ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="pa">
  <siteinfo>
    <sitename>ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ</sitename>
    <dbname>pawiki</dbname>
    <base>https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE</base>
    <generator>MediaWiki 1.42.0-wmf.26</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ਮੀਡੀਆ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ਖ਼ਾਸ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ਵਰਤੋਂਕਾਰ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ਤਸਵੀਰ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ਫਰਮਾ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ਮਦਦ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ਸ਼੍ਰੇਣੀ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ਫਾਟਕ</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">ਮੌਡਿਊਲ</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Topic</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2412</id>
    <revision>
      <id>750212</id>
      <parentid>701472</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17936" xml:space="preserve">{{Infobox Indian politician
| image = Captain Amarinder Singh.jpg
| birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1942|03|11}}
| birth_place = [[ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ|ਪੰਜਾਬ ਸੂਬਾ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ]]
| office = [[ਪੰਜਾਬ(ਭਾਰਤ) ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਪੰਜਾਬ ਦਾ 26ਵਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
| term_start = 16 ਮਾਰਚ 2017
| term_end = 19 ਸਿਤੰਬਰ 2021
| predecessor = [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| governor = [[ਵਿਜੇਂਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ|ਵੀ ਪੀ ਸਿੰਘ ਬਦਨੌਰ|ਬਣਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ]]
| term_start2 = 26 ਫਰਵਰੀ 2002
| term_end2 = 1 ਮਾਰਚ 2007
| predecessor2 = [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| successor2 = [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| office3 = ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ
| term_start3 = 11 ਮਾਰਚ 2017
| term_end3 = 
| predecessor3 = [[ਪਰਨੀਤ ਕੌਰ]]
| successor3 = 
| constituency3= [[ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]
| term_start4 = 2002
| term_end4 = 2014
| predecessor4 = ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੋਹਲੀ
| successor4 = ਪਰਨੀਤ ਕੌਰ
| constituency4= ਪਟਿਆਲਾ ਟਾਊਨ
| term_start5 = 1992
| term_end5 = 1997
| predecessor5 = ਹਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਰਾਜਲਾ
| successor5 = ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਲਾ
| constituency5= [[ਸਮਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਮਾਣਾ]]
| term_start6 = 1985
| term_end6 = 1992
| predecessor6 = ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ
| successor6 = ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
| constituency6= [[ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ]]
| office7 = ਸੰਸਦ ਦਾ ਮੈਂਬਰ
| constituency7= [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] 
| term_start7 = 2014
| term_end7 = 23 ਨਵੰਬਰ 2016
| predecessor7 = [[ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]]
| successor7 = ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਔਜਲਾ
| constituency8= [[ਪਟਿਆਲਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]
| term_start8 = 1980
| term_end8 = 1984
| predecessor8 = [[ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹਡ਼ਾ]]
| successor8 = ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀਆ
| party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] {{small|(1980–84; 1998–2021)}}
| otherparty = {{plainlist|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]&lt;br/&gt;{{small|(1984–92)}}
* [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਪੰਥਕ)]] {{small|(1992–98)}}
}}
| religion = 
| parents = {{Unbulleted list|[[ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]|[[ਰਾਜਮਾਤਾ ਮੋਹਿੰਦਰ ਕੌਰ|ਮੋਹਿੰਦਰ ਕੌਰ]]}}
| spouse = {{Marriage|[[ਪਰਨੀਤ ਕੌਰ]]|31 October 1964}}
| children = 2
| website = {{Official website|www.captainamarindersingh.com}}
| allegiance = {{flagu|India}}
| branch = [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]]
| serviceyears = 1963–1965
| rank = ਕੈਪਟਨ
| unit = [[ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ]]
}}
ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਜਨਮ 11 ਮਾਰਚ 1942),&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thequint.com/state-elections-2017/punjab-elections-2017/punjab-election-results-counting-day-aap-congress-akali-bjp|title=Punjab Results: Big Win for Congress, AAP Relegated to Opposition}}&lt;/ref&gt; ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਫੌਜੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਲੇਖਕ, ਸਾਬਕਾ ਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਬਜ਼ੁਰਗ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 15 ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thehindu.com/elections/punjab-2017/amrinder-singh-sworn-in-as-punjab-cm/article17471142.ece|title=Amarinder Singh sworn in as Punjab CM}}&lt;/ref&gt; ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਮੈਂਬਰ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/assembly-elections-2017/punjab-assembly-election-2017/story/final-punjab-election-results-2017-full-list-of-constituences-winners-965229-2017-03-11|title=Goswami, Dev. &quot;Punjab election results 2017: Full list of winners&quot;}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਰਾਜ ਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਸਨ। ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2002 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://indianexpress.com/elections/punjab-assembly-elections-2017/who-is-capt-amarinder-singh-everything-you-need-to-know/|title=Who is Capt Amarinder Singh? Everything you need to know}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹਨ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/amritsar/dissent-has-punjab-chief-minister-on-sticky-wicket/articleshow/82657531.cms|title=Dissent has Punjab chief minister on sticky wicket}}&lt;/ref&gt; ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਨ। ਉਸਨੇ 1963 ਤੋਂ 1966 ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। 1980 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ। ਫਰਵਰੀ 2021 ਤੱਕ, ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਉਰਦੂ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਪਟਨ ਸਿੰਘ ਨੇ 18 ਸਤੰਬਰ 2021 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/amarinder-singh-quits-as-chief-minister-under-pressure-from-congress-2545375|title=&quot;Humiliated&quot; Amarinder Singh Quits As Chief Minister, Says Options Open}}&lt;/ref&gt;

== ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==

ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਰ ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਹਨ ਜੋ ਫੁਲਕੀਅਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਦੁਰਨ ਸਕੂਲ, ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਰੇਟੋ ਕਾਨਵੈਂਟ, ਤਾਰਾ ਹਾਲ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਅਤੇ ਲਾਰੈਂਸ ਸਕੂਲ, ਸਨਾਵਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਰਣਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਇੱਕ ਧੀ ਜੈ ਇੰਦਰ ਕੌਰ ਹੈ।  ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰਨੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ 2009 ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਤੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਰਹੀ। 

ਉਸਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਹੇਮਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਕੇ. ਨਟਵਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਅ) ਦੇ ਸੁਪਰੀਮੋ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਆਈਪੀਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਨਾਲ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਮਾਨ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਪ੍ਰਨੀਤ ਕੌਰ, ਭੈਣਾਂ ਹਨ। 

== ਫੌਜ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ==
ਸਿੰਘ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਫੈਂਸ ਅਕੈਡਮੀ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਮਿਲਟਰੀ ਅਕੈਡਮੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੂਨ 1963 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 1966 ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੂੰ ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦਸੰਬਰ 1964 ਤੋਂ ਜਨਰਲ ਅਫਸਰ ਕਮਾਂਡਿੰਗ-ਇਨ-ਚੀਫ ਪੱਛਮੀ ਕਮਾਂਡ, ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਹਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਹਾਇਕ-ਡੇ-ਕੈਂਪ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ 1965 ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1965 ਦੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। 

ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਵੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ &quot;ਫੌਜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਪਿਆਰ ਰਹੇਗੀ&quot;। 

== ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਫ਼ਰ ==
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸਤ ਸਨ ਅਤੇ 1980 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। 1984 ਵਿੱਚ, ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦੌਰਾਨ ਫੌਜ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਸਦ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਤੋਂ ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜੰਗਲਾਤ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਲਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ।

1992 ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਪੰਥਕ) ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਮੂਹ ਬਣਾਇਆ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1998 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਗਿਆ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖੁਦ ਆਪਣੇ ਹੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 856 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਉਹ 1998 ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਚੰਦੂਮਾਜਰਾ ਤੋਂ 33,251 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਾਰੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ 1999 ਤੋਂ 2002, 2010 ਤੋਂ 2013 ਅਤੇ 2015 ਤੋਂ 2017 ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਉਹ 2002 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਬਣੇ ਅਤੇ 2007 ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇ।

ਸਤੰਬਰ 2008 ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਨੇ, ਅਕਾਲੀ ਦਲ-ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਇੰਪਰੂਵਮੈਂਟ ਟਰੱਸਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੱਢ  ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  2010 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੱਢਣਾ ਗੈਰ -ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਠਹਿਰਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਤੇ ਗੈਰ -ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੀ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2008 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਮੁਹਿੰਮ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 2013 ਤੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਵਰਕਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਥਾਈ ਸੱਦੇਦਾਰ ਵੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 2014 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ ਨੂੰ 102,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ। ਉਹ ਪੰਜ ਵਾਰ ਪਟਿਆਲਾ (ਸ਼ਹਿਰੀ), ਸਮਾਣਾ ਅਤੇ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ ਹਨ।

27 ਨਵੰਬਰ 2015 ਨੂੰ, ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 2017 ਦੀਆਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 11 ਮਾਰਚ 2017 ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ।

ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 16 ਮਾਰਚ 2017 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਭਵਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 26 ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਵੀ.ਪੀ. ਸਿੰਘ ਬਦਨੌਰ ਨੇ ਚੁਕਾਈ। ਉਸਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਜਾਟ ਮਹਾਸਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

18 ਸਤੰਬਰ 2021 ਨੂੰ, ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/amarinder-singh-resigns-as-punjab-chief-minister-amid-tussle-with-navjot-sidhu-101631962905244.html|title=Amarinder Singh resigns as Punjab chief minister, says ‘I felt humiliated’}}&lt;/ref&gt;

==ਰਚਨਾਵਾਂ==
ਉਸਨੇ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਏ ਰਿਜ ਟੂ ਫਾਰ, ਲੈਸਟ ਵੀ ਫੌਰਗੇਟ, ਦਿ ਲਾਸਟ ਸਨਸੈੱਟ: ਰਾਈਜ਼ ਐਂਡ ਫਾਲ ਆਫ਼ ਲਾਹੌਰ ਦਰਬਾਰ ਅਤੇ ਦਿ ਸਿੱਖਸ ਇਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ: 150 ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਹਾਲੀਆ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ: ਮਹਾਨ ਯੁੱਧ 1914 ਤੋਂ 1918 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਿਲਟਰੀ ਯੋਗਦਾਨ 6 ਦਸੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਦਿ ਮੌਨਸੂਨ ਵਾਰ: ਯੰਗ ਅਫਸਰਸ ਰੀਮੇਨਿਸ- 1965 ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ- ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1965 ਦੀਆਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਜੰਗ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/books/the-war-no-one-lost/|title=Book Review: The Monsoon War: Young Officers Reminisce – 1965 India-Pakistan War}}&lt;/ref&gt;

== ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ==
ਲੇਖਕ ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ: ਦਿ ਪੀਪਲਜ਼ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਜੀਵਨੀ ਪੁਸਤਕ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dailypioneer.com/2017/vivacity/peoples-maharaja.html|title=Chandigarh-based author Khushwant Singh’s biography on Punjab Chief Minister Captain Amarinder Singh reveals unknown facets about him. By Vaibhav Ratra}}&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1942]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>4fcd7lvgeaixk1ud6i3z2ze1ce0ekke</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੈਕਟੀਰੀਆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13180</id>
    <revision>
      <id>750265</id>
      <parentid>538633</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T23:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing EscherichiaColi_NIAID.jpg with [[File:E._coli_Bacteria_(7316101966).jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:E. coli Bacteria (7316101966).jpg|]]).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13919" xml:space="preserve">[[ਤਸਵੀਰ:E. coli Bacteria (7316101966).jpg|thumb|250px|right|ਜੀਵਾਣੂ]]
'''ਜੀਵਾਣੂ''' ਇੱਕ ਇੱਕਕੋਸ਼ਕੀ ਜੀਵ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਆਕਾਰ ਕੁੱਝ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਗੋਲ ਜਾਂ ਅਜ਼ਾਦ - ਗੋਲ ਮੋਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਛਙ, ਆਦਿ ਸਰੂਪ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਕੈਰਯੋਟਿਕ, ਕੋਸ਼ਿਕਾ ਭਿੱਤੀਯੁਕਤ, ਇੱਕਕੋਸ਼ਕੀ ਸਰਲ ਜੀਵ ਹਨ ਜੋ ਅਕਸਰ ਸਭਨੀ ਥਾਈਂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ, ਤੇਜਾਬੀ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਰਮਾਣੂ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ, ਧਰਤੀ - ਪੇਪੜੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਦੀ ਕਾਰਬਨਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Fredrickson JK |title=Geomicrobiology of high-level nuclear waste-contaminated vadose sediments at the Hanford site, Washington state |journal=Applied and Environmental Microbiology |volume=70 |issue=7 |pages=4230–41 |year=2004 |pmid=15240306 |pmc=444790 |doi=10.1128/AEM.70.7.4230-4241.2004 |author-separator=, |author2=Zachara JM |author3=Balkwill DL |display-authors=3 |last4=Kennedy |first4=D. |last5=Li |first5=S.-m. W. |last6=Kostandarithes |first6=H. M. |last7=Daly |first7=M. J. |last8=Romine |first8=M. F. |last9=Brockman |first9=F. J.}}&lt;/ref&gt; ਸਾਧਾਰਣ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਗਰਾਮ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ੪ ਕਰੋੜ ਜੀਵਾਣੂ ਕੋਸ਼ ਅਤੇ ੧ ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ੧੦ ਲੱਖ ਜੀਵਾਣੂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਪੂਰਣ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਅਨੁਮਾਨਤ ਲਗਭਗ ੫X੧੦੩੦ ਜੀਵਾਣੂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜੀਵਪੁੰਜ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਭਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਈ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਨਾਇਟਰੋਜਨ ਦੇ ਸਥਿਰੀਕਰਣ ਵਿੱਚ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਨਦਾਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦਾ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਭਾਜਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਦ ਵੀ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਬੈਕਟੀਰੀਆਲੋਜੀ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸੂਖਮਜੈਵਿਕੀ ਦੀ ਹੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਹੈ।
ਮਨੁੱਖ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੀਆਂ ਮਨੁੱਖ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਹਨ, ਉਸ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ੧੦ ਗੁਣਾ ਜਿਆਦਾ ਤਾਂ ਜੀਵਾਣੂ ਕੋਸ਼ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਣੂ ਤਵਚਾ ਅਤੇ ਅਹਾਰ ਨਾਲ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਜੀਵਾਣੂ ਇੰਮਿਉਨ ਤੰਤਰ ਦੇ ਰਖਿਅਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਅੱਪੜਿਆ ਪਾਂਦੇ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਜੀਵਾਣੂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਰਪੋਸ਼ੀ ਜੀਵਾਣੂ ਕਈ ਰੋਗ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ - ਹੈਜਾ, ਮਿਆਦੀ ਬੁਖਾਰ, ਨਿਮਨਿਆ, ਤਪਦਿਕ ਜਾਂ ਕਸ਼ੈਰੋਗ, ਪਲੇਗ ਇਤਆਦਿ. ਸਿਰਫ ਕਸ਼ੈ ਰੋਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਵਰਸ਼ ਲਗਭਗ ੨੦ ਲੱਖ ਲੋਕ ਮਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਉਪ - ਸਹਾਰਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਉਪਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਜੈਵਿਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਜੈਵਿਕ ਦਵਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਵਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੇ ਕਿਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਦਹੀ, ਪਨੀਰ ਇਤਆਦਿ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਉਸਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਜੈਵਿਕੀ ਅਤੇ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਜੈਵ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਪੈਧਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਗੀਕਰਣ ਪ੍ਰੋਕੈਰਯੋਟਸ ਦੇ ਰੁਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਜੰਤੁ ਕੋਸ਼ਿਕਾਂ ਅਤੇ ਯੂਕੈਰਯੋਟਸ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਣੂ ਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਵਿਕਸੀਤ ਕੇਂਦਰਕ ਦਾ ਸਰਵਥਾ ਆਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋਹਰੀ ਝਿੱਲੀ ਯੁਕਤ ਕੋਸਿਕਾਂਗ ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਕਦੋਂ ਹੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹੈ। ਪਾਰੰਪਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜੀਵਾਣੂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਸਾਰੇ ਸਜੀਵਾਂ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਰਗੀਕਰਣ ੧੯੯੦ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਇੱਕ ਖੋਜ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਦਲ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਚਲਾ ਕਿ ਪ੍ਰੋਕੈਰਯੋਟਿਕ ਸਜੀਵ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਦੋ ਭਿੰਨ ਸਮੂਹ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕ੍ਰਮ ਵਿਕਾਸ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਪੂਰਵਜ ਤੋਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਾਣੂ ਅਤੇ ਆਰਕਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
==ਇਤਹਾਸ==
===ਲੂਈ ਪਾਸ਼ਚਰ===
ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਚ ਵਿਗਿਆਨੀ ਏੰਟਨੀ ਵਾਂਨ ਲਿਊਵੋਨਹੂਕ ਨੇ ੧੬੭੬ ਈ. ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹੀ ਬਣਾਈ ਇੱਕਲ ਲੈਨਜ ਖੁਰਦਬੀਨ ਯੰਤਰ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ, ਉੱਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਤੁਕ ਸਮਝਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਵਲੋਕਨਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਕਈ ਪੱਤਰ ਲਿਖੇ। ੧੬੮੩ ਈ. ਵਿੱਚ ਲਿਊਵੇਨਹਾਕ ਨੇ ਜੀਵਾਣੂ ਦਾ ਚਿਤਰਣ ਕਰ ਆਪਣੇ ਮਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ੧੮੬੪ ਈ. ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸ ਨਿਵਾਸੀ ਲੂਈ ਪਾਸ਼ਚਰ ਅਤੇ ੧੮੯੦ ਈ. ਵਿੱਚ ਕੋਚ ਨੇ ਇਹ ਮਤ ਵਿਅਕਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ। ਪਾਸ਼ਚਰ ਨੇ ੧੯੮੯ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਖਾਇਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਸਾਇਣਕ ਕਿਰਿਆ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਚ ਸੂਖਮ ਜੈਵਿਕੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੁਗਪੁਰਸ਼ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਲੇਰਾ, ਐਂਥਰੇਕਸ ਅਤੇ ਕਸ਼ੈ ਰੋਗਾਂ ਉੱਤੇ ਗਹਨ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਓੜਕ ਕੋਚ ਨੇ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਈ ਰੋਗ ਸੂਖਮਜੀਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਲਈ ੧੯੦੫ ਈ. ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕੋਚ ਨੇ ਰੋਗਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਕ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਪਰਿਕਲਪਨਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸੀ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੀਵਾਣੂ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹਨ ਇਹ ੧੯ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੱਕ ਬਹੁਤੇ ਜਾਣ ਗਏ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕੋਈ ਪਰਭਾਵੀ ਪ੍ਰਤੀਜੈਵਿਕੀ ਦੀ ਖੋਜ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀਜੈਵਿਕੀ ਦੀ ਖੋਜ ੧੯੧੦ ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਏਹਰਿਚ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਸਿਫਲਿਸ ਰੋਗ ਦੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੀ। ਇਸਦੇ ਲਈ ੧੯੦੮ ਈ. ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਿਕਿਤਸਾਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਅਭਿਰੰਜਿਤ ਕਰਣ ਦੀਆਂ ਕਾਰਗਾਰ ਵਿਧੀਆਂ ਖੋਜ ਕੱਢੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਗਰਾਮ ਸਟੇਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋਈ।

===ਉਤਪੱਤੀ ਅਤੇ ਕਰਮਵਿਕਾਸ===
ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਉਹ ਇੱਕ ਕੋਸ਼ਕੀ ਸੂਖਮਜੀਵ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ੪੦ ਕਰੋੜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਲਗਭਗ ੩੦ ਕਰੋੜ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਸੂਖਮਜੀਵ ਹੀ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਣੂ ਅਤੇ ਆਰਕਿਆ ਮੁੱਖ ਸਨ। ਸਟਰੋਮੇਟੋਲਾਇਟਸ ਵਰਗੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੇ ਜੀਵਾਸ਼ਮ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਪਸ਼ਟ ਬਾਹਰਲੀ ਸੰਰਚਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਖਾਸ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।
==ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸਾਡੇ ਦੋਸਤ==
*ਧਰਤੀ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ| 
*ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੀ ਦਹੀਂ, ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਮੱਖਣ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ| 
*ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ [[ਐਸੀਟੋਨ]] ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ| 
*ਚਮੜਾ ਵੀ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| 
*ਚਾਹਪੱਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਕਾ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ| 
*ਏਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ [[ਐਂਟੀ-ਬਾਇਓਟਿਕ]] ਦਵਾਈਆਂ ਵੀ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ| 
*ਇਹ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਿੱਚ ਪਈ ਗੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ| ਇਹ ਸੀਵਰੇਜ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ|
==ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸਾਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣ==
*ਇਹ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੀਲੀਆ ਅਤੇ ਹੈਜ਼ਾ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲਦੀਆਂ ਹਨ| 
*ਇਹ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸਾਡੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ| ਇਸ ਕਰਕੇ ਪਕਾਏ ਹੋਏ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਰੈਫਰੀਜਰੇਟਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ |

== ਵਰਗੀਕਰਣ ==

ਜੀਵਾਣੁਵਾਂਦਾ ਵਰਗੀਕਰਣ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ - 
# [[ਦੰਡਾਣੂ]] (ਬੈਸਿਲਾਈ) – ਡੰਡੇ ਵਰਗੇ, 
# [[ਗੋਲਾਣੂ]] (ਕੋੱਕਾਈ) - ਬਿੰਦੂ ਵਰਗੇ, 
# [[ਸਰਪਿਲਾਣੂ]] (ਸਪਿਰਿਲਾਈ)-ਲਹਿਰੀਆ ਆਦਿ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਗਿਆਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੂਖਮ ਜੀਵ]]</text>
      <sha1>10uyzdhk3pe9n6n77xa9yum4xjffdki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ</title>
    <ns>4</ns>
    <id>14787</id>
    <revision>
      <id>750182</id>
      <parentid>748883</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:17:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>7061</id>
      </contributor>
      <comment>/* A2K Monthly Report for March 2024 */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="171054" xml:space="preserve">{{ਸੱਥ/ਹੈੱਡਰ}}

== Mula Mutha Nadi Darshan 2023 campaign cum photography contest ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

Dear Wikimedians,

Greetings! CIS-A2K has started the Mula Mutha Nadi Darshan 2022 campaign cum photography contest on Wikimedia Commons from 15 May to 30 June. The aim of the contest is to document the Mula &amp; Mutha rivers along with their tributaries in the Pune district on Wikimedia Commons in the form of images and videos. You can see more specific topics in the [[c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023/Rivers &amp; Topics|Rivers and Topics]] section. In this campaign,  partner organisations like, Jeevitnadi, Ecological Society, Samuchit Enviro Tech, Nisarg Sevak, National Society for Clean Cities etc. are actively participating. 

We are eager to see your contributions in this contest. For sign-up and upload please visit [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]. 

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:19, 17 ਮਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== The upcoming calls conducted by A2K for or with communities ==

&lt;small&gt;Apologies for writing in English. Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

Dear Wikimedians, 

We are excited to announce the launch of the [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls|A2K Monthly Engagement Call]], a series of interactive sessions aimed at fostering collaborative learning within the Wikimedia community. The motive behind starting the series of interactive sessions is to bring the community together to discuss and interact about important topics. The first Monthly Engagement call will start with [[:m:Grants:Knowledge Sharing/Connect|Let’s Connect]] which is an initiative to create an open and safe learning space for all Wikimedians to share and learn different skills with other peers and to add value and contribute collectively to the community. The first call in this series, organized and hosted by CIS-A2K, will take place on [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls/June 3, 2023 Call|June 3, 2023]], from 6:00 PM to 7:00 PM (IST).

One more announcement is about, on June 5, 2023, as we celebrate Environment Day, A2K is planning to engage communities and community members in discussions about potential activities for the month of June. These activities will involve capturing images of the environment, uploading them to Wikimedia Commons, and adding existing photos to articles on Wikipedia. We would love to invite Wikimedians to collaborate and join us in planning this activity on Sunday, May 28, 2023, from 11:00 am to 12:00 pm.

Call details are below:
* '''Preparatory Call for June Month Activity'''
* '''Sunday, May 28 · 11:00 am – 12:00 pm'''
* Time zone: Asia/Kolkata
* '''Video call link''': https://meet.google.com/rsy-nhsk-upp 

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:25, 25 ਮਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Selection of the U4C Building Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 04:20, 27 ਮਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== Cleaning up files 2 ==
Hello again! In [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ/ਪੁਰਾਣੀ_ਚਰਚਾ_28#Mass_deletion_of_files_/_ਫਾਈਲਾਂ_ਨੂੰ_ਵੱਡੇ_ਪੱਧਰ_'ਤੇ_ਮਿਟਾਉਣਾ]] there was a discussion about deleting the ~1,000 files in [[:Category:Non Licensed Images]].

As a start admins could help with is to check/delete files in
# [[:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:All Wikipedia files with the same name on Wikimedia Commons]]
# [[:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:All Wikipedia files with a different name on Wikimedia Commons]]
# And all the other relevant categories in [[:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਛੇਤੀ ਮਿਟਾਉਣਯੋਗ ਸਫ਼ੇ]]
# [[ਖ਼ਾਸ:ਅਣਵਰਤੀਆਂ_ਫ਼ਾਈਲਾਂ]] (if they have a valid free license perhaps move to Commons instead)

Also as mentioned pa.wiki is not listed on [[:m:Non-free content]] and it has no page that matches [[:en:Wikipedia:Non-free content]]. However, there is [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:Non-free use rationale guideline]]. There should be a formal policy and Exemption Doctrine Policy (EDP) to comply with [[wmf:Resolution:Licensing_policy]] so perhaps someone ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill]] or [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu]] perhaps?) could make a formal policy and add it to meta? As a start perhaps either write a short text like
::''&quot;Punjabi Wikipedia allow Non-free content under the same rules as on English Wikipedia. Therefore [[:en:Wikipedia:Non-free content]] is to be followed untill a local policy have been translated/created.&quot;''

Once the EDP is made formal perhaps some of the files without a license could be changed to non-free fair use.--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MGA73|MGA73]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MGA73|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:40, 29 ਮਈ 2023 (UTC)

:@[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MGA73|MGA73]] Thank you for the reminder. I have created a short text page as per your suggestion and also added pa.wiki to the meta-wiki page. We shall sort this soon. Thank you once again for bringing our attention to this. [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:30, 30 ਮਈ 2023 (UTC)

:: [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] Just wanted to let you know that it's great that page is now started. Hopefully someone will find some time to check/fix the files without a license.
:: Perhaps start at [[ਖ਼ਾਸ:ਅਣਵਰਤੀਆਂ_ਫ਼ਾਈਲਾਂ]] and delete all files without a license (or with a non-free license). --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MGA73|MGA73]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MGA73|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:21, 26 ਜੂਨ 2023 (UTC)

== ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ, ਔਢਾਂ, ਸਿਰਸਾ ਵਿਖੇ ਵਿਕੀਬੁਕਸ ਆਊਟਰੀਚ ==

ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿੰਡ [[ਔਢਾਂ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿਰਸਾ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਅੱਜ 6 ਜੂਨ 2023 ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਊਟਰੀਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਬੁਕਸ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਔਢਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਹਫ਼ਤਾ ਭਰ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਨ ਸਰਵਿਸ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 40 ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿਕੀਬੁਕਸ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦੇ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਦਾ 
ਲਿੰਕ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikibooks_Outreach_at_Odhan,_Sirsa#Discussion_On_VP| ਇੱਥੇ] ਹੈ। ਇਹ ਆਊਟਰੀਚ ਇਸ ਲਈ ਸੰਭਵ ਹੋਈ ਕਿ ਮੈਂ ਖੁਦ ਇਸ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾਂ। ਅਗਲੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਦੀ ਉਮੀਦ ਤੇ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ। 
ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:56, 6 ਜੂਨ 2023 (UTC)
=== ਟਿੱਪਣੀ ===
ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੀ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 16:57, 8 ਜੂਨ 2023 (UTC)

:ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਜੀ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 19:01, 20 ਜੂਨ 2023 (UTC)

== CIS-A2K Newsletter May 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of May. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. The newsletter includes updates on the conducted events and ongoing activities, providing a comprehensive overview of A2K's recent endeavours. We have taken care to mention both the conducted and ongoing events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Preparatory Call for June Month Activity
* Update on status of A2K's grant proposal

; Ongoing activity 
* [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]

; Upcoming Events
* Support to Punjabi Community Proofread-a-thon

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]])
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ, ਔਢਾਂ, ਸਿਰਸਾ ਵਿਖੇ ਵਿਕੀਬੁਕਸ ਆਊਟਰੀਚ ਦਾ ਦੂਜਾ ਦੌਰ ==

ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿੰਡ ਔਢਾਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿਰਸਾ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਅੱਜ 14 ਜੂਨ 2023 ਨੂੰ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿੱਚ ਆਊਟਰੀਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਬੁਕਸ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਔਢਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਹਫ਼ਤਾ ਭਰ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਨ ਸਰਵਿਸ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 40+40=80 ਦੇ ਲਗਭਗ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿਕੀਬੁਕਸ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਇਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦੇ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਦਾ ਲਿੰਕ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikibooks_Outreach_in_Teacher_Training_Seminar_at_Odhan,_Sirsa#Gallery| ਇੱਥੇ] ਹੈ। ਮੈਂ ਖੁਦ ਇਸ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਸਮੇਂ ਬਣੇ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਤਜ਼ਰਬਾ ਕੰਮ ਆਇਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਟਰੇਨਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨਵੇਂ ਸਨ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਗਲੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਦੀ ਉਮੀਦ ਤੇ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ। ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:51, 14 ਜੂਨ 2023 (UTC)

=== ਟਿੱਪਣੀ ===

== Invitation to join at WikiConverse India Call - June 24th, 2023 ==

&lt;small&gt;Apologies to write in English please help us to translate the message in your language&lt;/small&gt;

Greetings! WikiConverse India is a new initiative that A2K is working on to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled on June 24th, 2023, from 6:00 PM to 7:30 PM IST. A2K will invite Indian participants from recent international conferences, namely the Wikimedia Hackathon and EduWiki Conference, to share their important takeaways specifically relevant to India.

To join the WikiConverse India Call, You can find the call details below:
* WikiConverse India Call, June 24th, 2023
* Saturday, June 24 · 6:00 – 7:30pm IST
* Video call link: https://meet.google.com/qcm-rrac-qzk

If you have any questions, please write to a2k@cis-india.org. Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:29, 16 ਜੂਨ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Reminder: Invitation to Join WikiConverse India Call ==

&lt;small&gt;Apologies for writing in English&lt;/small&gt;

Hello all,

As we informed you earlier, CIS-A2K has begun a new initiative to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled for June 24th, 2023, today at 6:00 PM. The call meta page is already prepared and you can find it [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference &amp; Hackathon|here]].

The call details are here to join us:
* '''Topic''': WikiConverse India Call
* '''Time''': Jun 24, 2023 06:00 PM India
* '''Join Zoom Meeting''': https://us06web.zoom.us/j/88637468034?pwd=MUVBVm1MVXlYNm1OTjZCNGpsM3R2dz09
* '''Meeting ID''': 886 3746 8034
** '''Passcode''': 874408

We hope you can find some time to join us and listen to the amazing stories and learning experiences from the speakers. Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:01, 24 ਜੂਨ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਬੈਠਕ ਬਾਰੇ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਸਭ ਨੂੰ। ਇਹ ਪੋਸਟ ਮੈਂ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਆਨਲਾਈਨ ਬੈਠਕ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਪਾਈ ਹੈ। ਉਂਝ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਬੈਠਕ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਪਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਨ ਲਈ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਮੁੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬੈਠਕ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿਲਸਿਲਾ ਨਾ ਟੁੱਟੇ। ਮੈਂ 30 ਜੂਨ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਬੈਠਕ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਮੌਕੇ ਉਪਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ ਇਥੇ ਜਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਗਰੁੱਪ ਤੇ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧੰਨਵਾਦ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:08, 27 ਜੂਨ 2023 (UTC)

=== ਏਜੰਡਾ ===
# ਸਾਹਿਤਿਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਪਰ ਬਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ। - ਮੁਲਖ ਸਿੰਘ  5 ਮਿੰਟ
# ਪਿੰਡਾਂ, ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲੇ ਦੇਣ ਬਾਰੇ। - ਮੁਲਖ ਸਿੰਘ 5 ਮਿੰਟ
===ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ===
# {{support}} ਸ਼ਾਮ 5 ਜਾਂ 6 ਵਜੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਹੀ ਰਹੇਗਾ ਜੀ।
# {{support}}  ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਕੁਝ ਏਜੰਡਾ ਵੀ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਠੀਕ ਰਹੇ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Mulkh Singh|Mulkh Singh]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mulkh Singh|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:30, 28 ਜੂਨ 2023 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Announcing the new Elections Committee members&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello there, 

We are glad to announce [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|the new members and advisors of the Elections Committee]]. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] assists with the design and implementation of the process to select Community- and Affiliate-Selected trustees for the Wikimedia Foundation Board of Trustees. After an open nomination process, the strongest candidates spoke with the Board and four candidates were asked to join the Elections Committee. Four other candidates were asked to participate as advisors. 

Thank you to all the community members who submitted their names for consideration. We look forward to working with the Elections Committee in the near future.

On behalf of the Wikimedia Foundation Board of Trustees,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:00, 28 ਜੂਨ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25018085 --&gt;

== MinT Machine Translation added to your Wikipedia ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}!
 
Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language.

The WMF Language team has added another machine translation (MT) system for [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation] in your Wikipedia called MinT; you can use [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/MinT MinT machine translation] when translating Wikipedia articles using the Content and Section Translation tool.
 
The WMF Language team provides the MinT service. It is hosted in the Wikimedia Foundation Infrastructure with [https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_machine_translation neural machine translation] models that other organizations have released with an open-source license. MinT integrates translation based on [https://ai.facebook.com/research/no-language-left-behind/ NLLB-200], [https://opus.nlpl.eu/ OpusMT] and [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2 IndicTrans2] which is the model MinT is using in your Wikipedia.  This MT is set as optional in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting &quot;Start with empty paragraph&quot; from the &quot;Initial Translation&quot; dropdown menu.
 
Since MinT is hosted in the WMF Infrastructure and the models are open source, it adheres to Wikipedia's policies about attribution of rights, your privacy as a user and brand representation. You can find more information about the MinT Machine translation and the models on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation/Machine%20Translation/MinT this page].
 
Please note that the use of the MinT MT is not compulsory. However, we would want your community to:
*use it to improve the quality of the Machine Translation service
*[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about the service and its quality, and the service you prefer as default for your Wikipedia.
 
We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translation tool.
 
Thank you!
&lt;/div&gt;

[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:05, 3 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=UOzurumba_(WMF)/sandbox_MinT_announcement_list_1&amp;oldid=25253951 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter June 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of June. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Community Engagement Calls and Activities
** India Community Monthly Engagement Calls: 3 June 2023 call
** Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference &amp; Hackathon
** Punjabi Wikisource Proofread-a-thon
* Skill Development Programs
** Wikidata Training Sessions for Santali Community
* Indian Community Need Assessment and Transition Calls
* Partnerships and Trainings
** Academy of Comparative Philosophy and Religion GLAM Project
** Wikimedia Commons sessions with river activists
** Introductory session on Wikibase for Academy of Comparative Philosophy and Religion members

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:27, 17 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਸ ਕਾਨਫਰੰਸ 2023 : ਚਰਚਾ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਸਭ ਨੂੰ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਲੋਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਪੰਜਾਹ ਹਜ਼ਾਰ ਲੇਖਾਂ ਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਇਕ ਰੈਪਿਡ ਗਰਾਂਟ ਪ੍ਰਪੋਜ਼ਲ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਉੱਪਰ ਕੁਝ ਸੁਝਾਅ ਆਏ ਹਨ। ਸਭ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਲੈਣ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਇੱਕ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਅਤੇ 'ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼' ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ ਜੋ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪ ਸਭ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਫਿਲਹਾਲ ਤੁਸੀਂ ਗਰਾਂਟ ਪ੍ਰਪੋਜ਼ਲ ਉੱਪਰ ਆਏ ਸੁਝਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਸ [[metawiki:Grants_talk:Programs/Wikimedia_Community_Fund/Rapid_Fund/Punjabi_Wikimedians_User_Group_Conference_2023_(ID:_22216300)|ਲਿੰਕ]] 'ਤੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:13, 25 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)

:ਸਭਨਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਦੋ ਜਰੂਰੀ ਅਪਡੇਟ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨੇ ਹਨ। ਕਾਨਫਰੰਸ ਦਾ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਆਰਜ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਯੂਥ ਤੇ ਚਾਈਲਡ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਪਾਲਸੀ ਦਾ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਖਾਸ ਨਿਯਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉਮਰ 18 ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ/ਵਧਾਉਣ ਬਾਰੇ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਉਚੇਚੀ ਲੋੜ ਹੈ।
:# ਯੂਥ ਅਤੇ ਚਾਈਲਡ ਸੇਫਟੀ ਪਾਲਸੀ : [https://docs.google.com/document/d/1IGc27gnPKgvKE46tw24JRAIpQfUqVZkpH2WuQrdbqT0/edit ਲਿੰਕ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ]।
:# ਮੈਟਾ ਪੇਜ : [[metawiki:Punjabi_Wikimedians_User_Group_Conference_2023|ਲਿੰਕ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।]][[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:28, 26 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)

== ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਬੈਠਕ ਬਾਰੇ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਸਭ ਨੂੰ। ਇਹ ਪੋਸਟ ਮੈਂ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਆਨਲਾਈਨ ਬੈਠਕ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਪਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੁੱਦਾ ਭਾਈਚਾਰਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ 29 ਜੁਲਾਈ ਸ਼ਨਿੱਚਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਬੈਠਕ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ ਇਥੇ ਜਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਗਰੁੱਪ ਤੇ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:50, 26 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)

: {{support}} '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 03:59, 26 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)
: {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satpal Dandiwal|Satpal Dandiwal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satpal Dandiwal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:06, 27 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)
: {{support}} --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:22, 28 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)

== Deploying the Phonos in-line audio player to your Wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:Hello}}!

Apologies if this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language.

This wiki will soon be able to use the [[mw:Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player]] implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. This is part of fulfilling a wishlist proposal of providing [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Multimedia_and_Commons/Audio_links_that_play_on_click|audio links that play on click]].

With the inline audio player, you can add text-to-speech audio snippets to wiki pages by simply using a tag:
&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;audio file&quot; label=&quot;Listen&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;
The above tag will show the text next to a speaker icon, and clicking on it will play the audio instantly without taking you to another page. A common example where you can use this feature is in adding pronunciation to words as illustrated on the [[wiktionary:en:English#Pronunciation|English Wiktionary]] below.

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
{{audio|en|En-uk-English.oga|Audio (UK)}}
&lt;/syntaxhighlight&gt;

Could become:

&lt;syntaxhighlight lang=&quot;wikitext&quot;&gt;
&lt;phonos file=&quot;En-uk-English.oga&quot; label=&quot;Audio (UK)&quot;/&gt;
&lt;/syntaxhighlight&gt;

The inline audio player will be available in your wiki in 2 weeks time; in the meantime, we would like you to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos|read about the features]] and give us feedback or ask questions about it in this [[mw:Help_talk:Extension:Phonos|talk page]].

Thank you!&lt;/div&gt;
&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], on behalf of the Foundation's Language team&lt;/bdi&gt;
&lt;/div&gt;

02:26, 27 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_announcement_list_(In-line_audio_player)&amp;oldid=25350821 --&gt;

== Announcement of Train the Trainer 2023 and Call for Scholarship ==

Dear all,

We are excited to announce the reactivation of the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program|Train the Trainer (TTT)]] initiative by CIS-A2K in 2023. TTT aims to empower Indian Wikimedians like you with essential skills to support Wikimedia communities effectively. Through this program, we seek to enhance your capacity, encourage knowledge sharing, identify growth opportunities, and enable a positive impact on the communities you serve. The [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 scholarship application] period is from ‘‘‘1st to 14th August 2023’’’. Unfortunately, we regretfully cannot consider applications from non-Indian Wikimedians due to logistical and compliance-related constraints. The event is scheduled for the end of September or the beginning of October 2023, and final dates and venue details will be announced soon. We encourage your active participation in [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|TTT 2023]] and welcome you to apply for scholarships via the provided form.

For inquiries, please contact us at a2K@cis-india.org or nitesh@cis-india.org. We look forward to your enthusiastic involvement in making Train the Trainer 2023 a resounding success!

