Wikipedia omwiki https://om.wikipedia.org/wiki/Fuula_Dura MediaWiki 1.44.0-wmf.2 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Help:Contents/Dubistottaf Salphisu 12 2406 43813 37181 2024-11-10T13:16:57Z 103.161.35.136 e 43813 wikitext text/x-wiki <div style="border:1px solid #A3B1BF; margin-left: 10px; margin-right: 85px; margin-top: 10px; padding-left: 10px; padding-right: 10px;"> '''''Kanneen asii gadi jiran yeroo barresitan kan fayyadamuu dandessaniidha''''' </div> <div style="border:1px solid #A3B1BF; margin-left: 10px; margin-right:85px; margin-top: 10px; padding-left: 10px; padding-right: 10px;"> ''Kan hanga ammaa barrefaman ilaluuf [[kana]] cuqaasi.''<br/> ''Kan har'a katabaman ilaluuf [[Special:Recentchanges|Jijjirama Dhihoo]] cuqaasi.''<br/> ''Yoo gargaarsa asii irratti hin argamne irratti gaaffii qabattan bulchaa ( administrator) kan ta'e [[user:Diroma Elias|DE]]iif barressi'' </div>{{-}} <div align="center"> ÁáǎĈďĒģÌ {| style="border:1px solid #A3B1BF; text-align:left; background:#f5faff" |-<!--COLUMN HEADINGS--> | width="25%" style="background: #cee0f2; padding: 0.3em; text-align:center;"|'''Tajajilla''' | style="background: #cee0f2; padding: 0.3em; text-align:center;"|'''Kan Barresitu''' | width="25%" style="background: #cee0f2; padding: 0.3em; text-align:center;"|'''Kan Argattu''' |-<!--1ST HEADING--> | colspan="3" style="background:#E6F2FF; padding: 0.2em; font-family: sans-serif; font-size: 0.9em; text-align:center;" | Yerro hunda ni hojjata. |-<!--1ST ROW 1ST COLUMN--> |[[Help:Contents/Fayyida Icon|Barreeffama Dagalchuu]] |<!--2ND COLUMN--> <tt><nowiki>''dagalchuu''</nowiki></tt> |<!--3RD COLUMN--> ''dagalchuu'' |-<!--HORIZONTAL LINE--> |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |-<!--2ND ROW 1ST COLUMN--> |[[Help:Contents/Fayyida Icon|Barreeffama Gurraachessu]] | <tt><nowiki>'''Gurraacha fi Furdaa'''</nowiki></tt> | '''Gurraacha fi Furdaa''' |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |[[Help:Contents/Faayida Icon|Dagalchuu fi Gurraachessuu]] | <tt><nowiki>'''''Dagalchuu fi Gurraachessuu'''''</nowiki></tt> | '''''Dagalchuu fi Gurraachessuu''''' |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- ||[[Help:Contents/Fayyida Icon|Gara Biraa Deemuu]]<br /> (Wikipedia keessatti) | <tt><nowiki>[[Maqaa fuulaa]]</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>[[Maqaa fuulaa|barreeffama mullatu]]</nowiki></tt><br /> | [[Maqaa fuulaa]]<br /> [[Maqaa fuulaa|barreffama mullatuu]]<br /> |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |Gara mata duree bira geessu | <tt><nowiki>#REDIRECT [[MD Jijjiru]]</nowiki></tt> | <big>&#8627;</big> [[MD Jijjiiru]] |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |[[Help:Contents/Faayidaa Icon|Fuula Alaa]]<br /> (to other websites) | <tt><nowiki>[http://www.fakkena.org]</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>[http://www.fakkena.org barreeffama mullatu]</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>http://www.fakkena.org</nowiki></tt> | [http://www.fakkena.org]<br /> [http://www.fakkena.org barreeffama mullatu]<br /> http://www.fakkena.org |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- | Firmaa Waan gotte<br /> yokan fulla dubii faramu | <tt><nowiki>~~~~</nowiki></tt> | [[Special:Mypage|Maqaa fayyadama kan kee]] {{CURRENTTIME}}, <br /> {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} (UTC) |-<!--2ND HEADING--> | colspan="3" style="background:#E6F2FF; padding: 0.2em; font-family: sans-serif; font-size: 0.9em; text-align:center;" | Kuni kan hojjetu, jalqaba sarara irratti qofaadha |- |Mata duree<br /> <span style="font-size:0.9em;">''iddoon fuula keessa adeemuu nama gargaaru (table of content) ofiin midhagfama, kunis yoo mata duree afur barreeffama tokko kessatti qabatedha.''</span> | <tt><nowiki>== Level 1 ==</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>=== Level 2 ===</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>==== Level 3 ====</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>===== Level 4 =====</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>====== Level 5 ======</nowiki></tt> | |!opdo--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC)--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC)--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC)--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC) '''Bold text''' === Level 2 === ==== Level 3 ==== ===== Level 4 ===== ====== Level 5 ====== |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |Bulleted list | <tt>* Tokko</tt><br /> <tt>* Lama</tt><br /> <tt>** Lama tuqa tokko 2.1</tt><br /> <tt>* Sadii</tt> | * Tokko * Lama ** Lama tuqqa tokko * Sadii |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |Number list | <tt># Tokko</tt><br /> <tt># Lama</tt><br /> <tt>## Lama tuqqa tokko</tt><br /> <tt># Sadii</tt> | # Tokko # Lama ## Lama tuqqa tokko # Sadii |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"|&nbsp; |- |[[Help:Contents/Faayidaa Icon|Boksii]] | <tt><nowiki></nowiki></tt> | |} </div> gnjpin023lu2rsekdin7iod6ydiu94q 43815 43813 2024-11-10T13:17:15Z 103.161.35.136 Reply 43815 wikitext text/x-wiki <div style="border:1px solid #A3B1BF; margin-left: 10px; margin-right: 85px; margin-top: 10px; padding-left: 10px; padding-right: 10px;"> '''''Kanneen asii gadi jiran yeroo barresitan kan fayyadamuu dandessaniidha''''' </div> <div style="border:1px solid #A3B1BF; margin-left: 10px; margin-right:85px; margin-top: 10px; padding-left: 10px; padding-right: 10px;"> ''Kan hanga ammaa barrefaman ilaluuf [[kana]] cuqaasi.''<br/> ''Kan har'a katabaman ilaluuf [[Special:Recentchanges|Jijjirama Dhihoo]] cuqaasi.''<br/> ''Yoo gargaarsa asii irratti hin argamne irratti gaaffii qabattan bulchaa ( administrator) kan ta'e [[user:Diroma Elias|DE]]iif barressi'' </div>{{-}} <div align="center"> ÁáǎĈďĒģÌ {| style="border:1px solid #A3B1BF; text-align:left; background:#f5faff" |-<!--COLUMN HEADINGS--> | width="25%" style="background: #cee0f2; padding: 0.3em; text-align:center;"|'''Tajajilla''' | style="background: #cee0f2; padding: 0.3em; text-align:center;"|'''Kan Barresitu''' | width="25%" style="background: #cee0f2; padding: 0.3em; text-align:center;"|'''Kan Argattu''' |-<!--1ST HEADING--> | colspan="3" style="background:#E6F2FF; padding: 0.2em; font-family: sans-serif; font-size: 0.9em; text-align:center;" | Yerro hunda ni hojjata. |-<!--1ST ROW 1ST COLUMN--> |[[Help:Contents/Fayyida Icon|Barreeffama Dagalchuu]] |<!--2ND COLUMN--> <tt><nowiki>''dagalchuu''</nowiki></tt> |<!--3RD COLUMN--> ''dagalchuu'' |-<!--HORIZONTAL LINE--> |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |-<!--2ND ROW 1ST COLUMN--> |[[Help:Contents/Fayyida Icon|Barreeffama Gurraachessu]] | <tt><nowiki>'''Gurraacha fi Furdaa'''</nowiki></tt> | '''Gurraacha fi Furdaa''' |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |[[Help:Contents/Faayida Icon|Dagalchuu fi Gurraachessuu]] | <tt><nowiki>'''''Dagalchuu fi Gurraachessuu'''''</nowiki></tt> | '''''Dagalchuu fi Gurraachessuu''''' |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- ||[[Help:Contents/Fayyida Icon|Gara Biraa Deemuu]]<br /> (Wikipedia keessatti) | <tt><nowiki>[[Maqaa fuulaa]]</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>[[Maqaa fuulaa|barreeffama mullatu]]</nowiki></tt><br /> | [[Maqaa fuulaa]]<br /> [[Maqaa fuulaa|barreffama mullatuu]]<br /> |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |Gara mata duree bira geessu | <tt><nowiki>#REDIRECT [[MD Jijjiru]]</nowiki></tt> | <big>&#8627;</big> [[MD Jijjiiru]] |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |[[Help:Contents/Faayidaa Icon|Fuula Alaa]]<br /> (to other websites) | <tt><nowiki>[http://www.fakkena.org]</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>[http://www.fakkena.org barreeffama mullatu]</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>http://www.fakkena.org</nowiki></tt> | [http://www.fakkena.org]<br /> [http://www.fakkena.org barreeffama mullatu]<br /> http://www.fakkena.org |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- | Firmaa Waan gotte<br /> yokan fulla dubii faramu | <tt><nowiki>~~~~</nowiki></tt> | [[Special:Mypage|Maqaa fayyadama kan kee]] {{CURRENTTIME}}, <br /> {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} (UTC) |-<!--2ND HEADING--> | colspan="3" style="background:#E6F2FF; padding: 0.2em; font-family: sans-serif; font-size: 0.9em; text-align:center;" | Kuni kan hojjetu, jalqaba sarara irratti qofaadha |- |Mata duree<br /> <span style="font-size:0.9em;">''iddoon fuula keessa adeemuu nama gargaaru (table of content) ofiin midhagfama, kunis yoo mata duree afur barreeffama tokko kessatti qabatedha.''</span> | <tt><nowiki>== Level 1 ==</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>=== Level 2 ===</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>==== Level 3 ====</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>===== Level 4 =====</nowiki></tt><br /> <tt><nowiki>====== Level 5 ======</nowiki></tt> | |!opdo--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC)--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC)--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC)--[[Special:Contributions/86.99.75.22|86.99.75.22]] 05:55, 11 Guraandhala 2015 (UTC) :[[E|EÀàćĎěĢíīĹľÁáǎĈďĒģÌ]]@ [[Special:Contributions/103.161.35.136|103.161.35.136]] 13:17, 10 Sadaasa 2024 (UTC) '''Bold text''' === Level 2 === ==== Level 3 ==== ===== Level 4 ===== ====== Level 5 ====== |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |Bulleted list | <tt>* Tokko</tt><br /> <tt>* Lama</tt><br /> <tt>** Lama tuqa tokko 2.1</tt><br /> <tt>* Sadii</tt> | * Tokko * Lama ** Lama tuqqa tokko * Sadii |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"| |- |Number list | <tt># Tokko</tt><br /> <tt># Lama</tt><br /> <tt>## Lama tuqqa tokko</tt><br /> <tt># Sadii</tt> | # Tokko # Lama ## Lama tuqqa tokko # Sadii |- |colspan="3" style="border-top:1px solid #cee0f2;"|&nbsp; |- |[[Help:Contents/Faayidaa Icon|Boksii]] | <tt><nowiki></nowiki></tt> | |} </div> 6zbyo3cnnf6vav2smbu55y8x8ba7wra Xiinjiree 0 4054 43816 43409 2024-11-10T13:17:25Z 103.161.35.136 e 43816 wikitext text/x-wiki '''Xinjiree ykn Baayoloojiin''' saayinsii waa’ee lubbu-qabeeyyii adda addaa qo’atu dha. Xiinjirituun namoota waa’ee lubbu-qabeeyyii qo’atanii dha. Lubbu-qabeeyyiin micirjirtoonni baay’ee xixiqqoo kanneenakka baakteeriyaa irraa hanga micirjirtoonni baay’eeguddaa kanneen akka weeliitti jiru == Dameewwan Baayoloojii == {| class="wikitable" |+ !Damee Xiinjiree Afaan Ingiliziin !Damee Xiinjiree Afaan Oromoon !Ibsa |- |Anatomy |Hirqaama |Qo'annoo caasaa fi gurmaa’ina micirjirtootaa. |- |Biochemistry |Keemistrii lubbuu |Adeemsa keemikaalaa lubbu qabeeyyii keessaa fi isaan waliin walqabatu ni qorata. |- |Biogeography |Lafxii jiree |Raabsa sanyiiwwanii fi sirnannoo naannoo teessuma lafaa keessatti qorata. |- |Biophysics |Fiiziksii lubbuu |Sirna baayoloojii hubachuuf seera bu’uuraa fiiziksii hojiirra ni oolchuudha. |- |Botany |Xiinbiqila ykn bamnooqila |Waa’ee biqiltootaa kan qo’atu dha |- |Cytology |Qor-lubbiyyoo |Waa’ee caasaalee fi dalagaalee seelii kan qo’atu dha |- |Dermatology |Xiingogaa |qo'annoo gogaa fi dhukkuboota isaa |- |Ecology |Xiinaannoo |Hariiroo bineeldonnii fi biqiltoonni naannoo isaanii waliin qaban kan qo’atudha. |- |Entomology |Qor-ilbiisa |Waa’ee ilbiisootaa kan qo’atu dha |- |Ethology |Qo'annoo amalneefka |Amala bineensotaa naannoo uumamaa keessatti qorata. |- |Evolution |Jijjiirama suutawaa  |adeemsa sanyiin lubbu-qabeeyyii hundi garee sanyii lubbu-qabeeyyii jalqaba lafarratti uumaman iirraa ka'uun walirraa uumamaa deemanii dha.      |- |Genetics |Xiindhaala |waa’ee dhaalmayaafi garaagarummaa micirjirtoota gidduu jiru qo’atuu dha |- |Hematology |Xiindhiiga |qo'annoo dhibee dhiigaa fi dhiigaa |- |Immunology |Qor-madinummaa |Sirna ittisa qaamaa fi deebii inni wantoota alagaa irratti kennu qorata. |- |Microbiology |Xiinimii |waa'ee micirjirtoota maaykirooskoopii kanneen akka baakteeriyaa, vaayirasii fi fangasii qorata. |- |Neuroscience |Xiinribee |waa'ee Caasaa fi dalagaa sirna ribee ykn aarsituu qorata. |- |Ornithology |Xiinallaattii |Waa'ee allaattii qo'ata |- |Paleontology |dhakkalxii | |- |Parasitology |Qorkankareettii(Xiimmaxxantuu) |Waa'ee micirjirtoota micirjirtii (keessummeessituu) biraa irratti ykn keessa jiraataniifi baasii keessummeessituutiin fayyadamoo ta’an qorata. |- |Pharmacology |Xiinqorichaa |dhiibbaa fi mala qorichi sirna baayoloojii irratti qabu qorata. |- |Physiology |Xiinqaama |Dalagaa qaama lubbuu qabeeyyii kan qo’atu dha |- |Taxonomy |Ramaddamee |Waa’ee ramaddii micirjirtootaa kan qo’atu dha |- |Zology |Xiinneefka |Waa’ee bineeldotaa kan qo’atu dha |} == [[ÁáǎĈďĒģÌSeenaa]] == ==== Ka’umsa Jecha “Baayooloojii” jedhu ==== Jechi baayoloojii jedhu osoo hin madaqfamin dura jechoonni biroo qorannoo biqiltootaa fi bineensotaa ibsan turan. Fakkeenyaaf, jechi Seenaa Uumamaa jedhu bineensota, biqiltoota, fangasii fi bifa lubbu qabeeyyii biroo naannoo uumamaa isaanii keessa jiran ibsuuf itti fayyadamaa ture.Kana malees, dirree qorannoo yaalii osoo hin taane kan ilaalchaa ture. Kanaaf, namni seenaa uumamaa qoratu hayyuu seenaa uumamaa ykn ogeessa uumamaa jedhamee waama. Jechoonni biroo baayoloojii dura dhufan Xiinamantaa Uumamaa fi falaasama Uumamaa kan dabalatu ture.Jechi “Biology”, hiika ammayyaatiin, Michael Christoph Hanow bara 1766 ibsame. Haa ta’u malee, of danda’ee yeroo afur dabalataan hojiiwwan Thomas Beddoes (1799), Karl Friedrich Burdach (1800), Gottfried tiin jalqabame Reinhold Treviranus (1802) fi Jean-Baptiste Lamarck (1802) jedhaman. [[Category:Baayoolojii]] 0hiosot8lq95rzrqgd6k6vd0ardqttn Category:Aanolee Oromiyaa 14 4515 43818 33812 2024-11-10T15:34:26Z 103.161.35.136 e 43818 wikitext text/x-wiki [[Category:Oromiyaa]] ÁáǎĈďĒģÌ Gudayyaa biilaa (R7) chh1c0j2q4g4swn2v3llqc5vcaky1p1 Afaan 0 6329 43812 41723 2024-11-10T12:27:32Z 102.218.50.241 FAAYIDAA AFAANII 43812 wikitext text/x-wiki {{k}} [[qooqa]] ---- '''Afaan''' meeshaa ilmi namaa ittiin walii galuudha. Afaan qaama afaanii ykn harka fayyadamuun dubbachuun ykn mallattoon karaa itti wal-qunnamaniidha. Namni tokko jaalalaa fi jibba, gaddaa fi gammachuu, beekkumsaa fi wallaala, gaaffi fi deeboi, ilaalchaa fi yaada isaa namoota biroof ibsuuf afaan ni tajaajiila. Ulaagaalee sabni tokko ittiin beekkamu inni guddaan afaan isaati. Afaan aadaa fi duudhaa sabaa ni calaqqisa. [[Itoophiyaa]] keessa afaanota 86 kan galmaawantu jira. Addunyaarra immoo tilmaamaan afaanota 5,000 - 7,000tu jira. Guddinni afaan saba tokkoo guddina hawaasa isaa waliin deema. Kana jechuun, bal'inniifi dagaaginni afaan tokkoo guddina qabeenyaafi aadaa jechuun, bal'inniifi dagaaginni afaan tokkoo guddina qabeenyaafi aadaa saba sanaa waliin walqabata jechuudha. Qabeenyiifi aadaan saba tokkoo yoo guddachaa deeme, isaan dabalaman kana moggaasuun barbaachisaa ta’a. Kun ammoo, guddina afaan saba sanaatiif karaa bana. Kanaafi guddinni hawaasaafi afaanii walqunnamtii qaba kan jedhamuufis. == <span lang="om" dir="ltr">Amaloota</span> afaanii == Amaloota afaan hunduu waliin qaban kan armaan gadiiti. * Afaan hunduu barumsaan argama. * Afaan hunduu seera mataa isaa qaba. * Afaan hunduu guutuudha. * Afaan ni dhalata, du'uus ni danda'a. * Afaan guutuma guututti kan mataa ofii danda'ee mit, ni liqeeffata. * Afaan ni jijjiirama. * Afaan hundu walqixa waa ibsuu danda'u. * Afaan qabatamaa miti. * Afaan mallattoodha. ==Faayidaa afaanii Qabu== -Yaada wal jijjiiruuf -Waliigalle ilmoof - Waa'ee sababa himachuuf -Gaaffii gaafachuuf -Deebii argachuuf -Walii galuuf -Waliin falmuuf -Yaada waliigaluuf == Kanas ilaali == * [[Afaan Oromoo]] [[Category:Afaan]] nb8ie8rlos2uhu3zifkmgzbkwwt7v5z Yuutubii 0 9327 43819 42359 2024-11-11T03:19:05Z 2604:3D08:9476:BE00:4460:3100:282F:85D9 43819 wikitext text/x-wiki [[File:YouTube_2024.svg|right|frameless]] '''Yuutubiin''' marsariitii jalqabaa suursagalee [[Kompitara|kompiitara]] irratti agarsiisuu danda'uudha . Marsariitii kana link armaan gadii tuquun ilaalaa. == Marsaariitti == * [http://www.youtube.com http://www.youtube.com irratti kan argamu] k5d15i4cm0r4f4hyp1g3awz8wlp2hnw Sam-yeroo 0 9680 43817 43809 2024-11-10T15:01:41Z Afaan oromoo guddisii 9872 43817 wikitext text/x-wiki [[File:GPB_circling_earth.jpg|thumb|280x280px|Gamboobina sam-yeroo lafaan dhufu.]] [[Fiiziksii|Xiinseerummama]] keessatti, '''Sam-yeroon''' (spacetime) yaad-rimee [[Akkammii|akkammiillee]] sadan bakkaa(samii)(dheerina, dalgee, fi olee) akkammiin afraffaan—yeroo— waliin gara unka tokkotti walitti fidudha. bakka(samii) fi yeroo akka qaamolee adda addaatti yaaduu mannaa, sam-yeroon akka walitti hidhataatti isaan ilaala, bakka taateewwan "sookkisa(fabric)" tokkoomaa keessatti uumamanidha. Yaadni kun saayintistoonni akkaataa wantootni itti socho’an, walitti dhufanii fi humnoota akka harkisa lafaatiin dhiibbaa akka irra ga’an ibsuuf isaan dandeessisa. Yaadni kun yaadiddamoota Sadhatummaa Addaa fi Sadhatummaa Waliigalaa lamaan keessatti murteessaadha, kunis jalqaba jaarraa 20ffaa keessa hayyuu xiinseerumammaa Albart Einsteiniin kan qophaa’edha. == Akkamii Samyeroo (Dimensions of Spacetime) == Addunyaa naannoo keenyatti nu mudatu, akkamii sadii kan qabu yoo 'anta'u isaanis: dheerina, dalgee fi gad fageenya yoo ta'an caasaa samii ykn bakkaa(space) ibsu. Haa ta’u malee, samyeroon (spacetime) dimenshinii ykn akkamii afraffaan dabalataa of keessatti qaba innis yeroo dha. Bu’uura kana keessatti: # Akkamii sadan bakkaa ykn samii ibsu (yeroo baay'ee dheerina, dalgee fi olee  jedhamee hubatama). # Akkamiin ykn garri tokkitti yeroo bakka bu’a. samii fi yeroo walitti makuun, samyeroon "ittifufama(continuum)" tokkoomaa taateewwanii fi bakkeewwan hundi waliin jiraatan uuma. == Samyeroon maaliif barbaachisa == Samyeroon marlaaleen(universe) akkammiti gulantaa xiqqaa kaasee hanga guddattii hojjatuu hubachuuf barbaachisa. Keessattuu yaaddiddamoota hayyuu xiinseerumammaa Albart Enishtaayinii '''Sadhaata Addaafi Sadhaata Waliigalaa''' dagaagsuufi utubuu keessatti gahee leencaa taphata. * '''Sadhaatni Addaa''' yeroofi samiin dhaabatoo ta'uu dhabuu isaaniifi saffisa irratti hundaa'uun akka geedaraman kan agarsiisuudha. * '''Sadhaatni waliigalaa''' immoo akkamitti samyeroon mataan isaa harkisoon akka geedaramuu ykn dhibbaan irra gahuu danda'uufi naannoo wantoota ulfaatootti akka daban agarsiisa. === Sadhaata Addaafi Samyeroo === '''Yaadiddama Sadhaata Addaa''' Anishtaayini kessaatti, hariiroon samii(space) fi yeroo gidduu jiruu caalattii ifa ta'a. Yaadiddamni kun akka jedhutti samii fi yeroon gonkaa(absolute) miti; kana mannaa yeroo fi samiin ariitii daawwataa irratti hundaa'uun jijjiramuu danda'a jedha. Fakkeenyaaf, akkuma wantii tokkoo saffisaan socho'uun, yeroon wantichaan walbira qabnee hugguu ilaaluu suuta deemaa — yaadrimeen kunis '''dhifama yeroo(time dilation)''' jechama. Hammasitti, fageenyis jijjiramee mul'ata; taateen kunis '''Kottofannaa dheerinna''' ('''length contraction''') jedhama. * '''Dhifama yeroo:''' Yeroon waan saffisa saffisa ifaatiin socho'uuf waan suuta deemtu fakkaata. * '''Kottofannaa dheerinna :''' Wantootni yeroo saffisa saffisa ifatti dhihaatuu deeman waan gabaabbatan fakkaata. Wantii ijoon '''saffisni ifaa kan gara kiiloomeetira 300,000 sekonditti dhihaatuu''' dhaabbataa ta'uufi daawwatan haga fedhellee yoo saffissan deemelleefis saffisni ifaa dhaabata dha. Kunimmoo samyeroon wanta qeenxee ta'uu fi yoo akkamiin isaa tokko jijjirame isa kaan akkaa jijjiruu ykn dhibbaa irratti uumuu agarsiisa. # nprzz2faf11mjjm2q8zqoqsnej3eblf Help:Kitaabota 12 9681 43814 2024-11-10T13:17:09Z 103.161.35.136 e 43814 wikitext text/x-wiki [[ÁáǎĈďĒģÌ]] 14eirxwx9l5mr1f0rgptagzygw58vim