van warm water en afwasmiddel. Eventueel met vloeibaar schuurmiddel moeilijk verwijderbare plekken behandelen. Hardnekkige kalk: met schoonmaakazijn en water, zie bij "Vieze voegen". * Vieze '''voegen''' (in de badkamer): drie methoden: ** Maak de voegen vochtig met water. Meng baking soda met een beetje water tot een pasta. Breng dit aan op de voegen en laat het 15 tot 30 minuten intrekken. Nu is het goedje meestal een beetje opgedroogd, maak het dan weer een beetje vochtig met water. Schrob daarna de pasta weg met een oude tandenborstel. Spoel de voegen af met schoon water en maak ze droog. ** Meng een deel water en een deel schoonmaakazijn en doe dit in een spuitfles. Spuit het mengsel op de voegen, en laat dit minstens een half uur in trekken. Daarna de voegen schoon boenen met een schuursponsje en afspoelen met water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. Deze zelfde methode kan ook gebruikt worden voor '''kalkvlekken en kalkaanslag''' op bijvoorbeeld badkamertegels. *** Let op: Zorg dat dit mengsel niet op gekitte voegen komt. Niet gebruiken op tegels van natuursteen. ** Smeer de voegen royaal in met vloeibare groene zeep en laat die twee uur intrekken. Verwijder de zeep met een harde borstel en wat water. Maak de voegen en tegels daarna goed droog. * '''Spiegels''' schoonmaken: met warm water en een klein beetje afwasmiddel. * '''Kammen en haarborstels''': enkele uren weken in een sopje van inweekmiddel (zoals BioTex) en daarna met een nagelborsteltje de laatste restjes vuil eruit borstelen. Meer informatie: [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/sanitair-reinigen-hoe-doe-ik-het-juist/ ''Sanitair'' door VVT] <gallery widths="150" heights="150"> US Navy 101013-N-2953W-696 Machinist's Mate Fireman Diane Allen cleanS a stateroom aboard the aircraft carrier USS Carl Vinson (CVN 70).jpg|Wasbak schoonmaken SANDRA WATKINS CLEANS THE BATHTUB IN THE FAMILY'S NEW HOME THIS HOUSE IS LARGER AND MUCH CLEANER THAN THEIR FORMER... - NARA - 557366.jpg|Bad schoonmaken Bathroom cleaning.jpg|Douchecabine schoonmaken Swab in toilet bowl.jpg|WC schoonmaken, met wc-borstel </gallery> === Textiel wassen === Zie [[Huishouden/Textiel#Schoonmaken_van_textiel|Schoonmaken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. === Schoeisel onderhouden === * Schoenen: ** Natte schoenen: Met een doek aan de bovenkant droogwrijven. Vervolgens (op kamertemperatuur!) opvullen met kranten, keukenpapier of oude lappen om de binnenkant droog te krijgen. Als het vocht in het papier of de lap is getrokken maar de schoenen nog niet droog zijn: herhalen met droog papier of lappen. '''Niet''' doen: bij of op de verwarming zetten, in de droger of met een föhn droogblazen. ** Te gladde zolen: met schuurpapier bewerken. ** Leren schoenen: zie [https://www.ambachtnederland.nl/leren-schoenen-onderhouden ''Leren schoenen onderhouden'' van Ambacht Nederland] (inclusief schoenen poetsen). ** Sportschoenen: zie [https://radar.avrotros.nl/artikel/witte-sneakers-schoonmaken-zo-doe-je-het-50582 ''Witte sneakers schoonmaken'' van Radar]. * Schaatsen: zie [https://www.ijce.nl/nl/inhoud/schaatsonderhoud ''Schaatsonderhoud'' van IJsclub Eindhoven] <gallery widths="150" heights="150"> Can of shoe polish-open - fs PNr°0289.jpg|Schoensmeer: kies de juiste kleur Twee bijna gelijke insmeerborstels voor het poetsen van schoenen, driehoekig met steel, objectnr 68232-1-2(1).JPG|Insmeerborstel Schoenborstel, blank hout met zwarte haren, objectnr 66256.JPG|Schoenborstel om schoensmeer uit te wrijven OPP Dec 1978 Police training shoe shine.jpg|Schoenen poetsen </gallery> === Kasten === Als u eenmaal per jaar alle kasten langs loopt voor het verzamelen van spullen die niet meer worden gebruikt of stuk zijn (zie [[Huishouden/Huisinrichting#Een_opgeruimd_huis|Een opgeruimd huis]]), haal ze dan helemaal leeg en sop ze gelijk (warm water en een scheutje afwasmiddel). Zorg wel dat ze goed droog zijn voordat ze weer worden ingeruimd. * Boekenkasten: Haal alle boeken er uit en maak de boekenkast schoon. Zorg dat de kast droog is, voordat hij weer wordt ingeruimd. Bepaal van elk boek of het teruggezet wordt of wordt afgevoerd (weggegeven, kringloop, [https://www.boekwinkeltjes.nl/ Boekwinkeltjes], papierbak, etc.). Boeken die worden teruggezet: stof ze af terwijl ze gesloten zijn. * Keukenkasten wellicht vaker, naar eigen oordeel. Een keukenkast moet in ieder geval worden schoongemaakt als er kruimels of ander vuil is te zien: dat trekt ongedierte aan. * Koelkast schoonmaken: zie [https://www.consumentenbond.nl/koelkast/koelkast-schoonmaken ''Koelkast schoonmaken'' door Consumentenbond]. == Afvalbeheer == Zie het Nederlandse Wikibook [[Save Our Future Today, a SOFT revolution]] voor het hoofdwerk over dit onderwerp. Afval is een bron van ziektekiemen en schimmel, en aanlokkelijk voor fruitvliegjes, gewone vliegen (vlees), muizen, ratten, kakkerlakken en ander gespuis. Het is dus zaak er goed mee om te gaan en er steeds op tijd van af te komen. Leeg afvalbakken niet alleen op tijd, maar maak ze ook regelmatig schoon. Verschillende soorten afval worden apart afgevoerd. Dat betekent dat ook u afvalstromen in huis moet scheiden, op dezelfde manier. Hier worden de meest voorkomende afvalstromen beschreven zoals ze in veel gemeentes in Nederland voorkomen. Veel afval wordt opgehaald door de vuilophaaldienst van de gemeente, volgens een rooster. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wanneer er vuilnis bij u in de wijk wordt opgehaald en welke afvalstroom dan aan de beurt is. Andere soorten kunt u naar een container in uw wijk brengen of naar een vestiging van de vuilophaaldienst. * Allereerst: hoe minder spullen er het huis ingaan, hoe minder afval er zal zijn. Vraag u dus altijd af als u wat koopt (of krijgt): is het wel echt nodig? Selecteer streng aan de poort. * Als iets in de huidige staat niet meer bruikbaar is: kan het worden gerepareerd? Zo ja: (laten) repareren. * Kan het nog herbruikt worden? Zo ja: zelf hergebruiken, verkopen, weggeven (kringloopwinkel, weggeefwinkel) of ruilen (bijvoorbeeld op [[w:nl:Ruilhandel#Ruilbeurs|ruilbeurzen]]). Er kan veel zelf ''hergebruikt'' worden, enkele voorbeelden<ref>Enkele van deze voorbeelden zijn ontleend aan ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X</ref>: ** ''Bakjes'' van de Chinees en andere restaurants, van schepijs en ander diepgevroren voedsel, margarinekuipjes, groot en klein, kunnen worden hergebruikt als koelkastdozen, lunchbox, surprisehapjes met voor elk kind een bakje, pennenbakje, voor het bewaren van spijkers, schroeven en pluggen, kraaltjes, fournituren (naaigerei) en veel ander kleine spul. Ze kunnen eventueel etiketten krijgen om te weten wat er in zit. ** ''Cadeaupapier'': Maak cadeautjes voorzichtig open, zodat het papier opnieuw gebruikt kan worden. Of gebruik kleurenpagina's uit tijdschriften of resten behangpapier. Bewaar ook strikken en linten op cadeautjes voor hergebruik. ** Van een ''deodorantroller'' kan de rollerkap voorzichtig worden verwijderd door een mesje eronder te steken. Maak het flesje schoon. Daarna kan het flesje worden gevuld met bijvoorbeeld zonnebrandmiddel (voor smeren zonder vette handen), kinderverf of water (voor bijvoorbeeld het bevochtigen van postzegels) en kan de rollerkap terug geplaatst worden. ** Een ''douchegordijn'' kan nog dienst doen als autoruitbeschermer bij vrieskou of als afdekscherm van tuinmeubelen bij plotselinge regenbuien. ** Ontvangen ''enveloppen'': *** Opnieuw gebruiken als envelop door een etiket voor de adressering te gebruiken. *** Een postzegel kan nog waarde hebben voor postzegelverzamelaars. *** Bewaren van documenten (zoals belastingpapieren per jaar) en aantekeningen die bij elkaar horen, (uit te zoeken) foto's, ansichtkaarten, negatieven, zegeltjes, garantiebewijzen, kassabonnetjes en vele andere voorwerpen. *** Als kladpapier, boodschappenbriefjes en bladwijzers. ** Een lege ''flacon'' (van bijvoorbeeld afwasmiddel of shampoo) die goed is schoongemaakt, kan hergebruikt worden als trechter (bovenste deel eraf knippen) of als knijpfles met water (voor bijvoorbeeld schoonmaakkarweitjes, in de auto voor de voorruit en voor zomerse waterpret). ** ''Kalenders'' kunnen na verloop van tijd opnieuw worden gebruikt als ze niet beschreven zijn: namelijk als 1 januari op dezelfde dag valt en het -net als het gewenste jaar- geen/wel een schrikkeljaar is. Typ op [https://www.antrovista.com/extra/eeuwige-kalender.html Eeuwige kalender] een weekdag en 1 januari in om te zien welke kalender voor het volgende jaar van toepassing kan zijn, selecteer nog wel alleen de schrikkeljaren/gewone jaren. Zo heeft u maximaal 14 kalenders nodig (zeven voor schrikkeljaren en zeven voor gewone jaren). ** ''Papier'': Aan één zijde bedrukt papier kan nog worden gebruikt als notitiepapier en misschien als printerpapier (voor een printertest of een andere afdruk die niet zo belangrijk is). Voor een knutselmiddag: maak iets met papier-maché. ** ''Papieren zakken'': voor het bewaren van fruit en groente en voor het inpakken van postpakketjes. ** Meer tips: *** [[Huishouden/Textiel#Afdanken|Afdanken van textiel]] in het hoofdstuk Textiel. *** ''Hergebruik van A tot Z : 1001 manieren om 'afval' te gebruiken'' / Carolyn Jabs. - Baarn: Bosch & Keuning, Baarn, 1983. - ISBN: 902464478X. *** [https://groengezin.nu/meer-dan-40-tips-om-te-hergebruiken/ ''Tips'' van Groengezin] [[File:Drie vuilnisbakken Nederland 2024.jpg|thumb|Vuilnisbakken voor PMD (oranje), GFT (groen) en papier (blauw)]] * Resten van '''voedsel en tuinafval''' gaan naar de GFT-bak (GFT = groente, fruit, tuin), vaak groen van kleur. Daar mag heel veel keukenafval in, maar bepaalde zaken juist niet, zoals frituurvet. Kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente wat wel en niet mag. U kunt ook overwegen om deze resten zelf te [[Leer jezelf ecologisch tuinieren/De basis#Compost|composteren]] (maar in compost mag niet alle keukenafval). * '''Plastic''' verpakkingen, '''metalen''' verpakkingen en '''drankenkartons''' (PMD): in de PMD-bak, vaak oranje van kleur. * '''Glas''': alleen verpakkingsglas, zoals flessen en potten: in de glasbak in de wijk, gescheiden naar kleur. Maar niet: (gloei-)lampen en kapot serviesgoed; vensterglas kan vaak naar een vestiging van de vuilophaaldienst worden gebracht. * '''Oud papier''', zoals kranten, tijdschriften, karton, maar wel schoon, droog en zonder plastic laagje, dus geen pizzadoos en gebruikt keukenpapier: in de papierbak. * '''Textiel''': zie zie [[Huishouden/Textiel#Afdanken]]. Ook schoenen mogen in de textielbak, mits bij elkaar gebonden/verpakt. * '''Chemisch afval''' (milieuschadelijke stoffen): ** Oude medicijnen: inleveren bij de apotheek. ** Batterijen: inleveren in de speciale verzamelboxen bij supermarkten en andere winkels waar batterijen worden verkocht. ** Al het andere chemisch afval (zoals verf en aanverwante artikelen, spuitbussen, schoonmaakmiddelen met chloor, bestrijdingsmiddelen): kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente voor mogelijkheden (soms is er een chemokar die eens in de maand bij u in de wijk komt, kan het worden opgehaald of kunt u het naar een vestiging van de vuilophaaldienst brengen). * Afgedankte elektrische en elektronische '''apparaten''': geef ze mee aan de leverancier van het nieuwe apparaat (spreek dat wel af bij de aankoop) of kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Grofvuil''', bouwafval, puin: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * Ander specifiek afval: kijk op de website van de vuilophaler in uw gemeente. * '''Restafval''': al het andere afval dat niet gescheiden wordt: in de restafvalbak (meestal grijs of een ondergrondse container waar u het met een pasje kan dumpen). '''Dringend verzoek:''' Ga zorgvuldig met afval om, zorg dat het niet in het milieu terecht komt en dus dat het geen zwerfafval wordt. Gooi geen schadelijke stoffen in de gootsteen, wc of in een afvoerputje. Als u ergens afval ziet liggen waar het niet hoort: spreek de bewoners er op aan en/of bel de vuilophaler in de betreffende gemeente, zij halen het liever op dan dat het gaat zwerven of er ongedierte op af komt. == Ongediertebestrijding == De beste manier is om ongedierte in huis, tuin en omgeving te voorkomen: Berg voedsel goed op, maak regelmatig schoon, maak naden, kieren en mogelijke andere ingangen goed dicht (maar zorg wel voor voldoende ventilatie), ruim afval op in goed afsluitbare afvalbakken die bovendien regelmatig worden geleegd, pleeg goed onderhoud, vermijd vochtige plekken. Als er dan toch nog een plaag is, raadpleeg: * [https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/ongediertebestrijding/ ''Ongediertebestrijding'' van MilieuCentraal] (wat u zelf kan doen) * [https://www.kad.nl/ Kennis- en Adviescentrum Dierplagen] * De (website van de) vuilophaler in uw gemeente; deze gaat in de regel ook over het bestrijden van ongedierte in de gemeente als u dat niet zelf kunt, zoals wespennesten, houtworm en kakkerlakken. * [https://www.meldpuntongedierte.nl/ Meldpunt Ongedierte] * [[Handige Harry/Huisstofmijt|Huisstofmijt bestrijden]] (van het Wikibook Handige Harry) == Meer externe bronnen == Deze websites bieden nog veel meer tips, ook voor specifieke gevallen: * [https://www.werkhoudingvvt.nl/huishoudelijke-verzorging/schoonmaken/ Schoonmaken door VVT], o.a. over werkmethoden, juiste werkmaterialen en een goede werkhouding om lichamelijke klachten te voorkomen * [https://www.tantekaat.be/ Tante Kaat] * [https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/ MilieuCentraal over afval] * [https://schoonmaakgoeroe.nl/handleidingen/ Schoonmaakgoeroe] * [https://www.poetsbureau.be/nl/schoonmaaktips/p1?q=&category=# Poetsbureau] == Literatuur en gebruikte bronnen == {{Sub}} ikqrwfr0z2u6kzy4bspac7szsndd6my