Regards,
Nitesh (CIS-A2K)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ 2024 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਸੰਬੰਧੀ ==

[[:m:Wikimedia Summit 2024|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ 2024]] ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਬਰਲਿਨ, ਜਰਮਨੀ ਲਈ ਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਆਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਚੁਣਨੇ ਹਨ। 14 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਇਹ ਤਿੰਨ ਨਾਂ  ਤੈਅ ਕਰਨੇ ਹਨ। ਹਰ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਨੂੰ ਹੇਠ ਚਾਰ ਨੁਕਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:

# ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ (ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਵਿਕੀਸਰੋਤ, ਪੰਜਾਬ/ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਮਨਜ਼ ਆਦਿ) ਉੱਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਆਨਲਾਈਨ ਯੋਗਦਾਨ
# ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਆਫਲਾਈਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ (ਈਵੈਂਟ,  ਮੀਟਿੰਗ, ਹੋਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੇ ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ)
# ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਤੁਹਾਡਾ ਯੋਗਦਾਨ (ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਨਸ਼ਾ ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਹੈ) ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ [[:m:Wikimedia Summit 2024/How to participate|ਮੈਟਾ ਦੇਖੋ]]। ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਚੁਣਨ ਲੱਗੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਲਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (Movement Governance) ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। 

ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦਾ ਅਗਸਤ/ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਸਮਿਟ ਸੰਬੰਧੀ ਆਨਲਾਈਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਰੱਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਲਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਅੰਤਮ ਚੋਣ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:36, 7 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

:@[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] As per our discussion, please follow the shared recommendations and consider them as a considerable part of the criteria.
:https://meta.m.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Summit_2024/How_to_participate#Nomination_of_representatives_from_eligible_affiliates/hubs
:Regards-[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Manavpreet Kaur|Manavpreet Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Manavpreet Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:13, 10 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
:: @[[User:Manavpreet Kaur|Manavpreet Kaur]] ਇਸ ਅਹਿਮ ਨੁਕਤੇ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਵਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰੀਆ। ਮੈਂ ਇਸ ਮੁਤਾਬਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਇਸ ਮੁਤਾਬਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:07, 10 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

===ਬਰਲਿਨ ਲਈ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ===
===[[User:Jagseer S Sidhu|ਜਗਸੀਰ]]===

====ਆਨਲਾਈਨ ਯੋਗਦਾਨ====
: ਮੇਰੇ ਆਨਲਾਇਨ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਉੱਤੇ ਹਾਲੀਆ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ-
* ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸੋਧ ਵਿਕੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਉਲਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਰੱਦ ਜਾਂ ਠੀਕ ਕਰਨਾ, ਬੇਲੋੜੇ ਸਫਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ।
* ਬਿਨਾਂ ਲਸੰਸ ਵਾਲੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਨੂੰ ਲਸੰਸ ਦੇਣ ਅਤੇ ਮਿਟਾਉਣਾ। 
* 15 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਆਡੀਓ ਫਾਇਲ ਅਪਲੋਡ ਕਰਨਾ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਕੀਸਰੋਤ ਦੇ ਆਡੀਓਬੁਕ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।   
* ਫਰਵਰੀ ਅਤੇ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਫੈਮੀਨਿਜ਼ਮ ਐਂਡ ਫੋਕਲੋਰ 2023|ਫੈਮੀਨਿਜ਼ਮ ਐਂਡ ਫੋਕਲੋਰ 2023]] ਵਿੱਚ ਕੋਰਡੀਨੇਟਰ ਅਤੇ ਜਿਊਰੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰਾ 4,709 ਲੇਖਾਂ ਨਾਲ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। 
Global edit counts (approximate): 26,464
====ਆਫਲਾਈਨ ਯੋਗਦਾਨ====
: ਮੇਰੇ ਆਫਲਾਈਨ ਕੰਮ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
* ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਟਾਈਗਰ 2023 ਅਤੇ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ ਭਾਰਤ 2023 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕੋਰਡੀਨੇਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ।
* ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ। ਜੋ ਕਿ 5 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਨੀਵਾਰ 5 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ੈਸ਼ਨ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
====ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ====
: ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ਼ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਚੱਲੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
====ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ====
: ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ 2023 ਵਿੱਚ ਆਨਲਾਈਨ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ 
====ਟਿੱਪਣੀਆਂ====

===ਨੁਮਾਇੰਦਾ 2===
[[User:Gaurav Jhammat|ਗੌਰਵ ਝੰਮਟ]]
====ਆਨਲਾਈਨ ਯੋਗਦਾਨ====
ਮੈਂ ਜਨਵਰੀ 2014 ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਵੱਲ ਵੀ ਮੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਧੀ ਪਰ ਬੀਤੇ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਮੂਲ ਯੋਗਦਾਨ ਮੈਟਾ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਮੇਰੇ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਡਿਟ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਸ [[ਖ਼ਾਸ:CentralAuth/Gaurav Jhammat|'''ਲਿੰਕ''']] 'ਤੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੈਂ ਕਈ ਪੰਜਾਬੀ ਆਨਲਾਇਨ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲਿੰਕ ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ : 

'''ਇੱਕ ਆਯੋਜਕ ਵਜੋਂ''': ਮੈਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਆਨਲਾਇਨ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਕ/ਆਰਗਨਾਈਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ -
# ਵਿਕੀ ਲਵਜ਼ ਲਿਟਰੇਚਰ 2021, 2022 - [[metawiki:Punjabi_Wikimedians/Events/Wiki_Loves_Literature|'''ਲਿੰਕ 1''']], [[metawiki:Wiki_Loves_Literature|'''ਲਿੰਕ 2''']] 
# ਵੂਮਨ ਵੀਕ 2021 - [[metawiki:Women's_Week_2021|'''ਲਿੰਕ 1''']]
# ਵੂਮਨ ਵੀਕ 2022 - [[metawiki:Punjabi_Wikimedians/Events/Women's_Week_2022|'''ਲਿੰਕ 2''']]
 
'''ਇੱਕ ਜਿਊਰੀ ਵਜੋਂ''': ਮੈਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਆਨਲਾਇਨ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦਾ ਜਿਊਰੀ/ਜੱਜ ਰਿਹਾ ਹਾਂ -
# ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਲਿਟਰੇਚਰ - [https://fountain.toolforge.org/editathons/wll22 '''ਲਿੰਕ'''] 
# ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਵੂਮਨ - [https://fountain.toolforge.org/editathons/wlw-2020-pa '''ਲਿੰਕ'''] 
# ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਟਾਈਗਰ 2.0 - [https://fountain.toolforge.org/editathons/project-tiger-2.0-pa '''ਲਿੰਕ'''] 
# ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹੀਨਾ 2020 - [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam2020 '''ਲਿੰਕ'''] 
# ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹੀਨਾ 2019 - [https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2019-pa '''ਲਿੰਕ'''] 
# ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹੀਨਾ 2016 - [https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2016-pa '''ਲਿੰਕ'''] 

====ਆਫਲਾਈਨ ਯੋਗਦਾਨ====
# 2015 ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਾਂ ਤੇ ਉੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਲੋਂ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਦੋ ਦਿਨਾ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਚ ਮੈਂ ਵੈਨਿਊ ਕਾਰਡੀਨੇਟਰ ਅਤੇ ਆਯੋਜਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸਾਂ। [[metawiki:Grants:PEG/Satdeep_Gill/Punjabi_Wiki_Workshop_Chandigarh/Report|'''ਲਿੰਕ''']]। 
# ਮੈਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Punjabi_Wikimedians_User_Group/Annual_Report_2016&amp;action=history '''2016 ਰਿਪੋਰਟ ਲਿੰਕ'''], [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Punjabi_Wikimedians/Annual_Report_2020&amp;action=history '''2020 ਰਿਪੋਰਟ ਲਿੰਕ'''], [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Punjabi_Wikimedians/Annual_Report_2022&amp;action=history '''2022 ਰਿਪੋਰਟ ਲਿੰਕ''']
# ਵੂਮਨ ਵੀਕ 2022 ਲਈ ਪਟਿਆਲੇ ਵਿਖੇ ਦੋ ਦਿਨਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਮਿਲਣੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [[metawiki:Punjabi_Wikimedians/Events/Women's_Week_2022/On-ground_event_19-20_March_2022|'''ਲਿੰਕ''']]।
# ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਬੈਠਕਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਬੀਤੇ ਡੇਢ ਵਰ੍ਹੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਆਨਲਾਇਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੋਟਸ ਨੂੰ ਮੈਟਾ ਰਾਹੀਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। 2023 ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ ਮਿਆਦ ਮਗਰੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਆਫਲਾਇਨ ਬੈਠਕ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾਂ।
# ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਕੀਸੋਰਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੈਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦਾ ਕਾਰਡੀਨੇਟਰ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਪੁਰਾਤਨ ਖਰੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਫੇਸ 2022 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਫੇਸ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। [[metawiki:Digitalizing_Punjabi_Manuscripts_(Phase_I)|'''ਫੇਸ 1 ਲਿੰਕ''']], [[metawiki:Digitalizing_Punjabi_Manuscripts_(Phase_II)|'''ਫੇਸ 2 ਲਿੰਕ''']]।
# ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ 21ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਪੰਜਾਹ ਹਜ਼ਾਰ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸਿਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕਾਰਡੀਨੇਟਰ ਅਤੇ ਸੈਕਿੰਡ ਗਰਾਂਟੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਹਾਂ। ਕਾਨਫਰੰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਪੋਜ਼ਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਯੂਥ ਤੇ ਚਾਈਲਡ ਪਾਲਸੀ ਦਾ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਲਈ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮਾਂ ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੈਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। [[metawiki:Punjabi_Wikimedians_User_Group_Conference_2023|'''ਲਿੰਕ''']]।

====ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ====
# ਮੈਂ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਬੈਸਡਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਅੰਬੈਸਡਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅੰਬੈਸਡਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਅਤੇ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਚਾਰਟਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲਿਖੇ ਗਏ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਚੈਪਟਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨੇ। ਕੁੱਲ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰ ਮਗਰੋਂ ਇੱਕ ਆਫਲਾਇਨ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮੁੱਚੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਪ੍ਰਪੋਜ਼ਲ ਲਿਖਣ, ਆਫਲਾਇਨ ਬੈਠਕ ਉਲੀਕਣ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਅੰਬੈਸਡਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਟਾਸਕ ਹੋਣਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਜਾਵਾਂਗਾ। -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:13, 11 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
====ਟਿੱਪਣੀਆਂ====

=== ਨੁਮਾਇੰਦਾ 3 ===
[[User:Nitesh Gill|ਨਿਤੇਸ਼]]

ਸਤਸ੍ਰੀਅਕਾਲ ਜੀ, Wikimedia Summit ਲਈ ਮੈਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚੋਂ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹਾਂ, ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ।

ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਯੋਗਦਾਨ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਨਲਾਇਨ ਯੋਗਦਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਾਂਗੀ। ਮਾਰਚ 2017 ਤੋਂ ਮੈਂ ਹਰ ਦਿਨ ਇੱਕ ਆਰਟੀਕਲ ਬਣਾਉਣ ਜਾਂ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਔਰਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਮੈਂ ਲੌਕ-ਡਾਉਨ ਵੇਲਿਆਂ ਤੋਂ ਆਨਲਾਇਨ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਡੀਨੇਟ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਥੀਆਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ in-person meeting ਵੀ ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਉਲੀਕੀ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਦੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਾਪੋਜਲ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੌਰਵ ਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਇਹ ਫੰਡ ਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਜਾਂ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। [[:m:Wiki Loves Literature]], ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਉਪਰਾਲਾ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਕੁਝ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਵਿਕੀਮੇਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 10 ਮਿੰਟ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਲੋਂ ਗਲੋਬਲ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਚਲਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਸਬਮਿੱਟ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ update ਕਰਨ ਵਲੋਂ ਕੋਈ ਘੋਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। 

[Annual report https://meta.wikimedia.org/wiki/Punjabi_Wikimedians/Annual_Report_2022]
* [[:m:Punjabi Wikimedians/Events/Women's Week 2022]]
* ਵਿਕੀਸਰੋਤ:ਕਿਤਾਬ ਸੋਧ ਮੁਹਿੰਮ - Support
* 1Lib1Ref
* Punjabi Wikimedians/Events/Punjabi Wikimedians On-ground Event Patran, 2023 ‎- Support
* Digitalizing Punjabi Manuscripts (Phase I) - Advisor
* [[:m:Digitalizing Punjabi Manuscripts (Phase II)]] - Advisor 
* ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਸੋਰਸ ਪਰੂਫਰੀਡ-ਆ-ਥਾਨ ਸਮਾਗਮ - support 

* Meta or Documentation work ਜਿਵੇਂ ਕਿ infrastructure page ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ start ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼।
https://meta.wikimedia.org/wiki/Punjabi_Wikimedians/Monthly_Community_Meeting/2023
* [[:m:Punjabi Wikimedians/Infrastructure]]

Additional Work:
* [[:m:WikiConference India 2023/Open Community Call]] ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਅਪਡੇਟਸ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ। 
* [[:m:Grants:Project/MSIG/Amrit Sufi/Needs assessment for documentation and revitalization of Indic languages using Wikimedia projects|Needs assessment for documentation and revitalization of Indic languages using Wikimedia projects]], ਇਹ ਮੇਰਾ ਇੱਕ indiviual project ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਈ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ engage ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਸਨ। 
* [[:m:Wiki Conference India 2023]] ਨੂੰ ਲੀਡ ਕੀਤਾ। 
* Leadership working group (invest in skills &amp; Leadership) ਦੀ ਮੈਬਰ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ, ਸਰਵੇਅ ਫਾਰਮ ਭਰਵਾਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ: 
* [[:m:Leadership Development Working Group/Call for feedback on the draft shared leadership definition/pa|Leadership Development Working Group/Call for feedback on the draft shared leadership definition/pa]]
* Universal Code of Conduct Committee ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹਾਂ। 

==== ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ ====  
ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਯੋਗਦਾਨ ਮੇਰੇ ਯੋਗਦਾਨ ਕੁਝ ਸਿੱਧੇ ਜਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਨ:

* ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਮੀਟਿੰਗਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਮੈਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਟੌਪਿਕ ਸੰਬੰਧੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, ਉਸੇ ਦੇ ਚੱਲਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ Manavpreet kaur ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਸਭ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। 
* ਮੂਵਮੈਂਟ ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਦੇ ਐਂਬਸਡਰ ਦੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ
* SWAN ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਪਾਈ ਹੈ। 
* Open community call ਵਿੱਚ movement charter ਲਈ discussions 

ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਮੈਂ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗੀ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਰਣਨੀਤਿਕ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੁਰਤ ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸ ਪਹਿਲੂ ਵੱਲ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਲਾਂ, ਚਰਚਾਵਾਂ ਅਤੇ implemetations ਲਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੈਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਅੱਗੇ ਕੰਮ ਤੋਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਪਿਛਲੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਮੇਰੇ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:05, 11 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

====ਟਿੱਪਣੀਆਂ====

===ਸਾਂਝੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ===
* Wikimedia Summit ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਲੋਂ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਭੇਜਣ ਦੇ ਅਮਲ ਨਾਲ਼ ਮੈਂ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿਹੜੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਭੇਜੇ ਉਹ  ਪਰਤ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੇ। ਹਰ ਵਾਰ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਭੇਜਣ ਨਾਲ਼ ਕੋਈ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਲਈ ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿਰੜ ਨਾਲ਼ ਨਿਰੰਤਰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਤਹਿਰੀਕ ਦੇ ਹਿੱਤ ਉੱਪਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਮੇਰਾ ਵਾਹ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਗੌਰਵ ਜਾਂ ਨਿਤੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੇਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ਼ ਮਿਲ਼ ਕੇ ਟੀਮ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਉਸਦਾ ਵੀ ਬੜਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:13, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
*:ਸਹਿਮਤ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:59, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
*:ਸਹਿਮਤ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tulspal|Tulspal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulspal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:35, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
* Wikimedia Summit ਲਈ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ ਜੋ ਅਰਜੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮ ਸਲਾਘਾਯੋਗ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਬਰਲਿਨ ਲਈ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਮਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇਗੀ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tulspal|Tulspal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulspal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:30, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
* Wikimedia Summit ਲਈ ਚੁਣਨ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜਿਵੇਂ ਕਾਲ (call) ਵਿੱਚ ਸੁਝਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਆਪਸੀ ਸਹਿਮਤੀ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਿੱਟ ਇਸ [[m:Movement Charter|ਚਾਰਟਰ]] ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਕੇ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 05:40, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
*Wikimedia Summit ਦੇ ਲਈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਓਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉਸ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਚੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਓਨਲਾਈਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਓਫ਼ਲਾਈਨ ਨਵੇਂ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਜਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਜੋੜੇ ਰਖਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇਵੇਂਟਸ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਚੋਣ ਹੋਣ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Keshuseeker|Keshuseeker]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Keshuseeker|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:01, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
*Wikimedia Summit ਲਈ ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਅਨੁਸਾਰ ਲਗਾਤਰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਬਰਲਿਨ ਜਾ ਕੇ ਜੋ ਕੁੱਝ ਵੀ ਸਿਖ ਕੇ ਆਏ, ਉਸਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇ। ਮੇਰੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨਿਤੇਸ਼ ਜਾਂ ਗੌਰਵ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:54, 13 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
*Wikimedia Summit ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿਚ ਜਿਹੜੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਆਨਲਾਈਨ, ਆਫਲਾਈਨ,ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਅਤੇ ਜੋ ਕੁਜ ਵੀ ਓਥੋਂ ਨਵਾਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਆਵੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਿਖਾ ਸਕੇ ਉਹ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gurtej Chauhan|Gurtej Chauhan]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gurtej Chauhan|ਗੱਲ-ਬਾਤ]])

:: ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ। ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਭ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ, ਸਮਰਥਨ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਤੇ ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਇਸ ਗੱਲ ਲਈ ਵੀ ਧੰਨਵਾਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਰਲਿਨ ਕਾਨਫਰੰਸ ਲਈ ਮੇਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਹੁੰਗਾਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਕਮੈਂਟਸ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਨਿਤੇਸ਼ ਜੀ ਦੇ ਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਹੈ ਪਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਕੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਪੱਖ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਪੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ - ਜਿਵੇਂ ਆਨਲਾਇਨ ਕੰਮ, ਆਫਲਾਇਨ ਕੰਮ, ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ, ਵਿਕੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਜ, ਉਸ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਘੜਨਾ, ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਸੰਬੰਧੀ ਚਰਚਾ ਆਦਿ ਆਦਿ। ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਹੋਈ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਾਈਚਾਰਾ ਕਿਸੇ ਫੈਸਲੇ ਤੱਕ ਨਾ ਪੁੱਜ ਸਕਿਆ ਤਾਂ ਉਮੀਦਵਾਰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰਕੇ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਾਫੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਤੇ ਕੱਲ ਆਖਿਰੀ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਸਮਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਆਫਲਾਇਨ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਲੈਂਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਨਿਤੇਸ਼ ਜੀ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਨਿਤੇਸ਼ ਜੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਗੌਰ ਨਾਲ ਦੇਖੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਹਰ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੀ ਹੈ। ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਸਮੇਤ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਨਿਰੰਤਰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਨਿਤੇਸ਼ ਜੀ ਇਸ ਵੇਲੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਤੋਂ ਵੀ ਇਹ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੰਦਿਆਂ ਨਿਤੇਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਹੌਂਸਲਾ ਵਧਾਓ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਕੱਲ ਆਖਿਰੀ ਦਿਨ ਬਰਲਿਨ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਾਰਵਾਈ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:02, 14 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)


==== ਨਿਤੇਸ਼ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ====
::ਸਹਿਮਤ  [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tulspal|Tulspal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulspal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:18, 14 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
::ਸਹਿਮਤ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:31, 14 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
:: {{ ss}} *wikimedia summit ਲਈ ਮੇਰਾ ਸਮਰਥਨ ਨਿਤੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੈ। ਨਿਤੇਸ਼ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਮਿਊਨਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵੱਧਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ 'ਤੇ ਮਦਦ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਿਤੇਸ਼ ਆਫਲਾਈਨ ਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਦੋਵੇਂ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Dugal harpreet|Dugal harpreet]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Dugal harpreet|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:35, 14 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
:: {{ ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tamanpreet Kaur|Tamanpreet Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tamanpreet Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:39, 14 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
:: {{support}}--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 01:18, 15 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
::{{ss}}[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gurtej Chauhan|Gurtej Chauhan]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gurtej Chauhan|ਗੱਲ-ਬਾਤ]])
:: {{ss}} ਨਿਤੇਸ਼ ਆਨਲਾਈਨ, ਆਫ਼ਲਾਈਨ ਤੇ ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਲਈ ਤਾਂ ਕੰਮ ਕਰ ਹੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੇ ਵਿਕੀਕਾਨਫਰੰਸ ਭਾਰਤ ੨੦੨੩ ਦੀ ਮੋਢੀ ਵਜੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਮੰਤਵ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, &quot;''ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਰਣਨੀਤਿਕ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੁਰਤ ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸ ਪਹਿਲੂ ਵੱਲ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਟ੍ਰੈਟੇਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਲਾਂ, ਚਰਚਾਵਾਂ ਅਤੇ implemetations ਲਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੈਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਅੱਗੇ ਕੰਮ ਤੋਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਪਿਛਲੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਮੇਰੇ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ।''&quot; --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:15, 15 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
::: ਸਤਸ੍ਰੀਅਕਾਲ ਜੀ, ਸਭ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ। ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਿਟ ਦੇ ਦੂਜੇ round ‘ਚ ਮੈਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਵਜੋਂ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੀ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ‘ਤੇ ਖਰੀ ਉਤਰਾਂ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸ਼ੁਕਰੀਆ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:47, 2 ਨਵੰਬਰ 2023 (UTC)

== Reminder for TTT Scholarship and announcement about Event dates ==

Dear all,

We wanted to remind you about the Scholarship form for the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|Train the Trainer 2023 program]] and also provide you with the event dates. We encourage you to apply for scholarships to participate in Train the Trainer 2023, as it offers a valuable opportunity for you to actively contribute to your language communities. The scholarship form is accessible  [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 here], and the submission window will remain open until 14th August 2023. If you are genuinely interested in promoting knowledge sharing and community empowerment, we strongly encourage you to fill out the form. (Please note that we won't be able to consider applications from Wikimedians based outside of India for TTT 2023.)

The Train The Trainer program will take place on 29th, 30th September, and 1st October 2023. This program provides you an opportunity to enhance your leadership and community-building skills. Thank you for your attention.
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter July 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of July. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Wikibase session with RIWATCH GLAM
* Wikibase technical session with ACPR GLAM
* Wikidata Training Sessions for Santali Community
* An interactive session with some Wikimedia Foundation staff from India

; Announcement
* Train The Trainer 2023 Program

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:23, 8 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== ਪਲੇਠੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ੨੦੨੩ - ਅਪਡੇਟ ==

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਯੂਜ਼ਰ ਗਰੁੱਪ ਵਲੋਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ 21ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਅਤੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਪਰ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਲੇਖ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ੨੩-੨੫ ਸਿਤੰਬਰ ੨੦੨੩ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਮਸਲਿਆਂ, ਦਿੱਕਤਾਂ ਤੇ ਭਵਿੱਖੀ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸਭ ਨਾਲ ਇਹ ਫਾਰਮ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਰ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਤਹਿਤ ਤੁਹਾਡਾ ਆਵਾਜਾਈ, ਠਾਹਰ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਖਰਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਰਿਵਿਊ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਫ਼ਾਰਮ ੨੦ ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਖੁੱਲਾ ਰਹੇਗਾ। ਸਭ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ੨੦ ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਇਹ ਫ਼ਾਰਮ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਫਾਰਮ ਲਈ ਇਸ [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSca64VnmP_CMTACWSB6dxLRD-kLdUY6jk2hgrQQNavUC4RbuQ/viewform ਲਿੰਕ] ਉੱਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:49, 9 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

== Movement Charter Second Iteration Grant ==

ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਪਾਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕੀਏ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕੀਏ। ਅਤੇ ਚਾਰਟਰ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਫੀਡਬੈਕ ਦੇ ਸਕੀਏ ਚਾਹੇ ਉਹ ਅਨੁਵਾਦ, ਲਾਗੂ ਜਾਂ ਸੋਧ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਵੇ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਚਾਰਟਰ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਜਰੂਰ ਪੁੱਛੋ।

https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/MSIG/MC_discourses_for_Punjabi_community

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:FromPunjab|FromPunjab]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:FromPunjab|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:53, 14 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

== To Add Extension:SandboxLink ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਆਕਾਲ ਜੀ, ਮੈਂ ਇਹ extension ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਕੱਚਾ ਖਾਕਾ ਬਣਾਉਣਾ ਆਸਾਨ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ ਪਹਿਲਾ ਵੀ ਗੈਜੇਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦੀ functionality ਉਸਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 01:30, 16 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

===ਸਮਰਥਨ===
#{{support}}&lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Segoe Script&quot; size=&quot;4&quot;&gt;&lt;b&gt; [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] &lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;Andalus&quot;&gt; ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &amp;#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; (UTC) 09:44
# {{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:34, 23 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

===ਵਿਰੋਧ===


===ਟਿੱਪਣੀਆਂ===

== Growth Mentor ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਆਕਾਲ ਜੀ, Growth ਨਾਮ ਦਾ ਨਵਾਂ Tool ਵਿਕੀਆਂ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਵੇਂ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਫ਼ੇ ਤੇ ਇੱਕ ਸੈਕਸ਼ਨ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਝਾਅ ਮਿਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵਿਕੀ ਉੱਤੇ ਕੀ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜਿਹੜੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਤਜ਼ਰਬੇਕਾਰ ਹਨ ਓਹ Mentor ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਨਵੇਂ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਲਈ ਇੱਕ Mentor ਖ਼ੁਦ ਦੀ assign ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਜ਼ਰਬੇਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਚਾਰ ਜਰੂਰ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਉੱਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਜਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ [[mw:Growth|ਇਹ ਦੇਖੋ]]।
'''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 16:59, 16 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

===ਸਮਰਥਨ===
# {{ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:21, 17 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
# {{ss}}--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:48, 23 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

===ਵਿਰੋਧ===


===ਟਿੱਪਣੀਆਂ===
* ਕਿਸੇ ਵਲੋਂ ਵੀ ਇਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਕਰਕੇ, ਮੈਂ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਧੰਨਵਾਦ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 01:10, 22 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

== ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਬੈਠਕ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ। ਜਿਵੇਂ ਪਿਛਲੀ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੁਝਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਬੈਠਕ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਖਿਰੀ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਨਿਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦਿਨ-ਸਮਾਂ ਸੋਚਣ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਜਾਇਆ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਬੈਠਕ ਦਾ ਲਿੰਕ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪ ਜੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਹੈ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੋਈ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿਖਲਾਈ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:28, 23 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt; 
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Hello all,

I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. 

The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward.

Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]].

Best,&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 15:35, 28 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25392152 --&gt;

== ਵਿਕੀਪੀਡਿਆ ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ 2023  ==

ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ 2023|ਵਿਕੀਪੀਡਿਆ ਐਡਿਟਾਥਾਨ 2023]] ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਐਡਿਟਾਥਾਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਛੋਟੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਲਤ ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਕ ਦਮ ਐਨੇ ਲੇਖ ਬਣੇ ਹਨ ਹੁਣ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰੀਏ। ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਇੱਕ [https://docs.google.com/document/d/1rfjoEHzhItqcj4Ewziovm1V4aX83U4WU6PEwfY4TZ7U/edit?pli=1#heading=h.8pov78w0vn4e ਸੂਚੀ] ਬਣਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ ਅਤੇ ਟਿਪਣੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧੰਨਵਾਦ..&lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Segoe Script&quot; size=&quot;4&quot;&gt;&lt;b&gt; [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] &lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;Andalus&quot;&gt; ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &amp;#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; 10:46, 30 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)

===ਟਿੱਪਣੀਆਂ\ਸੁਝਾਅ===
#ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਸੇਧ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਹੈ ਇਸ ਕੰਮ ਦੀ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:44, 31 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
# {{ss}} ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਰਹੇਗਾ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 05:57, 31 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
#ਮੈਂ ਇਸ edit-a-thon ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। -- --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Keshuseeker|Keshuseeker]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Keshuseeker|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:00, 31 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
#ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੁਝਾਅ ਹੈ, ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹਾਂ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tulspal|Tulspal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulspal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:38, 3 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
# ਇਸ edit-a-thon ਦਾ ਪੂਰਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:47, 29 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
# ਇਸ improve-a-thon ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ੍ਹ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦਾ {{support}} ਕਰਦੀ ਹਾਂ।

=== ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਤੀ ਸਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ ===
ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਕਤੂਬਰ ਦੀ ਮਹੀਨੇਵਾਰ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਤੀ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਮੰਗੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ 5 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧੰਨਵਾਦ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 06:12, 29 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)

* 7 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ 21 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਕਰ ਲਓ। ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ 7 ਨੂੰ ਇੱਕ ਲਾਈਵ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। 1 ਤੋਂ 7 ਤੱਕ ਸਾਥੀਆਂ ਤੋਂ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰਵਾ ਲਈਏ ਜੋ ਇੱਛੁਕ ਹਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਦੇ। - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:31, 29 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
* ਸਹਿਮਤ, 7 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਸਹੀ ਰਹੇਗਾ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 06:40, 29 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
* ਮੈਨੂੰ ਤਾਰੀਖ਼ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਕੋਈ ਆਪੱਤੀ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਮੇਰਾ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ 15 ਜਾਂ 20 ਦਿਨ ਲਈ ਹੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤੇ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ 7 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੁਚਨਾਵਾਂ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਅੱਜ ਜਾਂ ਕੱਲ ਵਿੱਚ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ support ਦੇਣ ਲਈ ਮੈਂ ਹਾਜ਼ਰ ਹਾਂ। ਧੰਨਵਾਦ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:58, 2 ਨਵੰਬਰ 2023 (UTC)
*:ਸਹਿਮਤ &lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Segoe Script&quot; size=&quot;4&quot;&gt;&lt;b&gt; [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] &lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;Andalus&quot;&gt; ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &amp;#124;
[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; 08:39, 3 ਨਵੰਬਰ 2023 (UTC)

== Invitation to the Indic Community Monthly Engagement Call on September 8, 2023 ==

Dear Wikimedians,

A2K is excited to invite you to the third call of the [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls|Indic Community Monthly Engagement Calls]] initiative scheduled for September 8, 2023, where A2K is hosting “Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia” by Let’s Connect. This event is designed to foster collaboration and knowledge-sharing among community members interested in the region's progress, grantees, potential grantees, and Regional Fund Committee members. The dedicated meta page is [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/September 8, 2023 Call|here]]. Here are the details:

* Date: September 8th
* Time: 6:00 PM - 7:30 PM IST
* Language: English
* Facilitation: Jessica Stephenson (WMF - Let’s Connect), Pavan Santhosh (CIS-A2K), Chinmayee Mishra (Let’s Connect working group)
* Duration: 1.5 hours
* Zoom Link: [https://us06web.zoom.us/j/82712474511?pwd=YUF3SE8yeWpWK0I0Z2QzQW9HN2x5dz09 Zoom Link]

You can find detailed information on the given meta page. We look forward to meeting you there tomorrow. :) Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:01, 7 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== ਸਿਤੰਬਰ ੨੦੨੩ ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਬੈਠਕ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ। ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਮਹੀਨੇਵਾਰ ਬੈਠਕਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦੇ ਹੋਏ ਸਿਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਬੈਠਕ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਸੇ ਹਫਤੇਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ੭ ਵਜੇ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਏਨੀ ਜਲਦੀ ਬੈਠਕ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਆਗਾਮੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਅਪਡੇਟਸਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਹਨ। ਦਿਨ ਤੇ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠਾਂ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। - - [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gaurav Jhammat|Gaurav Jhammat]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gaurav Jhammat|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:15, 12 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)

#{{support}} ਸਮਾਂ 6 ਵਜੇ ਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ। ਧੰਨਵਾਦ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;#([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 04:14, 12 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{ss}}[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gurtej Chauhan|Gurtej Chauhan]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gurtej Chauhan|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:11, 13 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{Ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tulspal|Tulspal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulspal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:50, 13 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{Ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:52, 14 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{Ss}}&lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Segoe Script&quot; size=&quot;4&quot;&gt;&lt;b&gt; [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] &lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;Andalus&quot;&gt; ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &amp;#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; 12:30,14 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{Ss}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tamanpreet Kaur|Tamanpreet Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tamanpreet Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:03, 14 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read-only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. 

All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2023-09-20|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-09-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-09-20T14:00}}]'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2023-09-20|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.

This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:Trizek (WMF)|Trizek_(WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]]) 09:23, 15 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25018086 --&gt;

== ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ 2023 ਐਡਿਟ-ਏ-ਥੌਨ ==

ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਵਿਕਿਪੀਡਿਆ 'ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਜਯੰਤੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਐਡਿਟ-ਏ-ਥੌਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਐਡਿਟਾਥਾਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਬਾਰੇ ਨਵੇਂ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਆਈਟਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਅਜਿਹੇ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ [https://docs.google.com/document/d/1dlwnIVuC3D3Y-atRN7DrgH8kxK7cymzaMcf56mVj5KY/edit?usp=sharing ਸੂਚੀ] ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸੁਝਾਅ ਅਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tamanpreet Kaur|Tamanpreet Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tamanpreet Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:02, 16 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ 2 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜਯੰਤੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ 2 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ 11 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ 2023 ਐਡਿਟ-ਏ-ਥੌਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੋ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਦੇ ਭਾਗੀਦਾਰ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਲਿਖ ਦੇਣ। ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tamanpreet Kaur|Tamanpreet Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tamanpreet Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:01, 26 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)

https://meta.wikimedia.org/wiki/Punjabi_Wikimedians/Events/Mahatma_Gandhi_2023_edit-a-thon

===ਟਿੱਪਣੀਆਂ/ਸੁਝਾਅ===
# ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਮਨ ਤੇ ਸਭ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ, ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਤਮਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਾਪੋਜਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਨਾਲ ਸੁਝਾਇਆ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਦਰੁਸਤ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਐਡਿਟ-ਏ-ਥਾਨ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੀ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਸਮੁੱਚਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਇਸ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਜੋ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਸ ਲਈ ਮੈਂ ਹਾਜ਼ਿਰ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਐਡਿਟ-ਆ-ਥਾਨ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਫਤੇ ਲਈ। ਮੇਰੇ ਵੱਲੋਂ {{support}} ਸ਼ੁਕਰੀਆ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:43, 17 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
# {{support}} ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸਦੀ ਸੂਚੀ ਦਾ ਲਿੰਕ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿਓ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 10:13, 17 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#:ਹਾਂਜੀ, ਜ਼ਰੂਰ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tamanpreet Kaur|Tamanpreet Kaur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tamanpreet Kaur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:14, 17 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tulspal|Tulspal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulspal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:35, 17 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{support}} [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Rajdeep ghuman|Rajdeep ghuman]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajdeep ghuman|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:20, 18 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{support}} &lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Segoe Script&quot; size=&quot;4&quot;&gt;&lt;b&gt; [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] &lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;sup&gt;&lt;font face=&quot;Andalus&quot;&gt; ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &amp;#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])&lt;/font&gt;&lt;/sup&gt; 07:18, 21 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
#{{support}} --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Keshuseeker|Keshuseeker]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Keshuseeker|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:47, 25 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)

== Content Translation from English to Punjabi ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਨਵਾਦ ਕਰਕੇ ਲੇਖ ਬਨਾਉਣਾ ==

I used Google translate tool which is quite accurate in translating text from English to punjabi, I want to adjust edit limit for translated text to be able to publish from existing 95% to somewhere 99% both fo paragraphs and overall text for the article.I created a Task no. [[phab:T347789|T347789]] at Phabricator for this ,please support my Task by giving your opinion here or at Phabricator.
ਮੈਂ ਗੂਗਲ ਅਨੁਵਾਦ ਟੂਲ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਉਲਥਾਏ ਲੇਖ ਸੰਭਾਲਣ ਵਿੱਚ ਤਹਿ ਹੱਦ 95% ਤੋਂ 99% ਕਰਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਨੂੰ ਗੂਗਲ ਰਾਹੀਂ ਅਨੁਵਾਦ ਮਸੌਦਾ ਕਾਫ਼ੀ (99%) ਸਹੀ ਲੱਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਫੈਬਰੀਕੇਟਰ ਤੇ ਟਾਸਕ ਨੰ [[phab:T347789|T347789]] ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਤਜਰਬਾਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੂ ਮੇਰਾ ਸੁਝਾਅ ਠੀਕ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਜਾਂ ਫੈਬਰੀਕੇਟਰ ਤੇ ,ਇਸ ਮਸਲੇ ਦੀ ਪਰੋੜਤਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਓ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Guglani|Guglani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Guglani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:51, 1 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
: {{ping|Guglani}} ਜੀ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ Phabricator ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ request ਦਾ ਲਿੰਕ ਇਥੇ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਦਵੋ... ਮੇਹਰਬਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ।- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satpal Dandiwal|Satpal Dandiwal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satpal Dandiwal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:33, 2 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
:::ਧੰਨਵਾਦ ਸਤਪਾਲ ਦੰਦੀਵਾਲ ਜੀ ।ਕੁਲਦੀਪ ਬੁਰਜ ਭਾਈਕੇ ਨੇ ਲਿੰਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਜਾਂ ਦੰਦੀਵਾਲ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਾ ਕੇ 97-98% ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਪਾ ਦੇਵੋ।ਮੇਰਾ ਖਿਆਲ ਹੈ 3-4 ਸਮਰਥਨ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਫੈਬਰੀਕੇਟਰ ਤੇ ਸਰਬਸਾਂਝਾ ਸੁਝਾਅ ( ਜੋ ਵੀ ਨਿਕਲੇ) ਪਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Guglani|Guglani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Guglani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:30, 4 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
: ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੂਗਲ ਅਨੁਵਾਦ ਹੁਣ ਵਧੀਆ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਹੱਦ ਨੂੰ 97% ਜਾਂ 98% ਤਕ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਟਿਕਟ ਦਾ ਲਿੰਕ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 07:09, 3 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)

== Announcing Indic Wikimedia Hackathon 2023 and Invitation to Participate ==

Dear Wikimedians, 

The [[:m:Indic_MediaWiki_Developers_User_Group|Indic MediaWiki Developers User Group]] is happy to announce '''Indic Wikimedia Hackathon 2023 on 16-17 December 2023 in Pondicherry, India'''. 

The event is for everyone who contributes to Wikimedia’s technical spaces code developers, maintainers, translators, designers, technical writers and other related technical aspects. Along with that, contributors who don't necessarily contribute to technical spaces but have good understanding of issues on wikis and can work with developers in addressing them can join too. You can come with a project in mind, join an existing project, or create something new with others. The goal of this event is to bring together technical contributors from India to resolve pending technical issues, bugs, brainstorm on tooling ideas, and foster connections between contributors. 

We have scholarships to support participation of contributors residing in India. The '''scholarship form can be filled at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd_Qqctj7I87QfYt5imc6iPcGPWuPfncCOyAd_OMbGiqxzxhQ/viewform?usp=sf_link and will close at 23:59 hrs on 15 October 2023 (Sunday) [IST].''' 

Please reach out to contact{{@}}indicmediawikidev.org if you have any questions or need support. 

Best, Indic MediaWiki Developers UG, 04:40, 4 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&amp;oldid=25696853 --&gt;

== Image Description Month in India: 1 October to 31st October ==

&lt;small&gt;Apologies for writing in English.&lt;/small&gt;

Dear everyone,

We're excited to invite you to the [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|Image Description Month India]] description-a-thon, set to take place from October 1st to October 31st, 2023. During this event, we'll be focusing on improving image-related content across Wikimedia projects, including Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons.

To stay updated and get involved, please visit our dedicated event page [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event Page]].

Your active participation will be instrumental in enhancing Wikimedia content and making it more accessible to users worldwide. Thank you :) [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:35, 5 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Opportunities open for the Affiliations Committee, Ombuds commission, and the Case Review Committee ==

&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;div style=&quot;margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;&quot;&gt;
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|&quot;ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮੈਟਾ-ਵਿਕੀ ਉੱਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹੋ।&quot;]]

''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/span&gt;''&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Hi everyone! The [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Affiliations Committee]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission]] (OC), and the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Case Review Committee]] (CRC) are looking for new members. These volunteer groups provide important structural and oversight support for the community and movement. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to apply. There is more information about the roles of the groups, the skills needed, and the opportunity to apply on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''Meta-wiki page''']].
&lt;/div&gt; 

ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 16:41, 9 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== A2K Monthly Newsletter for September 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]

Dear Wikimedians,

In September, CIS-A2K successfully completed several initiatives. As a result, A2K has compiled a comprehensive monthly newsletter that highlights the events and activities conducted during the previous month. This newsletter provides a detailed overview of the key information related to our endeavors.

; Conducted events
* Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia
* Relicensing and Digitisation workshop at Govinda Dasa College, Surathkal
* Relicensing and Digitisation workshop at Sayajirao Gaekwad Research Centre, Aurangabad
* Wiki Loves Monuments 2023 Outreach in Telangana
* Mula Mutha Nadi Darshan Photography contest results and exhibition of images
* Train The Trainer 2023

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:52, 10 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਦੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਬੈਠਕ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਆਖਰੀ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ (27 ਅਕਤੂਬਰ) ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਬੈਠਕ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ। ਧੰਨਵਾਦ। '''[[user:kuldeepburjbhalaike|&lt;i style=&quot;color:#FF4500; font-family:sylfaen&quot;&gt;KuldeepBurjBhalaike&lt;/i&gt;]]''' &lt;sup style=&quot;color:#FF4500; font-family:georgia&quot;&gt;([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])&lt;/sup&gt; 17:31, 11 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)

=== ਏਜੰਡਾ ===
# ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੈ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Dugal harpreet|Dugal harpreet]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Dugal harpreet|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:34, 26 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)

=== ਟਿੱਪਣੀ ===
ਤਕਨੀਕੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਬੈਠਕ 28 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ ਜੀ।

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all, 

Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]].

Best,

Katie Chan &lt;br&gt;
Chair of the Elections Committee&lt;br /&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

01:13, 17 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25570445 --&gt;

== A2K Monthly Newsletter for October 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In the month of October, CIS-A2K achieved significant milestones and successfully concluded various initiatives. As a result, we have compiled a comprehensive monthly newsletter to showcase the events and activities conducted during the preceding month. This newsletter offers a detailed overview of the key information pertaining to our various endeavors.

; Conducted events
* Image Description Month in India
* WikiWomen Camp 2023
** WWC 2023 South Asia Orientation Call
** South Asia Engagement
* Wikimedia Commons session for Birdsong members
* Image Description Month in India Training Session

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:25, 7 ਨਵੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

==ਵਿਕੀਪੀਡਿਆ ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ 2023 ਮੀਟਿੰਗ ਰਿਪੋਰਟ==
ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ। [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ 2023|ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ 2023]] ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧੀ 11 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਇਹ ਐਡਿਟਾਥਾਨ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੱਸੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਅਤੇ ਆਰਟੀਕਲ ਬਣਾਏ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਆਰਟੀਕਲ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਉਸ ਆਰਟੀਕਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਲੇਖ/ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ/ਹਵਾਲੇ/ਇਨਫੋਬੌਕਸ ਅਤੇ ਹੋਰ। ਹੋਰ ਜਿਹੜੇ ਆਰਟੀਕਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (TOP VIEWS) ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਕ ਟੂਲ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ। ਜਿਹੜੇ ਆਰਟੀਕਲ ਛੋਟੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ।

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Coming soon: Reference Previews&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
[[File:Example_of_a_Reference_Preview.png|right|300px]]
A new feature is coming to your wiki soon: Reference Previews are popups for references. Such popups have existed on wikis as local gadgets for many years.  Now there is a central solution, available on all wikis, and consistent with the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]].

Reference Previews will be visible to everyone, including readers. If you don’t want to see them, [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|you can opt out]]. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews unless you disable the gadget.

Reference Previews have been a beta feature on many wikis since 2019, and a default feature on some since 2021. Deployment is planned for November 22. 

* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Help page]] 
* [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Project page with more information (in English)]]. 
* Feedback is welcome [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|on this talk page]]. 
-- For [[m:WMDE Technical Wishes|Wikimedia Deutschland’s Technical Wishes]] team,
&lt;section end=&quot;ReferencePreviewsDefault&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 13:11, 15 ਨਵੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25866958 --&gt;

== Movement Charter Discussion  ==

1 ਜਨਵਰੀ 2023, ਸੰਗਰੂਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਆਫਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦੀ ਫੀਡਬੈਕ ਲੈਣ ਲਈ ਦੋ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਤਪਾਲ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰਲਾਲ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਚੈਪਟਰ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਦੀ ਫੀਡਬੈਕ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਸਾਥੀਆਂ ਤੋਂ ਲਈ ਜਾਣੀ  ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀ ਦੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਤਿੰਨ ਆਈ ਚੈਪਟਰ ਬਾਰੇ ਡਿਸਕਸ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਉੱਪਰ ਆਪਣੀ ਫੀਡਬੈਕ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਚੈਪਟਰਾਂ ਦੇ ਲਿੰਕ ਦੋਨੋਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।ਸੋ ਡਿਸਕਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਨ ਮੰਗਲਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 530 ਤੋਂ 630 ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਲਿੰਕ ਮੈਂ ਨੀਚੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੋ ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਉਹ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਫੀਡਬੈਕ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।

https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Content/Glossary

https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Content/Glossary/pa


https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Movement+Charter%2FContent%2FHubs&amp;action=proofread&amp;filter=&amp;language=pa


https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Content/Hubs


https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Movement+Charter%2FContent%2FGlobal+Council&amp;action=proofread&amp;filter=&amp;language=pa


https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Content/Global_Council


Ambassador meeting

Tuesday, 5 Dec  •  17:30–18:30

Google Meet joining info

Video call link:


https://meet.google.com/prc-ferj-yph


[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:FromPunjab|FromPunjab]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:FromPunjab|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:17, 2 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)

== A2K Community Needs Assessment Form ==

In late November, A2K hosted a significant call as part of [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/2023 A2K Needs Assessment Event|WikiConverse India discussions]], aiming to understand the diverse needs of Indian Communities! We deeply appreciate the active participation of every community member, as your valuable suggestions and opinions will be instrumental in shaping A2K's future initiatives. 

To enrich this collaborative effort, we've crafted a [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfFfRvf844FKb1La0UC7fXHzofxrZorpr3QjDGJL1a0iOgXyQ/viewform form]. Your responses will provide key components for a broader needs assessment, offering profound insights into the community's suggestions and guiding A2K’s future plans. We invite you to invest just a few precious minutes in sharing your thoughts, ideas, efforts, and impactful initiatives! If you have any doubts or queries, feel free to reach out to nitesh@cis-india.org. 

Thank you for being an integral part of our vibrant community! Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:44, 5 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Enhancing Your Wikimania 2024 Scholarship Application: Community Call and Volunteer Support ==

Dear Wikimedians,

I hope this message finds you well. A2K is excited to share news about an upcoming A2K initiative to support Indian Wikimedians in the Wikimania 2024 scholarship process.

;Community Call with Experienced Wikimedians:
Join the community call on December 9, 2023, featuring experienced Indian Wikimedians. Gain insights into the Wikimania scholarship process, key application elements, and participate in a Q&amp;A session.

;Volunteer Committee:
A dedicated volunteer committee will assist applicants through Zoom Room Support Sessions, offering one-on-one discussions, personalized feedback, and application enhancement strategies.

For more details and to register:
* Community Call Meta page: [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/December 9, 2023 Call|link]]
* Date: 9 December 2023
* Time: 6:00 PM to 7:30 PM IST

We invite your active participation and look forward to your engagement in this community call. Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:50, 7 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== A2K Monthly Report for November 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

CIS-A2K wrapped up several initiatives in November, and we've compiled a detailed monthly newsletter highlighting the events and activities from the past month. This newsletter provides a comprehensive overview of key information regarding our diverse endeavors.

; Conducted events
* Heritage Walk in 175 year old Pune Nagar Vachan Mandir library
* 2023 A2K Needs Assessment Event
* Train The Trainer Report

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt; Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:54, 11 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;Body&quot;/&gt;Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland
&lt;section end=&quot;Body&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 12:31, 13 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25955829 --&gt;

== PunjabWiki Education Program ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਸਬੰਧੀ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ,

ਉਮੀਦ ਹੈ ਆਪ ਸਭ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਹੋਵੋਗੇ। ਅਗਸਤ 2023 ਤੋਂ ਮੈਂ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਵਿਕੀਪੀਡਿਆ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ Wikimedia Foundation Grant Team ਨੂੰ propose ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਦਾ ਦਿਲੋਂ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਾਂ &quot;ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ&quot; ਖਾਨੇ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੁਸੀਂ [[metawiki:PunjabWiki_Education_Program|ਇਸ ਲਿੰਕ]] ਰਾਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਲਈ ਅਤਿ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗੀ। 

ਧੰਨਵਾਦ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Jagseer S Sidhu|Jagseer S Sidhu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Jagseer S Sidhu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:20, 29 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)

=== ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ===

# ....

=== ਟਿੱਪਣੀਆਂ ===

# ....

== Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.''

Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.&lt;br&gt; 
''Currently, we are only able to conduct interviews in English.''

The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time.

For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.&lt;br&gt;We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite&amp;oldid=26027495 --&gt;

== Reusing references: Can we look over your shoulder? ==

''Apologies for writing in English.''

The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references.

* The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here].
* Interviews can be conducted in English, German or Dutch.
* [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]].
* Sessions will be held in January and February.
* [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.]
* Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment.

We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]]
&lt;!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=25956752 --&gt;

== A2K Monthly Report for December 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In December, CIS-A2K successfully concluded various initiatives, and we have curated an in-depth monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter offers a comprehensive overview of key information, showcasing our diverse endeavors.

; Conducted events
* Digital Governance Roundtable
* Indic Community Monthly Engagement Calls: Wikimania Scholarship Call
* Indic Wikimedia Hackathon 2023
* A2K Meghalaya Visit Highlights: Digitization and Collaboration
* Building Bridges: New Hiring in CIS-A2K
* Upcoming Events
** Upcoming Call: Disinformation and Misinformation in Wikimedia projects

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:54, 12 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== Making MinT a default Machine Translation for your Wikipedia ==

{{int:Hello}} Punjabi Wikipedians!

Apologies as this message is not in your native language, {{int:please-translate}}.

The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] wants to make [[mw:MinT|MinT]] the default machine translation support in Punjabi Wikipedia [[mw:Content_translation|Content Translation]]. MinT uses the [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2/ IndicTrans2] machine translation model, which recently has a new version.

Our proposal to set MinT as the default machine translation service in this Wikipedia will expose contributors to open source service by default and allow them to switch to other services if they prefer those services. Contributors can decide to switch to another translation service that is not default if they prefer the service, which will be helpful in analysing user preferences in the future.

The WMF Language team is requesting feedback from members of this community in this thread if making the MinT the default translation service is okay in Punjabi Wikipedia. If there are no objections to the above proposal. In that case, MinT will become the default machine translation in this Wikipedia by the 6th of February 2024.

Thank you for your feedback.

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:UOzurumba (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:51, 17 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC) On behalf of the WMF Language team.

== Feminism and Folklore 2024 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2024, to March 31, 2024 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:26, 18 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:26, 18 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=23942484 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:08, 19 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== A new feature for previewing references on your wiki ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Page Previews and Reference Previews.png|alt=Montage of two screenshots, one showing the Reference Previews feature, and one showing the Page Previews feature|right|350x350px]]
''Apologies for writing in English. If you can translate this message, that would be much appreciated.''

Hi. As announced some weeks ago &lt;sup&gt;[&lt;nowiki/&gt;[[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CNPRQE2IG5ZNAVAOHBMF4AXXRLGJE6UT/|1]]] [&lt;nowiki/&gt;[[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|2]]]&lt;/sup&gt;, Wikimedia Deutschland’s [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team introduced [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] to many wikis, including this one. This feature shows popups for references in the article text.  

While this new feature is already usable on your wiki, most people here are not seeing it yet because your wiki has set [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Relation to gadgets|a gadget as the default]] for previewing references. We plan to remove the default flag from the gadget on your wiki soon. This means: 

* The new default for reference popups on your wiki will be Reference Previews. 
* However, if you want to keep using the gadget, you can still enable it in [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|your personal settings]].
The benefit of having Reference Previews as the default is that the user experience will be consistent across wikis and with the [[mw:Special:MyLanguage/Page_Previews|Page Previews feature]], and that the software will be easier to maintain overall. 

This change is planned for February 14. If you have concerns about this change, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|please let us know on this talk page]] by February 12. – Kind regards, [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]], 09:30, 23 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johanna_Strodt_(WMDE)/MassMessageRecipients&amp;oldid=26116190 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,

I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. 

Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 17:00, 31 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=25853527 --&gt;

== A2K Monthly Report for January 2024 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Feel free to translate into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In January, CIS-A2K successfully concluded several initiatives, and we are pleased to present a comprehensive monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter provides an extensive overview of key information, highlighting our diverse range of endeavors.

; Conducted Events

* Roundtable on Digital Cultures
* Discussion on Disinformation and Misinformation in Wikimedia Projects
* Roundtable on Digital Access

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 19:17, 9 ਫ਼ਰਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. 

A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks.

Please look forward to hearing about the next steps soon.

On behalf of the UCoC Project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:23, 12 ਫ਼ਰਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26160150 --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26166467 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Hello all,

I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement.

Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]].

On behalf of the UCoC project team,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 5 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26276337 --&gt;

== Movement charter Final stage Grant ==

ਮੂਵਮੈਂਟ ਐੰਬੈਸਡਰ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਤੋਂ ਨੋਮੀਨੇਸ਼ਨ ਲਈ ਕਾਲ ਆਈ ਹੈ । ਮੈਂ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਆਈਟਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਹੀ ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਫਾਈਨਲ ਸਟੇਜ ਹੈ, ਮੈਂ ਇਸ ਲਈ ਆਪਣਾ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਦੁਬਾਰਾ ਤੋਂ ਪਾ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਚਰਚਾ ਕਰਨੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹਨ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਅਗਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਏਜੰਡਾ ਵੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਮੈਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਗਰਾਂਟ ਮੈਟਾ ਪੇਜ ਦਾ ਲਿੰਕ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਾਂਗੀ।

ਧੰਨਵਾਦ।

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:FromPunjab|FromPunjab]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:FromPunjab|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:38, 9 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
: ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]''
: ''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;''
Dear all,

This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. 

Here are the key planned dates:

*  May 2024: Call for candidates and call for questions
*  June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5]
*  June-August 2024: Campaign period
*  End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period
*  October–November 2024: Background check of selected candidates
*  Board's Meeting in December 2024: New trustees seated

Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan.

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]].

Best regards,

[[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group)

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]19:57, 12 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=26349432 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read-only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.

All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2024-03-20|en}}'''. The test will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2024-03-20|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.

This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

[[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 00:01, 15 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=25636619 --&gt;

== Global ban proposal for Slowking4 ==


Hello. This is to notify the community that there is an ongoing global ban proposal for [[User:Slowking4]] who has been active on this wiki. You are invited to participate at [[metawiki:Requests for comment/Global ban for Slowking4 (2)|m:Requests for comment/Global ban for Slowking4 (2)]]. Thank you. [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Seawolf35|Seawolf35]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Seawolf35|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:20, 15 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)

== A2K Monthly Report for February 2024 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Feel free to translate into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

In February, CIS-A2K effectively completed numerous initiatives, and we are delighted to share a detailed monthly newsletter encapsulating the events and activities from the previous month. This newsletter offers a thorough glimpse into significant updates, showcasing the breadth of our varied undertakings.

; Collaborative Activities and Engagement

* Telugu Community Conference 2024
* International Mother Language Day 2024 Virtual Meet
* Wiki Loves Vizag 2024

; Reports

* Using the Wikimedia sphere for the revitalization of small and underrepresented languages in India
* Open Movement in India (2013-23): The Idea and Its Expressions Open Movement in India 2013-2023 by Soni

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:12, 18 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;

== CIS-A2K announcing Community Collaborations program ==

&lt;small&gt;Please feel free to translate this into your preferred language.&lt;/small&gt;

Dear Wikimedians,

Exciting news from A2K! We're thrilled to announce that CIS-A2K is now seeking proposals for collaborative projects and activities to advance Indic Wikimedia projects. If you've got some interesting ideas and are keen on co-organizing projects or activities with A2K, we'd love to hear from you.

Check out all the details about requirements, process, timelines, and proposal drafting guidelines right [[m:CIS-A2K/Community Collaboration|here]].

We're looking forward to seeing your proposals and collaborating to boost Indic Wikimedia projects and contribute even more to the open knowledge movement.

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:25, 18 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;

== Movement Charter Draft ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ,

ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਡਰਾਫਟ ਤੁਹਾਡੀ ਸਮੀਖਿਆ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਹ 2030 ਰਣਨੀਤੀ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ ਹੈ । ਮੇਰੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਫੀਡਬੈਕ ਸਾਂਝੀ ਕਰੋ। ਅਸੀਂ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ, ਆਪਣੀ ਫੀਡਬੈਕ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।ਮੈਂ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚਾਰਟਰ ਤੇ ਪੂਰੇ ਖਰੜੇ ਦਾ ਲਿੰਕ ਨੀਚੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

[[meta:Movement_Charter]]

ਆਨਲਾਈਨ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਮੇਰੀ ਸਭ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਕੇ ਅਗਲੇ ਹਫਤੇ ਦੀ ਕੋਈ ਤਰੀਕ ਫਾਈਨਲ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ। [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:FromPunjab|FromPunjab]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:FromPunjab|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:29, 4 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)

== A2K Monthly Report for March 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

A2K is pleased to present its  monthly newsletter for March, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K during the month. This newsletter provides a comprehensive overview of the events and activities conducted, giving you insight into our collaborative efforts and engagements.

; Collaborative Activities and Engagement
* [[Commons:Wiki Loves Vizag 2024|Wiki Loves Vizag: Fostering Open Knowledge Through Photography]]

; Monthly Recap
* [[:m:CIS-A2K/Events/She Leads|She Leads Program (Support)]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/WikiHour: Amplifying Women's Voices|WikiHour: Amplifying Women's Voices (Virtual)]]
* [[:m:Wikimedia India Summit 2024|Wikimedia India Summit 2024]]
* [[:m:CIS-A2K/Institutional Partners/Department of Language and Culture, Government of Telangana|Department of Language and Culture, Government of Telangana]]

; From the Team- Editorial
; Comic

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:17, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&amp;oldid=23719485 --&gt;</text>
      <sha1>eik9xeqco7rkrffjposzi1ylmbdzn5y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲੰਡਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16279</id>
    <revision>
      <id>750279</id>
      <parentid>729361</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:36:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Balwant CHT</username>
        <id>47087</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>history</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29284" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name              = ਲੰਡਨ
|image_skyline = London collage.jpg
| settlement_type = ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ
| image_caption = ਘੜੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਉੱਪਰੋਂ: ਲੰਡਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਦੂਰ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਟਰੀਫਲਗਰ ਸਕੁਏਅਰ, ਲੰਡਨ ਆਈ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰਾਊਂਡਏਲ ਦੇ ਨਾਲ ਏਲੀਜ਼ਾਬੇਥ ਟਾਵਰ
&lt;!-- maps and coordinates --&gt;
| map_caption          = 
| pushpin_map             = 
| coordinates          = {{coord|51|30|26|N|0|7|39|W|region:GB|display=inline,title}}
| subdivision_type     = ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਰਾਜ
| subdivision_name     = {{flag|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ}}
| subdivision_type1    = ਦੇਸ਼
| subdivision_type2    = ਖੇਤਰ
| subdivision_name1    = {{flag|ਇੰਗਲੈਂਡ}}
| subdivision_name2    = ਗ੍ਰੇਟਰ&amp;nbsp;ਲੰਡਨ
| established_title    = ਰੋਮਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ
| established_date     = {{circa}}43 ਈ. (ਲੰਡੀਨੀਅਮ ਵਜੋਂ)
| seat_type            = ਦੇਸ਼
| seat                 = ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ &amp; ਗ੍ਰੇਟਰ&amp;nbsp;ਲੰਡਨ
| parts_type           = ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ
| parts                = ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ &amp; 32&amp;nbsp;ਨਗਰ
| government_type      = ਵਿਵਸਥਿਤ ਅਧਿਕਾਰ
| governing_body       = ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ
| leader_title         = ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਸੰਸਥਾ
| leader_name          = ਲੰਡਨ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ
| leader_title1        = ਮੇਅਰ
| leader_name1         = 
| total_type           = ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ
| area_footnotes       = 
| area_total_km2       = 1572
| area_metro_km2       =
| area_blank1_title    = ਸ਼ਹਿਰੀ
| area_blank1_km2      = 1737.9
| area_blank2_title    = ਮੈਟਰੋ
| area_blank2_km2      = 8382
| elevation_footnotes  =&lt;ref name = Elevation&gt;
{{Cite journal |url=http://www.wunderground.com/cgi-bin/findweather/getForecast?query=pws:IGREATER13 |title=London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Bloomsbury) |publisher=The Weather Underground, Inc. |accessdate=22 August 2014 |format=online |ref=harv}}&lt;/ref&gt;
| elevation_m          = 35
| population_total     = 8,787,892
| population_as_of     = 2016
| population_footnotes = 
| population_density_km2  = 5,590
| population_blank1_title = ਸ਼ਹਿਰੀ
| population_blank1       = 9,787,426
| population_blank2_title = ਮੈਟਰੋ
| population_blank2       = 14,040,163&lt;ref name=&quot;appsso.eurostat.ec.europa.eu show&quot;&gt;{{cite web |url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=met_pjanaggr3&amp;lang=en |title=Metropolitan Area Populations |publisher=Eurostat |date=16 November 2017 |accessdate=17 November 2017}}&lt;/ref&gt;
| population_demonym      = ਲੰਡਨੀਅਰ&lt;br&gt;ਕੋਕਨੀ &lt;small&gt;(ਬੋਲਚਾਲ)&lt;/small&gt;
| demographics_type1 = GVA {{nobold|(2016)}}
| demographics1_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ons.gov.uk/economy/grossvalueaddedgva/datasets/regionalgrossvalueaddedincomeapproach|title=Regional gross value added (income approach) - Office for National Statistics|website=www.ons.gov.uk}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title1  = ਕੁੱਲ
| demographics1_info1  = £396 ਬਿਲੀਅਨ (US$531 ਬਿਲੀਅਨ)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=378&amp;From=GBP&amp;To=USD|title=XE: Convert GBP/USD. United Kingdom Pound to United States Dollar|website=www.xe.com}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title2  = ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ
| demographics1_info2  = £45,046 (US$60,394)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=45046&amp;From=GBP&amp;To=USD|title=XE: Convert GBP/USD. United Kingdom Pound to United States Dollar|website=www.xe.com}}&lt;/ref&gt;
| postal_code_type     = ਪੋਸਟਕੋਡ ਖੇਤਰ
| postal_code          =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title =  22 ਖੇਤਰ
  | {{postcode|E}}, {{postcode|EC}}, {{postcode|N}}, {{postcode|NW}}, {{postcode|SE}}, {{postcode|SW}}, {{postcode|W}}, {{postcode|WC}}, {{postcode|BR}},  {{postcode|CR}}, {{postcode|DA}}, {{postcode|EN}}, {{postcode|HA}}, {{postcode|IG}}, {{postcode|KT}}, {{postcode|RM}}, {{postcode|SM}},  {{postcode|TW}}, {{postcode|UB}}, {{postcode|WD}}
  | ({{postcode|CM}}, {{postcode|TN}}; ''ਅੰਸ਼ਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ'')
 }}
| area_code            =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title = 9 ਖੇਤਰ ਕੋਡ
  | 020, 01322, 01689, 01708, 01737, 01895, 01923, 01959, 01992
 }}
| leader_title2       = ਲੰਡਨ&amp;nbsp;ਅਸੰਬਲੀ
| leader_name2        = 14 ਚੋਣ ਖੇਤਰ
| leader_title3       = ਯੂ.ਕੇ.&amp;nbsp;ਸੰਸਦ
| leader_name3        = 73 ਚੋਣ ਖੇਤਰ
| leader_title4       = ਯੂਰਪੀ&amp;nbsp;ਸੰਸਦ
| leader_name4        = ਲੰਡਨ ਹਲਕਾ
| timezone            = ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਮੀਨ ਸਮਾਂ
| utc_offset          = ±00:00{{!}}UTC
| timezone_DST        = ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸਮਾਂ
| utc_offset_DST      = +1
| blank_name_sec1  = Police
| blank_info_sec1     = ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਪੁਲਿਸ
| blank1_name_sec1  = 
| blank1_info_sec1     = 
| blank_name_sec2     = GeoTLD
| blank_info_sec2     = .london
| website             = [https://london.gov.uk/ london.gov.uk]
}}

'''ਲੰਡਨ''' ({{IPAc-en|audio=En-uk-London.ogg|ˈ|l|ʌ|n|d|ə|n}}) [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/london?showCookiePolicy=true |title=London |accessdate=23 September 2014 |publisher=Collins Dictionary |date=n.d.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |title=The World Factbook |date=1 February 2014 |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=23 February 2014 |archive-date=7 ਜਨਵਰੀ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190107065049/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਥੇਮਜ਼ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੋਮਨ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂਮ &quot;ਲੰਡੇਨੀਅਮ&quot; ਰੱਖਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;london_001&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm |date=n.d. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080322235536/http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm |title=Roman London |publisher=Museum of London |archivedate=22 March 2008 |deadurl=yes |df=dmy}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਲ, ਸਿਟੀ ਆਫ ਲੰਡਨ, ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ {{convert|1.12|sqmi|adj=on}} ਮੱਧਕਾਲ ਸੀਮਾਵਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਂਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-23518687 |title=London Government Act: Essex, Kent, Surrey and Middlesex 50 years on |work=BBC News |author=Joshua Fowler |date=5 July 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bromleytimes.co.uk/news/the_big_debate_is_bromley_in_london_or_kent_1_2266055 |title=The big debate: Is Bromley in London or Kent? |work=Bromley Times |author=Laurence Cawley |date=1 August 2013 |access-date=12 ਮਈ 2018 |archive-date=19 ਅਪ੍ਰੈਲ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419220222/http://www.bromleytimes.co.uk/news/the_big_debate_is_bromley_in_london_or_kent_1_2266055 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.croydonadvertiser.co.uk/Croydon-London-Croydon-Surrey/story-15224175-detail/story.html |archive-url= https://web.archive.org/web/20140714212138/http://www.croydonadvertiser.co.uk/Croydon-London-Croydon-Surrey/story-15224175-detail/story.html |dead-url= yes |archive-date= 14 July 2014 |title=Croydon, London or Croydon, Surrey? |work=Croydon Advertiser |author=Joanna Till |date=14 February 2012}}&lt;/ref&gt; ਇਸਨੂੰ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;region&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 |title=Government Offices for the English Regions, Fact Files: London |publisher=Office for National Statistics |accessdate=4 May 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080124102915/http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 |archivedate=24 January 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;elcock&quot;&gt;{{Cite book |last=Elcock |first=Howard |title=Local Government: Policy and Management in Local Authorities |url=https://archive.org/details/localgovernmentp0000elco |publisher=Routledge |location=London |year=1994 |isbn=978-0-415-10167-7 |page=368 |ref=harv}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮੇਅਰ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅਸੈਂਬਲੀ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;politics_uk&quot;&gt;{{Cite book |last1=Jones |first1=Bill |last2=Kavanagh |first2=Dennis |last3=Moran |first3=Michael |last4=Norton |first4=Philip |title=Politics UK |url=https://archive.org/details/politicsuk0000unse |publisher=Pearson Education |year=2007 |isbn=978-1-4058-2411-8 |page=[https://archive.org/details/politicsuk0000unse/page/868 868] |ref=harv |location=Harlow}}&lt;/ref&gt;&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;The London Mayor is not to be confused with the Lord Mayor of London who heads the City of London Corporation, which administers the City of London.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Lieutenancies Act 1997&lt;/ref&gt;

ਲੰਡਨ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੋਇਆ ਗਲੋਬਲ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ,&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theguardian.com/uk/shortcuts/2013/mar/10/london-capital-of-world-divorce-breakfast |title=London: the everything capital of the world |work=The Guardian |author=Adewunmi, Bim |date=10 March 2013 |location=London}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://moreintelligentlife.co.uk/content/ideas/john-parker/what-capital-world?page=full |title=What's The Capital Of The World? |publisher=More Intelligent Life |accessdate=4 July 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922132807/http://moreintelligentlife.co.uk/content/ideas/john-parker/what-capital-world?page=full |archivedate=22 September 2013 |df=}}&lt;/ref&gt; ਜੋ ਕਿ ਕਲਾ, ਕਾਮਰਸ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਫੈਸ਼ਨ, ਫਾਇਨਾਂਸ, ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਮੀਡੀਆ, ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਯਾਤਰਾਸਥੱਲ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪੱਖੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.forbes.com/pictures/edgl45ghmd/no-1-london |title=The World's Most Influential Cities 2014 |accessdate=2 March 2015 |publisher=Forbes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/gpci/index_e.html |title=Global Power City Index 2014 |accessdate=2 March 2015 |publisher=Institute for Urban Strategies&amp;nbsp;– The Mori Memorial Foundation}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/london-is-the-most-desirable-city-in-the-world-to-work-in-study-finds-9779868.html |title=London is 'the most desirable city in the world to work in', study finds |accessdate=2 March 2015 |newspaper=The Independent |location=London |author=Dearden, Lizzie |date=7 October 2014}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿੱਤੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;bloomberg&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-09-26/london-remains-ahead-of-new-york-as-top-global-financial-center |title=The Global Financial Centers Index measures cities |date=September 2016 |publisher=Alex Tanzi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;GFCI&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |title=The Global Financial Centres Index 18 |date=September 2015 |publisher=Long Finance |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mastercard&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.mastercard.com/us/company/en/insights/pdfs/2008/MCWW_WCoC-Report_2008.pdf |title=Worldwide Centres of Commerce Index 2008 |publisher=Mastercard}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Global Financial Centres Index 18&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |title=Global Financial Centres Index 18 |publisher=[[Z/Yen]] |year=2015 |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਇਸਦਾ ਜੀਡੀਪੀ ਖੇਤਰ ਪੱਖੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ/ਛੇਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੈ।&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;Rankings of cities by metropolitan area GDP can vary as a result of differences in the definition of the boundaries and population sizes of the areas compared, exchange rate fluctuations and the method used to calculate output. London and Paris are of broadly similar size in terms of total economic output which can result in third party sources varying as to which is the fifth-largest city GDP in the world. A report by the McKinsey Global Institute published in 2012 estimated that London had a city GDP of US$751.8 billion in 2010, compared to US$764.2 billion for Paris, making them respectively the sixth- and fifth-largest in the world. A report by PricewaterhouseCoopers published in November 2009 estimated that London had a city GDP measured in purchasing power parity of US$565 billion in 2008, compared to US$564 billion for Paris, making them respectively the fifth- and sixth-largest in the world. The McKinsey Global Institute study used a metropolitan area with a population of 14.9 million for London compared to 11.8 million for Paris, whilst the PricewaterhouseCoopers study used a metropolitan area with a population of 8.59 million for London compared to 9.92 million for Paris.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;forpolgdp&quot;&gt;{{cite news |url=https://foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025 |title=The Most Dynamic Cities of 2025 |accessdate=28 September 2012 |work=Foreign Policy |location=Washington DC |date=September–October 2012 |archive-date=28 ਅਗਸਤ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120828041241/http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Global city GDP rankings 2008-2025&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx |title=Global city GDP rankings 2008–2025 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=16 November 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101128085345/http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx |archivedate=28 November 2010 |deadurl=yes |df=dmy}}&lt;/ref&gt; 

ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=london_006&gt;{{cite web |url=http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm |title=Languages spoken in the UK population |publisher=National Centre for Language |accessdate=6 June 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0PFX8H?url=http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm |archivedate=19 May 2011 |deadurl=yes |df=dmy}}{{webarchive|format=addlarchives|url=https://web.archive.org/web/20050213180755/http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm|date=13 February 2005}}&lt;/ref&gt; ਇਸਦੀ ਅਨੁਮਾਨਤ ਮਿਡ-2016 ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਜਨਸੰਖਿਆ (ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ) 8,787,892 ਸੀ,&lt;ref name=&quot;ons-pop-estimates&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/datasets/populationestimatesforukenglandandwalesscotlandandnorthernireland |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland |last= |first= |date=22 June 2017 |website= |publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2017}}&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ&lt;ref name=&quot;largest_city_eu&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 |title=Largest EU City. Over 7&amp;nbsp;million residents in 2001 |publisher=Office for National Statistics |accessdate=28 June 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5Qd8V9JhM?url=http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 |archivedate=26 July 2007 |deadurl=no |df=dmy}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 13.4% ਹਿੱਸਾ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://data.london.gov.uk/datastore/applications/focus-london-population-and-migration |archive-url=https://web.archive.org/web/20101016225915/http://data.london.gov.uk/datastore/applications/focus-london-population-and-migration |dead-url=yes |archive-date=16 October 2010 |title=Focus on London&amp;nbsp;– Population and Migration &amp;#124; London DataStore |publisher=Greater London Authority |accessdate=10 February 2012 |df=dmy}}&lt;/ref&gt; 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ 9,787,426 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। [[ਪੈਰਿਸ]] ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;urbanpopulation&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nomisweb.co.uk/articles/747.aspx |title=2011 Census – Built-up areas |publisher=ONS |accessdate=29 June 2013}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਖੇਤਰ 2016 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 14,040,163 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ ''ਸ਼ਹਿਰ-ਖੇਤਰ'' (ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ) ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ 22.7 ਮਿਲੀਅਨ।&lt;ref name=&quot;gla-plan-2015&quot;&gt;{{cite web |title=The London Plan (March 2015) |url=https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/london-plan/current-london-plan/london-plan-chapter-two-londons-places/policy-22 |website=London.gov.uk |publisher=The Greater London Authority |accessdate=27 January 2017 |archive-date=2 ਫ਼ਰਵਰੀ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170202042656/https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/london-plan/current-london-plan/london-plan-chapter-two-londons-places/policy-22 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AECOM_Cities_London_2065&quot;&gt;{{cite web |title=A Manifesto for Long Term Growth of the London City Region |url=http://www.aecom.com/wp-content/uploads/2015/10/AECOM_Cities_London_2065_Manifesto.pdf |website=aecom.com |publisher=AECOM |accessdate=27 January 2017}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ 1831 ਤੋਂ 1925 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।&lt;ref name=london_030&gt;{{cite web |url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/i-m/london4.html |title=London: The greatest city |publisher=Channel 4 |accessdate=12 October 2008 |ref=harv |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0g3KOn?url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/i-m/london4.html |archivedate=19 May 2011 |deadurl=no |df=dmy}}&lt;/ref&gt;

ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ; ਕੇਊ ਗਾਰਡਨ; ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਦੇ ਪੈਲੇਸ, ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਮਾਰਗਰੇਟ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਹ ਸਾਈਟ; ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਾ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਆਬਜਰਵੇਟਰੀ, ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਪ੍ਰਾਈਮ ਮੈਰੀਡੀਅਨ, 0 ° ਲੰਬਕਾਰ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿੱਚ ਮੀਨ ਟਾਈਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ)।&lt;ref name=london_005&gt;{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/gb |title=Lists: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland |publisher=[[UNESCO]] |accessdate=26 November 2008}}&lt;/ref&gt; ਹੋਰ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ [[ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲਸ]], [[ਲੰਡਨ ਆਈ]], ਪਿਕਕਾਡੀਲੀ ਸਰਕਸ, ਸੈਂਟ ਪੌਲੀਜ਼ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ, ਟਰਫਲਗਰ ਸਕਵੇਅਰ ਅਤੇ ਦ ਸ਼ਾਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਲੰਡਨ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ, ਨੈਚੂਰਲ ਹਿਸਟਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਐਂਡ ਥਿਏਟਰਜ਼ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ, ਗੈਲਰੀਆਂ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਖੇਡ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&amp;story=E8821201275286&amp;title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate%2C+Says+Report |title=West End Must Innovate to Renovate, Says Report |accessdate=15 November 2010 |work=What's On Stage |date=25 January 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0S4x3M?url=http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&amp;story=E8821201275286&amp;title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate,+Says+Report |archivedate=19 May 2011 |location=London |deadurl=yes |df=}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ। 

== '''ਇਤਿਹਾਸ''' ==

=== ਮੂਲ ===
ਰੋਮਨ ਫੌਜਾਂ ਨੇ 43 ਈਸਵੀ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਥਾਂ 'ਤੇ &quot;ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ। ਟੇਮਜ਼ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਇਸ ਦੇ ਪੁਲ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੜਕੀ ਗਠਜੋੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਰੋਮਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੇ ਤਿਆਗ ਤੱਕ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਲੈਸਲੀ ਵੈਲੇਸ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਪਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖੁਦਾਈ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੂਰਵ-ਰੋਮਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, &quot;ਲੰਡਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਮਨ ਬੁਨਿਆਦ ਲਈ ਦਲੀਲਾਂ ਹੁਣ ਆਮ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹਨ।&quot;&lt;ref&gt;{{Citation |title=History of London |date=2024-03-14 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=History_of_London&amp;oldid=1213641259 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt;

ਇਸਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ, ਰੋਮਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 45,000-60,000 ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੈਨੀਆ, ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਯੂਰਪ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-34809804|title=DNA study finds London was ethnically diverse from start|date=2015-11-23|work=BBC News|access-date=2024-04-12|language=en-GB}}&lt;/ref&gt; ਰੋਮਨਾਂ ਨੇ 190 ਅਤੇ 225 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਰੋਮਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਅੱਜ ਦੇ ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਦੇ ਲੁਡਗੇਟ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਟੇਮਜ਼ ਨੂੰ ਅਣ-ਛੇੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੌੜਾ ਸੀ। ਇਹ ਅੱਜ ਹੈ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਨਾਲ। ਰੋਮਨ ਨੇ ਅੱਜ ਦੇ ਲੰਡਨ ਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਨੇੜੇ 50 ਈਸਵੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

==ਗੈਲਰੀ==
&lt;gallery&gt;
File:Aerial Tower of London.jpg|thumb|ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ, ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਾਸਲ ਦਾ ਹਵਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼
File:30 St Mary Axe from Leadenhall Street.jpg|thumb|left|upright|30 ਸੇਂਟ ਮੈਰੀ ਐਕਸ, ਜਿਸਨੂੰ &quot;ਘੇਰਕੀਨ&quot; ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੈਂਟ ਐਂਡਰਿਊ ਅੰਡਰਸ਼ਾਫਟ ਤੇ ਟਾਵਰ। ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੁਆਰਾ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਆਧੁਨਿਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
File:Trafalgar Square by Christian Reimer.jpg|thumb|ਟ੍ਰੈਫਲਗਰ ਚੌਂਕ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਝਰਨੇ, ਨੈਲਸਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਕਾਲਮ ਨਾਲ
File:Aerial view of Hyde Park.jpg|thumb|ਹੈਡ ਪਾਰਕ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
File:St James's Park Lake – East from the Blue Bridge - 2012-10-06.jpg|thumb|ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਪਾਰਕ ਲੇਕ
&lt;/gallery&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
{{Sister project links|voy=London}}
* [http://www.london.gov.uk/ London.gov.uk&amp;nbsp;– ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ]
* [http://www.visitlondon.com/ VisitLondon.com]&amp;nbsp;– ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਸਾਈਟ
* [http://www.tfl.gov.uk/ Transport for London] (TfL)&amp;nbsp;– city transport authority
* [http://www.museumoflondon.org.uk/ ਲੰਡਨ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]
* [http://www.britishpathe.com/search/query/london British Pathé] – 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਲੰਡਨ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਫਿਲਮਾਂ ਵਾਲੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲਟੇਡ ਆਰਕਾਈਵ
* [http://www.british-history.ac.uk/place.aspx?region=1 London] in ''[[British History Online]]'', with links to numerous authoritative online sources
* [http://mapoflondon.uvic.ca/ Map of Early Modern London] – ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੇ ਲੰਡਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ
* [http://www.bbc.co.uk/programmes/p00546w3 &quot;London&quot;], ''In Our Time'', BBC Radio 4 discussion with Peter Ackroyd, Claire Tomalin and Iain Sinclair (28 September 2000)
* {{osmrelation-inline|175342}}

{{ਅਧਾਰ}}
{{ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}}
{{ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੂਰਪ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਗਲੈਂਡ]]</text>
      <sha1>ss7h6bn7ffgfs97ilw24y5e3zulucfm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750281</id>
      <parentid>750279</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:50:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Balwant CHT</username>
        <id>47087</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>decline of london</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32991" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name              = ਲੰਡਨ
|image_skyline = London collage.jpg
| settlement_type = ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ
| image_caption = ਘੜੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਉੱਪਰੋਂ: ਲੰਡਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਦੂਰ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਟਰੀਫਲਗਰ ਸਕੁਏਅਰ, ਲੰਡਨ ਆਈ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰਾਊਂਡਏਲ ਦੇ ਨਾਲ ਏਲੀਜ਼ਾਬੇਥ ਟਾਵਰ
&lt;!-- maps and coordinates --&gt;
| map_caption          = 
| pushpin_map             = 
| coordinates          = {{coord|51|30|26|N|0|7|39|W|region:GB|display=inline,title}}
| subdivision_type     = ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਰਾਜ
| subdivision_name     = {{flag|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ}}
| subdivision_type1    = ਦੇਸ਼
| subdivision_type2    = ਖੇਤਰ
| subdivision_name1    = {{flag|ਇੰਗਲੈਂਡ}}
| subdivision_name2    = ਗ੍ਰੇਟਰ&amp;nbsp;ਲੰਡਨ
| established_title    = ਰੋਮਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ
| established_date     = {{circa}}43 ਈ. (ਲੰਡੀਨੀਅਮ ਵਜੋਂ)
| seat_type            = ਦੇਸ਼
| seat                 = ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ &amp; ਗ੍ਰੇਟਰ&amp;nbsp;ਲੰਡਨ
| parts_type           = ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ
| parts                = ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ &amp; 32&amp;nbsp;ਨਗਰ
| government_type      = ਵਿਵਸਥਿਤ ਅਧਿਕਾਰ
| governing_body       = ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ
| leader_title         = ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਸੰਸਥਾ
| leader_name          = ਲੰਡਨ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ
| leader_title1        = ਮੇਅਰ
| leader_name1         = 
| total_type           = ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ
| area_footnotes       = 
| area_total_km2       = 1572
| area_metro_km2       =
| area_blank1_title    = ਸ਼ਹਿਰੀ
| area_blank1_km2      = 1737.9
| area_blank2_title    = ਮੈਟਰੋ
| area_blank2_km2      = 8382
| elevation_footnotes  =&lt;ref name = Elevation&gt;
{{Cite journal |url=http://www.wunderground.com/cgi-bin/findweather/getForecast?query=pws:IGREATER13 |title=London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Bloomsbury) |publisher=The Weather Underground, Inc. |accessdate=22 August 2014 |format=online |ref=harv}}&lt;/ref&gt;
| elevation_m          = 35
| population_total     = 8,787,892
| population_as_of     = 2016
| population_footnotes = 
| population_density_km2  = 5,590
| population_blank1_title = ਸ਼ਹਿਰੀ
| population_blank1       = 9,787,426
| population_blank2_title = ਮੈਟਰੋ
| population_blank2       = 14,040,163&lt;ref name=&quot;appsso.eurostat.ec.europa.eu show&quot;&gt;{{cite web |url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=met_pjanaggr3&amp;lang=en |title=Metropolitan Area Populations |publisher=Eurostat |date=16 November 2017 |accessdate=17 November 2017}}&lt;/ref&gt;
| population_demonym      = ਲੰਡਨੀਅਰ&lt;br&gt;ਕੋਕਨੀ &lt;small&gt;(ਬੋਲਚਾਲ)&lt;/small&gt;
| demographics_type1 = GVA {{nobold|(2016)}}
| demographics1_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ons.gov.uk/economy/grossvalueaddedgva/datasets/regionalgrossvalueaddedincomeapproach|title=Regional gross value added (income approach) - Office for National Statistics|website=www.ons.gov.uk}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title1  = ਕੁੱਲ
| demographics1_info1  = £396 ਬਿਲੀਅਨ (US$531 ਬਿਲੀਅਨ)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=378&amp;From=GBP&amp;To=USD|title=XE: Convert GBP/USD. United Kingdom Pound to United States Dollar|website=www.xe.com}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title2  = ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ
| demographics1_info2  = £45,046 (US$60,394)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=45046&amp;From=GBP&amp;To=USD|title=XE: Convert GBP/USD. United Kingdom Pound to United States Dollar|website=www.xe.com}}&lt;/ref&gt;
| postal_code_type     = ਪੋਸਟਕੋਡ ਖੇਤਰ
| postal_code          =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title =  22 ਖੇਤਰ
  | {{postcode|E}}, {{postcode|EC}}, {{postcode|N}}, {{postcode|NW}}, {{postcode|SE}}, {{postcode|SW}}, {{postcode|W}}, {{postcode|WC}}, {{postcode|BR}},  {{postcode|CR}}, {{postcode|DA}}, {{postcode|EN}}, {{postcode|HA}}, {{postcode|IG}}, {{postcode|KT}}, {{postcode|RM}}, {{postcode|SM}},  {{postcode|TW}}, {{postcode|UB}}, {{postcode|WD}}
  | ({{postcode|CM}}, {{postcode|TN}}; ''ਅੰਸ਼ਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ'')
 }}
| area_code            =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title = 9 ਖੇਤਰ ਕੋਡ
  | 020, 01322, 01689, 01708, 01737, 01895, 01923, 01959, 01992
 }}
| leader_title2       = ਲੰਡਨ&amp;nbsp;ਅਸੰਬਲੀ
| leader_name2        = 14 ਚੋਣ ਖੇਤਰ
| leader_title3       = ਯੂ.ਕੇ.&amp;nbsp;ਸੰਸਦ
| leader_name3        = 73 ਚੋਣ ਖੇਤਰ
| leader_title4       = ਯੂਰਪੀ&amp;nbsp;ਸੰਸਦ
| leader_name4        = ਲੰਡਨ ਹਲਕਾ
| timezone            = ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਮੀਨ ਸਮਾਂ
| utc_offset          = ±00:00{{!}}UTC
| timezone_DST        = ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸਮਾਂ
| utc_offset_DST      = +1
| blank_name_sec1  = Police
| blank_info_sec1     = ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਪੁਲਿਸ
| blank1_name_sec1  = 
| blank1_info_sec1     = 
| blank_name_sec2     = GeoTLD
| blank_info_sec2     = .london
| website             = [https://london.gov.uk/ london.gov.uk]
}}

'''ਲੰਡਨ''' ({{IPAc-en|audio=En-uk-London.ogg|ˈ|l|ʌ|n|d|ə|n}}) [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/london?showCookiePolicy=true |title=London |accessdate=23 September 2014 |publisher=Collins Dictionary |date=n.d.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |title=The World Factbook |date=1 February 2014 |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=23 February 2014 |archive-date=7 ਜਨਵਰੀ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190107065049/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਥੇਮਜ਼ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੋਮਨ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂਮ &quot;ਲੰਡੇਨੀਅਮ&quot; ਰੱਖਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;london_001&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm |date=n.d. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080322235536/http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm |title=Roman London |publisher=Museum of London |archivedate=22 March 2008 |deadurl=yes |df=dmy}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਲ, ਸਿਟੀ ਆਫ ਲੰਡਨ, ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ {{convert|1.12|sqmi|adj=on}} ਮੱਧਕਾਲ ਸੀਮਾਵਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਂਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-23518687 |title=London Government Act: Essex, Kent, Surrey and Middlesex 50 years on |work=BBC News |author=Joshua Fowler |date=5 July 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bromleytimes.co.uk/news/the_big_debate_is_bromley_in_london_or_kent_1_2266055 |title=The big debate: Is Bromley in London or Kent? |work=Bromley Times |author=Laurence Cawley |date=1 August 2013 |access-date=12 ਮਈ 2018 |archive-date=19 ਅਪ੍ਰੈਲ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419220222/http://www.bromleytimes.co.uk/news/the_big_debate_is_bromley_in_london_or_kent_1_2266055 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.croydonadvertiser.co.uk/Croydon-London-Croydon-Surrey/story-15224175-detail/story.html |archive-url= https://web.archive.org/web/20140714212138/http://www.croydonadvertiser.co.uk/Croydon-London-Croydon-Surrey/story-15224175-detail/story.html |dead-url= yes |archive-date= 14 July 2014 |title=Croydon, London or Croydon, Surrey? |work=Croydon Advertiser |author=Joanna Till |date=14 February 2012}}&lt;/ref&gt; ਇਸਨੂੰ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;region&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 |title=Government Offices for the English Regions, Fact Files: London |publisher=Office for National Statistics |accessdate=4 May 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080124102915/http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 |archivedate=24 January 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;elcock&quot;&gt;{{Cite book |last=Elcock |first=Howard |title=Local Government: Policy and Management in Local Authorities |url=https://archive.org/details/localgovernmentp0000elco |publisher=Routledge |location=London |year=1994 |isbn=978-0-415-10167-7 |page=368 |ref=harv}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮੇਅਰ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅਸੈਂਬਲੀ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;politics_uk&quot;&gt;{{Cite book |last1=Jones |first1=Bill |last2=Kavanagh |first2=Dennis |last3=Moran |first3=Michael |last4=Norton |first4=Philip |title=Politics UK |url=https://archive.org/details/politicsuk0000unse |publisher=Pearson Education |year=2007 |isbn=978-1-4058-2411-8 |page=[https://archive.org/details/politicsuk0000unse/page/868 868] |ref=harv |location=Harlow}}&lt;/ref&gt;&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;The London Mayor is not to be confused with the Lord Mayor of London who heads the City of London Corporation, which administers the City of London.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Lieutenancies Act 1997&lt;/ref&gt;

ਲੰਡਨ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੋਇਆ ਗਲੋਬਲ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ,&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theguardian.com/uk/shortcuts/2013/mar/10/london-capital-of-world-divorce-breakfast |title=London: the everything capital of the world |work=The Guardian |author=Adewunmi, Bim |date=10 March 2013 |location=London}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://moreintelligentlife.co.uk/content/ideas/john-parker/what-capital-world?page=full |title=What's The Capital Of The World? |publisher=More Intelligent Life |accessdate=4 July 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922132807/http://moreintelligentlife.co.uk/content/ideas/john-parker/what-capital-world?page=full |archivedate=22 September 2013 |df=}}&lt;/ref&gt; ਜੋ ਕਿ ਕਲਾ, ਕਾਮਰਸ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਫੈਸ਼ਨ, ਫਾਇਨਾਂਸ, ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਮੀਡੀਆ, ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਯਾਤਰਾਸਥੱਲ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪੱਖੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.forbes.com/pictures/edgl45ghmd/no-1-london |title=The World's Most Influential Cities 2014 |accessdate=2 March 2015 |publisher=Forbes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/gpci/index_e.html |title=Global Power City Index 2014 |accessdate=2 March 2015 |publisher=Institute for Urban Strategies&amp;nbsp;– The Mori Memorial Foundation}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/london-is-the-most-desirable-city-in-the-world-to-work-in-study-finds-9779868.html |title=London is 'the most desirable city in the world to work in', study finds |accessdate=2 March 2015 |newspaper=The Independent |location=London |author=Dearden, Lizzie |date=7 October 2014}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿੱਤੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;bloomberg&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-09-26/london-remains-ahead-of-new-york-as-top-global-financial-center |title=The Global Financial Centers Index measures cities |date=September 2016 |publisher=Alex Tanzi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;GFCI&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |title=The Global Financial Centres Index 18 |date=September 2015 |publisher=Long Finance |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mastercard&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.mastercard.com/us/company/en/insights/pdfs/2008/MCWW_WCoC-Report_2008.pdf |title=Worldwide Centres of Commerce Index 2008 |publisher=Mastercard}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Global Financial Centres Index 18&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |title=Global Financial Centres Index 18 |publisher=[[Z/Yen]] |year=2015 |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਇਸਦਾ ਜੀਡੀਪੀ ਖੇਤਰ ਪੱਖੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ/ਛੇਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੈ।&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;Rankings of cities by metropolitan area GDP can vary as a result of differences in the definition of the boundaries and population sizes of the areas compared, exchange rate fluctuations and the method used to calculate output. London and Paris are of broadly similar size in terms of total economic output which can result in third party sources varying as to which is the fifth-largest city GDP in the world. A report by the McKinsey Global Institute published in 2012 estimated that London had a city GDP of US$751.8 billion in 2010, compared to US$764.2 billion for Paris, making them respectively the sixth- and fifth-largest in the world. A report by PricewaterhouseCoopers published in November 2009 estimated that London had a city GDP measured in purchasing power parity of US$565 billion in 2008, compared to US$564 billion for Paris, making them respectively the fifth- and sixth-largest in the world. The McKinsey Global Institute study used a metropolitan area with a population of 14.9 million for London compared to 11.8 million for Paris, whilst the PricewaterhouseCoopers study used a metropolitan area with a population of 8.59 million for London compared to 9.92 million for Paris.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;forpolgdp&quot;&gt;{{cite news |url=https://foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025 |title=The Most Dynamic Cities of 2025 |accessdate=28 September 2012 |work=Foreign Policy |location=Washington DC |date=September–October 2012 |archive-date=28 ਅਗਸਤ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120828041241/http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Global city GDP rankings 2008-2025&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx |title=Global city GDP rankings 2008–2025 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=16 November 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101128085345/http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx |archivedate=28 November 2010 |deadurl=yes |df=dmy}}&lt;/ref&gt; 

ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=london_006&gt;{{cite web |url=http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm |title=Languages spoken in the UK population |publisher=National Centre for Language |accessdate=6 June 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0PFX8H?url=http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm |archivedate=19 May 2011 |deadurl=yes |df=dmy}}{{webarchive|format=addlarchives|url=https://web.archive.org/web/20050213180755/http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm|date=13 February 2005}}&lt;/ref&gt; ਇਸਦੀ ਅਨੁਮਾਨਤ ਮਿਡ-2016 ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਜਨਸੰਖਿਆ (ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ) 8,787,892 ਸੀ,&lt;ref name=&quot;ons-pop-estimates&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/datasets/populationestimatesforukenglandandwalesscotlandandnorthernireland |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland |last= |first= |date=22 June 2017 |website= |publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2017}}&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ&lt;ref name=&quot;largest_city_eu&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 |title=Largest EU City. Over 7&amp;nbsp;million residents in 2001 |publisher=Office for National Statistics |accessdate=28 June 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5Qd8V9JhM?url=http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 |archivedate=26 July 2007 |deadurl=no |df=dmy}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 13.4% ਹਿੱਸਾ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://data.london.gov.uk/datastore/applications/focus-london-population-and-migration |archive-url=https://web.archive.org/web/20101016225915/http://data.london.gov.uk/datastore/applications/focus-london-population-and-migration |dead-url=yes |archive-date=16 October 2010 |title=Focus on London&amp;nbsp;– Population and Migration &amp;#124; London DataStore |publisher=Greater London Authority |accessdate=10 February 2012 |df=dmy}}&lt;/ref&gt; 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ 9,787,426 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। [[ਪੈਰਿਸ]] ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;urbanpopulation&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nomisweb.co.uk/articles/747.aspx |title=2011 Census – Built-up areas |publisher=ONS |accessdate=29 June 2013}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਖੇਤਰ 2016 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 14,040,163 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ ''ਸ਼ਹਿਰ-ਖੇਤਰ'' (ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ) ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ 22.7 ਮਿਲੀਅਨ।&lt;ref name=&quot;gla-plan-2015&quot;&gt;{{cite web |title=The London Plan (March 2015) |url=https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/london-plan/current-london-plan/london-plan-chapter-two-londons-places/policy-22 |website=London.gov.uk |publisher=The Greater London Authority |accessdate=27 January 2017 |archive-date=2 ਫ਼ਰਵਰੀ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170202042656/https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/london-plan/current-london-plan/london-plan-chapter-two-londons-places/policy-22 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AECOM_Cities_London_2065&quot;&gt;{{cite web |title=A Manifesto for Long Term Growth of the London City Region |url=http://www.aecom.com/wp-content/uploads/2015/10/AECOM_Cities_London_2065_Manifesto.pdf |website=aecom.com |publisher=AECOM |accessdate=27 January 2017}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ 1831 ਤੋਂ 1925 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।&lt;ref name=london_030&gt;{{cite web |url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/i-m/london4.html |title=London: The greatest city |publisher=Channel 4 |accessdate=12 October 2008 |ref=harv |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0g3KOn?url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/i-m/london4.html |archivedate=19 May 2011 |deadurl=no |df=dmy}}&lt;/ref&gt;

ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ; ਕੇਊ ਗਾਰਡਨ; ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਦੇ ਪੈਲੇਸ, ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਮਾਰਗਰੇਟ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਹ ਸਾਈਟ; ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਾ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਆਬਜਰਵੇਟਰੀ, ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਪ੍ਰਾਈਮ ਮੈਰੀਡੀਅਨ, 0 ° ਲੰਬਕਾਰ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿੱਚ ਮੀਨ ਟਾਈਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ)।&lt;ref name=london_005&gt;{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/gb |title=Lists: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland |publisher=[[UNESCO]] |accessdate=26 November 2008}}&lt;/ref&gt; ਹੋਰ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ [[ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲਸ]], [[ਲੰਡਨ ਆਈ]], ਪਿਕਕਾਡੀਲੀ ਸਰਕਸ, ਸੈਂਟ ਪੌਲੀਜ਼ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ, ਟਰਫਲਗਰ ਸਕਵੇਅਰ ਅਤੇ ਦ ਸ਼ਾਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਲੰਡਨ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ, ਨੈਚੂਰਲ ਹਿਸਟਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਐਂਡ ਥਿਏਟਰਜ਼ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ, ਗੈਲਰੀਆਂ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਖੇਡ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&amp;story=E8821201275286&amp;title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate%2C+Says+Report |title=West End Must Innovate to Renovate, Says Report |accessdate=15 November 2010 |work=What's On Stage |date=25 January 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0S4x3M?url=http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&amp;story=E8821201275286&amp;title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate,+Says+Report |archivedate=19 May 2011 |location=London |deadurl=yes |df=}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ। 

== '''ਇਤਿਹਾਸ''' ==

=== ਮੂਲ ===
ਰੋਮਨ ਫੌਜਾਂ ਨੇ 43 ਈਸਵੀ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਥਾਂ 'ਤੇ &quot;ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ। ਟੇਮਜ਼ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਇਸ ਦੇ ਪੁਲ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੜਕੀ ਗਠਜੋੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਰੋਮਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੇ ਤਿਆਗ ਤੱਕ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਲੈਸਲੀ ਵੈਲੇਸ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਪਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖੁਦਾਈ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੂਰਵ-ਰੋਮਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, &quot;ਲੰਡਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਮਨ ਬੁਨਿਆਦ ਲਈ ਦਲੀਲਾਂ ਹੁਣ ਆਮ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹਨ।&quot;&lt;ref&gt;{{Citation |title=History of London |date=2024-03-14 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=History_of_London&amp;oldid=1213641259 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt;

ਇਸਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ, ਰੋਮਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 45,000-60,000 ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੈਨੀਆ, ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਯੂਰਪ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-34809804|title=DNA study finds London was ethnically diverse from start|date=2015-11-23|work=BBC News|access-date=2024-04-12|language=en-GB}}&lt;/ref&gt; ਰੋਮਨਾਂ ਨੇ 190 ਅਤੇ 225 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਰੋਮਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਅੱਜ ਦੇ ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਦੇ ਲੁਡਗੇਟ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਟੇਮਜ਼ ਨੂੰ ਅਣ-ਛੇੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੌੜਾ ਸੀ। ਇਹ ਅੱਜ ਹੈ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਨਾਲ। ਰੋਮਨ ਨੇ ਅੱਜ ਦੇ ਲੰਡਨ ਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਨੇੜੇ 50 ਈਸਵੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

== '''ਪਤਨ''' ==
ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਲੰਡਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਲੇਗ ਅਤੇ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਕੈਰੋਸੀਅਨ ਵਿਦਰੋਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਹਿਰ ਪਿਕਟਸ, ਸਕਾਟਸ ਅਤੇ ਸੈਕਸਨ ਰੇਡਰਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਗਿਰਾਵਟ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਅਤੇ 410 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰੋਮਨ ਜਨਤਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਸੜਨ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਸਮੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹਿਰ ਲਗਭਗ (ਜੇਕਰ ਨਹੀਂ, ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਬੇਆਬਾਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀਵਾਰ ਵਾਲੇ ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲੁੰਡਨਵਿਕ (&quot;ਲੰਡਨ ਮਾਰਕੀਟ&quot;), ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਇੱਕ ਬਸਤੀ, ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਟ੍ਰੈਂਡ/ਐਲਡਵਿਚ/ਕੋਵੈਂਟ ਗਾਰਡਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਫਿਰ ਵੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਪਾਵਰਹਾਊਸ ਵਜੋਂ ਲੰਡਨ ਦੀ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ ਕਹਾਣੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਨਵੀਂ ਹੈ। ਲਿਵਿੰਗ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੰਡਨ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ. ਲੰਮੀ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 1930 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਲੰਡਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1941 ਅਤੇ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਗਈ, ਯੂਕੇ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 20 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੇ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਆਰਥਿਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਿਕੋਲਸ ਕਰਾਫਟਸ, ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਯੂਕੇ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਿਰ ਲੰਡਨ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ 1911 ਵਿੱਚ 65% ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੋਂ 1971 ਤੱਕ 23% ਤੱਕ ਸੁੰਗੜ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27/08/2019 |title=The decline and rise of London |url=https://blogs.deloitte.co.uk/mondaybriefing/2019/08/the-decline-and-rise-of-london.html |url-status=live |access-date=12/04/2024 |website=https://blogs.deloitte.co.uk}}&lt;/ref&gt;

==ਗੈਲਰੀ==
&lt;gallery&gt;
File:Aerial Tower of London.jpg|thumb|ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ, ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਾਸਲ ਦਾ ਹਵਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼
File:30 St Mary Axe from Leadenhall Street.jpg|thumb|left|upright|30 ਸੇਂਟ ਮੈਰੀ ਐਕਸ, ਜਿਸਨੂੰ &quot;ਘੇਰਕੀਨ&quot; ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੈਂਟ ਐਂਡਰਿਊ ਅੰਡਰਸ਼ਾਫਟ ਤੇ ਟਾਵਰ। ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੁਆਰਾ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਆਧੁਨਿਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
File:Trafalgar Square by Christian Reimer.jpg|thumb|ਟ੍ਰੈਫਲਗਰ ਚੌਂਕ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਝਰਨੇ, ਨੈਲਸਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਕਾਲਮ ਨਾਲ
File:Aerial view of Hyde Park.jpg|thumb|ਹੈਡ ਪਾਰਕ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
File:St James's Park Lake – East from the Blue Bridge - 2012-10-06.jpg|thumb|ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਪਾਰਕ ਲੇਕ
&lt;/gallery&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
{{Sister project links|voy=London}}
* [http://www.london.gov.uk/ London.gov.uk&amp;nbsp;– ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ]
* [http://www.visitlondon.com/ VisitLondon.com]&amp;nbsp;– ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਸਾਈਟ
* [http://www.tfl.gov.uk/ Transport for London] (TfL)&amp;nbsp;– city transport authority
* [http://www.museumoflondon.org.uk/ ਲੰਡਨ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]
* [http://www.britishpathe.com/search/query/london British Pathé] – 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਲੰਡਨ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਫਿਲਮਾਂ ਵਾਲੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲਟੇਡ ਆਰਕਾਈਵ
* [http://www.british-history.ac.uk/place.aspx?region=1 London] in ''[[British History Online]]'', with links to numerous authoritative online sources
* [http://mapoflondon.uvic.ca/ Map of Early Modern London] – ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੇ ਲੰਡਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ
* [http://www.bbc.co.uk/programmes/p00546w3 &quot;London&quot;], ''In Our Time'', BBC Radio 4 discussion with Peter Ackroyd, Claire Tomalin and Iain Sinclair (28 September 2000)
* {{osmrelation-inline|175342}}

{{ਅਧਾਰ}}
{{ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}}
{{ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੂਰਪ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਗਲੈਂਡ]]</text>
      <sha1>lubnr672g5vwit0qz11uusn0amumq49</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750288</id>
      <parentid>750281</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T04:13:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32980" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name              = ਲੰਡਨ
|image_skyline = London collage.jpg
| settlement_type = ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ
| image_caption = ਘੜੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਉੱਪਰੋਂ: ਲੰਡਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਦੂਰ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਟਰੀਫਲਗਰ ਸਕੁਏਅਰ, ਲੰਡਨ ਆਈ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰਾਊਂਡਏਲ ਦੇ ਨਾਲ ਏਲੀਜ਼ਾਬੇਥ ਟਾਵਰ
&lt;!-- maps and coordinates --&gt;
| map_caption          = 
| pushpin_map             = 
| coordinates          = {{coord|51|30|26|N|0|7|39|W|region:GB|display=inline,title}}
| subdivision_type     = ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਰਾਜ
| subdivision_name     = {{flag|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ}}
| subdivision_type1    = ਦੇਸ਼
| subdivision_type2    = ਖੇਤਰ
| subdivision_name1    = {{flag|ਇੰਗਲੈਂਡ}}
| subdivision_name2    = ਗ੍ਰੇਟਰ&amp;nbsp;ਲੰਡਨ
| established_title    = ਰੋਮਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ
| established_date     = {{circa}}43 ਈ. (ਲੰਡੀਨੀਅਮ ਵਜੋਂ)
| seat_type            = ਦੇਸ਼
| seat                 = ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ &amp; ਗ੍ਰੇਟਰ&amp;nbsp;ਲੰਡਨ
| parts_type           = ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ
| parts                = ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ &amp; 32&amp;nbsp;ਨਗਰ
| government_type      = ਵਿਵਸਥਿਤ ਅਧਿਕਾਰ
| governing_body       = ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ
| leader_title         = ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਸੰਸਥਾ
| leader_name          = ਲੰਡਨ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ
| leader_title1        = ਮੇਅਰ
| leader_name1         = 
| total_type           = ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ
| area_footnotes       = 
| area_total_km2       = 1572
| area_metro_km2       =
| area_blank1_title    = ਸ਼ਹਿਰੀ
| area_blank1_km2      = 1737.9
| area_blank2_title    = ਮੈਟਰੋ
| area_blank2_km2      = 8382
| elevation_footnotes  =&lt;ref name = Elevation&gt;
{{Cite journal |url=http://www.wunderground.com/cgi-bin/findweather/getForecast?query=pws:IGREATER13 |title=London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Bloomsbury) |publisher=The Weather Underground, Inc. |accessdate=22 August 2014 |format=online |ref=harv}}&lt;/ref&gt;
| elevation_m          = 35
| population_total     = 8,787,892
| population_as_of     = 2016
| population_footnotes = 
| population_density_km2  = 5,590
| population_blank1_title = ਸ਼ਹਿਰੀ
| population_blank1       = 9,787,426
| population_blank2_title = ਮੈਟਰੋ
| population_blank2       = 14,040,163&lt;ref name=&quot;appsso.eurostat.ec.europa.eu show&quot;&gt;{{cite web |url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=met_pjanaggr3&amp;lang=en |title=Metropolitan Area Populations |publisher=Eurostat |date=16 November 2017 |accessdate=17 November 2017}}&lt;/ref&gt;
| population_demonym      = ਲੰਡਨੀਅਰ&lt;br&gt;ਕੋਕਨੀ &lt;small&gt;(ਬੋਲਚਾਲ)&lt;/small&gt;
| demographics_type1 = GVA {{nobold|(2016)}}
| demographics1_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ons.gov.uk/economy/grossvalueaddedgva/datasets/regionalgrossvalueaddedincomeapproach|title=Regional gross value added (income approach) - Office for National Statistics|website=www.ons.gov.uk}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title1  = ਕੁੱਲ
| demographics1_info1  = £396 ਬਿਲੀਅਨ (US$531 ਬਿਲੀਅਨ)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=378&amp;From=GBP&amp;To=USD|title=XE: Convert GBP/USD. United Kingdom Pound to United States Dollar|website=www.xe.com}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title2  = ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ
| demographics1_info2  = £45,046 (US$60,394)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=45046&amp;From=GBP&amp;To=USD|title=XE: Convert GBP/USD. United Kingdom Pound to United States Dollar|website=www.xe.com}}&lt;/ref&gt;
| postal_code_type     = ਪੋਸਟਕੋਡ ਖੇਤਰ
| postal_code          =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title =  22 ਖੇਤਰ
  | {{postcode|E}}, {{postcode|EC}}, {{postcode|N}}, {{postcode|NW}}, {{postcode|SE}}, {{postcode|SW}}, {{postcode|W}}, {{postcode|WC}}, {{postcode|BR}},  {{postcode|CR}}, {{postcode|DA}}, {{postcode|EN}}, {{postcode|HA}}, {{postcode|IG}}, {{postcode|KT}}, {{postcode|RM}}, {{postcode|SM}},  {{postcode|TW}}, {{postcode|UB}}, {{postcode|WD}}
  | ({{postcode|CM}}, {{postcode|TN}}; ''ਅੰਸ਼ਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ'')
 }}
| area_code            =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title = 9 ਖੇਤਰ ਕੋਡ
  | 020, 01322, 01689, 01708, 01737, 01895, 01923, 01959, 01992
 }}
| leader_title2       = ਲੰਡਨ&amp;nbsp;ਅਸੰਬਲੀ
| leader_name2        = 14 ਚੋਣ ਖੇਤਰ
| leader_title3       = ਯੂ.ਕੇ.&amp;nbsp;ਸੰਸਦ
| leader_name3        = 73 ਚੋਣ ਖੇਤਰ
| leader_title4       = ਯੂਰਪੀ&amp;nbsp;ਸੰਸਦ
| leader_name4        = ਲੰਡਨ ਹਲਕਾ
| timezone            = ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਮੀਨ ਸਮਾਂ
| utc_offset          = ±00:00{{!}}UTC
| timezone_DST        = ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸਮਾਂ
| utc_offset_DST      = +1
| blank_name_sec1  = Police
| blank_info_sec1     = ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਪੁਲਿਸ
| blank1_name_sec1  = 
| blank1_info_sec1     = 
| blank_name_sec2     = GeoTLD
| blank_info_sec2     = .london
| website             = [https://london.gov.uk/ london.gov.uk]
}}

'''ਲੰਡਨ''' ({{IPAc-en|audio=En-uk-London.ogg|ˈ|l|ʌ|n|d|ə|n}}) [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/london?showCookiePolicy=true |title=London |accessdate=23 September 2014 |publisher=Collins Dictionary |date=n.d.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |title=The World Factbook |date=1 February 2014 |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=23 February 2014 |archive-date=7 ਜਨਵਰੀ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190107065049/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਥੇਮਜ਼ ਦਰਿਆ]] ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੋਮਨ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂਮ &quot;ਲੰਡੇਨੀਅਮ&quot; ਰੱਖਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;london_001&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm |date=n.d. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080322235536/http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm |title=Roman London |publisher=Museum of London |archivedate=22 March 2008 |deadurl=yes |df=dmy}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਲ, ਸਿਟੀ ਆਫ ਲੰਡਨ, ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ {{convert|1.12|sqmi|adj=on}} ਮੱਧਕਾਲ ਸੀਮਾਵਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਂਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-23518687 |title=London Government Act: Essex, Kent, Surrey and Middlesex 50 years on |work=BBC News |author=Joshua Fowler |date=5 July 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.bromleytimes.co.uk/news/the_big_debate_is_bromley_in_london_or_kent_1_2266055 |title=The big debate: Is Bromley in London or Kent? |work=Bromley Times |author=Laurence Cawley |date=1 August 2013 |access-date=12 ਮਈ 2018 |archive-date=19 ਅਪ੍ਰੈਲ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419220222/http://www.bromleytimes.co.uk/news/the_big_debate_is_bromley_in_london_or_kent_1_2266055 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.croydonadvertiser.co.uk/Croydon-London-Croydon-Surrey/story-15224175-detail/story.html |archive-url= https://web.archive.org/web/20140714212138/http://www.croydonadvertiser.co.uk/Croydon-London-Croydon-Surrey/story-15224175-detail/story.html |dead-url= yes |archive-date= 14 July 2014 |title=Croydon, London or Croydon, Surrey? |work=Croydon Advertiser |author=Joanna Till |date=14 February 2012}}&lt;/ref&gt; ਇਸਨੂੰ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;region&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 |title=Government Offices for the English Regions, Fact Files: London |publisher=Office for National Statistics |accessdate=4 May 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080124102915/http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 |archivedate=24 January 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;elcock&quot;&gt;{{Cite book |last=Elcock |first=Howard |title=Local Government: Policy and Management in Local Authorities |url=https://archive.org/details/localgovernmentp0000elco |publisher=Routledge |location=London |year=1994 |isbn=978-0-415-10167-7 |page=368 |ref=harv}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮੇਅਰ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਅਸੈਂਬਲੀ ਆਪਣੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;politics_uk&quot;&gt;{{Cite book |last1=Jones |first1=Bill |last2=Kavanagh |first2=Dennis |last3=Moran |first3=Michael |last4=Norton |first4=Philip |title=Politics UK |url=https://archive.org/details/politicsuk0000unse |publisher=Pearson Education |year=2007 |isbn=978-1-4058-2411-8 |page=[https://archive.org/details/politicsuk0000unse/page/868 868] |ref=harv |location=Harlow}}&lt;/ref&gt;&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;The London Mayor is not to be confused with the Lord Mayor of London who heads the City of London Corporation, which administers the City of London.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Lieutenancies Act 1997&lt;/ref&gt;

ਲੰਡਨ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੋਇਆ ਗਲੋਬਲ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ,&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theguardian.com/uk/shortcuts/2013/mar/10/london-capital-of-world-divorce-breakfast |title=London: the everything capital of the world |work=The Guardian |author=Adewunmi, Bim |date=10 March 2013 |location=London}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://moreintelligentlife.co.uk/content/ideas/john-parker/what-capital-world?page=full |title=What's The Capital Of The World? |publisher=More Intelligent Life |accessdate=4 July 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922132807/http://moreintelligentlife.co.uk/content/ideas/john-parker/what-capital-world?page=full |archivedate=22 September 2013 |df=}}&lt;/ref&gt; ਜੋ ਕਿ ਕਲਾ, ਕਾਮਰਸ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਫੈਸ਼ਨ, ਫਾਇਨਾਂਸ, ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਮੀਡੀਆ, ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਯਾਤਰਾਸਥੱਲ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪੱਖੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.forbes.com/pictures/edgl45ghmd/no-1-london |title=The World's Most Influential Cities 2014 |accessdate=2 March 2015 |publisher=Forbes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/gpci/index_e.html |title=Global Power City Index 2014 |accessdate=2 March 2015 |publisher=Institute for Urban Strategies&amp;nbsp;– The Mori Memorial Foundation}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/london-is-the-most-desirable-city-in-the-world-to-work-in-study-finds-9779868.html |title=London is 'the most desirable city in the world to work in', study finds |accessdate=2 March 2015 |newspaper=The Independent |location=London |author=Dearden, Lizzie |date=7 October 2014}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿੱਤੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;bloomberg&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-09-26/london-remains-ahead-of-new-york-as-top-global-financial-center |title=The Global Financial Centers Index measures cities |date=September 2016 |publisher=Alex Tanzi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;GFCI&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |title=The Global Financial Centres Index 18 |date=September 2015 |publisher=Long Finance |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mastercard&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.mastercard.com/us/company/en/insights/pdfs/2008/MCWW_WCoC-Report_2008.pdf |title=Worldwide Centres of Commerce Index 2008 |publisher=Mastercard}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Global Financial Centres Index 18&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |title=Global Financial Centres Index 18 |publisher=[[Z/Yen]] |year=2015 |access-date=2018-05-12 |archive-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227131528/http://www.longfinance.net/images/GFCI18_23Sep2015.pdf |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਇਸਦਾ ਜੀਡੀਪੀ ਖੇਤਰ ਪੱਖੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵਾਂ/ਛੇਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੈ।&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;Rankings of cities by metropolitan area GDP can vary as a result of differences in the definition of the boundaries and population sizes of the areas compared, exchange rate fluctuations and the method used to calculate output. London and Paris are of broadly similar size in terms of total economic output which can result in third party sources varying as to which is the fifth-largest city GDP in the world. A report by the McKinsey Global Institute published in 2012 estimated that London had a city GDP of US$751.8 billion in 2010, compared to US$764.2 billion for Paris, making them respectively the sixth- and fifth-largest in the world. A report by PricewaterhouseCoopers published in November 2009 estimated that London had a city GDP measured in purchasing power parity of US$565 billion in 2008, compared to US$564 billion for Paris, making them respectively the fifth- and sixth-largest in the world. The McKinsey Global Institute study used a metropolitan area with a population of 14.9 million for London compared to 11.8 million for Paris, whilst the PricewaterhouseCoopers study used a metropolitan area with a population of 8.59 million for London compared to 9.92 million for Paris.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;forpolgdp&quot;&gt;{{cite news |url=https://foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025 |title=The Most Dynamic Cities of 2025 |accessdate=28 September 2012 |work=Foreign Policy |location=Washington DC |date=September–October 2012 |archive-date=28 ਅਗਸਤ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120828041241/http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Global city GDP rankings 2008-2025&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx |title=Global city GDP rankings 2008–2025 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=16 November 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101128085345/http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx |archivedate=28 November 2010 |deadurl=yes |df=dmy}}&lt;/ref&gt; 

ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=london_006&gt;{{cite web |url=http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm |title=Languages spoken in the UK population |publisher=National Centre for Language |accessdate=6 June 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0PFX8H?url=http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm |archivedate=19 May 2011 |deadurl=yes |df=dmy}}{{webarchive|format=addlarchives|url=https://web.archive.org/web/20050213180755/http://www.cilt.org.uk/faqs/langspoken.htm|date=13 February 2005}}&lt;/ref&gt; ਇਸਦੀ ਅਨੁਮਾਨਤ ਮਿਡ-2016 ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਜਨਸੰਖਿਆ (ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ) 8,787,892 ਸੀ,&lt;ref name=&quot;ons-pop-estimates&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/datasets/populationestimatesforukenglandandwalesscotlandandnorthernireland |title=Population Estimates for UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland |last= |first= |date=22 June 2017 |website= |publisher=Office for National Statistics |accessdate=26 June 2017}}&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ&lt;ref name=&quot;largest_city_eu&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 |title=Largest EU City. Over 7&amp;nbsp;million residents in 2001 |publisher=Office for National Statistics |accessdate=28 June 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5Qd8V9JhM?url=http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 |archivedate=26 July 2007 |deadurl=no |df=dmy}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 13.4% ਹਿੱਸਾ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://data.london.gov.uk/datastore/applications/focus-london-population-and-migration |archive-url=https://web.archive.org/web/20101016225915/http://data.london.gov.uk/datastore/applications/focus-london-population-and-migration |dead-url=yes |archive-date=16 October 2010 |title=Focus on London&amp;nbsp;– Population and Migration &amp;#124; London DataStore |publisher=Greater London Authority |accessdate=10 February 2012 |df=dmy}}&lt;/ref&gt; 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ 9,787,426 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। [[ਪੈਰਿਸ]] ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਹੈ। &lt;ref name=&quot;urbanpopulation&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nomisweb.co.uk/articles/747.aspx |title=2011 Census – Built-up areas |publisher=ONS |accessdate=29 June 2013}}&lt;/ref&gt; ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਖੇਤਰ 2016 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 14,040,163 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ ''ਸ਼ਹਿਰ-ਖੇਤਰ'' (ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ) ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ 22.7 ਮਿਲੀਅਨ।&lt;ref name=&quot;gla-plan-2015&quot;&gt;{{cite web |title=The London Plan (March 2015) |url=https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/london-plan/current-london-plan/london-plan-chapter-two-londons-places/policy-22 |website=London.gov.uk |publisher=The Greater London Authority |accessdate=27 January 2017 |archive-date=2 ਫ਼ਰਵਰੀ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170202042656/https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/london-plan/current-london-plan/london-plan-chapter-two-londons-places/policy-22 |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AECOM_Cities_London_2065&quot;&gt;{{cite web |title=A Manifesto for Long Term Growth of the London City Region |url=http://www.aecom.com/wp-content/uploads/2015/10/AECOM_Cities_London_2065_Manifesto.pdf |website=aecom.com |publisher=AECOM |accessdate=27 January 2017}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ 1831 ਤੋਂ 1925 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ।&lt;ref name=london_030&gt;{{cite web |url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/i-m/london4.html |title=London: The greatest city |publisher=Channel 4 |accessdate=12 October 2008 |ref=harv |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0g3KOn?url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/i-m/london4.html |archivedate=19 May 2011 |deadurl=no |df=dmy}}&lt;/ref&gt;

ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ; ਕੇਊ ਗਾਰਡਨ; ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਦੇ ਪੈਲੇਸ, ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਐਬੇ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਮਾਰਗਰੇਟ ਚਰਚ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਹ ਸਾਈਟ; ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਾ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਆਬਜਰਵੇਟਰੀ, ਗ੍ਰੀਨਵਿਚ ਪ੍ਰਾਈਮ ਮੈਰੀਡੀਅਨ, 0 ° ਲੰਬਕਾਰ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਵਿੱਚ ਮੀਨ ਟਾਈਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ)।&lt;ref name=london_005&gt;{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/gb |title=Lists: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland |publisher=[[UNESCO]] |accessdate=26 November 2008}}&lt;/ref&gt; ਹੋਰ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ [[ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲਸ]], [[ਲੰਡਨ ਆਈ]], ਪਿਕਕਾਡੀਲੀ ਸਰਕਸ, ਸੈਂਟ ਪੌਲੀਜ਼ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ, ਟਾਵਰ ਬ੍ਰਿਜ, ਟਰਫਲਗਰ ਸਕਵੇਅਰ ਅਤੇ ਦ ਸ਼ਾਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਲੰਡਨ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ]], ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ, ਨੈਚੂਰਲ ਹਿਸਟਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਟੇਟ ਮਾਡਰਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਐਂਡ ਥਿਏਟਰਜ਼ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ, ਗੈਲਰੀਆਂ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਖੇਡ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&amp;story=E8821201275286&amp;title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate%2C+Says+Report |title=West End Must Innovate to Renovate, Says Report |accessdate=15 November 2010 |work=What's On Stage |date=25 January 2008 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yo0S4x3M?url=http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&amp;story=E8821201275286&amp;title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate,+Says+Report |archivedate=19 May 2011 |location=London |deadurl=yes |df=}}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ। 

== ਇਤਿਹਾਸ ==

=== ਮੂਲ ===
ਰੋਮਨ ਫੌਜਾਂ ਨੇ 43 ਈਸਵੀ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਥਾਂ 'ਤੇ &quot;ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ। ਟੇਮਜ਼ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਇਸ ਦੇ ਪੁਲ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੜਕੀ ਗਠਜੋੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਰੋਮਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੇ ਤਿਆਗ ਤੱਕ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਲੈਸਲੀ ਵੈਲੇਸ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਪਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖੁਦਾਈ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੂਰਵ-ਰੋਮਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, &quot;ਲੰਡਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਮਨ ਬੁਨਿਆਦ ਲਈ ਦਲੀਲਾਂ ਹੁਣ ਆਮ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹਨ।&quot;&lt;ref&gt;{{Citation |title=History of London |date=2024-03-14 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=History_of_London&amp;oldid=1213641259 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt;

ਇਸਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ, ਰੋਮਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 45,000-60,000 ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੈਨੀਆ, ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਯੂਰਪ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-34809804|title=DNA study finds London was ethnically diverse from start|date=2015-11-23|work=BBC News|access-date=2024-04-12|language=en-GB}}&lt;/ref&gt; ਰੋਮਨਾਂ ਨੇ 190 ਅਤੇ 225 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਰੋਮਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਅੱਜ ਦੇ ਲੰਡਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਦੇ ਲੁਡਗੇਟ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਟੇਮਜ਼ ਨੂੰ ਅਣ-ਛੇੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੌੜਾ ਸੀ। ਇਹ ਅੱਜ ਹੈ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਨਾਲ। ਰੋਮਨ ਨੇ ਅੱਜ ਦੇ ਲੰਡਨ ਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਨੇੜੇ 50 ਈਸਵੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਇੱਕ ਪੁਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

== ਪਤਨ ==
ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਲੰਡਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਲੇਗ ਅਤੇ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਕੈਰੋਸੀਅਨ ਵਿਦਰੋਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਹਿਰ ਪਿਕਟਸ, ਸਕਾਟਸ ਅਤੇ ਸੈਕਸਨ ਰੇਡਰਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਗਿਰਾਵਟ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਅਤੇ 410 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਲੰਡੀਨਿਅਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰੋਮਨ ਜਨਤਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਸੜਨ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਸਮੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹਿਰ ਲਗਭਗ (ਜੇਕਰ ਨਹੀਂ, ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਬੇਆਬਾਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀਵਾਰ ਵਾਲੇ ਲੌਂਡੀਨਿਅਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲੁੰਡਨਵਿਕ (&quot;ਲੰਡਨ ਮਾਰਕੀਟ&quot;), ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਇੱਕ ਬਸਤੀ, ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਟ੍ਰੈਂਡ/ਐਲਡਵਿਚ/ਕੋਵੈਂਟ ਗਾਰਡਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਫਿਰ ਵੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਪਾਵਰਹਾਊਸ ਵਜੋਂ ਲੰਡਨ ਦੀ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ ਕਹਾਣੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਨਵੀਂ ਹੈ। ਲਿਵਿੰਗ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੰਡਨ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ. ਲੰਮੀ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 1930 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਲੰਡਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1941 ਅਤੇ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਗਈ, ਯੂਕੇ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 20 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੇ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਆਰਥਿਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਿਕੋਲਸ ਕਰਾਫਟਸ, ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਯੂਕੇ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਿਰ ਲੰਡਨ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ 1911 ਵਿੱਚ 65% ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੋਂ 1971 ਤੱਕ 23% ਤੱਕ ਸੁੰਗੜ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27/08/2019 |title=The decline and rise of London |url=https://blogs.deloitte.co.uk/mondaybriefing/2019/08/the-decline-and-rise-of-london.html |url-status=live |access-date=12/04/2024 |website=https://blogs.deloitte.co.uk}}&lt;/ref&gt;

==ਗੈਲਰੀ==
&lt;gallery&gt;
File:Aerial Tower of London.jpg|thumb|ਲੰਡਨ ਦਾ ਟਾਵਰ, ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਾਸਲ ਦਾ ਹਵਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼
File:30 St Mary Axe from Leadenhall Street.jpg|thumb|left|upright|30 ਸੇਂਟ ਮੈਰੀ ਐਕਸ, ਜਿਸਨੂੰ &quot;ਘੇਰਕੀਨ&quot; ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੈਂਟ ਐਂਡਰਿਊ ਅੰਡਰਸ਼ਾਫਟ ਤੇ ਟਾਵਰ। ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੁਆਰਾ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਆਧੁਨਿਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
File:Trafalgar Square by Christian Reimer.jpg|thumb|ਟ੍ਰੈਫਲਗਰ ਚੌਂਕ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਝਰਨੇ, ਨੈਲਸਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਕਾਲਮ ਨਾਲ
File:Aerial view of Hyde Park.jpg|thumb|ਹੈਡ ਪਾਰਕ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
File:St James's Park Lake – East from the Blue Bridge - 2012-10-06.jpg|thumb|ਸੇਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਪਾਰਕ ਲੇਕ
&lt;/gallery&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
{{Sister project links|voy=London}}
* [http://www.london.gov.uk/ London.gov.uk&amp;nbsp;– ਗ੍ਰੇਟਰ ਲੰਡਨ ਅਥਾਰਟੀ]
* [http://www.visitlondon.com/ VisitLondon.com]&amp;nbsp;– ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਸਾਈਟ
* [http://www.tfl.gov.uk/ Transport for London] (TfL)&amp;nbsp;– city transport authority
* [http://www.museumoflondon.org.uk/ ਲੰਡਨ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ]
* [http://www.britishpathe.com/search/query/london British Pathé] – 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਲੰਡਨ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਫਿਲਮਾਂ ਵਾਲੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲਟੇਡ ਆਰਕਾਈਵ
* [http://www.british-history.ac.uk/place.aspx?region=1 London] in ''[[British History Online]]'', with links to numerous authoritative online sources
* [http://mapoflondon.uvic.ca/ Map of Early Modern London] – ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੇ ਲੰਡਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ
* [http://www.bbc.co.uk/programmes/p00546w3 &quot;London&quot;], ''In Our Time'', BBC Radio 4 discussion with Peter Ackroyd, Claire Tomalin and Iain Sinclair (28 September 2000)
* {{osmrelation-inline|175342}}

{{ਅਧਾਰ}}
{{ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}}
{{ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੂਰਪ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇੰਗਲੈਂਡ]]</text>
      <sha1>jiwh2d3jzhrx7odkybm9ae0p5fgcp8w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu</title>
    <ns>3</ns>
    <id>16442</id>
    <revision>
      <id>750183</id>
      <parentid>738652</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:19:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>7061</id>
      </contributor>
      <comment>/* A2K Monthly Report for March 2024 */ ਨਵਾਂ ਭਾਗ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137872" xml:space="preserve">{{ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ}}--[[User:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:green;&quot;&gt;itar buttar&lt;/span&gt;]] [[User talk:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;'''[ਗੱਲ-ਬਾਤ]'''&lt;/span&gt;]] ੦੮:੪੦, ੧੮ ਨਵੰਬਰ ੨੦੧੨ (UTC)

== ਦਸਤਖ਼ਤ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਤੁਸੀਂ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਕਰਕੇ ਲੇਖਾਂ ਵਿਚ ਦਸਤਖ਼ਤ ਨਾ ਕਰੋ ਇਹ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਪੰਨਿਆਂ ਦੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਕੋਈ ਉਲਝਣ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਓ। --[[User:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:green;&quot;&gt;itar buttar&lt;/span&gt;]] [[User talk:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;'''[ਗੱਲ-ਬਾਤ]'''&lt;/span&gt;]] ੦੯:੪੫, ੧੮ ਨਵੰਬਰ ੨੦੧੨ (UTC)

== Please share your views ==

Hello and welcome to Wikipedia! Please share your view at the consensus [[ਵਿਕਿਪੀਡਿਆ:ਬਰਾਦਰੀ_ਪਿੜ#Bug_filed.2C_please_vote|'''„here“''']] the people of Bugzilla want a proper formatted consensus. Please feel free to vote and share your ideas. To vote use &lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; under the relevant section. Thanks, --[[User:Zarienah|&lt;font face=&quot;Rage Italic&quot; size=&quot;4.5&quot;&gt;&lt;i&gt;Zarienah&lt;/i&gt;&lt;/font&gt;]] &lt;sup&gt;[[:User_talk:Zarienah|ਗੱਲ-ਬਾਤ]] • [[:Special:Contributions/Zarienah|ਯੋਗਦਾਨ]]&lt;/sup&gt; ੧੭:੩੯, ੨੨ ਨਵੰਬਰ ੨੦੧੨ (UTC)

==ਲੱਗੇ ਰਹੋ==
ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਵੋਗੇ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੩:੦੧, ੧੦ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੨ (UTC)

== Need for an Active Admin ==

'''[http://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%A5#Need_for_an_Active_Admin Need for an Active Admin ]''' ਇਸ ਲਿੰਕ ਉੱਤੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਐਡਮਿਨ ਦੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਓ. --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੪:੪੫, ੧੮ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੩ (UTC)

== Nice work! ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ। ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਓ। Thanks for your contributions to the wiki. Keep it up! Happy editing! :-) --[[User:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:green;&quot;&gt;itar buttar&lt;/span&gt;]] [[User talk:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;'''[ਗੱਲ-ਬਾਤ]'''&lt;/span&gt;]] ੧੬:੨੨, ੧੮ ਸਤੰਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਗਰਸੈਨ]] ==

ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗਾ ਸਫਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ. ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸਲਾਹ ਦੇਣਾ ਚਾਹੂੰਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇੰਟਰਵਿਕੀ ਜਰੂਰ ਕਰਿਆ ਕਰੋ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਫੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ. --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੪:੧੦, ੫ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== ਨੰਦ ਸਿੰਘ  ==

ਤੁਸੀਂ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੰਨਾ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਾਧਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਮੈਂ ਇੱਕ ਗੱਲ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੂੰਗਾ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀ ਦੇ ਲਿੰਕ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਇਸ ਇੱਕ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਣ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੋ। ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ। --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੧:੪੭, ੭ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਓ ==

ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਓ [https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%A1%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%A8_%E0%A8%B2%E0%A8%88_%E0%A8%AC%E0%A9%87%E0%A8%A8%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82 ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਐਡਮਿਨ ਬਣਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀਆਂ] --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੨:੦੦, ੭ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== ਧਿਆਨ ਦਵੋ ==

ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੀ ਰੂਚੀ ਵੇਖ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਬਾਰੇ ਯਾਦ ਆਇਆ ਜਿਸ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਆਰਟੀਕਲ ਬਣਾਉਣੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਹੈ '''[https://pa.wikipedia.org/wiki/ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪ੍ਰਾਜੈਕਟ/ਲੀਲਾਵਤੀ_ਦੀਆਂ_ਬੇਟੀਆਂ ਲੀਲਾਵਤੀ ਦੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ]''' ਅਤੇ ਮੈਟਾ ਉੱਤੇ ਇਹ '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Lilavati's_Daughters_Edit-a-thon Lilavati's Daughters Edit-a-thon]''' ਹੈ। --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੦:੦੪, ੧੮ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== ਸਮਰਥਨ ਦੇਵੋ ==

[https://pa.wikipedia.org/wiki/ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ#.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A9.8C.E0.A8.82.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0_.E0.A8.B9.E0.A8.B2.E0.A9.87_.E0.A8.B5.E0.A9.80_.E0.A8.AE.E0.A9.8C.E0.A8.9C.E0.A9.82.E0.A8.A6 ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਹਲੇ ਵੀ ਕੁਝ ਕੁ ਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ] ਅਤੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਲਿੰਕ ਉੱਤੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਓ। --[[ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੌਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੨:੨੦, ੨੧ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ==

ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਨਛੱਤਰ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ [[ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ]] ਨਾਂ ਦਾ ਸਫਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਹ ਵੀ ਕਰ ਦਵੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੧:੫੮, ੧੮ ਦਸੰਬਰ ੨੦੧੩ (UTC)

== ਮੁਆਫ ਕਰਨਾ ==

ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਗਲਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਸੋਧ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੫:੪੨, ੧੬ ਜਨਵਰੀ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ ==

ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਵਿਕੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ। ਮੈਂ ਇਕ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣਾ ਚਾਹੂੰਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਨਵੇਂ ਸਫਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਕੁ ਸਤਰਾਂ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਉਹ ਕੌਣ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਜਨਮ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੭:੧੧, ੨੩ ਜਨਵਰੀ ੨੦੧੪ (UTC)

== [[ਬੈਕਟੀਰੀਆ]] ==

ਤੁਸੀਂ ਹੁਣੇ ਹੀ [[ਬੈਕਟੀਰੀਆ]] ਨਾਂ ਦਾ ਸਫਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਪਰ ਮੁਆਫ ਕਰਨਾ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਫਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। [[ਜੀਵਾਣੂ]] ਨਾਂ ਦਾ ਸਫਾ ਹੈ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਨਵਾਂ ਸਫਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਸਫਾ ਦੇਖ ਲਿਆ ਕਰੋ ਅਤੇ ਚੈਕ ਕਰ ਲਿਆ ਕਰੋ ਕਿ ਕੀਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਬਾਰੇ ਸਫਾ ਬਣਿਆ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਸਫਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ add links ਦੇ ਜਰੀਏ ਬਾਕੀ ਵਿਕਿਪੀਡਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜ ਦਿਆ  ਕਰੋ ਜੀ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੫:੨੯, ੫ ਫਰਵਰੀ ੨੦੧੪ (UTC)

:ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਜਿਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਸਫਾ ਬਣਾਉਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਇਹ ਦੇਖ ਲਵੋ ਕਿ ਉਹਦੇ ਬਾਰੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਸਫਾ ਹੈ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਬਣੀ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ ਦੇਖੋ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਸਫਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਜੇਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਫਾ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਲਿਸਟ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ add links ਲਿਖਿਆ ਆਵੇਗਾ। add links ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ language ਵਿੱਚ English ਚੁਣੋ ਅਤੇ page ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਫੇ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ਅਤੇ link with page ਉੱਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ। ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਦੋ ਵਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੧:੫੧, ੬ ਫਰਵਰੀ ੨੦੧੪ (UTC)

== hCard ==

ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, hCard ਕੋਈ microformat ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਸਫਿਆ ਨਿੱਚੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਆਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੮:੩੫, ੧੪ ਫਰਵਰੀ ੨੦੧੪ (UTC)

==Twinkle ਅਤੇ ਅੰਕ ਬਦਲੋ ਯੰਤਰ==
ਨਮਸਕਾਰ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ|ਸੱਥ]] ਵਿੱਚ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ#Twinkle ਅਤੇ ਅੰਕ ਬਦਲੋ ਯੰਤਰ|Twinkle ਅਤੇ ਅੰਕ ਬਦਲੋ ਯੰਤਰ]] ਦੇ ਬਾਰੇ ਆਪਨੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਵੋਟ ਦਿਉ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੪:੩੭, ੨੧ ਮਾਰਚ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਨਐਸਡੀ ==

ਨਮਸਕਾਰ, ਆਹ ਤੁਸੀਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਨਐਸਡੀ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਕਿ ਤੁਸੀ ਦਸ ਸਕਦੇ ਹੋਂ ਕਿ ਐਨਐਸਡੀ ਦਾ ਕਿ ਮਤਲਬ ਹੈ ਇੱਥੇ ?  ਧੰਨਵਾਦ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੦:੨੨, ੩੦ ਅਪ੍ਰੈਲ ੨੦੧੪ (UTC)
:ਠੀਕ ਹੈ ਜੀ, ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਲ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਫੇ ਨੂੰ ਕੋਈ admin ਹੀ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਤਦੀਪ ਜੀ ਅਤੇ ਮੈਂ  admin ਹਾਂ। ਬਾਕੀ ਸੱਜਣ ਸਫੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਣ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਾਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਕਿ ਸਫੇ ਵਿੱਚ &lt;nowiki&gt;{{ਹਟਾਉ}}&lt;/nowiki&gt; ਲਿਖ ਕੇ ਕਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਂ  admin ਦੇ ਗੱਲਬਾਤ ਸਫੇ ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੫:੪੭, ੩੦ ਅਪ੍ਰੈਲ ੨੦੧੪ (UTC)
::ਮੈਂ ਪਹਿਲਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸੋ ਮੈ ਹੁਣ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਸਫਾ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਸਫੇ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰ ਕੇ ਇੱਕ ਇੱਕ ਕਰ ਕੇ ਸਫੇ ਹਟਾਏ ਹਨ। ਏਨੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀ ਸੀ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕਈ ਸੋਖੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ hotcat ਅਤੇ AWB.--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੫:੫੨, ੩੦ ਅਪ੍ਰੈਲ ੨੦੧੪ (UTC)

== hotcat ==

ਨਛੱਤਰ ਜੀ, hotcat ਇੱਕ ਗੈਜਟ ਹੈ ਜੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਜੋੜਨਾ ਅਤੇ ਹਟਾਉਣਾ ਅਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀ ਇਸਨੂੰ ਮੇਰੀਆਂ ਪਸੰਦਾਂ&gt;ਗੈਜਟ&gt;ਫੈਰ ਬਦਲ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ &quot;HotCat, ਕੈਟੇਗਰੀਆਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਨੀ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ&quot; ਤੇ ਟਿਕ ਕਰ ਕੇ ਚਾਲੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਆਹ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖੋ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:HotCat]], ਜੇ ਸਮਝ ਨਹੀ ਆਾਇਆ ਤਾ ਦੱਸੋ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਨਾ ਉੱਤਰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਟਾਇਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋਂ, ਆਪਾ ਸਾਰੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਸਫੇ ਤੇ ਰੱਖਿਏ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੨੨:੪੮, ੩੦ ਅਪ੍ਰੈਲ ੨੦੧੪ (UTC)
:ਆਇਆ ਸਮਝ ? --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੬:੧੦, ੧ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)
ਨਹੀਂ ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੬:੨੪, ੧ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੬:੨੪, ੧ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)
:: [[ਤਸਵੀਰ:Hotcat1.png]]
:: [[ਤਸਵੀਰ:Hotcat2.png]]
:: [[ਤਸਵੀਰ:Hotcat3.png]] 
::ਆਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕਰੋ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੬:੩੧, ੧ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ, ਤੁਹਾਡਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ, ਹੁਣ ਸ਼੍ਰੇਣੀ:  ਦੇ ਨਾਲ + -ਤੀਰ ਦੇ ਨਿਸਾਨ ਹਨ--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੦:੦੭, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੦:੦੭, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)
:::ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ। ਆਹ + ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਨਵੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋਂ। ਅਤੇ - ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰ ਕੇ ਹਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋਂ। ਇਹ ਸਫੇ ਨੂੰ ਆਪਨੇ ਆਪ ਸਾਂਭ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ :) --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੦:੨੩, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

ਜੋ ਜ਼ਿਅਾਦਾ (ਇਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਵਿਚ ਨੂੰ ਵਿੱਚ) ਬਦਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿਹੜੇ ਫਾਰਮੁਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੩:੧੯, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਪ ==

ਧੰਮੂ ਜੀ ਮੈਂ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹਾਂ http://www.google.co.in/inputtools/windows/ । ਇਹਦੇ ਵਿੱਚ ਜੇ ਤੁਸੀਂ &quot;ਵਿੱਚ&quot; ਪਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ vichch ਨਾਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਔਖੇ ਸ਼ਬਦ ਇਹਦੇ ਵਿੱਚ ਕੀਬੋਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇਹਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੌਖੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਵੇਖੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੩:੩੭, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== AWB ==

ਹੁਣ hotcat ਤੋਂ ਬਾਅਦ AWB ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਇਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ AWB ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਆਸਾਨੀ ਕਿੱਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਹ ਸਫਾ ਪੜ ਕੇ ਦੇਖੋ [[WP:AWB]] --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Vigyani|Vigyani]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Vigyani|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੩:੫੧, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਪ ==

ਨਛੱਤਰ ਜੀ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ ਔਖ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਵੇਖਿਆ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵਿੰਡੋਜ਼ ਵਰਤਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਗੂਗਲ ਦਾ ਇਹ ਸੰਦ ਵੀ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕੀਬੋਰਡ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਰੋਮਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖ ਕੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹਦੀ ਕੜੀ ਇਹ ਹੈ (ਪੰਜਾਬੀ 'ਤੇ ਸਹੀ ਲਗਾ ਕੇ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਲਵੋ):[http://www.google.com/inputtools/windows/ ਗੂਗਲ ਇਨਪੁਟ ਟੂਲਜ਼] --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Babanwalia|Babanwalia]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Babanwalia|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੫:੧੮, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

:ਮੁਆਫ਼ ਕਰਨਾ। ਮੈਂ ਜੁਆਬ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਸਤਦੀਪ ਜੀ ਹੱਲ ਦੱਸ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Babanwalia|Babanwalia]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Babanwalia|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੫:੨੪, ੨ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਫੇਸਬੁੱਕ ==

ਧੰਮੂ ਜੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੀ ਆਈ.ਡੀ. ਦੇਵੋ ਤਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨਾਂ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲਵਾਂ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੮:੨੩, ੩ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)

ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ, ਮੇਰੀ ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੀ ਆਈ.ਡੀ. dhammu3193@gmail.com ਹੈ--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੮:੪੩, ੩ ਮਈ ੨੦੧੪ (UTC)
==ਤਸਵੀਰ==
ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ ਤਸਵੀਰ:Mehar Mittal.jpg  ਲੋਡ ਮੈਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕੀ ੲਿਹ ਸਹੀ ਹੈ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੧:੪੧, ੧ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)
==ਫਰਮਾ==
ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ, '''ਫਰਮਾ:ਗਿਆਨਸੰਦੂਕ ਖੇਡ ਘਟਨਾ''' ਦੀ ਮੈਂ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਹੱਲ ਦੱਸੋ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੨:੩੨, ੧੪ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)
: ਧੰਮੂ ਜੀ, ਇਹ ਫਰਮਾ ਹੁਣ ਦੇਖੋ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੩:੩੭, ੧੫ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)
ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ,  ਕੀ ਇਸ ਫਰਮੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਜਿਵੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੇ ਹੈ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nachhattardhammu|Nachhattardhammu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nachhattardhammu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੪:੫੧, ੧੫ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)
: ਧੰਮੂ ਜੀ, ਮੇਰੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਫਰਮਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਲਿੰਕ ਭੇਜੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੯:੫੪, ੧੫ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)
:: ਧੰਮੂ ਜੀ, ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਫਰਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਹ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਰਮਾ:ਗਿਆਨਸੰਦੂਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਦੇਖੋ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦਿਕੱਤ ਆਵੇਗੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਓ ਮੈਂ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗਾ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੨:੦੬, ੧੬ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)
::: ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ਧੰਮੂ ਜੀ --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੧:੧੨, ੧੮ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)

:::: ਧੰਮੂ ਜੀ, ਮੈਂ ਹੱਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਦੇਖ ਲਵੋ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦਿੱਕਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਹਿ ਦਿਓ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੪:੦੦, ੧੯ ਜੂਨ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਵੋਟ ਪਾਓ ਜੀ ==

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਐਡਮਿਨ ਬਣਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀਆਂ#ਵਰਤੌਂਕਾਰ:Babanwalia]] ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਦਿਓ ਜੀ। ਧੰਨਵਾਦ। ਤੁਹਾਡੇ ਬਹੁਮੁੱਲੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਵੀ ਧੰਨਵਾਦ। --[[User:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:green;&quot;&gt;itar buttar&lt;/span&gt;]] [[User talk:Itar buttar|&lt;span style=&quot;color:blue;&quot;&gt;'''[ਗੱਲ-ਬਾਤ]'''&lt;/span&gt;]] ੧੨:੪੮, ੬ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਪਟਿਆਲਾ ==

ਨਛੱਤਰ ਜੀ, ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਦੀ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੩:੦੩, ੧੩ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਐਡਮਿਨ ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill ==

ਮੇਰੀ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਐਡਮਿਨ ਬਣਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ [https://pa.wikipedia.org/wiki/ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ#.E0.A8.90.E0.A8.A1.E0.A8.AE.E0.A8.BF.E0.A8.A8_.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A9.8B.E0.A8.82.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0:Satdeep_gill ਇਸ ਲਿੰਕ] ਉੱਤੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰੋ ਜੀ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੯:੩੧, ੨੬ ਜੁਲਾਈ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਸਮਰਥਨ ਕਰੋ ==

[https://pa.wikipedia.org/wiki/ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ#India_Community_Consultation_2014 ਕਲਿਕ ਕਰੋ] ਤੇ ਮੇਰਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰੋ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੨:੨੯, ੧੬ ਸਤੰਬਰ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਟੀ-ਸ਼ਰਟ ਮੁਕਾਬਲਾ ==

[https://pa.wikipedia.org/wiki/ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਸੱਥ#.E0.A8.AA.E0.A9.B0.E0.A8.9C.E0.A8.BE.E0.A8.AC.E0.A9.80_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.95.E0.A9.80.E0.A8.AA.E0.A9.80.E0.A8.A1.E0.A9.80.E0.A8.86_.E0.A8.9F.E0.A9.80-.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.B0.E0.A8.9F_.E0.A8.AE.E0.A9.81.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.AC.E0.A8.B2.E0.A8.BE ਇਸ ਲਿੰਕ ਉੱਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ] ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਦੇਵੋ ਜੀ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep gill|Satdeep gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੫:੨੫, ੧੮ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੪ (UTC)

== ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill ==

ਵਰਤੋਂਕਾਰ Charan Gill ਨੂੰ ਐਡਮਿਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ [https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%90%E0%A8%A1%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%A8_%E0%A8%B2%E0%A8%88_%E0%A8%AC%E0%A9%87%E0%A8%A8%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82#.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A9.8C.E0.A8.82.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0:Charan_Gill ਇਸ ਲਿੰਕ] ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਸਮਰਥਨ ਦੇਵੋ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Parveer Grewal|Parveer Grewal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Parveer Grewal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੬:੫੩, ੨੯ ਨਵੰਬਰ ੨੦੧੪ (UTC)

== 100 ਵਿਕੀ ਦਿਨ ==

ਧੰਮੂ ਜੀ, ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਇੱਕ ਲੇਖ ਬਣਾਵੋ। ਫ਼ਿਰ [https://meta.wikimedia.org/wiki/100wikidays ਇੱਥੇ] ਜਾਕੇ Participants (victims) ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਜੋੜੋ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰੈੱਸ ਰਿਪੋਰਟ ਵਾਲਾ ਖਾਨਾ ਖਾਲੀ ਛੱਡ ਦਿਓ। ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ Progress ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਲਿਖੋ ਜੋ ਬਾਕੀ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਪੇਸਟ ਕਰ ਲਿਓ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰ ਲਿਓ। ਜੇਕਰ ਹੁਣ ਵੀ ਕੋਈ ਦਿੱਕਤ ਆਵੇ ਤਾਂ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਵੀ ਪੁੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੧:੩੮, ੨੦ ਮਈ ੨੦੧੫ (UTC)

== ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਹੱਕ ==

ਮੇਰੇ ਆਰਜ਼ੀ ਪਰਸ਼ਾਸਕੀ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਮੁੱਕ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਹੱਕ ਮਿਲ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਮੇਰਾ ਸਮਰਥਨ ਜਾਂ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ [https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%90%E0%A8%A1%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%A8_%E0%A8%B2%E0%A8%88_%E0%A8%AC%E0%A9%87%E0%A8%A8%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82#.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A9.8B.E0.A8.82.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0:Satdeep_Gill ਇਸ ਲਿੰਕ] ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕਰਕੇ ਵੋਟ ਪਾਓ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੧੪:੪੨, ੨ ਅਗਸਤ ੨੦੧੫ (UTC)

==ਧੰਨਵਾਦ==
ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਜੀ। ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Parveer Grewal|Parveer Grewal]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Parveer Grewal|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ੦੮:੫੮, ੮ ਅਗਸਤ ੨੦੧੫ (UTC)

== MediaWiki Train the Trainer 2015 barnstar ==

{| style=&quot;border: 10px ridge  gold; background-color: white; width:50%; margin: 1em auto 1em auto;&quot;
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | &lt;center&gt;'''MediaWiki Train the Trainer 2015 barnstar'''&lt;/center&gt;[[File:MediaWiki logo.png|100px|center]][[File:MediaWiki Train the Trainer Program 2015-06-27 Image 07.JPG|300px|center]]
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; | &lt;br/&gt;This barnstar is awarded to you in recognition of your leadership and presentation skills in the [[:meta:CIS-A2K/Events/MediaWiki Train the Trainer Program/2015|MediaWiki Train the Trainer 2015 program]]. We hope to have enriched your Wiki-experience and would like to see active contribution from you towards MediaWiki and other scripts, gadgets and tools-related activities. Thank you once again for your enthusiastic participation. [[File:Smiley.svg|20px]] -- [[:meta:CIS-A2K|CIS-A2K]] ([[:meta:Talk:CIS-A2K/Events/MediaWiki Train the Trainer Program/2015|talk]]) ੧੪:੫੨, ੩ ਸਤੰਬਰ ੨੦੧੫ (UTC)
|}

==ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਬਾਰਨਸਟਾਰ==
{| style=&quot;background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;vertical-align: middle; padding: 5px;&quot; | [[File:Asia medal.svg|100px]]
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;&quot; | '''The Asian Month Barnstar'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; padding: 3px;&quot; |  [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ|ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ]] 2015 ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰੀਆ! --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:27, 14 ਦਸੰਬਰ 2015 (UTC)
|}
==Request for VOTE==
Plz vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Stewards/Elections_2016/Votes/Hindustanilanguage here] in favour of  Hindustanilanguages for Stewards election .It is my request . --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Abbas dhothar|Abbas dhothar]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Abbas dhothar|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:30, 9 ਫ਼ਰਵਰੀ 2016 (UTC)

==Request for VOTE==
Plz vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Stewards/Elections_2016/Votes/Hindustanilanguage here] in favour of  Hindustanilanguages for Stewards election .It is my request . --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Abbas dhothar|Abbas dhothar]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Abbas dhothar|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:31, 9 ਫ਼ਰਵਰੀ 2016 (UTC)

== ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ ==

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਅਤੇ 5 ਜਾਂ ਵੱਧ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੋਸਟਕਾਰਡ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ [https://docs.google.com/forms/d/1IcS3s8e052z17ITvPH-sQG_J5us9XYo8ULEQ2wBBvWA/viewform ਇਸ ਲਿੰਕ] ਉੱਤੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰੋ।--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#663300&quot;&gt;'''''   ~Satdeep Gill '''''&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]]([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:06, 17 ਜਨਵਰੀ 2016 (UTC)

== ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਸਤਰੀ ਦਿਹਾੜਾ ਬਾਰਨਸਟਾਰ ==

{| style=&quot;border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}}; width=100%;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:Wiki Loves Women Barnstar.svg|200px]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਸਤਰੀ ਦਿਹਾੜਾ 2016 ਐਡੀਟਾਥਨ|ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਸਤਰੀ ਦਿਹਾੜਾ ਬਾਰਨਸਟਾਰ]]'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; direction:ltr; border-top: 1px solid gray;&quot; |&lt;big&gt;ਨਛੱਤਰ ਧੰਮੂ ਜੀ,&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;&lt;br/&gt; ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਸਤਰੀ ਦਿਹਾੜੇ ਦੌਰਾਨ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਉੱਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਬਾਰਨਸਟਾਰ।&lt;br/&gt; ਉਮੀਦ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੋਗੇ। &lt;br/&gt;&lt;br/&gt;--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:42, 25 ਮਾਰਚ 2016 (UTC)
|}

== Your temporary access has expired ==
&lt;div style=&quot;padding: 8px; border: 1px solid #ccc; background: #fafaff;&quot;&gt;Hello, the temporary access you requested on this wiki has expired. Just to let you know that If you want it back, feel free to make a local announcement and open a new request on [[m:Steward requests/Permissions|stewards' permission request page]] on Meta-Wiki later. Moreover, if you think the community is big enough to elect a permanent administrator, you can place a local request here for a permanent adminship, so stewards can grant you the permanent access. Please ask me or any other steward if you have any questions. Thank you! --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:NahidSultan|NahidSultan]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:NahidSultan|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:32, 9 ਅਪਰੈਲ 2016 (UTC)&lt;/div&gt;

== ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਨ ਸਬੰਧੀ  ==

ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ, ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਨ ਜੋ ਪੰਨੇ ਤੁਸੀਂ ਸੁਧਾਰੇ ਹਨ ਜ਼ਰਾ ਇੱਕ ਝਾਤ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖ ਲਵੋ ਕਿ ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਈ ਉਹ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਲੇਖ_ਸੁਧਾਰ_ਐਡਿਟਾਥਾਨ_(1-30_ਅਪਰੈਲ_2016)|ਇਸ ਸੂਚੀ]] ਜੋੜੇ ਗਏ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕੋਈ ਲੇਖ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰਹਿ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਧੰਨਵਾਦ। --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satnam S Virdi|Satnam S Virdi]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satnam S Virdi|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:41, 6 ਮਈ 2016 (UTC)

==ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਬਾਰਨਸਟਾਰ==

{| style=&quot;border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}}; width=100%;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:Articles for improvement star.svg|200px]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''[[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ (1-30 ਅਪਰੈਲ 2016)|ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ ]]'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; direction:ltr; border-top: 1px solid gray;&quot; |&lt;br/&gt; '''ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੇਖ ਸੁਧਾਰ ਐਡਿਟਾਥਾਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ  ਸ਼ੁਕਰੀਆ!''' &lt;br/&gt;'''ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਹੀ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੰਦੇ ਰਹੋਗੇ।'''--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Baljeet Bilaspur|Baljeet Bilaspur]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Baljeet Bilaspur|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:14, 8 ਮਈ 2016 (UTC)
|}

== Participate in the Ibero-American Culture Challenge! ==

Hi!

[[:m:Iberocoop|Iberocoop]] has launched a translating contest to improve the content in other Wikipedia related to Ibero-American Culture.

We would love to have you on board :) 

Please find the contest here: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Translating_Ibero_-_America/Participants_2016

Hugs!--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Anna Torres (WMAR)|Anna Torres (WMAR)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Anna Torres (WMAR)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:34, 10 ਮਈ 2016 (UTC)

== Rio Olympics Edit-a-thon ==

Dear Friends &amp; Wikipedians, Celebrate the world's biggest sporting festival on Wikipedia. The Rio Olympics Edit-a-thon aims to pay tribute to Indian athletes and sportsperson who represent India at Olympics. Please find more details '''[[:m:WMIN/Events/India At Rio Olympics 2016 Edit-a-thon/Articles|here]]'''.  The  Athlete who represent their country at Olympics, often fail to attain their due recognition. They bring glory to the nation. Let's write articles on them, as a mark of tribute.

For every 20 articles created collectively, a tree will be planted. Similarly, when an editor completes 20 articles, a book will be awarded to him/her. Check the main page for more details. Thank you. [[:en:User:Abhinav619|Abhinav619]] &lt;small&gt;(sent using [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:54, 16 ਅਗਸਤ 2016 (UTC), [[:m:User:Abhinav619/UserNamesList|subscribe/unsubscribe]])&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Abhinav619/UserNamesList&amp;oldid=15842813 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter August 2016 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of August 2016. The edition includes details about these topics:
* Event announcement: Tools orientation session for Telugu Wikimedians of Hyderabad
* Programme reports of outreach, education programmes and community engagement programmes
* Ongoing event: India at Rio Olympics 2016 edit-a-thon.
* Program reports: Edit-a-thon to improve Kannada-language science-related Wikipedia articles, Training-the-trainer programme and MediaWiki training at Pune
* Articles and blogs, and media coverage
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2016|here]]'''. --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:24, 29 ਸਤੰਬਰ 2016 (UTC) &lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=15874164 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter September 2016 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of September 2016. The edition includes details about these topics:
* Gender gap study: Another 5 Years: What Have We Learned about the Wikipedia Gender Gap and What Has Been Done? 
* Program report: Wikiwomen’s Meetup at St. Agnes College Explores Potentials and Plans of Women Editors in Mangalore, Karnataka
* Program report: A workshop to improve Telugu Wikipedia articles on Nobel laureates
* Article: ସଫ୍ଟଓଏର ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ: ଆମ ହାତେ ଆମ କୋଡ଼ ଲେଖିବା 
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2016|here]]'''. --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:15, 19 ਅਕਤੂਬਰ 2016 (UTC) &lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=16000176 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter October 2016 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of October 2016. The edition includes details about these topics:
* '''Blog post''' Wikipedia Asian Month — 2016 iteration starts on 1 November — a revisit
* '''Program report''': Impact Report form for the Annual Program Grant
* '''Program report''': Kannada Wikipedia Education Program at Christ university: Work so far
* '''Article''': What Indian Language Wikipedias can do for Greater Open Access in India 
* '''Article''': What Indian Language Wikipedias can do for Greater Open Access in India 
* . . . '''and more'''
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2016|here]]'''. --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:18, 21 ਨਵੰਬਰ 2016 (UTC)&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=16015143 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter July 2017 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of July 2017. The edition includes details about these topics:
* Telugu Wikisource Workshop
* Marathi Wikipedia Workshop in Sangli, Maharashtra
* Tallapaka Pada Sahityam is now on Wikisource 
* Wikipedia Workshop on Template Creation and Modification Conducted in Bengaluru
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2017|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt; --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:58, 17 ਅਗਸਤ 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=16294961 --&gt;

== ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਯਮਿਤ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ==

{| style=&quot;border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|100px]]| [[File:Tireless Contributor Barnstar.gif|100px]]}}
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''ਨਿਯਮਿਤ ਯੋਗਦਾਨ ਵਾਲਾ ਮਿਹਨਤੀ ਸੰਪਾਦਕ'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; | ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਾਂ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Param munde|&lt;span style='color: #800000;background-color: #ADFF2F;'&gt;param munde&lt;/span&gt;]]''' &lt;sup&gt;[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Param munde|&lt;span style='color: #7FFFD4;'&gt;ਗੱਲ-ਬਾਤ&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; 
|}

== CIS-A2K Newsletter August September 2017 ==

Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of August and September 2017. Please find below details of our August and September newsletters:

August was a busy month with events across our Marathi and Kannada Focus Language Areas.

# Workshop on Wikimedia Projects at Ismailsaheb Mulla Law College, Satara
# Marathi Wikipedia Edit-a-thon at Dalit Mahila Vikas Mandal
# Marathi Wikipedia Workshop at MGM Trust's College of Journalism and Mass Communication, Aurangabad
# Orientation Program at Kannada University, Hampi

Please read our Meta newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August_2017|here]]'''.

September consisted of Marathi language workshop as well as an online policy discussion on Telugu Wikipedia.

# Marathi Wikipedia Workshop at Solapur University
# Discussion on Creation of Social Media Guidelines &amp; Strategy for Telugu Wikimedia

Please read our Meta newsletter here: '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September_2017|here]]'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt;

Sent using --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:23, 6 ਨਵੰਬਰ 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=17391006 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter October 2017 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of October 2017. The edition includes details about these topics:
* Marathi Wikipedia - Vishwakosh Workshop for Science writers in IUCAA, Pune
* Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon
* Odia Wikisource anniversary
* CIS-A2K signs MoU with Telangana Government
* Indian Women Bureaucrats: Wikipedia Edit-a-thon
* Interview with Asaf Bartov
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2017|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt; 
Sent using --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:43, 4 ਦਸੰਬਰ 2017 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=17428960 --&gt;

== A barnstar for you! ==

{| style=&quot;background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;vertical-align: middle; padding: 5px;&quot; | [[File:Original Barnstar Hires.png|100px]]
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;&quot; | '''The Original Barnstar'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; padding: 3px;&quot; | ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਬਾਰਨਸਟਾਰ [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tow|Tow]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tow|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 19:40, 8 ਜਨਵਰੀ 2018 (UTC)
|}

== Message Button Fix ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;

Hello! I made two small changes in your userspace to fix the message button on your User page. Hope that is all right.

Cheers!

&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Tow|Tow]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tow|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:10, 11 ਜਨਵਰੀ 2018 (UTC)
&lt;/div&gt;

== Lutfunnisa Begum ==

Hello, can you create an article on [[:en:Lutfunnisa Begum]]? She was brave queen from Bengal, and wife of Siraj. --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Titodutta|Titodutta]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Titodutta|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:00, 13 ਮਾਰਚ 2018 (UTC)

== Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey ==

&lt;div class=&quot;mw-parser-output&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes.
 
&lt;big&gt;'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&amp;prj=as&amp;edc=5&amp;prjedc=as5 Take the survey now!]'''&lt;/big&gt;

You can find more information about this survey [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|on the project page]] and see how your feedback helps the Wikimedia Foundation support editors like you. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]] (in English). Please visit our [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through the EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]] to remove you from the list.

Thank you!
&lt;/div&gt; &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]&lt;/span&gt;, 18:19, 29 ਮਾਰਚ 2018 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/as5&amp;oldid=17881330 --&gt;

== Reminder: Share your feedback in this Wikimedia survey ==

&lt;div class=&quot;mw-parser-output&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 29% of Wikimedia contributors. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&amp;prj=as&amp;edc=5&amp;prjedc=as5  Take the survey now.]'''

If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have design the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone.
If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]].  You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]].  Thanks!  
&lt;/div&gt; &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]&lt;/span&gt;, 01:17, 13 ਅਪਰੈਲ 2018 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/as5&amp;oldid=17881330 --&gt;

== ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇੱਥੇ ਲਿਖੋ ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;


&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਖ਼ਾਸ:ਯੋਗਦਾਨ/2409:4052:692:604:0:0:AC8:70A0|2409:4052:692:604:0:0:AC8:70A0]] 01:30, 17 ਅਪਰੈਲ 2018 (UTC)
&lt;/div&gt;

== Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey ==

&lt;div class=&quot;mw-parser-output&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''23 April, 2018 (07:00 UTC)'''.   The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&amp;prj=as&amp;edc=5&amp;prjedc=as5  Take the survey now.]'''

'''If you already took the survey - thank you! We will not bother you again.''' We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. To opt-out of future surveys, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]].  You can also send any questions you have to this user email.  [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]]  This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]].
&lt;/div&gt; &lt;span class=&quot;mw-content-ltr&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]&lt;/span&gt;, 00:27, 20 ਅਪਰੈਲ 2018 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/as5&amp;oldid=17881330 --&gt;

== Thank you for keeping Wikipedia thriving in India ==

&lt;div style=&quot;width:100%; float:{{dir|2=right|3=left}}; height:8px; background:#fff;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:100%; float:{{dir|2=right|3=left}}; height:8px; background:#36c;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:100%; float:{{dir|2=right|3=left}}; height:8px; background:#fff;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;span style=&quot;font-size:115%;&quot;&gt;I wanted to drop in to express my gratitude for your participation in this important [[:m:Project Tiger Editathon 2018/redirects/MayTalkpageNotice|contest to increase articles in Indian languages]]. It’s been a joyful experience for me to see so many of you join this initiative. I’m writing to make it clear why it’s so important for us to succeed.

Almost one out of every five people on the planet lives in India. But there is a huge gap in coverage of Wikipedia articles in important languages across India.

This contest is a chance to show how serious we are about expanding access to knowledge across India, and the world. If we succeed at this, it will open doors for us to ensure that Wikipedia in India stays strong for years to come. I’m grateful for what you’re doing, and urge you to continue translating and writing missing articles. 

&lt;mark&gt;'''Your efforts can change the future of Wikipedia in India.'''&lt;/mark&gt;

You can find a list of articles to work on that are missing from Wikipedia right here:

[[:m:Project Tiger Editathon 2018/redirects/MayTalkpageNoticeTopics|https://meta.wikimedia.org/wiki/Supporting_Indian_Language_Wikipedias_Program/Contest/Topics]]

Thank you,

— ''Jimmy Wales, Wikipedia Founder'' 18:18, 1 ਮਈ 2018 (UTC)&lt;/span&gt;
&lt;br/&gt;
&lt;div style=&quot;width:100%; float:{{dir|2=right|3=left}}; height:8px; background:#fff;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:100%; float:{{dir|2=right|3=left}}; height:8px; background:#36c;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:100%; float:{{dir|2=right|3=left}}; height:8px; background:#fff;&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:RAyyakkannu (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RAyyakkannu_(WMF)/lists/Project_Tiger_2018_Contestants&amp;oldid=17987387 --&gt;
{{clear}}

== CIS-A2K Newsletter, March &amp; April 2018 ==

&lt;div style=&quot;width:90%;margin:0% 0% 0% 0%;min-width:40em; align:center;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;color:white;&quot;&gt;
:[[File:Access To Knowledge, The Centre for Internet Society logo.png|170px|left|link=https://meta.wikimedia.org/wiki/File:Access_To_Knowledge,_The_Centre_for_Internet_Society_logo.png]]&lt;span style=&quot;font-size:35px;color:#ef5317;&quot;&gt; &lt;/span&gt;
&lt;div style=&quot;color: #3b475b; font-family: times new roman; font-size: 25px;padding: 25px; background: #73C6B6;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center&quot;&gt;The Center for Internet and Society&lt;/div&gt; 
&lt;div style=&quot;text-align:center&quot;&gt;Access to Knowledge Program&lt;/div&gt; 
&lt;div style=&quot;color: #3b475b; font-family: comforta; font-size: 20px;padding: 15px; background: #73C6B6;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:center&quot;&gt;Newsletter, March &amp; April 2018&lt;/div&gt; 
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:70%;margin:0% 0% 0% 0%;min-width:40em;&quot;&gt;
{| style=&quot;width:120%;&quot;
| style=&quot;width:120%; font-size:15px; font-family:times new roman;&quot; | 
;From A2K
* [[:m:Women's Day Workshop at Jeevan Jyoti Women Empowerment Centre, Dist.Pune|Documenting Rural Women's Lifestyle &amp; Culture at Jeevan Jyoti Women Empowerment Centre]]
* [[:m:Institutional Partnership with Tribal Research &amp; Training Institute|Open knowledge repository on Biodiversity &amp; Forest Management for Tribal communities in Collaboration with  Tribal Research &amp; Training Institute(TRTI), Pune]]
* [[:m:Telugu Wikipedia Reading list|Telugu Wikipedia reading list is created with more than 550 articles to encourage discourse and research about Telugu Wikipedia content.]]
* [[:m:Telugu Wikipedia Mahilavaranam/Events/March 2018/Visakhapatnam|To address gender gap in participation, a workshop for women writers and literary enthusiasts was conducted in Visakhapatnam under Telugu Wikipedia Mahilavaranam.]] 
*[[:m:Sambad Health and Women Edit-a-thon|18 journalists from Sambad Media house joined together with Odia Wikipedians to create articles on Women's health, hyiegene and social issues.]]
*[[:Incubator:Wp/sat/ᱠᱟᱹᱢᱤᱥᱟᱲᱟ ᱑ (ᱥᱤᱧᱚᱛ)/en|Santali Wikipedians along with Odia Wikipedians organised the first Santali Wikipedia workshop in India]].
*[[:kn:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಕಾರ್ಯಾಗಾರ/ಮಾರ್ಚ್ ಬೆಂಗಳೂರು|Wikimedia Technical workshop for Kannada Wikipedians to help them understand Wikimedia Tools, Gadgets and Auto Wiki Browser]]
*[[:m:CIS-A2K/Events/Indian women and crafts|Women and Craft Edit-a-thon, to archive the Women achievers in the field of art and craft on Kannada Wikipedia.]]

; In other News
*[[:m:CIS-A2K/Work plan July 2018 - June 2019|CIS-A2K has submitted its annual Work-plan for the year 2018-19 to the APG.]]
*[[:m:Supporting Indian Language Wikipedias Program/Contest/Stats|Project Tiger has crossed 3077 articles with Punjabi community leading with 868 articles]].
*[https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimediaindia-l/2018-May/013342.html CIS-A2K is supporting three Wikipedians from India to take part in Wikimania 2018.]
*[https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2018-May/090145.html Users have received Multiple failed attempts to log in notifications, Please change your password regularly.]
*[[:outreach:2017 Asia report going forward|Education Program team at the Wikimedia Foundation has published a report on A snapshot of Wikimedia education activities in Asia.]]
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt; If this message is not on your home wiki's talk page, [[m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|update your subscription]].--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:54, 23 ਮਈ 2018 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=18069676 --&gt;

== ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਦੀ ਹਾਨੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲੀ ਕਿਹੜੇ ਕਦਮ ਉਠਾਏ  ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;


&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਖ਼ਾਸ:ਯੋਗਦਾਨ/2405:205:401E:E8A3:E6F7:79AD:F4E8:4A67|2405:205:401E:E8A3:E6F7:79AD:F4E8:4A67]] 14:39, 15 ਜਨਵਰੀ 2019 (UTC)
&lt;/div&gt;
{{clear}}

== CIS-A2K Newsletter January 2019 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of January 2019. The edition includes details about these topics:
;From A2K
* Mini MediaWiki Training, Theni
* Marathi Language Fortnight Workshops (2019)
* Wikisource training Bengaluru, Bengaluru
* Marathi Wikipedia Workshop &amp; 1lib1ref session at Goa University
* Collaboration with Punjabi poet Balram
;From Community
*TWLCon (2019 India)
;Upcoming events
* Project Tiger Community Consultation
* Gujarati Wikisource Workshop, Ahmedabad
* Train the Trainer program 

Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2019|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt; using [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:36, 22 ਫ਼ਰਵਰੀ 2019 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=18336051 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter January 2019 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of January 2019. The edition includes details about these topics:
;From A2K
* Mini MediaWiki Training, Theni
* Marathi Language Fortnight Workshops (2019)
* Wikisource training Bengaluru, Bengaluru
* Marathi Wikipedia Workshop &amp; 1lib1ref session at Goa University
* Collaboration with Punjabi poet Balram
;From Community
*TWLCon (2019 India)
;Upcoming events
* Project Tiger Community Consultation
* Gujarati Wikisource Workshop, Ahmedabad
* Train the Trainer program 

Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2019|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt; using [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:36, 22 ਫ਼ਰਵਰੀ 2019 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=18336051 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter February 2019 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m: CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of February 2019. The edition includes details about these topics:
; From A2K
*Bagha Purana meet-up 
*Online session on quality improvement Wikimedia session at Tata Trust's Vikas Anvesh Foundation, Pune 
*Wikisource workshop in Garware College of Commerce, Pune 
*Mini-MWT at VVIT (Feb 2019) 
*Gujarati Wikisource Workshop 
*Kannada Wiki SVG translation workshop 
*Wiki-workshop at AU Delhi

Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2019|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].&lt;/small&gt;  using [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:42, 26 ਅਪਰੈਲ 2019 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=18336051 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter March 2019 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of March 2019. The edition includes details about these topics:
; From A2K
*Art+Feminism Edit-a-thon
*Wiki Awareness Program at Jhanduke
*Content donation sessions with authors
*SVG Translation Workshop at KBC
*Wikipedia Workshop at KBP Engineering College
*Work-plan submission

Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2019|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].&lt;/small&gt; using [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:47, 26 ਅਪਰੈਲ 2019 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=18336051 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter March 2019 ==

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of March 2019. The edition includes details about these topics:
; From A2K
*Art+Feminism Edit-a-thon
*Wiki Awareness Program at Jhanduke
*Content donation sessions with authors
*SVG Translation Workshop at KBC
*Wikipedia Workshop at KBP Engineering College
*Work-plan submission

Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2019|here]]'''.&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].&lt;/small&gt; using [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:54, 26 ਅਪਰੈਲ 2019 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=18336051 --&gt;

== ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਲਾਜ ਵਿਸ਼ਾ ਇੱਥੇ ਲਿਖੋ ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;


&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਖ਼ਾਸ:ਯੋਗਦਾਨ/157.39.1.241|157.39.1.241]] 08:29, 26 ਜੁਲਾਈ 2019 (UTC)
&lt;/div&gt;

{{clear}}
== Project Tiger 2.0 ==

''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it''
&lt;div style=&quot;align:center; width:90%%;float:left;font-size:1.2em;margin:0 .2em 0 0;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#EFEFEF;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;

[[File:PT2.0 PromoMotion.webm|right|320px]]
Hello,

We are glad to inform you that [[m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|'''Project Tiger 2.0/GLOW''']] is going to start very soon. You know about Project Tiger first iteration where we saw exciting and encouraging participation from different Indian Wikimedia communities. To know about Project Tiger 1.0 please [[m:Supporting Indian Language Wikipedias Program|'''see this page''']]

Like project Tiger 1.0, This iteration will have 2 components
* Infrastructure support - Supporting Wikimedians from India with internet support for 6 months and providing Chromebooks. Application is open from 25th August 2019 to 14 September 2019. To know  more [[m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Support|'''please visit''']] 
* Article writing contest - A 3-month article writing contest will be conducted for Indian Wikimedians communities. Following community feedback, we noted some community members wanted the process of article list generation to be improved. In this iteration, there will be at least two lists of articles 
:# Google-generated list, 
:# Community suggested list. Google generated list will be given to the community members before finalising the final list. On the other hand, the community may create a list by discussing among the community over Village pump, Mailing list and similar discussion channels. 

Thanks for your attention,&lt;br/&gt;
[[m:User:Ananth (CIS-A2K)|Ananth (CIS-A2K)]] ([[m:User talk:Ananth (CIS-A2K)|talk]])&lt;br/&gt;
Sent by [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:41, 21 ਅਗਸਤ 2019 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tulsi Bhagat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/PT1.0&amp;oldid=19314862 --&gt;
{{clear}}

== ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੋਜ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੋ ==

ਪਿਆਰੇ {{ping|user:Nachhattardhammu}},

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰੀਆ,

ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੋਜ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈ ਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰੋ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ, [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_2i2sbUVQ4RcH7Bb ਕੁਝ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿਓ] ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਵੀਡੀਓ ਕੌਲਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਂ ਤਹਿ ਕਰਾਂਗੇ।

ਧੰਨਵਾਦ, [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:BGerdemann (WMF)|BGerdemann (WMF)]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:BGerdemann (WMF)|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 23:20, 2 ਜੂਨ 2020 (UTC)

ਇਹ ਸਰਵੇ ਇੱਕ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਸੀ ਅਤੇ ਡੇਟਾ-ਸੰਭਾਲਣ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ, [https://drive.google.com/file/d/1ck7A3qq9Lz3lEjHoq4PYO-JJ8c7G6VVW/view ਸਰਵੇਖਣ ਪ੍ਰਾਈਵੇਸੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ] ਵੇਖੋ।

== ਫੋਕਟ ਤੌ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;


&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਖ਼ਾਸ:ਯੋਗਦਾਨ/2401:4900:4227:5A33:10D5:DCB2:713C:7BC5|2401:4900:4227:5A33:10D5:DCB2:713C:7BC5]] 04:23, 20 ਜੁਲਾਈ 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;

== ਫੋਕਟ ਤੌ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ? ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;


&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਖ਼ਾਸ:ਯੋਗਦਾਨ/2401:4900:4227:5A33:10D5:DCB2:713C:7BC5|2401:4900:4227:5A33:10D5:DCB2:713C:7BC5]] 04:24, 20 ਜੁਲਾਈ 2020 (UTC)
&lt;/div&gt;

== ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਕਾਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨ  ਘੜੀ ਹੈ ==

&lt;div&gt;
&lt;!-- ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਟਿੱਪਣੀ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੋ... :) --&gt;


&lt;!-- ...ਪਰ ਇਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਪ ਨਾ ਕਰੋ! ਸਿਰਫ ਹੇਠਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸੰਭਾਲੋ ਬਟਨ ਨੱਪ ਦਿਓ। 

                            ਤੁਹਾਡੇ ਦਸਤਖਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ! --&gt;[[ਖ਼ਾਸ:ਯੋਗਦਾਨ/2409:4055:61B:647A:0:0:1769:88A4|2409:4055:61B:647A:0:0:1769:88A4]] 15:27, 22 ਜਨਵਰੀ 2021 (UTC)
&lt;/div&gt;

== CIS-A2K Newsletter January 2021 ==

&lt;div style=&quot;border:6px black ridge; background:#EFE6E4;width:60%;&quot;&gt;

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of January 2021. The edition includes details about these topics:
{{Div col|colwidth=30em}}
*Online meeting of Punjabi Wikimedians
*Marathi language fortnight
*Online workshop for active citizen groups
*Lingua Libre workshop for Marathi community
*Online book release event with Solapur University
*Punjabi Books Re-licensing
*Research needs assessment
*Wikipedia 20th anniversary celebration edit-a-thon
*Wikimedia Wikimeet India 2021 updates
{{Div col end|}}
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2021|here]]'''.&lt;br /&gt;
&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]&lt;/small&gt;.
&lt;/div&gt; [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:13, 8 ਫ਼ਰਵਰੀ 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=19307097 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter February 2021 ==

&lt;div style=&quot;border:6px black ridge; background:#EFE6E4;width:60%;&quot;&gt;

[[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]]
Hello,&lt;br /&gt;
[[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of February 2021. The edition includes details about these topics:
{{Div col|colwidth=30em}}
*Wikimedia Wikimeet India 2021
*Online Meeting with Punjabi Wikimedians
*Marathi Language Day
*Wikisource Audiobooks workshop
*2021-22 Proposal Needs Assessment
*CIS-A2K Team changes
*Research Needs Assessment
*Gender gap case study
*International Mother Language Day

{{Div col end|}}
Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2021|here]]'''.&lt;br /&gt;
&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]&lt;/small&gt;.
&lt;/div&gt;
[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 17:22, 8 ਮਾਰਚ 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=21092460 --&gt;

== 2021 Wikimedia Foundation Board elections: Eligibility requirements for voters ==

Greetings,

The eligibility requirements for voters to participate in the 2021 Board of Trustees elections have been published. You can check the requirements on [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021#Eligibility_requirements_for_voters|this page]].

You can also verify your eligibility using the [https://meta.toolforge.org/accounteligibility/56 AccountEligiblity tool].

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:46, 30 ਜੂਨ 2021 (UTC)

&lt;small&gt;''Note: You are receiving this message as part of outreach efforts to create awareness among the voters.''&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&amp;oldid=21670000 --&gt;

== [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities ==

Hello,

As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. 

An &lt;u&gt;event for community members to know and interact with the candidates&lt;/u&gt; is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows:
*Date: 31 July 2021 (Saturday)
*Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time]
:*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm
:*India &amp; Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm
:*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm
:*Pakistan &amp; Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm
* Live interpretation is being provided in Hindi.
*'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form]

For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]].

Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 06:32, 23 ਜੁਲਾਈ 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&amp;oldid=21774692 --&gt;

== ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਬੁਣੀਆਦ ੨੦੨੧ ਬੋਰਡ ਆਫ ਟਰੱਸਟੀ ਚੌਣਾਂ ਚ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ। ==

ਡਿਅਰ Nachhattardhammu,

ਤੁਸੀ ਇਹ ਈਮੇਲ ਇਸਲਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿਓ ਕਿ ਤੁਸੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਬੁਣੀਆਦ ੨੦੨੧ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਟਰਸਟੀ ਚੌਣਾ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਪੌਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ | ਚੋਣਾਂ ੧੮ ਅਗਸਤ, ੨੦੨੧ ਨੂੰ ਖੁੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ੩੧ ਅਗਸਤ, ੨੦੨੧ ਨੂੰ ਬੰਦ ਹੋਣ ਗਿਆਂ | ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਬੁਣੀਆਦ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਰਗੇ ਪਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਇੱਕ ਟਰਸਟੀ ਬੋਰਡ ਵਲੋ ਕਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ|ਬੋਰਡ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਬੁਣੀਆਦ ਦਾ ਫੈਂਸਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ | [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|ਬੋਰਡ ਆਫ ਟਰਸਟੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋ]] |

ਇਸ ਸਾਲ ਚਾਰ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਮਿਓਨਟੀ ਵਲੋ ਕਿਤੀ ਜਾਨੀ ਹੈ | ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ੧੯ ਉਮੀਦਵਾਰ ਇਨਾਂ ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ | [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|੨੦੨੧ ਦੇ ਬੋਰਡ ਟਰਸਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋ]] |

ਲਗਭਗ ੭੦.੦੦੦ ਕਮਿਉਨਟੀ ਦੇ ਮੈਬਰਾਂ ਨੂੰ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ | ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ! ਚੋਣਾਂ ੨੩.੫੯ ਯੂਟੀਸੀ ੩੧ ਆਗਸਤ ਤੱਕ ਹੀ ਨੇ | 
*[[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸਿਕਿਉਰ ਪੋਲ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਵੋਟ ਕਰੋ''']] |

ਜੇ ਤੁਸੀ ਪਹਿਲਾ ਵੋਟ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਅਤੇ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਮੇਲ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰੋ | ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੋਟ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਚਾਹੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਖਾਤੇ ਹੋਨ |

[[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|ਇਸ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਹੋਰ ਜਾਨਕਾਰੀ ਲਈ ਪੜੋ]]| [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:37, 28 ਅਗਸਤ 2021 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&amp;oldid=21946145 --&gt;

== CIS - A2K Newsletter January 2022 ==

Dear Wikimedian,

Hope you are doing well. As the continuation of the CIS-A2K Newsletter, here is the newsletter for the month of January 2022.

This is the first edition of 2022 year. In this edition, you can read about:
* Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh
* Launching of WikiProject Sangli Biodiversity with Birdsong
* Progress report 

Please find the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2022|here]]. Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:13, 4 ਫ਼ਰਵਰੀ 2022 (UTC)

&lt;small&gt;
Nitesh Gill (CIS-A2K)
&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=21925587 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter February 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]

Dear Wikimedian,

Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about February 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events.

;Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh|Wikimedia session with WikiProject Rivers team]]
* [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 19 February 2022|Indic Wikisource online meetup]]
* [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon]]
* [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]]

; Ongoing events
* [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022|Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] - You can still participate in this event which will run till tomorrow.

;Upcoming Events
* [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|International Women's Month 2022 edit-a-thon]] - The event is 19-20 March and you can add your name for the participation.
* [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Pune Nadi Darshan 2022]] - The event is going to start by tomorrow. 
* Annual proposal - CIS-A2K is currently working to prepare our next annual plan for the period 1 July 2022 – 30 June 2023

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2022|here]]. Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:48, 14 ਮਾਰਚ 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=22871201 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter March 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about March 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events and ongoing events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh|Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh]]
* [[c:Commons:RIWATCH|Launching of the GLAM project with RIWATCH, Roing, Arunachal Pradesh]]
* [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]]
* [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon]]
* [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing &amp; digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022|Relicensing &amp; digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022]]
* [https://msuglobaldh.org/abstracts/ Presentation on A2K Research in a session on 'Building Multilingual Internets']

; Ongoing events
* [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]]
* Two days of edit-a-thon by local communities [Punjabi &amp; Santali]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 09:33, 16 April 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&amp;oldid=22433435 --&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23065615 --&gt;

== Translation request ==

Hello.

Can you translate and upload the articles [[:en:National Museum of History of Azerbaijan]] and [[:en:National Art Museum of Azerbaijan]] in Punjabi Wikipedia?

Yours sincerely, [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Multituberculata|Multituberculata]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Multituberculata|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:14, 9 ਮਈ 2022 (UTC)

== CIS-A2K Newsletter April 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about April 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events.

; Conducted events
* [[:m:Grants talk:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge|Annual Proposal Submission]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha|Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia Commons sessions of organisations working on river issues|Training sessions of organisations working on river issues]]
* Two days edit-a-thon by local communities
* [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation review and partnerships in Goa|Digitisation review and partnerships in Goa]]
* [https://www.youtube.com/watch?v=3WHE_PiFOtU&amp;ab_channel=JessicaStephenson Let's Connect: Learning Clinic on Qualitative Evaluation Methods]

; Ongoing events
* [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]]

; Upcoming event
* [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Wikisource Plan 2022-23|Indic Wikisource Work-plan 2022-2023]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:47, 11 May 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23065615 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter May 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about May 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, and ongoing and upcoming events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Punjabi Wikisource Community skill-building workshop|Punjabi Wikisource Community skill-building workshop]]
* [[:c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]]

; Ongoing events 
* [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]]

; Upcoming event
* [[:m:User:Nitesh (CIS-A2K)/June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 14 June 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23065615 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter June 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about June 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]]
* [[:m:June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]]
* [https://pudhari.news/maharashtra/pune/228918/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%AC%E0%A4%B3%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%9A-%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A8-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%85%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%95-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%A4-%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%AE%E0%A4%A4/ar Presentation in Marathi Literature conference]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].  &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 19 July 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23409969 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter July 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope everything is fine. As CIS-A2K update the communities every month about their previous work via the Newsletter. Through this message, A2K shares its July 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad|Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/O Bharat Digitisation project in Goa Central library|O Bharat Digitisation project in Goa Central Library]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with organisations in Meghalaya|Partnerships with organisations in Meghalaya]]

; Ongoing events
* Partnerships with Goa University, authors and language organisations 

; Upcoming events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:10, 17 August 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23554204 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter August 2022 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Really sorry for sending it in English.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Hope everything is fine. As CIS-A2K update the communities every month about their previous work via the Newsletter. Through this message, A2K shares its August 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing of Konkani &amp; Marathi books|Relicensing of Konkani &amp; Marathi books]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Inauguration of Digitised O Bharat volumes on Wikimedia Commons by CM of Goa state|Inauguration of Digitised O Bharat volumes on Wikimedia Commons by CM of Goa state]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Rashtrabhasha Prachar Samiti on Hindi Books Digitisation Program|Meeting with Rashtrabhasha Prachar Samiti on Hindi Books Digitisation Program]]

; Ongoing events
* Impact report

; Upcoming events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 06:51, 22 September 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23554204 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter September 2022 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Apologies for sending it in English, feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope everything is well. Here is the CIS-A2K's for the month of September Newsletter, a few conducted events are updated in it. Through this message, A2K shares its September 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Ecological Society &amp; Prof Madhav Gadgil|Meeting with Ecological Society &amp; Prof Madhav Gadgil]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing of 10 books in Marathi|Relicensing of 10 books in Marathi]]
* [[:m:Grants:APG/Proposals/2020-2021 round 2/The Centre for Internet and Society/Impact report form|Impact report 2021-2022]]4
* [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:41, 15 ਅਕਤੂਬਰ 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23856279 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter October 2022 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of October. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its October 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Wikimedia France on Lingua Libre collaboration|Meeting with Wikimedia France on Lingua Libre collaboration]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Wikimedia Deutschland on Wikibase &amp; Wikidata collaboration|Meeting with Wikimedia Deutschland on Wikibase &amp; Wikidata collaboration]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Filmi datathon workshop|Filmi datathon workshop]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi|Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi]]

; Upcoming event 
* [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022|Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:50, 7 ਨਵੰਬਰ 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23972096 --&gt;

== WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open ==

Dear Wikimedian, 

We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. 

We also have exciting updates about the Program and Scholarships. 

The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. 

For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]].

‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. 

Regards 

[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:25, 16 ਨਵੰਬਰ 2022 (UTC) 

(on behalf of the WCI Organizing Committee)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&amp;oldid=24082246 --&gt;

== WikiConference India 2023: Help us organize! ==

Dear Wikimedian,

You may already know that the third iteration of [[:m:WikiConference_India_2023|WikiConference India]] is happening in March 2023. We have recently opened [[:m:WikiConference_India_2023/Scholarships|scholarship applications]] and [[:WikiConference_India_2023/Program_Submissions|session submissions for the program]]. As it is a huge conference, we will definitely need help with organizing. As you have been significantly involved in contributing to Wikimedia projects related to Indic languages, we wanted to reach out to you and see if you are interested in helping us. We have different teams that might interest you, such as communications, scholarships, programs, event management etc. 

If you are interested, please fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdN7EpOETVPQJ6IG6OX_fTUwilh7MKKVX75DZs6Oj6SgbP9yA/viewform?usp=sf_link this form]. Let us know if you have any questions on the [[:m:Talk: WikiConference_India_2023|event talk page]]. Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:21, 18 ਨਵੰਬਰ 2022 (UTC)

(on behalf of the WCI Organizing Committee)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&amp;oldid=24094749 --&gt;

== WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline ==

Dear Wikimedian,

Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]].

COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. 

Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call 

* '''WCI 2023 Open Community Call'''
* '''Date''': 3rd December 2022
* '''Time''': 1800-1900 (IST)
* '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx

Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:21, 2 ਦਸੰਬਰ 2022 (UTC)

On Behalf of,
WCI 2023 Core organizing team.
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&amp;oldid=24083503 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter November 2022 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of November. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its November 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wikibase orientation session in Pune Nagar Vachan Mandir library|Digitisation &amp; Wikibase presentation in PNVM]]
* [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 12 November 2022|Indic Wikisource Community/Online meetup 12 November 2022]]
* [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022|Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]]

; Upcoming event 
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 16:28, 7 December 2022 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=23972096 --&gt;

== WikiConference India 2023:WCI2023 Open Community call on 18 December 2022 ==

Dear Wikimedian,

As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call.

* [WCI 2023] Open Community Call
* Date: 18 December 2022
* Time: 1900-2000  [7 pm to 8 pm] (IST)
* Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei

Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:11, 18 ਦਸੰਬਰ 2022 (UTC)

&lt;small&gt;
On Behalf of,
WCI 2023 Organizing team
&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&amp;oldid=24099166 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter December 2022 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its December 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of GLAM projects in Aurangabad|Launching of GLAM projects in Aurangabad]]
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022/Online Meetup 10 Dec 2022|Online Meetup 10 Dec 2022 (Indic Wiki Improve-a-thon 2022)]]
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]]

; Upcoming event 
* Mid-term Report 2022-2023

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2022|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 16:23, 7 January 2023 (UTC)

&lt;small&gt;On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]&lt;/small&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=24192124 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter January 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedians,

Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its January 2023 tasks. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities.

; Conducted events
* [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]]
* [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Community Training 2022|Project Tiger 2.0 Training]]
* [[:m:Grants:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge/Midpoint Report|Mid-term Report 2022-2023]]

; Upcoming event 
* [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 18:03, 12 February 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=24497260 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter Feburary 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Hope everything is fine. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of February. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its February 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Digitization &amp; Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya|Digitization &amp; Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya]]
* [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]]
* Wikidata Online Session

; Upcoming event 
* March Month Activity on Wikimedia Commons
* [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 04:50, 8 March 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=24671601 --&gt;

== Files need a license ==
Hi, sorry to write in English!

You have uploaded these files without a license:
# [[:File:Algoza.jpg]]
# [[:File:Begum_Akhtar_(1942).jpg]]
# [[:File:Bhagat_Puran_Singh.jpg]]
# [[:File:Bhagat_Singh_The_Tribune.jpg]]
# [[:File:Bhai_Santokh_Singh.jpeg]]

All files need a license, a source and an author. Could you please check the files and add the missing information?

Files without a license must be deleted so it is important. --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MGA73|MGA73]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MGA73|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:10, 12 ਮਾਰਚ 2023 (UTC)

: Hello again. Perhaps you could tell more about [[:ਤਸਵੀਰ:Zinc lattice.jpg]]? It looks like a photo of a book or some paper with the illustration on. Did you make the illustration or just the photo? --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MGA73|MGA73]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MGA73|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:30, 25 ਮਾਰਚ 2023 (UTC)

== CIS-A2K Newsletter March 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

There is a CIS-A2K monthly Newsletter that is ready to share which is for the month of March. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its March 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities.

; Conducted events
* [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|Women's Month Datathon on Commons]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|Women's Month Datathon on Commons/Online Session]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]]
* [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 25 March 2023|Indic Wikisource Community Online meetup 25 March 2023]]

; Ongoing activity 
* [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:29, 10 ਅਪਰੈਲ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=24671601 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter April 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Greetings! CIS-A2K has done a few activities in the month of April and CIS-A2K's monthly Newsletter is ready to share which is for the last month. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities.

; Conducted events
* [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi|CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi]]

; Ongoing activity 
* [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:51, 15 ਮਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25000758 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter May 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of May. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. The newsletter includes updates on the conducted events and ongoing activities, providing a comprehensive overview of A2K's recent endeavours. We have taken care to mention both the conducted and ongoing events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Preparatory Call for June Month Activity
* Update on status of A2K's grant proposal

; Ongoing activity 
* [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]

; Upcoming Events
* Support to Punjabi Community Proofread-a-thon

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:49, 8 ਜੂਨ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25000758 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter June 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of June. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Community Engagement Calls and Activities
** India Community Monthly Engagement Calls: 3 June 2023 call
** Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference &amp; Hackathon
** Punjabi Wikisource Proofread-a-thon
* Skill Development Programs
** Wikidata Training Sessions for Santali Community
* Indian Community Need Assessment and Transition Calls
* Partnerships and Trainings
** Academy of Comparative Philosophy and Religion GLAM Project
** Wikimedia Commons sessions with river activists
** Introductory session on Wikibase for Academy of Comparative Philosophy and Religion members

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 17 ਜੁਲਾਈ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25000758 --&gt;

== Invitation to Rejoin the [https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:Translation_task_force Healthcare Translation Task Force] ==

[[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|right|frameless|125px]]
You have been a [https://mdwiki.toolforge.org/prior/index.php?lang=pa medical translators within Wikipedia]. We have recently relaunched our efforts and invite you to [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php join the new process]. Let me know if you have questions. Best [[User:Doc James|&lt;span style=&quot;color:#0000f1&quot;&gt;'''Doc James'''&lt;/span&gt;]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 12:34, 2 August 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_translatiors/pa&amp;oldid=25416310 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter July 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of July. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured.

; Conducted events
* Wikibase session with RIWATCH GLAM
* Wikibase technical session with ACPR GLAM
* Wikidata Training Sessions for Santali Community
* An interactive session with some Wikimedia Foundation staff from India

; Announcement
* Train The Trainer 2023 Program

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Thank you [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:24, 8 ਅਗਸਤ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25000758 --&gt;

== CIS-A2K Newsletter August 2023 ==

&lt;br /&gt;&lt;small&gt;Please feel free to translate it into your language.&lt;/small&gt;

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

CIS-A2K has successfully concluded numerous activities in August. Consequently, our monthly newsletter, summarizing the previous month's highlights, is prepared for distribution. We have diligently included details of the conducted events and activities in this newsletter, ensuring comprehensive coverage of all pertinent information.

; Conducted events
* Call with Leadership Development Working Group
* Wikimedia workshop in Goa University
* Wikimedia &amp; digitisation sessions in 150 year old libraries at Kolhapur and Satara
* Review visits to Vigyan Ashram and Pune Nagar Vachan Mandir
* Preliminary meeting on Indic Wikisource Hub

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 11:10, 7 ਸਤੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25484883 --&gt;

== A2K Monthly Newsletter for September 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

In September, CIS-A2K successfully completed several initiatives. As a result, A2K has compiled a comprehensive monthly newsletter that highlights the events and activities conducted during the previous month. This newsletter provides a detailed overview of the key information related to our endeavors.

; Conducted events
* Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia
* Relicensing and Digitisation workshop at Govinda Dasa College, Surathkal
* Relicensing and Digitisation workshop at Sayajirao Gaekwad Research Centre, Aurangabad
* Wiki Loves Monuments 2023 Outreach in Telangana
* Mula Mutha Nadi Darshan Photography contest results and exhibition of images
* Train The Trainer 2023

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:53, 10 ਅਕਤੂਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25484883 --&gt;

== A2K Monthly Newsletter for October 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

In the month of October, CIS-A2K achieved significant milestones and successfully concluded various initiatives. As a result, we have compiled a comprehensive monthly newsletter to showcase the events and activities conducted during the preceding month. This newsletter offers a detailed overview of the key information pertaining to our various endeavors.

; Conducted events
* Image Description Month in India
* WikiWomen Camp 2023
** WWC 2023 South Asia Orientation Call
** South Asia Engagement
* Wikimedia Commons session for Birdsong members
* Image Description Month in India Training Session

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:26, 7 ਨਵੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25823131 --&gt;

== A2K Monthly Report for November 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

CIS-A2K wrapped up several initiatives in November, and we've compiled a detailed monthly newsletter highlighting the events and activities from the past month. This newsletter provides a comprehensive overview of key information regarding our diverse endeavors.

; Conducted events
* Heritage Walk in 175 year old Pune Nagar Vachan Mandir library
* 2023 A2K Needs Assessment Event
* Train The Trainer Report

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt; Regards, [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:55, 11 ਦਸੰਬਰ 2023 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25823131 --&gt;

== A2K Monthly Report for December 2023 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

In December, CIS-A2K successfully concluded various initiatives, and we have curated an in-depth monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter offers a comprehensive overview of key information, showcasing our diverse endeavors.

; Conducted events
* Digital Governance Roundtable
* Indic Community Monthly Engagement Calls: Wikimania Scholarship Call
* Indic Wikimedia Hackathon 2023
* A2K Meghalaya Visit Highlights: Digitization and Collaboration
* Building Bridges: New Hiring in CIS-A2K
* Upcoming Events
** Upcoming Call: Disinformation and Misinformation in Wikimedia projects

Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2023|here]]. 
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:57, 12 ਜਨਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25945592 --&gt;

== A2K Monthly Report for January 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

In January, CIS-A2K successfully concluded several initiatives, and we are pleased to present a comprehensive monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter provides an extensive overview of key information, highlighting our diverse range of endeavors.

; Conducted Events

* Roundtable on Digital Cultures
* Discussion on Disinformation and Misinformation in Wikimedia Projects
* Roundtable on Digital Access

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 19:18, 9 ਫ਼ਰਵਰੀ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=25945592 --&gt;

== A2K Monthly Report for February 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

In February, CIS-A2K effectively completed numerous initiatives, and we are delighted to share a detailed monthly newsletter encapsulating the events and activities from the previous month. This newsletter offers a thorough glimpse into significant updates, showcasing the breadth of our varied undertakings.

; Collaborative Activities and Engagement

* Telugu Community Conference 2024
* International Mother Language Day 2024 Virtual Meet
* Wiki Loves Vizag 2024

; Reports

* Using the Wikimedia sphere for the revitalization of small and underrepresented languages in India
* Open Movement in India (2013-23): The Idea and Its Expressions Open Movement in India 2013-2023 by Soni

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:13, 18 ਮਾਰਚ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=26211772 --&gt;

== A2K Monthly Report for March 2024 ==

[[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]]
Dear Wikimedian,

A2K is pleased to present its  monthly newsletter for March, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K during the month. This newsletter provides a comprehensive overview of the events and activities conducted, giving you insight into our collaborative efforts and engagements.

; Collaborative Activities and Engagement
* [[Commons:Wiki Loves Vizag 2024|Wiki Loves Vizag: Fostering Open Knowledge Through Photography]]

; Monthly Recap
* [[:m:CIS-A2K/Events/She Leads|She Leads Program (Support)]]
* [[:m:CIS-A2K/Events/WikiHour: Amplifying Women's Voices|WikiHour: Amplifying Women's Voices (Virtual)]]
* [[:m:Wikimedia India Summit 2024|Wikimedia India Summit 2024]]
* [[:m:CIS-A2K/Institutional Partners/Department of Language and Culture, Government of Telangana|Department of Language and Culture, Government of Telangana]]

; From the Team- Editorial
; Comic

You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2024|here]].
&lt;br /&gt;&lt;small&gt;To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. &lt;/small&gt;

Regards [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:MediaWiki message delivery|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:19, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&amp;oldid=26211772 --&gt;</text>
      <sha1>23e77nn09eoq1p3b2axwmlusu8dsofi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17361</id>
    <revision>
      <id>750211</id>
      <parentid>674365</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4195" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
| name = ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ
| image = Sukhvir Singh Badal.jpeg
| caption =
| birth_date = 9 ਜੁਲਾਈ 1962
| birth_place = [[ਫਰੀਦਕੋਟ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਚੜ੍ਹਦਾ ਪੰਜਾਬ]]
| residence =[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]
| death_date =
| death_place =
| office = [[ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ]]
| constituency = [[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ]]
| term = 2004–2009
| predecessor = [[ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ]]
| successor = [[ਪਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਗੁਲਸ਼ਨ]]
| office2 = ਪੰਜਾਬ ਦਾ [[ਡਿਪਟੀ ਚੀਫ਼ ਮਨਿਸਟਰ]]
| Chief Minister2 = [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| predecessor2 = [[ਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ]]
| term2 = 21 ਜਨਵਰੀ 2009 – 1 ਜੁਲਾਈ 2009
| office3 = ਪੰਜਾਬ ਦਾ [[ਡਿਪਟੀ ਚੀਫ਼ ਮਨਿਸਟਰ]]
| term3 = 10 ਅਗਸਤ 2009 – Incumbent
| predecessor3 = ਖ਼ੁਦ
| party = [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
| religion = [[ਸਿੱਖੀ]]
| spouse = [[ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਬਾਦਲ]]
| children = 1 ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ 2 ਧੀਆਂ
| website =
| footnotes =
| website = [http://www.sukhbirbadal.com www.SukhbirBadal.com]
}}

'''ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ''' (ਜਾਂ '''ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ'''; ਜਨਮ 9 ਜੁਲਾਈ 1962) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ]]ੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ, ਜੋ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ ਉੱਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹੈ ਅਤੇ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.punjabnewsline.com/content/view/8203/38/ | title = Sukhbir Badal becomes youngest president of Shiromani Akali Dal | publisher = Punjab Newsline | date = ਜਨਵਰੀ 31, 2008 | accessdate = ਦਸੰਬਰ 1, 2012 | archive-date = 2010-11-28 | archive-url = https://web.archive.org/web/20101128073903/http://www.punjabnewsline.com/content/view/8203/38/ | dead-url = yes }}&lt;/ref&gt; ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਸਾਬਕਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ।

==ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ==
ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 9 ਜੁਲਾਈ 1962 ਨੂੰ [[ਫਰੀਦਕੋਟ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ''ਦ ਲਾਅਰੈਂਸ ਸਕੂਲ, ਸਨਾਵਰ'' ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ 1980 ਤੋਂ 1984 ਵਿਚਕਾਰ [[ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਦੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਐੱਮ.ਬੀ.ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ [[ਅਮਰੀਕਾ]] ਦੀ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।&lt;ref name='a'/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://alumni.puchd.ac.in/distinguished-alumni.php |title=Distinguished Alumni Panjab University |access-date=2016-12-09 |archive-date=2011-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111004174538/http://alumni.puchd.ac.in/distinguished-alumni.php |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ]]</text>
      <sha1>0goaq807wpon8b6yf9lho0afbguxrd4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17645</id>
    <revision>
      <id>750227</id>
      <parentid>722539</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16592" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
| name                = ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ
| image               = ParkashSinghBadal.JPG
| caption             = ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ
| birth_date          = {{birth date|df=yes|1927|12|08}}
| birth_place         = [[ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਅਬੁਲ ਖੁਰਾਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]]
| death_date          = {{death date and age|df=yes|2023|4|25|1927|12|08}}
| death_place         = [[ਮੋਹਾਲੀ]], [[ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ
| party               = [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
| otherparty          = [[ਕੌਮੀ ਜਮਹੂਰੀ ਗਠਜੋੜ]] (1998-2020)
| spouse              = ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਾਦਲ (1959-2011)
| children            = 2 ([[ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਅਤੇ 1 ਹੋਰ)
| relatives           = [[ਗੁਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] (ਭਰਾ)&lt;br /&gt;[[ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] (ਭਤੀਜਾ)
| residence           = [[ਬਾਦਲ, ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ
| profession          = ਸਿਆਸਤਦਾਨ
| office              = 8ਵਾਂ [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
| term_start          = 1 ਮਾਰਚ 2007
| term_end            = 16 ਮਾਰਚ 2017
| deputy              = [[ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]&lt;br /&gt;(2009 ਤੋਂ)
| predecessor         = [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| successor           = [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| term_start2         = 12 ਫਰਵਰੀ 1997
| term_end2           = 26 ਫਰਵਰੀ 2002
| predecessor2        = [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ]]
| successor2          = [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| term_start3         = 20 ਜੂਨ 1977
| term_end3           = 17 ਫਰਵਰੀ 1980
| predecessor3        = ''[[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਨ]]''
| successor3          = ''[[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਨ]]''
| term_start4         = 27 ਮਾਰਚ 1970
| term_end4           = 14 ਜੂਨ 1971
| predecessor4        = [[ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ]]
| successor4          = ''[[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਨ]]''
| office5             = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ]]
| term_start5         = 2 ਅਕਤੂਬਰ 1972
| term_end5           = 30 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977
| predecessor5        = [[ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ]]
| successor5          = [[ਬਲਰਾਮ ਜਾਖੜ]]
| term_start6         = 7 ਜੂਨ 1980
| term_end6           = 7 ਅਕਤੂਬਰ 1983
| predecessor6        = [[ਬਲਰਾਮ ਜਾਖੜ]]
| successor6          = [[ਗੁਰਬਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ]]
| term_start7         = 26 ਫਰਵਰੀ 2002
| term_end7           = 1 ਮਾਰਚ 2007
| predecessor7        = [[ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਚੌਧਰੀ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ]]
| successor7          = [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ]]
| office8             = [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲਾ|11ਵਾਂ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ]], [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]]
| term_start8         = 28 ਮਾਰਚ 1977
| term_end8           = 19 ਜੂਨ 1977
| predecessor8        = [[ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ]]
| successor8          = [[ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ]]
| primeminister8      = [[ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ]]
| signature           = Parkash Singh Badal signature.svg
| website             =
| footnotes           =
}}

'''ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ''' ਦਾ ਜਨਮ (8 ਦਸੰਬਰ 1927 – 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1970 ਤੋਂ 1971 ਤੱਕ, 1977 ਤੋਂ 1980 ਤੱਕ, 1997 ਤੋਂ 2002 ਤੱਕ ਅਤੇ 2007 ਤੋਂ 2017 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਕੇਂਦਰਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਖੇਤਰੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਦਲ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦਾ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸੀ ਅਤੇ 1995 ਤੋਂ 31 ਜਨਵਰੀ 2008 ਤੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ। ਉਹ 1972 ਤੋਂ 1977, 1980 ਤੋਂ 1983 ਅਤੇ 2002 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਨੇਤਾ ਵੀ ਰਿਹਾ ਅਤੇ 1977 ਤੋਂ 1977 ਤੱਕ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ 11ਵੇਂ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ ਰਿਹਾ। ਉਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] (SAD) ਪਾਰਟੀ ਦਾ 1995 ਤੋਂ 2008 ਤੱਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ [[ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਨੂੰ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{cite web |last=Bains |first=Satinder |date=31 January 2008 |title=Sukhbir Badal becomes youngest president of Shiromani Akali Dal |url=http://www.punjabnewsline.com/content/view/8203/38/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101128073903/http://www.punjabnewsline.com/content/view/8203/38/ |archive-date=28 November 2010 |access-date=10 December 2010 |publisher=Punjab Newsline}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/badal-jr-is-akali-president/article1190865.ece Badal Jr. is Akali president]. ''The Hindu''. (1 February 2008). Retrieved 17 October 2015.&lt;/ref&gt; ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]]&lt;ref&gt;[http://www.tribuneindia.com/2011/20110919/main1.htm SAD-Sant Samaj combine sweeps SGPC elections]. ''The Tribune''. Retrieved 17 October 2015.&lt;/ref&gt; ਅਤੇ [[ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਉੱਤੇ ਇਸਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਿਹਾ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2015 ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ-ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ]], ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।

==ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦਾ ਜਨਮ [[ਮਲੋਟ]] ਨੇੜੇ, [[ਅਬੁਲ ਖੁਰਾਣਾ]] ਵਿੱਚ 8 ਦਸੰਬਰ 1927 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਢਿੱਲੋਂ ਗੋਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.telegraphindia.com/1120131/jsp/nation/story_15072665.jsp | location=Calcutta, India | work=The Telegraph | first=Archis | last=Mohan | title=Close race for Badal &amp; rival | date=2012-01-31}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਰਘੂਰਾਜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁੰਦਰੀ ਕੌਰ ਸੀ।&lt;ref&gt;Bakshi, S.R. [http://books.google.ca/books?id=cyebnJdCFlEC&amp;lpg=PP11''Parkash Singh Badal:Chief Minister of Punjab'']. APH Publishing Corporation, 1998, p. 11.&lt;/ref&gt; ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਲਾਹੌਰ]] ਦੇ [[ਫੋਰਸੇਨ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Gopal|first1=Navjeevan|title=Literate, under middle, ninth passed all in new cabinet|url=http://archive.indianexpress.com/news/literate-under-middle-ninth-passed-all-in-new-cabinet/923771/|accessdate=2 June 2014|publisher=Indian Express|date=Mar 15, 2012}}&lt;/ref&gt;

==ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ==
ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ 1947 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਪਿੰਡ [[ਬਾਦਲ]] ਦਾ [[ਸਰਪੰਚ]] ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਲਾਕ ਸੰਮਤੀ, [[ਲੰਬੀ]] ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਿਹਾ। ਐਫ.ਸੀ ਕਾਲਜ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਵਕੀਲ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਆਏ ਉਸਨੇ [[ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ|ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਐਲ.ਐਲ.ਬੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲਿਆ, ਪਰ [[ਗਿਆਨੀ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਨਾਲ ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ। 1957 ਵਿੱਚ ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ।&lt;ref name=IBN&gt;&quot;The grand old man of Akali politics&quot;, CNN-IBN, 2007, Retrieved 2011-10-25. http://ibnlive.in.com/news/the-grand-old-man-of-akali-politics/34960-4.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131010003859/http://ibnlive.in.com/news/the-grand-old-man-of-akali-politics/34960-4.html |date=2013-10-10 }}&lt;/ref&gt; ਫਿਰ 1969 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੇ ਜਨਸੰਘ ਦੀ ਮਿਲੀਜੁਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜਸਟਿਸ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਵਜ਼ਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਰਿਹਾ&lt;ref name=IBN/&gt;
ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਲੋਕ '''ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਦੇ ਅਤੇ ਉਚਾਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ&lt;ref&gt;[http://punjabitribuneonline.com/2015/05/%e0%a8%b5%e0%a9%b1%e0%a8%a1%e0%a9%87-%e0%a8%ac%e0%a8%be%e0%a8%a6%e0%a8%b2-%e0%a8%ac%e0%a8%bf%e0%a8%a8%e0%a8%be%e0%a8%82-%e0%a8%97%e0%a9%81%e0%a9%9b%e0%a8%be%e0%a8%b0%e0%a8%be-%e0%a8%a8%e0%a8%b9/ ਕੇ. ਐਸ. ਚਾਵਲਾ'''ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ ਬਿਨਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾਨਹੀਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ''']&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.punjabitribuneonline.com/news/comment/the-akali-dal39s-leap-into-the-peasant-front-25998|title=ਕਿਸਾਨੀ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਛਾਲ|work=Tribuneindia News Service|access-date=2020-10-06|language=en|archive-date=2020-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008222948/https://www.punjabitribuneonline.com/news/comment/the-akali-dal39s-leap-into-the-peasant-front-25998|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ 11 ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ (1 ਵਾਰ [[ਮਲੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਲੋਟ]] ਅਤੇ 5-5 ਵਾਰ [[ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ]] ਅਤੇ [[ਲੰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਲੰਬੀ]] ਤੋਂ), 5 ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ (1970, 1977, 1992, 2007, 2012) ਅਤੇ 1 ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਰਿਹਾ ਸੀ। 

ਉਹ [[2022 ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ]] ਵਿਚ ਉਹ ਲੰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਚੋਣ ਹਾਰ ਗਏ।

==ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ==
ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਪੁੱਤਰ [[ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ ਸੱਤ ਹੋਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਤੇ [[ਭਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਐਕਟ, 1988|ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਐਕਟ]] ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੱਦਾਂ ਤਹਿਤ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਅਰਸੇ ਦੇ ਬਾਅਦ 2003 ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ 2010 ਵਿੱਚ ਮੋਹਾਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.indianexpress.com/news/badal-family-acquitted-in-corruption-case/691092 Badal, family acquitted in corruption case]&lt;/ref&gt;  
===ਬਾਦਲ ਪਰਿਵਾਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਮੋਗਾ ਛੇੜਛਾੜ ਮਾਮਲਾ ===

ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਵਿੱਚ, ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ, ਗਿਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚੱਲਦੀ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਛੇੜਛਾੜ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਦੇਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁੜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Webdesk|first1=DNA News|title=Moga molestation: Punjab education minister stirs up controversy, says victim death 'god's will'|url=http://www.dnaindia.com/india/report-moga-molestation-punjab-education-minister-stirs-up-controversy-says-victim-death-god-s-will-2082508|accessdate=2 May 2015|publisher=DNA India|date=2 May 2015}}&lt;/ref&gt;ਇਹ ਬੱਸ ਬਾਦਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਔਰਬਿਟ ਐਵੀਏਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Sharma|first1=Sandipan|title=Why spare the bus owners? Punjab molestation case is no different from Uber rape incident|url=http://www.firstpost.com/india/spare-bus-owners-punjab-molestation-case-no-different-uber-rape-incident-2222804.html|accessdate=2 May 2015|publisher=First Post|date=1 May 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Patel|first1=Anand Kumar|title=Punjab Teen Molestation Case: Family Cremates Body As Chief Minister Steps In|url=http://www.ndtv.com/india-news/family-of-teen-who-was-molested-and-thrown-off-bus-in-punjab-agrees-to-cremate-her-760172|accessdate=4 May 2015|publisher=NDTV|date=4 May 2015}}&lt;/ref&gt;

==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ==
* [[ਪੰਜਾਬ ੨੦੨੩ ਵਿੱਚ]]
* [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* {{Commons category inline|Parkash Singh Badal|ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ}}

{{ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1927]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2023]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਨੇਤਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਐਮਰਜੰਸੀ ਦੌਰਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ (ਭਾਰਤ)]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>1xpukmyqxtghio6qagl1len9787onqk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18288</id>
    <revision>
      <id>750224</id>
      <parentid>707387</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12210" xml:space="preserve">'''ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ'''&lt;ref&gt;http://en.wikipedia.org/wiki/Pargat_Singh&lt;/ref&gt; ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਮਿੱਠਾਪੁਰ ਵਿਖੇ 5 ਮਾਰਚ [[1965]] ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਨਸੀਬ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ

==ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ==
ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਾਕੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਸਾਲ 1982 ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।

==ਹਾਕੀ ਦੀ ਅਸਲੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ==
ਲਾਇਲਪੁਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ [[ਜਲੰਧਰ]] ਹਾਕੀ ਦੀ ਅਸਲੀ ਜੱਦੋ-ਜਹਿਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਇੰਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਕੰਬਾਈਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੂਨੀਅਰ [[ਏਸ਼ੀਆ ਕੱਪ]] ਜਿਹੜਾ [[ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ। ਪਰਗਟ ਨੇ ਕਾਲਜ ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ 1982-1984 ਤਕ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕੰਬਾਈਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਖੇਡਦਿਆਂ ਕਪਤਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਕੁਆਰਟਰ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਉਦੋਂ ਕੰਬਾਈਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ [[ਭਾਰਤ]] ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਇਹ ਟੀਮ ਨੈਸ਼ਨਲ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ।
==ਹੀਰੋ==
ਜਦੋਂ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ [[ਭਾਰਤ]] ਵੱਲੋਂ ਹਾਕੀ ਖੇਡਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ [[ਭਾਰਤ]] ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਥੱਲੇ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਟੀਮ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਿਆ। ਪਰਥ ([[ਆਸਟਰੇਲੀਆ]])&lt;ref&gt;http://www.sikhhockeyolympians.com/Player%20Profiles/PargatSinghPowar.html{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਫ਼ਰਵਰੀ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ਵਿਖੇ 1985 ਵਿੱਚ ਚੈਂਪੀਅਨ ਟਰਾਫ਼ੀ ਸਮੇਂ [[ਜਰਮਨੀ]] ਦੇ ਮੈਚ ਦੌਰਾਨ [[ਭਾਰਤ]] ਦੀ ਟੀਮ 1-5 ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 6 ਮਿੰਟ ਬਚੇ ਸਨ ਤਾਂ ਪਰਗਟ ਨੇ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ 4 ਗੋਲ ਕਰ ਕੇ ਮੈਚ ਬਰਾਬਰੀ ’ਤੇ ਲਿਆ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਮੈਚ ਨੇ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੀਰੋ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਅਖੀਰਲੇ ਗੋਲ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਵਰਣਨਯੋਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡੀ ਤੋਂ ਬਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਰਮਨ ਦੀ ਡੀ ਤਕ ਜਾ ਕੇ ਇਕੱਲੇ ਨੇ ਹੀ ਗੋਲ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਅਗਲੀ ਚੈਂਪੀਅਨ ਟਰਾਫ਼ੀ ਜਿਹੜੀ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ [[1986]] ਨੂੰ ਖੇਡੀ ਗਈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਰਗਟ ਨੇ [[ਹਾਲੈਂਡ]] ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਹਾਕੀ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਟੀਮ ਨੂੰ 3-2 ਦੇ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸੋਲੋ ਟਰਾਈ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰਵਾਈ। ਡੀਪ ਡਿਫੈਂਡਰ ਖੇਡਦਿਆਂ ਫਾਰਵਰਡ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ [[ਗੋਲ]] ਕਰਨਾ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀ ਹਾਕੀ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਉਸ ਵਕਤ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਲਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਵੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਖਿਡਾਰੀ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੇ।

==ਉਲੰਪਿਕ ==
ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤਿੰਨ ਓਲੰਪਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਜਿਹੜੀਆਂ [[ਸਿਉਲ]] ਵਿਖੇ 1988 ([[ਸਾਊਥ ਕੋਰੀਆ]]), [[ਬਾਰਸੀਲੋਨਾ]] 1992 ([[ਸਪੇਨ]]) ਅਤੇ [[ਐਟਲਾਂਟਾ]] 1996 ([[ਯੂ.ਐਸ.ਏ.]]) ਵਿੱਚ ਖੇਡੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਦੋ ਓਲੰਪਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਟੀਮ ਦਾ [[ਕਪਤਾਨ]] ਵੀ ਰਿਹਾ ਜਿਹੜਾ ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ। [[ਐਟਲਾਂਟਾ]] ਦੀਆਂ[[1996]] ਦੀਆਂ [[ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚ ਪਰਗਟ ਨੂੰ [[ਭਾਰਤ]] ਖੇਡ ਦਲ ਦਾ ਝੰਡਾ ਬਰਦਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਵੀ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਖੇਡ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਸੌਖੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਰਗਟ ਅਜਿਹੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਾਰਨੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰਗਟ ਦਾ ਪੱਧਰ ਦਾ ਖੇਡ ਜੀਵਨ 1983 ਵਿੱਚ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ 10 ਨੇਸ਼ਨ ਕੱਪ, [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ]] ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1996 ਚੈਂਪੀਅਨ ਟਰਾਫ਼ੀ [[ਚੇਨੱਈ]] ਤਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸੰਸਾਰ ਹਾਕੀ ਵਿੱਚ ਪਰਗਟ ਦੀ ਝੰਡੀ ਰਹੀ। ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਲਗਪਗ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਹਾਕੀ ਵਿੱਚ ਛਾਇਆ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ 313 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਖੇਡੇ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਉਸ ਵਕਤ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਸੀ।

==ਸੇਵਾ==
ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੂੰ [[ਪੰਜਾਬੀ ਪੁਲੀਸ]] ਨੇ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਬਤੌਰ ਐਸ. ਪੀ. ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਕਈ ਵਾਰ [[ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ]] ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਵਾਈਆਂ।
ਆਪਣੇ ਖੇਡ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਦਾ [[ਕਪਤਾਨ]] ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਚਾਰ ਦੇਸੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ, ਇੱਕ ਵਾਰੀ [[ਸੈਫ਼ ਖੇਡਾਂ]], [[ਸੁਲਤਾਨ ਅਜ਼ਲਾਨ ਸ਼ਾਹ ਹਾਕੀ ਕੱਪ]] ਅਤੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਗੋਲਡ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜਿਤਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਨੇ ਟੀਮ ਨੂੰ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਗਮੇ ਵੀ ਜਿੱਤ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ [[ਸੁਲਤਾਨ ਸ਼ਾਹ ਹਾਕੀ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ [[ਸਰਵੋਤਮ ਖਿਡਾਰੀ]] ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚੰਗੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ [[ਏਸ਼ੀਆ]] ਆਲ ਸਟਾਰ ਇਲੈਵਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਖਿਡਾਰੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ 1991 ਵਿੱਚ ਇਸ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਦਾ ਮਾਣ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਅੰਤਰ ਮਹਾਂਦੀਪ ਸੰਸਾਰ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟੀਮ ਨੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

==ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਖੇਡਾਂ ਪੰਜਾਬ ==
ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ [[ਪੰਜਾਬ]] ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਖੇਡਾਂ [[ਪੰਜਾਬ]] ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੇ ਹਾਕੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਭਰਪੂਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ। ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਦੇ ਵਿੰਗ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ, ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫ੍ਰੀ ਕਿੱਟਾਂ, ਹਾਕੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਣ ਤੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਟਰਫਾਂ ਆਈਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ’ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਵੀ ਕਰਵਾਏ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹਾਕੀ ਦੀਆਂ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਅਕੈਡਮੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ। ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮਿਹਨਤ ਸਦਕਾ ਜੂਨੀਅਰ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਖਿਡਾਰੀ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕੀ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਉਹ [[ਜਲੰਧਰ]] ਕੈਂਟ ਹਲਕੇ ਤੋਂ [[ਐਮ.ਐਲ.ਏ.]] ਹੈ। ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਪਰਗਟ ਤੋਂ ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ’ਤੇ ਹਾਕੀ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁਲਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਭਰਵਾਂ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਏਗਾ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਅਭਿਆਸੀ ਖਿਡਾਰੀ, ਖੇਡ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਤੋਂ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਫਿਰ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਆਏਗੀ।

==ਇਨਾਮ==
ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਡਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਨਾਮ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ, ਜਿਵੇਂ [[ਅਰਜੁਨਾ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਪੁਰਸਕਾਰ [[1998]] ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਭਾਰਤੀ ਓਲੰਪੀਅਨ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਖਿਡਾਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਾਕੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਮੈਦਾਨੀ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1965]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>ewc1sfmz0vubcyd088imznm9z9oddco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19457</id>
    <revision>
      <id>750219</id>
      <parentid>701469</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5554" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
| name = ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ
| image = 
| caption = 
| birth_date = 10 ਫਰਵਰੀ 1916
| birth_place =ਜੰਡਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹਾ [[ਜਲੰਧਰ]]
| residence =[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]
| death_date =10 ਮਾਰਚ 1990
| death_place =[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]
|office1        = [[ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
|term_start1    = 17 ਫਰਵਰੀ 1980
|term_end1      =10 ਅਕਤੂਬਰ 1983 
|predecessor1   = 	ਗਵਰਨਰ
|successor1     =  	ਗਵਰਨਰ
| party = ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਗਰਸ
| religion = [[ਸਿੱਖੀ]]
}}
'''ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ''' (10 ਫਰਵਰੀ 1916 — 10 ਮਾਰਚ 1990) ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਜੰਡਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹਾ [[ਜਲੰਧਰ]] ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਜਿਮੀਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਨੀ ਵਿਦਿਆ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਸ਼੍ਰੀ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਗਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ [[ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ]] ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ]] ਨੇ ਜ਼ੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿਤਾ। ਉਹ 1942 ਤੋਂ 1945 ਅਤੇ ਦੁਆਰਾ ਫਿਰ 1946 ਵਿੱਚ ਜ਼ੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਬੰਦ ਰਹੇ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਿਆ ਅਤੇ ਰਫੂਜੀ ਕੈੱਚ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

== ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ==
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਕਾਗਰਸ ਦੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਧਾਨ(1946–1950) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਰਨਲ ਸੈਕਟਰੀ ਦੇ ਅਹੁੰਦੇ ਤੇ ਰਹੇ।1953–56) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਰਗਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਜਰਨਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ 1957-1964.ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ।

== ਅਹੁਦੇ ==
#ਉਹ 1952–69 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ। 
#ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਹੁਦੇ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਿਹਨਾਂ ਚ  ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ, ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਨ।
#1954 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਕਾਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ 
#1962 ਵਿੱਚ ਕਾਗਰਸ ਵਰਕਿਗ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੌਤ 1990 ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਤੇ ਰਹੇ।
#ਉਹ 1971 ਵਿੱਚ [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੀ ਸੀਟ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਉਹ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। 
#ਉਹ 1971 ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਕਾਗਰਸ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਲੀਡਰ ਵੀ ਰਹੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ  1975 ਵਿੱਚ ਪਬਲਿਕ ਅਕਾਉਟ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
#1980 ਵਿੱਚ ਆਪ [[ਨਕੋਦਰ]] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਚੁਣ ਕੇ ਆਏ ਤਾਂ ਆਪ ਨੂੰ  17 ਫਰਵਰੀ 1980 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ [[ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। 
#1984 ਵਿੱਚ ਆਪ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣ ਲਏ ਗਏ। 
#1986 ਤੋਂ ਆਪ ਹਾਉਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਹੇ।
ਆਪ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੋਰਾਨ ਖਾੜਕੁਬਾਦ ਨੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਸਿਰ ਚੁਕ ਲਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੋਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮਾਲਕ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਡੀ.ਆਈ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀ  ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿਤਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਸਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ  356 ਅਧੀਨ 6 ਜੂਨ 1983.ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜ ਲਗਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ 10 ਮਾਰਚ 1990 ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਰਕਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਰਕਾਰੀ ਆਹੁਦੇ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>j9cfiq60mrkyrr070g7s34std9mwhop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Sukhraj Singh</title>
    <ns>3</ns>
    <id>26725</id>
    <revision>
      <id>750198</id>
      <parentid>142675</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>49.156.111.64</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" xml:space="preserve">ਸੁਖਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨਿਆਮੀ ਵਾਲਾ ਸਪੁੱਤਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ 
ਉਮਰ 34 ਸਾਲ</text>
      <sha1>92y0qi6hf0kr8ymsxnsba2mi1k7vvcu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750284</id>
      <parentid>750198</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:54:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/49.156.111.64|49.156.111.64]] ([[User talk:49.156.111.64|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ਦੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਕੇ [[User:Charan Gill|Charan Gill]] ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਆਖ਼ਰੀ ਰੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">{{ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ}}</text>
      <sha1>13ujy1nen1lxqjsijxdengztpfjztcd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27310</id>
    <revision>
      <id>750307</id>
      <parentid>750098</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:37:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69077" xml:space="preserve">{{Infobox scientist
| name              = ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼
| image             = Nobel Prize 24 2013 (cropped).jpg
| caption           = 2013 ਵਿੱਚ ਹਿਗਜ਼
| birth_name        = ਪੀਟਰ ਵੇਰ ਹਿਗਜ਼
| birth_date        = {{ਜਨਮ ਤਰੀਕ|1929|5|29|df=y}}
| birth_place       = 
| death_date        = {{death date and age|2024|04|08|1929|5|29|df=y}}
| death_place       = [
| nationality       = 
| alma_mater        = 
| thesis_title      = 
| thesis_url        = 
| thesis_year       = 1955
| doctoral_students = 
| known_for         = 
| influences        = 
| signature         = Signature of British physicist Peter Higgs.png
| website           = {{Official URL}}
| spouse            = {{marriage|ਜੋਡੀ ਵਿਲੀਅਮਸਨ|1963|1972|reason=divorced}}
| children          = 2
}}

'''ਪੀਟਰ ਵੇਅਰ ਹਿਗਜ਼''' (29 ਮਈ 1929-8 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024) ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ [[ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ|ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ]], ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਅਤੇ [[ਉੱਪ-ਪਰਮਾਣੂ ਕਣ|ਉਪ-ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣ]] ਦੇ ਪੁੰਜ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਨੋਬਲ]] ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Edit&quot;&gt;Griggs, Jessica (Summer 2008) [http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf The Missing Piece] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220031426/http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf|date=20 December 2016}} ''Edit'' the University of Edinburgh Alumni Magazine, p. 17&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NYT-20140915&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/09/16/science/a-discoverer-as-elusive-as-his-particle-.html|title=A Discoverer as Elusive as His Particle|last=Overbye|first=Dennis|date=15 September 2014|work=[[New York Times]]|access-date=15 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140915201006/http://www.nytimes.com/2014/09/16/science/a-discoverer-as-elusive-as-his-particle-.html|archive-date=15 September 2014|author-link=Dennis Overbye}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Overbye, Dennis. &lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NYT-20220715&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/06/14/books/review/elusive-peter-higgs-frank-close.html|title=The Recluse Who Confronted the Mystery of the Universe – Frank Close's &quot;Elusive&quot; looks at the life and work of the man who changed our ideas about the basis of matter.|last=Blum|first=Deborah|date=15 July 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=25 September 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220925042341/https://www.nytimes.com/2022/06/14/books/review/elusive-peter-higgs-frank-close.html|archive-date=25 September 2022}}&lt;/ref&gt;

1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਵੀਕ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਸਮਰੂਪਤਾ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ [[ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਣ|ਮੁਢਲੇ ਕਣ]] ਦੇ [[ਪੁੰਜ]] ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਡਬਲਯੂ ਅਤੇ ਜ਼ੈੱਡ ਬੋਸੌਨਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਖੌਤੀ [[ਹਿਗਜ਼ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ|ਹਿਗਜ਼ ਵਿਧੀ]], ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿਗਜ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਕਣ, [[ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ]] ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਖੋਜ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮਹਾਨ ਟੀਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Griffiths |first=Martin |date=1 May 2007 |title=The tale of the blogs' boson |url=https://physicsworld.com/a/the-tale-of-the-blogs-boson/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200806041418/https://physicsworld.com/a/the-tale-of-the-blogs-boson/ |archive-date=6 August 2020 |access-date=5 March 2020 |website=[[Physics World]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Fermilab Today (16 June 2005)  [http://www.fnal.gov/pub/today/archive_2005/today05-06-16.html Fermilab Results of the Week. ]&lt;/ref&gt; 4 ਜੁਲਾਈ 2012 ਨੂੰ, ਸੀਸੀਈਆਰਐੱਨ ਨੇ ਲਾਰਜ ਹੈਡ੍ਰੋਨ ਕੋਲੀਡਰ ਵਿਖੇ ਬੋਸੌਨ ਦੀ ਖੋਜ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;BBC-04Jul12&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-18702455|title=Higgs boson-like particle discovery claimed at LHC|date=4 July 2012|work=BBC|access-date=20 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180731153930/https://www.bbc.co.uk/news/world-18702455|archive-date=31 July 2018}}&lt;/ref&gt; ਹਿਗਜ਼ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ [[ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ]] ਦੇ [[ਮਿਅਾਰੀ ਨਮੂਨਾ|ਸਟੈਂਡਰਡ ਮਾਡਲ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਕਣਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪੁੰਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।&lt;ref&gt;Rincon, Paul (10 March 2004) [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3546973.stm Fermilab 'God Particle' may have been seen] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080719045753/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3546973.stm|date=19 July 2008}} Retrieved on 27 May 2008&lt;/ref&gt;

[[ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ]] ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਸਾਥੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ [[ਸਟੀਫਨ ਹਾਕਿੰਗ]] ਨੂੰ ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ [[ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਕੀਤਾ, 2013 ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਂਕੋਇਸ ਐਂਗਲਰਟ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 July 2012 |title=Higgs boson breakthrough should earn physicist behind search Nobel Prize: Stephen Hawking |url=http://news.nationalpost.com/2012/07/04/higgs-boson-stephen-hawking |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120705092920/http://news.nationalpost.com/2012/07/04/higgs-boson-stephen-hawking/ |archive-date=5 July 2012 |access-date=5 July 2012 |website=National Press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Amos, Jonathan (8 October 2013) [https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-24445325 Higgs: Five decades of noble endeavour] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160611120757/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-24445325|date=11 June 2016}} BBC News Science and Environment; retrieved  8 October 2013&lt;/ref&gt;

== ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ==
ਹਿਗਜ਼ ਦਾ ਜਨਮ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਨਿਊਕੈਸਲ ਅਪੌਨ ਟਾਇਨ ਦੇ ਐਲਸਵਿਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਥਾਮਸ ਵੇਅਰ ਹਿਗਜ਼ (1898-1962) ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਗਰਟਰੂਡ ਮੌਡ ਨੀ ਕੋਗਿਲ (1895-1969) ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;CV&quot;&gt;Staff (29 November 2012) [http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs Peter Higgs: Curriculum Vitae] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131014121815/http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs|date=14 October 2013}} The University of Edinburgh, School of Physics and Astronomy, Retrieved 9 January 2012&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;GRO Register of Births: Peter W Higgs, Jun 1929 10b 72 Newcastle T., mmn = Coghill&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;GRO Register of Marriages: Thomas W Higgs = Gertrude M Coghill, Sep 1924 6a 197 Bristol&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Guardian&quot;&gt;Sample, Ian. &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Macdonald, Kenneth (10 April 2013) [https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-22073080 Peter Higgs: Behind the scenes at the Universe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181015202639/https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-22073080|date=15 October 2018}}. &lt;/ref&gt; ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਬੀ. ਬੀ. ਸੀ. ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਊਂਡ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਦਮੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ, ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਕੁਝ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Peter Higgs |url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2013/higgs/facts/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200701072006/https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2013/higgs/facts/ |archive-date=1 July 2020 |access-date=9 April 2024 |website=The Nobel Prize}}&lt;/ref&gt; ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਬੈਡਫੋਰਡ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਹਿਗਜ਼ ਪਿਛੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ [[ਬਰਿਸਟਲ|ਬ੍ਰਿਸਟਲ]] ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਉੱਥੇ ਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1941 ਤੋਂ 1946 ਤੱਕ ਬ੍ਰਿਸਟਲ ਦੇ ਕੋਥਮ ਗ੍ਰਾਮਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, [[ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ]] ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, [[ਪੌਲ ਡੀਰੈਕ (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ)|ਪਾਲ ਡੀਰਾਕ]] ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ।[1]&lt;ref&gt;The Cotham Grammar School, a High-Performing Specialist Co-operative Academy [http://www.cotham.bristol.sch.uk/news/default.asp?storyID=208, The Dirac-Higgs Science Centre] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130523211320/http://www.cotham.bristol.sch.uk/news/default.asp?storyID=208,|date=23 May 2013}} Retrieved 10 January 2013&lt;/ref&gt;[4]&lt;ref name=&quot;Guardian&quot; /&gt;

1946 ਵਿੱਚ, 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਿਗਜ਼ ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ 1947 ਵਿੱਚ ਕਿੰਗਜ਼ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1950 ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਆਨਰਜ਼ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1952 ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Peter Higgs |url=https://www.kcl.ac.uk/people/peter-higgs |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230605170506/https://www.kcl.ac.uk/people/peter-higgs |archive-date=5 June 2023 |access-date=9 April 2024 |website=King's College London}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਨੂੰ 1851 ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਈ ਰਾਇਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ 1851 ਦੀ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਚਾਰਲਸ ਕੌਲਸਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਲੋਂਗੁਏਟ-ਹਿਗਿੰਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਅਣੂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;1851 Royal Commission Archives&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;higgsphd&quot; /&gt; ਉਸ ਨੂੰ 1954 ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅਣੂ ਕੰਬਣਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੀ ਐਚ ਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3]&lt;ref name=&quot;CV&quot;&gt;Staff (29 November 2012) [http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs Peter Higgs: Curriculum Vitae] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131014121815/http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs|date=14 October 2013}} The University of Edinburgh, School of Physics and Astronomy, Retrieved 9 January 2012&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=King's College London |title=Professor Peter Higgs |url=http://www.kcl.ac.uk/aboutkings/history/famouspeople/peterhiggs.aspx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131011101353/http://www.kcl.ac.uk/aboutkings/history/famouspeople/peterhiggs.aspx |archive-date=11 October 2013 |access-date=8 October 2013}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ਅਤੇ ਖੋਜ ==
ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ID1) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਲੰਦਨ (ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਅਸਥਾਈ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ) ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1960 ਵਿੱਚ ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ ਟੈਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਥੇਮੈਟੀਕਲ ਫਿਜੀਕਸ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ 1949 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਜੋਂ ਪੱਛਮੀ ਹਾਈਲੈਂਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਹਾਈਕਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ] ਉਸ ਨੂੰ ਰੀਡਰ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, 1974 ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਐਡਿਨਬਰਗ (ਐੱਫ. ਆਰ. ਐੱਸ. ਈ.) ਦਾ ਫੈਲੋ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ 1980 ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਚੇਅਰ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਹ 1996 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਐਮੀਰੀਟਸ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣੇ।&lt;ref name=&quot;Edit&quot;&gt;Griggs, Jessica (Summer 2008) [http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf The Missing Piece] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220031426/http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf|date=20 December 2016}} ''Edit'' the University of Edinburgh Alumni Magazine, p. 17&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ 1983 ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਫਿਜਿਕਸ ਦਾ ਫੈਲੋ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1984 ਵਿੱਚ ਰਦਰਫ਼ਰਡ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1997 ਵਿੱਚ [[ਬ੍ਰਿਸਟਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਸੀ। 2008 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੈਨਸੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਨਰੇਰੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ।&lt;ref name=&quot;SUHF&quot;&gt;{{Cite web |title=Swansea University Honorary Fellowship |url=http://www.swan.ac.uk/news_centre/releases/080908cernlhc/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121012072248/http://www.swan.ac.uk/news_centre/releases/080908cernlhc/ |archive-date=12 October 2012 |access-date=20 December 2011 |website=Swansea University}}&lt;/ref&gt;

ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿਖੇ ਹਿਗਜ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਪੁੰਜ]] ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਲੱਗੇ, ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਣ 'ਤੇ ਪੁੰਜ ਰਹਿਤ ਕਣਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤਕ ਖੇਤਰ (ਜੋ [[ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ|ਹਿਗਜ਼ ਫੀਲਡ]] ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ) ਨਾਲ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਮੁਢਲੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਪੁੰਜ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਨਾਲ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Guardian&quot;&gt;Sample, Ian. &lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;EB&quot;&gt;[http://www.britannica.com/eb/article-9040396/Higgs-particle &quot;Higgs particle&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071121144551/http://www.britannica.com/eb/article-9040396/Higgs-particle|date=21 November 2007}}, ''Encyclopædia Britannica'', 2007.&lt;/ref&gt;

[[ਹਿਗਜ਼ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ|ਹਿਗਜ਼ ਵਿਧੀ]] ਹਿਗਜ਼ ਫੀਲਡ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕੁਆਰਕਾਂ ਅਤੇ ਲੈਪਟੌਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁੰਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Rajasekaran|first=G.|year=2012|title=Standard model, Higgs Boson and what next?|journal=Resonance|volume=17|issue=10|pages=956–973|doi=10.1007/s12045-012-0110-z}}&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਉਪ-ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰੋਟੌਨ ਅਤੇ ਨਿਊਟ੍ਰੌਨ ਦੇ ਪੁੰਜ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਗਲੂਔਨ ਜੋ ਕੁਆਰਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਣ ਪੁੰਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਹਿਗਜ਼ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਮੂਲ ਅਧਾਰ ਜਾਪਾਨੀ ਜੰਮਪਲ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਯੋਇਚੀਰੋ ਨੰਬੂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੰਬੂ ਨੇ ਇੱਕ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮਰੂਪਤਾ ਤੋਡ਼ਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਸੰਘਣੇ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰਕੰਡਕਟੀਵਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਦਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਥਿਊਰੀ ਨੇ ਪੁੰਜ ਰਹਿਤ ਕਣਾਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ (ਗੋਲਡਸਟੋਨ ਦੀ ਥਿਊਰਮ ਇੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਗਲਤ ਭਵਿੱਖਵਾਣੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Edit&quot;&gt;Griggs, Jessica (Summer 2008) [http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf The Missing Piece] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220031426/http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf|date=20 December 2016}} ''Edit'' the University of Edinburgh Alumni Magazine, p. 17&lt;/ref&gt;

ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਹਾਈਲੈਂਡਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਅਸਫਲ ਹਫਤੇ ਦੇ ਕੈਂਪਿੰਗ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਨਿਊ ਟਾਊਨ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੱਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;Martin, Victoria (14 December 2011) [http://www.scotsman.com/news/victoria-martin-soon-we-ll-be-able-to-pinpoint-that-particle-1-2007674 Soon we'll be able to pinpoint that particle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130414012702/http://www.scotsman.com/news/victoria-martin-soon-we-ll-be-able-to-pinpoint-that-particle-1-2007674|date=14 April 2013}} The Scotsman, Retrieved 10 January  2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Collins, Nick (4 July 2012) [https://www.telegraph.co.uk/science/large-hadron-collider/9376804/Higgs-boson-Prof-Stephen-Hawking-loses-100-bet.html Higgs boson: Prof Stephen Hawking loses $100 bet] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141006035656/http://www.telegraph.co.uk/science/large-hadron-collider/9376804/Higgs-boson-Prof-Stephen-Hawking-loses-100-bet.html|date=6 October 2014}} ''The Telegraph.'' &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Staff (4 July 2012) [http://www.heraldscotland.com/mobile/news/home-news/scientists-discover-god-particle.1341391087?_=5cea478733fd836f7011cad7ebcab19ffc029d96 Scientists discover 'God' particle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130603010151/http://www.heraldscotland.com/mobile/news/home-news/scientists-discover-god-particle.1341391087?_=5cea478733fd836f7011cad7ebcab19ffc029d96|date=3 June 2013}}  ''The Herald.'' &lt;/ref&gt; ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਥਿਊਰੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ &quot;ਯੂਰੇਕਾ ਪਲ&quot; ਨਹੀਂ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-17161657|title=Meeting the Boson Man: Professor Peter Higgs|date=24 February 2012|work=BBC News|access-date=20 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160620095825/http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-17161657|archive-date=20 June 2016}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਗੋਲਡਸਟੋਨ ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮੀ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪੇਪਰ ਲਿਖਿਆ (ਮਾਸਲੈੱਸ ਗੋਲਡਸਟੋਨ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਦੋਂ ਸਥਾਨਕ ਸਮਰੂਪਤਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਪੇਖਿਕ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਸਵੈਚਲਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਤੋਡ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ 1964 ਵਿੱਚ [[ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ]] ਵਿੱਚ ਸੀਸੀਈਆਰਐੱਨ ਵਿਖੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਇੱਕ ਯੂਰਪੀਅਨ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਜਰਨਲ, ''ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪੱਤਰ'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;HiggsMechanism&quot;&gt;Staff (5 January 2012) [http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/brief-history Brief History of the Higgs Mechanism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112153436/http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/brief-history|date=12 November 2012}} The Edinburgh University School of Physics and Astronomy, Retrieved 10 January 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Higgs|first=P. W.|author-link=Peter Higgs|year=1964|title=Broken symmetries, massless particles and gauge fields|journal=Physics Letters|volume=12|issue=2|pages=132–201|bibcode=1964PhL....12..132H|doi=10.1016/0031-9163(64)91136-9}}&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤਕ ਮਾਡਲ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਦੂਜਾ ਪੇਪਰ ਲਿਖਿਆ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ [[ਹਿਗਜ਼ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ|ਹਿਗਜ਼ ਵਿਧੀ]] ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਪਰ ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ (''ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪੱਤਰ'' ਦੇ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ &quot;ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕਤਾ ਨਹੀਂ&quot; ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Guardian&quot;&gt;Sample, Ian. &lt;/ref&gt; ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਪੈਰਾ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਪੇਪਰ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਰਿਵਿ ਲੈਟਰਜ਼, ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਰਸਾਲਾ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ 1964 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਪੇਪਰ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਪਿੱਨ-ਜ਼ੀਰੋ ਬੋਸੌਨ (ਹੁਣ [[ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ]] ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;HiggsMechanism&quot;&gt;Staff (5 January 2012) [http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/brief-history Brief History of the Higgs Mechanism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112153436/http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/brief-history|date=12 November 2012}} The Edinburgh University School of Physics and Astronomy, Retrieved 10 January 2013&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Higgs|first=P.|author-link=Peter Higgs|year=1964|title=Broken Symmetries and the Masses of Gauge Bosons|journal=Physical Review Letters|volume=13|issue=16|pages=508–509|bibcode=1964PhRvL..13..508H|doi=10.1103/PhysRevLett.13.508|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;ਹੋਰ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਰਾਬਰਟ ਬਰਾਉਟ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਕੋਇਸ ਐਂਗਲਟ ਅਤੇ ਗੇਰਾਲਡ ਗੁਰਾਲਨਿਕ, ਸੀ. ਆਰ. ਹੈਗਨ ਅਤੇ ਟੌਮ ਕਿਬਲ ਲਗਭਗ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Englert|first=F.|last2=Brout|first2=R.|author-link2=Robert Brout|year=1964|title=Broken Symmetry and the Mass of Gauge Vector Mesons|journal=Physical Review Letters|volume=13|issue=9|pages=321|bibcode=1964PhRvL..13..321E|doi=10.1103/PhysRevLett.13.321|pmid=François Englert|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Guralnik|first=G.|last2=Hagen|first2=C.|author-link2=C. R. Hagen|last3=Kibble|first3=T.|author-link3=Tom W. B. Kibble|year=1964|title=Global Conservation Laws and Massless Particles|journal=Physical Review Letters|volume=13|issue=20|pages=585|bibcode=1964PhRvL..13..585G|doi=10.1103/PhysRevLett.13.585|pmid=Gerald Guralnik|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਬਰਾਊਟ ਅਤੇ ਐਂਗਲਟ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਪੇਪਰ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਿਗਜ਼, ਗੁਰਾਲਨਿਕ, ਹੈਗਨ, ਕਿਬਲ, ਬਰਾਉਟ ਅਤੇ ਐਂਗਲਟ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਬੋਸੌਨ ਖੋਜ ਉੱਤੇ ਲਿਖੇ ਗਏ ਤਿੰਨ ਪੇਪਰਾਂ ਨੂੰ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਰਿਵਿ Review ਲੈਟਰਜ਼ ਦੀ 50 ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਦੇ ਪੇਪਰਾਂ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Physical Review Letters – 50th Anniversary Milestone Papers |url=http://prl.aps.org/50years/milestones#1964 |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20100110134128/http://prl.aps.org/50years/milestones#1964 |archive-date=10 January 2010 |access-date=5 July 2012 |publisher=Prl.aps.org}}&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੇਪਰ ਨੇ ਸਮਾਨ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਈ, 1964 ਦੇ ਪੀ. ਆਰ. ਐਲ. ਸਮਰੂਪਤਾ ਤੋਡ਼ਨ ਵਾਲੇ ਪੇਪਰਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਧੀ 1962 ਵਿੱਚ ਫਿਲਿਪ ਐਂਡਰਸਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਪੇਖਿਕ ਮਾਡਲ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ।[2]&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Anderson|first=P.|year=1963|title=Plasmons, Gauge Invariance, and Mass|journal=Physical Review|volume=130|issue=1|pages=439–442|bibcode=1963PhRv..130..439A|doi=10.1103/PhysRev.130.439}}&lt;/ref&gt;

4 ਜੁਲਾਈ 2012 ਨੂੰ, ਸੀਈਆਰਐਨ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਏਟੀਐਲਏਐਸ ਅਤੇ ਕੰਪੈਕਟ ਮੁਓਨ ਸੋਲਨੋਇਡ (ਸੀਐਟਲਸ) ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਕਣ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੰਕੇਤ ਵੇਖੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪੁੰਜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 126 ਗੀਗਾ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਵੋਲਟਸ (ਜੀਈਵੀ). &lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 July 2012 |title=Higgs within reach |url=http://home.web.cern.ch/about/updates/2012/07/higgs-within-reach |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121213103220/http://home.web.cern.ch/about/updates/2012/07/higgs-within-reach |archive-date=13 December 2012 |access-date=6 July 2012 |publisher=CERN}}&lt;/ref&gt;ਜਿਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ, &quot;ਇਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇੰਨੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ।&quot; ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ ਦੀ ਇਹ ਸੰਭਾਵਤ ਪੁਸ਼ਟੀ ਉਸੇ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ''ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪੱਤਰ'' ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਨੇ ਹਿਗਜ਼ ਦੇ ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;BBC-04Jul12&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-18702455|title=Higgs boson-like particle discovery claimed at LHC|date=4 July 2012|work=BBC|access-date=20 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180731153930/https://www.bbc.co.uk/news/world-18702455|archive-date=31 July 2018}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.bbc.co.uk/news/world-18702455 &quot;Higgs boson-like particle discovery claimed at LHC&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Edit&quot;&gt;Griggs, Jessica (Summer 2008) [http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf The Missing Piece] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220031426/http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/edit-summer-08.pdf|date=20 December 2016}} ''Edit'' the University of Edinburgh Alumni Magazine, p. 17&lt;/ref&gt;

== ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ==
ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ]] ਤੋਂ 1981 ਹਿਊਜ਼ ਮੈਡਲ, ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਫਿਜਿਕਸ ਤੋਂ 1984 ਰਦਰਫੋਰਡ ਮੈਡਲ, 1997 ਡੀਰਾਕ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਪੁਰਸਕਾਰ, 1997 ਹਾਈ ਐਨਰਜੀ ਅਤੇ ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪੁਰਸਕਾਰ, 2004 ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੰਚ ਵੁਲਫ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਰਾਇਲ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਤੋਂ 2009 ਆਸਕਰ ਕਲੇਨ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਲੈਕਚਰ ਮੈਡਲ, 2010 ਅਮੈਰੀਕਨ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਜੇ. ਜੇ. ਸਕੁਰਾਈ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਸਿਧਾਂਤਕ ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਹਿਗਜ਼ ਮੈਡਲ 2012 ਵਿੱਚ ਐਡਿਨਬਰਗ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2015 ਕੋਪਲੇ ਮੈਡਲ, ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;CV&quot;&gt;Staff (29 November 2012) [http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs Peter Higgs: Curriculum Vitae] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131014121815/http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs|date=14 October 2013}} The University of Edinburgh, School of Physics and Astronomy, Retrieved 9 January 2012&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt; |date=20 July 2015 |title=Prof Peter Higgs wins the Royal Society's Copley Medal |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-33594055 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150723043456/http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-33594055 |archive-date=23 July 2015 |access-date=22 July 2015 |website=BBC News}}&lt;/ref&gt;

=== ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:The_Edinburgh_Award_(14598791818).jpg|thumb|ਐਡਿਨਬਰਗ ਅਵਾਰਡ ਦੇ ਹੱਥ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ]]
ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ 2011 ਲਈ ਐਡਿਨਬਰਗ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪੰਜਵਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2007 ਵਿੱਚ ਸਿਟੀ ਆਫ਼ [[ਐਡਿਨਬਰਾ|ਐਡਿਨਬਰਗ]] ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Edinburgh Award |url=http://www.edinburgh.gov.uk/info/671/civic_recognition-people/916/honours_and_civic_awards/3 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120729111115/http://www.edinburgh.gov.uk/info/671/civic_recognition-people/916/honours_and_civic_awards/3 |archive-date=29 July 2012 |access-date=3 July 2012 |publisher=The City of Edinburgh Council}}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ 24 ਫਰਵਰੀ 2012 ਨੂੰ ਸਿਟੀ ਚੈਂਬਰਜ਼ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਐਡਿਨਬਰਗ ਦੇ ਲਾਰਡ ਪ੍ਰੋਵੋਸਟ, ਰਾਈਟ ਹੋਨ ਜਾਰਜ ਗ੍ਰੱਬ ਦੁਆਰਾ ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਿਆਲਾ ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿਟੀ ਚੈਂਬਰਜ਼ ਕੁਆਡਰੇਂਗਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੈਥਨੈਸ ਪੱਥਰ ਵਿੱਚ ਉੱਕਰੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.edinburgh.gov.uk/news/article/809/acclaimed_physicist_presented_with_edinburgh_award|title=Acclaimed physicist presented with Edinburgh Award|date=27 February 2012|access-date=3 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120731140012/http://www.edinburgh.gov.uk/news/article/809/acclaimed_physicist_presented_with_edinburgh_award|archive-date=31 July 2012|publisher=The City of Edinburgh Council}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Scotsman-25Feb12&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.scotsman.com/the-scotsman/features/they-ll-find-the-god-particle-by-summer-and-peter-higgs-should-know-1-2138574|title='They'll find the God particle by summer.' And Peter Higgs should know|date=25 February 2012|work=[[The Scotsman]]|access-date=3 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120706001340/http://www.scotsman.com/the-scotsman/features/they-ll-find-the-god-particle-by-summer-and-peter-higgs-should-know-1-2138574|archive-date=6 July 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-17161692|title=Higgs: Edinburgh Award is a great surprise|date=24 February 2012|access-date=3 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120704182827/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-17161692|archive-date=4 July 2012|publisher=BBC}}&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 2013 ਵਿੱਚ [[ਬਰਿਸਟਲ|ਬ੍ਰਿਸਟਲ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-bristol-23177670|title=Peter Higgs receives the freedom of the city of Bristol|date=4 July 2013|work=BBC News|access-date=2 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20210815012229/https://www.bbc.com/news/uk-england-bristol-23177670|archive-date=15 August 2021}}&lt;/ref&gt; ਅਪ੍ਰੈਲ 2014 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ 'ਫ੍ਰੀਡਮ ਆਫ਼ ਦ ਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਨਿਊਕੈਸਲ ਅਪੌਨ ਟਾਇਨ' ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਊਕੈਸਲ ਗੇਟਸਹੈੱਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਲੋਕਲ ਹੀਰੋਜ਼ ਵਾਕ ਆਫ ਫੇਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਨਿਊਕੈਸਲ ਕਵੇਸਾਈਡ 'ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਪਿੱਤਲ ਦੀ ਤਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.chroniclelive.co.uk/news/north-east-news/quayside-walk-fame-going-new-14160306|title=The Quayside 'Walk of Fame' is going to get some new names|last=Henderson|first=Tony|date=16 January 2018|access-date=9 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409175213/https://www.chroniclelive.co.uk/news/north-east-news/quayside-walk-fame-going-new-14160306|archive-date=9 April 2024|publisher=The Chronicle}}&lt;/ref&gt;

=== ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਹਿਗਜ਼ ਸੈਂਟਰ ===
6 ਜੁਲਾਈ 2012 ਨੂੰ, ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ [[ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ]] ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹਿਗਜ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ। ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਹਿਗਜ਼ ਸੈਂਟਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ &quot;ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ&quot; ਦੀ ਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Higgs Centre for Theoretical Physics |url=http://higgs.ph.ed.ac.uk |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116191812/https://higgs.ph.ed.ac.uk/ |archive-date=16 November 2018 |access-date=17 November 2018 |publisher=The University of Edinburgh}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ [[ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ|ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਬਿਲਡਿੰਗ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਫਿਜੀਕਸ ਐਂਡ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਅਤੇ ਆਈਜੀਈਐਮ 2015 ਟੀਮ (ਕਲਾਸਏਫੀਈਡੀ) ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਇੱਕ ਚੇਅਰ ਵੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2012/jul/06/prof-higgs-nice-right-boson|title=Prof Higgs: nice to be right about boson|date=6 July 2012|work=The Guardian|access-date=6 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012024232/http://www.theguardian.com/science/2012/jul/06/prof-higgs-nice-right-boson|archive-date=12 October 2013|location=London}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=6 July 2012 |title=University to support new physics research |url=http://www.ed.ac.uk/news/all-news/higgscentre-050712 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120709021545/http://www.ed.ac.uk/news/all-news/higgscentre-050712 |archive-date=9 July 2012 |access-date=6 July 2012 |publisher=The University of Edinburgh}}&lt;/ref&gt;

=== ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ===
8 ਅਕਤੂਬਰ 2013 ਨੂੰ, ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਹਿਗਜ਼ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਕੋਇਸ ਐਂਗਲਰਟ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ 2013 ਦਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਾਂਝਾ ਇਸ ਖੋਜ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ ਕਿ &quot;ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਖੋਜ ਲਈ ਜੋ ਉਪ-ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਕਣਾਂ ਦੇ ਪੁੰਜ ਦੀ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ&quot;, ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 October 2013 |title=Press release from Royal Swedish Academy of Sciences |url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2013/press.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131008193310/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2013/press.pdf |archive-date=8 October 2013 |access-date=8 October 2013}}&lt;/ref&gt; ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਉਹ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਗਿਆ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ  ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਨਹੀਂ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b03vdx7m|title=The Life Scientific|last=Boucle|first=Anna|date=18 February 2014|access-date=20 April 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150523100957/http://www.bbc.co.uk/programmes/b03vdx7m|archive-date=23 May 2015|publisher=BBC RADIO4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Peter Higgs was told about Nobel Prize by passing motorist |url=https://www.telegraph.co.uk/science/science-news/10372394/Peter-Higgs-was-told-about-Nobel-Prize-by-passing-motorist.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140715235308/http://www.telegraph.co.uk/science/science-news/10372394/Peter-Higgs-was-told-about-Nobel-Prize-by-passing-motorist.html |archive-date=15 July 2014 |access-date=3 April 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-24493400|title=Prof Peter Higgs did not know he had won Nobel Prize|date=11 October 2013|work=BBC News|access-date=20 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528202708/http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-24493400|archive-date=28 May 2016}}&lt;/ref&gt;

=== ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦ ਕੰਪੇਨੀਅਨਜ਼ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ===
ਹਿਗਜ਼ ਨੇ 1999 ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਹੁੱਡ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ 2012 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦ ਕੰਪੇਨੀਅਨਜ਼ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.scotsman.com/news/scotland/top-stories/peter-higgs-turned-down-knighthood-from-tony-blair-1-3142826|title=Peter Higgs turned down knighthood from Tony Blair|date=16 October 2013|work=The Scotsman|access-date=12 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140512215159/http://www.scotsman.com/news/scotland/top-stories/peter-higgs-turned-down-knighthood-from-tony-blair-1-3142826|archive-date=12 May 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-20855404|title=Peter Higgs: honour for physicist who proposed particle|last=Rincon|first=Paul|date=29 December 2012|work=BBC News|access-date=12 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20130608081813/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-20855404|archive-date=8 June 2013}}&lt;/ref&gt; ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਹੁਕਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਗਲਤ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾ ਹੀ ਤੋਹਫ਼ਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਆਰਡਰ ਕੋਈ ਸਿਰਲੇਖ ਜਾਂ ਤਰਜੀਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਪਰ ਆਰਡਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ {{ਛੋਟਾ|CH}} ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ। ''... ''ਉਸੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਐਚ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ &quot;ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਕ ਆਨਰੇਰੀ ਸਵਿਸ ਹਾਂ&quot;. ਉਸਨੂੰ 1 ਜੁਲਾਈ 2014 ਨੂੰ ਹੋਲੀਰੂਡ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਣੀ ਤੋਂ ਆਰਡਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-interview-underlying-incompetence|title=Peter Higgs interview: 'I have this kind of underlying incompetence'|last=Aitkenhead|first=Decca|date=6 December 2013|work=The Guardian|access-date=12 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140520032412/http://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-interview-underlying-incompetence|archive-date=20 May 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thecourier.co.uk/news/scotland/physicist-higgs-honoured-by-queen-1.449255|title=Physicist Higgs honoured by Queen|last=Press Association|date=1 July 2014|work=The Courier|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714201209/http://www.thecourier.co.uk/news/scotland/physicist-higgs-honoured-by-queen-1.449255|archive-date=14 July 2014}}&lt;/ref&gt;

=== ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀਆਂ ===
ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨਃ
 {{div col|colwidth=35em}}
* DSc [[University of Bristol]] 1997&lt;ref name=&quot;cv&quot;&gt;{{cite web|title=Peter Higgs: Curriculum Vitae|url=http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs|website=[[University of Edinburgh]]|access-date=8 October 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014121815/http://www.ph.ed.ac.uk/higgs/peter-higgs|archive-date=14 October 2013|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
* DSc [[University of Edinburgh]] 1998&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[University of Glasgow]] 2002&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[Swansea University]] 2008&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[King's College London]] 2009&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[University College London]] 2010&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* ScD [[University of Cambridge]] 2012&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[Heriot-Watt University]] 2012&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* PhD [[International School for Advanced Studies|SISSA, Trieste]] 2013&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[University of Durham]] 2013&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[University of Manchester]] 2013&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[University of St Andrews]] 2014&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[Université libre de Bruxelles|Free University of Brussels]] (ULB) 2014&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[University of North Carolina at Chapel Hill]] 2015&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* DSc [[Queen's University Belfast]] 2015&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
* ScD [[Trinity College Dublin]] 2016&lt;ref name=&quot;cv&quot;/&gt;
{{div col end}}
ਹਿਗਜ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਕੇਨ ਕਰੀ ਦੁਆਰਾ 2008 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;tait-portrait&quot;&gt;{{Cite web |title=Portrait of Peter Higgs by Ken Currie, 2010 |url=http://www.tait.ac.uk/Peter_Higgs_by_Ken_Currie.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323094144/http://www.tait.ac.uk/Peter_Higgs_by_Ken_Currie.html |archive-date=23 March 2012 |access-date=28 April 2011 |website=The Tait Institute}}&lt;/ref&gt; ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ 3 ਅਪ੍ਰੈਲ 2009 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸਕੂਲ ਆਫ ਫਿਜਿਕਸ ਐਂਡ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਆਫ ਮੈਥੇਮੈਟਿਕਸ ਦੇ ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈਲ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਤੇ ਲਟਕਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/scotland/article5835305.ece|title=Portrait of a man at beginning of time|last=Wade|first=Mike|work=The Times|access-date=28 April 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20240410034112/https://www.thetimes.co.uk/|archive-date=10 April 2024|location=London}}{{Subscription required}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Great minds meet at portrait unveiling |url=http://www.ed.ac.uk/news/all-news/higgs-portait-030309 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110706062603/http://www.ed.ac.uk/news/all-news/higgs-portait-030309 |archive-date=6 July 2011 |access-date=28 April 2011 |website=The University of Edinburgh}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tait-portrait&quot; /&gt; ਲੂਸਿੰਡਾ ਮੈਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਚਿੱਤਰ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੋਰਟਰੇਟ ਗੈਲਰੀ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਹਿਗਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤਸਵੀਰ ਲਟਕਦੀ ਹੈ, ਹਿਗਜ਼ ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰ੍ਕ ਮੈਕਸਵੈਲ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹੈ। ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰੋ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਪੋਰਟਰੇਟ ਨੂੰ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਐਡਿਨਬਰਗ ਦੁਆਰਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-22912483|title=Prof Peter Higgs: New portrait of boson particle physicist|work=BBC|access-date=4 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181023181054/https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-edinburgh-east-fife-22912483|archive-date=23 October 2018}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਵਿਚਾਰ ==
ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਐਡੀਨਬਰਗ ਵਿਖੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਲੈਕਚਰਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਨਿਸ਼ਸਤਰੀਕਰਨ ਮੁਹਿੰਮ (ਸੀ. ਐਨ. ਡੀ.) ਦੇ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਕਾਰਕੁਨ ਜੋਡੀ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਨਾਲ 1963 ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archived copy |url=https://www.scotsman.com/news/jodys-caring-and-warmth-an-inspiration-2463777 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240410094330/https://www.scotsman.com/news/jodys-caring-and-warmth-an-inspiration-2463777 |archive-date=10 April 2024 |access-date=10 April 2024}}&lt;/ref&gt; ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1965 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Higgs The invention and discovery of the 'God Particle'|last=Baggot|first=Jim|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-960349-7|edition=First|location=Fountaindale Public Library|pages=90–91}}&lt;/ref&gt; ਹਿਗਜ਼ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਨਃ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ, ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਅਤੇ ਜੌਨੀ, ਇੱਕੋ ਜੈਜ਼ ਸੰਗੀਤਕਾਰ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੋਤੇ ਵੀ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;Scotsman-25Feb12&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.scotsman.com/the-scotsman/features/they-ll-find-the-god-particle-by-summer-and-peter-higgs-should-know-1-2138574|title='They'll find the God particle by summer.' And Peter Higgs should know|date=25 February 2012|work=[[The Scotsman]]|access-date=3 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120706001340/http://www.scotsman.com/the-scotsman/features/they-ll-find-the-god-particle-by-summer-and-peter-higgs-should-know-1-2138574|archive-date=6 July 2012}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20120706001340/http://www.scotsman.com/the-scotsman/features/they-ll-find-the-god-particle-by-summer-and-peter-higgs-should-know-1-2138574 &quot;'They'll find the God particle by summer.' And Peter Higgs should know&quot;]. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ਹਿਗਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦਾ 1972 ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ 2008 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਦੋਸਤ ਰਹੇ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2024/apr/09/peter-higgs-obituary|title=Peter Higgs obituary|last=Close|first=Frank|date=9 April 2024|work=The Guardian|access-date=9 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409202636/https://www.theguardian.com/science/2024/apr/09/peter-higgs-obituary|archive-date=9 April 2024|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਲੰਡਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਸੀਐਨਡੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਮੂਹ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧੀ ਮੁਹਿੰਮ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਭੁਗਤਾਨ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।&lt;ref name=&quot;Guardian&quot;&gt;Sample, Ian. &lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Telegraph&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/science/science-news/3338770/Prof-Peter-Higgs-profile.html|title=Prof Peter Higgs profile|last=Highfield|first=Roger|date=7 April 2008|work=The Telegraph|access-date=16 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20131015234155/http://www.telegraph.co.uk/science/science-news/3338770/Prof-Peter-Higgs-profile.html|archive-date=15 October 2013|location=London}}&lt;/ref&gt; ਉਹ [[ਗ੍ਰੀਨਪੀਸ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਜੀਵ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।[2]&lt;ref name=&quot;Telegraph&quot; /&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਨੂੰ 2004 ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵੁਲਫ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ (ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਬਰਟ ਬਰਾਊਟ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਕੋਇਸ ਐਂਗਲਰਟ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸਨੇ ਫਲਸਤੀਨੀ ਨਾਲ [[ਇਜ਼ਰਾਇਲ|ਇਜ਼ਰਾਈਲ]] ਦੇ ਸਲੂਕ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ [[ਜੇਰੂਸਲਮ|ਯਰੂਸ਼ਲਮ]] ਵਿੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Indie-heart&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/science/the-heart-of-the-matter-54071.html|title=The heart of the matter|last=Rodgers|first=Peter|date=1 September 2004|work=The Independent|access-date=16 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216044344/http://www.independent.co.uk/news/science/the-heart-of-the-matter-54071.html|archive-date=16 December 2013|location=London}}&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਸਨੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਟਾਫ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-interview-underlying-incompetence|title=Peter Higgs interview: 'I have this kind of underlying incompetence'|last=Aitkenhead|first=Decca|date=6 December 2013|work=The Guardian|access-date=12 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140520032412/http://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-interview-underlying-incompetence|archive-date=20 May 2014}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFAitkenhead2013&quot;&gt;Aitkenhead, Decca (6 December 2013). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਇੱਕ [[ਨਾਸਤਿਕਤਾ|ਨਾਸਤਿਕ]] ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2007/nov/17/sciencenews.particlephysics|title=The god of small things|last=Sample|first=Ian|date=17 November 2007|work=The Guardian|access-date=21 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131001003347/http://www.theguardian.com/science/2007/nov/17/sciencenews.particlephysics|archive-date=1 October 2013|location=London|quote=The name has stuck, but makes Higgs wince and raises the hackles of other theorists. &quot;I wish he hadn't done it,&quot; he says. &quot;I have to explain to people it was a joke. I'm an atheist, but I have an uneasy feeling that playing around with names like that could be unnecessarily offensive to people who are religious.&quot;}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਨੇ [[ਰਿਚਰਡ ਡੋਕਿਨਜ਼|ਰਿਚਰਡ ਡੌਕਿਨਜ਼]] ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਨਾਸਤਿਕਾਂ ਦਾ &quot;[[ਬੁਨਿਆਦਵਾਦ|ਕੱਟੜਪੰਥੀ]]&quot; ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਦੱਸਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/science/9770707/Has-Richard-Dawkins-found-a-worthy-opponent-at-last.html|title=Has Richard Dawkins found a worthy opponent at last?|last=Farndale|first=Nigel|date=29 December 2012|work=The Daily Telegraph|access-date=10 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190510014950/https://www.telegraph.co.uk/news/science/9770707/Has-Richard-Dawkins-found-a-worthy-opponent-at-last.html|archive-date=10 May 2019|location=London}}&lt;/ref&gt; ਹਿਗਜ਼ ਨੇ &quot;ਰੱਬ ਦੇ ਕਣ&quot; ਉਪਨਾਮ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;[https://www.reuters.com/article/scienceNews/idUSL0765287220080407?sp=true Key scientist sure &quot;God particle&quot; will be found soon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210223193233/https://www.reuters.com/article/scienceNews/idUSL0765287220080407?sp=true|date=23 February 2021}} Reuters news story. &lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦ &quot;ਧਾਰਮਿਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ&quot;, ਹਿਗਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ 'ਤੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਰਦਿਆਂ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ [[ਤੌਰਾ|ਤੋਰਾਹ]], [[ਕ਼ੁਰਆਨ|ਕੁਰਾਨ]] ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਦੇ ਕਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 2013 ਵਿੱਚ ਡੈੱਕਾ ਐਟਕੇਨਹੈੱਡ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਹਿਗਜ਼ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀਃ &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Aitkenhead |first=Decca |date=6 December 2013 |title=Peter Higgs interview: 'I have this kind of underlying incompetence' |url=http://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-interview-underlying-incompetence |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140520032412/http://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-interview-underlying-incompetence |archive-date=20 May 2014 |access-date=26 May 2022 |website=the Guardian |language=en}}&lt;/ref&gt;
{{Blockquote|text=I'm not a believer. Some people get confused between the science and the theology. They claim that what happened at [[Cern]] proves the existence of God. The church in Spain has also been guilty of using that name as evidence for what they want to prove. [It] reinforces confused thinking in the heads of people who are already thinking in a confused way. If they believe that story about creation in seven days, are they being intelligent?|author=|title=''[[The Guardian]]''|source=6 December 2013}}
ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਹਿਗਜ਼ ਬੋਸੌਨ ਦਾ ਇਹ ਉਪਨਾਮ ਲਿਓਨ ਲੈਡਰਮੈਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਲੇਖਕ ਹੈ ਰੱਬ ਦਾ ਕਣਃ ਜੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਜਵਾਬ ਹੈ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ? ਪਰ ਇਹ ਨਾਮ ਲੈਡਰਮੈਨ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈਃ ਲੈਡਰਮੈਨ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ &quot;ਰੱਬ ਦਾ ਕਣ&quot; ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2008/jun/30/higgs.boson.cern|title=Father of the 'God Particle'|last=Randerson|first=James|date=30 June 2008|work=The Guardian|access-date=16 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161201180117/https://www.theguardian.com/science/2008/jun/30/higgs.boson.cern|archive-date=1 December 2016|location=London}}&lt;/ref&gt;

ਹਿਗਜ਼ ਦੀ 8 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 ਨੂੰ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 94 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।&lt;ref name=&quot;NYT-20240409&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2024/04/09/science/peter-higgs-dead.html|title=Peter Higgs, Nobelist Who Predicted the 'God Particle,' Dies at 94|last=Overbye|first=Dennis|date=9 April 2024|work=[[The New York Times]]|access-date=10 April 2024|archive-url=https://archive.ph/ChcEI|archive-date=9 April 2024|author-link=Dennis Overbye}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/science/2024/apr/09/peter-higgs-physicist-who-discovered-higgs-boson-dies-aged-94|title=Peter Higgs, physicist who discovered Higgs boson, dies aged 94|last=Carrell|first=Severin|date=9 April 2024|work=The Guardian|access-date=9 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409162633/https://www.theguardian.com/science/2024/apr/09/peter-higgs-physicist-who-discovered-higgs-boson-dies-aged-94|archive-date=9 April 2024|last2=|first2=|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ ==
* {{Cite book|title=Elusive: How Peter Higgs Solved the Mystery of Mass|last=Close|first=Frank|date=6 July 2023|publisher=Penguin Press|isbn=978-0-14-199758-2}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [https://www.ph.ed.ac.uk/higgs ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਹਿਗਜ਼ ਸਾਈਟ]
* ਪੀ ਡਬਲਯੂ ਹਿਗਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਪੇਪਰਾਂ ਦੀ ਗੂਗਲ ਸਕਾਲਰ ਸੂਚੀ
* [https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16222710 ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼ ਦਾ ਬੀਬੀਸੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ]
* [https://www.theguardian.com/science/2007/nov/17/sciencenews.particlephysics ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਦੇਵਤਾ]-ਦਿ ਗਾਰਡੀਅਨ ਵਿੱਚ ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ
* ਮਾਈ ਲਾਈਫ ਐਜ਼ ਏ ਬੋਸੌਨ-ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਲੈਕਚਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਾਰਮੈਟਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
* [http://prl.aps.org/50years/milestones#1964 ਭੌਤਿਕ ਸਮੀਖਿਆ ਪੱਤਰ-50ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਦੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਪੇਪਰ]
* [http://cerncourier.com/cws/article/cern/32522 ਸੀ. ਈ. ਆਰ. ਐੱਨ. ਕੋਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਸਟੀਵਨ ਵੇਨਬਰਗ ਸਵੈਚਲਿਤ ਸਮਰੂਪਤਾ ਤੋਡ਼ਨ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।]
* ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਸ਼ਵ, ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਹਿਗਜ਼ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Archived 17 January 2010 at the Wayback Machine
* [http://www.scholarpedia.org/article/Englert-Brout-Higgs-Guralnik-Hagen-Kibble_mechanism ਇੰਗਲਰਟ-ਬ੍ਰਾਊਟ-ਹਿਗਜ਼-ਗੁਰਾਨਿਕ-ਹੈਗਨ-ਕਿਬਲ ਵਿਧੀ ਵਿਦਵਾਨ-ਜਨੂੰਨ ਉੱਤੇ]
* [http://www.scholarpedia.org/article/Englert-Brout-Higgs-Guralnik-Hagen-Kibble_mechanism_%28history%29 ਇੰਗਲਰਟ-ਬ੍ਰਾਊਟ-ਹਿਗਜ਼-ਗੁਰਾਨਿਕ-ਹੈਗਨ-ਕਿਬਲ ਦਾ ਵਿਦਵਾਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸ]
* [https://www.youtube.com/view_play_list?p=BDA16F52CA3C9B1D ਸਕੁਰਾਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀਡੀਓ]
* [http://metode.cat/en/Issues/Interview/Peter-Higgs &quot;ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ&quot; ਦਿ ਗੌਡ ਪਾਰਟੀਕਲ &quot;ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਊ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਹੁੰਦਾ।]
* [https://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-boson-academic-system ਪੀਟਰ ਹਿਗਜ਼ਃ ਮੈਂ ਅੱਜ ਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਉਤਪਾਦਕ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗਾ]
* 8 ਦਸੰਬਰ 2013 ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਲੈਕਚਰ ਸਮੇਤ Nobelprize.org 'ਤੇ {{Nobelprize}} &quot;ਗੋਲਡਸਟੋਨ ਥਿਊਰਮ ਤੋਂ ਬਚਣਾ&quot;

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2024]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1929]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਗਿਆਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ]]</text>
      <sha1>swf0tyl7ygqsn08wluv25ae8n4w8tvc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਾ. ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28400</id>
    <revision>
      <id>750228</id>
      <parentid>576748</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23209" xml:space="preserve">{{Infobox person
|name = ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ
|image = 
|caption = ਕਾਮਰੇਡ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ
|birth_date = {{birth date|1908|10|11|df=y}}
|birth_place =ਕੁਆਲਾਲੋਮਪਰ (ਮਲਾਇਆ)
|death_date = {{death date and age|2002|08|23|1908|10|11|df=y}}
|death_place = 
|occupation = [[ਦੇਸ਼ਭਗਤ]]
}}
'''ਕਾ. ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ''' ([[11 ਅਕਤੂਬਰ]] [[1908]] — [[23 ਅਗਸਤ]] [[2002]]) ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਆਗੂਆਂ&lt;ref&gt;[http://books.google.co.in/books?id=Q6E5AQAAIAAJ&amp;focus=searchwithinvolume&amp;q=joga Praja Mandal movement in East Punjab states - Ramesh Walia ...pages-122,135, 193]&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ ਤੋਂ ਆਖਰੀ ਸਾਹਾਂ ਤੱਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆ ਬਤੀਤ ਕੀਤੇ। ਉਹ ਚਾਰ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਵੀ ਰਹੇ।

==ਜੀਵਨੀ==
===ਜਨਮ ===
ਕਾ. ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਿਖਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ [[ਡਾਃ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ]] ਜੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵਿੱਚ ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ [[ਕੁਆਲਾਲੋਮਪਰ]] (ਮਲਾਇਆ)ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;ਇਨਕਲਾਬੀ ਯੋਧਾ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ,ਪੰਨਾ 6,ਕਾਮਰੇਡ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ,ਲੇਖਕ ਡਾ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ&lt;/ref&gt; ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ, 1908 ਵਿੱਚ [[ਨੰਬਰਦਾਰ]] ਉੱਤਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;http://jogapunjab.com/#!/page_freedom_fighters {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723020217/http://www.jogapunjab.com/#!/page_freedom_fighters |date=2013-07-23 }} ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ, ਕਾ. ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ&lt;/ref&gt; ਉਹ ਅੱਠ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਭੈਣ ਧਨ ਕੌਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਬਲਵੀਰ ਕੌਰ ਨਾਲ ਸ਼ਾਦੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਦੋ ਬੱਚੇ, ਬੇਟਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬੇਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਕੌਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮੇ।

===ਸਿੱਖਿਆ===
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪਿੰਡ ਜੋਗਾ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਰਾਜਿੰਦਰਾ ਸਕੂਲ ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਕਰਮਚੰਦ ਅਤੇ ਬਰਮਾਨੰਦ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਉਹ 14 ਸਾਲ&lt;ref&gt;[http://www.tribuneindia.com/2002/20020904/punjab1.htm#15 Joga’s bhog largely attended, Tribune News Service, September 3]&lt;/ref&gt; ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦ ਪਏ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਪੇਪਰ ਦੇਣ ਪਿਛੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ 14 ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਲਾਹੋਰ ਮੋਰੀਗੇਟ ਵਿੱਖੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜਲਸੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿਆਸੀ ਸਰਗਰਮੀ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਬਾਬਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ,ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ,ਅਬਦੁਲ ਕਦਰ ਕਸੂਰੀ ਤੇ ਸਰਦੂਲ ਸਿੰਘ ਕਵੀਸ਼ਰ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣੇ। ਉਸੇ ਸ਼ਾਮ ਬਰੈਡਲੇ ਹਾਲ ਲਾਹੋਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੈਮੀਨਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ,ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀ ਉਥੇ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਸ਼ਬੀਲ ਦਾਸ ਜੀ ਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਤੋਂ ਐਨੇ ਪਰਭਾਵਤ ਹੋਏ ਕਿ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਠੇਕੇ ਅੱਗੇ ਧਰਨਾ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।ਲਾਹੋਰ ਜੇਲ ਵਿਚੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅਮਰਿੱਤਸਰ ਪਹੁੰਚੇ ਤੇ ਭਾਈ ਫੇਰੂ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਇੱਥੇ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤੀ ਕਮੇਟ ਦੇ ਜਨਰਲ/ਸਕਤਰ ਵੀ ਰਹੇ ਤੇ ਉੱਪਰਲੀ ਵਰਕਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੇੰਬਰ ਵੀ ਰਹੇ|ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਲਗਪਗ 14 ਸਾਲ (ਲਾਹੌਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਕੈਮਲਪੁਰ, ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਅਤੇ ਨਾਭਾ ਦੀਆਂ)ਜੇਹਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ [[ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ|ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚਿਆਂ]], [[ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ]], [[ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ]], [[ਲਾਲ ਪਾਰਟੀ]] ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।

==ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ==
[[ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ|ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ]] ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਦੇਸੀ ਪਰਜਾ ਨੂੰ ਵੀ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲਹਿਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾ ਫੈਲ ਗਈ। 1928 ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਾ ਵਿਖੇ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਗਈ। ਇਸ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ. ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ, ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲੀਆ, ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾਨੇਵਾਲੀਆ, ਮਾਸਟਰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ, ਚੌਧਰੀ ਸ਼ੇਰ ਜੰਗ ਅਤੇ ਕਾਮਰੇਡ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਮੁੱਖ ਸਨ।ਜਦੋਂ 1928 ਵਿੱਚ ਪਰਜਾ-ਮੰਡਲ ਦੀ ਨੀੰਹ ਰੱਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੋਗਾ ਜੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸਨ। ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਮੁੱਖੀ ਸ. ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ ਤੇ ਜ/ਸਕੱਤਰ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾਨੇਵਾਲੀਆ ਬਣਾਏ ਗਏ। 1929 ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਵਿੱਖੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਦਾ 20 ਮੈਂਬਰੀ ਗਰੁੱਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਤੇ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਤੇ ਜੋਰ ਪਾਇਆ ਕਿ ਰਿਆਸਤਾਂ ਖਿਲਾਫ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਵਿਰੁੱਧ ਚੱਲ ਰਹੀ ਲੜਾਈ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮੋਰਚਾ ਖੋਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਕੋਮੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਬਦੇਸ਼ੀ ਹਾਕਮਾਂ ਤੇ ਰਿਆਸਤੀ ਹਾਕਮਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਘੋਲ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਮਿੱਕ ਨਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਮੰਨ ਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਰਿਆਸਤਾਂ ਅੰਦਰ ਸਾਂਝੀ ਲਹਿਰ ਖੜੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੀ ਕੋਮੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ,ਜਿਸ ਦਾ ਪਰਧਾਨ ਅਮ੍ਰਿਤ ਲਾਲ ਸੇਠ ਜੀ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ। ਸ਼ੇਖ ਅਬਦੁਲਾ,ਸਾਦਿਕ ਹੁਸੈਨ,ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਲੋਂਗੋਵਾਲ ਵੀ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੇੰਬਰ ਸਨ। 1930 ਵਿੱਚ ਬਰੈਡਲੇ ਹਾਲ ਲਾਹੋਰ ਵਿੱਖੇ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਥੇ ਪ੍ਰਜ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਦਾ ਪਰੋਗਰਾਮ,ਕੰਮ-ਕਰ ਤੇ ਨਿਯਮ ਨਿਸ਼ਚਿੱਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਲਹਿਰ ਸੀ,ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਅਕਾਲੀ,ਕਾਗਰਸੀ,ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਤੇ ਹੋਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਇੱਕਠੇ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਭ ਦਾ ਇੱਕ ਹੀ ਸੀ,ਕੋਮੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਗਲਬਾ ਤੋੜਨਾ। 1946 ਵਿੱਚ ਜੋਗਾ ਜੀ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੇ ਪਰਧਾਨ ਬਣੇ।ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਰਚਾ ਬੜੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਰਾਜਾ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ(ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਬਾਪ)ਜੋਗੇ ਪਿੰਡ ਆਇਆ ਤਾਂ ਲੋਕ ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਨਹਿਰੀ ਕੋਠੀ ਗਏ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਿੱਕਲ ਸਕੇ। ਉਹਨਾਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜੇ ਦੇ ਪੈਰੀ ਹੱਥ ਜਰੁਰ ਲਾਓੰਦਾ ਸੀ,ਪਰ ਜੋਗਾ ਜੀ ਸੱਤ -ਸਿਰੀ ਅਕਾਲ ਕਰ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਸਣ ਲਗੇ ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਗੁਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। ਰਾਜਾ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਐਨੇ ਗੁਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਕਿ ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲਗੇ ਬੰਦਾ ਬਣ ਬੰਦਾ,ਜੇਹਲ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰਦੂ ਫਾਂਸੀ ਚਾਹੜ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਓਵੇਂ ਹੀ ਖੜੇ ਰਹੇ ਤੇ ਕਿਹਾ ਜੋ ਮਰਜੀ ਕਰ ਲਿਆਂ ਜੇ,ਪਰ ਜੇ ਜੁਗਾਤ ਲਾਈ ਹੈ ਤਾਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਦਿਓ,ਠੀਕਰੀ ਪਹਿਰੇ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦੂਰ ਕਰੋ। ਚੰਗਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਅਗਲੇ ਦਿੰਨ ਹੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੁਗਾਤ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਠੀਕਰੀ ਪਹਿਰਾ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹਨਾਂ ਸਮਿਆਂ ਦੋਰਾਨ ਜੋਗਾ ਜੀ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਆਗੂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਵੀ ਚੋਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਸਨ। ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਵਲੋਂ ਰਿਆਸਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੇ ਜੇਹਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੋਰਾਨ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਵਰਗੇ ਮਹਾਂਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਸਟੱਡੀ ਸਰਕਲ ਲਏ&lt;ref&gt;[http://books.google.co.in/books?id=y2AON_2SJI0C&amp;pg=PA505&amp;lpg=PA505&amp;dq=jagir+singh+joga+teja&amp;source=bl&amp;ots=aztoL3o6VV&amp;sig=BNL6Dif8hy0HDiz_kuhEaCammPU&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=heKsUoDbIMK4rgezsYGADQ&amp;ved=0CDIQ6AEwAg#v=onepage&amp;q=jagir%20singh%20joga%20teja&amp;f=false Peasants in India's Non-Violent Revolution: Practice and Theory, Mridula Mukherjee - 2004 - ‎History]&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਅਕਾਲੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲੱਗੇ।ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਜਦੋਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਰਹਿਣਗੇ ਪਰ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਕੇ ਕਮਿਊਨਿੱਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਗੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਖੜੀ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਉੱਸ ਸਮੇਂ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੇ ਖਜਾਨਚੀ ਸਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਦੀ 75 ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਪੂੰਜੀ ਜਮਾਂ ਪਈ ਸੀ। ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿੱਸਟ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਕਿਓਂਕਿ ