ଉଇକିପିଡ଼ିଆ orwiki https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AA%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%A7%E0%AC%BE%E0%AC%A8_%E0%AC%AA%E0%AD%83%E0%AC%B7%E0%AD%8D%E0%AC%A0%E0%AC%BE MediaWiki 1.44.0-wmf.6 first-letter ମାଧ୍ୟମ ବିଶେଷ ଆଲୋଚନା ବ୍ୟବହାରକାରୀ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଆଲୋଚନା ଉଇକିପିଡ଼ିଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ ଆଲୋଚନା ଫାଇଲ ଫାଇଲ ଆଲୋଚନା ମିଡ଼ିଆଉଇକି ମିଡ଼ିଆଉଇକି ଆଲୋଚନା ଛାଞ୍ଚ ଛାଞ୍ଚ ଆଲୋଚନା ସହଯୋଗ ସହଯୋଗ ଆଲୋଚନା ଶ୍ରେଣୀ ଶ୍ରେଣୀ ଆଲୋଚନା ପୋର୍ଟାଲ ପୋର୍ଟାଲ ଆଲୋଚନା TimedText TimedText talk ମଡ୍ୟୁଲ ମଡ୍ୟୁଲ ଆଲୋଚନା ବିଷୟ ଚନ୍ଦନେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର 0 7465 556759 450222 2024-12-07T08:56:04Z Hellohappy 3404 556759 wikitext text/x-wiki {{stub}} [[ଫାଇଲ:Chandaneswar a temple Baleswar.JPG|thumb|280px|right|ଚନ୍ଦନେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର]] '''ଚନ୍ଦନେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର''' [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା]]ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ [[ଶିବ]] ମନ୍ଦିର । [[ଓଡ଼ିଆ]] ନୂଆବର୍ଷ [[ପଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତି]] ଦିନ ଏଠାରେ ଏକ ବିରାଟ ମେଳାର ଆୟୋଜନ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ "ଚଡକ ମେଳା" କୁହାଯାଏ l ଅନେକ ଭକ୍ତ [[ଓଡ଼ିଶା]] ଓ ଆଖପାଖ [[ଭାରତର ରାଜ୍ୟ|ରାଜ୍ୟ]]ରୁ ଏଠାକୁ ଏହିଦିନ ଆସିଥାନ୍ତି । == ଅବସ୍ଥିତି == ଏହା [[ଓଡ଼ିଶା]]ର [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା]]ରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏଠାକୁ [[ବାଲେଶ୍ୱର]], ଜଳେଶ୍ୱର ଓ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ର ଦିଘାଠାରୁ ଗମନାଗମନର ସୁବିଧା ଅଛି । == ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ == * [[ଚାନ୍ଦିପୁର]] * [[ଭୂଷଣ୍ଡେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର|ଭୂଷଣ୍ଡେଶ୍ୱର]] == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଆଧାର == {{ଓଡ଼ିଶାର ଶିବ ମନ୍ଦିର}} {{ବାଲେଶ୍ୱର}} <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାର ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର]] io9ad6dk7xqjdvy5jijqikjt034fc9s ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ 0 7931 556717 553465 2024-12-06T13:39:23Z 2405:201:A016:D858:ACCF:2E64:43F1:A326 556717 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Acyutananda Dasa}} {{Infobox person | honorific_prefix = ମହାପୁରୁଷ | name = ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ | image = Achyutananda 2.png | alt = | caption = | birth_date = {{birth date|1510|01|10|df=y}}<ref>{{cite web |url= http://vedavyasacenter.org/teachers/freedom-cole/parampara/ |title=Astrology Lineage « VedaVyasaCenter |first= |last=|work=vedavyasacenter.org|quote=Orissa in 1510 on Magha Sukla Ekadasi (January 10, 1510) |accessdate=21 February 2013}}</ref><br />([[ମାଘ]] [[ପକ୍ଷ|ଶୁକ୍ଳ]] [[ଏକାଦଶୀ]])<ref>{{cite web |url= http://www.garoiashram.org/english/birth-of-achyuta.html |title=Birth of Shri Achyuta |work=garoiashram.org |year=2011 |quote=1510 AD on a 'Magha Sukla Ekadasi' |accessdate=21 February 2013}}</ref> | birth_place = ତିଳକଣା, [[ନେମାଳ]], [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା|କଟକ]]<ref>{{cite web |url=http://www.trahiachyuta.com/Achyutananda/3 |title=Welcome to Trahi Achyuta Ashram |first= |last= |work=trahiachyuta.com |quote=He was born in Tilakana near Nemala, Cuttack, in 1485 |accessdate=21 February 2013 |archive-date=16 August 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130816050307/http://www.trahiachyuta.com/Achyutananda/3 |url-status=dead }}</ref> | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth) -->[[ଜ୍ୟୈଷ୍ଠ]] ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ | death_place = | nationality = [[ଭାରତ|ଭାରତୀୟ]] | other_names = | occupation = ସନ୍ଥ, କବି, ଦାର୍ଶନିକ | known_for = | imagesize = 300px | notable works = ହରିବଂଶ }} ''ମହାପୁରୁଷ'' '''ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ''' ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରମୁଖ ଓଡ଼ିଆ ସନ୍ଥ, କବି, ଦାର୍ଶନିକ ଏବଂ ତତ୍କାଳୀନ ପଞ୍ଚସଖାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ସେ ଆନୁମାନିକ ୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ [[ଓଡ଼ିଶା|କଟକ]] ଜିଲ୍ଲା ତିଳକଣା ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଯୋଗ, ପୁରାଣ ଓ ଆଗତ ଭବିଷ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ୩୬ଟି ସଂହିତା, ୭୮ଟି ଗୀତା, ୧୦୦ଟି ମାଳିକା, ଅନେକ ଭଜନ, ଚଉପଦୀ ଏବଂ ଜଣାଣ ଏହିପରି ପାଖାପାଖି ୧୬୦,୦୦୦ ପଦ୍ୟାବଳୀ ସେ ରଚନା କରିଯାଇଛନ୍ତି ।<ref>ଡ. ବୃନ୍ଦାବନଚନ୍ଦ୍ର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ. ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ପରିଚୟ. ପୃ. ୧୧୪-୧୧୭</ref> ଯୋଗ, ଜ୍ୟୋତିଷ, ଦର୍ଶନ, ବାସ୍ତୁ, ମନ୍ତ୍ର, ଯନ୍ତ୍ର, ତନ୍ତ୍ର, ଆୟୁର୍ବେଦ ତଥା ଏହିପରି ଅନେକ ବିଷୟ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାରେ ତାଙ୍କର ପାରଦର୍ଶିତା ଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାର ପୁରପଲ୍ଳୀରେ 'ମହାପୁରୁଷ' ଭାବେ ଲୋକେ ଅଭିହିତ କରନ୍ତି । == ଜୀବନ == === ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନୀ === [[File:Achyuta_nanda.jpg|220x124px|thumb|right|ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ଗାଦି ପ୍ରତିମା]] ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ଓଡ଼ିଶାର [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]]ସ୍ଥିତ [[ନେମାଳ]] ପାଖରେ ଥିବା ତିଳକଣା ଗାଁରେ ମାତା ପଦ୍ମାବତୀ ଓ ପିତା ଦୀନବନ୍ଧୁ ଖୁଣ୍ଟିଆଙ୍କ ଔରସରୁ [[କରଣ (ଜାତି)|କରଣ]] ପରିବାର ରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ l<ref>{{Cite book |last=Mukherjee |first=Prabhat |url=https://books.google.com/books?id=7LFzfbhmJcMC&pg=PA83 |title=The History of Medieval Vaishnavism in Orissa |date=1981 |publisher=Asian Educational Services |isbn=978-81-206-0229-8 |language=en}}</ref> ତାଙ୍କ ପୂର୍ବ ପୁରୁଷଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ମହାନ୍ତି ଥିଲା କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପିତା ଦୀନବନ୍ଧୁ ମହାନ୍ତି ଗଜପତି ପ୍ରତାରୁଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ଶାସନରେ ଖୁଣ୍ଟିଆ ପାହ୍ୟା ରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କୁ ଖୁଣ୍ଟିଆ ସଂଜ୍ଞା ମିଳିଥିଲା।<ref>{{Cite book |last=Sahu |first=Bhagabana |url=https://books.google.com/books?id=sTduAAAAMAAJ&q=achyutananda+dasa+karana |title=Cultural History of Orissa, 1435-1751 |date=1997 |publisher=Anmol Publications |isbn=978-81-7488-654-5 |language=en}}</ref> ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ତାଙ୍କ ବଂଶ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାବେଳେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ପିତା ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ନିୟୋଜିତ କରଣ ସେବାୟତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ଜେଜେବାପା ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ଗଜପତି ରାଜାମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଉପଦେଶକାର "ଛାମୁ କରଣ" ଭାବ ରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଥିଲେ।<ref>{{Cite book |last=Mallik |first=Basanta Kumar |url=https://books.google.co.in/books?redir_esc=y&id=4zpuAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Chhamu+karan |title=Medieval Orissa: Literature, Society, Economy, Circa 1500-1600 A.D. |date=1996 |publisher=Mayur Publications |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Das |first=Chittaranjan |url=https://books.google.co.in/books?redir_esc=y&id=Z29tAAAAIAAJ&focus=searchwithinvolume&q=+Karana |title=Studies in Medieval Religion and Literature of Orissa |date=1951 |publisher=Visva-Bharati |language=en}}</ref> ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ତାଙ୍କ ସମୟର ଏକ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ [[କରଣ (ଜାତି)|କରଣ]] ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ସେ କେଉଟ ଏବଂ ଗୌଡ଼ ପରି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସହ ଜଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଓଡିଆ ସମାଜରେ ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଧାରିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଲେଖିଥିଲେ। ଉପରୋକ୍ତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଗୁଡ଼ିକ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ ଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ପୃଷ୍ଟପୋଷକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରନ୍ତି ।<ref>{{Cite book |last=Mukherjee |first=Sujit |url=https://books.google.com/books?id=YCJrUfVtZxoC&dq=achyutananda+dasa+karana&pg=PA4 |title=A Dictionary of Indian Literature: Beginnings-1850 |date=1998 |publisher=Orient Blackswan |isbn=978-81-250-1453-9 |language=en}}</ref> ସେ ନିଜ ରଚନା ଶୂନ୍ୟସଂହିତାରେ ସେ ପୂର୍ବ ଜନ୍ମରେ ସୁଦାମା ହୋଇଥିବାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। === ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭେଟ === ତାଙ୍କ ନିଜ ଲେଖାରୁ ତାଙ୍କର [[ଚୈତନ୍ୟ]]ଙ୍କ ସହ କିପରି ଭେଟ ହୋଇଥିଲା ବର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି।{{Quote|<poem> ଚୈତନ୍ୟ ଗୋସାଇଁ ବିଜେ କରିଛନ୍ତି ବଡ଼ଦାଣ୍ଡରେ ଯେ ଆସି ପିତାଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ଦର୍ଶନ କଲି ମୁଁ ଚରଣେ ପଡ଼ିଲି ଝାସି । </poem>|}} === ଶିଷ୍ୟ === ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦଙ୍କ ୩୦୦୦ ଭକ୍ତ ବା ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ । ଏହି ଭିତରୁ ଉତ୍ତମ ଶିଷ୍ୟ ୫୦୦ । ପ୍ରାଚୀକୂଳରେ ଅଚ୍ୟୁତଙ୍କ ୧,୦୦୦ ଭକ୍ତ ଥିଲେ । ଅନନ୍ତପୁର ଶାସନର ଶର୍ମ୍ମା ଦ୍ୱିଜବର, ପ୍ରାଚୀ କୂଳର ଦାସ ମହାପାତ୍ର, ଗଣେଶ ପତି, ଗଣକକୁଳ କାହ୍ନୁଙ୍କ ପୁତ ପରୀକ୍ଷିତ, ଯାଜପୁର ବନ୍ଧୁ ମହାନ୍ତି ଆଦି ଦାସଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ । === ପ୍ରତାପରୁଦ୍ରଙ୍କ ପରୀକ୍ଷା === ସେତେବେଳେ ଗଜପତି ପ୍ରତାପରୁଦ୍ର ଦେବ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜା ଥିଲେ । ଦାସଙ୍କ ଶୂନ୍ୟଭଜନ କଥା ରାଜା ଶୁଣିପାରିଲେ ଓ ଶୂନ୍ୟଭଜନ କି ପ୍ରକାର ତାହା ଜାଣିବା ଲାଗି ଅଚ୍ୟୁତଙ୍କ ସହ ଅନେକ କଟାଳ କଲେ । ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଏହା ଶୁଣି ଉପହାସ କଲେ । ଦାସଙ୍କର ଉପହାସ ପ୍ରତି ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ ଥିଲା । ଦାସେ ରାଜାଙ୍କ ଆଜ୍ଞା ପାଇ ସଙ୍କଟରେ ପଡ଼ିଲେ ମାତ୍ର ଶେଷକୁ ପରୀକ୍ଷା ହେବା ସ୍ଥିର କରାଗଲା । ପୁରୀ ସହରର ବାଙ୍କି ମୁହାଁଣ ନିକଟସ୍ଥ ଶୂନ୍ୟ ବାମ୍ଫିଠାରେ ପରୀକ୍ଷା ହେଲା । ପରୀକ୍ଷା ପରେ ରାଜା ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ଓ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ବାସ କରିବା ଲାଗି ଅଚ୍ୟୁତଙ୍କୁ ଆଜ୍ଞା ଦେଲେ । ଅଦ୍ୟାବଧି ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ମଠ ରହିଛି ଯାହାର ନାମ '''ଗୋପାଳ ମଠ''' ।<ref name=":0">''ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳ'' (ପ୍ରଥମ ଭାଗ), ଜଗବନ୍ଧୁ ସିଂହ । ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ, ଭୁବନେଶ୍ୱର । ତୃତୀୟ ସଂସ୍କରଣ, ୧୯୮୨ ।</ref> == ଧର୍ମତତ୍ତ୍ୱ == ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଶରୀରତତ୍ତ୍ୱ ଭଳି କଠିନ ଦାର୍ଶନିକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ସରଳ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଲେଖିଛନ୍ତି । === ଭଜନ === ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ନିରାକାର ଭଜନର ମହତ୍ତ୍ୱ ବିଷୟରେ ବାରମ୍ବାର ଲେଖିଛନ୍ତି ।{{Quote|<poem> ମୋହ ଶପଥ ତୋତେ ଆହୋ ବାବୁ । ଏ ଭଜନ ସୂତ୍ର ସୂତ୍ରେ ଭଜିବୁ ।। କିଏ କାହାର ମିଥ୍ଯା ଯେ ସଂସାର । ଆପେ ତରିଲେ ଆଉ କେ କାହାର ।। ଆପକୁ ଆପେ ଚିହ୍ନିଲେରେ ବାବୁ । କାଳେ କାଳେ ଅଜାମର ହୋଇବୁ ।। ସୁଖେ ପାରିହେବୁ ଭବସାଗର । ବୁଲିଗଲା ପ୍ରାୟେ ଯିବ ଶରୀର ।। </poem>|}} === ଜାତିଭେଦ === ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଜାତିଭେଦରେ ବିଶ୍ୱାସ ରଖୁନଥିଲେ ।{{Quote|<poem>ହେଲେ ଜାତି ହୀନ ନାହିଁ ତହିଁ ମାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବାସନା ଥାଏ । କଲିକତରା ଯେ ପଙ୍କରେ ବୁଡ଼ିଲେ ପଙ୍କ ନ ଲାଗଇ ଦେହେ ।। </poem>|}} == ରଚନାବଳୀ == === ଶୂନ୍ୟସଂହିତା === ରାମଦାସଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଣି ଅଚ୍ୟୁତ ଯେଉଁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ତାହା ହିଁ ଶୂନ୍ୟସଂହିତାର ବିଷୟ । ଅଚ୍ୟୁତଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାଧିକ ରଚନାବଳୀ ମଧ୍ୟରୁ କେତକ ପ୍ରାପ୍ତ ତଥା ପ୍ରକାଶିତ ଗ୍ରନ୍ଥର ବିବରଣୀ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ । ସେ ୩୬ଟି ସଂହିତା, ୭୮ଟି ଗୀତା, ୨୭ଟି ହରିବଂଶାଦି ଚରିତ, ୧୨ଟି ଉପବଂଶ ଚରିତ, ୧୦୦ଟି ପୁରାଣ ବା ମାଳିକା ଲେଖିଛନ୍ତି । ଏହା ସହିତ ସେ ଅନେକ ଭଜନ ଚୌପଦୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ।<ref name=":0" />{{Col-begin}} {{Col-3}} === ପୁରାଣ === * ହରିବଂଶ === ମାଳିକା === * ଆଗତ-ଭବିଷ୍ୟ ମାଳିକା * ଜାଈଫୁଲ ମାଳିକା * ଦଶପଟଳ ମାଳିକା * କଳିଯୁଗ ମାଳିକା === ଗୀତା === * ଗୁରୁଭକ୍ତି ଗୀତା * ବ୍ରହ୍ମ ଏକାକ୍ଷର ଗୀତା * ଶୂନ୍ୟ ଗୀତା * କୈବର୍ତ୍ତ ଗୀତା * କଳିଯୁଗ ଗୀତା * ଗରୁଡ଼ ଗୀତା * ଉପଦେଶଚକ୍ର ଗୀତା * ମଣିବନ୍ଧ ଗୀତା * ଆଦିବ୍ରହ୍ମ ଗୀତା * ଆଦିଲିଳା ଗୀତା * ଭକ୍ତଲୀଳା ଗୀତା === କୋଇଲି === * ଜ୍ଞାନୋଦୟ କୋଇଲି * ଡିବିଡିବି କୋଇଲି * ବାଖର କୋଇଲି {{Col-3}} === ସଂହିତା === * ଶୂନ୍ୟ ସଂହିତା * ଅଣାକାର ସଂହିତା * ବଟ ସଂହିତା * ଅମରଜୁମର ସଂହିତା * ଛାୟା ସଂହିତା * ଅବାଡ଼ ସଂହିତା * ଜ୍ୟୋତି ସଂହିତା * ଅନାହତ ସଂହିତା * ବୀଜ ସଂହିତା * ବ୍ରହ୍ମ ସଂହିତା === ରାହାସ === * ନିତ୍ୟ ରାହାସ * ମହାନିତ୍ୟ ରାହାସ * ଶୁନ୍ୟ ରାହାସ * ଠୁଳଶୁନ୍ୟ ରାହାସ * ରାଧା ରାସ * ଦୁତୀ ରାହାସ * ବୃନ୍ଦା ରାହାସ * ପରମ ରାହାସ * ଅନନ୍ତ ରାସ * ପଦ୍ମବନ ରାସ {{Col-3}} === ଟୀକା === * ବର୍ଣ ଟୀକା * କଳ୍ପ ଟୀକା * ଚନ୍ଦ୍ରକଳ୍ପ ଟୀକା * ପଦ୍ମକଳ୍ପ ଟୀକା === ପଟଳ === * ଛୟାଳିଶ ପଟଳ * ଚବିଶ ପଟଳ * ଷୋଡ଼ଶ ପଟଳ === ଅନ୍ୟାନ ପଦ୍ୟାବଳୀ ଓ ଗ୍ରନ୍ଥସମୂହ === * ଅଷ୍ଟ ଗୁଜ୍ଜରୀ * ନବ ଗୁଜ୍ଜରୀ * ତେରଜନ୍ମ ସ୍ମରଣ * ଗୋପାଳଙ୍କ ଓଗାଳି ଓ ଲଉଡ଼ି ଖେଳ * ପଟ୍ଟା ମଡ଼ାଣ * ଚକଡ଼ା ମଡ଼ାଣ * ଶିବ କଳ୍ପ * ଶରଣ ପଞ୍ଜର * ତତ୍ତ୍ୱବୋଧିନୀ * ଭାବନାବର * ଚୌରାଶୀ ଯନ୍ତ୍ର * ଶ୍ରୀଅଣାକରବ୍ରହ୍ମ ଯନ୍ତ୍ର * ବ୍ରହ୍ମ ଶାଙ୍କୁଳି * ଅଭୟ କବଚ {{Col-end}} == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ଅଧିକ ତଥ୍ୟ == * [https://www.dharitri.com/e-Paper/Balasore/180117/p6.htm ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଅଦ୍ୱୈତଙ୍କ ପୁତ୍ର (ଧରିତ୍ରୀ, ୧୮ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୭)] * http://www.garoiashram.org/english/places/shunyabhajanapitha.html (ମହାପୁରୁଷ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ଶୂନ୍ୟ ଭଜନ ପୀଠ ଓ ଶୂନ୍ୟ ଭଜନ) {{ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ}} {{Authority control}} [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୫୧୦ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ଲୋକ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ସନ୍ଥକବି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଆ କବି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟିକ]] 6rmw6zfl68bb6ow43nlkmbtpi9xgwk4 କମ୍ବୋଡ଼ିଆ 0 16013 556745 506731 2024-12-06T22:21:44Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556745 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Cambodia}} {{Infobox country |native_name = [[ଫାଇଲ:KingdomofCambodia.svg|155px]]<br />''Preăh Réachéanachâk Kâmpŭchéa'' |conventional_long_name = Kingdom of Cambodia |common_name = Cambodia |image_flag = Flag of Cambodia.svg |image_coat = Royal Arms of Cambodia.svg |symbol_type = Royal Arms |image_map = Location Cambodia ASEAN.svg |map_caption = {{map caption |location_color=green |region=[[ASEAN]] |region_color=dark grey |legend=Location Cambodia ASEAN.svg}} |national_motto = <br />[[ଫାଇଲ:CambodiaMotto.svg|160px]]<br />"Nation, Religion, King" |national_anthem = <br />''[[Nokor Reach]]''<br />''Majestic Kingdom'' |official_languages = [[Khmer language|Khmer]] |languages_type = [[Official script]] |languages = [[Khmer script]] |usual_languages = [[Khmer language|Khmer]]<br />[[French language|French]] |national flower = [[Rumdul]] |demonym = [[Khmer People|Khmer]]<br />Cambodian |ethnic_groups = {{nowrap|90% [[Khmer people|Khmer]]<br />5.0% [[Vietnamese Cambodian|Vietnamese]]<br />1.0% [[Chinese Cambodian|Chinese]]<br />4.0% other}} |capital = [[Phnom Penh]] |latd=11 |latm=33 |latNS=N |longd=104 |longm=55 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Parliamentary system|parliamentary]] [[constitutional monarchy]] |leader_title1 = [[King of Cambodia|King]] |leader_name1 = [[Norodom Sihamoni]] |leader_title2 = [[Prime Minister of Cambodia|Prime Minister]] |leader_name2 = [[Hun Sen]] ([[Cambodian People's Party|CPP]]) |leader_title3 = [[List of Presidents of the Senate of Cambodia|Senate President]] |leader_name3 = [[Chea Sim]] ([[Cambodian People's Party|CPP]]) |leader_title4 = [[National Assembly of Cambodia|President of National Assembly]] |leader_name4 = [[Heng Samrin]] ([[Cambodian People's Party|CPP]]) |legislature = [[Parliament of Cambodia|Parliament]] |upper_house = [[Senate (Cambodia)|Senate]] |lower_house = [[National Assembly (Cambodia)|National Assembly]] |sovereignty_type = [[History of Cambodia|Formation]] |sovereignty_note = |established_event1 = [[Kingdom of Funan|Funan Kingdom]] |established_date1 = 68 |established_event2 = [[Chenla|Chenla Kingdom]] |established_date2 = 550 |established_event3 = [[Khmer Empire]] |established_date3 = 802 |established_event4 = [[French colonial empire|French colonization]] |established_date4 = 1863 |established_event5 = Independence |established_date5 = November 9, 1953 |established_event6 = [[Modern Cambodia|Monarchy restored]] |established_date6 = September 24, 1993 |area_rank = 88th |area_magnitude = |area_km2 = 181,035 |area_sq_mi = 69,898 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = 2.5 |population_estimate = 14,952,665 |population_estimate_year = 2010 |population_estimate_rank = 65th |population_census = 13,388,910<ref>[http://www.nis.gov.kh Cambodian National Institute of Statistics], accessed 6 June 2012.]</ref> |population_census_year = 2008 |population_density_km2 = 81.8 |population_density_sq_mi = 211.8 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = 118th |GDP_PPP_year = 2012 |GDP_PPP = $36.010&nbsp;billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=109&pr.y=13&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=522&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Cambodia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=April 18, 2012}}</ref> |GDP_PPP_rank = |GDP_PPP_per_capita = $2,361<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = |GDP_nominal_rank = |GDP_nominal = $14.204&nbsp;billion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_year = 2012 |GDP_nominal_per_capita = $931<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = |Gini = 43<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |title=Distribution of family income – Gini index |work=The World Factbook |publisher=CIA |accessdate=September 1, 2009 |archive-date=May 13, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090513124910/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead }}</ref> |Gini_category = <span style="color:#fc0;white-space:nowrap;">medium</span> |Gini_year = 2007 |HDI_year = 2011 |HDI = {{nowrap|{{increase}} 0.523<ref name="UN">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf |title=Human Development Report 2009. Human development index trends: Table G |publisher=The United Nations |accessdate=October 5, 2009}}</ref>}} |HDI_rank = 139th |HDI_category = <span style="color:#fc0;white-space:nowrap;">medium</span> |currency = [[Cambodian riel|Riel]]<sup>a</sup> |currency_code = KHR |time_zone = |utc_offset = +7 |drives_on = right |cctld = [[.kh]] |calling_code = [[Telephone numbers in Cambodia|+855]] |footnotes = a. The [[United States dollar|US dollar]] is also often used.{{citation needed|date=October 2012}} }} '''କମ୍ବୋଡିଆ ''' ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ [[ଏସିଆ]]ରେ ଥିବା ଏକ ଦେଶ। == ଇତିହାସ == == ଭୂଗୋଳ == == ଧର୍ମ == ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା। ଅଙ୍ଗକୋର ୱାଟ୍ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଥିଲା। ପରେ, ଦେଶ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ଏକ ମୁଖ୍ୟତଃ ବୌଦ୍ଧ ରାଷ୍ଟ୍ର। == ପ୍ରଶାସନିକ ବିଭାଜନ == == ଭାଷା == ==ଆଧାର== {{ଆଧାର}} == ବାହାର ତଥ୍ୟ == {{Sister project links|voy={{PAGENAME}}}} ;Government * [http://www.norodomsihanouk.info/ King of Cambodia, Norodom Sihanouk] Official website of former King Norodom Sihanouk{{Fr}} * {{cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/home.frame.html |title=Cambodia.gov.kh |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061005044434/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/home.view.html |archivedate=October 5, 2006 |access-date=December 4, 2012 |url-status=dead }} Official Royal Government of Cambodia Website (English Version) * [http://www.mfaic.gov.kh/ Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation] * [http://www.mot.gov.kh/ Ministry of Tourism] * [http://mfaic.gov.kh/evisa Cambodia e-Visa, Applying Travel Visa Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121110030442/http://www.mfaic.gov.kh/evisa/ |date=2012-11-10 }} * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/cambodia.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514220128/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/cambodia.html |date=2011-05-14 }} '''Civil Society''' * [http://adhoc-cambodia.org/ Cambodian Human Rights and Development Association (ADHOC)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101230020740/http://www.adhoc-cambodia.org/ |date=2010-12-30 }} * [http://www.cchrcambodia.org/ Cambodian Center for Human Rights (CCHR)] * [http://www.licadho-cambodia.org/ Cambodian League for the Promotion and Defense of Human Rights (LICADHO)] * [http://report.globalintegrity.org/Cambodia/2008 Global Integrity Report: Cambodia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090503024545/http://report.globalintegrity.org/Cambodia/2008/ |date=2009-05-03 }} Cambodia Integrity Scorecard and Country Report * [http://www.actioniec.org/ Action IEC Working For Cambodian Community Education Through Media and Culture] * [http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=22&year=2011&country=8009 Freedom in the World 2011: Cambodia] * [http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=251&year=2011&country=8009 Freedom of the Press 2011: Cambodia] ; General information * {{CIA World Factbook link|cb|Cambodia}} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/cambodia.htm Cambodia] from ''UCB Libraries GovPubs'' * {{dmoz|Regional/Asia/Cambodia}} * [http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13006539 Cambodia profile] from the [[BBC News]] * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/90520/Cambodia Cambodia] at ''[[Encyclopædia Britannica]]'' * {{Wikiatlas|Cambodia}} * {{Wikivoyage-inline}} * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=KH Key Development Forecasts for Cambodia] from [[International Futures]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଏସିଆର ଦେଶ]] {{ଅଧାଗଢା}} 3e2ldw66o8ak4j9xlwrrxtdezk1g0xa ଜହ୍ନ 0 16990 556749 550647 2024-12-07T01:08:19Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556749 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Moon}} {{about|ଉପଗ୍ରହ|ପୁରାଣ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଇଁ|ଚନ୍ଦ୍ର}} {{Infobox planet | name = ଜହ୍ନ | apsis = gee | symbol = [[file:Moon decrescent symbol (fixed width).svg|24px|☾]] | image = [[File:FullMoon2010.jpg|frameless|alt=Full moon in the darkness of the night sky. It is patterned with a mix of light-tone regions and darker, irregular blotches, and scattered with varying sizes of impact craters, circles surrounded by out-thrown rays of bright ejecta.|Full moon]] | caption = ପୃଥିବୀର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରୁ ପୂର୍ଣିମା ଚନ୍ଦ୍ର | periapsis = 363,295 km<br>(0.0024 [[Astronomical unit|AU]]) | apoapsis = 405,503 km <br>(0.0027 [[Astronomical unit|AU]]) | semimajor = 384,399 km<br> ({{val|0.00257|u=AU}})<ref name="W06"/> | eccentricity = {{val|0.0549}}<ref name="W06"/> | period = {{val|27.321582|ul=d}} {{nowrap|(27 d 7 h 43.1 min<ref name="W06"/>)}} | synodic_period = {{val|29.530589|u=d}} {{nowrap|(29 d 12 h 44 min 2.9 s)}} | avg_speed = 1.022&nbsp;[[kilometre per second|km/s]] | inclination = 5.145° to the [[ecliptic]]<ref name="Lang2011"/> (between 18.29° and 28.58° to Earth's [[equator]])<ref name="W06"/><!--Wieczorek et al. 2006; 18.29° when the longitude of the Moon's ascending node is 180°, 28.58° when it is 0°--> | asc_node = regressing by one [[Orbital revolution|revolution]] in 18.6&nbsp;years | arg_peri = progressing by one revolution in 8.85&nbsp;years | satellite_of = [[ପୃଥିବୀ]] | flattening = {{val|0.00125}}<!--Calculated from data below--> | equatorial_radius = 1,738.14&nbsp;km (0.273&nbsp;Earths)<ref name="NSSDC"/> | polar_radius = {{nowrap|1,735.97&nbsp;km&nbsp;}} {{nowrap|(0.273 Earths)}}<ref name="NSSDC"/> | mean_radius = {{nowrap|1,737.10&nbsp;km&nbsp;}} {{nowrap|(0.273 Earths)}}<ref name="W06"/><ref name="NSSDC"/> | circumference = {{nowrap|୧୦,୯୭୧କିମି}} ([[equator]]ial) | surface_area = {{nowrap|3.793{{esp|7}} km<sup>2</sup>&nbsp;}} {{nowrap|(0.074 Earths)}} | volume = {{nowrap|2.1958{{esp|10}} km<sup>3</sup>&nbsp;}} {{nowrap|(0.020 Earths)}} | mass = {{nowrap|7.3477{{esp|22}} kg&nbsp;}} {{nowrap|(0.012300 Earths<ref name="W06"/>)}} | density = {{nowrap|3.3464 [[Gram per cubic centimeter|g/cm<sup>3</sup>]]<ref name="W06"/>}} | surface_grav = {{nowrap|1.622 [[Metre per second squared|m/s<sup>2</sup>]]}} {{nowrap|(0.165 4 [[G-force|g]])}} | escape_velocity = {{nowrap|୨.୩୮କିମି/ସେ}} | sidereal_day = {{nowrap|27.321582 [[Day|d]]}} ([[Synchronous rotation|synchronous]]) <!-- Wieczorek et al. 2006 --> | rot_velocity = {{nowrap|4.627 m/s}} | axial_tilt = 1.5424° (to [[ecliptic]])<!-- 1.533° according to Conn 2007 --> <br> 6.687° (to [[Orbital plane (astronomy)|orbit plane]])<ref name="Lang2011"/><!-- 6.4° according to<ref name="Grego2005">Grego, Peter, [http://books.google.ca/books?id=z6Pgt9xEW9gC&pg=PA48 ''The Moon and How to Observe It''], Springer, 2005</ref> 6.6783° according to<ref name="Conn2007">Conn, David (2007); ''Lednorf's Dilemma'', AuthorHouse, Bloomington (IN)</ref>--> | albedo = 0.136<ref name="Saari"/> | magnitude = −2.5 to −12.9 <br> −12.74 (mean [[full moon]])<ref name="NSSDC"/> | angular_size = 29.3 to 34.1 [[Minute of arc|arcminutes]]<ref name="NSSDC"/> | temp_name1 = equator | min_temp_1 = 100 [[kelvin|K]] | mean_temp_1 = 220 K | max_temp_1 = 390 K | temp_name2 = 85°N{{lower|0.3em|<ref name="Vasavada1999"/>}} | min_temp_2 = 70 K | mean_temp_2 = 130 K | max_temp_2 = 230 K | atmosphere_ref =<ref name="L06"/> | surface_pressure = 10<sup>−7</sup> [[Pascal (unit)|Pa]] (day) <br> 10<sup>−10</sup> Pa (night) | atmosphere_composition = ଆର୍ଗନ୍, ହିଲିଅମ୍, ସୋଡି଼ଅମ୍, ପୋଟାସିଅମ୍, ଉଦଜାନ, ରାଡନ୍ | atmosphere = ଅଛି }} [[File:Space Telescope Science Institute - Crater Copernicus (pd).jpg|thumb|right|Hubble views of [[Copernicus (lunar crater)|Copernicus crater]] (''inset''), which is about 58 miles (93 km) wide]] [[File:US Navy 041027-N-9500T-001 The moon turns red and orange during a total lunar eclipse.jpg|thumb|right|Red and orange tinted Moon, as seen from Earth during a lunar eclipse, where the Earth comes between the Moon and Sun]] [[file:Moon symbol (planetary color).svg|frameless|upright=0.35|ପ୍ରତୀକ ଜହ୍ନ|alt=☾]] '''ଜହ୍ନ''' ହେଉଛି [[ପୃଥିବୀ]]ର ଏକମାତ୍ର ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହ ଏବଂ [[ସୌରଜଗତ]]ର ପଞ୍ଚମ ବୃହତ ଉପଗ୍ରହ । ଜହ୍ନ ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ଉପଗ୍ରହ ଯେଉଁଥିରେ ମଣିଷର ପାଦ ପଡ଼ିପାରିଛି । ଏବେ ନାସା ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପୃଥିବୀ ପରିକ୍ରମା କରୁଥିବା ଏକ ଗ୍ରହାଣୁ ଠାବ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଆକାରରେ ଛୋଟ ଓ ପୃଥିବୀର ବହୁ ଦୂରରେ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉପଗ୍ରହ ବୋଲି କୁହା ଯାଇପାରେ।<ref>http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?feature=6537</ref> ପୃଥିବୀରୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ହାରାହାରି ଦୂରତା ୩୮୪,୪୦୦ କିମି ବା ୧.୨୮ଆଲୋକ-ସେକେଣ୍ଡ। ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟ ୪.୫ ଅର୍ବୁଦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ। ଚନ୍ଦ୍ରର ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ବର୍ଣ୍ଣନା ମିଳେ। ମଙ୍ଗଳ ଆକାରର ଏକ ବସ୍ତୁ ପୃଥିବୀ ସହିତ ସଂଘାତ ହେଲା ପରେ ନିର୍ଗତ ଅବଶେଷରୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଅଧିକାଂଶ ଆଦୃତ ହୁଏ। ପୃଥିବୀର ଆବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଚନ୍ଦ୍ରର ଆବର୍ତ୍ତନ ସମାନ ତାଳରେ ହେଉଥିବାରୁ ପୃଥିବୀରୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ଗୋଟିଏ ପାଖ ସର୍ବଦା ଦେଖାଯାଏ। ଚନ୍ଦ୍ରର ଆକର୍ଷଣ ଫଳରେ ସମୁଦ୍ରରେ ଜୁଆର ଓ ଭଟ୍ଟା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। ପୃଥିବୀରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟ ସମାନ ଅକାରର ଦେଖା ଯାଉ ଥିବାରୁ ସୂର୍ଯୋପରାଗ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଗ୍ରହଣ ପ୍ରାୟ ପୂର୍ଣଗ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ। == ଆକାର ପ୍ରକାର == ଜହ୍ନର ନିରକ୍ଷୀୟ ବ୍ୟାସ ୧୭୩୮.୧୪କିମି ହୋଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ମେରୁ ବ୍ୟାସ ୧୭୩୫.୯୭କିମି ଓ ହାରାହାରି ବ୍ୟାସ ୧୭୩୭.୧୦କିମି ଅଟେ। ଜହ୍ନର ପରିଧି ହେଉଛି ୧୦,୯୭୧କିମି.। ଗ୍ରହ ଓ ଉପଗ୍ରହର ବସ୍ତୁତ୍ୱ ତୁଳନା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଜହ୍ନ ହେଉଛି ସୌରଜଗତରେ ବୃହତ୍ତମ। ଜହ୍ନର ବୃହତ ଆକାର ଅନେକ ସମୟରେ ବାହ୍ୟ ପିଣ୍ଡମାନଙ୍କ ସଂଘାତରୁ ପୃଥିବୀକୁ ରକ୍ଷା କରେ ବୋଲି କିଛି ବିଶେଷଜ୍ଞ ମତ ଦିଅନ୍ତି। ଜହ୍ନ ପୃଷ୍ଠରେ କୋଟି କୋଟି ବର୍ଷ ଧରି ତିଆରି ହୋଇଥିବା ସଂଖ୍ୟାଧିକ ସଂଘାତ ଗହ୍ୱର ଏ କଥାର ପ୍ରମାଣ ଦିଏ। ==ଭୌଗଳିକ ଗଠନ== ଚନ୍ଦ୍ର ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଦିଆ ଯାଇଥିବା ଅନେକ ମତ ଭିତରୁ ସର୍ବାଧିକ ସମ୍ମତ ମତଟି ଏହିପରି। ପ୍ରାୟ ୪.୫ ଅର୍ବୁଦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପୃଥିବୀ ସହିତ ମଙ୍ଗଳ ଆକାରର ଏକ ପିଣ୍ଡର ସଂଘାତ ହୁଏ। ଏହି ସଂଘାତରୁ ନିର୍ଗତ ଅବଶେଷ ପୃଥିବୀର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଫଳରେ ପରିକ୍ରମା କରନ୍ତି। କାଳକ୍ରମେ ଅବଶେଷମାନେ ପରସ୍ପରର ଆକର୍ଷଣରେ ଏକ ବିଶାଳ ପିଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି। ପୃଥିବୀ ଦିଗରେ ସଂଘାତ ପାଇଁ ଆସୁଥିବା ଅନେକ ମହାକାଶୀୟ ପିଣ୍ଡ ପୃଥିବୀ ବଦଳରେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ସଂଘାତ କରନ୍ତି। ଅନେକ ପ୍ରାକୃତିକ କାରଣ ଯୋଗୁ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଥିବୀଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ଏବେକାର ଅବସ୍ଥିତିରେ ପୃଥିବୀକୁ ପରିକ୍ରମା କରେ। == ଭୌତିକ ଗୁଣ == ଜହ୍ନର କେନ୍ଦ୍ରରୁ ୨୪୦ କିମି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଠିନ ଲ୍ଔହ ଓ ପ୍ରାୟ ୩୦୦ କିମି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତରଳ ଲ୍ଔହର ଅବସ୍ଥିତି ଜଣାପଡେ଼। ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅନେକ ମୃତ ଆଗ୍ନେୟଗିରି ଦେଖାଯାଏ। ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ସଂଘାତ ଗହ୍ୱରମାନ ଖାଲି ଆଖିକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ। ଦୃଶ୍ୟମାନ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଥିବା ବିଶାଳ ଗର୍ତ୍ତ ଏକ ଜଳାଶୟର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ==ଜଳର ଅବସ୍ଥିତି== ସୌର ତାପ ଯୋଗୁ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ତରଳ ଜଳ ଉପସ୍ଥିତି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ଅତି ନଗଣ୍ୟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ଦୁର୍ବଳ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଜଳୀୟବାଷ୍ପକୁ ମଧ୍ୟ ଧରି ରଖି ପାରେ ନାହିଁ। ସଂଘାତ ଗହ୍ୱରମାନଙ୍କ ନିମ୍ନଭାଗରେ କଠିନ ଜଳ ବରଫ ଆକାରରେ ଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ। ୨୦୦୮ରେ ଭାରତର ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ ପ୍ରମାଣିତ କଲା ଯେ ଜହ୍ନ ପୃଷ୍ଠରେ କଠିନ ଜଳ ଅଛି। == ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଓ ଚୁମ୍ବକୀୟ ଶକ୍ତି == == ପୃଥିବୀ ସହ ସମ୍ପର୍କ == ପୃଥିବୀ ଚାରିପଟେ ଜହ୍ନର ପରିକ୍ରମଣ ସମୟ ହେଉଛି ୨୭.୩ ଦିନ। କିନ୍ତୁ ପୃଥିବୀର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚାରିପଟେ ପରିକ୍ରମଣ ଯୋଗୁ ସମାନ ଚନ୍ଦ୍ରକଳା ପ୍ରାୟ ୨୯.୫ ଦିନରେ ଦେଖାଯାଏ। ==ଆଧାର== {{reflist | colwidth = 30em | refs <ref name="W06"> {{cite journal | last1 = Wieczorek | first1 = M. | title = The constitution and structure of the lunar interior | journal = Reviews in Mineralogy and Geochemistry | volume = 60 | issue = 1 | pages = 221–364 | year = 2006 | doi = 10.2138/rmg.2006.60.3 | display-authors = 1 | author2 = <Please add first missing authors to populate metadata.> }} </ref> <ref name="Lang2011"> Lang, Kenneth R. (2011); [http://books.google.ca/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA184 ''The Cambridge Guide to the Solar System''], 2nd ed., Cambridge University Press </ref> <ref name="Vasavada1999"> {{cite journal | author=A.R. Vasavada, D.A. Paige, and S.E. Wood | journal = Icarus | title = Near-Surface Temperatures on Mercury and the Moon and the Stability of Polar Ice Deposits | volume = 141 | issue = 2 | page = 179 | bibcode = 1999Icar..141..179V | doi = 10.1006/icar.1999.6175 | year = 1999 }} </ref> <ref name="L06"> {{cite journal | last1 = Lucey | first1 = P. | last2 = Korotev | first2 = Randy L. | title = Understanding the lunar surface and space-Moon interactions | journal = Reviews in Mineralogy and Geochemistry | volume = 60 | issue = 1 | pages = 83–219 | year = 2006 | doi = 10.2138/rmg.2006.60.2 | display-authors = 2 | author3 = <Please add first missing authors to populate metadata.> }} </ref> <ref name="Saari"> {{cite journal | doi = 10.1364/AO.47.004981 | title = Celestial body irradiance determination from an underfilled satellite radiometer: application to albedo and thermal emission measurements of the Moon using CERES | year = 2008 | last1 = Matthews | first1 = Grant | journal = Applied Optics | volume = 47 | pages = 4981–93 | pmid = 18806861 | issue = 27 | bibcode = 2008ApOpt..47.4981M }} </ref> <ref name="NSSDC"> {{cite web | last = Williams | first = Dr. David R. | title = Moon Fact Sheet | publisher = [[NASA]] (National Space Science Data Center) | url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html | date = 2 February 2006 | accessdate =31 December 2008 }} </ref> }} '''Bibliography''' {{Refbegin}} * {{Anchor|CITEREFNeedham1986}}{{cite book| last = Needham| first = Joseph| title = Science and Civilization in China, Volume III: Mathematics and the Sciences of the Heavens and Earth| url = http://books.google.com/?id=jfQ9E0u4pLAC| year = 1986| publisher = Caves Books| isbn = 978-0-521-05801-8| place = Taipei }} {{Refend}} ==ଅଧିକ ପଠନ== {{Refbegin}} * [http://www.bbc.co.uk/worldservice/specials/948_discovery_2008/page4.shtml The Moon]. ''Discovery 2008''. BBC World Service. * {{cite book| last = Bussey| first = B.| author2 = [[Paul Spudis|Spudis, P.D.]]| title = The Clementine Atlas of the Moon| year = 2004| publisher = Cambridge University Press| isbn = 0-521-81528-2 }} * {{cite web|last = Cain|first = Fraser|title = Where does the Moon Come From?|publisher = Universe Today|url = http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-17-where-does-the-moon-come-from/|accessdate = 1 April 2008}} (podcast and transcript) * {{cite journal| last = Jolliff| first = B.| author2 = Wieczorek, M.; Shearer, C.; Neal, C. (eds.)| title = New views of the Moon| url = http://www.minsocam.org/msa/RIM/Rim60.html| accessdate = 12 April 2007| volume = 60| year = 2006| publisher = Min. Soc. Amer.| location = Chantilly, Virginia| isbn = 0-939950-72-3| doi = 10.2138/rmg.2006.60.0| page = 721| issue = 1| journal = Rev. Mineral. Geochem.}} * {{cite web|last = Jones|first = E.M.|title = Apollo Lunar Surface Journal|publisher = NASA|year = 2006|url = http://www.hq.nasa.gov/office/pao/History/alsj/|accessdate = 12 April 2007|archive-date = 18 May 2015|archive-url = https://web.archive.org/web/20150518112906/http://www.hq.nasa.gov/office/pao/History/alsj/|url-status = dead}} * {{cite web|title = Exploring the Moon|publisher = Lunar and Planetary Institute|url = http://www.lpi.usra.edu/expmoon/|accessdate = 12 April 2007}} * {{cite book| last = Mackenzie| first = Dana| title = The Big Splat, or How Our Moon Came to Be| year = 2003| publisher = John Wiley & Sons, Inc| location = Hoboken, New Jersey| isbn = 0-471-15057-6 }} * {{cite book| last = [[Patrick Moore|Moore, P.]]| title = On the Moon| year = 2001| publisher = Sterling Publishing Co.| location = Tucson, Arizona| isbn = 0-304-35469-4 }} * {{cite web|title = Moon Articles|publisher = Planetary Science Research Discoveries|url = http://www.psrd.hawaii.edu/Archive/Archive-Moon.html}} * {{cite book| last = Spudis| first = P. D.| title = The Once and Future Moon| year = 1996| publisher = Smithsonian Institution Press| isbn = 1-56098-634-4 }} * {{cite book|last = Taylor|first = S.R.|title = Solar system evolution|publisher = Cambridge Univ. Press|page = 307|year = 1992|isbn = 0-521-37212-7}} * {{cite web|last = Teague|first = K.|title = The Project Apollo Archive|year = 2006|url = http://www.apolloarchive.com/apollo_archive.html|accessdate = 12 April 2007}} * {{cite journal|last = Wilhelms|first = D.E.|title = Geologic History of the Moon|journal = U.S. Geological Survey Professional paper|year = 1987|volume = 1348|url = http://ser.sese.asu.edu/GHM/|accessdate = 12 April 2007}} * {{cite book| last = Wilhelms| first = D.E.| title = To a Rocky Moon: A Geologist's History of Lunar Exploration| url = http://www.lpi.usra.edu/publications/books/rockyMoon/| accessdate = 10 March 2009| year = 1993| publisher = University of Arizona Press| location = Tucson, Arizona| isbn = 0-8165-1065-2}} {{Refend}} == ଅଧିକ ତଥ୍ୟ == {{Sister project links|Moon}} *[http://apod.nasa.gov/apod/ap130129.html APOD - Video of lunar drive] === Cartographic resources === * {{cite web|title = Consolidated Lunar Atlas|publisher = Lunar and Planetary Institute|url = http://www.lpi.usra.edu/resources/cla/ | accessdate =26 February 2012}} * [http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/FeatureTypes2.jsp?system=Earth&body=Moon&systemID=3&bodyID=11 Gazetteer of Planetary Nomenclature (USGS)] List of feature names. * {{cite web|title = Clementine Lunar Image Browser|publisher = U.S. Navy|date = 15 October 2003|url = http://www.cmf.nrl.navy.mil/clementine/clib/|accessdate =12 April 2007}} * 3D zoomable globes: ** {{cite web|title = Google Moon|publisher = Google|year = 2007|url = http://moon.google.com|accessdate =12 April 2007}} ** {{cite web|title = Moon|work = World Wind Central|publisher = NASA|year = 2007|url = http://www.worldwindcentral.com/wiki/Moon|accessdate = 12 April 2007|archive-date = 15 May 2007|archive-url = https://web.archive.org/web/20070515064406/http://www.worldwindcentral.com/wiki/Moon|url-status = dead}} * {{cite web|last = Aeschliman|first = R|title = Lunar Maps|work = Planetary Cartography and Graphics|url = http://ralphaeschliman.com/id26.htm|accessdate = 12 April 2007|archive-date = 6 February 2004|archive-url = https://web.archive.org/web/20040206052233/http://ralphaeschliman.com/id26.htm|url-status = dead}} Maps and panoramas at Apollo landing sites * [http://wms.selene.jaxa.jp/index_e.html Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120305055023/https://wms.selene.jaxa.jp/index_e.html |date=2012-03-05 }} [[Selene|Kaguya (Selene)]] images === Observation tools === * {{cite web|title = NASA's SKYCAL—Sky Events Calendar|publisher = NASA Eclipse Home Page|url = http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SKYCAL/SKYCAL.html|accessdate =27 August 2007|archiveurl=https://archive.is/CMRC|archivedate=13 December 2012}} * {{cite web|title = Find moonrise, moonset and moonphase for a location|year = 2008|url =http://www.timeanddate.com/worldclock/moonrise.html|accessdate =18 February 2008}} * {{cite web|title = HMNAO's Moon Watch|year = 2005|url = http://www.crescentmoonwatch.org/nextnewmoon.htm|accessdate = 24 May 2009|archive-date = 4 February 2009|archive-url = https://web.archive.org/web/20090204002746/http://www.crescentmoonwatch.org/nextnewmoon.htm|url-status = dead}} See when the next new crescent moon is visible for any location. {{ସୌର ଜଗତ}} {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ପୃଥିବୀର ପ୍ରାକୃତିକ ଉପଗ୍ରହ‌]] 9wbpo77vbenrvugeas95ewrjux1cxyh ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ 0 18943 556751 544922 2024-12-07T01:35:24Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556751 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Jyotirlinga}} {{location map+|India|float=right|width=320|caption=Location of 12 Jyotirlinga Temples. |places= {{Location map~|India|label='''ସୋମନାଥ'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=20.888028|long=70.401278}} {{location map~|India|label='''ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=16.073889|long=78.968056}} {{location map~|India|label='''ମହାକାଳେଶ୍ୱର'''|mark=Green_pog.svg|position=top|lat=23.182778|long=75.768333}} {{location map~|India|label='''ଓଁକାରେଶ୍ୱର'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=22.249722|long=79.151667}} {{location map~|India|label='''ବୈଦ୍ୟନାଥ'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=24.4925|long=86.7}} {{location map~|India|label='''ଭୀମାଶଙ୍କର'''|mark=Green_pog.svg|position=bottom|lat=19.072076|long=73.535807}} {{location map~|India|label='''ରାମେଶ୍ୱର'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=9.283333|long=79.3}} {{location map~|India|label='''ନାଗେଶ୍ୱର'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=22.233333|long=68.966667}} {{location map~|India|label='''କାଶୀ ବିଶ୍ୱନାଥ'''|mark=Green_pog.svg|position=top|lat=25.310753|long=83.010614}} {{location map~|India|label='''ତ୍ର୍ୟମ୍ବକେଶ୍ୱର'''|mark=Green_pog.svg|position=left|lat=19.933333|long=73.55}} {{location map~|India|label='''କେଦାରନାଥ'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=30.733333|long=79.066667}} {{location map~|India|label='''ଘୃଷ୍ଣେଶ୍ୱର'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=20.024722|long=75.169444}} }} ବ୍ରହ୍ମା-ବିଷ୍ଣୁ-ମହେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ବିଶ୍ୱାସରେ ସୃଷ୍ଟି,ସ୍ଥିତି ଓ ସଂହାରର ନିୟନ୍ତା ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।ମହେଶ୍ୱର ଶିବ ସୃଷ୍ଟିର ସମସ୍ତ ଅନିଷ୍ଟକାରୀ, ଅପଶକ୍ତି, ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଅନୀତିକୁ ସଂହାର କରି ସଂସାରକୁ ସୁଖଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ସେ ଦେବଦେବ ମହାଦେବ-ସତ୍ୟ, ଶିବ, ସୁନ୍ଦର ଆଶୁବର ପ୍ରଦାନକାରୀ ଆଶୁତୋଷ । ସେ ଅକାଳମୃତ୍ୟୁ ହରଣର ମହାଶକ୍ତି ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ । ସାଗର ମନ୍ଥନରୁ ଜାତ ହଳାହଳ ବିଷ ପ୍ରକୋପରୁ ସମଗ୍ର ସୃଷ୍ଟିକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଶିବ ସେହି ବିଷ ନିଜେ ପାନ କରିଦେବାରୁ ତାଙ୍କର କଣ୍ଠ ନୀଳବର୍ଣ୍ଣ । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ନାମ ନୀଳକଣ୍ଠ ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ । ମହାମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରି ଶିବଙ୍କ କୃପାରୁ ମନୁଷ୍ୟ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଜୟ କରିପାରେ । ଶିବ ପଞ୍ଚାକ୍ଷର ମନ୍ତ୍ର ଓଁ ନମଃ ଶିବାୟ ଜପର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ମନୁଷ୍ୟ ସଦଜ୍ଞାନ ଲାଭକରି ସାଂସାରିକ ଦୁଃଖତାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଏ ।ଜୀବଜଗତର ଜନ୍ମ ମୃତ୍ୟୁର କାଳ ସ୍ୱରୂପ ଶିବ ହେଉଛନ୍ତି ମହାକାଳେଶ୍ୱର । [[ଶିବ]]ଙ୍କର ତେଜୋଦୀପ୍ତ ଜ୍ୟୋତିଙ୍କର ସ୍ୱୟଂପ୍ରକିଆଶ ହିଁ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ । ଫାଲ୍ଗୁନ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ରାତ୍ରିରେ ଶିବ ଦିବ୍ୟଜ୍ୟୋତିସ୍ତମ୍ଭ ରୂପରେ ଆବିର୍ଭୂତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ତିଥିଟି ପବିତ୍ର [[ମହାଶିବରାତ୍ରି]] ରୂପେ ପାଳିତ ହେଉଅଛି । ଭକ୍ତମାନେ [[ଶିବ]] ମନ୍ଦିରରେ ସାରା ରାତ୍ରି ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳନ ପୂର୍ବକ ଶିବ ଆରାଧନା ବ୍ରତ ପାଳନ କରୁଥିବାରୁ ଏହା ମହାଶିବରାତ୍ରି ବା ଜାଗରଯାତ୍ରା ରୂପେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।ପୌରାଣିକ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁସାରେ ଦେବଦେବ ମହାଦେବ ଜ୍ୟୋତିସ୍ୱରୂପ ଜ୍ୟୋତିସ୍ତମ୍ଭ ବା ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ରୂପେ [[ଭାରତ]]ର ବାର ଗୋଟି ପବିତ୍ର ସ୍ଥଳରେ ଆବିର୍ଭୂତ ହୋଇ ଦ୍ୱାଦଶ '''ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ''' ରୂପେ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି ।<ref>http://www.mahashivratri.org/about-lord-shiva.html</ref> === ଦ୍ୱାଦଶ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ === {| class="wikitable" |- ! width="5px|# ! width="30px|ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ ! width="200px|ପ୍ରତିଛବି ! width="30px"|ରାଜ୍ୟ ! width="30px"|ସ୍ଥାନ ! width="600px"|ବର୍ଣ୍ଣନା |- | 1 | [[ସୋମନାଥ]] | [[ଫାଇଲ:Somanatha view-II.JPG|100px]] | [[ଗୁଜରାଟ]] | [[Saurashtra (region)|ପ୍ରଭାସ ତୀର୍ଥ]] | ଦ୍ୱାଦଶ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ।ଏହା [[ଗୁଜରାଟ]] ବେରାବଲ୍ ନିକଟସ୍ଥ ପ୍ରଭାସ ପାଟଣଠାରେ ବିରାଜମାନ। |- | 2 | [[ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ ସ୍ୱାମୀ|ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ]] | [[ଫାଇଲ:Srisailam-temple-entrance.jpg|100px]] | [[ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ]] | [[ଶ୍ରୀଶୈଳମ୍ ପର୍ବତ]] | ଏହା [[ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ]]ର [[କୃଷ୍ଣାନଦୀ]] କୂଳସ୍ଥ ଶ୍ରୀଶୈଳମ୍ ପର୍ବତରେ ବିରାଜମାନ। |- | 3 | [[ମହାକାଳେଶ୍ୱର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ|ମହାକାଳେଶ୍ୱର]] | [[ଫାଇଲ:Mahakal Temple Ujjain.JPG|100px]] | [[ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ]] | [[ଉଜ୍ଜୟିନୀ]] | [[ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ]]ର [[ଶିପ୍ରାନଦୀ]] ତୀରବର୍ତ୍ତି ଉଜ୍ଜୟିନୀଠାରେ ବିରାଜମାନ। |- | 4 | [[ଓଁକାରେଶ୍ୱର]] | [[ଫାଇଲ:Omkareshwar.JPG|100px]] | [[ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ]] | [[ନର୍ମଦା ନଦୀ]], [[ମଧ୍ୟସ୍ଥଳରେ ଓଁ ଆକାର ଏକ ଦ୍ୱୀପ]] | [[ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ]]ର [[ନର୍ମଦା ନଦୀ]] ମଧ୍ୟସ୍ଥଳରେ ଓଁ ଆକାରର ଏକ ଦ୍ୱୀପରେ ବିରାଜମାନ। |- | 5 | [[କେଦାରନାଥ ମନ୍ଦିର|କେଦାରନାଥ]] | [[ଫାଇଲ:Kedarnath Temple.jpg|100px]] | [[ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ]] | [[ହିମାଳୟ ପର୍ବତ କୋଳସ୍ଥ]] | [[ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ]]ର ରାଜ୍ୟର [[ଗଡ଼ୱାଲ]] ଅଞ୍ଚଳରେ ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନରୁ ପ୍ରାୟ ୩୫୮୧ ମିଟର ଉଚ୍ଚ କେଦାର ଉପତ୍ୟକାରେ ପବିତ୍ର [[ମନ୍ଦାକିନୀ]] ନଦୀ ତଟରେ ଶ୍ରୀକେଦାରନାଥ ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ତିତ । ଭଗବାନ ଶିବ ଶ୍ରୀକେଦାରନାଥ ଜ୍ୟୋଲିର୍ଲିଙ୍ଗ ରୂପେ ହିମାଳୟ କୋଳରେ ବିରାଜ ମାନ ହେଇଛନ୍ତି । ହିନ୍ଦୁଶାସ୍ତ୍ର,ପୁରାଣ ଓ ପୁରାତନ ରଚନାମାନଙ୍କରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ କେଦାରଖଣ୍ଡ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । |- | 6 | [[ଭୀମାଶଙ୍କର ମନ୍ଦିର|ଭୀମାଶଙ୍କର]] | [[ଫାଇଲ:Bhimashankar.jpg|100px]] | [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] | [[ପୁଣେ]]ର ସହ୍ୟାଦ୍ରି ପର୍ବତ | [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]]ର ପୁଣେର ଅଦୁରବର୍ତ୍ତୀ ସହ୍ୟାଦ୍ରି ପର୍ବତମାଳାରେ ବିରାଜମାନ। |- | 7 | [[କାଶୀ ବିଶ୍ୱନାଥ ମନ୍ଦିର|କାଶୀ ବିଶ୍ୱନାଥ]] | | [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ]] | [[ବାରଣାସୀ]] | [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ]]ର କାଶୀ ବନାରସ ବା [[ବାରଣାସୀ]]ଠାରେ ବିରାଜମାନ। |- | 8 | [[ତ୍ର୍ୟମ୍ବକେଶ୍ୱର]] | [[ଫାଇଲ:Trimbakeshwar Shiva Temple, Trimbak, Nashik district.jpg|100px]] | [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] | [[ନାସିକ]] ନିକଟସ୍ଥ [[ଗୋଦାବରୀ]] ନଦୀର ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥଳ | [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]]ର ନାସିକ ନିକଟସ୍ଥ [[ଗୋଦାବରୀ ନଦୀ]]ର ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥଳରେ ବିରାଜମାନ। |- | 9 | [[ବୈଦ୍ୟନାଥ]] | [[ଫାଇଲ:Baba dham.jpg|100px]] | [[ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ]] | [[ଦେଓଘର]] ବା [[ବୈଦ୍ୟନାଥ]] |[[ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ]] ରାଜ୍ୟର ବୈଦ୍ୟନାଥ ଧାମରେ ବିରାଜମାନ। |- | 10 | [[ନାଗେଶ୍ୱର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ|ନାଗେଶ୍ୱର]] | [[ଫାଇଲ:Nageshwar Temple.jpg|100px]] | [[ଗୁଜରାଟ]] |[[ଦ୍ୱାରକା ନିକଟସ୍ଥ]] | ଗୁଜରାଟର ଦ୍ୱାରକା ନିକଟରେ ବିରାଜମାନ। |- | 11 | [[ରାମନାଥସ୍ୱାମୀ ମନ୍ଦିର|ରାମେଶ୍ୱର]] | [[ଫାଇଲ:Ramanathaswamy temple7.JPG|100px]] | [[ତାମିଲନାଡୁ]] | [[ରାମେଶ୍ୱରମ]] |[[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ରାମେଶ୍ୱରମଠାରେ ବିରାଜମାନ। |- | 12 | [[ଘୃଷ୍ଣେଶ୍ୱର]] | [[ଫାଇଲ:Grishneshwar Temple.jpg|100px]] | [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] | [[ଅଉରଙ୍ଗାବାଦ]]-[[ଦୌଲତାବାଦ]]-[[ଏଲୋରା]] ନିକଟ |[[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଅଉରଙ୍ଗାବାଦ-ଦୈଉଲତାବାଦ-ଏଲୋରା ନିକଟରେ ବିରାଜମାନ। |}<ref>http://www.shaivam.org/siddhanta/sp/spjyoti.htm</ref> <ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Jyotirlinga</ref> == ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ == * [[ଶିବ]] * [[ମହା ଶିବରାତ୍ରି]] == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ତଥ୍ୟ == {{commonscat|Jyotirlingas}} * [http://www.jyotirlingas.com/ About Jyotirlingas and Other Shiva temples] * [http://www.bhimsankarjyotirling.com/ About Bhimasankar Jyotirlinga] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110202215806/http://bhimsankarjyotirling.com/ |date=2011-02-02 }} * [http://www.babadham.net/ Baidyanath Dham Deoghar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101114135144/http://www.babadham.net/ |date=2010-11-14 }} * [http://dilipkumar.in/travel/piligrim/jyotirlingas/index.php Details of 12 Jyotirlingas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721154518/http://dilipkumar.in/travel/piligrim/jyotirlingas/index.php |date=2011-07-21 }} * [http://www.shreemaa.org/drupal/node/928 Learn about the Jyotirlingams] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110719194501/http://www.shreemaa.org/drupal/node/928 |date=2011-07-19 }} * [http://www.12jyotirlinga.com The 12 Jyotirlingas with the story Lord Shiva] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190716052340/http://www.12jyotirlinga.com/ |date=2019-07-16 }} * [http://www.hinduismtoday.com/archives/1989/12/1989-12-02.shtml] * [http://www.muktigupteshwar.org] * [http://maps.google.com/maps/ms?msa=0&msid=201323388399024282733.0004b960aacbe8febbaeb Jyotirlingas on Google Maps] * [http://g.co/maps/3f69u Shortest round trip to all Jyothirlingas]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ}} {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ]] b686ew7nygdtl4dehjj4xo6adk0369l ଗୁଗ୍ଲୈଲୋମ ମାର୍କୋନୀ 0 19131 556747 540004 2024-12-06T23:43:31Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556747 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Guglielmo Marconi}} {{Infobox scientist | name = ଗୁଗ୍ଲୈଲୋମ ମାର୍କୋନୀ | image = Guglielmo Marconi.jpg | image_size = 220px | birth_date = {{birth date|df=yes|1874|4|25}} | birth_place = [[Palazzo Marescalchi]], [[Bologna]], [[Italy]] | death_date = {{death date and age|df=yes|1937|7|20|1874|4|25}} | death_place = [[ରୋମ]], ଇଟାଲୀ | residence = ଇଟାଲୀ | nationality = [[Italian people|ଇଟାଲୀୟନ]] | alma_mater = [[ୟୁନିଭରସିଟି ଅଫ ବୋଲୋଗ୍ନା]] | known_for = [[ରେଡିଓ]] | prizes = {{nowrap|ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନରେ [[ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର]] (୧୯୦୯)}} | religion = [[Anglican]] / [[Catholic]] | signature = Guglielmo Marconi Signature.svg }} '''ଗୁଗ୍ଲୈଲୋମ ମାର୍କୋନୀ'''(୧୮୭୪ ଏପ୍ରିଲ ୨୫ - ୧୯୩୭ ଜୁଲାଇ ୨୦) ଜଣେ [[ଇଟାଲୀ]]ୟ ଉଦ୍ଭାବକ।ତାଙ୍କୁ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ [[ରେଡ଼ିଓ]]ର ସ୍ରଷ୍ଟା ବୋଲି କୁହାଯାଏ।ସେ ମାର୍କୋନୀ ଆଇନ ଏବଂ ରେଡିଓ ଟେଲିଗ୍ରାଫ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଦ୍ଭାବନ କରିଥିଲେ।ତାଛଡା ରେଡ଼ିଓ ଉଦ୍ଭାବନର ଶ୍ରେୟ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ମିଳିଥିଲା।<ref>http://ieeexplore.ieee.org/xpl/articleDetails.jsp?arnumber=4137304</ref> ମାର୍କୋନୀ ବହୁତ କମ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ।ସେ ନିଜ ପିତାଙ୍କର ଥିବା ଲାଇବ୍ରେରୀରେ ଥିବା ପୁସ୍ତକ ପଢ଼ି ଅଧିକ ଜ୍ଞାନ ଆହାରଣ କରିଥିଲେ।ସେ ବିଦ୍ୟୁତ ଉପରେ ଥିବା ତଥ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ଅଧିକାଂଶ ପଢ଼ିଥିଲେ।ଔପଚାରିକ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ ସେ [[ବାଲୋଗ୍ନା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ]]କୁ ଯାଇଥିଲେ।ପରେ ସେ ବିଶିଷ୍ଟ ବୈଜ୍ଞାନିକ [[ଅଗଷ୍ଟୋ ରିଘି]]ଙ୍କ ଅଧିନରେ ପାଠପଢ଼ିବା ସହ ଇଲେକ୍ଟୋମ୍ୟାଗ୍ନେଟିକ ୱ୍ଏଭ (ବିଦ୍ୟୁତଚୁମ୍ବକୀୟ ତରଙ୍ଗ) ଉପରେ ଗବେଷଣା କଲେ। == ଉଦ୍ଭାବନ ଓ ସଫଳତା == ୧୮୯୫ ମସିହାରେ ମାତ୍ର ୨୧ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ଏହି ବିଦ୍ୟୁତଚୁମ୍ବକୀୟ ତରଙ୍ଗ ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜ ଘରଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ ଥିବା କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥଳୀରେ ବେଲ୍ ବଜାଇପାରିଥିଲେ।ଏହା ପରେ ସେ ଆଣ୍ଟିନା ବ୍ୟବହାର କରି ସେ ଦୁଇ ମାଇଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସିଗନାଲ୍ ପଠେଇ ପାରିଥିଲେ।ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉଦ୍ଭାବିତ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ [[ଇଟାଲୀ]]ର ଡାକ ଓ ତାର ବିଭାଗ ଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲା।ତେଣୁ ସେ ଏହି ସଫଳତାକୁ [[ଇଂଲଣ୍ଡ]]ରେ ପହଞ୍ଚାଇଥିଲେ।ସେଠାରେ ସାହାଯ୍ୟ ଓ ସମର୍ଥନ ପାଇବାପରେ ସେ ୩୨ ମାଇଲ ଦୂର ଥିବା ସ୍ଥାନକୁ ୱ୍ଏୟାରଲେସ ସିଗନାଲ ପଠେଇଥିଲେ।ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉଦ୍ଭାବିତ କୈଶଳ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବସାୟିକ ସଫଳତା ଲାଭ କରିଥିଲା।ସେ [[ଆମେରିକା]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏକ ୱ୍ଏୟାରଲେସ ସିଗନାଲ କମ୍ପାନୀ।ମାତ୍ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ [[ଆମେରିକା]] ସରକାର ତାକୁ ନିଜ ଅଧିନକୁ ନେଇଥିଲେ।[[ବ୍ରିଟେନ]]ରେ ଥିବା ତାଙ୍କର ଏକ କମ୍ପାନୀ ସର୍ବସାଧାରଣ ରେଡିଓ ପ୍ରସାରଣ ସେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।ପରେ ତାହା [[ବିବିସି]] ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଇଥିଲା।<ref>http://www.biography.com/people/guglielmo-marconi-9398611</ref><ref>{{Cite web |url=http://lilt.ilstu.edu/sdperry/marconi.htm |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2012-07-30 |archive-date=2013-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202023441/http://lilt.ilstu.edu/sdperry/marconi.htm |url-status=dead }}</ref> [[ବିଶ୍ୱ]]ରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ବ୍ରିଟିଶ କଲୋନୀ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ପାଇଁ ସେ ୧୯୨୪ରେ [[ଇଂଲଣ୍ଡ]]ର କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ୱ୍ଏୟାରଲେସ ଷ୍ଟେସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ।[[ରୋମ]]ରେ ମଧ୍ୟ [[ପୋପ]]ଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ ପାଇଁ [[ରେଡିଓ]] ସେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। == ପୁରସ୍କାର == ୱ୍ଏୟାରଲେସ ଟେଲିଗ୍ରାଫର ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ପାଇଁ ୧୯୦୯ରେ [[ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର]] ପାଇଥିଲେ। ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ଜୁଲାଇ ୨୦ତାରିଖରେ ହୃଦଘାତରେ ତାଙ୍କର ପରଲୋକ ହେଇଥିଲା।<ref>http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1909/marconi-bio.html</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} ==ବାହାର ତଥ୍ୟ== <!-- Check these ... dead/maintaince now *University of Oxford [http://www.marconicalling.com/ Marconi Calling] *[http://fi.edu/case_files/marconi/ Marconi's Case File] at The Franklin Institute with info about his 1918 Franklin Medal for application of radio waves to communications *The Guglielmo Marconi Case [http://www.mercury.gr/tesla/marcen.html Who is the True Inventor of Radio] *[http://www.wsone.com/fecha/electra.htm Who started the electronic era?] --> ;Wikimedia {{Commons|Guglielmo Marconi}} *{{Cite EB1922|Marconi, Guglielmo}} ;General achievements *Nobel Prize: [http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1909/marconi-bio.html Guglielmo Marconi biography] *[http://www.radiomarconi.com/marconi/brevettomarconi.html Marconi il 5 marzo 1896, presenta a Londra la prima richiesta provvisoria di brevetto, col numero 5028 e col titolo "Miglioramenti nella telegrafia e relativi apparati"] (Great Britain and France between 1896 and 1924) *[http://www.radiomarconi.com/marconi/brevettimarconi.html List of British and French patents (1896–1924)] The first patent application number 5028 of 5 March 1896 (Provisional deprivation) ; Foundations and academics *University of Oxford [http://www.mhs.ox.ac.uk/marconi/collection/ Introduction to the Online Catalogue of the Marconi Collection] *University of Oxford [http://www.bodley.ox.ac.uk/dept/scwmss/wmss/online/modern/marconi/marconi.html Online Catalogue of the Marconi Archives] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191223231346/http://www.bodley.ox.ac.uk/dept/scwmss/wmss/online/modern/marconi/marconi.html |date=2019-12-23 }} *[http://www.fgm.it/ Guglielmo Marconi Foundation, Pontecchio Marconi, Bologna, Italy] *Galileo Legacy Foundation: pictures of the Dedication of the Guglielmo Marconi Square, Johnston RI USA [http://www.galileolegacyfoundation.org/foto%20copia/NewEngland.html Dedication Photos] *[http://www.arthurlloyd.co.uk/MarconiHouseStrandAldwychLondon.htm History of Marconi House], Marconi House, Strand / Aldwych, London. ;Multimedia and books *[http://www.MarconiCalling.com/ MarconiCalling – The Life, Science and Achievements of Guglielmo Marconi], part of the Marconi Collection at the University of Oxford *[http://www.histori.ca/minutes/minute.do?id=10189 Canadian Heritage Minute featuring Marconi] *[http://www.revver.com/video/176379/walter-cronkite-narrates-guglielmo-marconi-documentary/ Guglielmo Marconi documentary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190709203454/http://www.revver.com/video/176379/walter-cronkite-narrates-guglielmo-marconi-documentary/ |date=2019-07-09 }}, narrated by [[Walter Cronkite]] *[http://www.techsoc.com/marconi.htm Review of ''Signor Marconi's Magic Box''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051105174358/http://techsoc.com/marconi.htm |date=2005-11-05 }} ;Transatlantic "signals" and radio *Robert (Bob) White, [http://www.best-breezes.squarespace.com/guglielmo-marconi/ Guglielmo Marconi – Aerial Assistance With a Kite]. Bridging the Atlantic By Wireless Signal – 12 December 1901. Kiting, The Journal of the American Kitefliers Association. Vol. 23, Issue 5 – Winter 2002. November 2001 *[http://education.guardian.co.uk/higher/physicalscience/story/0,9836,616927,00.html Faking the Waves, 1901] *[http://www.carnetdevol.org/Wireless/radio.html Marconi and "wireless telegraphy" using kites] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100813102744/http://www.carnetdevol.org/Wireless/radio.html |date=2010-08-13 }} ;Keys and "signals" *[http://www.zianet.com/sparks/sparkmakers2.html Sparks Telegraph Key Review] An exhaustive listing of wireless telegraph key manufacturers including photos of most Marconi keys *[http://www.titanicinquiry.org/USInq/AmInq01Marconi01.php United States Senate Inquiry into the Titanic disaster – Testimony of Guglielmo Marconi] ;Priority of invention ''vs Tesla'' *[[Public Broadcasting Service|PBS]]: [http://www.pbs.org/tesla/ll/ll_whoradio.html Marconi and Tesla: Who invented radio?] *U.S. Supreme Court, "''[http://caselaw.lp.findlaw.com/scripts/getcase.pl?court=us&vol=320&invol=1 Marconi Wireless Telegraph co. of America v. United States]''". 320 U.S. 1. Nos. 369, 373. Argued 9–12 April 1943. Decided 21 June 1943. *21st Century Books: Priority in the Invention of Radio — [http://www.tfcbooks.com/mall/more/431pir.htm Tesla vs. Marconi] ;Personal *[http://maritime.elettra.co.uk/panfilo Information about Marconi and his yacht Elettra] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120724162657/http://maritime.elettra.co.uk/panfilo/ |date=2012-07-24 }} *[http://www.radiomarconi.com/marconi/gm_diari.html I diari di laboratorio di Guglielmo Marconi] (The diaries of laboratory Guglielmo Marconi.) *[http://www.radiomarconi.com/ Comitato Guglielmo Marconi International, Bologna, Italy] (Marconi's voice) *[http://www.campevans.org/_CE/html/wa-1914-08-index.html Aug. 1914 photo article on Marconi Belmar station in Wall, NJ], InfoAge. (See also, [http://www.campevans.org/_CE/html/nrhp.html#Mar7-1 Marconi Period of Significance Historic Buildings.]) *[http://www.dcmemorials.com/index_indiv0001825.htm Marconi, Guglielmo: Statue north of Meridian Hill Park in Washington], D.C. by [[Attilio Piccirilli]] ;Other *[http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money3.htm Guglielmo Marconi, 2000 Italian Lire (1990)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090418122631/http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money3.htm |date=2009-04-18 }} <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୮୭୪ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୯୩୭ ମୃତ୍ୟୁ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର]] 6t5wvmp8ldujlm65ijivwo9ljfi7gsb ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ 0 20584 556741 481743 2024-12-06T20:51:24Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556741 wikitext text/x-wiki [[File:Front_gate_Utkal_University_of_Culture.png|220x124px|thumb|right|ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ]]{{ଛୋଟ| Utkal University of Culture}} {{Infobox_University |name = '''ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ''' |image = [[ଫାଇଲ:UUC logo.png]] | image_size = |motto = '''"ସା ପ୍ରଥମା ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବାରା"''' |established = ୦୪/୦୧/୨୦୦୦ |chancellor = [[ଗଣେଶୀ ଲାଲ]] |vice_chancellor= ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |registrar = ଅନାମିକା ଅଧିକାରୀ |city = [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]], [[ଓଡ଼ିଶା]] |country = [[ଭାରତ]] {{flagicon|ଭାରତ}} |students = |type = [[Public university|ସାର୍ବଜନୀନ]] |campus = ମଦନପୁର (ମୁଖ୍ୟ କାମ୍ପସ) </BR> ସର୍ଦାର ପଟେଲ ହଲ, ୟୁନିଟ-୨,ଭୁବନେଶ୍ୱର (ସିଟି ସେଣ୍ଟର) |affiliations = [[University Grants Commission (India)|ଇଉ.ଜି.ସି.]], |website= [http://www.uuc.ac.in/home.aspx www.uuc.ac.in/home.aspx ] }} ଓଡ଼ିଶାର କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଚାର, ପ୍ରସାର, ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଅନୁସନ୍ଧାନର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି, ୧୯୯୯ ମସିହା ଜୁନ ମାସ ୯ତାରିଖରେ, ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ସ୍ଥାପନା କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="GuptaKumar2006">{{cite book|author1=Ameeta Gupta|author2=Ashish Kumar|title=Handbook of Universities|url=http://books.google.com/books?id=Rs-jsaPenxYC&pg=PA852|accessdate=26 September 2012|year=2006|publisher=Atlantic Publishers & Dist|isbn=978-81-269-0608-6|pages=852–}}</ref><ref name="Bhargava2006">{{cite book|author=S. C. Bhatt, Gopal K. Bhargava|title=Land and People of Indian States and Union Territories: In 36 Volumes. Orissa|url=http://books.google.com/books?id=iDsORXsjZ5QC&pg=PA215|accessdate=26 September 2012|year=2006|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-377-7|pages=215–}}</ref><ref name="Universities2006">{{cite book|author=Association of Indian Universities|title=Universities handbook|url=http://books.google.com/books?id=o10lAQAAIAAJ|accessdate=26 September 2012|year=2006|publisher=Association of Indian Universities|page=1265}}</ref> କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ଗଠନ କରାଯାଇଥିବା ଦେଶରେ ଏହା ପ୍ରଥମ ଓ ଏକମାତ୍ର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ।<ref name="DasSamsad2003">{{cite book|author1=Harish Chandra Das|author2=State Level Vyasakabi Fakir Mohan Smruti Samsad|title=The cultural heritage of Khurda|url=http://books.google.com/books?id=BxRuAAAAMAAJ|accessdate=26 September 2012|year=2003|publisher=State Level Vyasakabi Fakir Mohan Smruti Samsad|page=440}}</ref> ଭୁବନେଶ୍ୱରର ମଦନପୁରଠାରେ ୪୫ ଏକର ଜମି ଉପରେ ଏହି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ମୁଖ୍ୟ କାମ୍ପସ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ' 'ସିଟି ସେଣ୍ଟର' ' କେନ୍ଦ୍ରଟି ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାର ପୁରାତନ ବିଧାନସୌଧ, ସର୍ଦାର ପଟେଲ ହଲ, ୟୁନିଟ-୨ଠାରେ କର୍ମଚଞ୍ଚଳ ରହିଛି । <ref>ସମ୍ବାଦ ୦୪/୦୧/୨୦୧୪ ପୃଷ୍ଠା ୮</ref>ଏହି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସହ ୪ଟି ସରକାରୀ ଶିକ୍ଷା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ୩୮ଟି ଘରୋଇ ଶିକ୍ଷା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅନୁବନ୍ଧିତ ଅଛନ୍ତି । ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ତଥା ଏହାର ଅନୁବନ୍ଧିତ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରାୟ ୨୨ଟି ବିଭାଗରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । <ref>http://www.orissalinks.com/archives/4927</ref> ଉତ୍କଳ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଏକ ନୂତନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଓଡ଼ିଶାର କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଳିଷ୍ଠ ଅବଦାନ ଦେଇପାରିଛି ।<ref>http://www.news4education.com/article.php?id=1499{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଆଧାର == {{official|http://www.uuc.ac.in/home.aspx}} {{ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ]] 30laexa8l793vc4mrdqeh2j6ks0xr26 ଫ୍ଲେରୋଭିଅମ 0 25969 556756 556382 2024-12-07T05:23:09Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556756 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Flerovium}} {{infobox Flerovium}} '''{{PAGENAME}}''' ହେଉଛି ଏକ ତେଜସ୍କ୍ରିୟ [[ରାସାୟନିକ ମୌଳିକ]] ଯାହାର ପ୍ରତୀକ <big>Fl</big> ଓ [[ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ]] ୧୧୪ । == ଧର୍ମ == === ଭୌତିକ === ===ରସାୟନିକ=== === ସମସ୍ଥାନିକ === == ଇତିହାସ == ==ଉପସ୍ଥିତି== == ଉତ୍ପାଦନ == ==ବ୍ୟବହାର== == ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ == ==ଆଧାର== {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == {{Commons|Flerovium}} * [http://www.periodicvideos.com/videos/114.htm Flerovium] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [http://cerncourier.com/main/article/39/7/18 ''CERN Courier'' – First postcard from the island of nuclear stability] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080723144358/http://www.cerncourier.com/main/article/39/7/18 |date=2008-07-23 }} * [http://cerncourier.com/main/article/41/8/17 ''CERN Courier'' – Second postcard from the island of stability] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081205080201/http://www.cerncourier.com/main/article/41/8/17 |date=2008-12-05 }} * [http://www.webelements.com/flerovium/ Flerovium at WebElements.com] {{Compact periodic table}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ମୌଳିକ]] gasllydo53709yue8fvhka9jq221aph ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ 0 28184 556769 547108 2024-12-07T11:50:47Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556769 wikitext text/x-wiki [[ଫାଇଲ:Top Mutual Fund Analysis.jpg|thumb|[[ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ]]‎ର ଅନ୍ତରୀଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଝଲକ ]] {{ଛୋଟ|Mutual Fund}} '''ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍''' ଫଣ୍ଡ୍ [[ଶେୟାର ବଜାର|ବିତ୍ତୀୟ ବଜାର]]<nowiki/>ର ବିଭିନ୍ନ ସାଧନରେ [[ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ]]ର ସୁଯୋଗ ନେଇ ନିବେଶକମାନଙ୍କୁ ସାମୟିକ ଆୟ ଓ ପୁଞ୍ଜି ବର୍ଦ୍ଧନର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ହେଉଛି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ପ୍ରାଥମିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଜାରି ବିଭିନ୍ନ ପରିକଳ୍ପନା ଅନୁଯାୟୀ ସେଥିରେ ବୃହତ‌୍‍ ପରିମାଣର ପୁଞ୍ଜି ଏକତ୍ରୀକରଣ ତଥା ପ୍ରବନ୍ଧନ କରାଯାଏ । ଏହି ଅର୍ଥ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ନିବେଶକମାନଙ୍କଠାରୁ ଏକୀକୃତ ହୋଇଥାଏ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ନିବେଶକ ଯଥା- ସାଧାରଣ ଓ ସଂସ୍ଥାଗତ ନିବେଶକମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଦୃଷ୍ଟି ରଖି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ‌ମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନାମାନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ କରିଥାନ୍ତି । ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ଗୁଡ଼ିକ, ନିଜର ନିବେଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଘୋଷିତ କରି ଜନତାଙ୍କଠାରୁ ପୁଞ୍ଜି ଆହରଣ କରନ୍ତି । ଏହି ଯୋଜନାର ନିର୍ମାଣ ସଂରଚନା ଅନୁଯାୟୀ ନିବେଶକଙ୍କଠାରୁ ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟ ଲାଗି ଅଥବା ନିୟମିତ ଭାବରେ ପୁଞ୍ଜି ଆହରଣ କରାଯାଏ । ଏହି ଏକତ୍ରୀତ ରାଶିକୁ କେତୋଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ‘ଏକକ’ ବା ୟୁନିଟ‌ରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରତ୍ୟେକ ୟୁନିଟ‌୍‍ର ପ୍ରାଥମିକ ମୂଲ୍ୟ ୧୦ ଟଙ୍କାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ୟୁନିଟ‌୍‍ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଫେସ‌୍‍ ଭାଲ୍ୟୁରେ ଗୁଣନ କଲେ ଯୋଜନାର ସମ୍ପତ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ କରାଯାଇଥିବା ନିବେଶ, ଲାଭାଂଶ ଓ ସୁଧ ପ୍ରାପ୍ତ କରେ । == ଇତିହାସ == ୧୭୭୨-୭୩ ମସିହାରେ ଏକ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟରୁ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ [[ଆମଷ୍ଟରଡ଼୍ୟାମ|ଆମଷ୍ଟରଡ଼ମ]]<nowiki/>ରେ ଥିବା ଏକ ବ୍ୟବସାୟୀ, ଆବ୍ରାହାମ ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଯାହା ଫଣ୍ଡର ନିବେଶକାରୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ସ୍ୱଳ୍ପ ସଞ୍ଚିତ ଧନକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ।<ref>https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=636146</ref> <nowiki/>[[ଫାଇଲ:The Union Finance Minister, Shri P. Chidambaram delivering the key-note address at the Golden Jubilee celebration of UTI Mutual Fund in Mumbai on February 02, 2014.jpg|thumb|ୟୁଟିଆଇ [[ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ]]‎ର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ତତ୍କାଳୀନ ବିତ୍ତ ମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଚିଦାମ୍ବରମ ]] ଭାରତରେ ୧୯୬୩ ମସିହାରୁ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଇତିହାସ ୟୁନିଟ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।<ref>https://timesofindia.indiatimes.com/articles/Conceptand-Evolution-of-Mutual-Funds-in-India/articleshowhsbc/22187765.cms</ref> ୧୯୮୬ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୟୁଟିଆଇ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶର ଏକମାତ୍ର ବିକଳ୍ପ ଥିଲା । ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ପବ୍ଲିକ ସେକ୍ଟର ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୁଡ଼ିକର ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ବଜାରରେ ପ୍ରବେଶ ହୋଇଥିଲା, ଯଥା ଲାଇଫ ଇନ୍ସୁରାନ୍ସ କର୍ପୋରେସନ (ଏଲଆଇସି), ଜେନେରାଲ ଇନ୍ସୁରାନ୍ସ କର୍ପୋରେସନ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ (ଜିଆଇସି) ଇତ୍ୟାଦି । ୧୯୯୩ ମସିହାରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ବଜାରରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟର ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡି଼କର ପ୍ରବେଶ ସହ ଏକ ନୂଆ ଅଧ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।<ref>https://www.amfiindia.com/research-information/mf-history</ref> == ଜାଣିବା କଥା == '''ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍''' ଫଣ୍ଡ୍ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା ପୂର୍ବରୁ କିଛି ମୌଳିକ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଅର୍ଥ ଜାଣିବା ନିହାତି ଜରୁରୀ । ନିମ୍ନରେ ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଶବ୍ଦ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ ହେଲା :<ref>{{Cite web |url=http://www.allbankingsolutions.com/Banking-Tutor/Mutual-funds-in-India.htm |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2018-09-28 |archive-date=2018-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180915122345/http://www.allbankingsolutions.com/Banking-Tutor/Mutual-funds-in-India.htm |url-status=dead }}</ref> === ଆସେଟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀ === '''ଆସେଟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀ''' ବା '''ଏଏମସି''' ହେଉଛି ଏକ ଉଦ୍ୟୋଗ ଯାହା ତାର ଗରାଖମାନଙ୍କର ନିବେଶକୁ ସେମାନେ ଚାହୁଁଥିବା ପୂର୍ବନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପୁଞ୍ଜିରେ ବିନିଯୋଗ କରିଥାନ୍ତି ।<ref>https://www.investopedia.com/terms/a/asset_management_company.asp</ref> ଏହି ଉଦ୍ୟୋଗଟିକୁ ଭାରତରେ ଏସଇବିଆଇ ସହିତ ପଞ୍ଜିକରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହାପରେ ହିଁ ନିଜର ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ନିମିତ୍ତ ଏମାନେ କେଉଁଠାରେ ପୁଞ୍ଜି ଲଗାଇବେ ବା କାଢିବେ ସେହି ନିଷ୍ପତି ନେଇପାରିବେ ।<ref>https://www.moneycontrol.com/glossary/mutual-fund/asset-management-company-amc_469.html</ref> '''ଏଏମସି''' ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାପାଇଁ ଆମକୁ '''ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ'''ର ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ଜରୁରୀ । ତଳେ ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା ।<ref>https://cleartax.in/s/asset-management-company-amc/</ref> {| class="wikitable" |+'''ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ''' !ବ୍ୟକ୍ତି ବା ସଂସ୍ଥା !କଣ କାମ କରନ୍ତି |- |ସ୍ପନସର |ଗୋଟିଏ ଟ୍ରଷ୍ଟ ତିଆରି କରି ଟ୍ରଷ୍ଟିମାନଙ୍କର ଏକ ବୋର୍ଡ଼କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରନ୍ତି । |- |ଟ୍ରଷ୍ଟି |ଏସଇବିଆଇ ଏବଂ ଏମଏଫଆଇର ନିୟମ କାନୁନ ପାଳନ କରି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡକୁ ପରିଚାଳନା କରିଥାନ୍ତି । |- |ଆସେଟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀ |କେଉଁ ପୁଞ୍ଜିରେ କେତେ ନିବେଶ କରିବା କିମ୍ବା କାଢ଼ିବା ନିଷ୍ପତି ନିଅନ୍ତି । |- |କଷ୍ଟଡିଆନ |ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଏବଂ ଏହାର ୟୁନିଟ ତଥ୍ୟର ସୁରକ୍ଷାର ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାନ୍ତି । |- |ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାର ଓ ଟ୍ରାନ୍ସଫର ଏଜେଣ୍ଟ (ଆରଟିଏ) |ତଥ୍ୟ ରଖନ୍ତି । |} === ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ === * [[ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ]] ବା ଏନଏଭି କହିଲେ ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ବର୍ତ୍ତମାନର ମୂଲ୍ୟ ଏହି ଅଙ୍କରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ କେଉଁ କେଉଁ ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ କରୁଛି ବା କାଢୁଛି ସେହି ହିସାବରେ ଏହାର ଏନଏଭି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ଶେଷରେ ଗଣନା କରାଯାଇ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥାଏ । ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ଭଲ ଲାଭ କରୁଛି କି ନାହିଁ ଏହି ଏନଏଭିଦ୍ୱାରା ଗଣନା ହୋଇଥାଏ ।<ref>{{Cite web |url=http://www.allbankingsolutions.com/Banking-Tutor/Mutual-funds-in-India.htm |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2018-09-28 |archive-date=2018-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180915122345/http://www.allbankingsolutions.com/Banking-Tutor/Mutual-funds-in-India.htm |url-status=dead }}</ref> * କୌଣସି ଏକ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଏନଏଭି ଏହି ସମୀକରଣଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ ।<ref name=":1">https://www.investopedia.com/terms/n/nav.asp</ref> <big>ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ = (ଆସେଟ - ଲାୟାବିଲିଟି) / (ମୋଟ ୟୁନିଟ)</big> * ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଧରନ୍ତୁ ଆଜିକାର ଦିନ ସରିଲା ପରେ ଜଣାପଡିଲା କି ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ନିବେଶ ହୋଇଛି ୧ କୋଟି, ଏହା ପାଖରେ ୧୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ନଗଦ ଅଛି ଓ ୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ମିଳିବାର ଅଛି । ଏହା ଛଡ଼ା ଆଜିର ଦିନର ଲାଭ ୧ ଲକ୍ଷ, ଅଳ୍ପ ଦିନର ୠଣ ୨୦ ଲକ୍ଷ ଓ ଅଧିକ ସମୟ ପାଇଁ ୠଣ ୧୫ ଲକ୍ଷ ଅଛି । ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ୧ ଲକ୍ଷ ୟୁନିଟ ବଣ୍ଟାଯାଇଛି । ଉପରୋକ୍ତ ସମୀକରଣ ହିସାବରେ ଏନଏଭି ଏହି ଭଳି ଗଣନା କରାଯିବ । [[ଆସେଟ]] = ୧,୦୦,୦୦,୦୦୦ + ୧୦,୦୦,୦୦୦ + ୫,୦୦,୦୦୦ + ୧,୦୦,୦୦୦ = ୧,୧୬,୦୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା [[ଲାୟାବିଲିଟି]] = ୨୦,୦୦,୦୦୦ + ୧୫,୦୦,୦୦୦ = ୩୫,୦୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ମୋଟ ୟୁନିଟ = ୧,୦୦,୦୦୦ଟି ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ = (୧,୧୬,୦୦,୦୦୦ - ୩୫,୦୦,୦୦୦) / ୧,୦୦,୦୦୦ = ୮୧ ଟଙ୍କା <ref name=":1" /> ଏଠାରେ ଗଣନାକୁ ସରଳ କରିବା ନିମିତ୍ତ ଖୁବ କମ ଆସେଟ ଏବଂ ଲାୟାବିଲିଟିର ପ୍ରକାର ନିଆଯାଇଛି, ବାସ୍ତବରେ ଏହା ଜଟିଳ ଅଟେ ଏବଂ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଆସେଟ ଓ ଲାୟାବିଲିଟି ରହିଥାଏ । * ଦୁଇଟି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ଫଣ୍ଡ୍ ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ଜାଣିବାକୁ ହେଲେ ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ କିଛି ପ୍ରଭାବ ପକାଏ ନାହିଁ । ପୂର୍ବରୁ ମିଳିଥିବା ଲାଭ ହିସାବରେ ହିଁ ଚୟନ କରାଯାଇଥାଏ ।<ref>https://economictimes.indiatimes.com/wealth/mutual-funds/how-should-a-mutual-fund-investor-interpret-net-asset-value/articleshow/50749675.cms</ref> === ୟୁନିଟ === * ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ୟୁନିଟକୁ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଶେୟାର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ ।<ref>{{Cite web |url=https://finance.zacks.com/mutual-fund-unit-7478.html |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2018-09-29 |archive-date=2017-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171031194357/http://finance.zacks.com/mutual-fund-unit-7478.html |url-status=dead }}</ref> ଯେପରି ଶେୟାର କହିଲେ ଏକ କମ୍ପାନୀର ମାଲିକାନା ବା ଅଂଶ ବୁଝାଇଥାଏ, ସେହିପରି ଭାବେ ୟୁନିଟ କହିଲେ ଏକ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଅଂଶ ବୁଝାଇଥାଏ ।<ref>https://www.moneycontrol.com/glossary/mutual-fund/unit_500.html</ref> ଏକ ୟୁନିଟର ମୂଲ୍ୟ କେତେ ଟଙ୍କା ତାହା ସେହି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ ସୁଚାଇଥାଏ ।<ref>https://www.quora.com/What-is-the-meaning-of-units-in-a-mutual-fund</ref> ଧରନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ ୧୦ ଟଙ୍କା, ଏହାର ଅର୍ଥ ସେହି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଗୋଟିଏ ଶେୟାର ବା ୟୁନିଟର ମୂଲ୍ୟ ୧୦ ଟଙ୍କା । * ଏବେ ଆପଣ ସନ୍ଦେହରେ ପଡୁଥାଇ ପାରନ୍ତି ଯଦି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ଅଂଶ ଧନକୁ ହିଁ ୟୁନିଟ କୁହାଯାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ଶେୟାର ନକହି ୟୁନିଟ କାହିଁକି କୁହାଯାଉଛି । ନିମ୍ନରେ ଦର୍ଶାଗଲା :<ref>https://economics.stackexchange.com/questions/15169/difference-between-unit-and-share</ref> {| class="wikitable" |+ଶେୟାର ଓ ୟୁନିଟ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ !ୟୁନିଟ !ଶେୟାର |- |ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ କମ୍ପାନୀର ଶେୟାର ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁଞ୍ଜିକୁ ନେଇ ୟୁନିଟ ଗଠିତ ହୋଇଥାଏ |ଏହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ କମ୍ପାନୀର ଅଂଶଧନକୁ ହିଁ ବୁଝାଇଥାଏ |- |କୌଣସି ବ୍ୟବସାୟିକ ଦିନର ଶେଷରେ ୟୁନିଟର ମୂଲ୍ୟ ବା ନେଟ ଆସେଟ ଭାଲ୍ୟୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ |କୌଣସି ବ୍ୟବସାୟିକ ସମୟରେ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ତୁହାକୁ ତୁହା ଲୋକମାନେ କିଣାବିକା କରିବା ସମୟରେ ତତକ୍ଷଣାତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ |} === ଲୋଡ୍ === ନିବେଶକାରୀମାନେ ଯେତେବେଳେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡରେ ଅର୍ଥ ଜମା କରନ୍ତି ବା ଉଠେଇଥାନ୍ତି, କିଛି ଆସେଟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀ ଏକ ପାଉଣା ନେଇଥାନ୍ତି, ଯାହାକୁ କି '''ଲୋଡ୍''' ବା କମିଶନ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଲୋଡ୍ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର:<ref>https://economictimes.indiatimes.com/definition/entry-load</ref> # ଏଣ୍ଟ୍ରି ଲୋଡ୍ # ଏକ୍ଜିଟ ଲୋଡ୍ ==== ଏଣ୍ଟ୍ରି ଲୋଡ୍ ==== ଯେତେବେଳେ ଏକ ନିବେଶକାରୀ ବା ସାଧାରଣ ଲୋକ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡରେ ଟଙ୍କା ଜମା କରନ୍ତି ସେହି ସମୟରେ ହେଉଥିବା ଲୋଡ୍ ବା ପାଉଣାକୁ '''ଏଣ୍ଟ୍ରି ଲୋଡ୍''' କୁହାଯାଇଥାଏ ।<ref>https://www.bankbazaar.com/mutual-fund/load-mutual-fund.html?ck=Y%2BziX71XnZjIM9ZwEflsyInYOiGIfXvLyqG1kyDwZLWZC0TqFEkhF6ljN6nbC1ZXXBwImSfaF7%2BS%0AmJOG7qYyyg%3D%3D&rc=1</ref> ==== ଏକ୍ଜିଟ ଲୋଡ୍ ==== ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଯେତେବେଳେ ଏକ ନିବେଶକାରୀ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡରେ ଟଙ୍କା ଉଠାନ୍ତି ସେହି ସମୟରେ ହେଉଥିବା ଲୋଡ୍ ବା ପାଉଣାକୁ '''ଏକ୍ଜିଟ ଲୋଡ୍''' କୁହାଯାଇଥାଏ ।<ref>https://www.moneycontrol.com/glossary/mutual-fund/what-is-an-entry-load-and-an-exit-load_1586.html</ref> === ଏକ୍ସପେନ୍ସ ରେସିଓ === ଏହା ଦର୍ଶାଇଥାଏକି ଗୋଟିଏ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର କେତେ ପରିମାଣର ଅର୍ଥ ପ୍ରଶାସନିକ ଏବଂ ଅଲଗା ଖର୍ଚ୍ଚବାର୍ଚ୍ଚ କାମରେ ନିୟୋଜିତ ହେଉଅଛି ।<ref>https://www.investopedia.com/terms/e/expenseratio.asp</ref> ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ସର୍ବମୋଟ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଏହାର ମୋଟ ଆସେଟସହ (ଆସେଟ ଅଣ୍ଡର ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ) ବିଭାଜିତ କଲେ ଏହି ରେସିଓ ମିଳିଥାଏ ।<ref name=":3">https://economictimes.indiatimes.com/mf/analysis/mutual-fund-fundamentals-what-is-expense-ratio/articleshow/12410645.cms</ref> ଏହି ରେସିଓ ଯେତେ କମ ହେବ ନିବେଶକଙ୍କ ନିମିତ୍ତ ସେତେ ଭଲ ।<ref>https://cleartax.in/s/expense-ratio-mutual-funds</ref> ଏହି ରେସିଓ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ କେତେ ହୋଇପାରିବ ତାହା ଏସ.ଇ.ବି.ଆଇ ନିର୍ଧାରଣ କରନ୍ତି ।<ref name=":3" /> == ନିବେଶକମାନଙ୍କର ସୁବିଧା ଓ ଅସୁବିଧା == === ସୁବିଧା === * ବିବିଧତା ବଢ଼ାଇଥାଏ: ଗୋଟିଏ ଫଣ୍ଡଦ୍ୱାରା ଆପଣ ଖୁବ କମ ନିବେଶରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଶେୟାର ବା ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ କରିପାରିବେ । ଯାହା ଫଳରେ ଧରନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ଶେୟାରର ମୂଲ୍ୟ କମିଗଲା, ଅନ୍ୟ ଶେୟାରଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ଆପଣଙ୍କର ପୁରା ନିବେଶ ଏତେ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ କ୍ଷତିହେବାର ବିପଦ ମଧ୍ୟ କମ ହୋଇଥାଏ । * ଓପନ ଏଂଡେଡ଼ ଫଣ୍ଡର ଯଦି ଆପଣ ନିବେଶ କରିଛନ୍ତି ତେବେ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କର ୟୁନିଟ ବିକ୍ରି କରି, ବଜାର ଦର ହିସାବରେ ସେହିଦିନରେ ହିଁ ଟଙ୍କା ପାଇପାରିବେ । *ଏହାଦ୍ୱାରା ଆପଣ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଫଣ୍ଡ୍ ମ୍ୟାନେଜର ମାନଙ୍କଠୁ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇପାରିବେ । ସେମାନେ ବଜାର ଅବସ୍ଥାକୁ ଭଲ ଭାବରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ମୁତାବକ ନିବେଶ କରିଥାନ୍ତି । *ଆପଣ ଚାହିଁଲେ ବିଦେଶୀ ମାଟିରେ ଥିବା କମ୍ପାନୀ ଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ନିବେଶ କରିପାରିବେ । ଏହାଛଡ଼ା କିଛି ଶେୟାର ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ସାଧାରଣ ନିବେଶକ ମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ କିଣିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡଦ୍ୱାରା କିଣାବିକା କରିପାରିବେ । *ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡଦ୍ୱାରା ଆପଣ ଖଜଣା ଡବାରୁ ରିହାତି ମଧ୍ୟ ପାଇପାରିବେ, ସେହି ଫଣ୍ଡର ପ୍ରକାରକୁ ଇଏଲଏସଏସ କୁହାଯାଇଥାଏ । *ଏହାର ପରିଚାଳନା ସ୍ୱଚ୍ଛ ଅଟେ ଏବଂ ଏହା ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ ।<ref>https://www.investopedia.com/investing/advantages-of-mutual-funds/</ref><ref>https://www.bankbazaar.com/mutual-fund/mutual-funds-advantages.html?ck=Y%2BziX71XnZjIM9ZwEflsyInYOiGIfXvLyqG1kyDwZLWZC0TqFEkhF6ljN6nbC1ZXXBwImSfaF7%2BS%0AmJOG7qYyyg%3D%3D&rc=1</ref><ref name=":0">https://groww.in/blog/advantages-disadvantages-mutual-funds-india/</ref> === ଅସୁବିଧା === * କୌଣସି ଏକ ଫଣ୍ଡରେ ନିବେଶ କରିଲାବେଳେ (ଏଣ୍ଟ୍ରି ଲୋଡ) ବା ସେଥିରୁ ନିବେଶ ଟଙ୍କା କାଢ଼ିବାକୁ ଗଲାବେଳେ (ଏକ୍ଜିଟ ଲୋଡ) କିଛି ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ନିବେଶ ଅର୍ଥରୁ କିଛି ଅଂଶ (ଆପଣଙ୍କର ଲାଭ ହେଉ କି କ୍ଷତି) ଫଣ୍ଡ୍ କରିଥିବା ସଂସ୍ଥା ନେଇଥାନ୍ତି (ଏକ୍ସପେନ୍ସ ରେସିଓ) ।<ref name=":0" /> * ବିବିଧତା ଏକ ପକ୍ଷରେ କ୍ଷତି କମାଇଥାଏ, ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଏହା ଲାଭରୁ ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚିତ କରିଥାଏ । <ref name=":0" /> * କେଉଁ ଶେୟାରରେ କେତେ ଟଙ୍କା ଲଗେଇବେ ତାହା ଆପଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । *ଇକ୍ୱିଟି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡରେ ନିବେଶମାନେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶ କରିଥିବା ପୁଞ୍ଜିରେ (ଯାହାକି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡ୍ ପ୍ରକାର ହିସାବରେ ଶେୟାର ହୋଇପାରେ) ନିବେଶ । ଶେୟାରର ମୂଲ୍ୟ ବଢିବା କମିବା ସହ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ମୂଲ୍ୟ (ଏନଏଭି) ମଧ୍ୟ କମ ବେଶୀ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ଭଳି ଇକ୍ୱିଟି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡରେ ନିବେଶ କଲେ ଅଧିକ ଲାଭ ବା କ୍ଷତି ହୋଇପାରେ । == ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ପ୍ରକାର == ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମ୍ୟୁଚୁଆଲ‌୍ ଫଣ୍ଡର ପ୍ରକାର ବିଷୟରେ ନିମ୍ନରେ ଲେଖାହେଲା ।<ref>https://timesofindia.indiatimes.com/articles/Different-Types-and-Kinds-of-Mutual-Funds/articleshowhsbc/22624820.cms</ref> === ପରିପକ୍ୱତା ହିସାବରେ === ==== ଓପନ ଏଂଡେଡ ==== ଯେଉଁ ଫଣ୍ଡର ୟୁନିଟଗୁଡ଼ିକୁ ବର୍ଷ ସାରା କିଣାବିକା କରିହେବ ତାହା ଏହି ବିଭାଗର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡ୍ ଖୁବ ଶୀଘ୍ର କିଣା ବିକା କରିହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଫଳରେ ନିବେଶକାରୀମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥ ଲୀକୁଇଡିଟି ଦେଇଥାଏ । ==== କ୍ଲୋଜ ଏଂଡେଡ ==== ଏହି ଭଳି ଫଣ୍ଡ୍ ଗୁଡ଼ିକରେ ଆସେଟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀ ଫଣ୍ଡକୁ ବିଭିନ୍ନ ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ ପୂର୍ବରୁ କେବଳ କିଛି ଦିନ ପାଇଁ ଅର୍ଥ ଜମା ରଖିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରସ୍ତାବ ରଖିଥାନ୍ତି । ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟସୀମାପରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡଟି ପରିପକ୍ୱତା ଲାଭ କରିବ, ସେହି ସମୟ ପୂର୍ବରୁ କିଣିଥିବା ୟୁନିଟ ଆସେଟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀକୁ ବିକ୍ରି କରିହେବ ନାହିଁ । ହେଲେ ଏହି ୟୁନିଟକୁ ଆପଣ ପରିପକ୍ୱତା ପୂର୍ବରୁ ଶେୟାର ବଜାର ଭଳି ଅନ୍ୟ ଏକ ନିବେଶକାରୀ ସହ ଟ୍ରେଡ କରିପାରିବେ ।<ref>{{Cite web |url=https://www.policybazaar.com/mutual-funds/ |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2018-09-29 |archive-date=2017-06-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170626210616/https://www.policybazaar.com/mutual-funds/ |url-status=dead }}</ref><ref>https://www.bankbazaar.com/mutual-fund/types-of-mutual-funds.html?ck=Y%2BziX71XnZjIM9ZwEflsyH%2B0oviQh3JQ4Da6U8drI06ZC0TqFEkhF6ljN6nbC1ZXXBwImSfaF7%2BS%0AmJOG7qYyyg%3D%3D&rc=1</ref> ==== ଇଂଟରବାଲ୍ ଫଣ୍ଡ୍ ==== ଏହି ଭଳି ଫଣ୍ଡ୍ ଗୁଡ଼ିକରେ ଉଭୟ ଓପନ ଏଂଡେଡ ଓ କ୍ଲୋଜ ଏଂଡେଡ ଫଣ୍ଡର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟତା ରହିଥାଏ । କିଛି ସମୟସୀମା ଅବଧାନରେ ଏହି ଫଣ୍ଡଟି କିଣାବିକା ହେବାକୁ ଖୋଲିଥାଏ ।<ref>https://www.bankbazaar.com/mutual-fund/types-of-mutual-funds.html?ck=Y%2BziX71XnZjIM9ZwEflsyH%2B0oviQh3JQ4Da6U8drI06ZC0TqFEkhF6ljN6nbC1ZXXBwImSfaF7%2BS%0AmJOG7qYyyg%3D%3D&rc=1</ref> === ନିବେଶିତ ଦ୍ରବ୍ୟ ହିସାବରେ === ==== ଇକ୍ୱିଟି ==== ଏହିପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ [[ଶେୟାର ବଜାର]]<nowiki/>ରେ ବିଭିନ୍ନ କମ୍ପାନୀର ଶେୟାର ଉପରେ ନିବେଶ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରକାରର ଫଣ୍ଡଠାରୁ ଅଧିକ ଲାଭ ଦେଇଥାଏ, ତେଣୁ ଏହା ଅନ୍ୟଫଣ୍ଡ୍ଠାରୁ ଅଧିକ ସଙ୍କଟାପର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।<ref>{{Cite web |url=https://www.policybazaar.com/mutual-funds/ |title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି | |access-date=2018-09-29 |archive-date=2017-06-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170626210616/https://www.policybazaar.com/mutual-funds/ |url-status=dead }}</ref> ଏସଇବିଆଇ ଏହି ଅଧୀନରେ ୧୧ଟି ବିଭାଗ ନିର୍ଧାରିତ କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶ କରିପାରିବ । ନିବେଶିତ କମ୍ପାନୀର ଆକାର ହିସାବରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଇକ୍ୱିଟି ଫଣ୍ଡକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।<ref>https://groww.in/blog/what-are-the-various-types-of-mutual-funds-in-india/#Equity_Schemes</ref> '''ଲାର୍ଜ କ୍ୟାପ''' : [[ମାର୍କେଟ କ୍ୟାପିଟାଲାଇଜେସନ]] ହିସାବରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ୧୦୦ଟି କମ୍ପାନୀ ଏହି ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ଆସୁଛନ୍ତି । '''ମିଡ କ୍ୟାପ''' : ୧୦୧ତମରୁ ୨୫୦ତମ କମ୍ପାନୀ ଏହି ବିଭାଗ ଅଧିନସ୍ଥ । '''ସ୍ମଲ କ୍ୟାପ :''' ୨୫୧ତମ କମ୍ପାନୀରୁ ଅଧିକା ଏହି ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ଅଟନ୍ତି । ==== ଡେଟ୍ ==== ଡେଟ୍ ଫଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ନିଶ୍ଚିତ ଲାଭ ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ କରାଯାଇଥାଏ, ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ [[ବଣ୍ଡ]], [[ସିକ୍ୟୋରିଟି]], [[ଟ୍ରେଜେରି ବିଲ୍]], [[ଫିକ୍ସଡ଼ ମାଚ୍ୟୁରିଟି ପ୍ଲାନ]] (ଏଫ.ଏମ.ପି.), [[ଗିଲଟ୍ ଫଣ୍ଡ୍]], [[ଲୀକୁଇଡ ଫଣ୍ଡ୍]], ମଂଥଲି ଇନକମ୍ ପ୍ଲାନ (ଏମ.ଆଇ.ପି.) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁଞ୍ଜି ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମୟସୀମାପରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସୁଧ ହାରରେ ଟଙ୍କା ମିଳିବ । ଯଦି ଆପଣ ଏକ ନିରାଶବାଦୀ ଓ ଅଳ୍ପ ବିପଦଯୁକ୍ତ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶକାରୀ ତେବେ ଏହିଭଳି ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ କରନ୍ତୁ ।<ref name=":2">https://cleartax.in/s/mutual-fund-types/</ref> ଯେଉଁଭଳି ଶେୟାରରେ ନିବେଶ କରୁଥିବା ଲୋକେ ଶେୟାର ବଜାରରେ ଟ୍ରେଡିଂ କରନ୍ତି, ସେହିଭଳି କିଛି ଲୋକ ଟଙ୍କାପଇସାର କାରବାର [[ମନି ମାର୍କେଟ]]<nowiki/>ରେ କରିଥାନ୍ତି । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଡିଭିଡେଣ୍ଡ ମିଳିଥାଏ ।<ref name=":2" /> ଏସଇବିଆଇ ଏହି ଅଧୀନରେ ୧୬ଟି ବିଭାଗ ନିର୍ଧାରିତ କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶ କରିପାରିବ ।<ref>https://groww.in/blog/what-are-the-various-types-of-mutual-funds-in-india/#Debt_Schemes</ref> ==== ବାଲାନ୍ସଡ ==== ଉପରୋକ୍ତ ତିନୋଟି ପ୍ରକାରର ଫଣ୍ଡର ସମିଶ୍ରଣରେ ଏକ ପ୍ରକାରର ନୂଆ ଫଣ୍ଡ୍ ଗଢ଼ାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ '''ବାଲାନ୍ସଡ ବା ହାଇବ୍ରିଡ''' ଫଣ୍ଡ୍ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏଥିରେ ଉଭୟ ଇକ୍ୱିଟି ଏବଂ ଡେଟ୍ ଫଣ୍ଡ୍ ପ୍ରକାରର ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ ହୋଇଥାଏ ।<ref name=":2" /> ଏସଇବିଆଇ ଏହି ଅଧୀନରେ ୭ଟି ବିଭାଗ ନିର୍ଧାରିତ କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶ କରିପାରିବ ।<ref>https://groww.in/blog/what-are-the-various-types-of-mutual-funds-in-india/#Hybrid_Schemes</ref> === ନିବେଶର ମାତ୍ରା ହିସାବରେ === ଗୋଟିଏ ଫଣ୍ଡରେ ଜଣେ କେତେ ଦିନ ଛାଡି ନିବେଶ କରିପାରିବେ ସେହି ହିସାବରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।<ref>https://groww.in/blog/sip-vs-lumpsum-which-better-elss-investment/</ref><ref>https://www.moneyfront.in/blog/pros-and-cons-of-sip-and-lumpsum-plan-in-mutual-funds_32</ref> # ଏସ.ଆଇ.ପି. ଏବଂ # ଲମ୍ପ୍ ସମ୍ ==== ଏସ.ଆଇ.ପି. ==== ଏସ.ଆଇ.ପି.ରେ ଜଣେ ମାସକୁ ମାସ ବା ଅର୍ଧମାସରେ ଥରେ କିମ୍ବା ତିନିମାସରେ ଥରେ କିମ୍ବା ଛ'ମାସରେ ଥରେ ନିବେଶ କରିପାରିବେ ।ଏଠାରେ ଆପଣ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ସମୟ ଅନ୍ତରାଳ ନିର୍ଧାରଣ କରିଦେଲେ ସେହି ସମୟରେ ନିବେଶକାରୀର ବିନା କୌଣସି ହସ୍ତକ୍ଷେପରେ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶକାରୀ ସଞ୍ଚୟ ଖାତାରୁ କଟି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡକୁ ଆସିଯାଇ ଥାଏ । ଏହା ଲୋକଙ୍କୁ ନିବେଶ କରିବାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିଥାଏ । ବହୁତ କମ ପରିମାଣରେ (ଯଥା ୧୦୦ ଟଙ୍କାରୁ) ମଧ୍ୟ ଏହି ଉପାୟରେ ଜଣେ ମାସକୁ ମାସ ନିବେଶ କରିପାରିବେ ।<ref name=":4">https://www.businesstoday.in/opinion/columns/sip-vs-lumpsum-investing-what-works-better/story/231262.html</ref> ==== ଲମ୍ପ୍ ସମ୍ ==== ଲମ୍ପ୍ ସମରେ ଏକା ଥରକରେ ଆପଣ ନିବେଶ କରିପାରିବେ । ଥରକୁ ଥର ବାରମ୍ବାର ପୁଞ୍ଜି ଦେବାକୁ ପଡେ ନାହିଁ ।<ref name=":4" /> === କ୍ଷତି ଆଶଙ୍କାର ପ୍ରକାର ହିସାବରେ === କ୍ଷତି ଆଶଙ୍କାର ପ୍ରକାର ହିସାବରେ ମଧ୍ୟ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡକୁ କମ, ମିଡ ବା ଅଧିକ ଆଶଙ୍କା ବିଶିଷ୍ଟ ଫଣ୍ଡରେ ବିଭାଜିତ କରାଯାଇପାରିଥାଏ । === ଲାଭ ନେବା ପ୍ରଣାଳୀ ହିସାବରେ === ଆପଣ କିଭଳି ଆପଣଙ୍କର ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡରେ ହୋଇଥିବା ଲାଭ ନେବାକୁ ଚାହିଁବେ ସେହି ହିସାବରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।<ref>https://www.investopedia.com/ask/answers/which-option-better-mutual-fund-growth-option-dividend-reinvestment-option/</ref> # ଡିଭିଡେଣ୍ଡ୍ # ଗ୍ରୋଥ୍ ==== ଡିଭିଡେଣ୍ଡ୍ ==== ଏହି ପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡଦ୍ୱାରା ନିବେଶିତ କମ୍ପାନୀରୁ ମିଳିଥିବା ଡିଭିଡେଣ୍ଡ୍ ସିଧାସଳଖ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶକାରୀମାନଙ୍କୁ (ତାଙ୍କର ସଞ୍ଚୟ ଖାତାରେ) ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ । ==== ଗ୍ରୋଥ୍ ==== ଏହି ପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡରେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡଦ୍ୱାରା ନିବେଶିତ କମ୍ପାନୀରୁ ମିଳିଥିବା ଡିଭିଡେଣ୍ଡ୍ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାନଯାଇ ସେହି ମୂଲ୍ୟର ୟୁନିଟ କିଣି ସେମାନଙ୍କ ନାମରେ କରାଯାଇଥାଏ । === କେତେକ ବିଶେଷ ଫଣ୍ଡ === କେତେକ ଅଲଗା ପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡ୍ ବିଷୟରେ ନିମ୍ନରେ ଲେଖାଗଲା ।<ref>https://www.bankbazaar.com/mutual-fund/types-of-mutual-funds.html?ck=Y%2BziX71XnZjIM9ZwEflsyH%2B0oviQh3JQ4Da6U8drI06ZC0TqFEkhF6ljN6nbC1ZXXBwImSfaF7%2BS%0AmJOG7qYyyg%3D%3D&rc=1</ref><ref>https://cleartax.in/s/mutual-fund-types/#Specialized</ref> ==== ସେକ୍ଟର ଫଣ୍ଡ୍ ==== ଏହି ପ୍ରକାର ଫଣ୍ଡ୍ କେବଳ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସେକ୍ଟରର ପୁଞ୍ଜିରେ ନିବେଶ କରିଥାନ୍ତି ଯଥା ଆଇଟି ସେକ୍ଟରଫଣ୍ଡ୍ କେବଳ ଆଇଟି କମ୍ପାନୀ ଗୁଡ଼ିକରେ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ କରିବେ ଇତ୍ୟାଦି । ==== ଇଣ୍ଡେକ୍ସ ଫଣ୍ଡ୍ ==== ଇଣ୍ଡେକ୍ସଫଣ୍ଡ୍ କୌଣସି ଫଣ୍ଡ୍ ମ୍ୟାନେଜରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ଇଣ୍ଡେକ୍ସ ଫଣ୍ଡ୍ ଯେଉଁ ଅନୁପାତରେ ଶେୟାର ଇଣ୍ଡେକ୍ସରେ (ଯଥା [[ସେନସେକ୍ସ]] ବା ନିଫ୍ଟି) ଶେୟାରଗୁଡ଼ିକ ଅଛି ସେହି ଅନୁପାତରେ ସେହି ସେହି କମ୍ପାନୀ ଶେୟାରଗୁଡ଼ିକରେ ନିବେଶ କରିଥାଏ । ==== ଫଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର ଫଣ୍ଡ୍ ==== ଏହି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ୍ ବହୁତ ଗୁଡିଏ ଅନ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡରେ ନିବେଶ କରିଥାଏ । ==== ବିଦେଶୀ ଫଣ୍ଡ୍ ==== ନିଜ ଦେଶ ଛଡା ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ଯଦି ଏକ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ୍ ନିବେଶ କଲେ, ତାହାକୁ ଏହି ଫଣ୍ଡ୍ ପ୍ରକାର ଅନ୍ତର୍ଗତ କରାଯାଇଥାଏ । ==== ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ଫଣ୍ଡ୍ ==== ଏହି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ୍ ବିଦେଶୀ ଫଣ୍ଡ୍ ସହିତ ପ୍ରାୟ ସମାନ , କେବଳ ଏହି ଫଣ୍ଡରେ ବିଦେଶ ସହିତ ନିଜ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ନିବେଶ କରିହୁଏ । ==== ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ଟ୍ରେଡେଡ ଫଣ୍ଡ୍ ==== ଏହା ଇଣ୍ଡେକ୍ସଫଣ୍ଡ୍ ପରିବାର ଅନ୍ତର୍ଗତ, ଏହା ଏକ୍ସଚେଂଜରେ କିଣାବିକା ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଫଣ୍ଡର ମୂଲ୍ୟ ଦିନର କୌଣସି ସମୟରେ କାମ ବେଶୀ ହୋଇପାରେ । ଅନ୍ୟ ଫଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ପରି ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଦିନର ଶେଷରେ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଏ ନାହିଁ । == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହ୍ୟ ଆଧାର == * https://www.amfiindia.com/research-information/mf-history == ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ == * [[ଶେୟାର ବଜାର]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଶେୟାର ବଜାର]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା]] m7i9rkfhpzoi4s2yze1woyzs1srpz45 ମ୍ୟାଟ୍‌ଲାବ୍‌ 0 34400 556768 510771 2024-12-07T11:45:24Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556768 wikitext text/x-wiki {{Infobox software | name = MATLAB | logo = [[File:Matlab Logo.png|100px]] | logo caption = L-shaped membrane logo<ref>{{cite web|title=The L-Shaped Membrane|url=http://www.mathworks.com/company/newsletters/articles/the-l-shaped-membrane.html|publisher=MathWorks|accessdate=7 February 2014|year=2003}}</ref> | screenshot = [[File:MATLAB R2013a Win8 screenshot.png|320px]] | caption = MATLAB R2013a running on [[Windows 8]] | developer = [[MathWorks]] | released = {{Start date and age|1984|df=yes}} | latest release version = R2014a | latest release date = {{Start date and age|2014|03|06}} | latest preview version = | latest preview date = | frequently updated = yes (biannual) | status = Active | programming language = [[C (programming language)|C]], [[C++]], [[Java (programming language)|Java]], MATLAB | operating_system = [[Cross-platform]]: [[Microsoft Windows]], [[Linux]], and [[Mac OS X]]<ref>{{cite web|url=http://www.mathworks.com/products/availability/index.html#ML|title=System Requirements and Platform Availability|publisher=MathWorks|accessdate=2013-08-14}}</ref> | platform = [[IA-32]], [[x86-64]] | genre = [[List of numerical analysis software|Technical computing]] | license = [[Proprietary software|Proprietary]] [[commercial software]] | website = [http://www.mathworks.com/products/matlab/ MATLAB product page] }} {{Infobox programming language | name = MATLAB | paradigm = [[multi-paradigm programming language|multi-paradigm]]: [[Imperative programming|imperative]], [[Procedural programming|procedural]], [[Object-oriented programming|object-oriented]], [[Array programming|array]] | family = | year = late 1970s | designer = [[Cleve Moler]] | developer = [[MathWorks]] | latest release version = 8.3 | latest release date = 2014 | latest preview version = | latest preview date = | typing = [[dynamic typing|dynamic]], [[weak typing|weak]] | turing-complete = Yes | scope = | implementations = | dialects = | influenced by = | influenced = | operating_system = [[Cross-platform]] | license = | file_ext = .m | website = | wikibooks = MATLAB Programming }} '''ମ୍ୟାଟ୍‌ଲାବ୍‌''' ('''MATLAB''' <big>→</big> '''mat'''rix '''lab'''oratory) କମ୍ୟୁଟରଦ୍ୱାରା ଗାଣିତିକ ସମାଧାନ କରୁଥିବା ଏକ ମଲ୍ଟି-ପାରାଡିଜିମ୍ ଏନ୍‌ଭାଇରନ୍‌ମେଣ୍ଟ ଓ ଏହା ଚତୁର୍ଥ ପିଢୀର [[ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ ଭାଷା]] ଅଟେ । ଏହାକୁ [[ମ୍ୟାଥ୍‌ୱାର୍କ୍ସ ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍ଥା]] ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି । == ଇତିହାସ == == ସିଣ୍ଟାକ୍ସ == ମ୍ୟାଟ୍‌ଲାବ୍‌ ଆପ୍ଲିକେସନଟି ମ୍ୟାଟ୍‌ଲାବ୍‌ ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ ଭାଷା ପାଇଁ ତିଆରି ହୋଇଛି, ଏବଂ କମାଣ୍ଡ ଉଇଣ୍ଡୋରେ ମ୍ୟାଟ୍‌ଲାବ୍‌ କୋଡ ଲେଖିବା କିମ୍ବା ଟେକ୍‌ଷ୍ଟ ଫାଇଲ୍‌ରେ ମ୍ୟାଟ୍‌ଲାବ୍‌ କୋଡ ଲେଖି execute କରିବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ଅଟେ ।<ref>{{cite web|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/index.html|title=MATLAB Documentation |publisher=MathWorks|accessdate=2013-08-14}}</ref> === ଭେରିଏବଲ୍ସ (Variables) === ଆସାଇନମେଣ୍ଟ ଅପରେଟର (assignment operator) <code>=</code> ବ୍ୟବହାର କରି ଭେରିଏବଲ୍ସ ଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନାଯାଏ । MATLAB ଏକ [[Strong and weak typing|weakly typed]] ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ ଭାଷା ଅଟେ କାରଣ types ଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ (implicitly) ଭାବେ convert ହେଇଥାନ୍ତି ।<ref>{{cite web|title=Comparing MATLAB with Other OO Languages|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_oop/matlab-vs-other-oo-languages.html|work=MATLAB|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> ଏହା ଏକ dynamically typed ଭାଷା ଅଟେ କାରଣ ଭେରିଏବୁଲ ଗୁଡ଼ିକ ସେଗୁଡିକର type ଡିକ୍ଲାର୍ (declare) ନକରି ବି assign କରାଯାଇପାରିବ; କିନ୍ତୁ ଯଦି ସେଗୁଡିକୁ symbolic object ଭାବେ treat କରାଯାଏ,<ref>{{cite web|title=Create Symbolic Variables and Expressions|url=http://www.mathworks.com/help/symbolic/creating-symbolic-variables-and-expressions.html|work=Symbolic Math Toolbox|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକର typeକୁ ବଦଳେଇ ଦିଆଯାଏ ତେବେ ଏଥିରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଦେବ । Value ଗୁଡ଼ିକ କୌଣସି [[constant (computer science)|constant (ସ୍ଥିରାଙ୍କ)]] ଗୁଡ଼ିକରୁ ଆସିଥାଇ ପାରନ୍ତି, କୌଣସି ଅନ୍ୟ ଏକ variable ଗୁଡ଼ିକର valueରୁ ଆସିଥାଇପାରନ୍ତି, ନତୁବା କୌଣସି ଏକ functionର outputରୁ ଆସିଥାଇପାରନ୍ତି । ଉଦାହରଣ: <source lang="matlab"> >> x = 17 x = 17 >> x = 'hat' x = hat >> y = x + 0 y = 104 97 116 >> x = [3*4, pi/2] x = 12.0000 1.5708 >> y = 3*sin(x) y = -1.6097 3.0000 </source> === ଭେକ୍ଟର / ମେଟ୍ରିକ୍ସ === <!-- A simple array is defined using the colon syntax: ''init''<code>:</code>''increment''<code>:</code>''terminator''. For instance: <source lang="matlab"> >> array = 1:2:9 array = 1 3 5 7 9 </source> defines a variable named <code>array</code> (or assigns a new value to an existing variable with the name <code>array</code>) which is an array consisting of the values 1, 3, 5, 7, and 9. That is, the array starts at 1 (the ''init'' value), increments with each step from the previous value by 2 (the ''increment'' value), and stops once it reaches (or to avoid exceeding) 9 (the ''terminator'' value). <source lang="matlab"> >> array = 1:3:9 array = 1 4 7 </source> the ''increment'' value can actually be left out of this syntax (along with one of the colons), to use a default value of 1. <source lang="matlab"> >> ari = 1:5 ari = 1 2 3 4 5 </source> assigns to the variable named <code>ari</code> an array with the values 1, 2, 3, 4, and 5, since the default value of 1 is used as the incrementer. [[One-based indexing|Indexing]] is one-based,<ref>{{cite web|title=Matrix Indexing|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/math/matrix-indexing.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> which is the usual convention for [[matrix (mathematics)|matrices]] in mathematics, although not for some programming languages such as C, C++, and Java. Matrices can be defined by separating the elements of a row with blank space or comma and using a semicolon to terminate each row. The list of elements should be surrounded by square brackets: []. Parentheses: () are used to access elements and subarrays (they are also used to denote a function argument list). <source lang="matlab"> >> A = [16 3 2 13; 5 10 11 8; 9 6 7 12; 4 15 14 1] A = 16 3 2 13 5 10 11 8 9 6 7 12 4 15 14 1 >> A(2,3) ans = 11 </source> Sets of indices can be specified by expressions such as "2:4", which evaluates to [2, 3, 4]. For example, a submatrix taken from rows 2 through 4 and columns 3 through 4 can be written as: <source lang="matlab"> >> A(2:4,3:4) ans = 11 8 7 12 14 1 </source> A square [[identity matrix]] of size ''n'' can be generated using the function ''eye'', and matrices of any size with zeros or ones can be generated with the functions ''zeros'' and ''ones'', respectively. <source lang="matlab"> >> eye(3) ans = 1 0 0 0 1 0 0 0 1 >> zeros(2,3) ans = 0 0 0 0 0 0 >> ones(2,3) ans = 1 1 1 1 1 1 </source> Most MATLAB functions can accept matrices and will apply themselves to each element. For example, <code>mod(2*J,n)</code> will multiply every element in "J" by 2, and then reduce each element modulo "n". MATLAB does include standard "for" and "while" loops, but (as in other similar applications such as [[R (programming language)|R]]), using the [[Vectorization (parallel computing)|vectorized]] notation often produces code that is faster to execute. This code, excerpted from the function ''magic.m'', creates a [[magic square]] ''M'' for odd values of ''n'' (MATLAB function <code>meshgrid</code> is used here to generate square matrices I and J containing 1:n). <source lang="matlab"> [J,I] = meshgrid(1:n); A = mod(I + J - (n + 3) / 2, n); B = mod(I + 2 * J - 2, n); M = n * A + B + 1; </source> --> === ଗଠନ === <!-- MATLAB has structure data types.<ref>{{cite web|title=Structures|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/structures.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> Since all variables in MATLAB are arrays, a more adequate name is "structure array", where each element of the array has the same field names. In addition, MATLAB supports dynamic field names<ref>{{cite web|title=Generate Field Names from Variables|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_prog/generate-field-names-from-variables.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> (field look-ups by name, field manipulations, etc.). Unfortunately, MATLAB JIT does not support MATLAB structures, therefore just a simple bundling of various variables into a structure will come at a cost.{{citation needed|date=November 2010}} --> === ଫଙ୍କସନ ହ୍ୟାଣ୍ଡଲ === <!-- MATLAB supports elements of [[lambda calculus]] by introducing function handles,<ref>{{cite web|title=Function Handles|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/function-handles.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> or function references, which are implemented either in .m files or anonymous<ref>{{cite web|title=Anonymous Functions|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_prog/anonymous-functions.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref>/nested functions.<ref>{{cite web|title=Nested Functions|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_prog/nested-functions.html|publisher=MathWorks}}</ref> --> === କ୍ଲାସ === <!-- Although MATLAB has classes, the syntax and calling conventions are significantly different from other languages. MATLAB has value classes and reference classes, depending on whether the class has ''handle'' as a super-class (for reference classes) or not (for value classes).<ref>{{cite web|title=Comparing Handle and Value Classes|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_oop/comparing-handle-and-value-classes.html|publisher=MathWorks}}</ref> Method call behavior is different between value and reference classes. For example, a call to a method <source lang="matlab"> object.method(); </source> can alter any member of ''object'' only if ''object'' is an instance of a reference class. --> == ଗ୍ରାଫିକ୍ସ ଏବଂ ଗ୍ରାଫିକାଲ ୟୁଜର ଇଣ୍ଟରଫେସ ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ == <!-- MATLAB supports developing applications with [[graphical user interface]] features. MATLAB includes GUIDE<ref>{{cite web|title=Introduction to GUIDE|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/creating_guis/introduction-to-guide.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> (GUI development environment) for graphically designing GUIs.<ref>{{cite web| url=http://www.mathworks.com/discovery/matlab-gui.html | title=MATLAB GUI | publisher=MathWorks | date=2011-04-30 | accessdate=2013-08-14}}</ref> It also has tightly integrated graph-plotting features. For example the function ''plot'' can be used to produce a graph from two vectors ''x'' and ''y''. The code: <source lang="matlab"> x = 0:pi/100:2*pi; y = sin(x); plot(x,y) </source> produces the following figure of the [[sine wave|sine function]]: [[File:Matlab plot sin.svg|350px]] A MATLAB program can produce three-dimensional graphics using the functions ''surf'', ''plot3'' or ''mesh''. {| |- | valign="top" |<source lang="matlab">[X,Y] = meshgrid(-10:0.25:10,-10:0.25:10); f = sinc(sqrt((X/pi).^2+(Y/pi).^2)); mesh(X,Y,f); axis([-10 10 -10 10 -0.3 1]) xlabel('{\bfx}') ylabel('{\bfy}') zlabel('{\bfsinc} ({\bfR})') hidden off </source> | &nbsp;&nbsp;&nbsp; | valign="top" |<source lang="matlab"> [X,Y] = meshgrid(-10:0.25:10,-10:0.25:10); f = sinc(sqrt((X/pi).^2+(Y/pi).^2)); surf(X,Y,f); axis([-10 10 -10 10 -0.3 1]) xlabel('{\bfx}') ylabel('{\bfy}') zlabel('{\bfsinc} ({\bfR})') </source> |- | This code produces a '''[[wire frame model|wireframe]]''' 3D plot of the two-dimensional unnormalized [[sinc function]]: | &nbsp;&nbsp;&nbsp; | This code produces a '''surface''' 3D plot of the two-dimensional unnormalized [[sinc function]]: |- | style="text-align:center;"|[[File:MATLAB mesh sinc3D.svg]] | &nbsp;&nbsp;&nbsp; | style="text-align:center;"|[[File:MATLAB surf sinc3D.svg]] |} In MATLAB, graphical user interfaces can be programmed with the GUI design environment (GUIDE) tool.<ref>{{cite book | title=Matlab: Advanced GUI Development | publisher=Dog Ear Publishing | author=Smith, S. T. | year=2006 | isbn=978-1-59858-181-2}}</ref> --> == ଅବଜେକ୍ଟ-ଆଧାରିତ ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ == <!-- MATLAB's support for [[object-oriented programming]] includes classes, inheritance, virtual dispatch, packages, pass-by-value semantics, and pass-by-reference semantics.<ref>{{cite web|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/object-oriented-programming.html |title=Object-Oriented Programming|publisher=MathWorks|accessdate=2013-08-14}}</ref> <source lang="matlab"> classdef hello methods function greet(this) disp('Hello!') end end end </source> When put into a file named <tt>hello.m</tt>, this can be executed with the following commands: <source lang="matlab"> >> x = hello; >> x.greet(); Hello! </source> --> == ଅନ୍ୟ ଭାଷା ସହିତ ଇଣ୍ଟରଫେସ == <!-- MATLAB can call functions and subroutines written in the [[C (programming language)|C programming language]] or [[Fortran]].<ref>{{cite web|title=Application Programming Interfaces to MATLAB|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/programming-interfaces-for-c-c-fortran-com.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> A wrapper function is created allowing MATLAB data types to be passed and returned. The dynamically loadable object files created by compiling such functions are termed "[[MEX file|MEX-file]]s" (for '''M'''ATLAB '''ex'''ecutable).<ref>{{cite web|title=Create MEX-Files|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/create-mex-files.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Connecting C and Matlab | last=Spielman | first=Dan | publisher=Yale University, Computer Science Department | date=2004-02-10 | url=http://www.cs.yale.edu/homes/spielman/ECC/cMatlab.html | accessdate=2008-05-20}}</ref> Libraries written in [[Perl]], [[Java (programming language)|Java]], [[ActiveX]] or [[.NET Framework|.NET]] can be directly called from MATLAB,<ref>{{cite web|title=External Programming Language Interfaces|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/external-interfaces.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Call Perl script using appropriate operating system executable|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/ref/perl.html|publisher=MathWorks|accessdate=7 November 2013}}</ref> and many MATLAB libraries (for example [[XML]] or [[SQL]] support) are implemented as wrappers around Java or ActiveX libraries. Calling MATLAB from Java is more complicated, but can be done with a MATLAB toolbox<ref>{{cite web|url=http://www.mathworks.com/products/javabuilder/ |title=MATLAB Builder JA |publisher=MathWorks |accessdate=2010-06-07}}</ref> which is sold separately by [[MathWorks]], or using an undocumented mechanism called JMI (Java-to-MATLAB Interface),<ref>{{cite web|url=http://undocumentedmatlab.com/blog/jmi-java-to-matlab-interface/|author=Yair Altman |title=Java-to-Matlab Interface |publisher=Undocumented Matlab |date=2010-04-14 |accessdate=2010-06-07}}</ref><ref>{{cite web|title=matlabcontrol JMI|url=http://code.google.com/p/matlabcontrol/wiki/JMI|author=Joshua Kaplan}}</ref> (which should not be confused with the unrelated [[Java Metadata Interface]] that is also called JMI). As alternatives to the [[MuPAD]] based Symbolic Math Toolbox available from MathWorks, MATLAB can be connected to [[Maple (software)|Maple]] or [[Mathematica]].<ref>{{cite web|title=MaMa: Calling MATLAB from Mathematica with MathLink|url=http://library.wolfram.com/infocenter/MathSource/618/|publisher=Wolfram Library Archive|author=Roger Germundsson from [[Wolfram Research]] |date=1998-09-30}}</ref><ref>{{cite web|title=MATLink: Communicate with MATLAB from Mathematica|url=http://matlink.org/|accessdate=14 August 2013|author=rsmenon, szhorvat|year=2013}}</ref> Libraries also exist to import and export [[MathML]].<ref>{{cite web|author=Michael Weitzel |url=http://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/7709-mathml-importexport |title=MathML import/export |publisher=MathWorks - File Exchange |date=2006-09-01 |accessdate=2013-08-14}}</ref> --> == ଲାଇସେନ୍ସ == <!-- MATLAB is a [[Proprietary software|proprietary]] product of MathWorks, so users are subject to [[vendor lock-in]].<ref name="eetimes2004"/><ref>{{cite web|title=The Wrong Choice: Locked in by license restrictions|url=http://searchenterpriselinux.techtarget.com/news/902076/The-Wrong-Choice-Locked-in-by-license-restrictions|publisher=SearchOpenSource.com|accessdate=14 August 2013|author=Jan Stafford|date=21 May 2003}}</ref> Although MATLAB Builder product can deploy MATLAB functions as library files which can be used with [[.NET Framework|.NET]]<ref>{{cite web|title=MATLAB Builder NE|url=http://www.mathworks.com/products/netbuilder/|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> or [[Java (software platform)|Java]]<ref>{{cite web|title=MATLAB Builder JA|url=http://www.mathworks.com/products/javabuilder/|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> application building environment, future development will still be tied to the MATLAB language. Each toolbox is purchased separately. If an evaluation license is requested, the MathWorks sales department requires detailed information about the project for which MATLAB is to be evaluated. Overall the process of acquiring a license is expensive in terms of money and time.{{citation needed|date=December 2011}} If granted (which it often is), the evaluation license is valid for two to four weeks. A student version of MATLAB is also available. It has been reported that [[European Union|EU]] competition regulators are investigating whether MathWorks refused to sell licenses to a competitor.<ref>{{cite web|title=MathWorks Software Licenses Probed by EU Antitrust Regulators|url=http://www.bloomberg.com/news/2012-03-01/mathworks-software-licenses-probed-by-eu-antitrust-regulators.html|publisher=Bloomberg news|date=2012-03-01}}</ref> --> == ବିକଳ୍ପ == <!-- {{See also|list of numerical analysis software|comparison of numerical analysis software}} MATLAB has a number of competitors.<ref>{{cite web|title=Comparison of mathematical programs for data analysis|url=http://www.scientificweb.de/ncrunch/|author=Stefan Steinhaus|date=February 24, 2008}}</ref> Commercial competitors include [[Mathematica]], [[Maple software|Maple]], and [[IDL (programming language)|IDL]]. There are also [[free software|free]] [[open source]] alternatives to MATLAB, in particular [[GNU Octave]], [[Scilab]], [[FreeMat]], [[Julia (programming language)|Julia]], and [[Sage (mathematics software)|Sage]] which are intended to be mostly compatible with the MATLAB language. Among other languages that treat arrays as basic entities (array programming languages) are [[APL (programming language)|APL]], [[Fortran]] 90 and higher, [[S-Lang]], as well as the statistical languages [[R (programming language)|R]] and [[S (programming language)|S]]. There are also libraries to add similar functionality to existing languages, such as [[IT++]] for [[C++]], [[Perl Data Language]] for [[Perl]], [[ILNumerics.Net|ILNumerics]] for [[.NET Framework|.NET]], [[NumPy]]/[[SciPy]] for [[Python (programming language)|Python]], and [http://www.numericjs.com/ Numeric.js] for [[JavaScript]]. [[GNU Octave]] stands out as it treats incompatibility with MATLAB as a bug (see [[GNU Octave#Matlab]]), therefore it aims to provide a [[software clone]]. --> == ପ୍ରକାଶ ଇତିହାସ == <!-- {| class="wikitable" |- ! Version<ref name="growth">{{cite web|title=The Growth of MATLAB and The MathWorks over Two Decades|url=http://www.mathworks.com/company/newsletters/articles/the-growth-of-matlab-and-the-mathworks-over-two-decades.html|work=News & Notes Newsletter|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013|author=Cleve Moler|date=January 2006}}</ref> !! Release name !! Number !! Bundled [[Java virtual machine|JVM]] !! Year !! Release Date !! Notes |- | MATLAB 1.0 | | | | 1984 | | |- | MATLAB 2 | | | | 1986 | | |- | MATLAB 3 | | | | 1987 | | |- | MATLAB 3.5 | | | | 1990 | | Ran on [[MS-DOS]] but required at least a [[Intel 80386|386]] processor. Version 3.5m required [[80387|math coprocessor]] |- | MATLAB 4 | | | | 1992 | | |- | MATLAB 4.2c | | | | 1994 | | Ran on [[Windows 3.1x|Windows 3.1]]. Required a [[math coprocessor]]. Is running also on 32 bit [[Windows Vista]] |- | MATLAB 5.0 | Volume 8 | | | 1996 | December, 1996 | Unified releases across all platforms. |- | MATLAB 5.1 | Volume 9 | | | rowspan=2| 1997 | May, 1997 | |- | MATLAB 5.1.1 | R9.1 | | | | |- | MATLAB 5.2 | R10 | | | rowspan=2| 1998 | March, 1998 | |- | MATLAB 5.2.1 | R10.1 | | | | |- | MATLAB 5.3 | R11 | | | rowspan=2| 1999 | January, 1999 | |- | MATLAB 5.3.1 | R11.1 | | | November, 1999 | |- | MATLAB 6.0 | R12 | rowspan=2|12 | 1.1.8 | 2000 | November, 2000 | First release with bundled Java Virtual Machine (JVM). |- | MATLAB 6.1 | R12.1 | 1.3.0 | 2001 | June, 2001 | |- | MATLAB 6.5 | R13 | rowspan=3|13 | 1.3.1 | 2002 | July, 2002 | |- | MATLAB 6.5.1 | R13SP1 | | rowspan=2| 2003 | | |- | MATLAB 6.5.2 | R13SP2 | | | |- | MATLAB 7 | R14 | rowspan=4| 14 | 1.4.2 | rowspan=2| 2004 | June, 2004 | |- | MATLAB 7.0.1 | R14SP1 | | October, 2004 | |- | MATLAB 7.0.4 | R14SP2 | 1.5.0 | rowspan=2| 2005 | March 7, 2005 | Support for memory-mapped files.<ref>{{cite web|title=Memory Mapping|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/memory-mapping.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.1 | R14SP3 | 1.5.0 | September 1, 2005 | |- | MATLAB 7.2 | R2006a | 15 | 1.5.0 | rowspan=2| 2006 | March 1, 2006 | |- | MATLAB 7.3 | R2006b | 16 | 1.5.0 | September 1, 2006 | [[Hierarchical Data Format|HDF5]]-based MAT-file support |- | MATLAB 7.4 | R2007a | 17 | 1.5.0_07 | rowspan=2| 2007 | March 1, 2007 | New <code>bsxfun</code> function to apply element-by-element binary operation with singleton expansion enabled.<ref>{{cite web|title=MATLAB bsxfun|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/ref/bsxfun.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.5 | R2007b | 18 | 1.6.0 | September 1, 2007 | Last release for Windows 2000 and [[PowerPC]] Mac. License Server support for Windows Vista.<ref name="matsol">{{cite web|title=Do MATLAB versions prior to R2007a run under Windows Vista?|url=http://www.mathworks.com/support/solutions/en/data/1-43EHE5/|publisher=MathWorks|accessdate=2011-02-08|date=2010-09-03}}</ref> New internal format for P-code. |- | MATLAB 7.6 | R2008a | 19 | 1.6.0 | rowspan=2| 2008 | March 1, 2008 | Major enhancements to object-oriented programming capabilities with a new class definition syntax,<ref>{{cite web | url = http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_oop/compatibility-with-previous-versions-.html | title = OOP Compatibility with Previous Versions |publisher=MathWorks| accessdate = March 11, 2013}}</ref> and ability to manage namespaces with packages.<ref>{{cite web|title=Packages Create Namespaces|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_oop/scoping-classes-with-packages.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.7 | R2008b | 20 | 1.6.0_04 | October 9, 2008 | New Map data structure.<ref>{{cite web|title=Map Containers|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/map-containers.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> Upgrades to random number generators.<ref>{{cite web|title=Creating and Controlling a Random Number Stream|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/math/creating-and-controlling-a-random-number-stream.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.8 | R2009a | 21 | 1.6.0_04 | rowspan=2| 2009 | March 6, 2009 | First release for 32-bit & 64-bit Microsoft Windows 7. New external interface to Microsoft .NET Framework.<ref>{{cite web|title=New MATLAB External Interfacing Features in R2009a|url=http://www.mathworks.com/support/2013b/matlab/8.2/demos/New-MATLAB-External-Interfacing-Features-in-R2009a.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.9 | R2009b | rowspan=2| 22 | 1.6.0_12 | September 4, 2009 | First release for [[Mac OS X Snow Leopard#64-bit architecture|Intel 64-bit Mac]], and last for [[Solaris (operating system)|Solaris]] [[SPARC]]. New usage for the tilde operator (<code>~</code>) to ignore arguments in function calls.<ref>{{cite web|title=Ignore Function Outputs|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_prog/ignore-function-outputs.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref><ref>{{cite web|title=Ignore Function Inputs|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_prog/ignore-function-inputs.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.9.1 | R2009bSP1 | 1.6.0_12 | rowspan=3| 2010 | April 1, 2010 | bug fixes. |- | MATLAB 7.10 | R2010a | 23 | 1.6.0_12 | March 5, 2010 | Last release for [[Apple–Intel architecture|Intel 32-bit Mac]]. |- | MATLAB 7.11 | R2010b | rowspan=3|24 | 1.6.0_17 | September 3, 2010 | Support for enumerations added.<ref>{{cite web|title=Working with Enumerations|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_oop/enumerations.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.11.1 | R2010bSP1 | 1.6.0_17 | rowspan=4| 2011 | March 17, 2011 | bug fixes and updates. |- | MATLAB 7.11.2 | R2010bSP2 | 1.6.0_17 | April 5, 2012<ref>{{cite web|title=What's New in Release 2010b|url=http://www.mathworks.com/products/new_products/release2010b.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> | bug fixes. |- | MATLAB 7.12 | R2011a | 25 | 1.6.0_17 | April 8, 2011 | New <code>rng</code> function to control random number generation.<ref>{{cite web|title=New RNG Function for Controlling Random Number Generation in Release 2011a|url=http://www.mathworks.com/support/2013b/matlab/8.2/demos/new-rng-function-in-r2011a.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref><ref>{{cite web|title=MATLAB rng|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/ref/rng.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref><ref>{{cite web|title=Replace Discouraged Syntaxes of rand and randn|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/math/updating-your-random-number-generator-syntax.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.13 | R2011b | 26 | 1.6.0_17 | September 1, 2011 | Access/change parts of variables directly in MAT-files, without loading into memory. <ref>{{cite web|title=MATLAB matfile|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/ref/matfile.html|publisher=MathWorks|accessdate=22 January 2014}}</ref> Increased maximum local workers with Parallel Computing Toolbox from 8 to 12.<ref>{{cite web|title=MATLAB max workers|url=http://www.mathworks.com/matlabcentral/answers/25987|accessdate=22 January 2014}}</ref> |- | MATLAB 7.14 | R2012a | 27 | 1.6.0_17 | rowspan=2| 2012 | March 1, 2012 | |- | MATLAB 8 | R2012b | 28 | 1.6.0_17 | September 11, 2012 | First release with [[Ribbon (computing)|Toolstrip]] interface.<ref>{{cite web | url = http://blogs.mathworks.com/loren/2012/09/12/the-matlab-r2012b-desktop-part-1-introduction-to-the-toolstrip/ | title = The MATLAB R2012b Desktop – Part 1: Introduction to the Toolstrip | author = Loren Shure |date=September 2012 }}</ref> MATLAB Apps.<ref>{{cite web | url = http://www.mathworks.com/discovery/matlab-apps.html | title = MATLAB Apps |publisher=MathWorks| accessdate = August 14, 2013}}</ref> Redesigned documentation system. |- | MATLAB 8.1 | R2013a | 29 | 1.6.0_17 | rowspan=2| 2013 | March 7, 2013 | New [[unit testing]] framework.<ref>{{cite web | url = http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab-unit-test-framework.html | title = MATLAB Unit Testing Framework | publisher=MathWorks| accessdate = August 14, 2013}}</ref> |- | MATLAB 8.2 | R2013b | 30 | 1.7.0_11 | September 6, 2013<ref>{{cite web | url = http://www.mathworks.com/company/newsroom/MathWorks-Announces-Release-2013b-of-the-MATLAB-and-Simulink-Product-Families.html | title = MathWorks Announces Release 2013b of the MATLAB and Simulink Product Families | publisher=MathWorks |date=September 2013 }}</ref> | New table data type.<ref>{{cite web|title=MATLAB Tables|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/tables.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 September 2013}}</ref> |- | MATLAB 8.3 | R2014a | 31 | 1.7.0_11 | 2014 | March 7, 2014<ref>{{cite web|title=MathWorks Announces Release 2014a of the MATLAB and Simulink Product Families|url=http://www.mathworks.com/company/newsroom/MathWorks-Announces-Release-2014a-of-the-MATLAB-and-Simulink-Product-Families.html|publisher=MathWorks|accessdate=11 March 2014}}</ref> | Simplified compiler setup for building MEX-files. USB Webcams support in core MATLAB. Number of local workers no longer limited to 12 with Parallel Computing Toolbox. |} The number (or Release number) is the version reported by Concurrent License Manager program [[FlexNet Publisher|FLEXlm]]. For a complete list of changes of both MATLAB and official toolboxes, consult the MATLAB release notes.<ref>{{cite web|title=MATLAB Release Notes|url=http://www.mathworks.com/help/relnotes/index.html|publisher=MathWorks|accessdate=25 January 2014}}</ref> --> == ଫାଇଲ ଏକ୍ସଟେନ୍ସନ == === MATLAB === ; .fig : MATLAB figure ; .m : MATLAB code (function, script, or class) ; .mat : MATLAB data (binary file for storing variables) ; .mex... (.mexw32, .mexw64, .mexglx, ...) : MATLAB executable MEX-files<ref>{{cite web|title=Introducing MEX-Files|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_external/introducing-mex-files.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> (platform specific, e.g. ".mexmac" for the [[Macintosh|Mac]], ".mexglx" for [[Linux]], etc.<ref>{{cite web|title=Binary MEX-File Extensions|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_external/using-mex-files-to-call-c-c-and-fortran-programs.html#bra56dy-1|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013|archive-date=10 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130710004922/http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_external/using-mex-files-to-call-c-c-and-fortran-programs.html#bra56dy-1|url-status=dead}}</ref>) ; .p : MATLAB content-obscured .m file (P-code<ref>{{cite web|title=Protect Your Source Code|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/matlab_prog/protect-your-source-code.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref>) ; .mlappinstall : MATLAB packaged App Installer<ref>{{cite web|title=MATLAB App Installer File|url=http://www.mathworks.com/help/matlab/creating_guis/what-is-an-app.html|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> === [[Simulink]] === ; .mdl : Simulink Model ; .mdlp : Simulink Protected Model ; .slx : Simulink Model (SLX format) ; .slxp : Simulink Protected Model (SLX format) === Simscape<ref>{{cite web|title=Simscape|url=http://www.mathworks.com/products/simscape/|publisher=MathWorks|accessdate=14 August 2013}}</ref> === ; .ssc : Simscape Model === [[MuPAD]] === ; .mn : MuPAD Notebook ; .mu : MuPAD Code ; .xvc, .xvz : MuPAD Graphics === ତୃତୀୟ ପକ୍ଷ === ; .jkt : GPU Cache file generated by Jacket for MATLAB (AccelerEyes) ; .mum : MATLAB CAPE-OPEN Unit Operation Model File (AmsterCHEM) == ଇଷ୍ଟର ଏଗ୍ == <!-- Several [[Easter egg (media)|easter egg]]s exist in MATLAB.<ref>{{cite web|url=http://www.mathworks.com/matlabcentral/answers/2001-what-matlab-easter-eggs-do-you-know |title=What MATLAB Easter eggs do you know? |publisher=MathWorks - MATLAB Answers |date=2011-02-25 |accessdate=2013-08-14}}</ref> These include hidden pictures,<ref>{{cite web|title=The Story Behind the MATLAB Default Image|url=http://blogs.mathworks.com/steve/2006/10/17/the-story-behind-the-matlab-default-image/|accessdate=14 August 2013|author=Steve Eddins|date=2006-10-17}}</ref> and random inside jokes. For example, typing in "spy" will generate a picture of the spies from [[Spy vs Spy]]. "Spy" was changed to an image of a dog in recent releases (R2011B). Typing in "why" randomly outputs a philosophical answer. Other commands include "penny", "toilet", "image", and "life". Not every Easter egg appears in every version of MATLAB – some appear and some disappear. [[File:Matlab3.5eastereggs.TIF|thumb|Screen capture of two easter eggs in MATLAB 3.5.]] --> == ଟୀକା == {{Reflist|2}} == ଆଧାର == {{Refbegin}} * {{cite book |last=Gilat |first=Amos |authorlink= |author2= |title=MATLAB: An Introduction with Applications 2nd Edition |year=2004 |publisher=John Wiley & Sons |location= |isbn= 978-0-471-69420-5 }} * {{cite book |last=Quarteroni |first=Alfio |authorlink= |author2= Fausto Saleri |title=Scientific Computing with MATLAB and Octave |year=2006 |publisher=Springer |location= |isbn= 978-3-540-32612-0 }} * {{cite book |last=Ferreira |first=A.J.M. |authorlink= |title=MATLAB Codes for Finite Element Analysis |year=2009 |publisher=Springer |location= |isbn= 978-1-4020-9199-5 }} * {{cite book |last=Lynch |first=Stephen |authorlink= |title=Dynamical Systems with Applications using MATLAB |year=2004 |publisher=Birkhäuser |location= |isbn=978-0-8176-4321-8 }} {{Refend}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == {{Wikibooks|MATLAB Programming}} {{Commons category|MATLAB}} * {{springer|title=Linear algebra software packages|id=p/l120110}} * [http://www.mathworks.com/products/matlab/ MATLAB overview], at the MathWorks website * [http://www.mathworks.com/support/sysreq/roadmap.html Platform Road Map], at the MathWorks website. * [http://www.mathworks.com/support/sysreq/current_release/ System Requirements], at the MathWorks website. * [http://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/ MATLAB Central File Exchange] – Library of over 18,000 user-contributed MATLAB files and toolboxes, mostly distributed under [[BSD License]]. * {{dmoz|Science/Math/Software/MATLAB/|MATLAB}} * [http://www.mathworks.com/matlabcentral/newsreader/ MATLAB Central Newsreader] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140422050221/http://www.mathworks.com/matlabcentral/newsreader/ |date=2014-04-22 }} – a web-based newsgroups reader hosted by MathWorks for [news://comp.soft-sys.matlab comp.soft-sys.matlab] * [http://en.literateprograms.org/Category:Programming_language:Matlab LiteratePrograms (MATLAB)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100709015003/http://en.literateprograms.org/Category:Programming_language:MATLAB |date=2010-07-09 }} * [http://blogs.mathworks.com/ MATLAB Central Blogs] * [http://greenteapress.com/matlab/ ''Physical Modeling in MATLAB''] by Allen B. Downey, Green Tea Press, [http://greenteapress.com/matlab/downey08matlab.pdf PDF] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120502083641/http://greenteapress.com/matlab/downey08matlab.pdf |date=2012-05-02 }}, {{ISBN|978-0-615-18550-7}}. An introduction to MATLAB. * [http://www.getreuer.info/matopt.pdf ''Writing Fast MATLAB Code'']{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} by Pascal Getreuer * [http://www.cs.virginia.edu/~whitehouse/matlab/JavaMatlab.html Calling MATLAB from Java: MatlabControl JMI Wrapper, The MatlabJava Server, MatlabControl] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120831101920/http://www.cs.virginia.edu/~whitehouse/matlab/JavaMatlab.html |date=2012-08-31 }} * [http://www.iowms.in International Online Workshop on MATLAB and Simulink] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116101244/http://www.iowms.in/ |date=2013-01-16 }} by WorldServe Education * [http://stackoverflow.com/questions/tagged/matlab MATLAB tag] on Stack Overflow. * [http://www.mathworks.com/matlabcentral/answers/ MATLAB Answers] – a collaborative environment for finding the best answers to your questions about MATLAB, Simulink, and related products. * [http://www.mathworks.com/matlabcentral/cody Cody] – a MATLAB Central game that challenges and expands your knowledge of MATLAB. * [http://www.mathworks.com/matlabcentral/contest/ MATLAB Online Programming Contest] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150619125552/http://www.mathworks.com/matlabcentral/contest/ |date=2015-06-19 }} * [http://www.mathworks.com/matlabcentral/trendy Trendy] – a MATLAB based web service for tracking and plotting trends. <!-- Please do not add any links to NI and/or LabVIEW. Instead, argue your case on the talk page --> [[ଶ୍ରେଣୀ:ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ ଭାଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:କମ୍ପ୍ୟୁଟର ବିଜ୍ଞାନ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ବିଦ୍ୟୁତ୍ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା]] p6yde9w3174kjp1i8qyrwl9w2yahrgt ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Hpsatapathy 2 41999 556760 556709 2024-12-07T09:37:03Z Hpsatapathy 6324 /* ଜାଣିବା ନିମନ୍ତେ ଦେଖନ୍ତୁ */ 556760 wikitext text/x-wiki <div class="usermessage">'''ଆଜି [[{{CURRENTDAY}}]] [[{{CURRENTMONTHNAME}}]] ([[{{CURRENTDAYNAME}}]]), [[{{CURRENTYEAR}}]]</center></div> {{Infobox person |name = ହରିହର ପ୍ରସାଦ ଶତପଥି |image = ଅଭିନବ ବୀଜଗାଣିତିକ ବିଧି ବିଜ୍ଞାନ.pdf|କୁନି ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ମୋ କୁନି ବହି |caption = କୁନି ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ମୋ କୁନି ବହି |image_size = 50px |birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1963|09|13|df=y}} |birth_place = [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]], [[ଓଡିଶା]], [[ଭାରତ]] |nationality = ଭାରତୀୟ |occupation = ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ |parents = ସ୍ଵର୍ଗତ ମୀନକେତନ ଶତପଥୀ, ଶ୍ରୀମତୀ ସୀମା ଦେବୀ |website = [https://sites.google.com/site/harihar406/hariharprasadsatapathy "hariharprasadsatapathy"] }} ନମସ୍କାର... ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ... ମୁଁ [https://sites.google.com/site/harihar406/hariharprasadsatapathy "ହରିହର ପ୍ରସାଦ ଶତପଥୀ"] ଓ ମୋ ଘର [[ରାୟଗଡ଼ା]] ଠାରେ । {{Babel|or|Orissa}} == ମୋ ବିଷୟରେ == ମୋର ଜନ୍ମ ୧୯୬୩ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୩ ତାରିଖରେ [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]] ଗ୍ରାମରେ । ମୁଁ ମୋର ପାଠ ପଢ଼ା ପଦ୍ମପୁର ଗ୍ରାମରେ ଥିବା ସରକାରୀ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲି ଏବଂ ୧୯୮୦ରେ [[ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର]] ରୁ ମାଟ୍ରିକ ପାସ କଲି । ସେହି ବର୍ଷ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିସ୍ଥିତ [[ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି|SKCG College, Paralakhemundi]] ରେ ନାମ ଲେଖାଇଲି । ୧୯୮୪ ମସିହାରେ ବିଜ୍ଞାନରେ ସ୍ନାତକ (ପଦାର୍ଥବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ମାନ ସହ) ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କଲା ପରେ କିଛି ଦିନ ଏକ ଘରୋଇ ହାଇସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷକତା କଲି । [[ରାୟଗଡ଼ା]] ସ୍ଥିତ [[ପରିବାର ଅଦାଲତ, ରାୟଗଡ଼ା]] ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରଥମ ପାହ୍ୟା ପେସ୍କାର (Grade-I Peskar) ଭାବେ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିଛି । {{Babel|or|Orissa}} * [[ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Hpsatapathy/ ଆଦର ଓ ନିମନ୍ତ୍ରଣ|ମୋତେ ମିଳିଥିବା ଆଦର ଓ ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] == ଇଂରାଜୀ ଉଇକିପିଡିଆରେ ମୋ ଅବଦାନ == * [https://en.wikipedia.org/wiki/User:Hpsatapathy "User:hpsatapathy"] == [[ପ୍ରଧାନ ପୃଷ୍ଠା|ଓଡିଆ ଉଇକିପିଡିଆ]] ରେ ମୋ ଅବଦାନ == === ଅପରାଧ === # [[କଟକ ମଦମୃତ୍ୟୁ ଘଟଣା (୧୯୯୨)]] # [[ଅଞ୍ଜନା ମିଶ୍ର ଧର୍ଷଣ ମାମଲା]] # [[ନିର୍ଭୟା ଗଣ ବଳାତ୍କାର ମାମଲା]] # [[ମଥୁରା ଦୁଷ୍କର୍ମ ମାମଲା]] === ବିବିଧ === # [[ଚାନ୍ଦ୍ରମାସ]] # [[ଦେବୀ ପକ୍ଷ]] # [[ଗଡ଼କାଳିକା ମନ୍ଦିର]] # [[ପଞ୍ଚୁ ଫୁଟଣ]] # [[ଇ-ଅଦାଲତ ପରିଯୋଜନା]] # [[ପୋଇ]] # [[ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଆଞ୍ଚଳିକ କର୍କଟ କେନ୍ଦ୍ର, କଟକ]] # [[ପୃଥିବୀର ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର]] # [[ଯୌଥ ପରିବାର]] # [[ଯୋନୀ କର୍କଟ]] # [[ସ୍ତନ ରୋଗ]] # [[ବଜ ଆଲଡ୍ରିନ]] # [[ମାଇକେଲ କୋଲିନ]] # [[ଆପୋଲୋ-୧(ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ)]] # [[ଆପୋଲୋ-୪(ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ)]] # [[ଆପୋଲୋ-୫(ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ)]] # [[ଆପୋଲୋ-୬ (ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ)]] # [[ଆପୋଲୋ-୭ (ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ)]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨]] # [[ବାଂଲାପିଡିଆ]] # [[ବିଜେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କଫି ଦିବସ]] # [[ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଦିବସ]] # [[ବିଶ୍ଵ ଓଜୋନ ଦିବସ]] # [[ସୌରପରାଗ]] # [[ଭୌତିକ ବିଜ୍ଞାନରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର]] # [[ରାମ ଜନ୍ମଭୂମି ବିବାଦ]] # [[ରାମ ଜନ୍ମଭୂମି ମାମଲା]] # [[ରେବତୀ (କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ)]] # [[ଅର୍ଦ୍ଧନାରୀଶ୍ୱର]] # [[ସପ୍ତମାତୃକା ମନ୍ଦିର, ଯାଜପୁର]] # [[ନାସ୍ତିକତା]] # [[ଔଷଧୀୟ ବୃକ୍ଷଲତା]] # [[ଉତ୍ତରେଶ୍ଵର ଶିବ ମନ୍ଦିର]] # [[ଲକ୍ଷେଶ୍ଵର ଶିବ ମନ୍ଦିର]] # [[କାଶ୍ମୀର ବିବାଦ]] # [[ଜନତା କର୍ଫ୍ୟୁ]] # [[ଓଡ଼ିଶାରେ କୋଭିଡ-୧୯ ମହାମାରୀ]] # [[ବିଶ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟି ଦିବସ]] # [[ସରୋଜ ରାଜ ଚୌଧୁରୀ]] # [[କୃତିବାସ ନାୟକ]] # [[ୟେମେନ]] # [[ଓସାମା ବିନ ଲାଦେନ]] # [[ସଦ୍ଦାମ ହୁସେନ]] # [[ଅଙ୍ଗକୋର ବାଟ]] # [[ସିଓଲ]] # [[ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ]] # [[ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ଇତିହାସ]] # [[ଭେଲୁପିଲାଇ ପ୍ରଭାକରନ]] # [[ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଚା’ ଉତ୍ପାଦନ]] # [[ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ]] # [[ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ]] # [[କନ୍ନିଆ ଉଷ୍ଣ ପ୍ରସବଣ]] # [[ଶିରାନୀ ବନ୍ଦରନାଇକେଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମହାଭିଯୋଗ]] # [[ଜାତାପୁ]] # [[ଦାର୍ଢ଼୍ୟତାଭକ୍ତି ରସାମୃତ]] # [[ରାମଦାସ]] # [[କେନ୍ଦୁଲି ଶାସନ]] # [[ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତା ମିଶ୍ର]] # [[ବାଙ୍ଗାଲୋର ଭେଙ୍କେଟରାମିୟା ନାଗରତ୍ନା]] # [[କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମନିଟର]] # [[ଫେବୃଆରୀ]] # [[ଡିସେମ୍ବର]] # [[ଜୁନ]] # [[ଅକ୍ଟୋବର]] # [[ସେପ୍ଟେମ୍ବର]] # [[ଶନିବାର]] # [[ମଙ୍ଗଳବାର]] # [[ଧିରେନ୍ଦ୍ର ହୀରାଲାଲ ୱାଘେଲା]] # [[ଲଳିତ ମୋହନ ଶର୍ମା]] # [[ଅନାଦି ଚ଼ରଣ ସାହୁ]] # [[ଇମରାନ ଖାଁ]] # [[ରକ୍ତବାହୁ]] # [[ଧିରଜଲାଲ ଦେଶାଇ]] # [[ଇଲା ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ସୁଭାଷ ବ୍ରିଗେଡ୍]] # [[ଇନ୍ଦୁପ୍ରକାଶ]] # [[ଚ଼ାରୁ ମଜୁମଦାର]] # [[ଦ୍ୱିତୀ ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ]] # [[ସିମଳା ଚୁକ୍ତିନାମା]] # [[ରାଇମତି ଘେଉ‌ରିଆ]] {{collapsible list |title = ରାମାୟଣର ଚରିତ୍ର (୨୫) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[ଅହଲ୍ୟା]] |*[[ରମ୍ଭା (ଅପସରା)]] |*[[ଅଙ୍ଗଦ]] |*[[ଋଷ୍ୟଶୃଙ୍ଗ]] |*[[ସୁଗ୍ରୀବ]] |*[[ଜାମ୍ବବାନ]] |*[[ବାଳୀ]] |*[[ମାରୀଚ]] |*[[ଦଶରଥ]] |*[[କୌଶଲ୍ୟା]] |*[[ସୁମିତ୍ରା]] |*[[ଉର୍ମିଳା]] |*[[ବିଭୀଷଣ]] |*[[କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ]] |*[[ଲବଣାସୁର]] |*[[ବିଶ୍ରବା]] |*[[ମକରଧ୍ଵଜ]] |*[[ଲକ୍ଷ୍ମଣ]] |*[[ଭରତ (ରାମାୟଣ)]] |*[[ଜାବାଳି]] |*[[ଅଗସ୍ତ୍ୟ ମୁନି]] |*[[ମହର୍ଷି ଗୌତମ]] |*[[ମହର୍ଷି ଭରଦ୍ଵାଜ]] |*[[ଲଙ୍କିନୀ]] |*[[କୁଶଧ୍ଵଜ]] }} {{collapsible list |title = ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪ର (୨୮) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[କାଳଭୈରବ ମନ୍ଦିର, ବ୍ରାହ୍ମଣବରିଆ]] |*[[ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ଜାତୀୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟ]] |*[[ବକାରଖାନି]] |*[[ଅନୱର ପାଶା]] |*[[ମୁକ୍ତି ବାହିନୀ]] |*[[ଶେଖ ହସିନା]] |*[[ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ]] |*[[ମହମ୍ମଦ ଶାହାବୁଦ୍ଦିନ]] |*[[ଇୟାଜୁଦ୍ଦିନ ଅହମ୍ମଦ]] |*[[ବଙ୍ଗଭବନ]] |*[[ଶାହାବୁଦ୍ଦିନ ଅହମ୍ମଦ]] |*[[ଚୌଧୁରୀ ରହମତ ଅଲି]] |*[[ଲାହୋର]] |*[[ଆଜାଦ କାଶ୍ମୀର]] |*[[ଫୈସଲାବାଦ]] |*[[ଫାତିମା ଜିନ୍ନା]] |*[[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ବୋଗ୍ରା]] |*[[ସ୍ଵୟଂଭୂନାଥ]] |*[[ଅପ୍ରେଲ ୨୦୧୫ ନେପାଳ ଭୂମିକମ୍ପ]] |*[[ବୀରେନ୍ଦ୍ର ବୀର ବିକ୍ରମ ଶାହା]] |*[[ଚିତବନ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ]] |*[[ବ୍ରାହ୍ମୀ ଲିପି]] |*[[ମାୟା ଦେବୀ ମନ୍ଦିର, ଲୁମ୍ବିନୀ]] |*[[ନେପାଳର ଏକତ୍ରୀକରଣ]] |*[[ଚୀନ-ନେପାଳ ଯୁଦ୍ଧ]] |*[[ଜୟପ୍ରକାଶ ମଲ୍ଲ]] |*[[ଶ୍ରୀନିବାସ ମଲ୍ଲ]] |*[[ଲଳିତପୁର, ନେପାଳ]] }} {{collapsible list |title = ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଲୟର ବିଚାରପତି (10) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ଏସ୍. ମୁରଲିଧର]] |* [[ବିନୀତ ଶରଣ]] |* [[ସତ୍ୟ ଭୂଷଣ ବର୍ମନ୍]] |* [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ମିଶ୍ର]] |* [[ସଞ୍ଜୁ ପଣ୍ଡା]] |* [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |* [[ଅନଙ୍ଗ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |* [[ମହମ୍ମଦ ରଫିକ୍ (ବିଚାରପତି)]] |* [[ବିଦ୍ୟୁତ ରଞ୍ଜନ ଷଡ଼ଙ୍ଗି]] |* [[ଗତିକୃଷ୍ଣ ମିଶ୍ର]] }} {{collapsible list |title = ମହାଭାରତର ଚରିତ୍ର (୪୪) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[ଅମ୍ବା (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଅମ୍ବିକା (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଶିଖଣ୍ଡୀ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ବବୃବାହନ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଗାନ୍ଧାରୀ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଶକୁନି (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଶକୁନ୍ତଳା (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଶିଶୁପାଳ (ମହାଭାରତ)]] |*[[କୀଚକ]] |*[[ବିଦୁର]] |*[[ନକୁଳ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଦ୍ରୁପଦ]] |*[[ସହଦେବ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଯଯାତି]] |*[[ଦୁର୍ବାସା]] |*[[ବିଚିତ୍ରବୀର୍ଯ୍ୟ]] |*[[ଚିତ୍ରାଙ୍ଗଦ]] |*[[ପରୀକ୍ଷିତ]] |*[[ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର (ମହାଭାରତ)]] |*[[ପାଣ୍ଡୁ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ମାଦ୍ରୀ]] |*[[କିନ୍ଦମ]] |*[[କୃପାଚାର୍ଯ୍ୟ]] |*[[ପୁରୋଚନ]] |*[[ବିକର୍ଣ୍ଣ]] |*[[ଦୁଃଶୀଳା]] |*[[ଦୁଃଶାସନ]] |*[[ହିଡ଼ିମ୍ବ]] |*[[ହିଡ଼ିମ୍ବା]] |*[[ଶାମ୍ବ (କୃଷ୍ଣଙ୍କ ପୁତ୍ର)]] |*[[ମୟାସୁର]] |*[[ସତ୍ରାଜିତ୍‌]] |*[[ନହୁଷ]] |*[[ଜରାସନ୍ଧ]] |*[[ସୁଶର୍ମା]] |*[[ବକାସୁର]] |*[[ଅଧିରଥ]] |*[[ଅଂଶୁମାନ]] |*[[ମୁଚୁକୁନ୍ଦ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଉଲୁପୀ]] |*[[ଋଷ୍ୟଶୃଙ୍ଗ]] |*[[ଅନିରୁଦ୍ଧ (ମହାଭାରତ)]] |*[[ଭାନୁମତି (ଦୁର୍ଯୋଧନଙ୍କ ପତ୍ନୀ)]] |*[[ଶୂରସେନ (ମହାଭାରତ)]] }} {{collapsible list |title = ପାଳିତ ଦିବସ (୪୫) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଶାନ୍ତି ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ଶୌଚାଳୟ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ଜଳ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଆଜମା ଦିବସ]] |* [[ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦାରିଦ୍ର‍୍ୟ ଉନ୍ମୁଳନ ଦିବସ]] |* [[ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିଧବା ଦିବସ]] |* [[ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଅହିଂସା ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ଘରଚଟିଆ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ମାନସିକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଦିବସ]] |* [[ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସାକ୍ଷରତା ଦିବସ]] |* [[ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ କବିତା ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ମ୍ୟାଲେରିଆ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଶରଣାର୍ଥୀ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ବୌଦ୍ଧିକ ସମ୍ପଦ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଖାଦ୍ୟ ଦିବସ]] |* [[ଶିଶୁ ଶ୍ରମିକ ନିରୋଧ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ନିରୋଧ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଦିବସ]] |* [[ଓକିଲ ଦିବସ]] |* [[ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କ୍ରୀତଦାସପ୍ରଥା ଉନ୍ମୁଳନ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ଦୁଗ୍ଧ ଦିବସ]] |* [[ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ଉପଭୋକ୍ତା ଅଧିକାର ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ପୋଲିଓ ଦିବସ]] |* [[ଜାତୀୟ ଆୟୁର୍ବେଦ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ଛାତ୍ର ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଶାକାହାରୀ ଦିବସ]] |* [[ଜାତିସଂଘର ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ପଶୁ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ସ୍ତନ୍ୟପାନ ସପ୍ତାହ]] |* [[ବିଶ୍ଵ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ଵ ସଞ୍ଚୟ ଦିବସ]] |* [[ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଏକତା ଦିବସ]] |* [[ଜାତୀୟ ଗଣିତ ଦିବସ (ଭାରତ)]] |* [[ପିତୃ ଦିବସ]] |* [[ଗୋଆ ମୁକ୍ତି ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଦିବସ]] |* [[ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷିତ ମାତୃତ୍ୱ ଦିବସ]] |* [[ବିଶ୍ୱ ଚକୋଲେଟ ଦିବସ]] |* [[ମାନବାଧିକାର ଦିବସ]] |* [[ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ଦିବସ]] |* [[ପ୍ରବାସୀ ଭାରତୀୟ ଦିବସ]] |* [[ସୁଶାସନ ଦିବସ]] }} {{collapsible list |title = ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଓ ଅଭିନେତା (୨୦) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ଶିବା (୧୯୮୯ର ତେଲୁଗୁ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] |* [[ରଣବୀର ସିଂ]] |* [[ବିବାହ (୨୦୦୬ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |* [[ସୈଫ ଅଲ୍ଲୀ ଖାନ]] |* [[ଦବଙ୍ଗ]] |* [[ମେରି କମ (୨୦୧୪ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |* [[ଅଗ୍ନିପଥ (୧୯୯୦ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |* [[ଡନ୍ (୨୦୦୬ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |* [[ଗୋପାଲା ଗୋପାଲା (୨୦୧୫ର ତେଲୁଗୁ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] |* [[କୁଛ୍ କୁଛ୍ ହୋତା ହୈ]] |* [[ଲଗାନ (୨୦୦୧ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |* [[ଆଶିକ୍-୨]] |* [[ବାଜିରାଓ ମସ୍ତାନୀ (୨୦୧୫ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |* [[କଭି ଖୁସି କଭି ଗମ୍]] |* [[କ୍ରିସ]] |*[[ଦାମିନୀ (୧୯୯୩ର ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] |*[[ଜର୍ଜ ତିଆଡ଼ି]] |*[[ଚାର୍ଲି ଚାପଲିନ୍]] |*[[ରବି କିନ୍ନାଗି]] |*[[ତୁଷାର କପୁର]] }} {{collapsible list |title = ଗଣିତ ସମ୍ପର୍କୀୟ (୧୭) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[ଭାରତୀୟ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରଣାଳି]] |*[[ପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[ଗଣନ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[ମୌଳିକ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[ଯୌଗିକ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[ସଂଖ୍ୟା ରେଖା]] |*[[ଲଘିଷ୍ଠ ସାଧାରଣ ଗୁଣିତକ]] |*[[ଗରିଷ୍ଠ ସାଧାରଣ ଗୁଣନୀୟକ]] |*[[ଗୁଣନ]] |*[[ହରଣ (ଗଣିତ)]] |*[[ଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[ଅଯୁଗ୍ମ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[ଅପରିମେୟ ସଂଖ୍ୟା]] |*[[୧୩ (ସଂଖ୍ୟା)]] |*[[ପଞ୍ଚଭୂଜ]] |*[[ଷଡ଼ଭୂଜ]] |*[[ଅଷ୍ଟଭୁଜ]] }} {{collapsible list |title = ଓଡ଼ିଆ ମାସ (୧୨) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[ମେଷ (ମାସ)]] |*[[ବୃଷ (ମାସ)]] |*[[ମିଥୁନ (ମାସ)]] |*[[କର୍କଟ (ମାସ)]] |*[[ସିଂହ (ମାସ)]] |*[[କନ୍ୟା (ମାସ)]] |*[[ତୁଳା (ମାସ)]] |*[[ବିଛା (ମାସ)]] |*[[ଧନୁ (ମାସ)]] |*[[ମକର (ମାସ)]] |*[[କୁମ୍ଭ (ମାସ)]] |*[[ମୀନ (ମାସ)]] }} {{collapsible list |title = ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ (55) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ନର୍ମଦା କର]] |* [[ଶ୍ୟାମ୍ ପିତ୍ରୋଦା]] |* [[ଏକତା କପୁର]] |* [[କମଳା ପୂଜାରୀ]] |* [[ଅରବିନ୍ଦ ଢାଲି]] |* [[ଜୁଏଲ ଓରାମ]] |* [[ୱୁନା ଭେଙ୍କଟ ବରାହ ବୁଚି ରାମଲିଙ୍ଗମ୍‌]] |* [[ଜର୍ଜ ବର୍ଣ୍ଣାଡ ଶ]] |* [[ଇଲୈୟାରାଜା]] |* [[ଆଦର୍ଶ କୁମାର ଗୋଏଲ]] |* [[ବିଜ୍ଞାନେଶ୍ଵର]] |* [[ଭେଲୁ ନାଚିୟାର]] |* [[ଆଲ୍ଲୁରୀ ସୀତାରାମ ରାଜୁ]] |* [[ବିଧାନ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ]] |* [[କେ. କାମରାଜ]] |* [[ଆବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ]] |* [[ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ ପନ୍ତ]] |* [[ଚିଦାମ୍ବରମ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ]] |* [[ଗୋପୀନାଥ ବର୍ଦ୍ଦୋଳି]] |* [[ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦାସ ଟଣ୍ଡନ]] |* [[ଭଗବାନ ଦାସ]] |* [[ଧଣ୍ଡୋ କେଶବ କାର୍ଭେ]] |* [[ପାଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ବାମନ କାଣେ]] |* [[ଏମ. ଜି. ରାମଚନ୍ଦ୍ରନ]] |* [[ଭୀମସେନ ଜୋଶୀ]] |* [[ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ]] |* [[ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଅଗ୍ରୱାଲ]] |* [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା]] |* [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର]] |* [[ଲିଓ ଟଲଷ୍ଟୟ]] |* [[ଆମେରିଗୋ ଭେସପୁଚି]] |* [[ବାଲ୍ମିକୀ]] |* [[କଣାଦ (ମୁନି)]] |* [[ବସବେଶ୍ଵର]] |* [[କୁମାରିଲ ଭଟ୍ଟ]] |* [[ହଂସା ଜୀବରାଜ ମେହେଟ୍ଟା]] |* [[ସାରିପୁତ୍ତ]] |* [[ପ୍ରିୟବ୍ରତ ଦାସ]] |* [[ମିତ୍ରଭାନୁ ଗଉନ୍ତିଆ]] |* [[ଗୋବିନ୍ଦ ମାଥୁର]] |* [[ଶ୍ୟାମ ବେନେଗାଲ]] |* [[ଷ୍ଟୀଭ ଇରୱିନ]] |* [[ବ୍ରାଡ଼ ପିଟ]] |* [[ମହାଶ୍ଵେତା ଦେବୀ]] |* [[ଭାଲଚନ୍ଦ୍ର ନେମାଡ଼େ]] |* [[ଭୂପେନ ହଜାରିକା]] |* [[ଇନ୍ଦିରା ଗୋସ୍ଵାମୀ]] |* [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର କେଶବଲାଲ ଶାହା]] |* [[ବିଷ୍ଣୁ ଦେ]] |* [[ଚନ୍ଦ୍ରିକା କୁମାରତୁଙ୍ଗା]] |* [[ରାନିଲ ବିକ୍ରମସିଙ୍ଘେ]] |* [[ରଣସିଂହେ ପ୍ରେମଦାସ]] |* [[ଡନ୍ ଷ୍ଟିଫେନ୍ ସେନାନାୟକେ]] |* [[ଶିରାନୀ ବନ୍ଦରନାଇକେ]] |* [[ଅଶୋକ ଡି ସିଲ୍‌ଭା]] }} {{collapsible list |title = ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥଳବିଶେଷ (୨୪) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ନିର୍ମଳଝର]] |* [[ବାଲିବନ୍ଧ]] |* [[ଅଡବା]] |* [[ତୁମୁଡ଼ିବନ୍ଧ]] |* [[ଅର୍ସଲା]] |* [[ଭାଲେର]] |* [[ବାଲିପଦର]] |* [[କଣ୍ଟାବଣିଆ]] |* [[ମାଥିଲି]] |* [[ଚଉଠିଆ]] |* [[ଢେଙ୍କିକୋଟ]] |* [[କରାତଳି]] |* [[ବାଘହାଣ୍ଡି]] |* [[ସୁନାଧାର]] |* [[ଗୋଳନ୍ଥରା]] |* [[ରିମୁଳି]] |* [[ଶରଣକୁଳ]] |* [[ସେରାଙ୍ଗ]] |* [[ଆଠମଲ୍ଲିକ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ]] |* [[କେନ୍ଦୁଝର ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ]] |* [[ତାଳଚେର ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ]] |*[[ଦାଣ୍ଡମୁକୁନ୍ଦପୁର]] |*[[ଢେଙ୍କାନାଳ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ]] |*[[ନୟାଗଡ଼ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ]] }} {{collapsible list |title = ଶୈକ୍ଷିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ (୦୬) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[ବିନାୟକ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |*[[ଭୋଳାନାଥ ବିଦ୍ୟାପୀଠ, ପୁରୀ]] |*[[ଶୈଳବାଳା ମହିଳା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |*[[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ ବିଦ୍ୟାଧର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |*[[ଉପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ସୋର]] |*[[ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ, ଓଡିଶା]] }} {{collapsible list |title = ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ପର୍କିତ ଲେଖାଗୁଡ଼ିକ (୧୬) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[କଳ୍ପବଟ]] |* [[ଆଜ୍ଞାମାଳ]] |* [[ଅଭୟ ଚରଣାରବିନ୍ଦ ଭକ୍ତିବେଦାନ୍ତ ସ୍ଵାମୀ ପ୍ରଭୁପାଦ]] |* [[ଆଲମଚଣ୍ଡି]] |* [[ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ ପୀଠ]] |* [[ନିଳାଦ୍ରୀ ବିଜେ]] |* [[ମେଘନାଦ ପ୍ରାଚୀର]] |* [[ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ]] |* [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] |* [[ବାଇଶି ପାହାଚ]] |* [[ମୁକ୍ତି ମଣ୍ଡପ]] |* [[ପତି ମହାପାତ୍ର]] |* [[ନୀଳାଦ୍ରି ମହୋଦୟ]] |* [[ବାରାହୀ ଦେଉଳ, ଚଉରାଶି]] |* [[ବଡ଼ଛତା ମଠ]] |* [[ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୫]] }} {{collapsible list |title = ରାୟଗଡା ଜିଲ୍ଲା ସମ୍ପର୍କରେ ଥିବା ଲେଖାଗୁଡ଼ିକ (୬୪) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]] |* [[ବିଶ୍ଵନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |* [[ମା ମାର୍କମା ମନ୍ଦିର]] |* [[ଅର୍ଜୁନ ଗମାଙ୍ଗ]] |* [[ଚାଟିକଣା]] |* [[ନାଗଭୂଷଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |* [[ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ ହାସପାତାଳ, ବିଷମ କଟକ]] |* [[ମଝିଘରିଆଣୀ ମନ୍ଦିର]] |* [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେବ ହାଇସ୍କୁଲ]] |* [[ଗୁଣୁପୁର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |* [[ନୀଳକଣ୍ଠେଶ୍ଵର ଶିବ ମନ୍ଦିର, ପଦ୍ମପୁର]] |* [[ସରକାରୀ ହାଇସ୍କୁଲ,ଗୁଣୁପୁର]] |* [[ପାଇକପଡା, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[କୁଜେନ୍ଦ୍ରି]] |* [[ଜେକେପୁର]] |* [[କାଶିପୁର, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଥେରୁବାଲି]] |* [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସିପାତ୍ର]] |* [[ରାୟଗଡ଼ା ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |* [[ଗୋଡିଆବନ୍ଧ]] |* [[ମୀନଝୋଲା]] |* [[ହାତୀପଥର, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଭୀମଶଙ୍କର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ (ଡାକିନ୍ୟାଂ), ଭୀମପୁର]] |* [[ଝୁଲନ୍ତା ପୋଲ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଠକ୍କର ବାପା ଆଶ୍ରମ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ମହର୍ଷି ବିଦ୍ୟା ମନ୍ଦିର, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ମଙ୍ଗେଇ ଗମାଙ୍ଗ]] |* [[ଗୀତା ମହାଳିକ]] |* [[ଜବାହର ନବୋଦୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଚଇତି ମହୋତ୍ସବ , ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଜିଲ୍ଲା ଆଇନସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ବିଡିକା]] |* [[ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର]] |* [[ବଂଶଧାରା ନଦୀ]] |* [[ନାଗାବଳୀ ନଦୀ]] |* [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର]] |* [[କୁମୁଡାବାଲି]] |* [[ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର, ଗୁଣପୁର]] |* [[ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରାୟଣ ମନ୍ଦିର, ଥେରୁବାଲି]] |* [[ଗୋପୀନାଥ ମନ୍ଦିର, ଲିହୁରୀ]] |* [[ଗୁଣପୁର ରେଳ ଷ୍ଟେସନ]] |* [[ରାୟଗଡ଼ା ରେଳ ଷ୍ଟେସନ]] |* [[ତପନ ମିଶ୍ର]] |* [[ଶାନ୍ତି ଦେବୀ]] |* [[ରତନ ଦାସ]] |* [[ଡିଭାଇନ ପବ୍ଳିକ ସ୍କୁଲ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଟିକିରି]] |* [[ଭାଲିଆପଦର]] |* [[ହାଟମୁନିଗୁଡ଼ା]] |* [[ନେକାଣ୍ଟି ଭାସ୍କର ରାଓ]] |* [[ସରକାରୀ ଗୋପବନ୍ଧୁ ପୌର ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ସାଙ୍କେଶ]] |* [[ହନୁମାନ ମନ୍ଦିର, ରାୟଗଡ଼]] |* [[ଦୀପ୍ତି କନ୍‌ଭେଣ୍ଟ ସ୍କୁଲ, ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଶ୍ରୀରଙ୍ଗ ନାୟକ]] |* [[ହେମାବତୀ ଗମାଙ୍ଗ]] |*[[ଶିବପ୍ରସାଦ ଗନ୍ତାୟତ]] |*[[ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସିପାତ୍ର]] |*[[ଲାଲ ବିହାରୀ ହିମିରିକା]] |*[[ସପ୍ତଗିରି ଶଙ୍କର ଉଲ୍ଲାକା]] |*[[ଜଗନ୍ନାଥ ସାରକା]] |*[[ରିତେଶ ଅଗ୍ରୱାଲ]] }} {{collapsible list |title = ଭାରତୀୟ ଆଇନ ସମ୍ପର୍କରେ (୫୫) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |*[[ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନ୍ୟାୟୀକ ନିଯୁକ୍ତି ଆୟୋଗ]] |*[[ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ଆଇନ]] |*[[ଭାରତର ନ୍ୟାୟୀକ ବ୍ୟବସ୍ଥା]] |*[[ଭାରତୀୟ ଦଣ୍ଡ ସଂହିତା,୧୮୬୦]] |*[[ଓଡ଼ିଶା ଲୋକସେବା ଅଧିକାର ଅଧିନିୟମ, ୨୦୧୨]] |*[[ଅଗ୍ରୀମ ଜାମିନ]] |*[[ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିବାହ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୪]] |*[[ହିନ୍ଦୁ ବିବାହ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୫]] |*[[ଭାରତରେ ଜନହିତ ମାମଲା]] |*[[ମହାଭିଯୋଗ]] |*[[ବିବାହ ବିଚ୍ଛେଦ]] |*[[ତିନି ତଲାକ]] |*[[ନ୍ୟାୟାଧୀଶଙ୍କ (ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧିତ) ତିନି ମାମଲା]] |*[[ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର (ସଂଶୋଧନ) ଅଧିନିୟମ, ୨୦୦୫]] |*[[ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୬]] |*[[ହିନ୍ଦୁ ବିଧବା ପୁନର୍ବିବାହ ଅଧିନିୟମ, ୧୮୫୬]] |*[[ମିତାକ୍ଷରା]] |*[[ଦାୟଭାଗ]] |*[[ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ନିଷେଧ ଅଧିନିୟମ, ୨୦୦୬]] |*[[ମହମ୍ମଦ ଅହମଦ ଖାଁ ବନାମ ଶାହା ବାନୁ ବେଗମ]] |*[[ବାଦୀ]] |*[[ପ୍ରତିବାଦୀ]] |*[[ସତୀ ପ୍ରଥା ନିଷେଧ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୮୭]] |*[[ଭାରତୀୟ ଆଇନରେ ବ୍ୟଭିଚାର]] |*[[ପାରିବାରିକ ଅଦାଲତ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୮୪]] |*[[ବିଶାଖା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ବନାମ ରାଜସ୍ଥାନ ସରକାର]] |*[[କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାଙ୍କ ଯୌନ ଉତ୍ପୀଡନ (ନିଷେଧ, ନିବାରଣ ତଥା ପ୍ରତିକାର) ଅଧିନିୟମ, ୨୦୧୩]] |*[[କେଶବାନନ୍ଦ ଭାରତୀ ବନାମ କେରଳ ସରକାର]] |*[[ଆର୍ଯ୍ୟ ବିବାହ ବୈଧିକରଣ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୩୭]] |*[[ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିନିୟମ, ୨୦୧୭]] |*[[ମହିଳାଙ୍କୁ ଅଶ୍ଳୀଳ ଭାବେ ପ୍ରଦର୍ଶନ (ନିଷେଧ) ଅଧିନିୟମ, ୧୯୮୬]] |*[[ଜମି ଅଧିଗ୍ରହଣ ଅଧିନିୟମ, ୧୮୯୪]] |*[[ଧନକର ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୭]] |*[[ଓଡ଼ିଶା (ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ) ଅଧିନିୟମ, ୨୦୧୧]] |*[[ହିନ୍ଦୁ ଦତ୍ତକଗ୍ରହଣ ଓ ଭରଣପୋଷଣ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୬]] |*[[ମକଦ୍ଦମା ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଅଧିନିୟମ, ୧୮୮୭]] |*[[ଶପଥ ଅଧିନିୟମ,୧୯୬୯]] |*[[ପୋଲିସ ଅଧିନିୟମ, ୧୮୬୧]] |*[[ଜୋସେଫ ସାଇନ ବନାମ ଭାରତ ସରକାର]] |*[[ଶବରୀମାଳା ମନ୍ଦିର ମାମଲା]] |*[[ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବନାମ ଭାରତ ସରକାର]] |*[[ରାଜନୀତିର ଅପରାଧିକରଣରେ ଅଦାଲତି ଫଇସଲା]] |*[[ଜାତୀୟ ଆଇନ ସେବା ଦିବସ]] |*[[ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ପରିଶିଷ୍ଟ]] |*[[ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ସପ୍ତମ ପରିଶିଷ୍ଟ]] |*[[ଲୋକ ଅଦାଲତ]] |*[[ସ୍ତ୍ରୀଧନ]] |*[[ଆର୍ବିଟ୍ରେସନ ବା ମଧ୍ୟସ୍ଥତା]] |*[[ଓଡ଼ିଶା COVID-19 ନିୟମାବଳୀ,୨୦୨୦]] |*[[ବାୟୁ (ପ୍ରଦୂଷଣ ନିବାରଣ ଓ ନିରାକରଣ) ଅଧିନିୟମ, ୧୯୮୧]] |*[[ମାଲାବାର ବିବାହ ଅଧିନିୟମ, ୧୮୯୬]] |*[[ଜାତୀୟ ଆଇନ ସେବା ପ୍ରାଧିକରଣ ( NALSA) ବନାମ ଭାରତ ସରକାର]] |*[[ଓଡ଼ିଶା ଗୋହତ୍ୟା ନିଷେଧ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୬୦]] |*[[ଓଡ଼ିଶା ମାନବ ଅଧିକାର ଆୟୋଗ]] |*[[ବିଦେଶ ବିବାହ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୬୯]] }} {{collapsible list |title = କିଛି ଲେଖା ମୋ ଦ୍ଵାରା ପରିବର୍ଦ୍ଧିତ (୨୦) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ମହା ଅଣସର]] |* [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |* [[ରାୟଗଡ଼ା]] |* [[ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ]] |* [[ଇସ୍କନ]] |* [[ରାମାୟଣ]] |* [[ବିଷମ କଟକ]] |* [[ସର୍ବପଲ୍ଲୀ ରାଧାକୃଷ୍ଣନ]] |* [[ଢଗ ଢମାଳି]] |* [[ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ]] |* [[ଶକୁନ୍ତଳା ଦେବୀ]] |* [[ତାତ୍ୟା ତୋପେ]] |* [[୧ (ସଂଖ୍ୟା)]] |* [[ମିଶାଣ]] |* [[୨ (ସଂଖ୍ୟା)|୨]] |* [[୩ (ସଂଖ୍ୟା)|୩]] |* [[ତ୍ରିଭୁଜ]] |* [[ରଘୁରାମ ରାଜନ]] |* [[କମଳା ନେହେରୁ]] |* [[ସତ୍ୟନାରାୟଣ ରାଜଗୁରୁ]] }} {{collapsible list |title = ରାଶି ଓ ନକ୍ଷତ୍ର (୪୧) |framestyle=border:1px solid blue; background:#DFFFDF; width:99%; padding:4px; margin-bottom:10px |* [[ଅଶ୍ଵିନୀ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |* [[ଭରଣୀ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |* [[କୃତ୍ତିକା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |* [[ରୋହିଣି (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |* [[ମୃଗଶିରା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |* [[ଆର୍ଦ୍ରା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |* [[ପୁନର୍ବସୁ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ପୁଷ୍ୟା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଅଶ୍ଳେଷା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ମଘା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ପୂର୍ବ ଫାଲ୍‌ଗୁନୀ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଉତ୍ତର ଫାଲ୍‌ଗୁନୀ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ହସ୍ତା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଚିତ୍ରା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ସ୍ଵାତି (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ବିଶାଖା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଅନୁରାଧା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଜ୍ୟେଷ୍ଠା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ମୂଳା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ପୂର୍ବାଷାଢ଼ା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଉତ୍ତରାଷାଢ଼ା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଶ୍ରବଣା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଧନିଷ୍ଠା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଶତଭିଷା (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ପୂର୍ବ ଭାଦ୍ରପଦ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ଉତ୍ତର ଭାଦ୍ରପଦ (ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ରେବତୀ(ନକ୍ଷତ୍ର)]] |*[[ମଇ ଦିବସ]] |*[[ନକ୍ଷତ୍ର]] |*[[ମେଷ (ରାଶି)]] |*[[ବୃଷ (ରାଶି)]] |*[[ମିଥୁନ (ରାଶି)]] |*[[କର୍କଟ (ରାଶି)]] |*[[ସିଂହ (ରାଶି)]] |*[[କନ୍ୟା (ରାଶି)]] |*[[ତୁଳା (ରାଶି)]] |*[[ବିଛା (ରାଶି)]] |*[[ଧନୁ (ରାଶି)]] |*[[ମକର (ରାଶି)]] |*[[କୁମ୍ଭ (ରାଶି)]] |*[[ମୀନ (ରାଶି)]] }} ==ଜାଣିବା ନିମନ୍ତେ ଦେଖନ୍ତୁ == * [[ସହଯୋଗ:ଓଡ଼ିଆରେ ଟାଇପ କରିବେ କେମିତି|ଓଡ଼ିଆରେ ଟାଇପ କରିବେ କେମିତି?]] ମୋତେ ଫେସ୍‌ବୁକରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବେ ? ତାହେଲେ ଏହି ଲିଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଲିକ କରନ୍ତୁ [[File:Facebook icon.svg|22px|alt=Meet me at Facebook|link=https://facebook.com/hpsatapathy]] {{My sandbox}} [https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AC%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AC%AC%E0%AC%B9%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%95%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AD%80:Hpsatapathy/sandbox1 "My sandbox1"] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ଉଇକିଆଳି]] [[Category:ଓଡ଼ିଆ ଉଇକିଆଳି]] [[en:User:hpsatapathy]] [[Category:User or|{{PAGENAME}}]] <noinclude> [[Category:User or-N|{{PAGENAME}}]] <br /> <br /> {{ମହିଳା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୮}} 18lo6zw3hje4di8s1y1xpvvj8zka5r5 ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର 0 44765 556761 511782 2024-12-07T09:57:44Z Hpsatapathy 6324 /* ଅବସ୍ଥିତି */ 556761 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Govt. B.N.High School, Padmapur}} {{Infobox school |name = ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ,ପଦ୍ମପୁର |image = |motto = |established = ୧୯୫୯ |type = |affiliation = |grades = ଶ୍ରେଣୀ ୬ରୁ ୧୦ମ |president = |principal = |head of school = |dean = |faculty = |staff = |students = ୬୫୧ |campus type = |campus size = |location = [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର୍]], [[ଓଡ଼ିଶା]], [[ଭାରତ]] |website = }} '''ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର ''' [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶାର]] [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]ରେ ଥିବା ଏକ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର|ସରକାରୀ]] [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚବିଦ୍ୟାଳୟ ।<ref>[http://rayagada.nic.in/HIGHSECONDARY.htm "Information Sheet"]</ref> == ଅବସ୍ଥିତି == ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ରେ ଥିବା [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]<nowiki></nowiki>ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ । == ଇତିହାସ == ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବେ ନିର୍ମିତ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ତତ୍କାଳିନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ [[ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ]]ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କରି ନାମାନୁସାରେ ସ୍କୁଲଟି ନାମିତ । ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବର୍ଷରୁ ଏ ଯାବତ ବହୁ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ପଦ ପଦବୀରେ ରହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ବିଦ୍ୟାଳୟ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ଅବିଭକ୍ତ [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]ର ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଏ ଓ ଷଷ୍ଠରୁ ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏ ପାଠ ପଢ଼ାଯାଇଥାଏ । ଅଧୁନା ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୫୦ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀ (NCC)ର ସୁବିଧା ରହିଛି । ସ୍କୁଲଟି ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦଦ୍ୱାରା ଅନୁବନ୍ଧିତ ।<ref>[http://rtiodisha.in/pa/T1RILzg0NjQ= "RTI Odisha"]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == *[http://padmapuronline.blogspot.in "padmapuronline"] <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାର ବିଦ୍ୟାଳୟ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] 71v448eoykshvcasniriv5qf6del306 556762 556761 2024-12-07T09:58:14Z Hpsatapathy 6324 /* ଇତିହାସ */ 556762 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Govt. B.N.High School, Padmapur}} {{Infobox school |name = ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ,ପଦ୍ମପୁର |image = |motto = |established = ୧୯୫୯ |type = |affiliation = |grades = ଶ୍ରେଣୀ ୬ରୁ ୧୦ମ |president = |principal = |head of school = |dean = |faculty = |staff = |students = ୬୫୧ |campus type = |campus size = |location = [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର୍]], [[ଓଡ଼ିଶା]], [[ଭାରତ]] |website = }} '''ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର ''' [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶାର]] [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]ରେ ଥିବା ଏକ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର|ସରକାରୀ]] [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚବିଦ୍ୟାଳୟ ।<ref>[http://rayagada.nic.in/HIGHSECONDARY.htm "Information Sheet"]</ref> == ଅବସ୍ଥିତି == ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ରେ ଥିବା [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]<nowiki></nowiki>ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ । == ଇତିହାସ == ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବେ ନିର୍ମିତ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ତତ୍କାଳିନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ [[ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ]]ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କରି ନାମାନୁସାରେ ସ୍କୁଲଟି ନାମିତ । ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବର୍ଷରୁ ଏ ଯାବତ ବହୁ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ପଦ ପଦବୀରେ ରହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ବିଦ୍ୟାଳୟ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ଅବିଭକ୍ତ [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]<nowiki></nowiki>ର ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଏ ଓ ଷଷ୍ଠରୁ ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏ ପାଠ ପଢ଼ାଯାଇଥାଏ । ଅଧୁନା ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୫୦ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀ (NCC)ର ସୁବିଧା ରହିଛି । ସ୍କୁଲଟି ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦଦ୍ୱାରା ଅନୁବନ୍ଧିତ ।<ref>[http://rtiodisha.in/pa/T1RILzg0NjQ= "RTI Odisha"]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == *[http://padmapuronline.blogspot.in "padmapuronline"] <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାର ବିଦ୍ୟାଳୟ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] 1680kz0exk42s4lw9ngaxb4x1riieng 556763 556762 2024-12-07T09:58:39Z Hpsatapathy 6324 /* ଇତିହାସ */ 556763 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Govt. B.N.High School, Padmapur}} {{Infobox school |name = ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ,ପଦ୍ମପୁର |image = |motto = |established = ୧୯୫୯ |type = |affiliation = |grades = ଶ୍ରେଣୀ ୬ରୁ ୧୦ମ |president = |principal = |head of school = |dean = |faculty = |staff = |students = ୬୫୧ |campus type = |campus size = |location = [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର୍]], [[ଓଡ଼ିଶା]], [[ଭାରତ]] |website = }} '''ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର ''' [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶାର]] [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]ରେ ଥିବା ଏକ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର|ସରକାରୀ]] [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚବିଦ୍ୟାଳୟ ।<ref>[http://rayagada.nic.in/HIGHSECONDARY.htm "Information Sheet"]</ref> == ଅବସ୍ଥିତି == ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ରେ ଥିବା [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]<nowiki></nowiki>ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ । == ଇତିହାସ == ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବେ ନିର୍ମିତ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ତତ୍କାଳିନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ [[ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ]]<nowiki></nowiki>ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କରି ନାମାନୁସାରେ ସ୍କୁଲଟି ନାମିତ । ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବର୍ଷରୁ ଏ ଯାବତ ବହୁ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ପଦ ପଦବୀରେ ରହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ବିଦ୍ୟାଳୟ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ଅବିଭକ୍ତ [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]<nowiki></nowiki>ର ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଏ ଓ ଷଷ୍ଠରୁ ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏ ପାଠ ପଢ଼ାଯାଇଥାଏ । ଅଧୁନା ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୫୦ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀ (NCC)ର ସୁବିଧା ରହିଛି । ସ୍କୁଲଟି ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦଦ୍ୱାରା ଅନୁବନ୍ଧିତ ।<ref>[http://rtiodisha.in/pa/T1RILzg0NjQ= "RTI Odisha"]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == *[http://padmapuronline.blogspot.in "padmapuronline"] <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାର ବିଦ୍ୟାଳୟ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] nvyf7t04ahay7xq7oysfgiqknj5jq1d 556764 556763 2024-12-07T10:00:29Z Hpsatapathy 6324 ଲିଙ୍କ୍ ତିଆରି 556764 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Govt. B.N.High School, Padmapur}} {{Infobox school |name = ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ,ପଦ୍ମପୁର |image = |motto = |established = ୧୯୫୯ |type = |affiliation = |grades = ଶ୍ରେଣୀ ୬ରୁ ୧୦ମ |president = |principal = |head of school = |dean = |faculty = |staff = |students = ୬୫୧ |campus type = |campus size = |location = [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର୍]], [[ଓଡ଼ିଶା]], [[ଭାରତ]] |website = }} '''ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର ''' [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶାର]] [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]ରେ ଥିବା ଏକ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର|ସରକାରୀ]] [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚବିଦ୍ୟାଳୟ ।<ref>[http://rayagada.nic.in/HIGHSECONDARY.htm "Information Sheet"]</ref> == ଅବସ୍ଥିତି == ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ରେ ଥିବା [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]<nowiki></nowiki>ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ । == ଇତିହାସ == ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବେ ନିର୍ମିତ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ତତ୍କାଳିନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ [[ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ]]<nowiki/>ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କରି ନାମାନୁସାରେ ସ୍କୁଲଟି ନାମିତ । ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବର୍ଷରୁ ଏ ଯାବତ ବହୁ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ପଦ ପଦବୀରେ ରହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ବିଦ୍ୟାଳୟ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ଅବିଭକ୍ତ [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]<nowiki/>ର ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଏ ଓ ଷଷ୍ଠରୁ ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏ ପାଠ ପଢ଼ାଯାଇଥାଏ । ଅଧୁନା ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୫୦ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀ (NCC)ର ସୁବିଧା ରହିଛି । ସ୍କୁଲଟି [[ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ, ଓଡ଼ିଶା|ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ]] ଦ୍ୱାରା ଅନୁବନ୍ଧିତ ।<ref>[http://rtiodisha.in/pa/T1RILzg0NjQ= "RTI Odisha"]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == *[http://padmapuronline.blogspot.in "padmapuronline"] <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାର ବିଦ୍ୟାଳୟ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] mmwems2ugd2wi1jn0kayoq54pam463d 556765 556764 2024-12-07T10:12:19Z Hpsatapathy 6324 /* ଅବସ୍ଥିତି */ 556765 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Govt. B.N.High School, Padmapur}} {{Infobox school |name = ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ,ପଦ୍ମପୁର |image = |motto = |established = ୧୯୫୯ |type = |affiliation = |grades = ଶ୍ରେଣୀ ୬ରୁ ୧୦ମ |president = |principal = |head of school = |dean = |faculty = |staff = |students = ୬୫୧ |campus type = |campus size = |location = [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର୍]], [[ଓଡ଼ିଶା]], [[ଭାରତ]] |website = }} '''ସରକାରୀ ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ, ପଦ୍ମପୁର ''' [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶାର]] [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]ରେ ଥିବା ଏକ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର|ସରକାରୀ]] [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚବିଦ୍ୟାଳୟ ।<ref>[http://rayagada.nic.in/HIGHSECONDARY.htm "Information Sheet"]</ref> == ଅବସ୍ଥିତି == ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ରେ ଥିବା [[ପଦ୍ମପୁର, ରାୟଗଡ଼ା|ପଦ୍ମପୁର]]<nowiki/>ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ।<ref>{{Cite web |title=Schools in Padmapur Cluster {{!}} List of Schools in Padmapur Cluster, Rayagada District (Orissa) |url=https://schools.org.in/orissa/rayagada/padampur/padmapur |access-date=2024-12-07 |website=schools.org.in}}</ref> == ଇତିହାସ == ବିଜୟାନନ୍ଦ ହାଇସ୍କୁଲ ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଅର୍ଦ୍ଧଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବେ ନିର୍ମିତ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ତତ୍କାଳିନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ [[ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ]]<nowiki/>ଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କରି ନାମାନୁସାରେ ସ୍କୁଲଟି ନାମିତ । ପ୍ରତିଷ୍ଠା ବର୍ଷରୁ ଏ ଯାବତ ବହୁ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚ ପଦ ପଦବୀରେ ରହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]ର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ବିଦ୍ୟାଳୟ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟଟି ଅବିଭକ୍ତ [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]<nowiki/>ର ଶିକ୍ଷାବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଆସିଛି । ଏଠାରେ [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରାଯାଏ ଓ ଷଷ୍ଠରୁ ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏ ପାଠ ପଢ଼ାଯାଇଥାଏ । ଅଧୁନା ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୫୦ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ସମର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ବାହିନୀ (NCC)ର ସୁବିଧା ରହିଛି । ସ୍କୁଲଟି [[ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ, ଓଡ଼ିଶା|ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ]] ଦ୍ୱାରା ଅନୁବନ୍ଧିତ ।<ref>[http://rtiodisha.in/pa/T1RILzg0NjQ= "RTI Odisha"]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == *[http://padmapuronline.blogspot.in "padmapuronline"] <!--ଅଲଗା ଭାଷାର ଉଇକିପିଡ଼ିଆରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ--> {{ମୁଣ୍ଡିଆ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶାର ବିଦ୍ୟାଳୟ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] nqej8icelccgmensg2v0hovy6dpjemj ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ 0 45281 556752 284682 2024-12-07T01:37:18Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556752 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Febrile seizure}} {{Infobox disease| | Name = ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ |Image = Clinical thermometer 38.7.JPG |Caption = ଗୋଟିଏ ଆନାଲଗ [[ମେଡିକାଲ ଥର୍ମୋମିଟର]]ରେ {{val|38.8|u=°C}} or {{val|101.8|u=°F}} ଉତ୍ତାପ ଦେଖାଉଛି | ICD10 = {{ICD10|R|56|0|r|50}} | ICD9 = {{ICD9|780.31}} | MeshID = D003294 | OMIM = 604352 | DiseasesDB = 4777 | MedlinePlus = 000980 | eMedicineSubj = neuro | eMedicineTopic = 134 }} '''ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ''' ('''ବାତ''', [[lan:en|ଇଂରାଜୀ]]ରେ '''febrile seizure''', ବା '''fever fit''' ବା '''febrile convulsion''', ଏକ ପ୍ରକାର [[ମୃଗୀ ବାତ]] ([[lan:en|ଇଂରାଜୀ]]ରେ [[epileptic seizure]]) ଯାହା ଅତ୍ୟଧିକ ଶାରୀରିକ ଉତ୍ତାପ ହେଲେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସାଂଘାତିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅସୁବିଧା ନ ଥାଏ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ସାଧାରଣତଃ ଏହା ୬ ମାସର ଶିଶୁଠାରୁ ୫ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ପିଲାଙ୍କଠାରେ ଦେଖାଯାଏ । <ref name=AFP2012/> ଅଧିକାଂଶ ବାତ ୫ ମିନିଟ ମାତ୍ର ରହେ ଓ ପିଲା ୬୦ ମିନିଟ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସେ । <ref name=AFP2012>{{cite journal|authors=Graves, RC with Oehler, K and Tingle, LE|title=Febrile seizures: risks, evaluation, and prognosis|journal=American family physician|date=Jan 15, 2012|volume=85|issue=2|pages=149–53|pmid=22335215}}</ref><ref name=NHS2012>{{cite web|title=Symptoms of febrile seizures|url=http://www.nhs.uk/Conditions/Febrile-convulsions/Pages/Symptoms.aspx|website=www.nhs.uk|accessdate=13 October 2014|date=01/10/2012|archive-date=6 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006113015/http://www.nhs.uk/Conditions/Febrile-convulsions/Pages/Symptoms.aspx|url-status=dead}}</ref> <!-- କାରଣ ଓ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ --> ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ ବଂଶଗତ ହୋଇପାରେ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ରୋଗ ଯଥା ମସ୍ତିଷ୍କ ସଂକ୍ରମଣ, [[ମେଟାବୋଲିକ୍ ରୋଗ]] ଓ ଜ୍ୱର ବ୍ୟତୀତ ବାତର ଇତିହାସ ଅଛି କି ନାହିଁ, ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ହୁଏ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ଦୁଇ ପ୍ରକାର ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ ଦେଖାଯାଏ ଯଥା: ସାଧାରଣ ଓ ଜଟିଳ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ଗୋଟିଏ ସୁସ୍ଥ ପିଲାର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ୧୫ ମିନିଟରୁ କମ୍ ସମୟ ଧରି [[ଟୋନିକ୍-କ୍ଲୋନିକ]] ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ ହେଲେ ସାଧାରଣ ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ କୁହାଯାଏ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ନିମନ୍ତେ [[ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା]], ଇମେଜିଙ୍ଗ ବା [[ଇ.ଇ.ଜି.]] ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ନାହିଁ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ଜ୍ୱରର ଉତ୍ସ ବା କାରଣ ଖୋଜିବାକୁ ସୁପାରିସ <!-- <ref name=AFP2012/> --> ସୁସ୍ଥ ଦେଖାଯାଉଥିବା ପିଲାର ଲମ୍ବର ପଙ୍କଚର୍ ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ । <ref name=AFP2012/> <!-- ପ୍ରତିଷେଧ, ଚିକିତ୍ସା, ପୂର୍ବାନୁମାନ ଓ ରୋଗାନୁଶୀଳନ --> ସାଧାରଣ ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ ନିମନ୍ତେ କୌଣସି [[ବାତ ନିରୋଧକ]] ବା [[ଜ୍ୱର ନିରୋଧକ]] ଔଷଧ ଦେବାକୁ ସୁପାରିସ କରାଯାଏ ନାହିଁ&nbsp;। <ref name=AFP2012/> ଅଳ୍ପ କେତେକ କେଶ୍‌ରେ ୫ ମିନିଟରୁ ଅଧିକ ସମୟ ବାତ ମାରୁଥିଲେ [[ବେଞ୍ଜୋଡାଏଜେପିନ]] ଦଳର ଔଷଧ [[ଲୋରାଜେପାମ]] ବା [[ମିଡାଜୋଲାମ]] ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଇ ପାଏ । <ref name=AFP2012/><ref>{{cite book|author1=Paritosh Prasad|title=Pocket Pediatrics: The Massachusetts General Hospital for Children Handbook of Pediatrics|date=2013|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=9781469830094|page=419|url=http://books.google.ca/books?id=DbptoZipfKkC&pg=PT419}}</ref> ସାଧାରଣ ବାତରେ ଫଳାଫଳ ଅତି ଭଲ, କୌଣସି ସାଂଘାତିକ ସଙ୍କଟ ନ ଥାଏ । <!-- <ref name=AFP2012/> --> ପ୍ରାୟ ୨ % ପିଲାଙ୍କର [[ଏପିଲେପ୍ସି]] ସଙ୍କଟ ରହିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଲୁଛି । <ref name=AFP2012/> ୫ ବର୍ଷରୁ କମ ବୟସ୍କ ପିଲାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୨ରୁ ୧୦ % ପିଲାଙ୍କର ଜ୍ୱରଜାତ ଅଙ୍ଗବିକ୍ଷେପ ସମ୍ଭାବାନା ଥାଏ । <ref name=AFP2012/><ref name=Patt2013>{{cite journal|last1=Patterson|first1=JL|last2=Carapetian|first2=SA|last3=Hageman|first3=JR|last4=Kelley|first4=KR|title=Febrile seizures.|journal=Pediatric annals|date=Dec 2013|volume=42|issue=12|pages=249–54|pmid=24295158|doi=10.3928/00904481-20131122-09}}</ref> ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଝିଅଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ପୁଅଙ୍କର ଅଧିକ ହୁଏ । <ref name=Ron2008>{{cite book|title=Pediatric hospital medicine : textbook of inpatient management|year=2008|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=9780781770323|page=266|url=http://books.google.ca/books?id=sV6-ifUGoMYC&pg=PA266|edition=2nd ed.|editor=Ronald M. Perkin}}</ref> ଥରେ ଏହି ରୋଗ ହେଲେ ୧୫ରୁ ୭୦ % କେଶ୍‌ରେ ଆଉଥରେ ବାତ ସମ୍ଭାବନା ରହେ । <ref name=AFP2012/> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] 35trril5e7v2bur2moc89kh9jwfkwf9 ଅନନ୍ତପୁର 0 46841 556732 547542 2024-12-06T19:19:14Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556732 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = Anantapur | native_name = అనంతపురం | native_name_lang = te | other_name = | settlement_type = [[City]] | image_skyline = Anantapur Clock tower at night.jpg | image_alt = | image_caption = Clock tower at Anantapur | nickname = | image_map = | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = India Andhra Pradesh | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = 14.68 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 77.6 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = inline,title | subdivision_type = Country | subdivision_name = India | subdivision_type1 = State | subdivision_name1 = [[Andhra Pradesh]] | subdivision_type2 = [[List of regions of India|Region]] | subdivision_name2 = [[Rayalaseema]] | subdivision_type3 = [[List of districts of India|District]] | subdivision_name3 = [[Anantapur district|Anantapur]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = <ref>{{cite web|title=Andhra Pradesh Municipal Development Project|url=http://www.apmdp.gov.in/pdfs/Ananthapur%20RAP.pdf|website=Municipal Development Project(MDP) Web Site of Government of Andhra Pradesh|accessdate=18 May 2015|page=2|format=PDF}}{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | area_rank = | area_total_km2 = 47.50 | elevation_footnotes = | elevation_m = 335 | population_total = 268503 | population_as_of = 2011 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_metro = 340613 | population_metro_footnotes = <ref name=UA>{{cite web|title=Major Agglomerations|url=http://www.citypopulation.de/India-AndhraPradesh.html|website=Citypopulation.de|accessdate=18 September 2015}}</ref> | population_demonym = | population_footnotes = <ref name=population>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/Anantapur/Basic_information_Municipality.html|publisher=Municipal Administration &amp; Urban Development Department|accessdate=25 July 2014}}</ref> | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Telugu language|Telugu]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 515001 | area_code_type = Telephone code | area_code = +91–8554 | registration_plate = AP–02 | website = {{URL|http://cdma.ap.gov.in/Anantapur/|Anantapur Municipal Corporation}} | footnotes = }} '''{{PAGENAME}}''' ଏକ [[ଭାରତ|ଭାରତୀୟ]] {{TownType|M}} ଅଟେ । ଏହା [[ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ]]ର [[Anantapur|ଆନନ୍ତପୁର୍]] ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ । == ଭୌଗଳିକ ଅବସ୍ଥିତି == {{PAGENAME}} ୧୪.୬୭୯୪ ଉତ୍ତର ଅକ୍ଷାଂଶ ଓ ୭୭.୫୯୮୮ ପୂର୍ବ ଦ୍ରାଘିମାରେ ଅବସ୍ଥିତ । ସମୁଦ୍ର ପତନଠାରୁ ଏହା ୧୦୯୯ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାରେ ରହିଛି ।<ref name=coor>{{cite web|title=Directory of Cities, Towns, and Regions in India|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/16/Achalpur.html|accessdate=27 September 2015}}</ref> == ଜନସଂଖ୍ୟା ଓ ସାକ୍ଷରତା == ୨୦୦୧ ମସିହାର [[ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନା]] ଅନୁସାରେ, {{PAGENAME}} ସହରର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟା ୨୨୦୯୫୧ ଅଟେ ।<ref name=sens>{{cite web|title=way back machine - ସେନ୍‌ସସ୍ ଓଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ|url=http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|accessdate=24 September 2015|archive-date=16 June 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&state5=999|url-status=dead}}</ref> ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ ୫୦.୮୧% ଜଣ ପରୁଷ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ୪୯.୧୯% ଜଣ ନାରୀ ଅଟନ୍ତି । {{PAGENAME}}ର ସାକ୍ଷରତା ହାର ୬୯.୨୯% ଅଟେ । ଏହା ଜାତୀୟ ହାରଠାରୁ -୪.୪୫% ପ୍ରତିଶତ କମ ଅଟେ । ସେଥିରୁ ୩୯.୦୨% ପ୍ରତିଶତ ପୁରୁଷ ଓ ୩୦.୨୭% ନାରୀ ଅଟନ୍ତି । ୧୦.୨୫% ଲୋକ ସେଠାରେ ୬ ବର୍ଷ ବୟସରୁ କମ ବୟସ୍କ ଅଟନ୍ତି ।<ref name=sens/> == ଭାଷା == [[ତେଲୁଗୁ]] {{PAGENAME}}ର ସରକାରୀ ଭାଷା ଅଟେ । == ପାଣିପାଗ == {{climate chart |Anantapur |17.4|30.6|1.2 |19.8|33.9|0.8 |22.6|37.3|5.1 |26|39.3|16.7 |26.3|39.2|42.7 |25|35.6|35.6 |24.3|33.7|56.7 |23.9|33|77.9 |23.5|33.1|136.7 |22.6|31.8|106.9 |20.3|30.2|41.4 |18|29.2|9.2 |float=left |clear=none |source=<ref>{{cite web|url=http://worldweather.wmo.int/en/country.html?countryCode=66 |title=World Weather Information Service -Anantapur|publisher=Worldweather.wmo.int |date=5 October 2006 |accessdate=28 June 2015}}</ref> }} ପ୍ରାୟତଃ ଭାରତୀୟ ସହର ଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ମଣ୍ଡଳୀୟ ହୋଇଥାନ୍ତି । {{PAGENAME}}ରେ ବାର୍ଷିକ ସର୍ବାଧିକ ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ୩୩.୯ ଡିଗ୍ରୀ ସେଣ୍ଟିଗ୍ରେଡ ଅନୁଭୂତ ହେଉଥିବା ବେଳେ ସର୍ବନିମ୍ନ ହାରାହାରି ତାପମାତ୍ରା ୨୨.୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେଣ୍ଟିଗ୍ରେଡ ଅଟେ । ଏଠାରେ ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ବୃଷ୍ଟିପାତ ୫୪୯ mm/inches ହୋଇଥାଏ । {{Weather box ind |location=Anantapur, ଭାରତ (୧୯୭୧–୨୦୦୦) |metric first=Yes |single line=Yes |Jan high C = 30.6 |Feb high C = 33.9 |Mar high C = 37.3 |Apr high C = 39.3 |May high C = 39.2 |Jun high C = 35.6 |Jul high C = 33.7 |Aug high C = 33 |Sep high C = 33.1 |Oct high C = 31.8 |Nov high C = 30.2 |Dec high C = 29.2 |year high C = 33.9 |Jan low C = 17.4 |Feb low C = 19.8 |Mar low C = 22.6 |Apr low C = 26 |May low C = 26.3 |Jun low C = 25 |Jul low C = 24.3 |Aug low C = 23.9 |Sep low C = 23.5 |Oct low C = 22.6 |Nov low C = 20.3 |Dec low C = 18 |year low C = 22.5 |Jan rain mm = 1.2 |Feb rain mm = 0.8 |Mar rain mm = 5.1 |Apr rain mm = 16.7 |May rain mm = 42.7 |Jun rain mm = 53.5 |Jul rain mm = 56.7 |Aug rain mm = 77.9 |Sep rain mm = 136.7 |Oct rain mm = 106.9 |Nov rain mm = 41.4 |Dec rain mm = 9.2 |year rain mm = 549 |Jan rain days = 0.1 |Feb rain days = 0.1 |Mar rain days = 0.4 |Apr rain days = 1.2 |May rain days = 2.6 |Jun rain days = 3.3 |Jul rain days = 4.2 |Aug rain days = 5.2 |Sep rain days = 7 |Oct rain days = 6.6 |Nov rain days = 3 |Dec rain days = 0.5 |year rain days = 34.3 |Jan snow days = 0<!--ଏଠାରେ 'snow days' ପରାମିଟରଟି 'କୁହୁଡ଼ି' ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଛି--> |Feb snow days = 0 |Mar snow days = 0 |Apr snow days = 0 |May snow days = 0 |Jun snow days = 0 |Jul snow days = 0 |Aug snow days = 0 |Sep snow days = 0 |Oct snow days = 0 |Nov snow days = 0.1 |Dec snow days = 0.3 |year snow days = 0.5 |Jan humidity = 0<!--ଏଠାରେ 'humidity' ପରାମିଟରଟି 'ବିଜୁଳି ଘଡଘଡି' ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଛି--> |Feb humidity = 0 |Mar humidity = 0.7 |Apr humidity = 2.8 |May humidity = 5.7 |Jun humidity = 3.2 |Jul humidity = 1.4 |Aug humidity = 2 |Sep humidity = 6.1 |Oct humidity = 4 |Nov humidity = 0.6 |Dec humidity = 0 |year humidity = 26.4 |source 1 = [[India Meteorological Department]] (temperatures and precipitation)<ref name=IMDAvg>{{cite web|url = http://www.imd.gov.in/section/climate/extreme/chennai2.htm|title = Chennai- Climatological Information|publisher = India Meteorological Department|accessdate = 29 May 2014}}</ref><ref>{{cite web|last=India Meteorological Department|title=Ever Recorded Maximum Temperature, Minimum Temperature and 24 Hours Heaviest Rainfall up to 2010|url=http://www.imdpune.gov.in/Temp_Extremes/histext2010.pdf|publisher=India Meteorological Department, Pune|accessdate=29 May 2014|archive-date=7 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807222650/http://www.imdpune.gov.in/Temp_Extremes/histext2010.pdf|url-status=dead}}</ref> }} == ଆହୁରି ପଢନ୍ତୁ == == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == [[ଶ୍ରେଣୀ:ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସହର]] [[ଶ୍ରେଣୀ:Check for some major data errors]] [[ଶ୍ରେଣୀ:Climate data done]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ବଟ ତିଆରି ଭୌଗଳିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ]] dsq79rdnfr1myieqie7irxrwdq65wkn ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Ssgapu22/ସମ୍ପାଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ 2 58501 556731 556645 2024-12-06T19:11:19Z Ssgapu22 7676 /* ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷା */ 556731 wikitext text/x-wiki [[File:Sangram Kesari Senapati at Odia Wikipedia 16 anniversary, Bhubaneswar, Odisha, India.jpg|thumb|Sangram Kesari Senapati at Odia Wikipedia 16 anniversary, Bhubaneswar, Odisha, India]] ମୋର ଅବଦାନ ସମୂହ: ==ସ୍ମରଣୀୟ== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ସର୍ବସାଧାରଣ]] # [[ଗୁଣ୍ଡୁଚି ମୂଷା]] # [[ସୋନପରୀ]] # [[ସନ୍ଦୀପ ମାହେଶ୍ୱରୀ]] # [[ରଶ୍ମି ବଂଶଲ]] # [[ଗମେଇ ନଦୀ]] # [[ବାବା ହରଭଜନ ସିଂହ]] # [[ସ୍ୱାତୀ କୁମାରୀ]] # [[ଜାହ୍ନବୀ ଆଚରେକର]] # [[ଅର୍ଣ୍ଣବ ଗୋସ୍ୱାମୀ]] # [[ଭି. ଅନ୍‌ବିଟେବୁଲ୍]] # [[ବୀନିତା ବଳ]] # [[ତେଲେଙ୍ଗାନା ଦିବସ]] # [[ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଜନସେବା ଦିବସ]] # [[ରମେଶବାବୁ ପ୍ରଜ୍ଞାନନନ୍ଦ]] {{Div col end}} === ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାର === {{Div col|colwidth=15em}} # [[ରାମଦାସ ଗାନ୍ଧୀ]] # [[କାନୁ ଗାନ୍ଧୀ (ବୈଜ୍ଞାନିକ)]] # [[ଦେବଦାସ ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ମଗନଲାଲ ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରିବାର]] # [[ଶାମଲଦାସ ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ପୁତଲିବାଈ ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ହରିଲାଲ ଗାନ୍ଧୀ]] {{Div col end}} === ବୈଜ୍ଞାନିକ === # [[କେ. ଶିବନ]] # [[ଏସ୍. ସୋମନାଥ]] === ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର === # [[ବିକ୍ରମ ସାରାଭାଇ ସ୍ପେସ୍ ସେଣ୍ଟର]] === ଭାରତୀୟ ସୈନିକ === # [[ବିକ୍ରମ ବାତ୍ରା]] == ପରିବେଶବିତ == {{Div col|colwidth=15em}} # [[ବିଜୟପାଲ ବଘେଲ]] # [[ଅନିଲ ଅଗ୍ର‌ୱାଲ]] # [[ରମେଶ ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ଅନନ୍ତ ହେଗଡ଼େ ଅଶିସରା]] # [[ବରୁଣ ଆଦିତ୍ୟ]] # [[ପୀପଲ ବାବା]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Peepal_Baba] # [[ଖମୁ ରାମ ବିଷ୍ଣୋଇ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Khamu_Ram_Bishnoi] # [[ରଣରାମ ବିଷ୍ଣୋଇ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranaram_Bishnoi] # [[ଦିଲ୍ଲୀପ କେ. ବିଶ୍ୱାସ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Dilip_K._Biswas] # [[ନିଖିଲ ଚୌଧୁରୀ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Nikhil_Chaudhary_(environmentalist)] # [[ଫ୍ରାନ୍ସିସ ଡି'ବ୍ରିଟୋ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Francis_D%27Britto] # [[ବନ୍ଧୁ ଧୋତ୍ରେ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Bandu_Dhotre] # [[ଶଙ୍କର କୁମ୍ବି]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Shankar_Kumbi] # [[ଟି.ଜି.କେ. ମେନନ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/T._G._K._Menon]] # [[ଏନ୍.କେ. ସୁକୁମାରନ ନାୟାର]] [https://en.wikipedia.org/wiki/N._K._Sukumaran_Nair] # [[ନରପତ ସିଂହ ରୋଜପୁରୋହିତ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Narpat_Singh_Rajpurohit] # [[ଫ୍ରାଉକ କାଦର]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Frauke_Quader] # [[ଦୀପକ ସାରସ୍ୱତ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Deepak_Saraswat] # [[ଆଫ୍ରୋଜ ଶାହା]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Afroz_Shah] # [[ବିନୋଦ କୁମାର ଶର୍ମା]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Vinod_Kumar_Sharma] # [[ପ୍ରସିଦ୍ଧି ସିଂହ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Prasiddhi_Singh] # [[ଏସ୍.ପି. ଉଦୟକୁମାର]] [https://en.wikipedia.org/wiki/S._P._Udayakumar] # [[ସୁନ୍ଦରମ ବର୍ମା]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Sundaram_Verma] # [[ଏମ୍. ଯୋଗନାଥନ]] [https://en.wikipedia.org/wiki/M._Yoganathan] {{Div col end}} ===ସମୃଦ୍ଧକରଣ=== # [[ପଣସ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} == ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ == # [[ଗଙ୍ଗାଧର ଜାତୀୟ ସମ୍ମାନ]] # [[ବସନ୍ତ ମୁଦୁଲି କବିତା ପୁରସ୍କାର]] ==ସୌର ମଣ୍ଡଳ== # [[ଜୁଲାଇ ୨୦୧୮ ଚନ୍ଦ୍ରଗ୍ରହଣ]] ==ଟେକ୍ନୋଲୋଜି== {{Div col|colwidth=15em}} # [[୨ଜି]] # [[ହ୍ୟାକିଂ]] # [[ଲିମ୍ବୋ (ଭିଡ଼ିଓ ଗେମ୍)]] # [[ବଙ୍ଗାଳୀ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ]] # [[ପଞ୍ଜାବୀ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ]] # [[ଥ୍ରେଡ଼ସ୍]] {{Div col end}} ==ଇତିହାସ== # [[ରୁଦ୍ରମା ଦେବୀ]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟବର୍ମନ ୨]] ===ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସ=== # [[ସୋମ ବଂଶ]]{{tick}} ==ଦେବଦେବୀ== # [[ଅରୁଣ]] {{Div col|colwidth=15em}} ===ମନ୍ଦିର=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ବଉଳାଶୁଣୀ]]{{tick}} # [[ଅନନ୍ତ ବଳଦେବଜୀଉ ମନ୍ଦିର]] # [[ଦୁର୍ଗା ମନ୍ଦିର, ମୋଟିଆ]] # [[ଆଡ଼ପ ମଣ୍ଡପ]] # [[ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପରିକ୍ରମା ପ୍ରକଳ୍ପ]] {{Div col end}} ===ପାଳିତ ଯାତ୍ର ବିଶେଷ=== # [[ଛତର ଯାତ୍ରା]] ===ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସ‌ହ ଜଡ଼ିତ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ବାଟମଙ୍ଗଳା]]{{tick}} # [[ଦାରୁ ଶଗଡ଼ି]]{{tick}} # [[ଦାରୁ]]{{tick}} # [[ଜଗନ୍ନାଥବଲ୍ଲଭ ମଠ]]{{tick}} # [[ମାଣିକପାଟଣା]]{{tick}} # [[ସ୍ଵର୍ଗଦ୍ଵାର]]{{tick}} # [[ରଥଖଳା]]{{tick}} # [[ଶବରପଲ୍ଲୀ]]{{tick}} # [[ନରେନ୍ଦ୍ର ପୁଷ୍କରିଣୀ]]{{tick}} # [[ସାହାଣମେଲା]]{{tick}} # [[ଝାଞ୍ଜପିଟା ମଠ]] # [[ରୋଷଶାଳା]]{{tick}} {{Div col end}} ===ଭୋଗ ଦ୍ରବ୍ୟ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ନଡ଼ିଆ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ଚନ୍ଦନ]]{{tick}} # [[ଅଗର]]{{tick}} # [[କାନିକା]] # [[ଚିତଉ]] # [[ସୋରିଷ]]{{tick}} # [[ଅଟକାଳି]] # [[ଛେନା ମାଣ୍ଡୁଆ]] # [[ଜେନାମଣି]] # [[ଖୁରୁମା]] # [[ରାଧାବଲ୍ଲଭ]] # [[ହଂସକେଳି]] {{Div col end}} ===ଗୀତ/ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର=== # [[ମୃଦଙ୍ଗ]]{{tick}} # [[କେନ୍ଦରା ଗୀତ]]{{tick}} # [[ଘୁଙ୍ଗୁର]] # [[ଗିନି (ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର)]] # [[ଚାମର]] {{Div col end}} === ସାଧୁ/ସନ୍ୟାସୀ === # [[ସ୍ୱରୂପାନନ୍ଦ ସ୍ୱରସ୍ୱତୀ]] # [[ନିଶ୍ଚଳାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀ]] # [[ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ ପୀଠର ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ତାଲିକା]] # [[ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ]] === ପୌରାଣିକ ଚରିତ୍ର === # [[ପୁଷ୍କର]] ===ସମୃଦ୍ଧକରଣ=== # [[ବିରି]] (ସମୃଦ୍ଧକରଣ){{tick}} # [[ଅଙ୍ଗିରା ଆଶ୍ରମ, ପୁରୀ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ହରିଶଙ୍କର ମନ୍ଦିର]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ଭଦ୍ରକାଳୀ ମନ୍ଦିର]] (ସମୃଦ୍ଧି କରଣ){{tick}} # [[ଆଖଣ୍ଡଳମଣି ମନ୍ଦିର]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ବିରଞ୍ଚିନାରାୟଣ ମନ୍ଦିର, ପାଳିଆ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} ==ଗ୍ରାମ/ସ‌ହର/ଅନୁଷ୍ଠାନ== # [[ଫୁରଲିଝରଣ]] ‎(ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) # [[ସରକାରୀ ବୈଷୟିକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, କଳାହାଣ୍ଡି]] # [[ନିଳୋକ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟ ‎]] # [[ମାଛକାନ୍ଦଣା ଜଳପ୍ରପାତ]] # [[ନିଳୋକ]] # [[ଓଡ଼ିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ]] ==ଆମ ସଂସ୍କୃତି/ପରମ୍ପରା== # [[ଝୋଟି ଚିତା]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) # [[ହଳଦୀ କୁମକୁମ]] # [[ଜୀବିତପୁତ୍ରିକା]] #[[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଦିବସ]] ==ସ୍ମରଣୀୟ ଓଡ଼ିଆ== ===ସାହିତ୍ୟିକ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଶାରଦା ରଥ]] # [[ପ୍ରବୋଧ କୁମାର ମିଶ୍ର]] # [[ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] # [[ନୀଳମଣି ମିଶ୍ର]] # [[ଭି. ପି. ଜୋଗଲେକର]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ମହାନ୍ତି (ଅନୁବାଦକ)]] # [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଚୌଧୁରୀ]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମହାରଣା]] # [[ପ୍ରଦୋଷ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ମନୋଜ ମହାନ୍ତି]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଓ]] # [[ମିଶ୍ର ସତ୍ୟନାରାୟଣ]] # [[ଗୋଲୋକ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] # [[ବେଣୁଧର ରାଉତ]] # [[ନୃସିଂହ କୁମାର ରଥ]] # [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ସତ୍ୟ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ମନୋଜ ପଟ୍ଟନାୟକ (ଗୀତିକାର)]] # [[ଗୌରହରି ଦଳାଇ]] # [[ଅଲେଖଚନ୍ଦ୍ର ପଢ଼ିଆରୀ]] # [[ବନବିହାରୀ ପଣ୍ଡା]] # [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ମିଶ୍ର]] # [[ବଂଶୀଧର ମହାନ୍ତି]] # [[ଜୟନ୍ତ କୁମାର ବିଶ୍ଵାଳ]] # [[ପ୍ରିୟବ୍ରତ ପାତ୍ର]] # [[ଆନନ୍ଦଚନ୍ଦ୍ର ପହୀ]] # [[ବାସୁଦେବ ସାହୁ]] # [[ମହେଶ୍ୱର ମହାନ୍ତି (ସାହିତ୍ୟିକ)]] # [[ନବୀନ କୁମାର ପରିଡ଼ା]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ନନ୍ଦ (ନାଟ୍ୟକାର)]] # [[ଦୟାନିଧି ଦାସ]] # [[କିଶୋର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[କମଳା ଶତପଥୀ]] # [[ବୀରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଭୂୟାଁ]] # [[ନିର୍ମଳ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ]] # [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ନାୟକ]] # [[କୃଷ୍ଣ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] # [[ବାଦଲ ମହାନ୍ତି]] # [[ଉଦ୍ଧବ ଚରଣ ନାୟକ]] # [[ଡିଲେଶ୍ୱର ରଣା]] # [[ସୁଲଗ୍ନା ମହାନ୍ତି]] # [[ପ୍ରବୀଣ କୁମାର କବି]] # [[ମୌସୁମୀ ଦାସ]] # [[ରାଧାମୋହନ ମହାପାତ୍ର]] # [[ମନୋଜ କୁମାର ମହାପାତ୍ର]] # [[ଦେବକାନ୍ତ ମିଶ୍ର]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁ (ବୈଜ୍ଞାନିକ)]] # [[ବିନୋଦ ରାଉତରାୟ]] # [[ଆନନ୍ଦ ଶଙ୍କର ଦାସ]] # [[କମଳ ଲୋଚନ ମହାନ୍ତି]] # [[ଦାଶରଥି ମୁଣ୍ଡ]] # [[ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ହେମେନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ମିହିର କୁମାର ମେହେର]] # [[ଦିଲ୍ଲୀଶ୍ୱର ମହାରଣା]] # [[ଭାସ୍କର ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ସୁଧାକର ନନ୍ଦ]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ ଦାସ]] # [[ସୀମନ୍ତ ମହାନ୍ତି]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ନନ୍ଦ]] # [[ସୁଭାଷ ଶତପଥୀ]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] {{Div col end}} === ବହି === # [[ପ୍ରଥମ ପୁରୁଷ]] ===ପୁରାତନ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ){{tick}} # [[ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡା (ଗୀତିକାର)]] # [[ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଦେବୀ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] # [[ବଳରାମ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ନୃସିଂହ ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ବୀରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମହାନ୍ତି]] # [[ରାମ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ରଶ୍ମି ରାଉଳ]] # [[ନିର୍ମଳା ଦେବୀ]] # [[ରଞ୍ଜିତା ନାୟକ]] # [[ସୌଦାମିନୀ ଉଦ୍‌ଗାତା]] # [[ସୁଲୋଚନା ଦାସ]] # [[ପ୍ରଭାତୀ ମିଶ୍ର]] # [[ରଜତ କୁମାର କର]] # [[ସୁଚାରୁ ଦେବୀ]] # [[ପଦ୍ମାବତୀ]] {{Div col end}} ===ନୂତନ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ବିସ୍ମୟ ମହାନ୍ତି]]{{tick}} # [[ସୁଶାନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ]]{{tick}} # [[ଆରତି ଭୂୟାଁ]] # [[ମନସ୍ୱିନୀ ଦାଶ]] # [[ମନୋଜ କୁମାର ମିଶ୍ର]] # [[ତ୍ରିଲୋଚନ ସାହୁ]] # [[ରଶ୍ମି ରଞ୍ଜନ ପରିଡ଼ା]] {{Div col end}} ===ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ବୈଷ୍ଣବଚରଣ ନାୟକ]] # [[ବିଶ୍ୱମ୍ବର ପରିଡ଼ା]] # [[ଭୂବନାନନ୍ଦ ଦାସ]] # [[ଅଲେଖ ପାତ୍ର]] # [[ଜି. ଏସ. ମେଲକୋଟେ]] # [[କିଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ସରକାର]] # [[ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ ପ୍ରଧାନ]] # [[କିରଣ ଲେଖା ମହାନ୍ତି]] # [[ଦୋହରା ବିଷୋୟୀ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) # [[ଚକରା ବିଷୋୟୀ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) # [[ରେଣ୍ଡୋ ମାଝି]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) # [[ଗୌରାଙ୍ଗ ଚରଣ ଦାସ]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) # [[ବାଞ୍ଛାନିଧି ମହାନ୍ତି]] (ସମୃଦ୍ଧିକରଣ) {{Div col end}} === ଚିତ୍ରକର === {{Div col|colwidth=15em}} # [[ବିଜୟ ବିଶ୍ୱାଳ]] {{Div col end}} == ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା == # [[ବିଶ୍ୱ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସମ୍ମିଳନୀ]] # [[ଫୁଲବାଣୀ ଓଡ଼ିଆ]] # [[ଗଞ୍ଜାମୀ ଓଡ଼ିଆ]] # [[କରଣୀ ଅକ୍ଷର]] # [[ଓଡ଼ିଆ ସଂଖ୍ୟା]] # [[ରେଲି ଭାଷା]] == ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷା == # [[ଆଶିଙ୍ଗ ଭାଷା]] # [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ରୀ କୋଙ୍କଣୀ]] # [[ସର୍ବଙ୍ଗ ଭାଷା]] # [[ହୁଇଷୁ ଭାଷା]] # [[ବରପେଇଟା]] # [[ତୁସୋମ ଭାଷା]] # [[ଶେଇଖଗାଲ]] # [[ଚମ୍ଫୁଙ୍ଗ ଭାଷା]] # [[କଲାକତଙ୍ଗ ମୋନ୍‌ପା]] # [[ଟିଖିର ଭାଷା]] # [[ସୁଆଁସୁ ଭାଷା]] # [[ରାଠୱାଲି ବୋଲି]] # [[ଶ୍ରୀନଗରିଆ ବୋଲି]] # [[ଗଙ୍ଗାଡ଼ି ବୋଲି]] # [[ଟିହରୀୟାଲି ବୋଲି]] # [[କୁଇ ଭାଷା]] == ଅଣ-ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟିକ == # [[ସୋହିନୀ ଘୋଷ]] # [[ପଦ୍ମା ଗୋଲେ]] # [[ଅନାମିକା (କବି)]] # [[ପ୍ରତୀକ୍ଷା ବକ୍ସି]] # [[ଉମା ଭଟ୍ଟ]] # [[କେ.ଏସ୍. ଚନ୍ଦ୍ରିକା]] # [[ବିଶାଖା ଦତ୍ତ]] ==ପୁସ୍ତକ== # [[ନିର୍ମଳା (ଉପନ୍ୟାସ)]] == ସମ୍ବାଦପତ୍ର == # [[ଦି ନ୍ୟୁ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏକ୍ସପ୍ରେସ]] # [[ଦି ଇଣ୍ଡିଆନ ଏକ୍ସପ୍ରେସ]] ==କଥାଚିତ୍ର/ଅଭିନେତା== ===ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ=== * [[ବୟସର ଅନ୍ତେ]] * [[ନବକଳେବର (ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ)]] * [[ଦେବଦାସ (ଓଡ଼ିଆ ନାଟକ)]] ===ପ୍ରଯୋଜନା ସଂସ୍ଥା=== * [[ଏସ୍୩ ମୁଭିଜ୍]] ===ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ସୀତା ଲବକୁଶ]] # [[ବ୍ୟାଡ଼୍ ଗାର୍ଲ]] # [[ଚାନ୍ଦ ନା ତମେ ତାରା]]{{tick}} # [[ଲଭ୍ ମାଷ୍ଟର]] # [[ନଈ ସେପାରୀ କନକ ଗୋରୀ]] # [[ଟାର୍ଗେଟ୍]] # [[ପ୍ରେମ ସବୁଠୁ ବଳବାନ]] # [[ଡାହା ବାଳୁଙ୍ଗା]] # [[ତୁ ଆଉ ମୁଁ]] # [[ଡାଡି]] # [[ଗୋଲାପି ଗୋଲାପି]] # [[ଲେଖୁଲେଖୁ ଲେଖିଦେଲି]] # [[ଇସ୍କ ତୁ ହି ତୁ]] # [[ନୂଆ ନୂଆ ପ୍ରେମରେ]] # [[କିଏ ଦବ ଟକ୍କର]] # [[ସୁପର ମିଛୁଆ]]{{tick}} # [[ଆଖି ପଲକରେ ତୁ]] # [[ଆଇନ କାନୁନ]] # [[କେଉଁ ଦୁନିଆରୁ ଆସିଲ ବନ୍ଧୁ]] # [[ଅ ଆ ହର୍ଷେଇ]] # [[ଅଗସ୍ତ୍ୟ]] # [[ଝିଅଟା ବିଗିଡ଼ିଗଲା]] # [[ପିଲାଟା ବିଗିଡ଼ିଗଲା]] # [[କେହି ନୁହେଁ କାହାର]] # [[ଯୁବରାଜ(ଓଡ଼ିଆ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] # [[ରିଭେଞ୍ଜ]] # [[ବାଏ ବାଏ ଦୁବାଇ]] # [[ଚିନି (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଲଭ୍ ପାଇଁ କୁଛ୍ ଭି କରେଗା]] # [[ଲଭ୍ ୟୁ ହମେଶା]] # [[ଜଗା ହାତରେ ପଘା (୨୦୧୫)]] # [[ଗପ ହେଲେ ବି ସତ (୨୦୧୫)]]{{tick}} # [[ଭାଇନା, କ'ଣ କଲା ସେ]] # [[ସୁଇଟ୍ ହାର୍ଟ]] # [[ତୋର ଦିନେ କୁ ମୋର ଦିନେ]] # [[ଲଭ୍ ଷ୍ଟେସନ୍]]{{tick}} # [[ଗଳ୍ପ ନୁହେଁ ଅଳ୍ପ ଦିନର]] # [[ବେବି]] # [[ଛାତି ତଳେ ଡିଂ ଡଂ]] # [[ସ୍ମାଇଲ୍ ପ୍ଲିଜ୍]]{{tick}} # [[କଥାଦେଲି ମଥା ଛୁଇଁ]] # [[ସୁନାପିଲା- ଟିକେ ସ୍କୃ ଢିଲା]] # [[ଛାଇ ପରି ରହିଥିବି]] # [[ଦିୱାନା ହେଲି ତୋ ପାଇଁ]] # [[ଦିଲ୍ କା ରାଜା]] # [[ମୀମାଂସା]] # [[କ୍ରାନ୍ତିଧାରା]] # [[ଦିଲ୍ ଦିୱାନା ହେଇଗଲା]] # [[ତୁ ମୋ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ଗଡ୍‌ଫାଦର୍]] # [[ଦି ଏଣ୍ଡ୍]] # [[ଆଖି ଖୋଲିଲେ ତୁ ତୁ ହି ତୁ]] # [[ସୀତାରାମଙ୍କ ବାହାଘର କଳିଯୁଗରେ]] # [[ଟପୋରି]] # [[ଅଭୟ]] # [[ରୋମିଓ ଜୁଲିଏଟ]] # [[ସିଷ୍ଟର ଶ୍ରୀଦେବୀ]] # [[ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନ]] # [[ମିଠା ମିଠା]] # [[ଟିକେ ଖରା ଟିକେ ଛାଇ]] # [[ନିଝୁମ ରାତିର ସାଥୀ (୨୦୧୭)]] # [[ତମକୁ ଦେଖିଲା ପରେ]] # [[ପ୍ରେମର ନିଶା ନିଆରା ନିଆରା]] # [[ଆସିଲୁ ଯେବେ ତୁ ଯାଆନା ଫେରି]] # [[ପ୍ରେମରେ ପ୍ରେମରେ]] # [[ମୁଁ ଗାନ୍ଧୀ ନୁହେଁ]] # [[ହେ ପ୍ରଭୁ ଦେଖା ଦେ]] # [[ଦେଲେ ଧରା କଥା ସରେ]] # [[ଗୁଣ୍ଡା]] # [[ଗୋଟେ ଶୁଆ ଗୋଟେ ଶାରୀ]] # [[ତୁ କହିବୁ ନା ମୁଁ]] # [[ତୁ ଯେ ସେଇ]] # [[ଯୋଉଠି ତୁ ସେଇଠି ମୁଁ]] # [[ସମୟ ବଡ଼ ବଳବାନ (୨୦୧୬ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ହେଲା ମତେ ପ୍ରେମ ଜର]] # [[ଚୁପ୍ ଚୁପ୍ ଚୋରି ଚୋରି]] # [[ଜବରଦସ୍ତ ପ୍ରେମିକ]] # [[ଟାଇଗର (ଓଡ଼ିଆ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] # [[ତୁ ମୋର ସପନ ରାଣୀ]] # [[ଭଉଁରୀ- ଦ ସିଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ରିଆଲିଟି]] # [[ସପନର ପଥେ ପଥେ]] # [[କଲେଜ ଟାଇମ]] # [[ହେଲୋ- ଇନ୍ ଲଭ୍]] # [[ଜହ୍ନର ପାହାଡ଼]] # [[ମାୟା]] # [[ମାଇଁ ଫାର୍ଷ୍ଟ ଲଭ୍]] # [[କଳ୍କୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଫ୍ଲାସ୍‌ବ୍ୟାକ]] # [[ଏଇ ଜନମର ସାଥିଟିଏ]] # [[ଜଷ୍ଟ ମୋହବତ୍]] # [[କଥା ନୁହେଁ ଏ କଥା]] # [[ଗଡ୍‌ସ୍ ଓନ୍ ପିପୁଲ୍]] # [[ଲେଖିଚି ନାଁ ତୋର]] # [[ରକ୍‌ଷ୍ଟାର୍]] # [[ଭଲପାଏ ତତେ ୧୦୦ ରୁ ୧୦୦]] # [[ରଙ୍ଗିଲା ବାବା]] # [[ରଘୁପତି ରାଘବ ରାଜାରାମ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଆଶିକ୍]] # [[ଲଟେରୀ- ଲାଇଫ୍ ଏଗ୍ନେଷ୍ଟ ଫେଟ୍]] # [[ମୁଁ ଖାଣ୍ଟି ଓଡ଼ିଆ ଝିଅ]] # [[ଅଜାତଶତ୍ରୁ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବିନ୍ଦାସ ରୋମିଓ]] # [[ବଦମାସ୍‌ ଟୋକା]] # [[ମୋ ଦିଲ୍ କହେ ଇଲୁ ଇଲୁ]] # [[ଆପନା ହାତ ଜଗନ୍ନାଥ]] # [[ତୋ ବାଟ ଚାହିଁଚି ରାତି ସାରା]] # [[ପୁଣି ଦେଖା ହବ ଆର ଜନମରେ]] # [[ଖାସ୍ ତୁମରି ପାଇଁ]] # [[ଜୟ ହିନ୍ଦ୍]] # [[ହିରୋ ନଂ ୱାନ୍]] # [[ହରି ବୋଲ ନୁହେଁ ଟଙ୍କା ବୋଲ]] # [[ସାହିତ୍ୟ ଦିଦି]] # [[ସମଥିଙ୍ଗ୍ ସମଥିଙ୍ଗ୍ ୨]] # [[ଭୈରବ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସଙ୍ଗମ]] # [[୨୦୧୪ ଫିଅର ଅଫ ଦ ଇଅର]] # [[ଏମିତି ବି ହେଇପାରେ]] # [[କିଡ୍‌ନାପ୍]] # [[କ୍ରିଷ୍ଣା ଗୋବିନ୍ଦା]] # [[ଆମେ ତ ଟୋକା ଷଣ୍ଢ ମାର୍କା]] # [[କାବୁଲା ବାରବୁଲା]] # [[ଶିବା- ନଟ୍‌ ଆଉଟ୍‌]] # [[ପାଗଳ କରିଚୁ ତୁ]] # [[ମେଣ୍ଟାଲ]] # [[ମୁଁ ତା'ର କିଏ]] # [[ତମେ ଥିଲେ ସାଥିରେ]] # [[ଗଞ୍ଜା ଲଢ଼େଇ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ୱାନ୍ ୱେ ଟ୍ରାଫିକ୍]] # [[ରାସ୍ତା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଓମ୍ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଦୀପାଞ୍ଜଳି]] # [[ସିନ୍ଦୂର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ତୁ ମୋ ହିରୋ]] # [[ଗଡ଼ବଡ଼]] # [[ବଧୂ ନୁହେଁ ମୁଁ ବନ୍ଧୁ]] # [[ମୋ ଦିଲ୍ ତୋ ଦିୱାନା]] # [[ତୁ ମୋ ସୁନା ତୁ ମୋ ହୀରା]] # [[ଲଭ୍ ହେଲା ଏମିତି]] # [[ମୁଁ ଆଶିକ୍ ମୁଁ ଆୱାରା]] # [[ମାଇଁ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ଏସିପି ସାଗରିକା]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ଧାମ ପୁରୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଦିୱାନା ଦିୱାନୀ]] # [[ଚଉକା ଛକା]] # [[ରୁମ୍‌କୁ ଝୁମାନା]] # [[ସୁପରଷ୍ଟାର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମୁଁ ଗୋଟେ ଦୁଷ୍ଟ ପିଲା]] # [[ସଲାମ ସିନେମା]] # [[ରୁଦ୍ର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସପନର ନାୟିକା]] # [[ସନ୍ଦେହୀ ପ୍ରିୟତମା]] # [[ଅଶୋକ ସମ୍ରାଟ]] # [[ହରି ଓମ ହରି]] # [[ମୁଁ ଦିୱାନା ତୋ' ପାଇଁ]] # [[ଓମ ସାଇ ତୁଝେ ସଲାମ]] # [[ଦୀପୁ ଦ ଡ୍ୟାନ୍ସବୟ]] # [[ବଜରଙ୍ଗୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପ୍ରେମିକା]] # [[କାଉଁରୀ କନ୍ୟା]] # [[ଯୋଗୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବ୍ୟାଚେଲର]] # [[ମିତ ବସିଛି ମୁଁ ଭୂତ ସାଥିରେ]] # [[ଟଙ୍କା ତତେ ସଲାମ]] # [[ମୁଁ ରାଜା ତୁ ରାଣୀ]] # [[ତୁ ମୋ ଦେହର ଛାଇ]] # [[କେହି ଜଣେ ଭଲ ଲାଗେରେ]] # [[ବ୍ଲାକ୍‌ମେଲ୍]] # [[ଗୁଡ୍ ବୟ]] # [[ତୋ ପ୍ରେମରେ ପଡ଼ିଲା ପରେ]] # [[ପର୍ଶୁରାମ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ରଙ୍ଗିଲା ଟୋକା]] # [[ଜଗୁ ଅଟୋବାଲା]] # [[କ୍ରିଷ୍ଣା- ଷ୍ଟୋରୀ ଅଫ୍ ଏ ଡ୍ୟାନ୍ସର୍]] # [[ମୁଁ]] # [[ଫ୍ୟାମିଲି ନମ୍ବର୍ ୱାନ୍]] # [[ମୁଁ ପ୍ରେମୀ ମୁଁ ପାଗଳ]] # [[କେମିତି ଏ ବନ୍ଧନ]] # [[ମା' ଖୋଜେ ମମତା]] # [[ଡନ୍ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଓନ୍‌ଲି ପ୍ୟାର୍]] # [[ଶୁଭ ବିବାହ]] # [[ତୋ' ଆଖିରେ ମୁଁ]] # [[ମୁଁ କ'ଣ ଏତେ ଖରାପ]] # [[ଦିଲ୍ ତ‌ତେ ଦେଇଚି]] # [[ଆ'ଲୋ ମୋର କଣ୍ଢେଇ]] # [[ପହିଲି ରଜ]] # [[ଭୁଲ୍ ବୁଝିବନି ମତେ]] # [[ଶଶୁରଘର ଜିନ୍ଦାବାଦ]] # [[ତୋ'ର ମୋ'ର ଯୋଡ଼ି ସୁନ୍ଦର]] # [[ଏଇ ମିଳନ ଯୁଗ ଯୁଗର]] # [[ଶକ୍ତି (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଟିକେ ଅନାଡ଼ି ପୂରା ଖିଲାଡ଼ି]] # [[ତତେ ଭଲ ପାଉଛି ବୋଲି]] # [[ମେଘ ସବାରୀରେ ଆସିବ ଫେରି]] # [[ପ୍ରେମ ଅଢ଼େଇ ଅକ୍ଷର]] # [[ଦିୱାନା]] # [[ଓଁ ନମଃ ଶିବାୟ (୨୦୧୦ର କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଲୈଲା ଓ ଲୈଲା]] # [[ହାପି ଲକି]] # [[ତୁ ଥାଆ ମୁଁ ଯାଉଚି ରୁଷି]] # [[ଧୀରେ ଧୀରେ ପ୍ରେମ ହେଲା]] # [[ସୁନା ଚଢ଼େଇ ମୋ ରୂପା ଚଢ଼େଇ]] # [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଆଇଲାରେ ଓଡ଼ିଆ ପୁଅ]] # [[ଚୁପ୍ କିଏ ଆସୁଛି]] # [[ଆକାଶେ କି ରଙ୍ଗ ଲାଗିଲା]] # [[ରୋମିଓ- ଦ ଲଭର୍ ବୟ]] # [[ଲଭ୍ ଡଟ୍ କମ୍]] # [[ମିତରେ ମିତ]] # [[ତୁମେ ହିଁ ସାଥୀ ମୋର]] # [[ତୁ ମୋରି ପାଇଁ]] # [[ପ୍ରେମ ରୋଗୀ]] # [[ଆ'ରେ ସାଥି ଆ]] # [[ଆ' ଜ‌ହ୍ନରେ ଲେଖିବା ନାଁ]] # [[ପାଗଳ କରିଚି ପାଉଁଜି ତୋର]] # [[ଧନରେ ରଖିବୁ ଶପଥ ମୋର]] # [[ମତେ ତ ଲଭ ହେଲାରେ]] # [[ହସିବ ପୁଣି ମୋ ସୁନା ସଂସାର]] # [[ନନ୍ଦିନୀ ଆଇ ଲଭ୍ ୟୁ]] # [[ମୁନ୍ନା- ଏ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ତୋ ବିନା ଭଲ ଲାଗେନା]] # [[ବନ୍ଦେ ଉତ୍କଳ ଜନନୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମତେ ଆଣିଦେଲ ଲକ୍ଷେ ଫଗୁଣ]] # [[ତୋ ପାଇଁ ନେବି ମୁଁ ଶହେ ଜନମ]] # [[କାଳୀଶଙ୍କର]] # [[ଲାଲ ଟୁକୁ ଟୁକୁ ସାଧବ ବୋହୂ]] # [[ସମୟ ହାତରେ ଡୋରି]] # [[ତୁମକୁ ପାରୁନି ତ ଭୁଲି]] # [[ଅଗ୍ନିଶିଖା]] # [[ମୋ ସୁନା ପୁଅ]] # [[ଏ ମନ ମାନେନା]] # [[ବନ୍ଧୁ (କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମୋନିକା ମାଇଁ ଡାର୍ଲିଙ୍ଗ]] # [[ଫେରିଆ ମୋ ସୁନା ଭଉଣୀ]] # [[ମହାନାୟକ]] # [[ମୁଁ ତତେ ଲଭ୍ କରୁଚି]] # [[ପ୍ରିୟା ମୋ ଆସିବ ଫେରି]] # [[ଗୁଡ୍ଡୁ ଆଣ୍ଡ ଗୁଡ୍ଡି]] # [[ଆମାଜନ୍ ଆଡ୍‌ଭେଞ୍ଚର୍]] # [[ଆଇ ଲଭ୍ ମାଇଁ ଇଣ୍ଡିଆ]] # [[ତୁ ଏକା ଆମ ସାହା ଭରସା]] # [[ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧିଲି ମୋ ରଖିବ ମାନ]] # [[ହସିଲା ସଂସାର ଭାଙ୍ଗିଲା କିଏ]] # [[ରକତେ ଲେଖିଚି ନାଁ]] # [[ଦେ ମା ଶକ୍ତି ଦେ]] # [[ତୁ ମୋ ମନର ମିତ]] # [[ପ୍ରିୟା ମୋ ପ୍ରିୟା]] # [[ବାଜି]] # [[ତତେ ମୋ ରାଣ]] # [[ମନର ମାନସୀ]] # [[ଅର୍ଜୁନ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ନାରୀ ଆଖିରେ ନିଆଁ]] # [[ତୋ' ପାଇଁ]] # [[ଓମ୍ ଶାନ୍ତି ଓମ୍]] # [[ନାୟକ ନୁହେଁ ଖଳନାୟକ]] # [[ହତ୍ୟା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଟୋପାଏ ସିନ୍ଦୂର ଦି ଟୋପା ଲୁହ]] # [[ମଥାରେ ଦେଇ ପାଟ ଓଢ଼ଣୀ]] # [[ଓ ମାଇଁ ଲଭ୍]] # [[କଟି ପତଙ୍ଗ]] # [[ପ୍ରେମ୍ କୁମାର]] # [[ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ର ସଲମାନ୍ ଖାନ୍]] # [[ଅଗ୍ନି ପରୀକ୍ଷା]] # [[ଓଲେ ଓଲେ ଦିଲ୍ ବୋଲେ]] # [[ନାୟକର ନାଁ ଦେବଦାସ]] # [[ଜୀବନ ମୃତ୍ୟୁ]] # [[ରହିଚି ରହିବି ତୋରି ପାଇଁ]] # [[ଆଇ ଲଭ୍ ୟୁ]] # [[ସୁନା ସଙ୍ଖାଳୀ]] # [[ରଖିବ ଯଦି ସେ ମାରିବ କିଏ]] # [[ହରିଭାଇ ହାରେନା]] # [[ମା ମଙ୍ଗଳା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଏଇଠି ସ୍ୱର୍ଗ ଏଇଠି ନର୍କ]] # [[ସାବତ ମାଆ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)‌]] # [[ନାରୀ ବି ପିନ୍ଧିପାରେ ରକ୍ତ ସିନ୍ଦୂର]] # [[ପୁଅ ଭାଙ୍ଗିଦେଲା ସୁନା ସଂସାର]] # [[ସମୟ ଚକରେ ସଂସାର ରଥ]] # [[ପୁଅ ମୋର ଜଗତ ଜିତା]] # [[ତୋ ଆଖି ମୋ ଆଇନା]] # [[ଧର୍ମ ଦେବତା]] # [[ସମୟ ଖେଳୁଛି ଚକା ଭଉଁରୀ]] # [[ଧର୍ମ ସ‌ହିଲେ ହେଲା]] # [[ସହର ଜଳୁଚି]] # [[ମା ପରି କିଏ ହେବ]] # [[ମା କାନ୍ଦେ ଆଜି ପୁଅଟେ ପାଇଁ]] # [[ରଙ୍ଗ୍ ନମ୍ବର]] # [[ଧରଣୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[କଳା ମାଣିକ]] # [[ବାବୁ ପର୍ଶୁରାମ]] # [[ତୁଳସୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଧର୍ମ ନିକିତି]] # [[ରାକ୍ଷୀ ଭିଜିଗଲା ଆଖି ଲୁହରେ]] # [[ଏଇ ଆଖି ଆମ ସାକ୍ଷୀ]] # [[କାଳ ଚକ୍ର]] # [[ପରଦେଶୀ ବାବୁ]] # [[ଜୟ ଶ୍ରୀରାମ]] # [[କଥା କହିବ ମୋ ମଥା ସିନ୍ଦୂର]] # [[କଥା ରହିଗଲା କାଳ କାଳକୁ]] # [[ଶାଶୁ ହାତକଡ଼ି ଭାଉଜ ବେଡ଼ି]] # [[ଲଭ୍ ପ୍ରମିଜ୍]] # [[ଯୋଉଠି ଥିଲେ ବି ତୁ ମୋର]] # [[ସରପଞ୍ଚ ବାବୁ]] # [[ଲାଟ୍ ସାହେବ]] # [[ସ୍ତ୍ରୀ (୧୯୯୮ର କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସୁନା ପାଲିଙ୍କି]] # [[ସୌଭାଗ୍ୟବତୀ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମୀର ଅଭିସାର]] # [[ଅହଲ୍ୟା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଏଇ ସଂଘର୍ଷ]] # [[ଜୀବନସାଥୀ (୧୯୯୭ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ରାମ ଲକ୍ଷ୍ମଣ]] # [[ବାପା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଶେଷ ଦୃଷ୍ଟି]] # [[ନୀଳ ମାଷ୍ଟରାଣୀ]] # [[ମୋକ୍ଷ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବସୁଧା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସୁନା ପୁଅ]] # [[କ୍ଷଣିକା- ଦ ଲସ୍ଟ ଆଇଡିଆ]] # [[ମଣି ନାଗେଶ୍ୱରୀ]] # [[ସୁଭଦ୍ରା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[୪ ଇଡିଅଟସ୍]] # [[ଚମ୍ପିଆନ]] # [[ମୋ ଭାଇ ଜଗା]] # [[ସାଗର ଗଙ୍ଗା]] # [[ପାଚେରୀ ଉଠିଲା ମଝି ଦୁଆରୁ]] # [[ଅକୁହା କଥା]] # [[ନିର୍ବାଚନ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମୁକ୍ତି ମଶାଲ]] # [[ନାଗ ଜ୍ୟୋତି]] # [[ଲୁବେଇଡାକ]] # [[ରଖିଲେ ଶିବ ମାରିବ କିଏ]] # [[ମହୁଆ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଗୋପରେ ବଢ଼ୁଛି କଳା କହ୍ନେଇ]] # [[ଏମିତି ଭାଇ ଜଗତେ ନାହିଁ]] # [[ଗଢ଼ି ଜାଣିଲେ ଘର ସୁନ୍ଦର]] # [[ଦାଦାଗିରି]] # [[ପଥର ଖସୁଚି ବଡ଼ ଦେଉଳୁ]] # [[ଅନୁପମା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସାଡୋଜ୍ ଅଫ୍ ଦ ରେନ୍‌ବୋ]] # [[ଆଶା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମା (୧୯୯୨ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ନାଗ ପଞ୍ଚମୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଉଦଣ୍ଡୀ ସୀତା]] # [[ମା' ଯାହାର ସାହା]] # [[ଘର ମୋର ସ୍ୱର୍ଗ]] # [[ଅଣ୍ଟି ଛୁରୀ ତଣ୍ଟି କାଟେ]] # [[ପ୍ରୀତିର ଇତି]] # [[ଅରଣ୍ଯ ରୋଦନ]] # [[ସୁଖ ସଂସାର]] # [[ମୁକ୍ତି ତୀର୍ଥ]] # [[ଦୂର ଦିଗନ୍ତ]] # [[କି ହେବ ଶୁଆ ପୋଷିଲେ]] # [[ତୋ ବିନୁ ଅନ୍ୟ ଗତି ନାହିଁ]] # [[ଆମ ଘର ଆମ ସଂସାର]] # [[ବସ୍ତ୍ର ହରଣ]] # [[ପରଦେଶୀ ଚଢ଼େଇ]] # [[ଚକାଡୋଳା କରୁଚି ଲୀଳା]] # [[ହିସାବ କରିବ କାଳିଆ]] # [[କଣ୍ଢେଇ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[କାଳିଆ ଭରସା]] # [[ଅଗ୍ନି ବୀଣା]] # [[ଠାକୁର ଅଛନ୍ତି ଚଉ ବାହାକୁ]] # [[ହସ ଲୁହ ଭରା ଦୁନିଆ]] # [[ଦଇବ ଦଉଡ଼ି]] # [[ଲୁଟ ତରାଜ]] # [[ବିଧିର ବିଧାନ]] # [[ଶାସ୍ତି (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପ୍ରତିଶୋଧ ଅପରାଧ ନୁହେଁ]] # [[ଲୋକାଲ ଟୋକା ଲଭ୍ ଚୋଖା]] # [[ମାଇଣ୍ଡ୍‌ଗେମ୍]] # [[ପୁଅ ମୋର କଳା ଠାକୁର]] # [[ଥିଲି ଝିଅ ହେଲି ବୋହୂ]] # [[ପାପ ପୁଣ୍ୟ]] # [[କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସୁନା ଚଢ଼େଇ]] # [[ମା ମତେ ଶକ୍ତି ଦେ]] # [[ଲାଲ ପାନ ବିବି]] # [[ଗୋଲାମଗିରି]] # [[ଚକା ଆଖି ସବୁ ଦେଖୁଛି]] # [[ଅନ୍ୟାୟ ସହିବି ନାହିଁ]] # [[ମାଣିକ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପକା କମ୍ବଳ ପୋତ ଛତା]] # [[ପଳାତକ]] # [[କଣ୍ଢେଇ ଆଖିରେ ଲୁହ]] # [[ସତ ମିଛ]] # [[ତାରା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଆରଣ୍ୟକ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଶେଷ ପ୍ରତୀକ୍ଷା]] # [[ଏକ୍ସକ୍ୟୁଜ ମି]] # [[ମା ଗୋଜବାୟାଣୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପ୍ରେମ ପାଇଁ ମହାଭାରତ]] # [[ସପନ ବଣିକ]] # [[ଗୃହଲକ୍ଷ୍ମୀ]] # [[ଇସ୍କ ପୁଣିଥରେ]] # [[ରାଧା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବସନ୍ତ ରାସ]] # [[ଲଭ୍ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍]] # [[ପ୍ରତିଧ୍ୱନି (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଜୀବନ ସଙ୍ଗମ]] # [[ରାଜା ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର]] # [[ରାମ ରହିମ]] # [[ଉଦୟ ଭାନୁ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସୀତା]] # [[ଭାଇଜାନ୍]] # [[ଅଭିଳାଷ]] # [[ଭକ୍ତ ସାଲବେଗ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[କଲ୍ୟାଣୀ]] # [[ଦେଖ ଖବର ରଖ ନଜର]] # [[ଜ୍ୱାଇଁ ପୁଅ]] # [[ବିଲ୍ୱ ମଙ୍ଗଳ]] # [[ମାନସୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଦେବଯାନୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସତ୍ୟମେବ ଜୟତେ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପଗ୍‌ଲୁ]] # [[ବାଟ ଅବାଟ]] # [[ମନ ଖାଲି ତତେ ଚାହେଁ]] # [[ଅଗ୍ନି ପରୀକ୍ଷା (୧୯୮୦ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଜୟ ମା ମଙ୍ଗଳା]] # [[ଅନୁରାଧା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ରାମ ବଳରାମ]] # [[ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ (୧୯୭୯ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସାକ୍ଷୀ ଗୋପୀନାଥ]] # [[ସୁଜାତା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସତୀ ଅନୁସୂୟା]] # [[ପରିବାର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପତି ପତ୍ନୀ]] # [[କବି ସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ]] # [[ଶ୍ରୀମାନ୍ ସୁର୍‌ଦାସ]] # [[ସନ୍ଧ୍ୟା ତାରା]] # [[ପୁନର୍ମିଳନ]] # [[ସାଥୀ ତୁ ଫେରିଆ]] # [[ତୁ ମୋ ସୁନା ଚଢ଼େଇ]] # [[ମା (୨୦୧୮ ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପ୍ରେମୀ ଦିୱାନା]] # [[ପ୍ୟାର ଅଲଗା ପ୍ରକାର]] # [[ତୁ ମୋ ସୁଇଟ୍ ୧୬]] # [[ଜୀବନର ଚଲାପଥେ]] # [[ରହସ୍ୟ]] # [[କୁଳାଙ୍ଗାର]] # [[ମୁଇଁ ଦିୱାନା ତୁଇ ଦିୱାନୀ]] # [[ଏ ଦିଲ୍ ତତେ ଦେଲି]] # [[ବାପା ତମେ ଭାରି ଦୁଷ୍ଟ]] # [[ଚାଲ୍ ଟିକେ ଦୁଷ୍ଟ ହବା]] # [[ଅଜବ ସଞ୍ଜୁର ଗଜବ ଲଭ୍]] # [[ପଞ୍ଜୁରୀ ଭିତରେ ଶାରୀ]] # [[ନିମ୍‌କି]] # [[ପ୍ରେମରେ ରଖିଚି ୧୦୦ରୁ ୧୦୦]] # [[ଗୋଲ୍ ମାଲ୍ ଲଭ୍]] # [[ବୋବାଲ ଟୋକା]] # [[ସେଲଫିସ୍ ଦିଲ୍]] # [[ତୁ ମୋ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ ୨]] # [[ଅଭିମାନ (୨୦୧୯ର କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବୈଶାଳୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ରଙ୍ଗ ବରଷିବ ଟୁପୁରୁ ଟୁପୁରୁ]] # [[ପ୍ରେମ ତୋର ନଟି ନଟି]] # [[ଖୁସି (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ତୁ କହିଦେ ଆଇ ଲଭ୍ ୟୁ]] # [[ଛବିରାଣୀ‎]] # [[ଲଭ୍ ଟୁଇଷ୍ଟ]] # [[ଦେଖା ହେଲା ପ୍ରେମ ହେଲା]] # [[ମିଷ୍ଟର ମଜନୁ]] # [[ବାଳ- ଦ ରିଦମ୍ ଅଫ୍ ଲାଇଫ୍]] # [[ଫ୍ରମ୍ ମି ଟୁ ୟୁ]] # [[ମାଲ୍ ମହୁ ଜୀବନ ମାଟି]] # [[ବିଶ୍ୱରୂପ]] # [[ଶଙ୍ଖା ସିନ୍ଦୂର]] # [[କିଏ କାହାର (୧୯୯୭ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମୁଁ ପରଦେଶୀ ଚଢ଼େଇ]] # [[ବାବୁ ଭାଇଜାନ୍]] # [[କୁଇନ୍ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ (କ୍ଷୁଦ୍ର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] # [[ଆହୁତି]] # [[କାହ୍ନା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସୁନା ସଂସାର (୧୯୯୭ର କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସହିଦ ରଘୁ ସର୍ଦ୍ଦାର]] # [[ଗାଁର ନାଁ ଗାଲୁଆପୁର]] # [[ଚାଲ ଟିକେ ପ୍ରେମ କରିବା]] # [[ମନେ ମନେ ମନ ଖୋଜୁଥିଲା]] # [[ଚକ୍ଷୁବନ୍ଧନ]] # [[ଜଙ୍ଗଲ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଅରୁନ୍ଧତୀ (୨୦୨୧ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମନ ମୋ ନେଇଗଲୁ ରେ]] # [[ପିହୁ]] # [[ବିଜୟିନୀ]] # [[ମିଷ୍ଟର ରୋମିଓ]] # [[୨ ଚକ୍‌ଲେଟ୍]] # [[ଲାଲି ହବ କାହାର]] # [[କଟକ ୱେଡ୍ସ୍ ସମ୍ବଲପୁର]] # [[ବାପା ଆଇସିୟୁରେ ଅଛନ୍ତି]] # [[ଲୁଚେଇ ଦେ ମତେ ଛାତି ଭିତରେ]] # [[ଦୁର୍ଗତିନାସିନୀ ୨]] # [[ଷଷ୍ଠରୁ ନଷ୍ଟ]] # [[ଅର୍ଦ୍ଧ ସତ୍ୟ]] # [[ଚୋରଣୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପାରୋ ହେଟ୍‌ସ୍ ଦେବଦାସ]] # [[ପ୍ରେମିକାୟ ନମ]] # [[ରଙ୍ଗିଲା ବୋହୂ ୨]] # [[ତୋ' ପାଇଁ ଫେରିବି ବସୁଧା ଚିରି]] # [[ତୁ ମୋର ସାଥୀରେ ୨]] # [[ମା'ର ମମତା]] # [[ରାତି ସରି ସରି ଯାଉଛି]] # [[ଇଏ ବି ଗୋଟେ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[କୋକୋଲି: ଫିସ୍ ଆଉଟ୍ ଅଫ୍ ୱାଟର୍]] # [[ଭୋକ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଚରିତ୍ର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସିନ୍ଥିରୁ ସିନ୍ଦୂର ଅଳପ ଦୂର]] # [[ବିଶ୍ୱାସ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ]] # [[ଓଏ ଗୀଟାର]] # [[ପ୍ରତ୍ୟାଘାତ]] # [[ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗିନୀ]] # [[ତୁମେ ମୋ ଶଙ୍ଖା ତୁମେ ମୋ ସିନ୍ଦୂର]] # [[ଚୁମକି ମାଇଁ ଡାର୍ଲିଂ]] # [[ତାଣ୍ଡବ]] # [[ବିସର୍ଜନ]] # [[ରୋଲ୍ ନଂ-୨୭ ସୁଜାତା ସେନାପତି]] # [[ସୁପର୍ ବୟ୍]] # [[ପଲ୍ ପଲ୍ ତତେ ଚାହେଁ]] # [[ତୁ ଭାରି ବିୟୁଟିଫୁଲ୍]] # [[ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ରୋମିଓ ରାଜା]] # [[ପାପ]] # [[ହିରୋଗିରି]] # [[ଆଖି ବୁଜିଦେଲେ ତୁ]] # [[ହେଲୋ ରାବଣ]] # [[ସାହାଣୀ ଘର କାହାଣୀ]] # [[ଲଭ୍ ୟୁ ପ୍ରିୟା]] # [[ଶଲା ବୁଢ଼ାର ବଦ୍‌ଲା]] # [[ଟିକେ ଲଭ୍ ଟିକେ ଟ୍ୱିଷ୍ଟ୍]] # [[ତୁ ମୋର ସାଥିରେ]] # [[ଦୁର୍ଗତିନାଶିନୀ]] # [[ପ୍ରେମ ନା' ପାଗଳପଣ]] # [[ଲକିର ଲକ୍‌ଡାଉନ୍ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ମୋ ମମି ପାପାଙ୍କ ବାହାଘର]] # [[ଫେରିଆ]] # [[ମୁଁ ତୁମେ ଲକ୍‌ଡାଉନ୍]] # [[ଭିଜା ମାଟିର ସ୍ୱର୍ଗ]] # [[ମୂଷା ମୋର ରଜନୀକାନ୍ତ]] # [[ଅନାମିକା ନାୟିକା]] # [[ଅନୁ ଦିଦି ନଟ୍ ଆଉଟ୍]] # [[ଗୋଲ୍‌ମାଲ୍]] # [[ଡହରା ଟୋକା]] # [[ଅଙ୍ଗୁରୁ ନମିଳିଲେ ଖଟା]] # [[ଲାଲ୍‌ପାନ ବିବିର ସ୍ମାର୍ଟ୍ ଫ୍ୟାମିଲି]] # [[ହଉ ହଉ ହେଇଗଲାରେ]] # [[ଟ୍ୱିଷ୍ଟବାଲା ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ଚିରକୁଟ୍]] # [[ତୋ ବିନା କିଛି ମୁଁ ଚାହେଁନା]] # [[ରଙ୍ଗିଲା ବୋହୂ]] # [[ଝିଅଟା ଅଲଗା ପ୍ରକାର]] # [[କାଳିଆ କରୁଛି ଲୀଳା]] # [[ଫୋର୍]] # [[ସମାପାଜୁର ରଘୁ]] # [[ବନ୍ଧନ (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ]] # [[କୁକୁଡ଼ା ଚୋର]] # [[ପ୍ରେମ ଏଟିଏମ୍]] # [[ଆଉ ଗୋଟେ ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ଭାବେ ସିନା କହିପାରେନା]] # [[କୋଉ ଆକାଶର ଜହ୍ନ ତୁ]] # [[ପ୍ରେମମ୍]] # [[ଡିଟେକ୍ଟିଭ୍ କରନ୍ ଅର୍ଜୁନ]] # [[ଯଥା ରାବଣସ୍ୟ ମନ୍ଦୋଦରୀ]] # [[ଦିଦି ନମସ୍କାର]] # [[ସୁନୟନା]] # [[ପାଣିଗ୍ରହଣ]] # [[ଲଗାମ୍]] # [[ମନ ମୋର କାଗଜ ଗୁଡ଼ି]] # [[ଦିଲ୍ ମୋର ମାନେନା]] # [[ଗୁପ୍‌ଚୁପ୍ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମୋ ପଣତକାନୀରେ ତୁ]] # [[ଚୋରଣୀ ୨]] # [[ଏକା ତୁ ଏକା ମୁଁ]] # [[କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ମିଷ୍ଟର କହ୍ନେୟା]] # [[ଅଧାଲେଖା ଗପ]] # [[କ୍ରେଜି-୪]] # [[ବିଦ୍ୟାରାଣ]] # [[ଲାଗେ ପ୍ରେମ ନଜର]] # [[ପ୍ରତିଜ୍ଞା]] # [[ଆସ୍ତିକ ନାସ୍ତିକ]] # [[ଦିଲ୍‌ରେ ଅଛି ତୋ'ରି ନାଁ]] # [[କହିବିନି ତତେ ଆଇ ଲଭ୍ ୟୁ]] # [[ବାଏ ବାଏ ଦିଲ୍]] # [[ଶେଷ ରାତି]] # [[ବୋଉର ହାତବାକ୍ସ]] # [[ପ୍ରତୀକ୍ଷା]] # [[ହାଏ କୃଷ୍ଣ]] # [[କିଛି କହିବାର ଅଛି]] # [[ଏଇ ରାକ୍ଷୀ ତୋ' ରକ୍ଷା କବଚ]] # [[ମାୟାବୀ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[କିସ୍ ମିସ୍]] # [[ମହାବାହୁ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଏଡିୟୁ ଗୋଦାର]] # [[ଚୁମ୍‌କି ସେ' ତ ପାଣିରେ ବୁଡ଼ିବ ନାହିଁକି]] # [[ଫେରି ଆସୁଥିବି କୋଳକୁ ତୋ'ର]] # [[ଫେରି ଆସୁଥିବି କୋଳକୁ ତୋ'ର]] # [[ବାଳୀ - ଦ ସେଭିଅର୍]] # [[ତିତ୍‌ଲି]] # [[ମହିଷାସୁର (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ପ୍ରେମରେ ରିସ୍କ ହେଲା ମୋତେ ଇସ୍କ]] # [[ପ୍ରସ୍ଥାନମ୍]] # [[ଓଏ ଅଞ୍ଜଲି]] # [[ତୃଷ୍ଣା (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଅଳ୍ପ ଦିନର ଗଳ୍ପ]] # [[ରୁଦ୍ରାଣୀ]] # [[ପାରିକରିବେ ଭୋଳାଶଙ୍କର]] # [[ତୁ ମୋର ଓକେ]] # [[ଆମେ ତ ମିଡିଲ୍ କ୍ଲାସ୍]] # [[ସହରୀ ବାଘ (୨୦୨୨ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବିଛାଗ୍ୟାଙ୍ଗ୍]] # [[ପୋଲିସ୍ ବାବୁ]] # [[ଲାଇଫ୍‌ରେ କିଛି ବି ହେଇପାରେ]] # [[ମୁଖା (୨୦୨୨ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଲାଲ ଓଢ଼ଣି]] # [[ତୋ ନା'ର ମାନେ ହଁ]] # [[ଡିଅର୍ ଲଭ୍]] # [[ନଟରାଜ ୦୦୯]] # [[ତୋ'ର ମୋର କଟି]] # [[ଉଡ଼ନ୍ତା ଥାଳିରେ ଆସିଛି ପ୍ରିୟା]] # [[ନିୟତି]] # [[ମାମା ୱେଡ୍‍ସ୍ ପାପା]] # [[ବନ୍ଦିନୀ]] # [[ବ୍ରେକ୍‍ଅପ୍ ବାଲା ଲଭ୍‌ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ଫାଲଗୁନ ଚୈତ୍ର]] # [[ବାପା ସୁପର୍‌ମ୍ୟାନ୍]] # [[ବାଜିବଲୋ ସାହାନାଇ]] # [[ବୋହୂ ଆମର ବିଛୁଆତି]] # [[ବିଭ୍ରାନ୍ତ]] # [[କନ୍ୟାଦାନ (୨୦୨୩ ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ମନ ମ୍ୟୁଜିଅମ୍]] # [[ମନସ୍କ]] # [[ନାରୀ ନୁହେଁ ତୁ ଅର୍ଦ୍ଧନାରୀ]] # [[ସରଗ ପୁରରୁ ଆସିଚି ପ୍ରିୟା]] # [[ବାହାଘର ଡଟ୍ କମ୍]] # [[ଟିଙ୍ଗା ରାଜୁ]] # [[ପ୍ରେମ୍ ଫର୍ ସେଲ୍]] # [[ଡେଲିଭରି ବୟ]] # [[ପାରିକରିବେ ଭୋଳାଶଙ୍କର ୨]] # [[ଉଷା (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ଛବିର ମଣିଷ]] # [[ଧୀର ପାଣି ପଥର କାଟେ]] # [[ଶତ୍ରୁ ସଂହାର (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ତଦନ୍ତ (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[କବିତା (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ଫଟା କପାଳ]] # [[ତମସା ତୀରେ]] # [[ଭାଗ୍ୟ]] # [[ପୂଜାରିଣୀ]] # [[ଭୁଲ କାହାର]] # [[ମୁଖାଗ୍ନି]] # [[ଧୋ'ରେ ବାବୁ ଧୋ']] # [[ପ୍ରିୟେ ତୁ ମୋ ସିଏ]] # [[ମହାସଂଗ୍ରାମ]] # [[ଶାୟରୀ ଶାୟରୀ]] # [[ପ୍ରେମୀ ନମ୍ବର ୱାନ୍]] # [[ହାପି ଏଣ୍ଡିଂ]] # [[କର୍ତ୍ତବ୍ୟ]] # [[ଆଇପିଏସ୍ ଦୁର୍ଗା]] # [[ପ୍ରିୟାର ପ୍ରି-ୱେଡିଂ ଲଭ୍‌ଷ୍ଟୋରୀ]] # [[ଧୋକା - ଦି ଗେମ୍ ଅଫ୍ ଲଭ୍]] # [[ପ୍ରତିଶୋଧ]] # [[ପୁଷ୍କରା (୨୦୨୩ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଶଙ୍କର (୨୦୨୩ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବୋଉ (ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ପଡ଼ିଗଲି ତୋ ପ୍ରେମରେ]] # [[ପ୍ରୀତି ବନ୍ଧନ]] # [[ଟି]] # [[କସ୍ତୁରୀ (୨୦୨୩ ଟେଲି ଫିଲ୍ମ)]] # [[ସିନ୍ଦୂର (୨୦୨୩ର ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଟୁ ଲେଟ୍]] # [[ଟୁଇନ୍ସ]] # [[ଲାଗିଲା ରଙ୍ଗ ଗୋଲାପି ଗୋଲାପି]] # [[ସୁକ ଭାଇର ସୋଲେ]] # [[ଲଭ୍ ଇନ୍ ଲଣ୍ଡନ]] # [[ଗୁଡ୍ଡୁ ଗ୍ୟାଙ୍ଗଷ୍ଟାର୍]] # [[କାଇଁଚ ମାଳି]] # [[ମିଛେଇ ଝିଅ]] # [[ପାଖେ ପାଖେ ଥିବି ହର୍‌ପଲ୍]] # [[ତୋ' ପାଇଁ ଫେରିବି ରହିଲା ରାଣ]] # [[ବ୍ୟାସେ ଶୁଣୁଛ]] # [[କର୍ମ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] {{Div col end}} ===ସମୃଦ୍ଧିକରଣ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ରାଜୁ ଆୱାରା]] # [[ରୂପା ଗାଁ ର ସୁନାକନିଆଁ]] # [[ଇସ୍କ ତୁ ହି ତୁ]] # [[ନାରୀ ନୁହେଁ ତୁ ନାରାୟଣୀ]] # [[ବିଧାତା (୨୦୦୩ର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] # [[କଥାନ୍ତର]] # [[ମାୟା ମିରିଗ]] # [[ମାଟିର ମଣିଷ]] # [[ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁର ଛାଇ]] # [[ଯାହାକୁ ରଖିବେ ଅନନ୍ତ]] # [[ଚୋରି ଚୋରି ମନ ଚୋରି]] # [[ବୋଉ (୧୯୯୮ର କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଧର୍ମର ହେବ ଜୟ]] # [[ସାକ୍ଷୀ ରହିଲା ଏ ସିଂହଦୁଆର]] # [[ଗୋଲାପି ଗୋଲାପି]] # [[ରକତ ଚିହ୍ନିଛି ନିଜର କିଏ]] # [[ଥ୍ୟାଙ୍କ ୟୁ ଭଗବାନ]] # [[ଦୋସ୍ତି]] # [[ଆସୁଛି ମୋ କାଳିଆସୁନା]] # [[ଯଶୋଦା (୧୯୯୬ର ସିନେମା)]] # [[ପିପାସା]] # [[ଅକ୍ଷି ତୃତୀୟା]] # [[ରାମାୟଣ (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ସାବିତ୍ରୀ (୧୯୯୫ର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର)]] # [[ବତାସୀ ଝଡ଼]] # [[ଗଙ୍ଗ ଶିଉଳି (ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ହାକିମ ବାବୁ]] # [[ଟୋପାଏ ସିନ୍ଦୂର ଦି ପଟ ଶଙ୍ଖା]] # [[ପରିଣାମ]] # [[ମଥୁରା ବିଜୟ]] # [[ଭଙ୍ଗା ସିଲଟ]] {{Div col end}} # [[ରାଇମୋହନ ପରିଡ଼ା]] # [[ଜାଗୃତି ରଥ]] ===ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର/ଦୂରଦର୍ଶନ ଅଭିନେତା/ଅଭିନେତ୍ରୀ/ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ=== {{Div col|colwidth=10em}} # [[ବବ୍‌ଲି]] # [[ଏଲିନା ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ମୀନକେତନ]] # [[ତମସା ମିଶ୍ର]] # [[ବାଳକୃଷ୍ଣ ନାୟକ]] # [[ସୁସ୍ମିତା ଦାସ]] # [[ଶୀତଲ ପାତ୍ର]] # [[ଲିପି (ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ଗାର୍ଗୀ ମହାନ୍ତି]] # [[ଗୁନ୍‌ଗୁନ୍‌]] # [[ଦୀପ୍ତିରେଖା ପାଢ଼ୀ]] # [[ଲିପ୍ସା ମିଶ୍ର]] # [[ଜାଙ୍କଲିନ ପରିଡ଼ା]] # [[ନମ୍ରତା ଦାସ]] # [[ନୈନା ଦାସ]] # [[ଜିନା ସାମଲ]] # [[ତ୍ରିପୁରା ମିଶ୍ର]] # [[ନମ୍ରତା ଥାପା]] # [[ଅନୁଭା ସୌର୍ଯ୍ୟା]] # [[ଗୀତା ରାଓ]] # [[ଭୂମିକା ଦାଶ]] # [[ଝିଲିକ୍ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ଦେବଯାନୀ]] # [[ନୀତୁ ସିଂହ (ଓଡ଼ିଆ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ଅରୁଣ ମହାନ୍ତି]] # [[ଦେବୀକା ଅରୁନ୍ଧତୀ ସାମଲ]] # [[ଆମେଲି ପଣ୍ଡା]] # [[ସ୍ମରଣୀକା ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ]] # [[ଜ୍ୟୋତି ରଞ୍ଜନ ନାୟକ]] # [[ସୋନିକା ରାୟ]] # [[ଆର୍ଯ୍ୟନ ଦାଶ]] # [[ସମୀର ରିଷୁ ମହାନ୍ତି]] # [[ବିଦୁସ୍ମିତା]] # [[ସୁବ୍ରତ ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ମେଘା ଘୋଷ]] # [[ପିଣ୍ଟୁ ନନ୍ଦ]] # [[କୁନା ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[କାଜଲ ମିଶ୍ର]] # [[ବବି ମିଶ୍ର]] # [[ମେଘ୍ନା ମିଶ୍ର]] # [[ସୁନୀଲ କୁମାର]] # [[ରାଲି ନନ୍ଦ]] # [[ସନ୍‌ମିରା ନାଗେଶ]] # [[ବିଶ୍ୱଭୂଷଣ ପଣ୍ଡା]] # [[ତମନ୍ନା ବ୍ୟାସ]] # [[ନିହାରୀକା ଦାଶ]] # [[ସାଜନ୍ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ସମ୍ଭାବନା ମହାନ୍ତି]] # [[ଉତ୍କଣ୍ଠା ପାଢ଼ୀ]] # [[ପୁନମ ମିଶ୍ର]] # [[ସ୍ୱରାଜ ବାରିକ]] # [[ସମ୍ବିତ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ନିକିତା ମିଶ୍ର]] # [[ଶଶାଙ୍କ ଶେଖର]] # [[ଅକ୍ଷୟ ବସ୍ତିଆ]] # [[ଦୀପକ ବାରିକ]] # [[ଅମ୍ଳାନ ଦାସ]] # [[ହର ରଥ]] # [[ସସ୍ମିତା ପିୟାଲି ସାହୁ]] # [[ନିକିତା]] # [[ପୁପୁଲ ଭୂୟାଁ]] # [[ସୁଶ୍ରୀ ରଥ]] # [[ଝାନ୍‌ସୀ ରାଣୀ (ଓଡ଼ିଆ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ଦୀପକ କୁମାର]] # [[ଶିବାନୀ ସଙ୍ଗୀତା]] # [[ରୁଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ପ୍ରଜ୍ଞା ହୋତା]] # [[ରଜନୀ ରଞ୍ଜନ]] # [[ପ୍ରିୟଙ୍କା ମହାପାତ୍ର]] # [[କୋଏଲ ମିଶ୍ର]] # [[ପିଙ୍କି ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ]] # [[ସଂଗ୍ରାମ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ବିଜୁ ବଡ଼ଜେନା]] # [[ଅର୍ଦ୍ଧେନ୍ଦୁ ସାହୁ]] # [[ସନ୍ତୋଷ ନାରାୟଣ ଦାସ]] # [[ପୁପିନ୍ଦର ସିଂହ]] # [[ଦେବାଶିଷ ପାତ୍ର]] # [[ଆଶୁତୋଷ ମହାପାତ୍ର]] # [[ସୁମନ ମହାରଣା]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ସାମଲ]] # [[ବ୍ରଜ ସିଂହ]] # [[ପଞ୍ଚାନନ ନାୟକ]] # [[ବୈଶାଳୀ ପରିଡ଼ା]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିହାରୀ]] # [[ଅସୀତ ପତି]] # [[ଲଭ୍‌ଲି]] # [[ସୁଧାକର ବସନ୍ତ]] # [[ସୁବାସ ରାଉତ]] # [[ସଲିଲ ମିତ୍ର]] # [[ରାଧାକାନ୍ତ ନନ୍ଦ]] # [[ତୃପ୍ତି ସିହ୍ନା]] # [[ସୋଫିଆ ଆଲାମ]] # [[ନାଜିଆ ଆଲାମ]] # [[ଅସୀମା ପଣ୍ଡା]] # [[ସ୍ମିତା ମହାନ୍ତି]] # [[ସୋମେଶ ମହାନ୍ତି]] # [[ମୁନ୍ନା ଖାଁ]] # [[ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଦାସ]] # [[ଦୀପା ସାହୁ (୧୯୮୫ ଜନ୍ମ)]] # [[ଦେବେନ ମିଶ୍ର]] # [[ଗାଗାରିନ ମିଶ୍ର]] # [[ଅଭିଜିତ ମଜୁମଦାର]] # [[ଶିଶିର ମୋହନ ପତି]] # [[ସୁରେଶ ବଳ]] # [[ମାମା ମିଶ୍ର]] # [[ମାମୁନି ମିଶ୍ର]] # [[ହାଡ଼ୁ]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ ବ୍ରହ୍ମା]] # [[ରବି ମିଶ୍ର]] # [[ଶୁଭକାନ୍ତ ସାହୁ]] # [[ଶ୍ରଦ୍ଧା ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ମନିଷା ମିଶ୍ର]] # [[ଏଲି ପାଢ଼ୀ]] # [[ଶ୍ୱେତା ମଲ୍ଲିକ]] # [[କିର୍ତ୍ତୀ ମହାନ୍ତି]] # [[କାବ୍ୟା କିରଣ]] # [[ଦିବ୍ୟା ମହାନ୍ତି]] # [[ବିରାଜ ଦାଶ]] # [[ମୀରା ମହାନ୍ତି]] # [[ରାଜେଶ୍ୱରୀ ରାୟ]] # [[ପ୍ରତିଭା ପଣ୍ଡା]] # [[ତିଳୋତ୍ତମା ଖୁଣ୍ଟିଆ]] # [[ସ୍ୱୟମ ପାଢ଼ୀ]] # [[ପ୍ରଦୀପ ଭୋଳ]] # [[ପାର୍ଥ ସାରଥୀ ରାୟ]] # [[ଶ୍ରୀୟା ଝା]] # [[ସୁବୋଧ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୪୭ ଜନ୍ମ)]] # [[ସୁଧାରାଣୀ ଜେନା]] # [[ବର୍ଷା ନାୟକ]] # [[ବିରେନ ଜ୍ୟୋତି ମହାନ୍ତି]] # [[ଶୁଭ୍ରାଂଶୁ ନାୟକ]] # [[ଅସିତ ରଞ୍ଜନ ଦାସ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ଲେଙ୍କା]] # [[ସୁଭାଶିଷ ଶର୍ମା]] # [[ତାପସ ସରଘରିଆ]] # [[ମଞ୍ଜୁଳା କୁଅଁର]] # [[ସାତ୍ୟକି ମିଶ୍ର]] # [[ଇନ୍ଦ୍ରମଣି ବେହେରା]] # [[ଶାନ୍ତିଲତା ବାରିକ]] # [[ବିଜୟ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସୁମିତ ପଣ୍ଡା]] # [[ସମାଜ ପତି]] # [[ଶିଶିର କୁମାର ସାହୁ]] {{Div col end}} ===କଥାଚିତ୍ର ହଲ୍=== * [[ମିଶ୍ର ଟକିଜ୍]] ===ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତୀୟ ଅଭିନେତା/ଅଭିନେତ୍ରୀ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ମହେଶ ବାବୁ]] # [[ଜୟଲଳିତାଙ୍କ ଅଭିନୀତ କଥାଚିତ୍ର]]{{tick}} # [[ଅକ୍କିନେନି ନାଗାର୍ଜୁନ]] # [[ଅକ୍କିନେନି ନାଗା ଚୈତନ୍ୟ]] # [[ପ୍ରଣୀତା ସୁବାଷ]] # [[ବେଦୀକା]] # [[ଜାନ‌କୀ ସବେଶ]] # [[ହେମା ସେୟାଦ]] # [[ରାଇ ଲକ୍ଷ୍ମୀ]] # [[ଅମଲା ଅକ୍କିନେନି]] # [[ରକୁଲ ପ୍ରୀତ ସିଂ]] # [[ଶ୍ରୀୟା ରେଡ୍ଡି]] # [[ଉଦୟ ଭାନୁ]] # [[ରାଧିକା ଚୌଧୁରୀ]] # [[ନିଶା ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ଲେସ୍‌ଲି ତ୍ରିପାଠୀ]] (ଓଡ଼ିଆ) # [[ଲାବନ୍ୟା ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ଦୀକ୍ଷା ସେଠ]] # [[ପ୍ରୀତିକା ରାଓ]] # [[ଶ୍ରୀୟା ଶରଣ]] # [[ଜେନେଲିଆ ଡିସୋଜା]] # [[ବିକ୍ରମ (ତାମିଲ କଥାଚିତ୍ର ଅଭିନେତା)]] # [[କାର୍ତ୍ତିକ ଶିବକୁମାର]] # [[ମଣି ରତ୍ନମ୍]] # [[ବେଣୁ ମାଧବ]] # [[ଏସ. ପି. ବାଲସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ]] # [[ପୂନମ କୌର]] # [[ଚାର୍ମି କୌର]] # [[ନିରଞ୍ଜନା ଅନୁପ]] # [[ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଭରତନ]] # [[ଆନନ୍ଦ ବାବୁ]] # [[ଅମିତ ଭାର୍ଗଭ]] # [[ରମେଶ ଭଟ]] # [[ସାଇପ୍ରିୟା ଦେବା]] # [[ଅଶ୍ୱିନ ବାବୁ]] # [[ମାଧୁରୀ ବ୍ରଗାଞ୍ଜା]] # [[ମେଘା ବର୍ମନ]] # [[ମଞ୍ଜୁ ଭାଷିଣୀ]] # [[ଅଶକର ସୌଦାନ]] # [[ଅରୁଣ ଆଲେକ୍‌ଜାଣ୍ଡର୍]] # [[ଅର୍ଚ୍ଚନା (କନ୍ନଡ଼ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ବି. ଧନଞ୍ଜୟ]] # [[ପୁନର୍ନବୀ ଭୂପଲାମ]] # [[ଡିଂଗ୍ରୀ ନାଗରାଜ]] # [[ଗଣେଶକର]] # [[କୁମାର ଗୋବିନ୍ଦ]] # [[ବମ୍ବେ ଜ୍ଞାନମ]] # [[ଅଭିନବ ଗୋମତାମ]] # [[ଗୋକୁଳନାଥ]] # [[ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟା ଦେୱାନ]] # [[ବାଭା ଚେଲ୍ଲାଦୁରାଇ]] # [[କ୍ରିଷ୍ଣେ ଗାୱଡ଼େ]] # [[ଲଳିତା କୁମାରୀ]] # [[ଗୁରୁପ୍ରସାଦ]] # [[ମମିତା ବାଇଜୁ]] # [[ବଳରାଜ]] # [[ଡି. ବାଲଶୁଭ୍ରମଣ୍ୟମ]] # [[ଅରବିନ୍ଦ ବୋଳାର]] # [[ବାସୁ ଇନ୍ତୁରୀ]] # [[ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଜୟରାମ]] # [[ଜେନି (ଅଭିନେତା)]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ ଜୋସ]] # [[ନିବେଦିତା ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ଆତ୍ମିକା]] # [[ଦେବଦାସ କନକଲା]] # [[ଟି. କନକମ]] # [[ଦେବୀ ଅଜିତ]] # [[ଅରବିନ୍ଦ ଆକାଶ]] # [[ସାଣ୍ଡ୍ରା ଆମି]] # [[ଜେନିଫର ଆଣ୍ଟୋନି]] # [[ଅର୍ଜୁନ ଅଶୋକନ]] # [[ଚିଟ୍ଟି ବାବୁ]] # [[ପ୍ରସାଦ ବାବୁ]] # [[ରାମାନି ଆମ୍ମାଲ]] # [[ଇରା ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟା ଭାସ୍କରନ୍]] # [[ବେବି ଆମେୟା]] # [[ସବିତା ଆନନ୍ଦ]] # [[ଗୋପିକା ଅନିଲ]] # [[ଅଞ୍ଜୁ (ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ବୀଣା ଆଣ୍ଟୋନି]] # [[ଅନୁମୋଲ]] # [[ଅନୁଶ୍ରୀ (କନ୍ନଡ଼ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ଅନୁଶ୍ରୀ (ମାଲାୟାଲମ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ଅପର୍ଣ୍ଣା ବାସ୍ତାରେ]] # [[ଅଞ୍ଜୁ ଅରବିନ୍ଦ]] # [[ନୀତା ଅଶୋକ]] # [[ଋତୁ ବର୍ମେଚା]] # [[ମୁସ୍କାନ ସେଠୀ]] # [[କାଇରା ଦତ୍ତ]] # [[ବାଭିତ୍ରା]] # [[ଶିବାନୀ ଭାଇ]] # [[ଭାରତୀ (ତାମିଲ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[କୀର୍ତ୍ତି ଭଟ]] # [[ଭବାନୀ (ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ଭୁବନେଶ୍ୱରୀ (ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ହିମା ବିନ୍ଦୁ]] # [[ରେଶ୍ମି ବୋବାନ]] # [[ତିରୁବୀର]] # [[ମାହେଶ୍ୱରୀ ଚାଣକ୍ୟନ]] # [[ସ୍ନିଶା ଚନ୍ଦ୍ରନ]] # [[ଶ୍ରୀଜା ଚନ୍ଦ୍ରନ]] # [[ରବିନା ଦାହା]] {{Div col end}} ===ହିନ୍ଦୀ ଅଭିନେତା/ଅଭିନେତ୍ରୀ/କଣ୍ଠଶିଳ୍ପୀ=== {{Div col|colwidth=10em}} # [[ଦିବ୍ୟା ଭାରତୀ]] # [[ସାରିକା ଠାକୁର]] # [[ଅକ୍ଷରା ହାସନ]] # [[ପୂଜା ବେଦୀ]] # [[ଗୌହର ଖାନ]] # [[ନିଗାର ଖାନ]] # [[ପ୍ରିୟଙ୍କା ଚୋପ୍ରା]] # [[ପରିଣୀତି ଚୋପ୍ରା]] # [[ମୀରା ଚୋପ୍ରା]] # [[ମୌନୀ ରାୟ]] # [[ମନ୍ନାରା ଚୋପ୍ରା]] # [[କ୍ରୀତି ସନନ]] # [[ବିଦ୍ୟା ବଲାନ]] # [[ଆଲିଆ ଭଟ୍ଟ]] # [[ଦୀପିକା ପାଦୁକୋନ]] # [[କଙ୍ଗନା ରାଣାବତ]] # [[ପୂଜା ଭଟ୍ଟ]] # [[ସୋନାଲୀ ବେନ୍ଦ୍ରେ]] # [[ସୋନମ କପୁର]] # [[ଶ୍ରଦ୍ଧା କପୁର]] # [[ତବୁ]] # [[ଟ୍ୱିଙ୍କଲ ଖାନ୍ନା]] # [[ତାପସୀ ପନ୍ନୁ]] # [[ୟାମି ଗୌତମ]] # [[ଭୂମିକା ଚାୱଲା]] # [[ରିମି ସେନ]] # [[ପୂଜା ହେଗଡ଼େ]] # [[ଆତିୟା ସେଟ୍ଟି]] # [[ରିତିକା ସିଂହ]] # [[ଭୂମି ପେଦନେକର]] # [[ବାଣୀ କପୁର]] # [[ଆୟେଶା ଟକିଆ]] # [[ଅସିନ]] # [[ଦିଶା ପଟାନୀ]] # [[ସାୟେଶା ସୈଗଲ]] # [[ସୈୟାମି ଖେର]] # [[ହୁମା କୁରୈଶୀ]] # [[ହଂସିକା ମୋଟୱାନୀ]] # [[ଜରୀନ ଖାନ]] # [[ଶମିତା ସେଟ୍ଟି]] # [[ମଲାଇକା ଆରୋରା]] # [[ଅମ୍ରିତା ରାଓ]] # [[ଇଶା ଗୁପ୍ତା]] # [[ଚିତ୍ରଙ୍ଗଦା ସିଂହ]] # [[ଡାଏନା ପେଣ୍ଟୀ]] # [[ଡେଜି ଶାହା]] # [[ସାନା ଖାନ]] # [[ହୁମାଇମା ମଲିକ]] # [[ରୀମା ଲାଗୁ]] # [[ନେହା ଶର୍ମା]] # [[ଦିଶା ବକାନୀ]] # [[କ୍ରିଷ୍ଟୀନା ଅଖିବା]] # [[ସୋନାଲ ଚୌହାନ]] # [[ଅଦା ଶର୍ମା]] # [[ଏବଲିନ ଶର୍ମା]] # [[କିଆରା ଆଡଭାନୀ]] # [[ଶାଜାନ ପଦ୍ମସୀ]] # [[ନିଧି ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ମଧୁରିମା ତୁଲୀ]] # [[ଅଦିତି ରାଓ ହୈଦରୀ]] # [[ସୌମ୍ୟା ଟଣ୍ଡନ]] # [[ନିହାରିକା ସିଂହ]] # [[ରିଆ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[କରୀନା କପୁର]] # [[ଅନୁଷ୍କା ଶର୍ମା]] # [[ରାଣୀ ମୁଖାର୍ଜୀ]] # [[କାଜଲ]] # [[ରଣବୀର କପୁର]] # [[ଶାହିଦ କପୁର]] # [[ରିୟା ସେନ]] # [[ରଣଦୀପ ହୁଡ୍ଡା]] # [[ଅନୁରାଗ କଶ୍ୟପ]] # [[ସତ୍ୟଜିତ ରାୟ]] # [[ଇମ୍ରାନ ଖାଁ]] # [[ଆର୍. ମାଧବନ୍]] # [[ପ୍ରୀତି ଜିଣ୍ଟା]] # [[ଫରହାନ ଅଖତାର]] # [[ଆୟେଶା ଝୁଲ୍କା]] # [[ସାରା ଅଲ୍ଲୀ ଖାନ୍]] # [[ଦିବ୍ୟଙ୍କା ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ଲାରା ଦତ୍ତ]] # [[ମାନୁଷି ଛିଲ୍ଲର]] # [[ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା]] # [[ସୁମନ ରାଓ]] # [[ସୁଶାନ୍ତ ସିଂହ ରାଜପୁତ]] (ଉନ୍ନତ) # [[ନୀତିଶ ଭରଦ୍ୱାଜ]] # [[ଘନଶ୍ୟାମ ନାୟକ]] # [[ଅରବିନ୍ଦ ତ୍ରିବେଦୀ]] # [[ରାଜୁ ଶ୍ରୀବାସ୍ତବ]] # [[ମନପ୍ରୀତ ଅଖତାର]] # [[ମୁକ୍ତିୟାର୍ ଅଲ୍ଲୀ]] # [[ସଞ୍ଚିତା ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ଅନୁପମା ଦେଶପାଣ୍ଡେ]] # [[ସତିଶ କୌଶିକ]] # [[ସୁନୀଲ ପାଲ୍]] # [[ନାଜିଆ ହାସନ]] # [[ତରୁଣ ବୋଷ]] # [[ରାମଜି ଗୁଲାଟି]] # [[ମାୟା ଅଲଗ]] # [[ଦିତ୍ୟା ଭାନ୍ଦେ]] # [[ଅଲ୍ଲୀ ଅସଗର]] # [[ଗୌରବ ବଜାଜ]] # [[ଅକ୍ଷୟ ଆନନ୍ଦ]] # [[ରାଜେଶ୍ୱରୀ ଦତ୍ତ]] # [[ସୋନୁ ଚନ୍ଦ୍ରପାଲ]] # [[ଶ୍ୱେତା ଭରଦ୍ୱାଜ]] # [[ସାଇ ଲୋକୁର]] # [[ରାକେଶ ଦିୱାନ]] # [[ଅନିରୁଦ୍ଧ ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ଜୋୟା ହୁସେନ]] # [[ଅନୀଲ ଚରଣଜିତ]] # [[ସ୍ନିଗ୍ଧା ଆକୋଲକର]] # [[ଆଣ୍ଡ୍ରିଆ ଡି'ସୋଜା]] # [[ସୁରଭି ଚୋକସି]] # [[ରେଶମୀ ଘୋଷ]] # [[ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ଦାମୋଦର ଦବକେ]] # [[ଗୋପାଳ ଦତ୍ତ]] # [[ବାଲ ଧୁରୀ]] # [[ଦିନିୟାର କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟର]] # [[ଆକାଶ ଦାଭାଡ଼େ]] # [[ଇହାନ ଭଟ୍ଟ]] # [[ବୈଷ୍ଣବୀ ଗନାତ୍ରା]] # [[ସୁରୀଲୀ ଗୌତମ]] # [[କେଶବରାଓ ଦାତେ]] # [[ନୟନତାରା (ମରାଠୀ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ମେହେକ ମନୱାନୀ]] # [[ସୁହାନି ଧାଙ୍କି]] # [[ସୌରଭ ଦୁବେ]] # [[ଅମିନ ଗାଜି]] # [[ବେଞ୍ଜାମିନ ଗିଲାନି]] # [[ରବି ଗୋସାଇଁ]] # [[ଅର୍ଚ୍ଚନା ଗୁପ୍ତା]] # [[ପୋନୀ ବର୍ମା]] # [[ଗୌତମ ଗୁପ୍ତା]] # [[ପୂଜା ଗୁପ୍ତା]] # [[ପୂଜା ଗୁପ୍ତା (୧୯୮୭ ଜନ୍ମ)]] # [[ରମଣ ଗୁପ୍ତା]] # [[ଅଶ୍ୱିନ ଚିତଳେ]] # [[ଉଜ୍ୱଳ ଚୋପ୍ରା]] # [[ରୁଚା ଇନାମଦାର]] # [[ଅନୱର ହୁସେନ]] # [[ଇକବାଲ ଆଜାଦ]] # [[ବିକ୍ରାନ୍ତ ଚତୁର୍ବେଦୀ]] # [[ନିକୋଲେଟ ବାର୍ଡ଼]] # [[କନ୍ନନ ଅୟର]] # [[ଆରଧନା ଜଗୋଟା]] # [[ଚିରାଗ ଜାନି]] # [[କିରଣ ଜନଜାନି]] # [[ଦୀପକ ଜେଠୀ]] # [[ଜିଲ୍ଲୂ]] # [[ରାଜେଶ ଯୋଶୀ]] # [[ୱହୀଦା ରହମାନ]] # [[ସନୋବର କବୀର]] # [[କାମିନୀ କଦମ]] # [[ମେହୁଲ କାଜାରିଆ]] # [[ମୁସ୍ତାକ କାକ]] # [[ଶୀତଲ କାଲେ]] # [[କମଲ ରାୟ]] # [[ଦୁର୍ଗାବାଇ କାମତ]] # [[ଅକ୍ଷୟ କପୁର]] # [[ନମିତା ଦୁବେ]] # [[ଅଞ୍ଜଳି ଆନନ୍ଦ]] # [[ନୂପୁର ସନନ]] # [[ଗାୟତ୍ରୀ ଭରଦ୍ୱାଜ]] # [[ଲିନ ଲୈଶରାମ]] # [[ଦିନେଶ ଫଡନିସ୍]] # [[ଐଶର୍ଯ୍ୟା ଅର୍ଜୁନ]] # [[ଜାଫର କରାଚିୱାଲା]] # [[ନିମ୍ରତ କୌର ଆଲୁୱାଲିଆ]] # [[ଶାଗୁଫ୍ତା ଅଲ୍ଲୀ]] # [[ଚନ୍ଦନ ଆନନ୍ଦ]] # [[ସାହିଲ ଆନନ୍ଦ]] # [[ଆଶିଷ କୁମାର]] # [[ରାମ ଆୱାନା]] # [[କବିତା ଚୌଧୁରୀ]] # [[ରାଣୀ ହଜାରିକା]] # [[ଆସମା ବଦର]] # [[ଅଞ୍ଜଳି ଆବ୍ରୋଲ]] # [[ଅଦିତି ଗୌତମ]] # [[ଅନନ୍ୟା ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ରୀନା ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ରତି ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରୀ]] # [[ଡଲି ଆହଲୁୱାଲିଆ]] # [[ୱାସନା ଅହମ୍ମଦ]] # [[ରିଚା ଆହୁଜା]] # [[ଶୁଭି ଆହୁଜା]] # [[କ୍ରିସେଲ୍ଲେ ଆଲମେଇଦା]] # [[ଅଞ୍ଜୋରି ଅଲଗ]] # [[ମୋନା ଅମ୍ବେଗାଓଁକର]] # [[ଅଲକା ଅମିନ]] # [[ଦୀପିକା ଅମିନ]] # [[ପ୍ରୀତି ଅମିନ]] # [[ଶମତା ଆଞ୍ଚନ]] # [[ଅପୂର୍ବା ଅରୋଡ଼ା]] # [[ଜୟଶ୍ରୀ ଅରୋଡ଼ା]] # [[ରୋମା ଅରୋଡ଼ା]] # [[ଶାଲିନୀ ଅରୋଡ଼ା]] # [[ବିନି ଅରୋଡ଼ା]] # [[ଓଜସ୍ୱୀ ଅରୋଡ଼ା]] # [[ଚାରୁ ଅସୋପା]] # [[ଅବନ୍ତିକା ହୁଣ୍ଡାଲ]] # [[କାଞ୍ଚନ ଅବସ୍ତି]] # [[ଅୟେନ୍ଦ୍ରୀ ଲୱନିୟା ରାୟ]] # [[ଫରିନା ଆଜାଦ]] # [[ନୀଳିମା ଆଜୀମ]] # [[ତନବୀ ଆଜମୀ]] # [[ପୋନାମ୍ମା ବାବୁ]] # [[ପ୍ରିୟା ବଦଲାନି]] # [[ଶୀନା ବଜାଜ]] # [[ସ୍ୱାତୀ ବାଜପେୟୀ]] # [[ସୋନିଆ ବଲାନୀ]] # [[ନେହା ବାମ୍]] # [[ନେହା ବମ୍ବ]] # [[ଶ୍ୱେତା ବାନ୍ଦେକର]] # [[ସୁଚିତ୍ରା ବାନ୍ଦେକର]] # [[ବୀଣା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ପୂଜା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ପ୍ରତ୍ୟୁଷା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ପୂଜା ବାନାର୍ଜୀ (୧୯୮୭ ଜନ୍ମ)]] # [[ପ୍ରାଚୀ ବଂଶଲ]] # [[ସ୍ମିତା ବଂଶଲ]] # [[ଉତ୍ତରା ବାଓକର]] # [[ଶୃତି ବାପନା]] # [[କ୍ରିଷ୍ଣାନ୍ନ ବାରେଟ୍ଟୋ]] # [[ଭକ୍ତି ବାରଭେ]] # [[ପ୍ରିୟଙ୍କା ବସ୍ସି]] # [[ପ୍ରିୟା ବାଥିଜା]] # [[ସମୀକ୍ଷା ଭଟନାଗର]] # [[ପଲ୍ଲବୀ ବାତ୍ରା]] # [[ସୁପ୍ରିୟା କୁମାରୀ]] # [[ଏକରୂପା ବେଦି]] # [[ରିଚା ଭଦ୍ରା]] # [[ସୋନାରିକା ଭଦୋରିଆ]] # [[ଚାନ୍ଦନୀ ଭଗୱାନନି]] # [[ନତାଶା ଭରଦ୍ୱାଜ]] # [[କିରଣ ଭାର୍ଗବ]] # [[ଅଦିତି ଭାଟିଆ]] # [[ତନ୍ୱୀ ଭାଟିଆ]] # [[ଦିବ୍ୟା ଭଟନାଗର]] # [[ଧରତୀ ଭଟ୍ଟ]] # [[ବିମି ଭଟ୍ଟ]] # [[ଜୟା ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ଯୋଗିତା ବିହାନୀ]] # [[ଡଲି ବିନ୍ଦ୍ରା]] # [[ଶୃତି ବିଷ୍ଟ]] # [[ସୋନମ ବିଷ୍ଟ]] # [[ଅନଂଶା ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ନବିନା ବୋଲେ]] # [[ଦେବିନା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ରିବା ବବର୍]] # [[ପ୍ଲବିତା ବଡ଼ଠାକୁର]] # [[ଗୌରବ ଶର୍ମା]] # [[ରୋଞ୍ଜିନୀ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ଡୋନାଲ ବିଷ୍ଟ]] # [[ସୁମୋନା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ରିଷିକା ସିଂହ ଚନ୍ଦେଲ]] # [[ସୁରଭି ଚନ୍ଦନା]] # [[ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଚନ୍ଦୋଲା]] # [[ଶାଲିନୀ ଚନ୍ଦ୍ରନ]] # [[ରୁହି ଚତୁର୍ବେଦୀ]] # [[ପାରୁଲ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ଚାର୍ଲି ଚୌହାନ]] # [[ନେହା ଚୌହାନ]] # [[ପାର୍ନିଟ ଚୌହାନ]] # [[ସଙ୍ଗୀତା ଚୌହାନ]] # [[ହେମାନୀ ଚାୱଲା]] # [[ପ୍ରୀତିକା ଚାୱାଲା]] # [[ନୀନା ଚୀମା]] # [[ବିଭା ଚିବ୍ବେର]] # [[ଦିୟା ଚୋପ୍ରା]] # [[ରୋଷଣୀ ଚୋପ୍ରା]] # [[ତ୍ରିଧା ଚୌଧୁରୀ]] # [[ମନୁଲ ଚୁଡ଼ସାମା]] # [[ନୌହୀଦ ସେରୁସୀ]] # [[ବେନାଫ ଦାଦାଚାନ୍ଦଜି]] # [[ଫିରଦୌସ ଦାଦି]] # [[ସୁମନା ଦାସ]] # [[ରିୟା ଦୀପ୍ସି]] # [[ଶାଳ୍ମଳୀ‌ ଦେଶାଇ]] # [[ଟିନା ଦେଶାଇ]] # [[ଜାଲାକ ଦେଶାଇ]] # [[ଅଶୀତା ଧବନ]] # [[ଦିବ୍ୟା ସେଠ]] # [[ଶାଇନି ଦୀକ୍ଷିତ]] # [[ଅପର୍ଣ୍ଣା ଦୀକ୍ଷିତ]] # [[ତନ୍ୱୀ ଡୋଗରା]] # [[ବାହବିଜ ଦୋରାବଜୀ]] # [[କିରଣ ଦୁବେ]] {{Div col end}} === ବଙ୍ଗାଳୀ ଅଭିନେତା/ଅଭିନେତ୍ରୀ === {{Div col|colwidth=10em}} # [[ସୋନାଲୀ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ସମିତ ଭଞ୍ଜ]] # [[ଅନୁବ୍ରତ ବସୁ]] # [[ସବ୍ୟସାଚୀ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ଜନ୍ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ତୁହିନା ଦାସ]] # [[କଲ୍ୟାଣ ଚାଟାର୍ଜୀ]] # [[କାବେରୀ ବୋଷ]] # [[ତିତାସ ଭୌମିକ]] # [[ତୁଳସୀ ଲାହିରି]] # [[ବିପ୍ଳବ ଚାଟାର୍ଜୀ]] # [[ତପେନ ଚାଟାର୍ଜୀ]] # [[ସାହେବ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ପଲ୍ଲବୀ ଦେ]] # [[ନିମୁ ଭୌମିକ]] # [[ପପିୟା ଅଧିକାରୀ]] # [[ଜୟଶ୍ରୀ ଅରୋଡ଼ା]] # [[କମଲିକା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ମୁନମୁନ ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ରୋହିଣୀ ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ସାୟନ୍ତିକା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ସୋମା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ପାରମା ବାନାର୍ଜୀ]] # [[ସୌମିଲି ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ଅନିନ୍ଦିତା ବୋଷ]] # [[ମିଠୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ଅନାମିକା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ବିଦିପ୍ତା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ମେଘା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ରୀତା ଦତ୍ତ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ସୁଦୀପ୍ତା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ]] # [[ଦେବଲୀନା ଚାଟାର୍ଜୀ]] # [[ଲକେଟ ଚାଟାର୍ଜୀ]] # [[ସୋନାଲି ଚୋଧୁରୀ]] # [[ମିଶ୍ମୀ ଦାସ]] # [[ସମତା ଦାସ]] # [[ଶୃତି ଦାସ]] # [[ସମାପିକା ଦେବନାଥ]] {{Div col end}} === ମରଠୀ କଳାକାର === {{Div col|colwidth=10em}} # [[ସଂସ୍କୃତି ବାଲଗୁଡେ]] # [[ଉମା ଭେଣ୍ଡେ]] # [[ଦେବିକା ଦଫ୍ତରଦାର]] # [[ପ୍ରସାଦ ଜୱାଦେ]] # [[ଅଂଶୁମାନ ଜୋଶୀ]] # [[ରସିକା ଯୋଶୀ]] # [[ଅନନ୍ତ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ମରାଠେ]] # [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ କୋହ୍ଲଟକର]] # [[ଭାରତୀ ଆଚରେକର]] # [[ସୁରୁଚି ଅଦରକର]] # [[ଶିବାନୀ ବାଓକର]] # [[ଅଦିତି ଭାଗବତ]] # [[ଅଭିଜ୍ଞା ଭାବେ]] # [[ତୃପ୍ତି ଭୋୟାର]] # [[ରୂପାଲି ଭୋସଲେ]] # [[ଅମୃତା ଦେଶମୁଖ]] # [[ଗୌତମୀ ଦେଶପାଣ୍ଡେ]] # [[ଇଶା ଦେ]] # [[ମେଘା ଧାଡ଼େ]] {{Div col end}} ===ଓଡ଼ିଆ ଯାତ୍ରା କଳାକାର=== {{Div col|colwidth=10em}} # [[ଅନିରୁଦ୍ଧ ପାଢ଼ୀ]] # [[ଦୀପକ ଜେନା]] # [[ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] # [[ଭିକୁ ସେଠ୍]] # [[କିଶୋର ମହାପାତ୍ର]] # [[ରବି ଶତପଥୀ]] # [[ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ମହାପାତ୍ର (ଯାତ୍ରା କଳାକାର)]] {{Div col end}} === ଅନ୍ୟାନ୍ୟ === {{Div col|colwidth=10em}} # [[ଆଶା ବରଦଳାଇ]] # [[ପୁଷ୍କର ଭାନ]] # [[ରାଜ୍ ବ୍ରାର୍]] # [[ଅଳଙ୍କୃତା ବୋରା]] # [[ଅମୃତା ଗୋଗୋଇ]] # [[ମଳୟା ଗୋସ୍ୱାମୀ]] # [[ଜିନାଲ ବେଲାନି]] # [[ବର୍ଷାରାଣୀ ବିଷୟା]] # [[ଉର୍ବଶୀ ଚୌଧୁରୀ]] {{Div col end}} == ଲୋକ କଥା/ଗୀତ/ସଙ୍ଗୀତ ଶିଳ୍ପୀ == {{Div col|colwidth=10em}} # [[ଅଲ୍ଲାଃ ଜିଲାଇ ବାଇ]] # [[ଅମର ଆର୍ଷୀ]] # [[ବାମ୍ବା ବାକ୍ୟା]] # [[ସର୍ବେଶ୍ୱର ଭୋଇ]] # [[ହେମାଙ୍ଗ ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ବିନ୍ଧ୍ୟବାସିନୀ ଦେବୀ]] # [[ବିଞ୍ଜମୁରି ସୀତାଦେବୀ]] # [[ଗୌରୀ ଦେବୀ]] # [[ହେମୁ ଗଦାଭି]] # [[ଡଲି ଗୁଲେରିଆ]] # [[ମଧୁ ମଂସୁରୀ ହସମୁଖ]] # [[ଅଭ୍ୟା ହିରଣମୟୀ]] # [[ଜଗଜିତ କୌର]] # [[ଜଗମୋହନ କୌର]] # [[ରଞ୍ଜିତ କୌର]] # [[ଡପୁ ଖାଁ]] # [[ବେଲ୍ଲି ଲଳିତା]] # [[ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଲତା (ଗାୟିକା)]] # [[ହିଲଦାମିତ ଲେପଚା]] # [[ମାଳବଲ୍ଲୀ ମହାଦେବସ୍ୱାମୀ]] # [[ଲୋପାମୁଦ୍ରା ମିତ୍ର]] # [[ନିଜାମୀ ବନ୍ଧୁ]] # [[ଦେଶରାଜ ପଟେରିୟା]] # [[ପିଙ୍ଗଳଶୀ ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ଗଢ଼ବୀ]] # [[ମୀନା ରଣା]] # [[ବି. କେ. ସାମନ୍ତ]] # [[ତଞ୍ଜାଇ ସେଲଭି]] # [[ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ସିନ୍ଧେ]] # [[ପ୍ରିୟଙ୍କା ସିଂହ]] # [[ବଙ୍ଗପାଣ୍ଡୁ ଉଷା]] # [[ବିଞ୍ଜମୁରି ଅନସୂୟା ଦେବୀ]] # [[ବିମଳାକ୍କା]] # [[କାଶୀନାଥ ଯାଦବ]] # [[ପୂଙ୍ଗାନି]] # [[ବରୁଣ ଆହୁଜା]] # [[ଦିପାଳୀ ବଡ଼ଠାକୁର]] # [[ମାଧୁରୀ ବଡ଼ଥୱାଲ]] # [[ବତୂଲ ବେଗମ]] # [[କଳିକା ପ୍ରସାଦ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ଦିୱାଲିବେନ ଭିଲ]] # [[ଆଦିତ୍ୟ ଗାଦଭି]] # [[ଦାଦୁଦାନ ଗାଦଭି]] # [[ଟରାସ କୋମ୍ପାନିଚେଙ୍କୋ]] {{Div col end}} ==କ୍ରୀଡ଼ାବିତ୍== {{Div col|colwidth=15em}} # [[କୁମାର ସାଙ୍ଗାକାରା]] # [[ଏକତା ବିଷ୍ଟ]] # [[ମିନତି ଦାଶ]] # [[ଅଂଶୁମାନ ରଥ]] # [[ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] # [[ହାମିଦା ବାନୁ]] {{Div col end}} === ଷ୍ଟାଡିଅମ === # [[ମେଜର ଧ୍ୟାନ ଚାନ୍ଦ ଜାତୀୟ ଷ୍ଟାଡିଅମ]] ==ଏସିଆ ମାସ ଗଣ ସମ୍ପାଦନା== ===ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଆରବ ଘାଟି]]{{tick}} # [[ଆରବ ସାଗର]]{{tick}} # [[ବାଗାକଇଁ ହ୍ରଦ]]{{tick}} # [[ଦୁର୍ଗା ସାଗର]]{{tick}} # [[ଧାନମୋଣ୍ଡି ହ୍ରଦ]]{{tick}} # [[ବୁଦ୍ଧ ଧାତୁ ଯାଦି]]{{tick}} # [[ଭବାନୀପୁର ଶକ୍ତିପୀଠ]]{{tick}} # [[ପଞ୍ଚରତ୍ନ ଗୋବିନ୍ଦ ମନ୍ଦିର]]{{tick}} # [[ପଞ୍ଚରତ୍ନ ଶିବ ମନ୍ଦିର]]{{tick}} # [[ମାଧବପୁର ହ୍ରଦ]] # [[ଇମ୍‌ଜା ହ୍ରଦ]] # [[ଗଜେଡ଼ି ତାଳ]] # [[ଛୋଟ ଶିବ ମନ୍ଦିର, ବଙ୍ଗଳାଦେଶ]] {{Div col end}} ===ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ଅଭିନେତ୍ରୀ=== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ତାନିଆ ଅହମଦ]] # [[ସାଇନା ଅମିନ]] # [[ଦିଲରୁବା ଯସ୍ମିନ ରୁହୀ]] # [[ସାରିକା ସବ୍ରିନ]] # [[ବିପାଶା ହାୟାତ]] # [[ଅଲିଶା ପ୍ରଧାନ]] # [[ଡଲି ଅନବର]] # [[କବୋରୀ ସରୱର]] # [[ସାହାରା (ବଙ୍ଗଳାଦେଶୀ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ବିଦ୍ୟା ସିହ୍ନା ସାହା ମିମ୍]] # [[ସୋମି କୈସର]] # [[ଜୟା ଆହସାନ]] # [[ଆଫିଆ ନୁସରାତ ବର୍ଷା]] # [[ଆଉପୀ କରିମ୍]] # [[ଶାବନୁର୍‎]] # [[ମୋଜେଜା ଅଶରଫ୍ ମୋନାଲିସା]] # [[ଜନ୍ନାତୁଲ ଫିରଦୋସ୍ ପେୟା]] # [[ବନ୍ନା ମିର୍ଜା]] # [[ପରି ମଣି]] # [[ସୁବର୍ଣ୍ଣା ମୁସ୍ତଫା]] # [[ନୱସୀନ ନହରୀନ ମୋଉ]] # [[ନାଇଲା ନାୟେମ]] # [[ଦିଲାରା ହନିଫ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା]] # [[ପୂଜା ଚେରୀ ରାୟ]] # [[ଶବନମ]] # [[ଅନିକା କବୀର ଶୋକ]] # [[ମେହେର ଅଫରୋଜ ଶାଓନ]] # [[ସୁଚନ୍ଦା]] # [[ସୁଲତାନା ଜମାନ]] # [[ନୁସରତ ଇମରୋଜ ଟିଶା]] # [[ତାଂଜିନ ଟିଶା]] # [[ପ୍ରସୂନ ଆଜାଦ]] # [[ଅଫସାନା ଆରା ବିନ୍ଦୁ]] # [[ଅପୁ ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ଫରିଦା ଅଖତାର]] # [[ଗୁଲଶାନ ଆରା ଅଖତାର]] # [[ସୁମିତା ଦେବୀ]] # [[ପାରବୀନ ସୁଲତାନା ଦିତି]] # [[ତାରାନା ହାଲିମ]] # [[ମୌସୁମୀ ହମିଦ]] # [[ତମାଳିକା କର୍ମାକର]] # [[ମାହିୟା ମାହି]] # [[ନୁସରତ ଫରିୟା ମଜହାର]] # [[ରୋକେୟା ପ୍ରାଚୀ]] # [[ହୋସନେ ଆରା ପୁତୁଲ]] # [[କାଜି ନସ୍ୱାବ ଅହମ୍ମଦ]] # [[ସୋହାନା ସାବା]] # [[ରୋଜୀ ଆଫସାରୀ]] # [[ନିପୁନ୍ ଅକ୍ତର]] # [[ଆଖି ଆଲମଗିର]] # [[ଆଜମେରୀ ହକ୍ ବଧନ]] # [[ଅନ୍ୱରା ବେଗମ]] # [[ଇଆମିନ୍ ହକ୍ ବବି]] # [[ଇଶ୍ରାତ୍ ଜାହାଁ ଚୈତି]] # [[ପ୍ରାର୍ଥନା ଫରଦିନ ଦିଘି]] # [[ତାରୀନ ଜାହାଁ]] # [[ରୱଶନ ଜାମିଲ]] # [[ଜାକିୟା ବାରୀ ମମ]] # [[କୁସୁମ ଶିକଦାର]] # [[ଶମ୍ପା ରେଜା]] # [[ତାନଭିନ ସୁଇଟି]] # [[ଆଇରିନ ସୁଲତାନା]] # [[ସଲମା ବେଗମ ସୁଜାତା]] # [[ରାଫାଃ ନାନଜେବା ତୋରସା]] # [[ବିଜରୀ ବର୍କତୁଲ୍ଲାଃ]] # [[ସବନମ ବବ୍‌ଲି]] # [[ଅଞ୍ଜୁ ଘୋଷ]] # [[ମୁନିଆ ଇସଲାମ]] # [[ରୁନା ଖାନ୍]] # [[ଆଫସାନା ମିମି]] # [[ସାଦିୟା ଇସଲାମ ମୌ]] # [[ସାଦିକା ପାରଭିନ ପପି]] # [[ଅହନା ରହମାନ ଲାକି]] # [[ଫାରଜାନା ରିକ୍ତା]] # [[ନଫିସା ଜାହାଁ ଆଞ୍ଚଲ]] # [[ମୁନମୁନ ଅହମଦ]] # [[ଶର୍ମିଲି ଅହମଦ]] # [[ଶିଲା ଅହମଦ]] # [[ନର୍ଗିସ ଅଖତାର]] # [[ଖଲିଦା ଅକ୍ତର କଳ୍ପନା]] # [[ଆୟେଶା ଆଖତାର]] # [[ସାବେରି ଆଲମ]] # [[ଅନ୍ତରା (ବଙ୍ଗଳାଦେଶୀ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ନାଜମା ଅନୱର]] # [[ରଓଶନ ଆରା]] # [[ବେବୀ ବିନ୍ଦୀ]] # [[ବିନ୍ଦିୟା କବିର]] # [[ଶାକିବା ବିଣ୍ଟେ ଅଲୀ]] # [[ଅରୁଣା ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ମୌଟୁସୀ ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ତାନିଆ ବୃଷ୍ଟି]] # [[ମେହବୁବା ମାହନୂର ଚାନ୍ଦନୀ]] # [[ଫରଜାନା ଛବି]] # [[ନାଜନୀନ ହାସନ ଚୁମକି]] # [[ଆଶନା ହବିବ ଭାବନା]] # [[ଏକା (ବଙ୍ଗଳାଦେଶୀ ଅଭିନେତ୍ରୀ)]] # [[ମାୟା ଘୋଷ]] # [[ଇଲୋରା ଗହର]] # [[ଲୁସି ତୃପ୍ତି ଗୋମେଜ]] # [[ଚିତ୍ରଲେଖା ଗୁହ]] # [[ଲୈଲା ହାସନ]] # [[ଲିସା ଗାଜୀ]] # [[ଅଲିଭିୟା ଗୋମେଜ]] # [[ଅପର୍ଣ୍ଣା ଘୋଷ]] # [[ହୁମାଇରା ହିମୁ]] # [[ଶାନ୍ତା ଇସଲାମ]] # [[ଜିନାତ]] # [[ମିଷ୍ଟି ଜାନ୍ନାତ]] {{Div col end}} ==ବିଦେଶୀ ଲୋକ== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଟୋରୀ ବର୍ଚ]] # [[ମିଆ ଖଲିଫା]] # [[ନୀନା ଦାବୁଲୁରୀ]] # [[ମାୟା ଏଞ୍ଜେଲୋ]] # [[ମେରୀ ସେଲୀ]] # [[ଲେଡି ଗାଗା]] # [[କେଶା]] # [[ଆଞ୍ଜେଲିନା ଜୋଲି]] # [[ନିକୋଲାଇ ବଇକଭ]] {{Div col end}} ==ଅନ୍ୟାନ୍ୟ== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଫେସନ (୨୦୦୮ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଶିବାଜୀ (କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ବର୍ଫି]] # [[ଦୁକୁଡ଼ୁ]] # [[୧: ନେନ୍ଓକ୍କାଡ଼ିନେ]] # [[ବିଜିନେସମ୍ୟାନ]] # [[ଆଗାଡ଼ୁ]] # [[ଡିମ୍ବାଣୁ]] # [[ଗୌରହରି ଦସ୍ତାନ]] # [[ମନମ୍ (ତେଲୁଗୁ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଜୟ ହୋ (ଗୀତ)]] # [[ସନ୍ ଅଫ୍ ସତ୍ୟମୂର୍ତ୍ତି]] # [[ଧୁମ୍ ୨]] # [[ଶ୍ରୀମନ୍ଥୁଡ଼ୁ]] # [[ଅର୍ଜୁନ ରେଡ୍ଡି]] # [[ଭୁବନ ବାମ୍]] # [[ଅବଳା ବୋଷ]] # [[ସରୋଜ ନଳିନୀ ଦତ୍ତ]] # [[ନିଲ୍ ମୋହନ]] # [[ନେପାଳର ରାଜା]] # [[ବଦନାମ ଗଳି]] # [[ରଜନୀ ବକ୍ସି]] # [[ଆର୍କ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ]] # [[ପି. ଚନ୍ଦ୍ର ରେଡ୍ଡୀ]] # [[ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନ (ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)|ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନ (ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର)]] # [[ଲାଷ୍ଟ୍ ଡ୍ରପ୍]] {{Div col end}} == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ == {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଅପ୍ପାନ୍ନଗୌଡ଼ା ପାଟିଲ]] # [[ବୁଧୁ ଭଗତ]] # [[ଗୌରୀରାମ ଗୁପ୍ତା]] # [[ବିଠଲଭାଇ ଜାଭେରୀ]] # [[ଅଶୋକା ଗୁପ୍ତା]] # [[ରଘୁନାଥ ମାହାତୋ]] # [[ଦୀନଦୟାଲ ଗୁପ୍ତା]] # [[ରାମ ଚରଣ ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ପ୍ୟାରୀ ଦେବୀ ଅଗ୍ରହାରୀ]] # [[ଧନ୍ୱନ୍ତରୀ]] # [[ସୁରେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] # [[କାମଦା କିଙ୍କର ମୁଖାର୍ଜୀ]] # [[ପ୍ୟାରେଲାଲ ନାୟାର]] # [[ଏଡ଼ତାତା ନାରାୟଣନ]] # [[ଦେଓ ନାରାୟଣନ ଯାଦବ]] # [[ମୁକୁନ୍ଦରାଓ ପେଡଗାଓଁକର]] # [[ଆନ୍ନେ ଅଞ୍ଜାଇଆଃ]] # [[ବତକ ମିଆଁ]] # [[ଚୱାରା ପରମେଶ୍ୱରନ]] # [[ଶଙ୍କରରାଓ ଦେଓ]] # [[ଦାଦା ଧର୍ମାଧିକାରୀ]] # [[ନାଥୁ ଧୋବି]] {{Div col end}} ==ରାଜନୀତିଜ୍ଞ== {{Div col|colwidth=15em}} # [[ସୁଭାସିନୀ ଅଲୀ]]{{tick}} # [[ଏମ୍. କରୁଣାନିଧି]] # [[ସନ୍ତୋଷ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ଭି. ମୋହିନୀ ଗିରି]] # [[ଗୁଲାବ କୌର]] # [[ବିଶାର ଆଲ-ଖାସାଓନେହ]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ ବୈଷ୍ଣବ]] # [[ଡେଲା ଗଡଫ୍ରେ]] # [[ମୁଲାୟମ ସିଂହ ଯାଦବ]] # [[ଚିନ୍ତା ଅନୁରାଧା]] # [[ଜାମିଦା ବିବି]] # [[ଶ୍ରୀରୂପା ମିତ୍ର ଚୌଧୁରୀ]] # [[ଲୀଳା ରାମକୁମାର ଭାର୍ଗବ]] # [[ବ୍ରଜଲାଲ ବିୟାନୀ]] # [[ରଘୁବର ଦାସ]] # [[ଭି. କାର୍ତ୍ତିକେୟ ପାଣ୍ଡିଆନ]] {{Div col end}} # [[ଭାରତର ସଂସଦ]] === ସମୃଦ୍ଧକରଣ === * [[ଜୟଶ୍ରୀ ରାଇଜି]] ===ଓଡ଼ିଆ=== {{Div col|colwidth=10em}} # [[ଅର୍ଜୁନ ଚରଣ ସେଠୀ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ସାମଲ]] # [[ପିନାକୀ ମିଶ୍ର]] # [[କାମାକ୍ଷା ପ୍ରସାଦ ସିଂହଦେଓ]] # [[ଇଲା ପଣ୍ଡା]] # [[ରବିନାରାୟଣ ମହାପାତ୍ର]] # [[ବିଷ୍ଣୁ ଚରଣ ଦାସ]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ବୀର କେଶରୀ ଦେଓ]] # [[ବଲବୀର ପୁଞ୍ଜ]] # [[ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ସାହୁ]] # [[କାହ୍ନୁ ଚରଣ ଲେଙ୍କା]] # [[ନରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[କଳ୍ପତରୁ ଦାସ]] # [[ଛତ୍ରପାଳ ସିଂହ ଲୋଧା]] # [[ଏ ଭି ସ୍ୱାମୀ]] # [[ପ୍ରତାପ କେଶରୀ ଦେବ]] # [[ପ୍ରତାପ କେଶରୀ ଦେଓ]] # [[ଭାଗିରଥୀ ମହାପାତ୍ର]] # [[ମଙ୍ଗଳା କିଶାନ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ଲାଠ]] # [[ଜୟରାମ ପାଙ୍ଗୀ]] # [[ହରିହର ସୋରେନ]] # [[ଉପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ନାୟକ]] # [[ଅନାଦି ଚରଣ ଦାସ]] # [[ବନମାଳୀ ବାବୁ]] # [[ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ପଣ୍ଡା]] # [[ଭଜମନ ବେହେରା]] # [[କୃପାସିନ୍ଧୁ ଭୋଇ]] # [[ଅର୍କ କେଶରୀ ଦେଓ]] # [[ବିକ୍ରମ କେଶରୀ ଦେଓ]] # [[କଳିକେଶ ନାରାୟଣ ସିଂହଦେଓ]] # [[ଧରଣୀଧର ଜେନା]] # [[ଗୋପୀନାଥ ଗଜପତି]] # [[ଗୁରୁଚରଣ ନାଏକ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ହାଁସଦା]] # [[ଝିନ୍ନ ହିକ୍‌କା]] # [[ମୋହନ ଜେନା]] # [[ରବିନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଜେନା]] # [[ଚୈତନ୍ୟ ପ୍ରସାଦ ମାଝୀ]] # [[ଶ୍ରୀକାନ୍ତ କୁମାର ଜେନା]] # [[କାହ୍ନୁ ଚରଣ ଜେନା]] # [[ସମରେନ୍ଦ୍ର କୁଣ୍ଡୁ]] # [[କାର୍ତ୍ତିକେଶ୍ୱର ପାତ୍ର]] # [[ପର୍ଶୁରାମ ମାଝୀ]] # [[ଭର୍ତ୍ତୃହରି ମହତାବ]] # [[ବଳଭଦ୍ର ମାଝୀ]] # [[ଲଡ଼ୁ କିଶୋର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ମଙ୍ଗରାଜ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସୁଦାମ ମାରାଣ୍ଡି]] # [[ବାଲଗୋପାଲ ମିଶ୍ର]] # [[କିରଣ ଲେଖା ମହାନ୍ତି]] # [[ଇନ୍ଦୁରାଣୀ ମହାପାତ୍ର]] # [[ପ୍ରମିଳା ମଲ୍ଲିକ]] # [[ମମତା ମାଢ଼ୀ]] # [[ରାଧାରାଣୀ ପଣ୍ଡା]] # [[ସ୍ନେହାଙ୍ଗିନୀ ଛୁରିଆ]] # [[ସୁଷମା ପଟେଲ]] # [[ବିଷ୍ଣୁପ୍ରିୟା ବେହେରା]] # [[ରୀତା ସାହୁ]] # [[ମନ୍ଦାକିନୀ ବେହେରା]] # [[ରୋଷନୀ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ରାସେଶ୍ୱରୀ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ପରମା ପୂଜାରୀ]] # [[ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସିପ୍ରା ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସଞ୍ଚିତା ମହାନ୍ତି]] # [[ଅଜୟନ୍ତୀ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଉଷା ଦେବୀ]] # [[ଅଞ୍ଜଳି ବେହେରା]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରମା ଶାନ୍ତା]] # [[ଶୈରିନ୍ଦ୍ରୀ ନାୟକ]] # [[ସୁରମା ପାଢ଼ୀ]] # [[କିଶୋରୀମଣି ସିଂହ]] # [[ପ୍ରମିଳା ଗିରି]] # [[ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହୁ]] # [[ଫୁଲମଣି ଶାନ୍ତା]] # [[ଭଗବତୀ ପୂଜାରୀ]] # [[ଉମାରାଣୀ ପାତ୍ର]] # [[କମଳା ଦାସ]] # [[ସୁଧାଂଶୁମାଳିନୀ ରାୟ]] # [[ଆନନ୍ଦ ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ]] # [[ରାସମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ]] # [[ରତ୍ନା ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ]] # [[ପଟ୍ଟ ନାୟକ]] # [[ରାଜଶ୍ରୀ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ]] # [[ଶାନ୍ତି ଦେବୀ (ଓଡ଼ିଆ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ)]] # [[ବାସନ୍ତୀ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସୀମାରାଣୀ ନାୟକ]] # [[ଟୁକୁନି ସାହୁ]] # [[ପ୍ରିୟମ୍ବଦା ଦେବୀ]] # [[ରଥ ଦାସ]] # [[ଅନନ୍ତ ସେଠୀ]] # [[ମୂରଲୀଧର ଜେନା]] # [[କୁମାର ଶ୍ରୀ ଚିରଞ୍ଜୀବି]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ଜେନା (ରାଜନେତା)]] # [[ପଞ୍ଚାନନ ମଣ୍ଡଳ]] # [[ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ସେଠୀ]] # [[କପିଳ ଚରଣ ସେଠୀ]] # [[ବୈରାଗୀ ଜେନା]] # [[ବିଜୟ ନାୟକ]] # [[ନେତ୍ରାନନ୍ଦ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ବିଷ୍ଣୁ ଚରଣ ସେଠୀ]] # [[ଗଙ୍ଗାଧର ଦାସ]] # [[ମନମୋହନ ଦାସ]] # [[ନନ୍ଦକିଶୋର ଜେନା]] # [[ଚକ୍ରଧର ବେହେରା]] # [[ସତ୍ୟଭାମା ଦେଇ]] # [[ହୃଦାନନ୍ଦ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ବେଦ ପ୍ରକାଶ ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ରାଉତ]] # [[ମାନସ ରଞ୍ଜନ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଦାସ]] (chk) # [[ମନମୋହନ ସାମଲ]] # [[ଶୈଳେନ ମହାପାତ୍ର]] # [[ଭଗୀରଥ ଦାସ]] # [[ଉତ୍ସବ ଚରଣ ଜେନା]] # [[ଗୋପୀନାଥ ଦାସ]] # [[ପର୍ଶୁରାମ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ପଦ୍ମ ଲୋଚନ ପଣ୍ଡା]] # [[ଜ୍ୟୋତି ପ୍ରକାଶ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ମହମ୍ମଦ ହନିଫ]] # [[ବଳରାମ ସାହୁ]] # [[ଯୁଗଳ କିଶୋର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ବିରେନ ପଲେଇ]] # [[ନରେନ ପଲେଇ]] # [[ରତ୍ନାକର ମହାନ୍ତି]] # [[ଚୈତନ୍ୟ ପ୍ରସାଦ ସେଠୀ]] # [[କରୁଣାକର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ହରପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର]] # [[ପୀତାମ୍ବର ପଣ୍ଡା]] # [[ପର୍ଶୁରାମ ଧଡ଼ା]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ପରମାଣିକ]] # [[କାର୍ତ୍ତିକ ମହାପାତ୍ର]] # [[ଭାଗବତ ସାହୁ]] # [[ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ମହାପାତ୍ର]] # [[ଖାରବେଳ ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦାସ]] # [[ବିଜୟ କୃଷ୍ଣ ଦେ]] # [[ରବୀନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ଦାସ]] # [[ପ୍ରିୟନାଥ ନନ୍ଦି]] # [[କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ]] # [[ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] # [[ଗୋପନାରାୟଣ ଦାସ]] # [[ଜୀବନ ପ୍ରଦୀପ ଦାଶ]] # [[ଅରୁଣ ଦେ]] # [[ନୀଳାମ୍ବର ଦାସ]] # [[ବନମାଳି ଦାସ]] # [[ସୁକୁମାର ନାୟକ]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ହରିଚନ୍ଦନ]] # [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] # [[ପ୍ରଦିପ୍ତ ପଣ୍ଡା]] # [[ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ସୁକାନ୍ତ କୁମାର ନାୟକ]] # [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ (ରାଜନୀତିଜ୍ଞ)]] # [[ସୁଦର୍ଶନ ଜେନା]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପାଳ]] # [[ଗଦାଧର ଗିରି]] # [[ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଜେନା]] # [[ଜୟନାରାୟଣ ମହାନ୍ତି]] # [[ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ଚଣ୍ଡ]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ପାତ୍ର]] # [[ତ୍ରିଲୋଚନ ସେନାପତି]] # [[ଅକ୍ଷୟ ନାରାୟଣ ପ୍ରହରାଜ]] # [[ଚିନ୍ତାମଣି ଜେନା (ରାଜନୀତିଜ୍ଞ)]] # [[ମହେଶ୍ୱର ବାଗ]] # [[ଭୂପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ନିତ୍ୟ‍ାନନ୍ଦ ସାହୁ]] # [[ପ୍ରେମଲତା ମହାପାତ୍ର]] # [[ରଘୁନାଥ ମହାନ୍ତି (ରାଜନୀତିଜ୍ଞ)]] # [[ଶଶିକାନ୍ତ ଭଞ୍ଜ]] # [[ପ୍ୟାରୀମୋହନ ଦାସ]] # [[ସୁଶାନ୍ତ ଚାନ୍ଦ]] # [[ଅନନ୍ତ ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ଭାଇଗା ସେଠୀ]] # [[ଜନାର୍ଦନ ଭଞ୍ଜ ଦେଓ]] # [[ବୀରକିଶୋର ଜେନା]] # [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ଜେନା]] # [[ମକର ସେଠୀ]] # [[ଭୁବନାନନ୍ଦ ଜେନା]] # [[ଦାଶରଥୀ ଜେନା]] # [[ମାୟାଧର ଜେନା]] # [[ଭାଗିରଥୀ ସେଠୀ]] # [[ଜୟଦେବ ଜେନା]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ସୁବର୍ଣ୍ଣ ନାଏକ]] # [[ଗୋବିନ୍ଦ ମୁଣ୍ଡା]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜ ଦେଓ]] # [[କୁମାର ମାଝୀ]] # [[ଛୋଟରାୟ ମାଝୀ]] # [[ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ନାଏକ]] # [[ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ]] # [[ଅଭିରାମ ନାଏକ]] # [[ବେଦବ୍ୟାସ ନାୟକ]] # [[ପ୍ରେମାନନ୍ଦ ନାୟକ]] # [[ପ୍ରାଣ ବଲ୍ଲଭ ନାଏକ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରସେନ ନାଏକ]] # [[ନୀଳାଦ୍ରି ନାୟକ]] # [[ରାଜ ବଲ୍ଲଭ ମିଶ୍ର]] # [[ରାମରାୟ ମୁଣ୍ଡା]] # [[ମହେଶ୍ୱର ମାଝି]] # [[କାହ୍ନୁ ଚରଣ ନାଏକ]] # [[ଗୌରହରି ନାଏକ]] # [[ହୃଷିକେଶ ନାଏକ]] # [[କ୍ଷେତ୍ର ମୋହନ ନାୟକ]] # [[ଧନୁର୍ଜୟ ଲାଗୁରୀ]] # [[ଜିତୁ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଧନୁର୍ଜୟ ସିଦୁ]] # [[ଗୁରୁ ଚରଣ ନାଏକ]] # [[ସନାତନ ମହାକୁଡ଼]] # [[ସହରାଇ ଓରାମ]] # [[ବଦ୍ରିନାରାୟଣ ପାତ୍ର]] # [[କ୍ଷୀରୋଦ ପ୍ରସାଦ ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ମୂରଲୀଧର କୁଅଁର]] # [[ନିରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଟୁଡୁ]] # [[ସାଲଖାନ ମୁର୍ମୁ]] # [[ଅଜେନ ମୁର୍ମୁ]] # [[ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନାଏକ]] # [[କାଙ୍ଗୋଇ ସିଂହ]] # [[ରୁଦ୍ର ମୋହନ ଦାସ]] # [[ରାଧାମୋହନ ନାୟକ]] # [[ଇଶ୍ୱର ନାଏକ]] # [[ଇଶ୍ୱର ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] # [[ଯାଦବ ମାଝୀ]] # [[ମନମୋହନ ଟୁଡୁ]] # [[ରାବଣେଶ୍ୱର ମଢ଼େଇ]] # [[ବୀରଭଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ରୋହିଦାସ ସୋରେନ]] # [[ଶ୍ରୀନାଥ ସୋରେନ]] # [[ଗୋଲକ ବିହାରୀ ନାଏକ]] # [[ଭାସ୍କର ମଢ଼େଇ]] # [[ନଳିନୀ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଦେଓ]] # [[ପ୍ରଭାକର ବେହେରା]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ଦାସ]] # [[କରୁଣାକର ନାଏକ]] # [[ଅଜିତ ହେମ୍ବ୍ରମ]] # [[ପଦ୍ମ ଚରଣ ହଇବୁରୁ]] # [[ରଘୁନାଥ ହେମ୍ବ୍ରମ]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ନାୟକ]] # [[ବାସନ୍ତି ହେମ୍ବ୍ରମ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ଗିରିଶ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ]] # [[ହରିହର ମହାନ୍ତି]] # [[ସମଲ ମାଝି]] # [[ପ୍ରମୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଦେଓ]] # [[ଛତିଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଧଳ]] # [[କିଶୋର ଦାଶ]] # [[ବିମଳ ଲୋଚନ ଦାସ]] # [[ସାନନ୍ଦ ମାରାଣ୍ଡି]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ଦାଶ]] # [[ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ହାଁସଦା]] # [[ଭାଦବ ହାଁସଦା]] # [[ବୁଧନ ମୁର୍ମୁ]] # [[ଦୁର୍ଗା ଚରଣ ନାୟକ]] # [[ଲାଲ ମୋହନ ନାୟକ]] # [[ମୋଚିରାମ ତିରିୟା]] # [[ଘନଶ୍ୟାମ ହେମ୍ବ୍ରମ]] # [[କାହ୍ନୁରାମ ହେମ୍ବ୍ରମ]] # [[ସୁନ୍ଦର ମୋହନ ମାଝି]] # [[କମଳାକାନ୍ତ ନାୟକ]] # [[ଭାନୁଚରଣ ନାଏକ]] # [[ଶମ୍ଭୁନାଥ ନାଏକ]] # [[ମଙ୍ଗଳ ସିଂ ମୁଦି]] # [[ଗଣେଶ ରାମ ସିଂ ଖୁଣ୍ଟିଆ]] # [[ହରଦେବ ତିରିୟା]] # [[ଚନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ସିଂହ]] # [[କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ମାଝି]] # [[ସିଦ୍ଧଲାଲ ମୁର୍ମୁ]] # [[ଅର୍ଜୁନ ମାଝି]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମାଝି]] # [[ଶ୍ୟାମ ଚରଣ ହାଁସଦା]] # [[ଶଇବ ସୁଶୀଳ କୁମାର ହାଁସଦା]] # [[ନବ ଚରଣ ମାଝି]] # [[ରାଜକିଶୋର ଦାସ]] # [[ପ୍ରବୀଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓ]] # [[ସକିଲା ସୋରେନ]] # [[ପ୍ରୀତିରଞ୍ଜନ ଘଡ଼ାଇ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଘଡ଼ାଇ]] # [[ଶରତ ରାଉତ]] # [[ସନାତନ ଦେଓ]] # [[ବାଇଧର ସିଂହ]] # [[ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପତି]] # [[ପୀତାମ୍ବର ଭୂପତି ହରିଚନ୍ଦନ ମହାପାତ୍ର]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଖୁଣ୍ଟିଆ]] # [[ଅଶୋକ କୁମାର ଦାସ]] # [[ନିରଞ୍ଜନ ଜେନା]] # [[ପରମେଶ୍ୱର ସେଠୀ]] # [[ପ୍ରଣବ ପ୍ରକାଶ ଦାସ]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟମଣୀ ଜେନା]] # [[ମଦନ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଦାସ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ଅନାଦୀ ଚରଣ ଦାସ]] # [[ଆଞ୍ଚଲ ଦାସ]] # [[ବାଇଧର ବେହେରା]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ଜେନା]] # [[ପରମାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ମାୟାଧର ସିଂହ]] # [[ଗଦାଧର ଦତ୍ତ]] # [[ପ୍ରଣବ ବଳବନ୍ତରାୟ]] # [[ରବି ଦାଶ]] # [[କାଙ୍ଗାଳି ଚରଣ ପଣ୍ଡା]] # [[ଗୁରୁଚରଣ ଟିକାୟତ]] # [[ଯଦୁମଣି ମଙ୍ଗରାଜ]] # [[ଧନଞ୍ଜୟ ଲେଙ୍କା]] # [[ଦୁଃଶାସନ ଜେନା]] # [[ଅମର ପ୍ରସାଦ ଶତପଥୀ]] # [[ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକ]] # [[କୁଳମଣି ରାଉତ]] # [[ଚିନ୍ମୟ ପ୍ରସାଦ ବେହୁରା]] # [[ଦେବାଶିଷ ନାୟକ]] # [[ସୁନନ୍ଦା ଦାସ]] # [[ପଦ୍ମନାଭ ରାୟ]] # [[ନବକିଶୋର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ନାଏକ]] # [[ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ପବିତ୍ର ମୋହନ ଜେନା]] # [[ପ୍ରଭାତ କୁମାର ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ଦୀନବନ୍ଧୁ ସାହୁ]] # [[ଧୃବ ଚରଣ ସାହୁ]] # [[ସରୋଜକାନ୍ତ କାନୁନଗୋ]] # [[ଇନ୍ଦ୍ରମଣି ରାଉତ]] # [[ଉତ୍କଳ କେଶରୀ ପରିଡ଼ା]] # [[କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ତରାଇ]] # [[ଶଶି ଭୂଷଣ ବେହେରା]] # [[ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ ସାମଲ]] # [[ଦୈତାରୀ ବେହେରା]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ପ୍ରଦୀପ୍ତ କିଶୋର ଦାସ]] # [[ବଟକୃଷ୍ଣ ଜେନା]] # [[ମାୟାଧର ସେଠୀ]] # [[ରବିନ୍ଦ୍ର କୁମାର ବେହେରା]] # [[କାଳନ୍ଦୀ ଚରଣ ବେହେରା]] # [[ଜଗବନ୍ଧୁ ଦାସ]] # [[ମଧୁସୂଦନ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ବିଜୟଶ୍ରୀ ରାଉତରାୟ]] # [[ବିଷ୍ଣୁବ୍ରତ ରାଉତରାୟ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ର ସାରଥୀ ବେହେରା]] # [[ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା]] # [[ପ୍ରଶାନ୍ତ ବେହେରା]] # [[ପ୍ରଭାତ ରଞ୍ଜନ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ସଂଗ୍ରାମ କେଶରୀ ମହାପାତ୍ର]] # [[ତ୍ରିଲୋଚନ କାନୁନଗୋ]] # [[ସୁର ସେଠୀ]] # [[ଶୁକଦେବ ଜେନା]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ରାଜକୃଷ୍ଣ ବୋଷ]] # [[ଆକୁଳାନନ୍ଦ ବେହେରା]] # [[ମିନାକ୍ଷୀ ମହନ୍ତ]] # [[ପଦ୍ମିନୀ ଦିଆନ]] # [[ଲତିକା ପ୍ରଧାନ]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟମଣି ବୈଦ୍ୟ]] # [[ଧର୍ମାନନ୍ଦ ବେହେରା]] # [[ବିଧୁ ଭୂଷଣ ପ୍ରହରାଜ]] # [[ରାଜ କିଶୋର ରାମ]] # [[ରସାନନ୍ଦ ସାହୁ]] # [[ରସମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ]] # [[ପବିତ୍ର ମୋହନ ପ୍ରଧାନ]] # [[ରମେଶ ରାଉତ]] # [[ଘନଶ୍ୟାମ ସାହୁ]] # [[ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ପ୍ରହରାଜ]] # [[ଯୋଗେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ]] # [[ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ପ୍ରଭାତ କୁମାର ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ଦେବୀ ରଞ୍ଜନ ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ଦେବାଶିଷ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ବୀର ସିପ୍‌କା]] # [[ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ଦେବୀ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] # [[ତ୍ରିଲୋଚନ ମାନସିଂହ ହରିଚନ୍ଦନ]] # [[କନକଲତା ଦେବୀ]] # [[ବିଦ୍ୟାଧର ନାଏକ]] # [[ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସମୀର କୁମାର ରାଉତରାୟ]] # [[ଲଳିତ ମୋହନ ମହାନ୍ତି]] # [[ଦେବାଶିଷ ସାମନ୍ତରାୟ (ରାଜନୀତିଜ୍ଞ)]] # [[ମହମ୍ମଦ ମୋକିମ୍]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ପଣ୍ଡିତ]] # [[ଶ୍ରୀକାନ୍ତ ପଣ୍ଡା]] # [[ସୟଦ ମୁସ୍ତାଫିଜ ଅହମଦ]] # [[ସମୀର ଦେ]] # [[ପ୍ରତାପ ଜେନା]] # [[ବିକ୍ରମ କେଶରୀ ବର୍ମା]] # [[ମହମ୍ମଦ ଅତାହାର]] # [[ବିରଜା ପ୍ରସାଦ ରାୟ]] # [[ଶରତ କୁମାର କର]] # [[ଶେଖ ମତଲୁବ ଅଲ୍ଲୀ]] # [[ସାବିତ୍ରୀ ଅଗ୍ରୱାଲ]] # [[ରାଜକିଶୋର ନାୟକ]] # [[ଅତନୁ ସବ୍ୟସାଚୀ ନାୟକ]] # [[ବିଜୟ ମହାପାତ୍ର]] # [[ତ୍ରିଲୋଚନ ବେହେରା]] # [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଶର୍ମା]] # [[ଦିବାକରନାଥ ଶର୍ମା]] # [[ଶରତ କୁମାର ଦେବ]] # [[ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ ନାୟକ]] # [[ଶୈଳେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜ ଦେଓ]] # [[ସରସ୍ୱତୀ ଦେବୀ]] # [[ଅନନ୍ତ ଚରଣ ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ପଦ୍ମ ଚରଣ ନାଏକ]] # [[ଅଲେଖ କୁମାର ଜେନା]] # [[ଅଂଶୁମାନ ମହାନ୍ତି]] # [[ଧ୍ରୁବ ଚରଣ ସାହୁ]] # [[ହରିହର ସିଂହ ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ଭ୍ରମରବର ରାୟ]] # [[ବଂଶୀଧର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସତ୍ୟସୁନ୍ଦର ମିଶ୍ର]] # [[ବିଭୁତି ଭୂଷଣ ସିଂହ ମର୍ଦ୍ଦରାଜ]] # [[ଅରୁଣ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଶେଖର ସିଂହ]] # [[ଅନୁଭବ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ସାହୁ]] # [[ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ରାମ]] # [[ବି. ଏସ. ବି. ନରେନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା]] # [[ରମାକାନ୍ତ ମିଶ୍ର]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] # [[ସତ୍ୟନାରାୟଣ ପ୍ରଧାନ]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓ]] # [[ସାହେବ ନାଏକ]] # [[ଭାବଗ୍ରାହୀ ନାୟକ]] # [[ଶ୍ରୀଧର ନାଏକ]] # [[କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ଦେଓ ଭଞ୍ଜ]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] # [[କାଶୀନାଥ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ରୁଦ୍ର ମାଧବ ରାୟ]] # [[ହରିହର କରଣ]] # [[ଅରୁଣ କୁମାର ସାହୁ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ମାନ୍ଧାତା]] # [[ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ସୀତାକାନ୍ତ ମିଶ୍ର]] # [[ବଂଶୀଧର ସାହୁ]] # [[ଭାଗବତ ବେହେରା]] # [[ଗଙ୍ଗାଧର ପାଇକରାୟ]] # [[ସତ୍ୟାନନ୍ଦ ଚମ୍ପତିରାୟ]] # [[କୈଳାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ହରିହର ସାହୁ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମିଶ୍ର]] # [[ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ଜଗଦେବ]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସାହୁ]] # [[ବିଶ୍ୱ ଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନ]] # [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମାନସିଂହ]] # [[ବିଭୂତି ଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନ]] # [[ରଘୁନାଥ ସାହୁ]] # [[ଅଶୋକ ଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା]] # [[ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ରାଉତ]] # [[ପ୍ରିୟଦର୍ଶୀ ମିଶ୍ର]] # [[ଭାଗୀରଥି ବଡ଼ଜେନା]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଇକରାୟ]] # [[ବିଭୂତି ଭୂଷଣ ବଳବନ୍ତରାୟ]] # [[ସୁରେଶ କୁମାର ରାଉତରାୟ]] # [[ସତ୍ୟପ୍ରିୟ ମହାନ୍ତି]] # [[ମାଧବ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତରାୟ]] # [[ଜ୍ୟୋତିନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମିତ୍ର]] # [[ବୀରକିଶୋର ଦେବ]] # [[ଦିଲ୍ଲୀପ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ]] # [[ସୁଦର୍ଶନ ମହାନ୍ତି]] # [[ବନମାଳି ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଜୟକୃଷ୍ଣ ମହାନ୍ତି]] # [[ଗୋପୀନାଥ ଭୋଇ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଅଭିମନ୍ୟୁ ରଣସିଂହ]] # [[ଯୁଧିଷ୍ଠିର ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ବିପିନ ବିହାରୀ ଦାଶ]] # [[ପ୍ରଦୀପ ମହାରଥୀ]] # [[ହରିହର ଭୋଇ]] # [[ହୃଷିକେଶ ନାୟକ]] # [[ରାଘବ ଚରଣ ସେଠୀ]] # [[ମଦନ ମୋହନ ଦତ୍ତ]] # [[ବସନ୍ତ ବେହେରା]] # [[ହୃଷିକେଶ ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ନରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ନାୟକ]] # [[କୁମୁଦ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ଦେବରାଜ ସାହୁ]] # [[ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମିଶ୍ର]] # [[ରମେଶ ଜେନା]] # [[ରଜନୀ କାନ୍ତ ସିଂହ]] # [[ଅଦ୍ୱୈତ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ]] # [[ଦୁତିଅ ରାଉଳ]] # [[କ୍ଷେତ୍ର ମୋହନ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] # [[ରାଜକିଶୋର ପ୍ରଧାନ]] # [[ବାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସାଇ]] # [[ସଞ୍ଜୀବ କୁମାର ସାହୁ]] # [[ଅମରନାଥ ପ୍ରଧାନ]] # [[ନଗେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[ପଦ ନାଏକ]] # [[ନବଘନ ନାୟକ]] # [[ଖଗେଶ୍ୱର ବେହେରା]] # [[ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ବେହେରା]] # [[ମଦନ ମୋହନ ପ୍ରଧାନ]] # [[କୁମାର ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା]] # [[ବ୍ରଜ କିଶୋର ପ୍ରଧାନ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ବେହେରା]] # [[ମୁକେଶ କୁମାର ପାଳ]] # [[ଧରଣୀଧର ପ୍ରଧାନ]] # [[ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ପାଳ]] # [[ମହେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସୁବାହୁ ସିଂହ]] # [[ବାଇଧର ନାଏକ]] # [[ରବି ନାରାୟଣ ପାଣି]] # [[ନୃସିଂହ ଚରଣ ସାହୁ]] # [[ବିଭୁଧେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପ ଦାସ]] # [[ବେଣୁଧର ବଳିଆରସିଂହ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ତ୍ରିପାଠୀ (ରାଜନେତା)]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସୁଧୀର କୁମାର ସାମଲ]] # [[ସରୋଜ କୁମାର ସାମଲ]] # [[ନବୀନ ନନ୍ଦ]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପାତ୍ର]] # [[ନବୀନ ଚନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଦାସ]] # [[କାଳିଆ ଦେହୁରୀ]] # [[ମଦନ ଦେହୁରୀ]] # [[ଶଙ୍କର ପ୍ରତାପ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ରତ୍ନପ୍ରଭା ଦେବୀ]] # [[ମହେଶ୍ୱର ନାଏକ]] # [[ଭାଗିରଥୀ ନାଏକ]] # [[ଅରକ୍ଷିତ ନାଏକ]] # [[ରବିନାରାୟଣ ନାଏକ]] # [[ତ୍ରିନାଥ ନାଏକ]] # [[କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ନାଏକ]] # [[କହ୍ନେଇ ସିଂହ]] # [[ଜଗତେଶ୍ୱର ମିର୍ଦ୍ଧା]] # [[ପାଣୁ ଚନ୍ଦ୍ର ନାଏକ]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଛତ୍ରିଆ]] # [[ରବିନାରାୟଣ ନାଏକ (୧୯୬୯ ଜନ୍ମ)]] # [[ସଞ୍ଜୀବ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ରମେଶ ପଟୁଆ]] # [[ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଗରଡ଼ିଆ]] # [[ନାଉରୀ ନାୟକ]] # [[ଦୁର୍ଗା ଶଙ୍କର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] # [[ଭିକାରୀ ଘାସି]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ଗୁରୁ]] # [[ଝସକେତନ ସାହୁ]] # [[ଶ୍ରୀବଲ୍ଲଭ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ଜୟନାରାୟଣ ମିଶ୍ର]] # [[ରୋହିତ ପୂଜାରୀ]] # [[ସନାତନ ବିଶି]] # [[ଭିକାରୀ ସୁନା]] # [[ବସନ୍ତ କୁମାର ମହାନନ୍ଦ]] # [[ଅଭିମନ୍ୟୁ କୁମାର]] # [[ଭାନୁଗଙ୍ଗ ତ୍ରିଭୂବନ ଦେବ]] # [[ଜୟଦେବ ଠାକୁର]] # [[ଜ୍ୟୋତିମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ବେହେରା]] # [[ସଞ୍ଜିବ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[ପ୍ରଦୀପ୍ତ ଗଙ୍ଗଦେବ]] # [[ସୁବାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ମାଝି]] # [[ଅଶୋକ କୁମାର ବଳ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମାଝୀ]] # [[ଦିଲିପ କୁମାର ରାୟ]] # [[ରଞ୍ଜିତ ଭିତ୍ରିଆ]] # [[ଗଙ୍ଗାଧର ପ୍ରଧାନ (ରାଜନେତା)]] # [[ଇଗ୍ନେସ ମାଝୀ]] # [[ଗଜଧର ମାଝୀ]] # [[ପ୍ରେମାନନ୍ଦ କାଲୋ]] # [[ଖ୍ରୀଷ୍ଟୋଦାସ ଲୁଗୁନ]] # [[ଜୁନାସ ବିଲୁଙ୍ଗ]] # [[ରେମିସ କେରକେଟା]] # [[ସତ୍ୟ ନାରାୟଣ ପ୍ରଧାନ]] # [[ନିହାର ସୁରିନ]] # [[ଶଙ୍କର ଓରାମ]] # [[ଜର୍ଜ ତିର୍କୀ]] # [[ପ୍ରେମଚାନ୍ଦ ଭଗତ]] # [[ଶାନ୍ତି ପ୍ରକାଶ ଓରାମ]] # [[ରଙ୍ଗବଲ୍ଲଭ ଅମାତ]] # [[ବ୍ରଜମୋହନ କିଷାନ]] # [[ମୁଖରମ ନାଏକ]] # [[ଗ୍ରେଗୋରୀ ମିଞ୍ଜ]] # [[ରାଜେନ ଏକ୍କା]] # [[ଖ୍ରୀଷ୍ଟୋଫର ଏକ୍କା]] # [[ଆଗାପିଲ୍‍ ଲାକ୍ରା]] # [[ନେଲସନ ସୋରେଙ୍ଗ]] # [[ମନସିଦ ଏକ୍କା]] # [[ହଳୁ ମୁଣ୍ଡାରୀ]] # [[ସୁବ୍ରତ ତରାଇ]] # [[ରବି ଦେହୁରୀ]] # [[ରାଜକିଶୋର ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ଧନଞ୍ଜୟ ମହାନ୍ତି]] # [[ବ୍ରଜକିଶୋର ମହାନ୍ତି]] # [[ଗୁରୁପଦ ନନ୍ଦ]] # [[ପ୍ରଭାତ ମହାପାତ୍ର]] # [[ଅଜିତ ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ଶାରଦା ପ୍ରସାଦ ନାୟକ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମୁଣ୍ଡା]] # [[ନୀଳମଣି ସିଂହ ଦଣ୍ଡପାଟ]] # [[ନରହରି ଦଣ୍ଡପାଟ]] # [[ଅର୍ଜୁନ ନାଏକ]] # [[ହେମେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର]] # [[ବେଣୁଧର ନାଏକ]] # [[ହେମନ୍ତ କୁମାର ସିଂହ ଦଣ୍ଡପାଟ]] # [[ଦୟାନିଧି କିଷାନ]] # [[ଭୀମସେନ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ବସନ୍ତ କୁମାର ସିଂହ ଦଣ୍ଡପାଟ]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁ]] # [[ଭି. ସୀତାରାମୟା]] # [[ଯତିରାଜ ପ୍ରହରାଜ]] # [[ପର୍ଶୁରାମ ପଣ୍ଡା]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା]] # [[ନାଗି ରେଡ୍ଡୀ ନାରାୟଣ ରେଡ୍ଡୀ]] # [[ଅଶୋକ କୁମାର ଚୌଧୁରୀ]] # [[ଆଦିକନ୍ଦ ସେଠୀ]] # [[ସୁବାସ ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା]] # [[ପ୍ରିୟାଂଶୁ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମହାପାତ୍ର]] # [[ରାଘବ ପରିଡ଼ା]] # [[ସରୋଜ କୁମାର ପାଢ଼ୀ]] # [[ଦେବରାଜ ମହାନ୍ତି]] # [[ହରିହର ଦାସ (୧୯୧୩ ଜନ୍ମ)]] # [[ହରିହର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ଦ୍ୱିତିକୃଷ୍ଣ ପଣ୍ଡା]] # [[ଉଷାରାଣୀ ପଣ୍ଡା]] # [[ମୋହନ ନାଏକ]] # [[ରଘୁନାଥ ମହାପାତ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ଅନଙ୍ଗ ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ]] # [[ତ୍ରିନାଥ ବେହେରା]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାରାୟଣ ପାତ୍ର]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସେଠୀ]] # [[ଘନଶ୍ୟାମ ବେହେରା]] # [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ମୋହନ ନାୟକ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ଲିଙ୍ଗରାଜ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ଦଣ୍ଡପାଣି ଦାସ]] # [[ଶିଶିର କୁମାର ନରେନ୍ଦ୍ର ଦେବ]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଶିବ ଶଙ୍କର ସାହାଣୀ]] # [[ବିନାୟକ ମହାପାତ୍ର]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଚ୍ୟାଉ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ବିକ୍ରମ କୁମାର ପଣ୍ଡା]] # [[ଶ୍ରୀକାନ୍ତ ସାହୁ]] # [[ନିରଞ୍ଜନ ପ୍ରଧାନ]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସେଠୀ]] # [[ନାରାୟଣ ସାହୁ (୧୯୨୮ ଜନ୍ମ)]] # [[ତ୍ରିନାଥ ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ଦେଓ]] # [[ଦଣ୍ଡପାଣି ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ତାରିଣୀ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସଦାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ରାଧାଗୋବିନ୍ଦ ସାହୁ]] # [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ପ୍ରଧାନ]] # [[ବିକ୍ରମ କେଶରୀ ଆରୁଖ]] # [[ସୁମା ନାଏକ]] # [[ମାଗୁଣି ଚରଣ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଜାମି ସୁବାରାଓ ପୃଷ୍ଟି]] # [[ଉମାକାନ୍ତ ମିଶ୍ର]] # [[ରାମକୃଷ୍ଣ ଗୌଡ଼]] # [[ଦୀନବନ୍ଧୁ ବେହେରା]] # [[ଗୋବିନ୍ଦ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଚିନ୍ତାମଣି ଦ୍ୟାନ ସାମନ୍ତରା]] # [[ଦିବାକର ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ଦେଓ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ପତି]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ଅର୍ଜୁନ ନାଏକ (୨୦୧୭ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[ଗନ୍ତାୟତ ସ୍ୱାଇଁ]] # [[କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା]] # [[ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ହରିହର ସାହୁ (୧୯୪୪ ଜନ୍ମ)]] # [[ଉଦୟ ନାଥ ନାୟକ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ନାୟକ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଥ]] # [[ଲଳିତେନ୍ଦୁ ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର]] # [[ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ଦାସ ବର୍ମା]] # [[ସିଦ୍ଧେଶ୍ୱର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ପରିଡ଼ା]] # [[ପଦ୍ମ ଚରଣ ସାମନ୍ତସିଂହାର]] # [[ଅଜୟ କୁମାର ଜେନା]] # [[ଗୋପବନ୍ଧୁ ପାତ୍ର]] # [[ଗଙ୍ଗାଧର ମହାପାତ୍ର]] # [[ବ୍ରଜ ମୋହନ ମହାନ୍ତି]] # [[ବ୍ରଜ କିଶୋର ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ହରିହର ବାହିନୀପତି]] # [[ଫକୀର ଚରଣ ଦାସ]] # [[ଭଗବାନ ପ୍ରତିହାରୀ]] # [[ଗଦାଧର ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ଜୟନ୍ତ କୁମାର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] # [[ତୁଷାରକାନ୍ତି ବେହେରା]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସେଠୀ]] # [[ରବି ମଲ୍ଲିକ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ପାତ୍ର]] # [[ଗତିକୃଷ୍ଣ ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ବୈକୁଣ୍ଠ ନାଥ ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ଭରତ ଦାସ]] # [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି]] # [[ମୋହନ ଦାସ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ନାଏକ]] # [[ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସେଠୀ]] # [[ନୀଳମଣି ସିଂହ]] # [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ସେଠୀ]] # [[ବାଇଧର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସମୀର ରଞ୍ଜନ ଦାଶ]] # [[ବେଣୁଧର ସେଠୀ]] # [[ଉମାକାନ୍ତ ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ରମାରଞ୍ଜନ ବଳିଆରସିଂହ]] # [[ରାଜରାଜ ଦେବ]] # [[ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଦାସ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ର ମାଧବ ମିଶ୍ର]] # [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଶତପଥୀ]] # [[ସହୁରା ମଲ୍ଲିକ]] # [[ନରେଶ ପ୍ରଧାନ]] # [[କରେନ୍ଦ୍ର ମାଝି]] # [[ରାଜୀବ ପାତ୍ର]] # [[ଚକ୍ରମଣି କହଁର]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର କହଁର]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସଦାନନ୍ଦ କହଁର]] # [[ଦୁବର ପୋଡ୍ରା]] # [[ଲୋକନାଥ ପାତ୍ର]] # [[ଯାଦବ ପାଦ୍ର]] # [[ଭଗବାନ କହଁର]] # [[ମହୀଧର ରଣା]] # [[ଅଙ୍ଗଦ କହଁର]] # [[ଡୁଗୁନି କହଁର]] # [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର କହଁର]] # [[ଦାଶରଥୀ ବେହେରା]] # [[ଅଭିମନ୍ୟୁ ବେହେରା]] # [[ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ବେହେରା]] # [[ଜଗଦୀଶ ଜାନୀ]] # [[ବରଦା ପ୍ରସନ୍ନ କହଁର]] # [[ବାଳକୃଷ୍ଣ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସଦାନନ୍ଦ ସାହୁ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ର ଶେଖର ବେହେରା]] # [[ହିମାଂଶୁ ଶେଖର ପାଢ଼ୀ]] # [[ପଦ୍ମନାଭ ବେହେରା]] # [[ଅନିରୁଦ୍ଧ ଦୀପ]] # [[ସାରଙ୍ଗଧର ପ୍ରଧାନ]] # [[ସାଲୁଗା ପ୍ରଧାନ]] # [[ମନୋଜ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[ଜାକବ୍ ପ୍ରଧାନ]] # [[ରଞ୍ଜିତ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[ଗୋପାଳ ପ୍ରଧାନ]] # [[ନାଗାର୍ଜୁନ ପ୍ରଧାନ]] # [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ଅମାତ]] # [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ଦଲାଲ]] # [[ନଟବର ପ୍ରଧାନ]] # [[ସୁଜିତ କୁମାର ପାଢ଼ୀ]] # [[ଅଜିତ ଦାସ (୧୯୪୪ ଜନ୍ମ)]] # [[ଦୁଷ୍ମନ୍ତ ନାଏକ]] # [[ଅନାମ ନାଏକ]] # [[ଜଗମୋହନ ନାୟକ]] # [[କରୁଣାକର ଭୋଇ]] # [[ଯୋଗେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ର ଶେଖର ପ୍ରଧାନ]] # [[ଅଞ୍ଚଳ ମାଝି]] # [[ଦୟାନିଧି ନାଏକ]] # [[ଭକ୍ତ ଚରଣ ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ଜନାର୍ଦନ ମାଝି]] # [[ଲୋଚନ ଧାଙ୍ଗଡ଼ା ମାଝି]] # [[ଗଜାନନ ନାୟକ]] # [[ପୁଷ୍ପେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ମୁକୁନ୍ଦ ନାଏକ]] # [[ଯୁଗରାମ ବେହେରା]] # [[ଭାରତ ଭୂଷଣ ବେମାଲ]] # [[ମୌସଧି ବାଗ]] # [[କୁମରମଣି ଶବର]] # [[ତେଜରାଜ ମାଝି]] # [[ବଳଭଦ୍ର ମାଝି]] # [[ଧନେଶ୍ୱର ମାଝି]] # [[କିରଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ନଗେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ଭଗବାନ ଭୋଇ]] # [[ଶିବାଜୀ ମାଝି]] # [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ଦିଶାରୀ]] # [[ଦିବ୍ୟଶଙ୍କର ମିଶ୍ର]] # [[ହିମାଂଶୁ ଶେଖର ମେହେର]] # [[ମହେଶ୍ୱର ବରାଡ଼]] # [[ମହେଶ୍ୱର ନାଏକ (୧୯୧୮ ଜନ୍ମ)]] # [[ତ୍ରିନାଥ ସରାବ]] # [[ଉଦିତ ପ୍ରତାପ ଦେଓ]] # [[ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ ଦାଶ]] # [[ହିତେଶ କୁମାର ବଗର୍ତ୍ତି]] # [[କପିଳ ନାରାୟଣ ତିୱାରୀ]] # [[ଅଧିରାଜ ମୋହନ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ମାଝି]] # [[ଅନୁପ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ଘାସିରାମ ମାଝି]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଢୋଲକିଆ]] # [[ଭାନୁପ୍ରକାଶ ଯୋଶୀ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଓଁକାର ସିଂହ ମାଝି]] # [[ଚୈତନ ମାଝି]] # [[କୃପାନିଧି ନାଏକ]] # [[ଉଦିତ ପ୍ରତାପ ଶେଖର ଦେଓ]] # [[ଦ୍ୱାରିକାନାଥ କୁସୁମ]] # [[ହରିହର ପଟେଲ]] # [[ଦିବ୍ୟଲୋଚନ ଶେଖର ଦେଓ]] # [[ଭରତେନ୍ଦ୍ର ଶେଖର ଦେଓ]] # [[ଶଙ୍କର୍ଷଣ ନାଏକ]] # [[ଯୋଗେଶ କୁମାର ସିଂହ]] # [[କୁସୁମ ଟେଟେ]] # [[କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ପଟେଲ]] # [[ରାମ ଚରଣ ପଟେଲ]] # [[ଶିବ ନାରାୟଣ ସିଂହ ମହାପାତ୍ର]] # [[ଏଲ.ଏମ.ଏସ. ବରିହା]] # [[ଅନିରୁଦ୍ଧ ମିଶ୍ର]] # [[ପ୍ରଦୀପ ପୁରୋହିତ]] # [[ଲାଲ ରଞ୍ଜିତ ସିଂହ ବରିହା]] # [[ବୀର ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ସିଂହ ବରିହା]] # [[ସତ୍ୟଭୂଷଣ ସାହୁ]] # [[ବିଜୟ ରଞ୍ଜନ ସିଂହ ବରିହା]] # [[ଦଳଗଞ୍ଜନ ଛୁରିଆ]] # [[ବିପିନ ବିହାରୀ ଦାସ (୨୦୦୬ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[ନିହାର ରଞ୍ଜନ ମହାନନ୍ଦ]] # [[ଅଶୋକ କୁମାର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ରିପୁନାଥ ସେଠ]] # [[ରାଜୀବ ଲୋଚନ ହୋତା]] # [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଗଡ଼ତିଆ]] # [[ତ୍ରିବିକ୍ରମ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସୁବଳ ସାହୁ]] # [[ନିକୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ସିଂହ]] # [[ଗଣନାଥ ପ୍ରଧାନ]] # [[ମୋହନ ନାଗ]] # [[ବିମ୍ବାଧର କୁଅଁର]] # [[ସୁଶାନ୍ତ ସିଂହ]] # [[କୁମର ବେହେରା]] # [[କୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ନାଏକ]] # [[ନଟବର ବଞ୍ଛୋର]] # [[ଅନୁପ କୁମାର ସାଏ]] # [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ଦୀକ୍ଷିତ]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପଣ୍ଡା]] # [[କିଶୋର କୁମାର ମହାନ୍ତି]] # [[ବୀରେନ୍ଦ୍ର ପାଣ୍ଡେ]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ପାଣି]] # [[ନବ କିଶୋର ଦାସ]] # [[ମୂରାରୀ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] # [[ବିନୋଦ ବିହାରୀ ସିଂହ ବରିହା]] # [[ମନୋହର ସିଂହ ନାଏକ]] # [[ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ମହାକୁଡ଼]] # [[କାର୍ତ୍ତିକ ପ୍ରସାଦ ତରିଆ]] # [[ରବିନାରାୟଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] # [[ହୃଷିକେଶ ହୋତା]] # [[ଦଉଲତ ଗଣ୍ଡ]] # [[ନୀଳାମ୍ବର ରାୟଗୁରୁ]] # [[କୁନ୍ଦୁରୁ କୁଶାଳ]] # [[ଅଚ୍ୟୁତ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ବିନୋଦ ପାତ୍ର]] # [[ଧନେଶ୍ୱର କୁମ୍ଭାର]] # [[ଦେବରାଜ ସେଠ]] # [[ଦୌଲତ ବାଘ]] # [[ଅନନ୍ତରାମ ନନ୍ଦ]] # [[ନିରଞ୍ଜନ ପୂଜାରୀ]] # [[ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ବେହେରା]] # [[ନନ୍ଦ କିଶୋର ମିଶ୍ର]] # [[ରାମ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] # [[ରମାକାନ୍ତ ସେଠ]] # [[ରାମ ରାଜ କୁମାରୀ]] # [[ନବକୁମାରୀ ଦେବୀ]] # [[ରତ୍ନମାଳୀ ଜେମା]] # [[ସୁଭଦ୍ରା ମହତାବ]] # [[ମମତା ମହନ୍ତ]] # [[ଏ. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାଈ]] # [[ଆନେ କ୍ୟାଥରିନ ମନ୍‍ରୁ]] # [[ମୁକେଶ ମହାଲିଙ୍ଗ]] # [[ସରୋଜ କୁମାର ମେହେର]] # [[ସୁଶିଳ କୁମାର ପୃଷ୍ଟି]] # [[ବ୍ରଜମୋହନ ଠାକୁର]] # [[ଆଶାରାମ ଭୋଇ]] # [[ଅର୍ଜୁନ ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ଗଣେଶ ରାମ ବରିହା]] # [[କନକ ବର୍ଦ୍ଧନ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ବିବେକାନନ୍ଦ ମେହେର]] # [[ଅଇଁଠୁ ସାହୁ]] # [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଭୋଇ]] # [[ମୁରଲୀଧର ପଣ୍ଡା]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନନ୍ଦ]] # [[ତପି ଜାଲ]] # [[ଲଳିତ ମୋହନ ଗାନ୍ଧୀ]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଭୋଇ]] # [[ରୁଦ୍ର ପ୍ରତାପ ମହାରଥୀ]] # [[ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ମହାନନ୍ଦ]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପାଳ (୧୯୪୬ ଜନ୍ମ)]] # [[ସନ୍ତୋଷ ସିଂହ ସାଲୁଜା]] # [[ହାଜି ମହମ୍ମଦ ଆୟୁବ ଖାଁ]] # [[ଲୋକନାଥ ରାୟ]] # [[ଚୈତନ୍ୟ ପ୍ରଧାନ]] # [[ମୂରଲୀଧର ଗୁରୁ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ର ଶେଖର ସିଂହ ଭୋଇ]] # [[ମହମ୍ମଦ ମୁଜାଫର ହୁସେନ ଖାନ]] # [[ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱର ବାବୁ]] # [[ରାଧାକାନ୍ତ ପଣ୍ଡା]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା]] # [[ସୁବାସ ଚନ୍ଦ୍ର ବାଗ]] # [[ମହାନନ୍ଦ ବାହାଦୁର]] # [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ମାଝୀ]] # [[ତୀର୍ଥବାସୀ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଭରତ ଚନ୍ଦ୍ର ହୋତା]] # [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ କର]] # [[ସାଧୁ ନେପାକ]] # [[ନବୀନ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[ଯଦୁମଣି ପ୍ରଧାନ]] # [[ଦେବେଶ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ଆନନ୍ଦ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ରଘୁନାଥ ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ତ୍ରିନାଥ ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ଶବର ଡୁମ୍ବା]] # [[ସନ୍ୟାସୀ ଚରଣ ପିଦିକା]] # [[ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ନରସିଂହ ପାତ୍ର]] # [[ରାମମୂର୍ତ୍ତି ମୁତିକା]] # [[ରାମମୂର୍ତ୍ତି ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ଭାଗିରଥୀ ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ଭାଗିରଥୀ ଗମାଙ୍ଗ (୧୯୯୫ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[ଶ୍ୟାମଘନ ଉଲାକା]] # [[ପ୍ରସକା ଶ୍ରୀପତି]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ସାରଙ୍ଗଧର କାଡ୍ରାକା]] # [[ଡମ୍ବରୁଧର ଉଲାକା]] # [[ମକରନ୍ଦ ମୁଦୁଲି]] # [[ହିମିରିକା ରଘୁନାଥ]] # [[କାମାୟା ମଣ୍ଡାଙ୍ଗୀ]] # [[ଅନନ୍ତରାମ ମାଝି]] # [[ପ୍ରଭୁ ଜାନି]] # [[କୈଳାଶ ଚନ୍ଦ୍ର କୁଳେଶିକା]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମାଝି]] # [[ବିଭିଷଣ ମାଝି]] # [[ଅଖିଳ ସାଉଁଣ୍ଟା]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ପାଙ୍ଗୀ]] # [[ପିତମ ପାଢ଼ୀ]] # [[ମୁସୁରୀ ଶାନ୍ତା ପାଙ୍ଗୀ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର କଦମ]] # [[ମୁଳୁ ଶାନ୍ତା]] # [[ଦିଶାରୀ ସାନୁ]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ମାଝି]] # [[ସଦନ ନାଏକ]] # [[ଧନସାୟୀ ରଣଧୀର]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାରାୟଣ ମାଝି]] # [[ମହାଦେବ ବକ୍ରିଆ]] # [[ବାସୁଦେବ ମାଝି]] # [[ଗଙ୍ଗା ମୁଦୁଲି]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ପୂଜାରୀ]] # [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ସଗରିଆ]] # [[ନୃସିଂହ ନନ୍ଦ ବ୍ରହ୍ମା]] # [[ରଘୁରାମ ପଦାଳ]] # [[ଗୁପ୍ତ ପ୍ରସାଦ ଦାସ]] # [[ତୋୟକ ସଙ୍ଗଣା]] # [[ତାରା ପ୍ରସାଦ ବାହିନିପତି]] # [[ରବି ନାରାୟଣ ନନ୍ଦ]] # [[ପ୍ରତାପ ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ଲାଇଚନ ନାଏକ]] # [[ହରିହର ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ଏନ. ରାମଶସେୟା]] # [[ରଘୁନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ରବି ସିଂହ ମାଝି]] # [[ଗୁରୁବରୁ ମାଝି]] # [[ଧର୍ମୁ ଗଣ୍ଡ]] # [[ଜଗବନ୍ଧୁ ମାଝି]] # [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଗଣ୍ଡ]] # [[ସୁବାସ ଗଣ୍ଡ]] # [[ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମାଝି]] # [[ସଦାଶିବ ପ୍ରଧାନୀ]] # [[ହରିଜନ ମୀରୁ]] # [[ମୁଡ଼ି ନାଏକୋ]] # [[ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାଁ]] # [[ମନୋହର ରନ୍ଧାରୀ]] # [[ଭୁଜବଳ ମାଝି]] # [[ଶ୍ୟାମଘନ ମାଝି]] # [[ଯାଦବ ମାଝି]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ଡମ୍ବରୁ ମାଝି]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ବାକା]] # [[ଡମ୍ବରୁ ଶିଶା]] # [[ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଦୋରା]] # [[ଗଙ୍ଗାଧର ମାଢ଼ୀ]] # [[ଆଦିତ୍ୟ ମାଢ଼ୀ]] # [[ମାନସ ମାଡକାମୀ]] # [[ମୁକୁନ୍ଦ ସୋଡ଼ୀ]] # [[ନିମାଇ ଚନ୍ଦ୍ର ସର୍କାର]] # [[ନାକା ଲକ୍ଷ୍ମୟା]] # [[ନଦିଆବସୀ ବିଶ୍ୱାସ]] # [[ମାଡକାମୀ ଗୁରୁ]] # [[ଗୁରୁ ନାୟକ]] # [[ନାକା କାନାୟା]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଗୌଡ଼]] # [[ଗଣେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ନାଏକ]] # [[ସମ୍ବିତ ରାଉତରାୟ]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ପ୍ରିୟନାଥ ଦେ]] # [[କୈଳାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ନୀଳମଣି ପ୍ରଧାନ]] # [[ଚିରଞ୍ଜୀବ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ମୁଦୁଲି]] # [[କଣ୍ଡୁରୀ ଚରଣ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ରଘୁନନ୍ଦନ ଦାସ]] # [[ଦାମୋଦର ରାଉତ]] # [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ଗୌରୀଶ୍ୟାମ ନାୟକ]] # [[ବିପିନ ବିହାରୀ ଦାସ (୧୯୭୫ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[ଜ୍ୟୋତିଷ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ବୈକୁଣ୍ଠ ନାଥ ମହାନ୍ତି]] # [[ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର]] # [[ଉମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ନାରାୟଣ ବୀରବର ସାମନ୍ତ]] # [[ଲୋକନାଥ ଚୌଧୁରୀ]] # [[ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଭୋଇ]] # [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ସାମନ୍ତରାୟ]] # [[ବସନ୍ତ କୁମାର ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ନିଶାମଣି ଖୁଣ୍ଟିଆ]] # [[ସୌଭିକ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ବିଜୟ ଶଙ୍କର ଦାସ]] # [[ସ୍ୱରୂପ କୁମାର ଦାସ]] # [[କେଙ୍ଗମ ସୂର୍ଯ୍ୟ ରାଓ]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ଜେନା (ରାଜନେତା)]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର]] # [[ଅପନା ଦୋରା ବିଶ୍ୱାସରାୟ]] # [[କୋଦୁରୁ ନାରାୟଣ ରାଓ]] # [[ବ୍ୟୋମକେଶ ରାୟ]] # [[ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣ ଜେନା]] # [[ଦାଶରଥୀ ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ପ୍ରକାଶ ସୋରେନ]] # [[ସନାତନ ବିଜୁଳି]] # [[ସୁଧାଂଶୁ ଶେଖର ପରିଡ଼ା]] # [[ଦରପୁ ଲଚନା ନାଇଡ଼ୁ]] # [[ତ୍ରିନାଥ ସାହୁ]] # [[ନାଲା କୁର୍ମୁ ନାୟକଲୁ ଦୋରା]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] # [[ମନୋରଞ୍ଜନ ସେଠୀ]] # [[ଗଣେଶ୍ୱର ପାତ୍ର]] # [[ଉଦୟ ନାରାୟଣ ଦେବ]] # [[ଭୀମସେନ ମଣ୍ଡଳ]] # [[ତାରିଣୀ ସର୍ଦ୍ଦାର]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ନାୟକ (ରାଜନେତା)]] # [[ଚକ୍ରଧର ପାଇକ]] # [[ଶରତ କୁମାର ଜେନା]] # [[ସୀତାକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ସଦନ ନାୟକ]] # [[ରବିନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମଲ୍ଲିକ]] # [[ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ପୂର୍ତ୍ତି]] # [[ମହମ୍ମଦ ରଫିକ୍]] # [[ଭରତ ପାଇକ]] # [[ବୈଷ୍ଣବ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଦୂର୍ଯ୍ୟୋଧନ ସୋହେଲ]] # [[କାନ୍ଦରା ସୋରେନ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସୋରେନ]] # [[ସୀମାଞ୍ଚଳ ବେହେରା]] # [[ତାପସ କୁମାର ଦାସ]] # [[ହଳଧର କାର୍ଜୀ]] # [[ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେବତା]] # [[ଗଣେଶ୍ୱର ବେହେରା]] # [[କୈଳାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର (୧୯୪୮ ଜନ୍ମ)]] # [[ଖେଲାରାମ ମହାଲିି]] # [[ପୃଥୁନାଥ କିସ୍କୁ]] # [[ଲଲାଟେନ୍ଦୁ ମହାପାତ୍ର (୧୯୬୨ ଜନ୍ମ)]] # [[ଅର୍ଜୁନ ଦାସ (୧୯୫୭ ଜନ୍ମ)]] # [[ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ଦେହୁରୀ]] # [[କେଶବ ସାହୁ]] # [[ଅନନ୍ତ ଚରଣ ମାଝି]] # [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ପାଟଯୋଶୀ]] # [[କାହ୍ନୁ ସୋରେନ]] # [[ମୁରାରି ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର (୧୯୩୪ ଜନ୍ମ)]] # [[ଉମା ବଲ୍ଲଭ ରଥ]] # [[ପଞ୍ଚାନନ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ବିରାମ ମୁର୍ମୁ]] # [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[ଡମ୍ବରୁଧର ସେଠୀ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ଭଞ୍ଜ]] # [[ରାଜକିଶୋର ପ୍ରଧାନ (୧୯୫୬ ଜନ୍ମ)]] # [[ରାସ ବିହାରୀ ବେହେରା]] # [[ବିଶ୍ୱନାଥ ମଲ୍ଲିକ]] # [[କାହ୍ନୁ ଚରଣ ନାୟକ]] # [[କୁଆଁରିଆ ମାଝି]] # [[ଗୋରସାଙ୍ଗ ଶବର]] # [[ହଳଧର ମିଶ୍ର]] # [[ଶ୍ରୀବତ୍ସ ନାୟକ (୧୯୧୯ ଜନ୍ମ)]] # [[ରମେଶ ସୋରେନ]] # [[ରାମକୃଷ୍ଣ ପତି]] # [[ପ୍ରଦୀପ ହୋତା]] # [[ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମି ପ୍ରଧାନ]] # [[ନିରଞ୍ଜନ ହେମ୍ବ୍ରମ]] # [[ପରିକ୍ଷୀତ କରଣ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର କିସ୍କୁ]] # [[ବୀରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସାହୁ]] # [[ଉଦୟନାଥ ନାଏକ]] # [[ରାମେଶ୍ୱର ସିଂହ ନାଏକ]] # [[ସୋନାରାମ ସୋରେନ]] # [[ରାଧାମୋହନ ମିଶ୍ର]] # [[ଶଶୀ ଭୂଷଣ ମାରାଣ୍ଡି]] # [[ନାରାୟଣ ସାହୁ (୧୯୩୮ ଜନ୍ମ)]] # [[ଶ୍ରୀବତ୍ସ ନାୟକ (୧୯୨୪ ଜନ୍ମ)]] # [[ସୋମ୍ବରୁ ମାଝି]] # [[ଚନ୍ଦ୍ରଭାନୁ ସିଂହ ଦେଓ]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ରଘୁନାଥ ମିଶ୍ର]] # [[ନରସିଂହ ଚରଣ ମିଶ୍ର]] # [[ରଘୁନାଥ ପ୍ରହରାଜ]] # [[ଚିନ୍ତାମଣି ଜେନା (ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ଜନ୍ମ ୧୯୪୦)]] # [[କୁଲନ ବାଗେ]] # [[ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମ୍ରିଗାନ]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ]] # [[ତାଡ଼ିଙ୍ଗ ଯୋଗୀ]] # [[ରାମକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ହରଚାନ୍ଦ ହାଁସଦା]] # [[ଅର୍ଜୁନ ସିଂହ]] # [[ବିଡିକା ମାଲନା]] # [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ନାଏକ]] # [[ମୁରଲୀଧର କାନୁନ୍‍ଗୋ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ (୧୯୧୧ ଜନ୍ମ)]] # [[ଲାଲ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ଝିତ୍ରୁ ନାଏକ]] # [[ବନମାଳୀ ମହାରଣା]] # [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ଦାସ]] # [[ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା, ୧୯୦୯ ଜନ୍ମ)]] # [[ଅର୍ଜୁନ ପାତ୍ର]] # [[ବିଷ୍ଣୁ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] # [[କରୁଣାକର ପ୍ରଧାନ]] # [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ପାଢ଼ୀ]] # [[ତ୍ରିଲୋଚନ ଜାନି]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭୋୟା]] # [[ପି. ଭେଙ୍କଟ ଜଗନ୍ନାଥ ରାଓ]] # [[ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା, ୧୯୬୭ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା, ୧୯୦୫ ଜନ୍ମ)]] # [[ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା, ୧୯୭୯ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[ବିଭୁ ପ୍ରସାଦ ତରାଇ]] # [[ନରସିଂହ ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜ ଦେଓ]] # [[ହରିହର ଦାସ (୧୯୨୨ ଜନ୍ମ)]] # [[ଅବଦୁର ରହମାନ]] # [[ଦୁର୍ଗା ଶଙ୍କର ଦାସ]] # [[ମାଣିକରାୟ ନାଏକ]] # [[ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ପଣ୍ଡା]] # [[ସୁନ୍ଦର ମୋହନ ହେମ୍ରମ]] # [[ପଞ୍ଚାନନ ଦାସ]] # [[ବର୍ଷା ସିଂହ ବରିହା]] # [[ଅଳକା ମହାନ୍ତି]] # [[ଦୀପାଳି ଦାସ]] # [[ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ ସୂରଜ]] # [[ଲାଲ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ପ୍ରଭାସ କୁମାର ସିଂହ]] # [[ହେମେନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହ]] # [[ସଞ୍ଜୟ ଭୋଇ]] # [[ଲିଙ୍ଗରାଜ ମିଶ୍ର]] # [[ବିଶି ବେହେରା]] # [[ଆନନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ]] # [[ଅଟଳ ବିହାରୀ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ବାହାଦୁର ସୟଦ ଅହମଦ ବକ୍ସି ଖାଁ]] # [[ବିଶି ଗଣ୍ଡ]] # [[ବ୍ରଜନାଥ ମିଶ୍ର]] # [[ବ୍ରଜ ସୁନ୍ଦର ଦାସ]] # [[ଚାରୁ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ]] # [[ଫକୀର ବେହେରା]] # [[ଗିରିଜା ଭୂଷଣ ଦତ୍ତ]] # [[ଗୋବିନ୍ଦ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ]] # [[ଗୋରାଚାନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଥାଟ୍ଟରାଜ]] # [[ହରିପାଣି ଜେନ୍ନା]] # [[ଜଗବନ୍ଧୁ ସିହ୍ନା]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)]] # [[କିଣେଇ ସାମଲ]] # [[କୃପାସିନ୍ଧୁ ଭୁକ୍ତା]] # [[ଏମ୍‍. ଆରାବଲୁ ଆପଲାସ୍ୱାମୀ ନାଇଡ଼ୁ]] # [[ଅବଦୁସ୍‍ ଶୋଭନ ଖାଁ]] # [[ନିଧି ଦାସ]] # [[ନୃପଲାଲ୍‍ ସିଂହ]] # [[ପ୍ରହ୍ଲାଦରାୟ ଲାଠ]] # [[ପ୍ରେମାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] # [[ପୁନିଆ ନାଇକ]] # [[ପ୍ୟାରୀ ଶଙ୍କର ରାୟ]] # [[ରାଧାମୋହନ ପଣ୍ଡା]] # [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ମାନସିଂହ ହରିଚନ୍ଦନ ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ଭ୍ରମରବର ରାୟ]] # [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଭଞ୍ଜଦେଓ ବାହାଦୁର]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦେବ]] # [[ରଙ୍ଗଲାଲ ମୋଦି]] # [[ଇ.ଏମ୍‍. ଇଭାନ୍‍ସ୍‍]] # [[ସାଧୁଚରଣ ଦାସ]] # [[ବୈଶ୍ୟରାଜ କାଶୀବିଶ୍ୱନାଥ ରାଜୁ]] # [[ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ବୈଦ୍ୟନାଥ ରଥ]] # [[ଦଶରଥ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଦିବାକର ବୋହିଦାର]] # [[ଗୋଦାବରଥି ରାମଦାସ]] # [[ଗୋପୀନାଥ ନାଏକ]] # [[ହରିଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର (୨୦୦୪ ମୃତ୍ୟୁ)]] # [[କୈଳାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି]] # [[କାଳିପ୍ରସାଦ ବାବୁ]] # [[କାହ୍ନୁ ଚରଣ ଦାସ]] # [[କପିଳେଶ୍ୱର ପ୍ରସାଦ ନନ୍ଦ]] # [[କପୁରଚାନ୍ଦ ନାଏକ]] # [[ନିମାଇଁ ଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ଲାଲ ମୋହନ ପତି]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ମାନଗୋବିନ୍ଦ ପତି]] # [[ଶିରୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ଉତ୍ସବାନନ୍ଦ ପ୍ରଧାନ]] # [[ଥଟ୍ଟରାଜ ରୁଦ୍ରପ୍ରତାପ ସିଂହଦେଓ]] # [[ଶ୍ରୀଧର ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ମାଣିକରାମ ମହାନ୍ତ]] # [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି]] # [[କୀର୍ତ୍ତନ ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି]] # [[ମୋହନ ମିଶ୍ର]] # [[ଶଶିଭୂଷଣ ପ୍ରଧାନ]] # [[ସଂତୃପ୍ତ ମିଶ୍ର]] # [[ଘନଶ୍ୟାମ ଦାସ ଥିରାନି]] # [[ଅନନ୍ତ ତ୍ରିପାଠୀ ଶର୍ମା]] # [[ଲତିଫୁର ରହମନ]] # [[ଦ୍ୱାରକାନାଥ ଦାସ]] # [[ବୋଧରାମ ଦୁବେ]] # [[ସହଦେବ ଦାସ]] # [[ସତ୍ୟବାଦୀ ନନ୍ଦ]] # [[ବୃନ୍ଦାବନ ଦାସ (ରାଜେନତା)|ବୃନ୍ଦାବନ ଦାସ]] # [[ମଧୁସୂଦନ ମହାପାତ୍ର]] # [[ସୋମନାଥ ପଣ୍ଡା]] # [[ନାରାୟଣ ମୂର୍ତ୍ତିଗାଡ଼େ]] # [[ନାରାୟଣ ପାତ୍ର]] # [[ରାଧାମୋହନ ସାହୁ]] # [[ନାରାୟଣ ପଣ୍ଡା (ରାଜେନତା)|ନାରାୟଣ ପଣ୍ଡା]] # [[ମହମ୍ମଦ ଇଉସୁଫ]] # [[ସୟଦ ଫୈଜଲ ହକ୍]] # [[ମହମ୍ମଦ ଖାଁ]] # [[ଅଭିମନ୍ୟୁ ସେଠୀ]] # [[ଅନନ୍ତ ନାୟକ]] # [[ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ବେହେରା]] # [[ରୁଦ୍ର ନାରାୟଣ ପାଣି]] # [[ସୁକାନ୍ତ କୁମାର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ମାଳବିକା ଦେବୀ]] # [[ଅନୀତା ଶୁଭଦର୍ଶିନୀ]] # [[ସମ୍ବିତ ପାତ୍ର]] # [[ମାନସ କୁମାର ଦତ୍ତ]] # [[ସୀତାଂଶୁ ଶେଖର ମହାପାତ୍ର]] # [[ଉପାସନା ମହାପାତ୍ର]] # [[ସଞ୍ଜଳୀ ମୁର୍ମୁ]] # [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ବାଗ]] # [[ସୁବାସିନୀ ଜେନା]] # [[ମନୋରମା ମହାନ୍ତି]] # [[ସୁଜାତା ସାହୁ]] # [[ସାଗର ଚରଣ ଦାସ]] # [[ପୃଥ୍ୱୀରାଜ ହରିଚନ୍ଦନ]] # [[ଗୌତମବୁଦ୍ଧ ଦାସ]] # [[ସନତ କୁମାର ଗଡ଼ତିଆ]] # [[ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] # [[ଟଙ୍କଧର ତ୍ରିପାଠୀ]] # [[ଦୁର୍ଗା ପ୍ରସନ ନାୟକ]] # [[ଇରାଶିଷ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] # [[ବିଶ୍ୱ ରଞ୍ଜନ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] # [[ସତ୍ୟଜୀତ ଗମାଙ୍ଗ]] # [[ନୀଳମାଧବ ହିକ୍କା]] # [[କାଡ୍ରାକ ଆପଲ ସ୍ୱାମୀ]] # [[ପବିତ୍ର ସାଉଣ୍ଟା]] # [[ମଙ୍ଗୁ ଖିଲ]] # [[ମନୋରଞ୍ଜନ ଦ୍ୟାନ ସାମନ୍ତରା]] # [[ରୁପୁ ଭତ୍ରା]] # [[ରଘୁରାମ ମାଛ]] # [[ନରସିଂହ ମାଡ଼କାମି]] # [[ବିଭୂତି ଭୂଷଣ ଜେନା]] # [[କେ. ଅନୀଲ କୁମାର]] # [[ନୀଳମଣି ବିଷୋୟୀ]] # [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] # [[ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] # [[ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କୁମାର ନାୟକ]] # [[ଦୁଷ୍ମନ୍ତ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ବାବୁ ସିଂହ]] # [[ଆଶ୍ରିତ ପଟ୍ଟନାୟକ]] # [[ଓମ ପ୍ରକାଶ ମିଶ୍ର]] # [[ଅମରେନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] # [[ସମ୍ପଦ ଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁ]] # [[ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସେଠୀ]] # [[ଛବି ମଲିକ]] # [[ସରୋଜ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] # [[କହ୍ନାଇ ଚରଣ ଦଙ୍ଗ]] # [[ଉମା ଚରଣ ମଲ୍ଲିକ]] # [[ସୁଧୀର ରଞ୍ଜନ ପାଟଯୋଶୀ]] # [[ଗୌରୀ ଶଙ୍କର ମାଝି]] # [[ନରସିଂହ ଭତ୍ରା]] # [[ନବୀନ କୁମାର ଜୈନ]] # [[ରଘୁନାଥ ଜଗଦଲ]] # [[ଅଗସ୍ତି ବେହେରା]] # [[ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] # [[ଅଶୋକ ମହାନ୍ତି]] # [[ବିଭୂତି ଭୂଷଣ ପ୍ରଧାନ (ରାଜନେତା)]] # [[ଶତୃଘ୍ନ ଜେନା]] # [[ପ୍ରଦୀପ ବଳ ସାମନ୍ତ]] # [[ଅମର କୁମାର ନାୟକ]] # [[ସନ୍ତୋଷ ଖଟୁଆ]] # [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] # [[ଜଲେନ ନାଏକ]] # [[ଅଖିଳ ଚନ୍ଦ୍ର ନାଏକ]] # [[ଫକୀର ମୋହନ ନାଏକ]] # [[ଦୁର୍ଗା ଚରଣ ତନ୍ତୀ]] # [[ସାରଦା ପ୍ରସନ୍ନ ଜେନା]] # [[ସୁନିଲ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] # [[ନବ କିଶୋର ମଲ୍ଲିକ (ରାଜନେତା)]] # [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ସାହୁ]] # [[ରମାକାନ୍ତ ଭୋଇ]] # [[ନଳିନୀକାନ୍ତ ପ୍ରଧାନ]] # [[ରୁପେଶ କୁମାର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] # [[ମାଧବ ଧଡ଼ା]] # [[ଅଭିମନ୍ୟୁ ସେଠୀ (ବିଧାୟକ)]] # [[ରୋମାଞ୍ଚ ରଞ୍ଜନ ବିଶ୍ୱାଳ]] # [[ସୁଦର୍ଶନ ହରିପାଲ]] # [[ରୋହିତ ଜୋଶେଫ ତିର୍କୀ]] # [[ସାରଦା ପ୍ରସାଦ ପ୍ରଧାନ]] # [[ବିଜୟ କୁମାର ଦଳବେହେରା]] # [[ହିମାଂଶୁ ଶେଖର ସାହୁ]] # [[ଅଶୋକ କୁମାର ଦାସ (ରାଜନେତା)]] # [[ନିର୍ମଳ ମୁଣ୍ଡା]] {{Div col end}} ===ଲୋକ ସଭା=== {{Div col|colwidth=10em}} # [[୧ମ ଲୋକ ସଭା]] # [[୨ୟ ଲୋକ ସଭା]] # [[୩ୟ ଲୋକ ସଭା]] # [[୪ର୍ଥ ଲୋକ ସଭା]] # [[୫ମ ଲୋକ ସଭା]] # [[୬ଷ୍ଠ ଲୋକ ସଭା]] # [[୭ମ ଲୋକ ସଭା]] # [[୮ମ ଲୋକ ସଭା]] # [[୯ମ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୦ମ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୧ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୨ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୩ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୪ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୫ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୬ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୭ଶ ଲୋକ ସଭା]] # [[୧୮ଶ ଲୋକ ସଭା]] {{Div col end}} ===ବିଧାନ ସଭା=== # [[୧ମ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭା]] # [[ରାମଚନ୍ଦ୍ରପୁର (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[ବାଲିପାଟଣା (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[ବନ୍ତ (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[କିଶୋର ନଗର (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[କେସିଙ୍ଗା (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[ସଇଁତଳା (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[ପାଡ଼ୁଆ (ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)]] # [[ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭାର ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ତାଲିକା]] # [[୧୭ଶ ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭା]] # [[ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ]] == ବିମାନ ବନ୍ଦର == # [[ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ବିମାନ ବନ୍ଦରର ତାଲିକା]] == ପ୍ରସଙ୍ଗ ଛାଞ୍ଚ == {{Div col|colwidth=15em}} # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ବିଧାନ ସୌଧ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ସଂସଦ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଛପନ ଭୋଗ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଶଙ୍କର ମଠ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାଣ୍ଡମାଷ୍ଟର]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ମହିଳା ଗ୍ରାଣ୍ଡମାଷ୍ଟର]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ବସନ୍ତ ମୁଦୁଲି କବିତା ପୁରସ୍କାର]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ସମ୍ମାନ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶା ବିଧାନ ସଭାର ବାଚସ୍ପତି]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଲୋକ ସଭାର ବାଚସ୍ପତି]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଲୋକ ସଭାର ଉପ-ବାଚସ୍ପତି]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୧୨ଶ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୧୧ଶ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୧୦ମ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୯ମ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୮ମ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୭ମ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୬ଷ୍ଠ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୫ମ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୪ର୍ଥ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୩ୟ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୨ୟ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୧ମ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଶାର ୧୮ଶ ଲୋକ ସଭା ସଭ୍ୟ]] {{Div col end}} ==ପ୍ରକଳ୍ପ/ଗଣସମ୍ପାଦନା (ଛାଞ୍ଚ)== {{Div col|colwidth=20em}} # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଉଇକିପ୍ରକଳ୍ପ ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୮]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୮]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାତୃଭାଷା ଦିବସ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୯]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଟାଇଗର ଲିଖନ ପ୍ରତିଯୋଗିତା/୨୦୧୯]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୯]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାତୃଭାଷା ଦିବସ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୦]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଉଇକି ଲଭ୍‌ସ୍ ଓମେନ୍ ସାଉଥ୍ ଏସିଆ ୨୦୨୦ ଗଣସମ୍ପାଦନା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୦]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୧]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଉଇକି ଲଭ୍‌ସ୍ ଓମେନ୍ ସାଉଥ୍ ଏସିଆ ୨୦୨୧ ଗଣସମ୍ପାଦନା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୧]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୨]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଉଇକି ଲଭ୍‌ସ୍ ଲିଟେରେଚର୍ ୨୦୨୨]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୨]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ଯ୍ୟଟନସ୍ଥଳୀ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୨]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ରଥଯାତ୍ରା ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ପରମ ବୀର ଚକ୍ର ଗଣସମ୍ପାଦନା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଗଣସମ୍ପାଦନା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୦]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୧]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଭାରତୀୟ ନିର୍ବାଚନ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ରଥଯାତ୍ରା ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୮]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୮]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାତୃଭାଷା ଦିବସ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୯ ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:୨୦୧୮ ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା‎]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୧୯‎]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଉଇକି ଲଭ୍‌ସ୍ ଓମେନ୍ ସାଉଥ୍ ଏସିଆ ୨୦୨୦]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାତୃଭାଷା ଦିବସ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୦]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୦]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଉଇକି ଲଭ୍‌ସ୍ ଓମେନ୍ ସାଉଥ୍ ଏସିଆ ୨୦୨୧]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୧]] # [[ଛାଞ୍ଚ:Festive Season edit-a-thon]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୧]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୨]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମହିଳା ମାସ ୨୦୨୨ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଉଇକି ଲଭ୍‌ସ୍ ଲିଟେରେଚର୍ ୨୦୨୨]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଜୁନ ମାସ ଉତ୍ସବ ୨୦୨୨ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୨]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଇଣ୍ଡିକ୍ ଉଇକି ଇମ୍ପ୍ରୁଭ୍-ଏ-ଥନ୍ ୨୦୨୨]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ରଥଯାତ୍ରା ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩ ସାଧୁବାଦ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ରଥଯାତ୍ରା ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩ ସାଧୁବାଦ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩ ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ହେଡର୍]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩ ସାଧୁବାଦ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ପରମ ବୀର ଚକ୍ର ଗଣସମ୍ପାଦନା]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ପରମ ବୀର ଚକ୍ର ଗଣସମ୍ପାଦନା ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଭାରତୀୟ ନିର୍ବାଚନ ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ରଥଯାତ୍ରା ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪]] # [[ଛାଞ୍ଚ:ଏସିଆ ମାସ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪ ନିମନ୍ତ୍ରଣ]] {{Div col end}} == କର୍ମଶାଳା/କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ == # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଉଇକିମାନିଆ ଭୁବନେଶ୍ୱର ୨୦୨୨]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ନାରୀବାଦ ଓ ଲୋକକଥା ଗଣ-ସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୩/କର୍ମଶାଳା]] # [[ଉଇକିପିଡ଼ିଆ:ଉଇକିଡାଟା/ଜନ୍ମତିଥି ୧୧]] == ପରିଚୟ == {{Div col|colwidth=10em}} * କୃଷ୍ଣ କୁମାର ମହାନ୍ତି * ଆଶୁତୋଷ ପରିଡ଼ା * ବାସୁଦେବ ସୁନାନୀ * ଅମରେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ * ବସନ୍ତ ମୁଦୁଲି * ନିର୍ମଳ ନାୟକ * ପ୍ରତୀକ୍ଷା ଜେନା * ସୁପ୍ରିୟା ପଣ୍ଡା * ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ନାୟକ * ନରେନ୍ଦ୍ର ଭୋଇ * ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ * ଫନୀ ମହାନ୍ତି * ନିଖିଳେଶ ମିଶ୍ର * ପବିତ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ * ହୃଦାନନ୍ଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ * ରଜନୀକାନ୍ତ ମହାନ୍ତି * ଅପୂର୍ବ ରଞ୍ଜନ ରାୟ * ଅରୁଣ ମନ୍ତ୍ରୀ * ବାଦଲ ମହାନ୍ତି * ଶୁଭଶ୍ରୀ ଲେଙ୍କା * ବିରେନ୍ଦ୍ର ପାଣି * ବିଷ୍ଣୁ ସେଠୀ * ଚିନ୍ତାମଣି ବିଶ୍ୱାଳ * ଚୂଡ଼ାମଣି ଦାସ * ଧୀରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମଲ୍ଲିକ * ସୂର୍ଯ୍ୟଦେଓ * ଅନ୍ତରା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ * କୁଳଦୀପ ପଟ୍ଟନାୟକ * ପ୍ରଭୁପାଦ ମହାନ୍ତି * ପଞ୍ଚାନନ ନାୟକ * ପ୍ରକାଶ ମହାପାତ୍ର * ସଞ୍ଜିବ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ * ମଞ୍ଜୁଲତା ମଣ୍ଡଳ * ଶରତ ନାୟକ * ସରୋଜ ବଳ * ଓମପ୍ରକାଶ ମହାନ୍ତି * ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା * କଇଳାଶ ପଟ୍ଟନାୟକ * ଗିରିବାଳା ମହାନ୍ତି * ସେନାପତି ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କେଶରୀ * ପ୍ରବୀଣ କୁମାର କବି * ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିକା ଦାଶ * ଅମରେଶ ବିଶ୍ୱାଳ * ସୁଚିତ୍ରା ପାଣିଗ୍ରାହୀ * ସୁମିତ ପଣ୍ଡା {{Div col end}} gwwa0vsuj7arixpuen74fgzw8h1oqat ନିଧି ଅଗ୍ରୱାଲ 0 60233 556753 541637 2024-12-07T03:37:08Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556753 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Nidhhi Agerwal}} {{Infobox person | name = ନିଧି ଅଗ୍ରୱାଲ | image =Nidhhi Agerwal graces the Filmfare Glamour and Style Awards 2017 (26) (cropped).jpg | image_size = 220 px | alt = Nidhhi Agerwal | caption = ନିଧି ଅଗ୍ର‌ୱାଲ | birth_date = {{birth date and age|1993|03|17}} | birth_place = [[ବାଙ୍ଗାଲୋର]], [[ଭାରତ]] | nationality = ଭାରତୀୟ | occupation = ଅଭିନେତ୍ରୀ, ମଡେଲ, ନର୍ତ୍ତକୀ | years_active = ୨୦୧୭–ଏବେଯାଏଁ | height = ୧୭୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର | weight = ୫୫ କେଜି | parents = ରାଜେଶ ଅଗ୍ର‌ୱାଲ, ଇନ୍ଦୁ ଅଗ୍ର‌ୱାଲ |}} '''ନିଧି ଅଗ୍ର‌ୱାଲ''' (ଜନ୍ମ: ୧୭ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୯୩) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ମଡେଲ, ନର୍ତ୍ତକୀ ଏବଂ ଅଭିନେତ୍ରୀ । ସେ ୨୦୧୭ରେ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ । ଅଭିନେତା ଟାଇଗର ଶ୍ରଫ୍‌ଙ୍କ ସ‌ହ ମୁନ୍ନା ମାଇକେଲ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଜରିଆରେ ନିଧି ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=http://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/150816/tiger-shroffs-heroine-for-munna-michael-has-been-confirmed.html|title=Confirmed! Tiger Shroff to romance Nidhhi Agerwal in Munna Michael|last=|first=|date=Aug 15, 2016|work=Deccan Chronicle|accessdate=1 June 2017|archive-url=|archive-date=|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.firstpost.com/entertainment/munna-michael-starring-tiger-shroff-nawazuddin-siddiqui-to-release-on-21-july-3396758.html|title=Munna Michael starring Tiger Shroff, Nawazuddin Siddiqui to release on 21 July|last=|first=|date=April 21, 2017|work=Firstpost|accessdate=1 June 2017|archive-url=|archive-date=|url-status=live}}</ref> ==ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ== ନିଧି ୨୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୯୩ରେ ବାଙ୍ଗାଲୋରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ବିଦ୍ୟାଶିଳ୍ପ ଏକାଡେମୀରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ କରିଥିଲେ । ସେ ବାଙ୍ଗାଲୋରର କ୍ରିଷ୍ଟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ବିଜିନେସ୍ ମ୍ୟାନେଜ୍‌ମେଣ୍ଟରେ ସ୍ନାତକ ହାସଲ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite web|url=http://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/miss-diva-contestants/2014/Nidhhi-Agerwal/profile/42481675.cms|title=Nidhhi Agerwal|last=|first=|date=|website=Indiatimes|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606132701/http://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/miss-diva-contestants/2014/Nidhhi-Agerwal/profile/42481675.cms|archive-date=6 June 2017|url-status=dead|accessdate=1 June 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://beautypageants.indiatimes.com/Tiger-Shroff-to-romance-Nidhhi-Agerwal-in-Munna-Michael/eventshow/53797004.cms|title=Tiger Shroff to romance Nidhhi Agerwal in Munna Michael|last=|first=|date=August 21, 2016|work=Indiatimes|accessdate=1 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170902030831/http://beautypageants.indiatimes.com/Tiger-Shroff-to-romance-Nidhhi-Agerwal-in-Munna-Michael/eventshow/53797004.cms|archive-date=2 September 2017|url-status=dead}}</ref> ସେ କଥକ, ବାଲ୍ଲେଟ ଏବଂ ବେଲି ଡ୍ୟାନ୍ସରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନେଇଛନ୍ତି । ୨୦୧୪ରେ ମିସ୍ ଦିଭା ପ୍ରତିଯୋଗୀତାରେ ସେ ଫାଇନାଲରେ ପ୍ରତିଭାଗୀ ଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=http://beautypageants.indiatimes.com/I-always-wanted-to-be-an-actor-Nidhhi-Agerwal/I-always-wanted-to-be-an-actor-Nidhhi-Agerwal/eventshow/54998665.cms|title=I always wanted to be an actor - Nidhhi Agerwal|last=|first=|date=October 22, 2016|work=Indiatmes|accessdate=1 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170902032343/http://beautypageants.indiatimes.com/I-always-wanted-to-be-an-actor-Nidhhi-Agerwal/I-always-wanted-to-be-an-actor-Nidhhi-Agerwal/eventshow/54998665.cms|archive-date=2 September 2017|url-status=dead}}</ref> ==ଅଭିନୟ ଜୀବନ== ୨୦୧୬ରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ସବ୍ୱିର ଖାନ ତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ମୁନ୍ନା ମାଇକେଲ ପାଇଁ ନିଧି ଅଗ୍ର‌ୱାଲଙ୍କୁ ନେବାକୁ ସ୍ଥିର କରିଥିଲେ । ସେ ୩୦୦ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବଛାଯାଇଥିଲେ । ସେ ଅଭିନେତ୍ରୀ [[ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟା ରାୟ]]ଙ୍କ ତାଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ରୂପେ ମାନନ୍ତି ଏବଂ ଜଣେ ଅଭିନେତ୍ରୀ ହେବାର ସ୍ୱପ୍ନ ପିଲାବେଳୁ ଦେଖିଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=http://movies.ndtv.com/bollywood/tiger-shroffs-munna-michael-co-star-niddhi-agerwal-made-to-sign-no-dating-clause-1470855|title=Tiger Shroff's Munna Michael Co-Star Niddhi Agerwal Made To Sign No Dating Clause!|last=|first=|date=October 06, 2016|work=NDTV|accessdate=1 June 2017|archive-url=|archive-date=|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Actress-Nidhhi-Agerwal-okay-with-no-dating-clause/articleshow/54733603.cms|title=Actress Nidhhi Agerwal okay with no dating clause|last=|first=|date=Jan 29, 2017|work=Times Internet|accessdate=1 June 2017|archive-url=|archive-date=|url-status=live}}</ref> ==ଅଭିନୀତ କଥାଚିତ୍ର== * ୨୦୧୭: ମୁନ୍ନା ମାଇକଲେ (ହିନ୍ଦୀ) * ୨୦୧୮: ସବ୍ୟସାଚୀ (ତେଲୁଗୁ) ==ଆଧାର== {{ଆଧାର|2}} ==ଅଧିକ ତ‌ଥ୍ୟ== {{Commons category|Nidhhi Agerwal}} * {{Imdb name|8490426}} * {{Facebook|ImNidhhi|ନିଧି ଅଗ୍ରୱାଲ}} * {{Twitter |AgerwalNidhhi|ନିଧି ଅଗ୍ରୱାଲ}} * {{Instagram|nidhhiagerwal|ନିଧି ଅଗ୍ରୱାଲ}} [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୯୯୩ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଅଭିନେତ୍ରୀ]] qp4qxextejie169yttxoudk15m2k84s ପାଇଲୋନିଡାଲ ଡିଜିଜ 0 66417 556755 328149 2024-12-07T04:12:14Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556755 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Pilonidal disease}} {{Infobox medical condition (new) | name = ପାଇଲୋନିଡାଲ ଡିଜିଜ (Pilonidal disease) | synonyms = ପାଇଲୋନିଡାଲ ସିସ୍ଟ (Pilonidal cyst), ପାଇଲୋନିଡାଲ ଆବସେସ (pilonidal abscess), ପାଇଲୋନିଡାଲ ସାଇନସ (pilonidal sinus), ସାକ୍ରୋକ‌କ୍ସିଜିଆଲ ଫିସ୍ଚୁଲା (sacrococcygeal fistula) | image = Pilonidal abscess.jpg | caption = Pilonidal cysts of sudden onset in the upper [[ଗ୍ଲୁଟିଆଲ କ୍ଲେଫ୍ଟ]]ରେ ହଠାତ୍ ହୋଇଥିବା [[ଗ୍ଲୁଟିଆଲ କ୍ଲେଫ୍ଟ]] ([[gluteal cleft|gluteal cleft]]) | pronounce = | field = [[ସାଧାରଣ ଶଲ୍ୟ]] ([[:en:General surgery|General surgery]]), [[ଆଶୁ ଚିକିତ୍ସା]] [[:en:emergency medicine|emergency medicine]] | symptoms = ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଫୁଲା, ଲାଲ ପଡ଼ିବା, ତରଳ ପଦାର୍ଥ ନିଷ୍କାସନ<ref name=Kh2011/> | complications = | onset = ଯୁବାବସ୍ଥା <ref name=Fer2018/> | duration = | types = | causes = | risks = [[ସ୍ଥୌଲ୍ୟତା|ମୋଟାପଣ]], ପାରିବାରିକ ଇତିହାସ, ଦୀର୍ଘକାଳ ବସିରହିଲେ, ଅତ୍ୟଧିକ ବାଳ, ଯଥେଷ୍ଟ ବ୍ୟାୟାମ ଅଭାବ । <ref name=Fer2018/> | diagnosis = ଲକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା <ref name=Fer2018/> | differential = [[ହାଇଡ୍ରଡେନାଇଟିସ ସପ୍ୟୁରେଟିଭା]] ([[:en:Hidradenitis suppurativa|Hidradenitis suppurativa]]), [[ପେରିଆନାଲ ଆବସେସ]] ([[:en:perianal abscess|perianal abscess]], [[ଫଲିକୁଲାଇଟିସ]] ([[:en:folliculitis|folliculitis]])<ref name=Fer2018/> | prevention = ଲୋମ ବିହୀନ ରଖିବା<ref name=Kh2011/> | treatment = ଛେଦନ ଓ ନିଷ୍କାସନ ([[:en:Incision and drainage|Incision and drainage]])<ref name=Fer2018/> | medication = | prognosis = | frequency = ବାର୍ଷିକ ୧୦,୦୦୦ରେ ୧<ref name=Fer2018/> | deaths = }} <!-- ସଂଜ୍ଞା ଓ ଲକ୍ଷଣ --> '''ପାଇଲୋନିଡାଲ ଡିଜିଜ''' ([[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା]]ରେ '''Pilonidal disease''') ଏକ ଚର୍ମ ସଂକ୍ରମଣ ରୋଗ ଯାହା ଗ୍ଲୁଟିଆଲ କ୍ଲେଫ୍ଟର ([[:en:gluteal cleft|between the cheeks of the buttocks]]) ଉପର ପାଖରେ ହୁଏ ।<ref name=Kh2011/><ref>{{cite book|last1=James|first1=William D.|last2=Berger|first2=Timothy|last3=Elston|first3=Dirk|title=Andrews' Diseases of the Skin E-Book: Clinical Dermatology|date=2015|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=9780323319690|page=675|url=https://books.google.ca/books?id=Np6cCQAAQBAJ&pg=PA675|language=en}}</ref> ଏହି ରୋଗରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଫୁଲା, ଲାଲ ପଡ଼ିବା ଓ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ନିଷ୍କାସନ ଇତ୍ୟାଦି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।<ref name=Kh2011/> ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟ ବାହାରିଯାଇପାରେ ।<ref name=Kh2011/> କ୍ୱଚିତ ଜ୍ୱର ହୁଏ । <ref name=Fer2018/> <!-- କାରଣ ଓ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ --> [[ସ୍ଥୌଲ୍ୟତା|ମୋଟାପଣ]], ପାରିବାରିକ ଇତିହାସ, ଦୀର୍ଘକାଳ ବସିରହିଲେ, ଅତ୍ୟଧିକ ବାଳ, ଯଥେଷ୍ଟ ବ୍ୟାୟାମ ଅଭାବ ହେଲେ ଏହି ରୋଗ ସଙ୍କଟ ରହିପାରେ ।<ref name=Fer2018/> କୌଣସି ମେକାନିକାଲ ପଦ୍ଧତିରେ ([[:en:mechanical process|mechanical process]]) ରୋଗ ହେଉଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ।<ref name=Fer2018/> ରୋଗ ଥିବା ସ୍ଥାନରେ ବାଳ ଓ ମଲା ଚମ ଥାଇପାରେ ।<ref name=Kh2011/> ଲକ୍ଷଣ ଓ ରୋଗୀ ଦେଖି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।<ref name=Fer2018/> <!-- ଚିକିତ୍ସା --> ସଂକ୍ରମଣ ଥିଲେ ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନ‌କୁ କାଟି ତରଳ ପଦାର୍ଥ ନିଷ୍କାସନ ([[:en:incision and drainag|incision and drainag]]) କରାଯାଏ ।<ref name=Fer2018/><ref name=Kh2011/> ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନ‌କୁ ବାଳମୁକ୍ତ ([[:en:Shaving|Shaving]]) ରଖିଲେ ପୁନଶ୍ଚ ରୋଗ ହୋଇନପାରେ ।<ref name=Kh2011/> ଆଉ ଥରେ ରୋଗ ହେଲେ ଅଧିକ ଅପରେଶନ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । <ref name=Kh2011/> [[ଆଣ୍ଟିବାୟୋଟିକ]] ([[:en:Antibiotics|Antibiotics]]) ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏନି ।<ref name=Fer2018/> ଚିକିତ୍ସା ନପାଇଲେ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ରୋଗ ରହେ । <ref name=Kh2011/> <!-- ରୋଗାନୁଶୀଳନ ଓ ଇତିହାସ --> ବାର୍ଷକ ପ୍ରତି ୧୦,୦୦୦ ଲୋକରେ ୩ ଜଣ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ମହିଳାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷ ପୁରୁଷମାନେ ଅଧିକ ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି । <ref name=Fer2018/> ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ଅଧିକ ହେବା ଦେଖାଯାଏ ।<ref name=Fer2018>{{cite book|last1=Ferri|first1=Fred F.|title=Ferri's Clinical Advisor 2018 E-Book: 5 Books in 1|date=2017|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=9780323529570|page=995|url=https://books.google.ca/books?id=wGclDwAAQBAJ&pg=PA995|language=en}}</ref> ଏହି ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି "ବାଳ ପୁଞ୍ଜ" ।<ref name=Kh2011>{{cite journal|last1=Khanna|first1=A|last2=Rombeau|first2=JL|title=Pilonidal disease.|journal=Clinics in colon and rectal surgery|date=March 2011|volume=24|issue=1|pages=46–53|doi=10.1055/s-0031-1272823|pmid=22379405|pmc=3140333}}</ref> ସନ ୧୮୩୩ରେ ପ୍ରଥମେ ଏହି ରୋଗ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name=Kh2011/> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ == {{Medical resources | DiseasesDB = 31128 | ICD10 = {{ICD10|L|05||l|00}} | ICD9 = {{ICD9|685}} | ICDO = | OMIM = | MedlinePlus = | eMedicineSubj = emerg | eMedicineTopic = 771 | MeshID = D010864 }} *[http://www.nhs.uk/Conditions/Pilonidal-sinus/Pages/Introduction.aspx NHS Choices for pilonidal sinus treatment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110910081702/http://www.nhs.uk/conditions/Pilonidal-sinus/Pages/Introduction.aspx |date=2011-09-10 }} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] 7ok5px6xqeyar6k0vupqac9anmcakd3 ଆଲକ‌ହଲ ନିଶା 0 67972 556740 342417 2024-12-06T20:26:35Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556740 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Alcohol intoxication}} {{Infobox medical condition (new) | name = ଆଲକ‌ହଲ ନିଶା (Alcohol intoxication) | synonyms = Drunkenness, alcohol poisoning, ethanol intoxication, acute alcohol intoxication | image = Michelangelo drunken Noah.jpg | caption = [[ମାଇକେଲ ଆଞ୍ଜେଲୋ]]ଙ୍କ ([[:en:Michelangelo|Michelangelo]]) ଚିତ୍ର ''The Drunkenness of Noah'' | field = ବିଷ ବିଜ୍ଞାନ ([[:en:Toxicology|Toxicology]]), ମାନସିକ ରୋଗ ବିଜ୍ଞାନ ([[:en:psychiatry|psychiatry]]) | symptoms = '''ସାମାନ୍ୟ''': ସାମାନ୍ୟ ଶାନ୍ତିଦାୟୀ ([[:en:sedation|sedation]]), କମ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ <ref name=Mer2018/><br>'''ମଧ୍ୟମ''':ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବାର୍ତ୍ତଳାପ ([[:en:Slurred speech|Slurred speech]]), ଚାଲିବା ସମସ୍ୟା, [[ବାନ୍ତି]] ([[:en:vomiting|vomiting]])<ref name=Mer2018/><br>'''Severe''': ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କମିଯିବା ([[:en:Decreased effort to breathe|Decreased effort to breathe]]), [[କୋମା]] [[:en:coma|coma]]<ref name=Mer2018/> | complications = ବାତ ([[:en:Seizures|Seizures]]), [[ଆସ୍ପିରେସନ ନିମୋନିଆ]] ([[:en:aspiration pneumonia|aspiration pneumonia]]), [[ଆଘାତ]] ([[:en:injuries|injuries]]), ହାଇପୋଗ୍ଲାଇସେମିଆ ([[:en:hypoglycemia|low blood sugar]])<ref name=Mer2018/><ref name=NHS2018/> | onset = କିଛି ମିନିଟରୁ କିଛି ଘଣ୍ଟା <ref name=DSM5/> | duration = ଅନେକ ଘଣ୍ଟା <ref name=DSM5/> | types = | causes = [[ଇଥାନଲ]] ([[:en:Ethanol|Ethanol]]) (alcohol)<ref name=Jun2014/> | risks = ସାମାଜିକ ପରିବେଶ (Social environment, ଆବେଗ ([[:en:impulsivity|impulsivity]])<ref name=DSM5/> | diagnosis = ଇତିହାସ ଓ ଶାରୀରିକ ପରୀକ୍ଷା ([[:en:physical examination|physical examination]])<ref name=Jun2014>{{cite journal|last1=Jung|first1=YC|last2=Namkoong|first2=K|title=Alcohol: intoxication and poisoning - diagnosis and treatment.|journal=Handbook of clinical neurology|date=2014|volume=125|pages=115–21|doi=10.1016/B978-0-444-62619-6.00007-0|pmid=25307571}}</ref> | differential = [[ହେପାଟିକ ଏନସେଫାଲୋପାଥି]], [[ୱେରନିକ୍ସ ଏନ‌କେଫାଲୋପାଥି]] ([[:en:Wernicke encephalopathy|Wernicke encephalopathy]]), [[ମେଥାନୋଲ ବିଷକ୍ରିୟା]], [[ମେନିଞ୍ଜାଇଟିସ]], ମସ୍ତିଷ୍କ ଆଘାତ ([[:en:traumatic brain injury|traumatic brain injury]])<ref name=Jun2014/> | prevention = | treatment = ସ‌ହାୟକ ଯତ୍ନ ([[:en:Supportive care|Supportive care]])<ref name=Jun2014/> | medication = | prognosis = | frequency = ଅତି ସାଧାରଣ ବିଶେଷତଃ ପଶ୍ଚିମ ପୃଥିବୀରେ ([[:en:Western world|Western world]])<ref name=Von2008/> | deaths = ବାର୍ଷିକ ପ୍ରାୟ ୨୨୦୦ (ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ)<ref name=Kan2015>{{cite journal|last1=Kanny|first1=D|last2=Brewer|first2=RD|last3=Mesnick|first3=JB|last4=Paulozzi|first4=LJ|last5=Naimi|first5=TS|last6=Lu|first6=H|title=Vital signs: alcohol poisoning deaths - United States, 2010-2012.|journal=MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report|date=9 January 2015|volume=63|issue=53|pages=1238–42|pmid=25577989}}</ref> }} <!-- ସଂଜ୍ଞା ଓ ଲକ୍ଷଣ --> '''ଆଲକ‌ହଲ ନିଶା''' ([[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା]]ରେ '''Alcohol intoxication''', ଡ୍ରଙ୍କନନେସ/ '''drunkenness''' ବା ଆଲକ‌ହଲ ବିଷକ୍ରିୟା ('''alcohol poisoning''') ଏକ ପ୍ରକାର ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ବ୍ୟବ‌ହାର ଓ ଶାରୀରିକ ପ୍ରଭାବ ଯାହା ସଦ୍ୟ ଇଥାନଲ ([[:en:ethanol|ethanol]]) ବା ଆଲକ‌ହଲ ପିଇବାଯୋଗୁ ହୋଇଥାଏ । <ref name=Jun2014/><ref>{{cite web|title=Acute intoxication|url=http://www.who.int/substance_abuse/terminology/acute_intox/en/|website=WHO|accessdate=24 May 2018}}</ref> ଅଳ୍ପ ମାତ୍ରାରେ ଏହା ସାମାନ୍ୟ ଶାନ୍ତିଦାୟକ ([[:en:sedation|sedation]]), ହୁଏ ଓ ନିଜ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କମ୍ ହୁଏ ।<ref name=Mer2018/> ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ମାତ୍ରାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବାର୍ତ୍ତଳାପ ([[:en:Slurred speech|Slurred speech]]), ଚାଲିବା ସମସ୍ୟା ସ‌ହିତ [[ବାନ୍ତି]] ([[:en:vomiting|vomiting]]) ହୋଇପାରେ ।<ref name=Mer2018/> ଅତ୍ୟଧିକ ମାତ୍ରା ହେଲେ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କମିଯାଏ ([[:en:Decreased effort to breathe|Decreased effort to breathe]]), [[କୋମା]] [[:en:coma|coma]] ଓ ମୃତ୍ୟୁ ([[:en:death|death]]) ହୋଇପାରେ ।<ref name=Mer2018>{{cite web|title=Alcohol Toxicity and Withdrawal|url=https://www.merckmanuals.com/professional/special-subjects/recreational-drugs-and-intoxicants/alcohol-toxicity-and-withdrawal|website=Merck Manuals Professional Edition|accessdate=24 May 2018}}</ref> ଅବସ୍ଥା ଜଟିଳ ହେଲେ ବାତ ([[:en:Seizures|Seizures]]), [[ଆସ୍ପିରେସନ ନିମୋନିଆ]] ([[:en:aspiration pneumonia|aspiration pneumonia]]), [[ଆଘାତ]] ([[:en:injuries|injuries]]), ହାଇପୋଗ୍ଲାଇସେମିଆ ([[:en:hypoglycemia|low blood sugar]]) ଇତ୍ୟାଦି ହୋଇପାରେ ।<ref name=Mer2018/><ref name=NHS2018/> <!-- କାରଣ ଓ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ --> ଆଲକ‌ହଲ ନିଶା ସାଧରଣତଃ ୨ବା ୩ ଥର ଆକ‌ହଲ ପାନୀୟ ([[:en:alcoholic drink|alcoholic drink]]s) ପିଇବା ପରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।<ref name=DSM5/> ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆବେଗ ([[:en:impulse (psychology)|impulsive]]) ଏହି ନିଶା ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।<ref name=DSM5/> ଘଟଣାକ୍ରମ ଓ ଶାରୀରିକ ପରୀକ୍ଷା ([[:en:physical examination|physical examination]]) କରି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।<ref name=Jun2014/> ସାଙ୍ଗରେ ଥିବା ଲୋକ ଏହାର ସତ୍ୟାସତ୍ୟ ପ୍ରମାଣ କରିପାରିବ ।<ref name=Jun2014/> କାନୁନ ଅନୁସାରେ ରକ୍ତ ଆଲକ‌ହଲ ([[:en:blood alcohol concentration|blood alcohol concentration]]/ BAC) ସାନ୍ଦ୍ରତା ୫.୪-୧୭.୪&nbsp;ମିମୋଲ/ଲି (୨୫–୮୦&nbsp;mg/dL ବା ୦.୦୨୫-୦.୦୮୦%)ରୁ ଅଧିକ ଥିଲେ ଏହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।<ref>{{cite web|title=Ethanol Level: Reference Range, Interpretation, Collection and Panels|url=https://emedicine.medscape.com/article/2090019-overview?pa=tZlaRqU6qrJZktQC5WWvdZUn3AyA7274pd4Hf2zSCvNL1t86c9tryKJmi8Xcaw5t8SIvl8zjYv73GUyW5rsbWA%3D%3D|website=Medscape|accessdate=24 May 2018|date=22 April 2018}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Canfield|first1=DV|last2=Dubowski|first2=KM|last3=Cowan|first3=M|last4=Harding|first4=PM|title=Alcohol Limits and Public Safety.|journal=Forensic science review|date=January 2014|volume=26|issue=1|pages=9–22|pmid=26226968}}</ref> ରକ୍ତ ବା ନିଶ୍ୱାସ ପରୀକ୍ଷାରୁ ([[:en:breathalyzer|breath testing]]) ମାପିହୁଏ ।<ref name=DSM5>{{citation|author=American Psychiatric Association|year=2013|title=Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.)|location=Arlington|publisher=American Psychiatric Publishing|pages=497–499|isbn=0890425558}}</ref> ଆଲକ‌‌ହୋଲ ୩.୩&nbsp;ମିମୋଲ/ଲି (୧୫&nbsp;ମିଗ୍ରା/ଡେଲି) ହାରରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ । <ref name=Jun2014/> <!-- ଚିକିତ୍ସା --> ଆଲକ‌ହଲ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ ଲୋଲଙ୍କ ଚିକିତ୍ସାରେ ସାହାୟକ ଯତ୍ନର ([[:en:supportive care|supportive care]]) ଆବଶ୍ୟକତା ଥାଏ ।<ref name=Jun2014/> ଏହାର ଚିକିତ୍ସାରେ ରୋଗୀକୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଲାଭ ଅବସ୍ଥାରେ ([[:en:recovery position|recovery position]]) ରଖିବା, ଉଷୁମ ରଖିବା ଓ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ସଠିକ ଭାବରେ ଚାଲୁରଖିବା ପ୍ରତି ନ‌ଜର ରଖାଯାଏ । <ref name=NHS2018>{{cite web|title=Alcohol poisoning|url=https://www.nhs.uk/conditions/alcohol-poisoning/|website=nhs.uk|accessdate=24 May 2018}}</ref> ପାକସ୍ଥଳୀ ଧୁଆ ([[:en:Gastric lavage|Gastric lavage]]) ଓ [[ଆକ୍ଟିଭେଟେଡ ଚାରକୋଲ]] ([[:en:activated charcoal|activated charcoal]]) ଦେଲେ ଉପକାର ହୁଏ । <ref name=Jun2014/> ବାରମ୍ବାର ଅନୁଶୀଳନ କରି ଅନ୍ୟ ସମ୍ଭାବ୍ୟ କାରଣ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରାଯାଏ ।<ref name=Jun2014/> <!-- ରୋଗାନୁଶୀଳନ --> ପଶ୍ଚିମ ପୃଥିବୀରେ ([[:en:Western world|Western world]]) ଆଲକ‌ହଲ ନିଶା ଅତି ମାମୁଲି କଥା ।<ref name=Von2008>{{cite journal|last1=Vonghia|first1=L|last2=Leggio|first2=L|last3=Ferrulli|first3=A|last4=Bertini|first4=M|last5=Gasbarrini|first5=G|last6=Addolorato|first6=G|last7=Alcoholism Treatment Study|first7=Group.|title=Acute alcohol intoxication.|journal=European journal of internal medicine|date=December 2008|volume=19|issue=8|pages=561–7|doi=10.1016/j.ejim.2007.06.033|pmid=19046719}}</ref> ଆଲକ‌ହଲ ପାନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି କେତେବେଳେ ହେଲେ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଯାଏ ।<ref name=DSM5/> ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଆକ୍ୟୁଟ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତରୁ ବର୍ଷକୁ ୨୨୦୦ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ,<ref name=Kan2015/> ଓ ଅପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ୩୦,୦୦୦ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ ।<ref name=DSM5/> ଆକ୍ୟୁଟ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ ବିଷୟ ଇତିହାସରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି ଓ ଏହା ପୃଥିବୀର ଏକ ଆମୋଦ‌ଦାୟକ ଡ୍ରଗ ([[:en:recreational drug]]s) ଭାବରେ ଗଣାଯାଏ ।<ref>{{cite book|last1=Belenko|first1=Steven|last2=Spohn|first2=Cassia|title=Drugs, Crime, and Justice|date=2014|publisher=SAGE Publications|isbn=9781483355429|page=PT21|url=https://books.google.ca/books?id=w3pZDwAAQBAJ&pg=PT21|language=en}}</ref><ref>{{cite book|last1=Martin|first1=Scott C.|title=The SAGE Encyclopedia of Alcohol: Social, Cultural, and Historical Perspectives|date=2014|publisher=SAGE Publications|isbn=9781483374383|page=PT1382|url=https://books.google.ca/books?id=R9i5BgAAQBAJ&pg=PT1382|language=en}}</ref> ଅନେକ ଧର୍ମରେ ([[:en:religions|religions]]) ଏହାକୁ ପାପ ([[:en:sin|sin]]) ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । <ref name=DSM5/><ref>{{cite book|last1=Kolig|first1=Erich|title=Conservative Islam: A Cultural Anthropology|date=2012|publisher=Lexington Books|isbn=9780739174258|page=101|url=https://books.google.ca/books?id=c3iEBiWQOBwC&pg=PA101|language=en}}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ == {{Medical resources | DiseasesDB = | ICD10 = {{ICD10|F|10|0|f|10}}, {{ICD10|T|51||t|51}} | ICD9 = {{ICD9|305.0}}, {{ICD9|980}} | ICDO = | OMIM = | MedlinePlus = 002644 | eMedicineSubj = | eMedicineTopic = | MeshID = D000435 }} {{Wikisource1911Enc|Drunkenness}} * [http://www.nhs.uk/conditions/alcohol-poisoning/Pages/Introduction.aspx Alcohol Poisoning] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171011032049/http://www.nhs.uk/Conditions/alcohol-poisoning/Pages/Introduction.aspx |date=2017-10-11 }}: NHS Choices [[ଶ୍ରେଣୀ:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] npqqyyto4mq0jlm2ye2yn0mtd17yhgh ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Ssgapu22/ତାଲିକା/ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ 2 69765 556748 555576 2024-12-07T00:38:09Z ListeriaBot 13866 Wikidata list updated [V2] 556748 wikitext text/x-wiki {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?statements (COUNT(distinct ?sitelink) as ?sites) ?itemLabel ?birth ?pobLabel ?death ?podLabel ?img WHERE { SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en,or" } # for generating label BIND(xsd:integer(STRAFTER(str(?item), "Q")) AS ?qid) . ?item wikibase:statements ?statements . # for counting statements OPTIONAL { ?sitelink schema:about ?item . ?sitelink schema:inLanguage ?lang } # for counting sitelinks ?item wdt:P31 wd:Q5. #human ?item wdt:P106 wd:Q36180. #writer ?item wdt:P1412 wd:Q33810. # Odia speaker OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?birth } OPTIONAL { ?item wdt:P19 ?pob } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?death } OPTIONAL { ?item wdt:P20 ?pod } OPTIONAL { ?item wdt:P18 ?img } } GROUP BY ?item ?statements ?itemLabel ?birth ?pobLabel ?death ?podLabel ?img ORDER BY DESC(?sites) |section=p21 |sort=P39 |columns=number:#,item:Wikidata,?statements:Stmnts,?sites:Wikis,label,p569,p19,p570,p20,p214,?img |thumb=80 |min_section=1 |links=text |autolist=fallback |references=all |wdedit=yes |summary=itemnumber }} == ପୁରୁଷ == {| class='wikitable sortable wd_can_edit' ! # ! Wikidata ! Stmnts ! Wikis ! label ! ଜନ୍ମ ତାରିଖ ! ଜନ୍ମ ସ୍ଥାନ ! ମୃତ୍ୟୁ ତାରିଖ ! ମୃତ୍ୟୁ ସ୍ଥାନ ! ଭି.ଆଇ.ଏ.ଏଫ. ସୂଚକ ! ?img |- class='wd_q47156' | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q47156|Q47156]] | 29 | 3 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀନିବାସ ଉଦ୍‌ଗାତା]] |class='wd_p569'| 1935-01-07 |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28496104/ 28496104] | |- class='wd_q369952' | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q369952|Q369952]] | 56 | 8 |class='wd_label'| [[ଅନ୍ନଦା ଶଙ୍କର ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1905-05-15 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ|ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ୍ୟ]] |class='wd_p570'| 2002-10-28 |class='wd_p20'| [[କଲିକତା]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39391009/ 39391009] | |- class='wd_q2127253' | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q2127253|Q2127253]] | 40 | 20 |class='wd_label'| [[ରଘୁନାଥ ମୁର୍ମୁ]] |class='wd_p569'| 1905-05-18<ref name="ref_9d8e60354247017c0e7c28a23dcedd20">{{#invoke:cite web|url=http://suryaprava.co.in/epaper/m/56173/591267e91deb7|title=ପ୍ରଣମ୍ୟ ପୁରୁଷ: ପଣ୍ଡିତ ରଘୁନାଥ ମୁର୍ମୁ}}</ref><br/>1905-05-05<ref name="ref_44ddbdfce9de4f121922cec8d88c193e">https://prmmch.nic.in/?page_id=918</ref> |class='wd_p19'| ଦାଣ୍ଡବୋସ<ref name="ref_e1298c927631061734e33a2567e1c17f">''[[:d:Q866|ୟୁ ଟ୍ୟୁବ]]''</ref> |class='wd_p570'| 1982-02-01 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62826130/ 62826130] | [[ଫାଇଲ:Raghunath Murmu portrait.png|center|80px]] |- class='wd_q3349404' | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q3349404|Q3349404]] | 73 | 17 |class='wd_label'| [[ସଲୀଳ ଚୌଧୁରୀ|ସଲିଳ ଚୌଧୁରୀ]] |class='wd_p569'| 1925-11-19<ref name="ref_0269ca8db3ebac0291b2653878a4292f">https://web.archive.org/web/20060916182542/http://www.hindu.com/thehindu/mag/2005/11/20/stories/2005112000340500.htm</ref> |class='wd_p19'| Harinavi |class='wd_p570'| 1995-09-05<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref> |class='wd_p20'| [[କଲିକତା]]<ref name="ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b">''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68067667/ 68067667]<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref><ref name="ref_05a69f03e083cd128b9b85d01fce7245">''[[:d:Q14005|ମ୍ୟୁଜିକ ବ୍ରେଞ୍ଜ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:SalilChowdhury1002.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3428832' | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q3428832|Q3428832]] | 27 | 13 |class='wd_label'| [[ସାରଳା ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31148995968059751876/ 31148995968059751876]<br/>[https://viaf.org/viaf/71800982/ 71800982] | [[ଫାଇଲ:Painting of Sarala Dasa.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3595804' | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q3595804|Q3595804]] | 33 | 9 |class='wd_label'| [[ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1510-01-10<ref name="ref_113765d1ca9652a6b15aff5d78cecf01">{{#invoke:cite web|url=http://vedavyasacenter.org/teachers/freedom-cole/parampara/|title=Astrology Lineage « VedaVyasaCenter}}</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1631 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57423253/ 57423253]<br/>[https://viaf.org/viaf/8466162669338055500002/ 8466162669338055500002]<br/>[https://viaf.org/viaf/3193150869799422190006/ 3193150869799422190006] | [[ଫାଇଲ:Achyutananda.png|center|80px]] |- class='wd_q3595809' | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q3595809|Q3595809]] | 56 | 15 |class='wd_label'| [[ସୀତାକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1937-09-17 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/269014170/ 269014170]<br/>[https://viaf.org/viaf/179890550/ 179890550] | [[ଫାଇଲ:Sitakant Mahapatra, India poet, born 1937.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3631583' | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q3631583|Q3631583]] | 24 | 4 |class='wd_label'| [[ଦୁର୍ଗାଚରଣ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1912 |class='wd_p19'| ବୀରତୁଙ୍ଗ |class='wd_p570'| 1985-12-07 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8971737/ 8971737] | [[ଫାଇଲ:Durga Charan Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3635640' | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q3635640|Q3635640]] | 33 | 8 |class='wd_label'| [[ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1877-10-09 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1928-06-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/42643830/ 42643830] | [[ଫାଇଲ:Gopabandhu Das 1964 stamp of India.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3635656' | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q3635656|Q3635656]] | 43 | 13 |class='wd_label'| [[ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି]] |class='wd_p569'| 1843-01-13 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]] |class='wd_p570'| 1918-06-14 |class='wd_p20'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/47572880/ 47572880] | [[ଫାଇଲ:Fakir Mohan Senapati.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3635688' | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q3635688|Q3635688]] | 27 | 5 |class='wd_label'| [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ]] |class='wd_p569'| 1670 |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1740<br/>1720 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77151837978420520006/ 77151837978420520006] | [[ଫାଇଲ:Upendra Bhanja.png|center|80px]] |- class='wd_q3635724' | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q3635724|Q3635724]] | 73 | 13 |class='wd_label'| [[ମନୋଜ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1934-02-27<ref name="ref_c3554fdab1b187f649f508bcd9fde932">''[[:d:Q2629164|Internet Speculative Fiction Database]]''</ref> |class='wd_p19'| ଶଙ୍ଖାରୀ |class='wd_p570'| 2021-04-27<ref name="ref_6881429a98e3f666eb3ae447ef4b2ab9">https://odishatv.in/odisha-news/padma-shri-manoj-das-an-iconic-writer-of-modern-odisha-passes-away-538248</ref> |class='wd_p20'| [[ପୁଡୁଚେରୀ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/64048334/ 64048334] | [[ଫାଇଲ:Manoj Das Writer 003 (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q4147085' | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q4147085|Q4147085]] | 26 | 3 |class='wd_label'| ଗୌର ଗୋବିନ୍ଦ ସ୍ୱାମୀ |class='wd_p569'| 1929-09-02 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1996-02-09 |class='wd_p20'| Mayapur |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11945428/ 11945428] | [[ଫାଇଲ:Gour2.jpg|center|80px]] |- class='wd_q4310764' | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q4310764|Q4310764]] | 39 | 5 |class='wd_label'| [[ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1933-05-15<ref name="ref_1b05fb605176034c429bd5bc2d47009e">https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13569254b</ref><ref name="ref_a0373d06219191b29aabef06075269bc">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/100714/p11.htm</ref> |class='wd_p19'| ଖିଦିରପୁର |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/71559896/ 71559896]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Santanu Acharya during Fakirmohan birthday celebration, Santikanana, Baleswar, Odisha 14-01-2014.JPG|center|80px]] |- class='wd_q4900649' | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q4900649|Q4900649]] | 29 | 2 |class='wd_label'| [[ଭାଗିରଥୀ ନେପାକ]] |class='wd_p569'| 1931-04-01 |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2007-01-03 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23519286/ 23519286] | [[ଫାଇଲ:Bhagirathi Nepak.jpg|center|80px]] |- class='wd_q4901751' | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q4901751|Q4901751]] | 32 | 4 |class='wd_label'| [[ଭୀମ ଭୋଇ]] |class='wd_p569'| 1850 |class='wd_p19'| [[ସୁବଳୟା]] |class='wd_p570'| 1895 |class='wd_p20'| [[ଖଳିଆପାଳି]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3816010/ 3816010] | [[ଫାଇଲ:Bhima Bhoi 01.png|center|80px]] |- class='wd_q4902086' | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q4902086|Q4902086]] | 28 | 3 |class='wd_label'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର ବେହେରା|ଭୁବନେଶ୍ଵର ବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1916-01-01 |class='wd_p19'| [[କାଶିବାହାଲ]] |class='wd_p570'| 2001-04-16<ref name="ref_0e5d37bcd090ac74bdefed51ed3da47c">https://books.google.com/books?id=j_OADwAAQBAJ&pg=PA23</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77675934/ 77675934] | [[ଫାଇଲ:Prof (Dr) Bhubaneswar Behera.jpg|center|80px]] |- class='wd_q4907192' | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q4907192|Q4907192]] | 39 | 8 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1950-04-08 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2020-07-20<ref name="ref_2bdb49f6424932fcd295f4105f954aed">https://indianexpress.com/article/entertainment/regional/bijay-mohanty-odia-actor-dies-at-70-6515831/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_d884ec8a3f8ded9666ed1328cbf6b600">https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/veteran-odia-actor-bijay-mohanty-dies-at-70-in-bhubaneswar-1702713-2020-07-21</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8150645201610621648/ 8150645201610621648] | [[ଫାଇଲ:Bijay Mohanty on the sets of Sahari Bagha.jpg|center|80px]] |- class='wd_q4955994' | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q4955994|Q4955994]] | 32 | 7 |class='wd_label'| [[ବ୍ରଜନାଥ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1936-01-12 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]] |class='wd_p570'| 2014-05-31 |class='wd_p20'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]]<ref name="ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b">''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75185732/ 75185732] | [[ଫାଇଲ:Brajanath Ratha.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5266631' | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q5266631|Q5266631]] | 27 | 4 |class='wd_label'| [[ଦେବଦାସ ଛୋଟରାୟ]] |class='wd_p569'| 1946-11-25<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39093975/ 39093975] | [[ଫାଇଲ:Devdas Chhotray.JPG|center|80px]] |- class='wd_q5277923' | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q5277923|Q5277923]] | 15 | 3 |class='wd_label'| [[ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1650 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1710 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/449151171032839092946/ 449151171032839092946] | |- class='wd_q5312450' | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q5312450|Q5312450]] | 48 | 9 |class='wd_label'| [[ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରସାଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1936-04-26 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/317289495/ 317289495]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><br/>[https://viaf.org/viaf/4955688/ 4955688] | [[ଫାଇଲ:Jagannath Prasad Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5312677' | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q5312677|Q5312677]] | 40 | 5 |class='wd_label'| [[ମନୋରଞ୍ଜନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1923-03-10 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2013-02-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/54577260/ 54577260] | [[ଫାଇଲ:Manoranjan das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5312982' | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q5312982|Q5312982]] | 27 | 3 |class='wd_label'| [[ଫତୁରାନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1915-06-01 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 1995-11-06 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30948489/ 30948489] | [[ଫାଇଲ:Faturananda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5314070' | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q5314070|Q5314070]] | 52 | 13 |class='wd_label'| [[ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1914-04-20 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1991-08-20 |class='wd_p20'| San Jose |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/114932685/ 114932685]<br/>[https://viaf.org/viaf/38817704/ 38817704] | [[ଫାଇଲ:Gopinath Mohanty 01.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5320043' | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q5320043|Q5320043]] | 27 | 6 |class='wd_label'| [[ନନ୍ଦ କିଶୋର ବଳ]] |class='wd_p569'| 1875-12-22<br/>1875<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1928-07-01<ref name="ref_8450f690eac6bedadf648a66a9b0d2b2">https://sambadepaper.com/imageview_136461_3111636_4_71_01-07-2020_14_i_1_sf.html</ref><br/>1928<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11409453/ 11409453]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q5320157' | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q5320157|Q5320157]] | 31 | 5 |class='wd_label'| [[ରାମକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1906-02-15 |class='wd_p19'| Bairoi |class='wd_p570'| 1994-10-28 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31100169/ 31100169] | [[ଫାଇଲ:Ramakrushna Nanda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5320261' | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q5320261|Q5320261]] | 36 | 6 |class='wd_label'| [[କାଳିନ୍ଦୀ ଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1901-07-02<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1991-05-15 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67876845/ 67876845] | |- class='wd_q5320436' | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q5320436|Q5320436]] | 37 | 11 |class='wd_label'| [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟ]] |class='wd_p569'| 1916-05-13<ref name="ref_7936bd9b86de1dd98f2cb23a103ab6d8">http://sambadepaper.com/imageview_158831_25725706_4_71_21-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2004-08-21<ref name="ref_7936bd9b86de1dd98f2cb23a103ab6d8">http://sambadepaper.com/imageview_158831_25725706_4_71_21-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/107786978/ 107786978]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Sachidananda Routray Portrait.png|center|80px]] |- class='wd_q5320710' | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q5320710|Q5320710]] | 22 | 4 |class='wd_label'| [[ସବ୍ୟସାଚୀ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1950-08-27 |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sabyasachi Mohapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5320715' | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q5320715|Q5320715]] | 25 | 5 |class='wd_label'| [[ମନମୋହନ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1951-11-10<ref name="ref_27585b821b9d32e8a14e841efd5e99e9">''[[:d:Q37312|ଇଣ୍ଟରନେଟ ମୁଭି ଡାଟାବେସ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] |class='wd_p570'| 2020-01-13<ref name="ref_acd00172ff9aa59794183f0481676897">https://updateodisha.com/2020/01/13/filmmaker-manmohan-mohapatra-passes-away-65534/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q5521022' | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q5521022|Q5521022]] | 30 | 7 |class='wd_label'| [[ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର]] |class='wd_p569'| 1862-08-09<ref name="ref_cd59a1d94a7eb1847e8d83a46825c9ab">http://www.enewsinsight.com/features/mangale-aila-usha-a-tribute-to-gangadhar-meher/</ref> |class='wd_p19'| [[ବରପାଲି]] |class='wd_p570'| 1924-04-04 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/54991226/ 54991226]<br/>[https://viaf.org/viaf/175625601/ 175625601] | [[ଫାଇଲ:Gangadhar Meher 2024 stamp of India.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5584168' | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q5584168|Q5584168]] | 35 | 5 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳ ଛୋଟରାୟ]] |class='wd_p569'| 1916-04-20<ref name="ref_6b685b8491ad649783e728ff77736e07">https://sakalaepaper.com/map-image/5874.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2003-01-22<ref name="ref_beb149e2d74e1459ee35e6debcb38f22">{{#invoke:cite web|url=http://www.odisha.in/news/151/ARTICLE/2026/2008-01-22.html|title=Flower that vanishes with the Author}}</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72993744/ 72993744]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Gopal Chhotray.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5584186' | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q5584186|Q5584186]] | 20 | 2 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1933 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2009-11-01<ref name="ref_76aba066f39170acf1d06b1cc8037023">http://news.outlookindia.com/item.aspx?668735</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q5588385' | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q5588385|Q5588385]] | 31 | 5 |class='wd_label'| [[ଗୌରହରି ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1960-10-09<ref name="ref_3d3fb4f83247c962b67278105c80f232">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-09-23&PageId=26205&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77915412/ 77915412]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Dr.Gourahari Das.JPG|center|80px]] |- class='wd_q5885192' | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q5885192|Q5885192]] | 36 | 2 |class='wd_label'| [[ମାୟାଧର ମାନସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1905-11-13 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1973-10-11 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/164431585/ 164431585]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Mayadhar Mansingh Digital portrait.png|center|80px]] |- class='wd_q5886494' | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q5886494|Q5886494]] | 35 | 4 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1909-12-01<ref name="ref_8d43a87ae1a1d5d3860f247313e8ce6d">http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2012/April/engpdf/63-69.pdf</ref> |class='wd_p19'| [[ଖିଚିଂ]] |class='wd_p570'| 1987-02-25 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/93337587/ 93337587] | |- class='wd_q5886890' | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q5886890|Q5886890]] | 53 | 8 |class='wd_label'| [[ଜୟନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1928-10-22<ref name="ref_2bba1fd90a13fa990d128a03df7a1982">''[[:d:Q237227|Brockhaus Enzyklopädie]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2023-08-27<ref name="ref_26554a2827fc90a98e3a68b6b71094af">https://pragativadi.com/eminent-litterateur-jayanta-mahapatra-passes-away-at-95/</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/79071278/ 79071278] | [[ଫାଇଲ:Jayanta Mahapatra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q6122097' | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q6122097|Q6122097]] | 31 | 4 |class='wd_label'| [[ଜଗଦୀଶ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1951-02-17 |class='wd_p19'| [[ଝାରସୁଗୁଡ଼ା]] |class='wd_p570'| 2013-12-29<ref name="ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b">''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> |class='wd_p20'| [[ବେଲପାହାଡ଼]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35746182/ 35746182] | [[ଫାଇଲ:Jagadish Mohanty.JPG|center|80px]] |- class='wd_q6164585' | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q6164585|Q6164585]] | 21 | 3 |class='wd_label'| [[ଯତୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1956-11-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35899154/ 35899154] | [[ଫାଇଲ:Jatindra Kumar Nayak during Odia Wikisource's 1st anniversary, Bhubaneswar, Odisha.jpg|center|80px]] |- class='wd_q6323205' | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q6323205|Q6323205]] | 13 | 2 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| 1949 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/12322710/ 12322710] | |- class='wd_q6355652' | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q6355652|Q6355652]] | 15 | 5 |class='wd_label'| [[କମଳାକାନ୍ତ ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1971-04-25 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:KKJena.JPG|center|80px]] |- class='wd_q6439424' | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q6439424|Q6439424]] | 29 | 2 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର କର]] |class='wd_p569'| 1907-01-01<ref name="ref_01f3d17fd34bfd9125310bccecf6ce0f">https://books.google.com/books?id=56PWDwAAQBAJ&pg=PA156&lpg=PA156</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1995-11-02 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30951524/ 30951524]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q6439538' | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q6439538|Q6439538]] | 18 | 4 |class='wd_label'| [[କୃତିବାସ ନାୟକ|କୃତ୍ତିବାସ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1955-03-02 |class='wd_p19'| [[ରାଜକନିକା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16365822/ 16365822] | [[ଫାଇଲ:Krutibas Nayak (portrait).jpg|center|80px]] |- class='wd_q6461158' | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q6461158|Q6461158]] | 24 | 6 |class='wd_label'| [[ସାଲବେଗ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1608 |class='wd_p20'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/262251018/ 262251018]<br/>[https://viaf.org/viaf/190162664239755001219/ 190162664239755001219]<br/>[https://viaf.org/viaf/77189390/ 77189390]<br/>[https://viaf.org/viaf/1494145857066722921400/ 1494145857066722921400] | |- class='wd_q6572779' | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q6572779|Q6572779]] | 25 | 9 |class='wd_label'| [[ରାଧାନାଥ ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1848-09-28 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1908-04-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28410919/ 28410919]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Portrait of Radhanath Ray.jpg|center|80px]] |- class='wd_q6572886' | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q6572886|Q6572886]] | 23 | 6 |class='wd_label'| [[ମଧୁସୂଦନ ରାଓ]] |class='wd_p569'| 1853-01-29<ref name="ref_583653ba344a27455757dccc565b2741">https://sambadepaper.com/epaperimages/28122020/28122020-md-hr-2/1086054.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1912-12-28 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8223638/ 8223638]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:BhaktaKabiMadhusudanRao.jpg|center|80px]] |- class='wd_q6573652' | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q6573652|Q6573652]] | 44 | 6 |class='wd_label'| [[ରମାକାନ୍ତ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1934-12-13 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/22550472/ 22550472]<br/>[https://viaf.org/viaf/186133279/ 186133279]<br/>[https://viaf.org/viaf/174341086/ 174341086] | [[ଫାଇଲ:Ramakanta Rath Odia Author.jpg|center|80px]] |- class='wd_q6929583' | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q6929583|Q6929583]] | 21 | 4 |class='wd_label'| [[ମୃଣାଳ ଚାଟାର୍ଜୀ]] |class='wd_p569'| 1961-02-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316739885/ 316739885]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Mrinal Chatterjee 2 (cropped).JPG|center|80px]] |- class='wd_q7130275' | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q7130275|Q7130275]] | 30 | 1 |class='wd_label'| ପଞ୍ଚାନନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1953<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21277959/ 21277959]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Panchanan Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q7237237' | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q7237237|Q7237237]] | 53 | 12 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଭାତ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1945-09-19<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଟଣୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/54307496/ 54307496] | [[ଫାଇଲ:Prabhat Patnaik, 2012 December 12 (Cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q7255999' | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q7255999|Q7255999]] | 23 | 10 |class='wd_label'| [[ମନମୋହନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1967-10-20 |class='wd_p19'| Lathanga |class='wd_p570'| 2013 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30147266844535482227/ 30147266844535482227] | [[ଫାଇଲ:Vanikavi Manmohan Acharya.jpg|center|80px]] |- class='wd_q7261264' | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q7261264|Q7261264]] | 21 | 5 |class='wd_label'| [[ପୁରିପଣ୍ଡା ଆପ୍ପାଲା ସ୍ୱାମୀ]] |class='wd_p569'| 1904-11-13 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1982-11-18 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q7286010' | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q7286010|Q7286010]] | 27 | 3 |class='wd_label'| [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1930-07-15 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2006 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/115254982/ 115254982]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q7289436' | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q7289436|Q7289436]] | 33 | 3 |class='wd_label'| [[ରମେଶ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1939-10-01 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1989-01-14 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/94740873/ 94740873] | |- class='wd_q7295851' | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q7295851|Q7295851]] | 27 | 3 |class='wd_label'| [[ରତ୍ନାକର ଚଇନି]] |class='wd_p569'| 1945-08-25<ref name="ref_884fdbfc893df87e637df1404fbda2ac">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2020/apr/19/odia-litterateur-ratnakar-chaini-passes-away-2132152.html</ref> |class='wd_p19'| ସାଲେପୁର ବ୍ଳକ |class='wd_p570'| 2020-04-18<ref name="ref_58922bc7b75f6e8165849be095a9b87f">https://www.dailypioneer.com/2020/state-editions/writer-chaini-passes-away.html</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55737484/ 55737484] | |- class='wd_q7409054' | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q7409054|Q7409054]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ସମ୍ବିତ ବଳ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q7426872' | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q7426872|Q7426872]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟନାରାୟଣ ବହିଦାର]] |class='wd_p569'| 1913-08-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1980-12-31 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75194829/ 75194829] | |- class='wd_q7586492' | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q7586492|Q7586492]] | 21 | 6 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେଓ]] |class='wd_p569'| 1870-12-17 |class='wd_p19'| [[ବାରିପଦା]] |class='wd_p570'| 1912-02-22 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23732749/ 23732749] | [[ଫାଇଲ:Sriram Chandra Bhanj Deo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q7633810' | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q7633810|Q7633810]] | 26 | 2 |class='wd_label'| ସୁଧୀର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1962 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2306160245386252640000/ 2306160245386252640000] | [[ଫାଇଲ:Sudhir Pattnaik during Odia Wikisource's 1st anniversary, Bhubaneswar, Odisha (cropped).JPG|center|80px]] |- class='wd_q7936667' | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q7936667|Q7936667]] | 29 | 5 |class='wd_label'| ବିଶ୍ଵନାଥ କବିରାଜ |class='wd_p569'| 1300<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1384<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/27223125/ 27223125] | |- class='wd_q11557608' | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q11557608|Q11557608]] | 29 | 7 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ]] |class='wd_p569'| 1874-09-09 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1945-05-16 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75452000/ 75452000]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Gopala Chandra Praharaja.png|center|80px]] |- class='wd_q11775123' | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q11775123|Q11775123]] | 28 | 7 |class='wd_label'| [[ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1922-05-24 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2013-07-10 |class='wd_p20'| [[ଅହମଦାବାଦ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8976995/ 8976995] | |- class='wd_q12357525' | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q12357525|Q12357525]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ବୈଷ୍ଣବ ପାଣି]] |class='wd_p569'| 1882-10-26<ref name="ref_0bc0cbbb70695ec1da9eb222ee1562e4">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/uploads/epaper/2021-05/6099d9fa73e6d.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1956-05-10 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/59917098/ 59917098] | |- class='wd_q12425547' | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q12425547|Q12425547]] | 24 | 6 |class='wd_label'| [[ପଠାଣି ସାମନ୍ତ]] |class='wd_p569'| 1835-12-13<ref name="ref_73c8974ccebc029de6042a0489c77dff">https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-0-387-30400-7_9124</ref> |class='wd_p19'| ଖଣ୍ଡପଡ଼ା |class='wd_p570'| 1904-06-11 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/27496931/ 27496931] | [[ଫାଇଲ:Pathani samant.jpg|center|80px]] |- class='wd_q12452860' | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q12452860|Q12452860]] | 29 | 5 |class='wd_label'| [[ବିନୋଦ କାନୁନଗୋ]] |class='wd_p569'| 1912-06-06 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1990-06-22 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53080341/ 53080341] | [[ଫାଇଲ:Binod Kanungo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q14642704' | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q14642704|Q14642704]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[ନଦୀୟା ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1931-11-15<ref name="ref_da18f1d5ffef16091caadc59ca88b4cf">https://samajaepaper.in/imageview_51_15920203754505_4_71_15-09-2020_9_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-09-14<ref name="ref_38dc4831cf375fb4be52ee171201f2e4">https://www.outlookindia.com/newsscroll/noted-author-nadiya-bihari-mohanty-dies/1935862</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36053908/ 36053908] | |- class='wd_q14797879' | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q14797879|Q14797879]] | 31 | 6 |class='wd_label'| [[ହରପ୍ରସାଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1945-01-15 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28362242/ 28362242] | [[ଫାଇଲ:Haraprasad Das at Odia Wikisource meeting,Bhubaneswar.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15042071' | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q15042071|Q15042071]] | 24 | 3 |class='wd_label'| [[ଦାଶ ବେନହୁର]] |class='wd_p569'| 1953-08-03 |class='wd_p19'| ଖଣ୍ଡପଡ଼ା |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46087727/ 46087727] | [[ଫାଇଲ:Dash Benhur@Odia Wiki 14 Day2.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15113443' | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q15113443|Q15113443]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ପ‌ତି|ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ପତି]] |class='wd_p569'| 1927-06-26<ref name="ref_2d854e811ab6219cb1b13664408365e9">http://dharitriepaper.in/edition/6867/bhubaneswar/page/14</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63146423/ 63146423] | |- class='wd_q15527673' | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q15527673|Q15527673]] | 30 | 5 |class='wd_label'| [[କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1789<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1845<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p20'| [[ଆଠଗଡ଼ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ|ଆଠଗଡ଼]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315098509/ 315098509] | [[ଫାଇଲ:Odissi music composer Kabisurjya Baladeba Ratha depicted in talapatra (palm leaf manuscript).jpg|center|80px]] |- class='wd_q15711266' | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q15711266|Q15711266]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ପଦ୍ମଜ ପାଳ]] |class='wd_p569'| 1946-11-04<ref name="ref_e5db8e0e16590704e837c735e9fea683">https://sambadepaper.com/epaperimages/26122020/26122020-md-km-13/12743116.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/130433332/ 130433332] | |- class='wd_q15723609' | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q15723609|Q15723609]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଦ୍ୱୈତ ମହାନ୍ତି|ଅଦ୍ଵୈତ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1942 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/198926180/ 198926180] | |- class='wd_q15723635' | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q15723635|Q15723635]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଅବନୀ କୁମାର ବରାଳ]] |class='wd_p569'| 1925-05-03 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2013-11-07 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6941794/ 6941794] | |- class='wd_q15723641' | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q15723641|Q15723641]] | 26 | 6 |class='wd_label'| [[ଅଭିମନ୍ୟୁ ସାମନ୍ତସିଂହାର]] |class='wd_p569'| 1760-02-23 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1806-06-15 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72727327/ 72727327] | [[ଫାଇଲ:Abhimanyu Samantasinghara.png|center|80px]] |- class='wd_q15723680' | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q15723680|Q15723680]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15723830' | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q15723830|Q15723830]] | 29 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳାକାନ୍ତ ଲେଙ୍କା]] |class='wd_p569'| 1935-11-19<ref name="ref_2a04012096b411ec91bccfb43983d820">{{#invoke:cite web|url=https://dhwanipratidhwani.net/wp-content/uploads/2020/08/AUGUST-19.pdf|title=ଆଧୁନିକ କବିତା ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ଅଲିଭା ଶିଖା କବି କମଳାକାନ୍ତ ଲେଙ୍କା|access-date=2024-02-16}}</ref> |class='wd_p19'| ଇଚ୍ଛାପୁର<ref name="ref_4dd8438ba10c5683dfa2e84e273f3b73">https://www.jstor.org/stable/24159059</ref><ref name="ref_2a04012096b411ec91bccfb43983d820">{{#invoke:cite web|url=https://dhwanipratidhwani.net/wp-content/uploads/2020/08/AUGUST-19.pdf|title=ଆଧୁନିକ କବିତା ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ଅଲିଭା ଶିଖା କବି କମଳାକାନ୍ତ ଲେଙ୍କା|access-date=2024-02-16}}</ref> |class='wd_p570'| 1999-08-18<ref name="ref_2a04012096b411ec91bccfb43983d820">{{#invoke:cite web|url=https://dhwanipratidhwani.net/wp-content/uploads/2020/08/AUGUST-19.pdf|title=ଆଧୁନିକ କବିତା ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ଅଲିଭା ଶିଖା କବି କମଳାକାନ୍ତ ଲେଙ୍କା|access-date=2024-02-16}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13832605/ 13832605]<br/>[https://viaf.org/viaf/182714751/ 182714751]<br/>[https://viaf.org/viaf/180301533/ 180301533] | |- class='wd_q15723865' | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q15723865|Q15723865]] | 29 | 1 |class='wd_label'| [[କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ|କାର୍ତ୍ତିକଚନ୍ଦ୍ର ରଥ]] |class='wd_p569'| 1949-03-21<ref name="ref_178662c9371cef8a44a670542b3fa439">http://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/290816/p11.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ବ୍ରହ୍ମପୁର]] |class='wd_p570'| 2019-04-01<ref name="ref_53d6bc01a3b28ee94d30dc488b7428aa">https://www.business-standard.com/article/pti-stories/renowned-dramatist-kartik-rath-dies-119040101245_1.html</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43160852/ 43160852] | |- class='wd_q15723875' | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q15723875|Q15723875]] | 32 | 5 |class='wd_label'| [[କାହ୍ନୁଚରଣ ମହାନ୍ତି|କାହ୍ନୁ ଚରଣ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1906-08-11<ref name="ref_fd5364b273ae349004ee6876cff62cec">http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/library/fellowship_pdf/Shri.%20Kanhu%20Charan%20Mohanty.pdf</ref> |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର|ସୋନପୁର]] |class='wd_p570'| 1994-04-06<ref name="ref_1844d93a77f696f291639fc5d1b6ef34">http://www.sambadepaper.com/epapermain.aspx?edcode=10&eddate=4/6/2017&querypage=2#</ref><ref name="ref_fd5364b273ae349004ee6876cff62cec">http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/library/fellowship_pdf/Shri.%20Kanhu%20Charan%20Mohanty.pdf</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6031288/ 6031288]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q15723877' | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q15723877|Q15723877]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[କାହ୍ନୁପା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15723905' | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q15723905|Q15723905]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[କୁଳମଣି ସାମଲ]] |class='wd_p569'| 1929-12-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2013-02-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66018981/ 66018981] | |- class='wd_q15723912' | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q15723912|Q15723912]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣମୋହନ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1919-08-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2013-07-19 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15723940' | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q15723940|Q15723940]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[କ୍ଷୀରୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ପୋଥାଳ]] |class='wd_p569'| 1939-06-30<ref name="ref_65351fc4a2c498780649dc0753b83182">https://www.dharitri.com/e-Paper/2012/160112/p3.htm</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2012-01-15<ref name="ref_d8c86550e5e9671aa7e5927adea2c4a8">https://timesofindia.indiatimes.com/noted-lyricist-and-writer-khirod-chandra-pothal-of-kotha-bhoga-khia-mo-chaka-akhia-fame-died-in-cuttack-on-sunday-family-sources-said-pothal-was-admitted-into-scb-medical-college-and-hospital-cuttack-/articleshow/11500228.cms</ref> |class='wd_p20'| [[ଶ୍ରୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଭେଷଜ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]]<ref name="ref_0361766fb153af6ddc161d34ad3bf83a">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/jan/16/poet-khirod-pothal-passes-away-330532.html</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60715347/ 60715347] | |- class='wd_q15723968' | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q15723968|Q15723968]] | 32 | 2 |class='wd_label'| [[ଗଗନେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1940-11-25<ref name="ref_8d4c158e875cba8d7c6af769b88a3007">http://dharitriepaper.in/edition/1789/sahityayan/page/4</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2022-11-19<ref name="ref_a124cc0ef1758ee99f47955ce8e46330">https://dharitriepaper.in/edition/11902/bhubaneswar/page/4</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/94807392/ 94807392] | [[ଫାଇଲ:Pofessor Gaganendra Nath Dash.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724003' | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q15724003|Q15724003]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ଗୁରୁକୃଷ୍ଣ ଗୋସ୍ୱାମୀ|ଗୁରୁକୃଷ୍ଣ ଗୋସ୍ଵାମୀ]] |class='wd_p569'| 1934-11-07<ref name="ref_d0761daed4e981d8942a1e5b5f2fd23a">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2018-04-14&PageId=36076&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_d9f69634c5dd0fcf202d6c4260e4237b">{{#invoke:cite web|url=https://sambad.in/state/guru-krishna-goswami-passes-away-134682/|title=ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗୀତିକାର ଗୁରୁକୃଷ୍ଣ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ ପରଲୋକ|access-date=2024-10-07}}</ref> |class='wd_p570'| 2018-05-06<ref name="ref_27585b821b9d32e8a14e841efd5e99e9">''[[:d:Q37312|ଇଣ୍ଟରନେଟ ମୁଭି ଡାଟାବେସ]]''</ref><ref name="ref_dc0e2bb0fdc0170d63af03c22e2f3ac3">https://timesofindia.indiatimes.com/city/cuttack/lyricist-gurukrushna-goswami-dies-at-84/articleshow/64060383.cms</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724018' | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q15724018|Q15724018]] | 25 | 4 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1784<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି]] |class='wd_p570'| 1862<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30597379/ 30597379]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Antique statue of Odissi musician ancient poet Gopalakrusna Pattanayaka at Paralakhemundi, Odisha.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724026' | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q15724026|Q15724026]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋବିନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1899-05-13<ref name="ref_909a1c371a582050cd96eefeb77ca19f">http://theprajatantra.org/prajatantra/epaper/edition/599/the-prajatantra-no1-news-paper-in-odisha/page/7</ref><ref name="ref_00741ccfeefbbc05c043dbf04b43f362">https://sambadepaper.com/imageview_167125_22426574_4_71_09-09-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1962-09-09<ref name="ref_00741ccfeefbbc05c043dbf04b43f362">https://sambadepaper.com/imageview_167125_22426574_4_71_09-09-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67771733/ 67771733] | |- class='wd_q15724074' | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q15724074|Q15724074]] | 14 | 2 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1918<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23461754/ 23461754] | |- class='wd_q15724092' | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q15724092|Q15724092]] | 34 | 3 |class='wd_label'| [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1923-10-03 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2011-01-16<ref name="ref_544893f60a88efa5dc9c61ab8ab85718">{{#invoke:cite web|url=http://www.orissadiary.com/personality/writer/CHITTARANJANDAS%20.asp|title=orissadiaryରେ ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ}}</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/79050302/ 79050302] | [[ଫାଇଲ:Chittaranjan Das (Odia writer).jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724094' | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q15724094|Q15724094]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1927-11-07 |class='wd_p19'| [[ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2005-03-07<ref name="ref_55a40c65e62dee51ed254fbe03c8ae2c">http://odisha.gov.in/e-magazine/Orissareview/2011/Nov/engpdf/9-17.pdf</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75187370/ 75187370] | |- class='wd_q15724095' | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q15724095|Q15724095]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1867-03-16 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1943-12-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28838546/ 28838546] | [[ଫାଇଲ:Chintamani Mohanty.png|center|80px]] |- class='wd_q15724123' | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q15724123|Q15724123]] | 33 | 6 |class='wd_label'| [[ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1491 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1550 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70008968/ 70008968] | [[ଫାଇଲ:Atibadi Jagannatha Dasa.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724124' | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q15724124|Q15724124]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଜଗନ୍ନାଥ ଦେବବର୍ମା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724129' | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q15724129|Q15724129]] | 34 | 3 |class='wd_label'| [[ଜଗନ୍ନାଥ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1937-01-07 |class='wd_p19'| ଗୋପ |class='wd_p570'| 2011-03-12 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/85899/ 85899]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Jagannath Mohanty.jpeg|center|80px]] |- class='wd_q15724145' | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q15724145|Q15724145]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ଜଳନ୍ଧର ଦେବ]] |class='wd_p569'| 1872-10-15 |class='wd_p19'| [[ଦେବଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1952-11-11<ref name="ref_dc1f082431d2d6a8bedcbbe1af1cc445">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=302637&boxid=3207406</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21140512/ 21140512] | |- class='wd_q15724162' | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q15724162|Q15724162]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ଞାନୀନ୍ଦ୍ର ବର୍ମା]] |class='wd_p569'| 1916<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1990-06-17<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/10158125033114931833/ 10158125033114931833] | |- class='wd_q15724168' | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q15724168|Q15724168]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଜୟନ୍ତ କୁମାର ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724281' | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q15724281|Q15724281]] | 28 | 1 |class='wd_label'| [[ଦାଶରଥି ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1936-07-27<ref name="ref_bd5faade434825873d0bf112d3119280">http://sahitya-akademi.gov.in/festival/pdf/news_28-1-2019.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43178901/ 43178901]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q15724293' | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q15724293|Q15724293]] | 38 | 4 |class='wd_label'| [[ଦୀନନାଥ ପାଠୀ|ଦିନନାଥ ପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1942-05-09<ref name="ref_89c446535af5a87f4ea609af2103e96d">http://epaper.prameyanews.com/67663-165610295-1-article.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-08-29<ref name="ref_51fb4511cbfab5d6ba1a7bf33f5913a1">https://historygreatest.com/dinanath-pathy-indian-painter-and-art-historian-died-at-74</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/94475013/ 94475013] | [[ଫାଇଲ:Dr. Dinanath Pathy.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724410' | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q15724410|Q15724410]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[ନିଜାମ]] |class='wd_p569'| 1951-10-02 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2015-09-21 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724441' | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q15724441|Q15724441]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ନୀଳମାଧବ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1919-11-14 |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା|ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲା]] |class='wd_p570'| 2012-12-28 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/10266134/ 10266134] | |- class='wd_q15724491' | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q15724491|Q15724491]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ପଞ୍ଚାନନ ପତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724493' | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q15724493|Q15724493]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ପଞ୍ଚାନନ ପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1914 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1998 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63653004/ 63653004] | |- class='wd_q15724591' | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q15724591|Q15724591]] | 20 | 4 |class='wd_label'| [[ପ୍ୟାରୀମୋହନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ|ପ୍ୟାରୀ ମୋହନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1851-08-05<ref name="ref_54c607e2f219238450d77bca8962b589">https://web.archive.org/web/20200809143547/http://sambadepaper.com/imageview_152208_31417731_4_71_05-08-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1851-12-28<ref name="ref_54c607e2f219238450d77bca8962b589">https://web.archive.org/web/20200809143547/http://sambadepaper.com/imageview_152208_31417731_4_71_05-08-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48358757/ 48358757]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q15724601' | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q15724601|Q15724601]] | 20 | 3 |class='wd_label'| [[ପୀତାମ୍ବର ତରାଇ]] |class='wd_p569'| 1959<ref name="ref_845ef813d583c520cd8ba4669f7c6483">http://dharitriepaper.in/edition/3389/sahityayan/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4008552/ 4008552] | [[ଫାଇଲ:Pitambar Tarai.JPG|center|80px]] |- class='wd_q15724712' | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q15724712|Q15724712]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ବଂଶୀଧର ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724754' | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q15724754|Q15724754]] | 35 | 7 |class='wd_label'| [[ବଳରାମ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1472 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]]<br/>[[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1556 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13115569/ 13115569]<br/>[https://viaf.org/viaf/2904166172270690800008/ 2904166172270690800008]<br/>[https://viaf.org/viaf/79419269/ 79419269] | [[ଫାଇଲ:Bhakta Kabi Balarama Dasa.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724759' | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q15724759|Q15724759]] | 29 | 1 |class='wd_label'| [[ବସନ୍ତ କୁମାର ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1913-06-26<ref name="ref_358054242c75c032276e9dccfa22c240">http://www.dharitri.com/Angul/260617/p6.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1994-02-20<ref name="ref_f9365d973ccb7343afcbd3cb9c7719fc">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=333064&boxid=2510648</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16181908/ 16181908] | |- class='wd_q15724780' | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q15724780|Q15724780]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ବାଞ୍ଛାନିଧି ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1897-04-20 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1938-04-19 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/311791773/ 311791773] | [[ଫାଇଲ:Banchhanidhi Mohanty Statue.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724783' | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q15724783|Q15724783]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ବାବା ବଳିଆ|ବିଚିତ୍ରାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1954-04-01 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15724801' | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q15724801|Q15724801]] | 33 | 4 |class='wd_label'| [[ବାଳକୃଷ୍ଣ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1923-05-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1993-11-12 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31135178/ 31135178] | [[ଫାଇଲ:Sangita Sudhakara Balakrushna Das Odissi music.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724814' | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q15724814|Q15724814]] | 28 | 2 |class='wd_label'| [[ବିଚ୍ଛନ୍ଦଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ|ବିଚ୍ଛନ୍ଦ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1901-01-20<ref name="ref_0e8209ae7e53c3bc71a7d9ae6eb2d7ad">{{#invoke:cite web|url=https://sambadepaper.com/epaperimages/20012021/20012021-md-hr-13/3448551.jpg|title=ଭଞ୍ଜ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ବିଚ୍ଛନ୍ଦଚରଣ|website=''[[:d:Q15725286|ସମ୍ବାଦ]]''|access-date=2021-01-20}}</ref> |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1961 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/314851375/ 314851375]<br/>[https://viaf.org/viaf/13901855/ 13901855] | [[ଫାଇଲ:Bichanda Charana Pattanayaka Odia literature.png|center|80px]] |- class='wd_q15724825' | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q15724825|Q15724825]] | 32 | 4 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1936-07-16<ref name="ref_8c0e2c8d3394d306c25693b9a4981a95">{{#invoke:cite web|url=http://www.dharitri.com/epaper/191213/p1.htm|title=ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର|access-date=2016-11-21}}</ref> |class='wd_p19'| [[ସନ୍ତରାଗଡ଼ିଆ]] |class='wd_p570'| 2020-04-26<ref name="ref_aef2df7b2d583601557a50ca540ee107">{{#invoke:cite web|url=http://sambad.in/state/famous-dramatist-bijay-mishra-passes-away-509470/|title=ବିଶିଷ୍ଟ ନାଟ୍ୟକାର ଓ ସଂଳାପକାର ବିଜୟ ମିଶ୍ରଙ୍କ ପରଲୋକ|access-date=2020-04-26}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/61096966/ 61096966] | [[ଫାଇଲ:Bijay Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724843' | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q15724843|Q15724843]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଭୁଦତ୍ତ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1936 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2003 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31640104/ 31640104] | |- class='wd_q15724846' | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q15724846|Q15724846]] | 39 | 6 |class='wd_label'| [[ବିଭୂତି ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1937-10-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72946443/ 72946443]<br/>[https://viaf.org/viaf/1511160668193803560005/ 1511160668193803560005] | [[ଫାଇଲ:Bibhuti patnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724847' | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q15724847|Q15724847]] | 27 | 1 |class='wd_label'| [[ବିମ୍ବାଧର ବର୍ମା]] |class='wd_p569'| 1901-08-21<ref name="ref_7936bd9b86de1dd98f2cb23a103ab6d8">http://sambadepaper.com/imageview_158831_25725706_4_71_21-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_555d485e24ff96769b7281a98ab56ec3">''[[:d:Q2494649|Union List of Artist Names]]''</ref> |class='wd_p570'| 1953-12-23<ref name="ref_7936bd9b86de1dd98f2cb23a103ab6d8">http://sambadepaper.com/imageview_158831_25725706_4_71_21-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50034420/ 50034420]<ref name="ref_2239c9884ee8de6d64c6919b9a97476a">http://id.worldcat.org/fast/354152</ref> | |- class='wd_q15724850' | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q15724850|Q15724850]] | 24 | 3 |class='wd_label'| [[ବିଶ୍ୱଜିତ ଦାସ|ବିଶ୍ଵଜିତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1936-08-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2004-12-30 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78422198/ 78422198] | [[ଫାଇଲ:Biswajit Das - 2.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724851' | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q15724851|Q15724851]] | 27 | 2 |class='wd_label'| [[ବିଶ୍ୱନାଥ କର|ବିଶ୍ଵନାଥ କର]] |class='wd_p569'| 1864-12-24<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p19'| ମୂଳବସନ୍ତ<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p570'| 1934-10-19<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38513628/ 38513628] | [[ଫାଇଲ:Visvanath Kar.png|center|80px]] |- class='wd_q15724891' | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q15724891|Q15724891]] | 26 | 2 |class='wd_label'| [[ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1730 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1795<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p20'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43220919/ 43220919] | |- class='wd_q15724897' | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q15724897|Q15724897]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ଭକ୍ତ ଚରଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1729 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1813<ref name="ref_b68f9b286348ebaf17a7d8a844310784">http://suryaprava.co.in/epaper/m/42714/588ce7d95923f</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62359559/ 62359559] | [[ଫାଇଲ:Bhakta Charana.png|center|80px]] |- class='wd_q15724898' | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q15724898|Q15724898]] | 19 | 3 |class='wd_label'| [[ଭଗବତୀ ଚରଣ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1908-02-01 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1943-10-23<ref name="ref_895394975a96ebdc038d8ad1678ac182">http://www.cpimodisha.org/history-cpim-odisha</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58046052/ 58046052] | [[ଫାଇଲ:Bhagabati Charan Panigrahi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724984' | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q15724984|Q15724984]] | 39 | 7 |class='wd_label'| [[ମହାପାତ୍ର ନୀଳମଣି ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1926-12-22<ref name="ref_9447419000259fead097be72ae5a3f46">https://historygreatest.com/mohapatra-nilamani-sahoo-indian-writer-died-at-89</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2016-06-25<ref name="ref_9447419000259fead097be72ae5a3f46">https://historygreatest.com/mohapatra-nilamani-sahoo-indian-writer-died-at-89</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34871962/ 34871962] | [[ଫାଇଲ:MohapatraNilamaniSahoo10.JPG|center|80px]] |- class='wd_q15725056' | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q15725056|Q15725056]] | 22 | 5 |class='wd_label'| [[ମୋହନ ସୁନ୍ଦର ଦେବ ଗୋସ୍ୱାମୀ|ମୋହନ ସୁନ୍ଦର ଦେବ ଗୋସ୍ଵାମୀ]] |class='wd_p569'| 1892-08-08 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1948-01-11 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Odissi music & dance Guru Mohan Sundar Deb Goswami.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725059' | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q15725059|Q15725059]] | 19 | 3 |class='wd_label'| [[ଯଦୁମଣି ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1781-01-08<ref name="ref_29aefa5b69d7185983a70b04d8b8f264">https://sambadepaper.com/epaperimages/08012021/08012021-md-hr-4/24133894.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଇଟାମାଟି ଗ୍ରାମ]] |class='wd_p570'| 1868 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72993147/ 72993147] | [[ଫାଇଲ:Utkala Ghanta Jadumani Mahapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725060' | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q15725060|Q15725060]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଯମେଶ୍ୱର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1926-04-24 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2010-01-07 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15725063' | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q15725063|Q15725063]] | 21 | 4 |class='wd_label'| [[ଯଶୋବନ୍ତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1487<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3997147270647435700004/ 3997147270647435700004] | [[ଫାଇଲ:Mahapurusha Jasobanta Dasa.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725091' | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q15725091|Q15725091]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ରତି ରଞ୍ଜନ ମିଶ୍ର|ରତିରଞ୍ଜନ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1952-10-01 |class='wd_p19'| [[ଆନନ୍ଦପୁର]] |class='wd_p570'| 2005-05-10 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:RATI RANJAN MISHRA.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725092' | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q15725092|Q15725092]] | 20 | 3 |class='wd_label'| [[ରତିକାନ୍ତ ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1970-10-27 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Ratikant Satpathy.JPG|center|80px]] |- class='wd_q15725104' | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q15725104|Q15725104]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜକିଶୋର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1916-04-08<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref><br/>1917<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1997-03-02<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67868063/ 67868063] | |- class='wd_q15725123' | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q15725123|Q15725123]] | 27 | 5 |class='wd_label'| [[ରାଧାମୋହନ ଗଡ଼ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1911-08-25 |class='wd_p19'| [[ଅନୁଗୋଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2000-02-21 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70270100/ 70270100] | |- class='wd_q15725160' | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q15725160|Q15725160]] | 29 | 6 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1888-12-09 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1953-02-24 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9312147270626435700004/ 9312147270626435700004]<br/>[https://viaf.org/viaf/40708353/ 40708353] | [[ଫାଇଲ:Laxmikanta Mohapatra 2023 stamp of India.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725173' | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q15725173|Q15725173]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଲାଲା ନଗେନ୍ଦ୍ର ରାୟ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15725231' | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q15725231|Q15725231]] | 17 | 3 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀକାନ୍ତ ଗୌତମ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15725265' | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q15725265|Q15725265]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ସଦାନନ୍ଦ|କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମା]] |class='wd_p569'| 1720 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1790 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15725366' | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q15725366|Q15725366]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁବୋଧ ଚାଟାର୍ଜି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15725368' | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q15725368|Q15725368]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ସୁରେଶ ବଳବନ୍ତରାୟ]] |class='wd_p569'| 1954-10-26 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] |class='wd_p570'| 2014-01-13 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/5917150325541310090003/ 5917150325541310090003] | |- class='wd_q15725397' | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q15725397|Q15725397]] | 26 | 5 |class='wd_label'| [[ସ୍ୱରୂପ ନାୟକ|ସ୍ଵରୂପ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1947-02-08<ref name="ref_58fc6138575453a239d2f8ba372c54b0">http://www.dharitri.com/Bhubaneswar/040116/p11.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2023-10-27<ref name="ref_d3e4e0b46b95f84152d4429d5db38dfe">https://odishatv.in/news/odisha/odia-music-director-swarup-nayak-passes-away-after-battle-with-cancer-218591</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Swarup Nayak.png|center|80px]] |- class='wd_q15725403' | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q15725403|Q15725403]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ହରିହର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1940-01-20<ref name="ref_5e8e7eb24ae0aed8e18e73a3974320d5">''[[:d:Q1954990|The Telegraph]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75192598/ 75192598] | [[ଫାଇଲ:Harihara Mishra at Bhubaneswar Odisha 02-19 12 (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725425' | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q15725425|Q15725425]] | 29 | 1 |class='wd_label'| [[ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1955-05-01 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23676474/ 23676474] | |- class='wd_q15830684' | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q15830684|Q15830684]] | 48 | 5 |class='wd_label'| [[ଦେବୀପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1931-03-14 |class='wd_p19'| Tigiria P.S. |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/111577582/ 111577582] | [[ଫାଇଲ:Debi Prasanna Pattanayak introducing himself for Voice intro project.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15911573' | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q15911573|Q15911573]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ହିମାଂଶୁ ଶେଖର ଫତେସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1972 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q16309455' | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q16309455|Q16309455]] | 18 | 1 |class='wd_label'| ରାମରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ମଦୁରାଇ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Ramaraai.jpg|center|80px]] |- class='wd_q16334221' | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q16334221|Q16334221]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[କବି ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1938-08-10 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2014-03-15 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q16334222' | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q16334222|Q16334222]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1941-03-18 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2014-02-13 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13648988/ 13648988]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q16344340' | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q16344340|Q16344340]] | 28 | 4 |class='wd_label'| ବିକ୍ରମ ଦେବ ବର୍ମା |class='wd_p569'| 1869<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><br/>1869-06-28 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1951-04-14 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62976466/ 62976466] | [[ଫାଇଲ:Vikram Deo Varma.jpg|center|80px]] |- class='wd_q16734928' | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q16734928|Q16734928]] | 20 | 4 |class='wd_label'| [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ପରିଡ଼ା]] |class='wd_p569'| 1947-01-04 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q16745096' | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q16745096|Q16745096]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ହାଡ଼ିବନ୍ଧୁ ମିର୍ଦ୍ଧା]] |class='wd_p569'| 1941-04-01 |class='wd_p19'| [[ବରଗଡ଼]] |class='wd_p570'| 2014-05-01 |class='wd_p20'| [[ସମ୍ବଲପୁର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73178968/ 73178968]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q16964252' | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q16964252|Q16964252]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[କଣ୍ଡୁରୀ ଚରଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1929-12-12<ref name="ref_fbe9a952684caace1e2604aff495124f">http://odishasuntimes.com/2014/05/26/popular-odisha-writer-kanduri-charan-das-dies/</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2014-05-26<ref name="ref_83349fe4b31ee86be7c72596deb51ab9">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/270514/p14.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78884214/ 78884214] | |- class='wd_q17147169' | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q17147169|Q17147169]] | 26 | 2 |class='wd_label'| [[ଦୀପକ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1938 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2008-01-30 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72948282/ 72948282] | |- class='wd_q17254582' | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q17254582|Q17254582]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ଧୀରେନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1933-02-01<br/>1933<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ରାଇରଙ୍ଗପୁର]] |class='wd_p570'| 2009-01-01 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/5018006/ 5018006] | |- class='wd_q17334537' | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q17334537|Q17334537]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ଧନେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର|ଧନେଶ୍ଵର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1931-08-05 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2018-07-02 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26776100/ 26776100] | |- class='wd_q17421666' | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q17421666|Q17421666]] | 30 | 3 |class='wd_label'| [[ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1887-07-30<ref name="ref_de3173c964441bb6ffd9e5b5ff2c3fae">{{#invoke:cite web|url=http://archive.org/details/sahitya-sadhaka-artaballabha-|title=ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ}}</ref><ref name="ref_53b5079c9f22bea69a25680cc75c5041">https://ova.gov.in/en/Author?aid=oR5tH595a1U=</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_de3173c964441bb6ffd9e5b5ff2c3fae">{{#invoke:cite web|url=http://archive.org/details/sahitya-sadhaka-artaballabha-|title=ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ}}</ref> |class='wd_p570'| 1963-09-30<ref name="ref_de3173c964441bb6ffd9e5b5ff2c3fae">{{#invoke:cite web|url=http://archive.org/details/sahitya-sadhaka-artaballabha-|title=ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ}}</ref><ref name="ref_53b5079c9f22bea69a25680cc75c5041">https://ova.gov.in/en/Author?aid=oR5tH595a1U=</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/214152636054420050559/ 214152636054420050559] | |- class='wd_q17466420' | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q17466420|Q17466420]] | 20 | 1 |class='wd_label'| ଭୂପେନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1935-08-03 |class='wd_p19'| [[ଜଳେଶ୍ୱର|ଜଳେଶ୍ଵର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9472710/ 9472710]<ref name="ref_153811ec90bcab0fc44a81fe6d8d1caf">http://id.worldcat.org/fast/428150</ref> | |- class='wd_q17489777' | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q17489777|Q17489777]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ନିଖିଳାନନ୍ଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1947-12-20 |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q17509733' | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q17509733|Q17509733]] | 26 | 3 |class='wd_label'| [[ବିଧୁଭୂଷଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1922-04-11<br/>1922<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1999-06-02 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68066777/ 68066777]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q18011634' | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q18011634|Q18011634]] | 14 | 2 |class='wd_label'| [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1903-09-10<ref name="ref_d70b9227211f1127c4977d5ef3fbe2d7">http://odishan.com/8354</ref><ref name="ref_ac7e96bc2a7fe6fc1bc5e5750bd1dd23">https://sambadepaper.com/imageview_167457_0496801_4_71_10-09-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1994-12-23<ref name="ref_d19b4a6da86af203fff3c555458b63ce">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=285815&boxid=25719473</ref><ref name="ref_ac7e96bc2a7fe6fc1bc5e5750bd1dd23">https://sambadepaper.com/imageview_167457_0496801_4_71_10-09-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q18126466' | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q18126466|Q18126466]] | 26 | 2 |class='wd_label'| [[ଭାରତ ମାଝୀ]] |class='wd_p569'| 1972-04-01<ref name="ref_6ab2e080269e729c022d52d0f0a53eb5">''[[:d:Q122616790|ନିର୍ଭୟ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/317105206/ 317105206] | [[ଫାଇଲ:Bharat Majhi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q18177013' | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q18177013|Q18177013]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ସାରଙ୍ଗଧର ରାୟଗୁରୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23692196/ 23692196] | |- class='wd_q18325437' | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q18325437|Q18325437]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସୌଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| 1951-08-15 |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6532075/ 6532075] | |- class='wd_q18353802' | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q18353802|Q18353802]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ମାୟାଧର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| 1956-02-08 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Mayadhar swain.jpg|center|80px]] |- class='wd_q18377237' | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q18377237|Q18377237]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଦଣ୍ଡପାଣି ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1917-03-30 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2014-10-29 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q18580084' | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q18580084|Q18580084]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜକିଶୋର ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1914-11-23 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1998-08-11 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60654941/ 60654941] | |- class='wd_q18601448' | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q18601448|Q18601448]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ମଦନମୋହନ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1934-03-13<ref name="ref_f099f27c854ab98b4461f20bf6f23027">http://rebatee.in/docs/emagazine/20218/index.html#page/14</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଣପୁର]] |class='wd_p570'| 2014-12-02 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6496963/ 6496963] | |- class='wd_q18609812' | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q18609812|Q18609812]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଶାନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1941-04-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75446296/ 75446296]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q18611410' | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q18611410|Q18611410]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ଦେବପ୍ରସାଦ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1966-02-24<ref name="ref_7287af764a1712b74b9a1132cb7afe37">https://sambadepaper.com/epaperimages/24072022/24072022-md-hr-6/691077.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9153406/ 9153406] | [[ଫାଇଲ:Debaprasad dash.JPG|center|80px]] |- class='wd_q18647627' | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q18647627|Q18647627]] | 13 | 3 |class='wd_label'| [[ହାଡ଼ି ଦାସ|ହାଡ଼ିଦାସ]] |class='wd_p569'| 1772 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1837 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/175856286/ 175856286] | |- class='wd_q18650092' | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q18650092|Q18650092]] | 30 | 5 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ରଥ|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ]] |class='wd_p569'| 1945-08-03 |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର]] |class='wd_p570'| 2016-12-30<ref name="ref_14fbf8bca29dc2eb4ce27b34b7c2fa2a">{{#invoke:cite web|url=http://www.dharitri.com/Sambalpur/311216/p1.htm|title=ସାହିତ୍ୟିକ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପରଲୋକ}}</ref> |class='wd_p20'| [[ପୁଣେ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36046613/ 36046613] | [[ଫାଇଲ:GopalRath.jpg|center|80px]] |- class='wd_q18697067' | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q18697067|Q18697067]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରକାଶ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1956-06-04 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/169998074/ 169998074] | [[ଫାଇଲ:Prakash Mohapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q18720416' | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q18720416|Q18720416]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଉଦୟନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] |class='wd_p569'| 1905-03-16 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1999-01-08 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23519357/ 23519357]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q19201294' | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q19201294|Q19201294]] | 26 | 3 |class='wd_label'| [[ରବି ସିଂ]] |class='wd_p569'| 1931-01-27 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2020-02-02<ref name="ref_388be2e61ada952920528ac35b653e9c">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2020/feb/03/revolutionary-odia-poet-rabi-singh-passes-away-2098281.html</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50668142/ 50668142] | |- class='wd_q19361041' | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q19361041|Q19361041]] | 32 | 2 |class='wd_label'| [[ସୂର୍ଯ୍ୟନାରାୟଣ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1908-07-01<ref name="ref_cfc2244ac0260d19a4ea8162e22b2fb4">https://sambadepaper.com/epaperimages/01082022/01082022-md-pau-48/205131383.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1982-07-11<ref name="ref_5618c7c971fab291ede739da1cab99ed">https://sambadepaper.com/epaperimages/01082022/01082022-md-pau-52/205320152.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30932284/ 30932284] | |- class='wd_q19627005' | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q19627005|Q19627005]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ]] |class='wd_p569'| 1941-04-17<ref name="ref_db6a19a51780f7dcb7d6d3872e7f7b2e">http://www.enewspapr.com/News/NITIDIN/BHUB/2021/04/17/ArticleImages/1FF63AE.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-03-18 |class='wd_p20'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q19663402' | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q19663402|Q19663402]] | 38 | 7 |class='wd_label'| [[ଅସୀମ ବସୁ]] |class='wd_p569'| 1935-11-30<ref name="ref_4b6c75d7e4326d49112b6b0560cc3c1a">https://historygreatest.com/asim-basu-indian-theater-director-died-at-81</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-02-01<ref name="ref_4b6c75d7e4326d49112b6b0560cc3c1a">https://historygreatest.com/asim-basu-indian-theater-director-died-at-81</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3113150688329212660002/ 3113150688329212660002] | [[ଫାଇଲ:Asim Basu.jpg|center|80px]] |- class='wd_q19842252' | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q19842252|Q19842252]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର ମିଶ୍ର|ଭୁବନେଶ୍ଵର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1927-07-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1993-05-07<ref name="ref_ebf9b2c2ae1ed14914069ebb0cfdf42b">https://sambadepaper.com/epaperimages/07052020/07052020-md-hr-2/2104275.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q19857940' | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q19857940|Q19857940]] | 24 | 2 |class='wd_label'| ନିଖିଳ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1949-09-17<ref name="ref_c78f22098cec67f95a30be6e285156ba">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-11-25&PageId=29041&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Nikhil Mohan Pattnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q19891073' | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q19891073|Q19891073]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ପରମାନନ୍ଦ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1893-08-19<ref name="ref_2e91a88c1638ff918e9858de397230ae">http://sambadepaper.com/imageview_157811_23916658_4_71_19-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1971-04-11<ref name="ref_2e91a88c1638ff918e9858de397230ae">http://sambadepaper.com/imageview_157811_23916658_4_71_19-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| [[ବାରିପଦା]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/229043861/ 229043861] | |- class='wd_q19960962' | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q19960962|Q19960962]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1887-06-27 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1926-02-12 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/171679586/ 171679586]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q20080719' | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q20080719|Q20080719]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ମନମୋହନ ଚୌଧୁରୀ]] |class='wd_p569'| 1915-10-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2003-06-02 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53064041/ 53064041]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q20278647' | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q20278647|Q20278647]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଜିତ କୁମାର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1980-07-09<br/>1980-06-09<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/82145541823996600344/ 82145541823996600344] | |- class='wd_q20368640' | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q20368640|Q20368640]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1929-06-30<ref name="ref_793f876152c43bf60f09265f693ef8d3">{{#invoke:cite web|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/advocates-bid-tearful-adieu-to-barrister-das/article1359588.ece|title=Advocates bid tearful adieu to Barrister Das}}</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2008-10-17 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3902731/ 3902731] | |- class='wd_q20680187' | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q20680187|Q20680187]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ବେଣୀମାଧବ ପାଢ଼ୀ]] |class='wd_p569'| 1919-06-16 |class='wd_p19'| ଚିକିଟି |class='wd_p570'| 2008 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70360365/ 70360365] | |- class='wd_q20726615' | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q20726615|Q20726615]] | 30 | 1 |class='wd_label'| [[ନୃସିଂହ ଚରଣ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1929-04-20 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2015-12-30<ref name="ref_d640f959abe59ec360a48d38d797f7ac">http://prameyanews7.com/en/dec2015/odisha/10106/Writer-Nrusingha-Charan-Panda-passes-away-Nrusingha-Charan-PandaOdisha-Odisha.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/17954452/ 17954452]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q20736268' | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q20736268|Q20736268]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୈଳେଶ୍ୱର ନନ୍ଦ|ଶୈଳେଶ୍ଵର ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1944-11-04<ref name="ref_46ded45f15bd65f4ca123988e42a1ba4">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/060314/p12.htm</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31122877/ 31122877] | |- class='wd_q20739552' | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q20739552|Q20739552]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ହୃଦାନନ୍ଦ ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1930-05-10<ref name="ref_c67c1f56390e0583d6a03b5f06a271ca">https://web.archive.org/web/20200727011915/http://sambadepaper.com/imageview_147999_12322298_4_71_27-07-2020_16_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-07-27<ref name="ref_c67c1f56390e0583d6a03b5f06a271ca">https://web.archive.org/web/20200727011915/http://sambadepaper.com/imageview_147999_12322298_4_71_27-07-2020_16_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28668954/ 28668954]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q20795019' | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q20795019|Q20795019]] | 32 | 1 |class='wd_label'| [[ଗଣେଶ୍ୱର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1942-10-28<ref name="ref_ad130f4395b4ad73420664f48ec8283f">''[[:d:Q15222191|general catalog of BnF]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2015-08-10 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/93603783/ 93603783] | |- class='wd_q20831548' | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q20831548|Q20831548]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[ମନୋଜ କୁମାର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1954-10-04<ref name="ref_44c6cec09eae11145422f6d469fa0e88">http://dharitriepaper.in/edition/5894/bhubaneswar/page/13</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]]<ref name="ref_e85627781f27f994fbe2d4ded439708c">https://odishatv.in/odisha-news/eminent-odia-writer-sarala-award-winner-manoj-panda-dies-at-65-461362</ref> |class='wd_p570'| 2020-07-02<ref name="ref_e85627781f27f994fbe2d4ded439708c">https://odishatv.in/odisha-news/eminent-odia-writer-sarala-award-winner-manoj-panda-dies-at-65-461362</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/594148632963230630005/ 594148632963230630005] | |- class='wd_q20856008' | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q20856008|Q20856008]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1869-08-21 |class='wd_p19'| [[ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି]] |class='wd_p570'| 1924-01-12 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/61151787/ 61151787]<br/>[https://viaf.org/viaf/182877857/ 182877857] | |- class='wd_q20857019' | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q20857019|Q20857019]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ବାମାଚରଣ ମିତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1915 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1975 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51345338/ 51345338] | |- class='wd_q20858483' | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q20858483|Q20858483]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଦାସିଆ ବାଉରୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Dasia Baauri.jpg|center|80px]] |- class='wd_q20894426' | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q20894426|Q20894426]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ଚୌଧୁରୀ ହେମକାନ୍ତ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1935 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2005-08-31 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75283996/ 75283996] | |- class='wd_q20908739' | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q20908739|Q20908739]] | 24 | 3 |class='wd_label'| [[କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1911-09-04<ref name="ref_123c6bae0dacd8e0b3145f6970d12188">http://sambadepaper.com/imageview_165190_21454936_4_71_04-09-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଙ୍କୀ]] |class='wd_p570'| 2001-06-15 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28465580/ 28465580] | [[ଫାଇଲ:Dr Kunja Bihari Tripathy.jpg|center|80px]] |- class='wd_q20965875' | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q20965875|Q20965875]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ମଧୁସୂଦନ ପତି]] |class='wd_p569'| 1941-06-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/119218757/ 119218757] | |- class='wd_q20968921' | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q20968921|Q20968921]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋଲୋକ ବିହାରୀ ଧଳ]] |class='wd_p569'| 1921-12-15<ref name="ref_ca511740ac47929828ce69ecf7e01223">http://dharitriepaper.in/edition/9550/bhubaneswar/page/11</ref> |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1974-06-24<ref name="ref_ca511740ac47929828ce69ecf7e01223">http://dharitriepaper.in/edition/9550/bhubaneswar/page/11</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1640410/ 1640410] | |- class='wd_q21034451' | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q21034451|Q21034451]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀବତ୍ସ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1870 |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1943 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21054955' | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q21054955|Q21054955]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1917-02-18 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2012-01-02<ref name="ref_8184a2dbd6794c639932c16fe0886c54">https://www.dharitri.com/e-Paper/2012/030112/p7.htm</ref> |class='wd_p20'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21069805' | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q21069805|Q21069805]] | 13 | 1 |class='wd_label'| ମନୋହର ମେହେର |class='wd_p569'| 1885-03-24 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1969-12-04 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57892165/ 57892165]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q21087270' | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q21087270|Q21087270]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1953-12-19<ref name="ref_05a518d1f58f38b4c95c296ccc64d78b">http://www.dharitri.com/e-Paper/Berhampur/200915/p6.htm</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6048854/ 6048854] | |- class='wd_q21088451' | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q21088451|Q21088451]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ରାମଶଙ୍କର ରାୟ|ରାମ ଶଙ୍କର ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1857-05-25 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1931-09-13 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30527122/ 30527122] | |- class='wd_q21119519' | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q21119519|Q21119519]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ନରସିଂହ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1926-07-01<ref name="ref_8450f690eac6bedadf648a66a9b0d2b2">https://sambadepaper.com/imageview_136461_3111636_4_71_01-07-2020_14_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1998-10-14<ref name="ref_3e8dbb7936824ed4e165125ea524e346">https://sambadepaper.com/imageview_180814_23213695_4_71_14-10-2020_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21130234' | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q21130234|Q21130234]] | 31 | 4 |class='wd_label'| [[ସୁବୋଧ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୯୪୭ ଜନ୍ମ)|ସୁବୋଧ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1947-02-01<ref name="ref_dd9265d68a9ca75735c6e70a5afafb6c">http://samajaepaper.in/epaperimages/17092017/17092017-md-ct-3/179201722756418.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-09-16<ref name="ref_516057c228ebb65b18edfd068264830c">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/170917/p5.htm</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]]<ref name="ref_570e316cd89fd78aa51e941d85a70cea">https://sambadenglish.com/odisha-cine-dialogue-writer-subodh-patnaik-passes-away/</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70228943/ 70228943] | |- class='wd_q21217814' | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q21217814|Q21217814]] | 23 | 2 |class='wd_label'| [[ସୌରୀନ୍ଦ୍ର ବାରିକ]] |class='wd_p569'| 1938-10-03<ref name="ref_fe3112f4923455e8d7eb8f7e8dafdc4d">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/240216/p15.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ବାରିପଦା]] |class='wd_p570'| 2016-02-23<ref name="ref_4e1fec299d9d0376ca12d944584c4f20">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2016/feb/24/Poet-Sourindra-Barik-Passes-Away-at-79-896253.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65274054/ 65274054] | |- class='wd_q21249115' | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q21249115|Q21249115]] | 28 | 2 |class='wd_label'| [[କେଦାରନାଥ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1911-10-28<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1981-04-20<ref name="ref_1bd4fa005a2c1bf6c5b01d894c2d2ac0">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=348550&boxid=31247640</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/27078437/ 27078437] | [[ଫାଇଲ:Kedarnath Mahapatra Statue 02.jpg|center|80px]] |- class='wd_q21296918' | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q21296918|Q21296918]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଦର୍ଶନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1939-01-28 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-12-01<ref name="ref_6826d77130e21602a827bf7d63ec4c93">https://sambadepaper.com/epaperimages/02122022/02122022-md-hr-6/182682.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21334760' | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q21334760|Q21334760]] | 23 | 2 |class='wd_label'| [[ନଟବର ସାମନ୍ତରାୟ]] |class='wd_p569'| 1918-12-23<ref name="ref_98ab306b2e9f627ec1a262646b44868a">https://sambadepaper.com/imageview_156886_23741499_4_71_17-08-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2000-08-17<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38508881/ 38508881] | |- class='wd_q21334812' | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q21334812|Q21334812]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ସାମଲ]] |class='wd_p569'| 1939-02-27<ref name="ref_26ada2e416487ba8ff8f71c4f6a26980">{{#invoke:cite web|url=http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-04-15&PageId=19217&PageNum=9|title=ବାହାର ସାହିତ୍ୟରୁ ମାଲ୍ ମସଲା ଆଣିଲେ ଆମ ସାହିତ୍ୟ ଉଧେଇବ ନାହିଁ|access-date=2017-04-15}}</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_26ada2e416487ba8ff8f71c4f6a26980">{{#invoke:cite web|url=http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-04-15&PageId=19217&PageNum=9|title=ବାହାର ସାହିତ୍ୟରୁ ମାଲ୍ ମସଲା ଆଣିଲେ ଆମ ସାହିତ୍ୟ ଉଧେଇବ ନାହିଁ|access-date=2017-04-15}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65368788/ 65368788] | [[ଫାଇଲ:Baishnab Charan Samal.jpg|center|80px]] |- class='wd_q21389870' | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q21389870|Q21389870]] | 13 | 1 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21405810' | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q21405810|Q21405810]] | 26 | 4 |class='wd_label'| [[ବନମାଳୀ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1720 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1793 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45638539/ 45638539]<br/>[https://viaf.org/viaf/16366907/ 16366907] | [[ଫାଇଲ:Banamali Dasa.png|center|80px]] |- class='wd_q21480690' | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q21480690|Q21480690]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ମେହମୁଦ ହୁସେନ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର]] |class='wd_p570'| 2015-11-11 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21481665' | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q21481665|Q21481665]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଧାଚରଣ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1898-04-24 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1974-10-29 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21503712' | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q21503712|Q21503712]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1937-10-25<ref name="ref_3291038168deec319ecd9f0e0af32339">https://web.archive.org/web/20200723035955/https://suryaprava.co.in/epaper/m/127185/5eed6653a9026</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-06-03 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13634095/ 13634095] | |- class='wd_q21540402' | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q21540402|Q21540402]] | 19 | 5 |class='wd_label'| [[ସୁବ୍ରତ କୁମାର ପୃଷ୍ଟି]] |class='wd_p569'| 1976-06-08 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/106761491/ 106761491] | [[ଫାଇଲ:Subrat Prusty1.jpg|center|80px]] |- class='wd_q21552824' | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q21552824|Q21552824]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଜଗନମୋହ‌ନ ଲାଲ|ଜଗନ୍ମୋହନ ଲାଲ]] |class='wd_p569'| 1838-11-25<ref name="ref_2444980a6b783e624c6145349eca5292">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/241117/p10.htm</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1913-12-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75313077/ 75313077] | |- class='wd_q21553721' | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q21553721|Q21553721]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ରତନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1929-05-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/120004213/ 120004213] | |- class='wd_q21666156' | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q21666156|Q21666156]] | 16 | 3 |class='wd_label'| [[ଚତୁର୍ଭୁଜ ମେହେର]] |class='wd_p569'| 1935-10-13 |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର|ସୋନପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21694676' | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q21694676|Q21694676]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ରବି କାନୁନଗୋ]] |class='wd_p569'| 1946-04-20 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70529603/ 70529603] | |- class='wd_q21714771' | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q21714771|Q21714771]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ନୀଳମଣି ବିଦ୍ୟାରତ୍ନ]] |class='wd_p569'| 1867-12-14 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1924-07-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41279543/ 41279543] | |- class='wd_q21724808' | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q21724808|Q21724808]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତ ପ୍ରସାଦ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1906-07-18<ref name="ref_e8ab35d86b5686d6003a67498fe42769">https://web.archive.org/web/20200718130244/http://sambadepaper.com/imageview_144192_2453854_4_71_18-07-2020_11_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1989-12-25<ref name="ref_b1ce3a5a376b8b5c0d641016707fa2d7">http://sambad.in/news/special/23202.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78831672/ 78831672] | |- class='wd_q21996854' | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q21996854|Q21996854]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ବାଇକୋଳି ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1908-12-16 |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1977-12-19 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q22328040' | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q22328040|Q22328040]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟକୃଷ୍ଣ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1928 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q22569385' | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q22569385|Q22569385]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ଦୁର୍ଗାମାଧବ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1929 |class='wd_p19'| [[ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା|ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲl]] |class='wd_p570'| 1997-02-03 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72986241/ 72986241] | |- class='wd_q22952531' | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q22952531|Q22952531]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ସଦାନନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1956 |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6525981/ 6525981] | |- class='wd_q22958557' | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q22958557|Q22958557]] | 19 | 3 |class='wd_label'| [[ବୀରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଭୂୟାଁ]] |class='wd_p569'| 1933-07-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1991-06-19 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Birendra Kumar Bhuyan (restored).jpg|center|80px]] |- class='wd_q22978804' | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q22978804|Q22978804]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ଜୀବନାନନ୍ଦ ପାଣି]] |class='wd_p569'| 1933-02-13 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1998-03-01 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62822551/ 62822551] | |- class='wd_q23001003' | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q23001003|Q23001003]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଭୂୟାଁ]] |class='wd_p569'| 1941-02-03 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9330995/ 9330995] | |- class='wd_q23009398' | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q23009398|Q23009398]] | 27 | 2 |class='wd_label'| [[ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ଘୋଷ]] |class='wd_p569'| 1892<ref name="ref_14518c1aad6ab479695dd9d9932ee837">''[[:d:Q1201876|Open Library]]''</ref><ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><ref name="ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f">''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1962<ref name="ref_14518c1aad6ab479695dd9d9932ee837">''[[:d:Q1201876|Open Library]]''</ref><ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><ref name="ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f">''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77393794/ 77393794] | |- class='wd_q23058170' | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q23058170|Q23058170]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ବଂଶୀଧର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] |class='wd_p569'| 1940-12-04 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75103196/ 75103196] | |- class='wd_q23498271' | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q23498271|Q23498271]] | 28 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1938-08-01<ref name="ref_abc82b1ed69324039c21aef9e49c374c">http://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA689</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2013 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45246927/ 45246927] | |- class='wd_q23783725' | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q23783725|Q23783725]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବକାନ୍ତ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1939-03-05 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57899055/ 57899055] | |- class='wd_q23793574' | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q23793574|Q23793574]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦଚନ୍ଦ୍ର ସୂରଦେଓ |class='wd_p569'| 1884-04-12 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1939-06-15 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q23823643' | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q23823643|Q23823643]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[କେଦାର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1971 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/117408288/ 117408288] | [[ଫାଇଲ:Kedar Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q23828706' | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q23828706|Q23828706]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ବିରଜା ରାଉତରାୟ]] |class='wd_p569'| 1973-06-20<ref name="ref_d847528cbf820530020cb517ac651765">https://sambadepaper.com/epaperimages/11062023/11062023-md-hr-9/753350.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q23836165' | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q23836165|Q23836165]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ସାରଦା ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର|ଶାରଦା ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1962-02-01 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2016-04-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68068456/ 68068456] | |- class='wd_q23991014' | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q23991014|Q23991014]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଶଙ୍କର ପ୍ରସାଦ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1961 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q24017670' | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q24017670|Q24017670]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ହୃଦାନନ୍ଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1955-08-06 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77909412/ 77909412] | [[ଫାଇଲ:Odisha Sahitya Akademi awardee Hrudananda Panigrahi at Bhadrak Book fair in 2022.jpg|center|80px]] |- class='wd_q24046201' | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q24046201|Q24046201]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1931 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-11-27 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q24308094' | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q24308094|Q24308094]] | 17 | 1 |class='wd_label'| ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1949-06-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16770927/ 16770927] | [[ଫାଇଲ:Chitta Ranjan Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q24578123' | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q24578123|Q24578123]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଦୁର୍ଗାଚରଣ ପରିଡ଼ା]] |class='wd_p569'| 1929-07-25<ref name="ref_a2f79a68f036eafcf628362ea2dcd8de">https://sambadepaper.com/imageview_206770_23243786_4_71_22-12-2020_14_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-12-21<ref name="ref_a2f79a68f036eafcf628362ea2dcd8de">https://sambadepaper.com/imageview_206770_23243786_4_71_22-12-2020_14_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q24846467' | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q24846467|Q24846467]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ଜ୍ଞାନୀ ଦେବାଶିଷ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1985 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990359/ 315990359] | [[ଫାଇଲ:Jnanee Debasish Mishra1.jpg|center|80px]] |- class='wd_q25128196' | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q25128196|Q25128196]] | 27 | 1 |class='wd_label'| [[ବିପିନ ବିହାରୀ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1929-06-26<ref name="ref_a4df776b426a3844acb7f826d2b11adc">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2016-09-17&PageId=11217&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ତାଳଚେର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23533737/ 23533737] | |- class='wd_q25643887' | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q25643887|Q25643887]] | 6 | 1 |class='wd_label'| [[ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ପୂଝାରୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q25643906' | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q25643906|Q25643906]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[କନ୍‌ହେଇଲାଲ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1947-06-27 |class='wd_p19'| [[କଲିକତା]] |class='wd_p570'| 1975-07-27 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57905933/ 57905933] | |- class='wd_q25643915' | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q25643915|Q25643915]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବ୍ରାଜ ଲେଙ୍କା]] |class='wd_p569'| 1938 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28406218/ 28406218] | |- class='wd_q25643967' | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q25643967|Q25643967]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ପ୍ରହରାଜ]] |class='wd_p569'| 1938-11-29 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/313286676/ 313286676] | |- class='wd_q25644131' | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q25644131|Q25644131]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ବାହୁଡ଼ା ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1750<ref name="ref_3a9142efb9c33ef1706b102d06038a30">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ}}</ref><ref name="ref_03b17f26bff6334ab768fdc4651f2db7">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p19'| ଖନ୍ଦୋଳ<ref name="ref_3a9142efb9c33ef1706b102d06038a30">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ}}</ref><ref name="ref_03b17f26bff6334ab768fdc4651f2db7">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p570'| 1842<ref name="ref_3a9142efb9c33ef1706b102d06038a30">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ}}</ref><ref name="ref_03b17f26bff6334ab768fdc4651f2db7">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p20'| ଖମାର<ref name="ref_03b17f26bff6334ab768fdc4651f2db7">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20195.pdf|title=ମହାପୁରୁଷ ବାହୁଡ଼ା ଦାସ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p214'| | |- class='wd_q25644145' | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q25644145|Q25644145]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବଦୁର୍ଲ୍ଲଭ ଦାସ|ଦେବଦୁର୍ଲଭ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q25644146' | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q25644146|Q25644146]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ନରସିଂହ ସେଣ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78456489/ 78456489] | |- class='wd_q25644147' | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q25644147|Q25644147]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ପଦ୍ମଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1885 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1956 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q25644148' | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q25644148|Q25644148]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ବିଶ୍ୱନାଥ ଖୁଣ୍ଟିଆ|ବିଶ୍ଵନାଥ ଖୁଣ୍ଟିଆ]] |class='wd_p569'| 1700<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36241340/ 36241340] | |- class='wd_q25644154' | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q25644154|Q25644154]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣପ୍ରସାଦ ବସୁ]] |class='wd_p569'| 1894-10-21<ref name="ref_bfc5989978084c132e7805dbcd476f5d">http://sambadepaper.com/imageview_157498_22226354_4_71_18-08-2020_11_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1968-08-18<ref name="ref_bfc5989978084c132e7805dbcd476f5d">http://sambadepaper.com/imageview_157498_22226354_4_71_18-08-2020_11_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48119005/ 48119005]<br/>[https://viaf.org/viaf/599151170872039090521/ 599151170872039090521] | |- class='wd_q25644155' | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q25644155|Q25644155]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q25644159' | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q25644159|Q25644159]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟନାରାୟଣ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା|ଓଡ଼ିଆ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q25644161' | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q25644161|Q25644161]] | 27 | 1 |class='wd_label'| [[ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି (ଭରଦ୍ୱାଜ)|ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1924<br/>1925-06-14<ref name="ref_d0eb070b52a3a3795bdfc574bc187df2">https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100017284</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]]<br/>[[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_d0eb070b52a3a3795bdfc574bc187df2">https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100017284</ref> |class='wd_p570'| 1999-12-16 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/115355909/ 115355909] | |- class='wd_q25818726' | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q25818726|Q25818726]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ପରେଶ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1960 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33594134/ 33594134] | |- class='wd_q25882684' | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q25882684|Q25882684]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ନରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମିଶ୍ର|ନରେନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1929-10-23 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-07-13 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48125107/ 48125107] | |- class='wd_q26111589' | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q26111589|Q26111589]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ଧନେଶ୍ୱର ସାହୁ|ଧନେଶ୍ଵର ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1949-09-30 |class='wd_p19'| [[ଭୁବନ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68368858/ 68368858]<br/>[https://viaf.org/viaf/30887720/ 30887720] | |- class='wd_q26237856' | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q26237856|Q26237856]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ଅର୍ଜୁନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1520<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1530<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67774699/ 67774699] | |- class='wd_q26266016' | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q26266016|Q26266016]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ (କବି)|କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1911-01-14 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1997-01-19 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40969947/ 40969947] | |- class='wd_q26480408' | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q26480408|Q26480408]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଉପେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1901-02-21 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1972-04-20 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56164665/ 56164665] | |- class='wd_q26701405' | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q26701405|Q26701405]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଶିବବ୍ରତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1930-08-26 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1988-09-08 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q26764219' | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q26764219|Q26764219]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ହୃଷୀକେଶ ମଲ୍ଲିକ]] |class='wd_p569'| 1955-03-05 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13846916/ 13846916] | |- class='wd_q26818510' | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q26818510|Q26818510]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ନାରାୟଣ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1955-11-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30890788/ 30890788] | [[ଫାଇଲ:ନାରାୟଣ ସାହୁ.jpg|center|80px]] |- class='wd_q26819663' | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q26819663|Q26819663]] | 14 | 2 |class='wd_label'| [[ଅପୂର୍ବ ରଞ୍ଜନ ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1947-10-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-08-27 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:7th Death Anniversary of Apurba Ranjan Ray.jpg|center|80px]] |- class='wd_q26972811' | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q26972811|Q26972811]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1913<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2004-01-18 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23476201/ 23476201] | |- class='wd_q27074889' | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q27074889|Q27074889]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ମଙ୍ଗଳୁ ଚରଣ ବିଶ୍ୱାଳ|ମଙ୍ଗଳୁ ଚରଣ ବିଶ୍ଵାଳ]] |class='wd_p569'| 1935-05-04 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q27530711' | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q27530711|Q27530711]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଚକ୍ରଧର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1908 |class='wd_p19'| [[ନରସିଂହପୁର]] |class='wd_p570'| 1982-10-24<ref name="ref_c454221a137581bc42ff37d0e20f14ec">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=396110&boxid=23727499</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63332493/ 63332493] | |- class='wd_q27736854' | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q27736854|Q27736854]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ଞାନ ହୋତା]] |class='wd_p569'| 1965-06-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/121946375/ 121946375] | [[ଫାଇଲ:Gyana Hota.jpg|center|80px]] |- class='wd_q27888562' | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q27888562|Q27888562]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଭାଗିରଥୀ ଦାସ (ଲେଖକ)|ଭାଗିରଥି ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1939-11-01 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q27907813' | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q27907813|Q27907813]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[ଅମରେଶ ବିଶ୍ୱାଳ|ଅମରେଶ ବିଶ୍ଵାଳ]] |class='wd_p569'| 1972-06-13 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315598277/ 315598277] | [[ଫାଇଲ:Amaresh Biswal.jpg|center|80px]] |- class='wd_q28035468' | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q28035468|Q28035468]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1891-12-19 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1955-03-10 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/173302960/ 173302960] | |- class='wd_q28077150' | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q28077150|Q28077150]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ରଣା |class='wd_p569'| 1950-04-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-12-29<ref name="ref_b84a6b664b4b26f1d9cff6d4e6db57bd">http://www.dharitri.com/Bhubaneswar/301216/p3.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q28145270' | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q28145270|Q28145270]] | 18 | 3 |class='wd_label'| [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ମାଝୀ]] |class='wd_p569'| 1956-05-17 |class='wd_p19'| ବହଳଦା |class='wd_p570'| 2020-12-17<ref name="ref_aa021e24f06fba2d6df9dcb29b9c72b4">https://sambadepaper.com/imageview_205569_2404466_4_71_18-12-2020_11_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q28469412' | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q28469412|Q28469412]] | 41 | 1 |class='wd_label'| ସୁଭାସିସ ପାଣିଗାହି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2637162669526055500002/ 2637162669526055500002] | [[ଫାଇଲ:Wikimania-2016-preconf-comm-hackathon-subhashish-panigrahi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q28530269' | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q28530269|Q28530269]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ସହଦେବ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1941-04-09<ref name="ref_14df831c91bcff018183aba521ee7f02">https://sambadepaper.com/epaperimages/03052023/03052023-md-hr-14/186963.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sahadeva Sahoo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q28540260' | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q28540260|Q28540260]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଶିବରାମ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| 1946-02-10 |class='wd_p19'| [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା|ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sibaram Satapathy1.jpg|center|80px]] |- class='wd_q28758007' | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q28758007|Q28758007]] | 28 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1933-04-19<ref name="ref_8bbded8b9e98e87c7a7b1a7b54c4f22a">http://www.sambadepaper.com/epapermain.aspx?edcode=10&eddate=4/19/2017&querypage=2#</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1994-02-13 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/44314322/ 44314322] | |- class='wd_q28769975' | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q28769975|Q28769975]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ମାୟାଧର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68253598/ 68253598] | |- class='wd_q28789990' | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q28789990|Q28789990]] | 26 | 0 |class='wd_label'| ଜଗବନ୍ଧୁ ସିଂହ |class='wd_p569'| 1876-02-15<ref name="ref_2ce9629d9e85c077361e0fd1ca6d5e5a">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=2&schedule=2017-02-15&PageId=16882&PageNum=8</ref> |class='wd_p19'| [[ନିମାପଡ଼ା]] |class='wd_p570'| 1942<ref name="ref_04aa921a0e7de006479cc6da1952319c">https://books.google.com/books?id=KnPoYxrRfc0C&pg=PA4106</ref> |class='wd_p20'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68253034/ 68253034] | |- class='wd_q28792229' | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q28792229|Q28792229]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1945-08-25<ref name="ref_b2a4fdbd277b7ed3ce8871368240fee6">https://sambadepaper.com/imageview_36682_628453_4_71_26-09-2021_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଟଲି]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30880527/ 30880527]<br/>[https://viaf.org/viaf/4484147270465935700001/ 4484147270465935700001] | [[ଫାଇଲ:Prafulla Kumar Tripathy, 2012.jpg|center|80px]] |- class='wd_q28792286' | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q28792286|Q28792286]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ଅସିତ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1958-05-30 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35913081/ 35913081] | |- class='wd_q28845791' | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q28845791|Q28845791]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ମାଧବ ଚନ୍ଦ୍ର ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1928-03-21<ref name="ref_7f1fbe63c4686126eb76b3f4ed46649e">http://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/270217/p11.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-02-25 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77646785/ 77646785] | |- class='wd_q28859993' | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q28859993|Q28859993]] | 27 | 2 |class='wd_label'| [[ହରେକୃଷ୍ଣ ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1956 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56945658/ 56945658] | |- class='wd_q28865076' | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q28865076|Q28865076]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦୀପ ବିଶ୍ୱାଳ|ପ୍ରଦୀପ ବିଶ୍ଵାଳ]] |class='wd_p569'| 1960-05-06<ref name="ref_94167ae02cedff962861a78095d2381d">https://sambadepaper.com/imageview_214034_24150648_4_71_10-01-2021_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_a2245055a85ee18626fa774cf1000dce">http://dharitriepaper.in/edition/6917/bhubaneswar/page/10</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70531217/ 70531217] | |- class='wd_q28913845' | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q28913845|Q28913845]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ବନବିହାରୀ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1940-05-02 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-03-02<ref name="ref_7fa450dc91030d546b3633da3ea3a7af">http://timesofindia.indiatimes.com/city/cuttack/odisha-former-dgp-passes-away/articleshow/57435504.cms</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4057675/ 4057675]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q28973111' | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q28973111|Q28973111]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳ ଲୋଚନ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1922 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1991 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16100616/ 16100616] | |- class='wd_q28976212' | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q28976212|Q28976212]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[କୃପାସାଗର ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1952-07-16 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65911881/ 65911881] | |- class='wd_q29017382' | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q29017382|Q29017382]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳାକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1953<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/118339197/ 118339197] | |- class='wd_q29017703' | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q29017703|Q29017703]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ନୃସିଂହ ଗୁରୁ]] |class='wd_p569'| 1902-03-24 |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା|ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲା]] |class='wd_p570'| 1984 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60982064/ 60982064] | |- class='wd_q29035453' | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q29035453|Q29035453]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ କୁମାର ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1935<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_4f9068a7447ba835bb69ef3089150b3e">''[[:d:Q11789729|NUKAT]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33554145/ 33554145] | |- class='wd_q29051789' | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q29051789|Q29051789]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟାନନ୍ଦ ସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1959 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75407205/ 75407205] | |- class='wd_q29051976' | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q29051976|Q29051976]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-08<ref name="ref_9079c69faac4e21d9a8b22019aba61e3">http://eodishasamachar.com/en/eminent-odia-literateur-shri-satchidananda-misra-passes-away/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21013788/ 21013788] | |- class='wd_q29052017' | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q29052017|Q29052017]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ହରପ୍ରସାଦ ପରିଛା ପଟ୍ଟନାୟକ|ହରପ୍ରସାଦ ପରିଚ୍ଛା ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1953-10-19<ref name="ref_5fcdeed2725a9ce248a036b513880ac4">http://dharitriepaper.in/edition/9941/bhubaneswar/page/14</ref> |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2022-02-16<ref name="ref_fe78f5f92a3d75f7b43686ac04997b4d">https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/haraprasad-parichha-pattnaik-poet-and-teacher-dies-at-69/articleshow/89627791.cms</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/71260567/ 71260567] | |- class='wd_q29053404' | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q29053404|Q29053404]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ଵକେଶ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| 1931-01-27<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48195141/ 48195141] | |- class='wd_q29053416' | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q29053416|Q29053416]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ରାମ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1924 |class='wd_p19'| [[କଣ୍ଟିଲୋ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q29167788' | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q29167788|Q29167788]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଗୁରୁଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1917-10-31 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2008-11-09<ref name="ref_54b700f073ef80fecc0f5f379191b700">https://www.mainstreamweekly.net/article1443.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13901817/ 13901817] | |- class='wd_q29247036' | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q29247036|Q29247036]] | 7 | 1 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଦେଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q29405390' | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q29405390|Q29405390]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଅରବିନ୍ଦ ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1964 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_8b84e27467025fb0df82fe9a92cb68cc">http://www.dharitri.com/sahityayan/150417/p4-5.htm</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77911115/ 77911115] | |- class='wd_q29531403' | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q29531403|Q29531403]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦାସ|ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1943-05-17<ref name="ref_b18b35d884767ef4da5d9e5cdd7d4cc1">https://www.enewspapr.com/News/NITIDIN/BHUB/2022/04/21/ArticleImages/1ECB263.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2022-04-20<ref name="ref_24c5b323eb6f8ff8421b534e83930cf4">http://dharitriepaper.in/edition/10384/bhubaneswar/page/5</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55446232/ 55446232] | |- class='wd_q29561592' | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q29561592|Q29561592]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଅମରେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1948-05-24<ref name="ref_c928d2656a39720f57fd26e7764da60e">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-04-22&PageId=19513&PageNum=9</ref><ref name="ref_760eeddd4a0ab734d5b9a2bba24e49ae">https://sambadepaper.com/epaperimages/30012022/30012022-md-hr-8/653365.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72662890/ 72662890] | [[ଫାଇଲ:Amaresh Pattnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29564951' | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q29564951|Q29564951]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ପୂର୍ଣ୍ଣାନନ୍ଦ ଦାନୀ]] |class='wd_p569'| 20th century |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2004<ref name="ref_55a40c65e62dee51ed254fbe03c8ae2c">http://odisha.gov.in/e-magazine/Orissareview/2011/Nov/engpdf/9-17.pdf</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8816077/ 8816077] | |- class='wd_q29576578' | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q29576578|Q29576578]] | 25 | 3 |class='wd_label'| [[ସୌରୀବନ୍ଧୁ କର]] |class='wd_p569'| 1948-04-02<ref name="ref_f18432518d6a4fc0f1dcde905419efe3">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA572</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2020-04-14 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16359657/ 16359657] | [[ଫାଇଲ:Sauri Bandhu Kar Odia Writer.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29904538' | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q29904538|Q29904538]] | 29 | 1 |class='wd_label'| [[ସାତକଡ଼ି ହୋତା]] |class='wd_p569'| 1929-10-29<ref name="ref_e41a5d1d0de8e71d6571863f77f2b60b">https://odia.oneindia.com/odisha/eminent-litterateur-satakadi-hote-passes-away-035165.html</ref> |class='wd_p19'| ଜଗନ୍ନାଥଖୁଣ୍ଟା<ref name="ref_f929ca2821a5cafd6f8d3d3aec62f327">https://sambad.in/state/eminent-writer-satakadi-hota-is-no-more-1121636/</ref> |class='wd_p570'| 2024-02-11<ref name="ref_e41a5d1d0de8e71d6571863f77f2b60b">https://odia.oneindia.com/odisha/eminent-litterateur-satakadi-hote-passes-away-035165.html</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_e41a5d1d0de8e71d6571863f77f2b60b">https://odia.oneindia.com/odisha/eminent-litterateur-satakadi-hote-passes-away-035165.html</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65563159/ 65563159] | [[ଫାଇଲ:Inaguration of Kalinga Literary Festival 2014 (cropped)1.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29904554' | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q29904554|Q29904554]] | 31 | 3 |class='wd_label'| [[ତରୁଣକାନ୍ତି ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1950-08-02<ref name="ref_077efb99dc14e412b49956ecef31288c">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA769</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68066398/ 68066398] | |- class='wd_q29906118' | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q29906118|Q29906118]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1918-11-17 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1994-08-10 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/20131162/ 20131162] | |- class='wd_q29906969' | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q29906969|Q29906969]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ବଂଶୀଧର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1924 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1990<ref name="ref_341b33ff35381c9d827e68e6ddf99dfc">https://books.google.com/books?id=sqBjpV9OzcsC&pg=PA580</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33409082/ 33409082] | |- class='wd_q29921906' | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q29921906|Q29921906]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଇଚରଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2558508/ 2558508] | |- class='wd_q29948371' | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q29948371|Q29948371]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବବ୍ରତ ମଦନରାୟ]] |class='wd_p569'| 1957 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65608494/ 65608494] | |- class='wd_q29955816' | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q29955816|Q29955816]] | 28 | 3 |class='wd_label'| [[ରଜତ କୁମାର କର]] |class='wd_p569'| 1934-10-02<ref name="ref_49e6707f8be8ee3896e62062ebf97eae">http://epaper.prameyanews.com/m/464064/601daaa8dde89</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2022-05-08<ref name="ref_b2f814b47d3b668c735e20aac9d5fb90">{{#invoke:cite web|url=https://sambad.in/state/rajat-kara-no-more-815362/|title=ବିଶିଷ୍ଟ ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌, ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରଚାରକ ଡ.ରଜତ କରଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ|website=''[[:d:Q15725286|ସମ୍ବାଦ]]''|access-date=2022-05-08}}</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78831705/ 78831705] | [[ଫାଇଲ:Rajat Kumar Kar.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29966187' | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q29966187|Q29966187]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ନୀଳମଣି ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1929-04-12<ref name="ref_7d97ce755d9b14200bc0008cea99c97a">https://magazines.odisha.gov.in/utkalprasanga/april2006/oriyapdf/odisara_aitihya.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1997-10-03<ref name="ref_7d97ce755d9b14200bc0008cea99c97a">https://magazines.odisha.gov.in/utkalprasanga/april2006/oriyapdf/odisara_aitihya.pdf</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57667202/ 57667202] | |- class='wd_q30006125' | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q30006125|Q30006125]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ୟୋତି ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1955-12-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7080654/ 7080654] | [[ଫାଇଲ:Jyoti Nanda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q30075993' | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q30075993|Q30075993]] | 24 | 4 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟବ୍ରତ ରାଉତ]] |class='wd_p569'| 1958<ref name="ref_8f40208c8a9cd46654da956e3809b946">https://sangeetnatak.gov.in/sna/citation_popup.php?id=1909&at=2</ref> |class='wd_p19'| [[ଦିଲ୍ଲୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/250840017/ 250840017] | [[ଫାଇଲ:Satyabrata Rout.jpg|center|80px]] |- class='wd_q30076771' | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q30076771|Q30076771]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କୁଳମଣି ନାଥଶର୍ମା |class='wd_p569'| 1956-07-15 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/440146634353041931020/ 440146634353041931020] | |- class='wd_q30090390' | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q30090390|Q30090390]] | 9 | 2 |class='wd_label'| [[ଗୌରଚରଣ ଅଧିକାରୀ]] |class='wd_p569'| 1814 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1890 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q30106187' | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q30106187|Q30106187]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀଚରଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1953-12-06<ref name="ref_8441c26bbcaaffe804fff516dabd0b34">http://www.ameodia.com/odia-author/shreecharana-mohanty/</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58010617/ 58010617] | |- class='wd_q30118884' | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q30118884|Q30118884]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରିୟବ୍ରତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1932<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/308708121/ 308708121] | |- class='wd_q30132836' | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q30132836|Q30132836]] | 16 | 2 |class='wd_label'| [[ଅଧ୍ୟାପକ ବିଶ୍ୱରଞ୍ଜନ]] |class='wd_p569'| 1947 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45896600/ 45896600] | [[ଫାଇଲ:Adhyapak Biswaranjan (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q30146144' | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q30146144|Q30146144]] | 22 | 0 |class='wd_label'| ମନୁ ଦାଶ |class='wd_p569'| 1956-07-04<ref name="ref_42f77232b4c50547761587d25df17695">https://www.poemhunter.com/manu-dash/biography/</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]]<ref name="ref_3756c496ec908fe1b1b079eb1932ba8d">http://www.museindia.com/authprofile.asp?id=193</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/736149066707465602501/ 736149066707465602501]<br/>[https://viaf.org/viaf/91082332/ 91082332] | |- class='wd_q30147421' | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q30147421|Q30147421]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ପବିତ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1963-06-05<ref name="ref_58e1bddd932cfd1235fe50a5cac5ed3c">https://web.archive.org/web/20200727072637/https://samajaepaper.in/imageview_27_117202003050117_4_71_11-07-2020_17_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31541888/ 31541888] | [[ଫାଇଲ:Pabitra Panigrahi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q30150273' | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q30150273|Q30150273]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ରାଜଗୁରୁ]] |class='wd_p569'| 1866 |class='wd_p19'| [[ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି]] |class='wd_p570'| 1909 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Shyamasundara Rajaguru.jpg|center|80px]] |- class='wd_q30248406' | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q30248406|Q30248406]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଜୟନ୍ତ କୁମାର ବିଶ୍ଵାଳ]] |class='wd_p569'| 1952<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24664886/ 24664886] | |- class='wd_q30307143' | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q30307143|Q30307143]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଭାସ୍କର ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1952-07-23 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21265867/ 21265867] | |- class='wd_q30504002' | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q30504002|Q30504002]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ସୂର୍ଯ୍ୟସ୍ନାତ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q30644296' | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q30644296|Q30644296]] | 14 | 1 |class='wd_label'| କାଞ୍ଚିନାରାୟଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1956-02-12 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21697413/ 21697413] | [[ଫାଇଲ:Kanchi Narayan Mohanty File Photo.jpeg|center|80px]] |- class='wd_q30837519' | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q30837519|Q30837519]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1950-07-01<ref name="ref_17cf9c0d41d97372a287eb7a44f9cde1">https://sambadepaper.com/epaperimages/26012023/26012023-md-hr-11/183065.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28670110/ 28670110] | |- class='wd_q30838172' | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q30838172|Q30838172]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1946<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/71118311/ 71118311] | |- class='wd_q30990271' | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q30990271|Q30990271]] | 19 | 1 |class='wd_label'| ଅମରେନ୍ଦ୍ର ଖଟୁଆ |class='wd_p569'| 1957-06-04<ref name="ref_f519b2792bce2f8461e301231714c4fa">https://www.odishastory.com/2016/09/20/odia-ifs-amarendra-khatua-takes-over-as-dg-iccr/</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4239417/ 4239417] | [[ଫାଇଲ:Amarendra Khatua.JPG|center|80px]] |- class='wd_q31315740' | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q31315740|Q31315740]] | 32 | 3 |class='wd_label'| କେଶବ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| 1955-03-06 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15001341/ 15001341] | |- class='wd_q31319977' | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q31319977|Q31319977]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ରବି ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1935-10-21 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1991-06-03 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43435408/ 43435408] | |- class='wd_q31319978' | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q31319978|Q31319978]] | 25 | 3 |class='wd_label'| [[ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1898-01-10 |class='wd_p19'| [[ବାଣପୁର]] |class='wd_p570'| 1965-11-25 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/64879246/ 64879246] | |- class='wd_q31319981' | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q31319981|Q31319981]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ଅଖିଳ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ|ଅଖିଳମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1927-12-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1987-11-29 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63137768/ 63137768] | |- class='wd_q31319988' | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q31319988|Q31319988]] | 29 | 3 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1914-06-12 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 1987 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50779456/ 50779456]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q31319995' | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q31319995|Q31319995]] | 42 | 5 |class='wd_label'| [[କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1897-12-23<ref name="ref_18855ed0a715727ad970e1ba84b56699">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/231217/p6.htm</ref><br/>1898<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><br/>1898-12-23 |class='wd_p19'| [[ବାଙ୍କୀ]] |class='wd_p570'| 1978-07-24<ref name="ref_ec79f5d0a0108510f3d8f20ddf0d4701">https://web.archive.org/web/20200724040032/https://samajaepaper.in/imageview_21_247202024433811_4_71_24-07-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38029542/ 38029542] | [[ଫାଇଲ:Kabichandra Kali Charan Patnaik (Kalicharan Patnaik).jpg|center|80px]] |- class='wd_q31319998' | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q31319998|Q31319998]] | 33 | 3 |class='wd_label'| [[କିଶୋରୀ ଚରଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1924-03-01 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2004-08-17 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/42760708/ 42760708] | [[ଫାଇଲ:Kishori Charan Das Odia Author.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31320003' | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q31320003|Q31320003]] | 30 | 2 |class='wd_label'| [[କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1914-03-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1994-03-14 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/47060438/ 47060438] | |- class='wd_q31320019' | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q31320019|Q31320019]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଉଦ୍‌ଗାତା|ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଉଦଗାତା]] |class='wd_p569'| 1920-03-04<ref name="ref_b56184bdda59dd8426559b71d9c7fb9b">https://sambadepaper.com/epaperimages/28072021/28072021-md-hr-9/183896.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77917799/ 77917799] | |- class='wd_q31320022' | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q31320022|Q31320022]] | 32 | 3 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ରଥ]] |class='wd_p569'| 1929-10-17 |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2018-02-09 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/119355199/ 119355199]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Chandrasekhar Rath, Profile, October 2007.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31320024' | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q31320024|Q31320024]] | 31 | 2 |class='wd_label'| [[ଯତୀନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1932-08-03 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2012-08-14<br/>2012-08-12<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/94768302/ 94768302] | |- class='wd_q31320029' | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q31320029|Q31320029]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ଗୁରୁ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1924-07-16<ref name="ref_b58ae90e9e13ecbbe23c6a7c502d944a">http://wwjmrd.com/upload/a-coup-dil-at-the-life-and-literature-of-guruprasad-mohanty_1519729556.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2004-08-26<ref name="ref_55a40c65e62dee51ed254fbe03c8ae2c">http://odisha.gov.in/e-magazine/Orissareview/2011/Nov/engpdf/9-17.pdf</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43440440/ 43440440] | |- class='wd_q31320041' | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q31320041|Q31320041]] | 28 | 4 |class='wd_label'| [[ପଠାଣି ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1928-09-29 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-02-04 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40700241/ 40700241] | |- class='wd_q31320049' | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q31320049|Q31320049]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1942 |class='wd_p19'| ବିରିଡ଼ି ବ୍ଳକ |class='wd_p570'| 2022-02-02 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31320050' | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q31320050|Q31320050]] | 21 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1939-07-23<ref name="ref_08718e5d8a72f5767649ee3622afea69">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=1&schedule=2017-09-16&PageId=25879&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ବ୍ରହ୍ମପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33061823/ 33061823] | |- class='wd_q31320055' | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q31320055|Q31320055]] | 32 | 3 |class='wd_label'| [[ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1904-09-14 |class='wd_p19'| [[ବଡ଼ମ୍ବା]] |class='wd_p570'| 1979-01-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38505686/ 38505686] | [[ଫାଇଲ:Baikunthanath Patnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31320058' | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q31320058|Q31320058]] | 27 | 3 |class='wd_label'| [[ଫନୀ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1944-01-25<ref name="ref_ece49693b20084924d3a24268d2ab815">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA786</ref> |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/111928676/ 111928676] | [[ଫାଇଲ:Phani Mohanty at Salandi Book Fair, Bhadrak in 2023.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31320061' | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q31320061|Q31320061]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ଭାନୁଜୀ ରାଓ]] |class='wd_p569'| 1926-11-03<ref name="ref_1dd0a814bb7bf03e9787de338e3d9288">https://sambadepaper.com/imageview_188946_21112225_4_71_03-11-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2001-11-15<ref name="ref_1dd0a814bb7bf03e9787de338e3d9288">https://sambadepaper.com/imageview_188946_21112225_4_71_03-11-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40974219/ 40974219] | |- class='wd_q31320072' | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q31320072|Q31320072]] | 33 | 4 |class='wd_label'| [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1944-06-24<ref name="ref_50096816031fa55c5b05278d68223b3d">https://www.newindianexpress.com/states/karnataka/2021/jun/30/odia-poet-rajendra-kishore-panda-bags-kuvempu-rashtriya-puraskar-2323594.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65266704/ 65266704] | [[ଫାଇଲ:Rajendra Kishore Panda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31320077' | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q31320077|Q31320077]] | 28 | 4 |class='wd_label'| [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1945-11-02 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6525330/ 6525330] | [[ଫାଇଲ:Ramachandra Behera.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31320080' | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q31320080|Q31320080]] | 25 | 3 |class='wd_label'| [[ବିନୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1919-09-02<ref name="ref_08f8e92bdb0de0f91074965a0c46d38a">http://orissadiary.com/personality/poet/BINOD_NAYAK.asp</ref> |class='wd_p19'| [[ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2003-11-15 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45138658/ 45138658] | |- class='wd_q31320088' | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q31320088|Q31320088]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଶରତ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1938-01-26 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2006-03-18 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68060113/ 68060113] | |- class='wd_q31320108' | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q31320108|Q31320108]] | 33 | 4 |class='wd_label'| [[ସୌଭାଗ୍ୟ କୁମାର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1941-09-05<ref name="ref_b9c72aa70caccd2e46a674eee85ee2fa">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-08-05&PageId=24029&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ବ୍ରହ୍ମପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66507006/ 66507006] | [[ଫାଇଲ:Soubhagya Kumar Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31616570' | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q31616570|Q31616570]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୈଳଜ ରବି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43624939/ 43624939] | |- class='wd_q31801097' | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q31801097|Q31801097]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଉମେଶଚନ୍ଦ୍ର ସରକାର]] |class='wd_p569'| 1857 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1914-09-02<ref name="ref_3b1cbc97f06655c48da552dba6d0e1ad">http://dharitriepaper.in/edition/8048/bhubaneswar/page/8</ref> |class='wd_p20'| [[ତାଳଚେର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46181739/ 46181739] | |- class='wd_q31801127' | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q31801127|Q31801127]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଗଣି ନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31801128' | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q31801128|Q31801128]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଧମ ଚନ୍ଦ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31801278' | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q31801278|Q31801278]] | 14 | 2 |class='wd_label'| [[ଅରକ୍ଷିତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1778<ref name="ref_df823608eec7bef03eba664f25041d4d">http://dharitriepaper.in/edition/7283/bhubaneswar/page/6</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1837 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/25886248/ 25886248] | |- class='wd_q31801279' | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q31801279|Q31801279]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ବିସ୍ମୟ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1997-02-26 |class='wd_p19'| [[ରାଉରକେଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Bismay Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31801449' | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q31801449|Q31801449]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀରଙ୍ଗ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1947-04-06 |class='wd_p19'| [[କରାତଳି]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31919761' | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q31919761|Q31919761]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ଜେନା (ନାଟ୍ୟକାର)|ଚିନ୍ତାମଣି ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1938-04-15<ref name="ref_4388572c030b6338f19426a0cfec8395">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA503</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-07-04<ref name="ref_5df98c5a5c2143076dbb827550e92c04">http://odishasuntimes.com/2017/07/04/odisha-sahitya-akademi-awardee-chintamani-jena-no-more/</ref> |class='wd_p20'| [[କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8710108/ 8710108] | |- class='wd_q32672125' | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q32672125|Q32672125]] | 28 | 1 |class='wd_label'| ବିବୁଧେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1942-03-28<ref name="ref_5af51b81505785424273bff32cfa5a3a">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-07-08&PageId=22805&PageNum=7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/117419991/ 117419991] | [[ଫାଇଲ:Bibudhendra Narayan Patnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q32859692' | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q32859692|Q32859692]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ହେମନ୍ତ କୁମାର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1937-04-22<ref name="ref_5e6c9fcd2fef2b04c460523548142b94">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA275</ref> |class='wd_p19'| [[ଝାରସୁଗୁଡ଼ା]]<ref name="ref_ad10246a84868f9b21f50ad561c98a59">http://www.dharitri.com/Berhampur/100717/p3.htm</ref> |class='wd_p570'| 2017-07-09<ref name="ref_d9aa51cfe3657db9a6f3509e21629b9e">http://sambad.in/news/cuttack/64078.html</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/47494336/ 47494336] | |- class='wd_q33001619' | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q33001619|Q33001619]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବାଶିଷ ସାମନ୍ତରାୟ]] |class='wd_p569'| 1975-02-14<ref name="ref_abe05e52ca71a29c4dd95768ea7f59d5">http://pragativadi.com/epaper/edition/130/bhubaneswar/page/13</ref> |class='wd_p19'| Ranpur block |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990336/ 315990336] | |- class='wd_q33026932' | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q33026932|Q33026932]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ଗଙ୍ଗାଧର ରଥ]] |class='wd_p569'| 1922 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_5b183e348d050931b79eff8d5692f18b">https://www.outlookindia.com/newswire/story/gangadhar-rath-passes-away-at-86/554039</ref> |class='wd_p570'| 2008-03-15<ref name="ref_ab1d8f218f7d8a982a277b3fc950587b">http://www.oneindia.com/2008/03/15/former-advocate-general-gangadhar-rath-dead-1205598795.html</ref><ref name="ref_5b183e348d050931b79eff8d5692f18b">https://www.outlookindia.com/newswire/story/gangadhar-rath-passes-away-at-86/554039</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60682690/ 60682690] | |- class='wd_q33125310' | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q33125310|Q33125310]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ଖଗେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର|ଖଗେଶ୍ଵର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1933-11-27<ref name="ref_92da8f1c9b36ae09d436c7834120855f">http://www.dharitri.com/Bhubaneswar/200717/p2.htm</ref><ref name="ref_1deec87673b6f9c413625bb04cd53530">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA690</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-07-19<ref name="ref_6d2557a8f83f3a60a72071310e8846ca">http://odishasuntimes.com/2017/07/19/odisha-litterateur-khageswar-mohapatra-passes-away/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77231387/ 77231387]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q33496126' | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q33496126|Q33496126]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ରବୀନ୍ଦ୍ରମୋହନ ସେନାପତି |class='wd_p569'| 1941<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55745369/ 55745369] | |- class='wd_q33855137' | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q33855137|Q33855137]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ବାଉରୀବନ୍ଧୁ କର]] |class='wd_p569'| 1951-09-12<ref name="ref_51d15414d1ddbc17f646852287ab485d">https://books.google.co.in/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA570</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-09-18<ref name="ref_cc405b75601b0c7194e5af2118e50b72">https://sambadepaper.com/imageview_170793_2553191_4_71_19-09-2020_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57991923/ 57991923] | |- class='wd_q33927748' | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q33927748|Q33927748]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣଚରଣ ବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1932-06-02<ref name="ref_caf0bf260debb11c39addf23d00a7e5c">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA126</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_3e6abe4c7cd0ac8b31d61be8a327c063">http://www.dharitri.com/Bhubaneswar/300717/p3.htm</ref> |class='wd_p570'| 2017-07-29<ref name="ref_e47a5ecd3a53b51387d95d994fb3de2c">https://web.archive.org/web/20200729042814/http://sambadepaper.com/imageview_149012_22449467_4_71_29-07-2020_16_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35784246/ 35784246] | |- class='wd_q34409857' | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q34409857|Q34409857]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସଦାନନ୍ଦ ଅଗ୍ରୱାଲ]] |class='wd_p569'| 1952-11-07<ref name="ref_8f0c8f5dd16641d56035442f605631f0">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=375175&boxid=21541540</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2017-08-01<ref name="ref_c2c540ee53df6be54057bee861dcbb17">http://www.dharitri.com/Sambalpur/020817/p5.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/163141205/ 163141205]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q35072188' | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q35072188|Q35072188]] | 6 | 1 |class='wd_label'| ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ର ବିପ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q35073129' | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q35073129|Q35073129]] | 8 | 1 |class='wd_label'| ଆର୍ତ୍ତ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q35075098' | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q35075098|Q35075098]] | 8 | 1 |class='wd_label'| ଶଙ୍କର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q35076937' | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q35076937|Q35076937]] | 10 | 1 |class='wd_label'| ଦନାଇ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q35141274' | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q35141274|Q35141274]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ବିବୁଧ ରଞ୍ଜନ |class='wd_p569'| 1952<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48360106/ 48360106] | |- class='wd_q35180773' | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q35180773|Q35180773]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମଣୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମେହେର |class='wd_p569'| 1963<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70936843/ 70936843] | |- class='wd_q35679421' | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q35679421|Q35679421]] | 33 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରବୋଧ କୁମାର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1937<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/118338061/ 118338061] | [[ଫାଇଲ:Prabodh Kumar Mishra (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q37970176' | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q37970176|Q37970176]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ରଜନୀକାନ୍ତ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1952 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41516796/ 41516796] | [[ଫାଇଲ:Rajanikanta Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q37980447' | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q37980447|Q37980447]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସୂର୍ଯ୍ୟମଣି ଖୁଣ୍ଟିଆ]] |class='wd_p569'| 1952-02-10 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53474605/ 53474605] | |- class='wd_q38129476' | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q38129476|Q38129476]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୈଳେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ୱିବେଦୀ|ଶୈଳେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ଵିବେଦୀ]] |class='wd_p569'| 1964-04-24 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/165547891/ 165547891] | |- class='wd_q38130479' | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q38130479|Q38130479]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଆର୍ଯ୍ୟକୁମାର ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14207509/ 14207509] | |- class='wd_q38131331' | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q38131331|Q38131331]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଉମେଶ ପତ୍ରୀ |class='wd_p569'| 1946 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2013 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13705900/ 13705900] | |- class='wd_q38248991' | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q38248991|Q38248991]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଲମ୍ବୋଦର ପ୍ରସାଦ ସିଂହ |class='wd_p569'| 1948-11-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q38788870' | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q38788870|Q38788870]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟପ୍ରିୟ ମହାଳିକ]] |class='wd_p569'| 1962 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56053047/ 56053047] | |- class='wd_q38885489' | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q38885489|Q38885489]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସୀତେଶ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1957-01-04<ref name="ref_f80cc7e7ef8cb47aa852a6621a3f8cf6">http://online.fliphtml5.com/aukd/awej/#p=30</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/83521632/ 83521632] | |- class='wd_q38996236' | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q38996236|Q38996236]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[କିଶୋର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1971-12-11<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6856921/ 6856921] | [[ଫାଇଲ:Kishore Panigrahi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q39011025' | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q39011025|Q39011025]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନୀଲ କୁମାର ପାଢ଼ୀ|ଅନିଲ କୁମାର ପାଢ଼ୀ]] |class='wd_p569'| 1969-04-09<ref name="ref_721c790dc313deb85d5e09e206f77f42">https://sambadepaper.com/epaperimages/14112021/14112021-md-an-8/22417137.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65911899/ 65911899] | |- class='wd_q39096568' | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q39096568|Q39096568]] | 25 | 1 |class='wd_label'| ସୁମନ୍ୟୁ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| 1951-03-31 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63298214/ 63298214] | |- class='wd_q39097497' | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q39097497|Q39097497]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଜିତେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1942<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-04-10 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23567602/ 23567602] | |- class='wd_q39127217' | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q39127217|Q39127217]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରିନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75452881/ 75452881] | |- class='wd_q39228583' | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q39228583|Q39228583]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ଗଙ୍ଗାଧର ବଳ]] |class='wd_p569'| 1927-08-10<ref name="ref_947fa888a69e5d64ab88f5d9f7a2f345">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA87</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2010-02-08<ref name="ref_d6d6f02a02e8a30923a447ebf3c096b2">https://web.archive.org/web/20200810073136/http://sambadepaper.com/imageview_154322_2436168_4_71_10-08-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50627290/ 50627290] | |- class='wd_q39229435' | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q39229435|Q39229435]] | 23 | 3 |class='wd_label'| [[ହୁସେନ ରବି ଗାନ୍ଧୀ]] |class='wd_p569'| 1948-04-20<ref name="ref_715d418758d1b4becb0da2ec3ad2ed6e">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA467</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-01-28<ref name="ref_152b0ba42f1773f2521877c41f963e0e">https://www.theprajatantra.org/prajatantra/uploads/epaper/2023-01/63d5e28b210f1.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58630724/ 58630724] | [[ଫାଇଲ:Hussain Rabi Gandhi image.jpg|center|80px]] |- class='wd_q39366027' | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q39366027|Q39366027]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ମନୋଜ କୁମାର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1949-05-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66200736/ 66200736] | |- class='wd_q39804671' | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q39804671|Q39804671]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟନାରାୟଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33597381/ 33597381] | |- class='wd_q39834268' | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q39834268|Q39834268]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ସୀତାକାନ୍ତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1938-07-04 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2017-09-14 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65604485/ 65604485]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q39882446' | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q39882446|Q39882446]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀଶ ପଟେଲ |class='wd_p569'| 1941-11-30 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/109629180/ 109629180] | |- class='wd_q40105678' | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q40105678|Q40105678]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରବି ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/231807053/ 231807053] | |- class='wd_q40228557' | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q40228557|Q40228557]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ପୀତବାସ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| 1952<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କୋଣାର୍କ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41148110/ 41148110] | |- class='wd_q41531318' | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q41531318|Q41531318]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ମହୀମୋହନ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50604934/ 50604934]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><br/>[https://viaf.org/viaf/68065306/ 68065306] | |- class='wd_q41531531' | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q41531531|Q41531531]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ଦାସ |class='wd_p569'| 1919-07-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1984-11-09 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26013235/ 26013235] | |- class='wd_q41652984' | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q41652984|Q41652984]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ରମେଶ ପ୍ରସାଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1943<ref name="ref_14518c1aad6ab479695dd9d9932ee837">''[[:d:Q1201876|Open Library]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53284110/ 53284110] | |- class='wd_q41655174' | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q41655174|Q41655174]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଧାମୋହନ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1944-02-03<ref name="ref_add562a8363542c8559555ee5edf48b5">https://archive.org/details/raktara-ranga-1997/page/n115/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18814197/ 18814197] | |- class='wd_q41655546' | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q41655546|Q41655546]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜକିଶୋର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1942-01-15 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/88449882/ 88449882]<br/>[https://viaf.org/viaf/46200402/ 46200402] | |- class='wd_q41720924' | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q41720924|Q41720924]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନିକୁଞ୍ଜ କିଶୋର ଦାସ |class='wd_p569'| 1900-01-01 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 1967-10-08 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q41778787' | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q41778787|Q41778787]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ଭଞ୍ଜକିଶୋର ପଟ୍ଟନାୟକ|ଭଞ୍ଜ କିଶୋର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1922-11-13<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| ସାଲେପୁର ବ୍ଳକ |class='wd_p570'| 1999-11-27<ref name="ref_ef3cbb9aa4fd5f8b70f3de459696d025">https://sambadepaper.com/imageview_199289_23257609_4_71_27-11-2020_3_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48360958/ 48360958] | |- class='wd_q41790512' | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q41790512|Q41790512]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ଅମିୟ ଭୂଷଣ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| 1939<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/106761556/ 106761556]<br/>[https://viaf.org/viaf/317105274/ 317105274] | |- class='wd_q41790847' | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q41790847|Q41790847]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅନିଲ ଦେ |class='wd_p569'| 1931-05-18<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316791352/ 316791352] | |- class='wd_q41791591' | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q41791591|Q41791591]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ଵନାଥ ପଶାୟତ |class='wd_p569'| 1912-10-10<ref name="ref_eb94230b8a88f9061280ed608396661c">https://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=9&schedule=2020-10-10&PageNum=6</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1964-12-27 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65147266882035482512/ 65147266882035482512] | |- class='wd_q41791716' | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q41791716|Q41791716]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ବାବାଜୀ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1952-09-17<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24249055/ 24249055] | |- class='wd_q41791784' | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q41791784|Q41791784]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| 1948<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53635292/ 53635292] | |- class='wd_q41791790' | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q41791790|Q41791790]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବାଶିଷ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1965-08-29<ref name="ref_80f0c2fcbf7720950345ab4f9c183bd7">http://dharitriepaper.in/edition/8214/bhubaneswar/page/4</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-06-18<ref name="ref_8508133e4c2471a52f37178686de039a">https://sambadepaper.com/epaperimages/19062021/19062021-md-hr-1/23432828.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7034787/ 7034787] | [[ଫାଇଲ:Dr. Debasis Panigrahi (Author).jpg|center|80px]] |- class='wd_q41791802' | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q41791802|Q41791802]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର (ଆରକ୍ଷୀ ଅଧିକାରୀ)|ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1936-06-30<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-10-10 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58215907/ 58215907] | |- class='wd_q42015282' | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q42015282|Q42015282]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଅମୂଲ୍ୟକୃଷ୍ଣ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1932-07-06 |class='wd_p19'| [[ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2001-02-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33376781/ 33376781] | |- class='wd_q42308593' | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q42308593|Q42308593]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଦେବେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1991<ref name="ref_f4e319ba9654155785c83f367c8c5e04">https://books.google.com/books?id=sqBjpV9OzcsC&pg=PA666</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70261709/ 70261709] | |- class='wd_q42308594' | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q42308594|Q42308594]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନଚନ୍ଦ୍ର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| 1937-07-01<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/20543302/ 20543302] | |- class='wd_q42309234' | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q42309234|Q42309234]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାବିନୋଦ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1945-01-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57149617099803752121/ 57149617099803752121] | |- class='wd_q42314285' | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q42314285|Q42314285]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[କରୁଣାକର କର]] |class='wd_p569'| 1895 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1967 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q42576603' | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q42576603|Q42576603]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ଉମାଶଙ୍କର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1937-12-22<ref name="ref_63cdbc4b399e27480a2276e5c58caccb">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=402471&boxid=2300928</ref><br/>1937-11-28<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା|ନୟାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲl]] |class='wd_p570'| 2017-11-02 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/12584417/ 12584417] | |- class='wd_q42577911' | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q42577911|Q42577911]] | 23 | 4 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ ଦାସ|ଗୋପାଳ ବଲ୍ଲଭ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1860-12-23<ref name="ref_be7516981145d9538abbc32c70c21d3f">http://dharitriepaper.in/viewmap/269300.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1914-12 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Gopala Ballabha Das (restored).jpg|center|80px]] |- class='wd_q42711409' | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q42711409|Q42711409]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ବିପିନ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1950-07-25 |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43439000/ 43439000] | |- class='wd_q43051639' | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q43051639|Q43051639]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ବାସୁଦେବ ସୁନାନୀ]] |class='wd_p569'| 1962-09-27<ref name="ref_2bfd896e8bc7ef38345c866b9853b990">https://www.poemhunter.com/basudev-sunani/biography/</ref> |class='wd_p19'| [[ନୂଆପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/83523034/ 83523034] | [[ଫାଇଲ:Basudev Sunani.jpg|center|80px]] |- class='wd_q43083296' | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q43083296|Q43083296]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଅମରେନ୍ଦ୍ର ମାଧବ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1978<ref name="ref_504dacf15c643dd030ce99d5ca1d09c8">http://www.dharitri.com/e-Paper/sahityayan/111117/p8.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ତାଳଚେର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q43157980' | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q43157980|Q43157980]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଉପେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73162089/ 73162089] | |- class='wd_q43301998' | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q43301998|Q43301998]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ପଞ୍ଚାନନ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 20th century<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-02-12<ref name="ref_0ebc4d776e17028567bd552d1abb58c7">https://sambadepaper.com/epaperimages/13022022/13022022-md-hr-6/182941.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/299250622/ 299250622] | |- class='wd_q43302001' | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q43302001|Q43302001]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ବିମଳ ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1970 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41146461443227730435/ 41146461443227730435] | |- class='wd_q43371577' | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q43371577|Q43371577]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ବଳରାମ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1928-01-23<br/>1928<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62954558/ 62954558] | |- class='wd_q43874361' | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q43874361|Q43874361]] | 21 | 2 |class='wd_label'| [[ଅଜୟ ସ୍ୱାଇଁ]] |class='wd_p569'| 1957 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26615094/ 26615094] | [[ଫାଇଲ:Ajay Swain at Koraput Literary Festival 2018 organised by Odia Media Private Limited.jpg|center|80px]] |- class='wd_q44126951' | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q44126951|Q44126951]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ନୃସିଂହ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1945 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58217408/ 58217408] | |- class='wd_q44683733' | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q44683733|Q44683733]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ ମଲ୍ଲ]] |class='wd_p569'| 1972<br/>1962-02-08<ref name="ref_d6f1683d6ddfdeab829ae065d175cd2b">{{#invoke:cite web|url=http://sambad.in/entertainment/today-birthday-ollywood-80246/|title=ଆଜି ଏହି ଦୁଇ ଓଲିଉଡର ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରତିଭାସଂପନ୍ନ ସେଲିବ୍ରିଟିଙ୍କର ଜନ୍ମ ଦିନ}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21814685/ 21814685] | [[ଫାଇଲ:Odia Wikimedians celebrating 3rd anniversary of odia wikisource.1 (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q44685164' | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q44685164|Q44685164]] | 22 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣା ସାଗର ବେହେରା |class='wd_p569'| 1939-12-05<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2008-05-20<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/32009859/ 32009859] | |- class='wd_q45059292' | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q45059292|Q45059292]] | 25 | 0 |class='wd_label'| ବିମଳେନ୍ଦୁ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1937-12-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58751790/ 58751790] | |- class='wd_q45339308' | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q45339308|Q45339308]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୌରହରି ପରିଚ୍ଛା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Gaurahari Parichha.jpg|center|80px]] |- class='wd_q45685631' | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q45685631|Q45685631]] | 16 | 2 |class='wd_label'| [[ନଟବର ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36049055/ 36049055] | [[ଫାଇଲ:Natabar Satapathy (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q45860182' | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q45860182|Q45860182]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ରକ୍ଷକ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1963-08-18<ref name="ref_054fd6ef25a186d18304f4f53f1d9eb8">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2019-08-02&PageId=63091&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16779389/ 16779389] | |- class='wd_q47010473' | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q47010473|Q47010473]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତ ଓଝା]] |class='wd_p569'| 1957 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-12-31 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q47485797' | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q47485797|Q47485797]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟମଣି ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| 1941-08-27<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23733407/ 23733407] | |- class='wd_q48076547' | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q48076547|Q48076547]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଆଦିତେଶ୍ୱର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1970-01-18 |class='wd_p19'| [[ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/250753648/ 250753648] | |- class='wd_q54666544' | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q54666544|Q54666544]] | 12 | 2 |class='wd_label'| [[ଆଶିଷ ଗଡ଼ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1974 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Manoj Saroj Ashish (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q55435711' | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q55435711|Q55435711]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନିର୍ମଳ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q55592847' | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q55592847|Q55592847]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[କନିଷ୍କ]] |class='wd_p569'| 1962 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q55670392' | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q55670392|Q55670392]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଆକାଶ |class='wd_p569'| 1956-08-21 |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597965/ 315597965] | |- class='wd_q55861285' | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q55861285|Q55861285]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଗିରି ଦଣ୍ଡସେନା |class='wd_p569'| 1949-12-29<ref name="ref_08fb939ad4ab981b8f720d081a82ce5c">https://www.thenabaneeta.in/neglected-writer-giri-dandasena-of-western-odisha/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78831686/ 78831686] | |- class='wd_q55955340' | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q55955340|Q55955340]] | 17 | 3 |class='wd_label'| [[ସରୋଜ ବଳ]] |class='wd_p569'| 1976-02-02<ref name="ref_901cccc820c99a6fa554d84e00096bb7">https://sambadepaper.com/epaperimages/23052021/23052021-md-hr-6/23558599.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14233780/ 14233780] | [[ଫାଇଲ:Saroj Bal at Salandi Book Fair, Bhadrak.jpg|center|80px]] |- class='wd_q56064648' | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q56064648|Q56064648]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ଦିଗରାଜ ବ୍ରହ୍ମା]] |class='wd_p569'| 1949-04-13<ref name="ref_0654cdf2665dbc2b5d3f74ce5f11a924">http://dharitriepaper.in/edition/9594/bhubaneswar/page/4</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/111942279/ 111942279] | [[ଫାଇଲ:ଦିଗରାଜ ବ୍ରହ୍ମା.jpg|center|80px]] |- class='wd_q56433118' | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q56433118|Q56433118]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ ନାରାୟଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q56434716' | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q56434716|Q56434716]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରବି ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| 1950-08-27<ref name="ref_44d64eec875a6d205fae33c1e8c512d0">http://www.sambadepaper.com/Details.aspx?id=492334&boxid=3236805</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70485522/ 70485522] | |- class='wd_q56519117' | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q56519117|Q56519117]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ପାଣ୍ଡବ]] |class='wd_p569'| 1955-07-18<ref name="ref_703bf5c10875908b584b9a3984be5d6b">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2018-09-14&PageId=44107&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45900694/ 45900694] | |- class='wd_q56632630' | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q56632630|Q56632630]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଚିରଞ୍ଜିତ]] |class='wd_p569'| 1974 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29166234046496041846/ 29166234046496041846] | |- class='wd_q56666399' | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q56666399|Q56666399]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଅସୀତ ପତି]] |class='wd_p569'| 1960-05-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q56702082' | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q56702082|Q56702082]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶିବ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14150645188710621902/ 14150645188710621902] | |- class='wd_q56702407' | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q56702407|Q56702407]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ପବିତ୍ର ମୋହନ ଦାଶ |class='wd_p569'| 1970-02-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29147266844535482228/ 29147266844535482228] | |- class='wd_q56702458' | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q56702458|Q56702458]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅଭୟ ନାରାୟଣ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1973-05-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/5147266546635480482/ 5147266546635480482] | |- class='wd_q56702791' | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q56702791|Q56702791]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଉମାକାନ୍ତ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56097550/ 56097550] | |- class='wd_q56705906' | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q56705906|Q56705906]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟନାରାୟଣ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7003393/ 7003393] | |- class='wd_q56705909' | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q56705909|Q56705909]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଭୀମ ପୃଷ୍ଟି]] |class='wd_p569'| 1959-01-11<ref name="ref_9c2800f49579bc8292a2c6ed28c4590d">https://sambadepaper.com/epaperimages/14022021/14022021-md-hr-10/2384694.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/170035741/ 170035741] | |- class='wd_q56763691' | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q56763691|Q56763691]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ପଦ୍ମନାଭ ନାରାୟଣ ଦେବ]] |class='wd_p569'| 1872 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1904 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Padmanabh Narayan Dev.jpg|center|80px]] |- class='wd_q56866315' | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q56866315|Q56866315]] | 16 | 2 |class='wd_label'| [[ନିମାଇଁ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1937-04-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2014-03-28 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39047125/ 39047125] | [[ଫାଇଲ:Nimai patnaik.JPG|center|80px]] |- class='wd_q57611256' | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q57611256|Q57611256]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଶକ୍ତି ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1974 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Shakti Mohanty Writer.jpg|center|80px]] |- class='wd_q57615128' | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q57615128|Q57615128]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ବୀରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1962-04-08<ref name="ref_650bb7997ee249747ee2aecc2236ce67">http://dharitriepaper.in/edition/8853/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q57646395' | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q57646395|Q57646395]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ନାରୁ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1943-07-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68236252/ 68236252] | |- class='wd_q57822839' | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q57822839|Q57822839]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଜୟଦ୍ରଥ ସୁନା]] |class='wd_p569'| 1984-07-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q57979247' | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q57979247|Q57979247]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୂତି ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1948-07-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q58060155' | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q58060155|Q58060155]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[ଆଶୁତୋଷ ପରିଡ଼ା]] |class='wd_p569'| 1973 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31130404/ 31130404]<br/>[https://viaf.org/viaf/8260160667869503560003/ 8260160667869503560003] | [[ଫାଇଲ:Ashutosh Parida.jpg|center|80px]] |- class='wd_q58068393' | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q58068393|Q58068393]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ପାବକ କାନୁନଗୋ]] |class='wd_p569'| 1947-01-16 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q58068922' | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q58068922|Q58068922]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1944-12-13 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q58133616' | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q58133616|Q58133616]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତାପ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| 1958-06-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/143150468373404172176/ 143150468373404172176] | |- class='wd_q58135340' | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q58135340|Q58135340]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ତରୁଣ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1954-07-22<ref name="ref_ac29fa0a042107c99ff5ca2bab345780">http://dharitriepaper.in/edition/6287/bhubaneswar/page/9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18819732/ 18819732] | |- class='wd_q58143159' | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q58143159|Q58143159]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କାର୍ତ୍ତିକ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597966/ 315597966] | |- class='wd_q58860611' | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q58860611|Q58860611]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନରେନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1968 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24063382/ 24063382] | |- class='wd_q58860736' | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q58860736|Q58860736]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[କ୍ଷେତ୍ରବାସୀ ନାଏକ]] |class='wd_p569'| 1980-06-10 |class='wd_p19'| ଲୋଇସିଂହା ବ୍ଳକ |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62911175/ 62911175] | |- class='wd_q58861276' | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q58861276|Q58861276]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଜା ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q58862171' | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q58862171|Q58862171]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଦିଲ୍ଲୀପ ବେହେରା|ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ବେହେରା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q59180557' | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q59180557|Q59180557]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ହରିବନ୍ଧୁ ବେବର୍ତ୍ତା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q59391056' | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q59391056|Q59391056]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଗନ୍ତାୟତ ଶିବପ୍ରସାଦ|ଶିବପ୍ରସାଦ ଗନ୍ତାୟତ]] |class='wd_p569'| 1969-12-15 |class='wd_p19'| [[ରାୟଗଡ଼ା]]<br/>[[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା|ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲା]] |class='wd_p570'| 2010-01-04<br/>2010-10-04<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p20'| [[ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା|ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲା]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46386005/ 46386005] | |- class='wd_q59509060' | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q59509060|Q59509060]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପକ ରଞ୍ଜନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/37147905176179091339/ 37147905176179091339] | |- class='wd_q59627149' | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q59627149|Q59627149]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[କାହ୍ନୁ ଚରଣ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1922-01-01<ref name="ref_61b9cd285d1d7b8464fece54ebf35ced">https://viaf.org/viaf/115238980/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2001<ref name="ref_61b9cd285d1d7b8464fece54ebf35ced">https://viaf.org/viaf/115238980/</ref><ref name="ref_d845be5da2ad8079a2612921776bfd32">''[[:d:Q105192847|MAK]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/115238980/ 115238980] | |- class='wd_q59698189' | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q59698189|Q59698189]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କାଳିକିଙ୍କର ଦାସ |class='wd_p569'| 1961-01-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60023819' | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q60023819|Q60023819]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳଲୋଚନ ବରାଳ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60034581' | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q60034581|Q60034581]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସମରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60034642' | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q60034642|Q60034642]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଷ୍ଣୁ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1956-01-21 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13908119/ 13908119] | |- class='wd_q60043769' | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q60043769|Q60043769]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନାକର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60056594' | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q60056594|Q60056594]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭବାନୀ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60073293' | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q60073293|Q60073293]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଉତ୍ତମ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60162181' | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q60162181|Q60162181]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଗୌତମ ଜେନା |class='wd_p569'| 1959-05-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78446160/ 78446160] | |- class='wd_q60162231' | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q60162231|Q60162231]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ରଞ୍ଜନ କୁମାର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1964-05-27 |class='wd_p19'| [[କାମାକ୍ଷାନଗର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/195147905175879091269/ 195147905175879091269] | |- class='wd_q60163234' | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q60163234|Q60163234]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସହଦେବ ସାହୁ (ଓଡ଼ିଶା ଅର୍ଥ ସେବା ଅଧିକାରୀ)|ସହଦେବ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1959-01-10<ref name="ref_e77b3b31b7f761ae24e3bbf71397d490">https://sambadepaper.com/epaperimages/16102022/16102022-md-hr-10/705364.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11990204/ 11990204] | |- class='wd_q60175398' | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q60175398|Q60175398]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1958-02-02<ref name="ref_51579d649c14b996aa19cc147fd6d5d0">{{#invoke:cite web|url=https://books.google.com/books?id=PCpuAAAAMAAJ|title=Cultural Heritage of [Orissa]: Jajpur}}</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_51579d649c14b996aa19cc147fd6d5d0">{{#invoke:cite web|url=https://books.google.com/books?id=PCpuAAAAMAAJ|title=Cultural Heritage of [Orissa]: Jajpur}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75451007/ 75451007] | |- class='wd_q60177735' | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q60177735|Q60177735]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦୀପ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1961<ref name="ref_e058bab2e0d453d30d5f7ed702cbfdc3">https://odishasambad.in/sahitya-sharala-to-pradeep-dash/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70831072/ 70831072] | |- class='wd_q60264144' | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q60264144|Q60264144]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭ ନାରାୟଣ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| 1981-02-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60331444' | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q60331444|Q60331444]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଭୟ ବାରିକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40972971/ 40972971] | |- class='wd_q60331475' | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q60331475|Q60331475]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଦୀପ୍ତିରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1960-11-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24277675/ 24277675] | |- class='wd_q60338178' | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q60338178|Q60338178]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ତାମଣି ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1904-11-29 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1980-08-15 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60349971' | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q60349971|Q60349971]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ରଘୁନାଥ ପରିଚ୍ଛା]] |class='wd_p569'| 1802 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1872 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60368175' | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q60368175|Q60368175]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡା (ଗୀତିକାର)|ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1953-09-05<ref name="ref_a278dcde13754a25d6ced3c442b5e047">{{#invoke:cite web|url=http://samajaepaper.in/epaperimages/16102017/16102017-md-ct-7/1610201724157748.jpg|title=ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡାଙ୍କ ପରଲୋକ}}</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଳେଶ୍ୱର|ଜଳେଶ୍ଵର]] |class='wd_p570'| 2017-10-15<ref name="ref_0c4e2c967c4affcf949d688509ad49bd">{{#invoke:cite web|url=http://sambad.in/state/hrushikesh-panda-passes-away-10735/|title=ଡକ୍ଟର ହୃଷୀକେଶ ପଣ୍ଡାଙ୍କ ପରଲୋକ}}</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8971293/ 8971293] | |- class='wd_q60368429' | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q60368429|Q60368429]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବାଶିଷ ପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60400532' | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q60400532|Q60400532]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଆଭାସ କୁମାର ବରାଳ]] |class='wd_p569'| 1961-10-30 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60430506' | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q60430506|Q60430506]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ନବକିଶୋର ରାଜ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14324462/ 14324462] | |- class='wd_q60451604' | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q60451604|Q60451604]] | 27 | 2 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀଧର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1902-10-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1988-04-24 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73530020/ 73530020] | [[ଫାଇଲ:Sridhar Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q60528756' | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q60528756|Q60528756]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅରବିନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| 1968-02-23 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60570591' | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q60570591|Q60570591]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1974-07-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60573735' | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q60573735|Q60573735]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ହୋତା]] |class='wd_p569'| 1985-07-01<ref name="ref_7e2c0d8c79a8434e3b9cd4441deac682">https://pragativadinews.com/epaper/media/news_map/1615582860_1394.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60573829' | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q60573829|Q60573829]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦେବକୁମାର ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60574031' | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q60574031|Q60574031]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁକାନ୍ତ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60608443' | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q60608443|Q60608443]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ସେନାପତି ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କେଶରୀ]] |class='wd_p569'| 1959-07-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70526941/ 70526941] | [[ଫାଇଲ:Senapati Pradyumna Keshari.jpg|center|80px]] |- class='wd_q60684547' | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q60684547|Q60684547]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଭୂତିଭୂଷଣ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1923 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60736468' | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q60736468|Q60736468]] | 22 | 5 |class='wd_label'| [[ଅଟଳ ବିହାରୀ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1931-12-01<ref name="ref_137a8872fb30009954ad5aff4b56d116">https://samajaepaper.in/epaperimages/06062021/06062021-md-sa-4/6620211278514.jpg</ref><ref name="ref_26028aa24170cce6e9ae072dc7fd251e">http://dharitriepaper.in/edition/8120/bhubaneswar/page/7</ref> |class='wd_p19'| ବିନିକା |class='wd_p570'| 2021-06-05<ref name="ref_1aea19079b3a7a4326e50aa8c5fcf627">https://sambadenglish.com/veteran-actor-sala-budha-fame-atal-bihari-panda-no-more/</ref> |class='wd_p20'| [[ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଭେଷଜ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Atal Bihari Panda being felicitated during 22nd Odisha State Awards, 2014.JPG|center|80px]] |- class='wd_q60780724' | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q60780724|Q60780724]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗାପ୍ରସାଦ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1970-01-22 |class='wd_p19'| [[ବାରିପଦା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50995467/ 50995467] | |- class='wd_q60783613' | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q60783613|Q60783613]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପବିତ୍ର ମୋହନ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60805969' | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q60805969|Q60805969]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଦାଧର ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| 1951-07-02<ref name="ref_b587831cc2e63c8b43abc80c9145225f">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2019-01-18&PageId=51806&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60831443' | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q60831443|Q60831443]] | 24 | 3 |class='wd_label'| [[କଇଳାଶ ପଟ୍ଟନାୟକ|କୈଳାଶ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1957-02-06<ref name="ref_6f62349f0cfb4dfad1a5baf7a713cf2d">http://www.visvabharati.ac.in/KailashPattanaik.html</ref> |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50812894/ 50812894] | [[ଫାଇଲ:Kailash Pattanaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q60962903' | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q60962903|Q60962903]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରବି ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48023384/ 48023384] | |- class='wd_q61159057' | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q61159057|Q61159057]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[କିଶୋର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1953-01-28 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61311091' | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q61311091|Q61311091]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ ଧଳ ମହାପାତ୍ର|ରାଜ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ ଧଳମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1960-04-20 |class='wd_p19'| ବିଞ୍ଝାରପୁର ବ୍ଳକ |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61312409' | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q61312409|Q61312409]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିକ୍ରମ କେଶରୀ ପାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61314533' | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q61314533|Q61314533]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ନରସିଂହ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68069105/ 68069105] | |- class='wd_q61314616' | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q61314616|Q61314616]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ କୁମାର ପାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61439993' | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q61439993|Q61439993]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅନିଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| 1951-04-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61440037' | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q61440037|Q61440037]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ବଙ୍ଗାଳୀ ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61453331' | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q61453331|Q61453331]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-01-25 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28481188/ 28481188] | |- class='wd_q61649018' | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q61649018|Q61649018]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶିବରାମ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48665045/ 48665045] | |- class='wd_q61667982' | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q61667982|Q61667982]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧନଞ୍ଜୟ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61774807' | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q61774807|Q61774807]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1948-08-28 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/195253143/ 195253143] | |- class='wd_q61775481' | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q61775481|Q61775481]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ଉମାଶଙ୍କର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1931 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11859873/ 11859873] | |- class='wd_q61775750' | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q61775750|Q61775750]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1930-01-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61776561' | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q61776561|Q61776561]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଗିରିଜା କୁମାର ବଳୀୟାରସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1954-12-09 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68368566/ 68368566] | |- class='wd_q61790158' | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q61790158|Q61790158]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ମହେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1969-12-04 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70234093/ 70234093] | |- class='wd_q61790172' | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q61790172|Q61790172]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1954 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61801968' | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q61801968|Q61801968]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଗଣେଶରାମ ନାହାକ]] |class='wd_p569'| 1954-11-27 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11382493/ 11382493] | |- class='wd_q61816024' | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q61816024|Q61816024]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61828765' | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q61828765|Q61828765]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଭାଷ ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61828835' | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q61828835|Q61828835]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରିୟବ୍ରତ ପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1969-01-23<ref name="ref_ee4536ec4dc48091baf7d79256e50520">http://www.authorspressbooks.com/book_detail.php?preference=1939</ref><ref name="ref_0e6a2892780d33accd690a1ff0e9bc58">https://sambadepaper.com/epaperimages/02102022/02102022-md-hr-9/703272.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61844961' | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q61844961|Q61844961]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କ୍ଷୀରୋଦ ବିହାରୀ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| 1986-08-23 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61845913' | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q61845913|Q61845913]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61893445' | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q61893445|Q61893445]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| 1934-05-05<ref name="ref_f93480dc592dae5fe2faa8f777f5f5c1">https://dharitriepaper.in/edition/12268/bhubaneswar/page/13</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-01-07<ref name="ref_82fda29822ebddd7b1f720682eb47505">https://dharitriepaper.in/edition/12268/bhubaneswar/page/19</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6269446/ 6269446] | |- class='wd_q61893560' | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q61893560|Q61893560]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣସାଗର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61912484' | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q61912484|Q61912484]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁନୀଲ କୁମାର ପୃଷ୍ଟି]] |class='wd_p569'| 1963 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75984019/ 75984019] | |- class='wd_q61915792' | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q61915792|Q61915792]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜନ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| 1979-05-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43785365/ 43785365] | |- class='wd_q61948384' | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q61948384|Q61948384]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଲାବଣ୍ୟଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61948472' | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q61948472|Q61948472]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/83521553/ 83521553] | |- class='wd_q61950624' | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q61950624|Q61950624]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଆନନ୍ଦଚନ୍ଦ୍ର ପହି|ଆନନ୍ଦଚନ୍ଦ୍ର ପହୀ]] |class='wd_p569'| 1946-05-11<ref name="ref_6df00e587708c708cad2e614bd21ef69">http://epaper.prameyanews.com/pagezoomsinwindows.php?id=3278&boxid=63735315&cid=4&edcode=71&pagedate1=03-03-2019&ctype=i&counter=1&share=sf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14077205/ 14077205] | |- class='wd_q61951624' | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q61951624|Q61951624]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୋଷ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1952-01-12<ref name="ref_3e8f32428a1f7ad523d744f8265f4a1a">https://sambadepaper.com/epaperimages/12022023/12022023-md-hr-9/728522.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7019626/ 7019626] | |- class='wd_q61952598' | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q61952598|Q61952598]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶଶାଙ୍କ ପ୍ରିୟସଖା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61955097' | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q61955097|Q61955097]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| 1957-08-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61960733' | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q61960733|Q61960733]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1965-05-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61960778' | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q61960778|Q61960778]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୈବାଳିନୀ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61961225' | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q61961225|Q61961225]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଉପେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1899 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1978 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61970897' | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q61970897|Q61970897]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ନୃସିଂହ କୁମାର ରଥ]] |class='wd_p569'| 1935 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61987101' | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q61987101|Q61987101]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗିରଥୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| 1978-05-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68574761/ 68574761] | |- class='wd_q62019192' | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q62019192|Q62019192]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ଶଶିଭୂଷଣ ରାୟ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62168643' | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q62168643|Q62168643]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦେବାଶିଷ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1971-09-20 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62597531' | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q62597531|Q62597531]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିରଜା ବଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62597617' | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q62597617|Q62597617]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ଞାନରଞ୍ଜନ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62618599' | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q62618599|Q62618599]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ତପନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1951-06-08<ref name="ref_7c4bc2eb10a28a2c213fef1fd05c1c0a">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2019-03-29&PageId=55902&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ଛତ୍ରପୁର, ଗଞ୍ଜାମ|ଛତ୍ରପୁର]] |class='wd_p570'| 2023-03-14<ref name="ref_98e9661b3dd3465c2edbbedd161ca21a">https://odishabytes.com/odia-writer-tapan-patnaik-passes-away-in-bhubaneswar/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55419394/ 55419394] | |- class='wd_q62638136' | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q62638136|Q62638136]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱରାଜ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8166773792631690693/ 8166773792631690693] | |- class='wd_q62718055' | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q62718055|Q62718055]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଜୀମୂତ ମଙ୍ଗରାଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-06-27<ref name="ref_10df9756c93a4e70f260cae58cbaa7f8">http://dharitriepaper.in/edition/8278/bhubaneswar/page/5</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/44151594397005351233/ 44151594397005351233] | |- class='wd_q62765048' | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q62765048|Q62765048]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ସୃଷ୍ଟିଶ୍ରୀ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63076751' | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q63076751|Q63076751]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1900-01-21 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1989-01-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Laxman Mishra Image (restored).jpg|center|80px]] |- class='wd_q63091630' | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q63091630|Q63091630]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ସଂଗ୍ରାମ ଜେନା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66183417/ 66183417] | |- class='wd_q63151587' | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q63151587|Q63151587]] | 14 | 0 |class='wd_label'| କପିଳେଶ୍ୱର ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1931-08-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-04-13 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63152722' | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q63152722|Q63152722]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମା ପ୍ରସାଦ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597968/ 315597968] | |- class='wd_q63199073' | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q63199073|Q63199073]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ତୁହିନାଂଶୁ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1964-01-03<ref name="ref_713a71ac38f2a0fe5f2ee5469534dbf8">http://dharitriepaper.in/viewmap/250175.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63199088' | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q63199088|Q63199088]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନିରାକାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34167621630203340368/ 34167621630203340368] | |- class='wd_q63199109' | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q63199109|Q63199109]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ସିତାଂଶୁ ଲେଙ୍କା]] |class='wd_p569'| 1968-07-06 |class='wd_p19'| ଇଚ୍ଛାପୁର<ref name="ref_2ea7bbba799e999eb90e259fb60917d0">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/201910.pdf|title=ଯେମିତି ଜାଣେ ମୋ ବାପାଙ୍କୁ|access-date=2024-02-16}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40976715/ 40976715] | |- class='wd_q63199120' | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q63199120|Q63199120]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63199133' | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q63199133|Q63199133]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅଖିଳ କୁମାର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597953/ 315597953] | |- class='wd_q63220072' | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q63220072|Q63220072]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଇନ୍ଦ୍ରମଣି ଜେନା |class='wd_p569'| 1948-12-04<ref name="ref_f783cc112abdbc33400df2e05c86dfe1">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2019-04-12&PageId=56785&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63252803' | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q63252803|Q63252803]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଅଭୟ ଦ୍ୱିବେଦୀ |class='wd_p569'| 1957-03-19 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43438991/ 43438991] | |- class='wd_q63252819' | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q63252819|Q63252819]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ତପନ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63253047' | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q63253047|Q63253047]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଇଶ୍ୱରଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63253461' | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q63253461|Q63253461]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅମିୟ ରଞ୍ଜନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1966-11-27 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63253617' | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q63253617|Q63253617]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମୋହିତ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63254134' | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q63254134|Q63254134]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ତପନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1969-11-22<ref name="ref_d562df7d605a68ac6fb7cc2f5760750f">https://sambadepaper.com/epaperimages/15082021/15082021-md-hr-6/3101985.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68371191/ 68371191] | |- class='wd_q63254689' | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q63254689|Q63254689]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ବାଦଲ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/313286678/ 313286678] | [[ଫାଇଲ:Badal Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q63255159' | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q63255159|Q63255159]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[କ୍ଷୀରୋଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1965-10-15<ref name="ref_19836046728afd010100c234c19146b3">https://sambadepaper.com/imageview_168501_1535950_4_71_13-09-2020_6_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/12018809/ 12018809] | |- class='wd_q63255381' | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q63255381|Q63255381]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କମଳ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1962-08-12<ref name="ref_0db8550948e2dcefabfe1d986c0c80e1">https://sambadepaper.com/epaperimages/05032023/05032023-md-hr-8/733029.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63289003' | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q63289003|Q63289003]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାସ ପାଣି |class='wd_p569'| 1949-02-17<br/>1949<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2505172/ 2505172] | |- class='wd_q63413728' | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q63413728|Q63413728]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ମଣିରାମ ଜେନା |class='wd_p569'| 1976<ref name="ref_1c46bc2dc147d1f248d679156919f95b">http://dharitriepaper.in/edition/2686/sahityayan/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/20150083943114942195/ 20150083943114942195] | |- class='wd_q63432821' | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q63432821|Q63432821]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63438740' | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q63438740|Q63438740]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କେ. ଶ୍ୟାମବାବୁ ଦୋରା |class='wd_p569'| 1969-06-01<ref name="ref_222bc03bfd85b7daa801323366d97df8">https://sambadepaper.com/epaperimages/07052023/07052023-md-hr-10/747654.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63438813' | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q63438813|Q63438813]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରିନାଥ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/250679549/ 250679549] | |- class='wd_q63438839' | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q63438839|Q63438839]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହୃଷିକେଶ ମେହର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63490226' | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q63490226|Q63490226]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଓ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/166532665/ 166532665] | [[ଫାଇଲ:Surya Deo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q63490280' | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q63490280|Q63490280]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭାସ୍କର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50819456/ 50819456]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q63507912' | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q63507912|Q63507912]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1960-03-24 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63509586' | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q63509586|Q63509586]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1982-07-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63511410' | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q63511410|Q63511410]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Arun Kumar Sahu, Indian Foreign Service.jpg|center|80px]] |- class='wd_q63548998' | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q63548998|Q63548998]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63549449' | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q63549449|Q63549449]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବପ୍ରିୟ ପ୍ରିୟଦର୍ଶୀ ଚକ୍ର]] |class='wd_p569'| 1981-07-19<ref name="ref_f31e4090ce8ff9f3ce5d584cf7e74580">https://www.ameodia.com/odia-author/debapriya-priyadarshi-chakra/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63549506' | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q63549506|Q63549506]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଆଲୋକ ବରାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63627463' | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q63627463|Q63627463]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପବନ୍ଧୁ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/107319119/ 107319119] | |- class='wd_q63645189' | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q63645189|Q63645189]] | 40 | 4 |class='wd_label'| [[ବୈଦ୍ୟନାଥ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1920-11-22 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] |class='wd_p570'| 2019-05-07 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70174220/ 70174220] | [[ଫାଇଲ:Dr. (Prof.) Baidyanath Misra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q63855262' | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q63855262|Q63855262]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ ରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1975-08-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63856673' | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q63856673|Q63856673]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ତପୋଧନ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/251064716/ 251064716] | |- class='wd_q63856872' | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q63856872|Q63856872]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63881064' | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q63881064|Q63881064]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଶୀଳ କୁମାର ବାଗ|ସୁଶୀଳ କୁମାର ବାଗ୍]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63966884' | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q63966884|Q63966884]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀଲ ବୋଷ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1609369/ 1609369] | |- class='wd_q63974682' | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q63974682|Q63974682]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ବାସୁଦେବ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1934<ref name="ref_e056b306736590d8615a36f53e77791a">http://dharitriepaper.in/edition/2814/balasore/page/3</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-05-19<ref name="ref_61a20f8c0e731e0686e9d2fc9ea3918b">http://www.orissapost.com/economist-basudev-sahoo-passes-away/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35829588/ 35829588] | |- class='wd_q64211681' | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q64211681|Q64211681]] | 39 | 1 |class='wd_label'| ସୌମେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1991-07-01<ref name="ref_ad8cfc0d689cb02f768e81b044afe21e">https://twitter.com/soumendrak_</ref> |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Soumendra Kumar Sahoo at Odia Wikipedia meetup, Bangalore 2018-07-26 04.jpg|center|80px]] |- class='wd_q64270305' | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q64270305|Q64270305]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବେଣୁଧର ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78883985/ 78883985] | |- class='wd_q64347250' | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q64347250|Q64347250]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| 1899<ref name="ref_c09856e6d04c3198d4cf7952238a0e78">https://books.google.com/books?id=XceWDwAAQBAJ&pg=PT293</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1958 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24153083/ 24153083] | |- class='wd_q64541933' | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q64541933|Q64541933]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ସଚ୍ଚି ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1947-07-19<ref name="ref_6cbd29e2d21d254e4a86005daa91cea4">http://dharitriepaper.in/edition/8256/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q64623409' | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q64623409|Q64623409]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଶିଶିର ବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1987 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q64632184' | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q64632184|Q64632184]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ମହେଶ୍ୱର ମହାନ୍ତି (ସାହିତ୍ୟିକ)|ମହେଶ୍ୱର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1939-12-31<ref name="ref_cb37890c414a015f8c4043e2ebf0713a">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/epaper/edition/1654/the-prajatantra-no1-newspaper-in-odisha-/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q64831152' | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q64831152|Q64831152]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-06-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11239143/ 11239143] | |- class='wd_q64840916' | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q64840916|Q64840916]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q64997408' | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q64997408|Q64997408]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ବିଶି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q65092133' | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q65092133|Q65092133]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଭାକର ସ୍ୱାଇଁ]] |class='wd_p569'| 1952-07-26 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q65226975' | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q65226975|Q65226975]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q65408910' | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q65408910|Q65408910]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ବୃନ୍ଦାବନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q65926355' | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q65926355|Q65926355]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲୀପ କୁମାର ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| 1967<ref name="ref_b72843c5fa30c3ad258b703f9d058de4">http://dharitriepaper.in/edition/3183/sahityayan/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q66720171' | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q66720171|Q66720171]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିବିଧ ବିଶ୍ୱ |class='wd_p569'| 1980<ref name="ref_8d56612aca7fee431b99fd4c914b7ed7">http://dharitriepaper.in/edition/3485/sahityayan/page/2</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q68640390' | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q68640390|Q68640390]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଗିରୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1956-03-15<ref name="ref_7cebec625bdd73d2e2e2e5c01a9dfcaa">https://web.archive.org/web/20190926060314/http://sambadepaper.com/pagezoomsinwindows.php?id=17524&boxid=35536863&cid=4&edcode=71&pagedate1=22-09-2019&pagenum=1&ctype=i&counter=1&share=sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75451413/ 75451413] | |- class='wd_q69354620' | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q69354620|Q69354620]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ଦିଲ୍ଲୀପ ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1963 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-09-09<ref name="ref_4eba631d131b403fa8c22c3be17c658b">https://www.business-standard.com/article/current-affairs/senior-business-standard-journalist-dillip-satapathy-passes-away-at-55-119091000033_1.html</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_4eba631d131b403fa8c22c3be17c658b">https://www.business-standard.com/article/current-affairs/senior-business-standard-journalist-dillip-satapathy-passes-away-at-55-119091000033_1.html</ref> |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Dilip Satpathy 3.jpg|center|80px]] |- class='wd_q72147805' | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q72147805|Q72147805]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କମଳାକାନ୍ତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1962-05-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q77511439' | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q77511439|Q77511439]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1957-08-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26202233/ 26202233] | |- class='wd_q77997073' | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q77997073|Q77997073]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଆଶୁତୋଷ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1939-12-01<ref name="ref_86c2fdf71630d91c9ba832ec102e5234">http://sambad.in/metro/%E0%AC%AC%E0%AC%BE%E0%AC%B9%E0%AD%81%E0%AD%9C%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AD%87-%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%A6%E0%AC%BE%E0%AD%9F-%E0%AC%A8%E0%AD%87%E0%AC%B2%E0%AD%87-%E0%AC%97%E0%AC%AC%E0%AD%87%E0%AC%B7-398639/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q81780908' | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q81780908|Q81780908]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାସ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q86232884' | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q86232884|Q86232884]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| 1946-06-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40677670/ 40677670] | |- class='wd_q86282550' | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q86282550|Q86282550]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଜୟ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1949-06-05<ref name="ref_99ceaf6d233ef615b6d4aa669a50256f">{{#invoke:cite web|url=http://sambad.in/state/prof-ajay-pattnaik-to-receive-sahitya-academy-translation-award-486740/|title=ଅନୁବାଦ ଲାଗି ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦେମି ପୁରସ୍କାର ପାଇବେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହିନ୍ଦୀ ପ୍ରଫେସର ଅଜୟ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ|access-date=2020-02-25}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39542954/ 39542954] | |- class='wd_q86952094' | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q86952094|Q86952094]] | 32 | 3 |class='wd_label'| [[ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1940-06-17<ref name="ref_502ec81cea3a4d46c40ea79dd465b34d">https://sangeetnatak.gov.in/sna/citation_popup.php?id=616&at=2</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70809874/ 70809874]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Odissi music Guru Gopal Chandra Panda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q87417689' | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q87417689|Q87417689]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1945-01-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q94111864' | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q94111864|Q94111864]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗାଧର ଗୁରୁ |class='wd_p569'| 1928<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11221837/ 11221837]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q94277787' | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q94277787|Q94277787]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଦାସବର୍ମା |class='wd_p569'| 1945<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70530032/ 70530032]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><br/>[https://viaf.org/viaf/175151824/ 175151824]<br/>[https://viaf.org/viaf/309517469/ 309517469] | |- class='wd_q94519248' | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q94519248|Q94519248]] | 19 | 2 |class='wd_label'| [[ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1882<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1924<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29139610/ 29139610] | |- class='wd_q94626459' | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q94626459|Q94626459]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରବି ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| 1966-06-22 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q94640541' | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q94640541|Q94640541]] | 26 | 3 |class='wd_label'| କରାମତ ଅଲ୍ଲୀ କରାମତ |class='wd_p569'| 1936-09-23<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_e0482b15c9010ea682e58983067a8c20">''[[:d:Q105770631|English Wikipedia article]]''</ref> |class='wd_p570'| 2022-08-05 |class='wd_p20'| [[କଟକ]]<ref name="ref_e0482b15c9010ea682e58983067a8c20">''[[:d:Q105770631|English Wikipedia article]]''</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60680715/ 60680715]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q94641740' | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q94641740|Q94641740]] | 21 | 1 |class='wd_label'| ଗଣନାଥ ଦାସ |class='wd_p569'| 1913<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2000-10-16 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24783237/ 24783237]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q94643441' | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q94643441|Q94643441]] | 29 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| 1870<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><ref name="ref_d0183ce98f772ae1d2d10d03f73a3e48">{{#invoke:cite web|url=https://thesamikhsya.com/odia/%E0%AC%AC%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AC%95%E0%AD%8D%E0%AC%A4%E0%AC%BF%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AD%B1/2946/|title=ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷାବିତ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟା ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ମହାରଣା|access-date=2024-02-19}}</ref> |class='wd_p19'| [[ରେମୁଣା]]<ref name="ref_d0183ce98f772ae1d2d10d03f73a3e48">{{#invoke:cite web|url=https://thesamikhsya.com/odia/%E0%AC%AC%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AC%95%E0%AD%8D%E0%AC%A4%E0%AC%BF%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AD%B1/2946/|title=ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷାବିତ ଓ ସ୍ରଷ୍ଟା ଚନ୍ଦ୍ରମୋହନ ମହାରଣା|access-date=2024-02-19}}</ref> |class='wd_p570'| 1929-04-09<ref name="ref_0aba027f6a8193b58b9cd1105bd80ecb">http://magazines.odisha.gov.in/utkalprasanga/2015/Feb/feb-maroriya.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65602246/ 65602246]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q94645366' | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q94645366|Q94645366]] | 22 | 2 |class='wd_label'| ଅମଜାଦ ନାଜମି |class='wd_p569'| 1899-10-29<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><ref name="ref_8b637a87f1413631fa4b4efcbfef9f87">''[[:d:Q1067878|Urdu Wikipedia]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_8b637a87f1413631fa4b4efcbfef9f87">''[[:d:Q1067878|Urdu Wikipedia]]''</ref> |class='wd_p570'| 1974-02-01<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref><ref name="ref_8b637a87f1413631fa4b4efcbfef9f87">''[[:d:Q1067878|Urdu Wikipedia]]''</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]]<ref name="ref_8b637a87f1413631fa4b4efcbfef9f87">''[[:d:Q1067878|Urdu Wikipedia]]''</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43438168/ 43438168]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q94653734' | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q94653734|Q94653734]] | 19 | 0 |class='wd_label'| ଦୟାନିଧି ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1891<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1955-07-28<ref name="ref_c593bc28a5a5f26384df5788882f828d">http://dharitriepaper.in/edition/6237/bhubaneswar/page/11</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63140734/ 63140734]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q94950990' | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q94950990|Q94950990]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ରାମ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1904<ref name="ref_f67e38237503a5e2764725bbf46877e7">{{#invoke:cite web|url=https://www.odiasahitya.com/members/memberprofile/?member=Ram+Prasad+Singh|title=ରାମ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ|access-date=2020-05-20}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1985<ref name="ref_f67e38237503a5e2764725bbf46877e7">{{#invoke:cite web|url=https://www.odiasahitya.com/members/memberprofile/?member=Ram+Prasad+Singh|title=ରାମ ପ୍ରସାଦ ସିଂହ|access-date=2020-05-20}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q95983056' | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q95983056|Q95983056]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[କୈଳାଶ ଲେଙ୍କା]] |class='wd_p569'| 1937-09-17 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53776046/ 53776046] | |- class='wd_q96106226' | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q96106226|Q96106226]] | 13 | 3 |class='wd_label'| [[ଉଦ୍ଧବ ଚରଣ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26167621602703340376/ 26167621602703340376] | |- class='wd_q96106251' | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q96106251|Q96106251]] | 9 | 1 |class='wd_label'| ସୁରସିଂହ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q96106339' | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q96106339|Q96106339]] | 9 | 1 |class='wd_label'| ସତ୍ୟ ନାରାୟଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q96241394' | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q96241394|Q96241394]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ନନ୍ଦକିଶୋର ସାମଲ]] |class='wd_p569'| 1925-06-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97261746' | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q97261746|Q97261746]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋକୁଳ ଚନ୍ଦ୍ର ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Gokul Srichandan.jpg|center|80px]] |- class='wd_q97261807' | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q97261807|Q97261807]] | 6 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ଜେନା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97304974' | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q97304974|Q97304974]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ସଞ୍ଜୟ ହାତୀ]] |class='wd_p569'| 1966 |class='wd_p19'| [[ରାଉରକେଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97345462' | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q97345462|Q97345462]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1953-06-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77913101/ 77913101] | |- class='wd_q97420878' | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q97420878|Q97420878]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଫକୀର ସିଂହ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53146461446927730422/ 53146461446927730422] | |- class='wd_q97424139' | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q97424139|Q97424139]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦୋଷ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Pradosh Pattnaik (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q97425596' | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q97425596|Q97425596]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| 1947<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23068518/ 23068518] | |- class='wd_q97432789' | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q97432789|Q97432789]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ନବୀନ କୁମାର ପରିଡ଼ା]] |class='wd_p569'| 1954-03-08<ref name="ref_6b4f7f31cf2153b9ded0140be775f267">http://dharitriepaper.in/edition/10405/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97433671' | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q97433671|Q97433671]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ କୁମାର ମହାନ୍ତି (ଅନୁବାଦକ)|ବିଜୟ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97433805' | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q97433805|Q97433805]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଧରଣୀଧର ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1936-01-02<ref name="ref_ce09eae5420b157f5783c5ef2ac6977a">https://sambadepaper.com/imageview_194087_24948674_4_71_17-11-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-11-16<ref name="ref_ce09eae5420b157f5783c5ef2ac6977a">https://sambadepaper.com/imageview_194087_24948674_4_71_17-11-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97500863' | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q97500863|Q97500863]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀଦେବ]] |class='wd_p569'| 1958-02-25<ref name="ref_326818e43226836c9cc6554cc86565d3">http://web.archive.org/web/20200719154017/https://sambadepaper.com/imageview_144480_2229871_4_71_19-07-2020_6_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97610486' | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q97610486|Q97610486]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ହଂସନାଥ ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| 1953-02-09<ref name="ref_44c6cec09eae11145422f6d469fa0e88">http://dharitriepaper.in/edition/5894/bhubaneswar/page/13</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97621317' | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q97621317|Q97621317]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ନରେନ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| 1941-07-04<ref name="ref_d805ba4ff603e6c15cbf53a6e84dbaa0">https://archive.fo/Ag3iy</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-06-08<ref name="ref_d805ba4ff603e6c15cbf53a6e84dbaa0">https://archive.fo/Ag3iy</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1953328/ 1953328] | |- class='wd_q97621437' | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q97621437|Q97621437]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରାମପ୍ରସାଦ ପୁରୋହିତ |class='wd_p569'| 1932-08-23<ref name="ref_04213254581f6ce4f663d46ef048904f">https://web.archive.org/web/20200723151136/http://epaper.prameyanews.com/edition/5468/kbk/page/9</ref> |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର]]<ref name="ref_3bc02cccf7c190ca4f1eb292ca3312ce">https://web.archive.org/web/20200723152316/https://sambad.in/state/ramaprasad-purohita-passes-away-518764/</ref> |class='wd_p570'| 2020-05-19<ref name="ref_04213254581f6ce4f663d46ef048904f">https://web.archive.org/web/20200723151136/http://epaper.prameyanews.com/edition/5468/kbk/page/9</ref> |class='wd_p20'| କଣ୍ଟାବାଞ୍ଝି<ref name="ref_3bc02cccf7c190ca4f1eb292ca3312ce">https://web.archive.org/web/20200723152316/https://sambad.in/state/ramaprasad-purohita-passes-away-518764/</ref> |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97672023' | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q97672023|Q97672023]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଜୟନାରାୟଣ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| 1939-04-25<ref name="ref_71c4d16af48889c6f1c85518abcc06f9">https://web.archive.org/web/20200726042920/http://www.prameyanews7.com/odisha-sahitya-academy-firmer-member-jaynarayan-tripathy-passed-away/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-07-25<ref name="ref_71c4d16af48889c6f1c85518abcc06f9">https://web.archive.org/web/20200726042920/http://www.prameyanews7.com/odisha-sahitya-academy-firmer-member-jaynarayan-tripathy-passed-away/</ref> |class='wd_p20'| [[ଝାରସୁଗୁଡ଼ା]]<ref name="ref_f0f1ebb6fe0e914bdde662feb97572e6">https://web.archive.org/web/20200726043707/http://sambadepaper.com/imageview_147588_15417795_4_71_26-07-2020_10_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97677669' | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q97677669|Q97677669]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେଶ ଛୋଟରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41328864/ 41328864] | |- class='wd_q97679020' | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q97679020|Q97679020]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅମିୟ ବେଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97786348' | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q97786348|Q97786348]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| 1959-02-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97924680' | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q97924680|Q97924680]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ରଣଜିତ ପଟ୍ଟନାୟକ|ରଣଜିତ୍ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1957-03-20<br/>1957<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58211683/ 58211683] | |- class='wd_q97924778' | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q97924778|Q97924778]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସିଦ୍ଧେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1951-08-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97924805' | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q97924805|Q97924805]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାକର ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| 1942-02-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48780816/ 48780816] | |- class='wd_q97924907' | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q97924907|Q97924907]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦୀପ ଭୌମିକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97925146' | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q97925146|Q97925146]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନରେନ୍ଦ୍ର ବେହେରା |class='wd_p569'| 1948-03-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97925272' | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q97925272|Q97925272]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ନିବାରଣ ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1957-03-29<ref name="ref_8f6f145a0420896f5af5ecda836b2a20">https://sambadepaper.com/epaperimages/01102023/01102023-md-hr-8/779750.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/90555199/ 90555199] | |- class='wd_q98225017' | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q98225017|Q98225017]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ମନ୍ମଥ କୁମାର ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1944-06-04<ref name="ref_b13a58feafa3752c927e56281f8e9c47">http://dharitriepaper.in/edition/10456/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଞ୍ଜନଗର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8653908/ 8653908] | |- class='wd_q98225726' | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q98225726|Q98225726]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58209878/ 58209878] | |- class='wd_q98566219' | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q98566219|Q98566219]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରକାଶ କୁମାର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| 1959-05-15<ref name="ref_0646670284b7e1f6887009372061131c">http://sambadepaper.com/imageview_159968_24024147_4_71_23-08-2020_6_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q99317658' | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q99317658|Q99317658]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ନାରାୟଣ ପତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q99481665' | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q99481665|Q99481665]] | 49 | 1 |class='wd_label'| ସଂଗ୍ରାମ କେଶରୀ ସେନାପତି |class='wd_p569'| 1995-01-10 |class='wd_p19'| [[ନିଳୋକ]]<ref name="ref_edb4e7f071d96d353ee6316fa5b68e35">{{#invoke:cite web|url=https://www.dharitri.com/%E0%AC%B8%E0%AC%82%E0%AC%97%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%BE%E0%AC%AE%E0%AC%99%E0%AD%8D%E0%AC%95%E0%AD%81-%E0%AC%AF%E0%AD%81%E0%AC%AC-%E0%AC%AA%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AD%87%E0%AC%B0%E0%AC%A3%E0%AC%BE/|title=ସଂଗ୍ରାମଙ୍କୁ ଯୁଗ ପ୍ରେରଣା ସମ୍ମାନ|website=''[[:d:Q15724333|ଧରିତ୍ରୀ]]''|access-date=2020-02-27}}</ref><ref name="ref_2511c2319e7d837798e86e082abaa453">{{#invoke:cite web|url=https://suryaprava.co.in/epaper/edition/2367/suryaprava-e-paper---odisha-s-leading-daily-odia-newspaper/page/2|title=ଭାଷା ସଂରକ୍ଷଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଆ ଯୁବକଙ୍କ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭୂମିକା|access-date=2022-09-17}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sangram Keshari Senapati during Wiki Advanced Training 2019.jpg|center|80px]] |- class='wd_q100157043' | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q100157043|Q100157043]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1940-08-12<ref name="ref_933f5e5ecf7ba828d71eb4041e5ba802">https://sambadepaper.com/imageview_190004_21646822_4_71_06-11-2020_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40929035/ 40929035] | |- class='wd_q100234009' | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q100234009|Q100234009]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସର୍ବେଶ୍ୱର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2009-10-04<ref name="ref_d19c52cb7d0a5332248638047f279b50">https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/sarbeswar-das-passes-away/articleshow/5087597.cms</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13723998/ 13723998] | |- class='wd_q100348546' | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q100348546|Q100348546]] | 32 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1936<ref name="ref_2d4d28c93dd9c8767c8cfd0ebbae07e2">http://museumsofindia.gov.in/repository/record/ngma_blr-acc-no-12738-318</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1252762/ 1252762] | |- class='wd_q102193986' | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q102193986|Q102193986]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ କର |class='wd_p569'| 1962-06-26 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102194121' | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q102194121|Q102194121]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରାମକୃଷ୍ଣ |class='wd_p569'| 1954-01-30<ref name="ref_5f028402f58b631861baeb9cec35f5ee">https://sambadepaper.com/epaperimages/25092022/25092022-md-hr-4/702509.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102207701' | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q102207701|Q102207701]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନବନ୍ଧୁ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102302495' | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q102302495|Q102302495]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/174151246536844130089/ 174151246536844130089] | |- class='wd_q102595448' | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q102595448|Q102595448]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102596142' | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q102596142|Q102596142]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102623574' | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q102623574|Q102623574]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102625378' | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q102625378|Q102625378]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q103039819' | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q103039819|Q103039819]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ ଦାସ |class='wd_p569'| 1958-07-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q103048296' | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q103048296|Q103048296]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ଷୟ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597991/ 315597991] | |- class='wd_q103858780' | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q103858780|Q103858780]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶିବ ଶଙ୍କର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q103862573' | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q103862573|Q103862573]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଭାରତ ଭୂଷଣ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q103982267' | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q103982267|Q103982267]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| 1953-09-22<ref name="ref_39fcced741219b245773e50fdd57ebc8">http://cgatnew.gov.in/writereaddata/cuttacknew/docs/msaranji.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/220529351/ 220529351] | |- class='wd_q103983026' | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q103983026|Q103983026]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ରାସବିହାରୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| 1938 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/135147905202579091587/ 135147905202579091587] | |- class='wd_q103983695' | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q103983695|Q103983695]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧୀର ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q104017104' | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q104017104|Q104017104]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କମ୍ବୁପାଣି ସାମନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68483138/ 68483138] | |- class='wd_q104218226' | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q104218226|Q104218226]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ସଦାଶିବ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1909-06-13<ref name="ref_bb08c96462987b0b12b0b5180cdc0ae3">https://samajaepaper.in/imageview_29_171220202334146_4_71_17-12-2020_12_i_1_sf.html</ref><br/>1909<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1994-12-16 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21074290/ 21074290] | |- class='wd_q104489479' | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q104489479|Q104489479]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମୁରାରି ମୋହନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-12-24<ref name="ref_baa82c5becd4f8bd7f7b3d2a40caeeff">https://sambadepaper.com/imageview_208204_219879_4_71_25-12-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q104605000' | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q104605000|Q104605000]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/57041907/ 57041907] | |- class='wd_q104803009' | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q104803009|Q104803009]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନବ କିଶୋର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105296799' | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q105296799|Q105296799]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1868<ref name="ref_f00dbb7b53b589ac2316056bf2463936">http://dharitriepaper.in/edition/7261/bhubaneswar/page/10</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1932<ref name="ref_f00dbb7b53b589ac2316056bf2463936">http://dharitriepaper.in/edition/7261/bhubaneswar/page/10</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105356656' | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q105356656|Q105356656]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1956<ref name="ref_2f1a3fe526371f6e586fe2c666236565">https://sambadepaper.com/epaperimages/07022021/07022021-md-hr-8/22316177.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105388637' | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q105388637|Q105388637]] | 19 | 0 |class='wd_label'| ରଣଧୀର ଦାସ |class='wd_p569'| 1938-09-23<ref name="ref_d14c371629b341df24a48a8d92a629aa">https://sambadepaper.com/epaperimages/08022021/08022021-md-hr-9/22644320.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-02-07<ref name="ref_01565b27e4e2d63fd9920eeccf3b53df">http://dharitriepaper.in/edition/7290/bhubaneswar/page/8</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68062589/ 68062589] | |- class='wd_q105430553' | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q105430553|Q105430553]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1966-04-28<ref name="ref_d081404fd037a5d2329ad161cf999cf4">http://dharitriepaper.in/edition/7315/bhubaneswar/page/12</ref> |class='wd_p19'| [[ଚାନ୍ଦିପୁର]]<ref name="ref_4722584852ff5ec76abfb7462b5e488d">https://sambadepaper.com/epaperimages/01082021/01082021-md-hr-8/615279.jpg</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Krushna Kumar Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q105436362' | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q105436362|Q105436362]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1970-06-14 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 2012-10-30<ref name="ref_e3d108b477e52c225cce300774f1cc7e">https://zeenews.india.com/sports/others/sports-journalist-siddhartha-mishra-dies_751064.html</ref> |class='wd_p20'| [[ଚେନ୍ନାଇ]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105454152' | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q105454152|Q105454152]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଭୂୟାଁ |class='wd_p569'| 1955-07-23<ref name="ref_bd8318bfb1c617c8be20674d69533af7">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/epaper/edition/1668/the-prajatantra-no1-newspaper-in-odisha/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9399156/ 9399156] | |- class='wd_q105467834' | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q105467834|Q105467834]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[କୁଞ୍ଜ ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1944-05-16<ref name="ref_02b241c831c0bd66ccf57f07f5f64006">http://epaper.prameyanews.com/viewmap/474532.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-02-12<ref name="ref_b6c7dbc0217da32a3fb68e4d2c1c1d02">http://dharitriepaper.in/edition/7329/bhubaneswar/page/5</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65607577/ 65607577] | |- class='wd_q105599943' | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q105599943|Q105599943]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ରମାକାନ୍ତ ବେହେରା |class='wd_p569'| 1942-10-05<ref name="ref_302a2ff1bcc76522a26479caaa971ee4">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/uploads/epaper/2020-12/5fd4313a40070.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11146311/ 11146311] | |- class='wd_q105659409' | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q105659409|Q105659409]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ନନ୍ଦ (ନାଟ୍ୟକାର)|ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_ccd57ebe7ea14bc5ec5b3439679450e1">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/dec/02/theatre-must-serve-society--humanity-207688.html</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105670984' | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q105670984|Q105670984]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ରୋହିତ ଗେହଲୋତ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105671775' | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q105671775|Q105671775]] | 17 | 1 |class='wd_label'| ତାପସ ରଞ୍ଜନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Tapas Ranjan.jpg|center|80px]] |- class='wd_q105680127' | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q105680127|Q105680127]] | 19 | 1 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1959-04-10<ref name="ref_faa7951fd8345548cbbf2fbf3608c7d4">http://dharitriepaper.in/edition/69/metro-mijaj/page/5</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28857767/ 28857767] | |- class='wd_q105699134' | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q105699134|Q105699134]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[କେଶବ ଚନ୍ଦ୍ର ମେହେର]] |class='wd_p569'| 1925-05-26<ref name="ref_911b98faeede71046c202e8b8b9085c8">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA740</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53023886/ 53023886] | |- class='wd_q105717810' | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q105717810|Q105717810]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ ଦେବତା |class='wd_p569'| 1963-03-21 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105758510' | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q105758510|Q105758510]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105800109' | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q105800109|Q105800109]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରାଜ କିଶୋର ଦାସ |class='wd_p569'| 1958-10-29<ref name="ref_ea83c87e2bad5e2c8ad307c5a57033c7">https://sambadepaper.com/epaperimages/07032021/07032021-md-hr-6/241530.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105833908' | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q105833908|Q105833908]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1958-01-27 |class='wd_p19'| [[ବ୍ରହ୍ମପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105878611' | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q105878611|Q105878611]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସୂଦନ ଦାଶ |class='wd_p569'| 1967-01-02<ref name="ref_f25a13fe3fffd1551b21fb44e9ad70af">http://dharitriepaper.in/viewmap/252689.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105948028' | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q105948028|Q105948028]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଜୟ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1971-07-21<ref name="ref_2ea5550399fc2fff56b38c1146d90d84">https://sambadepaper.com/epaperimages/14032021/14032021-md-hr-9/24824424.jpg</ref><ref name="ref_0e61ab08be3e429c9716568dac2fbb4c">http://dharitriepaper.in/edition/11506/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105959221' | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q105959221|Q105959221]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେଶ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1968-05-10<ref name="ref_e39ef164d41bb19a16f7b27c36742a78">http://odiabarta.in/20804/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106172157' | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q106172157|Q106172157]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1939 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-03-24<ref name="ref_eb779c127e0920f19e573bb43b96498e">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/250315/p7.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106342559' | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q106342559|Q106342559]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦେଶବନ୍ଧୁ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106351539' | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q106351539|Q106351539]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦୟାଲାଲ ଯୋଶୀ |class='wd_p569'| 1926-09-04<ref name="ref_2673c63905827121b22b485e3db7ab88">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/apr/15/eminent-writer-dayalal-joshi-passes-away-at-84-148296.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2010-04-14<ref name="ref_7d6329b4bd6746085019b30b5be300c6">https://www.dharitri.com/e-Paper/2010/150410/p3.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78430856/ 78430856] | |- class='wd_q106402026' | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q106402026|Q106402026]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106435188' | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q106435188|Q106435188]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[କୀର୍ତ୍ତନ ନାରାୟଣ ପାଢ଼ୀ]] |class='wd_p569'| 1951-01-22<ref name="ref_6b56bcf2af3c07d93a7a2168b583e139">''[[:d:Q620946|Library of Congress Control Number]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990347/ 315990347] | |- class='wd_q106458215' | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q106458215|Q106458215]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ ରଞ୍ଜନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1960-06-15<ref name="ref_935e47bcf060fd5e856bcd725f2a2f85">https://sambadepaper.com/epaperimages/11042021/11042021-md-hr-7/25531196.jpg</ref><ref name="ref_b88fcadbd0332a45852c701ac75cbcec">http://dharitriepaper.in/edition/6537/bhubaneswar/page/13</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31122883/ 31122883] | [[ଫାଇଲ:Manas Ranjan Mahapatra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q106473971' | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q106473971|Q106473971]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[କୁମାର ହସନ]] |class='wd_p569'| 1960-02-02<ref name="ref_8a94532932c439491fc09186afe16392">https://sambadepaper.com/epaperimages/11092022/11092022-md-hr-9/699461.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-08-05<ref name="ref_6aa13f998735f75b54b8d25b4b09e687">https://sambad.in/state/prominent-literary-and-journalist-kumar-hasan-passed-away-1051165/</ref> |class='wd_p20'| [[ସମ୍ବଲପୁର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28485385/ 28485385] | |- class='wd_q106518110' | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q106518110|Q106518110]] | 13 | 1 |class='wd_label'| ପ୍ରୀତୀଶ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6851257/ 6851257] | |- class='wd_q106606506' | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q106606506|Q106606506]] | 16 | 0 |class='wd_label'| କୁମାର ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ |class='wd_p569'| 1938-03-26<ref name="ref_01161c694ff231c4dd514b80d0c70ff0">http://epaper.prameyanews.com/viewmap/508145.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-04-22<ref name="ref_469778c54e16c171f0c2cafa50992823">https://sambadepaper.com/epaperimages/24042021/24042021-md-hr-12/24221653.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78883971/ 78883971] | |- class='wd_q106618121' | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q106618121|Q106618121]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗୌର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1944-04-01<ref name="ref_3c536374e800184847c55313df69c843">http://dharitriepaper.in/edition/8155/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33583992/ 33583992] | |- class='wd_q106668029' | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q106668029|Q106668029]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ରାହାସ ରାୟ |class='wd_p569'| 1932-06-25<ref name="ref_03ff12bc13982298458fc91fa3152cdf">https://sambadepaper.com/epaperimages/01052021/01052021-md-hr-10/22734812.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106734359' | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q106734359|Q106734359]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1934-01-20<ref name="ref_76be6eb47e6efaef36106159c901af07">http://epaper.prameyanews.com/viewmap/512227.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-05-06<ref name="ref_457b6ced5c04026d833800303d209122">https://sambadepaper.com/epaperimages/07052021/07052021-md-hr-7/12135583.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106770919' | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q106770919|Q106770919]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ ସିଂହ |class='wd_p569'| 1968-01-31<ref name="ref_07d1fa0a64a1eb93bedfcb27dd4554e9">https://sambadepaper.com/epaperimages/09052021/09052021-md-hr-6/1567909.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106904211' | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q106904211|Q106904211]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଘନଶ୍ୟାମ ଧଳ |class='wd_p569'| 1932-05-31<ref name="ref_d0d588e10fa370135a1a7e055144cd05">http://enewspapr.com/News/NITIDIN/BHUB/2021/05/19/ArticleImages/1F945B6.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-05-16<ref name="ref_d1b74e192baafed5fb6f0265ebe59df8">https://odishasambad.in/writer-ghanashyam-dhal-passed-away/</ref><ref name="ref_62c20ec60b9475f3cc7e13b843e92067">https://odishasambad.in/tag/writer-ghanashyam-dhal-passed-away/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60683434/ 60683434] | |- class='wd_q106909139' | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q106909139|Q106909139]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନିମାଇଁ ଚରଣ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1933-03-11<ref name="ref_85dd83db970d6fafdfdc45114ed27a1a">https://sambadepaper.com/epaperimages/20052021/20052021-md-hr-7/1421164.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106921202' | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q106921202|Q106921202]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ କୁମାର ବେହୁରା |class='wd_p569'| 1922-02-20<ref name="ref_b8f21e00006a0a523d9bb27b6dbc0ecc">http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/31542/1/SR%2052%285%29%2040-41.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-02-16<ref name="ref_c4032afbecfadc09c5c4632ff8bdd5ba">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2015/feb/18/Basant-Behura-Passes-Away-718816.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53297424/ 53297424] | |- class='wd_q106962223' | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q106962223|Q106962223]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମୁକୁନ୍ଦ କାବ୍ୟତୀର୍ଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106962261' | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q106962261|Q106962261]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିହାରୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107015168' | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q107015168|Q107015168]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୁଭେନ୍ଦୁ ମୁଣ୍ଡ]] |class='wd_p569'| 1951 |class='wd_p19'| [[କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2021-05-28 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21279271/ 21279271] | |- class='wd_q107015215' | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q107015215|Q107015215]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1937-11-27<ref name="ref_f0b47d8c84f9d4f6642a10546cac64f0">https://localwire.me/%E0%AC%A8%E0%AC%BE%E0%AC%9F%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AC%95%E0%AC%BE%E0%AC%B0-%E0%AC%85%E0%AC%AD%E0%AC%BF%E0%AC%A8%E0%AD%87%E0%AC%A4%E0%AC%BE-%E0%AC%A8%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%BE%E0%AD%9F%E0%AC%A3/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-05-27<ref name="ref_1120fe500db3e94608ed87b476684fe8">http://dharitriepaper.in/edition/8056/bhubaneswar/page/5</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107021889' | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q107021889|Q107021889]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ବସନ୍ତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1940-01-02 |class='wd_p19'| ବିରିଡ଼ି ବ୍ଳକ<ref name="ref_4f24c285fe3caedbdb50bbb112f0da44">https://ommcomnews.com/odisha-news/veteran-journalist-basant-das-passes-away-due-to-covid-19</ref> |class='wd_p570'| 2021-05-28 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_4f24c285fe3caedbdb50bbb112f0da44">https://ommcomnews.com/odisha-news/veteran-journalist-basant-das-passes-away-due-to-covid-19</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63684526/ 63684526] | |- class='wd_q107085975' | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q107085975|Q107085975]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085976' | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q107085976|Q107085976]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବନ ବିହାରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085978' | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q107085978|Q107085978]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଭିକାରୀ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085980' | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q107085980|Q107085980]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085984' | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q107085984|Q107085984]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦାସ |class='wd_p569'| 18th century<ref name="ref_da813425e2087359226a90150bc428b9">https://archive.org/details/khadanga-bhagabata-1932</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085985' | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q107085985|Q107085985]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭକ୍ତିବିନୋଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085986' | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q107085986|Q107085986]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହରି ଶରଣ ଭଞ୍ଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085987' | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q107085987|Q107085987]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085988' | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q107085988|Q107085988]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରାଧା ମୋହନ ରାଜେନ୍ଦ୍ରଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085991' | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q107085991|Q107085991]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଉଦୟ ନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085992' | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q107085992|Q107085992]] | 22 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ାମଣି ହରିଚନ୍ଦନ ଜଗଦ୍ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085993' | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q107085993|Q107085993]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କାର୍ତ୍ତିକ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085995' | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q107085995|Q107085995]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅପର୍ଣ୍ଣା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085998' | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q107085998|Q107085998]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ତାରିଣୀ ଚରଣ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085999' | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q107085999|Q107085999]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ବନ୍ଧୁ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086003' | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q107086003|Q107086003]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିନାୟକ ରାଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086012' | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q107086012|Q107086012]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମୁକୁନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086013' | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q107086013|Q107086013]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନାକର ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086016' | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q107086016|Q107086016]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ରାମଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086026' | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q107086026|Q107086026]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀ ଚଣ୍ଡି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086027' | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q107086027|Q107086027]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅଭିରାମ ଭଞ୍ଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086031' | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q107086031|Q107086031]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦେବ ଦୁର୍ଲଭ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086475' | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q107086475|Q107086475]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମନାଭ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086477' | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q107086477|Q107086477]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ତାମଣି ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086478' | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q107086478|Q107086478]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086479' | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q107086479|Q107086479]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କାମପାଳ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086480' | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q107086480|Q107086480]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସାମନ୍ତ ନାରାୟଣ ଶିରୋମଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086481' | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q107086481|Q107086481]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଉମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086482' | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q107086482|Q107086482]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଚକ୍ରଧର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086483' | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q107086483|Q107086483]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମହେଶ୍ୱର ମହାକୁଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086484' | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q107086484|Q107086484]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଦ୍ୟା ଭୂଷଣ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086488' | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q107086488|Q107086488]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଦୟାନିଧି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086489' | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q107086489|Q107086489]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବାଲୁଙ୍କେଶ୍ୱର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086490' | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q107086490|Q107086490]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଉଦୟନାଥ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086491' | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q107086491|Q107086491]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086493' | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q107086493|Q107086493]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାକୃଷ୍ଣ ବସୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086494' | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q107086494|Q107086494]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କେଶବ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086495' | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q107086495|Q107086495]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086497' | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q107086497|Q107086497]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କପିଳେଶ୍ୱର ବିଦ୍ୟାଭୂଷଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086498' | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q107086498|Q107086498]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ସଦସ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086499' | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q107086499|Q107086499]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086500' | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q107086500|Q107086500]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଜକୁମାର ତର୍କରତ୍ନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086502' | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q107086502|Q107086502]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ସୁନ୍ଦର ଗନ୍ତାୟତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086503' | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q107086503|Q107086503]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୀତା ନାଥ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086504' | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q107086504|Q107086504]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସାଧୁ ଚରଣ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086505' | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q107086505|Q107086505]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜ କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ସିଂହଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086506' | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q107086506|Q107086506]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀ ନାଥ ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086507' | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q107086507|Q107086507]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଦାଶଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086508' | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q107086508|Q107086508]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଯୌବନ ଯାତ୍ରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086509' | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q107086509|Q107086509]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅମରେନ୍ଦ୍ର ବଲ୍ଲଭ ଦେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086510' | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q107086510|Q107086510]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086511' | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q107086511|Q107086511]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086512' | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q107086512|Q107086512]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଈଶ୍ୱର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086513' | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q107086513|Q107086513]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଦ୍ୟାଭୂଷଣ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086514' | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q107086514|Q107086514]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୋମନାଥ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086516' | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q107086516|Q107086516]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱନାଥ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086517' | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q107086517|Q107086517]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086519' | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q107086519|Q107086519]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରାଜଗୁରୁ ବର୍ଦ୍ଧନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086520' | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q107086520|Q107086520]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନାକର ଗର୍ଗବଟୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086521' | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q107086521|Q107086521]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହୃଷୀକେଶ ଜେନା ସାମନ୍ତବର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086524' | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q107086524|Q107086524]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଦାମୋଦର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086526' | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q107086526|Q107086526]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086527' | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q107086527|Q107086527]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚିଲକମୂର୍ତ୍ତି ଲକ୍ଷ୍ମୀନୃସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086528' | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q107086528|Q107086528]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହରିହର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086529' | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q107086529|Q107086529]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାଳ କୃଷ୍ଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086531' | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q107086531|Q107086531]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମହାଦେବ ରାଜଗୁରୁ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086533' | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q107086533|Q107086533]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜୟସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086534' | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q107086534|Q107086534]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦାଶରଥି ବିଦ୍ୟାରତ୍ନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086535' | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q107086535|Q107086535]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳମଣି ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086536' | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q107086536|Q107086536]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଯୋଗେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086537' | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q107086537|Q107086537]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନାକର ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086539' | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q107086539|Q107086539]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱମ୍ଭର ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086540' | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q107086540|Q107086540]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ କବିଚନ୍ଦ୍ର ରାଜଗୁରୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086542' | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q107086542|Q107086542]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରିଲୋଚନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086543' | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q107086543|Q107086543]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବାମଦେବ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086546' | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q107086546|Q107086546]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମଦନ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086547' | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q107086547|Q107086547]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସିଂହାଦ୍ରି ପରିଛା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086548' | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q107086548|Q107086548]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଭକ୍ତ ସେଠ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086549' | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q107086549|Q107086549]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କାଳିଆ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086550' | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q107086550|Q107086550]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶଲ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086551' | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q107086551|Q107086551]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାନାଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086555' | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q107086555|Q107086555]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବାଙ୍କନିଧି ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086556' | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q107086556|Q107086556]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବାନାମ୍ବର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086745' | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q107086745|Q107086745]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମୁନସୀ ଜାନ ଶାହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086746' | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q107086746|Q107086746]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱପ୍ନେଶ୍ୱର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086747' | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q107086747|Q107086747]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶଙ୍କର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086748' | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q107086748|Q107086748]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ସାମନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086749' | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q107086749|Q107086749]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦାମୋଦର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086750' | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q107086750|Q107086750]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ପାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086751' | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q107086751|Q107086751]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ବହିଦାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086752' | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q107086752|Q107086752]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣାକର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086754' | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q107086754|Q107086754]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଘନଶ୍ୟାମ କବିଭୂଷଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086755' | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q107086755|Q107086755]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜବନ୍ଧୁ ଦେବଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086756' | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q107086756|Q107086756]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦର୍ଶନ ନ୍ୟାୟରତ୍ନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086757' | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q107086757|Q107086757]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବଳଭଦ୍ର ଭଞ୍ଜଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086758' | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q107086758|Q107086758]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ହରି ଚରଣ ଗିରି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086759' | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q107086759|Q107086759]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବୈଦ୍ୟନାଥ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086761' | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q107086761|Q107086761]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନାକର କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086762' | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q107086762|Q107086762]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ମୋହନ ଦେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086764' | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q107086764|Q107086764]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳକଣ୍ଠ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086765' | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q107086765|Q107086765]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086767' | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q107086767|Q107086767]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗାଧର ପାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086768' | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q107086768|Q107086768]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମହାଦେବ ପାଳଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086771' | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q107086771|Q107086771]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଶିବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086772' | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q107086772|Q107086772]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅଧିରାଜ ମୋହନ ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086773' | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q107086773|Q107086773]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବୈରାଗୀ ଚରଣ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086775' | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q107086775|Q107086775]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମଣି ଚରଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086776' | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q107086776|Q107086776]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦ୍ୱିଜ ଗଉର ଚରଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086777' | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q107086777|Q107086777]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାଣୟ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086778' | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q107086778|Q107086778]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳକଣ୍ଠ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086779' | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q107086779|Q107086779]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳାଦ୍ରି ଦତ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086782' | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q107086782|Q107086782]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜ ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086783' | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q107086783|Q107086783]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଦଣ୍ଡୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086786' | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q107086786|Q107086786]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086787' | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q107086787|Q107086787]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086788' | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q107086788|Q107086788]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରମା ରଞ୍ଜନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086792' | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q107086792|Q107086792]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦ୍ୱାରକା ନାଥ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086793' | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q107086793|Q107086793]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସତୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବେନାର୍ଜୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086794' | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q107086794|Q107086794]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭୀମ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086795' | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q107086795|Q107086795]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କୁଳମଣି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086797' | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q107086797|Q107086797]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଧର୍ମାନନ୍ଦ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086798' | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q107086798|Q107086798]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମୋହନ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086799' | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q107086799|Q107086799]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବଳଭଦ୍ର ବହିଦାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086800' | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q107086800|Q107086800]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1888<ref name="ref_1c9b714a1d80f85a8e865419897694c0">https://sambadepaper.com/imageview_1043_1720648_4_71_12-04-2024_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55750737/ 55750737] | |- class='wd_q107086802' | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q107086802|Q107086802]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ସୁନ୍ଦର ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086803' | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q107086803|Q107086803]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରଙ୍ଗନାଥ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086804' | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q107086804|Q107086804]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086807' | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q107086807|Q107086807]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗାମାଧବ ପ୍ରସାଦ ସିଂହଦେଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086808' | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q107086808|Q107086808]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଭଜନାନନ୍ଦ ସାହାଣୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086809' | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q107086809|Q107086809]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନିମାଇଁ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086811' | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q107086811|Q107086811]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବଳଭଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086813' | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q107086813|Q107086813]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086814' | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q107086814|Q107086814]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086816' | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q107086816|Q107086816]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଲାଲା ନଗେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086818' | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q107086818|Q107086818]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086821' | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q107086821|Q107086821]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦିଗମ୍ବର ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086823' | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q107086823|Q107086823]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପଠାଣି ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086825' | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q107086825|Q107086825]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମଦନ ମୋହନ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086826' | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q107086826|Q107086826]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତ ପଦ୍ମନାଭ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086828' | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q107086828|Q107086828]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କ୍ଷୀରୋଦ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086829' | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q107086829|Q107086829]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗୀରଥି ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086832' | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q107086832|Q107086832]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନବନ୍ଧୁ ପାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086836' | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q107086836|Q107086836]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମୌଲବୀ ମହମ୍ମଦ ଅବଦୁଲ ବାରି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086837' | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q107086837|Q107086837]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମାଧବ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088685' | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q107088685|Q107088685]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ରୂର ସାଧୁଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088686' | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q107088686|Q107088686]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ହରିହର ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088687' | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q107088687|Q107088687]] | 7 | 0 |class='wd_label'| କାଳି ପ୍ରସନ୍ନ କବି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088688' | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q107088688|Q107088688]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ଏମ୍. ଭି. ଆପ୍ପାରାଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088689' | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q107088689|Q107088689]] | 7 | 0 |class='wd_label'| କାଶୀନାଥ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088690' | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q107088690|Q107088690]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ସେନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088691' | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q107088691|Q107088691]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭୋଳାଲାଲ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088693' | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q107088693|Q107088693]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ଶୂରଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088694' | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q107088694|Q107088694]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସାରଦା ପ୍ରସନ୍ନ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088696' | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q107088696|Q107088696]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088697' | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q107088697|Q107088697]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ବଟକୃଷ୍ଣ ପ୍ରହରାଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088698' | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q107088698|Q107088698]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ବିଦ୍ୟାକର ପୁରୋହିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088699' | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q107088699|Q107088699]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ରାଧା ଚରଣ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088704' | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q107088704|Q107088704]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ରାଜ କିଶୋର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088705' | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q107088705|Q107088705]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରାଜକୃଷ୍ଣ ବନ୍ଦୋପାଧ୍ୟାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088708' | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q107088708|Q107088708]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ରାୟବଡୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088709' | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q107088709|Q107088709]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିନାୟକ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088710' | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q107088710|Q107088710]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088711' | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q107088711|Q107088711]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଜା ଶଙ୍କର ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088716' | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q107088716|Q107088716]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଷଡ଼ାନନ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088717' | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q107088717|Q107088717]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟ ନାଥ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088718' | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q107088718|Q107088718]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ମିର୍ଜା ମହମଦ ୟାକୁବ୍ ବେଗ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088719' | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q107088719|Q107088719]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଭୀମସେନ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088720' | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q107088720|Q107088720]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନାକର ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088721' | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q107088721|Q107088721]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ବିପିନ ବିହାରୀ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088723' | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q107088723|Q107088723]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ତାମଣି ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088724' | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q107088724|Q107088724]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜଗତବନ୍ଧୁ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088726' | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q107088726|Q107088726]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ଭଞ୍ଜଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088727' | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q107088727|Q107088727]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ବାଞ୍ଛାନିଧି ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088728' | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q107088728|Q107088728]] | 7 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ସେନଗୁପ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090611' | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q107090611|Q107090611]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶି ଭୂଷଣ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090612' | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q107090612|Q107090612]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରୂପ ଗୋସ୍ୱାମୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090615' | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q107090615|Q107090615]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090616' | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q107090616|Q107090616]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବୀର କିଶୋର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090617' | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q107090617|Q107090617]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090619' | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q107090619|Q107090619]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନିମାଇଁ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107090620' | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q107090620|Q107090620]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶୁକଦେବ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107107258' | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q107107258|Q107107258]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନୃସିଂହ ତରାଇ |class='wd_p569'| 1974-06-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107107413' | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q107107413|Q107107413]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରମାକାନ୍ତ ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78884251/ 78884251] | |- class='wd_q107145597' | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q107145597|Q107145597]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Chittaranjan Nayak in 2023.jpg|center|80px]] |- class='wd_q107158970' | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q107158970|Q107158970]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158971' | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q107158971|Q107158971]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158972' | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q107158972|Q107158972]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆକୁଳି ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158973' | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q107158973|Q107158973]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦ୍ୱାରକା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158974' | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q107158974|Q107158974]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜନାବ୍ ମୁଜ୍‌ତବା ହୋସୈନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158975' | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q107158975|Q107158975]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଇସ୍‌ମାଇଲ ସୟେଦି ଆଜର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158976' | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q107158976|Q107158976]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମନାଥ ବିଶ୍ୱାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158977' | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q107158977|Q107158977]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୁଳମଣି ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158978' | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q107158978|Q107158978]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୁଳମଣି ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158979' | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q107158979|Q107158979]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅମଳାନନ୍ଦ ଘୋଷ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158980' | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q107158980|Q107158980]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅପନ୍ନା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158981' | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q107158981|Q107158981]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158982' | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q107158982|Q107158982]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୀବନ କୃଷ୍ଣ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158983' | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q107158983|Q107158983]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ସିଂହଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158984' | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q107158984|Q107158984]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧନଞ୍ଜୟ ଭଞ୍ଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158985' | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q107158985|Q107158985]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୟକୃଷ୍ଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158986' | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q107158986|Q107158986]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବଜରି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158987' | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q107158987|Q107158987]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଦୁଃଖୀଶ୍ୟାମ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/61982357/ 61982357] | |- class='wd_q107158988' | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q107158988|Q107158988]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158989' | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q107158989|Q107158989]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସିଦ୍ଧେଶ୍ୱର ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158990' | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q107158990|Q107158990]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୀତାମ୍ବର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158991' | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q107158991|Q107158991]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158992' | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q107158992|Q107158992]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କୁମାର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158993' | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q107158993|Q107158993]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ସୁନ୍ଦର ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158995' | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q107158995|Q107158995]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟବାଦୀ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158996' | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q107158996|Q107158996]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାଉରିବନ୍ଧୁ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158997' | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q107158997|Q107158997]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାଞ୍ଛାନିଧି ସାଧୁଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158998' | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q107158998|Q107158998]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ ଚରଣ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158999' | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q107158999|Q107158999]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭୂପତି ପଣ୍ଡିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159000' | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q107159000|Q107159000]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଏ. ରାମମୂର୍ତ୍ତି ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159001' | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q107159001|Q107159001]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଭିମନ୍ୟୁ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159002' | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q107159002|Q107159002]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଦ୍ୱୈତ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159003' | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q107159003|Q107159003]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଗଣି ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159004' | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q107159004|Q107159004]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆନନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159005' | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q107159005|Q107159005]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆନନ୍ଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159007' | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q107159007|Q107159007]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅନୁପ ସିଂହଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159008' | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q107159008|Q107159008]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆରାମ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159009' | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q107159009|Q107159009]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବଡ଼ କୁମାର ବଳଭଦ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159010' | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q107159010|Q107159010]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159012' | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q107159012|Q107159012]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ବଳରାମ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1932-10-22 |class='wd_p19'| [[ରାୟଗଡ଼ା]] |class='wd_p570'| 1976-01-22 |class='wd_p20'| [[ରାୟଗଡ଼ା]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159013' | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q107159013|Q107159013]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାଞ୍ଛାନିଧି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159015' | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q107159015|Q107159015]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାଉରୀ ବନ୍ଧୁ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159017' | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q107159017|Q107159017]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭବାନୀ ପ୍ରସାଦ ଦେଉ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159018' | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q107159018|Q107159018]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗୀରଥି ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159019' | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q107159019|Q107159019]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗୀରଥି ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159021' | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q107159021|Q107159021]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁତି ଭୂଷଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159023' | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q107159023|Q107159023]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିନୟତୋଷ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159024' | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q107159024|Q107159024]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ବିନୋଦ ରାଉତରାୟ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16153219/ 16153219] | |- class='wd_q107159025' | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q107159025|Q107159025]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବୀରବିକ୍ରମ ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159026' | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q107159026|Q107159026]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱନାଥ ସିଦ୍ଧାନ୍ତି ଜ୍ୟୋତିଃଶାସ୍ତ୍ରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159027' | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q107159027|Q107159027]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିରଞ୍ଚି ନାରାୟଣ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159029' | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q107159029|Q107159029]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜବନ୍ଧୁ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159030' | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q107159030|Q107159030]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜ ନାଥ ବଡ଼ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159031' | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q107159031|Q107159031]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନ ନାଥ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159032' | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q107159032|Q107159032]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚକ୍ରଧର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159034' | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q107159034|Q107159034]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ର ଶେଖର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159035' | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q107159035|Q107159035]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159036' | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q107159036|Q107159036]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଡମ୍ବରୁଧର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159037' | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q107159037|Q107159037]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧନେଶ୍ୱର ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159038' | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q107159038|Q107159038]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧରଣୀ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159039' | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q107159039|Q107159039]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧରଣୀଧର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159040' | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q107159040|Q107159040]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିବ୍ୟ କିଶୋର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159041' | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q107159041|Q107159041]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିବ୍ୟସିଂହ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159042' | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q107159042|Q107159042]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗା ଚରଣ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159043' | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q107159043|Q107159043]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159044' | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q107159044|Q107159044]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଫକୀର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159045' | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q107159045|Q107159045]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଣେଶ୍ୱର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159046' | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q107159046|Q107159046]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଗନ ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159047' | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q107159047|Q107159047]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗାଧର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159048' | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q107159048|Q107159048]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୌର ମୋହନ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159049' | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q107159049|Q107159049]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋକୁଳ ଚନ୍ଦ୍ର କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159050' | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q107159050|Q107159050]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋଲୋକ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159051' | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q107159051|Q107159051]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପବନ୍ଧୁ ବିଦ୍ୟାରତ୍ନ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159052' | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q107159052|Q107159052]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43190409/ 43190409] | |- class='wd_q107159053' | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q107159053|Q107159053]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ କାନୁନଗୋ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159054' | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q107159054|Q107159054]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ଜଗଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159055' | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q107159055|Q107159055]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ରଥଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159056' | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q107159056|Q107159056]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହରିବନ୍ଧୁ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159058' | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q107159058|Q107159058]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଈଶ୍ୱର ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159059' | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q107159059|Q107159059]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗଦେବ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159087' | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q107159087|Q107159087]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗଦ୍‌ବନ୍ଧୁ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159088' | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q107159088|Q107159088]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159089' | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q107159089|Q107159089]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର ସେନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159090' | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q107159090|Q107159090]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯୁଗଳ କିଶୋର ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159091' | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q107159091|Q107159091]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କମଳା କାନ୍ତ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159092' | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q107159092|Q107159092]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କମଳା କାନ୍ତ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159093' | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q107159093|Q107159093]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କମଳ ଲୋଚନ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159096' | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q107159096|Q107159096]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଶୀନାଥ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159097' | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q107159097|Q107159097]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କେଳୁ ଚରଣ ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159098' | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q107159098|Q107159098]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କେଶବ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159099' | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q107159099|Q107159099]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159100' | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q107159100|Q107159100]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସେନଗୁପ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159101' | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q107159101|Q107159101]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159102' | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q107159102|Q107159102]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣପ୍ରିୟା ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159103' | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q107159103|Q107159103]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159104' | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q107159104|Q107159104]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲମ୍ବୋଦର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159105' | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q107159105|Q107159105]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159106' | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q107159106|Q107159106]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159107' | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q107159107|Q107159107]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲୋକନାଥ କାବ୍ୟତୀର୍ଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159108' | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q107159108|Q107159108]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାଧବ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159110' | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q107159110|Q107159110]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାଧବ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159111' | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q107159111|Q107159111]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାଧବ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159112' | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q107159112|Q107159112]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହେନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159113' | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q107159113|Q107159113]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହେଶ୍ୱର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159114' | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q107159114|Q107159114]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନ ମୋହନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159115' | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q107159115|Q107159115]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନ ମୋହନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159116' | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q107159116|Q107159116]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମୋହିନୀ ମୋହନ ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/83521759/ 83521759] | |- class='wd_q107159117' | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q107159117|Q107159117]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହମ୍ମଦ ମୌଲାବକ୍ସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159118' | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q107159118|Q107159118]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୁରଲୀ ଧର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159119' | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q107159119|Q107159119]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୁକୁନ୍ଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159120' | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q107159120|Q107159120]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159123' | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q107159123|Q107159123]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନରହରି ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159124' | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q107159124|Q107159124]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନଟବର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159125' | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q107159125|Q107159125]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିକୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159127' | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q107159127|Q107159127]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ବହିଦାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159128' | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q107159128|Q107159128]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159131' | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q107159131|Q107159131]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପରମାନନ୍ଦ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159132' | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q107159132|Q107159132]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପରମାନନ୍ଦ ସିଂହସାମନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159133' | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q107159133|Q107159133]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପରୀକ୍ଷିତ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159134' | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q107159134|Q107159134]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପିଣ୍ଡିକ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159135' | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q107159135|Q107159135]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159136' | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q107159136|Q107159136]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମଥ ନାଥ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159137' | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q107159137|Q107159137]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159138' | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q107159138|Q107159138]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରାଣ ନାଥ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159139' | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q107159139|Q107159139]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରାଣ ନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159140' | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q107159140|Q107159140]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ରଥଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159141' | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q107159141|Q107159141]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରବି ନାରାୟଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159142' | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q107159142|Q107159142]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରବି ନାରାୟଣ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159143' | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q107159143|Q107159143]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159144' | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q107159144|Q107159144]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159145' | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q107159145|Q107159145]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଧା କୃଷ୍ଣ ବସୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159146' | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q107159146|Q107159146]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଧା ମୋହନ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159147' | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q107159147|Q107159147]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଧା ଶ୍ୟାମ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159148' | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q107159148|Q107159148]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାନାଥ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159149' | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q107159149|Q107159149]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159150' | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q107159150|Q107159150]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଈ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159151' | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q107159151|Q107159151]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜ କିଶୋର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159152' | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q107159152|Q107159152]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମ କୃଷ୍ଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159153' | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q107159153|Q107159153]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମ କୃଷ୍ଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159154' | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q107159154|Q107159154]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମ କୃଷ୍ଣ ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159155' | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q107159155|Q107159155]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମ କୃଷ୍ଣ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159157' | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q107159157|Q107159157]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଙ୍କର୍ଷଣ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159158' | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q107159158|Q107159158]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159159' | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q107159159|Q107159159]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶି ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159160' | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q107159160|Q107159160]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିଶିର କାନ୍ତ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159161' | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q107159161|Q107159161]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିଶୁ ଶଙ୍କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159162' | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q107159162|Q107159162]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୋମନାଥ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159163' | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q107159163|Q107159163]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀ ବିଜୟୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159164' | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q107159164|Q107159164]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀନିବାସ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159165' | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q107159165|Q107159165]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀନିବାସ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159166' | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q107159166|Q107159166]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀତି କୁମାର ଚାଟର୍ଜୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159167' | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q107159167|Q107159167]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159168' | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q107159168|Q107159168]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଠାକୁର ଭକ୍ତିବିନୋଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159169' | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q107159169|Q107159169]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ସୁନ୍ଦର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159170' | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q107159170|Q107159170]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଉଦୟ ନାଥ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159171' | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q107159171|Q107159171]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଉଦୟ ନାଥ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159172' | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q107159172|Q107159172]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଉମା ଚରଣ ପୂଜାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159173' | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q107159173|Q107159173]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଉମେଶ ଚରଣ ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159174' | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q107159174|Q107159174]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହରେକୃଷ୍ଣ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159176' | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q107159176|Q107159176]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ବନ୍ଦୋପାଧ୍ୟାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159187' | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q107159187|Q107159187]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯଜ୍ଞ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159188' | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q107159188|Q107159188]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦେବାନନ୍ଦ ଚୋପଦାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159189' | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q107159189|Q107159189]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯନାଥନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159191' | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q107159191|Q107159191]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159192' | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q107159192|Q107159192]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାମନ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159194' | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q107159194|Q107159194]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭୈରବ ଚନ୍ଦ୍ର ଦତ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159195' | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q107159195|Q107159195]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159196' | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q107159196|Q107159196]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1956-10-20<ref name="ref_31b675d9b5c48ed210992e600620a168">https://sambadepaper.com/epaperimages/30042023/30042023-md-hr-7/745954.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Laxmikanta Tripathy 02 (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q107159197' | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q107159197|Q107159197]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଲାବଣ୍ୟ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1939<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53260823/ 53260823] | |- class='wd_q107159198' | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q107159198|Q107159198]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳ ବିହାରୀ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159199' | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q107159199|Q107159199]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦର୍ଶନ ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159200' | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q107159200|Q107159200]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107209422' | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q107209422|Q107209422]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1966-07-02<ref name="ref_d62b06936fdfee55595bd6cf913eefd9">https://sambadepaper.com/epaperimages/13062021/13062021-md-hr-7/603129.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45902844/ 45902844] | |- class='wd_q107229538' | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q107229538|Q107229538]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅନନ୍ତ ଚରଣ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229540' | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q107229540|Q107229540]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅନାଦି ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229543' | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q107229543|Q107229543]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଆଦିକନ୍ଦ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229544' | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q107229544|Q107229544]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଆନନ୍ଦ ବର୍ଦ୍ଧନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229545' | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q107229545|Q107229545]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଇନ୍ଦୁଭୂଷଣ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229546' | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q107229546|Q107229546]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଈଶ୍ୱରଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229547' | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q107229547|Q107229547]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଉଦୟନାଥ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229548' | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q107229548|Q107229548]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଉପେନ୍ଦ୍ର ଚନ୍ଦ୍ର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229549' | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q107229549|Q107229549]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଉପେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229550' | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q107229550|Q107229550]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କପିଳେଶ୍ୱର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229551' | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q107229551|Q107229551]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣାକର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229553' | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q107229553|Q107229553]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କାହ୍ନୁଚରଣ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229554' | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q107229554|Q107229554]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋରୀ ମୋହନ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229555' | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q107229555|Q107229555]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କୀର୍ତ୍ତନ ବିହାରୀ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229556' | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q107229556|Q107229556]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣଦାସ ବଡ଼ଜେନା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229558' | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q107229558|Q107229558]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କେ ଏମ୍ ମୁନସୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229560' | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q107229560|Q107229560]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗଣେଶ୍ୱର ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229561' | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q107229561|Q107229561]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229562' | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q107229562|Q107229562]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରଗୋପାଳ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229563' | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q107229563|Q107229563]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରାଙ୍ଗ ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229564' | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q107229564|Q107229564]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରାଙ୍ଗ ଚରଣ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229566' | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q107229566|Q107229566]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଚାନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229567' | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q107229567|Q107229567]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଚୌଧୁରୀ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପରିଜା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229568' | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q107229568|Q107229568]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229569' | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q107229569|Q107229569]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜୟକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229571' | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q107229571|Q107229571]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜୟନାରାୟଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229572' | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q107229572|Q107229572]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦାମୋଦର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229573' | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q107229573|Q107229573]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦାମୋଦର ଭଞ୍ଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229574' | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q107229574|Q107229574]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନବନ୍ଧୁ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229576' | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q107229576|Q107229576]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦେବଳା ମିତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229578' | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q107229578|Q107229578]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦେବେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229579' | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q107229579|Q107229579]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଧୀରେନ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229580' | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q107229580|Q107229580]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନଗେନ୍ଦ୍ରନାଥ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229581' | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q107229581|Q107229581]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନବ କିଶୋର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229582' | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q107229582|Q107229582]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ନବୀନ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30855723/ 30855723] | |- class='wd_q107229583' | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q107229583|Q107229583]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ନରେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229584' | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q107229584|Q107229584]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229586' | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q107229586|Q107229586]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229588' | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q107229588|Q107229588]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନିଶାକର ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229589' | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q107229589|Q107229589]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳଲୋହିତ ସିଂହଦେବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229590' | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q107229590|Q107229590]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମଲୋଚନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229591' | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q107229591|Q107229591]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରକାଶ କୁମାର ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229592' | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q107229592|Q107229592]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପରମାନନ୍ଦ ଅଧିକାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229593' | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q107229593|Q107229593]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229594' | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q107229594|Q107229594]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରହରାଜ ସତ୍ୟ ନାରାୟଣ ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229595' | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q107229595|Q107229595]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବଳରାମ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33340155/ 33340155] | |- class='wd_q107229596' | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q107229596|Q107229596]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229599' | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q107229599|Q107229599]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229600' | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q107229600|Q107229600]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229601' | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q107229601|Q107229601]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଚିତ୍ରାନନ୍ଦ ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229602' | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q107229602|Q107229602]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କେତନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78884100/ 78884100] | |- class='wd_q107229603' | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q107229603|Q107229603]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229604' | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q107229604|Q107229604]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଧୁଭୂଷଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229606' | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q107229606|Q107229606]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱମ୍ବର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229608' | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q107229608|Q107229608]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229609' | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q107229609|Q107229609]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229610' | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q107229610|Q107229610]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜ କିଶୋର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229611' | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q107229611|Q107229611]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜରାଜ ସିଂହଦେଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229612' | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q107229612|Q107229612]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜାନନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229614' | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q107229614|Q107229614]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1938<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18562804/ 18562804] | |- class='wd_q107229616' | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q107229616|Q107229616]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଭି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ରାଜୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229617' | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q107229617|Q107229617]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଭୀମସେନ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229618' | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q107229618|Q107229618]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମନମୋହନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229619' | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q107229619|Q107229619]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମନୁ ଖଡ଼ିରତ୍ନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229620' | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q107229620|Q107229620]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରଞ୍ଜନ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229621' | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q107229621|Q107229621]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମାଗୁଣି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229622' | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q107229622|Q107229622]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମାନିକ ବନ୍ଦୋପାଧ୍ୟାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229623' | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q107229623|Q107229623]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାଇକେଲ ମଧୁସୂଦନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229624' | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q107229624|Q107229624]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମୁରଲୀଧର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229625' | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q107229625|Q107229625]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମୋହନ ସୁନ୍ଦର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229626' | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q107229626|Q107229626]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଯମେଶ୍ୱର ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229627' | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q107229627|Q107229627]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଯୁଗଳ ଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229629' | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q107229629|Q107229629]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229630' | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q107229630|Q107229630]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ରଘୁନାଥ ମହାପାତ୍ର (ଲେଖକ)|ରଘୁନାଥ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1939-12-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2181672/ 2181672]<br/>[https://viaf.org/viaf/13873578/ 13873578] | |- class='wd_q107229737' | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q107229737|Q107229737]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଧଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229738' | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q107229738|Q107229738]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229741' | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q107229741|Q107229741]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନାରାୟଣ ରାୟସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229742' | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q107229742|Q107229742]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଲୋକନାଥ ବିଦ୍ୟାଧର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229743' | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q107229743|Q107229743]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶରତଚନ୍ଦ୍ର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229744' | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q107229744|Q107229744]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶିବପ୍ରସାଦ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229745' | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q107229745|Q107229745]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229746' | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q107229746|Q107229746]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229749' | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q107229749|Q107229749]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀପଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229750' | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q107229750|Q107229750]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀବତ୍ସ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229751' | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q107229751|Q107229751]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀହର୍ଷ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229752' | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q107229752|Q107229752]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟପ୍ରସାଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229753' | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q107229753|Q107229753]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟାନନ୍ଦ ବେହୁରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229754' | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q107229754|Q107229754]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229757' | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q107229757|Q107229757]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ କୁମାର ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229759' | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q107229759|Q107229759]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୀତାନାଥ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229760' | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q107229760|Q107229760]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀଲ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229761' | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q107229761|Q107229761]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧାକର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229762' | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q107229762|Q107229762]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାସ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229764' | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q107229764|Q107229764]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାରାୟଣ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229766' | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q107229766|Q107229766]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୌମେନ୍ଦ୍ର ଘୋଷ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229768' | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q107229768|Q107229768]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ହରବଂଶ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229769' | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q107229769|Q107229769]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ହରିହର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229771' | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q107229771|Q107229771]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ହରେକୃଷ୍ଣ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107343052' | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q107343052|Q107343052]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁଜିତ କୁମାର ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| 1991<ref name="ref_22ca1f726f38b47439c115c2c7e91dde">https://sahitya-akademi.gov.in/pdf/Pressrelease_YP-2023.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107480446' | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q107480446|Q107480446]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଦାଶରଥି ଭୂୟାଁ |class='wd_p569'| 1965-04-20<ref name="ref_cb518b2c8e7542c9d3767506c0525241">https://sambadepaper.com/epaperimages/11072021/11072021-md-hr-6/610558.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/265998388/ 265998388] | |- class='wd_q107562662' | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q107562662|Q107562662]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଶିଶୁଶଙ୍କର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562664' | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q107562664|Q107562664]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଦ୍ରଥ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562665' | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q107562665|Q107562665]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱନାଥ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562666' | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q107562666|Q107562666]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ୍ୱର ପ୍ରସାଦ ନାରାୟଣ ସିହ୍ନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562668' | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q107562668|Q107562668]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26764602/ 26764602] | |- class='wd_q107562670' | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q107562670|Q107562670]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିକାଶ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562676' | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q107562676|Q107562676]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିନୟକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562677' | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q107562677|Q107562677]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନଟବର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562678' | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q107562678|Q107562678]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30164599994637670199/ 30164599994637670199] | |- class='wd_q107621945' | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q107621945|Q107621945]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନୃସିଂହ ଚରଣ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107638466' | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q107638466|Q107638466]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଅରବିନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58024214/ 58024214] | |- class='wd_q107738884' | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q107738884|Q107738884]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ମନୋଜ ପଟ୍ଟନାୟକ (ଗୀତିକାର)|ମନୋଜ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1955-06-24<ref name="ref_ff90564fe29cd1c1b5908329cc2c9e18">http://dharitriepaper.in/viewmap/274964.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107920410' | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q107920410|Q107920410]] | 33 | 0 |class='wd_label'| Pier Mattia Tommasino |class='wd_p569'| 1977<ref name="ref_5adc00c87ad016af6eaa6ae128237d9d">''[[:d:Q105086090|OPAC SBN]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ରୋମ]]<ref name="ref_5adc00c87ad016af6eaa6ae128237d9d">''[[:d:Q105086090|OPAC SBN]]''</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/305943158/ 305943158] | |- class='wd_q108002729' | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q108002729|Q108002729]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ରଥ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108390788' | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q108390788|Q108390788]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108655159' | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q108655159|Q108655159]] | 7 | 3 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ସୁନ୍ଦର ହେମ୍ବ୍ରମ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108806129' | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q108806129|Q108806129]] | 7 | 1 |class='wd_label'| ବନବିହାରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108840148' | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q108840148|Q108840148]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[କ୍ଷୀରୋଦ ପରିଡ଼ା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108875371' | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q108875371|Q108875371]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ତୃପ୍ତି ରଞ୍ଜନ ଦାସ |class='wd_p569'| 1993-05-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108903246' | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q108903246|Q108903246]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଦିଲ୍ଲୀପ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1942-06-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-10-12 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q109464980' | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q109464980|Q109464980]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଓଁକାରନାଥ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1945-01-10<ref name="ref_3fc9208f75098547a9a69121ff0c7448">http://www.mycorporateinfo.com/director/omkar-nath-mohanty-3058576</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/287151246510244130263/ 287151246510244130263] | |- class='wd_q109624501' | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q109624501|Q109624501]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1969-09-19<ref name="ref_239cbda822d8bbb452d16946d775b8c8">https://sambadepaper.com/epaperimages/07112021/07112021-md-hr-8/636462.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q109625361' | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q109625361|Q109625361]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଲିଙ୍ଗରାଜ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q109625701' | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q109625701|Q109625701]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ହେମନ୍ତ କୁମାର ପଟେଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19147905171179091205/ 19147905171179091205] | |- class='wd_q109926556' | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q109926556|Q109926556]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେଶ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| 1960-03-02<ref name="ref_1ff00f247013074e6fb1bc53ce470e77">https://sambadepaper.com/epaperimages/05122021/05122021-md-hr-8/642234.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q109926671' | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q109926671|Q109926671]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ନନ୍ଦକିଶୋର ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q110268579' | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q110268579|Q110268579]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78102690/ 78102690] | |- class='wd_q110321049' | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q110321049|Q110321049]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବବ୍ରତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q110573081' | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q110573081|Q110573081]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72994369/ 72994369] | |- class='wd_q110686269' | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q110686269|Q110686269]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ନରସିଂହ ପ୍ରସାଦ ଗୁରୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_374e7aefc96a954dbb5635476964a85f">https://www.ndtv.com/india-news/here-are-the-unsung-heroes-who-have-won-padma-shri-this-year-2731314</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Narasingha Prasad Guru Receiving Padma Shree from President Kovind.jpg|center|80px]] |- class='wd_q110887934' | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q110887934|Q110887934]] | 14 | 1 |class='wd_label'| ଶୁଭ୍ରାଂଶୁ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1984<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597989/ 315597989] | [[ଫାଇଲ:Subhransu Panda.JPG|center|80px]] |- class='wd_q110924061' | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q110924061|Q110924061]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ରାଉଳ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q110971223' | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q110971223|Q110971223]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ସମରେନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/256645403/ 256645403] | |- class='wd_q111014779' | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q111014779|Q111014779]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦେବୀପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-02-19<ref name="ref_3e98f9c8071a94873e29ed09dd742815">http://dharitriepaper.in/edition/9963/bhubaneswar/page/13</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9636161274840447650008/ 9636161274840447650008] | |- class='wd_q111049031' | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q111049031|Q111049031]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1955-09-14 |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା|ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111077171' | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q111077171|Q111077171]] | 14 | 1 |class='wd_label'| ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Gobardhan Panda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q111097395' | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q111097395|Q111097395]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରବିନାରାୟଣ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111113647' | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q111113647|Q111113647]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ବିଘ୍ନେଶ୍ୱର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111114451' | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q111114451|Q111114451]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯନ୍ତ୍ରଣା ପରିକ୍ଷୀତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34144859/ 34144859] | |- class='wd_q111121102' | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q111121102|Q111121102]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୃଷ୍ଟିଧର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38508517/ 38508517] | |- class='wd_q111127460' | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q111127460|Q111127460]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦେବଦତ୍ତ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127462' | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q111127462|Q111127462]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ଦୀପ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127465' | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q111127465|Q111127465]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମହାରୀ ଚକ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127466' | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q111127466|Q111127466]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଖିରୋଦ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127474' | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q111127474|Q111127474]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବିରଜା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1966<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29179824/ 29179824] | |- class='wd_q111127475' | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q111127475|Q111127475]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପରମବ୍ରହ୍ମ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127490' | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q111127490|Q111127490]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ଷୟ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127495' | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q111127495|Q111127495]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38816042/ 38816042] | |- class='wd_q111152008' | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q111152008|Q111152008]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1944-02-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111233894' | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q111233894|Q111233894]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୁଃଖୀଶ୍ୟାମ ବେହେରା |class='wd_p569'| 1946-02-20<ref name="ref_6b56bcf2af3c07d93a7a2168b583e139">''[[:d:Q620946|Library of Congress Control Number]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/20978191/ 20978191] | |- class='wd_q111362499' | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q111362499|Q111362499]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ବସନ୍ତ ମୁଦୁଲି]] |class='wd_p569'| 1955 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1986 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Basanta Muduli.jpg|center|80px]] |- class='wd_q111384207' | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q111384207|Q111384207]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/280538447/ 280538447] | |- class='wd_q111384312' | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q111384312|Q111384312]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅରୂପାନନ୍ଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q112054968' | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q112054968|Q112054968]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଦାସବର୍ମା]] |class='wd_p569'| 1945-03-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-05-16<ref name="ref_ff8645f787f12cd12a9683e245303205">{{#invoke:cite web|url=https://www.dharitri.com/chandrashekhar-dasbarma-a-writer-translator-and-galician-has-passed-away/|title=ଗାଳ୍ପିକ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରଙ୍କ ପରଲୋକ|website=''[[:d:Q15724333|ଧରିତ୍ରୀ]]''|access-date=2022-05-17}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q112131276' | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q112131276|Q112131276]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ବିରାଜ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1959-06-15<ref name="ref_e35f3d96351bc2056bc42007d1555529">{{#invoke:cite web|url=https://sambad.in/state/cine-actor-biraj-das-passed-away-823805/|title=ଅଫେରା ରାଇଜରେ ସିନେ ଅଭିନେତା ବିରାଜ|website=''[[:d:Q15725286|ସମ୍ବାଦ]]''|access-date=2022-05-26}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-05-25<ref name="ref_c560e21269c4e6a1115461db9e56905e">{{#invoke:cite web|url=https://sambad.in/state/sinior-actor-biraj-dash-no-more-823610/|title=ବରିଷ୍ଠ ଅଭିନେତା ବିରାଜ ଦାଶଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ, ୬୩ ବର୍ଷ ବୟସରେ ପରଲୋକ|website=''[[:d:Q15725286|ସମ୍ବାଦ]]''|access-date=2022-05-25}}</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]]<ref name="ref_6666d3615ca61f574b7a520e70edeedd">{{#invoke:cite web|url=https://otvkhabar.in/news/entertainment/ollywood/senior-ollywood-actor-biraj-das-no-more/90922|title=ବରିଷ୍ଠ ଅଭିନେତା ବିରାଜ ଦାସଙ୍କ ପରଲୋକ|website=''[[:d:Q7102869|ଓଡ଼ିଶା ଟିଭି]]''|access-date=2022-05-26}}</ref> |class='wd_p214'| | |- class='wd_q112186334' | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q112186334|Q112186334]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ହରିହର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q112625327' | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q112625327|Q112625327]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଆଶୁତୋଷ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q112661070' | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q112661070|Q112661070]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ପରଂବ୍ରହ୍ମ ତ୍ରିପାଠୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q112747912' | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q112747912|Q112747912]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭକାନ୍ତ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113027908' | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q113027908|Q113027908]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16533352/ 16533352] | |- class='wd_q113081551' | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q113081551|Q113081551]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଭି. ପି. ଜୋଗଲେକର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113130747' | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q113130747|Q113130747]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113138165' | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q113138165|Q113138165]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ନିରଞ୍ଜନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1953 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2008-07-28 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/22974273/ 22974273] | |- class='wd_q113150092' | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q113150092|Q113150092]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40977768/ 40977768] | |- class='wd_q113150094' | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q113150094|Q113150094]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150095' | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q113150095|Q113150095]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଗୋଲକ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150096' | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q113150096|Q113150096]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ବେଣୁଧର ରାଉତ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150097' | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q113150097|Q113150097]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଭରତ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150098' | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q113150098|Q113150098]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅସିତ କବି |class='wd_p569'| 1935 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38275689/ 38275689] | |- class='wd_q113150099' | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q113150099|Q113150099]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଆନନ୍ଦ ଶଙ୍କର ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150101' | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q113150101|Q113150101]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନିକୁଞ୍ଜ କିଶୋର କାନୁନଗୋ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150102' | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q113150102|Q113150102]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଦାଶରଥି ମୁଣ୍ଡ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150105' | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q113150105|Q113150105]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗାପ୍ରସାଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150106' | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q113150106|Q113150106]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଦିଗମ୍ବର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1928-05-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13867755/ 13867755] | |- class='wd_q113150107' | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q113150107|Q113150107]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19847762/ 19847762] | |- class='wd_q113150108' | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q113150108|Q113150108]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ରଥ |class='wd_p569'| 1940-06-24<ref name="ref_509c9f5ece850941f7862bc91978da57">https://www.sakalaepaper.com/media/2022-08/07054926-page-08.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/117156423/ 117156423] | |- class='wd_q113150109' | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q113150109|Q113150109]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କ୍ଷୀରୋଦଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45899759/ 45899759] | |- class='wd_q113150111' | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q113150111|Q113150111]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଲେଖ ପ୍ରସାଦ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113150113' | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q113150113|Q113150113]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶଚନ୍ଦ୍ର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113163548' | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q113163548|Q113163548]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ମନୋଜ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174551' | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q113174551|Q113174551]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅନନ୍ତରାମ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174552' | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q113174552|Q113174552]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅଭୟ ସୂତାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174553' | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q113174553|Q113174553]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅମିୟ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174554' | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q113174554|Q113174554]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅଲେଖ ପଢ଼ିହାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174556' | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q113174556|Q113174556]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଗିରୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174557' | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q113174557|Q113174557]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଦଧୀବାମନ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174558' | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q113174558|Q113174558]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174559' | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q113174559|Q113174559]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିବେକାନନ୍ଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72993700/ 72993700] | |- class='wd_q113174564' | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q113174564|Q113174564]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174565' | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q113174565|Q113174565]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରୁଦ୍ରନାରାୟଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/169310589/ 169310589] | |- class='wd_q113174566' | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q113174566|Q113174566]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40976704/ 40976704] | |- class='wd_q113174568' | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q113174568|Q113174568]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174569' | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q113174569|Q113174569]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସିତାଂଶୁ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174571' | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q113174571|Q113174571]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅବଦୁଲ୍ ଓ୍ୱସିଦ୍ ଖାଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174572' | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q113174572|Q113174572]] | 7 | 0 |class='wd_label'| କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର ଟିକାୟତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174577' | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q113174577|Q113174577]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦାଶରଥି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| 1961-08-13 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316553642/ 316553642] | |- class='wd_q113174578' | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q113174578|Q113174578]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ କୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174579' | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q113174579|Q113174579]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାଉରୀବନ୍ଧୁ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34008058/ 34008058] | |- class='wd_q113174580' | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q113174580|Q113174580]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ବାଗ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174581' | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q113174581|Q113174581]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସଦାଶିବ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174582' | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q113174582|Q113174582]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ବାସା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174583' | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q113174583|Q113174583]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ହରପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174584' | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q113174584|Q113174584]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହରିହର କାନୁନ୍‌ଗୋ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24114544/ 24114544] | |- class='wd_q113174588' | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q113174588|Q113174588]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନିର୍ମଳକାନ୍ତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174589' | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q113174589|Q113174589]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନୃସିଂହ ପ୍ରସାଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174590' | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q113174590|Q113174590]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଦୁଃଖିଶ୍ୟାମ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174591' | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q113174591|Q113174591]] | 7 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ ଚରଣ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174592' | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q113174592|Q113174592]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1952 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63146605/ 63146605] | |- class='wd_q113174593' | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q113174593|Q113174593]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟକାମ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174594' | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q113174594|Q113174594]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174595' | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q113174595|Q113174595]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1943<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55481691/ 55481691] | [[ଫାଇଲ:Prophullo Chandra Mohapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q113174597' | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q113174597|Q113174597]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଦାସରଥୀ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174599' | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q113174599|Q113174599]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ଚରଣ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174600' | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q113174600|Q113174600]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରେମାନନ୍ଦ ଦାଶ |class='wd_p569'| 1942 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14163332268802641617/ 14163332268802641617] | |- class='wd_q113174602' | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q113174602|Q113174602]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବନୋଜ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6151533670102770640/ 6151533670102770640] | |- class='wd_q113174603' | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q113174603|Q113174603]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ବାଇଲଡ଼ୁ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174604' | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q113174604|Q113174604]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ମେନାଜ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174605' | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q113174605|Q113174605]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଯତିନ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174606' | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q113174606|Q113174606]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କଇଳାସ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68562935/ 68562935] | |- class='wd_q113174607' | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q113174607|Q113174607]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174608' | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q113174608|Q113174608]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦନ କୁମାର ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1615161999094144610006/ 1615161999094144610006] | |- class='wd_q113174610' | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q113174610|Q113174610]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସଂଜୀବ କୁମାର ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174611' | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q113174611|Q113174611]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସୌମେନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174612' | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q113174612|Q113174612]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ହରପ୍ରସାଦ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174613' | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q113174613|Q113174613]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174614' | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q113174614|Q113174614]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁନାମଣୀ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51126075/ 51126075] | |- class='wd_q113174615' | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q113174615|Q113174615]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରବିନାରାୟଣ ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75439668/ 75439668] | |- class='wd_q113174616' | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q113174616|Q113174616]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ଦେବତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174617' | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q113174617|Q113174617]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ ରଂଜନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48366542/ 48366542] | |- class='wd_q113174618' | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q113174618|Q113174618]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସହଦେବ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174620' | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q113174620|Q113174620]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174621' | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q113174621|Q113174621]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ହରିପଦ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113174622' | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q113174622|Q113174622]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ହେମନ୍ତ ଛୋଟରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113179332' | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q113179332|Q113179332]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅତୁଲ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113179333' | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q113179333|Q113179333]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଅନନ୍ତ ଦେବଦର୍ଶୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251539' | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q113251539|Q113251539]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251540' | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q113251540|Q113251540]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କାହ୍ନୁ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251542' | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q113251542|Q113251542]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କଣ୍ଡୁରି ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251543' | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q113251543|Q113251543]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251544' | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q113251544|Q113251544]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସମୀର ରଞ୍ଜନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251545' | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q113251545|Q113251545]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ ବାଗ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251546' | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q113251546|Q113251546]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋପୀନାଥ ବାଗ]] |class='wd_p569'| 1967-06-08<ref name="ref_994ab5bc57774047ff875d19dee31ee1">https://www.suniv.ac.in/faculty-profile.php?furl=gopinath-bag</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251548' | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q113251548|Q113251548]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଡୋଳାମଣି କାନ୍ଧେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251549' | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q113251549|Q113251549]] | 19 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11790847/ 11790847]<br/>[https://viaf.org/viaf/103515509/ 103515509] | |- class='wd_q113251553' | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q113251553|Q113251553]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରକାନ୍ତ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251554' | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q113251554|Q113251554]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କୁମାରମଣି ତନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251556' | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q113251556|Q113251556]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251558' | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q113251558|Q113251558]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସାମୁଏଲ ଡାନି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/79145541824496600911/ 79145541824496600911] | |- class='wd_q113251559' | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q113251559|Q113251559]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଆନନ୍ଦ ମହାନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/124583582/ 124583582] | |- class='wd_q113251560' | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q113251560|Q113251560]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଞ୍ଚନନ ଦଳେଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251561' | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q113251561|Q113251561]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାକର ପଲକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251665' | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q113251665|Q113251665]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ସେଠ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113254692' | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q113254692|Q113254692]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ମୁରାରୀ ମୋହନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70263781/ 70263781]<br/>[https://viaf.org/viaf/179495315/ 179495315] | |- class='wd_q113268987' | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q113268987|Q113268987]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1941 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 1995-12-19 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113280259' | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q113280259|Q113280259]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋଲୋକ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113301261' | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q113301261|Q113301261]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ମହମ୍ମଦ ୟାମିନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/103502882/ 103502882] | |- class='wd_q113303710' | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q113303710|Q113303710]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/113401461/ 113401461] | |- class='wd_q113329440' | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q113329440|Q113329440]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମୋହିନ ମହମ୍ମଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113360681' | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q113360681|Q113360681]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟପ୍ରକାଶ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1954-07-10<ref name="ref_c35e19a12ce1ae06fa214f803d20272c">https://viaf.org/viaf/34611753/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34611753/ 34611753] | |- class='wd_q113361180' | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q113361180|Q113361180]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୌରହରି ଦଳାଇ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113367875' | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q113367875|Q113367875]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଲେଖଚନ୍ଦ୍ର ପଢ଼ିଆରୀ]] |class='wd_p569'| 1953-06-10<ref name="ref_fb862fdbd737cb6e0649e8e6eb597104">https://sambadepaper.com/epaperimages/26112023/26112023-md-hr-6/791749.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78422534/ 78422534] | |- class='wd_q113376373' | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q113376373|Q113376373]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁଜିତ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/103749380/ 103749380] | |- class='wd_q113377187' | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q113377187|Q113377187]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377188' | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q113377188|Q113377188]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58748275/ 58748275] | |- class='wd_q113377189' | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q113377189|Q113377189]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନରେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377190' | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q113377190|Q113377190]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377192' | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q113377192|Q113377192]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନଟବର ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16772868/ 16772868] | |- class='wd_q113377193' | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q113377193|Q113377193]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ଆଶିଷ କୁମାର ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377195' | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q113377195|Q113377195]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅସୀମ କୁମାର ବାନାର୍ଜୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377196' | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q113377196|Q113377196]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାନ୍ଦ |class='wd_p569'| 1967 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46405546/ 46405546] | |- class='wd_q113377197' | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q113377197|Q113377197]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମାଝୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377198' | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q113377198|Q113377198]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377199' | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q113377199|Q113377199]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ପର୍ଶୁରାମ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113388379' | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q113388379|Q113388379]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43427390/ 43427390] | |- class='wd_q113397916' | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q113397916|Q113397916]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ଜୟକୃଷ୍ଣ ବରାଳ |class='wd_p569'| 1943<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/93292175/ 93292175] | |- class='wd_q113441376' | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q113441376|Q113441376]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70152079121107111637/ 70152079121107111637] | |- class='wd_q113442136' | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q113442136|Q113442136]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅମରେନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53960835/ 53960835] | |- class='wd_q113443134' | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q113443134|Q113443134]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38346096/ 38346096] | |- class='wd_q113443186' | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q113443186|Q113443186]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ କେ.ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1959<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51740280/ 51740280] | |- class='wd_q113443370' | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q113443370|Q113443370]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗବତ ବେହେରା |class='wd_p569'| 1953 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/107317559/ 107317559] | |- class='wd_q113451771' | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q113451771|Q113451771]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବୁଦ୍ଧେଶ୍ୱର ଟୁଡୁ |class='wd_p569'| 1955-09-22<ref name="ref_4d1199a07a46bd24967a487547da05de">''[[:d:Q423048|ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼ ନେମ ଆଇଡେଣ୍ଟିଫାୟର]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2151359/ 2151359] | |- class='wd_q113451892' | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q113451892|Q113451892]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମାଙ୍ଗତ ମୁର୍ମୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113451969' | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q113451969|Q113451969]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନାକୁ ହାଁସଦା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35156495506017562991/ 35156495506017562991] | |- class='wd_q113459032' | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q113459032|Q113459032]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/180149366017585600762/ 180149366017585600762] | |- class='wd_q113459039' | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q113459039|Q113459039]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମାଝୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78218028/ 78218028] | |- class='wd_q113462984' | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q113462984|Q113462984]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶଶଧର ସେନାପତି |class='wd_p569'| 1940-08-17 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2010-01-09 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113463062' | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q113463062|Q113463062]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ଚରଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30979311/ 30979311] | |- class='wd_q113463514' | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q113463514|Q113463514]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୂତି ଭୂଷଣ ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58203831/ 58203831] | |- class='wd_q113463755' | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q113463755|Q113463755]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/83521737/ 83521737] | |- class='wd_q113495409' | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q113495409|Q113495409]] | 22 | 0 |class='wd_label'| ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ଦାଶ |class='wd_p569'| 1960-05-20<ref name="ref_6b56bcf2af3c07d93a7a2168b583e139">''[[:d:Q620946|Library of Congress Control Number]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2009-06-04<ref name="ref_6b56bcf2af3c07d93a7a2168b583e139">''[[:d:Q620946|Library of Congress Control Number]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19829951/ 19829951] | |- class='wd_q113495728' | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q113495728|Q113495728]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବଳରାମ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41469820/ 41469820] | |- class='wd_q113517608' | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q113517608|Q113517608]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରିଚାର୍ଡ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78263833/ 78263833] | |- class='wd_q113527045' | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q113527045|Q113527045]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁ (ବୈଜ୍ଞାନିକ)|ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113527760' | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q113527760|Q113527760]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବଟକୃଷ୍ଣ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113528402' | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q113528402|Q113528402]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113528545' | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q113528545|Q113528545]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦର୍ଶନ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75777088/ 75777088] | |- class='wd_q113530714' | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q113530714|Q113530714]] | 21 | 0 |class='wd_label'| ନବକିଶୋର ବେହୁରା |class='wd_p569'| 1933<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/263870264/ 263870264] | |- class='wd_q113530720' | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q113530720|Q113530720]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରଞ୍ଜନ ବେହୁରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7164658098503130983/ 7164658098503130983] | |- class='wd_q113530746' | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q113530746|Q113530746]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟଦର୍ଶନ ଅମିତାଭ ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41284273/ 41284273] | |- class='wd_q113530747' | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q113530747|Q113530747]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧୁନା ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13567981/ 13567981] | |- class='wd_q113530749' | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q113530749|Q113530749]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11147266624635480742/ 11147266624635480742] | |- class='wd_q113530754' | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q113530754|Q113530754]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୋମନାଥ ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63144445/ 63144445] | |- class='wd_q113530755' | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q113530755|Q113530755]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରିଲୋଚନ ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| 1953<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60392750/ 60392750] | |- class='wd_q113530802' | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q113530802|Q113530802]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ଜୟକୃଷ୍ଣ ସାମଲ |class='wd_p569'| 1943<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/111680456/ 111680456] | |- class='wd_q113530805' | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q113530805|Q113530805]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋରଚନ୍ଦ୍ର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/113457651/ 113457651] | |- class='wd_q113530810' | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q113530810|Q113530810]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶଶାଙ୍କ ଶେଖର ସାମଲ |class='wd_p569'| 1956<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/119936156/ 119936156] | |- class='wd_q113535532' | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q113535532|Q113535532]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗାମାଧବ ପୃଷ୍ଟି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/86288890/ 86288890] | |- class='wd_q113537339' | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q113537339|Q113537339]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଶଙ୍କରନାରାୟଣ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1938<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48233846/ 48233846]<br/>[https://viaf.org/viaf/229152636160520052092/ 229152636160520052092] | |- class='wd_q113537340' | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q113537340|Q113537340]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗବତ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/263150468372604171934/ 263150468372604171934] | |- class='wd_q113537351' | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q113537351|Q113537351]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଉତରାୟ, ନୀହାର ରଞ୍ଜନ‎ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/405148996095159752483/ 405148996095159752483] | |- class='wd_q113537362' | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q113537362|Q113537362]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗଣେଶ ପ୍ରସାଦ ପରିଜା |class='wd_p569'| 1938<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48088719/ 48088719] | |- class='wd_q113537367' | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q113537367|Q113537367]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଚୌଧୁରୀ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପରିଜା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63556555/ 63556555] | |- class='wd_q113537373' | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q113537373|Q113537373]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରାଜା ପରିଜା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6153713724558660167/ 6153713724558660167] | |- class='wd_q113537570' | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q113537570|Q113537570]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34089424/ 34089424] | |- class='wd_q113538065' | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q113538065|Q113538065]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମନଗୋବିନ୍ଦ ଓତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18629804/ 18629804] | |- class='wd_q113548491' | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q113548491|Q113548491]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବଟକୃଷ୍ଣ ପାଇକରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/128145541827796600296/ 128145541827796600296] | |- class='wd_q113548533' | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q113548533|Q113548533]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଶଙ୍କର ଲାଲ ପୁରୋହିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34605535/ 34605535]<br/>[https://viaf.org/viaf/170789821/ 170789821] | |- class='wd_q113548544' | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q113548544|Q113548544]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭକାନ୍ତ ବେହେରା |class='wd_p569'| 1962<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2012<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/5225858/ 5225858] | |- class='wd_q113550231' | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q113550231|Q113550231]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୋଧ କୁମାର ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113553950' | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q113553950|Q113553950]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କୃପାସିନ୍ଧୁ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78424123/ 78424123] | |- class='wd_q113553963' | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q113553963|Q113553963]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଚିତ୍ରଶେଣ ପଶାୟତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14095708/ 14095708] | |- class='wd_q113553966' | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q113553966|Q113553966]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରମାକାନ୍ତ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75452662/ 75452662] | |- class='wd_q113613337' | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q113613337|Q113613337]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ଡିଲେଶ୍ୱର ରଣା]] |class='wd_p569'| 1994-06-14 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Dileswar Rana.jpg|center|80px]] |- class='wd_q113624007' | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q113624007|Q113624007]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ପଟେଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/106761560/ 106761560] | |- class='wd_q113624017' | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q113624017|Q113624017]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶିବପ୍ରସାଦ ଦଳାଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/102959868/ 102959868] | |- class='wd_q113624020' | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q113624020|Q113624020]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବବ୍ରୁବାହନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/100713749/ 100713749] | |- class='wd_q113624025' | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q113624025|Q113624025]] | 16 | 0 |class='wd_label'| କ୍ଷେତ୍ରମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1928<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1999<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/90901211/ 90901211] | |- class='wd_q113624137' | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q113624137|Q113624137]] | 6 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣାକର ନାଗବଂଶୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113626598' | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q113626598|Q113626598]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଉତରାୟ, ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ‎ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/253431481/ 253431481] | |- class='wd_q113626599' | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q113626599|Q113626599]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ‎ରାଜକିଶୋର ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113626600' | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q113626600|Q113626600]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଷ୍ଣୁ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21690605/ 21690605] | |- class='wd_q113626601' | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q113626601|Q113626601]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ କୁମାର ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68606210/ 68606210] | |- class='wd_q113626603' | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q113626603|Q113626603]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅଭିରାମ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307293145/ 307293145] | |- class='wd_q113626604' | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q113626604|Q113626604]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ କୁମାର ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68235806/ 68235806] | |- class='wd_q113632570' | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q113632570|Q113632570]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1953<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45174992/ 45174992] | |- class='wd_q113632576' | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q113632576|Q113632576]] | 17 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1940<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2017<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/22570928/ 22570928] | |- class='wd_q113632584' | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q113632584|Q113632584]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜମୋହନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43164241/ 43164241]<br/>[https://viaf.org/viaf/406151170873839091106/ 406151170873839091106] | |- class='wd_q113632622' | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q113632622|Q113632622]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନୃସିଂହ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75949307/ 75949307] | |- class='wd_q113632667' | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q113632667|Q113632667]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଉପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1939<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3740521/ 3740521] | |- class='wd_q113632698' | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q113632698|Q113632698]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45639512/ 45639512] | |- class='wd_q113632772' | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q113632772|Q113632772]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଚିତ୍ରାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48101556/ 48101556] | |- class='wd_q113634516' | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q113634516|Q113634516]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲେନିନ କୁମାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14254370/ 14254370] | |- class='wd_q113634722' | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q113634722|Q113634722]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀଲ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70531201/ 70531201] | |- class='wd_q113634733' | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q113634733|Q113634733]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ଚକ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113681147' | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q113681147|Q113681147]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମନୀନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70273922/ 70273922] | |- class='wd_q113681176' | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q113681176|Q113681176]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ନବ କିଶୋର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113681237' | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q113681237|Q113681237]] | 6 | 0 |class='wd_label'| କମଳାକାନ୍ତ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113683037' | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q113683037|Q113683037]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧୀର ଚନ୍ଦ୍ର ବେହୁରା |class='wd_p569'| 1954<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23738732/ 23738732] | |- class='wd_q113683124' | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q113683124|Q113683124]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାଶ୍ୟାମ ବେହୁରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18508580/ 18508580] | |- class='wd_q113683196' | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q113683196|Q113683196]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳେନ କୁମାର ଦଳବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9604148451591815970002/ 9604148451591815970002] | |- class='wd_q113683271' | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q113683271|Q113683271]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶାରଦାପ୍ରସାଦ ଦଳବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/680152636067020050548/ 680152636067020050548] | |- class='wd_q113684334' | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q113684334|Q113684334]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳମଣି ସେନାପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77741068/ 77741068] | |- class='wd_q113723037' | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q113723037|Q113723037]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅବଦୁଲ କାଦର ଖାଁ |class='wd_p569'| 1938<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/457151170882839091388/ 457151170882839091388] | |- class='wd_q113793387' | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q113793387|Q113793387]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ପବିତ୍ର ମୋହନ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1939<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/264900297/ 264900297] | |- class='wd_q113837632' | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q113837632|Q113837632]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ସଦାଶିବ ରଥଶର୍ମା]] |class='wd_p569'| 1921<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref><br/>1917-02-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1989-04-02 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72768194/ 72768194] | |- class='wd_q113950022' | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q113950022|Q113950022]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1938-10-18<ref name="ref_01c3c3192d44f5c964ad33f8d85281b2">https://sambadepaper.com/epaperimages/06092022/06092022-md-hr-9/183432.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-09-05<ref name="ref_5556ac096e18fa61212f28ffde4aa486">https://prameyaepaper.com/uploads/epaper/2022-09/63166906cd21c.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26198555/ 26198555] | |- class='wd_q114006785' | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q114006785|Q114006785]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ଗଦାଧର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114246458' | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q114246458|Q114246458]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସୁମନ୍ତ ଦେ |class='wd_p569'| 1965<ref name="ref_b3d450bd5a080f5623d1073a6c4db93f">{{#invoke:cite web|url=https://prameyaepaper.com/uploads/epaper/2022-09/632b7c1d068f7.jpg|title=ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଅଭିନେତା, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ସୁମନ୍ତ ଦେ'ଙ୍କ ପରଲୋକ|website=''[[:d:Q19895389|ପ୍ରମେୟ]]''|access-date=2022-09-27}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-09-21<ref name="ref_b3d450bd5a080f5623d1073a6c4db93f">{{#invoke:cite web|url=https://prameyaepaper.com/uploads/epaper/2022-09/632b7c1d068f7.jpg|title=ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଅଭିନେତା, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ସୁମନ୍ତ ଦେ'ଙ୍କ ପରଲୋକ|website=''[[:d:Q19895389|ପ୍ରମେୟ]]''|access-date=2022-09-27}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114402234' | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q114402234|Q114402234]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗବତ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114667539' | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q114667539|Q114667539]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗାଧର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114839127' | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q114839127|Q114839127]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାପୁ ଗୋସ୍ୱାମୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114839329' | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q114839329|Q114839329]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ମୟ ଦାସ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114840776' | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q114840776|Q114840776]] | 13 | 1 |class='wd_label'| ଅରୁଣ ମନ୍ତ୍ରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Arun Mantri at 2023 Salandi Book Fair, Bhadrak.jpg|center|80px]] |- class='wd_q114853253' | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q114853253|Q114853253]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ମଦନ ମୋହନ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114857123' | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q114857123|Q114857123]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପୁଷ୍ପକ ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114857200' | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q114857200|Q114857200]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭରଦ୍ୱାଜ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114857368' | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q114857368|Q114857368]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114857369' | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q114857369|Q114857369]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟ ରଞ୍ଜନ ବଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114857463' | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q114857463|Q114857463]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟ ରଞ୍ଜନ ବଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114857924' | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q114857924|Q114857924]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114858028' | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q114858028|Q114858028]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ତପୁ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114858030' | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q114858030|Q114858030]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତରାଜ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114874085' | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q114874085|Q114874085]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜନ୍ମେଜୟ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q115099632' | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q115099632|Q115099632]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜେପି ୱାର୍ଡ଼ସ୍ମିଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q115249313' | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q115249313|Q115249313]] | 11 | 2 |class='wd_label'| [[ତ୍ରିଲୋଚନ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1990-08-08 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Trilochan Sahoo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q115276837' | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q115276837|Q115276837]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1940-09-19 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q115294688' | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q115294688|Q115294688]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1961-09-14<ref name="ref_80cb71c9712ce09939c4746e456cbf9b">https://sambadepaper.com/epaperimages/20112022/20112022-md-hr-6/713387.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q115562852' | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q115562852|Q115562852]] | 25 | 2 |class='wd_label'| ସି. ଏସ. ଏନ. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1925-12-06<br/>1925<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-08-11 |class='wd_p20'| [[ବିଶାଖାପାଟଣା|ବିଶାଖାପଟନମ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33428037/ 33428037] | [[ଫାଇଲ:C. S. N. Patnaik in 2011.jpg|center|80px]] |- class='wd_q115594721' | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q115594721|Q115594721]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ନନ୍ଦଲାଲ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1947-06-16 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-11-20 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q115952879' | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q115952879|Q115952879]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1960-10-16<ref name="ref_7bdb3f79f805b72714dc6e5b4224ff9a">https://sambadepaper.com/epaperimages/01012023/01012023-md-hr-12/720685.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q116006552' | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q116006552|Q116006552]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଆଳୟ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-01-03 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q116173663' | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q116173663|Q116173663]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦୀପ ଭୋଳ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-12-18<ref name="ref_8056c07b25ec42236a6c1876907bf1c2">https://odishatv.in/news/odisha/renowned-odia-film-director-dramatist-pradeep-bhol-dies-of-cardiac-arrest-192644</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q116193811' | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q116193811|Q116193811]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅନନ୍ତ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q116837567' | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q116837567|Q116837567]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ ଦାସ |class='wd_p569'| 1959-01-10<ref name="ref_03cdd910c373b4601445bfb38ad4981a">https://sambadepaper.com/epaperimages/19022023/19022023-md-hr-8/730464.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q116909110' | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q116909110|Q116909110]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1964-06-08<ref name="ref_75f850d56cfa2280fa3bd502243f492f">https://sambadepaper.com/epaperimages/26022023/26022023-md-km-9/732097.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q117377679' | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q117377679|Q117377679]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଯଶୋବନ୍ତ ସାମଲ |class='wd_p569'| 1967-05-03<ref name="ref_d8bc8a702ebd879dbfc336f16bc5370a">https://sambadepaper.com/epaperimages/02042023/02042023-md-hr-8/739798.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15150645173710621614/ 15150645173710621614] | |- class='wd_q117477161' | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q117477161|Q117477161]] | 10 | 1 |class='wd_label'| ଜୀବନ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Jeeban Kumar Panda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q117509581' | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q117509581|Q117509581]] | 11 | 1 |class='wd_label'| ସି.ଏଚ. ଶାନ୍ତାକାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q117713896' | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q117713896|Q117713896]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68415799/ 68415799] | |- class='wd_q117713909' | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q117713909|Q117713909]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶଶଧର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990358/ 315990358] | |- class='wd_q117713963' | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q117713963|Q117713963]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବିୟୋତକେଶ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7399726/ 7399726] | |- class='wd_q117713989' | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q117713989|Q117713989]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦେବପ୍ରସାଦ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63147118274026341944/ 63147118274026341944] | |- class='wd_q117714023' | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q117714023|Q117714023]] | 15 | 1 |class='wd_label'| ନୃସିଂହ ଚରଣ ସାହୁ |class='wd_p569'| 1953<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307420979/ 307420979] | [[ଫାଇଲ:Nrusingh Charan Sahoo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q117714051' | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q117714051|Q117714051]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଭିନ୍ନ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307420977/ 307420977] | |- class='wd_q117765617' | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q117765617|Q117765617]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1439658/ 1439658] | |- class='wd_q117765775' | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q117765775|Q117765775]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗା ପ୍ରସାଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1918<ref name="ref_d50e4a6e5e721475130fd932b0c88c8c">''[[:d:Q106509962|National Library of Israel Names and Subjects Authority File]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11403551/ 11403551] | |- class='wd_q117765805' | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q117765805|Q117765805]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବିନୟ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/311803369/ 311803369] | |- class='wd_q118123458' | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q118123458|Q118123458]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର (ଭାରତୀୟ ସାମ୍ବାଦିକ)|ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73494004/ 73494004] | |- class='wd_q118746799' | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q118746799|Q118746799]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ନାରାୟଣ ପୃଷେଠ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2011-11-25<ref name="ref_8dc529a750ab40c7a9d731037554c2e7">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2011/nov/27/eminent-scholar-narayan-pruseth-mourned-314410.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58211762/ 58211762] | |- class='wd_q118746866' | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q118746866|Q118746866]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋବିନ୍ଦଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/76042345/ 76042345] | |- class='wd_q118883890' | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q118883890|Q118883890]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1980 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q119161014' | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q119161014|Q119161014]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଅଖିଳ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73485448/ 73485448]<br/>[https://viaf.org/viaf/563151246512944130516/ 563151246512944130516] | |- class='wd_q119296228' | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q119296228|Q119296228]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q119499741' | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q119499741|Q119499741]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରକାନ୍ତ ବିଶ୍ଵାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43928677/ 43928677] | |- class='wd_q119499771' | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q119499771|Q119499771]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ବନମାଳୀ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| 1961-05-04<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65102954/ 65102954] | |- class='wd_q119499826' | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q119499826|Q119499826]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବଂଶୀଧର ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/110644050/ 110644050] | |- class='wd_q119499859' | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q119499859|Q119499859]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅନାମ ଚରଣ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48055015/ 48055015]<br/>[https://viaf.org/viaf/181505413/ 181505413] | |- class='wd_q119499901' | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q119499901|Q119499901]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ନଟବର ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q119500027' | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q119500027|Q119500027]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯଦୁନାନନ୍ଦ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q119853748' | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q119853748|Q119853748]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଣବ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120061827' | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q120061827|Q120061827]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁରେଶ ଛୋଟରାୟ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120330439' | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q120330439|Q120330439]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ ମୋହନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-06-29<ref name="ref_155ea479915d07bfee84cb0154886ac9">https://odishatv.in/news/odisha/senior-journalist-jagan-mohan-mohapatra-passes-away-208235</ref> |class='wd_p20'| [[ବ୍ରହ୍ମପୁର]]<ref name="ref_643068cb9217981e560f28b1525a981a">https://pragativadi.com/senior-journalist-jagan-mohan-mohapatra-passes-away/</ref> |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120489852' | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q120489852|Q120489852]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତୀକ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120550716' | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q120550716|Q120550716]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପରେଶ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11156372479707542673/ 11156372479707542673] | |- class='wd_q120733698' | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q120733698|Q120733698]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ନାରାୟଣ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କୋରାପୁଟ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36463206/ 36463206] | |- class='wd_q120801940' | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q120801940|Q120801940]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ହେମନ୍ତ ଦଳପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120834632' | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q120834632|Q120834632]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1966-04-12<ref name="ref_e1c5903282d9a226a72272a82c290147">https://sambadepaper.com/epaperimages/23072023/23072023-md-hr-6/762504.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120869577' | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q120869577|Q120869577]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120869603' | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q120869603|Q120869603]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/86085783/ 86085783] | |- class='wd_q120987968' | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q120987968|Q120987968]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମଚରଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33595336/ 33595336] | |- class='wd_q120989384' | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q120989384|Q120989384]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମିଯୋଗ ରଞ୍ଜନ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16167385945683031819/ 16167385945683031819] | |- class='wd_q120989498' | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q120989498|Q120989498]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବଳରାମ ପୂଜାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15167385980783031857/ 15167385980783031857] | |- class='wd_q120989770' | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q120989770|Q120989770]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ମୟ ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11166289926700460059/ 11166289926700460059] | |- class='wd_q120990168' | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q120990168|Q120990168]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120990490' | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q120990490|Q120990490]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7166289821500460401/ 7166289821500460401] | |- class='wd_q120990595' | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q120990595|Q120990595]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ଅଲେଖ ଚନ୍ଦ୍ର ପଢିଆରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032293' | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q121032293|Q121032293]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅମୀୟ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/27944607/ 27944607] | |- class='wd_q121032294' | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q121032294|Q121032294]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଆଶୁତୋଷ ପ୍ରସାଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1933 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1101205/ 1101205] | |- class='wd_q121032298' | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q121032298|Q121032298]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କେ. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18834263/ 18834263] | |- class='wd_q121032301' | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q121032301|Q121032301]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଲେଖ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/294484450/ 294484450] | |- class='wd_q121032303' | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q121032303|Q121032303]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅମଳେନ୍ଦୁ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/183145541804496600538/ 183145541804496600538] | |- class='wd_q121032308' | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q121032308|Q121032308]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅମୂଲ୍ୟ କୁମାରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1940 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032309' | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q121032309|Q121032309]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଅନୀଲ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/105747932/ 105747932]<br/>[https://viaf.org/viaf/9232162669435555500008/ 9232162669435555500008] | |- class='wd_q121032313' | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q121032313|Q121032313]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅନୁପ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1967 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24150030703910962674/ 24150030703910962674] | |- class='wd_q121032317' | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q121032317|Q121032317]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଆର୍ତ୍ତବନ୍ଧୁ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1918 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1562174/ 1562174] | |- class='wd_q121032318' | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q121032318|Q121032318]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70938243/ 70938243] | |- class='wd_q121032320' | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q121032320|Q121032320]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1960 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/118485498/ 118485498] | |- class='wd_q121032321' | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q121032321|Q121032321]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1955 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40975987/ 40975987] | |- class='wd_q121032324' | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q121032324|Q121032324]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅସିତ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/83612224/ 83612224] | |- class='wd_q121032325' | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q121032325|Q121032325]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଅଟଳ ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1911 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2004 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/163148570449024310900/ 163148570449024310900] | |- class='wd_q121032327' | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q121032327|Q121032327]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜରାଜ ମହାନ୍ତି ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2165216/ 2165216]<br/>[https://viaf.org/viaf/114435113/ 114435113] | |- class='wd_q121032328' | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q121032328|Q121032328]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୂତି ଭୂଷଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1931<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/250780460/ 250780460]<br/>[https://viaf.org/viaf/4533165814854959860002/ 4533165814854959860002] | [[ଫାଇଲ:Bibhuti Bhusan Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q121032329' | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q121032329|Q121032329]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ବି. ବି. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18780035/ 18780035] | |- class='wd_q121032330' | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q121032330|Q121032330]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1918<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46894874/ 46894874]<br/>[https://viaf.org/viaf/2771161211389040070001/ 2771161211389040070001] | |- class='wd_q121032332' | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q121032332|Q121032332]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବି.ଡି.ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1956 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34394137/ 34394137] | |- class='wd_q121032333' | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q121032333|Q121032333]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45003690/ 45003690] | |- class='wd_q121032334' | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q121032334|Q121032334]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିଜ୍ଞାନ ନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1965 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/251656254/ 251656254] | |- class='wd_q121032335' | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q121032335|Q121032335]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବି.ପି. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/93145541826796600744/ 93145541826796600744] | |- class='wd_q121032337' | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q121032337|Q121032337]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବାଇଡଙ୍କ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/101436912/ 101436912]<br/>[https://viaf.org/viaf/512147266705135481277/ 512147266705135481277] | |- class='wd_q121032583' | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q121032583|Q121032583]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1954<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53588288/ 53588288] | |- class='wd_q121032584' | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q121032584|Q121032584]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବାଳକୃଷ୍ଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1900<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1958<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21750822/ 21750822] | |- class='wd_q121032587' | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q121032587|Q121032587]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବନବାଳା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38501178/ 38501178] | |- class='wd_q121032588' | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q121032588|Q121032588]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବନଜା ବାସିନୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1941<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032589' | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q121032589|Q121032589]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବନମାଳୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/317100881/ 317100881] | |- class='wd_q121032591' | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q121032591|Q121032591]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ କେ. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/20164838590512771189/ 20164838590512771189] | |- class='wd_q121032593' | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q121032593|Q121032593]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1937<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68069133/ 68069133] | |- class='wd_q121032594' | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q121032594|Q121032594]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବେଦବ୍ୟାସ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15155914466839401607/ 15155914466839401607] | |- class='wd_q121032595' | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q121032595|Q121032595]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8720367/ 8720367] | |- class='wd_q121032596' | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q121032596|Q121032596]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗ୍ୟଧର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28671534/ 28671534] | |- class='wd_q121032598' | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q121032598|Q121032598]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଭାରତ ଭୂଷଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/233151246597844132411/ 233151246597844132411] | |- class='wd_q121032599' | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q121032599|Q121032599]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭାରତୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307438731/ 307438731] | |- class='wd_q121032600' | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q121032600|Q121032600]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଭୁଷଣ୍ଡ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53276452/ 53276452] | |- class='wd_q121032601' | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q121032601|Q121032601]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁ କେ. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1967<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990253/ 315990253] | |- class='wd_q121032602' | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q121032602|Q121032602]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/305201939/ 305201939] | |- class='wd_q121032606' | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q121032606|Q121032606]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିଦ୍ୟୁତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23740719/ 23740719] | |- class='wd_q121032607' | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q121032607|Q121032607]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| 1947<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032609' | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q121032609|Q121032609]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ ଉପାଦ୍ଧ୍ୟାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032610' | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q121032610|Q121032610]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟକୃଷ୍ଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45681003/ 45681003] | |- class='wd_q121032613' | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q121032613|Q121032613]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| 1936<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36926644/ 36926644]<br/>[https://viaf.org/viaf/19789076/ 19789076] | |- class='wd_q121032615' | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q121032615|Q121032615]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବିମଳ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/306338737/ 306338737] | |- class='wd_q121032617' | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q121032617|Q121032617]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ବିନୋଦ ମହାନ୍ତି ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1942<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/112119479/ 112119479]<br/>[https://viaf.org/viaf/246737362/ 246737362] | |- class='wd_q121032618' | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q121032618|Q121032618]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ବିପିନ ବିହାରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1947<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78883963/ 78883963]<br/>[https://viaf.org/viaf/171391922/ 171391922] | |- class='wd_q121032620' | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q121032620|Q121032620]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିରାଜ ମୋହନ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18808089/ 18808089] | |- class='wd_q121032621' | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q121032621|Q121032621]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବିଷ୍ଣୁ ଚରଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1922<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72991359/ 72991359] | |- class='wd_q121032623' | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q121032623|Q121032623]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51130013/ 51130013] | |- class='wd_q121032624' | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q121032624|Q121032624]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/37023753/ 37023753]<br/>[https://viaf.org/viaf/98149717328810950393/ 98149717328810950393]<br/>[https://viaf.org/viaf/11086552/ 11086552] | |- class='wd_q121032626' | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q121032626|Q121032626]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜଗୋପାଳ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28657795/ 28657795] | |- class='wd_q121032629' | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q121032629|Q121032629]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34146728/ 34146728] | |- class='wd_q121032631' | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q121032631|Q121032631]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11180500/ 11180500] | |- class='wd_q121032635' | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q121032635|Q121032635]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋକୁଳବିହାରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14405187/ 14405187] | |- class='wd_q121032636' | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q121032636|Q121032636]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଜି. ଏନ. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55447355/ 55447355] | |- class='wd_q121032637' | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q121032637|Q121032637]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଜି.ଏସ୍.ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73315850/ 73315850] | |- class='wd_q121032639' | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q121032639|Q121032639]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରାଙ୍ଗ ଚରଣ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35865011/ 35865011] | |- class='wd_q121032640' | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q121032640|Q121032640]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଗୌତମ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/37163753528634271576/ 37163753528634271576]<br/>[https://viaf.org/viaf/6404168740921879530004/ 6404168740921879530004]<br/>[https://viaf.org/viaf/6577168740922479530000/ 6577168740922479530000]<br/>[https://viaf.org/viaf/36158548711716351166/ 36158548711716351166] | |- class='wd_q121032642' | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q121032642|Q121032642]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଘନଶ୍ୟାମ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23162664226255001103/ 23162664226255001103] | |- class='wd_q121032646' | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q121032646|Q121032646]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/14470857/ 14470857] | |- class='wd_q121032648' | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q121032648|Q121032648]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଗୋରା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40664256/ 40664256] | |- class='wd_q121032649' | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q121032649|Q121032649]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଗୋରାଚାନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1938<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/27078278/ 27078278] | |- class='wd_q121032651' | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q121032651|Q121032651]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ଞାନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/168294485/ 168294485] | |- class='wd_q121032652' | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q121032652|Q121032652]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଏଚ୍.ବି. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4712495/ 4712495] | |- class='wd_q121032653' | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q121032653|Q121032653]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହରେକୃଷ୍ଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62927663/ 62927663] | |- class='wd_q121032655' | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q121032655|Q121032655]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ ଶେଖର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1947<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/114552818/ 114552818] | |- class='wd_q121032656' | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q121032656|Q121032656]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1943<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/253432746/ 253432746] | |- class='wd_q121032659' | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q121032659|Q121032659]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ହୃଷୀକେଶ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032660' | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q121032660|Q121032660]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ହୃଦାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51330635/ 51330635]<br/>[https://viaf.org/viaf/282743916/ 282743916] | |- class='wd_q121032661' | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q121032661|Q121032661]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ହୃଷିକେଶ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51206313/ 51206313] | |- class='wd_q121032663' | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q121032663|Q121032663]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଇଶାନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28658304/ 28658304] | |- class='wd_q121032666' | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q121032666|Q121032666]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଇତିଶ୍ରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307420698/ 307420698] | |- class='wd_q121032668' | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q121032668|Q121032668]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାମୟୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1944 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31130824/ 31130824]<br/>[https://viaf.org/viaf/624151246513644130528/ 624151246513644130528] | |- class='wd_q121032669' | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q121032669|Q121032669]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଜେ. ଜି. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/284598618/ 284598618]<br/>[https://viaf.org/viaf/56049857/ 56049857] | |- class='wd_q121032670' | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q121032670|Q121032670]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ଜେ.କେ.ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1959<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45712533/ 45712533]<br/>[https://viaf.org/viaf/105799723/ 105799723] | |- class='wd_q121032672' | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q121032672|Q121032672]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜେ.ଏନ୍. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032673' | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q121032673|Q121032673]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଜେ.ପି.(ଜଗଦୀଶ ପ୍ରସାଦ) ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3915857/ 3915857]<br/>[https://viaf.org/viaf/7107161211710040070008/ 7107161211710040070008] | |- class='wd_q121032674' | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q121032674|Q121032674]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଜେ.ଆର୍. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/427147665853160670005/ 427147665853160670005] | |- class='wd_q121032676' | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q121032676|Q121032676]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଜଗଦୀଶ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70229092/ 70229092] | |- class='wd_q121032678' | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q121032678|Q121032678]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/291836336/ 291836336] | |- class='wd_q121032679' | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q121032679|Q121032679]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଯଯାତି କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/607148995838859750390/ 607148995838859750390]<br/>[https://viaf.org/viaf/223149294345280521563/ 223149294345280521563] | |- class='wd_q121032680' | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q121032680|Q121032680]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଯତୀନ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19428848/ 19428848] | |- class='wd_q121032681' | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q121032681|Q121032681]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଜୀବନ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36358996/ 36358996] | |- class='wd_q121032682' | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q121032682|Q121032682]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଜୀବନ ପ୍ରକାଶ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16156312537802082691/ 16156312537802082691] | |- class='wd_q121032683' | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q121032683|Q121032683]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜିତେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032688' | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q121032688|Q121032688]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କେ.ସି.ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19184551/ 19184551] | |- class='wd_q121032689' | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q121032689|Q121032689]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କମଳ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4605835/ 4605835] | |- class='wd_q121032691' | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q121032691|Q121032691]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କେ.କେ.ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032692' | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q121032692|Q121032692]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କେ.ପି.ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31660359/ 31660359] | |- class='wd_q121032693' | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q121032693|Q121032693]] | 20 | 0 |class='wd_label'| କେ. ରାମ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1963-12-06<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/74149841890902841543/ 74149841890902841543] | |- class='wd_q121032694' | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q121032694|Q121032694]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଉମା ଶଙ୍କର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63082376/ 63082376] | |- class='wd_q121032695' | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q121032695|Q121032695]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କବୀର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1959<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/145156563541423241824/ 145156563541423241824] | |- class='wd_q121032701' | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q121032701|Q121032701]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କରକବାଲାସା ଉମାମହେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51772909/ 51772909] | |- class='wd_q121032702' | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q121032702|Q121032702]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣାକର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63446416/ 63446416] | |- class='wd_q121032703' | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q121032703|Q121032703]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କ୍ୟାଟାଲିନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16164354620513001438/ 16164354620513001438] | |- class='wd_q121032704' | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q121032704|Q121032704]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1910<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1971<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032706' | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q121032706|Q121032706]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/86288803/ 86288803] | |- class='wd_q121032707' | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q121032707|Q121032707]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କୋମଲ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/112145003290161300034/ 112145003290161300034] | |- class='wd_q121032710' | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q121032710|Q121032710]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣପ୍ରିୟା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41326289/ 41326289] | |- class='wd_q121032711' | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q121032711|Q121032711]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କ୍ଷୀରୋଦ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1931<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/135151246576844131638/ 135151246576844131638] | |- class='wd_q121032712' | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q121032712|Q121032712]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କୁମୁଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75184629/ 75184629] | |- class='wd_q121032716' | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q121032716|Q121032716]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଏଲ୍. କେ. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8983675/ 8983675] | |- class='wd_q121032717' | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q121032717|Q121032717]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଏଲ୍. ଏମ୍. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29058602/ 29058602] | |- class='wd_q121032718' | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q121032718|Q121032718]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଲଳିତ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72981688/ 72981688] | |- class='wd_q121032719' | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q121032719|Q121032719]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1962<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38803924/ 38803924] | |- class='wd_q121032720' | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q121032720|Q121032720]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1925<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60679842/ 60679842] | |- class='wd_q121032721' | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q121032721|Q121032721]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରଞ୍ଜନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39004847/ 39004847] | |- class='wd_q121032722' | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q121032722|Q121032722]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ମନ୍ମଥ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1946<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63137775/ 63137775] | |- class='wd_q121032724' | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q121032724|Q121032724]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଏମ୍. ଏସ୍. ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9573149296219480670004/ 9573149296219480670004] | |- class='wd_q121032729' | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q121032729|Q121032729]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମନ୍ମଥ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1950<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/74151302931748661996/ 74151302931748661996] | |- class='wd_q121032731' | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q121032731|Q121032731]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଏନ୍. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032732' | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q121032732|Q121032732]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1966<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66150170522300011859/ 66150170522300011859] | |- class='wd_q121032733' | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q121032733|Q121032733]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1922 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032736' | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q121032736|Q121032736]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ନୃସିଂହ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1942<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36031573/ 36031573] | |- class='wd_q121032738' | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q121032738|Q121032738]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାତ ନଳିନୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65602171/ 65602171] | |- class='wd_q121032739' | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q121032739|Q121032739]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପି. ଏସ୍. ଦାସ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16131825/ 16131825] | |- class='wd_q121032741' | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q121032741|Q121032741]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପକି ଭକ୍ତିବତ୍ସଳ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1911 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032742' | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q121032742|Q121032742]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପଙ୍କଜ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1941<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24037069/ 24037069] | |- class='wd_q121032746' | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q121032746|Q121032746]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପିତାମ୍ବର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/251010725/ 251010725]<br/>[https://viaf.org/viaf/8903683/ 8903683]<br/>[https://viaf.org/viaf/20151246608144132926/ 20151246608144132926] | |- class='wd_q121032747' | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q121032747|Q121032747]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72994353/ 72994353] | |- class='wd_q121032749' | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q121032749|Q121032749]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୀର ରାୟ |class='wd_p569'| 1950<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75449083/ 75449083]<br/>[https://viaf.org/viaf/183942690/ 183942690] | |- class='wd_q121032750' | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q121032750|Q121032750]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୋଧ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33761467/ 33761467] | |- class='wd_q121032751' | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q121032751|Q121032751]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1956<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4954160667954403560003/ 4954160667954403560003] | |- class='wd_q121032752' | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q121032752|Q121032752]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦ୍ୟୋତ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/54323726/ 54323726] | |- class='wd_q121032753' | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q121032753|Q121032753]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1940<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65437551/ 65437551] | |- class='wd_q121032755' | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q121032755|Q121032755]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50618097/ 50618097] | |- class='wd_q121032757' | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q121032757|Q121032757]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50655452/ 50655452] | |- class='wd_q121032760' | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q121032760|Q121032760]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28608492/ 28608492] | |- class='wd_q121032761' | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q121032761|Q121032761]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସାନ୍ତ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41384114/ 41384114] | |- class='wd_q121032762' | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q121032762|Q121032762]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତ୍ୟୁସ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33898691/ 33898691] | |- class='wd_q121032763' | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q121032763|Q121032763]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୀଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26823601/ 26823601] | |- class='wd_q121032765' | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q121032765|Q121032765]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟ ରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9166289923500460337/ 9166289923500460337] | |- class='wd_q121032766' | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q121032766|Q121032766]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ କେ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53159723/ 53159723] | |- class='wd_q121032770' | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q121032770|Q121032770]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1942<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032771' | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q121032771|Q121032771]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଆର. ବି. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/88487633/ 88487633] | |- class='wd_q121032773' | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q121032773|Q121032773]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରଜତ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/117249272/ 117249272] | |- class='wd_q121032779' | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q121032779|Q121032779]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରଜନୀକାନ୍ତ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8828211/ 8828211] | |- class='wd_q121032781' | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q121032781|Q121032781]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50668443/ 50668443] | |- class='wd_q121032784' | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q121032784|Q121032784]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଲ ବାହାଦୁର ବି.ସି.ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7172311/ 7172311] | |- class='wd_q121032786' | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q121032786|Q121032786]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରାମ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/114681126/ 114681126] | |- class='wd_q121032787' | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q121032787|Q121032787]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଧଳ |class='wd_p569'| 1938<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51800822/ 51800822] | |- class='wd_q121032789' | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q121032789|Q121032789]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1969<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33556152/ 33556152]<br/>[https://viaf.org/viaf/250736321/ 250736321] | |- class='wd_q121032796' | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q121032796|Q121032796]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/115367057/ 115367057] | |- class='wd_q121032797' | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q121032797|Q121032797]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଏସ୍. ଏନ୍. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/195145541822796601134/ 195145541822796601134] | |- class='wd_q121032799' | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q121032799|Q121032799]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଦାଶିବନୀ ରାଘବରାଓ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1934<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032800' | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q121032800|Q121032800]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସଲିଳ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/107317571/ 107317571] | |- class='wd_q121032801' | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q121032801|Q121032801]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ଦୀପ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34151963691900312379/ 34151963691900312379] | |- class='wd_q121032803' | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q121032803|Q121032803]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1998<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15149912589906212523/ 15149912589906212523] | |- class='wd_q121032805' | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q121032805|Q121032805]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶରତେନ୍ଦୁ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21580514/ 21580514] | |- class='wd_q121032807' | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q121032807|Q121032807]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13903014/ 13903014]<br/>[https://viaf.org/viaf/4050160667951503560007/ 4050160667951503560007] | |- class='wd_q121032808' | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q121032808|Q121032808]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶାଙ୍କ ଶେଖର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43969504/ 43969504] | |- class='wd_q121032809' | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q121032809|Q121032809]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶିଧର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1916<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032812' | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q121032812|Q121032812]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟବାଦୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48156848/ 48156848] | |- class='wd_q121032813' | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q121032813|Q121032813]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟଦୀପ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2010760/ 2010760] | |- class='wd_q121032815' | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q121032815|Q121032815]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/106762012/ 106762012] | |- class='wd_q121032816' | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q121032816|Q121032816]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଶିଓ ଶଙ୍କର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1943-08-01<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/229379328/ 229379328] | |- class='wd_q121032817' | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q121032817|Q121032817]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶିବାଜୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3156130958558311705/ 3156130958558311705] | |- class='wd_q121032820' | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q121032820|Q121032820]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/169310515/ 169310515] | |- class='wd_q121032821' | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q121032821|Q121032821]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/106146822071507380481/ 106146822071507380481] | |- class='wd_q121032823' | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q121032823|Q121032823]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସୀମାଞ୍ଚଳ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1928<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4069492/ 4069492] | |- class='wd_q121032825' | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q121032825|Q121032825]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶିବାନନ୍ଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35146094236500331602/ 35146094236500331602] | |- class='wd_q121032826' | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q121032826|Q121032826]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଏସ୍ ଏମ୍ (ସୌମେନ୍ଦ୍ର ମୋହନ) ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1963<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48360319/ 48360319] | |- class='wd_q121032827' | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q121032827|Q121032827]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୋଭନ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1973<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/130452623/ 130452623] | |- class='wd_q121032828' | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q121032828|Q121032828]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/262587430/ 262587430] | |- class='wd_q121032830' | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q121032830|Q121032830]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବୋଧ କୁମାର ଚାଟାର୍ଜୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65602734/ 65602734] | |- class='wd_q121032831' | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q121032831|Q121032831]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ ପ୍ରିୟବ୍ରତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56031225/ 56031225] | |- class='wd_q121032832' | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q121032832|Q121032832]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦାମ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46199831/ 46199831] | |- class='wd_q121032833' | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q121032833|Q121032833]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧାଂଶୁ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48752508/ 48752508] | |- class='wd_q121032835' | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q121032835|Q121032835]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ସୁଜାତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66151755/ 66151755]<br/>[https://viaf.org/viaf/44145602341101361045/ 44145602341101361045]<br/>[https://viaf.org/viaf/753151246554644132105/ 753151246554644132105] | |- class='wd_q121032839' | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q121032839|Q121032839]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/20953135/ 20953135] | |- class='wd_q121032840' | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q121032840|Q121032840]] | 19 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏନ୍ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/49461142/ 49461142] | |- class='wd_q121032845' | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q121032845|Q121032845]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଥିଓଫିଲସ୍ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28577440/ 28577440] | |- class='wd_q121032846' | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q121032846|Q121032846]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଉମେଶ ଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1949<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40975178/ 40975178] | |- class='wd_q121032850' | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q121032850|Q121032850]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଉନ୍ମେଶ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4811167565609998750003/ 4811167565609998750003] | |- class='wd_q121032852' | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q121032852|Q121032852]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଯମେଶ୍ୱର ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43719426/ 43719426] | |- class='wd_q121032889' | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q121032889|Q121032889]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15151594398505351453/ 15151594398505351453] | |- class='wd_q121032890' | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q121032890|Q121032890]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ମୟ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/311775855/ 311775855] | |- class='wd_q121032891' | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q121032891|Q121032891]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/168150746944916301610/ 168150746944916301610] | |- class='wd_q121032894' | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q121032894|Q121032894]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଡି.ଆର.ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/74149841890902841543/ 74149841890902841543]<br/>[https://viaf.org/viaf/218123550/ 218123550] | |- class='wd_q121032895' | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q121032895|Q121032895]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77918548/ 77918548] | |- class='wd_q121032897' | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q121032897|Q121032897]] | 22 | 0 |class='wd_label'| ଦେବ ପ୍ରସାଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18524599/ 18524599] | |- class='wd_q121032898' | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q121032898|Q121032898]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦେବ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/103502103/ 103502103] | |- class='wd_q121032899' | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q121032899|Q121032899]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦେବବ୍ରତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/17157641012038221680/ 17157641012038221680] | |- class='wd_q121032900' | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q121032900|Q121032900]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦେବବ୍ରତ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77863891/ 77863891] | |- class='wd_q121032901' | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q121032901|Q121032901]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦେବଦତ୍ତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11439207/ 11439207] | |- class='wd_q121032902' | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q121032902|Q121032902]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦେବୀଦତ୍ତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60851628/ 60851628] | |- class='wd_q121032906' | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q121032906|Q121032906]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଦେବ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1970<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43772587/ 43772587] | |- class='wd_q121032909' | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q121032909|Q121032909]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦିବାକର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1973<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24041227/ 24041227] | |- class='wd_q121032922' | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q121032922|Q121032922]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1947<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/169979230/ 169979230] | |- class='wd_q121032924' | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q121032924|Q121032924]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/25151963594600310391/ 25151963594600310391] | |- class='wd_q121032925' | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q121032925|Q121032925]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ସାହାଣୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/293913633/ 293913633] | |- class='wd_q121033046' | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q121033046|Q121033046]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟନାରାୟଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33585416/ 33585416] | |- class='wd_q121037208' | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q121037208|Q121037208]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/233992455/ 233992455] | |- class='wd_q121037381' | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q121037381|Q121037381]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/216251981/ 216251981] | |- class='wd_q121097536' | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q121097536|Q121097536]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ନିମାଇଁ ଚରଣ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/294789368/ 294789368]<br/>[https://viaf.org/viaf/58631269/ 58631269] | |- class='wd_q121157309' | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q121157309|Q121157309]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିପିନ ବିହାରୀ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43391690/ 43391690] | |- class='wd_q121224208' | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q121224208|Q121224208]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଭିମନ୍ୟୁ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/25156312424402081201/ 25156312424402081201] | |- class='wd_q121224209' | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q121224209|Q121224209]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଆନନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| 1966<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/306383570/ 306383570] | |- class='wd_q121224210' | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q121224210|Q121224210]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଆଶିଷ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36051428/ 36051428] | |- class='wd_q121224211' | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q121224211|Q121224211]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବୈରାଗୀଚରଣ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/25864352/ 25864352] | |- class='wd_q121224212' | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q121224212|Q121224212]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ ବେହୁରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224213' | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q121224213|Q121224213]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବଂଶୀବଲ୍ଲଭ ଗୋସ୍ୱାମୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224214' | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q121224214|Q121224214]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଭଗବାନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/250694700/ 250694700] | |- class='wd_q121224216' | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q121224216|Q121224216]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିବେକାନନ୍ଦ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224217' | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q121224217|Q121224217]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିମ୍ବାଧର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53588858/ 53588858] | |- class='wd_q121224218' | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q121224218|Q121224218]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ବୀରେନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| 1950 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/105250159/ 105250159] | |- class='wd_q121224219' | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q121224219|Q121224219]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଷ୍ଣୁଚରଣ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224220' | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q121224220|Q121224220]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନ ଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/170425817/ 170425817] | |- class='wd_q121224222' | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q121224222|Q121224222]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4068815/ 4068815] | |- class='wd_q121224224' | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q121224224|Q121224224]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦୟାନିଧି ବେହୁରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224225' | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q121224225|Q121224225]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦେବାର୍ଚ୍ଚନା ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224227' | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q121224227|Q121224227]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307420987/ 307420987] | |- class='wd_q121224228' | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q121224228|Q121224228]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପକ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| 1981 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316554004/ 316554004] | |- class='wd_q121224229' | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q121224229|Q121224229]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୁଃଖବନ୍ଧୁ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26166289945400460089/ 26166289945400460089] | |- class='wd_q121224233' | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q121224233|Q121224233]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରଗୋପାଳ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46282358/ 46282358] | |- class='wd_q121224235' | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q121224235|Q121224235]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଜାଶଙ୍କର ଗୋସ୍ୱାମୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28657977/ 28657977] | |- class='wd_q121224236' | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q121224236|Q121224236]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/54294328/ 54294328] | |- class='wd_q121224237' | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q121224237|Q121224237]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳଚରଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/232763694/ 232763694] | |- class='wd_q121224238' | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q121224238|Q121224238]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68101022/ 68101022] | |- class='wd_q121224239' | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q121224239|Q121224239]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗୁଣନିଧି ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16778594/ 16778594] | |- class='wd_q121224240' | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q121224240|Q121224240]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୁରୁ ଚରଣ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38859759/ 38859759] | |- class='wd_q121224241' | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q121224241|Q121224241]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46385614/ 46385614] | |- class='wd_q121224242' | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q121224242|Q121224242]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33596986/ 33596986] | |- class='wd_q121224243' | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q121224243|Q121224243]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କାଳିନ୍ଦୀ ଚରଣ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75753916/ 75753916] | |- class='wd_q121224244' | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q121224244|Q121224244]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କନକଲତା ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224245' | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q121224245|Q121224245]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କାର୍ତ୍ତିକ ଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11860137/ 11860137] | |- class='wd_q121224246' | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q121224246|Q121224246]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାର୍ତ୍ତିକେଶ୍ବର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46199812/ 46199812] | |- class='wd_q121224247' | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q121224247|Q121224247]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କୁଳମଣି ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45656208/ 45656208] | |- class='wd_q121224248' | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q121224248|Q121224248]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ଜେନା |class='wd_p569'| 1934 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73292775/ 73292775] | |- class='wd_q121224249' | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q121224249|Q121224249]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲାସା ମାଝୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45898984/ 45898984] | |- class='wd_q121224250' | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q121224250|Q121224250]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/305193334/ 305193334] | |- class='wd_q121224254' | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q121224254|Q121224254]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ମୋହନ ଚରଣ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121224256' | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q121224256|Q121224256]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନୃପରାଜା ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67796091/ 67796091] | |- class='wd_q121224257' | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q121224257|Q121224257]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପରମାନନ୍ଦ ପଟେଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33554197/ 33554197] | |- class='wd_q121224258' | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q121224258|Q121224258]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଣବ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53798038/ 53798038] | |- class='wd_q121224260' | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q121224260|Q121224260]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67803789/ 67803789] | |- class='wd_q121224261' | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q121224261|Q121224261]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13651950/ 13651950] | |- class='wd_q121224263' | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q121224263|Q121224263]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାସଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55751758/ 55751758] | |- class='wd_q121224265' | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q121224265|Q121224265]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ଭୋଇ |class='wd_p569'| 1970<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316554014/ 316554014] | |- class='wd_q121224266' | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q121224266|Q121224266]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଉପେନ୍ଦ୍ରକୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16056275/ 16056275] | |- class='wd_q121229029' | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q121229029|Q121229029]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121229536' | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q121229536|Q121229536]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅଜିତ କୁମାର ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭବାନୀପାଟଣା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121230286' | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q121230286|Q121230286]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ କ୍ଷେତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର|ସୋନପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121268967' | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q121268967|Q121268967]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅରୂପ ଅଭିଷେକ |class='wd_p569'| 1977<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58567504/ 58567504] | |- class='wd_q121303302' | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q121303302|Q121303302]] | 12 | 2 |class='wd_label'| ମୋତିଓଲ୍ଲା ନାଜିଶ |class='wd_p569'| 1958-11-25<ref name="ref_8b637a87f1413631fa4b4efcbfef9f87">''[[:d:Q1067878|Urdu Wikipedia]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_8b637a87f1413631fa4b4efcbfef9f87">''[[:d:Q1067878|Urdu Wikipedia]]''</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122007061' | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q122007061|Q122007061]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୁଆ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122442364' | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q122442364|Q122442364]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧାଂଶୁ ଶେଖର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122616721' | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q122616721|Q122616721]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ ଧାଙ୍ଗଡ଼ାମାଝୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122801816' | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q122801816|Q122801816]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122803110' | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q122803110|Q122803110]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପକ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122803155' | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q122803155|Q122803155]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122803165' | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q122803165|Q122803165]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122829195' | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q122829195|Q122829195]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q122830806' | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q122830806|Q122830806]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[କିଶୋର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-05-29<ref name="ref_90a8baabfa3bd6edfa2caedf9fab8aa7">{{#invoke:cite web|url=https://www.sakalaepaper.com/media/2023-06/04051932-page-18.jpg|title=କିଶୋର ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ଝୁରୁଛନ୍ତି ଦର୍ଶକ|access-date=2023-09-26}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123029467' | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q123029467|Q123029467]] | 11 | 2 |class='wd_label'| [[ନିଖିଳେଶ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Nikhilesh Mishra (writer).jpeg|center|80px]] |- class='wd_q123099565' | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q123099565|Q123099565]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ନରେନ୍ଦ୍ର ଭୋଇ|ନରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଭୋଇ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60982644/ 60982644] | [[ଫାଇଲ:Narendra Bhoi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q123142399' | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q123142399|Q123142399]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କୃତିବାସ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123205841' | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q123205841|Q123205841]] | 14 | 2 |class='wd_label'| [[ନିର୍ମଳ ଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Nirmal Chandra Rout.jpg|center|80px]] |- class='wd_q123339630' | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q123339630|Q123339630]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| 1963-03-05<ref name="ref_3b15485515a27ed72dd56b81c37c7232">https://sambadepaper.com/epaperimages/05112023/05112023-md-hr-8/788102.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123560907' | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q123560907|Q123560907]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମହେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ସର୍ଦ୍ଦାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123689044' | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q123689044|Q123689044]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଓମ୍ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123741618' | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q123741618|Q123741618]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| 1954-11-20<ref name="ref_4c4b58046ae2dbfa6052b63026c8f4b7">https://sambadepaper.com/epaperimages/10122023/10122023-md-hr-6/793790.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123784921' | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q123784921|Q123784921]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦିବ୍ୟସିଂହ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| 1890-03-20<ref name="ref_3746e9d1ebed8630edbf375adea6851b">https://sambadepaper.com/epaperimages/13122023/13122023-md-hr-8/1643227.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1941-09-26<ref name="ref_3746e9d1ebed8630edbf375adea6851b">https://sambadepaper.com/epaperimages/13122023/13122023-md-hr-8/1643227.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123900952' | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q123900952|Q123900952]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1968-01-01<ref name="ref_877bb4e34c2ad07838fb1da28ea0b3fc">https://sambadepaper.com/epaperimages/17122023/17122023-md-hr-9/795155.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7148631250330411225/ 7148631250330411225] | |- class='wd_q124221750' | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q124221750|Q124221750]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମାନୁଜ ଦାସ |class='wd_p569'| 1970-05-09<ref name="ref_db395a6de89c040d824efcf0d35fb0a4">https://www.cioandleader.com/obituary-shyamanuja-das-9-may-1970-to-28-dec-2023/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-12-28<ref name="ref_db395a6de89c040d824efcf0d35fb0a4">https://www.cioandleader.com/obituary-shyamanuja-das-9-may-1970-to-28-dec-2023/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Shyamanuja Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q124290101' | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q124290101|Q124290101]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଆଶିଷ କୁମାର ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124290106' | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q124290106|Q124290106]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିପୁନ ପୁହାଣ |class='wd_p569'| 1996<ref name="ref_22ca1f726f38b47439c115c2c7e91dde">https://sahitya-akademi.gov.in/pdf/Pressrelease_YP-2023.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124290109' | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q124290109|Q124290109]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରୁପେଶ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| 1998<ref name="ref_22ca1f726f38b47439c115c2c7e91dde">https://sahitya-akademi.gov.in/pdf/Pressrelease_YP-2023.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124290124' | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q124290124|Q124290124]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1990<ref name="ref_22ca1f726f38b47439c115c2c7e91dde">https://sahitya-akademi.gov.in/pdf/Pressrelease_YP-2023.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124290140' | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q124290140|Q124290140]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ସେନାପତି |class='wd_p569'| 1993<ref name="ref_22ca1f726f38b47439c115c2c7e91dde">https://sahitya-akademi.gov.in/pdf/Pressrelease_YP-2023.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394265' | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q124394265|Q124394265]] | 19 | 0 |class='wd_label'| ବାସୁଦେବ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1896<ref name="ref_601cf402b818a7fec504d503f930ea35">{{#invoke:cite web|url=https://www.sahityacharcha.com/2023/04/19/odia-goinda-upanyasara-stiti-o-bhabisyata/|title=ଓଡିଆ ଗୋଇନ୍ଦା ଉପନ୍ୟାସର ସ୍ଥିତି ଓ ଭବିଷ୍ୟତ|access-date=2024-01-31}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1960<ref name="ref_601cf402b818a7fec504d503f930ea35">{{#invoke:cite web|url=https://www.sahityacharcha.com/2023/04/19/odia-goinda-upanyasara-stiti-o-bhabisyata/|title=ଓଡିଆ ଗୋଇନ୍ଦା ଉପନ୍ୟାସର ସ୍ଥିତି ଓ ଭବିଷ୍ୟତ|access-date=2024-01-31}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394266' | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q124394266|Q124394266]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394267' | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q124394267|Q124394267]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଦ୍ୱାରିକାନାଥ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394268' | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q124394268|Q124394268]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଧାରୀ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394269' | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q124394269|Q124394269]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଭୂପେନ ଗୋସ୍ୱାମୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394270' | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q124394270|Q124394270]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଗୋଇନ୍ଦା ସାହେବ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394271' | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q124394271|Q124394271]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ କିଶୋର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394272' | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q124394272|Q124394272]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ମୁରଲୀଧର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394273' | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q124394273|Q124394273]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରମାକାନ୍ତ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394274' | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q124394274|Q124394274]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଯୋଗେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394275' | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q124394275|Q124394275]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ଜାକିର ଖାନ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394276' | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q124394276|Q124394276]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରାଜ୍ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124394277' | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q124394277|Q124394277]] | 17 | 0 |class='wd_label'| କେ. ବିପ୍ଳବ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124425639' | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q124425639|Q124425639]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23599698/ 23599698] | |- class='wd_q124474539' | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q124474539|Q124474539]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ସୁମିତ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1993-02-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sumit Panda (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q124499809' | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q124499809|Q124499809]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗାଧର ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| 1962-02-12<ref name="ref_a7f2944468cb4893b27d8e1a72f45d57">{{#invoke:cite web|url=https://sambadepaper.com/imageview_34085_808309_4_71_11-02-2024_10_i_1_sf.html|title=ଗଳ୍ପ ଲେଖିବା ପାଇଁ ଅବସୋସ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ସମ୍ବଳ ||access-date=2024-02-11}}</ref> |class='wd_p19'| ଗୁହାଳିପଦା<ref name="ref_a7f2944468cb4893b27d8e1a72f45d57">{{#invoke:cite web|url=https://sambadepaper.com/imageview_34085_808309_4_71_11-02-2024_10_i_1_sf.html|title=ଗଳ୍ପ ଲେଖିବା ପାଇଁ ଅବସୋସ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ସମ୍ବଳ ||access-date=2024-02-11}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124527864' | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q124527864|Q124527864]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିନୟ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124539942' | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q124539942|Q124539942]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ବିନୋଦ କୁମାର ପଶାୟତ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର]]<ref name="ref_8042e1a96a01e6f4829aa219102a38d3">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2024/Jan/26/padma-honour-for-four-unsung-odias</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124556195' | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q124556195|Q124556195]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳାକାନ୍ତ କର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2024-02-15 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124562843' | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q124562843|Q124562843]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅରକ୍ଷିତ ପରିଜା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124565134' | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q124565134|Q124565134]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124624482' | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q124624482|Q124624482]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଅଭୟ ଚରଣ ଜେନା |class='wd_p569'| 1946 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21002569/ 21002569] | |- class='wd_q124624483' | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q124624483|Q124624483]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅବକାଶ ଜେନା |class='wd_p569'| 1931 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/311596609/ 311596609] | |- class='wd_q124624484' | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q124624484|Q124624484]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଅନୀଲ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| 1965 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53151110708337061861/ 53151110708337061861] | |- class='wd_q124624485' | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q124624485|Q124624485]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଦେବେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଜେନା |class='wd_p569'| 1952 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/215388329/ 215388329] | |- class='wd_q124624486' | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q124624486|Q124624486]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରୀଶଙ୍କର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16170018/ 16170018] | |- class='wd_q124624488' | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q124624488|Q124624488]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| 1960 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/199161272237747442820/ 199161272237747442820] | |- class='wd_q124624489' | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q124624489|Q124624489]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ପରମେଶ୍ୱର ଜେନା |class='wd_p569'| 1912 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70483795/ 70483795] | |- class='wd_q124624491' | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q124624491|Q124624491]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| 1955 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11791462/ 11791462] | |- class='wd_q124624494' | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q124624494|Q124624494]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରବି ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/169584847/ 169584847] | |- class='wd_q124624495' | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q124624495|Q124624495]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରାଜକିଶୋର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18813921/ 18813921] | |- class='wd_q124624496' | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q124624496|Q124624496]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ରାମମୋହନ ଜେନା |class='wd_p569'| 1924 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70483782/ 70483782] | |- class='wd_q124624497' | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q124624497|Q124624497]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରମାନାଥ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30946094/ 30946094] | |- class='wd_q124624498' | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q124624498|Q124624498]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| 1975 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29150380427713370134/ 29150380427713370134] | |- class='wd_q124624501' | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q124624501|Q124624501]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1392215/ 1392215] | |- class='wd_q124624502' | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q124624502|Q124624502]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଉତ୍ସବଚନ୍ଦ୍ର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58518125/ 58518125] | |- class='wd_q124624503' | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q124624503|Q124624503]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଯଦୁନାଥ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72993716/ 72993716] | |- class='wd_q124624565' | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q124624565|Q124624565]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ରାଉଳ |class='wd_p569'| 1976 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]]<ref name="ref_1e8cc3bd35afdaba61ec20e5c49986e9">{{#invoke:cite web|url=https://otvkhabar.in/news/literature-culture/young-story-teller-rajendra-raul-will-receive-kanhei-katha-samman/113722|title=କହ୍ନେଇ କଥା ପୁରସ୍କାର ପାଇବେ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ରାଉଳ|access-date=2024-02-21}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/254998087/ 254998087] | |- class='wd_q124635942' | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q124635942|Q124635942]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ସାମଲ |class='wd_p569'| 1943 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/121815571/ 121815571] | |- class='wd_q124635943' | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q124635943|Q124635943]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାମଲ |class='wd_p569'| 1949 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/134149616639303752481/ 134149616639303752481] | |- class='wd_q124635944' | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q124635944|Q124635944]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁପ୍ରସାଦ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/171172958/ 171172958] | |- class='wd_q124635945' | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q124635945|Q124635945]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ବାବୁ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/153854111/ 153854111] | |- class='wd_q124635946' | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q124635946|Q124635946]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବଟକୃଷ୍ଣ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77707331/ 77707331] | |- class='wd_q124635948' | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q124635948|Q124635948]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ମୁରଲୀଧର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60679241/ 60679241] | |- class='wd_q124635949' | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q124635949|Q124635949]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରାଜକିଶୋର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6877492/ 6877492] | |- class='wd_q124635950' | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q124635950|Q124635950]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ କୁମାର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62816463/ 62816463] | |- class='wd_q124635951' | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q124635951|Q124635951]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ଯୋତିରଞ୍ଜନ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7103020/ 7103020] | |- class='wd_q124635952' | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q124635952|Q124635952]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଧାରୀ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3832793/ 3832793] | |- class='wd_q124635953' | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q124635953|Q124635953]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଭ୍ରମରବର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39089873/ 39089873] | |- class='wd_q124635954' | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q124635954|Q124635954]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କିଶୋର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73529734/ 73529734] | |- class='wd_q124635955' | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q124635955|Q124635955]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/61257924/ 61257924] | |- class='wd_q124635957' | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q124635957|Q124635957]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳାଦ୍ରି ଭୂଷଣ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46087151/ 46087151] | |- class='wd_q124635958' | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q124635958|Q124635958]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅଦିତ୍ଯ ସମଲ |class='wd_p569'| 1981 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/107430626/ 107430626] | |- class='wd_q124635959' | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q124635959|Q124635959]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ନାଗରାଜ ସାମଲ |class='wd_p569'| 1980 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3159518386732772874/ 3159518386732772874] | |- class='wd_q124635960' | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q124635960|Q124635960]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସମ୍ପତ କୁମାର ସାମଲ |class='wd_p569'| 1989 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/305204064/ 305204064] | |- class='wd_q124635961' | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q124635961|Q124635961]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସଦାଶିବ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29199801/ 29199801] | |- class='wd_q124635962' | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q124635962|Q124635962]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସର୍ବେଶ୍ୱର ସାମଲ |class='wd_p569'| 1947 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72994018/ 72994018] | |- class='wd_q124637848' | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q124637848|Q124637848]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କୈଳାସ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| Tihidi block<ref name="ref_8c2fa8e1f2b1ee23d5598fb52e3210df">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20241.pdf|title=ମୋ ପସନ୍ଦର ନୂଆ ମୁହଁ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637858' | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q124637858|Q124637858]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପତିତପାବନ ପାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| Olatunga<ref name="ref_8c2fa8e1f2b1ee23d5598fb52e3210df">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20241.pdf|title=ମୋ ପସନ୍ଦର ନୂଆ ମୁହଁ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637865' | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q124637865|Q124637865]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟରଞ୍ଜନ ପ୍ରହରାଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637873' | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q124637873|Q124637873]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭ୍ରାଂଶୁ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| 1997<ref name="ref_f93ba5046162e6d170e74f456d131bb4">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20241.pdf|title=ମୋର ପ୍ରିୟ ନୂଆମୁହଁ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637879' | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q124637879|Q124637879]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅବନୀ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ]]<ref name="ref_4ac76a6d53715ddec7945bde7d1e4e6c">https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20241.pdf</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637882' | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q124637882|Q124637882]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପିନାକୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର]]<ref name="ref_4ac76a6d53715ddec7945bde7d1e4e6c">https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20241.pdf</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637920' | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q124637920|Q124637920]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124692689' | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q124692689|Q124692689]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କଲ୍ୟାଣ ସୌରଭ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125252021' | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q125252021|Q125252021]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମହରି ଚକ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125257135' | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q125257135|Q125257135]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରବୀଣ କୁମାର କବି]] |class='wd_p569'| 1994-04-25 |class='wd_p19'| [[ଆନନ୍ଦପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Prabina Kumar Kabi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q125288804' | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q125288804|Q125288804]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗାଚରଣ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125419934' | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q125419934|Q125419934]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ କୁମାର ମହାନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/183156563549423241805/ 183156563549423241805] | |- class='wd_q125451354' | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q125451354|Q125451354]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାକର ପାଳକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/703146461610027732197/ 703146461610027732197] | |- class='wd_q125451810' | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q125451810|Q125451810]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ହେମେନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125462799' | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q125462799|Q125462799]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ମିହିର କୁମାର ମେହେର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125472897' | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q125472897|Q125472897]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଦିଲ୍ଲୀଶ୍ୱର ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| 1947-11-05<ref name="ref_406380bfd1f270f65419e5b0872985e0">https://archive.org/details/asthi-2016/page/n247</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125490562' | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q125490562|Q125490562]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଭାସ୍କର ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125500926' | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q125500926|Q125500926]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଧାକର ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125504442' | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q125504442|Q125504442]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରସନ୍ନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125516207' | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q125516207|Q125516207]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ସୀମନ୍ତ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q126719757' | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q126719757|Q126719757]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ପଣ୍ତା]] |class='wd_p569'| 1990-12-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sanjay Panda at Salandi Sahitya Sangam, Bhadrak in 2024.jpg|center|80px]] |- class='wd_q130265798' | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q130265798|Q130265798]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଦ୍ୱିତୀ ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130323904' | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q130323904|Q130323904]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଏକାଦଶୀ ପ୍ରସାଦ ବୋଇତାଇ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48897892/ 48897892] | |- class='wd_q130377522' | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q130377522|Q130377522]] | 5 | 1 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟ ରଞ୍ଜନ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130386187' | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q130386187|Q130386187]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଗାଧୁ ଭଞ୍ଜ]] |class='wd_p569'| 1932-08-31<ref name="ref_3612633bb79b89e71f1ca0a0c373fc0f">https://odiabibhaba.in/reference/reference-4/#%E0%AC%9A%E0%AC%B0%E0%AC%BF%E0%AC%A4%20%E0%AC%AA%E0%AC%9E%E0%AD%8D%E0%AC%9C%E0%AC%BF%E0%AC%95%E0%AC%BE</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130386431' | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q130386431|Q130386431]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ବସନ୍ତ ଦାସ (ଗୀତିକବି)|ବସନ୍ତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1954-02-19<ref name="ref_637b5a4471c5bda81eb8121fdc2d1cc9">https://dharitriepaper.in/edition/15843/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130472246' | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q130472246|Q130472246]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ତାରାପ୍ରସାଦ ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1961-03-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Taraprasad Jena, Eminent Children writer in Oriya language.jpg|center|80px]] |- class='wd_q130472308' | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q130472308|Q130472308]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ଘନଶ୍ୟାମ ସାହୁ (ଲେଖକ)|ଘନଶ୍ୟାମ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1961-03-03 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130512105' | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q130512105|Q130512105]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ଗନ୍ତାୟତ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18487541/ 18487541]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q130533939' | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q130533939|Q130533939]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଧୀରେନ୍ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6520198/ 6520198] | |- class='wd_q130533940' | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q130533940|Q130533940]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ମୁରଲୀଧର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53290263/ 53290263] | |- class='wd_q130533941' | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q130533941|Q130533941]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶେଷଦେବ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60681994/ 60681994] | |- class='wd_q130533942' | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q130533942|Q130533942]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ନିରାକାର ମହାଳିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18680329/ 18680329] | |- class='wd_q130533943' | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q130533943|Q130533943]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଧାଂଶୁଶେଖର ସାସମଲ |class='wd_p569'| 1939 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13689495/ 13689495] | |- class='wd_q130533944' | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q130533944|Q130533944]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପଶୁପତି ସାସମଲ |class='wd_p569'| 1936 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1997 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9330768/ 9330768] | |- class='wd_q130533945' | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q130533945|Q130533945]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଗିରୀଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31132434/ 31132434] | |- class='wd_q130533946' | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q130533946|Q130533946]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସାଧୁଚରଣ ମହାନ୍ତ |class='wd_p569'| 1940 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/26687437/ 26687437] | |- class='wd_q130533947' | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q130533947|Q130533947]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ମହାନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60982637/ 60982637] | |- class='wd_q130533948' | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q130533948|Q130533948]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/22146634513541932817/ 22146634513541932817] | |- class='wd_q130533949' | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q130533949|Q130533949]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ନିରନ୍ଜନ୍ ମହନ୍ତ |class='wd_p569'| 1872 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1957 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/105145541820496600578/ 105145541820496600578] | |- class='wd_q130542697' | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q130542697|Q130542697]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର|ସୋନପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130546375' | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q130546375|Q130546375]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ବିରଞ୍ଚି କୁମାର ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130553968' | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q130553968|Q130553968]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130603299' | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q130603299|Q130603299]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରବୋଧ କୁମାର ମିଶ୍ର (ଓଡ଼ିଆ ଲେଖକ)]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130618816' | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q130618816|Q130618816]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ସୋହନଲାଲ ଅଗ୍ରୱାଲ]] |class='wd_p569'| 1947-07-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130618916' | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q130618916|Q130618916]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1965-03-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130642089' | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q130642089|Q130642089]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130712488' | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q130712488|Q130712488]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀହରି ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1971-07-22 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130713272' | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q130713272|Q130713272]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରୀବତ୍ସ ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130724789' | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q130724789|Q130724789]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜକିଶୋର ପାଢ଼ୀ]] |class='wd_p569'| 1942-03-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130860440' | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q130860440|Q130860440]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1906<ref name="ref_619e9a37c2774aee4fd5ada49005dad1">''[[:d:Q7102897|ଓଡ଼ିଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1995-12-01<ref name="ref_619e9a37c2774aee4fd5ada49005dad1">''[[:d:Q7102897|ଓଡ଼ିଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q131018173' | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q131018173|Q131018173]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରେମାନନ୍ଦ ଶ୍ରୀ ଆର୍ଯ୍ୟବ୍ରତ ଦାସ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q131279300' | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q131279300|Q131279300]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[କୃଷ୍ଣଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q131288969' | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q131288969|Q131288969]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଜଳଧର ସ୍ୱାଇଁ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/299985474/ 299985474] | |- class='wd_q111271555' | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q111271555|Q111271555]] | 26 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଖିଳ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1970-03-13<ref name="ref_6fcf8af305a6c8173dfcc2f3013e67f6">https://sambadepaper.com/epaperimages/15112021/15112021-md-hr-4/183994.jpg</ref> |class='wd_p19'| ରଇନଗୁଡ଼ା<ref name="ref_4a55fa6e5218579c4af4e9496c965c4f">https://sambad.in/state/poet-akhila-nayak-passes-away-737421/</ref> |class='wd_p570'| 2021-11-14<ref name="ref_4a55fa6e5218579c4af4e9496c965c4f">https://sambad.in/state/poet-akhila-nayak-passes-away-737421/</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]]<ref name="ref_4a55fa6e5218579c4af4e9496c965c4f">https://sambad.in/state/poet-akhila-nayak-passes-away-737421/</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/17151533677902771124/ 17151533677902771124]<br/>[https://viaf.org/viaf/56099887/ 56099887] | |- class='wd_q2652624' | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q2652624|Q2652624]] | 40 | 9 |class='wd_label'| [[ମଧୁସୂଦନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1848-04-28 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1934-02-04 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72278660/ 72278660]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref><br/>[https://viaf.org/viaf/178214820/ 178214820]<br/>[https://viaf.org/viaf/308759042/ 308759042] | [[ଫାଇଲ:Madhusudan Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q7684426' | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q7684426|Q7684426]] | 50 | 20 |class='wd_label'| [[ତପନ କୁମାର ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| 1972-10-22 |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19165809362158972224/ 19165809362158972224]<ref name="ref_c41de75b6341ad29f278d99af354a7ac">http://viaf.org/viaf/19165809362158972224</ref> | [[ଫାଇଲ:Hemangi Sharma with Dr Tapan Kumar Pradhan (2015).jpg|center|80px]] |- class='wd_q61314646' | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q61314646|Q61314646]] | 29 | 2 |class='wd_label'| [[କାର୍ତ୍ତିକେଶ୍ୱର ପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1941-05-25<ref name="ref_b25f3cf9e68905a86cde74886b16f796">https://odishaassembly.nic.in/image.aspx?img=521</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-10-05<ref name="ref_beeaca534bc930634f52a3f8013357b8">https://www.ndtv.com/india-news/former-odisha-congress-mp-kartikeswar-patra-dies-at-79-2305804</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/116466982/ 116466982] | [[ଫାଇଲ:Kartikeswar Patra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61702065' | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q61702065|Q61702065]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ବାସୁଦେବ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1932-01-01<ref name="ref_7fd448afb1c52c51a71ee126ec8a8f8f">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=618</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1990-10-28<ref name="ref_7fd448afb1c52c51a71ee126ec8a8f8f">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=618</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Basudev Mahapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61702069' | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q61702069|Q61702069]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ବିପିନ ବିହାରୀ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1949-05-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Bipin Dash(Pipili).jpg|center|80px]] |- class='wd_q61650257' | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q61650257|Q61650257]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଦିଲ୍ଲୀପ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ]] |class='wd_p569'| 1959-04-17 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/172017014/ 172017014] | [[ଫାଇଲ:Dillip Srichandan.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61650286' | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q61650286|Q61650286]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ନବୀନ ଚନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଦାସ|ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1948-02-10<ref name="ref_0c48eaed554a4ec91571b3421014e1fd">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=329</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Nabin Chandra Narayan Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61650311' | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q61650311|Q61650311]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ଶେଖ ମତଲୁବ ଅଲ୍ଲୀ|ଶେକ ମତଲୁବ ଅଲୀ]] |class='wd_p569'| 1942-12-16<ref name="ref_4aec79121391fb9491858a3e4b60bed0">https://odishaassembly.nic.in/image.aspx?img=311</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-09-24<ref name="ref_e0d5fd7ab9e7d4187eeee3b6967418f5">https://www.business-standard.com/article/politics/veteran-congress-leader-former-odisha-minister-sk-matlub-ali-dies-120092400518_1.html</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_4432de32a4bb6aeb4e2b04f4798eb45c">https://www.outlookindia.com/newsscroll/veteran-congress-leader--former-odisha-minister-sk-matlub-ali-dies/1941975</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60675821/ 60675821] | [[ଫାଇଲ:Sk. Matlub Ali.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5882796' | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q5882796|Q5882796]] | 32 | 7 |class='wd_label'| [[ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1884-08-05 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1967-11-06 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/848678/ 848678]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Nilakantha Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q1190856' | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q1190856|Q1190856]] | 67 | 23 |class='wd_label'| [[ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1946-10-16<ref name="ref_eb685a109844c5602bb3d03cd573afc1">http://naveenpatnaik.com/cm-profile.php</ref><ref name="ref_eb48a4a2fb68214c19efb2f752b95a76">''[[:d:Q5375741|Encyclopædia Britannica Online]]''</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/92644329/ 92644329] | [[ଫାଇଲ:Shri Naveen Patnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5092244' | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q5092244|Q5092244]] | 57 | 12 |class='wd_label'| [[ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ]] |class='wd_p569'| 1899-11-21<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1987-01-02<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref><ref name="ref_3c70c5f1f9e7c4b8d2194cd1aaa83d8f">https://books.google.ru/books?id=SlhDAAAAYAAJ&q=Harekrushna+Mahatab</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_3c70c5f1f9e7c4b8d2194cd1aaa83d8f">https://books.google.ru/books?id=SlhDAAAAYAAJ&q=Harekrushna+Mahatab</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/117999627/ 117999627] | [[ଫାଇଲ:Harekrushna Mahatab 2000 stamp of India.jpg|center|80px]] |- class='wd_q79883068' | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q79883068|Q79883068]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ସରୋଜକାନ୍ତ କାନୁନଗୋ|ସରୋଜ କାନ୍ତ କାନୁନ୍‌ଗୋ]] |class='wd_p569'| 1915 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1988-03-04<ref name="ref_b784071238438de42f1f2fb06343244f">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=849</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sarojakanta Kanungo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q99836840' | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q99836840|Q99836840]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ହରିହର ବାହିନୀପତି]] |class='wd_p569'| 1927-09-10<ref name="ref_69e5ad3c488adbf3209ef950bc57c281">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=809</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2005-08-25<ref name="ref_69e5ad3c488adbf3209ef950bc57c281">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=809</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Harihar Bahinipati.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61488694' | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q61488694|Q61488694]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[କାଳନ୍ଦୀ ଚରଣ ବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1944-05-29<ref name="ref_bbff8164c2678c1d470fc7cad8188c44">https://odishaassembly.nic.in/image.aspx?img=41</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-02-18<ref name="ref_db9016e1bb10383dc4f0d9b755805ee1">https://www.outlookindia.com/newswire/story/bjd-vice-president-kalindi-behera-dies-at-71/881880</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/32406477/ 32406477] | [[ଫାଇଲ:Kalindi Behera.jpg|center|80px]] |- class='wd_q30065894' | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q30065894|Q30065894]] | 23 | 2 |class='wd_label'| [[ପଦ୍ମ ଚରଣ ନାଏକ|ପଦ୍ମ ଚରଣ ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1926-01-30<ref name="ref_588e10f3abed696cefe42dbe2b07a62f">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=22&PubId=4&period=1495843200&PageId=20985&ImgId=166069</ref><br/>1926-02-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Padma Charan Naik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q105693220' | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q105693220|Q105693220]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ରଘୁନାଥ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1916-06-30<ref name="ref_a5a394191cbe89e0ab9981fae36b6bf7">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=869</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1990-03-20 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Raghunath Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61556023' | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q61556023|Q61556023]] | 30 | 10 |class='wd_label'| [[ବିଶ୍ୱଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନ]] |class='wd_p569'| 1934-08-03<ref name="ref_88eb5a1fa81c9114c167d68cb29186cf">https://timesofindia.indiatimes.com/city/vijayawada/bjp-veteran-harichandan-named-andhra-governor/articleshow/70251551.cms</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50156219251204742116/ 50156219251204742116] | [[ଫାଇଲ:The Governor of Andhra Pradesh, Shri Biswabhusan Harichandan.jpg|center|80px]] |- class='wd_q21827250' | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q21827250|Q21827250]] | 35 | 4 |class='wd_label'| [[ଶରତ କୁମାର କର]] |class='wd_p569'| 1939-09-05<ref name="ref_e35218a89dd6125bf7e898093dff1880">https://sambad.in/state/veteran-politician-sarat-kar-passed-away-572304/</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2020-10-12<ref name="ref_769719218116fd7b3f69ea839d64714d">{{#invoke:cite web|url=https://sambad.in/state/veteran-politician-sarat-kar-passed-away-572304/|title=ପୂର୍ବତନ ବାଚସ୍ପତି, ସୁସାହିତ୍ୟିକ ତଥା ବାଗ୍ମୀ ଶରତ କୁମାର କରଙ୍କ ପରଲୋକ|website=''[[:d:Q15725286|ସମ୍ବାଦ]]''|access-date=2020-10-12}}</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_e35218a89dd6125bf7e898093dff1880">https://sambad.in/state/veteran-politician-sarat-kar-passed-away-572304/</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33260469/ 33260469] | [[ଫାଇଲ:Sarat Kumar Kar.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29035306' | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q29035306|Q29035306]] | 26 | 3 |class='wd_label'| [[ବିଷ୍ଣୁ ଚରଣ ସେଠୀ]] |class='wd_p569'| 1961-06-05 |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2022-09-19<ref name="ref_af15352fd96275eb53246fdd78fe7d96">https://odishatv.in/news/national/odisha-senior-bjp-legislator-bishnu-sethi-no-more-185856</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Bishnu Charan Sethi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q6574946' | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q6574946|Q6574946]] | 36 | 5 |class='wd_label'| [[ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1912-06-17<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ]] |class='wd_p570'| 2012-04-17<ref name="ref_1b6b97b2d8f5acf88b43a6928fb6dcf9">http://zeenews.india.com/news/odisha/ex-odisha-minister-nityananda-mohapatra-dead_770388.html</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/32415707/ 32415707] | [[ଫାଇଲ:Nityananda Mahapatra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q15724861' | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q15724861|Q15724861]] | 16 | 2 |class='wd_label'| [[ବୀରକିଶୋର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1898-11-23<ref name="ref_4894577e46b25ca9f95e8880333dfc1a">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=858</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1973-04-28<ref name="ref_4894577e46b25ca9f95e8880333dfc1a">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=858</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45896573/ 45896573] | |- class='wd_q29937963' | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q29937963|Q29937963]] | 23 | 1 |class='wd_label'| [[ବୈକୁଣ୍ଠ ନାଥ ମହାନ୍ତି|ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1917-04-12<ref name="ref_d5254aded5340ffb63d54a9903c4f97c">http://www.odishahelpline.com/Profile-of-Baikunthanath-Mohanty-of-BALIKUDA-constituency-882.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1995-10-15<ref name="ref_426b60985832d9af6093e507f8bef814">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=882</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28531030/ 28531030] | [[ଫାଇଲ:Baikunthanath Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q4900848' | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q4900848|Q4900848]] | 26 | 2 |class='wd_label'| [[ଭକ୍ତ ଚରଣ ଦାସ (ରାଜନେତା)|ଭକ୍ତ ଚରଣ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1958-11-26 |class='wd_p19'| [[କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Bhakta Charan Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q56649713' | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q56649713|Q56649713]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| 1929-06-28 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2018-09-16 |class='wd_p20'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Dolagobinda Pradhan.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29418384' | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q29418384|Q29418384]] | 30 | 1 |class='wd_label'| [[ଯଦୁନାଥ ଦାସ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1929-03-01<ref name="ref_33a2b9ce0a67a89c8c527be6e543b35b">http://www.moodisha.com/Profile-of-Jadunath-Das-Mohapatra-of-SORO-constituency-568.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2018-08-21<ref name="ref_cfd7b4e8913c6ee4335c69ef3d2892ce">https://odishasuntimes.com/former-odisha-minister-jadunath-das-mohapatra-dead/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/95134209/ 95134209] | [[ଫାଇଲ:Jadunath Das Mohapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5881804' | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q5881804|Q5881804]] | 32 | 7 |class='wd_label'| [[ପ୍ରାଣକୃଷ୍ଣ ପରିଜା]] |class='wd_p569'| 1891-04-01 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1978-06-02 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33440085/ 33440085] | [[ଫାଇଲ:Prana Krushna Parija.jpg|center|80px]] |- class='wd_q104700972' | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q104700972|Q104700972]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର (ରାଜନେତା)|ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q275146' | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q275146|Q275146]] | 108 | 61 |class='wd_label'| [[ପି. ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ|ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ]] |class='wd_p569'| 1921-06-28<ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_eb48a4a2fb68214c19efb2f752b95a76">''[[:d:Q5375741|Encyclopædia Britannica Online]]''</ref><ref name="ref_2bba1fd90a13fa990d128a03df7a1982">''[[:d:Q237227|Brockhaus Enzyklopädie]]''</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref><ref name="ref_307092b5c03c62fbec73573cc823a25b">''[[:d:Q1789619|Croatian Encyclopedia]]''</ref><ref name="ref_dd086584c71aab481731c0b3c7f0260a">''[[:d:Q107343683|Munzinger Personen]]''</ref> |class='wd_p19'| Laknepalli |class='wd_p570'| 2004-12-23<ref name="ref_2608ee11fd46aa644e0ce0b2abe653cc">http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4120315.stm</ref><ref name="ref_7e0075dbe4a6d484514f1f5063efb4a3">''[[:d:Q36578|ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ଼ ଅଥରିଟୀ ଫାଇଲ]]''</ref><ref name="ref_eb48a4a2fb68214c19efb2f752b95a76">''[[:d:Q5375741|Encyclopædia Britannica Online]]''</ref><ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_2bba1fd90a13fa990d128a03df7a1982">''[[:d:Q237227|Brockhaus Enzyklopädie]]''</ref><ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref><ref name="ref_307092b5c03c62fbec73573cc823a25b">''[[:d:Q1789619|Croatian Encyclopedia]]''</ref><ref name="ref_dd086584c71aab481731c0b3c7f0260a">''[[:d:Q107343683|Munzinger Personen]]''</ref> |class='wd_p20'| [[ଦିଲ୍ଲୀ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/114384722/ 114384722] | [[ଫାଇଲ:Visit of Narasimha Rao, Indian Minister for Foreign Affairs, to the CEC (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q3348637' | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q3348637|Q3348637]] | 40 | 13 |class='wd_label'| ଅମର ସିଂହ |class='wd_p569'| 1956-01-27 |class='wd_p19'| [[ଆଜମ୍‌ଗଡ଼]] |class='wd_p570'| 2020-08-01<ref name="ref_eb9f7f3a5fd386c7ffb0fd81c3d43e59">https://www.asianage.com/amp/india/politics/010820/amar-singh-samajwadi-party-leader-and-rajya-sabha-mp-passes-away-at-64.html</ref> |class='wd_p20'| [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]<ref name="ref_221709d4a013b42a96dc1b8955bbba35">https://indianexpress.com/article/india/amar-singh-passes-away-samajwadi-party-bachchan-family-6534577/</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/267624311/ 267624311] | [[ଫାଇଲ:Amar Singh at the India Economic Summit 2008 cropped.jpg|center|80px]] |- class='wd_q27990470' | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q27990470|Q27990470]] | 33 | 1 |class='wd_label'| [[ମନ୍ମଥ ନାଥ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1926-01-05<ref name="ref_65dc3a1b6ed536f38b82c24c87682c88">http://orissadiary.com/CurrentNews.asp?id=13458</ref><ref name="ref_1e8927a1911fe5aed66ab02ef45b28cd">http://www.hindustantimes.com/india/historian-ex-parliamentarian-mn-das-dead/story-AFSjO2KwzZ4CWT2S5umXNM.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2009-07-18<ref name="ref_8f9db5df408ee0bfc80a2e3d474c9d1a">http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/manmath-das-passes-away/article233488.ece</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/76330025/ 76330025] | |- class='wd_q2923570' | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q2923570|Q2923570]] | 19 | 4 |class='wd_label'| [[ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1949-04-03 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର]] |class='wd_p570'| 2010-01-30<ref name="ref_26c4a2cc9b20d2f8941e9396044228e5">http://www.hindu.com/2010/01/31/stories/2010013152190300.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q3635649' | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q3635649|Q3635649]] | 44 | 6 |class='wd_label'| [[ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1922-05-21 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 1990-12-21 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19690800/ 19690800]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q15924573' | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q15924573|Q15924573]] | 21 | 4 |class='wd_label'| [[କିଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1930-06-30 |class='wd_p19'| [[ଭବାନୀପାଟଣା]] |class='wd_p570'| 2004-09-27 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q18627511' | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q18627511|Q18627511]] | 34 | 5 |class='wd_label'| [[ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦ୍ୱିବେଦୀ|ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦ୍ଵିବେଦୀ]] |class='wd_p569'| 1913-02-11<ref name="ref_a0e554101485efc721db8f5ad5838187">http://164.100.47.194/loksabha/writereaddata/biodata_1_12/1167.htm</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2001-10-01 |class='wd_p20'| [[ରାଉରକେଲା]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11241713/ 11241713]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q6286033' | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q6286033|Q6286033]] | 38 | 6 |class='wd_label'| [[ରାଧାନାଥ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1896-12-06 |class='wd_p19'| [[ଆଠଗଡ଼]] |class='wd_p570'| 1998-02-11 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63146944/ 63146944]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Radhanath Rath.JPG|center|80px]] |- class='wd_q61717523' | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q61717523|Q61717523]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ବାଙ୍କ ବିହାରୀ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1922-01-08<ref name="ref_6b5df2651047954e389fada61cf0bc60">https://web.archive.org/web/20200728012139/http://sambadepaper.com/imageview_148596_2637320_4_71_28-07-2020_2_i_1_sf.html</ref><ref name="ref_bf003bdefb89c73f842e1629d6b1751a">https://drive.google.com/file/d/1FczZ_CjLCbFFs16oGddlyWDb_tYOiYMW/view</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2001-07-28<ref name="ref_3aaddd275219fda82679b338e8b900f6">https://www.rediff.com/news/2001/jul/28oris4.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Banka Behari Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61717568' | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q61717568|Q61717568]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ସତ୍ୟାନନ୍ଦ ଚମ୍ପତିରାୟ]] |class='wd_p569'| 1927-10-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Satyananda Champatiray.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5101319' | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q5101319|Q5101319]] | 30 | 4 |class='wd_label'| [[ଚିନ୍ତାମଣି ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1922-03-22 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2000-04-29 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58208533/ 58208533] | [[ଫାଇଲ:Chintamani Panigrahi.JPG|center|80px]] |- class='wd_q28840454' | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q28840454|Q28840454]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୋପୀନାଥ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 20th century |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Gopinath Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q59140284' | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q59140284|Q59140284]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ହରପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1922-11-11<ref name="ref_55c2f122d68582aea3a67655a2b05d94">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=661</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-05-06<ref name="ref_ea5e09c166545ef6f50a99ed2382eb25">http://dharitriepaper.in/edition/5340/bhubaneswar/page/3</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Haraprasad Mahapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61715895' | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q61715895|Q61715895]] | 27 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରହଲ୍ଲାଦ ମଲ୍ଲିକ]] |class='wd_p569'| 1929-10-14<ref name="ref_c01c379a5dd301145742227f04841c7b">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=318</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1990-03-15<ref name="ref_c01c379a5dd301145742227f04841c7b">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=318</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Prahlad Mallik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61715926' | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q61715926|Q61715926]] | 24 | 1 |class='wd_label'| [[ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1917-09-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1993-10-03<ref name="ref_5b28e26050ad2844cb81f491b800011a">http://naveenpatnaik.com/MLA-Santanu-Kumar-Das-of-BINJHARPUR-constituency-275.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Santanu Kumar Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q6505262' | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q6505262|Q6505262]] | 34 | 4 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରାୟଣ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1890-10-03<br/>1890<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1963-01-18<br/>1963<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21265753/ 21265753]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | |- class='wd_q15999026' | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q15999026|Q15999026]] | 30 | 5 |class='wd_label'| [[ସାରଙ୍ଗଧର ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1887-10-17<ref name="ref_9ea35d000ce0b7281db4fb19d39f22c6">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2016-09-18&PageNum=7</ref> |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ|ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ୍ୟ]] |class='wd_p570'| 1957-09-18 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78220170/ 78220170]<ref name="ref_8aa67f933d0318bccc9b415b26deaff0">''[[:d:Q3294867|Faceted Application of Subject Terminology]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Portrait drawing of Sarangadhar Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q62597961' | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q62597961|Q62597961]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ଲାଲ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1891<ref name="ref_402f3a65e436577baeac836bd74655d3">https://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=958</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1956<ref name="ref_402f3a65e436577baeac836bd74655d3">https://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=958</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/390151246599144132252/ 390151246599144132252] | [[ଫାଇଲ:Lal Mohan Patnaik.jpg|center|80px]] |- class='wd_q96894930' | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q96894930|Q96894930]] | 20 | 3 |class='wd_label'| [[ଲିଙ୍ଗରାଜ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1894 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1957-12-18 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Lingaraj Mishra (restored).jpg|center|80px]] |- class='wd_q4170627' | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q4170627|Q4170627]] | 36 | 7 |class='wd_label'| [[ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1886-10-26 |class='wd_p19'| [[ବାଣପୁର]] |class='wd_p570'| 1956-07-26 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35846309/ 35846309]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Godabarisha Mishra.png|center|80px]] |- class='wd_q64347015' | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q64347015|Q64347015]] | 23 | 4 |class='wd_label'| [[ଅନାଦି ଚରଣ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1940-04-16 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2024-01-20<ref name="ref_242933ed3ad3298a1b03765e0c5293e6">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2024/Jan/20/former-odisha-mp-anadi-sahu-passes-away</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55745278/ 55745278] | |- class='wd_q6893536' | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q6893536|Q6893536]] | 22 | 5 |class='wd_label'| [[ମୋହନ ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1957-07-14 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର]] |class='wd_p570'| 2022-12-12<ref name="ref_6181a54748926de7efe3dd87aca8367b">https://odishabytes.com/odisha-former-jajpur-mp-mohan-jena-no-more/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_6181a54748926de7efe3dd87aca8367b">https://odishabytes.com/odisha-former-jajpur-mp-mohan-jena-no-more/</ref> |class='wd_p214'| | |- class='wd_q7238462' | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q7238462|Q7238462]] | 44 | 5 |class='wd_label'| [[ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ପାଟ୍ଟଶାଣୀ]] |class='wd_p569'| 1946-04-27 |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18577221/ 18577221] | [[ଫାଇଲ:Dr. (Prof.) Prasanna Kumar Patasani 2.jpg|center|80px]] |- class='wd_q97262079' | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q97262079|Q97262079]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମଲ୍ଲିକ|ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ମଲ୍ଲିକ]] |class='wd_p569'| 1933-08-02 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61877083' | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q61877083|Q61877083]] | 19 | 3 |class='wd_label'| [[ରାମଚନ୍ଦ୍ର ରଥ|ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ରଥ]] |class='wd_p569'| 1945-04-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |} == ମହିଳା == {| class='wikitable sortable wd_can_edit' ! # ! Wikidata ! Stmnts ! Wikis ! label ! ଜନ୍ମ ତାରିଖ ! ଜନ୍ମ ସ୍ଥାନ ! ମୃତ୍ୟୁ ତାରିଖ ! ମୃତ୍ୟୁ ସ୍ଥାନ ! ଭି.ଆଇ.ଏ.ଏଫ. ସୂଚକ ! ?img |- class='wd_q1953018' | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q1953018|Q1953018]] | 52 | 24 |class='wd_label'| [[ପ୍ରତିଭା ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1943-01-21 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/102461931/ 102461931] | [[ଫାଇଲ:Pratiba Ray 2010.JPG|center|80px]] |- class='wd_q3182884' | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q3182884|Q3182884]] | 37 | 19 |class='wd_label'| [[ସରୋଜିନୀ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1956-01-04<ref name="ref_f7bf638ad37d9e57ed5e518e9b3f3a59">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2016-12-24&PageId=14791&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18606073/ 18606073] | [[ଫାଇଲ:Sarojini sahu.jpg|center|80px]] |- class='wd_q3595802' | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q3595802|Q3595802]] | 27 | 13 |class='wd_label'| [[ସୁଜାତା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1968-06-27 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/17175691/ 17175691]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Sujata Mohapatra 01.jpg|center|80px]] |- class='wd_q4768001' | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q4768001|Q4768001]] | 27 | 12 |class='wd_label'| [[ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| 1917-11-03<ref name="ref_1dd0a814bb7bf03e9787de338e3d9288">https://sambadepaper.com/imageview_188946_21112225_4_71_03-11-2020_2_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2012-12-31<ref name="ref_24ebe76813e78c30e56118e5e29a4083">http://www.newkerala.com/news/newsplus/worldnews-121816.html#.UONtMG_BF8E</ref> |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72981674/ 72981674]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q6573929' | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q6573929|Q6573929]] | 31 | 5 |class='wd_label'| [[ପ୍ରତିଭା ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1945-01-08 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4573343/ 4573343]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q6727311' | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q6727311|Q6727311]] | 13 | 3 |class='wd_label'| [[ମାଧବୀ ଦାସୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ବ୍ରହ୍ମଗିରି]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q6963341' | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q6963341|Q6963341]] | 23 | 9 |class='wd_label'| [[ନନ୍ଦିନୀ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1973-07-23 |class='wd_p19'| ଘୁ. ଉଦୟଗିରି |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29847012/ 29847012] | |- class='wd_q7255900' | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q7255900|Q7255900]] | 50 | 16 |class='wd_label'| [[ସୋନା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1978-06-17 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33940717/ 33940717]<ref name="ref_05a69f03e083cd128b9b85d01fce7245">''[[:d:Q14005|ମ୍ୟୁଜିକ ବ୍ରେଞ୍ଜ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Sona Mohapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q7288737' | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q7288737|Q7288737]] | 35 | 15 |class='wd_label'| [[ରମାଦେବୀ ଚୌଧୁରୀ]] |class='wd_p569'| 1899-12-03 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1985-07-22 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8289811/ 8289811] | [[ଫାଇଲ:Ramadebi.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15697866' | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q15697866|Q15697866]] | 37 | 7 |class='wd_label'| [[କୁନ୍ତଳା କୁମାରୀ ସାବତ]] |class='wd_p569'| 1901-02-08<ref name="ref_7022002cf55426abd10f58fbee3156de">http://dharitriepaper.in/edition/9878/bhubaneswar/page/12</ref> |class='wd_p19'| ଜଗଦଲପୁର |class='wd_p570'| 1938-08-23<ref name="ref_e558e79cf49264b10e8f7670292ed1ab">https://sakalaepaper.com/map-image/7860.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/22985719/ 22985719]<br/>[https://viaf.org/viaf/2371153289907232770007/ 2371153289907232770007] | [[ଫାଇଲ:Kuntala Kumari Sabata Odia literature.png|center|80px]] |- class='wd_q15723662' | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q15723662|Q15723662]] | 23 | 2 |class='wd_label'| [[ଅଳକା ଚାନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1943-04-06<ref name="ref_62efee70052119533c36fccd95b6669f">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA32</ref> |class='wd_p19'| [[ଭଦ୍ରକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75111282/ 75111282] | |- class='wd_q15723844' | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q15723844|Q15723844]] | 23 | 7 |class='wd_label'| [[କଳ୍ପନା କୁମାରୀ ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1936<ref name="ref_ae04ac3daa6b23c39a621d97580423a6">http://www.telegraphindia.com/1120215/jsp/odisha/story_15136285.jsp#.WFHwr2rfNPY</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2017-08-28<ref name="ref_bdd39f399bbf87d3a2ddeb522259be58">http://sambad.in/news/state/73435.html</ref> |class='wd_p20'| [[କଲିକତା]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/86288738/ 86288738] | |- class='wd_q15723992' | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q15723992|Q15723992]] | 21 | 3 |class='wd_label'| [[ଗାୟତ୍ରୀ ସରାଫ]] |class='wd_p569'| 1952-08-17<ref name="ref_a1bf8f91d1d3c0aab8a9ad173d7f18d5">http://www.indianwriters.org/G/gayatri_saraf.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28996105/ 28996105] | |- class='wd_q15724163' | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q15724163|Q15724163]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ରାଉତରାୟ]] |class='wd_p569'| 1958-05-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2013-08-06<ref name="ref_3dfca433fc611ecef1651a9c5e654564">https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/Senior-journalist-Jyotsna-dead/articleshow/21668360.cms</ref><ref name="ref_ba55d9e9190e3465bad151614b246de0">https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/senior-journalist-jyotsna-dead/articleshow/21668360.cms</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72980493/ 72980493] | |- class='wd_q15724568' | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q15724568|Q15724568]] | 30 | 5 |class='wd_label'| [[ପାରମିତା ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1965-08-30 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75622016/ 75622016] | [[ଫାଇଲ:Paramita Satpathy.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724609' | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q15724609|Q15724609]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ପୁଣ୍ୟପ୍ରଭା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1938-10-07 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/75639486/ 75639486] | |- class='wd_q15724760' | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q15724760|Q15724760]] | 31 | 8 |class='wd_label'| [[ବସନ୍ତ କୁମାରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1923-12-15 |class='wd_p19'| [[ଭଞ୍ଜନଗର]] |class='wd_p570'| 2013-03-29 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66111215/ 66111215] | |- class='wd_q15724831' | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q15724831|Q15724831]] | 26 | 4 |class='wd_label'| [[ବିଦ୍ୟୁତପ୍ରଭା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1926-07-12<br/>1929 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1977-01-28 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38323099/ 38323099] | |- class='wd_q15724857' | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q15724857|Q15724857]] | 39 | 7 |class='wd_label'| [[ବୀଣାପାଣି ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1936-11-11<ref name="ref_a2fbce64802e942242b93f9e377e8c62">https://web.archive.org/web/20200303073429/http://dharitriepaper.in/edition/4897/bhubaneswar/page/3</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-04-24<ref name="ref_85676dec5beb1f76aeb6faa556ca2937">{{#invoke:cite web|url=https://kanaknews.com/binapani-mohanty-passes-away/|title=ପରଲୋକରେ ବିଶିଷ୍ଟ ସାହିତ୍ୟିକା ବୀଣାପାଣି ମହାନ୍ତି । ୮୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଆଖି ବୁଜିଲେ ‘ପାଟଦେଇ’|access-date=2022-04-24}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65595191/ 65595191]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:Odia writer Binapani Mohanty (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724968' | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q15724968|Q15724968]] | 27 | 2 |class='wd_label'| [[ମନୋରମା ବିଶ୍ୱାଳ ମହାପାତ୍ର|ମନୋରମା ବିଶ୍ଵାଳ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1948-11-27<ref name="ref_6a226d6f4618247c1fcc0399d9f5be46">https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12532497q</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/41951170/ 41951170]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | [[ଫାଇଲ:ManoramaBiswalMohapatra KLF.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15725149' | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q15725149|Q15725149]] | 14 | 5 |class='wd_label'| [[ରେବା ରାୟ]] |class='wd_p569'| 1876 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1957-08-07<ref name="ref_81d2df9d90aab62435a1aee3a0169686">{{#invoke:cite web|url=http://books.google.com/books?id=WAicQsB1jkgC&pg=PA85|title=Early Women's Writings in Orissa, 1898-1950: A Lost Tradition}}</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q15725369' | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q15725369|Q15725369]] | 11 | 2 |class='wd_label'| [[ସୁଲକ୍ଷଣା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1829 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1901 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q16189489' | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q16189489|Q16189489]] | 14 | 2 |class='wd_label'| କନକ ମଞ୍ଜରୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| 1957-04-14 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q16191043' | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q16191043|Q16191043]] | 18 | 22 |class='wd_label'| [[ମାନସୀ ପ୍ରଧାନ]] |class='wd_p569'| 1962-10-04 |class='wd_p19'| [[ବାଣପୁର]]<ref name="ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b">''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Manasi Pradhan.jpg|center|80px]] |- class='wd_q18650088' | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q18650088|Q18650088]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଳାସିନୀ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1968-05-10 |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q18953489' | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q18953489|Q18953489]] | 21 | 6 |class='wd_label'| [[ମମତା ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1947-10-04<ref name="ref_836ce6a9b5304cb22be8bda27e786ab3">http://dharitriepaper.in/edition/10050/chhutidina/page/6</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/13896545/ 13896545]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q19601586' | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q19601586|Q19601586]] | 22 | 3 |class='wd_label'| [[କାନନ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1944-01-02 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2015-03-07 |class='wd_p20'| [[କଟକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63679785/ 63679785]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q19610327' | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q19610327|Q19610327]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଅମିୟବାଳା ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50821764/ 50821764] | |- class='wd_q20232714' | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q20232714|Q20232714]] | 20 | 1 |class='wd_label'| [[ସ୍ନେହଲତା ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1932-03-23<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6941196/ 6941196] | |- class='wd_q21013311' | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q21013311|Q21013311]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଚିତ୍ରା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2015-08-31 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50525956/ 50525956] | |- class='wd_q21481811' | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q21481811|Q21481811]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ସରଳା ପତ୍ରୀ]] |class='wd_p569'| 1941-12-15 |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q21598196' | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q21598196|Q21598196]] | 26 | 10 |class='wd_label'| [[ପ୍ରିୟମ୍ବଦା ମହାନ୍ତି ହେଜମାଦି]] |class='wd_p569'| 1939-11-18 |class='wd_p19'| [[ଭାରତ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53613690/ 53613690] | [[ଫାଇଲ:Priyambada Mohanty Hejamdi during 22nd Odia Film Award ceremony 2014, Bhubaneswar.jpg|center|80px]] |- class='wd_q22328230' | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q22328230|Q22328230]] | 23 | 3 |class='wd_label'| [[ବ୍ରହ୍ମୋତ୍ରୀ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1934 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 2010-06-30 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63332486/ 63332486] | |- class='wd_q22808101' | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q22808101|Q22808101]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ଶକୁନ୍ତଳା ବଳିଆରସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1948-02-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6375539/ 6375539]<br/>[https://viaf.org/viaf/44162664189755000680/ 44162664189755000680] | [[ଫାଇଲ:Odia Wikimedians celebrating 3rd anniversary of odia wikisource (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q22998410' | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q22998410|Q22998410]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ମମତାମୟୀ ଚୌଧୁରୀ]] |class='wd_p569'| 1970 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56050614/ 56050614] | |- class='wd_q25160365' | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q25160365|Q25160365]] | 25 | 8 |class='wd_label'| [[ଗାୟତ୍ରୀବାଳା ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1977-04-17 |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16149912595606212517/ 16149912595606212517] | [[ଫାଇଲ:Gayatribala Panda.jpeg|center|80px]] |- class='wd_q26144275' | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q26144275|Q26144275]] | 27 | 5 |class='wd_label'| [[ଯଶୋଧାରା ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1951-01-06 |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66877846/ 66877846] | [[ଫାଇଲ:Yashodhara Mishra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q26202529' | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q26202529|Q26202529]] | 18 | 4 |class='wd_label'| [[କୁମୁଦିନୀ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1930 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2006 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q27074283' | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q27074283|Q27074283]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ନୀରଦପ୍ରଭା ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1926-02-06<ref name="ref_5280c09291c844dd57d0b9c7f4a90e4a">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2016-10-03&PageId=11823&PageNum=8</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-09-23 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q28553844' | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q28553844|Q28553844]] | 19 | 3 |class='wd_label'| [[ଶକୁନ୍ତଳା ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1939-11-10<ref name="ref_7b234150c14e83c6dff17d17724e8efb">{{#invoke:cite web|url=https://books.google.com/books?id=JEWWc30jBCkC|title=Who's who of Indian women, international}}</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2017-01-14 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18615327/ 18615327] | |- class='wd_q28554691' | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q28554691|Q28554691]] | 23 | 4 |class='wd_label'| [[ସୁସ୍ମିତା ବାଗ୍‌ଚୀ|ସୁସ୍ମିତା ବାଗଚୀ]] |class='wd_p569'| 1960-09-25<ref name="ref_70a85e0f65408c26efc800b5b9fdadc5">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA83</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6525348/ 6525348] | |- class='wd_q28744857' | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q28744857|Q28744857]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସରୋଜିନୀ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] |class='wd_p569'| 1951 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55749405/ 55749405] | |- class='wd_q28816694' | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q28816694|Q28816694]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ମୋନାଲିସା ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1963-12-10<ref name="ref_bcb5e07f0f99024abdb3e82e580c2061">http://epaper.prameyanews.com/80148-15028287-1-article.html</ref> |class='wd_p19'| [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_01ac1868caacf6bd853b047f1bf71cf7">http://www.dharitri.com/Bhubaneswar/220217/p3.htm</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/86288819/ 86288819] | |- class='wd_q28925697' | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q28925697|Q28925697]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ବୃନ୍ଦାବତୀ ଦାସୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q28925745' | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q28925745|Q28925745]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ସୂର୍ଯ୍ୟମଣି ଜେମା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q28939056' | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q28939056|Q28939056]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଶିବପ୍ରିୟା ଜେମା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q29234181' | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q29234181|Q29234181]] | 21 | 5 |class='wd_label'| [[ସୀତାଦେବୀ ଖାଡ଼ଙ୍ଗା]] |class='wd_p569'| 1902<ref name="ref_e2e1cc2aee880f42377cc5f47ba70ea7">http://oaob.nitrkl.ac.in/188/1/Sitadevi_Grathabali.pdf</ref> |class='wd_p19'| [[ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1983<ref name="ref_6cda284fc97941b7d71c6b4c41509fe9">http://indianliteraturetoday.com/category/old-author/sitadevi-khadanga/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/8152501144310682417/ 8152501144310682417] | |- class='wd_q29414197' | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q29414197|Q29414197]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ଜୟନ୍ତୀ ରଥ]] |class='wd_p569'| 1960-07-09<ref name="ref_2286ebae1a31a17226bcc94634275f28">https://sambadepaper.com/imageview_179339_31434654_4_71_11-10-2020_8_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53289907/ 53289907] | |- class='wd_q29558507' | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q29558507|Q29558507]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ସୌଦାମିନୀ ଉଦ୍‌ଗାତା]] |class='wd_p569'| 1937-02-23 |class='wd_p19'| [[ବଲାଙ୍ଗୀର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q29575884' | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q29575884|Q29575884]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟିନୀ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1946<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48337749/ 48337749] | |- class='wd_q29841194' | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q29841194|Q29841194]] | 23 | 3 |class='wd_label'| [[ଇତି ସାମନ୍ତ]] |class='wd_p569'| 1970<ref name="ref_5232c21706899b7b9c817a3b335b8f94">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-05-06&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]]<br/>[[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19156916995354790411/ 19156916995354790411] | [[ଫାଇଲ:Itirani Samanta.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29841508' | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q29841508|Q29841508]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୈଳରାଣୀ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1932 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q29878730' | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q29878730|Q29878730]] | 23 | 4 |class='wd_label'| [[ପୁଷ୍ପଶ୍ରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1958 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Puspashree Pattnaik during relicensing Srujanika's entire publication in scanned form to Odia Wikisource community during the project's 1st anniversary.jpg|center|80px]] |- class='wd_q29907163' | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q29907163|Q29907163]] | 30 | 7 |class='wd_label'| [[ମନୋରମା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1934-06-10<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଆଠଗଡ଼]]<ref name="ref_b41d0aa0a4c33888753d60f65fdc765f">http://www.dnaindia.com/locality/cuttack/81-year-old-manorama-mohapatra-passionate-nationalist-41125</ref> |class='wd_p570'| 2021-09-18<ref name="ref_bc79c8fe09e8edbe99f5ab4b04874610">https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2021/sep/19/noted-litterateur-manorama-mohapatra-passes-away-at-87-2360829.html</ref> |class='wd_p20'| [[ଶ୍ରୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଭେଷଜ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/228383934/ 228383934] | [[ଫାଇଲ:Manorama Mohapatra with Bibhuti Patnaik at Bhubaneswar Odisha 02-19 12.jpg|center|80px]] |- class='wd_q30667416' | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q30667416|Q30667416]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 20th century |class='wd_p19'| କୁଜଙ୍ଗ |class='wd_p570'| 2018-10-03<ref name="ref_2c3dd305d057330dc69955b513448848">https://www.dailypioneer.com/2018/state-editions/manoj-das----wife-passes-away.html</ref> |class='wd_p20'| [[ପଣ୍ଡିଚେରୀ (ସହର)|ପଣ୍ଡିଚେରୀ]] |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31322404' | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q31322404|Q31322404]] | 23 | 9 |class='wd_label'| [[ଦମୟନ୍ତୀ ବେଶ୍ରା]] |class='wd_p569'| 1962-02-19 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1029159474263127661858/ 1029159474263127661858] | [[ଫାଇଲ:Damayanti Beshra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31801105' | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q31801105|Q31801105]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଚାନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| 1974-05-23<ref name="ref_620f6132c546918fcdf0142a9d47573e">https://sambadepaper.com/epaperimages/21012024/21012024-md-hr-10/801244.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31801348' | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q31801348|Q31801348]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳା (କବି)|କମଳା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31801350' | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q31801350|Q31801350]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[କୁଙ୍କୁମୀ ବାଈ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31801351' | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q31801351|Q31801351]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଚାନ୍ଦ ବାଈ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q31801401' | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q31801401|Q31801401]] | 6 | 1 |class='wd_label'| [[ଶନ୍ନୋଦେବୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q33495246' | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q33495246|Q33495246]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସଂଘମିତ୍ରା ମିଶ୍ର|ସଙ୍ଘମିତ୍ରା ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1953-06-20<ref name="ref_ed8a812b4d8031bc95be439e2fd15c39">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-08-12&PageId=24326&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/174451560/ 174451560] | [[ଫାଇଲ:Sanghamitra Writer.jpg|center|80px]] |- class='wd_q34433322' | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q34433322|Q34433322]] | 18 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିବାଳା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1947-01-03<ref name="ref_8ae3508059d18455f84d4a5df920155d">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA788</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48353094/ 48353094] | |- class='wd_q35295663' | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q35295663|Q35295663]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ଗୀତା ହୋତା]] |class='wd_p569'| 1936-09-09<ref name="ref_ddbb31717a951c9fbe360bc3041ff867">https://sambadepaper.com/epaperimages/01122022/01122022-md-hr-6/184361.jpg</ref> |class='wd_p19'| ଜଗନ୍ନାଥଖୁଣ୍ଟା<ref name="ref_623e4fd295875eef9a1950d5735ffd81">https://sambad.in/state/gita-hota-passed-away-915688/</ref> |class='wd_p570'| 2022-11-29<ref name="ref_fce1fbcd1b1a68a7b791c10f2011b39e">https://dharitriepaper.in/edition/11983/bhubaneswar/page/8</ref><ref name="ref_623e4fd295875eef9a1950d5735ffd81">https://sambad.in/state/gita-hota-passed-away-915688/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_c950933a2fe4927aef4aa811e27974a1">https://thesakala.in/legendary-odia-writer-geeta-hota-dies-at-85/</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63141880/ 63141880] | |- class='wd_q35905104' | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q35905104|Q35905104]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1950-08-15<ref name="ref_134ad42a04a39292880d44f9d7e69677">http://odiapua.com/%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%B6%E0%AC%BF%E0%AC%B7%E0%AD%8D%E0%AC%9F-%E0%AC%B8%E0%AC%BE%E0%AC%B9%E0%AC%BF%E0%AC%A4%E0%AC%BF%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AC%95%E0%AC%BE-%E0%AC%B6%E0%AC%BE%E0%AC%A8%E0%AD%8D%E0%AC%A4/</ref> |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2017-08-08 |class='wd_p20'| [[ଭଦ୍ରକ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6489285/ 6489285] | |- class='wd_q37400111' | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q37400111|Q37400111]] | 26 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1945-05<ref name="ref_6e6f4835f018f4f2c04d04136a64cfaf">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA787</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/93427024/ 93427024] | |- class='wd_q38128348' | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q38128348|Q38128348]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସଂଧ୍ୟା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/170445345/ 170445345] | |- class='wd_q38516831' | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q38516831|Q38516831]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ନିର୍ମଳା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1907<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref><ref name="ref_c6d77e1278ab9a5db200ae461e371f7c">https://www.odishastory.com/2016/10/23/symposium-on-poet-nirmala-devi</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1987<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/15156988781561000958/ 15156988781561000958]<br/>[https://viaf.org/viaf/4986156990992461180004/ 4986156990992461180004] | |- class='wd_q38520193' | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q38520193|Q38520193]] | 20 | 2 |class='wd_label'| [[ଗୋଲାପ ମଞ୍ଜରୀ କର]] |class='wd_p569'| 1949-01-01<ref name="ref_41d74be4fd9c4090a2d551690b5052b1">http://www.sambadepaper.com/epapermain.aspx?edcode=10&eddate=5/19/2019&querypage=10</ref> |class='wd_p19'| ସୁକିନ୍ଦା |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11957483/ 11957483] | [[ଫାଇଲ:Odia Writer Golap Manjari Kar (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q38523624' | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q38523624|Q38523624]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ବନଜ ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1941-08-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/68054757/ 68054757] | |- class='wd_q38791931' | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q38791931|Q38791931]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ନିବେଦିତା ଜେନା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/91082309/ 91082309] | |- class='wd_q39001799' | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q39001799|Q39001799]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଲିପିପୁଷ୍ପା ନାୟକ |class='wd_p569'| 1967-07-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72992233/ 72992233] | |- class='wd_q39015897' | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q39015897|Q39015897]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ଅପର୍ଣ୍ଣା ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1952-12-16<ref name="ref_ece49693b20084924d3a24268d2ab815">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA786</ref><ref name="ref_8ba577b036d7ffb4bc75aa5cb5a52618">http://www.samanvayindianlanguagesfestival.org/2012/aparna-mohanty/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28657805/ 28657805] | [[ଫାଇଲ:Aparna Mohanty at Bhubaneswar Odisha 02-19 12 (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q39095732' | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q39095732|Q39095732]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବିୟୋତ ପ୍ରଜ୍ଞା ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| 1962-01-24<ref name="ref_8c98d3c1392920678a531ef0dac0c116">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2018-11-16&PageId=47857&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/170016804/ 170016804] | |- class='wd_q39182661' | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q39182661|Q39182661]] | 20 | 0 |class='wd_label'| ଇନ୍ଦୁଲତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1940-04-15<ref name="ref_7bca330225ff50c0e80f9cb8d236e8fb">http://www.facenfacts.com/NewsDetails/325/writer-in-spotlight-:-indulata-mohanty.htm</ref> |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_aef327a2148666483afeaeab292cd5b4">http://www.facenfacts.com/NewsDetails/37922/indulata-mohanty-gets-mohodadhis-best-story-writer-awards-for-2013.htm</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58520400/ 58520400] | |- class='wd_q39216066' | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q39216066|Q39216066]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଇନ୍ଦିରା ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1947-02-07<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]]<ref name="ref_3cb2394e699b229fe3f636b7493d3b1f">https://dharitriepaper.in/edition/189/sahityayan/page/4</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40971025/ 40971025] | |- class='wd_q39862110' | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q39862110|Q39862110]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଶ୍ରୀ ଦାସ |class='wd_p569'| 1963-10-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78884267/ 78884267] | [[ଫାଇଲ:Odia writer Jayashree Das (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q39874450' | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q39874450|Q39874450]] | 14 | 0 |class='wd_label'| କୁସୁମ ପଟେଲ |class='wd_p569'| 1951-01-23 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78831638/ 78831638] | [[ଫାଇଲ:Odia Writer Kusum Patel (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q39885160' | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q39885160|Q39885160]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁଲେଖା ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/61200943/ 61200943] | [[ଫାଇଲ:Odia writer Sulekha Samantray (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q40228980' | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q40228980|Q40228980]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମିଳା ପତି |class='wd_p569'| 1956 |class='wd_p19'| [[କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Odia Writer Pramila Pati (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q40231882' | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q40231882|Q40231882]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମୀନାକ୍ଷୀ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Odia Writer Minakshi Routray (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q40551893' | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q40551893|Q40551893]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କାନନବାଳା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1955-04-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Odia Writer Kananabala Pattnaik (cropped).jpg|center|80px]] |- class='wd_q41653751' | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q41653751|Q41653751]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ଅର୍ଚ୍ଚନା ନାୟକ (ସାହିତ୍ୟିକ)|ଅର୍ଚ୍ଚନା ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1947-07-16 |class='wd_p19'| [[ବାଲୁଗାଁ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/107277023/ 107277023] | |- class='wd_q41752636' | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q41752636|Q41752636]] | 21 | 3 |class='wd_label'| [[ହିରଣ୍ମୟୀ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1968-06-02<ref name="ref_87f2924bff7661f96487dec499b2561f">http://dharitriepaper.in/viewmap/264301.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9520790/ 9520790] | |- class='wd_q42013979' | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q42013979|Q42013979]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳବାଳା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2017-10-01<ref name="ref_09ecfd22c63126d94c4531328cf9794c">http://www.samayaepaper.com/epaper/20171012/8.php</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19119597/ 19119597]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q42313133' | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q42313133|Q42313133]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ନିରୁପମା ରଥ]] |class='wd_p569'| 1925 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2011-04-07<ref name="ref_84e4977928df558778c02891f0fb46c7">http://odishatv.in/odisha/eminent-doctor-and-social-worker-nirupama-rath-dies-19207/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/40972985/ 40972985] | |- class='wd_q50405655' | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q50405655|Q50405655]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[କନକଲତା ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q50826289' | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q50826289|Q50826289]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ନର୍ମଦା ନିଳୋତ୍ପଳା]] |class='wd_p569'| 1972 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q50955208' | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q50955208|Q50955208]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ସ୍ୱାଗତିକା ସ୍ୱାଇଁ]] |class='wd_p569'| 1974-01-04<ref name="ref_75513fdd14ed8663a24dfe70eae41462">https://sambadepaper.com/epaperimages/16052021/16052021-md-hr-4/15216140.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/231924749/ 231924749] | |- class='wd_q51883687' | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q51883687|Q51883687]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଇନ୍ଦୁ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1957-05-01<ref name="ref_2f9a0bc9f7ce42014023f5bed7e5137d">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA759</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/28657657/ 28657657] | |- class='wd_q52156414' | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q52156414|Q52156414]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ତମସାରାଣୀ ଦାସମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1960-04-01<ref name="ref_d45584c9355588ee64569a9f520c573b">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2018-04-21&PageId=36517&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2119680/ 2119680] | [[ଫାଇଲ:Tamasarani Dasmohapatra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q55409221' | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q55409221|Q55409221]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ଭାସ୍ୱତୀ ବସୁ]] |class='wd_p569'| 1973-03-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Bhaswati Basu.jpg|center|80px]] |- class='wd_q56162529' | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q56162529|Q56162529]] | 25 | 2 |class='wd_label'| [[ସୁଲଗ୍ନା ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭବାନୀପାଟଣା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/32157581756133782390/ 32157581756133782390] | |- class='wd_q56696092' | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q56696092|Q56696092]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଚିରଶ୍ରୀ ଇନ୍ଦ୍ରସିଂ]] |class='wd_p569'| 1966-08-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46458967/ 46458967] | |- class='wd_q56696177' | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q56696177|Q56696177]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କୁମୁଦିନୀ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/232474020/ 232474020] | |- class='wd_q56702246' | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q56702246|Q56702246]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ କୁମାର ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11151170880739090751/ 11151170880739090751] | |- class='wd_q56751952' | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q56751952|Q56751952]] | 16 | 2 |class='wd_label'| [[ମୌସୁମୀ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1972-08-03<ref name="ref_b638da993f53362d38c4e4691911e024">https://sambadepaper.com/epaperimages/05062022/05062022-md-hr-10/679590.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4150686503912541098/ 4150686503912541098] | [[ଫାଇଲ:Mausumi Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q57954197' | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q57954197|Q57954197]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ଶୁଭଶ୍ରୀ ଲେଙ୍କା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315989926/ 315989926] | [[ଫାଇଲ:Suvashree Lenka.jpeg|center|80px]] |- class='wd_q57979260' | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q57979260|Q57979260]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟମ୍ବଦା ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q58862072' | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q58862072|Q58862072]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ପୁଷ୍ପାଞ୍ଜଳି କର |class='wd_p569'| 1966-02-12<ref name="ref_00740f092d4b67eaf63f0e0d8e63ebbb">https://sambadepaper.com/epaperimages/11122022/11122022-md-hr-6/715087.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21156809534845122095/ 21156809534845122095] | |- class='wd_q59324446' | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q59324446|Q59324446]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[କମଳା ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1963-07-01<ref name="ref_c0424a3a3d471d0b2d94c9d3e0ca12b6">{{#invoke:cite web|url=https://sambadepaper.com/epaperimages/26032023/26032023-md-hr-7/738010.jpg|title=ଅଳ୍ପ ଆଳାପ: କମଳା ଶତପଥୀ|website=''[[:d:Q15725286|ସମ୍ବାଦ]]''|access-date=2023-03-26}}</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48714319/ 48714319] | |- class='wd_q59325487' | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q59325487|Q59325487]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ପାରମିତା ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q59509859' | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q59509859|Q59509859]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ପୁଷ୍ପାଞ୍ଜଳି ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1955-12-23<ref name="ref_0d1c0e77d9ae60fa07e92483687c41e9">https://sambadepaper.com/epaperimages/18092022/18092022-md-hr-6/700810.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43787774/ 43787774] | |- class='wd_q59511318' | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q59511318|Q59511318]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଚେତା ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1965-11-14<ref name="ref_077efb99dc14e412b49956ecef31288c">https://books.google.com/books?id=QA1V7sICaIwC&pg=PA769</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23924208/ 23924208] | |- class='wd_q59772489' | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q59772489|Q59772489]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରବାସିନୀ ମହାକୁଡ଼]] |class='wd_p569'| 1957 |class='wd_p19'| [[କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50820430/ 50820430] | |- class='wd_q59966937' | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q59966937|Q59966937]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ କୁମାରୀ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| 1946-01-15 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77915653/ 77915653] | |- class='wd_q60023782' | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q60023782|Q60023782]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ରାଜେଶ୍ୱରୀ ଦଳବେହେରା]] |class='wd_p569'| 1933 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60430904' | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q60430904|Q60430904]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ରଶ୍ମି ରାଉଳ|ରଶ୍ମୀ ରାଉଳ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60431126' | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q60431126|Q60431126]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଶାନ୍ତି ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1941-07-02<ref name="ref_6b56bcf2af3c07d93a7a2168b583e139">''[[:d:Q620946|Library of Congress Control Number]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-11-16 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/67858652/ 67858652] | |- class='wd_q60438363' | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q60438363|Q60438363]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ସଂଯୁକ୍ତା ରାଉତ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43427388/ 43427388] | |- class='wd_q60473385' | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q60473385|Q60473385]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଲତା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60608343' | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q60608343|Q60608343]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁସ୍ମିତା ରଥ]] |class='wd_p569'| 1958-10-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/60982518/ 60982518] | |- class='wd_q60609226' | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q60609226|Q60609226]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତିଭା ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_0ee9b292334f0701d2b28bf5574c73b5">http://www.dharitri.com/e-Paper/sahityayan/100118/p2.htm</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60687588' | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q60687588|Q60687588]] | 25 | 1 |class='wd_label'| [[ବସନ୍ତ କୁମାରୀ ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1931-03-12 |class='wd_p19'| [[ପାର୍ବତୀପୁରମ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ|ପାର୍ବତୀପୁରମ]] |class='wd_p570'| 1998-05-14 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36463275/ 36463275] | |- class='wd_q60781413' | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q60781413|Q60781413]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଶ୍ରୀ ଶୁଭସ୍ମିତା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q60977059' | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q60977059|Q60977059]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବନ୍ଦନା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1973-01-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61023353' | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q61023353|Q61023353]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ହେମଲତା ମାନସିଂହ]] |class='wd_p569'| 1919-02-20 |class='wd_p19'| ବାଲିପଦା |class='wd_p570'| 2004-02-20 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38512925/ 38512925] | |- class='wd_q61155733' | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q61155733|Q61155733]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି କାନୁନଗୋ]] |class='wd_p569'| 1963-04-30 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61312374' | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q61312374|Q61312374]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶର୍ମିଷ୍ଠା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19101905/ 19101905] | |- class='wd_q61314691' | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q61314691|Q61314691]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୂଜାରାଣୀ ଘୋଷ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61440009' | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q61440009|Q61440009]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚମକ ଚାନ୍ଦିନୀ ଦାଶ |class='wd_p569'| 1967-01-19 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61446366' | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q61446366|Q61446366]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[କବିତା ବାରିକ]] |class='wd_p569'| 1960-06-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16353472/ 16353472] | |- class='wd_q61446864' | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q61446864|Q61446864]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୀନାକ୍ଷୀ ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61466896' | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q61466896|Q61466896]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜିନୀ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| 1883 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1957 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61648913' | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q61648913|Q61648913]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ବୀଣାପାଣି ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1958-11-01<ref name="ref_619e9a37c2774aee4fd5ada49005dad1">''[[:d:Q7102897|ଓଡ଼ିଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଯାଜପୁର]]<ref name="ref_619e9a37c2774aee4fd5ada49005dad1">''[[:d:Q7102897|ଓଡ଼ିଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ]]''</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66115471/ 66115471] | |- class='wd_q61773824' | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q61773824|Q61773824]] | 16 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରବର୍ତ୍ତିକା ଦାଶ]] |class='wd_p569'| 1980-07-15<ref name="ref_deeb61aa8986747093c2fa656cce99e7">https://sambadepaper.com/epaperimages/30072023/30072023-md-hr-7/763313.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Prajna Prabartika Dash.jpg|center|80px]] |- class='wd_q61813256' | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q61813256|Q61813256]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ମାନସୀ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1943-05-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11444259/ 11444259] | |- class='wd_q61845373' | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q61845373|Q61845373]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଲକ୍ଷ୍ମୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61847183' | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q61847183|Q61847183]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ମହାଶ୍ୱେତା ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1981-06-15<ref name="ref_b52f8b6c141e061428a86301ba58bf35">http://dharitriepaper.in/edition/9701/bhubaneswar/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61847275' | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q61847275|Q61847275]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅନୀତା ପାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61915925' | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q61915925|Q61915925]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମିତୁ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61968940' | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q61968940|Q61968940]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1988-05-10<ref name="ref_2f0d1573cc6f2ed0d708b15d413e2098">http://dharitriepaper.in/edition/2480/sahityayan/page/2</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q61981701' | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q61981701|Q61981701]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଜ୍ଞାଶ୍ରୀ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/21151110779237062168/ 21151110779237062168] | |- class='wd_q61984596' | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q61984596|Q61984596]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ଇପ୍ସିତା ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ|ଈପ୍‌ସିତା ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ]] |class='wd_p569'| 1975 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990338/ 315990338] | |- class='wd_q62017158' | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q62017158|Q62017158]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁସ୍ମିତା ବେହେରା |class='wd_p569'| 1975-08-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62070517' | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q62070517|Q62070517]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଙ୍ଗୁରବାଳା ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| 1972-05-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62555663' | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q62555663|Q62555663]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ରଞ୍ଜିତା ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1955-01-29<ref name="ref_8c6c7ca01023ca3723430e5af7bc1a7b">https://www.odishaestore.com/index.php?route=product/author/info&author_id=1203</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35913075/ 35913075] | |- class='wd_q62593461' | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q62593461|Q62593461]] | 18 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁଲୋଚନା ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1949-01-25<ref name="ref_0248b3eaaaaedc68615801f5bb1e9039">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/uploads/epaper/2021-04/6082313ba44b4.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6531402/ 6531402] | |- class='wd_q62597466' | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q62597466|Q62597466]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q62660517' | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q62660517|Q62660517]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଭାତୀ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1948-10-31<ref name="ref_ee4536ec4dc48091baf7d79256e50520">http://www.authorspressbooks.com/book_detail.php?preference=1939</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/86027551/ 86027551] | |- class='wd_q62719641' | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q62719641|Q62719641]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀତି ମୁଣ୍ଡ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46147905221479091919/ 46147905221479091919] | |- class='wd_q62783892' | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q62783892|Q62783892]] | 9 | 1 |class='wd_label'| ମାଳତୀ ମୁର୍ମୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63199033' | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q63199033|Q63199033]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅବନ୍ତୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63213839' | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q63213839|Q63213839]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପଲ୍ଲବୀ ନାୟକ |class='wd_p569'| 1979-05-20 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63252796' | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q63252796|Q63252796]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ନେହଲତା ପୃଷ୍ଟି |class='wd_p569'| 1973-02-15<ref name="ref_a20930f2f30d8da4f76fb089a604a95f">https://sambadepaper.com/epaperimages/06082023/06082023-md-hr-10/764805.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63253067' | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q63253067|Q63253067]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ବୈଜୟନ୍ତୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11744943/ 11744943] | |- class='wd_q63253088' | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q63253088|Q63253088]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରୀତିଧାରା ସାମଲ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70828746/ 70828746] | |- class='wd_q63253092' | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q63253092|Q63253092]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମୁକୁଲ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1979-02-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63253918' | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q63253918|Q63253918]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅମୂଲ୍ୟମଣି ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63254240' | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q63254240|Q63254240]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସାବିତ୍ରୀ କବି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63255863' | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q63255863|Q63255863]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜିତା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1979-03-06 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63267504' | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q63267504|Q63267504]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାଧୁରୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63285483' | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q63285483|Q63285483]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁସ୍ମିତା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315179081/ 315179081] | |- class='wd_q63285487' | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q63285487|Q63285487]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱପ୍ନା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1971-04-04<ref name="ref_f9ebbe401adca671b723f345f2d72de6">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/uploads/epaper/2020-12/5fe69bdf11ecd.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1932914/ 1932914] | |- class='wd_q63409932' | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q63409932|Q63409932]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନମିତା ପାଇକରାୟ |class='wd_p569'| 1964-09-12 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63435714' | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q63435714|Q63435714]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶର୍ମିଷ୍ଠା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63490717' | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q63490717|Q63490717]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990364/ 315990364] | |- class='wd_q63507939' | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q63507939|Q63507939]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଷମା ଦାଶ |class='wd_p569'| 1976-05-18 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q63516660' | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q63516660|Q63516660]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଲିପିକା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/5148631251530411171/ 5148631251530411171] | |- class='wd_q63550577' | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q63550577|Q63550577]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜନବାଳା ପାଟଯୋଶୀ|ବିଜନବାଳା ପାଟଯୋଷୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315597967/ 315597967] | |- class='wd_q63856870' | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q63856870|Q63856870]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଭାନୁମତୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| 1961-10-25 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78884222/ 78884222] | |- class='wd_q64584961' | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q64584961|Q64584961]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଚେତା ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q65592857' | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q65592857|Q65592857]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରେଖା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1935-02-04<ref name="ref_f22d75d4902536bf0906faaeaf30cad7">http://sambad.in/state/dr-rekha-mohanty-passes-away-399598/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-07-15 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11276500/ 11276500] | |- class='wd_q66118671' | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q66118671|Q66118671]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ସୁପ୍ରିୟା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1957 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43820397/ 43820397] | |- class='wd_q66364395' | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q66364395|Q66364395]] | 14 | 2 |class='wd_label'| [[ସ୍ନେହପ୍ରଭା ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1955-10-10 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51107417/ 51107417] | |- class='wd_q66720386' | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q66720386|Q66720386]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀତି ଦେବୀ |class='wd_p569'| 1953<ref name="ref_b72c374ef64285ebbb2c642a661bcb7d">http://dharitriepaper.in/edition/3485/sahityayan/page/4</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78423428/ 78423428] | |- class='wd_q67356005' | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q67356005|Q67356005]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବୀଣାପାଣି ରାଏଗୁରୁ |class='wd_p569'| 1958-12-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q84199980' | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q84199980|Q84199980]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପ୍ତି ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1945-06-07 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19142308/ 19142308] | |- class='wd_q94949673' | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q94949673|Q94949673]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[କୁନ୍ତଳା କୁମାରୀ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1932-02-11 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1597015/ 1597015] | |- class='wd_q97345255' | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q97345255|Q97345255]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ]] |class='wd_p569'| 1948-09-30<ref name="ref_5f4cd7b622a6039e07ac1b66a63e192a">https://www.odishaestore.com/odia-writer-laxmi-priya-acharya</ref><ref name="ref_53e0cfbd5f148e83d93d5c830f03a521">http://dharitriepaper.in/edition/6337/bhubaneswar/page/11</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35884288/ 35884288] | |- class='wd_q97422582' | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q97422582|Q97422582]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ଶାରଦା ରଥ]] |class='wd_p569'| 1941-05-25<ref name="ref_7cdd0ef2ded057fbf563c7a309854065">https://sambadepaper.com/epaperimages/10042022/10042022-md-an-6/384480.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97678491' | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q97678491|Q97678491]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315179066/ 315179066] | |- class='wd_q97682064' | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q97682064|Q97682064]] | 13 | 2 |class='wd_label'| [[ପ୍ରତୀକ୍ଷା ଜେନା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/7150516579103441004/ 7150516579103441004] | [[ଫାଇଲ:Pratiksha Jena.jpg|center|80px]] |- class='wd_q97705180' | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q97705180|Q97705180]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଜା ଶଙ୍କର ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q97924958' | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q97924958|Q97924958]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କନକଲତା ହାତୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/51336183/ 51336183] | |- class='wd_q97999825' | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q97999825|Q97999825]] | 13 | 0 |class='wd_label'| କୁମୁଦଲତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1777801/ 1777801] | |- class='wd_q102104701' | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q102104701|Q102104701]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦେବଯାନୀ ଦାସ |class='wd_p569'| 1973-07-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/232926142/ 232926142] | |- class='wd_q102193878' | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q102193878|Q102193878]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷିନୀ ବାବୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102210631' | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q102210631|Q102210631]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ସୁସ୍ମିତା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1974-08-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4415546/ 4415546] | |- class='wd_q102211094' | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q102211094|Q102211094]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୱେତା ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q102303907' | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q102303907|Q102303907]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ବିଧୁପ୍ରଭା ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50824190/ 50824190] | |- class='wd_q103838791' | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q103838791|Q103838791]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଗାୟତ୍ରୀ ବସୁ ମଲ୍ଲିକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2013-11-15<ref name="ref_858598fccc10b19cec07d4d648f99d98">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/161113/p12.htm</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6509160668053403560003/ 6509160668053403560003] | |- class='wd_q103865376' | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q103865376|Q103865376]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶର୍ମିଷ୍ଠା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q104159932' | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q104159932|Q104159932]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମଞ୍ଜୁ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105077060' | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q105077060|Q105077060]] | 12 | 4 |class='wd_label'| [[ପୂର୍ଣ୍ଣମାସୀ ଜାନୀ]] |class='wd_p569'| 1942-03-27<ref name="ref_e866fa6697a1f447b63d294ca941770f">https://sakalaepaper.com/map-image/7733.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105218354' | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q105218354|Q105218354]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସଂଯୁକ୍ତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23924220/ 23924220] | |- class='wd_q105453575' | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q105453575|Q105453575]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନପ୍ରଭା ବାଇ |class='wd_p569'| 1958-03-06<ref name="ref_01a2feabc95541416647de56b5704913">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/epaper/edition/1647/the-prajatantra-no1-newspaper-in-odisha/page/7</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105671776' | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q105671776|Q105671776]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପଲ୍ଲବୀ ପୂଜାପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| 1994-08-08 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q105735054' | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q105735054|Q105735054]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଗାୟତ୍ରୀ ଚାନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106228671' | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q106228671|Q106228671]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ମନସ୍ୱିନୀ ଦାଶ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/171289599/ 171289599] | |- class='wd_q106388467' | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q106388467|Q106388467]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟୀ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1971<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/16773901/ 16773901] | |- class='wd_q106402051' | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q106402051|Q106402051]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାରାଣୀ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106414941' | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q106414941|Q106414941]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଲିପ୍‌ସା ପଟେଲ |class='wd_p569'| 1983-05-18<ref name="ref_31aadc288ca28ef27bf5cdda7f25fd26">http://dharitriepaper.in/edition/7701/bhubaneswar/page/12</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23166835403635941646/ 23166835403635941646] | |- class='wd_q106415101' | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q106415101|Q106415101]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ରତ୍ନମାଳା ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| 1967-08-21<ref name="ref_a22881a9eb327854bf655c11c0b713a7">https://sambadepaper.com/epaperimages/09042023/09042023-md-hr-4/741285.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ବେଲଗୁଣ୍ଠା]]<ref name="ref_a22881a9eb327854bf655c11c0b713a7">https://sambadepaper.com/epaperimages/09042023/09042023-md-hr-4/741285.jpg</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6701054/ 6701054] | |- class='wd_q106418734' | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q106418734|Q106418734]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ସଂଘମିତ୍ରା ରଥ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106418993' | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q106418993|Q106418993]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଜ୍ଞା ପାରମିତା ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106458615' | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q106458615|Q106458615]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳବାଳା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9971159880881118540001/ 9971159880881118540001] | |- class='wd_q106510593' | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q106510593|Q106510593]] | 17 | 2 |class='wd_label'| [[ସୁଚିତ୍ରା ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1963-01-02<ref name="ref_4bdd7dfe570b8ad9721ba98cf4c7aedc">http://dharitriepaper.in/edition/7752/bhubaneswar/page/12</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/46314767/ 46314767] | [[ଫାଇଲ:Suchitra Panigrahi at Salandi Book Fair in 2023.jpg|center|80px]] |- class='wd_q106625105' | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q106625105|Q106625105]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ମୀନାକ୍ଷୀ ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1955-03-22<ref name="ref_3d0ce8d2cf09e15585f95c8ce170a828">https://sambadepaper.com/epaperimages/03062021/03062021-md-km-9/21642111.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-06-02<ref name="ref_b9a235a2a0e1fe6ce66d0390085bee2f">http://dharitriepaper.in/edition/8098/bhubaneswar/page/8</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78332334/ 78332334] | |- class='wd_q106669157' | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q106669157|Q106669157]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମିନତି ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/309831595/ 309831595] | |- class='wd_q106778433' | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q106778433|Q106778433]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜିତା ଜେନା |class='wd_p569'| 1936-12-06<ref name="ref_4bca3cafa978fee25ea2fdf6fefe4461">https://samajaepaper.in/epaperimages/10052021/10052021-md-ct-9/105202133659254.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-05-09<ref name="ref_4bca3cafa978fee25ea2fdf6fefe4461">https://samajaepaper.in/epaperimages/10052021/10052021-md-ct-9/105202133659254.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q106839950' | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q106839950|Q106839950]] | 18 | 2 |class='wd_label'| [[ନିର୍ମଳା କୁମାରୀ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70875104/ 70875104] | [[ଫାଇଲ:Nirmala Kumari Mohapatra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q107041946' | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q107041946|Q107041946]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ ମଞ୍ଜରୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107085979' | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q107085979|Q107085979]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଚିତ୍ରା ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086474' | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q107086474|Q107086474]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଦେବହୂତି ଦେଈ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086784' | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q107086784|Q107086784]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ଅପର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1899-01-28<ref name="ref_47b26fd5c64b51bcf592ed87fcef5e84">{{#invoke:cite web|url=https://ova.gov.in/de/Author?aid=D0sxR6s0Ouk=|title=ଶ୍ରୀମତୀ ଅପର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ|access-date=2024-03-13}}</ref> |class='wd_p19'| ବୀରଭଦ୍ରପୁର<ref name="ref_47b26fd5c64b51bcf592ed87fcef5e84">{{#invoke:cite web|url=https://ova.gov.in/de/Author?aid=D0sxR6s0Ouk=|title=ଶ୍ରୀମତୀ ଅପର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ|access-date=2024-03-13}}</ref> |class='wd_p570'| 1963-01-23<ref name="ref_47b26fd5c64b51bcf592ed87fcef5e84">{{#invoke:cite web|url=https://ova.gov.in/de/Author?aid=D0sxR6s0Ouk=|title=ଶ୍ରୀମତୀ ଅପର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ|access-date=2024-03-13}}</ref> |class='wd_p20'| [[ପୁରୀ]]<ref name="ref_47b26fd5c64b51bcf592ed87fcef5e84">{{#invoke:cite web|url=https://ova.gov.in/de/Author?aid=D0sxR6s0Ouk=|title=ଶ୍ରୀମତୀ ଅପର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ|access-date=2024-03-13}}</ref> |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24083231/ 24083231] | |- class='wd_q107086817' | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q107086817|Q107086817]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁନାମଣି ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107086830' | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q107086830|Q107086830]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ କୁମାରୀ ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107088702' | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q107088702|Q107088702]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବନଲତା ଦେଈ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107095973' | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q107095973|Q107095973]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[କନକମଞ୍ଜରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ|କନକ ମଞ୍ଜରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1953-04-20<ref name="ref_246eae9cfc35ee315980495d995c0ffd">https://sambadepaper.com/epaperimages/06062021/06062021-md-km-7/22630689.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316791361/ 316791361] | |- class='wd_q107158969' | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q107158969|Q107158969]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅବନ୍ତୀ ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107158994' | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q107158994|Q107158994]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମିଳା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/113473312/ 113473312] | |- class='wd_q107159033' | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q107159033|Q107159033]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚଞ୍ଚଳା ମଣି ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159057' | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q107159057|Q107159057]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଇନ୍ଦୁ ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159094' | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q107159094|Q107159094]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କନକ ମଞ୍ଜରୀ ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159122' | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q107159122|Q107159122]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନଳିନୀଦେବୀ ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159130' | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q107159130|Q107159130]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମାବତୀ ଦେଈ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107159193' | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q107159193|Q107159193]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟିନୀ ସିଂହଦେଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229585' | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q107229585|Q107229585]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନଳିନୀ ପ୍ରଭା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229587' | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q107229587|Q107229587]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ନିର୍ମଳା ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229628' | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q107229628|Q107229628]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଯୋଗମାୟା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/4063399/ 4063399] | |- class='wd_q107229631' | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q107229631|Q107229631]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରାଜମଣି ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229740' | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q107229740|Q107229740]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରେଖା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229763' | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q107229763|Q107229763]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସୁରତରଙ୍ଗିଣୀ ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107229767' | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q107229767|Q107229767]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ନିଗ୍ଧାରାଣୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107297755' | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q107297755|Q107297755]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ତୁଳସୀ ଓଝା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6719155/ 6719155] | |- class='wd_q107401836' | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q107401836|Q107401836]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସଂଘମିତ୍ରା ରାଏଗୁରୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107562661' | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q107562661|Q107562661]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବିଷ୍ଣୁପ୍ରିୟା ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q107721744' | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q107721744|Q107721744]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନିର୍ମଳପ୍ରଭା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108122076' | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q108122076|Q108122076]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରମିଳା ନାୟକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108122120' | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q108122120|Q108122120]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ଗାୟତ୍ରୀ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108460029' | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q108460029|Q108460029]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ସୌଦାମିନୀ ନନ୍ଦ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/35730853/ 35730853] | |- class='wd_q108523560' | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q108523560|Q108523560]] | 19 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଫୁଲ୍ଲତା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1942-01-01 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-09-09 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38201051/ 38201051] | |- class='wd_q108598502' | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q108598502|Q108598502]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ମଞ୍ଜୁ ମୋଦି|ମଞ୍ଜୁ ମୋଦୀ]] |class='wd_p569'| 1959-02-11<ref name="ref_a7d8fb46f4965beaf4ee94577ef13b5e">http://epaper.prameyanews.com/viewmap/578212.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q108730492' | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q108730492|Q108730492]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ରାଉତ ବିଶ୍ୱାଳ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111024023' | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q111024023|Q111024023]] | 8 | 1 |class='wd_label'| ସୁରଜିତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111096592' | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q111096592|Q111096592]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦେବଯାନୀ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111097489' | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q111097489|Q111097489]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ମୀନା ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111097750' | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q111097750|Q111097750]] | 16 | 0 |class='wd_label'| ଜୟନ୍ତୀ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23166356994206640021/ 23166356994206640021] | |- class='wd_q111097927' | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q111097927|Q111097927]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅନସୂୟା ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111116338' | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q111116338|Q111116338]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50812678/ 50812678] | |- class='wd_q111120841' | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q111120841|Q111120841]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୈରିନ୍ଧ୍ରୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111124464' | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q111124464|Q111124464]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନୀହାରିକା ରାୟ ବରାଳ |class='wd_p569'| 1962-10-28<ref name="ref_473bc7dcfdcaa0a598bb531b26eb0139">http://dharitriepaper.in/edition/7128/balasore/page/12</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111127494' | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q111127494|Q111127494]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଡାଏନା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q111152914' | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q111152914|Q111152914]] | 22 | 1 |class='wd_label'| [[ମଣିଦୀପା ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1950<ref name="ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024">''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2019-05-16<ref name="ref_6c838dd4801a2cbe8ec163adf8e0f644">https://www.newindianexpress.com/cities/bhubaneswar/2019/may/17/womans-decomposed-body-found-in-city-flat-1978018.html</ref><ref name="ref_ea6a7946947531b9c39a9031a1e0e256">https://kalingatv.com/state/decomposed-body-of-woman-found-at-apartment-in-old-town/</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/10099102/ 10099102] | |- class='wd_q113088099' | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q113088099|Q113088099]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅମୃତା ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/296299581/ 296299581] | |- class='wd_q113174555' | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q113174555|Q113174555]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଛନ୍ଦା ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Chhanda Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q113174585' | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q113174585|Q113174585]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ନିବେଦିତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113251555' | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q113251555|Q113251555]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁପ୍ରିୟା ମଲ୍ଲିକ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/63449583/ 63449583] | |- class='wd_q113251557' | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q113251557|Q113251557]] | 8 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଞ୍ଜୁବାଳା ଜେନା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113360685' | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q113360685|Q113360685]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଂଘମିତ୍ରା ଭଞ୍ଜ |class='wd_p569'| 1975-12-14<ref name="ref_ac6fc5019cadfce58b1772ddb258d47f">https://sambadepaper.com/epaperimages/27082023/27082023-md-hr-8/771409.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377186' | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q113377186|Q113377186]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦତ୍ତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113377194' | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q113377194|Q113377194]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସୋମା ଚାନ୍ଦ |class='wd_p569'| 1959 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9152965/ 9152965] | |- class='wd_q113382802' | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q113382802|Q113382802]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଐଶ୍ଵର୍ଯ୍ୟା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113382813' | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q113382813|Q113382813]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣା ଜ୍ଞାନଦୀପ୍ତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113453198' | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q113453198|Q113453198]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଶ୍ରୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| 1956<ref name="ref_ab62aba98fd77c37089933c5a05bde4a">''[[:d:Q19938912|ସୂଚନା]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/76604391/ 76604391] | |- class='wd_q113456081' | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q113456081|Q113456081]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଲିପି ହେମ୍ବ୍ରମ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/70531744/ 70531744] | |- class='wd_q113530717' | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q113530717|Q113530717]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନିରୂପମା ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/2179661/ 2179661] | |- class='wd_q113530742' | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q113530742|Q113530742]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହେମଲତା ଖୁଣ୍ଟିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307423453/ 307423453] | |- class='wd_q113530808' | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q113530808|Q113530808]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ମୃତିରେଖା ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/118855286/ 118855286] | |- class='wd_q113537343' | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q113537343|Q113537343]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବର୍ଷା ପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1972<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/31498806/ 31498806] | |- class='wd_q113537862' | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q113537862|Q113537862]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ହୋତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/11816953/ 11816953]<br/>[https://viaf.org/viaf/5927157828040154550007/ 5927157828040154550007]<br/>[https://viaf.org/viaf/316715913/ 316715913]<br/>[https://viaf.org/viaf/5600156133214558430007/ 5600156133214558430007]<br/>[https://viaf.org/viaf/9493165573942537800003/ 9493165573942537800003]<br/>[https://viaf.org/viaf/5230152502974510800000/ 5230152502974510800000]<br/>[https://viaf.org/viaf/3241156133230058430000/ 3241156133230058430000] | |- class='wd_q113548549' | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q113548549|Q113548549]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଲୀଳାବତୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18819797/ 18819797] | |- class='wd_q113548617' | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q113548617|Q113548617]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କବିତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/56074180/ 56074180] | |- class='wd_q113548620' | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q113548620|Q113548620]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ସାବିତ୍ରୀ ରାଉତ |class='wd_p569'| 1927<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55743195/ 55743195] | |- class='wd_q113613421' | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q113613421|Q113613421]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ଯୋତ୍ସ୍ନାରାଣୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113613425' | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q113613425|Q113613425]] | 6 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱପ୍ନାରାଣୀ ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113627176' | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q113627176|Q113627176]] | 10 | 2 |class='wd_label'| [[ପୀତାମ୍ବରୀ ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1919-07-08<ref name="ref_be86bdfad562d43bacb808df673d6d46">https://indiankanoon.org/doc/498394/</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Pitambari Debi (restored).jpg|center|80px]] |- class='wd_q113632661' | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q113632661|Q113632661]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତି ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/92208864/ 92208864] | |- class='wd_q113634580' | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q113634580|Q113634580]] | 8 | 0 |class='wd_label'| କୁମୁଦଲତା ଦେବୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q113634585' | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q113634585|Q113634585]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ବୀଣା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114832272' | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q114832272|Q114832272]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଦେବୀଦତ୍ତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q114945147' | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q114945147|Q114945147]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବାସନ୍ତୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1960-01-17<ref name="ref_abaf407f8f829251dd0a97208bb34642">https://sambadepaper.com/epaperimages/30102022/30102022-md-hr-8/709382.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48646310/ 48646310] | |- class='wd_q115853350' | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q115853350|Q115853350]] | 10 | 1 |class='wd_label'| ଅନୀତା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q116687474' | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q116687474|Q116687474]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନଳିନୀ ପ୍ରଭା ନାୟକ |class='wd_p569'| 1953-05-01<ref name="ref_4ea525aa76775634434cdd70a1667c63">https://sambadepaper.com/epaperimages/05022023/05022023-md-hr-10/718976.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q117713915' | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q117713915|Q117713915]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ମାଳବିକା ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65606488/ 65606488] | |- class='wd_q117713958' | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q117713958|Q117713958]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ମୟୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/55704196/ 55704196] | |- class='wd_q117713983' | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q117713983|Q117713983]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଚଞ୍ଚଳା ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| 1960-11-16<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ବରଗଡ଼]]<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/315990340/ 315990340] | |- class='wd_q117714008' | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q117714008|Q117714008]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାବତୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/69147118132926340714/ 69147118132926340714] | |- class='wd_q117765260' | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q117765260|Q117765260]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ଦେବୀ ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/5165866620364000544/ 5165866620364000544] | |- class='wd_q117765790' | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q117765790|Q117765790]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58478111/ 58478111] | |- class='wd_q117767695' | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q117767695|Q117767695]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ମନ୍ଦୀରା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q119161389' | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q119161389|Q119161389]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅଳକା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9310209/ 9310209] | |- class='wd_q120061763' | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q120061763|Q120061763]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରବୀଣା ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1957 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120456005' | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q120456005|Q120456005]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତିଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/9474073/ 9474073] | |- class='wd_q120478344' | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q120478344|Q120478344]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁନନ୍ଦା ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/58518118/ 58518118] | |- class='wd_q120524353' | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q120524353|Q120524353]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ତାଜୀନ କୁରେସୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q120989587' | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q120989587|Q120989587]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବନ୍ଦନା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/10166289886400460397/ 10166289886400460397] | |- class='wd_q120990314' | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q120990314|Q120990314]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଂଯୁକ୍ତା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/162166293186700710005/ 162166293186700710005] | |- class='wd_q121032296' | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q121032296|Q121032296]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅହଲ୍ୟା ହେଜମଦୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65934772/ 65934772] | |- class='wd_q121032302' | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q121032302|Q121032302]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଅଲିଭା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53592687/ 53592687] | |- class='wd_q121032312' | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q121032312|Q121032312]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/29200794/ 29200794] | |- class='wd_q121032326' | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q121032326|Q121032326]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବେଦବତୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1942 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/62976829/ 62976829] | |- class='wd_q121032605' | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q121032605|Q121032605]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଦ୍ୟା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/170950528/ 170950528] | |- class='wd_q121032611' | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q121032611|Q121032611]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/106761541/ 106761541] | |- class='wd_q121032612' | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q121032612|Q121032612]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟିନୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/72980515/ 72980515] | |- class='wd_q121032641' | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q121032641|Q121032641]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଗାୟତ୍ରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/42704355/ 42704355] | |- class='wd_q121032654' | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q121032654|Q121032654]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ହରିପ୍ରିୟା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/170521276/ 170521276] | |- class='wd_q121032686' | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q121032686|Q121032686]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତ୍ମ୍ନା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/24084146/ 24084146] | |- class='wd_q121032696' | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q121032696|Q121032696]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କବିତାରାଣୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65994620/ 65994620] | |- class='wd_q121032698' | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q121032698|Q121032698]] | 12 | 0 |class='wd_label'| କଳ୍ପନା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1959<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/232993724/ 232993724] | |- class='wd_q121032700' | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q121032700|Q121032700]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କନକଲତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73496382/ 73496382] | |- class='wd_q121032726' | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q121032726|Q121032726]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁଲିତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/193699608/ 193699608] | |- class='wd_q121032727' | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q121032727|Q121032727]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁଲିତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/298434972/ 298434972] | |- class='wd_q121032735' | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q121032735|Q121032735]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ନିରଦପ୍ରଭା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/34083355/ 34083355] | |- class='wd_q121032754' | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q121032754|Q121032754]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମିଳା ପ୍ରଭା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65908644/ 65908644] | |- class='wd_q121032764' | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q121032764|Q121032764]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରେମଲତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65481251/ 65481251] | |- class='wd_q121032768' | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q121032768|Q121032768]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପୁରବୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1967<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/77916069/ 77916069] | |- class='wd_q121032785' | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q121032785|Q121032785]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ରମା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/74149841890902841543/ 74149841890902841543]<br/>[https://viaf.org/viaf/55749927/ 55749927] | |- class='wd_q121032793' | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q121032793|Q121032793]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ରଶ୍ମିରାଣୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q121032795' | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q121032795|Q121032795]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ରେଣୁକା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/66018542/ 66018542] | |- class='wd_q121032802' | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q121032802|Q121032802]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସଂଘମିତ୍ରା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/122181162/ 122181162] | |- class='wd_q121032804' | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q121032804|Q121032804]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତିଲତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1956<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/76038535/ 76038535] | |- class='wd_q121032810' | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q121032810|Q121032810]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶଶିକଳା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/194154047/ 194154047] | |- class='wd_q121032814' | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q121032814|Q121032814]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶାଳିନୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39163510147510930996/ 39163510147510930996] | |- class='wd_q121032834' | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q121032834|Q121032834]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁହାସିନୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/65956599/ 65956599] | |- class='wd_q121032836' | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q121032836|Q121032836]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁକାନ୍ତି ପ୍ରିୟା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/23732731/ 23732731] | |- class='wd_q121032837' | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q121032837|Q121032837]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସୁପ୍ରଭା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19142205/ 19142205] | |- class='wd_q121032842' | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q121032842|Q121032842]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସୁସ୍ମିତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1974<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/293578587/ 293578587] | |- class='wd_q121032843' | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q121032843|Q121032843]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୱେତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/19155563948413000870/ 19155563948413000870]<br/>[https://viaf.org/viaf/28157279767003300229/ 28157279767003300229] | |- class='wd_q121032893' | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q121032893|Q121032893]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଖ୍ରୀଷ୍ଟା ଦାସ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1884<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1960<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/18808537/ 18808537] | |- class='wd_q121032903' | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q121032903|Q121032903]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପ୍ତି ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/307420983/ 307420983] | |- class='wd_q121032928' | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q121032928|Q121032928]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଇରା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53342396/ 53342396] | |- class='wd_q122749407' | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q122749407|Q122749407]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[କୁମୁଦିନୀ ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q123106166' | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q123106166|Q123106166]] | 14 | 1 |class='wd_label'| ସୁପ୍ରିୟା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Supriya Panda.jpg|center|80px]] |- class='wd_q123378962' | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q123378962|Q123378962]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତିନୀ ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124290131' | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q124290131|Q124290131]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଶ୍ରୀ ତନିମା ନାୟକ |class='wd_p569'| 1996<ref name="ref_22ca1f726f38b47439c115c2c7e91dde">https://sahitya-akademi.gov.in/pdf/Pressrelease_YP-2023.pdf</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124624487' | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q124624487|Q124624487]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ନିର୍ମଳା ଜେନା |class='wd_p569'| 1986 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/52156809401145120037/ 52156809401145120037] | |- class='wd_q124624490' | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q124624490|Q124624490]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦିନୀ ଜେନା |class='wd_p569'| 1975 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/30146461672727732845/ 30146461672727732845] | |- class='wd_q124624492' | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q124624492|Q124624492]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟଲତା ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/169998026/ 169998026] | |- class='wd_q124624493' | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q124624493|Q124624493]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ପୁଷ୍ପରେଣୁ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/316791356/ 316791356] | |- class='wd_q124624500' | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q124624500|Q124624500]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ଜେନା |class='wd_p569'| 1973 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78446909/ 78446909] | |- class='wd_q124635947' | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q124635947|Q124635947]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଇନ୍ଦୁପ୍ରଭା ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/101434797/ 101434797] | |- class='wd_q124635956' | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q124635956|Q124635956]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତି ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/48360962/ 48360962] | |- class='wd_q124637789' | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q124637789|Q124637789]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜିନୀ ଶଙ୍ଖୁଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637798' | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q124637798|Q124637798]] | 7 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀସିକ୍ତା ଶୁଭଦର୍ଶିନୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637846' | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q124637846|Q124637846]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଜିନାତମାମ୍ ଦର୍ଜୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ବରପାଲି]]<ref name="ref_efd5797a8c2af43db9fada12b4323921">{{#invoke:cite web|url=https://www.rebatee.in/pdfdocuments/20241.pdf|title=ଓଡ଼ିଆ ଗପରେ ନୂଆ କଲମ|access-date=2024-02-22}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637904' | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q124637904|Q124637904]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637907' | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q124637907|Q124637907]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟଙ୍କା ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637909' | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q124637909|Q124637909]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମମତା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637914' | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q124637914|Q124637914]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଶ୍ରୀ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124637915' | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q124637915|Q124637915]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଶ୍ରୀ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124667241' | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q124667241|Q124667241]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁପ୍ରଭା କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124676865' | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q124676865|Q124676865]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାସିନୀ ଲେଙ୍କା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q124727043' | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q124727043|Q124727043]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ପାର୍ବତୀ ସୋରେନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125451327' | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q125451327|Q125451327]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାରାଣୀ ଭୋଇ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q125525587' | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q125525587|Q125525587]] | 6 | 1 |class='wd_label'| [[ପ୍ରତିଭା ଭୋଇ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130392299' | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q130392299|Q130392299]] | 7 | 1 |class='wd_label'| [[ସୁମିତ୍ରା ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q130659785' | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q130659785|Q130659785]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ବୀଣା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1936-07-21 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2013 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38920658/ 38920658]<br/>[https://viaf.org/viaf/499151171024539092664/ 499151171024539092664] | |- class='wd_q130660377' | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q130660377|Q130660377]] | 11 | 1 |class='wd_label'| [[ଲବଙ୍ଗଲତା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1913 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 1998-07-27 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | |- class='wd_q131180124' | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q131180124|Q131180124]] | 16 | 1 |class='wd_label'| [[ଭାଗ୍ୟଲିପି ମଲ୍ଲ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/455144782733799186053/ 455144782733799186053] | |- class='wd_q61650245' | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q61650245|Q61650245]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1948-11-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Bijayalaxmi Sahoo.JPG|center|80px]] |- class='wd_q61650265' | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q61650265|Q61650265]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ଇନ୍ଦୁରାଣୀ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1955<ref name="ref_5df5e164dfb97dfb3545fbc8f15972e9">http://www.indiapress.org/election/archives/lok11/biodata/11or02.php</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Indurani Mohapatra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q63406722' | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q63406722|Q63406722]] | 24 | 2 |class='wd_label'| [[ରତ୍ନପ୍ରଭା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1909-12-11<ref name="ref_fa67afcd1cb4f37cd70b12891d94d247">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=836</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2001-04-27<ref name="ref_fa67afcd1cb4f37cd70b12891d94d247">http://odishaassembly.nic.in/memberprofile.aspx?img=836</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Ratnaprava Devi.JPG|center|80px]] |- class='wd_q116281884' | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q116281884|Q116281884]] | 23 | 0 |class='wd_label'| ସୁଲୋଚନା ଦାସ |class='wd_p569'| 1966-05-20<ref name="ref_e8764e565230474779912c60455f385b">https://web.archive.org/web/20230121033245/https://www.bmc.gov.in/public-disclosure/1273</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| | [[ଫାଇଲ:Sulochana Das Portrait.jpg|center|80px]] |- class='wd_q467189' | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q467189|Q467189]] | 53 | 19 |class='wd_label'| [[ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀ]] |class='wd_p569'| 1931-06-09 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2006-08-04<ref name="ref_275121013e5bd9a57b778c5b3ef46122">http://www.ndtv.com/morenews/showmorestory.asp?slug=Former+Orissa+CM+Nandini+Satpathy+dies&id=91036&category=National</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/45873573/ 45873573] | [[ଫାଇଲ:Nandini-Satapathy.jpg|center|80px]] |- class='wd_q20872926' | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q20872926|Q20872926]] | 35 | 10 |class='wd_label'| [[ସରଳା ଦେବୀ]] |class='wd_p569'| 1904-08-19<ref name="ref_2b0b2eafe4dc892539a9487c48c38075">https://www.exoticindiaart.com/book/details/lost-world-of-sarala-devi-selected-works-nar841/</ref> |class='wd_p19'| [[ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲା]]<ref name="ref_2e91a88c1638ff918e9858de397230ae">http://sambadepaper.com/imageview_157811_23916658_4_71_19-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p570'| 1986-10-04<ref name="ref_358b28271de737f137bc92642f6c9484">https://books.google.com/books?id=WAicQsB1jkgC&pg=PA151</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/36646124/ 36646124] | [[ଫାଇଲ:Sarala Devi.jpg|center|80px]] |} ---- &sum; 2298 items. {{Wikidata list end}} a5i07oou7wp1w5onezgkha9t3hh19xq ମାନୁଷି ଛିଲ୍ଲର 0 72690 556766 510489 2024-12-07T11:11:01Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556766 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Manushi Chhillar}} {{Infobox pageant titleholder | image = Manushi Chhillar in Brazil.jpg | caption = ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ମାନୁଷି | name = ମାନୁଷି ଛିଲ୍ଲର | birth_date = {{Birth date and age|1997|5|14|df=yes}} | birth_place = [[ରୋହତକ]], [[ହରିଆଣା]], ଭାରତ | height = ୧.୭୫ ମିଟର<ref name="Vanity">{{cite news |title=Miss Mondo 2017 è l'indiana Manushi Chhillar |url=https://www.vanityfair.it/people/mondo/2017/11/19/miss-mondo-2017-e-lindiana-manushi-chhillar |accessdate=24 May 2019 |work=Vanity Fair |date=19 November 2017 |archiveurl=https://archive.ph/20190328214147/https://www.vanityfair.it/people/mondo/2017/11/19/miss-mondo-2017-e-lindiana-manushi-chhillar |archivedate=28 March 2019 |language=Italian |df=dmy-all |url-status=live }}</ref><ref name="Goyal, 2017">{{cite web |last1=Goyal |first1=Sandeep |title=Blog: Why Manushi Chhillar’s Miss World Crown should mean more to us |url=http://www.campaignindia.in/article/blog-why-manushi-banti-chhillars-miss-world-crown-should-mean-more-to-us/441261 |website=Campaign |accessdate=24 May 2019 |archiveurl=https://archive.is/20171208212150/http://www.campaignindia.in/article/blog-why-manushi-chhillars-miss-world-crown-should-mean-more-to-us/441261 |archivedate=8 December 2017}}</ref> | occupation = {{Hlist|ମଡେଲ|ଅଭିନେତ୍ରୀ|ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବିଜୟିନୀ}} | education = ସେଣ୍ଟ ଥୋମାସ୍ ସ୍କୁଲ | alma_mater = ଭଗତ ଫୁଲ ସିଂହ ମେଡିକାଲ କଲେଜ, ସୋନିପଟ | residence = | title = ଫେମିନା ମିସ୍ ହରିୟାଣା ୨୦୧୭<br>ଫେମିନା ମିସ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ୨୦୧୭<br>ମିସ୍ ୱାଲ୍ଡ ୨୦୧୭ | competitions = ଫେମିନା ମିସ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ୨୦୧୭<br>(ବିଜୟୀ)<br>ମିସ୍ ୱାଲ୍ଡ ୨୦୧୭<br>(ବିଜୟୀ) | hair_color = କଳା | eye_color = ବାଦାମୀ | signature = Manushi Chhillar signature.jpg }} '''ମାନୁଷି ଛିଲ୍ଲର''' (ଜନ୍ମ: ୧୪ ମଇ ୧୯୯୭) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ମଡେଲ ଏବଂ ଅଭିନେତ୍ରୀ, ଯିଏକି ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ମିସ୍ ୱାଲ୍ଡ ହୋଇଥିଲେ । ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ସେ ଫେମିନା ମିସ୍ ଇଣ୍ଡିଆରେ ହରିଆଣା ରାଜ୍ୟକୁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ ୨୦୧୭ ମସିହାର ମିସ୍ ୱାଲ୍ଡ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ଏବଂ ୬ଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ଭାବରେ ସେ ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଜିତିଥିଲେ । କ୍ଲବ ଫ୍ୟାକ୍ଟ୍ରି ଏବଂ ମାଲାବର୍ ଗୋଲ୍ଡ ଆଣ୍ଡ ଡାଇମଣ୍ଡସ୍‌ର ବିଜ୍ଞାପନରେ ମାନୁଷି ଛିଲ୍ଲର କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଏହ ଛଡ଼ା ସେ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅଭିନୟ ମଧ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଐତିହାସିକ ହିନ୍ଦୀ ଡ୍ରାମା ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପୃଥ୍ୱୀରାଜରେ ସେ ରାଜକୁମାରୀ ସମ୍ୟୁକ୍ତାଙ୍କ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରୁଛନ୍ତି । ==ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା== ମାନୁଷି ଛିଲ୍ଲର ୧୯୯୭ ମସିହାର ମଇ ମାସ ୧୪ ତାରିଖରେ<ref>{{cite web |last=Das|first=Tina|authorlink=|title=Four times birthday girl Manushi Chhillar won our hearts.|url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/celebrity/story/4-times-birthday-girl-manushi-chhillar-won-our-hearts-1233188-2018-05-14|work=India Today|website=|date=14 May 2018|accessdate=4 January 2018}}</ref> ହରିଆଣାର ରୋହତକଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="IND-Express_Manushi_Chhillar_Native">{{cite web |last=|first=|authorlink=|title=CM Khattar, ministers laud Manushi Chhillar; native village erupts in joy.|url=https://indianexpress.com/article/india/cm-khattar-ministers-laud-manushi-chhillar-native-village-erupts-in-joy-4945121/|work=The Indian Express|website=|date=19 November 2017}}</ref><ref>{{cite web |last=Sura |first=Ajay|title=Jat Sabha condemns Shashi Tharoor for his tweet on Manushi Chillar.|url=https://m.timesofindia.com/city/chandigarh/jat-sabha-condemns-shashi-tharoor-for-his-tweet-on-manushi-chillar/articleshow/61726245.cms|work=The Times of India|date=20 November 2017|accessdate=4 January 2019}}</ref> ତାଙ୍କ ବାପା, ମିତ୍ର ବାସୁ ଛିଲ୍ଲର, ଡିଆର୍‌ଡିଓର (DRDO) ଜଣେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ମାଆ ନୀଲମ୍ ଛିଲ୍ଲର ନ୍ୟୁରୋ କେମେଷ୍ଟ୍ରି ପ୍ରଫେସର ।<ref name="Swati, 2017">{{cite news |last1=Singh |first1=Swati |title=Haryana girl brings back the coveted ‘blue crown’ to India |url=http://www.sundayguardianlive.com/fashion/11744-haryana-girl-brings-back-coveted-blue-crown-india |accessdate=8 December 2017 |work=[[The Sunday Guardian]] |agency=[[Indo-Asian News Service]] (IANS) |date=25 November 2017 |archiveurl=https://archive.is/20171208213552/http://www.sundayguardianlive.com/fashion/11744-haryana-girl-brings-back-coveted-blue-crown-india |archivedate=8 December 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/fashion/drdo-friends-and-family-celebrates-manushi-chillars-miss-india-victory/articleshow/59457607.cms|title=DRDO, friends and family celebrate Manushi Chillar's Miss India victory|work=[[The Times of India]]|date=6 July 2017}}</ref> ମାନୁଷି ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀର ସେଣ୍ଟ ଥୋମାସ ସକ୍କୁଲରେ ପଢ଼ୁଥିଲେ । ସେ ୨୦୧୨ ମସିହାରେ ଦ୍ୱାଦଶ ଶ୍ରେଣୀରେ ପରୀକ୍ଷାରେ ଇଂରାଜୀରେ CBSE ବୋର୍ଡ଼ର ସର୍ବଭାରତୀୟ ଟପ୍ପର ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ପରୀକ୍ଷାରେ ୯୬ ପ୍ରତିଶତ ନମ୍ବର ରଖିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/miss-world-2017-manushi-chhillar-miss-india-haryana-pageant-winner-things-you-need-to-know-lifest/1/1092475.html |title=All you need to know about Miss World 2017 Manushi Chhillar |work=India Today |date=18 November 2017}}</ref> ଏହାପରେ ସେ ମିରଣ୍ଡା ହାଉସ୍‌ରେ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ପଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ସେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ମେଡିକାଲ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/trending/viral-videos-trending/video-manushi-chhillar-2015-clip-cleared-aipmt-exam-miss-world-2017-4949645/ |title=WATCH: This old video of Miss World Manushi Chhillar after clearing the medical exam is going viral now |work=The Indian Express |date=22 November 2017 |accessdate=9 January 2018}}</ref> ପରେ ସେ [[ସୋନିପତ]]<nowiki/>ରେ ମେଡିକାଲ ଡୀଗ୍ରି ପାଇଁ ପଢ଼ୁଛନ୍ତି ।<ref>{{cite web|url=http://www.firstpost.com/entertainment/femina-miss-india-world-2017-haryana-girl-manushi-chhillar-walks-away-with-crown-title-3745619.html|title=Femina Miss India World 2017: Haryana girl Manushi Chhillar walks away with crown, title|publisher=Firstpost|date=25 June 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.hindustantimes.com/fashion-and-trends/haryana-girl-manushi-is-femina-miss-india-world-2017/story-ueVRc7ma4aNRnzDMOvodzJ.html|title=Haryana girl Manushi Chhillar is Femina Miss India World 2017|work=[[Hindustan Times]]|date=25 June 2017|accessdate=26 June 2017}}</ref> ତାଙ୍କ ବାପା ବାଙ୍ଗାଲୋରରେ ଚାକିରୀ କରୁଥିବାବେଳେ ସେ ବାଙ୍ଗାଲୋରରେ ମଧ୍ୟ କିଛିଦିନ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ସେ ଜଣେ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତା କୁଚିପୁଡ଼ି ନର୍ତ୍ତକୀ ।<ref>{{cite web|url=http://beautypageants.indiatimes.com/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/eventshow/58220471.cms|title=5 unknown facts about Miss India Haryana 2017|website=[[The Times of India]]|date=17 April 2017|accessdate=26 June 2017|archive-date=14 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170814140355/http://beautypageants.indiatimes.com/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/5-unknown-facts-about-Miss-India-Haryana-2017/eventshow/58220471.cms|url-status=dead}}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଆଧାର == {{Commons category|Manushi Chhillar}} * {{Facebook|manushichhillarofficial}} [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୯୯୭ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଫେମିନା ମିସ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ବିଜୟୀନି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ମିସ୍ ୱାଲ୍ଡ ବିଜୟୀନି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଫେମିନା ମିସ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ବିଜୟିନୀ]] eac2de74ozrlisgdk2lhn9xrqychb63 ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା 0 72704 556742 506442 2024-12-06T20:57:51Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556742 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Urvashi Rautela}} {{Infobox pageant titleholder | name = ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା‌ | image = Urvashi Rautela and others walk the ramp as show stoppers at Lakme Fashion Week 2019 Day 5 (cropped).jpg | caption = ୨୦୧୯ର ଲାକ୍‌ମୀ ଫ୍ୟାଶନ୍ ଉଇକ୍‌ରେ ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା‌ | occupation = {{hlist|ଅଭିନେତ୍ରୀ|ମଡେଲ}} | height = | birth_date = {{birth date and age|1994|02|25|df=y}} | birth_place = [[ହରିଦ୍ୱାର]], [[ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ]], ଭାରତ | hometown = କୋଟାଦ୍ୱାର, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ, ଭାରତ | residence = [[ମୁମ୍ବାଇ]], [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ଭାରତ<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Urvashi-Rautela-buys-a-new-house/articleshow/52020295.cms"Urvashi|title=Rautela buys a new house|website=indiatimes.com|accessdate=6 May 2017}}</ref> | years_active = ୨୦୧୩–ଏବେଯାଏଁ | competitions = ମିସ୍ ଟିନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ୨୦୦୯<br>''(ବିଜେତା)''<br>ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ପ୍ରିନ୍ସେସ୍ ୨୦୧୧<br>''(ବିଜେତା)''<br>ମିସ୍ ଟୁରିଜିମ୍ କୁଇନ୍ ଅଫ୍ ଦ ଇଅର ୨୦୧୧<br>''(ବିଜେତା)''<br>ଆଇ ଆମ୍ ସି - ମିସ୍ ଇଉନିଭର୍ସ ୨୦୧୨<br>''(ବିଜେତା)''<br>ମିସ୍ ଦିଭା - ୨୦୧୫<br>''(ବିଜେତା)''<br>ମିସ୍ ଇଉନିଭର୍ସ ୨୦୧୫<br>''(ପ୍ରତିଯୋଗୀ)'' }} '''ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା''' (ଜନ୍ମ: ୨୫ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୯୪)<ref>{{cite web|url=http://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/5-things-you-need-to-know-about-urvashi-rautela/eventshow/51142994.cms|title=5 Things you need to know about Urvashi Rautela - BeautyPageants|website=Femina Miss India|accessdate=6 May 2017}}</ref> ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟ ମଡେଲ ଏବଂ ଅଭିନେତ୍ରୀ, ଯିଏକି ମୁଖ୍ୟତଃ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅଭିନୟ କରନ୍ତି ।<ref>{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Urvashi-Rautela-gets-a-lucky-charm-from-Lara/articleshow/49984318.cms|title=Urvashi Rautela gets a lucky charm from Lara! - Beauty Pageants - Indiatimes|website=Femina Miss India|accessdate=25 December 2019}}{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ଉର୍ବଶୀ ୨୦୧୫ ମସିହାରେ ମିସ୍ ଦିଭା ପ୍ରତିଯୋଗୀତାର ବିଜୟୀ ଥିଲେ ଏବଂ ୨୦୧୫ ମସିହାର ମିସ୍ ଇଉନିଭର୍ସ ପ୍ରତିଯୋଗୀତାରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-actress-urvashi-rautela-crowned-miss-diva-2015-2136646 |title= Urvashi Rautela crowned Miss Diva 2015|author=PTI |work=[[Daily News and Analysis|DNA]]|date=20 October 2015 |accessdate= 28 January 2019 |author-link= Press Trust of India}}</ref><ref name="timesofindia">{{cite web|url=http://m.timesofindia.com/life-style/food/food-reviews/Ahmedabad-celebrates-the-best-of-food/articleshow/46419915.cms|title=Ahmedabad celebrates the best of food - Times of India|website=timesofindia.com|accessdate=6 May 2017}}</ref> ଉର୍ବଶୀ ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅଭିନୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅଭିନୀତ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ କଥାଚିତ୍ର ଥିଲା ସିଂହ ସାହେବ ଦ ଗ୍ରେଟ୍ । ଏହାପରେ ସେ ସନମରେ (୨୦୧୬), ଗ୍ରେଟ୍ ଗ୍ରାଣ୍ଡ୍ ମସ୍ତି (୨୦୧୬), ହେଟ୍ ଷ୍ଟୋରୀ ୪ (୨୦୧୮), ପାଗଲ୍ ପନ୍ଥି (୨୦୧୯) ଭଳି ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅଭିନୟ କରିଛନ୍ତି । == ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା == ଉର୍ବଶୀ ୧୯୯୪ ମସିହାର ଫେବୃଆରୀ ମାସ ୨୫ ତାରିଖରେ ହରିଦ୍ୱାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମାଆଙ୍କ ନାମ ମୀରା ରାଉତେଲା ଏବଂ ବାପାଙ୍କ ନାମ ମନ୍ୱୱର ସିଂହ ରାଉତେଲା ।<ref>{{cite web |title=Meet Urvashi Rautela, Miss India Universe 2015 |url=https://www.rediff.com/getahead/report/glamour-achiever-meet-urvashi-rautela-miss-india-universe-2015/20151214.htm |website=rediff.com |accessdate=10 September 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://photogallery.indiatimes.com/events/mumbai/deepika-padukone-soha-neha-launch-gillette-venus-breeze/articleshow/57328680.cms|title=Deepika Padukone, Soha & Neha launch Gillette Venus Breeze|date=25 February 2017|work=photogallery.indiatimes.com|access-date=11 September 2019}}</ref><ref name="25thBDay">{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/urvashi-rautela-posts-25th-birthday-selfie-with-justin-bieber-and-hailey-baldwin-i-am-about-to-faint-1464445-2019-02-25|title=Urvashi Rautela posts 25th birthday selfie with Justin Bieber and Hailey Baldwin: I am about to faint|last=Indo-Asian News Service|date=25 February 2019|work=India Today|access-date=11 September 2019|language=en}}</ref> ଉର୍ବଶୀଙ୍କ ନିଜ ସହର ହେଉଛି କୋଟଦ୍ୱାରା ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/dehradun/Urvashi-visits-hometown-Kotdwar/articleshow/49557097.cms|title=Urvashi visits hometown Kotdwar|date=27 October 2017|work=[[The Times of India]]|access-date=24 January 2019|agency=TNN}}</ref> ସେ ପ୍ରଥମେ ବ୍ଲୁମିଙ୍ଗବେଲ୍ ପବ୍ଲିକ୍ ସ୍କୁଲରେ, ପରେ ସେଣ୍ଟ ଜୋସେଫ କନ୍‌ଭେଣ୍ଟ ସ୍କୁଲରେ ପଢ଼ିବାପରେ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ିଥିଲେ । == ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା == ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା ମାତ୍ର ୧୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ବଡ଼ ସଫଳତା ପାଇଥିଲେ । ସେ ମିସ୍ ଟିନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିଜୟିନୀ ହୋଇଥିଲେ । ଜଣେ କୈଶର ମଡେଲ ଭାବରେ ଲାକ୍‌ମି ଫ୍ୟାସନ୍ ଉଇକ୍ ଏବଂ ଆମାଜନ୍ ଫ୍ୟାସନ୍ ଉଇକ୍ର ରାମ୍ପରେ ଚାଲିଥିଲେ । ଏହାପରେ ୧୭ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଉର୍ବଶୀ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ପ୍ରିନ୍ସେସ୍ ଏବଂ ମିସ୍ ଟୁରିଜିମ୍ କୁଇନ୍ ଅଫ୍ ଦ ଇଅର ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ଉର୍ବଶୀଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଇସକ୍‌ଜାଦେ କଥାଚିତ୍ରରେ ଅଭିନୟ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା, ମାତ୍ର ସେ ମିସ୍ ଇଉନିଭର୍ସ ପାଇଁ ଏହି କଥାଚିତ୍ରରେ ଅଭିନୟ କରିନଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=https://www.jagran.com/entertainment/bollywood-urvashi-rautela-says-she-was-offered-gauhar-khan-role-from-film-ishaqzaade-17525980.html|title=उर्वशी रौतेला को इश्क़जादे में मिला था ये किरदार, फिर क्यों नहीं किया काम|website=jagran.com|accessdate=16 February 2018}}</ref> ୨୦୧୨ ମସିହାରେ ମିସ୍ ଇଉନିଭର୍ସ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ତାଙ୍କୁ ଆଇ ଆମ୍ ସି ଟାଇଟେଲ୍ ମିଳିଥିଲା, ମାତ୍ର ବୟସ କମ ଥିବା ହେତୁ ତାଙ୍କୁ ଏହି ଟାଇଟେଲ୍ ଫେରସ୍ତ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india/miss-universe-mix-up-india-s-rautela-also-had-to-relinquish-crown-in-2012/story-bYIyuwzBi1TuBYpWbbh4iI.html|title=Miss Universe mix-up: India's Rautela had to relinquish crown in 2012|website=HindustanTimes.com|date=21 December 2015|accessdate=8 October 2019}}</ref> ୨୦୧୫ ମସିହାରେ ଉର୍ବଶୀ ପୁଣିଥରେ ମିସ୍ ଉଇନିଭର୍ସ ଇଣ୍ଡିଆର ବିଜେତା ହୋଇଥିଲେ । ସେ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ମହିଳା ଯିଏକି ମିସ୍ ଉଇନିଭର୍ସ ଦୁଇଥର ଜିତିଛନ୍ତି । ୨୦୧୫ ମସିହାର ମିସ୍ ଉଇନିଭର୍ସ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଉର୍ବଶୀ ଭାରତ ପାଇଁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/hot-picks-miss-universe/25618-miss-universe-2015-final-hot-picks/|title=Miss Universe 2015 Final Hot Picks|last=Missosology|date=20 December 2015|publisher=}}</ref> == କଥାଚିତ୍ରରେ ଅଭିନୟ == ଉର୍ବଶୀ ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅଭିନୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅଭିନୀତ ପ୍ରଥମ କଥାଚିତ୍ର ଥିଲା ସିଙ୍ଗ୍ ସାହେବ ଦ ଗ୍ରେଟ୍, ଯେଉଁଥିରେ ସେ [[ସନ୍ନି ଦେଓଲ]]<nowiki/>ଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=https://www.indiatoday.in/movies/reviews/story/movie-review-of-singh-saab-the-great-by-faheem-ruhani-218432-2013-11-23|title=Singh Saab The Great a major disappointment|website=indiatoday.in|accessdate=23 November 2013}}</ref> ଏହାପରେ ସେ [[ହନି ସିଂହ]]<nowiki/>ଙ୍କ ଆଲବମ୍ ଗୀତ ''ଲଭ୍ ଡୋଜ୍‌''ରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/I-am-a-big-fan-of-Yo-Yo-Honey-Singh-Urvashi-Rautela/articleshow/45427575.cms|title=I am a big fan of Yo Yo Honey Singh: Urvashi Rautela|website=indiatimes.com|date=15 January 2017}}</ref> ୨୦୧୫ ମସିହାରେ ଉର୍ବଶୀ କନ୍ନଡ଼ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅଭିନୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅଭିନୀତ ପ୍ରଥମ କନ୍ନଡ଼ କଥାଚିତ୍ର ଥିଲା ମିଷ୍ଟର ଐରାବତ୍ ।<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/Urvashi-Rautela-replaces-Erica-Fernandes-in-Darshan-film/articleshow/41942547.cms|title=Urvashi Rautela replaces Erica Fernandes in Darshan film|publisher=The Times of India|date=8 September 2014}}</ref> ଏହି କଥାଚିତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଅଭିନୟକୁ ସମୀକ୍ଷକମାନେ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିବାବେଳେ ତାଙ୍କ ନୃତ୍ୟକୁ ପ୍ରସଂଶା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/kannada/movie-reviews/mr-airavatha/movie-review/49213640.cms|title=MR AIRAVATHA MOVIE REVIEW|first=Sunayana|last=Suresh|website=Times of India|date=14 May 2016}}</ref> ୨୦୧୬ ମସିହାରେ ଉର୍ବଶୀ ଦୁଇଟି ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ସନମରେ ଏବଂ ଗ୍ରେଟ୍ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ମସ୍ତିରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏଥି ସହିତ ଦୁଇଟି ଆଲବମ୍‌ରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=https://www.news18.com/news/movies/yo-yo-honey-singhs-peppy-number-gal-ban-gayi-is-what-you-need-on-your-playlist-now-1290356.html|title=Yo Yo Honey Singh's Peppy Number Gal Ban Gayi Is What You Need On Your Playlist Now|website=news18.com|accessdate=7 September 2016}}</ref> ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ସେ କାବିଲ୍ କଥାଚିତ୍ରର ଏକ ଗୀତରେ ନୃତ୍ୟ କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ଦର୍ଶକ ବହୁତ ପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=http://www.indiawest.com/entertainment/bollywood/urvashi-rautela-carries-kaabil-song-haseeno-ka-deewana-on-her/article_4298d7ba-c698-11e6-a427-8bfdc30465df.html|title=Urvashi Rautela Carries 'Kaabil' Song 'Haseeno Ka Deewana' on Her Shoulder Sans Side Dancers|website=indiawest.com|accessdate=20 December 2016|archive-date=13 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200213191333/https://www.indiawest.com/entertainment/bollywood/urvashi-rautela-carries-kaabil-song-haseeno-ka-deewana-on-her/article_4298d7ba-c698-11e6-a427-8bfdc30465df.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.mid-day.com/articles/amitabh-bachchan-compliments-urvashi-rautela-haseeno-ka-deewana-kaabil/17848177|title=Amitabh Bachchan compliments Urvashi Rautela for new version of 'Haseeno Ka Deewana'|website=mid-day.com|accessdate=21 December 2016|date=21 December 2016}}</ref> ଏହାପରେ ସେ ଏକ ବାଂଲାଦେଶୀ କଥାଚିତ୍ରରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଉର୍ବଶୀ ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ହେଟ୍ ଷ୍ଟୋରୀ ୪ରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/movie-reviews/hate-story-4/movie-review/63233743.cms|title=Hate Story 4 Movie Review|first=Rachit|last=Gupta|website=Times of India|accessdate=19 June 2018}}</ref> == ଆଧାର == {{ଆଧାର|30em}} == ବାହାର ଆଧାର == {{commons category|Urvashi Rautela|ଉର୍ବଶୀ ରାଉତେଲା}} * {{IMDb name|5856898}} * {{Twitter|UrvashiRautela}} [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୯୯୪ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ହିନ୍ଦୀ କଥାଚିତ୍ର ଅଭିନେତ୍ରୀ]] jh9jg6p3vu8x5v0xe9x2m5wn1m9zgfm ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ 0 72927 556722 552247 2024-12-06T16:47:29Z Hpsatapathy 6324 /* ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ */ 556722 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</nowiki></ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବ c ଠକ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହରେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା। ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଯାହା ରାଜର ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ​ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା ।<ref>ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା। ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍। </nowiki>'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ | 208 / 819A 25C</ref> ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା । ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଆଉ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ନିର୍ଭର କରି ପାରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ନିଜେ ଉତ୍ସ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥିଲା। ସ୍ପାର୍କ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ଅସୁବିଧାକୁ ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ କରିବ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯାଇଥିଲା । == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] ogtmfqg95i1l27maegj9rvo21lfv7sl 556723 556722 2024-12-06T16:51:53Z Hpsatapathy 6324 /* ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର */ 556723 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</nowiki></ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref></ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବ c ଠକ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହରେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା। ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଯାହା ରାଜର ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ​ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା ।<ref>ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା। ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍। </nowiki>'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ | 208 / 819A 25C</ref> ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା । ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଆଉ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ନିର୍ଭର କରି ପାରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ନିଜେ ଉତ୍ସ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥିଲା। ସ୍ପାର୍କ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ଅସୁବିଧାକୁ ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ କରିବ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯାଇଥିଲା । == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] g5623av07mi8h70r51849sk7jx2iqo2 556724 556723 2024-12-06T17:05:03Z Hpsatapathy 6324 ଲିଙ୍କ ସଜାଡିବା 556724 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</nowiki></ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref></ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''</ref> ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବୟକଟ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହରେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା। ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଯାହା ରାଜର ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ​ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା ।<ref>ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା। ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍। </nowiki>'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ | 208 / 819A 25C</ref> ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା । ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଆଉ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ନିର୍ଭର କରି ପାରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହା ନିଜେ ଉତ୍ସ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥିଲା। ସ୍ପାର୍କ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ଅସୁବିଧାକୁ ପ୍ରଜ୍ୱଳିତ କରିବ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯାଇଥିଲା । == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] kr6cnhj0niw47u2gerkeakjjigacb7d 556725 556724 2024-12-06T17:12:53Z Hpsatapathy 6324 ପୁନରାବୃତିକୁ ବାଦ 556725 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</nowiki></ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref></ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''</ref> ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବୟକଟ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହରେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା। ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଯାହା ରାଜର ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ​ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା । ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍।'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ| 208 / 819A 25C</ref> == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] f8rvz0szzc9j0ucrea9eg4hfvcsq8pt 556726 556725 2024-12-06T17:22:15Z Hpsatapathy 6324 /* ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ */ 556726 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]<nowiki></nowiki>ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା । ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref></ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''</ref> ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବୟକଟ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହରେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା। ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଯାହା ରାଜର ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ​ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା । ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍।'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ| 208 / 819A 25C</ref> == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] 8wu7huzmdbugsuu6svk3p0blpv0qtal 556727 556726 2024-12-06T17:30:10Z Hpsatapathy 6324 /* ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) */ 556727 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]<nowiki></nowiki>ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା । ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref></ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''</ref> ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବୟକଟ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହବନ୍ଦୀ ଭାବେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା । ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବା ଯାହା ରାଜର ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ । ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା । ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍।'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ| 208 / 819A 25C</ref> == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] idjkgrnenphejfpn7v66bhfzzoz5kr6 556728 556727 2024-12-06T17:37:35Z Hpsatapathy 6324 /* ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) */ 556728 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Indian independence movement}} {{short description|Indian struggle for the freedom from British}} {{Colonial India}} '''ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ''', ହେଉଛି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଘଟଣାବଳୀଗୁଡ଼ିକର ଶୃଙ୍ଖଳା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୁଦାୟ ୯୦ ବର୍ଷ (୧୮୫୭-୧୯୪୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରଥମ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସାଧାରଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ବଙ୍ଗଳାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାନାଯାଏ । ପରେ ଏହା ନୂତନ ଭାବରେ ଗଠିତ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]]ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାରବାଦୀ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ ପରୀକ୍ଷାରେ ହାଜର ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସହିତ ଅଧିକ ଅଧିକାର, ସାଧାରଣ ଅର୍ଥନୀତି, ନିଜ ମାଟିର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱ-ଶାସନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଧିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦେଖାଗଲା ଯେପରିକି ଲାଲ-ବାଲ-ପାଲ ତ୍ରିମୁଖୀ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏବଂ ଅରୋବିନ୍ଦ ଘୋଷ, ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲାଈଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> ୧୯୨୦ ଦଶକରୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କଂଗ୍ରେସ [[ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କର ଅହିଂସା ଏବଂ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିଯାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]], [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]], [[ବାଘା ଯତୀନ]], ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଭଳି ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ସଶସ୍ତ୍ର ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। [[ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର]], ସୁବ୍ରମଣ୍ୟ ଭାରତୀ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]], [[ବଙ୍କିମ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ]] ଏବଂ କାଜୀ ନଜରୁଲ ଇସଲାମ ଭଳି କବି ଏବଂ ଲେଖକ ସାହିତ୍ୟ, କବିତା ଏବଂ ଭାଷଣକୁ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା ପାଇଁ ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। । ନାରୀବାଦୀମାନେ ଯେପରିକି [[ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ]] ଭାରତୀୟ ମହିଳାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଏବଂ ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ।<ref name="ChandraMukherjee2016" /> [[ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର|ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର]] ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଭାଗର କାରଣକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଅବଧିରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ [[ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ଏବଂ ଜାପାନ ସହାୟତାରେ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୀର୍ଷରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଏକ ଜନ-ଆଧାରିତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା ​​। ଏହା ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଆଦର୍ଶଗତ ବିବର୍ତ୍ତନର ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତିକ୍ରମ କଲା । ଯଦିଓ ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଧାରଣା ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଥିଲା, ଏହା ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ, ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ, ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଏବଂ ନାଗରିକ-ଉଦାରବାଦୀ ରାଜନୈତିକ ଗଠନ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ପୁଞ୍ଜିପତି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ ଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକ ପରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଦୃଢ଼ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧିର କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭କୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଏକ ଡୋମିନିଅନ୍ ଅଫ୍ କ୍ରାଉନ୍ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ [[ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ]] କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା, ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା; ୧୯୫୬ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କଲା । ୧୯୭୧ରେ, ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ, [[ବାଂଲାଦେଶ]]ର ପିପୁଲ୍ସ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଭାବରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । == ପୃଷ୍ଠଭୂମି == === ଭାରତରେ ପ୍ରାଥମିକ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦ === ୟୁରୋପୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଭ୍ରମଣକାରୀ [[ଭାସ୍କୋ ଡା ଗାମା]]<nowiki></nowiki>ଙ୍କଦ୍ୱାରା ୧୪୯୮ ମସିହାରେ କାଲିକଟ୍ ବନ୍ଦରରେ ଲାଭଜନକ ମସଲା ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ଧାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପରେ, ଡଚ୍ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ବାଣିଜ୍ୟକେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଥମ ଇଂରାଜୀ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ୧୬୧୩ ମସିହାରେ [[ସୁରତ|ସୁରଟ]]ରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | p = 9} }</ref> ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଏସିଆର ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ର ସମେତ ଇଂରାଜୀ ଉପନିବେଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଆସିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟୁନିଅନ୍ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡ୍ ୧୭୦୭ରେ ଉପମହାଦେଶରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ]]ର ଅବନତି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref>{{Harvnb | Heehs | 1998 | pp = 9-10} 5</nowiki></ref> ୧୭୫୭ ମସିହାରେ [[ପଲାସି ଯୁଦ୍ଧ]] ପରେ, ଯେଉଁଥିରେ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିବା [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]]ର ଭାରତୀୟ ସେନା, ସିରାଜ ଉଦ-ଡୌଲା ନବାବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା । ବଙ୍ଗଳା କମ୍ପାନୀ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଲା ଏବଂ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ୧୭୬୪ ମସିହାରେ [[ବକ୍ସର ଯୁଦ୍ଧ]] ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗ, [[ବିହାର]] ଏବଂ [[ମେଦିନୀପୁର|ମେଦିନାପୁର]] ଅଂଶ ସମେତ [[ଓଡ଼ିଶା|ଓଡ଼ିଶା]]ର କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ହାସଲ କଲା।<ref>{{ହରଭନବ|ହେହ|1998|pp=11–12}}</ref> [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]]ଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନରେ ଆସିଥିଲା ​​। କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ, କିମ୍ବା ଏହାର ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନରେ ଏକ ସହାୟକ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏକ ଅଂଶ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କମ୍ପାନୀ ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କାବୁ କରି, ସେମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କଲା । ପଞ୍ଜାବରେ ୧୮୪୯ରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା, ପ୍ରଥମ (୧୮୪୫-୧୮୪୬) ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଶିଖ (୧୮୪୮-୧୮୪୯)ରେ ଶିଖ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ପରେ ପଞ୍ଜାବ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ଆସିଥିଲା । ୧୮୩୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇଂରାଜୀ ଶିକ୍ଷାର ମାଧ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ନାପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ। ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଇଂରେଜ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ମାନଦଣ୍ଡ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ପ୍ରତିବାଦ (ମାକାଉଲାଇଜିମ୍) ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Clive.jpg| ପଲାସୀ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମିର ଜାଫରଙ୍କ ସହ ରବର୍ଟ କ୍ଲାଇଭ ଫାଇଲ:Tipu death.jpg|ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ବ୍ରିଟିଶ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିୟମ କିମ୍ବା ପରୋକ୍ଷ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିଲେ। </gallery> === ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ବିଦ୍ରୋହ === ପୁଲି ଥିଭର୍ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ୟତମ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଆର୍କୋଟର ନବାବଙ୍କ ସହିତ ସେ ବିବାଦ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରମୁଖ ଶୋଷଣ ହେଲା ମାରୁଦନାୟାଗାମଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ମୁହାଁମୁହିଁ, ଯିଏକି ପରେ ୧୭୫୦ ଦଶକ ତଥା ୧୭୬୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଭାରତର [[ତାମିଲନାଡୁ]] ରାଜ୍ୟର ବର୍ତ୍ତମାନର ତିରୁନେଲଭେଲି ଜିଲ୍ଲା ନେଲକାଟୁମସେଭାଲ ପୁଲି ଥିଭାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ସୟଦ ମୀର ନିସାର ଅଲି ଟିଟୁମିର, ଜଣେ ଇସଲାମ ପ୍ରଚାରକ ଯିଏ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଜମିଦାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୃଷକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସେ ନାର୍କେଲବେରିଆ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ବାଉଁଶ ଦୁର୍ଗ ('ବାନସର କେଲା') ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ବଙ୍ଗୀୟ ଜନସମାଜ କିମ୍ବଦନ୍ତୀକୁ ଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦୁର୍ଗର ଧ୍ୱଂସାବଳୀ ପରେ, ଟିଟୁମିର ୧୯ ନଭେମ୍ବର ୧୮୩୧ରେ ତାଙ୍କର କ୍ଷତରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ। ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଏକ କଠୋର ପ୍ରତିରୋଧ ମହିଶୁରଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ମହିଶୁର ଯୁଦ୍ଧ ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ମହିଶୁର ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ), ମରାଠା କନଫିଡେରେସି ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା । ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ [[ଟିପୁ ସୁଲତାନ]] ପଶ୍ଚିମ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦିଗରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ, ଯେତେବେଳେ ମରାଠା ଏବଂ ନିଜାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଉତ୍ତରରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାଇଦର ଅଲି ଏବଂ ଟିପୁଙ୍କ ଘର (୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହୋଇଥିଲା) ମହିଶୁର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜିତି ଭାରତର ଅଧିକ ଭାଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲା । ୧୭୬୬ ମସିହାରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନିଜାମ ଉତ୍ତର ସିର୍କାରକୁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ। ଆଜିର ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିଭାଜନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଜା [[ଜଗନ୍ନାଥ ଗଜପତି ନାରାୟଣ ସିଂହ ଦେଓ]] ଦ୍ୱିତୀୟ ଫରାସୀ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ, ଫରାସୀମାନଙ୍କ ସହିତ ୧୭୫୩ ମସିହାରୁ ନିଜାମଙ୍କ ପୂର୍ବ ସମ୍ପତ୍ତି ସମାନ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ହସ୍ତାନ୍ତର ଅନୁଯାୟୀ ବିଦ୍ରୋହ କରୁଥିଲେ । ନାରାୟଣ ଦେଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅପ୍ରେଲ ୧୭୬୮ ମସିହାରେ ଜେଲମୁର ଦୁର୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତ ଗୋଳାବାରୁଦ ଶକ୍ତି କାରଣରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ଆଦିବାସୀ ବସତିସ୍ଥିତ ଉପକଣ୍ଠକୁ ପଳାଇଥିଲେ ଏବଂ ଡିସେମ୍ବର ୧୭୭୧ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । କେରଳ ଭର୍ମା ପାଜାସୀ ରାଜା ଭାରତର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ସେ ୧୭୭୪ରୁ ୧୮୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କନ୍ନୁର ନିକଟ ଉତ୍ତର ମାଲାବାରର କୋଟିୟୁର କିମ୍ବା କୋଟିଓଟ୍ ରାଜକୁମାର ଥିଲେ। ସେ ୱିନାଡର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସହ ଏକ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଧରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଭାଙ୍ଗି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର୍ (୧୭୩୦ – ୧୭୯୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଭାରତୀୟ ସିଭାଗାନାର ରାଣୀ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ ମ୍ୟାଚ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର, ଭାଲାରି, ସିଲାମ୍ବମ୍ (ବାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରି ଯୁଦ୍ଧ), ଘୋଡ଼ା ଚଢ଼ିବା ଏବଂ ତୀରନ୍ଦାଜ ଭଳି ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ ଏବଂ ଫ୍ରେଞ୍ଚ, ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭଳି ଭାଷା ସହିତ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ମୁଥୁଭାଡୁଗାନାଥାପେରିଆ ଉଦୟାତେଭାରଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଏବଂ ଆରକୋଟର ନବାବଙ୍କ ପୁଅ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଗୋପାଳ ନାଏକର ଏବଂ ହାଇଦର ଅଲିଙ୍କ ସହ ଏକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଖୋଜିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କୁ ସେ ୧୭୮୦ ମସିହାରେ ସଫଳତାର ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ରାଣୀ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଗୋଦାମଘର ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତାଙ୍କର ଜଣେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଅନୁଗାମୀ, କୁଇଲି, ନିଜକୁ ତେଲରେ ବୁଡ଼ାଇ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଘର ଭିତରକୁ ଯାଇ ନିଜକୁ ଜାଳିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଗୋଳାବାରୁଦ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ବିସ୍ଫୋରଣରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ରାନୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆର ତାଙ୍କ ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଉଦୟୟାଲଙ୍କ ସମ୍ମାନାର୍ଥେ "ଉଦୟୟାଲ" ନାମକ ଏକ ମହିଳା ସୈନ୍ୟ ଦଳ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ରାଣୀ ନାଚିଆର୍ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ଆଉ ଦଶ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=http: //www.thenewsminute.com/article/remembering-queen-velu-nachiyar -sivagangai-first-queen-fight-british-55163|title=ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲ to ଼ୁଥିବା ପ୍ରଥମ ରାଣୀ ସିଭଗଙ୍ଗାଇର ରାଣୀ ଭେଲୁ ନାଚିଆରଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବା|ୱେବସାଇଟ୍=ସମ୍ବାଦ ମିନିଟ୍|ତାରିଖ=3 ଜାନୁଆରୀ 2017}}</ref> <ref>news {ସମ୍ବାଦ | url = http: //timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/Velu-Nachiyar-Jhansi-Rani-of-Tamil-Nadu/articleshow/51436071.cms | title = ଭେଲୁ ନାଚିଆର, ତାମିଲର ଜାନସୀ ରାନୀ | ନାଡୁ | ତାରିଖ = 17 ମାର୍ଚ୍ଚ 2016 | ଖବରକାଗଜ = ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}</nowiki></ref> ବୀର ପାଣ୍ଡ୍ୟା କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପଲିଗାର୍ ଏବଂ [[ତାମିଲନାଡୁ]]ର ପଞ୍ଚଲାନ୍କୁରିଚିର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା କାବୁ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ୧୭୯୯ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://///www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|title=ଦକ୍ଷିଣରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ|url- ସ୍ଥିତି=ମୃତ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904104239/http://www.sanmargroup.com/Newsmain/Matrix/June2001/LegVeeraJ01.htm|archiveate=4 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2012|access-date=2023-05-10|archive-date=2012-09-04|url-status=dead}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଧୀରନ୍ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ଜଣେ କଙ୍ଗୁ ନାଡୁ ଅଧିନାୟକ ଏବଂ ତାମିଲନାଡୁର ପାଲାୟାକକର ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।<ref>{{ପୁସ୍ତକ|ଲେଖକ=କେ। ଗୁରୁ ରାଜେଶ|ବର୍ଷ=2015|ଆଖ୍ୟା=ସରଫରୋଶ: ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ନାଡି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ|url=https: //books.google.com/? Id = c_dLCgAAQBAJ & pg = PT65 & dq = dheeran + chinnamalai # v = onepage & q = dheeran% 20chinnamalai & f = false|ପ୍ରକାଶକ=ଧାରଣା ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=65|isbn=978-93-5206-173-0}}</ref> କାଟାବୋମ୍ୟାନ ଏବଂ ଟିପୁ ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ମରାଠାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ମାରୁଥୁ ପାଣ୍ଡିଆର୍ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ [[କୋଏମ୍ବାଟୁର]]ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହଯୋଗୀ ଦଳର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଅଟକାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଣୁ ଚିନ୍ନାମାଲାଇ ନିଜେ କୋଏମ୍ବାଟୁର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟବାହିନୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଲେ । ଚିନ୍ନାମାଲାଇ [[ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ]]ରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୦୧ ମସିହାରେ କାଭେରୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ, ୧୮୦୨ ମସିହାରେ ଓଡାନାଇଲାଇ ଏବଂ ୧୮୦୪ରେ ଆରାଚାଲୁରରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|title=Chinnamalai, a lesser-known freedom fighter of Kongu soil|newspaper=The Hindu|date=2 August 2008|access-date=10 May 2023|archive-date=14 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914020119/http://www.hindu.com/2008/08/02/stories/2008080254520600.htm|url-status=dead}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Puli Thevar Statue in his Nerkattumseval Palace 2013-08-12 06-35.jpeg| ୧୭୫୦ରୁ ୧୭୬୦ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଭାବରେ ପୁଲି ଥିଭର୍ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।<ref>https://books.google.com/books?id=rdG1AAAAIAAJ&q=puli+thevan&dq=puli+thevan</ref> ଫାଇଲ:Veera Kerala Varma Pazhassi Raja.jpg|ପାଜାସୀ ରାଜା, କୋଟିଓଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି କ୍ରମାଗତ ସଂଘର୍ଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Velu Nachchiyar 2008 stamp of India.jpg| ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭେଲୁ ନାଚିୟର୍, ସର୍ବପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ରାଣୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ । ଫାଇଲ:Veerapandiya Kattabomman 1999 stamp of India.jpg|ଭେରାପାଣ୍ଡିଆ କାଟାବୋମ୍ୟାନ, ପଞ୍ଚାଲାନକୁରିଚିର ଜଣେ ପାଲାୟକାରର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଲିଗାର୍ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। </gallery> === ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ}} [[File:Bakshi Jagabandhu.jpg|thumb|ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] [[୧୮୧୭]] ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପ୍ରଥମ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ନାମ '''ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ''' ବା '''ଖୋର୍ଦ୍ଧା ବିଦ୍ରୋହ''' । ଏହାକୁ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ କୁହାଯାଉଥିଲେହେଁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଥିଲା ଭାରତର ପହିଲି ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇ । ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ସଂଗ୍ରାମ ବୀର [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଦ୍ୟାଧର ମହାପାତ୍ର ଭ୍ରମରବର ରାୟ । ନିଜର ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ସେ [[ଖୋର୍ଦ୍ଧା]] ରାଜାଙ୍କର ସେନାପତି ହୋଇପାରିଥିଲେ । ପାଇକ ସର୍ଦାରମାନଙ୍କର ସମ୍ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ସେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜମାନଙ୍କର କଠୋର ଦମନ ନୀତି ସତ୍ତ୍ୱେ, ବକ୍ସିଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ଓ ପାଇକମାନଙ୍କର ମିଳିତ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ରୋହ ଦମନ କରିବା ସହଜ ହୋଇନଥିଲା । ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲୁରଖିବାପରେ ଅନେକ ପାଇକ ସର୍ଦାର ଧରାପଡ଼ି ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ । [[ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ]]ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ [[ଓଡ଼ିଶା]]ରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite book|last=Kalia|first=Ravi|title=Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City|year=1994|publisher=Southern Illinois University Press|pages=31|url=http://books.google.com/?id=F2YSPiKbmHkC&pg=PA31&lpg=PA31&dq=paik+rebellion#v=onepage&q=paik%20rebellion&f=false|isbn=9780809318766}}</ref> ବୀର ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୀରତ୍ୱର ପରାକାଷ୍ଠା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରୁ ଗୋରା ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସକମାନଙ୍କୁ ହଟାଇବା ନିମନ୍ତେ ତରବାରୀ ଧରିବା ପାଇଁ ପଶ୍ଚାତପଦ କରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପାଇକମାନେ ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ । କାରଣ ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଗୋପର କରୁଣାକର ସର୍ଦ୍ଦାରଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଗଲା, କୁଜଙ୍ଗର ନାରାୟଣ ପରମଗୁରୁ ଓ କନିକାର ବାମଦେବ ପାଟ୍ଟଯୋଷୀ ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର ଦଣ୍ଡ ଭୋଗ କଲେ ଏବଂ [[ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ]]ଙ୍କୁ ଗଛର ଦୁଇ ଡାଳରେ ବାନ୍ଧି ବର୍ବରତାର ସହିତ ଚିରି ଦିଆଯାଇଥିଲା । ବିପ୍ଳବୀ [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ]] ବିଶ୍ୱାସଘାତକତାର ଶିକାର ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ । ପରିଶେଷରେ [[ମୁକୁନ୍ଦ ଦେବ]] ବନ୍ଦୀ ହେଲେ । ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ତେଜୀୟାନ ଅଗ୍ନିଶିଖା ଲିଭିଗଲା । ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପାଖରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇକମାନଙ୍କର ପୁରୂଣାକାଳିଆ ହାତ ହତିଆର ଟେକି ପାରିଲା ନାହିଁ । ବିଦ୍ରୋହ ବିଫଳ ହେଲା । ବକ୍ସି ଧରା ପଡ଼ିଲେ । ୧୮୨୫ରୁ ୧୮୨୯ ଯାଏ ନ‌ଜରବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରହି ଶେଷନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ କଟକରେ ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ, ଏବେ ତାକୁ ବକ୍ସିବଜାର କୁହାଯାଉଛି ।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୦}} ଇଂରେଜମାନେ ଏଇ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁରାପୁରି ଦମନକରିବାପାଇଁ ରବର୍ଟ କେର୍ ଆଉ ତାଙ୍କ ପରେ ଉଇଲକିନ୍‌ସନ୍ ସାହେବଙ୍କୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କରିପଠାଇଲେ । ୧୮୧୯ରେ ଇଂରେଜ କମ୍ପାନୀ ଘୋଷଣା କଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାଇକ, ଦଳବେହେରା, ଦଳେଇ, ସରଦାର, ସରବରାକାରମାନେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହରେ ନେତା ସାଜିଥିଲେ ସେମାନେ ଆସି ନିଜର ଭୁଲ ମାନିଲେ କ୍ଷମା ଦିଆଯିବ । ନଚେତ୍ ସେମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଶାସ୍ତି ଦିଆଯିବ। === ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ === {{ମୁଖ୍ୟ|ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହ}} ୧୮୫୫ ମସିହା ଜୁନ ୩୦ ତାରିଖରେ ଦୁଇ ସାନ୍ତାଳ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ସିଧୁ ଓ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି [[ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ]] ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସିଧୁ ମୁର୍ମୁ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ନିଜ ଆଇନ ତିଆରି କରି ଓ ତାହା ଲାଗୁ କରି କର ଆଦାୟ କରିବା ।<ref name="Mello 2018 p.">{{cite book |last=Mello |first=L.D. |url=https://books.google.ca/books?id=JJFeDwAAQBAJ |title=Community Development: Rural, Urban and A Tribal Perspective |publisher=FSP Media Publications |year=2018 |page= |access-date=2023-08-15}}</ref> ସାନ୍ତାଳମାନଙ୍କର ଆଦିମ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ସେନାର ବାରୁଦ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ତାଳ ଦେଇପାରିନଥିଲା । କମ୍ପାନୀ ସପ୍ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ, ୪୦ତମ ନେଟିଭ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି ରେଜିମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା । ୧୮୫୫ ଜୁଲାଇରୁ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୫୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କହଲଗାଁ, ସୁରି, ରଘୁନାଥପୁର ଓ ମୁଙ୍କତୋରା ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ଧରଣର ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite book |last=McConnell |first=Gordon |title=Encyclopedia of Indian History:19th Century, Vol 2 |publisher=Bibliotex |year=2022 |isbn=9781984668103 |pages=298 |language=en-US}}</ref> ଶେଷରେ ସିଦ୍ଧୁ ଏବଂ କାହ୍ନୁ ମୁର୍ମୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ନିହତ ହେବା ପରେ କମ୍ପାନୀ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ସାନ୍ତାଳ ନେତାମାନେ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦ ସାନ୍ତାଳଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୫୦୦ରୁ ୨୦୦୦ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟ ସହ ଗୋପାଳ ଏବଂ ଲୋହାର ଆଦି ଅଣ-ଆଦିବାସୀମାନେ ଖବର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇବା ସମର୍ଥନ କରଥିଲେ ।<ref>{{Cite book |url=https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsttm |title=Texts of Power: Emerging Disciplines in Colonial Bengal |publisher=University of Minnesota Press |year=1995 |isbn=978-0-8166-2686-1 |editor=Partha Chatterjee |edition= |location=Minneapolis, London |pages=191 |jstor=10.5749/j.ctttsttm}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh |first=Kumar Suresh |url=https://books.google.com/books?id=UhAwAQAAIAAJ |title=People of India: Bihar, including Jharkhand (2 pts) |date=2008 |publisher=Anthropological Survey of India |isbn=978-81-7046-303-0 |pages=584 |language=en}}</ref> === ୧୮୫୭ର ବିଦ୍ରୋହ === ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା । ଏହାକୁ ଦମନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କମ୍ପାନୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ । କମ୍ପାନୀର ସେନାରେ ସେବା ସର୍ତ୍ତ ଏବଂ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ, ଦିନକୁ ଦିନ ସିପାହୀମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କୁସଂସ୍କାର ସହିତ ବିବାଦ ଭିତରକୁ ଆସିଲା ।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=33}}</ref> ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଉଚ୍ଚ ଜାତିର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟତା, ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ହେତୁ ଜାତିର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ଢାଞ୍ଚାର ଗୁଜବ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।<ref name="Chandra 1989 34">{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=34}}</ref> ସିପାହୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ହାତୀକୁ ହୋମିଓପାଥି ଭଳି [[ଦରମା|ବେତନ]] ଏବଂ ଜାତିଗତ ଭେଦଭାବଦ୍ୱାରା ନିରାଶ ହୋଇଥିଲେ, ପଦୋନ୍ନତି ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ ।<ref name="Chandra 1989 34" /> ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାରତୀୟ ଶାସକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦାସୀନତା ଯେପରିକି [[ମୋଗଲ]] ଏବଂ ପୂର୍ବ-ପେଶୱା ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜନୈତିକ କାରଣ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ମାର୍କସ୍ ଅଫ୍ ଡେଲହୌସିର ହରଣ ନୀତି, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିବା ''ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଅଫ ଲାପ୍ସ'', ଏବଂ ବଂଶଧରଙ୍କ ପୂର୍ବାନୁମାନିତ [[ଲାଲ କିଲ୍ଲା]]ର ନିକଟରେ ଥିବା [[କୁତବମିନାର|କୁତବ ମିନାର]] ([[ଦିଲ୍ଲୀ]] ନିକଟରେ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ପୈତୃକ ମହଲରୁ ମୋଗଲଙ୍କୁ ବେଦଖଲ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା । ଅନ୍ତିମ ଝାସ: ନୂତନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ପାଟର୍ନ ୧୮୫୩ ଏନ୍ଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲ କାର୍ଟ୍ରିଜରେ ଟାଲୋ (ଗୋରୁ) ଏବଂ ଲାର୍ଡ (ଘୁଷୁରୀ ଚର୍ବି)ର ଗୁଜବ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିଲା । ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ରାଇଫଲରେ ଲୋଡ୍ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଦାନ୍ତରେ କାର୍ଟ୍ରିଜ୍ କାମୁଡ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ଗୋରୁ ଏବଂ ଘୁଷୁରୀର ଚର୍ବିର ଉପସ୍ଥିତି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଧାର୍ମିକ ଭାବରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଥିଲା।<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+bd0018)|title=1857ର ବିଦ୍ରୋହ|ପ୍ରକାଶକ=[[କଂଗ୍ରେସର ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=10 ନଭେମ୍ବର 2009|access-date=2020-02-28|archive-date=2020-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228134414/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r%3Ffrd/cstdy:@field(DOCID%2Bbd0018)|url-status=live}}</ref> [[ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ]], ବିଦ୍ରୋହୀ ଯିଏ ୧୮୫୭ ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହର ନିଆଁ ଲଗାଇଥିଲେ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ, (ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ ବୋଲି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ) ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୯ରେ ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଏକାକୀ କାର୍ଯ୍ୟ ବଙ୍ଗୀୟ ସେନାକୁ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇନଥିଲା । ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଫାଶୀ ପାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ, ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେ ଏବଂ ନାନାସାହେବଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଥିଲେ (କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦ ମଇରେ ମିରଟର ବିଦ୍ରୋହକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିବାର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ) । ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ, ୮୨ ବର୍ଷୀୟ ବାହାଦୂର ଶାହା ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ୧୮୫୭ର ଅଶାନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାରେ ସିପାହୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପିଯିବା ପରେ ହିଁ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପୂର୍ବତନ ଶାସକମାନେ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ବାହାଦୁର ଶାହାଙ୍କ ଦିଲ୍ଲୀର କବାଟ ବାଡ଼େଇବା ପରେ ବିଦ୍ରୋହରେ ତାଙ୍କ ନାମର ସମର୍ଥନ ଦେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା। [[ଫାଇଲ:1957_Rani_Laxmi_Bai_2.jpg|thumb|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଡାକ ଟିକଟ]] କଲିକତା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ରୁଦ୍ରାଙ୍ଗସୁ ମୁଖାର୍ଜୀ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ପାଣ୍ଡେ ଜଣେ ଅକସ୍ମାତ ନାୟକ । ସେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ୨୯ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୮୫୭ରେ ସେ ଭାଙ୍ଗଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମତ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏକାଡେମିକ୍ ଗବେଷଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ । ତାଙ୍କ ପରି ଅନେକ ଐତିହାସିକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସରେ ଏହାର କୌଣସି ଆଧାର ନାହିଁ, ପାଣ୍ଡେଙ୍କୁ କାହାଣୀ ଐତିହାସିକମାନେ ନାୟକ କରିସାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https: //timesofindia.indiatimes। com / city / lucknow / Mangal-Pandey-an-accidental-hero / Articleshow / 2498090.cms? from = mdr|title=ମଙ୍ଗଲ ପାଣ୍ଡେ ଏକ ଆକସ୍ମିକ ହିରୋ|କାର୍ଯ୍ୟ=ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ}}{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ୧୦ ମଇ ୧୮୫୭ରେ, ମିରଟରେ ଥିବା ସିପାହୀମାନେ ପଦବୀ ଭାଙ୍ଗି ସେମାନଙ୍କ କମାଣ୍ଡିଂ ଅଫିସରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, କିଛି ଜଣଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେମାନେ ୧୧ ମଇରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚି କମ୍ପାନୀର ଟୋଲ ହାଉସରେ ନିଆଁ ଲଗାଇ ଲାଲ କିଲ୍ଲାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ [[ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ|ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ]], ବାହାଦୂର ଶାହାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ନେତା ଏବଂ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ପୁନଃ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ସମ୍ରାଟ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ରାଜି ହେଲେ ଏବଂ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା'' ଶେହେନ୍ସା-ଇ-ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ''ଘୋଷିତ ହେଲା।<ref>{{harvnb|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=31}}</ref> ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇଉରୋପୀୟ, ୟୁରାସିଆନ୍ ଏବଂ ସହରର ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ।<ref>{{harvnb|David|2002|p=122}}</ref> [[ଫାଇଲ:Bahadur_Shah_Zafar.jpg|thumb|ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର ଦ୍ୱିତୀୟ (୧୭୭୫-୧୮୬୨), ମଇ ମାସ ୧୮୫୮ରେ, "ଦିଲ୍ଲୀର ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ୧୮୫୭-୫୮ର ବିଦ୍ରୋହକୁ ସମର୍ଥନ କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବିଚାରକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ" ଏବଂ ରେଙ୍ଗୁନରେ ନିର୍ବାସନ ପାଇଁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଏକମାତ୍ର ଛବି ।]] ଔଧ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ନାଗରିକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଅନୁସରଣ କଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଘଟିଲା ।<ref>{{Harvnb|Chandra|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=35}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପ୍ରଥମେ ଅସଚେତିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରାପଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶେଷରେ ବାହୁବଳ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସଂଗଠନର ଅଭାବଯୋଗୁଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଉନ୍ନତି ବିଦ୍ରୋହର ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ସାଜିଥିଲା ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|pp=38–39}}</ref> ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଅବରୋଧ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୭ରେ ସହରକୁ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ।<ref>{{ହରଭନବ|ଚନ୍ଦ୍ର|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମୁଖାର୍ଜୀ|ମହାଜନ|1989|p=39}}</ref> ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ଶେଷ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ [[ଗ୍ୱାଲିଅର|ଗ୍ୱାଲିଅର୍]]ରେ ୧୭ ଜୁନ୍ ୧୮୫୮ରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ [[ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ|ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ]] ନିହତ ହୋଇଥିଲେ। ତାଣ୍ଟିଆ ଟୋପେଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ପୋରାଡିକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ୧୮୫୯ ମସିହା ବସନ୍ତ ଋତୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ବିଦ୍ରୋହୀ ଶେଷରେ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆଧୁନିକ ଭାରତ ଇତିହାସରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୋଡ଼ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ସାମରିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ, <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|p=32}}</ref> ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତ କିପରି ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେବ ସେଥିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଭାରତ ଅଧିନିୟମ ୧୮୫୮ ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ପାନୀ ଭାରତ ଶାସନରେ ଜଡ଼ିତ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ।<ref name="WDL">{{cite web|url=http://www.wdl.org/en/item/393/|ଟାଇଟଲ୍=ଅଫିସିଆଲ୍, ଭାରତ|ୱେବସାଇଟ୍=[[ବିଶ୍ୱ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ]]|ତାରିଖ=1890–1923|ପ୍ରବେଶ ତାରିଖ=30 ମଇ 2013|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219213715/https://www.wdl.org/en/item/393/|url-status=live}}</ref> ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶୀର୍ଷରେ ଥିଲା କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ, ଯାହାକୁ ବିଧାନ ସଭାଦ୍ୱାରା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଥିଲା ପରିଷଦ; <ref>{{Harvnb|Heehs|1998|pp=47–48}}</ref> ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (ଭାଇସରାୟ) ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ, ଭାଇସରାୟ ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାୟୀ ଥିଲେ । ରାଜକୀୟ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଜନସେବା ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ରାଜକୁମାରଙ୍କଠାରୁ ଜମି ଜବରଦଖଲ ନୀତି ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ, ଧାର୍ମିକ ସହନଶୀଳତା ଆଦେଶ କଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବାରେ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଟିଲିରି (ତୋପ ବାହିନୀ) ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ବାହାଦୂର ଶାହା ବର୍ମାର [[ୟାଂଗୋନ|ରେଙ୍ଗୁନ]]କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ୧୮୬୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୭୬ ​​ମସିହାରେ, ଏକ ବିବାଦୀୟ ପଦକ୍ଷେପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ଡିସ୍ରାଏଲି ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟର ଅତିରିକ୍ତ ଆଖ୍ୟା ଦେବା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନର ଉଦାରବାଦୀମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଯେ ଟାଇଟଲ୍ ବ୍ରିଟିଶ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ବିଦେଶୀ ଅଟେ ।<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/|title=Disraeli: The Romance of Politics|last=Robert P. O'Kell|isbn=9781442661042|ବର୍ଷ=2014|ପ୍ରକାଶକ=ଟରୋଣ୍ଟୋ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=443–44|access-date=2020-02-28|archive-date=2014-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140626170830/http://books.google./|url-status=live}}</ref>{{Gallery |File:Indian revolt of 1857 states map.svg|୧୮୫୭ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସମୟରେ ଭାରତର ମାନଚିତ୍ର । |File:Rani of jhansi.jpg|ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଇ, ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ଡକ୍ଟ୍ରିନ୍ ଅଫ୍ ଲାପ୍ସ ହେତୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହରାଇଥିଲେ |File:"Attack of the Mutineers on the Redan Battery at Lucknow, July 30th, 1857,.jpg|ଲକ୍ଷ୍ନୋରେ ରେଡାନ୍ ବ୍ୟାଟେରୀ ଉପରେ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ, ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୭ |File:Vereshchagin-Blowing from Guns in British India.jpg|ଇଂରେଜମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହର ଦମନ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧୁକରୁ ଗୁଳି ଉଡ଼ିବାଦ୍ୱାରା ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥାଏ।|align=center|width=140|lines=4}} == ସଙ୍ଗଠିତ ଗତିର ବୃଦ୍ଧି == [[ଫାଇଲ:1st_INC1885.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|ପୃଷ୍ଠା = 179}} ଉଦ୍ଧୃତ: "ଅଣ-ୟୁରୋପୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଆଧୁନିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟିଥିଲା।" / ref></nowiki>]] ୧୮୫୭ ବିଦ୍ରୋହର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦଶନ୍ଧିଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ସଚେତନତା, ଭାରତୀୟ ଜନମତ ପ୍ରକାଶ ଏବଂ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ନେତୃତ୍ୱର ଆବିର୍ଭାବ ସମୟ ଥିଲା। ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ୧୮୬୭ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ ଆସୋସିଏସନ ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜୀ ୧୮୭୬ ମସିହାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ନ୍ୟାସନାଲ ଆସୋସିଏସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆଲାନ ଅକ୍ଟାଭିଆନ ହ୍ୟୁମ ନାମକ ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କଟିସ୍ ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ, ସତୁରି ଜଣ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀ[[ମୁମ୍ବାଇ| ବମ୍ବେ]]ରେ ୧୮୮୫ ମସିହାରେ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ]] ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।<ref name="Marshall2001" /> ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ ସଫଳ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶିକ୍ଷିତ ପ୍ରାଦେଶିକ ଅଭିଜିତ, ଆଇନ, ଶିକ୍ଷାଦାନ ଏବଂ ସାମ୍ବାଦିକତା ଭଳି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିଲେ । ଏହାର ଆରମ୍ଭରେ, କଂଗ୍ରେସର କୌଣସି ସୁପରିଭାଷିତ ଆଦର୍ଶ ନଥିଲା ଏବଂ ଏକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଉତ୍ସଗୁଡିକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ନଥିଲା । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଏହା ଏକ ବିତର୍କକାରୀ ସମାଜ ଭାବରେ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଲା, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ ପ୍ରତି ନିଜର ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କମ୍ ବିବାଦୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେପରିକି ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ଅଧିକାର କିମ୍ବା ସୁଯୋଗ (ବିଶେଷକରି ନାଗରିକ ସେବା)ରେ ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂକଳ୍ପଗୁଡିକ ଭାଇସରୟଙ୍କ ସରକାର ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲାଭ ସାମାନ୍ୟ ଥିଲା । ସମଗ୍ର ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାକୁ ଦାବି ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ସହରୀ ଅଭିଜାତ୍ୟଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ସ୍ୱର ଉଠାଇଲା; <ref name="Marshall2001" /> ଅନ୍ୟ ସାମାଜିକ ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅବହେଳିତ ରହିଲା।<ref name="Marshall2001" /> ତଥାପି ଇତିହାସର ଏହି ଅବଧି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲା, ଯାହାର ସଦସ୍ୟଗଣ ଉପମହାଦେଶର ସମସ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିଲେ ​​ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଭାରତର ଧାରଣାର ପ୍ରଥମ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଥିଲା । ସ୍ୱାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ''ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ '' ଭଳି ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ରାମ ମୋହନ ରୟ ତଥା ଅନ୍ୟ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅଗ୍ରଗାମୀ ସଂସ୍କାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭାବେ ଗଢ଼ିଉଠିଲେ । ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ, [[ରାମକୃଷ୍ଣ]], [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଚିଦାମ୍ବରମ ପିଲ୍ଲାଇ, [[ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର|ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର]] ଏବଂ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଭଗିନୀ ନିବେଦିତା]] ନବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଇଉରୋପୀୟ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ପଣ୍ଡିତଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ୱଦେଶୀ ଇତିହାସର ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାର ବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।<ref name="Marshall2001" /> == ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାର ଉତ୍ଥାନ == [[ଫାଇଲ:1909magazine_vijaya.jpg|thumb|301x301_ପିକସେଲ|ତାମିଲ ପତ୍ରିକା ବିଜୟଙ୍କ ୧୯୦୯ର ଏକ କଭରରେ "ମଦର ଇଣ୍ଡିଆ" (ଭରତ ମାତା)ଙ୍କର ବିବିଧ ବଂଶ ଏବଂ ରାଲି ଆହ୍ୱାନ "ବନ୍ଦେ ମାତରମ" ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା ।]] ୧୯୦୦ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ଯଦିଓ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|କଂଗ୍ରେସ]] ଏକ ସର୍ବ-ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ସମର୍ଥନ ନଥିଲା । [[ଫାଇଲ୍: Ghadar di gunj.jpg|<ref>{{cite book|last=Wolpert|first=Stanley|isbn=978-0-520-06041-8|quote=ପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ, ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଭାରତ କଂଗ୍ରେସ ତଥା ଏହାର ଦାବିକୁ ଅବିଶ୍ୱାସୀ ରଖିଥିଲା।|author-link=Stanley Wolpert|ଅଧ୍ୟାୟ=ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ|ବର୍ଷ=1988|ସମ୍ପାଦକ 1-ଶେଷ=ସିସନ୍|ସମ୍ପାଦକ 1-ପ୍ରଥମ=ରିଚାର୍ଡ|ସମ୍ପାଦକ-ଶେଷ=ୱଲପର୍ଟ|ସମ୍ପାଦକ 2-ପ୍ରଥମ=ଷ୍ଟାନଲି|ଆଖ୍ୟା=କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା: ସ୍ independence ାଧୀନତା ପୂର୍ବ ପର୍ଯ୍ୟାୟ|ଅଧ୍ୟାୟ- url=https: //books.google.com/books? id = QfOSxFVQa8IC & pg = PA24|ପ୍ରକାଶକ=କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=24}}</ref>]] ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କାରକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଗୋରୁ ହତ୍ୟା, ଏବଂ [[ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷା|ଉର୍ଦ୍ଦୁ]]ର ସଂରକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକ୍ରମଣ; ଯଦି କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବ ଆରବୀ ଲିପିକୁ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିଦେଇଥିଲା । ସାର୍ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ମୁସଲିମ୍ ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ୧୮୭୫ ମସିହାରେ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ଆଲିଗଡ ମହମ୍ମଦାନ୍ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ଓରିଏଣ୍ଟାଲ୍ କଲେଜର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା (ଏହାର ନାମ ୧୯୨୦ରେ ଆଲିଗଡ ମୁସଲିମ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଇଥିଲା) ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଆଧୁନିକ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ସହିତ ଇସଲାମର ସୁସଙ୍ଗତତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଧନୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା । କିନ୍ତୁ, ଭାରତର ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିବିଧତା, ସମାନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ ଆଣିବା ଅସମ୍ଭବ କରିଦେଲା । କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରିବାକୁ, ଭାରତର ଆଇନ ତଥା ପ୍ରଶାସନରେ ଏକ ମତ ରଖିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀମାନେ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଦେଶ ପରିଚାଳନାରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଧାରାକୁ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜିଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିଗତଭାବେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରି ସଫଳତାର ସହିତ '''ହାଉସ୍ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟେନ'''କୁ (ବ୍ରିଟେନର ପାର୍ଲିଆମେଣ୍ଟ) ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । [[ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ]] ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ, ଯିଏକି ସ୍ୱରାଜ ହିଁ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name="google6">{{cite book|url=https://books.google.com/books|title=Bal Gangadhar Tilak: ସଂଗ୍ରାମ ସ୍ୱରାଜ ପାଇଁ|isbn=978-81-7041-262-5|accessdate=6 ଜାନୁଆରୀ 2017|ଲେଖକ 1=R, BS|ଲେଖକ 2=ବକ୍ସି, SR|ତାରିଖ=1990|ପ୍ରକାଶକ=ଅନମୋଲ୍ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରା। ଲିମିଟେଡ୍|archive-date=2016-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103122323/https://books.google.com/books|url-status=live}}</ref> ତିଲକ ତତ୍କାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗଭୀର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସିଷ୍ଟମ ଯାହା ଭାରତର ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବଦନାମ କଲା । ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ୱର କିମ୍ବା ଭୂମିକା ଅଭାବରୁ ସେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହିସବୁ କାରଣରୁ ସେ ସ୍ୱରାଜକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କଲେ । ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟ ବାକ୍ୟ "ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି " ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ହୋଇପାରିଥିଲା ।<blockquote>ସ୍ୱରାଜ ମୋର ଜନ୍ମଗତ ଅଧିକାର, ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ହାସଲ କରିବି । - ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ </blockquote>୧୯୦୭ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଦୁଇଟି ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା: ତିଲକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ''ରେଡିକାଲ୍ '' ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପାଇଁ ନାଗରିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିପ୍ଳବକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି ଏବଂ [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]]ଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଦାରବାଦୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଢାଞ୍ଚାରେ ସଂସ୍କାର ଚାହୁଁଥିଲେ । ସମାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଥିବା [[ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ]] ଏବଂ [[ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ]] ଭଳି ଜନନେତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ତିଲକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରାଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭାରତର ତିନୋଟି ମହାନ ରାଜ୍ୟ - [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଲୋକଙ୍କ ଚାହିଦା ଏବଂ ଭାରତର ଜାତୀୟତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହିଂସା ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରି ଗୋଖଲେ ତିଲକଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୦୬ର କଂଗ୍ରେସର ସାଧାରଣ ସଦସ୍ୟତା ନଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ତିଲକ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନେ ଦଳ ଛାଡ଼ିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତିଲକଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣର ସମସ୍ତ ଆଶା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇଲା । ସରକାରୀ ସେବା ତଥା ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଶେଷ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଆସୁଥିବା ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍କାରରୁ କୋହଳତା ପାଇବାକୁ ଭାଇସରୟ, ମିଣ୍ଟୋ (୧୯୦୫-୧୦) ସହିତ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ । ଭାରତୀୟ ପରିଷଦ ଅଧିନିୟମ ୧୯୦୯ରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ଚୟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର କିଛି ନିବେଦନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ କଂଗ୍ରେସଠାରୁ ପୃଥକ ହେବା ଉପରେ ଜିଦ୍ ଧରିଥିଲା, ତାଙ୍କର "ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର"ର ସ୍ୱର ଥିଲା। ୧୯୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ କାନାଡା, ଏବଂ ସାଂଘାଇ, ହଂକଂ, ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ଆସିଥିବା ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ବିଦେଶରେ [[ଗଡର ପାର୍ଟି|ଗଦର ପାର୍ଟି]] ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ଏକତା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{cite book|last1=Latif|first1=Asad|isbn=9789810815394|ଟାଇଟଲ୍=ମେକିଂ ଅଫ୍ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ଭାରତ|ତାରିଖ=2008|ପ୍ରକାଶକ=ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ|ଅବସ୍ଥାନ=ସିଙ୍ଗାପୁର|ପୃଷ୍ଠା=34}}</ref> [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ]]ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଭାରତରେ ସ୍ୱଭାବର ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ସହିତ ସମାନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲେ, ଯିଏ ଉପମହାଦେଶର ସଂସ୍କୃତିକୁ ବିଦେଶୀ ଆମଦାନୀ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲେ।<ref name="BlockerFahey2003">{{cite ପୁସ୍ତକ|ପ୍ରକାଶକ|ଶେଷ 1=ଅବରୋଧକାରୀ|ପ୍ରଥମ 1=ଜ୍ୟାକ୍ ଏସ୍|ଶେଷ 2=ଫାହି|ପ୍ରଥମ 2=ଡେଭିଡ୍ ଏମ୍|ଶେଷ 3=ଟାୟରେଲ୍|ପ୍ରଥମ 3=ଇଆନ୍ ଆର|ଟାଇଟଲ୍=ଆଧୁନିକ ଇତିହାସରେ ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା: ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ|ବର୍ଷ=2003|=ABC-CLIO|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|isbn=9781576078334|ପୃଷ୍ଠା=310}}</ref> <ref>{{harvnb|ଫିସର-ଟିନେ|Tschurenev|2014|pp=255-257}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> Dadabhai_Naoroji 1889.jpg|ଦାଦାଭାଇ ନାରୋଜି, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।<ref name="INC_BritishRaj">{{citation|last=Nanda|first=B. R.|authorlink=Bal Ram Nanda|title=Gokhale: The Indian Moderates and the British Raj|url=https://books.google.com/books?id=pI19BgAAQBAJ&pg=PA58|series=Legacy Series|year=2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7049-3|page=58|origyear=1977}}</ref> Lal Bal Pal.jpg|ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ)ର ଲାଲା ଲଜପତ ରାୟ, ବମ୍ବେ ପ୍ରଦେଶର ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ପ୍ରଦେଶର ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲ, ଲାଲ ବାଲ ପାଲ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ରାଜନୈତିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବଦଳାଇଲା VD Savarkar.jpg|ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ଯିଏ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ବିଶିଷ୍ଟ ସଦସ୍ୟ ଗଠନ କରିଥିଲେ । GKGokhale.jpg|ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ନେତା ତଥା ସର୍ଭିସେସ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଥିଲେ । </gallery> == ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନ, ୧୯୦୫ == <gallery widths="200" heights="200"> ଫାଇଲ:Khudiram Bose 1905 cropped.jpg|ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଷ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବା କନିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଖୁଦିରାମ ବୋଷ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ <ref name="Guha" /> ଫାଇଲ:Prafulla Chaki.jpg|ପ୍ରଫୁଲ୍ଲା ଚାକି, ଯୁଗାନ୍ତର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ସେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଫାଇଲ:Bhupendranath Datta (brother of Swami Vivekananda).png|ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ, ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଯିଏ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। </gallery>ଜୁଲାଇ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, ଲର୍ଡ କର୍ଜନ୍, ଭାଇସରୟ ଏବଂ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ (୧୮୯୯-୧୯୦୫) ବିଶାଳ ତଥା ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଦକ୍ଷତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶର ବିଭାଜନ (୧୯୦୫) ପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଜାତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ବଙ୍ଗୀୟମାନଙ୍କୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା। ସରକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ଜନମତକୁ ପରାମର୍ଶ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରିଟିଶ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ । ରାସ୍ତାରେ ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ''ସ୍ବଦେଶୀ ''କିମ୍ବା ଦେଶୀ ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାନରରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉତ୍ପାଦକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଶିଳ୍ପ, ଅର୍ଥ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଏକ ବଢ଼ୁଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନ୍ୟାସନାଲ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଭାରତୀୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ସଫଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନେ ପରସ୍ପରର ହାତଗୋଡ଼ରେ ରାକ୍ଷୀ ବାନ୍ଧି ଏକତା ଦେଖାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅରାନ୍ଧଣ (କୌଣସି ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲେ) ପାଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ [[ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ]], ଭୁପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦତ୍ତ ଏବଂ ବିପିନ ଚନ୍ଦ୍ର ପାଲଙ୍କ ଭଳି ବଙ୍ଗୀୟ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନେ 'ଯୁଗାନ୍ତର' ଏବଂ 'ସନ୍ଧ୍ୟା' ଭଳି ପ୍ରକାଶନରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ବୈଧତାକୁ ଯୁକ୍ତି କରି, ରକ୍ତକୁ ଗରମ କରିଦେଲା ଭଳି ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏକ ହିନ୍ଦୁ ଖବରକାଗଜ ସମ୍ପାଦକ ବ୍ରହ୍ମଚାନ୍ଦ ଉପାଧ୍ୟାୟ, ଯିଏ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ବ୍ରିଟିଶ ହେପାଜତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଂସାତ୍ମକ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ, [[ଖୁଦିରାମ ବୋଷ]] ଏବଂ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚାକିଙ୍କଦ୍ୱାରା ଦେଖାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହେତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଖବରକାଗଜ'' ଦ ଏମ୍ପାୟାର''ରେ ଲେଖାଥିଲା: <ref name="Patel2008">{{Harvnb|Patel|2008}}</ref>{{quote|ଖୁଦିରାମ ବୋଷଙ୍କୁ ଆଜି ସକାଳେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା; ... ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି ଯେ ସେ ନିଜ ଶରୀରକୁ ସିଧା ଠିଆ କରି ଏହି ସ୍କାଫୋଲ୍ଡକୁ ଆରୋହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଖୁସି ଥିଲେ ଏବଂ ହସୁଥିଲେ।}} == ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ == {{ମୁଖ୍ୟ|ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ}} ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଡେକା (ବର୍ତ୍ତମାନ ଢାକା, [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ମହମ୍ମଦନ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]]ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପଛରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, [[ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ସର୍ବବୃହତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଂଗ୍ରେସ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପରି ଜିନ୍ନା ଶିକ୍ଷା, ଆଇନ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ବୋଲି ବିଚାର କରି ସ୍ୱୟଂ ଶାସନକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ। ଜିନ୍ନା ଷାଠିଏ ସଦସ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟ ହେଲେ । ପରିଷଦର କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅଧିକାର ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିର୍ବାଚିତ ରାଜ-ସମର୍ଥକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ତଥାପି, ଜିନ୍ନା ''ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଅଧିନିୟମ '', ମୁସଲିମ୍ ୱାକଫ୍ (ଧାର୍ମିକ ଅନୁଦାନ)ର ବୈଧତା ପାସ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସାନ୍ଧର୍ଷ୍ଟ କମିଟିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି [[ଡେରାଡୁନ]]ରେ ଭାରତୀୟ ସାମରିକ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http: //www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|title=The Statesman: କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାର୍ଥକ୍ୟ|ପ୍ରଥମ=ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର|ଶେଷ=ଅଫିସିଆଲ୍ ୱେବସାଇଟ୍|accessdate=20 ଏପ୍ରିଲ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060127234847/http://www.pakistan.gov.pk/Quaid/politician7.htm|ଅଭିଲେଖାଗାର=27 ଜାନୁୟାରୀ 2006}}</ref> [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ, ଜିନ୍ନା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନରମପନ୍ଥୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । == ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ == {{Gallery|align=center |width=180|lines=4 |File:Hodsons Horse France 1917 IWM Q 2061.jpg|ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ଫ୍ରଣ୍ଟରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ । |File:Indian Army QF 3.7 inch gun battery Jerusalem 1917.jpg|ଭାରତୀୟ ସେନା ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ବୋଧହୁଏ ୩୯ତମ ବ୍ୟାଟେରୀ) ସହିତ ୩.୭ ଇଞ୍ଚ ମାଉଣ୍ଟେନ୍ ହାୱିଜର୍, ଜେରୁଜେଲମ୍ ୧୯୧୭ । |File:Rash Behari Bose 02.jpg|ରାସ ବେହେରୀ ବୋଷ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଏବଂ ପରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ । |File:Komogata Maru LAC a034014 1914.jpg|ଭାନକୋଭରର ବୁରାର୍ଡ ଇନଲେଟ୍, ୧୯୧୪ରେ ଏସ୍ କୋମାଗାଟା ମାରୁରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ୍। ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ କାନାଡାରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଏବଂ ଜାହାଜ ଭାରତକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କୋମାଗାଟା ମାରୁ ଘଟଣାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଘଟଣା ଗଡାରାଇଟ୍ କାରଣ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମଣିକା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା । }} ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଗଧାଡ଼ିର ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ପ୍ରତି ଏକ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସମର୍ଥନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିବେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୟକରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିପରୀତ, ଭାରତୀୟମାନେ ମାନବ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସମ୍ବଳ ଯୋଗାଇ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ୧.୩ ନିୟୁତ ଭାରତୀୟ ସୈନିକ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ୟୁରୋପ, ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବରେ ସେବା କରିଥିବାବେଳେ, ଉଭୟ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜକୁମାରମାନେ ଖାଦ୍ୟ, ଟଙ୍କା ଏବଂ ଗୁଳିଗୋଳା ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଉଥିଲେ । ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ (ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ (ଔପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ)ର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ ହୋଇ ରହିଲା । ବଙ୍ଗଳାରେ ଜାତୀୟତାବାଦ, ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ (ପଞ୍ଜାବରେ ଅସ୍ଥିରତା) ​​ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରଶାସନର ପକ୍ଷାଘାତକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ, ଅପ୍ରସ୍ତୁତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଫଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଓ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Gupta12">{{Harvnb|ଗୁପ୍ତା|1997|p=12}}</ref> କୌଣସି ବୈପ୍ଲବିକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଭାରତ ଭିତରେ ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ନଥିଲା । ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ହିଂସା ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ବୋଲି ଆଶା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଇନ ୧୯୧୫ ଆକାରରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହାସଲ କରିଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କୌଣସି ବଡ଼ ଧରଣର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟି ନଥିଲା, ତଥାପି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଦ୍ରୋହର ଗଭୀର ଭୟକୁ ଦର୍ଶାଇ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇବା ପାଇଁ ଚରମ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା।<ref>ଲରେନ୍ସ ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନମେକିଂ ଅଫ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ ' '(2000) pp 439-518 ''</ref> === ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny_Memorial_Tablet.jpg|ଡାହାଣ|thumb|250x250_ପିକସେଲ|[[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ମେମୋରିଆଲ୍ ହଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ମ୍ୟୁଟିନି ମେମୋରିଆଲ୍ ଟାବଲେଟ୍]] ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନା ଥିଲା । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଏବଂ ନିର୍ବାସିତ କିମ୍ବା ଆତ୍ମ-ନିର୍ବାସିତ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Plowman 84">{{Harvnb | ହଳ | | / ref></ref> <ref name = GBrown300> </nowiki>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ଜର୍ମାନ ବିଦେଶୀ ଅଫିସ୍, ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ଜର୍ମାନ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ , ଏବଂ ଅସମାନ୍ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଇଂରେଜ୍ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ କିଛି ସମର୍ଥନ ମିଳିଥିଲା । ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ପଞ୍ଜାବରୁ [[ସିଙ୍ଗାପୁର]]ରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା ​। [[ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ]] ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚରମାନେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ଫେବୃଆରୀ ବିଦ୍ରୋହ ଶେଷରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଛୋଟ ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଗ୍ୟାରିସନ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁସଙ୍ଗିକ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହ, ଆନି ଲାରସେନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜୁଗାଣ୍ଟାର୍ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର, ଜର୍ମାନ କାବୁଲକୁ ମିଶନ୍, ଭାରତରେ କନ୍ନାଟ୍ ରେଞ୍ଜର୍ସର ବିଦ୍ରୋହ, ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୧୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ବ୍ଲାକ୍ ଟମ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର କିଛି ଅଂଶରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିଲା । === ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ === [[ଫାଇଲ:1915_Singapore_Mutiny.jpg|thumb|ସିଙ୍ଗାପୁରର ଆଉଟ୍ରାମ ରୋଡରେ ୧୯୧୫ ସିଙ୍ଗାପୁର ବିଦ୍ରୋହର ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ସାର୍ବଜନୀନ ମୃତ୍ୟୁ।]] ଗଦର ବିଦ୍ରୋହ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ଥିଲା। ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]], ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ଗଦର ପାର୍ଟି, ଜର୍ମାନୀରେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭୂତଳ ଏବଂ ସାନ ଫ୍ରାନ୍ସିସ୍କୋରେ ଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମର୍ଥନରେ । ଏହି ଘଟଣା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟିରୁ ଆସିଛି, ଯାହାର କାନାଡା ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପଞ୍ଜାବୀ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବହୁ ବଡ଼ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ବିଦ୍ରୋହର ଅନେକ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଥିଲା, ୧୯୧୪ରୁ ୧୯୧୭ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Plowman 84" /> <ref name="Hoover252" /> <ref name="GBrown300" /> ବିଦ୍ରୋହର ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହା ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଏବଂ ଭାରତର ଅବଶିଷ୍ଟ ଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା। ବିଦ୍ରୋହରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଟ୍ ସିଙ୍ଗାପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ପୋଲିସର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଯୋଜନାଗୁଡିକ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର କାନାଡା ଏବଂ ଭାରତରେ ଗଦର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ଗୁପ୍ତଚର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ଛୋଟ ୟୁନିଟରେ ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଗ୍ୟାରିସନ୍ ମଧ୍ୟ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇଥିଲା । ବିଦ୍ରୋହର ବିପଦ ବିଷୟରେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଇନଗ୍ରେସ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଅର୍ଡିନାନ୍ସ, ୧୯୧୪, ବିଦେଶୀମାନେ ୧୯୧୪ ଏବଂ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ଲାହୋର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବନାରସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ପରୀକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଦର ବିଦ୍ରୋହର ଭୟ ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟର ସୁପାରିଶକୁ ନେଇ ସେଠାରୁ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ହୋଇଥିଲା । === ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଘଟଣାବଳୀ === [[ଫାଇଲ:BaghaJatin13.jpg|thumb|ଅନ୍ତିମ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଘାଯତୀନ, ବାଲେଶ୍ବର, ୧୯୧୫]] ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା: ବର୍ଷ ଶେଷ ଛୁଟିଦିନରେ ବଙ୍ଗଳା ରାଜ୍ୟପାଳ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ କମାଣ୍ଡର-ଇନ୍-ଭାଇସରୟଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏକ ନାଚଗୀତ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ ରାଜଧାନୀ (କଲିକତା)ର ମୁଖ୍ୟ ତଥା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏଥିକୁ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଦଶମ ଜାଟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିଲା। ଜତିନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀ (ବାଘା ଯତୀନ)ଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇ ଏହାର ସୈନିକମାନେ ନାଚଘର ଉଡ଼ାଇ ଉପନିବେଶକାରୀ ସରକାରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓଟୋ (ୱିଲିୟମ୍ ଓସ୍କାରୋଭିଚ୍) ଭନ୍ କ୍ଲେମ୍ଙ୍କ ସହ, ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଲକଙ୍କ ବନ୍ଧୁ, ୬ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୦ରେ, ରୁଷୀୟ କନସୁଲ୍ ଜେନେରାଲ୍ ଏମ୍ ଆର୍ସେନେଭ୍ ସେଣ୍ଟ ପିଟର୍ସବର୍ଗକୁ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଦେଶରେ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ କ୍ଷମତା ନେବାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲା। "<ref name="ମୁଖାର୍ଜୀ">{{ହରଭନବ|ମୁଖାର୍ଜୀ|2010|p=160}}</ref> ଆର ସି ମଜୁମଦାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, "ପୋଲିସ କିଛି ସନ୍ଦେହ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଆଗାମୀ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ବିଷୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସଘାତକ ସୈନିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇନଥିଲେ ଏହାର ପରିଣାମ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା କହିବା କଷ୍ଟକର।" <ref name="Majumdar">{{ହରଭନ୍ବ|ମଜୁମଦାର|1975|p=281}}</ref> ଦ୍ୱିତୀୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ବଙ୍ଗଳାରେ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିବା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ, ୧୯୧୫ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି ଯୋଜନାଟି ବଙ୍ଗଳା ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଜତୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଯୁଗାନ୍ତର ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବର୍ମାଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ଏକକାଳୀନ ବିଦ୍ରୋହ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା । [[ମାଡ୍ରାସ]] ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ଦଣ୍ଡବିଧାନ କଲୋନୀ ଉପରେ ଜର୍ମାନ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଗଦର ପାର୍ଟିର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲା । ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ୱିଲିୟମ ଦୁର୍ଗକୁ କବଜା କରିବା, ବଙ୍ଗଳାକୁ ପୃଥକ କରିବା ଏବଂ [[କଲିକତା]]ର ରାଜଧାନୀକୁ କାବୁ କରିବା, ଯାହା ସେତେବେଳେ ଏକ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦିବସ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଥିଲା ଗୋଟିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଅଖିଳ-ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହ ପାଇଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୋଜନା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭୂତଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥିଲା, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା କମିଟିଦ୍ୱାରା ବର୍ଲିନରେ ଜର୍ମାନ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଗଦର ପାର୍ଟି ଏବଂ ଜର୍ମାନ ବୈଦେଶିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="Hopkirk179">{{Harvnb|Hopkirk|2001|p=179}}</ref> ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଜର୍ମାନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଡବଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ଗୁପ୍ତଚର ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଉନ୍ମୋଚନ କରିବା ପରେ ଶେଷରେ ଏହି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ରୋକାଯାଇଥିଲା। === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ === ନିଡର୍ମାୟର୍ - ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଅଭିଯାନ ଏକ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ୍ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]]କୁ ୧୯୧୫-୧୬ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଶକ୍ତି ପାର୍ଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନ ହିନ୍ଦୁ - ଜର୍ମାନ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ ଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଏକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଭାରତ-ଜର୍ମାନ ପ୍ରୟାସର ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ଥିଲା । ନିର୍ବାସିତ ଭାରତୀୟ ରାଜକୁମାର ରାଜ ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ [[ତୁର୍କୀ|ତୁର୍କୀର]] ମିଳିତ ଅପରେସନ୍ ଥିଲା ଏବଂ ଜର୍ମାନ ସେନା ଅଧିକାରୀ ଓସ୍କାର ନିଡେରମାୟର୍ ଏବଂ ୱର୍ନର୍ ଅଟୋ ଭନ୍ ହେଣ୍ଟିଗ୍ ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବର୍ଲିନ୍ କମିଟି ନାମକ ଏକ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୋୖଲବୀ ବାରକାଟୁଲ୍ଲା ଏବଂ ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଥିବାବେଳେ ତୁର୍କୀମାନେ କାଜିମ୍ ବିଙ୍କ ନିକଟତର ଥିଲେ; ଏନଭର୍ ପାଶା । ବ୍ରିଟେନ ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ଏକ ଗୁରୁତର ବିପଦ ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା । ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ, ଋଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ୧୯୧୫ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏହାକୁ ପାରସ୍ୟରେ ଅଟକାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟେନ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ସମେତ ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ତଥା କୂଟନୈତିକ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ନିରପେକ୍ଷତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ହାର୍ଡିଙ୍ଗ ଏବଂ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଭି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ । ଜର୍ମାନ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏମିର ହବିବୁଲ୍ଲା ଖାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି ମିଶନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ, ଏହି ଅଭିଯାନ ସଂସ୍କାର ଆଣି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​ଯାହା ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ଏମିରଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଏସିଆରେ ସମାଜବାଦୀ ବିପ୍ଳବ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ଏହା ବୋଲଶେଭିକ୍ ଋଷର କଲମିକ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା, ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିଣାମରେ ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବୋଲଶେଭିକ୍ଭଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ଭାରତରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପାଇଁ ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ରାଜଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I === ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା === ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହାର, ଅଧିକ ଟିକସଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ବ୍ୟାପକ ସ୍ୱାଇନ୍ ଫ୍ଲୁ ମହାମାରୀ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାଘାତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଦୁଃଖ ବଢ଼ାଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟମ ତଥା ଉଗ୍ରବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଏକୀକୃତ ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ ଏକତ୍ର ଠିଆ ହେବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ମତଭେଦକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ସେବା ସ୍ୱୟଂଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ପୁରସ୍କାର ମାଗିଥିଲା। ୧୯୧୬ ମସିହାରେ, ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ସହିତ ଏହି ନିୟମ ଆଳରେ ଇସଲାମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ଅସ୍ଥାୟୀ ସହଯୋଗ ଲକ୍ଷ୍ନୋ ଚୁକ୍ତି ତିଆରି କରିବାରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Wilkinson">{{citation|first=ଷ୍ଟିଭେନ୍ ଇଆନ୍|doi=10.1525 / as.2000.40.5.01p01013|jstor=3021176|ref={{sfnref | ୱିଲକିନ୍ସନ୍, ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍ and ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା | 2000}}|ଶେଷ=ୱିଲକିନ୍ସନ୍|ଆଖ୍ୟା=ଭାରତ, ମିଳିତ ତତ୍ତ୍, ଏବଂ ଜାତିଗତ ହିଂସା|ପତ୍ରିକା=ଏସୀୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ|ଭଲ୍ୟୁମ୍=40|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡ଼ିକ=767–791|ସଂଖ୍ୟା=5|ତାରିଖ=ସେପ୍ଟେମ୍ବର - ଅକ୍ଟୋବର 2000}}</ref> === ବ୍ରିଟିଶ ସଂସ୍କାର === ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତର ସମର୍ଥନକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦାବିକୁ ଜବାବରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ନିଜେ “କ୍ୟାରଟ ଏବଂ ଷ୍ଟିକ୍” ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୧୭ରେ, ଏଡୱିନ୍ ମୋଣ୍ଟାଗ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ସଂସଦରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ହେଉଛି: "ପ୍ରଶାସନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଖାରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସଙ୍ଗଠନ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ଭାରତରେ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ହୃଦୟଙ୍ଗମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସ୍ୱ-ଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଧୀରେ ଧୀରେ ବିକାଶ। " ପ୍ରସ୍ତାବିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ହାସଲ କରିବାର ମାଧ୍ୟମ ପରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୧୯ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ-ପ୍ରକାର ପରିଚାଳନା ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲା ​​ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ ଭାରତୀୟ ବିଧାୟକ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀମାନେ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିଲେ। ଶକ୍ତି ଏହି ଅଧିନିୟମ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏବଂ ପ୍ରାଦେଶିକ ବିଧାନ ସଭାକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ଫ୍ରାଞ୍ଚାଇଜ୍କୁ ବହୁଗୁଣିତ କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ତରରେ କେତେକ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଗତି କରୁଥିବା ଏହି ଡାର୍କି: ଅନେକ ବିବାଦୀୟ କିମ୍ବା "ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ" ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ଯେପରିକି କୃଷି, ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏବଂ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲାବେଳେ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିଷୟ ଯେପରିକି ଆର୍ଥିକ, ଟିକସ ଏବଂ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିଲା।<ref>ଜେମ୍ସ, '' ରାଜ: ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ମେକିଂ ଆଣ୍ଡ ଅନ୍ ମେକିଂ '' (2000) pp 459–60, 519–20</ref> == ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଭାରତରେ ଆଗମନ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Gandhi Kheda 1918.jpg|୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ, ୧୯୧୮ର ଖେଡା ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହଙ୍କ ସମୟରେ Dr Rajendra Pd. DR.Anugrah Narayan Sinha.jpg|(ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ ବସିଥିବା) ୧୯୧୭ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ଚମ୍ପରନ୍ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ, ଅନୁଗ୍ରହ ନାରାୟଣ 'The Martyr's' well at Jallianwala Bagh.jpg|ଜାଲିଆଁୱାଲା ବାଗ ଗଣହତ୍ୟାର ଶହୀଦ କୂପ । ୧୨୦ଟି ମୃତ ଶବ ଏଥିରୁ ମିଳିଥିଲା ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଛି <ref>{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |title=Jallianwala Bagh Massacre |access-date=2020-02-28 |archive-date=2019-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191014183300/https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/jallianwala-bagh-massacre-was-a-horrifying-bloodbath-on-the-day-of-baisakhi-99-years-ago-1211231-2018-04-13 |url-status=live }}</ref> Sir Sidney Arthur Taylor Rowlatt (cropped).jpg|ଭାରତରେ ରାଜନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ଏକ ବିଦ୍ରୋହୀ କମିଟି, ରୋୱଲେଟ୍ କମିଟିର ବିବାଦୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ସିଡନୀ ରୋୱଲେଟଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଇଥିଲା, ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ କୁଖ୍ୟାତ [[ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ୍ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ|ଜାଲିଆନାୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]] ଘଟାଇଥିଲା। </gallery> [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]ରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ନେତା ଥିଲେ। ସେ ମୌଳିକ ଭେଦଭାବ ତଥା ଅତ୍ୟାଚାରିତ ଶ୍ରମ ବ୍ୟବହାର ତଥା ପୋଲିସ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦମନକାରୀ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ରୋୱାଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ଏହି ପ୍ରତିବାଦ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସଂକଳ୍ପକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୪ରେ (ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ) ଗାନ୍ଧୀ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତୀୟଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ଆଇନକୁ ରଦ୍ଦ କରିଦିଆଗଲା ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଜେନେରାଲ ଜାନ ସ୍ମୁଟ୍ସ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।<ref>ଡେନିସ ଜୁଡ, '' ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ''</ref> ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ବିରୋଧର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କରିଥିଲେ, ଯେପରିକି ବୟକଟ, ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଉପବାସ। <ref> </nowiki>{{cite web|title=ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ|url=http: // www। tcnj.edu/|access-date=29 May 2014}}</ref> ଗାନ୍ଧୀ ୯ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୧୫ରେ ଭାରତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇ ନୁହେଁ, ବରଂ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ମାଗିଥିବା ବାଣିଜ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରି ରାଜନୈତିକ ବିବାଦରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତର ଅନେକ ଛୋଟମୋଟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆଣିଥିବା ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିକାଶ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। [[ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେ]] ଜଣେ ପୁରୁଖା କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ତଥା ଭାରତୀୟ ନେତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇଥିଲେ। ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନାର ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରଥମେ କିଛି ଭାରତୀୟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅକାରଣିକ ଦେଖାଗଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜ ଭାଷାରେ, "ନାଗରିକ ଅବମାନନା ହେଉଛି ଅନୈତିକ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନର ନାଗରିକ ଉଲ୍ଲଂଘନ।" ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସହ ସହଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଏହାକୁ ଅହିଂସା ଭାବରେ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କର ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଥିଲା । ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ତିଲକଙ୍କ "ଚାଟୁସୁଟ୍ରି" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା । ସଂସ୍କାରର ସକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟଦ୍ୱାରା ଗୁରୁତର ଭାବରେ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ରୋୱାଲ୍ଟ କମିଟିଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବ ବର୍ଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ପରିଷଦକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁପାରିଶ ଅନୁଯାୟୀ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା। ଜାତୀୟତାବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷମତାକୁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ କ୍ଷମତାକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଚୁପ୍ କରି ଦେଶଦ୍ରୋହକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବିନା ବିଚାରରେ ଗିରଫ କରିବା ଏବଂ ବିନା ୱାରେଣ୍ଟରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ କିମ୍ବା ଦେଶଦ୍ରୋହରେ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପାଇଁ ଭାଇସରୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଅସାଧାରଣ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ବ୍ୟାପକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଏହା ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅପମାନିତ ହେଲା । ଆନି ବେସାନ୍ତ ଏବଂ ଅଲି ଭାଇଙ୍କ ସମେତ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟ ନେତାଙ୍କୁ ଅଟକ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟଙ୍କ ପରିଷଦରେ ଥିବା (ଅଣ-ସରକାରୀ) ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାପରେ ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ବ୍ୟାପକ ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦେଶବ୍ୟାପୀ କାର୍ଯ୍ୟର ବନ୍ଦ ବା ହରତାଳ କୁହାଯାଉଥିଲା, ଯଦିଓ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନୁହେଁ, ଏହା ଜନଅସନ୍ତୋଷ ଆରମ୍ଭର ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନଦ୍ୱାରା ୧୩ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୧୯ରେ ପଞ୍ଜାବର [[ଅମୃତସର]]ରେ [[ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ]]ରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ବ୍ରିଗେଡିୟର୍ ଜେନେରାଲ୍ ରେଜିନାଲଡ ଡାୟର୍ ମୁଖ୍ୟ ଏବଂ କେବଳ ଗୋଟିଏ ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅବରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦୦ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁଙ୍କ ଅସ୍ତ୍ରହୀନ ତଥା ଅନିଶ୍ଚିତ ଜନତାଙ୍କ ଉପରକୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ ପାଚେରୀ ପ୍ରାଙ୍ଗଣର ଜଲିଆନୱାଲା ବାଗରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଡାୟର୍ ସମସ୍ତ ବୈଠକରେ ଲଗାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ କଠୋର ଉପାୟ ଶିଖାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{harvnb | Collett | 2005 | p = ix 9}</nowiki></ref> ମୋଟ ୧,୬୫୧ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇ ୩୭୯ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା (ଏକ ସରକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଆୟୋଗ ଅନୁଯାୟୀ; ଭାରତୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆକଳନ ୧,୪୯୯ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ଏବଂ ୧,୧୩୭ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ) <ref>{{harvnb|ଓଲିଉଡ|2011|p=181}}</ref> ଡାୟର ଅବସର ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟେନରେ ଜଣେ ହିରୋ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶାଇଥିଲା ଯେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନରେ ଜନମତକୁ ଦେଖୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ନୁହେଁ।<ref>ଡେରେକ ସାୟର, "ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା 1919–1920," 'ଅତୀତ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ,' 'ମେ 1991, ଇସୁ 131, ପୃଷ୍ଠା 130–164</ref> ଏହି ଘଟଣାବଳୀ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଆଶାକୁ ବିଲୋପ କରି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ଦୂର କରିହେବ ନାହିଁ ବୋଲି ଏକ ବିଚାର ଖୋଲିଲା।<ref>ଡେନିସ୍ ଜୁଡ୍, "1919ର ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ: ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜାତୀୟତା, 1915–39, "ଜୁଡରେ," 'ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: 1765ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଭିଜ୍ଞତା' '(1996) pp 258- 72</ref> === ପ୍ରଥମ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ === ୧୯୨୦ରୁ ୧୯୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୦ରେ କଂଗ୍ରେସର କୋଲକାତା ଅଧିବେଶନରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅନ୍ୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଖିଲାଫତଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ତଥା ଆଧିପତ୍ୟ ସ୍ଥିତିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ ଭରସା ଜଗାଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟେନରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ [ଖଦି] ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସାମଗ୍ରୀର ବ୍ୟବହାରକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହାସହ ଲୋକଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ଆଇନ ଅଦାଲତକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ, ସରକାରୀ ଚାକିରୀରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ, ଟିକସ ଦେବାକୁ ମନା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ପଦବୀ ତଥା ସମ୍ମାନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ନୂତନ ''ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ୧୯୧୯ର'' ଗଠନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ବହୁ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥିଲା, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ଜନ ସମର୍ଥନକୁ ଉପଭୋଗ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ବିଶୃଙ୍ଖଳାର ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣ ବୈଦେଶିକ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଚୋୖରି ଚୌରା ଘଟଣାରେ କ୍ରୋଧିତ ଜନତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବାଇଶି ଜଣ ପୋଲିସର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭାରତରେ ଅରାଜକତା ବଢ଼ିବାର ଭୟକରି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ। ପାର୍ଟିରେ ସଦସ୍ୟତା ଏକ ଟୋକନ୍ ଫି ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ଯାଇଥିଲା, କମିଟିର ଏକ ତଳରୁ ଉପର ଯାଏଁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିସ୍ତାର ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଦଳ ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନରୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ଏବଂ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଛଅ ବର୍ଷ କାରାଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସେବା କରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଜେଲରୁ ମୁକୁଳିବା ପରେ ସେ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ନଦୀ କୂଳରେ ସାବରମାତିରୁ, ସେ 'ୟଙ୍ଗ ଇଣ୍ଡିଆ' ଖବରକାଗଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ସାମାଜିକ ଅନଗ୍ରସର - ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଏବଂ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଛାପୁଥିଲେ ।<ref>ସାଙ୍କାର ଘୋଷ, '' ଗାନ୍ଧୀ '' (1991) p। 107</ref> <ref>ସଞ୍ଜୟ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରେମାନସି ଜୟଦେବ, '' ଭାରତରେ ଡାଲାଇଟ୍ସର ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡିଆ '' (2003) p। 43</ref> ଏହି ଯୁଗରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଭିତରୁ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଏକ ନୂତନ ପିଢ଼ିର ଆବିର୍ଭାବ ଦେଖାଗଲା, ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି, [[ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ]], [[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ|ବଲ୍ଲବଭାଇ ପଟେଲ]] , [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ - ଗାନ୍ଧୀ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ସହମତି ରଖିବା, କିମ୍ବା, [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ|ବୋଷଙ୍କ]] ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା ପରି, ଏଥିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ମତ ରଖି ଯେଉଁମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ୱର ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ। ମଧ୍ୟମ ରାଜନୈତିକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଥିଲା ଯେପରିକି ସ୍ୱରାଜ ପାର୍ଟି, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ରାଜନୈତିକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ମାଡ୍ରାସରେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]] ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ଶିଖ୍ଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ। ତେବେ ମହାକାବୀ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ଭାରତୀ, ଭଞ୍ଚିନାଥନ ଏବଂ ନୀଲକାନ୍ଦା ବ୍ରହ୍ମଚାରିଙ୍କ ଭଳି ଲୋକମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଉଭୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଜାତି ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସମାନତା ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। [[କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ]] (ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ), ରାଜକୁମାରୀ ଅମୃତ କୌର, ମୁଥୁଲକ୍ସମି ରେଡ୍ଡି, ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମହିଳା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ। == ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ == <gallery widths="200px" heights="200px"> Chauri chaura new photo.jpg|ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଶହୀଦ ସ୍ମାରକ, ଯାହାକି ଚୋୖରି ଚୋୖରା ଘଟଣାର ସ୍ମୃତି, ଯେତେବେଳେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଏକ ବିରାଟ ବିକ୍ଷୋଭକାରୀଙ୍କ ଉପରେ ପୋଲିସ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ Chakravarthi_Rajagopalachari_1973_stamp_of_India.jpg|ସି ରାଜଗୋପାଲଚାରି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଯିଏକି ରୋୱଲ୍ଟ ଆକ୍ଟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଭାଇକୋମ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । Sardar patel (cropped).jpg|[[ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ]] ୪୯ତମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ ୧୯୩୪ ଏବଂ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଦଳ ଆୟୋଜନ କରିବାସହ [[ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ|ଭାରତଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ]] ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ 1931 Flag of India.svg|୧୯୩୧ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏହି ପତାକା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ସରକାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। </gallery> [[ସାଇମନ୍ କମିଶନ|ସାଇମନ୍ କମିଶନର]] ସୁପାରିଶକୁ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପରେ ୧୯୨୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକ୍ତିର ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମୋତିଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟି ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର [[କୋଲକାତା]] ଅଧିବେଶନ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଆଧିପତ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା କିମ୍ବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ବଢ଼ୁଥିବା ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଞ୍ଚଳିକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାର୍ବଭୌମତ୍ତ୍ୱର ଆହ୍ୱାନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ସମାପ୍ତି ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିଶ୍ୱାସଭାଜନ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଲାଗିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୯ରେ ଐତିହାସିକ [[ଲାହୋର]] ଅଧିବେଶନରେ ମୋତିଲାଲଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଏହା ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ କାମଚଳା କମିଟିକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ(ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ଶାସନ) ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧ରେ, ଗାନ୍ଧୀ-ଇରୱିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସରକାର ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ (ଯଦିଓ, କେତେକ ମହାନ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା ଏବଂ [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂଙ୍କୁ]] ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ସାଥୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇନଥିଲା ଯାହା କେବଳ କଂଗ୍ରେସ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ବାହାରିନଥିଲା, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ସରକାର ଉଭୟ ବିବାଦ ଏବଂ ବୁଝାମଣାରେ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେତେବେଳକୁ କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇପଡିଥିଲା ​​କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼କୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଭାରତର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିବା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସର ଦାବିକୁ ଆରୋପ କରିଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମସ୍ତ ମୁସଲମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାକୁ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଦାବି ଉପରେ ଆରୋପ କରିଥିଲା। ସାଧାରଣ ଅବାଧ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ସଂଗ୍ରାମର ଏକ ନୂତନ ଅଂଶକୁ ସୂଚିତ କରିଥିଲା । ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଏହା ନିଜେ ଏକ ବିଫଳତା ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏକତ୍ରିତ କଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଆତ୍ମ ଶାସନ ଦିଗରେ ଆହୁରି ଅଧିକ ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଲା। ଏଥିସହ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଧିକାରକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ମୋଟ ଉପରେ, ନାଗରିକ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଇତିହାସରେ ଏକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସଫଳତା କାରଣ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ କରିବାରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା । == ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି == [[ଫାଇଲ:Jinnah_Gandhi.jpg|thumb|୧୯୪୪ ମସିହାରେ [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ଜିନ୍ନା]]ଙ୍କ ସହିତ [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ|ଗାନ୍ଧୀ]]]] ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ ୧୯୩୫ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲା: # ଏକ ମୁକ୍ତ ଫେଡେରାଲ୍ ଗଠନ, # ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ କରିବା ଏବଂ # ପୃଥକ ଚୟନକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା। ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫେଡେରାଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ରାଜକୁମାରଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ହେତୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଲା, ପ୍ରାଦେଶିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏକ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେଲା; ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଦେଶରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ସହ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରାଧାନ୍ୟବାଦୀ ଦଳ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦୁଇଟିରେ ଆଗୁଆ ରହିଥିଲାବେଳେ, ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ପ୍ରାଦେଶିକ ସରକାରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିବାଦରେ କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ସମସ୍ତ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କୁ ସରକାରରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ର ସଭାପତି [[ମହମ୍ମଦ ଅଲ୍ଲୀ ଜିନ୍ନା|ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା]] ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଲାହୋରରେ ବାର୍ଷିକ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲେ; ଯାହା ପରେ ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଦୁଇଟି ପୃଥକ ସାର୍ବଭୌମ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦାବି, ଗୋଟିଏ ମୁସଲମାନ, ଅନ୍ୟଟି ହିନ୍ଦୁ; ବେଳେବେଳେ ଦୁଇଟି ଜାତି ଥିଓରୀ କୁହାଯାଏ । ଯଦିଓ [[ପାକିସ୍ତାନ]]ର ଧାରଣା ୧୯୩୦ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା, ତଥାପି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ। ଲାହୋର ରିଜୋଲ୍ୟୁସନର ବିରୋଧରେ, ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ମିଳିତ ଭାରତକୁ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୪୦ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲା।<ref name="QasmiRobb2017">{{cite book|title=ମୁସଲମାନ ଲିଗ୍ ବିରୋଧରେ ମୁସଲମାନ: ପାକିସ୍ତାନର ଆଇଡିଆର ସମାଲୋଚନା|last1=Qasmi|first1=Ali Usman|last2=Robb|first2=Megan Eaton|isbn=9781108621236|ତାରିଖ=2017|ପ୍ରକାଶକ=କେମ୍ବ୍ରିଜ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରେସ୍|ପୃଷ୍ଠା=2|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ}}</ref> ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଭାରତରେ ଅନେକ ଇସଲାମିକ ସଂଗଠନ, ଏବଂ ୧୪୦୦ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ; <ref name="Haq1970">{{cite book|last1=Haq|first1=ମୁଶୀର ୟୁ|oclc=136880|ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀର ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମୁସଲମାନ ଦଳ ତଥା ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରତିନିଧୀ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।|ଆଖ୍ୟା=ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନ ରାଜନୀତି, 1857-1947|ତାରିଖ=1970|ପ୍ରକାଶକ=ମୀନାକ୍ଷୀ ପ୍ରକାଶ|ପୃଷ୍ଠା=114|ଭାଷା=ଇଂରାଜୀ|ଉଦ୍ଧୃତ=ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା}}</ref> <ref name="Ahmed2016">{{cite web|1=ଆଲ୍ଲା ବାଖ ଏକ ଜମିଦାର ପରିବାରର ଥିଲେ। ସେ 1934 ମସିହାରେ ସିନ୍ଧ ପିପୁଲ୍ସ ପାର୍ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ‘ଇଟେହାଦ୍’ ବା ‘ଏକତା ପାର୍ଟି’ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ... ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ଏକ ବିଭାଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଦାବିକୁ ଆଲ୍ଲାହା ବାଖ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ସେ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲ୍ 27-30, 1940 ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଦିଲ୍ଲୀ ଅଧିବେଶନରେ ପ୍ରାୟ 1400 ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ମୁଖ୍ୟତ the ନିମ୍ନ ଜାତି ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଥିଲେ|2=ଭାରତୀୟ ଇସଲାମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପଣ୍ଡିତ ୱିଲଫ୍ରେଡ କାଣ୍ଟୱେଲ ସ୍ମିଥ ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଏକ ‘ଭାରତର ମୁସଲମାନ’ର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ଇସଲାମ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମହିଳା ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗନେଇଥିଲେ ... ଶ୍ୟାମସୁଲ ଇସଲାମ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବେଳେବେଳେ ବିଭାଜନ ଦାବିରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା କ opposition ଣସି ବିରୋଧକୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ଭୟଭୀତ ଓ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। । ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ଏଭଳି କ ics ଶଳକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦର ଶାସନ’ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ NWFP ସମେତ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ଖୁଦାଇ ଖିଦ୍ମଗର ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ବିରୋଧ କରିଆସୁଛନ୍ତି।|last1=Ahmed|first1=Ishtiaq|title=ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ|url=https://www.thefridaytimes.com/tft/the-dissenters/|work=[[The Friday Times]]|date=27 May 2016|quote=ତଥାପି, ଏହି ପୁସ୍ତକ ହେଉଛି ଜଣେ ମୁସଲମାନ ନେତାଙ୍କ ଭୂମିକା ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି, ଯିଏ ଭାରତର ବିଭାଜନକୁ ଦୃ ly ଭାବରେ ବିରୋଧ କରିଛି: ସିନ୍ଧି ନେତା ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ|access-date=28 February 2020|archive-date=22 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210322163216/https://www.thefridaytimes.com/the-dissenters/|url-status=live}}</ref> ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେବା ଲିଗ୍ ବୈଠକରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ଗୁଣ ଅଧିକ ଥିଲା। ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଭାରତର ବିଭାଜନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସେହି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, ପ୍ରାୟତ "" ଭୟ ଏବଂ ବାଧ୍ୟବାଧକତା " ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> <ref name="Ahmed2016" /> ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଆଜାଦ ମୁସଲିମ ସମ୍ମିଳନୀ ନେତା, ଆଲ୍ଲାହା ବାଖଶ ସୋମ୍ରୋ ହତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ପାକିସ୍ତାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଦାବି କରିବା ସହଜ କରିଥିଲା।<ref name="Ali2017" /> == ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ == <blockquote>ଏହି ଦୁଇଟି ଅସ୍ଥିର, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପ୍ରକୃତ ସଂଯୋଗ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ସହଭାଗିତା, ଧ୍ୟାନକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଯଥାର୍ଥ କରେ, ଯାହା ଲର୍ଡ଼ ଇରୱିନ୍ ଶ୍ରମିକ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଇଥିଲେ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HWfUpdZwRVIC&pg=PA33&lpg=PA33&dq=There+is+no+real+connection+between+these+two+unrests,labour+and+Congress+opposition.+But+their+very+existenceand+coexistence,+explains+and+fully+justifies+the+attention,which+Lord+Irwin+gave+to+the+labour+problems.London+Times,+29+January+1928#v=onepage&q=There%20is%20no%20real%20connection%20between%20these%20two%20unrests,labour%20and%20Congress%20opposition.%20But%20their%20very%20existenceand%20coexistence,%20explains%20and%20fully%20justifies%20the%20attention,which%20Lord%20Irwin%20gave%20to%20the%20labour%20problems.London%20Times,%2029%20January%201928&f=false|title=Crisis in the Indian Subcontinent, Partition: Can it be Undone?|last=K̲h̲ān|first=Lāl|date=2007|publisher=Aakar Books|isbn=9788189833107|language=en}}</ref> -ଲଣ୍ଡନ ଟାଇମ୍ସ, ୨୯ ଜାନୁଆରୀ, ୧୯୨୮</blockquote> {{multiple image|perrow=1/1|total_width=200|caption_align=center|image1=Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|caption1=[[ଭଗତ ସିଂହ୍]] (ବାମ), [[ସୁଖଦେବ ଥାପର|ସୁଖଦେବ]] (ମଝି), ଏବଂ [[ଶିଭରାମ ରାଜଗୁରୁ|ରାଜଗୁରୁ]] (ଡାହାଣ) ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।|image2=Bhagat Singh's execution Lahore Tribune Front page.jpg|caption2=''ତ୍ରିବୁନ୍'' (୨୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୩୧)ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୁଷ୍ଠାରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଭଗତ ସିଂ, ରାଜଗୁରୁ ଏବଂ ସୁଖଦେବଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ ।}} କିଛି ବିପଥଗାମୀ ଘଟଣା ବ୍ୟତୀତ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଘଟିନଥିଲା। ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀ ଭିତରେ ଭିତରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ବଙ୍ଗ, [[ମହାରାଷ୍ଟ୍ର]], [[ଓଡ଼ିଶା]], ବିହାର, [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]], ପଞ୍ଜାବ, ଏବଂ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଭାରତର ଚାରିଆଡ଼େ ଜାଗି ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ କରି ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ବଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗ ଏବଂ ୧୯୦୭ ପରେ ପଞ୍ଜାବରେ।<ref name="Fraser257">{{Harvnb|ଫ୍ରେଜର|1977|p=257}}</ref> ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସହରୀ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଶିକ୍ଷିତ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଯୁବକ ଭଦ୍ରଲୋକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହିଁ "କ୍ଲାସିକ୍(ପାରମ୍ପାରିକ)" ବିପ୍ଳବ ଗଠନ କରିବାକୁ ଆସିଥିଲା ​​। "ଭାରତୀୟ ବୈପ୍ଲବିକ, <ref name="Fraser257" /> ସେତେବେଳେ ପଞ୍ଜାବର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ସାମରିକ ସମାଜରେ ଏକ ବିପୁଳ ସମର୍ଥନ ଆଧାର ଥିଲା । ବଙ୍ଗରେ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଜିମଖାନା (ଆଖଡ଼ା''))ର ଅନୁଶୀଳନ ସମିତିର ଇତିହାସ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବ ଏବଂ [[ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ]]ରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଅସ୍ତ୍ର ଢାକା (ଆଧୁନିକ ଯୁଗ [[ବାଂଲାଦେଶ]])ରେ '' ଢାକା ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ '' ଯୁଗାନ୍ତର ''ଗୋଷ୍ଠୀ (ଯଥାକ୍ରମେ [[କଲିକତା]]ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ) ହୋଇ ପରସ୍ପରଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଅରବିନ୍ଦ ଘୋଷ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇ ବରିନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଙ୍କ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହି 'ସମିତି' ଦର୍ଶନଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନୋକ୍ତଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା: [[ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ|ହିନ୍ଦୁ]] ''ଶକ୍ତି ''ଦର୍ଶନ, ବଙ୍ଗାଳୀ ସାହିତ୍ୟ, ବଙ୍କିମ୍ ଚନ୍ଦ୍ର ଚଟ୍ଟୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ସ୍ୱାମୀ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ|ବିବେକାନନ୍ଦ]], ଇଟାଲୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ କାକୁଜୋ ଓକୁକୁରାର ସମଗ୍ର -ଏସୀୟବାଦ । 'ସମିତି' ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ୱାର୍ଥ ତଥା ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଆତଙ୍କବାଦ ଘଟଣାରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଘୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଆଲିପୋର ବୋମା ମାମଲାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ ଘୋଷ ଭାଇମାନେ । ମଝିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ନାସିକ,ଏଏମଟି ଜ୍ୟାକସନ, ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ରେ ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗୁଳିମାରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ୱାନଚି ଆୟରଙ୍କ ହାତରେ ରବର୍ଟ ଡି’ସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।<ref name="Yadav4">{{Harvnb|Yadav|1992|p=4}}</ref> ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ପ୍ୟାରିସ୍ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସମାଜ ଦେଇ ଗତି କଲା । ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା କାରଣରୁ ହିଂସାକୁ ଚାମ୍ପିୟନ ତଥା ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର ତଥା ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସାଇଟି ଉତ୍ସାହୀ ଅନୁଗାମୀ । ୧୯୦୭ ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମ୍ୟାଡାମ୍ ଭିକାଜୀ ରୁଷ୍ଟମ୍ କାମା ରୁଷର ବିପ୍ଳବୀ ନିକୋଲାସ୍ ସଫ୍ରାନ୍ସ୍କିଙ୍କ ଲିଙ୍କ୍ ମାଧ୍ୟମରେ, ବଙ୍ଗଳା ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଅଧୀନରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ବୋମା ତିଆରି ପାଇଁ ମାନୁଆଲ୍ ପାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ । ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ସାହିତ୍ୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା ଯାହା ଭାରତରେ ଶୀଘ୍ର ବିତରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ '' ଭାରତୀୟ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ '', ସାବରକରଙ୍କଦ୍ୱାରା ''ବନ୍ଦେ ମାତରମ '' ଏବଂ 'ହେ ଶହୀଦ!' ଭଳି ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବୈପ୍ଲବିକ ହିଂସାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସରୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ସେହି ସମୟରେ ଭାରତରେ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଘଟଣାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> <ref name="Hopkirk46">{{Harvnb | Hopkirk | 1994 | p = 46} 190 [୧ 99 By ସୁଦ୍ଧା] ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ସନ୍ଦେହରେ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା ... ସାର୍ ୱିଲିୟମ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକାରୀଙ୍କ ପିସ୍ତଲରୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ବହୁତ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା ... ସାବାର୍କ ଦେଖିପାରିଲେ ଯେ ଲଣ୍ଡନ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗରମ ହେଉଛି ... ଜାନୁୟାରୀ 1910 ଆରମ୍ଭରେ ତେଣୁ, ସେ ଚୁପଚାପ୍ ପ୍ୟାରିସକୁ ଚାଲିଗଲେ, ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ନୂତନ ବୈପ୍ଲବିକ ମୁଖ୍ୟାଳୟ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ ... [ପୋଲିସ୍] ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଚୋରା ଚାଲାଣ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣ ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।</nowiki></ref> <ref name="Majumdar1966p">{{ହରଭନବ|ମଜୁମଦାର|1966|p=147}} ସାଭାର୍କରଙ୍କ '' ବାଣ୍ଡେ ମାତାରାମ ''ରେ ଆହ୍ୱାନ ରହିଥିଲା ​​[ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ] ... ଏହି ପ୍ରକାର ପ୍ରଚାର ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଟି। ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଭିଯୋଗ ହେଲା ଯେ 1908 ମସିହାରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବିସ୍ଫୋରକ ଏବଂ ବୋମା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପଦ୍ଧତିକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟର ଅନେକ ନକଲ ଟାଇପ୍ କରିଥିଲେ। ସେ ଏହି ନକଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଠିକଣାରେ ପଠାଇଥିଲେ।</ref> ବମ୍ବେରେ ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସାବରକରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ଦୁଇଟି ଅଭିଯୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଲା ନାସିକ୍ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଏ। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୦୯ ମସିହାରେ ଜ୍ୟାକସନ, ଅନନ୍ତ କାନହେରେଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡିକ ସିଧାସଳଖ ଇଟାଲୀ କୋରିଅର ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସକୁ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବତନ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବାସିନ୍ଦା ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର, ରୋବର୍ଟ ଡି’ଏସକର୍ଟ ଆଶେଙ୍କ ହତ୍ୟା ସମେତ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡରେ ସାହାଯ୍ୟ ତଥା ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିବା ଆୟାରଙ୍କୁ ରୋୱ୍ଲାଟ ରିପୋର୍ଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିଲା।<ref name="Yadav42" /> ପ୍ୟାରିସ-ସଫ୍ରାନ୍ସକି ଲିଙ୍କକୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ପୋଲିସ ଏଥିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ-ଗଭର୍ଣ୍ଣର ସାର୍ ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଫ୍ରେଜରକୁ ନେଇ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।<ref name="Popplewell135">{{Harvnb|Popplewell|1995|p=135}}</ref> <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Shyamji krishna varma.jpg|ଲଣ୍ଡନରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୋମ୍ ରୁଲ୍ ସୋସାଇଟି, ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ସୋସିଓଲୋଜିଷ୍ଟ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିବା ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମା File:Dhingra.jpg|ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ପଢ଼ୁଥିବା ସମୟରେ ୱିଲିୟମ୍ ହାଟ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ,<ref>{{cite book|last=Nehru |first=Jawaharlal |author2=Nand Lal Gupta|title=Jawaharlal Nehru on Communalism|publisher=Hope India Publications|page=161|year=2006|isbn=978-81-7871-117-1|url=https://books.google.com/?id=sI_I-jk8YWsC&pg=PT161}}</ref> ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଯିଏ "ଭାରତର ପୁରୁଣା ଅନୁତାପକାରୀ ଶତ୍ରୁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ କ୍ୟାରିଅର୍ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକଙ୍କ ଦୁଃଖରେ ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ".<ref name="Popplewell1995">{{cite book|author=Richard James Popplewell|title=Intelligence and imperial defence: British intelligence and the defence of the Indian Empire, 1904-1924|url=https://books.google.com/books?id=H44J2uDSE2cC&pg=PA144|accessdate=25 March 2012|year=1995|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4580-3|pages=143}}</ref> File:Vvsaiyar.jpg|ଭି.ଭି.ଏସ. ଆୟାର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସନ୍ତ୍ରାସବାଦୀ ପ୍ରତିରୋଧର ସଦସ୍ୟତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । File:Statue of Senapati Bapat - panoramio (cropped).jpg|ପଣ୍ଡୁରଙ୍ଗ ମହାଦେବ ବାପତ୍, ମୁଲସି ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ 'ସେନାପତି' ଆଖ୍ୟା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ ।<ref name="Cashman190">{{cite book |title=The Myth of the Lokamanya: Tilak and mass politics in Maharashtra first=Richard I. |last=Cashman |publisher=University of California |year=1975 |isbn=9780520024076 |url=https://books.google.com/books?id=905gbgzGN1EC |page=190}}</ref> </gallery> ବିଦେଶରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅନେକ ଦେଶୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତତାକୁ ଥରାଇ ଦେଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।<ref name="Lahiri129">{{Harvnb|Lahiri|2000|p=129}} </ ref ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଞ୍ଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତା ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ମଦନ ଲାଲ | ଏନସାଇକ୍ଲୋପିଡ଼ିଆ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ଅଭିଧାନର ଜାତୀୟ ଜୀବନୀ | url = http: //www.oxforddnb.com/view/article/71628 | ବର୍ଷ = ୨୦୦୪ | ପ୍ରକାଶକ = ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ୟୁନିଭରସିଟି ପ୍ରେସ୍ | doi = 10.1093 / ref: odnb / 71628 | ପ୍ରବେଶ -date = 29 ଅକ୍ଟୋବର 2015}}</nowiki></ref> ମଦନଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରାଙ୍କ ହାତରେ ୱିଲିୟମ୍ ହଟ୍ କରଜନ୍ ୱିଲିଙ୍କ ହତ୍ୟା ବହୁ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ତଥା ଦମନ ହେବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏମାନେ ଭାରତର ଭାଇସରୟଙ୍କ ହତ୍ୟାରେ ୧୯୧୨ ପ୍ରୟାସ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍, ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି, ପଞ୍ଜାବରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ତଥା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ତଥା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ନେଟୱାର୍କର କେନ୍ଦ୍ର ଏକ ଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ରାଶ ବେହେରୀ ବୋଷ ଏବଂ ଲାଲା ହାର୍ଦୟାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ବିଦ୍ରୋହୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକୀୟ ଗଡର ପାର୍ଟିରେ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । [[ଫାଇଲ:India_House_today.jpg|ବାଆଁ|thumb|200x200_ପିକସେଲ|ବ୍ରିଟେନରେ ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ମତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ୟାମଜୀ କୃଷ୍ଣ ଭର୍ମାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ । ଅନେକ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଫଳକ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ରହଣିକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ: ମଦନ ଲାଲ ଢିଙ୍ଗ୍ରା, ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର, ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର, ସେନାପତି ବାପାଟ, ଏମ.ପି.ଟି. ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଅନନ୍ତ ଲଖ୍ମଣ କନ୍ହେରେ, ଚେମ୍ପାକାରାମନ ପିଲ୍ଲାଇ । ଅବଶ୍ୟ, ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆବିର୍ଭାବ ଧୀରେ ଧୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈପ୍ଲବିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା। ୧୯୨୦ ଦଶକରେ ବଙ୍ଗଳା 'ସମିତି' ହିଂସା ଦର୍ଶନରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଏହାର ଅନେକ ସଦସ୍ୟ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୨୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ପତନ ପରେ ବୈପ୍ଲବିକ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ହିଂସା ପୁନର୍ବାର ଦେଖାଗଲା। ବଙ୍ଗଳାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ ଏବଂ [ହେମ ଚନ୍ଦ୍ର କାନୁନଗୋଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ 'ସମିତି' ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଦେଖାଗଲା। ]] ୧୯୨୦ ଦଶକ ପୂର୍ବରୁ ହିଂସା ହେତୁ ବଙ୍ଗଳା ଅପରାଧିକ ଆଇନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରଣୟନ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କାରାଗାରରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଏବଂ ବନ୍ଦ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥିଲା। ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ବୈପ୍ଲବିକ ସଂଗଠନର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ପୁନଃସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଚ୍ଚିନ୍ଦ୍ରନାଥ ସାନିଆଲଙ୍କ ଅଧୀନରେ, ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ ସହିତ ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବାମପନ୍ଥୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରୁ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ସମାଜବାଦୀ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଆସୋସିଏସନ୍ (HSRA)ର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ​​। ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଆଜାଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । କାକୋରୀ ଟ୍ରେନ୍ ଡକାୟତି ମୁଖ୍ୟତଃ HSRAର ସଦସ୍ୟମାନେ କରିଥିଲେ । ବଙ୍ଗଳାର ବହୁ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ବିଶେଷ କରି [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ସମୟରେ ବିପ୍ଳବୀ ସଂଗଠନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ଦେଇଥିବାର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକରେ ହିଂସା ଏବଂ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶନ ପୁନର୍ବାର ପୁନର୍ଜୀବିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ 'ସମିତି' ଏବଂ HSRAର ବିପ୍ଳବୀମାନେ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ଏବଂ କାକୋରୀ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ପ୍ରଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରୟାସରେ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏବଂ ରାଜ ଅଧିକାରୀମାନେ । [[ଭଗତ ସିଂହ|ଭଗତ ସିଂ]] ଏବଂ ବାଟୁକେଶ୍ୱର ଦତ୍ତ ଅପ୍ରେଲ୍ ୧୯୨୯ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ଭିତରେ ଏକ ବୋମା ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ଜନ ସ୍ଲୋଗାନ ବିଲ୍ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ବିବାଦ ବିଲ୍ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଇନକିଲାବ ଜିନ୍ଦାବାଦ]] ", ଯଦିଓ ବୋମା ଘଟଣାରେ କେହି ପ୍ରାଣ ହରାଇ ନାହାଁନ୍ତି। ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣା ପରେ ଭାଗବତ ସିଂ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ଚାଲିଥିଲା। ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ପରେ ସର୍ଚ୍ଚ ଅପରେସନ୍ ବେଳେ ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ଏହି ପରୀକ୍ଷା ପରେ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଧାନ ସଭା ବମ୍ କେସ୍), ଭାଗବତ ସିଂ, ସୁଖଦେବ ଏବଂ ରାଜଗୁରୁ ୧୯୩୧ ମସିହାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ବିଶେଷ ଭାବରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବା ପାଇଁ ଖାକ୍ସାର ତେହେରିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଡ଼କୁ ମୁସଲମାନମାନେ।<ref>ଖକ୍ସାର ତେହେରିକ୍ କି ଜିଡୋ ଜୁହାଦ ଭଲ୍ୟୁମ୍ 1. ଲେଖକ ଖାକ୍ସର୍ ଶେର ଜମାନ</ref> ଏହାର କିଛି ସଦସ୍ୟ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ୧୯୩୮ ମସିହାରେ '' ଜୁଗାଣ୍ଟର '' ଶାଖା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ବିସର୍ଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ ରେ, ଉଦ୍ଦାମ ସିଂ ମାଇକେଲ ଓ’ଡାୟାର୍ (ଭାରତ ବାହାରେ ଶେଷ ରାଜନୈତିକ ହତ୍ୟା) ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା, ଯାହା ସାଧାରଣତ ଅମୃତସର ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଥିଲା। , ଲଣ୍ଡନରେ । ଅବଶ୍ୟ, ବୈପ୍ଲବିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିସ୍ତାର ହେଲା। ୧୯୩୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଲା - ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ବିକଳ୍ପକୁ ବିଚାର କଲେ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ରାଜନୀତି ଆରମ୍ଭ ହେଲା; - ବୈପ୍ଲବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବହୁ ଅତୀତର ବିପ୍ଳବୀମାନେ [[ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ| କଂଗ୍ରେସ]] ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦଳ, ବିଶେଷକରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବାବେଳେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ହେବାର ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପୋଲିସ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଥିଲେ । 'ଅନୁଶୀଳନ ସମିତି' 'ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କଲିକତା ପୋଲିସ୍ର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶାଖା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ୍ ବିରୋଧରେ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଅଫିସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଗାଡାରାଇଟ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏବଂ ଭାରତ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗୁପ୍ତଚର ଏବଂ ମିଶନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ MI5 (g) ବିଭାଗ, ଏବଂ ଏକ ସମୟରେ ପିଙ୍କର୍ଟନ୍ ଗୁପ୍ତଚର ଏଜେନ୍ସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲା । ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଧିକାରୀ ଯେଉଁମାନେ ଭାରତୀୟ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୋଲିସ୍ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ କିମ୍ବା ଏଥିରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ, ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜନ୍ ଆର୍ନୋଲ୍ଡ ୱାଲିଙ୍ଗର, ସାର୍ ରୋବର୍ଟ ନାଥାନ୍, ସାର୍ ହରୋଲ୍ଡ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ, ଭର୍ନନ୍ କେଲ, ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଷ୍ଟିଭେନ୍ସନ୍-ମୋର୍ ଏବଂ ସାର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ ଟେଗାର୍ଟ, ଏବଂ ଡବ୍ଲୁ। ସୋମର୍ସେଟ୍ ମୌଗମ୍ । [[ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ସମୟରେ ବଙ୍ଗଳାରେ '' ସମିତି'ର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଧମକ ସହିତ ପଞ୍ଜାବରେ ଘାଡାରାଇଟ୍ ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟ ୧୯୧୫ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ସଂଗଠନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଗିରଫ, ଇଣ୍ଟରନେଟ୍, ପରିବହନ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଦେଖି ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗଳା ଶାଖାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ରୋୱଲଟ କମିଟି ବଙ୍ଗଳାରେ 'ସମିତି'ର ଯେକୌଣସି ପୁନର୍ଜୀବନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଫେନ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆକ୍ଟକୁ (ରୋୱଲେଟ୍ ଆକ୍ଟ) ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। ପଞ୍ଜାବ।'' ୧୯୨୦ ଦଶକରେ, ଆଲୁରି ସୀତାରାମ ରାଜୁ ଦୁର୍ଦ୍ଦାନ୍ତ ୧୯୨୨ର ରାମ୍ପା ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୨୨-୨୪ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଦିବାସୀ ନେତା ତଥା ଅନ୍ୟ ସହୃଦୟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ "ମାନିଆମ୍ ଭେରୁଦୁ" ("ଜଙ୍ଗଲର ହିରୋ") ବୋଲି କହିଥିଲେ। ୧୮୮୨ ମାଡ୍ରାସ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିନିୟମ ପାସ ହେବା ପରେ, ଜଙ୍ଗଲରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ମୁକ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପାରମ୍ପାରିକ '' ପୋଡୁ '' (ସ୍ଲାସ୍-ଏବଂ- ଜଳିବା) କୃଷି ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ଚାଷ ସହିତ ଜଡ଼ିତ । ରାଜୁ ଗୋଦାବରୀ ଏଜେନ୍ସିର ଅଂଶ ମାଡ୍ରାସ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି (ବର୍ତ୍ତମାନର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ସୀମା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବଙ୍ଗଳାର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କ ଦେଶପ୍ରେମରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରାଜୁ ଏବଂ ଚିଣ୍ଟାପାଲ୍, ରାମପଚୋଦଭାରାମ, ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ, କୃଷ୍ଣ ଦେବୀ ପେଟା, ରାଜଭୋମଙ୍ଗୀ, ଆଡେଟେଗାଲା, ନରସିପାଟନମ୍ ଏବଂ ଆନ୍ନାଭାରାମ । ରାଜୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବନ୍ଧୁକ ଏବଂ ଗୁଳି ଚୋରି କରି ଦାମନାପାଲ୍ଲୀ ନିକଟରେ ସ୍କଟ କାଉୱାର୍ଡଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା">{{cite web|last=Balakrishna|first=VG|title=ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ|url=https://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|ପ୍ରକାଶକ=ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରେସ ସୂଚନା ବ୍ୟୁରୋ|accessdate=28 ମାର୍ଚ୍ଚ 2011|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208063406/http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe0798/PIBF0707982.html|url-status=live}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା ​​। ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୨ରୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ। ରାଜୁ ଶେଷରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଚିଣ୍ଟାପାଲି ଜଙ୍ଗଲରେ ଫସି ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ଏକ ଗଛରେ ବନ୍ଧା ହୋଇ ରାଇଫଲରେ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।<ref name="ବାଲାକ୍ରିଷ୍ଣା" /> କାଲାରା-ପାଙ୍ଗୋଡ ସଂଘର୍ଷ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ହୋଇଥିବା ୩୯ଟି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ଗୃହ ବିଭାଗ ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକରେ ପ୍ରାୟ ୩୮ଟି ଗତିବିଧି / ସଂଘର୍ଷ ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିଛି ଯେହେତୁ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନରେ ଏହା ଶେଷ ହୋଇଛି ବ୍ରିଟିଶ୍ ରାଜ। <gallery widths="200px" heights="200px"> File:Vanchinathan.jpg|ଭାନଚିନାଥନଙ୍କୁ, ରୋବର୍ଟ ୱିଲିୟମ୍ ଏସ୍କର୍ଟ ଆଶେଙ୍କୁ ଗୁଳି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ମରଣ କରାଯାଏ, ତାଙ୍କୁ ଭି ଭି ଏସ୍ ଆୟାର ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ File:Jatindra Nath Das c1929.jpg|5=ଯତୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ବୋଷଙ୍କୁ ବୈପ୍ଳବିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରୀ ଅଧୀନରେ ବିଚାର ପାଇଁ ଲାହୋର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା File:Champakraman Pillai.jpg|ଚେମ୍ପାକରାମନ୍ ପିଲ୍ଲାଇ ଆମେରିକାର ଗାଡର ପାର୍ଟି ସହିତ ହିନ୍ଦୁ-ଜର୍ମାନ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ File:Surya Sen real collected by Rahat.jpg|୧୯୩୦ ଚିତ୍ରକୋଣ୍ଡା ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ସୁର୍ଯ୍ୟ ସେନ୍ File:Madam Bhikaiji Cama.jpg|ଭିକାଇଜୀ କାମା, ଜର୍ମାନୀର ଷ୍ଟଟ୍ଗାର୍ଟରେ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ପତାକା" ଉଠାଇଥିଲେ </gallery> ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍, ତାଙ୍କ ପକେଟରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଚିଠିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦର୍ଶାଯାଇଛି: {{ଉଦ୍ଧୃତ ଫ୍ରେମ୍|ମୁଁ ମୋ ଜୀବନକୁ ମାତୃଭୂମି ପାଇଁ ଏକ ଛୋଟ ଅବଦାନ ଭାବରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରେ|ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ଏକାକୀ ଦାୟୀ ଅଟେ ଇଂଲଣ୍ଡର [[Mleccha | mlechas]] ଆମ ଦେଶକୁ କାବୁ କରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର [ସନାତନ ଧର୍ମ] ଉପରେ ପାଦ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କଲା|ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀକୁ ବାହାର କରି 'ସ୍ୱରାଜମ୍' ପାଇବାକୁ ଏବଂ ସନାତନ ଧର୍ମକୁ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଆମର ରମଣ, ସିଭାଜୀ, କୃଷ୍ଣନ୍, ଗୁରୁ ଗୋବିନ୍ଦନ୍, ଅର୍ଜୁନ ଆମ ଧର୍ମକୁ ସମସ୍ତ ଧର୍ମକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହି ଦେଶରେ ସେମାନେ ଜର୍ଜ ଭି, [[Mleccha | mlecha]] ଏବଂ ଗୌ-ର ମାଂସ ଖାଉଥିବା ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରୁଛନ୍ତି। <br> ତିନି ହଜାର '' ମାଡ୍ରାସୀ '' ଆମ ଦେଶରେ ଅବତରଣ କରିବା ମାତ୍ରେ ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବାର ଶପଥ ନେଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ, ମୁଁ ଯିଏ କମ୍ପାନୀରେ ସର୍ବନିମ୍ନ, ମୁଁ ଆଜି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିସାରିଛି|ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ସମସ୍ତେ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିବା ଉଚିତ୍। <br> ମୁଁ ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବି, ଯାହାର ଆଗମନ ହେଉଛି ଏହି ଗ ious ରବମୟ ଦେଶରେ ଗୌଭୋଜନକାରୀ ରାଜା ଜର୍ଜ ଭିଙ୍କ ମୁକୁଟ ପାଳନ କରିବା ଯାହା ଏକଦା ମହାନ ସମ୍ରାଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନେ ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିରେ ଦାସତ୍ୱ କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସମ୍ମାନ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟ ବୁଝିବା ପାଇଁ ମୁଁ ଏହା କରେ । ମୁଁ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଭାବରେ, ଆଶେଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ବନ୍ଦେ ମାତରମ <br> : - [[ଭଞ୍ଚିନାଥନ୍]]}} । == ଭାରତୀୟ ସ୍ୱୟଂଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ତିମ ପ୍ରକ୍ରିୟା == {{Gallery|File:Bismil Park2811.JPEG|ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୯୧୮ର ମେନ୍ପୁରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଏବଂ ୧୯୨୫ର କାକୋରୀ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିବା ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି ।|File:Rajendranath Lahiri.jpg|କାକୋରି ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣେଶ୍ୱର ବିସ୍ଫୋରଣ ପଛରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରି ମୂଳ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀ ଥିଲେ ।|File:Roshan Singh.jpg|ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲ, ଆଶଫକୁଲ୍ଲା ଖାନ ଏବଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାହିରିଙ୍କ ସହ ରୋଶନ ସିଂଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।|File:Bhagwati Charan Vohra.jpg|ଭାଗବତ ଚରଣ ଭୋହରା, ୨୮ ମଇ ୧୯୩୦ରେ ଲାହୋରରେ ରବି ନଦୀ କୂଳରେ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ।<ref>{{Cite book|title=The People Speak: Democracy is not a Spectator Sport|first=Colin|last=Firth|first2=Anthony|last2=Arnove|publisher=Canongate Books|url=https://books.google.com/books?id=OP2eljLVM7cC&pg=PT145&dq=Bhagwati+Charan+Vohra#v=onepage|isbn=9780857864475|date=2012-09-13}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}୧୯୩୭ ମସିହାରେ, ପ୍ରାଦେଶିକ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏକାଦଶ ପ୍ରଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ସାତଟିରେ କଂଗ୍ରେସ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଲା। ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ ଶାସନ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜନତାଙ୍କ ସମର୍ଥନର ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ସୂଚକ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଭାଇସରୟ ଲିନଲିଥଗୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ବ୍ରିଟେନ ପକ୍ଷରୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଲିନଲିଥଗୋଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିରୋଧ କରି ସମଗ୍ର କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରାଦେଶିକ ତଥା ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ମୁସଲମାନ ଏବଂ ଶିଖମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ବିପୁଳ ସ୍ଥିତି ହାସଲ କରିଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସକୁ ବିରୋଧ କରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରକୃତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା ସର୍ବ ବୃହତ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୨,୫୦୦,୦୦୦ ଜଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ।<ref>{{cite journal|first1=କ ush ଶିକ||ଶେଷ 1=ରୟ|ବର୍ଷ=2009|ଟାଇଟଲ୍=ଉପନିବେଶ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମରିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା: ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଏକ କେସ୍ ଅଧ୍ୟୟନ|ପତ୍ରିକା=ସାମରିକ ଇତିହାସ ପତ୍ରିକା|ଭଲ୍ୟୁମ୍=73|ଇସୁ=2|ପୃଷ୍ଠାଗୁଡିକ=144–172}}</ref>{{Gallery|File:Bundesarchiv Bild 146-1985-130-30, Berlin, Gründung Zentrale "Freies Indien".jpg|୧୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ କେନ୍ଦ୍ର, ବର୍ଲିନରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜାତୀୟ ଭାରତୀୟ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମୟରେ ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ।|File:Greater East Asia Conference.JPG|ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୩ରେ ଗ୍ରେଟର ଇଷ୍ଟ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀ, ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ବାମରୁ ଡାହାଣକୁ: ବା ମା, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗହୁଇ, ୱାଙ୍ଗ ଜିଙ୍ଗୱାଇ, ହିଡେକି ଟୋଜୋ, ୱାନ ୱାଇଥାଇକନ୍, ଜୋସେ ପି ଲାଉରେଲ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ।|File:Azadhindpostage.jpg|ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ|File:Lal Bahadur Shastri (cropped).jpg|ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସତ୍ୟଗ୍ରହ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବାରୁ ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାରାଗାରକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା।<ref name="freeindia_prison_again">{{cite web|url=http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|title=Lal Bahadur Shastri: In Prison Again|work=Free India|accessdate=13 March 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070119032519/http://www.freeindia.org/biographies/greatleaders/shastri/page13.htm|archive-date=19 January 2007|url-status=dead}}</ref>|align=center|width=180|lines=3}}ବିଶେଷକରି ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ନାଗରିକ ତଥା ଦେଶ ବାହାରେ ଆସିଥିବା ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ସେ ବିନାଶ ହୋଇଥିବା ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଭାରତର ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ଚାହୁଁ ନାହାଁନ୍ତି। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଠାରେ କିଛି ହିଂସା ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ରାଜ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ ତଥା ପ୍ରାଦେଶିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସମେତ ହଜାର ହଜାର କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନଥିଲା । ସ୍ୱ-ଶାସନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତିନୋଟି ଗତିବିଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା: ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମ, କାକୋରି ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର (୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୨୫) ପଣ୍ଡିତ ରାମ ପ୍ରସାଦ ବିସ୍ମିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥିଲା; ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ କଂଗ୍ରେସର ପୂର୍ବତନ ନେତା ଥିଲେ। ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରୁ ଏହା ବ୍ରିଟେନ ସହିତ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଲାଲ ବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଗଠିତ ହୋଇଥିଲା; <ref>Dr.'Krant 'M.L. ଭର୍ମା '' ସ୍ h ାଦନ୍ତ ସାଙ୍ଗ୍ରମ କେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାହିତ୍ୟ କା ଇଟିହାସ୍ '' (ଭଲମ୍-୨) p.559</ref> ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ଉପରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ସହ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ କ୍ରପ୍ସ ମିଶନର ବିଫଳତା ସେତେବେଳେ ସମାଜବାଦୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା। === ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନା) === {{Gallery|File:Fujiwara Kikan.jpg|ମେଜର ଇୱାଇଚି ଫୁଜିୱାରା ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ନେତା ମୋହନ ସିଂ (ଜେନେରାଲ)ଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ ଜଣାଉଛନ୍ତି। '' ସମୟ '' ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୯୪୨|File:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ନବୀକରଣ କରିଥିଲେ।|File:Bundesarchiv Bild 101I-263-1580-05, Atlantikwall, Soldaten der Legion "Freies Indien".jpg|ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୪ରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ କାନ୍ଥକୁ ଜଗି ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଲିଜିଅନର ଶିଖ ସୈନିକମାନେ ।|File:Lakshmi Sahgal.jpg|ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସାହଗଲଙ୍କୁ ଏକ ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟର ରାନୀ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଝାନସୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ମହିଳା ରେଜିମେଣ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ।|align=center|width=180|lines=4}}ବିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପ୍ରବେଶକୁ [[ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ]] ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯିଏକି ୧୯୩୮ ଏବଂ ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସହ ମତଭେଦ ଥିବାରୁ ସେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ । ଇସ୍ତଫା ପରେ ସେ ନିଜର ଏକ ଶାଖା ଗଠନ କରିଥିଲେ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱରୁ ଅଲଗା ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା ଯାହା ସମାଜବାଦୀ ମତ ରଖିଥିବା ପୂର୍ବତନ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା; ତଥାପି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଅବଶିଷ୍ଟ ସମୟ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଭାବପ୍ରବଣ ହୋଇ ରହିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ବୋଷ|1985|p=}}</ref> ବୋଷ ତା’ପରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଫରୱାର୍ଡ ବ୍ଲକ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ କଲିକତାର ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ବୋଷଙ୍କୁ ଗୃହବନ୍ଦୀ ଭାବେ ରଖିଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ସେ ପଳାଇ ଯାଇ [[ଆଫଗାନିସ୍ତାନ]] ନାଜି ଜର୍ମାନୀକୁ ଯାଇ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସହାୟତା ପାଇଁ ହିଟଲର ଏବଂ ମୁସୋଲିନିଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ଲେଜିଅନ୍ ଏରୱିନ୍ ରୋମେଲର ଭାରତୀୟ POWs ଗଠିତ । ଜର୍ମାନୀର ସାମରିକ ଭାଗ୍ୟରେ ନାଟକୀୟ ହ୍ରାସ ପରେ, ଜର୍ମାନୀର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇଗଲା । ଜାପାନକୁ ଯିବାକୁ ହିଟଲର ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ବୋଷଙ୍କୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ବୁଡ଼ାଜାହାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଜାପାନର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଠାରେ ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲେ । ନିର୍ବାସନରେ ଥିବା ଅସ୍ଥାୟୀ ମୁକ୍ତ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଜାପାନୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଭାରତୀୟ POW ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ଗଠିତ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାର ପୁନଃଗଠନ କରିଥିଲେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅସନ୍ତୋଷ ଆଧାରରେ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିବ ଯାହା ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେବ । ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସେନା, ଆରାକାନର ଜଙ୍ଗଲରେ, ବର୍ମା ଏବଂ ଆସାମରେ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା ଇମ୍ଫାଲ ଯୁଦ୍ଧ; ଏବଂ କୋହିମା ସହିତ ଜାପାନୀ ୧୫ତମ ସେନା । ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଜାପାନୀମାନେ କାବୁ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ INAକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ । ବ୍ୟାଘାତ ସାମଗ୍ରୀ, ଜାପାନୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଖରାପ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭାବ ହେତୁ INA ବିଫଳ ହେଲା । [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଆକ୍ସିସ୍ ଶକ୍ତି |<ref>{{ୱେବ୍|- ଲେ ମାଣ୍ଡେ କୂଟନୀତି - ଇଂରାଜୀ ସଂସ୍କରଣ|url=http: //mondediplo.com/2005/05/13wwiiasia|title=ପୂର୍ବର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ସ ies ନ୍ୟବାହିନୀ|ପ୍ରକାଶକ=Mondediplo.com|ତାରିଖ=10 ମଇ 2005|accessdate=14 ଜୁନ୍ 2012}}</ref>]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-77|[77]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-76|[76]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]][[ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ#cite%20note-73|[73]]] ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୌଜ ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ବିନା ସର୍ତ୍ତରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ । ମତ, ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୫ରେ ଜାପାନର ଶାସିତ ଫର୍ମୋସା (ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଇୱାନ)ରେ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଇ ଜାପାନ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତୃତୀୟ ଡିଗ୍ରୀ ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । === ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ === {{ମୁଖ୍ୟ|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ}} [[ଫାଇଲ:Quit_India_Movement.ogv|thumb|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ]] ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନ କିମ୍ବା '' ଅଗଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ '' ଭାରତରେ ଏକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା ଯାହା ଅଗଷ୍ଟ ୮, ୧୯୪୨ରେ ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତୀୟ ପଠାଇବା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସମସ୍ତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିଜ ଚାକିରି ଛାଡ଼ି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଭାଗ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ତାଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିସହ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ସରକାରକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗାମୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅହିଂସା ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଯେଉଁଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା "କର ବା ମର!" ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ବାର୍ତ୍ତା ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଆଡକୁ ବ୍ୟାପିଗଲା। ଏଥିସହ, ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସିଧାସଳଖ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ "ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସୈନିକ" ଭାବରେ ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡୁଥିଲା (ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ)। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍ଡିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡ଼ ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ, ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଉପ-ମହାଦେଶରେ କେବଳ ଅନିଚ୍ଛା ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାଗ ନେବାକୁ, ଏବଂ ୟୁରୋପ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ୟୁରୋପରେ ଏବଂ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ ଅଧୀନରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଭିକେରୋ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ। ତେବେ, ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରାଯିବାକୁ ଥିବା କ୍ଷମତାର ପରିଭାଷାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ କଥାବାର୍ତ୍ତା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫରକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିଥିଲା ​​ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ। ଆନ୍ଦୋଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମିଳିତ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ବନ୍ଧକ ରଖି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଝାମଣା ଟେବୁଲକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା। ନିଷ୍ଠାପର ଆହ୍ୱାନ କିନ୍ତୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ପ୍ରତିରୋଧ ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣକୁ ସୂଚାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କ ମଇଦାନରେ ଅଗଷ୍ଟ 8ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା '' କର ବା ମର '' ଡାକରା ଦ୍ best ାରା ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ବମ୍ବେ, ଯେହେତୁ ଏହାର ନାମ ହେଲା '' ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ମଇଦାନ '' (ଅଗଷ୍ଟ ବିପ୍ଳବ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ) । ତେବେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷଣର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ତଳେ କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ନେତୃତ୍ୱ କେବଳ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନୁହେଁ, ଏବଂ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ କଂଗ୍ରେସ ବାକି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଜେଲରେ ବିତାଇବାକୁ ପଡୁଥିଲା। ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ କଂଗ୍ରେସ କମିଟି (ଏଆଇସିସି)ର ମୁମ୍ବାଇ ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ଏକ ବୃହତ ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିବାଦୀୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା। [[ମୁମ୍ବାଇ]] ଗୋୱାଲିଆ ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଗାନ୍ଧୀ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅହିଂସା ନାଗରିକ ଅବମାନନା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗରିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ ନକରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ଜାପାନ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ଭାରତ - ବର୍ମା ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ପରଦିନ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ [ପୁଣେ]ରେ [ଆଗା ଖାନ ପ୍ୟାଲେସ]ରେ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟି ବା ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି ଗିରଫ କରି ଅହମ୍ମଦନଗର ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ପାର୍ଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। INCର ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜନତା ନେତାହୀନ ହୋଇଥିବାରୁ ବିରୋଧ ଏକ ହିଂସାତ୍ମକ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡାକରା ଦିଆଗଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟାପକ ଧର୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ଭାରତୀୟ ଅଣ୍ଡର ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସଂଗଠନ ସହଯୋଗୀ ଯୋଗାଣ କନଭେନ ଉପରେ ବୋମା ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଉପରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। କିଛି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବାଧା ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା ​​ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ଏହାର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡି ନଥିଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ବିହୀନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅହିଂସା ନୀତିରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶର ବଡ଼ ଭାଗରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଭୂତଳ ସଂଗଠନ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ୧ 33 by ସୁଦ୍ଧା '' ଭାରତ ଛାଡ଼ '' ବାହାରି ଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଯୋଜନାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟ, ନାଗରିକ ସେବା ଏବଂ ପୋଲିସ ଭଳି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସହଯୋଗ କରିଥିଲେ। ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ରାଜକୁ ସମର୍ଥନ କଲା ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହିତ ପ୍ରଭାବରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ମହଲରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଏହି ଆହ୍ୱାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର, ସେହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସଭାପତି ଏପରିକି "ତୁମର ପୋଷ୍ଟକୁ ଷ୍ଟିକ୍" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭାପତିମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ "ପୌରସଂସ୍ଥାର ସଦସ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ... ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ" ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ହୋଇନଥିଲା।<ref name="Bapu2013" /> ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼: : ୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା । ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା । ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।<ref name="Riddick2006" /> ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ [[ତାଳଚେର]] ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ [[ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ|ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ]]ର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା । ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା।<ref name="shukla" /> ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​। ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।<ref name="sen" /> ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​। ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା । ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।{{ଆଧାର ଲୋଡା|date=ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୦}} ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର [[ରେଡିଓ]] ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ [[ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]] କିମ୍ବା [[ୟେମେନ]] କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା ।<ref name="c" /> କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ [[କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ]] ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ । ୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । <gallery widths="260"> File:"Quit India Movement " , photo at Gandhi Memorial , Sabarmati Ashram , Ahamadabad.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି File:Discussing the "Quit India" movement with Nehru.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ File:Quit India Movement 1967 stamp.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ File:Quit India Movement 2017 stamp8.jpg|ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ </gallery> === ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ବିଦ୍ରୋହ === ଫେବୃଆରୀ ଶେଷରେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ଆରମ୍ଭରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଉପରେ ଦୁଇଟି ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଗଲା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ ତାରିଖ ରାତିରେ ଶିଖ୍ ପୋଲିସ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୨୧ ୟୁରୋପୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଥିଲେ। ପରେ ୩୧ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଏକ ଜାପାନୀ ଜାହାଜ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚି ଭାରତୀୟମାନେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ।<ref name="CITA">{{cite web|1=|2=|url=http://///www.christmas.net.au/about/history.html|ଆଖ୍ୟା=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ଇତିହାସ|ପ୍ରକାଶକ=ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସ ଦ୍ୱୀପ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସଂଘ|accessdate=9 ଡିସେମ୍ବର 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170409091129/https://www.christmas.net.au/about/history.html|archiveate=8 ଡିସେମ୍ବର 2014|df=dmy-all|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||archive-date=2017-04-09}}</ref> । === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ === ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନୌସେନା ବିଦ୍ରୋହ ଏକ ମୋଟ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଦ୍ରୋହ ବମ୍ବେରେ ଥିବା ଜାହାଜ ତଥା ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ରୟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବିଦ୍ରୋହର ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୪୬ରେ ବନ୍ଦର। ବମ୍ବେର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଫ୍ଲାସପଏଣ୍ଟରୁ, ବିଦ୍ରୋହ ବ୍ୟାପିଗଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆ, କରାଚିଠାରୁ [[କଲିକତା]] ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମର୍ଥନ ପାଇଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୭୮ ଜାହାଜ, ୨୦ ଉପକୂଳ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏବଂ ୨୦,୦୦୦ ନାବିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହେଲା । ଆନ୍ଦୋଳନ, ଜନସମାଗମ, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ, ତେଣୁ ବିଦ୍ରୋହ ବନ୍ଦ ହେବାର ଅନେକ ଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା | ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ଫଟିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ଯେ [[ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ]] ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ଆଉ ବିଶ୍ ally ାସୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ, ଏବଂ ଏହା ଆହୁରି ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା । ସ୍ପାର୍କର ଉତ୍ସ ହୁଅନ୍ତୁ ଯାହା ଏକ ଦେଶରେ ରାଜନୈତିକ ସମାଧାନର ଦୃଶ୍ୟରୁ ଶୀଘ୍ର ଖସିଯିବାରେ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ | <ref> ଜେମ୍ସ ଏଲ୍।'' ରାଜ; ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ଆବାକସ୍ | 1997. p571, p598 '' ଏବଂ; ଅପ୍ରକାଶିତ, ଜନସମ୍ପର୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ଲଣ୍ଡନ | ଯୁଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ| 208 / 819A 25C</ref> == ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ == [[ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ]] ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଏବଂ ବହୁ ବ୍ରିଟିଶ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା। ୧୯୪୫-୧୯୬୫ ମସିହାରେ, ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ତିନି ଡଜନରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପନିବେଶିକ ଶକ୍ତିରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା।<ref>{{ୱେବ୍ ସାଇଟ୍|url=https: //history.state.gov/milestones/1945-1952/asia-and-africa|ଆଖ୍ୟା=ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ: 1945–1952 - Histor ତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ}}</ref> ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପତନରେ ଅନେକ କାରଣ ଖେଳିଲା । ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହାୟତା ମାଗି ଆମେରିକାରେ ପହଞ୍ଚିଲା, ସେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ ଉପରେ ଆମେରିକା ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​ଏବଂ ସେହି ଚୁକ୍ତିନାମା [ଆଟଲାଣ୍ଟିକ୍ ଚାର୍ଟର୍]ରେ କୋଡ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ବ୍ରିଟେନର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍ (ଯୁଦ୍ଧ ପରବର୍ତ୍ତୀ)ର ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ଆମେରିକା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବୋଧହୁଏ ବଜାରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଅଧୀନରେ ଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରୟ କରିବା ପାଇଁ ବଜାର ପାଇପାରିବେ - ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥିଲା <ref>ୱିଲିୟମ୍ ରୋଜର ଲୁଇ, ବାଇରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ : ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, 1941–1945 (1978)।</ref> <ref>ଆଣ୍ଡ୍ରିୟୁ ଏନ ବୁଚାନନ୍, "ଯୁଦ୍ଧ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଭାରତର ଡିକୋଲୋନାଇଜେସନ୍, ଡିସେମ୍ବର 1941 - ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1942: ଏକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଡିଲେମା। " ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୱାର୍ ଷ୍ଟଡିଜ୍ 8 # 2 (2011): 5–31</ref> ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବା ପାଇଁ, ଜାତିସଂଘର ପ୍ରତିଷ୍ଠାଦ୍ୱାରା WWII ଦେଶଗୁଡିକ ପାଇଁ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ସଂକେତ ପାଇଲା ଏବଂ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନେତାଙ୍କ ସହ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା ​​ଯଦି ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି, କାରଣ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ବୃହତ୍ତମ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲେ।<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|ଟାଇଟଲ୍=ବିବିସି - ଇତିହାସ - ବ୍ରିଟିଶ ଇତିହାସ ଗଭୀର: ବ୍ରିଟେନ୍, କମନ୍ୱେଲଥ୍ ଏବଂ ଏଣ୍ଡ୍ ଅଫ୍ ଏମ୍ପାୟାର୍|title=ଆର୍କାଇଭ୍ କପି ||access-date=2020-02-28|archive-date=2020-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112030518/http://www.bbc.co.uk/history/british/modern/endofempire_overview_01.shtml|url-status=live}}</ref> ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, WWII ପରେ, ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହାର ଉପନିବେଶଗୁଡିକ ରଖିବା ପାଇଁ ନିଜେ ପୁଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା । ସେମାନେ ଆମେରିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ନିଜ ଦେଶକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମାର୍ଶଲ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କରିଥିଲେ। == ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଭାଜନ == [[ଫାଇଲ:Rare_photograph_of_Hindustan_Times_Newspaper_when_India_got_its_Independence_from_Britishers..!!.jpg|alt=|ବାଆଁ|ଫ୍ରେମନଥିବା|ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ''ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଟାଇମ୍ସ ଖବରକାଗଜର ଏହି ବିରଳ ଫଟୋ'']] ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ, ଶେଷ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଭିସ୍କାଉଣ୍ଟ୍ ଲୁଇସ୍ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତକୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିଭାଜନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ର ଦ୍ରୁତ ଗତି ସହିତ, ୧୧:୫୭PMରେ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ୧୨:୦୨AM ରେ, 15 ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ଭାରତ ଏକ ସାର୍ବଭୌମ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେଲା । ଶେଷରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ସମାପ୍ତି । ୧୫ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥରେ ରହିବାକୁ କିମ୍ବା ନିଜକୁ ହଟାଇବାକୁ ଅଧିକାର ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। [[ଫାଇଲ:Indian_Flag_in_the_sky.jpg|thumb|ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା]] ଏହା ପରେ ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନେହେରୁ ଏବଂ ଉପ-ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ଦ୍ଦାର ଭାଲାଭଭାଇ ପଟେଲ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ଙ୍କୁ ଭାରତର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ୍ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରିଥିଲେ। ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜାଗୋପାଲାଚାରି ବଦଳି କରାଯାଇଥିଲା। ପଟେଲ 565 ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟକୁ ୟୁନିଅନ ୟୁନିଅନରେ ଆଣିବା ଦାୟିତ୍। ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ତାଙ୍କର "ଭେଲଭେଟ ଗ୍ଲୋଭରେ ଲୁହା ମୁଷ୍ଟି" ନୀତିର ପ୍ରୟାସ କରିଥିଲେ, ଜୁନାଗଡ ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ (ଅପରେସନ୍ ପୋଲୋ) । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ନେହେରୁ [[କାଶ୍ମୀର]] ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନିଜ ହାତରେ ରଖିଥିଲେ।<ref>{{harvnb|ମିତ୍ର|1997|pp=55–74}}</ref> ବିଶିଷ୍ଟ ଆଇନଜୀବୀ, ସଂସ୍କାରକ ତଥା ଦଳିତ ନେତା ବି। ମୁକ୍ତ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବିଧାନ ସଭା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ରେ ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କଲା; ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ରେ, ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷିତ ହେଲା । ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନ ସଭା [[ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ]] ପ୍ରଥମ [[ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି]] ରାଜ୍ୟପାଳ ଜେନେରାଲ ରାଜଗୋପାଲାଚାରିଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଫରାସୀମାନେ ଚାନ୍ଦନାଗୋର ଏବଂ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଏବଂ ୧୯୫୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହାର ଅବଶିଷ୍ଟ ଭାରତୀୟ ଉପନିବେଶ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଗୋଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଏନକ୍ଲେଭସ୍ ଏବଂ ସିକ୍କିମ୍ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ଚୀନ ଉପରେ ଭାରତୀୟ ବିଜୟ ପରେ ୧୯୭୫ରେ ଭାରତୀୟ ୟୁନିଅନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିଲେ। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ କମନୱେଲଥ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସରେ ରହିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ର ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଦୁଇ ଦେଶ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସମ୍ପର୍କ ଖୋଜନ୍ତି ଏବଂ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଢ଼ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧.୬ ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ଅଛନ୍ତି। ୨୦୧୦ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡେଭିଡ କାମେରନ୍ ଭାରତୀୟ - ବ୍ରିଟିଶ ସମ୍ପର୍କକୁ ଏକ ନୂତନ ବିଶେଷ ସମ୍ପର୍କ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ।<ref>{{cite news |title=Ministers to build a new 'special relationship' with India |first=Dean |last=Nelson |newspaper=[[The Daily Telegraph]] |date=7 July 2010 |url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |access-date=10 May 2023 |archive-date=7 February 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207103129/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/conservative/7877719/Ministers-to-build-a-new-special-relationship-with-India.html |url-status=live }}</ref> == ଆଧାର == {{reflist|30em}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ]] cw7cexspeyb862laer06h9qg9g95tgb ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ (ଭାରତ) 0 72935 556750 549947 2024-12-07T01:12:37Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556750 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|National Youth Day (India)}} {{Infobox holiday |holiday_name=ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ |begins=୧୯୮୫<ref>http://www.odisha.gov.in/portal/LIWPL/event_archive/Events_Archives/32National_Youth_Day.pdf</ref> |observances= |celebrations= |scheduling=Same day each year |frequency=ବାର୍ଷିକ |duration=ଗୋଟେ ଦିନ |date=୧୨ ଜାନୁଆରୀ |significance=[[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ]]ଙ୍କର ଜନ୍ମ |type=ଜାତୀୟ |longtype= |litcolor= |observedby={{IND}} ଏବଂ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଅବସ୍ଥିତ ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ |official_name= |caption= |imagesize=200px |image=Swami Vivekananda 1896.jpg |relatedto= }} '''ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ''' ୧୨ ଜାନୁଆରୀରେ [[ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ]]<nowiki/>ଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନରେ ପାଳନ କରାଯାଏ | ୧୯୮୪ରେ ଭାରତ ସରକାର ଏହି ଦିନକୁ ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୮୫ ପରଠାରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଭାରତରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଳନ କରାଯାଏ । == ଇତିହାସ == ୧୯୮୪ ମସିହାରେ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରିବାକୁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଥିଲା, ଯଥା ୧୨ ଜାନୁଆରୀ, ପ୍ରତିବର୍ଷ ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ ଭାବରେ। ଭାରତ ସରକାର ଉଦ୍ଧୃତ କରିଛନ୍ତି ଯେ ସ୍ୱାମୀଜୀଙ୍କ ଦର୍ଶନ ଏବଂ ଯେଉଁ ଆଦର୍ଶ ପାଇଁ ସେ ରହୁଥିଲେ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ତାହା ଭାରତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣାଦାୟକ ଉତ୍ସ ହୋଇପାରେ।' ୧୨ ଜାନୁୟାରୀ ୨୦୧୩ରେ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ୧୫୦ତମ ଜନ୍ମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳନ ଅବସରରେ ଚାରି ବର୍ଷର ଉତ୍ସବର ଉଦଘାଟନୀ ଉତ୍ସବରେ ପୂର୍ବତନ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଡକ୍ଟର [[ମନମୋହନ ସିଂହ|ମନମୋହନ ସିଂ]] ତାଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣରେ କହିଛନ୍ତି-<blockquote>ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯାହା କହିଛନ୍ତି ଆଜି ଆମ ଦେଶରେ ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଧାରଣା ଏବଂ ଆଦର୍ଶ ବିସ୍ତାର କରିବାର ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି। ସେ ଯୁବକମାନଙ୍କର ଅନନ୍ତ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସତ୍ୟ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ଅସ୍ଥିର ଅନୁସନ୍ଧାନକୁ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ | ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୁକ୍ତ ଯେ ଭାରତ ସରକାର ୧୨ ଜାନୁଆରୀ, ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନକୁ ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏହି ମହାନ ଦେଶପ୍ରେମୀ ତଥା ଭାରତର ପୁତ୍ରର ଅନନ୍ତ ବାର୍ତ୍ତାକୁ ପୁନଃ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଆମକୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡିବ |</blockquote> == ଉତ୍ସବ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ == [[ଫାଇଲ:Swamiji_at_BRKM.jpg|thumb|୨୦୧୯ରେ ଭାରତର ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ବାରନଗର ରାମକୃଷ୍ଣ ମିଶନରେ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ୧୫୬ତମ ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ]] ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଜାନୁଆରୀ ୧୨ରେ ଶୋଭାଯାତ୍ରା, ବକ୍ତୃତା, ସଙ୍ଗୀତ, ଯୁବ ସମ୍ମିଳନୀ, ସେମିନାର, ଯୋଗାସନା, ଉପସ୍ଥାପନା, ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ପ୍ରତିଯୋଗିତା | ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ବକ୍ତୃତା ଏବଂ ଲେଖା, ଭାରତୀୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପରମ୍ପରାରୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଗୁରୁ ଶ୍ରୀ ରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସଙ୍କ ବ୍ୟାପକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥିଲା | ଏମାନେ ପ୍ରେରଣା ଉତ୍ସ ଥିଲେ ଏବଂ ଅନେକ ଯୁବକ ସଂଗଠନ, ଅଧ୍ୟୟନ ସର୍କଲ ଏବଂ ଯୁବକମାନଙ୍କ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ସେବା ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ | == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ == * [https://medium.com/@actionnewsindia/swami-vivekananda-25-quotes-in-hindi-on-national-youth-day-2020-904cad51265c Swami Vivekananda 25 Quotes in Hindi on National Youth Day 2020] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200112104903/https://medium.com/@actionnewsindia/swami-vivekananda-25-quotes-in-hindi-on-national-youth-day-2020-904cad51265c |date=2020-01-12 }} * [http://www.indiacelebrating.com/events/national-youth-day/ National Youth Day] * [http://www.belurmath.org/national_youth_day.htm National Youth Day at Belur Math] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140121175022/http://www.belurmath.org/national_youth_day.htm |date=2014-01-21 }} * [https://www.theindianhawk.com/2020/01/national-youth-day-2020-12th-january.html National Youth Day 2020] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200113091101/https://www.theindianhawk.com/2020/01/national-youth-day-2020-12th-january.html |date=2020-01-13 }} * [https://www.essayonfest.online/2020/01/national-youth-day.html National Youth Day in Hindi] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ପର୍ବ ପର୍ବାଣି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜାନୁଆରୀ ମାସର ପାଳିତ ଦିବସ]] 5b49yizbz2aq4w8g6bc4hxnlqr7o0v5 ଗଏଟର 0 78556 556746 551617 2024-12-06T23:26:41Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556746 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition (new) | name = Goitre | risks = | frequency = 16% (2004)<ref name=Shar2010>{{cite book |last1=Sharma |first1=Manoj |last2=Atri |first2=Ashutosh |title=Essentials of International Health |publisher=Jones & Bartlett Learning |isbn=978-0-7637-6529-3 |page=206 |url=https://books.google.ca/books?id=X-zKtqsgLAEC&pg=PA206 |language=en}}</ref> | prognosis = | medication = | treatment = [[Watchful waiting]], [[iodine supplements]], [[radioactive iodine]], surgery<ref name=NHS2019Tx>{{cite web |title=Goitre - Treatment |url=https://www.nhs.uk/conditions/goitre/treatment/ |website=nhs.uk |accessdate=19 December 2020 |language=en |date=19 October 2017}}</ref> | prevention = | differential = [[Lymphadenopathy]], [[pseudogoiter]], [[branchial cleft cyst]], [[thyroglossal duct cyst]], [[parathyroid adenoma]]<ref name="autogen1">{{cite journal |last1=Can |first1=AS |last2=Rehman |first2=A |title=Goiter |date=January 2020 |pmid=32965832}}</ref> | diagnosis = Examination, [[medical imaging]]<ref name=Stat2020 /> | causes = [[Iodine deficiency]], [[Graves' disease|Grave disease]], [[toxic nodular goiter]], [[thyroid cancer]], [[autoimmune thyroiditis]], [[postpartum thyroiditis]], [[silent thyroiditis]], [[radiation thyroiditis]], [[subacute thyroiditis]], [[suppurative thyroiditis]]<ref name=Stat2020 /> | synonym = Goiter | types = Diffuse, nodular, multinodular<ref name=Stat2020 /> | duration = | onset = | symptoms = Swelling of front of the neck<ref name="autogen2">{{cite web|work=NHS Choices|title=Goitre - NHS Choices|url=http://www.nhs.uk/Conditions/Goitre/Pages/Introduction.aspx|language=en|date=2017-10-19|access-date=2021-07-11|archive-date=2017-07-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705140036/http://www.nhs.uk/Conditions/Goitre/Pages/Introduction.aspx|url-status=dead}}</ref> | specialty = [[Endocrinology]] | caption = Diffuse [[hyperplasia]] of the [[thyroid]] | image = Thyroid, Diffuse Hyperplasia.jpg | deaths = }} '''ଗଏଟର (ଅନ୍ୟ ନାମ ଗଣ୍ଡମଳା, ଗଳଗଣ୍ଡ,''' [[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା|ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ]] '''Goitre) ରୋଗ''' [[ଥାଇରଏଡ|ଥାଇରଏଡ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିର]] ଏକ ପ୍ରକାର ଫୁଲାକୁ କୁହାଯାଏ | <ref name=Stat2020 /> ଏହା ଯୋଗୁ ବେକର ସମ୍ମୁଖ ଭାଗ ଫୁଲିଯାଏ | <ref name=NHS2019 /> ରୋଗ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ କାଶ, କର୍କଶ ସ୍ୱର, ଗିଳିବାରେ ଅସୁବିଧା କିମ୍ବା [[ଅଣନିଶ୍ୱାସ]] ହୋଇପାରେ।<ref name=NHS2019 /> ଏହା [[ଥାଇରଏଡ|ସାଧାରଣ]], [[ଗଳଗ୍ରନ୍ଥି ସ୍ୱଳ୍ପକ୍ରିୟତା|ନିମ୍ନ]] କିମ୍ବା [[ହାଇପରଥାଇରଏଡିଜମ|ଉଚ୍ଚ ଥାଇରଏଡ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ହୋଇପାରେ]] | <ref name=Stat2020 /> ସାଧାରଣତଃ ଏହି ରୋଗ ଆୟୋଡିନ ଅଭାବ ଯୋଗୁ ହୁଏ ।<ref name=Stat2020 /> ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣ ମଧ୍ୟରେ [[ଗ୍ରେଭସ ରୋଗ]], ବିଷାକ୍ତ ନୋଡୁଲାର ଗଏଟର, [[ଥାଇରଏଡ କର୍କଟ|ଥାଇରଏଡ୍ କର୍କଟ]], ଅଟୋଇମ୍ମୁନ ଥାଇରଏଡାଇଟିସ, ପୋଷ୍ଟପାର୍ଟମ ଥାଇରଏଡାଇଟିସ, ନିରବ ଥାଇରଏଡାଇଟିସ, ରାଡିଏସନ ଥାଇରଏଡାଇଟିସ, ସବଆକ୍ୟୁଟ ଥାଇରଏଡାଇଟିସ, ସପ୍ୟୁରେଟିଭ ଥାଇରଏଡାଇଟିସ, [[ସାର୍କଏଡୋସିସ୍|ସାର୍କୋଏଡୋସିସ୍]] [[ଏମିଓଡାରୋନ|ଏବଂ ଏମିଓଡାରୋନ୍]] ଭଳି କେତେକ ଔଷଧ ଯୋଗୁ ହୋଇପାରେ ।<ref name=Stat2020 /> <ref name="Fer2020">{{Cite book|url=https://books.google.ca/books?id=YxWbDwAAQBAJ&pg=PA1548|title=Ferri's Clinical Advisor 2020 E-Book: 5 Books in 1|last=Ferri|first=Fred F.|date=2020|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-0-323-67977-0|page=1548|language=en}}</ref> ବେକକୁ ଦେଖିବା, ବେକ ସ୍ପର୍ଶ କରିବା କିମ୍ବା ମେଡିକାଲ ଇମେଜିଙ୍ଗ ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।<ref name=Stat2020 /> ଏହାର ଚିକିତ୍ସା ମୂଳ କାରଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ | <ref name=NHS2019 /> ସତର୍କ ପ୍ରତୀକ୍ଷା, [[ଆୟୋଡିନ (ଡାକ୍ତରୀ ବ୍ୟବ‌ହାର)|ଆୟୋଡିନ୍ ପରିପୂରକ]], ରେଡିଓଆକ୍ଟିଭ ଆୟୋଡିନ କିମ୍ବା ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ସାହାଯ୍ୟରେ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇପାରେ | <ref name=NHS2019Tx /> ୨୦୦୪ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଗଏଟର ହାର ପ୍ରାୟ ୧୬% ଅଟେ।<ref name=Shar2010 /> ପୁରୁଷଙ୍କ ତୁଳନାରେ ମହିଳାମାନେ ଚାରି ଗୁଣ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି।<ref name=Stat2020 /> ଆଫ୍ରିକା ଓ ଭୂମଧ୍ୟସାଗର ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ଆମେରିକାରେ କମ୍ ଦେଖାଯାଏ।<ref name=Shar2010 /> ଚୀନରେ ପ୍ରାୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୨,୭୦୦ରେ ଏହି ରୋଗ ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିଲା।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.ca/books?id=R0Y9nQ9WngYC&pg=PA19|title=The History of Endocrine Surgery|last=Welbourn|first=Richard Burkewood|last2=Friesen|first2=Stanley R.|last3=Johnston|first3=Ivan D. A.|last4=Sellwood|first4=Ronald A.|date=1990|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-92586-4|page=19|language=en}}</ref> ଏହି ଗଏଟର ଶବ୍ଦଟି [[ଲାଟିନ ଭାଷା]]<nowiki/>ର ''ଗୁଟ୍ଟୁରରୁ ଆସିଛି'', ଯାହାର ଅର୍ଥ ଗଳା | <ref>{{Cite book|url=https://books.google.ca/books?id=0sdcAQLAc-MC&pg=PA1632|title=General Surgery: Principles and International Practice|last=Bland|first=Kirby I.|last2=Sarr|first2=Michael G.|last3=Büchler|first3=Markus W.|last4=Csendes|first4=Attila|last5=Garden|first5=Oliver James|last6=Wong|first6=John|date=2008|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-1-84628-832-6|page=1632|language=en}}</ref> == ଆଧାର == <references /> [[ଶ୍ରେଣୀ:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] [[Category:Translated from MDWiki]] c8g7lp8d9ib3ylv2qtdkgzib45adph5 ମୁନିବା ମଜାରୀ 0 79159 556767 531278 2024-12-07T11:27:53Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556767 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ମୁନିବା ମଜାରୀ<br /><small>{{Nastaliq|منیبہ''' مزاری}}</small> | image = {{#property:P18}} | caption = Muniba Mazari in 2014 | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1987|03|03}} | birth_place = [[Rahim Yar Khan]] | death_date = | death_place = | nationality = Pakistani | occupation = Artist, activist, motivational speaker, singer and model | children = 1 | relatives = | website = {{URL|www.munibamazari.com}} }} ମୁନିବା ମଜାରୀ ବାଲୋଚ (ଉର୍ଦ୍ଧ :منیبہ مزاری; ଜନ୍ମ ୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୮୭, ଯିଏ ଆଇରନ ଲେଡି ଅଫ ପାକିସ୍ତାନ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା<ref>{{Cite web|url=https://content.pk/pakistan/muniba-mazari-the-iron-lady-of-pakistan-is-a-true-inspiration/|title=Muniba Mazari – The Iron Lady of Pakistan is a True Inspiration|date=2017-10-30|website=Content.PK|language=en-US|access-date=2019-10-22|archive-date=2019-10-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022133857/https://content.pk/pakistan/muniba-mazari-the-iron-lady-of-pakistan-is-a-true-inspiration/|url-status=dead}}</ref>) ଜଣେ ପାକିସ୍ତାନୀ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା, ଆଙ୍କର କଳାକାର, ମଡେଲ, ଗାୟକ ଏବଂ ପ୍ରେରଣା ଦାୟକ ବକ୍ତା ଅଟନ୍ତି । ସେ ବିବିସିଦ୍ୱାରା ୨୦୧୫ ମସିହାର ୧୦୦ ପ୍ରେରଣା ଦାୟକ ମହିଳା ତାଲିକାରେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ହେବାପରେ ସେ ଜାତିସଂଘ ମହିଳା ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଜାତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ହୋଇଥିଲେ । ମୁନିବା ବାଲୋଚ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ଥାନର ପ୍ରଥମ ମଡେଲ ଏବଂ ଆଙ୍କର ଅଟନ୍ତି । ସେ ହ୍ବିଲ ଚେୟାର ସାହାଯ୍ୟରେ ଯାତାୟତ କରନ୍ତି । ୨୧ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଏକ କାର ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ଆହତ ହେତୁ ସେ ଏହି ହ୍ବିଲ ଚେୟାରର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ସେ ହମ ନ୍ୟୁଜର ସୋସିଆଲ ସୋ ମେନ ନାହି ହମରେ ହୋଷ୍ଟ ଭାବରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲେ । <ref>{{Cite web|url=http://www.hipinpakistan.com/news/1148548|title=Muniba Mazari named Goodwill Ambassador by UN Women|date=2015-12-11|website=HIP|language=en|access-date=2019-10-22|archive-date=2019-10-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022133857/https://www.hipinpakistan.com/news/1148548|url-status=dead}}</ref> ==ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ== ମୁନିବା ମଜାରୀ ଜଣେ ବାଲୁଚ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ, ମଜାରୀ ଜନଜାତିର ଅଟନ୍ତି ।<ref name=":4">{{Cite book|title=Do We Not Bleed? : Reflections of a 21st-century Pakistani|last=Tarar|first=Mehr|publisher=Aleph Book Companies|year=2018|isbn=978-93-86021-87-8|location=India|pages = 119, 121, 122, 123, 125, 126, 128, 129, 130}}</ref> ସେ ୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ପଞ୍ଜାବରେ ଥିବା ରହିମ ୟାର ଖାନରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.maloomaat.com/muniba-mazari-a-story-of-strength-motivation.html/|title=Muniba Mazari , a Story of Strength and Motivation|last=Maloomaat|date=2015-12-21|website=Maloomaat|language=en-US|access-date=2019-10-22|archive-date=2019-10-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022134847/http://www.maloomaat.com/muniba-mazari-a-story-of-strength-motivation.html/|url-status=dead}}</ref> ମୁନିବା ଆର୍ମୀ ପବ୍ଲିକ ସ୍କୁଲରେ ପଢୁଥିଲେ ଏବଂ ପରେ BFA ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ସହରରେ ଥିବା କଲେଜରେ ପଢ଼ିଲେ । ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ସେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମାପ୍ତ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ବିବାହିତ ଥିଲେ । ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ସେ ଏକ ଦୁର୍ଘଟଣାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ । 18 ବର୍ଷ ବୟସରେ, ସେ ଅଧ୍ୟୟନ ସମାପ୍ତ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ବିବାହିତ ଥିଲେ | ==ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର== * ୨୦୧୫ ମସିହାରେ ୧୦୦ ପ୍ରେରଣା ଦାୟକ ମହିଳା (BBC) ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ ।<ref>{{Cite web|last=Dawn.com|date=2015-12-02|title=Two Pakistanis on BBC's 2015 100 Women list|url=http://www.dawn.com/news/1223735|access-date=2020-06-13|website=DAWN.COM|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/special/2015/newsspec_12497/content/english/index.html?v=0.1.24&hostid=www.bbc.com&hostUrl=https://www.bbc.com/news/world-34745739&iframeUID=responsive-iframe-61225031&onbbcdomain=true#facewall_61|website=www.bbc.co.uk|access-date=2019-10-22}}</ref> * ଦୁନିଆର ୫୦୦ ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ମୁସଲମାନ ଅଟନ୍ତି । <ref>{{Cite news|last=Rehman|first=Fatima|date=2020-06-12|title=PM Imran, Maulana Tariq Jamil, Malala, Muniba among world's most influential Muslims|work=[[The Express Tribune]]|url=https://tribune.com.pk/story/2057186/1-pm-imran-maulana-tariq-jamil-malala-among-worlds-influential-muslims/?amp=1}}</ref> * ଜାତିସଂଘ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ପାକିସ୍ଥାନୀ ଜାତିସଂଘର ଶୁଭେଚ୍ଛୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ । <ref>{{Cite web|date=2019-08-09|title=When you accept yourself, the world recognizes you: Muniba Mazari|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/life-positive/inspirational-quote-when-you-accept-the-way-you-are-the-world-recognises-you-muniba-mazari-motivational-speech-good-morning-5892375/|access-date=2020-06-13|website=The Indian Express|language=en}}</ref> * ଦି କାରିକ ଫାଉଣ୍ଡେସନଦ୍ୱାରା ସର୍ବିଆରେ କାରିକ ବ୍ରଦର୍ସ ୨୦୧୭ ।<ref>{{Cite web|title=Muniba Mazari receives international award for humanitarian efforts|url=https://www.thenews.com.pk/latest/248380-muniba-mazari-receives-international-award-for-humanitarian-efforts|access-date=2020-06-13|website=www.thenews.com.pk|language=en}}</ref> * ସେ ମାନବ ସେବା ବର୍ଗରେ ସର୍ବିଆର ବେଲାଗଡ଼ରେ କାରୀକ ବ୍ରଦର୍ସ ପୁରସ୍କାର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । <ref>{{cite web | url = https://www.thenews.com.pk/latest/248380-muniba-mazari-receives-international-award-for-humanitarian-efforts | title = Muniba Mazari receives international award for humanitarian efforts | access-date = November 24, 2017 }}</ref> ==ଆଧାର== [[ଶ୍ରେଣୀ:କଳାକାର]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ମଡେଲ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୯୮୭ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ପାକିସ୍ଥାନ]] ekmeijhc1u8q9cs6rd2odov92rkh2lg ନିମ୍ରତ କୌର ଆଲୁୱାଲିଆ 0 89533 556754 538895 2024-12-07T03:37:45Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556754 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Nimrit Kaur Ahluwalia}} {{Infobox person | name = ନିମ୍ରତ କୌର ଆଲୁୱାଲିଆ | image = Nimrit Kaur Ahluwalia spotted at a Mumbai flagship store at Kala Ghoda (cropped).jpg | caption = ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଆଲୁୱାଲିଆ | birth_date = {{Birth date and age|1994|12|11|df=y}}<ref>{{Cite web |last=Bureau |first=ABP News |date=2022-12-11 |title=Nimrit Kaur Ahluwalia Receives Wishes on her 28th Birthday From Rumoured Boyfriend Mahir Pandhi. Watch |url=https://news.abplive.com/entertainment/big-boss-16-fame-nimrit-kaur-ahluwalia-receives-birthday-wishes-from-rumoured-boyfriend-mahir-pandhi-watch-1569050 |access-date=2022-12-20 |website=news.abplive.com |language=en}}</ref> | birth_place = [[ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ]], [[ଭାରତ]] | occupation = ଅଭିନେତ୍ରୀ | years_active = ୨୦୧୮–ଏବେଯାଏଁ | known_for = ''ଛୋଟି ସର୍ଦ୍ଦାରଣୀ''<br>''ବିଗ୍ ବସ୍ ୧୬'' | title = }} '''ନିମ୍ରତ କୌର ଆଲୁୱାଲିଆ''' (ଜନ୍ମ: ୧୧ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୯୪), ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଅଭିନେତ୍ରୀ ଯିଏ ମୁଖ୍ୟତଃ [[ହିନ୍ଦୀ]] ଦୂରଦର୍ଶନ ଜଗତରେ କାମ କରନ୍ତି ।<ref>{{Cite web |date=June 7, 2021 |title=Choti Sardarni's Nimrit Kaur Ahluwalia opens up on mental health; writes 'There were endless days of not wanting to wake up and feeling claustrophobic' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/choti-sardarnis-nimrit-kaur-ahluwalia-opens-up-on-mental-health-writes-there-were-endless-days-of-not-wanting-to-wake-up-and-feeling-claustrophobic/photostory/83302358.cms |website=The Times of India}}</ref> ସେ କଲର୍ସ ଟିଭିର ଧାରାବାହିକ ''ଛୋଟି ସାର୍ଦ୍ଦାରିଣୀରେ'' ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ରିଆଲିଟି ସୋ ''ବିଗ୍ ବସ୍ ୧୬''ରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସେ ଜଣାଶୁଣା । ଓକିଲାତିରେ ଶିକ୍ଷାଗତ ସ୍ନାତକ ପରେ, ସେ ଜଣେ ମଡେଲ ଭାବରେ କାମ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଫେମିନା ମିସ୍ ମଣିପୁରର ବିଜୟିନୀ ହୋଇ ଫେମିନା ମିସ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ୨୦୧୮ରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ୧୨ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ।<ref>{{Cite web |title=Nimrit Kaur Ahluwalia Shares Her Transformational Journey After Femina Miss India 2018 - Beauty Pageants - Indiatimes |url=https://m.beautypageants.in/miss-india/nimrit-kaur-ahluwalia-shares-her-transformational-journey-after-femina-miss-india-2018/articleshow/79267671.cms#:~:text=VLCC%20Femina%20Miss%20India%202020,the%20biggest%20star%20of%20television}}</ref> == ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା == ତାଙ୍କ କଲେଜ ଶିକ୍ଷା ସମୟରେ, ସହପାଠୀମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାର ପାଇଁ ମାନସିକ ସ୍ତରରେ ସେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref>{{Cite web |date=2020-04-09 |title=Exclusive - I was fat-shamed and bullied in college, says Choti Sardarni’s Nimrit Kaur Ahluwalia |url=https://m.timesofindia.com/tv/news/hindi/exclusive-i-was-fat-shamed-and-bullied-in-college-says-choti-sardarnis-nimrit-kaur-ahluwalia/photostory/75059680.cms |access-date=2023-07-18 |website=The Times of India |language=en}}</ref> == ପେଷା == ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଫେମିନା ମିସ୍ ମଣିପୁର ଜିତିବା ପରେ ସେ ବି ପ୍ରାକଙ୍କ ମ୍ୟୁଜିକ୍ ଭିଡିଓ ''ମସ୍ତାନୀରେ'' ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ମନୋରଞ୍ଜନ ଶିଳ୍ପରେ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/punjabi/music/masstaani-b-praaks-latest-has-a-strong-message/articleshow/65129561.cms|title='Masstaani': B Praak's latest has a strong message|work=The Times of India|access-date=25 July 2018}}</ref> ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ସେ କଥାଚିତ୍ର ଜଗତରେ କାମ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପ୍ରିୟକାନ୍ତ ଲାଇସରାମଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ କଥାଚିତ୍ର, ''ହୁ ସେଡ୍ ବଏଜ୍ କାଣ୍ଟ ଓୟାର୍ ମେକ୍ଅପ୍‌''ରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=https://www.imphaltimes.com/pdf/2023/April/16%20April.pdf|title=2018 Manipuri film Who Said Boys Can’t Wear Makeup is no less than a revolution|date=16 April 2023|work=Imphal Times|access-date=15 August 2023}}</ref> ୨୦୧୯ ମସିହାରେ, ସେ ହିନ୍ଦୀ ଧାରାବାହିକ ''ଛୋଟି ସର୍ଦ୍ଦାରଣୀ''ରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ୨୦୨୨ ମସିହାରେ ଏହି ଧାରାବାହିକ ଶେଷ ହେବା ଭିତରେ ସେ ଅନେକ ଲୋକପ୍ରିୟତା ପାଇଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/exclusive-i-had-to-be-fair-to-myself-nimrit-kaur-ahluwalia-on-quitting-choti-sarrdaarni/articleshow/91168550.cms|title=Exclusive! I had to be fair to myself: Nimrit Kaur Ahluwalia on quitting Choti Sarrdaarni - Times of India|last=Maheshwri|first=Neha|work=The Times of India}}</ref><ref name="pinkvilla.com">{{Cite web |date=October 12, 2021 |title=Actress Nimrit Kaur Ahluwalia says social media should never become criteria for judging TV actors |url=https://www.pinkvilla.com/tv/news-gossip/actress-nimrit-kaur-ahluwalia-says-social-media-should-never-become-criteria-judging-tv-actors-916193 |website=PINKVILLA |access-date=January 26, 2024 |archive-date=May 30, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230530210406/https://www.pinkvilla.com/tv/news-gossip/actress-nimrit-kaur-ahluwalia-says-social-media-should-never-become-criteria-judging-tv-actors-916193 |url-status=dead }}</ref> ୨୦୨୧ ମସିହାରେ ସେ ବନ୍ନେଟ୍ ଦୋସାଞ୍ଜଙ୍କ ମ୍ୟୁଜିକ୍ ଭିଡିଓ ''ସିରିଅସ୍‌''ରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite web |title=Nimrit Kaur Ahluwalia to grace the 'Khatra Khatra Khatra' show - Beauty Pageants - Indiatimes |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/nimrit-kaur-ahluwalia-to-grace-the-khatra-khatra-khatra-show/articleshow/90839620.cms |website=Femina Miss India |access-date=2024-01-26 |archive-date=2023-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230107214954/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/nimrit-kaur-ahluwalia-to-grace-the-khatra-khatra-khatra-show/articleshow/90839620.cms |url-status=dead }}</ref> ୨୦୨୨ ମସିହାରେ ସେ କଲର୍ସ ଟିଭିରେ ପ୍ରସାରିତ ରିଆଲିଟି ଶୋ ବିଗ୍‌ବସ୍‌ର ୧୬ତମ ସଂସ୍କରଣରେ ଅଶଂଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୨୦୨୩ ମସିହାଯାଏଁ ସେ ବିଗ୍‌ବସ୍ ଘରେ ରହିଥିଲେ ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/bigg-boss-16-contestant-nimrit-kaur-ahluwalia-heres-all-you-need-to-know-about-the-choti-sardarni-actress/articleshow/94553348.cms|title=Bigg Boss 16 contestant Nimrit Kaur Ahluwalia: Here's all you need to know about the Choti Sardarni actress - Times of India|work=The Times of India|access-date=2022-09-30|language=en}}</ref> ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସେ ଷଷ୍ଠ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥିଲେ ।<ref>{{Cite web |title=Bigg Boss 16: After Nimrit Kaur Ahluwalia's Surprise Exit, Here Are The 5 Finalists |url=https://www.ndtv.com/entertainment/bigg-boss-16-after-nimrit-kaur-ahluwalia-s-eviction-here-are-top-5-finalists-3760153 |access-date=2023-02-07 |website=NDTV.com}}</ref> === ଅଭିନୀତ ଧାରାବାହିକ === {| class="wikitable sortable" !ବର୍ଷ ! କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ! ଭୂମିକା ! class="unsortable" scope="col" | ମନ୍ତବ୍ୟ ! class="unsortable" scope="col" | ଆଧାର |- | ୨୦୧୯–୨୦୨୨ | ''ଛୋଟି ସର୍ଦ୍ଦାରଣୀ'' | ମେହେର କୌର ଢିଲୋଁ/ସେହେର କୌର ଗିଲ୍ | | <ref>{{Cite news|url=https://m.timesofindia.com/videos/tv/hindi/avinesh-rekhi-nimrit-kaur-ahluwalia-and-hitesh-bharadwaj-at-the-launch-of-choti-sardarni/videoshow/69996223.cms|title=Avinesh Rekhi, Nimrit Kaur Ahluwalia and Hitesh Bharadwaj at the launch of Choti Sarrdaarni|work=The Times Of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20190629074640/https://m.timesofindia.com/videos/tv/hindi/avinesh-rekhi-nimrit-kaur-ahluwalia-and-hitesh-bharadwaj-at-the-launch-of-choti-sardarni/videoshow/69996223.cms|archive-date=29 June 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/exclusive-i-had-to-be-fair-to-myself-nimrit-kaur-ahluwalia-on-quitting-choti-sarrdaarni/articleshow/91168550.cms|title=Exclusive! I had to be fair to myself: Nimrit Kaur Ahluwalia on quitting Choti Sarrdaarni - Times of India|last=Maheshwri|first=Neha|work=The Times of India}}</ref> |- | ୨୦୨୨–୨୦୨୩ | ''ବିଗ୍ ବସ୍ ୧୬'' | ପ୍ରତିଯୋଗୀ | ଷଷ୍ଠ ସ୍ଥାନ | <ref>{{Cite news|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/bigg-boss-16-sajid-khan-tina-datta-abdu-rozik-nimrat-kaur-ahluwalia-confirmed-contestants-salman-khans-reality-show/|title=Bigg Boss 16: Sajid Khan, Tina Datta, Abdu Rozik, Nimrat Kaur Ahluwalia & more confirmed contestants from Salman Khan's reality show|last=Yadav|first=Monica|date=1 October 2022|work=[[Bollywood Hungama]]|access-date=1 October 2022|language=en}}</ref> |} ==== ଅତିଥି କଳାକାର ==== {| class="wikitable" |+ !ବର୍ଷ ! କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ! ଭୂମିକା ! ଆଧାର |- | ୨୦୧୯ | ''ବିଗ୍ ବସ୍ ୧୩'' | rowspan="4" | ମେହେର | <ref>{{Cite web |date=26 December 2019 |title=Bigg Boss 13 Day 81 highlights: Rubina Dilaik, Nimrit Ahluwalia, other TV stars join Christmas celebrations |url=https://www.firstpost.com/entertainment/bigg-boss-13-day-81-highlights-rubina-dilaik-nimrit-ahluwalia-other-tv-stars-join-christmas-celebrations-7826581.html/amp |access-date=2022-12-20 |website=Firstpost |language=en}}</ref> |- | rowspan="2" | ୨୦୨୦ | ''ବିଗ୍ ବସ୍ ୧୪'' | |- | ''ନାତି ପିଙ୍କି କି ଲମ୍ବି ଲଭ୍ ଷ୍ଟୋରୀ'' | |- | rowspan="4" | ୨୦୨୧ | ''କ୍ତି -'' ''ସ୍ତିତ୍ୱ କେ ଏହସାସ୍ କିଅ'' | |- | ''ଇଶ୍କ ମେଁ ମରଜାୱାଁ ୨'' | rowspan="3" | ସେହର | |- | ''ଉଦାରିଆଁ'' | |- | ''ଦି ବିଗ୍ ପିକ୍ଚର୍'' | <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/the-big-picture-nimrit-kaur-ahluwalia-and-priyanka-chahar-choudhary-challenge-ranveer-singh-to-enact-to-television-dialogues-watch-the-bollywood-actors-killer-expressions/articleshow/87165699.cms|title=The Big Picture: Nimrit Kaur Ahluwalia and Priyanka Chahar Choudhary challenge Ranveer Singh to enact to television dialogues; watch the Bollywood actor's killer expressions - Times of India|work=The Times of India|access-date=2022-12-20|language=en}}</ref> |- | rowspan="2" | ୨୦୨୨ | ''ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଗେମ୍ ସୋ'' | rowspan="2" | ନିଜେ | |- | ''ଖତରା ଖତରା ଖତରା'' | <ref>{{Cite web |title=Nimrit Kaur Ahluwalia to grace the 'Khatra Khatra Khatra' show - Beauty Pageants - Indiatimes |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/nimrit-kaur-ahluwalia-to-grace-the-khatra-khatra-khatra-show/articleshow/90839620.cms |website=Femina Miss India |access-date=2024-01-26 |archive-date=2023-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230107214954/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/nimrit-kaur-ahluwalia-to-grace-the-khatra-khatra-khatra-show/articleshow/90839620.cms |url-status=dead }}</ref> |} === ମ୍ୟୁଜିକ୍ ଭିଡିଓ === {| class="wikitable" !ବର୍ଷ ! ଆଖ୍ୟା ! ଗାୟକ (ଗଣ) ! ଆଧାର |- | ୨୦୧୮ | ''ମସ୍ତାନୀ'' | ବି ପ୍ରାକ ଓ ଜାନି | <ref name=":0">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/punjabi/movies/did-you-know/did-you-know-bigg-boss-16-contestant-nimrit-kaur-ahluwalia-has-done-punjabi-music-videos/articleshow/95123300.cms|title=Did you know 'Bigg Boss 16' contestant Nimrit Kaur Ahluwalia has done Punjabi music videos? - Times of India|work=The Times of India|access-date=2023-01-24|language=en}}</ref> |- | ୨୦୧୯ | ''ସିରିଅସ୍'' | ବନ୍ନେଟ୍ ଦୋସାଞ୍ଜ | <ref name=":0" /> |- | rowspan="3" | ୨୦୨୩ | ''ଜିହାଲ୍-ଏ-ମିସ୍କିନ୍'' | [[ଶ୍ରେୟା ଘୋଷାଲ]] ଓ ବିଶାଲ ମିଶ୍ର | <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/entertainment/hindi/nimrit-kaur-ahluwalia-and-rohit-zinjurke-promote-their-new-song-zihaal-e-miskin/videoshow/100532731.cms?from=mdr|title=Nimrit Kaur Ahluwalia and Rohit Zinjurke promote their new song Zihaal-e-Miskin|work=The Times of India|access-date=2023-05-26|issn=0971-8257}}</ref> |- | ''ସୋଣିୟେ'' | ଟୋନି କକ୍କର, କମଲ କହଲୋନ୍ | <ref>{{Cite web |title=Nimrit Kaur Ahluwalia featuring 'Soniye' is out now! - Indiatimes |url=https://beautypageants.in/miss-india/nimrit-kaur-ahluwalia-featuring-soniye-is-out-now/articleshow/102912951.cms |access-date=2023-08-22 |website=Femina Miss India}}</ref> |- | ''ଯାନେ ଯା'' | ଷ୍ଟେବିନ୍ ବେନ୍, ଆସିସ୍ କୌର | |} == ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ !ବର୍ଷ ! ପୁରସ୍କାର ! ବର୍ଗ !କାମ !ଫଳାଫଳ ! ଆଧାର |- | rowspan="2" | ୨୦୨୧ | ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଟେଲିଭିଜନ୍ ଏକାଡେମୀ ଆୱାର୍ଡ଼ସ୍ | ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଭିନେତ୍ରୀ (ଡ୍ରାମା) | rowspan="3" | ''ଛୋଟି ସର୍ଦ୍ଦାରଣୀ'' |ମନୋନୀତ |<ref>{{Cite news|url=https://twitter.com/theita_official/status/1494941698191151109?s=21|title=Indian Television Academy Awards Popular Actress Ashi Singh, Helly Shah, Mallika Singh, Shivangi Khedkar, and Rupali Ganguly are nomminess|date=19 February 2021|language=en}}</ref> |- | ଆଇକନିକ୍ ଗୋଲ୍ଡ ଆୱାର୍ଡ଼ | ଆଇକନିକ୍ ପାଥ୍ ବ୍ରେକିଂ ଆକ୍ଟ୍ରେସ୍|ଆଇକନିକ୍ ପାଥ୍ ବ୍ରେକିଂ ଆକ୍ଟ୍ରେସ୍ | rowspan="2" |ବିଜୟୀ | <ref>{{Cite web |title=Iconic Gold Awards 2021: Hina Khan, Surbhi Chandna, Shivangi Joshi Win Big; Check Out the Full Winners' List! |url=https://www.latestly.com/socially/entertainment/tv/iconic-gold-awards-2021-hina-khan-surbhi-chandna-shivangi-joshi-win-big-check-out-the-full-winners-list-2888593.html/amp |access-date=26 September 2021 |website=Latestly}}</ref> |- | ୨୦୨୩ | ଭାରତୀୟ ଟେଲି ପୁରସ୍କାର | ଫ୍ୟାନ୍ ଫେଭୋରାଇଟ୍ ଆକ୍ଟ୍ରେସ୍|ଫ୍ୟାନ୍ ଫେଭୋରାଇଟ୍ ଆକ୍ଟ୍ରେସ୍ | <ref>{{Cite web |title=Indian Telly Awards 2023 |url=https://www.indiantellyawards.com/#winners |access-date=2023-04-27 |website=www.indiantellyawards.com |archive-date=2023-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230902005617/https://www.indiantellyawards.com/#winners |url-status=dead }}</ref> |} '''ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁରସ୍କାର''' * ଫେମିନା ମିସ୍ ମଣିପୁର (୨୦୧୮)<ref name="pinkvilla.com"/> == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ୍ == {{Commons cat}} * {{IMDb name|nm10753731}} * {{Instagram|nimritahluwalia}} [[ଶ୍ରେଣୀ:୧୯୯୪ ଜନ୍ମ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତୀୟ ଦୂରଦର୍ଶନ ଅଭିନେତ୍ରୀ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ହିନ୍ଦୀ ଦୂରଦର୍ଶନ ଅଭିନେତ୍ରୀ]] jiuwxoumt59nt9n3yxbk6jfba6xx2pc ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Psubhashish/ତାଲିକା/ଓଡ଼ିଶାର ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କ ତାଲିକା 2 92584 556743 555687 2024-12-06T21:19:03Z ListeriaBot 13866 Wikidata list updated [V2] 556743 wikitext text/x-wiki {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?statements (COUNT(distinct ?sitelink) as ?sites) ?itemLabel ?birth ?pobLabel ?death ?podLabel ?img WHERE { SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en,or" } # for generating label BIND(xsd:integer(STRAFTER(str(?item), "Q")) AS ?qid) . ?item wikibase:statements ?statements . # for counting statements OPTIONAL { ?sitelink schema:about ?item . ?sitelink schema:inLanguage ?lang } # for counting sitelinks ?item wdt:P31 wd:Q5. ?item wdt:P106 wd:Q1028181. ?item wdt:P103 wd:Q33810. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?birth } OPTIONAL { ?item wdt:P19 ?pob } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?death } OPTIONAL { ?item wdt:P20 ?pod } OPTIONAL { ?item wdt:P18 ?img } } GROUP BY ?item ?statements ?itemLabel ?birth ?pobLabel ?death ?podLabel ?img ORDER BY DESC(?sites) |section=p21 |columns=number:#,item:Wikidata,?statements:Stmnts,?sites:Wikis,label,p569,p19,p570,p20, p214, p245, ?img |thumb=80 |min_section=1 |links=text |autolist=fallback |references=all |wdedit=yes |summary=itemnumber }} == ପୁରୁଷ == {| class='wikitable sortable wd_can_edit' ! # ! Wikidata ! Stmnts ! Wikis ! label ! ଜନ୍ମ ତାରିଖ ! ଜନ୍ମ ସ୍ଥାନ ! ମୃତ୍ୟୁ ତାରିଖ ! ମୃତ୍ୟୁ ସ୍ଥାନ ! ଭି.ଆଇ.ଏ.ଏଫ. ସୂଚକ ! Union List of Artist Names ID ! ?img |- class='wd_q3751683' | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q3751683|Q3751683]] | 34 | 12 |class='wd_label'| [[ରଘୁନାଥ ମହାପାତ୍ର (ପଥର ଶିଳ୍ପୀ)|ରଘୁନାଥ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1943-03-23<ref name="ref_e0553515a2214f4df9a7c377c707a16a">http://www.dharitri.com/epaper/230414/p11.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| 2021-05-09<ref name="ref_1718bc72a30061fa42719650dc738572">https://sambadenglish.com/rajya-sabha-mp-padma-vibhushan-raghunath-mohapatra-dies-of-covid-19/</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_1718bc72a30061fa42719650dc738572">https://sambadenglish.com/rajya-sabha-mp-padma-vibhushan-raghunath-mohapatra-dies-of-covid-19/</ref> |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779565 500779565] | [[ଫାଇଲ:Raghunath Mohapatra.JPG|center|80px]] |- class='wd_q7255862' | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q7255862|Q7255862]] | 18 | 11 |class='wd_label'| [[ସୁଦର୍ଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1977-04-15<ref name="ref_a7e9d8b8f744ff5ad37b10a5ae0484f4">https://sakalaepaper.com/media/2021-02/28053231-page-08.jpg</ref> |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779729 500779729] | [[ଫାଇଲ:Sudarshan Patnaik Bengaluru Odia Ganesa Puja1.JPG|center|80px]] |- class='wd_q3635732' | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q3635732|Q3635732]] | 39 | 8 |class='wd_label'| [[ଯତୀନ ଦାସ]] |class='wd_p569'| 1941<ref name="ref_faeea9de172ac736e43b0479d045232b">''[[:d:Q266566|Artnet]]''</ref><ref name="ref_7b09c01778ff656be29e387739cea73e">''[[:d:Q4796642|Artsy]]''</ref><ref name="ref_5bf7f9fce6b272dee6bdc827bd771b02">''[[:d:Q99562407|ADAGP/CISAC membership list at 07/01/2019]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ବାରିପଦା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/73342557/ 73342557] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779334 500779334] | |- class='wd_q15724671' | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q15724671|Q15724671]] | 24 | 8 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କୁମାର ମହାନନ୍ଦିଆ]] |class='wd_p569'| 1949<ref name="ref_d845be5da2ad8079a2612921776bfd32">''[[:d:Q105192847|MAK]]''</ref> |class='wd_p19'| [[ଆଠମଲ୍ଲିକ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/39147423201944882577/ 39147423201944882577] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779465 500779465] | [[ଫାଇଲ:PK Mahanandia.jpg|center|80px]] |- class='wd_q19663402' | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q19663402|Q19663402]] | 38 | 7 |class='wd_label'| [[ଅସୀମ ବସୁ]] |class='wd_p569'| 1935-11-30<ref name="ref_4b6c75d7e4326d49112b6b0560cc3c1a">https://historygreatest.com/asim-basu-indian-theater-director-died-at-81</ref> |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-02-01<ref name="ref_4b6c75d7e4326d49112b6b0560cc3c1a">https://historygreatest.com/asim-basu-indian-theater-director-died-at-81</ref> |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/3113150688329212660002/ 3113150688329212660002] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779259 500779259] | [[ଫାଇଲ:Asim Basu.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5084976' | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q5084976|Q5084976]] | 25 | 4 |class='wd_label'| [[କୈଳାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମେହେର|କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର ମେହେର]] |class='wd_p569'| 1954-01-22 |class='wd_p19'| [[ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର|ସୋନପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779515 500779515] | [[ଫାଇଲ:Kailash Meher.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724293' | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q15724293|Q15724293]] | 38 | 4 |class='wd_label'| [[ଦୀନନାଥ ପାଠୀ|ଦିନନାଥ ପାଠୀ]] |class='wd_p569'| 1942-05-09<ref name="ref_89c446535af5a87f4ea609af2103e96d">http://epaper.prameyanews.com/67663-165610295-1-article.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2016-08-29<ref name="ref_51fb4511cbfab5d6ba1a7bf33f5913a1">https://historygreatest.com/dinanath-pathy-indian-painter-and-art-historian-died-at-74</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/94475013/ 94475013] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779693 500779693] | [[ଫାଇଲ:Dr. Dinanath Pathy.jpg|center|80px]] |- class='wd_q5004176' | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q5004176|Q5004176]] | 22 | 3 |class='wd_label'| [[ବ୍ୟୋମକେଶ ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1957-11-17 |class='wd_p19'| [[କଟକ]] |class='wd_p570'| 2010-06-14 |class='wd_p20'| [[ଭାରତ]] |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779539 500779539] | [[ଫାଇଲ:Artist Byomakesh Mohanty.jpg|center|80px]] |- class='wd_q7289436' | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q7289436|Q7289436]] | 33 | 3 |class='wd_label'| [[ରମେଶ ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1939-10-01 |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 1989-01-14 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/94740873/ 94740873] |class='wd_p245'| | |- class='wd_q20685700' | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q20685700|Q20685700]] | 16 | 3 |class='wd_label'| [[ଯଦୁନାଥ ସୂପକାର]] |class='wd_p569'| 1931 |class='wd_p19'| [[ସମ୍ବଲପୁର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779887 500779887] | |- class='wd_q28154639' | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q28154639|Q28154639]] | 16 | 3 |class='wd_label'| [[ଅଦ୍ୱୈତ ଗଡ଼ନାୟକ|ଅଦ୍ଵୈତ ଗଡ଼ନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1963-04-24<ref name="ref_05dcf20ad6e6438505b18cceb36ea25a">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2016-12-17&PageId=14521&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/101152864132704821543/ 101152864132704821543] |class='wd_p245'| | |- class='wd_q30070286' | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q30070286|Q30070286]] | 27 | 3 |class='wd_label'| [[ବିଜୟ ବିଶ୍ୱାଳ]] |class='wd_p569'| 1964-05-16<ref name="ref_0b11f86d57408c62a45fba1afb3b87da">http://nandighoshatv.com/the-success-story-of-odia-artist-bijay-biswaal/</ref> |class='wd_p19'| ପାଲ ଲହଡ଼ା<ref name="ref_7af6ccdf9efb837a8eedc2a2e7e66d69">{{#invoke:cite web|url=http://nandighoshatv.com/the-success-story-of-odia-artist-bijay-biswaal/|title=ଓଡ଼ିଆ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କ କାନଭାସରେ ଭାରତର ଲାଇଫଲାଇନ୍|access-date=2019-11-04}}</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779298 500779298] | [[ଫାଇଲ:Bijay Biswaal.jpg|center|80px]] |- class='wd_q60772804' | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q60772804|Q60772804]] | 14 | 3 |class='wd_label'| [[ପ୍ରଭାକର ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779485 500779485] | |- class='wd_q17315554' | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q17315554|Q17315554]] | 15 | 2 |class='wd_label'| [[ନବକିଶୋର ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1960-01-01<ref name="ref_dc70aacc3a04afb0c53c0f99dfce2939">http://www.dharitri.com/epaper/030714/p11.htm</ref> |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779525 500779525] | [[ଫାଇଲ:Naba Mishra, Odia Singer.jpg|center|80px]] |- class='wd_q115562852' | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q115562852|Q115562852]] | 25 | 2 |class='wd_label'| ସି. ଏସ. ଏନ. ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| 1925-12-06<br/>1925<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-08-11 |class='wd_p20'| [[ବିଶାଖାପାଟଣା|ବିଶାଖାପଟନମ]] |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/33428037/ 33428037] |class='wd_p245'| | [[ଫାଇଲ:C. S. N. Patnaik in 2011.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15724753' | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q15724753|Q15724753]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ବଳଦେବ ମହାରଥା]] |class='wd_p569'| 1956-05-07<ref name="ref_610a358e439926e41b3c0470511f301d">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2017-07-29&PageId=23731&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779496 500779496] | |- class='wd_q15724844' | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q15724844|Q15724844]] | 15 | 1 |class='wd_label'| [[ବିଭୂତି କାନୁନଗୋ|ବିଭୁତି କାନୁନ୍‌ଗୋ]] |class='wd_p569'| 1921 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779439 500779439] | |- class='wd_q15724847' | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q15724847|Q15724847]] | 27 | 1 |class='wd_label'| [[ବିମ୍ବାଧର ବର୍ମା]] |class='wd_p569'| 1901-08-21<ref name="ref_7936bd9b86de1dd98f2cb23a103ab6d8">http://sambadepaper.com/imageview_158831_25725706_4_71_21-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| [[କଟକ]]<ref name="ref_555d485e24ff96769b7281a98ab56ec3">''[[:d:Q2494649|Union List of Artist Names]]''</ref> |class='wd_p570'| 1953-12-23<ref name="ref_7936bd9b86de1dd98f2cb23a103ab6d8">http://sambadepaper.com/imageview_158831_25725706_4_71_21-08-2020_12_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50034420/ 50034420]<ref name="ref_2239c9884ee8de6d64c6919b9a97476a">http://id.worldcat.org/fast/354152</ref> |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779223 500779223] | |- class='wd_q15725206' | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q15725206|Q15725206]] | 21 | 1 |class='wd_label'| [[ଶିବ ପାଣିଗ୍ରାହୀ]] |class='wd_p569'| 1943-03-01<ref name="ref_4e2e332a7bc4557ebbb3be8bf7159ba1">https://samajaepaper.in/imageview_22_1011202025245722_4_71_10-11-2020_0_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2020-11-09<ref name="ref_80c85874f2a3b85317c2be4966308e5d">https://www.deccanherald.com/national/east-and-northeast/eminent-painter-siba-panigrahi-passes-away-913512.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/287843357/ 287843357] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779675 500779675] | |- class='wd_q20987184' | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q20987184|Q20987184]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ରାଓ]] |class='wd_p569'| 1940-09-16 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/291711287/ 291711287] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779751 500779751] | |- class='wd_q24053119' | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q24053119|Q24053119]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ବୁଢ଼ା ମହାରଣା]] |class='wd_p569'| 1953 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2017-02-07 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779572 500779572] | |- class='wd_q24578455' | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q24578455|Q24578455]] | 13 | 1 |class='wd_label'| [[ମାନସ କୁମାର ସାହୁ]] |class='wd_p569'| 1981-09-20 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779806 500779806] | [[ଫାଇଲ:Manash Kumar Sahoo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q28790293' | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q28790293|Q28790293]] | 17 | 1 |class='wd_label'| [[ଅନନ୍ତ କୁମାର ପଣ୍ଡା]] |class='wd_p569'| 1934-11-01 |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲା|ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା]] |class='wd_p570'| 2017-02-15 |class='wd_p20'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779647 500779647] | |- class='wd_q113388071' | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q113388071|Q113388071]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ମାନସ ରଞ୍ଜନ ଜେନା]] |class='wd_p569'| 1968<ref name="ref_7b09c01778ff656be29e387739cea73e">''[[:d:Q4796642|Artsy]]''</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779420 500779420] | |- class='wd_q113387840' | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q113387840|Q113387840]] | 17 | 1 |class='wd_label'| ବୀରେନ୍ଦ୍ର ପାଣି |class='wd_p569'| 1969-05-23 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779670 500779670] | [[ଫାଇଲ:Birendra Pani.jpg|center|80px]] |- class='wd_q113387877' | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q113387877|Q113387877]] | 11 | 1 |class='wd_label'| ଚୂଡ଼ାମଣି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779326 500779326] | [[ଫାଇଲ:Chudamani Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q105387315' | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q105387315|Q105387315]] | 19 | 1 |class='wd_label'| ଶାଶ୍ୱତ ରଞ୍ଜନ ସାହୁ |class='wd_p569'| 2003-01-12 |class='wd_p19'| [[ପୁରୀ]]<ref name="ref_f9919c9ac97cde75368e130093db8929">https://www.aninews.in/news/national/general-news/odisha-artist-creates-lord-jagannaths-idol-with-3635-matchsticks20201129143030/</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779829 500779829] | [[ଫାଇଲ:Saswat Ranjan Sahoo.jpg|center|80px]] |- class='wd_q111317550' | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q111317550|Q111317550]] | 15 | 1 |class='wd_label'| ସମ୍ବିତ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779358 500779358] | [[ଫାଇଲ:Sambeet Das.jpg|center|80px]] |- class='wd_q112149381' | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q112149381|Q112149381]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ଲଲାଟ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକ]] |class='wd_p569'| 1948-04-03<ref name="ref_c25ed83edf36c914ebf4bab4954a0abd">https://sambadepaper.com/epaperimages/28052022/28052022-md-hr-5/182512.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2023-05-15<ref name="ref_6f967c96aac4fa84bc468242af664a40">https://sambadepaper.com/epaperimages/16052023/16052023-md-hr-9/186612.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779723 500779723] | |- class='wd_q112647317' | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q112647317|Q112647317]] | 13 | 1 |class='wd_label'| ଚିନ୍ତାମଣି ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779301 500779301] | [[ଫାଇଲ:Odia actor Chintamani Biswal.jpeg|center|80px]] |- class='wd_q113387776' | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q113387776|Q113387776]] | 14 | 1 |class='wd_label'| [[ଅଶୋକ କୁମାର ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1955<ref name="ref_d8601af22b7661dee26ce79b0b198f57">https://sambadepaper.com/imageview_6204_182062_4_72_17-09-2022_14_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-09-16<ref name="ref_d8601af22b7661dee26ce79b0b198f57">https://sambadepaper.com/imageview_6204_182062_4_72_17-09-2022_14_i_1_sf.html</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779536 500779536] | |- class='wd_q122446542' | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q122446542|Q122446542]] | 9 | 1 |class='wd_label'| [[ବଂଶୀଧର ପ୍ରତିହାରୀ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| | |- class='wd_q100348546' | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q100348546|Q100348546]] | 32 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| 1936<ref name="ref_2d4d28c93dd9c8767c8cfd0ebbae07e2">http://museumsofindia.gov.in/repository/record/ngma_blr-acc-no-12738-318</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/1252762/ 1252762] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500122698 500122698]<ref name="ref_2c2ae78375901b530b4b01d88f214324">''[[:d:Q54919|ଭର୍ଚୁଆଲ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଅଥରିଟି ଫାଇଲ]]''</ref> | |- class='wd_q102207701' | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q102207701|Q102207701]] | 14 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନବନ୍ଧୁ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779802 500779802] | |- class='wd_q105671181' | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q105671181|Q105671181]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପି ରଞ୍ଜନ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779711 500779711] | |- class='wd_q105756772' | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q105756772|Q105756772]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ମହେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| 1948-07-29<ref name="ref_e138383e7fe1edb3366789aaefaf9e1a">https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/200314/p12.htm</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779470 500779470] | |- class='wd_q107107413' | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q107107413|Q107107413]] | 17 | 0 |class='wd_label'| ରମାକାନ୍ତ ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/78884251/ 78884251] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779862 500779862] | |- class='wd_q107258165' | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q107258165|Q107258165]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ସୀତାକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2021-06-15<ref name="ref_f659ab43951a01f054b3a6982a3aa066">https://sambadepaper.com/epaperimages/16062021/16062021-md-be-10/115819.jpg</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779474 500779474] | |- class='wd_q111127479' | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q111127479|Q111127479]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ତନୁଜ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/165941906/ 165941906] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779510 500779510] | |- class='wd_q113387725' | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q113387725|Q113387725]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅବିନାଶ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779318 500779318] | |- class='wd_q113387727' | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q113387727|Q113387727]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅବିନାଶ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779533 500779533] | |- class='wd_q113387728' | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q113387728|Q113387728]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଦ୍ୱୈତ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779263 500779263] | |- class='wd_q113387730' | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q113387730|Q113387730]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଦିତ୍ୟ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779405 500779405] | |- class='wd_q113387731' | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q113387731|Q113387731]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଦିତ୍ୟ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779787 500779787] | |- class='wd_q113387733' | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q113387733|Q113387733]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଦ୍ୱୈତ ପ୍ରସାଦ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779264 500779264] | |- class='wd_q113387734' | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q113387734|Q113387734]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779369 500779369] | |- class='wd_q113387735' | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q113387735|Q113387735]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ଲେଙ୍କା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779460 500779460] | |- class='wd_q113387737' | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q113387737|Q113387737]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ମାଝି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779499 500779499] | |- class='wd_q113387738' | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q113387738|Q113387738]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779645 500779645] | |- class='wd_q113387739' | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q113387739|Q113387739]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779876 500779876] | |- class='wd_q113387740' | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q113387740|Q113387740]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଜିତ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779265 500779265] | |- class='wd_q113387742' | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q113387742|Q113387742]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜିତ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779406 500779406] | |- class='wd_q113387743' | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q113387743|Q113387743]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜିତ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779504 500779504] | |- class='wd_q113387745' | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q113387745|Q113387745]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜିତ କୁମାର ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779584 500779584] | |- class='wd_q113387746' | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q113387746|Q113387746]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜିତ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779756 500779756] | |- class='wd_q113387747' | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q113387747|Q113387747]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆକାଶ କୁମାର ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779704 500779704] | |- class='wd_q113387748' | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q113387748|Q113387748]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆକାଶ ଶ୍ରୀଚନ୍ଦନ ରାମ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779747 500779747] | |- class='wd_q113387749' | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q113387749|Q113387749]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779569 500779569] | |- class='wd_q113387750' | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q113387750|Q113387750]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଲେଖ ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779266 500779266] | |- class='wd_q113387751' | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q113387751|Q113387751]] | 8 | 0 |class='wd_label'| ଅଲେଖ ଚରଣ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| | |- class='wd_q113387753' | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q113387753|Q113387753]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଲୋକ ବାଳା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779237 500779237] | |- class='wd_q113387754' | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q113387754|Q113387754]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଲୋକ ଗାହାଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779390 500779390] | |- class='wd_q113387755' | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q113387755|Q113387755]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଲୋକ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779897 500779897] | |- class='wd_q113387756' | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q113387756|Q113387756]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅମର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779407 500779407] | |- class='wd_q113387758' | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q113387758|Q113387758]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅମିତ କୁମାର ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779299 500779299] | |- class='wd_q113387760' | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q113387760|Q113387760]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅନନ୍ତ କୁମାର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779551 500779551] | |- class='wd_q113387761' | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q113387761|Q113387761]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅନନ୍ତ ନାରାୟଣ ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779682 500779682] | |- class='wd_q113387762' | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q113387762|Q113387762]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅନିଲ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779534 500779534] | |- class='wd_q113387763' | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q113387763|Q113387763]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅନୀଲ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779570 500779570] | |- class='wd_q113387764' | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q113387764|Q113387764]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଞ୍ଜନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779793 500779793] | |- class='wd_q113387765' | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q113387765|Q113387765]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅନ୍ତର୍ଯ୍ଯାମୀ ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779514 500779514] | |- class='wd_q113387768' | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q113387768|Q113387768]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅପିନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779898 500779898] | |- class='wd_q113387770' | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q113387770|Q113387770]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅର୍ଜିତ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779733 500779733] | |- class='wd_q113387771' | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q113387771|Q113387771]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779409 500779409] | |- class='wd_q113387772' | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q113387772|Q113387772]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅରୁଣ ତନୟ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779853 500779853] | |- class='wd_q113387773' | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q113387773|Q113387773]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଶିଷ ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779664 500779664] | |- class='wd_q113387774' | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q113387774|Q113387774]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ବରାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779240 500779240] | |- class='wd_q113387775' | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q113387775|Q113387775]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779241 500779241] | |- class='wd_q113387777' | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q113387777|Q113387777]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779794 500779794] | |- class='wd_q113387778' | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q113387778|Q113387778]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ଷେଣ୍ଠ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779869 500779869] | |- class='wd_q113387779' | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q113387779|Q113387779]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779899 500779899] | |- class='wd_q113387780' | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q113387780|Q113387780]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଶୋକ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779719 500779719] | |- class='wd_q113387781' | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q113387781|Q113387781]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଶିଷ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779795 500779795] | |- class='wd_q113387782' | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q113387782|Q113387782]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଶିଷ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779663 500779663] | |- class='wd_q113387783' | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q113387783|Q113387783]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅସିତ କୁମାର ଆରୁଖ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779233 500779233] | |- class='wd_q113387785' | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q113387785|Q113387785]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅସିତ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779720 500779720] | |- class='wd_q113387787' | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q113387787|Q113387787]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାର ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779865 500779865] | |- class='wd_q113387789' | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q113387789|Q113387789]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଭୟ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779475 500779475] | |- class='wd_q113387790' | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q113387790|Q113387790]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାବାଜୀ ତରାଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779915 500779915] | |- class='wd_q113387793' | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q113387793|Q113387793]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବାଳକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779594 500779594] | |- class='wd_q113387795' | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q113387795|Q113387795]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବାମଦେବ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779320 500779320] | |- class='wd_q113387796' | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q113387796|Q113387796]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବନାବିହାରୀ ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779683 500779683] | |- class='wd_q113387798' | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q113387798|Q113387798]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବଂଶୀଧର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779797 500779797] | |- class='wd_q113387799' | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q113387799|Q113387799]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779410 500779410] | |- class='wd_q113387800' | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q113387800|Q113387800]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779705 500779705] | |- class='wd_q113387801' | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q113387801|Q113387801]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭବାନୀ ଶଙ୍କର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779648 500779648] | |- class='wd_q113387802' | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q113387802|Q113387802]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭାଗବନ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779757 500779757] | |- class='wd_q113387803' | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q113387803|Q113387803]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭାନୁ ପ୍ରତାପ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779497 500779497] | |- class='wd_q113387804' | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q113387804|Q113387804]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭାସ୍କର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779552 500779552] | |- class='wd_q113387805' | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q113387805|Q113387805]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭୁବନ ମୋହନ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779917 500779917] | |- class='wd_q113387806' | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q113387806|Q113387806]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଭୁପତି ଭୁଷଣ ସୁର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779885 500779885] | |- class='wd_q113387807' | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q113387807|Q113387807]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଭୁପତି ଭୁଷଣ ସୁର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779889 500779889] | |- class='wd_q113387808' | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q113387808|Q113387808]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିବେକାନନ୍ଦ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779229 500779229] | |- class='wd_q113387809' | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q113387809|Q113387809]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁ କଲ୍ୟାଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779553 500779553] | |- class='wd_q113387810' | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q113387810|Q113387810]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779721 500779721] | |- class='wd_q113387811' | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q113387811|Q113387811]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଭୁତି ଭୁଷଣ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779798 500779798] | |- class='wd_q113387812' | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q113387812|Q113387812]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଦ୍ୟାପତି ପଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779635 500779635] | |- class='wd_q113387814' | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q113387814|Q113387814]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜନ ରେଡ୍ଡୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779761 500779761] | |- class='wd_q113387816' | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q113387816|Q113387816]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅଜୟ କୁମାର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779734 500779734] | |- class='wd_q113387817' | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q113387817|Q113387817]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779839 500779839] | |- class='wd_q113387818' | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q113387818|Q113387818]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779735 500779735] | |- class='wd_q113387819' | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q113387819|Q113387819]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ଦଳେଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779315 500779315] | |- class='wd_q113387820' | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q113387820|Q113387820]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779505 500779505] | |- class='wd_q113387821' | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q113387821|Q113387821]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779599 500779599] | |- class='wd_q113387826' | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q113387826|Q113387826]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିକାଶ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779764 500779764] | |- class='wd_q113387827' | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q113387827|Q113387827]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିକ୍ରମ ଦତ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779386 500779386] | |- class='wd_q113387948' | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q113387948|Q113387948]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୌତମ ମାଝୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779501 500779501] | |- class='wd_q113387949' | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q113387949|Q113387949]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ଞାନରଞ୍ଜନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779416 500779416] | |- class='wd_q113387950' | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q113387950|Q113387950]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ଞାନେଶ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779522 500779522] | |- class='wd_q113387954' | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q113387954|Q113387954]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ହରିହାରା ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779272 500779272] | |- class='wd_q113387955' | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q113387955|Q113387955]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହେମନ୍ତ କୁମାର ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779291 500779291] | |- class='wd_q113387956' | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q113387956|Q113387956]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ ଭୂଷଣ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779555 500779555] | |- class='wd_q113387958' | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q113387958|Q113387958]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ ଶେଖର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779843 500779843] | |- class='wd_q113387959' | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q113387959|Q113387959]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779506 500779506] | |- class='wd_q113387961' | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q113387961|Q113387961]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହିମାଂଶୁ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779654 500779654] | |- class='wd_q113387962' | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q113387962|Q113387962]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହୀରାଲାଲ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779696 500779696] | |- class='wd_q113387963' | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q113387963|Q113387963]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହିରଣ୍ୟ କିଶୋର ବାଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779235 500779235] | |- class='wd_q113387964' | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q113387964|Q113387964]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହୃଷିକେଶ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779556 500779556] | |- class='wd_q113387965' | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q113387965|Q113387965]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହୃଷିକେଶ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779303 500779303] | |- class='wd_q113387970' | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q113387970|Q113387970]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗବନ୍ଧୁ ଗାଡିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779389 500779389] | |- class='wd_q113387971' | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q113387971|Q113387971]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗଜୀବନ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779607 500779607] | |- class='wd_q113387974' | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q113387974|Q113387974]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779769 500779769] | |- class='wd_q113387975' | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q113387975|Q113387975]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜଗନ୍ନାଥ ଶବର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779791 500779791] | |- class='wd_q113387976' | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q113387976|Q113387976]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜଗତଜିତ୍ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779370 500779370] | |- class='wd_q113387977' | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q113387977|Q113387977]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୟ ଗୋପାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779397 500779397] | |- class='wd_q113387979' | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q113387979|Q113387979]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ପରମଗୁରୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779679 500779679] | |- class='wd_q113387981' | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q113387981|Q113387981]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଦେବ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779574 500779574] | |- class='wd_q113387982' | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q113387982|Q113387982]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଦେବ ଓଝା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779631 500779631] | |- class='wd_q113387983' | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q113387983|Q113387983]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୟନ୍ତ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779335 500779335] | |- class='wd_q113387985' | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q113387985|Q113387985]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୟରାମ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779273 500779273] | |- class='wd_q113387988' | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q113387988|Q113387988]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଦୀପ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779336 500779336] | |- class='wd_q113387989' | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q113387989|Q113387989]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୀବନ ରଞ୍ଜନ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779371 500779371] | |- class='wd_q113387991' | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q113387991|Q113387991]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜୀବନ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779575 500779575] | |- class='wd_q113387992' | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q113387992|Q113387992]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜିତେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଭଞ୍ଜ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779290 500779290] | |- class='wd_q113387993' | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q113387993|Q113387993]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜିତେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଗିରି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779395 500779395] | |- class='wd_q113387994' | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q113387994|Q113387994]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜିତେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779844 500779844] | |- class='wd_q113387996' | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q113387996|Q113387996]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତି ରଞ୍ଜନ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779673 500779673] | |- class='wd_q113387997' | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q113387997|Q113387997]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତିପ୍ରକାଶ ହେର୍ଣ୍ଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779402 500779402] | |- class='wd_q113387998' | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q113387998|Q113387998]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତିରଞ୍ଜନ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779904 500779904] | |- class='wd_q113387999' | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q113387999|Q113387999]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779731 500779731] | |- class='wd_q113388001' | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q113388001|Q113388001]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତିଷ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779803 500779803] | |- class='wd_q113388002' | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q113388002|Q113388002]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779479 500779479] | |- class='wd_q113388003' | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q113388003|Q113388003]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଳିନ୍ଦୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779274 500779274] | |- class='wd_q113388004' | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q113388004|Q113388004]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଳିନ୍ଦୀ ଚରଣ ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779585 500779585] | |- class='wd_q113388005' | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q113388005|Q113388005]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଳିନ୍ଦୀ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779856 500779856] | |- class='wd_q113388006' | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q113388006|Q113388006]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଳୀ କିଙ୍କର ଦେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779381 500779381] | |- class='wd_q113388007' | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q113388007|Q113388007]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କଳିଙ୍ଗ କେଶରୀ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779608 500779608] | |- class='wd_q113388010' | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q113388010|Q113388010]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କଳ୍ପତରୁ ପଣ୍ତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779655 500779655] | |- class='wd_q113388011' | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q113388011|Q113388011]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କଲ୍ୟାଣ ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779586 500779586] | |- class='wd_q113388015' | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q113388015|Q113388015]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣାକର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779845 500779845] | |- class='wd_q113388016' | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q113388016|Q113388016]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଶୀନାଥ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779709 500779709] | |- class='wd_q113388018' | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q113388018|Q113388018]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କାଶୀନାଥ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779710 500779710] | |- class='wd_q113388019' | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q113388019|Q113388019]] | 11 | 0 |class='wd_label'| କେଶବ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| | |- class='wd_q113388020' | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q113388020|Q113388020]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୀର୍ତ୍ତନ ବେହେରାୀ ଖଟୁଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779451 500779451] | |- class='wd_q113388022' | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q113388022|Q113388022]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କିଶୋର କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779846 500779846] | |- class='wd_q113388024' | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q113388024|Q113388024]] | 10 | 0 |class='wd_label'| କୁବେର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779246 500779246] | |- class='wd_q113388025' | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q113388025|Q113388025]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୁଶ ଭୂୟାଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779295 500779295] | |- class='wd_q113388027' | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q113388027|Q113388027]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲଲାଟ କିଶୋର ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779736 500779736] | |- class='wd_q113388029' | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q113388029|Q113388029]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲଳିତ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779905 500779905] | |- class='wd_q113388030' | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q113388030|Q113388030]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋକୁଳ ବେହେରାୀ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779722 500779722] | |- class='wd_q113388032' | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q113388032|Q113388032]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମଣ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779609 500779609] | |- class='wd_q113388033' | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q113388033|Q113388033]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779341 500779341] | |- class='wd_q113388034' | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q113388034|Q113388034]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779275 500779275] | |- class='wd_q113388036' | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q113388036|Q113388036]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779342 500779342] | |- class='wd_q113388037' | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q113388037|Q113388037]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779417 500779417] | |- class='wd_q113388038' | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q113388038|Q113388038]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779469 500779469] | |- class='wd_q113388047' | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q113388047|Q113388047]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲିପୁନ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779804 500779804] | |- class='wd_q113388048' | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q113388048|Q113388048]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଏମ. ଶୋଭନ କୁମାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779456 500779456] | |- class='wd_q113388052' | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q113388052|Q113388052]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସୂଦନ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779304 500779304] | |- class='wd_q113388053' | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q113388053|Q113388053]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସୂଦନ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779480 500779480] | |- class='wd_q113388054' | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q113388054|Q113388054]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସୂଦନ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779276 500779276] | |- class='wd_q113388055' | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q113388055|Q113388055]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସୂଦନ ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779877 500779877] | |- class='wd_q113388059' | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q113388059|Q113388059]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଦଣ୍ଡପାଟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779317 500779317] | |- class='wd_q113388060' | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q113388060|Q113388060]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହେଶ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779665 500779665] | |- class='wd_q113388062' | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q113388062|Q113388062]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହେଶ୍ୱର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779481 500779481] | |- class='wd_q113388067' | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q113388067|Q113388067]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779419 500779419] | |- class='wd_q113388065' | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q113388065|Q113388065]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାନ ଗୋବିନ୍ଦ ପୁହାଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779742 500779742] | |- class='wd_q113388068' | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q113388068|Q113388068]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779344 500779344] | |- class='wd_q113388069' | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q113388069|Q113388069]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ ରଞ୍ଜନ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779305 500779305] | |- class='wd_q113388072' | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q113388072|Q113388072]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାନସ ରଞ୍ଜନ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779697 500779697] | |- class='wd_q113388076' | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q113388076|Q113388076]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779345 500779345] | |- class='wd_q113388078' | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q113388078|Q113388078]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ କୁମାର ପଟେଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779691 500779691] | |- class='wd_q113388079' | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q113388079|Q113388079]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779770 500779770] | |- class='wd_q113388083' | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q113388083|Q113388083]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୋଜ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779807 500779807] | |- class='wd_q113388086' | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q113388086|Q113388086]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରଞ୍ଜନ ଜୟପୁରିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779403 500779403] | |- class='wd_q113388087' | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q113388087|Q113388087]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରଞ୍ଜନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779421 500779421] | |- class='wd_q113388089' | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q113388089|Q113388089]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରଞ୍ଜନ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779612 500779612] | |- class='wd_q113388090' | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q113388090|Q113388090]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମାରୁତ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779771 500779771] | |- class='wd_q113388093' | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q113388093|Q113388093]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମାୟାଧର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779847 500779847] | |- class='wd_q113388094' | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q113388094|Q113388094]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହମ୍ମଦ ଅନୱର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779231 500779231] | |- class='wd_q113388097' | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q113388097|Q113388097]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମହମ୍ମଦ ଏହତେଶାମ ଆରିଫ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779232 500779232] | |- class='wd_q113388098' | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q113388098|Q113388098]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୀନକେତନ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779724 500779724] | |- class='wd_q113388110' | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q113388110|Q113388110]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ କିଶୋର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779352 500779352] | |- class='wd_q113388111' | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q113388111|Q113388111]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779247 500779247] | |- class='wd_q113388112' | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q113388112|Q113388112]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୁକ୍ତି ଶଙ୍କର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779347 500779347] | |- class='wd_q113388113' | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q113388113|Q113388113]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୁକ୍ତିପଦ ନନ୍ଦୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779596 500779596] | |- class='wd_q113388114' | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q113388114|Q113388114]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୁକୁନ୍ଦ ପ୍ରସାଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779716 500779716] | |- class='wd_q113388115' | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q113388115|Q113388115]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଏନ. ଉମା ଶଙ୍କର ଆଚାର୍ଯ୍ଯ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779227 500779227] | |- class='wd_q113388116' | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q113388116|Q113388116]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନକୁଳ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779482 500779482]<br/>[https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779576 500779576] | |- class='wd_q113388122' | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q113388122|Q113388122]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନରହରି ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779292 500779292] | |- class='wd_q113388124' | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q113388124|Q113388124]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନାରାୟଣ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779277 500779277] | |- class='wd_q113388130' | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q113388130|Q113388130]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିଗମାନନ୍ଦ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779907 500779907] | |- class='wd_q113388132' | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q113388132|Q113388132]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିହାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779348 500779348] | |- class='wd_q113388136' | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q113388136|Q113388136]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିକୁଞ୍ଜ ବେହେରାୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779350 500779350] | |- class='wd_q113388137' | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q113388137|Q113388137]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିକୁଞ୍ଜ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779349 500779349] | |- class='wd_q113388140' | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q113388140|Q113388140]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳମାଧବ ନାଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779597 500779597] | |- class='wd_q113388141' | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q113388141|Q113388141]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନୀଳମଣି ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779422 500779422] | |- class='wd_q113388143' | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q113388143|Q113388143]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିରଞ୍ଜନ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779920 500779920] | |- class='wd_q113388147' | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q113388147|Q113388147]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779773 500779773] | |- class='wd_q113388150' | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q113388150|Q113388150]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779809 500779809] | |- class='wd_q113388151' | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q113388151|Q113388151]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779848 500779848] | |- class='wd_q113388153' | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q113388153|Q113388153]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନୃସିଂହ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779614 500779614] | |- class='wd_q113388154' | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q113388154|Q113388154]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଓମ ପ୍ରକାଶ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779248 500779248] | |- class='wd_q113388155' | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q113388155|Q113388155]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପି ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ରାଓ ଆଚାର୍ଯ୍ଯ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779228 500779228] | |- class='wd_q113388156' | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q113388156|Q113388156]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପବିତ୍ର କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779810 500779810] | |- class='wd_q113388158' | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q113388158|Q113388158]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପବିତ୍ର ମୋହନ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779866 500779866] | |- class='wd_q113388161' | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q113388161|Q113388161]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମନାଭ ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779878 500779878] | |- class='wd_q113388162' | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q113388162|Q113388162]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମନାଭ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779278 500779278] | |- class='wd_q113388164' | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q113388164|Q113388164]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମଲୋଚନ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779616 500779616] | |- class='wd_q113388165' | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q113388165|Q113388165]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପଞ୍ଚାନନ ସୁର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779891 500779891] | |- class='wd_q113388166' | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q113388166|Q113388166]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପାଣ୍ଡବ ଚରଣ ମହାଳିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779463 500779463] | |- class='wd_q113388168' | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q113388168|Q113388168]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଙ୍କଜ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779351 500779351] | |- class='wd_q113388169' | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q113388169|Q113388169]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପରମେଶ୍ୱର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779857 500779857] | |- class='wd_q113388170' | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q113388170|Q113388170]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପରେଶ ରଞ୍ଜନ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779309 500779309] | |- class='wd_q113388172' | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q113388172|Q113388172]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୀର ଦଳାଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779313 500779313] | |- class='wd_q113388173' | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q113388173|Q113388173]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୋଧ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779811 500779811] | |- class='wd_q113388174' | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q113388174|Q113388174]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରବୋଧ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779812 500779812] | |- class='wd_q113388175' | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q113388175|Q113388175]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779372 500779372] | |- class='wd_q113388177' | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q113388177|Q113388177]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779667 500779667] | |- class='wd_q113388178' | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q113388178|Q113388178]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779666 500779666] | |- class='wd_q113388179' | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q113388179|Q113388179]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ୍ତ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779373 500779373] | |- class='wd_q113388180' | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q113388180|Q113388180]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779813 500779813] | |- class='wd_q113388181' | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q113388181|Q113388181]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦୋଷ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779908 500779908] | |- class='wd_q113388183' | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q113388183|Q113388183]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779423 500779423] | |- class='wd_q113388184' | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q113388184|Q113388184]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779483 500779483] | |- class='wd_q113388185' | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q113388185|Q113388185]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779617 500779617] | |- class='wd_q113388189' | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q113388189|Q113388189]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରକାଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସେଠ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779872 500779872] | |- class='wd_q113388190' | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q113388190|Q113388190]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରକାଶ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779563 500779563] | |- class='wd_q113388191' | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q113388191|Q113388191]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରମୋଦ ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779507 500779507] | |- class='wd_q113388193' | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q113388193|Q113388193]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779577 500779577] | |- class='wd_q113388194' | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q113388194|Q113388194]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779814 500779814] | |- class='wd_q113388195' | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q113388195|Q113388195]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779484 500779484] | |- class='wd_q113388196' | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q113388196|Q113388196]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନଜିତ ଓଝା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779632 500779632] | |- class='wd_q113388197' | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q113388197|Q113388197]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବସନ୍ତ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779815 500779815] | |- class='wd_q113388198' | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q113388198|Q113388198]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ଚାନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779308 500779308] | |- class='wd_q113388200' | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q113388200|Q113388200]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779354 500779354] | |- class='wd_q113388202' | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q113388202|Q113388202]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779374 500779374] | |- class='wd_q113388203' | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q113388203|Q113388203]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779817 500779817] | |- class='wd_q113388206' | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q113388206|Q113388206]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779816 500779816] | |- class='wd_q113387828' | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q113387828|Q113387828]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିମଳ ପଢ଼ିହାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779640 500779640] | |- class='wd_q113387829' | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q113387829|Q113387829]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିମ୍ବାଧର କୁଅଁର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779454 500779454] | |- class='wd_q113387830' | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q113387830|Q113387830]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିମ୍ବାଧର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779900 500779900] | |- class='wd_q113387831' | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q113387831|Q113387831]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିନୋଦ ବେହେରାୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779650 500779650] | |- class='wd_q113387832' | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q113387832|Q113387832]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିନୋଦ ବେହେରାୀ ରଥା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779755 500779755] | |- class='wd_q113387833' | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q113387833|Q113387833]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିନୋଦ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779476 500779476] | |- class='wd_q113387834' | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q113387834|Q113387834]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିନୋଦ ବେହେରାୀ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779440 500779440] | |- class='wd_q113387836' | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q113387836|Q113387836]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିପିନ କୁମାର ବସନ୍ତିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779258 500779258] | |- class='wd_q113387837' | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q113387837|Q113387837]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିପିନ ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779873 500779873] | |- class='wd_q113387838' | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q113387838|Q113387838]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିପ୍ଲବ କେଶରୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779651 500779651] | |- class='wd_q113387839' | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q113387839|Q113387839]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିରଜା ଶଙ୍କର ଷେଣ୍ଢ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779870 500779870] | |- class='wd_q113387841' | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q113387841|Q113387841]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱ ରଞ୍ଜନ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779322 500779322] | |- class='wd_q113387843' | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q113387843|Q113387843]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱଦର୍ଶୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779323 500779323] | |- class='wd_q113387844' | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q113387844|Q113387844]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱଜିତ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779538 500779538] | |- class='wd_q113387845' | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q113387845|Q113387845]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱଜିତ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779799 500779799] | |- class='wd_q113387846' | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q113387846|Q113387846]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱମୋହନ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779752 500779752] | |- class='wd_q113387847' | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q113387847|Q113387847]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱନାଥ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779243 500779243] | |- class='wd_q113387848' | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q113387848|Q113387848]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱରଞ୍ଜନ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779441 500779441] | |- class='wd_q113387849' | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q113387849|Q113387849]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱରଞ୍ଜନ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779901 500779901] | |- class='wd_q113387850' | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q113387850|Q113387850]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଶ୍ୱନାଥ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779571 500779571] | |- class='wd_q113387851' | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q113387851|Q113387851]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779519 500779519] | |- class='wd_q113387852' | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q113387852|Q113387852]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779411 500779411] | |- class='wd_q113387853' | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q113387853|Q113387853]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜ ନାରାୟଣ ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779864 500779864] | |- class='wd_q113387854' | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q113387854|Q113387854]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବ୍ରଜବନ୍ଧୁ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779412 500779412] | |- class='wd_q113387855' | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q113387855|Q113387855]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779413 500779413] | |- class='wd_q113387856' | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q113387856|Q113387856]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବୃନ୍ଦାବନ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779477 500779477] | |- class='wd_q113387857' | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q113387857|Q113387857]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚୈତାବସୁ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779414 500779414] | |- class='wd_q113387858' | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q113387858|Q113387858]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚକ୍ରଧର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779268 500779268] | |- class='wd_q113387859' | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q113387859|Q113387859]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦନ କୁମାର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779854 500779854] | |- class='wd_q113387860' | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q113387860|Q113387860]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦନ ପ୍ରସାଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779739 500779739] | |- class='wd_q113387861' | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q113387861|Q113387861]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦନା ଗାହାଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779391 500779391] | |- class='wd_q113387862' | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q113387862|Q113387862]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରକାନ୍ତ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779600 500779600] | |- class='wd_q113387863' | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q113387863|Q113387863]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779300 500779300] | |- class='wd_q113387864' | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q113387864|Q113387864]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779706 500779706] | |- class='wd_q113387865' | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q113387865|Q113387865]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779379 500779379] | |- class='wd_q113387866' | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q113387866|Q113387866]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779874 500779874] | |- class='wd_q113387868' | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q113387868|Q113387868]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚନ୍ଦ୍ରିକା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779601 500779601] | |- class='wd_q113387869' | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q113387869|Q113387869]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚପଳା ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779765 500779765] | |- class='wd_q113387871' | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q113387871|Q113387871]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଛୋକେନ୍ଦ୍ର ହେମ୍ବ୍ରମ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779401 500779401] | |- class='wd_q113387872' | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q113387872|Q113387872]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ମୟ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779325 500779325] | |- class='wd_q113387874' | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q113387874|Q113387874]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିଣ୍ଟୁ ପ୍ରସାଦ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779590 500779590] | |- class='wd_q113387876' | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q113387876|Q113387876]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779554 500779554] | |- class='wd_q113387880' | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q113387880|Q113387880]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚୁଗୁଲି ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779800 500779800] | |- class='wd_q113387881' | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q113387881|Q113387881]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୈତାରୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779269 500779269] | |- class='wd_q113387882' | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q113387882|Q113387882]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଡମ୍ବରୁଧର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779327 500779327] | |- class='wd_q113387884' | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q113387884|Q113387884]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦାସ ମୁର୍ମୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779589 500779589] | |- class='wd_q113387885' | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q113387885|Q113387885]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦାସରଥୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779840 500779840] | |- class='wd_q113387886' | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q113387886|Q113387886]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୟାନିଧି ବନ୍ଧ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779238 500779238] | |- class='wd_q113387887' | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q113387887|Q113387887]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦେବଦତ୍ତ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779591 500779591] | |- class='wd_q113387888' | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q113387888|Q113387888]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦେବକୀନନ୍ଦନ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779694 500779694] | |- class='wd_q113387889' | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q113387889|Q113387889]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିବେକ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779695 500779695] | |- class='wd_q113387891' | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q113387891|Q113387891]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ମାଝି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779500 500779500] | |- class='wd_q113387893' | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q113387893|Q113387893]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପକ କୁମାର ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779855 500779855] | |- class='wd_q113387894' | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q113387894|Q113387894]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପକ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779521 500779521] | |- class='wd_q113387895' | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q113387895|Q113387895]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଧର୍ମଞ୍ଜୟ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779841 500779841] | |- class='wd_q113387896' | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q113387896|Q113387896]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିବ୍ୟସିଂହ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779902 500779902] | |- class='wd_q113387898' | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q113387898|Q113387898]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଗବିଜୟ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779759 500779759] | |- class='wd_q113387899' | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q113387899|Q113387899]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଗବିଜୟ ଖଟୁଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779450 500779450] | |- class='wd_q113387900' | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q113387900|Q113387900]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779707 500779707] | |- class='wd_q113387902' | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q113387902|Q113387902]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779903 500779903] | |- class='wd_q113387903' | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q113387903|Q113387903]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779603 500779603] | |- class='wd_q113387904' | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q113387904|Q113387904]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ ମହାନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779466 500779466] | |- class='wd_q113387906' | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q113387906|Q113387906]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779918 500779918] | |- class='wd_q113387907' | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q113387907|Q113387907]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779244 500779244] | |- class='wd_q113387909' | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q113387909|Q113387909]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀନେଶ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779604 500779604] | |- class='wd_q113387911' | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q113387911|Q113387911]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପ୍ତି ପ୍ରକାଶ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779540 500779540] | |- class='wd_q113387917' | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q113387917|Q113387917]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦେବାଶିଷ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779520 500779520] | |- class='wd_q113387918' | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q113387918|Q113387918]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗା ମଧବ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779442 500779442] | |- class='wd_q113387919' | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q113387919|Q113387919]] | 15 | 0 |class='wd_label'| ଦୁର୍ଗା ପ୍ରସାଦ ଦାସ |class='wd_p569'| 1938-03-08<ref name="ref_8f31d877bed385a1b8d1605a7cb845de">https://prameyaepaper.com/viewmap/729227.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| 2022-10-28<ref name="ref_0c1f8f60ebfd6f9832f45e005064c2d5">https://dharitriepaper.in/edition/11749/bhubaneswar/page/9</ref> |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779329 500779329] | |- class='wd_q113387921' | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q113387921|Q113387921]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଦାଧର ସୂତାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779892 500779892] | |- class='wd_q113387922' | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q113387922|Q113387922]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779636 500779636] | |- class='wd_q113387923' | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q113387923|Q113387923]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779842 500779842] | |- class='wd_q113387926' | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q113387926|Q113387926]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗାଧର ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779708 500779708] | |- class='wd_q113387927' | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q113387927|Q113387927]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୟାଧର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779605 500779605] | |- class='wd_q113387929' | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q113387929|Q113387929]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗିରିଧାରୀ ପୋଢ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779732 500779732] | |- class='wd_q113387936' | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q113387936|Q113387936]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋବିନ୍ଦ ରେଡ୍ଡୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779762 500779762] | |- class='wd_q113387940' | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q113387940|Q113387940]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779331 500779331] | |- class='wd_q113387941' | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q113387941|Q113387941]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779415 500779415] | |- class='wd_q113387942' | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q113387942|Q113387942]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୋପୀନାଥ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779270 500779270] | |- class='wd_q113387943' | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q113387943|Q113387943]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରହରି ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779767 500779767] | |- class='wd_q113387946' | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q113387946|Q113387946]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରୀ ପ୍ରସାଦ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779768 500779768] | |- class='wd_q113387947' | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q113387947|Q113387947]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରୀ ଶଙ୍କର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779606 500779606] | |- class='wd_q113388204' | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q113388204|Q113388204]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଶାନ୍ତ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779909 500779909] | |- class='wd_q113388207' | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q113388207|Q113388207]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର ସୂତାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779893 500779893] | |- class='wd_q113388208' | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q113388208|Q113388208]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସନ୍ନ କୁମାର କବି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779437 500779437] | |- class='wd_q113388210' | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q113388210|Q113388210]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତାପ ବଡ଼ତିଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779234 500779234] | |- class='wd_q113388212' | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q113388212|Q113388212]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତାପ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779424 500779424] | |- class='wd_q113388213' | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q113388213|Q113388213]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତାପ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779774 500779774] | |- class='wd_q113388214' | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q113388214|Q113388214]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତାପ ସିଂ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779881 500779881] | |- class='wd_q113388217' | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q113388217|Q113388217]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତୁଲ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779355 500779355] | |- class='wd_q113388218' | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q113388218|Q113388218]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାସ କୁମାର ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779516 500779516] | |- class='wd_q113388221' | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q113388221|Q113388221]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଭାତ କୁମାର ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779788 500779788] | |- class='wd_q113388222' | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q113388222|Q113388222]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରୀତମ ପ୍ରିୟଲୋଚନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779741 500779741] | |- class='wd_q113388224' | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q113388224|Q113388224]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟବଲ୍ଲଭ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779818 500779818] | |- class='wd_q113388231' | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q113388231|Q113388231]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୁରାଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779564 500779564] | |- class='wd_q113388233' | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q113388233|Q113388233]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୂର୍ଣ୍ଣା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779356 500779356] | |- class='wd_q113388234' | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q113388234|Q113388234]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୂର୍ଣ୍ଣକ ମହାତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779498 500779498] | |- class='wd_q113388236' | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q113388236|Q113388236]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୂର୍ଣ୍ଣେନ୍ଦୁ ପ୍ରକାଶ ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779698 500779698] | |- class='wd_q113388240' | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q113388240|Q113388240]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଆର. କୃଷ୍ଣ ରେଡ୍ଡୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779763 500779763] | |- class='wd_q113388243' | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q113388243|Q113388243]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରବି ବଣିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779239 500779239] | |- class='wd_q113388246' | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q113388246|Q113388246]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରବିନାରାୟଣ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779754 500779754] | |- class='wd_q113388248' | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q113388248|Q113388248]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଧାଶ୍ୟାମ ବିଶୋୟୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779297 500779297] | |- class='wd_q113388250' | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q113388250|Q113388250]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779620 500779620] | |- class='wd_q113388253' | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q113388253|Q113388253]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଘୁନାଥ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779820 500779820] | |- class='wd_q113388255' | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q113388255|Q113388255]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜ କିଶୋର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779578 500779578] | |- class='wd_q113388259' | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q113388259|Q113388259]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜାରାମ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779910 500779910] | |- class='wd_q113388261' | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q113388261|Q113388261]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜବଲ୍ଲଭ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779821 500779821] | |- class='wd_q113388262' | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q113388262|Q113388262]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779775 500779775] | |- class='wd_q113388264' | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q113388264|Q113388264]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779512 500779512] | |- class='wd_q113388265' | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q113388265|Q113388265]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779823 500779823] | |- class='wd_q113388266' | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q113388266|Q113388266]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779822 500779822] | |- class='wd_q113388267' | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q113388267|Q113388267]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ କୁମାର ଦେବତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779380 500779380] | |- class='wd_q113388269' | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q113388269|Q113388269]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779425 500779425] | |- class='wd_q113388270' | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q113388270|Q113388270]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779622 500779622] | |- class='wd_q113388272' | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q113388272|Q113388272]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ କୁମାର ପଟେଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779692 500779692] | |- class='wd_q113388273' | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q113388273|Q113388273]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779487 500779487] | |- class='wd_q113388274' | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q113388274|Q113388274]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାଜେଶ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779621 500779621] | |- class='wd_q113388276' | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q113388276|Q113388276]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜୀବ ଲୋଚନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779824 500779824] | |- class='wd_q113388277' | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q113388277|Q113388277]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜକିଶୋର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779488 500779488] | |- class='wd_q113388278' | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q113388278|Q113388278]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାକେଶ ଜାନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779404 500779404] | |- class='wd_q113388280' | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q113388280|Q113388280]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାକେଶ ରତନ ନାଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779598 500779598] | |- class='wd_q113388281' | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q113388281|Q113388281]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779825 500779825] | |- class='wd_q113388282' | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q113388282|Q113388282]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମଚନ୍ଦ୍ର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779776 500779776] | |- class='wd_q113388283' | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q113388283|Q113388283]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମହରି ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779426 500779426] | |- class='wd_q113388285' | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q113388285|Q113388285]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରମାକାନ୍ତ ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779921 500779921] | |- class='wd_q113388286' | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q113388286|Q113388286]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମାଶିଷ ପ୍ରସାଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779740 500779740] | |- class='wd_q113388287' | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q113388287|Q113388287]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779279 500779279] | |- class='wd_q113388289' | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q113388289|Q113388289]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779587 500779587] | |- class='wd_q113388290' | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q113388290|Q113388290]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରମେଶ ପ୍ରସାଦ କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779445 500779445] | |- class='wd_q113388291' | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q113388291|Q113388291]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରାମେଶ୍ୱର ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779547 500779547] | |- class='wd_q113388293' | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q113388293|Q113388293]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାମୁ ଶର୍ମା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779879 500779879] | |- class='wd_q113388294' | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q113388294|Q113388294]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଙ୍ଗା ରଣସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779750 500779750] | |- class='wd_q113388295' | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q113388295|Q113388295]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜନ କୁମାର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779567 500779567] | |- class='wd_q113388296' | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q113388296|Q113388296]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଞ୍ଜନ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779656 500779656] | |- class='wd_q113388301' | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q113388301|Q113388301]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ରତିକାନ୍ତ ବେହେରାୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779280 500779280] | |- class='wd_q113388302' | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q113388302|Q113388302]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରତିକାନ୍ତ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779623 500779623] | |- class='wd_q113388305' | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q113388305|Q113388305]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରୋହିତ ସୂପକାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779888 500779888] | |- class='wd_q113388307' | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q113388307|Q113388307]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରୂପକ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779624 500779624] | |- class='wd_q113388320' | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q113388320|Q113388320]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଚିନ କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779911 500779911] | |- class='wd_q113388322' | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q113388322|Q113388322]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଦାଶିବ ରାଜଗୁରୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779746 500779746] | |- class='wd_q113388324' | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q113388324|Q113388324]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସାଗର କୁମାର ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779712 500779712] | |- class='wd_q113388338' | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q113388338|Q113388338]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସାଇରାମ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779626 500779626] | |- class='wd_q113388341' | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q113388341|Q113388341]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଜଳ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779713 500779713] | |- class='wd_q113388342' | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q113388342|Q113388342]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶକ୍ତିପ୍ରଦା ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779427 500779427] | |- class='wd_q113388343' | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q113388343|Q113388343]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସମରେନ୍ଦ୍ର ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779789 500779789] | |- class='wd_q113388344' | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q113388344|Q113388344]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସମ୍ବେଦ କୁମାର ମୁଦୁଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779588 500779588] | |- class='wd_q113388345' | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q113388345|Q113388345]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସମ୍ବିତ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779659 500779659] | |- class='wd_q113388346' | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q113388346|Q113388346]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସମୀର କୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779249 500779249] | |- class='wd_q113388347' | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q113388347|Q113388347]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସମୀର କୁମାର ଓଝା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779633 500779633] | |- class='wd_q113388348' | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q113388348|Q113388348]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନାତନ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779579 500779579] | |- class='wd_q113388354' | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q113388354|Q113388354]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଂଗ୍ରାମ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779580 500779580] | |- class='wd_q113388355' | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q113388355|Q113388355]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779310 500779310] | |- class='wd_q113388356' | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q113388356|Q113388356]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779428 500779428] | |- class='wd_q113388357' | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q113388357|Q113388357]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779686 500779686] | |- class='wd_q113388358' | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q113388358|Q113388358]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୟ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779527 500779527] | |- class='wd_q113388359' | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q113388359|Q113388359]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୀବ କୁମାର ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779867 500779867] | |- class='wd_q113388476' | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q113388476|Q113388476]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ମହଲା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779530 500779530] | |- class='wd_q113388479' | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q113388479|Q113388479]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ଦତ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779387 500779387] | |- class='wd_q113388482' | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q113388482|Q113388482]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦର୍ଶନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779836 500779836] | |- class='wd_q113388483' | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q113388483|Q113388483]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦର୍ଶନା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779628 500779628] | |- class='wd_q113388484' | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q113388484|Q113388484]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦୀପ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779257 500779257] | |- class='wd_q113388485' | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q113388485|Q113388485]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧାଂଶୁ ସୂତାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779896 500779896] | |- class='wd_q113388486' | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q113388486|Q113388486]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧୀର କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779493 500779493] | |- class='wd_q113388487' | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q113388487|Q113388487]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧୀର କୁମାର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779837 500779837] | |- class='wd_q113388488' | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q113388488|Q113388488]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଧୀର କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779912 500779912] | |- class='wd_q113388497' | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q113388497|Q113388497]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁନାରାମ ସିଂ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779880 500779880] | |- class='wd_q113388498' | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q113388498|Q113388498]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀଲ ବରଣ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779307 500779307] | |- class='wd_q113388500' | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q113388500|Q113388500]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁରଜ କୁମାର ପାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779644 500779644] | |- class='wd_q113388502' | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q113388502|Q113388502]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁରଥ ଚୌଧୁରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779311 500779311] | |- class='wd_q113388504' | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q113388504|Q113388504]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସେଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779875 500779875] | |- class='wd_q113388505' | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q113388505|Q113388505]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779851 500779851] | |- class='wd_q113388506' | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q113388506|Q113388506]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779377 500779377] | |- class='wd_q113388509' | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q113388509|Q113388509]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779786 500779786] | |- class='wd_q113388510' | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q113388510|Q113388510]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ସିଂହସାମନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779883 500779883] | |- class='wd_q113388512' | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q113388512|Q113388512]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779583 500779583] | |- class='wd_q113388513' | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q113388513|Q113388513]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779518 500779518] | |- class='wd_q113388518' | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q113388518|Q113388518]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱରୂପ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779629 500779629] | |- class='wd_q113388519' | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q113388519|Q113388519]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱରୂପ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779677 500779677] | |- class='wd_q113388523' | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q113388523|Q113388523]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଟଙ୍କଧର ପାଣ୍ଡେ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779668 500779668] | |- class='wd_q113388524' | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q113388524|Q113388524]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତନୁ ପ୍ରକାଶ ଖଣ୍ଡୁଆଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779447 500779447] | |- class='wd_q113388525' | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q113388525|Q113388525]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ତପନ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779378 500779378] | |- class='wd_q113388527' | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q113388527|Q113388527]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତପନ କୁମାର ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779678 500779678] | |- class='wd_q113388530' | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q113388530|Q113388530]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତାରାକାନ୍ତ ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779689 500779689] | |- class='wd_q113388531' | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q113388531|Q113388531]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତାରିଣୀ ଶଙ୍କର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779511 500779511] | |- class='wd_q113388533' | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q113388533|Q113388533]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତରୁଣ କୁମାର ତରାଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779916 500779916] | |- class='wd_q113388536' | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q113388536|Q113388536]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରିଲୋଚନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779838 500779838] | |- class='wd_q113388537' | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q113388537|Q113388537]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତ୍ରିନାଥ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779852 500779852] | |- class='wd_q113388538' | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q113388538|Q113388538]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତୃପ୍ତି ରଞ୍ଜନ ପରିଜା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779690 500779690] | |- class='wd_q113388539' | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q113388539|Q113388539]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତୁହିନା ଯୋଶୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779436 500779436] | |- class='wd_q113388540' | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q113388540|Q113388540]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତୁନେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779730 500779730] | |- class='wd_q113388541' | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q113388541|Q113388541]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଉଦୟ ନାରାୟଣ କୁଣ୍ଡୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779458 500779458] | |- class='wd_q113388543' | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q113388543|Q113388543]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ୟୁନିଭର୍ସ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779495 500779495] | |- class='wd_q113441452' | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q113441452|Q113441452]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରସାଦ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/6154620806844591415/ 6154620806844591415] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779701 500779701] | |- class='wd_q113453929' | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q113453929|Q113453929]] | 14 | 0 |class='wd_label'| କେଶୁ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ବାଲେଶ୍ୱର|ବାଲେଶ୍ଵର]]<ref name="ref_056f79fc4e8f231400a172a9d17db6f5">https://www.newindianexpress.com/cities/bengaluru/2018/aug/29/lacquer-artist-from-odisha-raises-funds-for-kerala-1864157.html</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779339 500779339] | |- class='wd_q113550258' | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q113550258|Q113550258]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଲଲାଟେନ୍ଦୁ ରଥ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/38511070/ 38511070] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779753 500779753] | |- class='wd_q117348074' | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q117348074|Q117348074]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ଶିବ ପ୍ରସାଦ ପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779714 500779714] | |- class='wd_q117351834' | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q117351834|Q117351834]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପରିବର୍ତ୍ତନ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779545 500779545] | |- class='wd_q113388360' | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q113388360|Q113388360]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜିତ ମହାଳିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779464 500779464] | |- class='wd_q113388361' | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q113388361|Q113388361]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଞ୍ଜୀବ ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779306 500779306] | |- class='wd_q113388363' | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q113388363|Q113388363]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଙ୍କର୍ଷଣ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779430 500779430] | |- class='wd_q113388364' | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q113388364|Q113388364]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନୋଜ କୁମାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779457 500779457] | |- class='wd_q113388365' | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q113388365|Q113388365]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ମେହେର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779517 500779517] | |- class='wd_q113388367' | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q113388367|Q113388367]] | 13 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779250 500779250] | |- class='wd_q113388368' | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q113388368|Q113388368]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779283 500779283] | |- class='wd_q113388369' | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q113388369|Q113388369]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779359 500779359] | |- class='wd_q113388370' | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q113388370|Q113388370]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779431 500779431] | |- class='wd_q113388371' | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q113388371|Q113388371]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779491 500779491] | |- class='wd_q113388372' | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q113388372|Q113388372]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779627 500779627] | |- class='wd_q113388373' | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q113388373|Q113388373]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779778 500779778] | |- class='wd_q113388374' | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q113388374|Q113388374]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ରାଉତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779790 500779790] | |- class='wd_q113388375' | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q113388375|Q113388375]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779581 500779581] | |- class='wd_q113388379' | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q113388379|Q113388379]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ଭୋଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/43427390/ 43427390] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779293 500779293] | |- class='wd_q113388380' | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q113388380|Q113388380]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶରତ କୁମାର ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779687 500779687] | |- class='wd_q113388385' | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q113388385|Q113388385]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ କୁମାର ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779432 500779432] | |- class='wd_q113388386' | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q113388386|Q113388386]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ କୁମାର ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779472 500779472] | |- class='wd_q113388387' | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q113388387|Q113388387]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ କୁମାର ସୂତାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779894 500779894] | |- class='wd_q113388388' | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q113388388|Q113388388]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ ମହାନ୍ତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779467 500779467] | |- class='wd_q113388389' | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q113388389|Q113388389]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779471 500779471] | |- class='wd_q113388391' | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q113388391|Q113388391]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶଧର ପତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779699 500779699] | |- class='wd_q113388397' | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q113388397|Q113388397]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶତୁଘ୍ନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779830 500779830] | |- class='wd_q113388398' | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q113388398|Q113388398]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟରଞ୍ଜନ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779780 500779780] | |- class='wd_q113388402' | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q113388402|Q113388402]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟବ୍ରତ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779361 500779361] | |- class='wd_q113388403' | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q113388403|Q113388403]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟବ୍ରତ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779831 500779831] | |- class='wd_q113388404' | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q113388404|Q113388404]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟଜିତ୍ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779285 500779285] | |- class='wd_q113388405' | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q113388405|Q113388405]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ଯଜିତ୍ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779362 500779362] | |- class='wd_q113388406' | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q113388406|Q113388406]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟଜିତ୍ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779832 500779832] | |- class='wd_q113388407' | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q113388407|Q113388407]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟନାରାୟଣ ଓଝା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779634 500779634] | |- class='wd_q113388411' | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q113388411|Q113388411]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶକ୍ତିପ୍ରଦା ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779433 500779433] | |- class='wd_q113388412' | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q113388412|Q113388412]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶଶାଙ୍କ ଶେଖର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779363 500779363] | |- class='wd_q113388413' | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q113388413|Q113388413]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶିକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779568 500779568] | |- class='wd_q113388414' | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q113388414|Q113388414]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶଶୀକାନ୍ତ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779782 500779782] | |- class='wd_q113388418' | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q113388418|Q113388418]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ପ୍ରସାଦ ଟାଲି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779914 500779914] | |- class='wd_q113388419' | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q113388419|Q113388419]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ୟାମ ସୁନ୍ଦର ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779727 500779727] | |- class='wd_q113388421' | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q113388421|Q113388421]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିବ ପ୍ରସାଦ କରଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779446 500779446] | |- class='wd_q113388422' | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q113388422|Q113388422]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିବଶଙ୍କର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779364 500779364] | |- class='wd_q113388423' | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q113388423|Q113388423]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିବଶଙ୍କର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779508 500779508] | |- class='wd_q113388424' | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q113388424|Q113388424]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779365 500779365] | |- class='wd_q113388425' | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q113388425|Q113388425]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ଶଙ୍କର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779366 500779366] | |- class='wd_q113388427' | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q113388427|Q113388427]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୀର୍ଷାନନ୍ଦ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779783 500779783] | |- class='wd_q113388428' | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q113388428|Q113388428]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୀତିକଣ୍ଠ ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779728 500779728] | |- class='wd_q113388429' | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q113388429|Q113388429]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିବରାମ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779850 500779850] | |- class='wd_q113388432' | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q113388432|Q113388432]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ମୃତିରଞ୍ଜନ ଗୌଡ଼ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779398 500779398] | |- class='wd_q113388436' | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q113388436|Q113388436]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୋମନାଥ ଉପଧ୍ୟାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779922 500779922] | |- class='wd_q113388437' | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q113388437|Q113388437]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୋମନାଥ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779434 500779434] | |- class='wd_q113388443' | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q113388443|Q113388443]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୋନୁ କୁମାର ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779661 500779661] | |- class='wd_q113388449' | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q113388449|Q113388449]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779835 500779835] | |- class='wd_q113388450' | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q113388450|Q113388450]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779435 500779435] | |- class='wd_q113388451' | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q113388451|Q113388451]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟରଞ୍ଜନ ପଟ୍ଟାନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779718 500779718] | |- class='wd_q113388454' | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q113388454|Q113388454]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀକାନ୍ତ ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779676 500779676] | |- class='wd_q113388456' | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q113388456|Q113388456]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀନିବାସ ପଢ଼ିହାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779641 500779641] | |- class='wd_q113388459' | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q113388459|Q113388459]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଷ୍ଟାଲିନ୍ ବଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779236 500779236] | |- class='wd_q113388460' | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q113388460|Q113388460]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ସୂତାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779895 500779895] | |- class='wd_q113388461' | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q113388461|Q113388461]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବାଷ ପୁଜାରୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779745 500779745] | |- class='wd_q113388465' | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q113388465|Q113388465]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭାଶିଷ ସୁନ୍ଦରରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779886 500779886] | |- class='wd_q113388471' | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q113388471|Q113388471]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବୋଧ କୁମାର ମନ୍ଥନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779513 500779513] | |- class='wd_q113388472' | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q113388472|Q113388472]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779256 500779256] | |- class='wd_q113388474' | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q113388474|Q113388474]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ଲେଙ୍କା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779461 500779461] | |- class='wd_q113388475' | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q113388475|Q113388475]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ମଲ୍ଲିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779509 500779509] | |- class='wd_q113388478' | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q113388478|Q113388478]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁବ୍ରତ କୁମାର ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779548 500779548] | |} == ମହିଳା == {| class='wikitable sortable wd_can_edit' ! # ! Wikidata ! Stmnts ! Wikis ! label ! ଜନ୍ମ ତାରିଖ ! ଜନ୍ମ ସ୍ଥାନ ! ମୃତ୍ୟୁ ତାରିଖ ! ମୃତ୍ୟୁ ସ୍ଥାନ ! ଭି.ଆଇ.ଏ.ଏଫ. ସୂଚକ ! Union List of Artist Names ID ! ?img |- class='wd_q21598196' | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q21598196|Q21598196]] | 26 | 10 |class='wd_label'| [[ପ୍ରିୟମ୍ବଦା ମହାନ୍ତି ହେଜମାଦି]] |class='wd_p569'| 1939-11-18 |class='wd_p19'| [[ଭାରତ]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/53613690/ 53613690] |class='wd_p245'| | [[ଫାଇଲ:Priyambada Mohanty Hejamdi during 22nd Odia Film Award ceremony 2014, Bhubaneswar.jpg|center|80px]] |- class='wd_q15723654' | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q15723654|Q15723654]] | 25 | 8 |class='wd_label'| [[ଅରୁଣା ମହାନ୍ତି]] |class='wd_p569'| 1960-04-04<ref name="ref_6f7fd4a69e8e1e944f0f0d4de8855620">http://odishanewsnitidin.com/index.php?ID=20&PubId=4&schedule=2016-05-28&PageId=7405&PageNum=9</ref> |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]] |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| [https://viaf.org/viaf/50820411/ 50820411] |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779535 500779535] | [[ଫାଇଲ:Aruna Mohanty - TeachAIDS Recording Session.png|center|80px]] |- class='wd_q15725164' | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q15725164|Q15725164]] | 20 | 5 |class='wd_label'| [[ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟା ମହାପାତ୍ର]] |class='wd_p569'| 1928 |class='wd_p19'| [[ଓଡ଼ିଶା]] |class='wd_p570'| 2021 |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779459 500779459] | |- class='wd_q55409221' | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q55409221|Q55409221]] | 22 | 2 |class='wd_label'| [[ଭାସ୍ୱତୀ ବସୁ]] |class='wd_p569'| 1973-03-05 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779261 500779261] | [[ଫାଇଲ:Bhaswati Basu.jpg|center|80px]] |- class='wd_q31801411' | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q31801411|Q31801411]] | 12 | 1 |class='wd_label'| [[ରୀତା ବିଶାଲ]] |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779923 500779923] | |- class='wd_q122307704' | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q122307704|Q122307704]] | 10 | 1 |class='wd_label'| [[ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତା ମିଶ୍ର]] |class='wd_p569'| 1984-07-09 |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| | [[ଫାଇଲ:Suddhasatta Mishra.jpg|center|80px]] |- class='wd_q106219532' | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q106219532|Q106219532]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ବବିତା ସାହୁ |class='wd_p569'| 1976<ref name="ref_4168a76269d6f6d09ed3e002a68b4c42">http://www.theprajatantra.org/prajatantra/uploads/epaper/2021-03/605e932581247.jpg</ref> |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779796 500779796] | |- class='wd_q113243902' | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q113243902|Q113243902]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟଭାମା ମାଝି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]<ref name="ref_1032a7297876e839df05806ad21a150d">https://www.bhubaneswararttrail.org/satyabhama-majhi</ref> |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779503 500779503] | |- class='wd_q113387752' | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q113387752|Q113387752]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଆଲିଶା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779646 500779646] | |- class='wd_q113387757' | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q113387757|Q113387757]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅମ୍ବିକା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779468 500779468] | |- class='wd_q113387766' | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q113387766|Q113387766]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଅନୁରାଧା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779319 500779319] | |- class='wd_q113387767' | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q113387767|Q113387767]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅପର୍ଣ୍ଣା ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779758 500779758] | |- class='wd_q113387769' | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q113387769|Q113387769]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅର୍ଚ୍ଚନା ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779408 500779408] | |- class='wd_q113387786' | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q113387786|Q113387786]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅସମିନ୍ ଖାତୁନ୍ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779448 500779448] | |- class='wd_q113387788' | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q113387788|Q113387788]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଅତସୀ ବସୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779260 500779260] | |- class='wd_q113387791' | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q113387791|Q113387791]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବବିତା ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779242 500779242] | |- class='wd_q113387792' | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q113387792|Q113387792]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିଶୁ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779537 500779537] | |- class='wd_q113387797' | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q113387797|Q113387797]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବନିତା ପୁହିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779743 500779743] | |- class='wd_q113387813' | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q113387813|Q113387813]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଦ୍ୟୁତ ଲତା ପାଟ୍ଟସାଣୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779715 500779715] | |- class='wd_q113387822' | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q113387822|Q113387822]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779649 500779649] | |- class='wd_q113387823' | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q113387823|Q113387823]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିଜୟା ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779684 500779684] | |- class='wd_q113387825' | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q113387825|Q113387825]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ବିକାଶ କୁମାର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779321 500779321] | |- class='wd_q113387951' | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q113387951|Q113387951]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହାରାମଣି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779332 500779332] | |- class='wd_q113387953' | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q113387953|Q113387953]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ହରପ୍ରିୟା ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779271 500779271] | |- class='wd_q113387966' | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q113387966|Q113387966]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଇତିଶ୍ରୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779333 500779333] | |- class='wd_q113387967' | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q113387967|Q113387967]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଇତିଶ୍ରୀ ଦୀକ୍ଷିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779384 500779384] | |- class='wd_q113387968' | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q113387968|Q113387968]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଇତିଶ୍ରୀ ଖିଲାର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779453 500779453] | |- class='wd_q113387978' | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q113387978|Q113387978]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଜାନକୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779557 500779557] | |- class='wd_q113387980' | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q113387980|Q113387980]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯଶସ୍ୱୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779558 500779558] | |- class='wd_q113387986' | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q113387986|Q113387986]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଶ୍ରୀ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779245 500779245] | |- class='wd_q113387987' | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q113387987|Q113387987]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜୟଶ୍ରୀ ମାଝି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779502 500779502] | |- class='wd_q113387990' | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q113387990|Q113387990]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଝରଣା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779337 500779337] | |- class='wd_q113387995' | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q113387995|Q113387995]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଯୁବତୀ ପ୍ରତିଭା ଭୋଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779294 500779294] | |- class='wd_q113388000' | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q113388000|Q113388000]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779559 500779559] | |- class='wd_q113388008' | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q113388008|Q113388008]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କଲ୍ଲୋଳିନୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779523 500779523] | |- class='wd_q113388009' | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q113388009|Q113388009]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କଳ୍ପନା ବିଳାସିନୀ ଦୀକ୍ଷିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779385 500779385] | |- class='wd_q113388012' | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q113388012|Q113388012]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କନକଲତା ଗାହାଣ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779392 500779392] | |- class='wd_q113388013' | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q113388013|Q113388013]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କରିସ୍ମା ଖାତୁନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779449 500779449] | |- class='wd_q113388014' | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q113388014|Q113388014]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କରୁଣା ପ୍ରିୟା ପୁଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779744 500779744] | |- class='wd_q113388023' | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q113388023|Q113388023]] | 9 | 0 |class='wd_label'| କୃଷ୍ଣ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779340 500779340] | |- class='wd_q113388040' | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q113388040|Q113388040]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟା ନନ୍ଦ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779595 500779595] | |- class='wd_q113388041' | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q113388041|Q113388041]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟା ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779637 500779637] | |- class='wd_q113388042' | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q113388042|Q113388042]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲକ୍ଷ୍ମୀପ୍ରିୟା ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779674 500779674] | |- class='wd_q113388043' | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q113388043|Q113388043]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲିଲାବତୀ ମହାଳିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779462 500779462] | |- class='wd_q113388044' | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q113388044|Q113388044]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଲିପିଶ୍ରୀ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779610 500779610] | |- class='wd_q113388045' | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q113388045|Q113388045]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଲିପ୍ସିତା ଖଟୁଆ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779452 500779452] | |- class='wd_q113388049' | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q113388049|Q113388049]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସ୍ମିତା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779343 500779343] | |- class='wd_q113388050' | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q113388050|Q113388050]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସ୍ମିତା ଧଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779382 500779382] | |- class='wd_q113388051' | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q113388051|Q113388051]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମଧୁସ୍ମିତା ତ୍ରିପାଠୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779919 500779919] | |- class='wd_q113388056' | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q113388056|Q113388056]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମଗତି ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779418 500779418] | |- class='wd_q113388063' | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q113388063|Q113388063]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମମତାରାଣୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779805 500779805] | |- class='wd_q113388064' | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q113388064|Q113388064]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମମତା ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779859 500779859] | |- class='wd_q113388073' | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q113388073|Q113388073]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନସ୍ୱିନୀ ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779860 500779860] | |- class='wd_q113388074' | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q113388074|Q113388074]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନଭଞ୍ଜନ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779611 500779611] | |- class='wd_q113388075' | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q113388075|Q113388075]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମଞ୍ଜୁଲତା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779524 500779524] | |- class='wd_q113388084' | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q113388084|Q113388084]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମନୋରମା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779346 500779346] | |- class='wd_q113388099' | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q113388099|Q113388099]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମିନା ରାନୀ ସୁର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779890 500779890] | |- class='wd_q113388101' | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q113388101|Q113388101]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମିନତିଲତା ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779638 500779638] | |- class='wd_q113388103' | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q113388103|Q113388103]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମିତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779542 500779542] | |- class='wd_q113388104' | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q113388104|Q113388104]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମିତାରାଣୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779560 500779560] | |- class='wd_q113388105' | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q113388105|Q113388105]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ମିତୁ ସ୍ୱାଇଁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779906 500779906] | |- class='wd_q113388107' | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q113388107|Q113388107]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୋନାଲିସା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779613 500779613] | |- class='wd_q113388108' | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q113388108|Q113388108]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ମୋନାଲିସା ରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779748 500779748] | |- class='wd_q113388119' | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q113388119|Q113388119]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନମିତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779543 500779543] | |- class='wd_q113388120' | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q113388120|Q113388120]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନମିତା ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779685 500779685] | |- class='wd_q113388121' | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q113388121|Q113388121]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନମ୍ରତା କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779443 500779443] | |- class='wd_q113388125' | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q113388125|Q113388125]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିବେଦିତା ଗଡ଼ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779400 500779400] | |- class='wd_q113388126' | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q113388126|Q113388126]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିବେଦିତା ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779561 500779561] | |- class='wd_q113388128' | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q113388128|Q113388128]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିବେଦିତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779725 500779725] | |- class='wd_q113388129' | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q113388129|Q113388129]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିବେଦିତା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779808 500779808] | |- class='wd_q113388133' | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q113388133|Q113388133]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିହାରବାଳା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779544 500779544] | |- class='wd_q113388135' | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q113388135|Q113388135]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିହାରିକା ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779882 500779882] | |- class='wd_q113388144' | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q113388144|Q113388144]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିର୍ଲିପ୍ତାମୟୀ ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779772 500779772] | |- class='wd_q113388145' | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q113388145|Q113388145]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ନିରୋଜ ନଳିନୀ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779562 500779562] | |- class='wd_q113388159' | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q113388159|Q113388159]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମାବତୀ ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779615 500779615] | |- class='wd_q113388160' | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q113388160|Q113388160]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପଦ୍ମାଳୟା ପଣ୍ଡିତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779669 500779669] | |- class='wd_q113388187' | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q113388187|Q113388187]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଜ୍ଞା ପାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779643 500779643] | |- class='wd_q113388188' | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q113388188|Q113388188]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଜ୍ଞା ପ୍ରାରମ୍ଭିକା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779618 500779618] | |- class='wd_q113388192' | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q113388192|Q113388192]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରଣତି ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779353 500779353] | |- class='wd_q113387835' | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q113387835|Q113387835]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ବିନୋଦିନୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779267 500779267] | |- class='wd_q113387870' | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q113387870|Q113387870]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚାରୁଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779324 500779324] | |- class='wd_q113387873' | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q113387873|Q113387873]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିନ୍ମୟୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779652 500779652] | |- class='wd_q113387875' | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q113387875|Q113387875]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଚିରଞ୍ଜୀବ କୁମାର ନାମଦେଓ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779593 500779593] | |- class='wd_q113387883' | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q113387883|Q113387883]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦାମିନୀପ୍ରଭା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779602 500779602] | |- class='wd_q113387890' | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q113387890|Q113387890]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦେବସ୍ମିତା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779328 500779328] | |- class='wd_q113387912' | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q113387912|Q113387912]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପ୍ତିମଞ୍ଜରୀ କୁଅଁର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779455 500779455] | |- class='wd_q113387913' | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q113387913|Q113387913]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପ୍ତିମୟୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779653 500779653] | |- class='wd_q113387914' | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q113387914|Q113387914]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦୀପ୍ତିମୟୀ ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779680 500779680] | |- class='wd_q113387915' | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q113387915|Q113387915]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଦିବ୍ୟରଞ୍ଜନ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779766 500779766] | |- class='wd_q113387920' | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q113387920|Q113387920]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଫିର୍ଦୌସି ତାବାସୁମ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779913 500779913] | |- class='wd_q113387925' | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q113387925|Q113387925]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗଙ୍ଗା ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779478 500779478] | |- class='wd_q113387928' | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q113387928|Q113387928]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଗାୟତ୍ରୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779330 500779330] | |- class='wd_q113387931' | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q113387931|Q113387931]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୀତାଞ୍ଜଳି ବିଶ୍ୱାଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779302 500779302] | |- class='wd_q113387932' | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q113387932|Q113387932]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୀତାଞ୍ଜଳି ଓଝା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779630 500779630] | |- class='wd_q113387933' | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q113387933|Q113387933]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୀତାଞ୍ଜଳି ପାଣିଗ୍ରାହୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779672 500779672] | |- class='wd_q113387935' | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q113387935|Q113387935]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୀତାଶ୍ରୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779541 500779541] | |- class='wd_q113387944' | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q113387944|Q113387944]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଗୌରୀ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779573 500779573] | |- class='wd_q113388215' | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q113388215|Q113388215]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରତିମା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779526 500779526] | |- class='wd_q113388225' | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q113388225|Q113388225]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779819 500779819] | |- class='wd_q113388226' | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q113388226|Q113388226]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ଦଳାଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779314 500779314] | |- class='wd_q113388227' | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q113388227|Q113388227]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779546 500779546] | |- class='wd_q113388229' | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q113388229|Q113388229]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779619 500779619] | |- class='wd_q113388230' | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q113388230|Q113388230]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୁଣ୍ୟତୋୟା କର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779444 500779444] | |- class='wd_q113388238' | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q113388238|Q113388238]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ପୁଷ୍ପିତା ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779357 500779357] | |- class='wd_q113388258' | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q113388258|Q113388258]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779486 500779486] | |- class='wd_q113388298' | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q113388298|Q113388298]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଶ୍ମୀ ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779657 500779657] | |- class='wd_q113388300' | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q113388300|Q113388300]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରଶ୍ମୀତାରାଣୀ ରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779749 500779749] | |- class='wd_q113388303' | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q113388303|Q113388303]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରେବତୀ ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779489 500779489] | |- class='wd_q113388304' | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q113388304|Q113388304]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରିନୁ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779737 500779737] | |- class='wd_q113388306' | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q113388306|Q113388306]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ରୁକ୍ମିଣୀ ବଲ୍ଲଭ ପ୍ରଧାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779738 500779738] | |- class='wd_q113388309' | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q113388309|Q113388309]] | 12 | 0 |class='wd_label'| ସବିତା ମଞ୍ଜରୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779826 500779826] | |- class='wd_q113388311' | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q113388311|Q113388311]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସବିତା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779658 500779658] | |- class='wd_q113388313' | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q113388313|Q113388313]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସାବିତ୍ରୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779281 500779281] | |- class='wd_q113388317' | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q113388317|Q113388317]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସବନମ ସିରିନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779884 500779884] | |- class='wd_q113388327' | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q113388327|Q113388327]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସାଗରିକା ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779282 500779282] | |- class='wd_q113388330' | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q113388330|Q113388330]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସାଗରିକା ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779777 500779777] | |- class='wd_q113388333' | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q113388333|Q113388333]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସାହିନ ସୁହାନା ବେଗମ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779262 500779262] | |- class='wd_q113388335' | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q113388335|Q113388335]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୈଳବାଳା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779625 500779625] | |- class='wd_q113388349' | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q113388349|Q113388349]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ଧ୍ୟାରାଣୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779827 500779827] | |- class='wd_q113388350' | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q113388350|Q113388350]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଂଘମିତ୍ରା ପଟ୍ଟାନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779717 500779717] | |- class='wd_q113388351' | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q113388351|Q113388351]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଙ୍ଗୀତା ପାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779671 500779671] | |- class='wd_q113388352' | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q113388352|Q113388352]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଙ୍ଗୀତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779703 500779703] | |- class='wd_q113388353' | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q113388353|Q113388353]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଙ୍ଗୀତା ପଟ୍ଟନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779726 500779726] | |- class='wd_q113388481' | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q113388481|Q113388481]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଚିସ୍ମିତା ଷେଣ୍ଢ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779871 500779871] | |- class='wd_q113388490' | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q113388490|Q113388490]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଦୀପତା ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779681 500779681] | |- class='wd_q113388491' | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q113388491|Q113388491]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଜାତା ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779286 500779286] | |- class='wd_q113388492' | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q113388492|Q113388492]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଖଲତା ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779376 500779376] | |- class='wd_q113388493' | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q113388493|Q113388493]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଲୋଚନା ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779494 500779494] | |- class='wd_q113388495' | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q113388495|Q113388495]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁମିତ୍ରାରାଣୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779368 500779368] | |- class='wd_q113388499' | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q113388499|Q113388499]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁନୀତା ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779287 500779287] | |- class='wd_q113388507' | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q113388507|Q113388507]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟଲତା ନାୟକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779592 500779592] | |- class='wd_q113388508' | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q113388508|Q113388508]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୂର୍ଯ୍ୟସ୍ନାତା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779549 500779549] | |- class='wd_q113388511' | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q113388511|Q113388511]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁଷମା ମହାନ୍ତି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779550 500779550] | |- class='wd_q113388515' | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q113388515|Q113388515]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୁସ୍ମିତା ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779529 500779529] | |- class='wd_q113388516' | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q113388516|Q113388516]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଲତା ଗିରି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779396 500779396] | |- class='wd_q113388522' | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q113388522|Q113388522]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତନୟା ଚୌହାନ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779312 500779312] | |- class='wd_q113388528' | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q113388528|Q113388528]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତପସ୍ୱିନୀ ବେହେରାୀବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779288 500779288] | |- class='wd_q113388529' | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q113388529|Q113388529]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତପସ୍ୱିନୀ ସାମନ୍ତରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779863 500779863] | |- class='wd_q113388535' | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q113388535|Q113388535]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ତେଜସ୍ୱିନୀ ପାହାଡ଼଼ସିଂହ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779642 500779642] | |- class='wd_q113388362' | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q113388362|Q113388362]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସଂଯୁକ୍ତା ଜେନା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779429 500779429] | |- class='wd_q113388366' | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q113388366|Q113388366]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶାନ୍ତିଲତା ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779490 500779490] | |- class='wd_q113388376' | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q113388376|Q113388376]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779360 500779360] | |- class='wd_q113388377' | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q113388377|Q113388377]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସନ୍ତୋଷିନୀ ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779849 500779849] | |- class='wd_q113388378' | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q113388378|Q113388378]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସରସ୍ୱତୀ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779251 500779251] | |- class='wd_q113388381' | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q113388381|Q113388381]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରିତା କୁମାରୀ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779230 500779230] | |- class='wd_q113388382' | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q113388382|Q113388382]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରିତା ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779492 500779492] | |- class='wd_q113388383' | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q113388383|Q113388383]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶର୍ମିଷ୍ଠା ବେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779289 500779289] | |- class='wd_q113388384' | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q113388384|Q113388384]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶର୍ମିଷ୍ଠା ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ସାମଲ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779858 500779858] | |- class='wd_q113388390' | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q113388390|Q113388390]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସରୋଜିନୀ ବେହେରା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779284 500779284] | |- class='wd_q113388392' | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q113388392|Q113388392]] | 11 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779252 500779252] | |- class='wd_q113388393' | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q113388393|Q113388393]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା କମିଲା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779438 500779438] | |- class='wd_q113388394' | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q113388394|Q113388394]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ପାଢ଼ୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779639 500779639] | |- class='wd_q113388395' | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q113388395|Q113388395]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779779 500779779] | |- class='wd_q113388396' | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q113388396|Q113388396]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସସ୍ମିତା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779828 500779828] | |- class='wd_q113388399' | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q113388399|Q113388399]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟବତୀ ଶତପଥୀ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779868 500779868] | |- class='wd_q113388401' | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q113388401|Q113388401]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସତ୍ୟଭାମା ମହାରଣା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779582 500779582] | |- class='wd_q113388408' | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q113388408|Q113388408]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୌଦାମିନୀ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779781 500779781] | |- class='wd_q113388410' | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q113388410|Q113388410]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୀମାଶ୍ରୀ ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779253 500779253] | |- class='wd_q113388415' | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q113388415|Q113388415]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୀତଳ ମହାପାତ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779473 500779473] | |- class='wd_q113388417' | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q113388417|Q113388417]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶିତୋଷ୍ଣା ଦଳେଇ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779316 500779316] | |- class='wd_q113388430' | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q113388430|Q113388430]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ମୃତି ପ୍ରଭା ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779784 500779784] | |- class='wd_q113388433' | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q113388433|Q113388433]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ନେହାଲତା ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779254 500779254] | |- class='wd_q113388434' | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q113388434|Q113388434]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ନେହାମୟୀ ଦାସ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779367 500779367] | |- class='wd_q113388435' | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q113388435|Q113388435]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସ୍ନେହାଞ୍ଜଳି ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779833 500779833] | |- class='wd_q113388438' | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q113388438|Q113388438]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ସୋନାଲି ଘୋଷ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779393 500779393] | |- class='wd_q113388440' | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q113388440|Q113388440]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୋନାଲି ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779660 500779660] | |- class='wd_q113388441' | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q113388441|Q113388441]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୋନାଲି ଶ୍ୱେତପଦ୍ମା ସାହୁ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779834 500779834] | |- class='wd_q113388445' | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q113388445|Q113388445]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ରାୟ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779760 500779760] | |- class='wd_q113388447' | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q113388447|Q113388447]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ସୌମ୍ୟା ପରିଡ଼ା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779688 500779688] | |- class='wd_q113388452' | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q113388452|Q113388452]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୋଭାମାୟୀ ମିଶ୍ର |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779528 500779528] | |- class='wd_q113388455' | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q113388455|Q113388455]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀମନ୍ତିନୀ ଦାଶ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779375 500779375] | |- class='wd_q113388458' | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q113388458|Q113388458]] | 10 | 0 |class='wd_label'| ଶ୍ରୀପତି ବାରିକ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779255 500779255] | |- class='wd_q113388463' | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q113388463|Q113388463]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଶ୍ରୀ ବିନ୍ଧାଣି |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779296 500779296] | |- class='wd_q113388464' | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q113388464|Q113388464]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭଶ୍ରୀ ରାଉତ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779785 500779785] | |- class='wd_q113388467' | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q113388467|Q113388467]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭସ୍ମିତା ଧଳ |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779383 500779383] | |- class='wd_q113388468' | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q113388468|Q113388468]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭସ୍ମିତା ଗୁପ୍ତା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779399 500779399] | |- class='wd_q113388470' | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q113388470|Q113388470]] | 9 | 0 |class='wd_label'| ଶୁଭସ୍ମିତା ପଣ୍ଡା |class='wd_p569'| |class='wd_p19'| |class='wd_p570'| |class='wd_p20'| |class='wd_p214'| |class='wd_p245'| [https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500779662 500779662] | |} ---- &sum; 695 items. {{Wikidata list end}} 3kn6jo3n24j4qhlna29vvm11e8rrmlg ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଯୋଜନାସବୁର ତାଲିକା 0 94393 556744 556419 2024-12-06T21:41:22Z InternetArchiveBot 28148 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 556744 wikitext text/x-wiki [[File:Seal of Odisha.svg|thumb|ରାଜ୍ୟ ଚିହ୍ନ]] [[ଭାରତ]]ରେ [[ଓଡ଼ିଶା ସରକାର]] ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ସମୟ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି ଯାହାକୁ ଆମେ ସ୍କିମ୍ (ଯୋଜନା) ବୋଲି କହିଥାଉ । ନିମ୍ନରେ ସରକାରୀ ଯୋଜନାର ତାଲିକା ଗୁଡ଼ିକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଉପସ୍ଥିତ ତାଲିକାରେ ଜାତୀୟ ଯୋଜନାଗୁଡିକର ରାଜ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା (ଯଥା: ଜାତୀୟ ପୁଷ୍ଟିକର ମିଶନ୍; ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ; ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ନିଷେଧ ଆଇନ, ୨୦୦୬; ସମନ୍ୱିତ ଶିଶୁ ବିକାଶ ସେବା) ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ==ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଯୋଜନା== {| class="wikitable sortable" |- ! ଯୋଜନା !! ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି !! ବିଭାଗ !! ସଂସ୍ଥା !! ବର୍ଣ୍ଣନା !! ଫଟୋ |- |[[ସହିଦ ମାଧୋ ସିଂ ହାତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଯୋଜନା]] |୧୦ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୪ |ନୂତନ ଓଡ଼ିଶା ବିଜେପି ରାଜ୍ୟ ସରକାର |ଓଡିଶାରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ସମ୍ପ୍ରଦାୟ |ରାଜ୍ୟ ତଥା ସରକାରୀ ଏବଂ ସହାୟକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୯ମ ଏବଂ ୧୦ମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ୁଥିବା ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତିର ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଡ୍ରପ୍ ଆଉଟ୍ ହାର ଯାଞ୍ଚ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି । | |- |[[ସୁଭଦ୍ରା ଯୋଜନା|ସୁଭଦ୍ରା ଯୋଜନା]] |୧୭ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ |ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ |ମହିଳା |ଓଡ଼ିଶାର ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି |[[File:Subhadra-icon.webp|thumb]] |- |[[ଓଡ଼ିଶା ରୋଜଗାର ଯୋଜନା ୨୦୨୪]] |୦୧ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪ |ରୋଜଗାର ବିଭାଗ |ରୋଜଗାର |ବେରୋଜଗାର ଯୁବକ ଏବଂ ଯୁବତୀମାନଙ୍କୁ ଚାକିରୀ ତାଲିମ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ସହାୟତା ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{Cite web |last=RAWAT |first=NISHTHA |date=2 July 2024 |title=Odisha Employment Scheme 2024 |url=https://www.sarkaridunia.in/odisha-employment-scheme-2024.html |url-status=live |access-date=15 September 2024 |website=sarkaridunia.in}}</ref> | |- |[[ସ୍ୱୟଂ ଯୋଜନା]] |୧୨ ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୨୦୨୪ |ମାନବ ସମ୍ବଳ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ (MHRD) (ବର୍ତ୍ତମାନ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ) |ଡିଜିଟାଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ |ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନଲାଇନ୍ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଛାତ୍ର ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟରତ ବୃତ୍ତିଗତଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି । | |- |[[ପିଏମ କିଷାନ ସମ୍ମାନ ନିଧି]] |୧ ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୨୦୧୯ |କୃଷି |କୃଷି |ଏହା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ଯାହାକି କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆୟ ସହାୟତା ଭାବରେ ବାର୍ଷିକ, ୬୦୦୦ (US $ 72) ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । | [[file:PradhanMantriKisanSammanNidhi.jpg|thumb]] |- |[[ସିଏମ୍-କିଷାନ]] |୨୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୮ |କୃଷି |କୃଷି |କାଳିଆ "ଜୀବିକା ଏବଂ ଆୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କୃଷକ ସହାୟତା" ପାଇଁ ଛିଡ଼ା ହୋଇଛି । ଏହି ସରକାରୀ ଯୋଜନାକୁ କୃଷକମାନଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । | |- |[[ଓଡ଼ିଶା ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନା (SFSS)]] || ୦୨ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୧୮ || ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା କଲ୍ୟାଣ || ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ || ୨୦୧୩ [[ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ]]ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ, ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଆଚ୍ଛାଦନ ନକରି ସରକାର ନିଜସ୍ୱ ସଂସ୍କରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛନ୍ତି ।<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/odisha-govt-to-launch-food-security-scheme-from-oct-2-naveen-patnaik/|title=Odisha govt to launch food security scheme from Oct 2: Naveen Patnaik|date=29 July 2018|website=Indianexpress.com|access-date=5 January 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/odisha-to-implement-its-own-food-security-act-from-october-2-chief-minister/articleshow/65176063.cms|title=Odisha to implement its own food security act from October 2: Chief Minister|date=28 July 2018|access-date=5 January 2019|newspaper=[[The Economic Times]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/odisha-to-implement-its-own-food-security-act-from-oct-2-says-cm-naveen-patnaik-1891344|title=Odisha To Implement Own Food Security Act From October: Naveen Patnaik|website=NDTV.com|access-date=5 January 2019}}</ref> |- | [[ବିଜୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା]] || ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୮ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ || [[ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା]] || ରାଜ୍ୟର ପ୍ରାୟ ୩.୫ କୋଟି ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଦେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିବା ବେଳେ ବାର୍ଷିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା କଭରେଜ ପ୍ରତି ପରିବାର ପାଇଁ ୫ ଲକ୍ଷ ଏବଂ ପରିବାରର ମହିଳା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ୭ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ରହିଛି ।<ref>{{cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/naveen-patnaik-launches-health-scheme-in-rain-hit-independence-day-programme/articleshow/65411203.cms|title=Naveen Patnaik launches health scheme in rain-hit Independence Day programme|date=15 August 2018|newspaper=[[The Economic Times]]}}</ref> |- | [[ସର୍ବକ୍ଷମ ଯୋଜନା]] || ୨୦ ଜୁନ୍ ୨୦୧୮ || ଗୃହ ଏବଂ ନଗର ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗ || || ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସର୍ତ୍ତ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟରେ ଅନଧିକୃତ ନିର୍ମାଣକୁ ନିୟମିତ କରିବା ପାଇଁ ଜୁନ୍ ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଏହାର ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://orissadiary.com/odisha-govt-re-launches-sarbakhyama-yojana-regularise-unauthorised-constructions-projects/|title=Odisha Govt re-launches Sarbakhyama Yojana to regularise unauthorised constructions, projects|date=21 June 2018|website=Orissadiary.com|access-date=18 December 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.dailypioneer.com/2018/state-editions/govt-re-launches-sarbakhyama-yojana.html|title=Govt re-launches Sarbakhyama Yojana|first=The|last=Pioneer|website=The Pioneer|access-date=11 February 2019}}</ref> |- | [[ଉତ୍ଥାନ ଯୋଜନା]] || ୧୮ ଜୁନ୍ ୨୦୧୮ || ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଜନ ଶିକ୍ଷା || [[ଶିକ୍ଷା]] || ଷଷ୍ଠରୁ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା<ref name="odishatv.in">{{cite web|url=https://odishatv.in/odisha/two-new-learning-enhancement-programmes-for-school-students-in-odisha-305116|title=Two new learning enhancement programmes for school students in Odisha|date=28 June 2018|work=[[Odisha TV]]|access-date=8 February 2019}}</ref> ଏବଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା । |- | [[ଉତ୍କର୍ଷ ଯୋଜନା]] || ୧୮ ଜୁନ ୨୦୧୮ || ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଜନ ଶିକ୍ଷା || [[ଶିକ୍ଷା]] || ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଶ୍ରେଣୀ ୯ମ ରୁ ୧୦ମ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ।<ref name="odishatv.in"/><ref name=uj/><ref name=tx/> |- | [[ଗୋପାବନ୍ଧୁ ସମ୍ବାଦିକା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ଯୋଜନା]] || ୧ ଜୁନ ୨୦୧୮ || ସୂଚନା ଏବଂ ଜନସମ୍ପର୍କ ବିଭାଗ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା<ref>{{Cite web|date=2018-06-07|title=Naveen Patnaik announces welfare scheme for journalists in Odisha; Rs 4 lakh compensation for family of deceased scribe|url=https://www.firstpost.com/india/naveen-patnaik-announces-welfare-scheme-for-journalists-in-odisha-rs-4-lakh-compensation-for-family-of-deceased-scribe-4500841.html|access-date=2020-10-14|website=Firstpost}}</ref> |- | [[ମହାପ୍ରଣୟ ଯୋଜନା]] || ୩୧ ମଇ ୨୦୧୮ || ସାଧାରଣ ପ୍ରଶାସନ ବିଭାଗ||ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ|| ଶବଦାହ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ମହାପ୍ରଣୟ ଯୋଜନା ୨୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୮ ମସିହାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏହାକୁ HSY ର ସଂଶୋଧନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି<ref>{{Cite web|title=About Us {{!}} Chief Minister's relief fund|url=https://cmrfodisha.gov.in/?q=node/27|access-date=2020-10-14|website=cmrfodisha.gov.in}}</ref> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କୃଷି ଉଦ୍ୟୋଗ ଯୋଜନା]] || ୧୭ ମଇ ୨୦୧୮ || କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || କୃଷି || ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ଋଣ ସବସିଡିର ସରଳୀକରଣ ।<ref>{{cite web |url=http://www.apicol.nic.in/ |title= Agricultural Promotion and Investment Corporation of Odisha Limited (APICOL) |website=apicol.nic.in}}</ref> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଅଭିନଭ କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରୀପତି ସମ୍ମାନ ଯୋଜନା]] || ମଇ ୨୦୧୮ || କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || କୃଷି || କୃଷି ଉପକରଣ ଏବଂ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନବସୃଜନ ପୁରସ୍କାର ।<ref>{{Cite web|date=2019-02-24|title=Govt awards 11 farmers for innovative farming - OrissaPOST|url=https://www.orissapost.com/govt-awards-11-farmers-for-innovative-farming/|access-date=2020-10-14|website=Odisha News, Odisha Latest news, Odisha Daily - OrissaPOST|language=en-US}}</ref> |- | [[ଭୂଚେତନା]] || ୯ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୮ || କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || [[ମୃତ୍ତିକା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କାର୍ଡ ଯୋଜନା]] ର ଓଡିଶାର ସଂସ୍କରଣ, ମୃତ୍ତିକାର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅନ୍ୱେଷଣ ଏବଂ ଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ସହାୟତା ।<ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/soil-health-scheme-for-farmers-in-odisha-to-benefit-4-35-million-farmers-in-30-districts/articleshow/63686228.cms|title=Soil health scheme for farmers in Odisha to benefit 4.35 million farmers in 30 districts - Times of India|website=The Times of India|date=9 April 2018 |access-date=8 February 2019}}</ref> |- | [[ମହିଳା କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ମାଗଣା ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍ ଯୋଜନା]] || ୯ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୮ || କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || କୃଷି ବିକାଶ || ମହିଳା କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ କୃଷି ସୂଚନା ପାଇବା ପାଇଁ ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍ ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{Cite web|title=Over 50,000 Free Mobile Phones For Farmers From Odisha Government|url=https://www.ndtv.com/india-news/over-50-000-free-mobile-phones-for-farmers-from-odisha-government-1787465|access-date=2020-10-14|website=NDTV.com}}</ref> |- | [[ବିଜୁ ଯୁବ ସଶକ୍ତିକରଣ ଯୋଜନା (BYSY)]] || ୧୪ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୮ || କ୍ରୀଡା ଏବଂ ଯୁବ ସେବା || ଯୁବ ସଶକ୍ତିକରଣ || ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନେତୃତ୍ୱ, ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ, କ୍ରୀଡା ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ବିଜୁ ଯୁବ ବାହିନୀ ଉପ-ଯୋଜନାକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ।<ref>{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/odisha/enrolment-for-biju-yuva-vahini-begins/cid/1410719|title=Enrolment for Biju Yuva Vahini begins|website=Telegraphindia.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/nov/25/rs-450-cr-budget-for-biju-yuva-vahini-1902868.html|title=Rs 450 cr budget for Biju Yuva Vahini|website=The New Indian Express|date=25 November 2018 |access-date=5 January 2019}}</ref> ମେରିଟ୍ ତାଲିକା ଦ୍ୱାଦଶ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ୨୦୧୯ ମସିହାରେ ମାଗଣା ଲାପଟପ୍ ବଣ୍ଟନ । |- | [[ଖୁସି ଯୋଜନା]] || ୨୬ ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୨୦୧୮ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ || ସରକାରୀ ଏବଂ ସରକାରୀ ସହାୟକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ୬ଷ୍ଠ ରୁ ୧୨ ଶ୍ରେଣୀରେ କିଶୋରୀ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସାନିଟାରୀ ନାପକିନ୍ ।<ref>{{cite web|url=https://currentaffairs.gktoday.in/khushi-scheme-odisha-12201863952.html|title=Khushi Scheme of Odisha|date=31 December 2018|website=gktoday.in|access-date=8 February 2019|archive-date=28 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190128082717/https://currentaffairs.gktoday.in/khushi-scheme-odisha-12201863952.html|url-status=dead}}</ref> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କଳାକାର ସାହିତ୍ୟ ଯୋଜନା (MMKSY)]]|| ୧୭ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୮ || ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ || ସାଂସ୍କୃତିକ କଲ୍ୟାଣ || ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ।<ref>{{cite web|url=https://currentaffairs.gktoday.in/odisha-government-launches-mukshyamantri-kalakar-sahayata-yojana-01201851793.html|title=Odisha Government launches MukshKalakar Sahayata Yojana|date=17 January 2018|website=gktoday.in|access-date=5 March 2019|archive-date=6 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306043124/https://currentaffairs.gktoday.in/odisha-government-launches-mukshyamantri-kalakar-sahayata-yojana-01201851793.html|url-status=dead}}</ref> |- | [[AMA କ୍ଲିନିକ୍ ଯୋଜନା]] || ୦୧ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୮ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ସହରୀ କ୍ଲିନିକରେ ଫିକ୍ସଡ ଡେ ସ୍ପେସିଆଲିଷ୍ଟ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଏଥିରେ ପ୍ରସୂତି ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀ ରୋଗ, ଶିଶୁରୋଗ, ଔଷଧ, ଚକ୍ଷୁ ଚିକିତ୍ସା, ଫିଜିଓଥେରାପି ଏବଂ ସାଇକ୍ରେଟ୍ରିକ୍ ସେବା ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ କରିବା ।<ref name="updateodisha.com"/> |- | [[ଓଡ଼ିଶା ସହାୟ ଯୋଜନା]] || ୦୧ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୮ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧା ଥିବା ସମସ୍ତ ରୋଗୀଙ୍କୁ ମାଗଣା ଡାଏଲିସିସ୍ ସେବା ।<ref name="updateodisha.com">{{cite web|url=https://updateodisha.com/2017/12/19/odisha-govt-launches-health-care-services-nidaan-sahay-ama-clinic-anmol-55269/|title=Odisha govt launches health care services Nidaan, Sahay, Ama Clinic, Anmol|date=19 December 2017|website=Updateodisha.com|access-date=18 December 2018}}</ref> |- | [[ଓଡ଼ିଶା ନିଦାନ ଯୋଜନା]] || ୦୧ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୮ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକରେ ମାଗଣା ନିରାକରଣ ସେବା । |- | [[ଅନମୋଲ ଯୋଜନା]] || ୦୧ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୮ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା, ମା' ଏବଂ ନବଜାତ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ସମୟ ସେବାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ସାରା ରାଜ୍ୟରେ ସହାୟକ ନର୍ସ ମିଡୱିଭ୍ (ANM) କୁ ANMOL ଟାବଲେଟ୍ ଯୋଗାଇବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ।<ref name="updateodisha.com"/> |- | [[କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମୋବାଇଲ୍]] || ୧୩ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୭ || | କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || କୃଷକ ସଶକ୍ତିକରଣ || କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍ ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/over-50-000-free-mobile-phones-for-farmers-from-odisha-government-1787465|title=Over 50,000 Free Mobile Phones For Farmers From Odisha Government|website=NDTV.com|access-date=11 February 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kalingatv.com/state/odisha-to-provide-free-android-phones-to-farmers/|title=Odisha to provide free Android phones to farmers|date=6 July 2018|website=kalingatv.com|access-date=8 February 2019}}</ref> |- | [[ଓଡ଼ିଶା ମାଛ ପୋଖରୀ ଯୋଜନା]] || ୨୭ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୭ || ମତ୍ସ୍ୟ ଓ ପଶୁ ସମ୍ପଦ ବିକାଶ ବିଭାଗ || ଲାଇଭ୍ ଷ୍ଟକ୍ || ଅତିରିକ୍ତ ଜଳ ସଂସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରି ମାଛ ଚାଷ ପାଇଁ ସବସିଡି ଦେବାର ଲକ୍ଷ । <ref>{{cite web|url=http://www.odishafisheries.com/|title=Welcome to Directorate of Fisheries|website=Odishafisheries.com|access-date=18 December 2018}}</ref> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମେଧାବୃତ୍ତି ପୁରସ୍କାର ଯୋଜନା]] || ୧୪ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୭ || ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଜନ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ || ଶିକ୍ଷା || ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ବୋର୍ଡ ପରୀକ୍ଷାରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ନଗଦ ପୁରସ୍କାର, ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ମେରିଟ୍ ସ୍କଲାରସିପ୍ (ଓଡିଆ ଭାସା ବୃତ୍ତି ପୁରସ୍କାର) ।<ref name="auto">{{cite web|url=https://www.digitalcsc.in/e-medhabruti-scholarship/|title=Medhabruti Scheme|website=Digital CSC|date=3 July 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://scholarship.odisha.gov.in/website/scholarship-list|title=Higher Education Department|website=scholarship.odisha.gov.in|access-date=5 January 2019}}{{Dead link|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=https://odishasuntimes.com/odisha-cm-gives-away-odia-bhasa-bruti-awards/|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215071319/https://odishasuntimes.com/odisha-cm-gives-away-odia-bhasa-bruti-awards/|url-status=usurped|archive-date=15 December 2018|title=Odisha CM gives away Odia Bhasa Bruti awards - OdishaSunTimes.com|first=Odisha Sun Times|last=Bureau|website=odishasuntimes.com|date=5 November 2018|access-date=11 February 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kalingatv.com/state/odisha-cm-gives-away-odia-bhasa-brutti-puraskar-to-meritorious-students/|title=Odisha CM gives away Odia Bhasa Brutti Puraskar to meritorious students|date=5 November 2018|website=Kalingatv.com}}</ref> |- | [[ସୁଦକ୍ଷା ଯୋଜନା]] || ୧୦ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୭ || ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା || ଧନ୍ଦାମୂଳକ || ଦଶମ ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିବା ବାଳିକାମାନେ ITI (ବୈଷୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ)ରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।<ref>{{cite news|url=https://www.business-standard.com/article/economy-policy/odisha-cm-approves-sudakhya-scheme-to-motivate-girls-to-join-tech-education-117111100384_1.html|title=Odisha CM approves Sudakhya scheme to motivate girls to join tech education|date=11 November 2017|access-date=1 January 2019|newspaper=[[Business Standard]]}}</ref> |- | [[ଶିଶୁ ଅବୋ ମାତୃ ମୃତ୍ୟୁହାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିରାକରଣ ଅଭିଯାନ (ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ) ଯୋଜନା]] || ସେପ୍ଟେମ୍ବର୨୦୧୭ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || [[ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାର]] (IMR) ଏବଂ [[ମାତୃ ମୃତ୍ୟୁ ହାର]] (MMR) ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଏବଂ ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଦେବା । |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନିଯୁକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ଯୋଜନା (CEGS)]] || ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୭ || ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଏବଂ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା || ଧନ୍ଦାମୂଳକ || ପଞ୍ଚାୟତରେ ଯୁବକମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ସମେତ ଋଣ ଏବଂ ସବସିଡି ପ୍ରଦାନ କରିବା ।<ref>{{cite web|url=https://news.webindia123.com/news/articles/india/20140612/2407205.html|title=Odisha to launch CM's Employment Generation Scheme-Guv|website=News.webindia123.com|access-date=18 December 2018|archive-date=15 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215122154/https://news.webindia123.com/news/articles/india/20140612/2407205.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.skillreporter.com/2018/02/news/skilldevelopment/odisha-govt-train-2-5-lakh-youth-chief-ministers-employment-generation-programme-cmegp-chief-secretary/|title=Odisha Govt. to train 2.5 lakh more youth under Chief Minister's Employment Generation Programme (CMEGP) : Chief Secretary|date=16 February 2018|website=Skillreporter.com|access-date=5 January 2019}}</ref> |- | [[ତୃତୀୟ ପ୍ରକୃତି ସୁରକ୍ଷା ଅଭିଯାନ (TPSA)]] || ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୭ || SSEPD || ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ || [[କିନ୍ନର]]ମାନଙ୍କୁ ପୁନର୍ବାସ ସୁବିଧା, ବୃତ୍ତି, ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା । |- | [[ବିଜୁ ଗାଡି ଚାଳକ ବିମା ଯୋଜନା]] || ଜୁଲାଇ ୨୦୧୭ || ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ପରିବହନ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ସଡ଼କ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ଗାଡି ଚାଳକଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ।<ref>{{cite web|url=https://www.dailypioneer.com/2018/state-editions/day-for-road-mishap-victims-organised.html|title=Day for road mishap victims organised|website=The Pioneer|access-date=5 January 2019}}</ref> |- | [[ମୌଳିକ ସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକର ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ହେରିଟେଜ୍ ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିକାଶ (ABADHA)]] || ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୭ || ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟଟନ || ହେରିଟେଜ୍ ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟ || [[ପୁରୀ]] ସହରର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉନ୍ନତି କରିବା ।<ref name="reportodisha-budget" /><ref name="Prafulla2017">{{cite news|last1=Das|first1=Prafulla|title=Despite note ban, Odisha projects growth at 7.94%|url=http://www.thehindu.com/news/national/other-states/despite-note-ban-odisha-projects-growth-at-794/article17379748.ece|access-date=5 March 2017|newspaper=[[The Hindu]]|date=28 February 2017|language=en}}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/puri-scheme-fails-to-impress-stakeholders/articleshow/57425492.cms|title=Puri scheme fails to impress stakeholders - Times of India|website=The Times of India|date=2 March 2017 |access-date=11 February 2019}}</ref> |- | [[ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ ବାସସ୍ଥାନ (BASUDHA) ଯୋଜନାରେ ନିଶ୍ଚିତ ଜଳ ଯୋଗାଣ]] || {{dts|format=dmy|2017|03}} (announce)<br />{{dts|format=dmy|2018|11|23}} (launch) || Water Resources || Water Supply || Provide potable water<ref name="reportodisha-budget" /><ref name="Prafulla2017" /> Initially proposed in 2017&ndash;18 budget. On 23 November 2018, the foundation stone was laid by Chief Minister Naveen Patnaik.<ref name="newindianexpress.com1">{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/nov/23/odisha-cm-naveen-patnaik-lays-foundation-stone-for-basudha-project-1902035.html|title=Odisha CM Naveen Patnaik lays foundation stone for Basudha project|website=The New Indian Express|date=23 November 2018 |access-date=11 February 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://govinfo.me/basudha-scheme-odisha/|title=BASUDHA Scheme: Mega potable piped water supply scheme in Odisha|date=26 November 2018|website=govinfo.me|access-date=11 February 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://pmil.in/odisha-govt-scheme/basudha-scheme/|title=Basudha Scheme- Odisha Drinking Water Project Details, Benefits|date=2 December 2018|website=pmil.in|access-date=11 February 2019}}</ref> |- | [[ଉନ୍ନତ୍ତି]] || ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୭ || ସହରୀ ବିକାଶ || ସହରୀ ଭିତ୍ତିଭୂମି || [[LED ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଲାଇଟ୍]], ପାଇପ୍ ଜଳ ଯୋଗାଣ ସଂସ୍ଥାପନ କରିବା ।<ref name="reportodisha-budget">{{cite news|title=Odisha Finance Minister announced new schemes and tagged names of other icons of state - ReportOdisha|url=http://reportodisha.com/odisha-finance-minister-announced-new-schemes-tagged-names-icons-state/|access-date=5 March 2017|website=Reportodisha.com|date=28 February 2017}}</ref> |- | [[ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ]] || ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୭ || ଯୁବ ବ୍ୟାପାର ଏବଂ କ୍ରୀଡା || କ୍ରୀଡା ବିକାଶ || ଗ୍ରାମୀଣ କ୍ରୀଡା ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ।<ref name="reportodisha-budget"/> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଆଦିବନ୍ଧ ଯୋଜନା]] || ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୭ || କୃଷି || || ପୋଖରୀ ବନ୍ଧର ଉନ୍ନତି କରିବା ।<ref name="IE-AgriBudget">{{cite news|title=Odisha presents Rs 1.06-Lakh crore budget; agriculture gets boost|url=http://indianexpress.com/article/business/business-others/odisha-presents-rs-1-06-lakh-crore-budget-agriculture-gets-boost-4547143/|access-date=5 March 2017|newspaper=[[The Indian Express]]|date=28 February 2017}}</ref> |- | [[ମାଳତୀ ଦେବୀ ପ୍ରାକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଧାନ ଯୋଜନା]] ଏବଂ [[ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଶିକ୍ଷା ମାନକବୃଦ୍ଧି ଯୋଜନା]]|| ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୭ || || || ମାଳତୀ ଦେବୀ ସ୍କିମ୍ ପ୍ରିସ୍କୁଲ୍ ୟୁନିଫର୍ମ ଯୋଗାଇଥାଏ ଏବଂ ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର ଯୋଜନା ସ୍କୁଲ୍ ବ୍ୟାଗ୍ ଯୋଗାଇଥାଏ ।<ref name="reportodisha-budget" /><ref name="Prafulla2017" /><ref>{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/india/budget-invokes-icons-to-fight-bjp/cid/1498168|title=Budget invokes icons to fight BJP|website=www.telegraphindia.com|access-date=11 February 2019}}</ref> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ମିଶନ]] || ମାର୍ଚ୍ଚ୨୦୧୭ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || || ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ପେରିଫେରାଲ୍ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ବିକାଶ ସମେତ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବାରେ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଦେବା ।<ref name="reportodisha-budget" /><ref name="Prafulla2017" /><ref name="IE-AgriBudget" /><ref name="hindu 794">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/despite-note-ban-odisha-projects-growth-at-794/article17379748.ece|title=Despite note ban, Odisha projects growth at 7.94%|first=Prafulla|last=Das|newspaper=The Hindu|date=28 February 2017|access-date=11 February 2019|via=www.thehindu.com}}</ref> |- | [[ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ଯୋଜନା]] || ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୭ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || || ମହିଳା ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ।<ref name="Prafulla2017" /><ref name="IE-AgriBudget" /><ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/business-others/odisha-presents-rs-1-06-lakh-crore-budget-agriculture-gets-boost-4547143/|title=Odisha presents Rs 1.06-Lakh crore budget; agriculture gets boost|date=28 February 2017|website=indianexpress.com|access-date=11 February 2019}}</ref><ref name="hindu 794"/> |- | [[ମଧୁବାବୁ ଆଇନ ସହାୟତା]] || ୨୪ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୬ || ଆଇନ ବିଭାଗ || ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ || ଲୋକଙ୍କୁ ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ତରରେ ଆଇନଗତ ସହାୟତା ।<ref>{{Cite web |last=RAWAT |first=NISHTHA |date=28 October 2016 |title=Madhubabu Aain Sahayata Yojana |url=https://www.sarkaridunia.in/odisha-govt-implements-madhubabu-aain-sahayata-scheme-to-ensure-free-legal-aid-to-citizens.html |url-status=live |access-date=15 September 2024 |website=sarkaridunia.in}}</ref> |- | [[ବିଜୁ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନା]] || ୨୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୬ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ଅନାଥ ଏବଂ [[HIV]] ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ସମେତ ସଂକ୍ରମିତ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଧ୍ୟୟନର ସୁବିଧା ।<ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/naveen-patnaik-launches-biju-sishu-surakshya-yojana-to-nurture-orphan-kids/articleshow/56125210.cms|title=Naveen Patnaik launches Biju Sishu Surakshya Yojana to nurture orphan kids|newspaper=The Times of India|first=Sujit Kumar|last=Bisoyi| date=22 December 2016|access-date=25 February 2024}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2016/dec/22/odisha-government-launches-biju-sishu-surakshya-yojana-1552074.html|title=Odisha government launches Biju Sishu Surakshya Yojana|website=The New Indian Express|date=22 December 2016 |access-date=5 January 2019}}</ref> |- | [[ବିଜୁ କନ୍ୟା ରତ୍ନ ଯୋଜନା]] || ୦୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୬ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ || ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରେ ଝିଅମାନଙ୍କର ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରି [[ଶିଶୁ ଲିଙ୍ଗ ଅନୁପାତ]]କୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ।<ref name=in>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/india-news-india/odisha-cm-naveen-patnaik-launches-biju-kanya-ratna-yojana-to-save-girl-child-3011685/|title=Odisha CM Naveen Patnaik launches 'Biju Kanya Ratna Yojana' to save girl child|date=3 September 2016|website=Indianexpress.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.census2011.co.in/census/state/orissa.html|title=Orissa Population Sex Ratio in Orissa Literacy rate Odissa 2011-2019|website=Census2011.co.in|access-date=5 January 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/Odisha-government-launches-Biju-Kanya-Ratna-Yojana/article14621856.ece|title=Odisha government launches Biju Kanya Ratna Yojana|date=3 September 2016|access-date=5 January 2019|website=[[The Hindu]]}}</ref> |- | [[ବରିଷ୍ଠ ବୁଣାକାର ସାହିତ୍ୟ ଯୋଜନା]] || ୦୭ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୬ || ହସ୍ତତନ୍ତ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ବିଭାଗ || || ବୃଦ୍ଧ ବୁଣାକାରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପେନସନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।<ref>{{Cite web|last=Service|first=Indo-Asian News|date=2016-08-07|title=Odisha launches pension scheme for weavers|url=https://www.india.com/news/india/odisha-launches-pension-scheme-for-weavers-1390408/|access-date=2020-10-14|website=India News, Breaking News, Entertainment News {{!}} India.com|language=en}}</ref> |- | [[କଳିଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା ସାଥୀ ଯୋଜନା (KSSY)]] || ୨୭ ଜୁନ ୨୦୧୬ || ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ || ଶିକ୍ଷା || ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱଳ୍ପ ସୁଧ ଋଣ ।<ref>{{cite web|url=http://dheodisha.gov.in/KSSY/KSSY.aspx|title=Kalinga Sikhya Sathi Yojana (KSSY) -- Educational Loan|website=dheodisha.gov.in|access-date=5 March 2019|archive-date=6 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044646/http://dheodisha.gov.in/KSSY/KSSY.aspx|url-status=dead}}</ref> |- | [[ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା ଯୋଜନା]] || ଜୁଲାଇ ୨୦୧୬ || ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିଭାଗ || ପର୍ଯ୍ୟଟକ କଲ୍ୟାଣ || ଏହି ଯୋଜନା ୬୦-୭୫ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସ୍କ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ଟ୍ରେନରେ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି ।<ref>{{cite web|url=https://odishasuntimes.com/odisha-cm-flags-off-10th-pilgrimage-train-of-baristha-nagarika-tirtha-yatra-yojana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044139/https://odishasuntimes.com/odisha-cm-flags-off-10th-pilgrimage-train-of-baristha-nagarika-tirtha-yatra-yojana/|url-status=usurped|archive-date=6 March 2019|title=Odisha 10th pilgrimage train 'Baristha Nagarika Tirtha Yatra Yojana' - OdishaSunTimes.com|first=Odisha Sun Times|last=Bureau|website=odishasuntimes.com|date=15 February 2019|access-date=5 March 2019}}</ref> |- | [[ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଯୋଜନା]] || ୦୭ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୬ || ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଗଣ ଯୋଗାଯୋଗ ବିଭାଗ || [[ଶିକ୍ଷା]] || ପ୍ରାଥମିକ ଏବଂ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା । ୨୦୧୮ ମସିହାରେ, ଶ୍ରେଣୀ ପ୍ରଥମ ରୁ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ବେଳେ ପୁନଃ ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍କଳ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/programme-launched-to-boost-quality-of-primary-education-in-odisha/article8449592.ece|title=Programme launched to boost quality of primary education in Odisha|date=8 April 2016|newspaper=The Hindu}}</ref> ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଅଦ୍ୟତନ କରାଯାଇଛି ।<ref name=uj>{{cite web|url=https://odishasuntimes.com/odisha-to-monitor-ujjwal-utthan-schemes-through-mobile-app/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180903062940/http://odishasuntimes.com/odisha-to-monitor-ujjwal-utthan-schemes-through-mobile-app/|url-status=usurped|archive-date=3 September 2018|title=Odisha to monitor Ujjwal, Utthan schemes through mobile app |website=OdishaSunTimes.com|date=31 August 2018 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://odishasuntimes.com/odisha-to-launch-two-new-programmes-to-improve-learning-levels-of-students/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625171608/http://odishasuntimes.com/odisha-to-launch-two-new-programmes-to-improve-learning-levels-of-students/|url-status=usurped|archive-date=25 June 2018|title=Odisha to launch two new programmes to improve learning levels of students |website=OdishaSunTimes.com|date=22 June 2018 }}</ref><ref name=hk>{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/may/01/odisha-teachers-sweat-it-out-for-training-1808603.html|title=Odisha teachers sweat it out for training|website=The New Indian Express|date=May 2018 }}</ref><ref name=rk>{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/apr/06/15-point-action-plan-to-overhaul-school-education-1797625.html|title=15-point action plan to overhaul school education|website=The New Indian Express|date=6 April 2018 }}</ref><ref name=tx>{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/odisha/ujjwal-help-for-students/cid/1474432|title=Ujjwal help for students|website=Telegraphindia.com|access-date=5 January 2019}}</ref> |- | [[ନିର୍ମାଣ ଶ୍ରମିକ ପକ୍କାଘର ଯୋଜନା]] || ୨୦ ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୨୦୧୬ || ପଞ୍ଚାୟତ ରାଜ ଏବଂ ପାନୀୟ ଜଳ ବିଭାଗ || ଗ୍ରାମୀଣ ଗୃହ || ପକ୍କା ଘର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକୃତ ନିର୍ମାଣ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା ଦେବା ।<ref>{{cite web|url=https://odishasuntimes.com/odisha-cm-to-launch-nirman-shramik-pucca-ghar-yojana-on-feb-20/|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044034/https://odishasuntimes.com/odisha-cm-to-launch-nirman-shramik-pucca-ghar-yojana-on-feb-20/|url-status=usurped|archive-date=6 March 2019|title=Odisha CM to launch 'Nirman Shramik Pucca Ghar Yojana' on Feb 20 - OdishaSunTimes.com|first=Odisha Sun Times|last=Bureau|website=odishasuntimes.com|date=6 February 2016|access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="rural housing">{{cite web|url=https://rhodisha.gov.in/rural-housing/|title=Rural Housing|website=rhodisha.gov.in|access-date=5 March 2019|archive-date=6 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044219/https://rhodisha.gov.in/rural-housing/|url-status=dead}}</ref> |- | [[ଅନ୍ୱେଷା ଯୋଜନା]] || ୨୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୫ || SC ଏବଂ ST ମାନଙ୍କ ବିକାଶର ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଏବଂ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀର କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ || ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ || ଲଟେରୀ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି (SC) ଏବଂ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି (ST) ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ମାଗଣା ଶିକ୍ଷା ।<ref>{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2017/sep/11/200-students-get-free-education-benefit-of-anwesha-1655325.html|title=200 students get free education benefit of Anwesha|website=The New Indian Express|date=11 September 2017 }}</ref><ref name=jag>{{Cite web | url=https://www.jagranjosh.com/current-affairs/odisha-government-launched-anwesha-scheme-to-provide-free-education-to-scst-students-1450763160-1 | title=Odisha Government launched Anwesha scheme to provide free education to SC/ST students| date=2015-12-22}}</ref> |- | [[ଆକାଂକ୍ଷା ଯୋଜନା]] || ୨୧ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୫ || SC ଏବଂ ST ମାନଙ୍କ ବିକାଶର ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଏବଂ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀର କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ || ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ || ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି (ଏସସି) ଏବଂ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି (ଏସଟି) ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ହଷ୍ଟେଲ ।<ref>{{Cite web|url=https://www.telegraphindia.com/odisha/study-hub-for-sc-st-students/cid/1393429|title=Study hub for SC, ST students|website=Telegraph India|language=en|access-date=2018-12-25}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/odisha/welfare-initiative-for-tribal-children/cid/1394431|title=Welfare initiative for tribal children|website=www.telegraphindia.com|access-date=11 February 2019}}</ref> |- |[[ଅଟଳ ପେନସନ ଯୋଜନା]] |୧ ମଇ ୨୦୧୫ | |ସମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନା |ଅବ୍ୟବସ୍ଥିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଗରିବ କର୍ମଜୀବୀଙ୍କ ପାଇଁ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ରୋଜଗାର ସୁରକ୍ଷା ସୃଷ୍ଟି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ପେନସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା(NPS)ରେ ଯୋଗଦେବାପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଯୋଜନା ରଚନା କରାଯାଇଛି । |[[File:Atal_Pension_Yojana.png]] |- | [[ଆହାର ଯୋଜନା]] || ୦୧ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୫ || [[ଗୃହ ଏବଂ ନଗର ଉନ୍ନୟନ]] || ଖାଦ୍ୟ ସବସିଡିଜେସନ୍ । || କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ରନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ଗରମ ଭୋଜନ ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{cite news|title=CM Naveen Patnaik extends cheap meal programme "Aahar" to all districts |url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/cm-naveen-patnaik-extends-cheap-meal-programme-aahar-to-all-districts/articleshow/51826054.cms|access-date=30 June 2016|newspaper=[[The Economic Times]]|date=14 April 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.urbanodisha.gov.in/Aahar.aspx|title=HUDD-Government of Odisha|website=www.urbanodisha.gov.in|access-date=8 February 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://odishasuntimes.com/odisha-night-meals-at-aahar-centres-near-hospitals-from-next-year/|archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221003/https://odishasuntimes.com/odisha-night-meals-at-aahar-centres-near-hospitals-from-next-year/|url-status=usurped|archive-date=26 January 2019|title=Odisha: Night meals at Aahar centres near hospitals from next year | work=Odisha Sun Times |date=6 December 2018 | access-date=8 February 2019}}</ref> |[[File:ଆହାର ଯୋଜନା.jpg|thumb|100px]] |- | [[ନିରାମୟ ଯୋଜନା]] || ୨୦୧୫ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବାର କଲ୍ୟାଣ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ରାଜ୍ୟବ୍ୟାପୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ।<ref>{{cite web|url=http://health.economictimes.indiatimes.com/news/policy/ensure-doctors-prescribe-medicines-under-niramaya-scheme-odisha/60268755|title=Ensure doctors prescribe medicines under Niramaya scheme: Odisha - ET HealthWorld|last=www.ETHealthworld.com|website=ETHealthworld.com|access-date=8 February 2019|archive-date=29 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129010058/https://health.economictimes.indiatimes.com/news/policy/ensure-doctors-prescribe-medicines-under-niramaya-scheme-odisha/60268755|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://osmcl.nic.in/sites/default/files/Essential%20Drug%20List%202014.pdf |title=Archived copy |access-date=2019-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190303045608/http://osmcl.nic.in/sites/default/files/Essential%20Drug%20List%202014.pdf |archive-date=2019-03-03 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.worksodisha.gov.in/ABADHA.html|title=Works Department Govt. Of Odisha|website=www.worksodisha.gov.in|access-date=11 February 2019|archive-date=18 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180918053913/http://www.worksodisha.gov.in/ABADHA.html|url-status=dead}}</ref> |- | [[ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜନଧନ ଯୋଜନା]] | ଅଗଷ୍ଟ ୨୮, ୨୦୧୪ | | | ଏହି ଯୋଜନ’ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୌଳିକ ବ୍ୟାଙ୍କସେବା ‘ଯୋଗାଇଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା | [[File:PMJDY Logo.png|thumb]] |- | [[ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ବାସ ଗୃହ ଯୋଜନା]] || ୨୦୧୪ || ମତ୍ସ୍ୟ ଓ ପଶୁ ସମ୍ପଦ ବିକାଶ ବିଭାଗ || || ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାସଗୃହ ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{cite web|url=http://www.fardodisha.gov.in/?q=node/262|title=New schemes in Fisheries sector for the year 2013-14 - Fishery|website=www.fardodisha.gov.in|access-date=8 February 2019|archive-date=24 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190124203423/http://www.fardodisha.gov.in/?q=node/262|url-status=dead}}</ref> |- | [[ବିଜୁ ଗାଁ ଗାଡି ଯୋଜନା]] || ଫେବ୍ରୁଆରୀ ୨୦୧୪ || ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ପରିବହନ || ଜନସାଧାରଣ ପରିବହନ || ଓଡିଶାର ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଜନସାଧାରଣ ପରିବହନ ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{cite web|url=http://ct.odisha.gov.in/content/2/22|title=Welcome :: Department of Commerce & Transport|website=Ct.odisha.gov.in|access-date=5 January 2019|archive-date=3 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190103210534/http://ct.odisha.gov.in/content/2/22|url-status=dead}}</ref> |- | [[ବିଜୁ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା]] (BKKY) || ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୩ || କୃଷି || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା || ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟରେ ଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ଯୋଜନା ।<ref>{{cite web|title=Biju Krushak Kalyan Yojana|url=http://bkky.gov.in/|website=Bkky.gov.in|access-date=4 August 2016|archive-date=12 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160812214421/http://bkky.gov.in/|url-status=dead}}</ref> |- | [[ମମତା ଯୋଜନା]] || ୦୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୧ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା ଏବଂ ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଉଥିବା ମାଆମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା । <ref>{{cite web|url=http://wcdodisha.gov.in/content/2/50|title=Mamata|website=Wcdodisha.gov.in|access-date=5 January 2019}}</ref><ref>{{Cite web | url=https://www.ndtv.com/india-news/orissa-launches-mamata-scheme-for-expecting-mothers-569818 | title=Orissa launches 'Mamata' scheme for expecting mothers|website=Ndtv.com}}</ref><ref name=ty>{{Cite news| url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/State-to-launch-scheme-for-pregnant-women/articleshow/9339427.cms | title=State to launch scheme for pregnant women|newspaper=[[The Times of India]]}}</ref> |- | [[ବିଜୁ ସହରାଞ୍ଚଳ ବିଦ୍ୟୁତିକରଣ ଯୋଜନା (BSVY)]] || ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୦ || ଶକ୍ତି ବିଭାଗ || ଶକ୍ତି || ଅଣସଂରକ୍ଷିତ ସହରାଞ୍ଚଳକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଂଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।<ref>{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/odisha/an-electrical-yojana/cid/484633|title=An electrical yojana|website=Telegraphindia.com|access-date=5 January 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/The-Orissa-government-has-launched-a-new-scheme-Biju-Saharanchal-Vidyutikaran-Yojana-aimed-at-providing-electricity-to-people-living-in-unelectrified-slums-and-habitations-with-minimum-population-of-100-in-urban-areas-BPL-households-residing-in-such-un-electrified-urban-areas-and-system-improvement-It-would-cover-all-103-urban-local-bodies-in-the-state-/articleshow/6616171.cms|title=The Orissa government has launched a new scheme, Biju Saharanchal Vidyutikaran Yojana, aimed at providing electricity to people living in unelectrified slums and habitations with minimum population of 100 in urban areas, BPL households residing in such un-electrified urban areas and system improvement. It would cover all 103 urban local bodies in the state. - Times of India|website=The Times of India|date=23 September 2010 |access-date=5 January 2019}}</ref> |- | [[ଗଭୀର ନଳକୂପ ଖନନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ]] || ୨୦୧୦ || ଜଳ ସମ୍ପଦ ବିଭାଗ || || ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୁଇ ହେକ୍ଟରର ଚାଷଜମିକୁ ଗଭୀର ବୋରୱେଲ ସ୍ଥାପନ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ପ୍ରାନ୍ତ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଜଳସେଚନ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦେବା ।<ref>{{cite web|url=http://www.dowrorissa.gov.in/Citizen/DBWELL/DBWELL.htm|title=DoWR :: Deep Borewell Secha Karyakrama Scheme|website=www.dowrorissa.gov.in|access-date=5 March 2019}}</ref> |- | [[ବାଣୀଶ୍ରୀ ଯୋଜନା]] || ୦୧ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୦୮ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || ଶିକ୍ଷା || ବୈଷୟିକ ଏବଂ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ପ୍ରାଥମିକରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ବିଶେଷ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ।<ref>{{Cite web|url=http://documents.gov.in/OR/9735.pdf|title='Banishree' - A Scheme of Scholarship for Students with Special Needs|website=Documents.gov.in|access-date=2019-01-04|archive-date=2018-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219230454/http://documents.gov.in/OR/9735.pdf|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.orissapost.com/banishree-scholarship-scheme-rules-amended-to-include-more-beneficiaries-with-special-needs/|title=Banishree Scholarship scheme: Rules amended to include more beneficiaries with special needs|date=28 November 2018|website=Orissapost.com|access-date=1 January 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://m.dailyhunt.in/news/india/english/orissa+post-epaper-orisapos/banishree+scholarship+scheme+rules+amended+to+include+more+beneficiaries+with+special+needs-newsid-102612123|title=Banishree Scholarship scheme: Rules amended to include more beneficiaries with special needs - Orissa Post|website=DailyHunt|access-date=1 January 2019}}</ref> |- | [[ମଧୁବାବୁ ପେନସନ ଯୋଜନା]] || ୨୦୦୮ || ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଭିନ୍ନକ୍ଷମଙ୍କ ସଶକ୍ତିକରଣ ବିଭାଗ || ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା || ବୃଦ୍ଧ, ବିଧବା ଏବଂ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପେନସନ । ଏହାକୁ ଏକାଧିକ ଥର ନବୀକରଣ ଏବଂ ଅଦ୍ୟତନ କରାଯାଇଛି ।<ref>{{cite web|url=http://odishachannel.com/index.php/7196/odisha-changes-norms-to-cover-all-disabled-people-under-mbpy/|title=Odisha changes norms to cover all disabled people under MBPY - OdishaChannel.com|website=odishachannel.com|access-date=8 February 2019}}</ref><ref>{{cite web|title=Madhu Babu Pension Scheme|url=http://wcdodisha.gov.in/node/64|website=Wcdodisha.gov.in|access-date=4 August 2016|archive-date=31 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160731232001/http://wcdodisha.gov.in/node/64|url-status=dead}}</ref> |- | [[ବସୁନ୍ଧରା ଯୋଜନା]] || ୨୦୦୮ || ରାଜସ୍ୱ ଏବଂ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ବିଭାଗ || || ହୋମିଷ୍ଟେଡ୍ ଜମିର ଦଶମିକ ପ୍ରଦାନ କରି ଏହାକୁ ମୂଳତଃ ୧୯୭୦ ଦଶକରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା, ଏବଂ ପରେ ଏହାକୁ ୨୦୦୮ ଏବଂ ୨୦୧୮ ରେ ଆଡଜଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିଲା ।<ref>{{cite web|url=http://revenueodisha.gov.in/?q=node/144|title=Vasundhara - Revenue & Disaster Management Department|website=revenueodisha.gov.in|access-date=11 February 2019}}{{Dead link|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/odisha/big-change-in-odisha-s-homestead-land-offer/cid/1415308|title=Big change in Odisha's homestead land offer|website=Telegraphindia.com|access-date=5 January 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.utkaluniversity.nic.in/resources/document/man_in_society.pdf#page=15|page=15|format=PDF|title=Land Reforms scenario in Odisha: A Study on Distribution & Access among rural poor in two districts of Odisha|website=Utkaluniversity.nic.in|access-date=5 January 2019|archive-date=2 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102094810/https://www.utkaluniversity.nic.in/resources/document/man_in_society.pdf#page=15|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/gmr-violating-land-acquisition-norms/article7956052.ece|title='GMR violating land acquisition norms'|date=7 December 2015|access-date=5 January 2019|newspaper=The Hindu}}</ref> |- | [[କିଶୋରୀ ଶକ୍ତି ଯୋଜନା]] || ୩୧ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୭ || ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ବିକାଶ || ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ || ଶିକ୍ଷା, ସାମାଜିକ ଏକ୍ସପୋଜର, ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ବିକାଶ, ସ୍ୱଚ୍ଛତା, ଜୀବନ କୌଶଳ, ସାମାଜିକ କୌଶଳ ମାଧ୍ୟମରେ କିଶୋରୀ ବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ।<ref>{{cite web|url=http://www.wcd.nic.in/schemes/kishori-shakti-yojana|title=Kishori Shakti Yojana - Ministry of Women & Child Development - GoI|website=Wcd.nic.in|access-date=18 December 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theindianiris.com/kishori-shakti-yojana-a-scheme-to-empower-adolescent-girls/|title=Kishori Shakti Yojana: A Scheme to Empower Adolescent Girls|first=Shreya|last=Chatterjee|date=9 April 2016|website=Theindianiris.com|access-date=18 December 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=http://wcdodisha.gov.in/content/2/51|title=Kishori Shakti Yojana|website=wcdodisha.gov.in|access-date=11 February 2019|archive-date=21 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181221230835/http://wcdodisha.gov.in/content/2/51|url-status=dead}}</ref> |- | [[ବିଜୁ ଗ୍ରାମ ଜ୍ୟୋତି ଯୋଜନା (BGJY)]] || ୨୦୦୭ || ଶକ୍ତି ବିଭାଗ || ଶକ୍ତି || RGGVY ଅଧୀନରେ ୧୦୦ ରୁ କମ ଜନସଂଖ୍ୟା ଥିବା ଗ୍ରାମକୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇବା ।<ref>{{cite web|url=http://energy.odisha.gov.in/bgjy.asp|title=Department of Energy|website=Energy.odisha.gov.in|access-date=18 December 2018|archive-date=25 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225132818/http://energy.odisha.gov.in/bgjy.asp|url-status=dead}}</ref> |- | [[ମୋ ଜମି ମୋ ଡିହ]] || ୨୦୦୭ || ରାଜସ୍ୱ ଏବଂ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା || ରାଜସ୍ୱ || ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ଜମି ଅଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା, ସେମାନଙ୍କୁ ଜମି ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା ଏବଂ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ।<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/give-land-to-landless-nhrc-tells-odisha/article6597122.ece|title='Give land to landless', NHRC tells Odisha|author=Staff Reporter|newspaper=The Hindu|date=14 November 2014|access-date=8 February 2019|via=www.thehindu.com}}</ref> |- | [[ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ବୁଣାକାର ବୀମା ଯୋଜନା (MGBBY)]] || ୨୦୦୫ || ହସ୍ତତନ୍ତ, ବସ୍ତ୍ର ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ବିଭାଗ || ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା || ଦୁର୍ଘଟଣାଜନିତ ମୃତ୍ୟୁ ଏବଂ ଆଂଶିକ / ମୋଟ ଅକ୍ଷମତା ପାଇଁ ବୀମା କଭରେଜ କରାଯାଇଛି । ୨୦୦୩ ମସିହାରୁ ବୁଣାକାର ବୀମା ଯୋଜନାର ଅଦ୍ୟତନ ହୋଇଛି ।<ref>{{Cite web |url=http://handloom.odisha.gov.in/PDF/3_MGBBY.pdf |title=Archived copy |access-date=2019-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126001105/http://handloom.odisha.gov.in/PDF/3_MGBBY.pdf |archive-date=2019-01-26 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://handloom.odisha.gov.in/PDF/GovtSchemes_BunkarBimaYojana.pdf |title=Archived copy |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306042712/https://handloom.odisha.gov.in/PDF/GovtSchemes_BunkarBimaYojana.pdf |archive-date=2019-03-06 |url-status=dead }}</ref> |- | [[ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ଉନ୍ନୟନ ଯୋଜନା (MUY)]] || ୨୦୦୩ || ମତ୍ସ୍ୟ ଓ ପଶୁ ସମ୍ପଦ ବିକାଶ ବିଭାଗ || || ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ / ଦୁର୍ଘଟଣା ବୀମା, ୱାଟର କ୍ରାଫ୍ଟ, କେଜ୍ ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ୧୪ ଟି ଉପାଦାନ ସହିତ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କଲ୍ୟାଣ ପ୍ୟାକେଜର ଗଠନ ।<ref>{{cite web|url=http://fardodisha.gov.in/?q=node/261|title=Matsyajibi Unnayana Yojana - Fishery|website=fardodisha.gov.in|access-date=5 March 2019|archive-date=6 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306043603/http://fardodisha.gov.in/?q=node/261|url-status=dead}}</ref> |- |[[ମିଶନ ଶକ୍ତି]] ||୮ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୦୧ || ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ || || ମହିଳା ସ୍ୱୟଂ ସହୟିକା ଗୋଷ୍ଠୀ ଗୁଡିକୁ ସଂଗଠିତ ଓ ମଜବୁତ କରିବା ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଏହି ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରିବା । |} ==ଆଧାର== [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତ]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶା ସରକାର]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଚଳିତ ଯୋଜନା]] m0d4ks4gnulef36sxqz97di2v4dw7mf ରାଇମତି ଘିଉ‌ରିଆ 0 95061 556757 556687 2024-12-07T05:46:42Z Hpsatapathy 6324 ଛବି ଯୋଡିବା 556757 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Raimati Gheuria}} {{Infobox person | pre-nominals = ଡକ୍ଟର | name = ରାଇମତି ଘେଉ‌ରିଆ | image = [[File:Raimati Ghiuria receiving doctorate award.jpg|thumb|]] | image_size = 250px | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = ୧୯୮୭ | birth_place = ନୁଆଗୁଡା, କୁନ୍ଦୁରା ବ୍ଳକ, [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]] | death_date = | death_place = | death_cause = | body_discovered = | resting_place = | resting_place_coordinates = | monuments = | residence = ନୁଆଗୁଡା, କୁନ୍ଦୁରା ବ୍ଳକ, [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା|କୋରାପୁଟ]] | nationality = ଭାରତୀୟ | other_names = | citizenship = | education = | alma_mater = | occupation = ଚାଷ | years_active = | employer = | organization = | agent = | known_for = ଦେଶୀ ଧାନ ଓ ମାଣ୍ଡିଆ ବିହନ ସଂରକ୍ଷଣ | notable_works = | style = | home_town = | spouse = | children = | parents = | relatives = | callsign = | awards = ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ମାନଜନକ ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧ | signature = | signature_alt = | signature_size = | website = | footnotes = }} '''ରାଇମତି ଘିଉ‌ରିଆ''' [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]ର ନୁଆଗୁଡା ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମିତ ଏବଂ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧୀରେ ସମ୍ମାନିତ ଚାଷୀ । ସେ ୭୨ ସ୍ୱଦେଶୀ ଧାନ ବିହନ କିସମ ସହିତ ୩୦ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ନିଜ ଜମିରେ ଚାଷ କରି ସେଗୁଡିକର ସଂରକ୍ଷଣ କରିପାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{Cite web |last=NEWS |first=OMMCOM |date=2024-12-05 |title=Raimati Ghiuria's Tireless Efforts To Promote Millets Earn Her Honorary Doctorate From Prez Droupadi Murmu {{!}} Odisha |url=https://ommcomnews.com/odisha-news/raimati-ghiurias-tireless-efforts-to-promote-millets-earn-her-honorary-doctorate-from-prez-droupadi-murmu/ |access-date=2024-12-06 |website=Odisha News, Odisha Breaking News, Odisha Latest News {{!}}{{!}} Ommcom News |language=en-US}}</ref> ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷରେ ତାଙ୍କର ପାରଦର୍ଶିତା ଯୋଗୁଁ କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ସେ ମଧ୍ୟ "ମାଣ୍ଡିଆ ରାଣୀ" ନାମରେ ପରିଚିତ ।<ref name=":1">{{Cite web |last=Bharat |first=E. T. V. |date=2024-12-05 |title=Koraput's Grain Guardian Raimati Gheuria Honoured With Doctorate By Prez Murmu |url=https://www.etvbharat.com/en/!state/tribal-farmer-and-millets-queen-raimati-gheuria-awarded-honorary-doctorate-by-president-murmu-enn24120504052 |access-date=2024-12-06 |website=ETV Bharat News |language=en}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |last=Nayak |first=Subadh |date=2024-12-05 |title=Queen of Millets Raimati Gheuria honoured with honorary doctorate by President Murmu |url=https://kalingatv.com/odisha/queen-of-millets-raimati-gheuria-honoured-with-honorary-doctorate-by-president-murmu/ |access-date=2024-12-06 |website=KalingaTV |language=en-US}}</ref> == ଜୀବନୀ == ରାଇମତି, କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର କୁନ୍ଦୁରା ବ୍ଳକ ଅନ୍ତର୍ଗତ ରାଇଗୁଡା ଗ୍ରାମରେ ଏକ ଭୁମିଆ ସଂପ୍ରଦାୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ୬ଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏଁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଲାଭ ପରେ ଅର୍ଥାଭାବରୁ ପାଠରେ ଡୋରି ବାନ୍ଧି ଏକ ଦିନ ମଜୁରିଆ ଭାବେ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ [[କମଳା ପୂଜାରୀ|କମଳା ପୁଜାରୀ]]<nowiki/>ଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣୀତ ହୋଇ<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/raimati-ghiuria-meet-the-woman-from-odishas-koraput-who-is-called-as-the-queen-of-millets/articleshow/106235555.cms?from=mdr|title=Raimati Ghiuria: Meet the woman from Odisha's Koraput who is called as the Queen of Millets|date=2023-12-23|work=The Economic Times|access-date=2024-12-06|issn=0013-0389}}</ref> ଏହି ମହିଳା କୃଷି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏମ୍ ଏସ୍ ସ୍ଵାମିନାଥଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ ଲୋପ ପାଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରି ସେଗୁଡିକର ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite web |date=2024-12-05 |title=President Confers Honorary Doctorate On Odisha’s ‘Millet Queen’ Raimati Gheuria |url=https://odishabytes.com/president-confers-honorary-doctorate-on-odishas-millet-queen-raimati-gheuria/ |access-date=2024-12-06 |website=OdishaBytes |language=en-US}}</ref> == କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ == ସେ [[ଜୟପୁର, କୋରାପୁଟ|ଜୟପୁର]]<nowiki></nowiki>ସ୍ଥିତ MS Swaminathan Research Foundationରେ ଜୈବିକ କୃଷି ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ପାଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଲୋପ ପାଇଯାଉଥିବା ପ୍ରାୟ ୭୨ ସ୍ୱଦେଶୀ ଧାନ ବିହନ କିସମ ସହିତ ୩୦ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ସଂରକ୍ଷଣ ତଥା ଜୈବୀକ ଚାଷ କରି ଲୋକ ଲୋଚନକୁ ଆସିଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ଅନେକ ମହିଳା ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷରେ ସଫଳତା ହାସଲ କରି ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ହେବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କରି ପରିବାର ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଜମିରେ ନିଜ ଗ୍ରାମରେ ସ୍ଥାପିତ ଏକ କୃଷି ବିଦ୍ୟାଳୟ ତାଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜ୍ଞାନର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।<ref name=":1" /> == ସଂରକ୍ଷିତ ଧାନ କିସମ == ରାଇମତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସଂରକ୍ଷିତ କିଛି ଦେଶୀ ମାଣ୍ଡିଆ କିସମ ହେଲା : * ବତି ମାଣ୍ଡିଆ * ମାମି ମାଣ୍ଡିଆ == ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ == * ଜି-୨୦ ଶିଖର ସମ୍ମୀଳନିରେ ଆନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମିଲେଟ (ଶ୍ରୀ ଅନ୍ନ) ବର୍ଷ-୨୦୨୪ ଅବସରରେ ଏକ ସମ୍ମାନିତ ଅତିଥି ରୂପେ ସେ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref name=":0" /> * ୨୦୧୨ ମସିହାରେ ସେ 2012ରେ ଜୀନମ ସେଭର କମ୍ୟୁନିଟି ପୁରସ୍କାରପ୍ରାପ୍ତ ଦଳର ସଦସ୍ୟ <ref>{{Cite web |last=Bharat |first=E. T. V. |date=2024-12-05 |title=कोरापुट की 'ग्रेन गार्जियन' रायमती घिउरिया को राष्ट्रपति मुर्मू ने डॉक्टरेट की उपाधि से सम्मानित किया |url=https://www.etvbharat.com/hi/!bharat/koraput-grain-guardian-raimati-gheuria-honoured-with-doctorate-by-president-droupadi-murmu-hindi-news-hin24120506527 |access-date=2024-12-06 |website=ETV Bharat News |language=hi}}</ref> * ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷ ଅବଦାନ ପାଇଁ ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ଓୟୁଏଟିର ୪୦ ତମ ସମାବର୍ତ<nowiki/>୍ତନ ଉତ୍ସବର<nowiki/>େ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି [[ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ|ଦ୍ରୌ]][[ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ|ପଦୀ ମୁର୍ମୁ]]<nowiki/>ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ମାନଜନକ ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧୀରେ ସମ୍ମାନିତ<ref>{{Cite web |last=chief |first=Editor in |title=President Confers Honorary Doctorate On Odisha’s ‘Millet Queen’ Raimati Gheuria |url=https://www.odishanewstimes.com/2024/12/05/president-confers-honorary-doctorate-on-odishas-millet-queen-raimati-gheuria/ |access-date=2024-12-06 |website=Odisha news today, Latest Oriya News Bhubaneswar |language=en-US}}</ref> * Times Network Amazing Indians Awards 2024 ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ <ref name=":0" /> * Best Farer Award from ICAR-IISWC, Sunabeda, (୨୦୧୬) <ref name=":2">{{Cite web |title=Meet Tribal Trailblazer Raimata Ghiruria, The Queen of Millets Who Grows And Preserves 30 Types of Rare Nutritious Grains |url=https://www.india.com/women/meet-tribal-trailblazer-raimata-ghiruria-the-queen-of-millets-who-grows-and-preserves-30-types-of-rare-nutritious-grains-6925447/ |access-date=2024-12-06 |website=www.india.com |language=en}}</ref> * Best Farmer Award at the Traditional Food Festival by TATA Steel, Nuamundi, (୨୦୧୮)<ref name=":2" /> == ଆଧାର == {{Reflist|30em}} == ଅଧିକ ତଥ୍<nowiki/>ୟ == [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଲୋକ]] hrhcqmbh0vwassf4xu7vbct0l7c2io0 556758 556757 2024-12-07T05:48:49Z Hpsatapathy 6324 ଛବି ଯୋଡିବା 556758 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Raimati Gheuria}} {{Infobox person | pre-nominals = ଡକ୍ଟର | name = ରାଇମତି ଘିଉ‌ରିଆ | image = Raimati Ghiuria receiving doctorate award.jpg | image_size = 250px | alt = | caption = ରାଇମତି ଘିଉ‌ରିଆ | birth_name = | birth_date = ୧୯୮୭ | birth_place = ନୁଆଗୁଡା, କୁନ୍ଦୁରା ବ୍ଳକ, [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]] | death_date = | death_place = | death_cause = | body_discovered = | resting_place = | resting_place_coordinates = | monuments = | residence = ନୁଆଗୁଡା, କୁନ୍ଦୁରା ବ୍ଳକ, [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା|କୋରାପୁଟ]] | nationality = ଭାରତୀୟ | other_names = | citizenship = | education = | alma_mater = | occupation = ଚାଷ | years_active = | employer = | organization = | agent = | known_for = ଦେଶୀ ଧାନ ଓ ମାଣ୍ଡିଆ ବିହନ ସଂରକ୍ଷଣ | notable_works = | style = | home_town = | spouse = | children = | parents = | relatives = | callsign = | awards = ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ମାନଜନକ ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧ | signature = | signature_alt = | signature_size = | website = | footnotes = }} '''ରାଇମତି ଘିଉ‌ରିଆ''' [[କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା]]ର ନୁଆଗୁଡା ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମିତ ଏବଂ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧୀରେ ସମ୍ମାନିତ ଚାଷୀ । ସେ ୭୨ ସ୍ୱଦେଶୀ ଧାନ ବିହନ କିସମ ସହିତ ୩୦ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ନିଜ ଜମିରେ ଚାଷ କରି ସେଗୁଡିକର ସଂରକ୍ଷଣ କରିପାରିଛନ୍ତି ।<ref>{{Cite web |last=NEWS |first=OMMCOM |date=2024-12-05 |title=Raimati Ghiuria's Tireless Efforts To Promote Millets Earn Her Honorary Doctorate From Prez Droupadi Murmu {{!}} Odisha |url=https://ommcomnews.com/odisha-news/raimati-ghiurias-tireless-efforts-to-promote-millets-earn-her-honorary-doctorate-from-prez-droupadi-murmu/ |access-date=2024-12-06 |website=Odisha News, Odisha Breaking News, Odisha Latest News {{!}}{{!}} Ommcom News |language=en-US}}</ref> ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷରେ ତାଙ୍କର ପାରଦର୍ଶିତା ଯୋଗୁଁ କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ସେ ମଧ୍ୟ "ମାଣ୍ଡିଆ ରାଣୀ" ନାମରେ ପରିଚିତ ।<ref name=":1">{{Cite web |last=Bharat |first=E. T. V. |date=2024-12-05 |title=Koraput's Grain Guardian Raimati Gheuria Honoured With Doctorate By Prez Murmu |url=https://www.etvbharat.com/en/!state/tribal-farmer-and-millets-queen-raimati-gheuria-awarded-honorary-doctorate-by-president-murmu-enn24120504052 |access-date=2024-12-06 |website=ETV Bharat News |language=en}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |last=Nayak |first=Subadh |date=2024-12-05 |title=Queen of Millets Raimati Gheuria honoured with honorary doctorate by President Murmu |url=https://kalingatv.com/odisha/queen-of-millets-raimati-gheuria-honoured-with-honorary-doctorate-by-president-murmu/ |access-date=2024-12-06 |website=KalingaTV |language=en-US}}</ref> == ଜୀବନୀ == ରାଇମତି, କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର କୁନ୍ଦୁରା ବ୍ଳକ ଅନ୍ତର୍ଗତ ରାଇଗୁଡା ଗ୍ରାମରେ ଏକ ଭୁମିଆ ସଂପ୍ରଦାୟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ୬ଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀ ଯାଏଁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାଲାଭ ପରେ ଅର୍ଥାଭାବରୁ ପାଠରେ ଡୋରି ବାନ୍ଧି ଏକ ଦିନ ମଜୁରିଆ ଭାବେ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ [[କମଳା ପୂଜାରୀ|କମଳା ପୁଜାରୀ]]<nowiki/>ଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣୀତ ହୋଇ<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/raimati-ghiuria-meet-the-woman-from-odishas-koraput-who-is-called-as-the-queen-of-millets/articleshow/106235555.cms?from=mdr|title=Raimati Ghiuria: Meet the woman from Odisha's Koraput who is called as the Queen of Millets|date=2023-12-23|work=The Economic Times|access-date=2024-12-06|issn=0013-0389}}</ref> ଏହି ମହିଳା କୃଷି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏମ୍ ଏସ୍ ସ୍ଵାମିନାଥଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ ଲୋପ ପାଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରି ସେଗୁଡିକର ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥିଲେ ।<ref>{{Cite web |date=2024-12-05 |title=President Confers Honorary Doctorate On Odisha’s ‘Millet Queen’ Raimati Gheuria |url=https://odishabytes.com/president-confers-honorary-doctorate-on-odishas-millet-queen-raimati-gheuria/ |access-date=2024-12-06 |website=OdishaBytes |language=en-US}}</ref> == କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ == ସେ [[ଜୟପୁର, କୋରାପୁଟ|ଜୟପୁର]]<nowiki></nowiki>ସ୍ଥିତ MS Swaminathan Research Foundationରେ ଜୈବିକ କୃଷି ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ପାଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଲୋପ ପାଇଯାଉଥିବା ପ୍ରାୟ ୭୨ ସ୍ୱଦେଶୀ ଧାନ ବିହନ କିସମ ସହିତ ୩୦ କିସମର ମାଣ୍ଡିଆ ସଂରକ୍ଷଣ ତଥା ଜୈବୀକ ଚାଷ କରି ଲୋକ ଲୋଚନକୁ ଆସିଥିଲେ । ତାଙ୍କରି ପ୍ରେରଣାରେ ଅନେକ ମହିଳା ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷରେ ସଫଳତା ହାସଲ କରି ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ହେବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କରି ପରିବାର ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ଜମିରେ ନିଜ ଗ୍ରାମରେ ସ୍ଥାପିତ ଏକ କୃଷି ବିଦ୍ୟାଳୟ ତାଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜ୍ଞାନର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା ।<ref name=":1" /> == ସଂରକ୍ଷିତ ଧାନ କିସମ == ରାଇମତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସଂରକ୍ଷିତ କିଛି ଦେଶୀ ମାଣ୍ଡିଆ କିସମ ହେଲା : * ବତି ମାଣ୍ଡିଆ * ମାମି ମାଣ୍ଡିଆ == ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ == * ଜି-୨୦ ଶିଖର ସମ୍ମୀଳନିରେ ଆନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମିଲେଟ (ଶ୍ରୀ ଅନ୍ନ) ବର୍ଷ-୨୦୨୪ ଅବସରରେ ଏକ ସମ୍ମାନିତ ଅତିଥି ରୂପେ ସେ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ ।<ref name=":0" /> * ୨୦୧୨ ମସିହାରେ ସେ 2012ରେ ଜୀନମ ସେଭର କମ୍ୟୁନିଟି ପୁରସ୍କାରପ୍ରାପ୍ତ ଦଳର ସଦସ୍ୟ <ref>{{Cite web |last=Bharat |first=E. T. V. |date=2024-12-05 |title=कोरापुट की 'ग्रेन गार्जियन' रायमती घिउरिया को राष्ट्रपति मुर्मू ने डॉक्टरेट की उपाधि से सम्मानित किया |url=https://www.etvbharat.com/hi/!bharat/koraput-grain-guardian-raimati-gheuria-honoured-with-doctorate-by-president-droupadi-murmu-hindi-news-hin24120506527 |access-date=2024-12-06 |website=ETV Bharat News |language=hi}}</ref> * ପାରମ୍ପରିକ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶେଷ ଅବଦାନ ପାଇଁ ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ଓୟୁଏଟିର ୪୦ ତମ ସମାବର୍ତ<nowiki/>୍ତନ ଉତ୍ସବର<nowiki/>େ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି [[ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ|ଦ୍ରୌ]][[ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ|ପଦୀ ମୁର୍ମୁ]]<nowiki/>ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ମାନଜନକ ଡକ୍ଟରେଟ ଉପାଧୀରେ ସମ୍ମାନିତ<ref>{{Cite web |last=chief |first=Editor in |title=President Confers Honorary Doctorate On Odisha’s ‘Millet Queen’ Raimati Gheuria |url=https://www.odishanewstimes.com/2024/12/05/president-confers-honorary-doctorate-on-odishas-millet-queen-raimati-gheuria/ |access-date=2024-12-06 |website=Odisha news today, Latest Oriya News Bhubaneswar |language=en-US}}</ref> * Times Network Amazing Indians Awards 2024 ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ <ref name=":0" /> * Best Farer Award from ICAR-IISWC, Sunabeda, (୨୦୧୬) <ref name=":2">{{Cite web |title=Meet Tribal Trailblazer Raimata Ghiruria, The Queen of Millets Who Grows And Preserves 30 Types of Rare Nutritious Grains |url=https://www.india.com/women/meet-tribal-trailblazer-raimata-ghiruria-the-queen-of-millets-who-grows-and-preserves-30-types-of-rare-nutritious-grains-6925447/ |access-date=2024-12-06 |website=www.india.com |language=en}}</ref> * Best Farmer Award at the Traditional Food Festival by TATA Steel, Nuamundi, (୨୦୧୮)<ref name=":2" /> == ଆଧାର == {{Reflist|30em}} == ଅଧିକ ତଥ୍<nowiki/>ୟ == [[ଶ୍ରେଣୀ:ଜୀବିତ ବ୍ୟକ୍ତି]] [[ଶ୍ରେଣୀ:କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଲୋକ]] 6yez2yulanzop6pq2xyi5occssvg1w3 ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ 0 95081 556714 2024-12-06T13:06:16Z Subas Chandra Rout 3892 Created by translating the page [[:mdwiki:Special:Redirect/revision/1440085|Macitentan]] to:or #mdwikicx 556714 wikitext text/x-wiki {{mdwiki revid|1412241}} '''ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ''' ([[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା|ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ]] '''Macitentan''' ), '''ଓପସୁମିଟ''' ଏହାର ବେପାର ନାମ, ହେଉଛି ଏକ ଔଷଧ ଯାହା ଫୁସଫୁସ ଧମନୀ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପର (PAH) ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।<ref name="AHFS2021">{{Cite web|title=Macitentan Monograph for Professionals|url=https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=28 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|url-status=live}}</ref> ଏହା ଏକାକୀ କିମ୍ବା ପିଡିଇ୫ (PDE5) ନିରୋଧକ ସାଥିରେ କିମ୍ବା ପ୍ରୋଷ୍ଟାନଏଡ ସହିତ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରେ ।<ref name="AHFS2021" /> ଏହା ପାଟିରେ ଦିଆଯାଏ ।<ref name="AHFS2021" /> ସାଧାରଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ [[ରକ୍ତହୀନତା|ସ୍ୱଳ୍ପ ଲାଲ ରକ୍ତ କଣିକା]], ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଏବଂ ଗଳା ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇପାରେ ।<ref name="EPAR2021">{{Cite web|title=Opsumit|url=https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|access-date=13 November 2021|archive-date=21 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210621201743/https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|url-status=live}}</ref> ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଯକୃତ ସମସ୍ୟା, [[ଅନୁର୍ବରତା|ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ]] ଏବଂ [[ଫୁସଫୁସ ଇଡିମା]] ହୋଇପାରେ ।<ref name="AHFS2021">{{Cite web|title=Macitentan Monograph for Professionals|url=https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=28 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|url-status=live}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html "Macitentan Monograph for Professionals"]. ''Drugs.com''. [https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html Archived] from the original on 28 October 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 November</span> 2021</span>.</cite></ref> ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଶିଶୁର କ୍ଷତି ହୋଇପାରେ । <ref name="AHFS2021" /> ଏହା ଏକ ଏଣ୍ଡୋଥେଲିନ୍ ରିସେପ୍ଟର ଆଣ୍ଟାଗୋନାଷ୍ଟ (ERA) ଯାହା ଫୁସଫୁସରେ ଥିବା ଧମନୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।<ref name="EPAR2021" /> ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ ୟୁରୋପରେ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="EPAR2021">{{Cite web|title=Opsumit|url=https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|access-date=13 November 2021|archive-date=21 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210621201743/https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|url-status=live}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit "Opsumit"]. [https://web.archive.org/web/20210621201743/https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit Archived] from the original on 21 June 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 November</span> 2021</span>.</cite></ref> <ref name="AHFS2021">{{Cite web|title=Macitentan Monograph for Professionals|url=https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=28 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|url-status=live}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html "Macitentan Monograph for Professionals"]. ''Drugs.com''. [https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html Archived] from the original on 28 October 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 November</span> 2021</span>.</cite></ref> ୨୦୨୧ରେ ଏକ ଜେନେରିକ୍ ସଂସ୍କରଣ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite web|title=Macitentan: FDA-Approved Drugs|website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url=https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=211224|access-date=19 June 2021|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624201032/https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=211224|url-status=live}}</ref> ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟରେ ଏକ ମାସର ଔଷଧ ବାବଦ ୨୦୨୧ ସୁଦ୍ଧା ମୂଲ୍ୟ ୨୩୦୦ ପାଉଣ୍ଡ ଥିଲା ।<ref name="BNF81">{{Cite book|title=BNF 81: March-September 2021|date=2021|publisher=BMJ Group and the Pharmaceutical Press|isbn=978-0857114105|page=198}}</ref> ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହି ରାଶିର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧୧,୦୦୦ ଡଲାର ଅଟେ ।<ref>{{Cite web|title=Opsumit Prices, Coupons & Patient Assistance Programs|url=https://www.drugs.com/price-guide/opsumit|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=18 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418155615/https://www.drugs.com/price-guide/opsumit|url-status=live}}</ref> == ଆଧାର == <references /> [[Category:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] [[Category:Translated from MDWiki]] d7mqwhyxy01p3zbdfw4djif7nhnawaf 556715 556714 2024-12-06T13:06:30Z Subas Chandra Rout 3892 Fix references, Expand infobox #mdwiki .toolforge.org. 556715 wikitext text/x-wiki {{mdwiki revid|1412241}} '''ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ''' ([[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା|ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ]] '''Macitentan''' ), '''ଓପସୁମିଟ''' ଏହାର ବେପାର ନାମ, ହେଉଛି ଏକ ଔଷଧ ଯାହା ଫୁସଫୁସ ଧମନୀ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପର (PAH) ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।<ref name="AHFS2021">{{Cite web|title=Macitentan Monograph for Professionals|url=https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=28 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|url-status=live}}</ref> ଏହା ଏକାକୀ କିମ୍ବା ପିଡିଇ୫ (PDE5) ନିରୋଧକ ସାଥିରେ କିମ୍ବା ପ୍ରୋଷ୍ଟାନଏଡ ସହିତ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରେ ।<ref name="AHFS2021" /> ଏହା ପାଟିରେ ଦିଆଯାଏ ।<ref name="AHFS2021" /> ସାଧାରଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ [[ରକ୍ତହୀନତା|ସ୍ୱଳ୍ପ ଲାଲ ରକ୍ତ କଣିକା]], ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଏବଂ ଗଳା ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇପାରେ ।<ref name="EPAR2021">{{Cite web|title=Opsumit|url=https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|access-date=13 November 2021|archive-date=21 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210621201743/https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|url-status=live}}</ref> ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଯକୃତ ସମସ୍ୟା, [[ଅନୁର୍ବରତା|ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ]] ଏବଂ [[ଫୁସଫୁସ ଇଡିମା]] ହୋଇପାରେ ।<ref name="AHFS2021" /> ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଶିଶୁର କ୍ଷତି ହୋଇପାରେ । <ref name="AHFS2021" /> ଏହା ଏକ ଏଣ୍ଡୋଥେଲିନ୍ ରିସେପ୍ଟର ଆଣ୍ଟାଗୋନାଷ୍ଟ (ERA) ଯାହା ଫୁସଫୁସରେ ଥିବା ଧମନୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।<ref name="EPAR2021" /> ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ ୟୁରୋପରେ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="EPAR2021" /> <ref name="AHFS2021" /> ୨୦୨୧ରେ ଏକ ଜେନେରିକ୍ ସଂସ୍କରଣ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite web|title=Macitentan: FDA-Approved Drugs|website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url=https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=211224|access-date=19 June 2021|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624201032/https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=211224|url-status=live}}</ref> ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟରେ ଏକ ମାସର ଔଷଧ ବାବଦ ୨୦୨୧ ସୁଦ୍ଧା ମୂଲ୍ୟ ୨୩୦୦ ପାଉଣ୍ଡ ଥିଲା ।<ref name="BNF81">{{Cite book|title=BNF 81: March-September 2021|date=2021|publisher=BMJ Group and the Pharmaceutical Press|isbn=978-0857114105|page=198}}</ref> ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହି ରାଶିର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧୧,୦୦୦ ଡଲାର ଅଟେ ।<ref>{{Cite web|title=Opsumit Prices, Coupons & Patient Assistance Programs|url=https://www.drugs.com/price-guide/opsumit|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=18 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418155615/https://www.drugs.com/price-guide/opsumit|url-status=live}}</ref> == ଆଧାର == <references /> [[Category:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] [[Category:Translated from MDWiki]] oj7xp8y24ib77vs65j259sv2x73ty73 556716 556715 2024-12-06T13:17:27Z Subas Chandra Rout 3892 ଇନଫୋବକ୍ସ ଦିଆଗଲା 556716 wikitext text/x-wiki {{Drugbox | image = Macitentan skeletal.svg | alt = | caption = <!-- Names --> | pronounce = | tradename = Opsumit | synonyms = ACT-064992 | IUPAC_name = ''N''-[5-(4-Bromophenyl)-6-[2-[(5-bromo-2-pyrimidinyl)oxy]ethoxy]-4-pyrimidinyl]-''N'''-propylsulfamide <!-- Clinical data --> | class = [[Endothelin receptor antagonist]] (ERA)<ref name=EPAR2021/> | uses = [[Pulmonary hypertension|Pulmonary arterial hypertension]] (PAH)<ref name=AHFS2021/> | side_effects = [[Anemia|Low red blood cells]], headache, sore throat<ref name=EPAR2021/> | interactions = <!-- notable interactions --> | pregnancy_AU = X | pregnancy_category= | breastfeeding = | routes_of_administration= [[Oral administration|By mouth]] | onset = | duration_of_action= | defined_daily_dose= | typical_dose = 10 mg OD<ref name=BNF81/> <!-- External links --> | Drugs.com = {{drugs.com|monograph|macitentan}} | MedlinePlus = a615033 <!-- Legal data --> | legal_AU = S4 | legal_CA = <!-- OTC, Rx-only, Schedule I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII --> | legal_UK = <!-- GSL, P, POM, CD, CD Lic, CD POM, CD No Reg POM, CD (Benz) POM, CD (Anab) POM or CD Inv POM --> | legal_US = Rx-only | legal_US_comment = <ref>{{cite web | title=Opsumit- macitentan tablet, film coated | website=DailyMed | date=22 September 2020 | url=https://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?setid=1e484a50-55db-4b85-8c57-6cd1b0353abd | access-date=24 October 2020 | archive-date=27 October 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201027200749/https://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?setid=1e484a50-55db-4b85-8c57-6cd1b0353abd | url-status=live }}</ref> | DailyMedID = Macitentan | licence_EU = yes <!-- Pharmacokinetic data --> | bioavailability = | protein_bound = | metabolism = Hydrolysis, oxidation ([[CYP3A4]]) | elimination_half-life= | excretion = 2/3 urine, 1/3 faeces <!-- Chemical and physical data --> | Br= 2 | C= 19 | H= 20 | N= 6 | O= 4 | S= 1 | SMILES = Brc1ccc(cc1)c3c(ncnc3OCCOc2ncc(Br)cn2)NS(=O)(=O)NCCC | StdInChI = 1S/C19H20Br2N6O4S/c1-2-7-26-32(28,29)27-17-16(13-3-5-14(20)6-4-13)18(25-12-24-17)30-8-9-31-19-22-10-15(21)11-23-19/h3-6,10-12,26H,2,7-9H2,1H3,(H,24,25,27) | StdInChIKey = JGCMEBMXRHSZKX-UHFFFAOYSA-N }} '''ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ''' ([[ଇଂରାଜୀ ଭାଷା|ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ]] '''Macitentan''' ), '''ଓପସୁମିଟ''' ଏହାର ବେପାର ନାମ, ହେଉଛି ଏକ ଔଷଧ ଯାହା ଫୁସଫୁସ ଧମନୀ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପର (PAH) ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।<ref name="AHFS2021">{{Cite web|title=Macitentan Monograph for Professionals|url=https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=28 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028205055/https://www.drugs.com/monograph/macitentan.html|url-status=live}}</ref> ଏହା ଏକାକୀ କିମ୍ବା ପିଡିଇ୫ (PDE5) ନିରୋଧକ ସାଥିରେ କିମ୍ବା ପ୍ରୋଷ୍ଟାନଏଡ ସହିତ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇପାରେ ।<ref name="AHFS2021" /> ଏହା ପାଟିରେ ଦିଆଯାଏ ।<ref name="AHFS2021" /> ସାଧାରଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ [[ରକ୍ତହୀନତା|ସ୍ୱଳ୍ପ ଲାଲ ରକ୍ତ କଣିକା]], ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଏବଂ ଗଳା ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇପାରେ ।<ref name="EPAR2021">{{Cite web|title=Opsumit|url=https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|access-date=13 November 2021|archive-date=21 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210621201743/https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/opsumit|url-status=live}}</ref> ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଯକୃତ ସମସ୍ୟା, [[ଅନୁର୍ବରତା|ବନ୍ଧ୍ୟାକରଣ]] ଏବଂ [[ଫୁସଫୁସ ଇଡିମା]] ହୋଇପାରେ ।<ref name="AHFS2021" /> ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଶିଶୁର କ୍ଷତି ହୋଇପାରେ । <ref name="AHFS2021" /> ଏହା ଏକ ଏଣ୍ଡୋଥେଲିନ୍ ରିସେପ୍ଟର ଆଣ୍ଟାଗୋନାଷ୍ଟ (ERA) ଯାହା ଫୁସଫୁସରେ ଥିବା ଧମନୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।<ref name="EPAR2021" /> ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ ୟୁରୋପରେ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ମ୍ୟାସିଟେଣ୍ଟାନ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref name="EPAR2021" /> <ref name="AHFS2021" /> ୨୦୨୧ରେ ଏକ ଜେନେରିକ୍ ସଂସ୍କରଣ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଥିଲା ।<ref>{{Cite web|title=Macitentan: FDA-Approved Drugs|website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url=https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=211224|access-date=19 June 2021|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624201032/https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=211224|url-status=live}}</ref> ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟରେ ଏକ ମାସର ଔଷଧ ବାବଦ ୨୦୨୧ ସୁଦ୍ଧା ମୂଲ୍ୟ ୨୩୦୦ ପାଉଣ୍ଡ ଥିଲା ।<ref name="BNF81">{{Cite book|title=BNF 81: March-September 2021|date=2021|publisher=BMJ Group and the Pharmaceutical Press|isbn=978-0857114105|page=198}}</ref> ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏହି ରାଶିର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧୧,୦୦୦ ଡଲାର ଅଟେ ।<ref>{{Cite web|title=Opsumit Prices, Coupons & Patient Assistance Programs|url=https://www.drugs.com/price-guide/opsumit|website=Drugs.com|access-date=13 November 2021|language=en|archive-date=18 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418155615/https://www.drugs.com/price-guide/opsumit|url-status=live}}</ref> == ଆଧାର == <references /> [[Category:ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ]] [[Category:Translated from MDWiki]] f9ty2sujg0oieacp3a583yfuj358bqt ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Dileswari2000 2 95082 556718 2024-12-06T14:23:43Z Dileswari2000 38317 "ଅର୍ଥର ବିବର୍ତ୍ତନ :- ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମରୁ ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅର୍ଥର ବିବର୍ତ୍ତନ | ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମ: ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ, ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଆଦାନ..." ନାଆଁରେ ପୃଷ୍ଠାଟିଏ ତିଆରିକଲେ 556718 wikitext text/x-wiki ଅର୍ଥର ବିବର୍ତ୍ତନ :- ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମରୁ ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅର୍ଥର ବିବର୍ତ୍ତନ | ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମ: ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ, ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ସହିତ ଜଡିତ ଥିଲା | ଏହା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମାଜକୁ ସେବା କରୁଥିବାବେଳେ ଏହାର ମହତ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୀମା ରହିଥିଲା, ଯେପରିକି ମୂଲ୍ୟର ମାନକ ଅଭାବ, ଧନ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାରେ ଅସୁବିଧା ଏବଂ “ଚାହିଦା ଦ୍ୱିଗୁଣ ସମକକ୍ଷତା” - ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷ ଯାହା ଚାହୁଁଛନ୍ତି ତାହା ଉଭୟ ପକ୍ଷର ଆବଶ୍ୟକତା | ମୁଦ୍ରାର ପରିଚୟ: ଏହି ଅପାରଗତାକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଧାତୁ ପରି ଦ୍ରବ୍ୟ ଟଙ୍କା ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା, ତା’ପରେ ମୁଦ୍ରା ଏବଂ ଶେଷରେ କାଗଜ ଟଙ୍କା | ଏହି ଉଦ୍ଭାବନଗୁଡ଼ିକ ମାନକ ମୂଲ୍ୟ, ସରଳୀକୃତ କାରବାର, ଏବଂ ଧନ ସଂଗ୍ରହ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଲା | ବ୍ୟାଙ୍କ ପରି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ପରେ ଅର୍ଥନୀତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ କ୍ରେଡିଟ୍ ସିଷ୍ଟମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହଜ କରିଥିଲେ | ଡିଜିଟାଲ୍ ଯୁଗ: ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଆଗମନ ଅର୍ଥରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି | ଭାରତରେ UPI ପରି ଡିଜିଟାଲ୍ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍, କ୍ରେଡିଟ୍ ଏବଂ ଡେବିଟ୍ କାର୍ଡ ଏବଂ ମୋବାଇଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ କାରବାରକୁ ଶୀଘ୍ର, ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଉପଲବ୍ଧ କରିପାରିଛି | ଡିଜିଟାଲ୍ ୱାଲେଟ୍ (ଯଥା, ପେଟିଏମ୍, ଆପଲ୍ ପେ) ଏବଂ ଅନ୍ଲାଇନ୍ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ନିରବିହୀନ, ନଗଦବିହୀନ କାରବାରକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି | ବିଟକଏନ୍ ପରି କ୍ରିପ୍ଟୋକ୍ୟୁରେନ୍ସିଗୁଡିକ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ, ବ୍ଲକ୍ ଚେନ୍ ଆଧାରିତ ଅର୍ଥ ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ, ଆର୍ଥିକ ସ୍ୟାଧୀନତାକୁ ପୁନବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ | ଡିଜିଟାଲ୍ ଅର୍ଥର ଲାଭ: ଡିଜିଟାଲ୍ ଯୁଗ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି, କାରବାର ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିଛି ଏବଂ ନଗଦ ପରିବହନ ସହିତ ଜଡିତ ବିପଦକୁ କମ୍ କରିଛି | ଦକ୍ଷ ସବସିଡି ସ୍ଥାନାନ୍ତର ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି। ଏହାର ଲାଭ ସତ୍ତ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ଟଙ୍କା ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ବିପଦ, ଡାଟା ଗୋପନୀୟତା ଚିନ୍ତା ଏବଂ ସୀମିତ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ସଂଯୋଗ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଅସମାନ ପ୍ରବେଶ ଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ | ସିଦ୍ଧାନ୍ତ: ବାର୍ଟରରୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାତ୍ରା ଅର୍ଥନୈତିକ ତିକ ଅପାରଗତାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ମାନବିକତାର ଅଗ୍ରଗତିକୁ ସୂଚିତ କରେ | ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗରେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜଗୁଡିକ ଜାରି ରହିଥିବାବେଳେ, ନୂତନ ଭାବରେ ଆମେ ଅର୍ଥକୁ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ବ୍ୟବହାରକୁ ପୁନରୂପାନ୍ତରିତ କରି ଏକ ଅଧିକ ସଂଯୁକ୍ତ ତଥା ଦକ୍ଷ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ବାଟ ଖୋଲିଛୁ | 7a8hirs4et1i2ylrq41ueaqomqrn6r6 ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଆଲୋଚନା:Banita Gadtya 3 95083 556719 2024-12-06T15:10:56Z Banita Gadtya 38324 /* ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା */ ନୂଆ ଭାଗ 556719 wikitext text/x-wiki == ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା == ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥିରତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଚୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣମୂଳକ ଶାସନ ଉପରେ ଏକ ଧ୍ୟାନ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ | 2000 ମସିହାରୁ ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ (ବିଜେଡି) ଅଭିପ୍ରାୟିତ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ୍ୟ ରାଜନୀତିକ ନିରନ୍ତରତା ଅନୁଭବ କରି ସ୍ଥିର ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ତଥା ବିକାଶକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି। ଓଡିଶାର ରାଜନୀଢି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ହେଉଛି ଗରିବ-ସମର୍ଥକ ନୀତି ଉପରେ, ଯେପରିକି କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ କାଲିଆ ଯୋଜନା, ମାଗଣା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପାଇଁ ବିଜୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା ଏବଂ ବଞ୍ଚିତ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଗୃହ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ। ରାଜ୍ୟର ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ଗଠନ ଢାଞ୍ଚା ଏହାର ପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି, ବିଶେଷ କରି ସାଇକ୍ଲୋଥନ୍ ଏବଂ ବନ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ। ଏଥିସହ, ଓଡ଼ିଶା ମହିଳା ରାଜନୀତି ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ସୁଦୃଢ କରିବା ଏବଂ ଦୃଢ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାକୁ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରିବା ପାଇଁ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ଶାସନ ଚଳାଇଛି। ତଥାପି, ସିଷ୍ଟମ୍ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ | ବିଜେଡିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧୀଙ୍କୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ରାଜନୀତିକ ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ସନ୍ତୁଳନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଅପାରଗତା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୀତି ନିର୍ବାହରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ | ସମ୍ବଳ ସମୃଦ୍ଧ ସତ୍ତ୍ ଶିଳ୍ପ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ସହିତ ରାଜ୍ୟ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛି ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାରିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ବିକଶିତ ହୋଇନାହିଁ | ରାଜନୀତିରେ ଯୁବ ଯୋଗଦାନ ଏବଂ ନେତୃତ୍ୱ ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ | ଶିଳ୍ପରେ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ, ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ସମାଧାନ କରି ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୁଦୃଢ କରିବାର ସୁଯୋଗ ରହିଛି। ଡିଜିଟାଲ୍ ଶାସନକୁ ବିସ୍ତାର କରିବା ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ଯୋଗଦାନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ | ଜଳବାୟୁ ଦୁର୍ବଳତା, ନକ୍ସଲବାଦ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଭଳି ବିପଦ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ | ରାଜନୀତିକ ପୋଲାରାଇଜେସନ୍ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ଏକତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ | ପରିଶେଷରେ, ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶାସନ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣରେ ଶକ୍ତି ଅଛି କିନ୍ତୁ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ, ବିରୋଧୀ ଶକ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିର ସଂସ୍କାର ଆବଶ୍ୟକ | ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ ଶାସନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଓଡିଶା ଏହାର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିପାରିବ ଏବଂ ଏକ ସ୍ଥିର ରାଜନୀତିକ ଢାଞ୍ଚା ଗଠନ କରିପାରିବ। [[ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Banita Gadtya|Banita Gadtya]] ([[ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଆଲୋଚନା:Banita Gadtya|ମୋ ଆଲୋଚନା]]) ୨୦:୪୦, ୬ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୪ (IST) rg5hyyov30drjw6x8jiwuc43y2n6nd7 ବ୍ୟବହାରକାରୀ:Banita Gadtya 2 95084 556720 2024-12-06T15:14:20Z Banita Gadtya 38324 " ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା :- ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥିରତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଚୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣମୂଳକ ଶାସନ ଉପରେ ଏକ ଧ୍ୟାନ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ | 2000 ମସିହାରୁ ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ (ବିଜେଡି..." ନାଆଁରେ ପୃଷ୍ଠାଟିଏ ତିଆରିକଲେ 556720 wikitext text/x-wiki ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା :- ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥିରତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଚୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣମୂଳକ ଶାସନ ଉପରେ ଏକ ଧ୍ୟାନ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ | 2000 ମସିହାରୁ ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ (ବିଜେଡି) ଅଭିପ୍ରାୟିତ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ୍ୟ ରାଜନୀତିକ ନିରନ୍ତରତା ଅନୁଭବ କରି ସ୍ଥିର ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ତଥା ବିକାଶକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି। ଓଡିଶାର ରାଜନୀଢି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ହେଉଛି ଗରିବ-ସମର୍ଥକ ନୀତି ଉପରେ, ଯେପରିକି କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ କାଲିଆ ଯୋଜନା, ମାଗଣା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପାଇଁ ବିଜୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା ଏବଂ ବଞ୍ଚିତ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଗୃହ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ। ରାଜ୍ୟର ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ଗଠନ ଢାଞ୍ଚା ଏହାର ପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି, ବିଶେଷ କରି ସାଇକ୍ଲୋଥନ୍ ଏବଂ ବନ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ। ଏଥିସହ, ଓଡ଼ିଶା ମହିଳା ରାଜନୀତି ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ସୁଦୃଢ କରିବା ଏବଂ ଦୃଢ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାକୁ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରିବା ପାଇଁ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ଶାସନ ଚଳାଇଛି। ତଥାପି, ସିଷ୍ଟମ୍ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ | ବିଜେଡିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧୀଙ୍କୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ରାଜନୀତିକ ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ସନ୍ତୁଳନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଅପାରଗତା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୀତି ନିର୍ବାହରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ | ସମ୍ବଳ ସମୃଦ୍ଧ ସତ୍ତ୍ ଶିଳ୍ପ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ସହିତ ରାଜ୍ୟ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛି ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାରିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ବିକଶିତ ହୋଇନାହିଁ | ରାଜନୀତିରେ ଯୁବ ଯୋଗଦାନ ଏବଂ ନେତୃତ୍ୱ ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ | ଶିଳ୍ପରେ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ, ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ସମାଧାନ କରି ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୁଦୃଢ କରିବାର ସୁଯୋଗ ରହିଛି। ଡିଜିଟାଲ୍ ଶାସନକୁ ବିସ୍ତାର କରିବା ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ଯୋଗଦାନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ | ଜଳବାୟୁ ଦୁର୍ବଳତା, ନକ୍ସଲବାଦ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଭଳି ବିପଦ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ | ରାଜନୀତିକ ପୋଲାରାଇଜେସନ୍ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ଏକତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ | ପରିଶେଷରେ, ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶାସନ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣରେ ଶକ୍ତି ଅଛି କିନ୍ତୁ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ, ବିରୋଧୀ ଶକ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିର ସଂସ୍କାର ଆବଶ୍ୟକ | ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ ଶାସନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଓଡିଶା ଏହାର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିପାରିବ ଏବଂ ଏକ ସ୍ଥିର ରାଜନୀତିକ ଢାଞ୍ଚା ଗଠନ କରିପାରିବ। 9veuaifa7gnd8354q362pb8w2xbiyuu 556721 556720 2024-12-06T15:15:17Z Borhan 34821 Requesting speedy deletion with rationale "U5: NOTWEBHOST". (TwinkleGlobal) 556721 wikitext text/x-wiki {{Delete|1=U5: NOTWEBHOST}} ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା :- ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥିରତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଚୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣମୂଳକ ଶାସନ ଉପରେ ଏକ ଧ୍ୟାନ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ | 2000 ମସିହାରୁ ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ (ବିଜେଡି) ଅଭିପ୍ରାୟିତ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରାଜ୍ୟ ରାଜନୀତିକ ନିରନ୍ତରତା ଅନୁଭବ କରି ସ୍ଥିର ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ତଥା ବିକାଶକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି। ଓଡିଶାର ରାଜନୀଢି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ହେଉଛି ଗରିବ-ସମର୍ଥକ ନୀତି ଉପରେ, ଯେପରିକି କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ କାଲିଆ ଯୋଜନା, ମାଗଣା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପାଇଁ ବିଜୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା ଏବଂ ବଞ୍ଚିତ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଗୃହ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ। ରାଜ୍ୟର ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଖ୍ୟାତିସମ୍ପନ୍ନ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ଗଠନ ଢାଞ୍ଚା ଏହାର ପରିଚାଳନା ଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି, ବିଶେଷ କରି ସାଇକ୍ଲୋଥନ୍ ଏବଂ ବନ୍ୟା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ। ଏଥିସହ, ଓଡ଼ିଶା ମହିଳା ରାଜନୀତି ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ସୁଦୃଢ କରିବା ଏବଂ ଦୃଢ ପଞ୍ଚାୟତୀ ରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାକୁ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରିବା ପାଇଁ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ଶାସନ ଚଳାଇଛି। ତଥାପି, ସିଷ୍ଟମ୍ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ | ବିଜେଡିର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧୀଙ୍କୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ରାଜନୀତିକ ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ସନ୍ତୁଳନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ଅପାରଗତା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନୀତି ନିର୍ବାହରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ | ସମ୍ବଳ ସମୃଦ୍ଧ ସତ୍ତ୍ ଶିଳ୍ପ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ ସହିତ ରାଜ୍ୟ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛି ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ବିସ୍ତାରିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ବିକଶିତ ହୋଇନାହିଁ | ରାଜନୀତିରେ ଯୁବ ଯୋଗଦାନ ଏବଂ ନେତୃତ୍ୱ ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ | ଶିଳ୍ପରେ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ, ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ସମାଧାନ କରି ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୁଦୃଢ କରିବାର ସୁଯୋଗ ରହିଛି। ଡିଜିଟାଲ୍ ଶାସନକୁ ବିସ୍ତାର କରିବା ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ଯୋଗଦାନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ | ଜଳବାୟୁ ଦୁର୍ବଳତା, ନକ୍ସଲବାଦ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଭଳି ବିପଦ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ | ରାଜନୀତିକ ପୋଲାରାଇଜେସନ୍ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ଏକତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ | ପରିଶେଷରେ, ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିକ ତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଶାସନ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣରେ ଶକ୍ତି ଅଛି କିନ୍ତୁ ଶିଳ୍ପ ବିକାଶ, ବିରୋଧୀ ଶକ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିର ସଂସ୍କାର ଆବଶ୍ୟକ | ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ ଶାସନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଓଡିଶା ଏହାର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କରିପାରିବ ଏବଂ ଏକ ସ୍ଥିର ରାଜନୀତିକ ଢାଞ୍ଚା ଗଠନ କରିପାରିବ। mfovt5thz05zuksri0vchv5ypkpohhn କାର ଭାଷା 0 95085 556729 2024-12-06T17:47:36Z Aliva Sahoo 10694 "{{Infobox language |name= କାର |nativename=''{{lang|caq|Pū}}'' |pronunciation={{IPA|[puː]}} |states=[[ଭାରତ]] |region=[[ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ]] |pushpin_map = India Andaman and Nicobar Islands#Bay of Bengal |coordinates = {{coord|9.19|92.77}} |speakers=37,000 |date=2005 |ref=e18 |familycolor=Austro-Asiatic |fam2=[[Nicobarese languages|Nicobarese]] |script=[[Latin script]] |iso..." ନାଆଁରେ ପୃଷ୍ଠାଟିଏ ତିଆରିକଲେ 556729 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name= କାର |nativename=''{{lang|caq|Pū}}'' |pronunciation={{IPA|[puː]}} |states=[[ଭାରତ]] |region=[[ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ]] |pushpin_map = India Andaman and Nicobar Islands#Bay of Bengal |coordinates = {{coord|9.19|92.77}} |speakers=37,000 |date=2005 |ref=e18 |familycolor=Austro-Asiatic |fam2=[[Nicobarese languages|Nicobarese]] |script=[[Latin script]] |iso3=caq |glotto=carn1240 |glottorefname=Car Nicobarese }} j5heqq6jgg4r887mq7oax99xhwxq4bf 556730 556729 2024-12-06T17:51:40Z Aliva Sahoo 10694 556730 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name= କାର |nativename=''{{lang|caq|Pū}}'' |pronunciation={{IPA|[puː]}} |states=[[ଭାରତ]] |region=[[ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ]] |pushpin_map = India Andaman and Nicobar Islands#Bay of Bengal |coordinates = {{coord|9.19|92.77}} |speakers=37,000 |date=2005 |ref=e18 |familycolor=Austro-Asiatic |fam2=[[Nicobarese languages|Nicobarese]] |script=[[Latin script]] |iso3=caq |glotto=carn1240 |glottorefname=Car Nicobarese }} '''କାର ଭାଷା'''ବଙ୍ଗୋପସାଗରର ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜର ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ କଥିତ ନିକୋବରୀ ଭାଷା ଅଟେ । qavm08m1e4nkv2h2zp9zfruzj3zl47i କୁଇ ଭାଷା 0 95086 556733 2024-12-06T19:21:11Z Ssgapu22 7676 କୁଇ ଭାଷା ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା । 556733 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Kui language}} {{Infobox language |name= କୁଇ ଭାଷା |nativename={{lang|uki|କୁଈ}} |altname = କନ୍ଦ, କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡୋ, କୋଡ଼ୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି |pronunciation = {{IPA-or|kuɪ|}} |region= [[ଓଡ଼ିଶା]] |ethnicity=ଖୋଣ୍ଡ, ଡାଲ୍, ସଠ କନ୍ଧ |speakers=୯୪୧,୦୦୦ |date=୨୦୧୧ ଜନଗଣନା | script = [[ଓଡ଼ିଆ ଲିପି]]<br/>[[ଓଡ଼ିଆ ବ୍ରେଲ]] | state = [[ଭାରତ]] |ref= e21 |familycolor=ଦ୍ରାବିଡ଼ |fam2 = ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ |fam3 = ଗୋଣ୍ଡି–କୁଇ |fam4 = କୁବି–କୁଇ |lc1=କୁଇ|ld1=କୁଇ (ମାନକ) |lc2=dwk|ld2=Dawik Kui |glotto=kuii1252 |glottorefname=Kui (India) |map = Languages_of_Odisha.svg |mapcaption = Languages in Oddhisa {{Legend|green|Kui language}} | map2 = Lang Status 80-VU.svg | mapcaption2 = {{center|{{small|Kui is classified as Vulnerable by the [[UNESCO]] [[Atlas of the World's Languages in Danger]]}}<ref>{{Cite UNESCO Atlas|pages=46–47}}</ref>}} }} '''Kui''' (also Kandh, Khondi, Khond, Khondo, Kanda, Kodu (Kōdu), Kodulu, Kuinga (Kūinga), Kuy) is a South-Central [[Dravidian languages|Dravidian]] language spoken by the [[Khonds|Kandhas]], eastern Indian state of Odisha. It is mostly spoken in [[Odisha]], and written in the [[Odia script]]. With 941,988 registered native speakers, it figures at [[List of Indian languages by number of native speakers|rank 29]] in the 1991 [[Indian census]].<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=2018-07-07}}</ref> The Kui language was also referred to as the Kuinga language during the historical period. It is closely related to the [[Gondi language|Gondi]] and [[Kuvi language|Kuvi]] languages. ==Phonology== {|class="wikitable" style="text-align:center" |+[[Consonant]]s<ref>{{cite book|last=Krishnamurti|first=Bhadriraju|title=The Dravidian languages|year=2003|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-0-511-06037-3|pages=56|edition=null}}</ref> |- ! colspan=2| ![[Labial consonant|Labial]] ![[Dental consonant|Dental]] ![[Retroflex consonant|Retroflex]] ![[Palatal consonant|Palatal]]/<br>[[Post alveolar consonant|P.alv]] ![[Velar consonant|Velar]] ![[Velar consonant|Glottal]] |- ! colspan=2| [[Nasal consonant|Nasal]] | {{IPAlink|m}} | {{IPAlink|n}} | {{IPAlink|ɳ}} | | | |- ! rowspan=2| [[Plosive]]/<br>[[Affricate]] ! {{small|[[voicelessness|voiceless]]}} | {{IPAlink|p}} | {{IPAlink|t}} | {{IPAlink|ʈ}} | {{IPAlink|t͡ʃ}} | {{IPAlink|k}} | |- ! {{small|[[Voice (phonetics)|voiced]]}} | {{IPAlink|b}} | {{IPAlink|d}} | {{IPAlink|ɖ}} | {{IPAlink|d͡ʒ}} | {{IPAlink|ɡ}} | |- ! rowspan=2| [[Approximant]] ! {{small|[[central consonant|central]]}} | {{IPAlink|ʋ}} ~ {{IPAlink|b}} | | | {{IPAlink|j}} | | |- ! {{small|[[Lateral consonant|lateral]]}} | | {{IPAlink|l}} | | | | |- ! colspan=2| [[Fricative]] | | {{IPAlink|s}} | | | | {{IPAlink|h}} |- ! colspan=2| [[Flap consonant|Flap]] | | {{IPAlink|ɾ}} | {{IPAlink|ɽ}} | | | |} ===Vowels=== Kui language has five short vowels and five long vowels.<ref name="Winfield 1928 p.1 ">{{cite book | last=Winfield | first=W.W. | title=A grammar of the Kui language | publisher=Printed at the Baptist mission press, Pub. by the Asiatic society of Bengal | series=Bibliotheca Indica | year=1928 | url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.37202 | access-date=2020-11-08| page=1}}</ref> The vowels are illustrated below in IPA.{{sfnp|Krishnamurti|2003|p=70}} {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Vowels<ref name="bhk">{{harvp|Krishnamurti|2003|pp=[https://books.google.com/books?id=54fV7Lwu3fMC&q=grantha+script 72]}}</ref> ! rowspan="2" | ! colspan="2" |[[Front vowel|Front]] ! colspan="2" |[[Central vowel|Central]] ! colspan="2" |[[Back vowel|Back]] |- !<small>short</small> !<small>long</small> !<small>short</small> !<small>long</small> !<small>short</small> !<small>long</small> |- align="center" ![[High vowel|High]] |{{IPAlink|i}} |{{IPAlink|iː}} | | |{{IPAlink|u}} |{{IPAlink|uː}} |- align="center" ![[Mid vowel|Mid]] |{{IPAlink|e}} |{{IPAlink|eː}} | | |{{IPAlink|o}} |{{IPAlink|oː}} |- align="center" ![[Low vowel|Low]] | | |{{IPAlink|a}} |{{IPAlink|aː}} | | |} == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ୍ == * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=new100&morpho=0&basename=new100\drv\gku&limit=-1 Kui basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database] * {{cite web |title=Proposal to Encode the Kui Gaari in UCS |publisher=Unicode |url=https://www.unicode.org/L2/L2024/24102-kui-gaari-script.pdf}} [[Category:Agglutinative languages]] [[Category:Dravidian languages]] [[Category:Endangered languages of India]] e3gdnvl5d93bs0dqhoc4zukbdwh4scu 556735 556733 2024-12-06T19:27:21Z Ssgapu22 7676 556735 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Kui language}} {{Infobox language |name= କୁଇ ଭାଷା |nativename={{lang|uki|କୁଈ}} |altname = କନ୍ଦ, କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡୋ, କୋଡ଼ୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି |pronunciation = {{IPA-or|kuɪ|}} |region= [[ଓଡ଼ିଶା]] |ethnicity=ଖୋଣ୍ଡ, ଡାଲ୍, ସଠ କନ୍ଧ |speakers=୯୪୧,୦୦୦ |date=୨୦୧୧ ଜନଗଣନା | script = [[ଓଡ଼ିଆ ଲିପି]]<br/>[[ଓଡ଼ିଆ ବ୍ରେଲ]] | state = [[ଭାରତ]] |ref= e21 |familycolor=ଦ୍ରାବିଡ଼ |fam2 = ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ |fam3 = ଗୋଣ୍ଡି–କୁଇ |fam4 = କୁବି–କୁଇ |lc1=କୁଇ|ld1=କୁଇ (ମାନକ) |lc2=dwk|ld2=Dawik Kui |glotto=kuii1252 |glottorefname=Kui (India) |map = Languages_of_Odisha.svg |mapcaption = Languages in Oddhisa {{Legend|green|Kui language}} | map2 = Lang Status 80-VU.svg | mapcaption2 = {{center|{{small|Kui is classified as Vulnerable by the [[UNESCO]] [[Atlas of the World's Languages in Danger]]}}<ref>{{Cite UNESCO Atlas|pages=46–47}}</ref>}} }} '''କୁଇ''' (କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡୋ, କନ୍ଦ, କୋଡୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି) ଏକ ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା ଯାହା ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର [[କନ୍ଧ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ|କନ୍ଧ]]<nowiki/>ମାନଙ୍କର ଏକ କଥିତ ଭାଷା । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଓଡ଼ିଶାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଏ । ୯,୪୧,୯୮୮ ପଞ୍ଜୀକୃତ ଦେଶୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ସହ ୧୯୯୧ ମସିହାର ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନାରେ ଏହା ୨୯ତମ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା ।<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=2018-07-07}}</ref> ଐତିହାସିକ କାଳରେ କୁଇ ଭାଷାକୁ କୁଇଙ୍ଗା ଭାଷା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଗୋଣ୍ଡି ଓ କୁଭି ଭାଷା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । ==Phonology== {|class="wikitable" style="text-align:center" |+[[Consonant]]s<ref>{{cite book|last=Krishnamurti|first=Bhadriraju|title=The Dravidian languages|year=2003|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-0-511-06037-3|pages=56|edition=null}}</ref> |- ! colspan=2| ![[Labial consonant|Labial]] ![[Dental consonant|Dental]] ![[Retroflex consonant|Retroflex]] ![[Palatal consonant|Palatal]]/<br>[[Post alveolar consonant|P.alv]] ![[Velar consonant|Velar]] ![[Velar consonant|Glottal]] |- ! colspan=2| [[Nasal consonant|Nasal]] | {{IPAlink|m}} | {{IPAlink|n}} | {{IPAlink|ɳ}} | | | |- ! rowspan=2| [[Plosive]]/<br>[[Affricate]] ! {{small|[[voicelessness|voiceless]]}} | {{IPAlink|p}} | {{IPAlink|t}} | {{IPAlink|ʈ}} | {{IPAlink|t͡ʃ}} | {{IPAlink|k}} | |- ! {{small|[[Voice (phonetics)|voiced]]}} | {{IPAlink|b}} | {{IPAlink|d}} | {{IPAlink|ɖ}} | {{IPAlink|d͡ʒ}} | {{IPAlink|ɡ}} | |- ! rowspan=2| [[Approximant]] ! {{small|[[central consonant|central]]}} | {{IPAlink|ʋ}} ~ {{IPAlink|b}} | | | {{IPAlink|j}} | | |- ! {{small|[[Lateral consonant|lateral]]}} | | {{IPAlink|l}} | | | | |- ! colspan=2| [[Fricative]] | | {{IPAlink|s}} | | | | {{IPAlink|h}} |- ! colspan=2| [[Flap consonant|Flap]] | | {{IPAlink|ɾ}} | {{IPAlink|ɽ}} | | | |} ===Vowels=== Kui language has five short vowels and five long vowels.<ref name="Winfield 1928 p.1 ">{{cite book | last=Winfield | first=W.W. | title=A grammar of the Kui language | publisher=Printed at the Baptist mission press, Pub. by the Asiatic society of Bengal | series=Bibliotheca Indica | year=1928 | url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.37202 | access-date=2020-11-08| page=1}}</ref> The vowels are illustrated below in IPA.{{sfnp|Krishnamurti|2003|p=70}} {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Vowels<ref name="bhk">{{harvp|Krishnamurti|2003|pp=[https://books.google.com/books?id=54fV7Lwu3fMC&q=grantha+script 72]}}</ref> ! rowspan="2" | ! colspan="2" |[[Front vowel|Front]] ! colspan="2" |[[Central vowel|Central]] ! colspan="2" |[[Back vowel|Back]] |- !<small>short</small> !<small>long</small> !<small>short</small> !<small>long</small> !<small>short</small> !<small>long</small> |- align="center" ![[High vowel|High]] |{{IPAlink|i}} |{{IPAlink|iː}} | | |{{IPAlink|u}} |{{IPAlink|uː}} |- align="center" ![[Mid vowel|Mid]] |{{IPAlink|e}} |{{IPAlink|eː}} | | |{{IPAlink|o}} |{{IPAlink|oː}} |- align="center" ![[Low vowel|Low]] | | |{{IPAlink|a}} |{{IPAlink|aː}} | | |} == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ୍ == * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=new100&morpho=0&basename=new100\drv\gku&limit=-1 Kui basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database] * {{cite web |title=Proposal to Encode the Kui Gaari in UCS |publisher=Unicode |url=https://www.unicode.org/L2/L2024/24102-kui-gaari-script.pdf}} [[Category:Agglutinative languages]] [[Category:Dravidian languages]] [[Category:Endangered languages of India]] mhcexlp658cbb4scl6medf6y9k9eb4i 556736 556735 2024-12-06T19:31:00Z Ssgapu22 7676 /* Vowels */ 556736 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Kui language}} {{Infobox language |name= କୁଇ ଭାଷା |nativename={{lang|uki|କୁଈ}} |altname = କନ୍ଦ, କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡୋ, କୋଡ଼ୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି |pronunciation = {{IPA-or|kuɪ|}} |region= [[ଓଡ଼ିଶା]] |ethnicity=ଖୋଣ୍ଡ, ଡାଲ୍, ସଠ କନ୍ଧ |speakers=୯୪୧,୦୦୦ |date=୨୦୧୧ ଜନଗଣନା | script = [[ଓଡ଼ିଆ ଲିପି]]<br/>[[ଓଡ଼ିଆ ବ୍ରେଲ]] | state = [[ଭାରତ]] |ref= e21 |familycolor=ଦ୍ରାବିଡ଼ |fam2 = ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ |fam3 = ଗୋଣ୍ଡି–କୁଇ |fam4 = କୁବି–କୁଇ |lc1=କୁଇ|ld1=କୁଇ (ମାନକ) |lc2=dwk|ld2=Dawik Kui |glotto=kuii1252 |glottorefname=Kui (India) |map = Languages_of_Odisha.svg |mapcaption = Languages in Oddhisa {{Legend|green|Kui language}} | map2 = Lang Status 80-VU.svg | mapcaption2 = {{center|{{small|Kui is classified as Vulnerable by the [[UNESCO]] [[Atlas of the World's Languages in Danger]]}}<ref>{{Cite UNESCO Atlas|pages=46–47}}</ref>}} }} '''କୁଇ''' (କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡୋ, କନ୍ଦ, କୋଡୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି) ଏକ ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା ଯାହା ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର [[କନ୍ଧ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ|କନ୍ଧ]]<nowiki/>ମାନଙ୍କର ଏକ କଥିତ ଭାଷା । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଓଡ଼ିଶାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଏ । ୯,୪୧,୯୮୮ ପଞ୍ଜୀକୃତ ଦେଶୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ସହ ୧୯୯୧ ମସିହାର ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନାରେ ଏହା ୨୯ତମ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା ।<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=2018-07-07}}</ref> ଐତିହାସିକ କାଳରେ କୁଇ ଭାଷାକୁ କୁଇଙ୍ଗା ଭାଷା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଗୋଣ୍ଡି ଓ କୁଭି ଭାଷା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । == ଧ୍ୱନିଶାସ୍ତ୍ର == ===ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ=== କୁଇ ଭାଷାରେ ପାଞ୍ଚଟି କ୍ଷୁଦ୍ର ସ୍ୱରବର୍ଣ ଓ ପାଞ୍ଚଟି ଲମ୍ବା ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ ଅଛି ।<ref name="Winfield 1928 p.1 ">{{cite book | last=Winfield | first=W.W. | title=A grammar of the Kui language | publisher=Printed at the Baptist mission press, Pub. by the Asiatic society of Bengal | series=Bibliotheca Indica | year=1928 | url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.37202 | access-date=2020-11-08| page=1}}</ref> ସ୍ୱରଗୁଡ଼ିକ ଆଇପିଏରେ ନିମ୍ନରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।{{sfnp|Krishnamurti|2003|p=70}} {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ<ref name="bhk">{{harvp|Krishnamurti|2003|pp=[https://books.google.com/books?id=54fV7Lwu3fMC&q=grantha+script 72]}}</ref> ! rowspan="2" | ! colspan="2" |ଲିପି |- !<small>କ୍ଷୁଦ୍ର</small> !<small>ଲମ୍ବା</small> |- align="center" !ଉଚ୍ଚ |{{IPAlink|i}} |{{IPAlink|iː}} |- align="center" !ମଧ୍ୟମ |{{IPAlink|e}} |{{IPAlink|eː}} |- align="center" !ନିମ୍ନ | | |} == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ୍ == * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=new100&morpho=0&basename=new100\drv\gku&limit=-1 Kui basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database] * {{cite web |title=Proposal to Encode the Kui Gaari in UCS |publisher=Unicode |url=https://www.unicode.org/L2/L2024/24102-kui-gaari-script.pdf}} [[Category:Agglutinative languages]] [[Category:Dravidian languages]] [[Category:Endangered languages of India]] goonx44tlbp2fdjsh9vzvy5g8gdmzun 556738 556736 2024-12-06T19:31:52Z Ssgapu22 7676 removed [[Category:Agglutinative languages]]; added [[Category:ଭାରତର ଭାଷା]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 556738 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Kui language}} {{Infobox language |name= କୁଇ ଭାଷା |nativename={{lang|uki|କୁଈ}} |altname = କନ୍ଦ, କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡୋ, କୋଡ଼ୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି |pronunciation = {{IPA-or|kuɪ|}} |region= [[ଓଡ଼ିଶା]] |ethnicity=ଖୋଣ୍ଡ, ଡାଲ୍, ସଠ କନ୍ଧ |speakers=୯୪୧,୦୦୦ |date=୨୦୧୧ ଜନଗଣନା | script = [[ଓଡ଼ିଆ ଲିପି]]<br/>[[ଓଡ଼ିଆ ବ୍ରେଲ]] | state = [[ଭାରତ]] |ref= e21 |familycolor=ଦ୍ରାବିଡ଼ |fam2 = ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ |fam3 = ଗୋଣ୍ଡି–କୁଇ |fam4 = କୁବି–କୁଇ |lc1=କୁଇ|ld1=କୁଇ (ମାନକ) |lc2=dwk|ld2=Dawik Kui |glotto=kuii1252 |glottorefname=Kui (India) |map = Languages_of_Odisha.svg |mapcaption = Languages in Oddhisa {{Legend|green|Kui language}} | map2 = Lang Status 80-VU.svg | mapcaption2 = {{center|{{small|Kui is classified as Vulnerable by the [[UNESCO]] [[Atlas of the World's Languages in Danger]]}}<ref>{{Cite UNESCO Atlas|pages=46–47}}</ref>}} }} '''କୁଇ''' (କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡୋ, କନ୍ଦ, କୋଡୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି) ଏକ ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା ଯାହା ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର [[କନ୍ଧ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ|କନ୍ଧ]]<nowiki/>ମାନଙ୍କର ଏକ କଥିତ ଭାଷା । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଓଡ଼ିଶାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଏ । ୯,୪୧,୯୮୮ ପଞ୍ଜୀକୃତ ଦେଶୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ସହ ୧୯୯୧ ମସିହାର ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନାରେ ଏହା ୨୯ତମ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା ।<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=2018-07-07}}</ref> ଐତିହାସିକ କାଳରେ କୁଇ ଭାଷାକୁ କୁଇଙ୍ଗା ଭାଷା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଗୋଣ୍ଡି ଓ କୁଭି ଭାଷା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । == ଧ୍ୱନିଶାସ୍ତ୍ର == ===ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ=== କୁଇ ଭାଷାରେ ପାଞ୍ଚଟି କ୍ଷୁଦ୍ର ସ୍ୱରବର୍ଣ ଓ ପାଞ୍ଚଟି ଲମ୍ବା ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ ଅଛି ।<ref name="Winfield 1928 p.1 ">{{cite book | last=Winfield | first=W.W. | title=A grammar of the Kui language | publisher=Printed at the Baptist mission press, Pub. by the Asiatic society of Bengal | series=Bibliotheca Indica | year=1928 | url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.37202 | access-date=2020-11-08| page=1}}</ref> ସ୍ୱରଗୁଡ଼ିକ ଆଇପିଏରେ ନିମ୍ନରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।{{sfnp|Krishnamurti|2003|p=70}} {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ<ref name="bhk">{{harvp|Krishnamurti|2003|pp=[https://books.google.com/books?id=54fV7Lwu3fMC&q=grantha+script 72]}}</ref> ! rowspan="2" | ! colspan="2" |ଲିପି |- !<small>କ୍ଷୁଦ୍ର</small> !<small>ଲମ୍ବା</small> |- align="center" !ଉଚ୍ଚ |{{IPAlink|i}} |{{IPAlink|iː}} |- align="center" !ମଧ୍ୟମ |{{IPAlink|e}} |{{IPAlink|eː}} |- align="center" !ନିମ୍ନ | | |} == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ୍ == * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=new100&morpho=0&basename=new100\drv\gku&limit=-1 Kui basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database] * {{cite web |title=Proposal to Encode the Kui Gaari in UCS |publisher=Unicode |url=https://www.unicode.org/L2/L2024/24102-kui-gaari-script.pdf}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ଭାଷା]] [[Category:Dravidian languages]] [[Category:Endangered languages of India]] mze91296wdzob21jk58hlihnt2lfq75 556739 556738 2024-12-06T19:32:10Z Ssgapu22 7676 removed [[Category:Dravidian languages]]; added [[Category:ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 556739 wikitext text/x-wiki {{ଛୋଟ|Kui language}} {{Infobox language |name= କୁଇ ଭାଷା |nativename={{lang|uki|କୁଈ}} |altname = କନ୍ଦ, କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡୋ, କୋଡ଼ୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି |pronunciation = {{IPA-or|kuɪ|}} |region= [[ଓଡ଼ିଶା]] |ethnicity=ଖୋଣ୍ଡ, ଡାଲ୍, ସଠ କନ୍ଧ |speakers=୯୪୧,୦୦୦ |date=୨୦୧୧ ଜନଗଣନା | script = [[ଓଡ଼ିଆ ଲିପି]]<br/>[[ଓଡ଼ିଆ ବ୍ରେଲ]] | state = [[ଭାରତ]] |ref= e21 |familycolor=ଦ୍ରାବିଡ଼ |fam2 = ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ |fam3 = ଗୋଣ୍ଡି–କୁଇ |fam4 = କୁବି–କୁଇ |lc1=କୁଇ|ld1=କୁଇ (ମାନକ) |lc2=dwk|ld2=Dawik Kui |glotto=kuii1252 |glottorefname=Kui (India) |map = Languages_of_Odisha.svg |mapcaption = Languages in Oddhisa {{Legend|green|Kui language}} | map2 = Lang Status 80-VU.svg | mapcaption2 = {{center|{{small|Kui is classified as Vulnerable by the [[UNESCO]] [[Atlas of the World's Languages in Danger]]}}<ref>{{Cite UNESCO Atlas|pages=46–47}}</ref>}} }} '''କୁଇ''' (କନ୍ଧ, ଖୋଣ୍ଡି, ଖୋଣ୍ଡ, ଖୋଣ୍ଡୋ, କନ୍ଦ, କୋଡୁ, କୋଡୁଲୁ, କୁଇଙ୍ଗା, କୁୟି) ଏକ ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା ଯାହା ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର [[କନ୍ଧ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ|କନ୍ଧ]]<nowiki/>ମାନଙ୍କର ଏକ କଥିତ ଭାଷା । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଓଡ଼ିଶାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଏ । ୯,୪୧,୯୮୮ ପଞ୍ଜୀକୃତ ଦେଶୀ ଭାଷାଭାଷୀଙ୍କ ସହ ୧୯୯୧ ମସିହାର ଭାରତୀୟ ଜନଗଣନାରେ ଏହା ୨୯ତମ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା ।<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language_MTs.html|title=Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|website=www.censusindia.gov.in|access-date=2018-07-07}}</ref> ଐତିହାସିକ କାଳରେ କୁଇ ଭାଷାକୁ କୁଇଙ୍ଗା ଭାଷା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଗୋଣ୍ଡି ଓ କୁଭି ଭାଷା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ । == ଧ୍ୱନିଶାସ୍ତ୍ର == ===ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ=== କୁଇ ଭାଷାରେ ପାଞ୍ଚଟି କ୍ଷୁଦ୍ର ସ୍ୱରବର୍ଣ ଓ ପାଞ୍ଚଟି ଲମ୍ବା ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ ଅଛି ।<ref name="Winfield 1928 p.1 ">{{cite book | last=Winfield | first=W.W. | title=A grammar of the Kui language | publisher=Printed at the Baptist mission press, Pub. by the Asiatic society of Bengal | series=Bibliotheca Indica | year=1928 | url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.37202 | access-date=2020-11-08| page=1}}</ref> ସ୍ୱରଗୁଡ଼ିକ ଆଇପିଏରେ ନିମ୍ନରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।{{sfnp|Krishnamurti|2003|p=70}} {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ<ref name="bhk">{{harvp|Krishnamurti|2003|pp=[https://books.google.com/books?id=54fV7Lwu3fMC&q=grantha+script 72]}}</ref> ! rowspan="2" | ! colspan="2" |ଲିପି |- !<small>କ୍ଷୁଦ୍ର</small> !<small>ଲମ୍ବା</small> |- align="center" !ଉଚ୍ଚ |{{IPAlink|i}} |{{IPAlink|iː}} |- align="center" !ମଧ୍ୟମ |{{IPAlink|e}} |{{IPAlink|eː}} |- align="center" !ନିମ୍ନ | | |} == ଆଧାର == {{ଆଧାର}} == ବାହାର ଲିଙ୍କ୍ == * [http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=new100&morpho=0&basename=new100\drv\gku&limit=-1 Kui basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database] * {{cite web |title=Proposal to Encode the Kui Gaari in UCS |publisher=Unicode |url=https://www.unicode.org/L2/L2024/24102-kui-gaari-script.pdf}} [[ଶ୍ରେଣୀ:ଭାରତର ଭାଷା]] [[ଶ୍ରେଣୀ:ଦ୍ରାବିଡ଼ ଭାଷା]] [[Category:Endangered languages of India]] 939647msmi7yvrmnzi5uc0xwn1yi45d Kui language 0 95087 556734 2024-12-06T19:22:10Z Ssgapu22 7676 ପୃଷ୍ଠାଟି [[କୁଇ ଭାଷା]]‌କୁ ଘୁଞ୍ଚାଇଦିଆଗଲା 556734 wikitext text/x-wiki #ଲେଉଟାଣି [[କୁଇ ଭାଷା]] pi23b0ydml8zrrarz0nj39sgc2b6tky ଆଲୋଚନା:କୁଇ ଭାଷା 1 95088 556737 2024-12-06T19:31:15Z Ssgapu22 7676 https://fountain.toolforge.org/editathons/wll2024-or 556737 wikitext text/x-wiki {{ଉଇକି ଭାଷାକୁ ଭଲପାଏ ଗଣସମ୍ପାଦନା ୨୦୨୪}} brybfsos0ejmyusdgst2q8p15jf3r9t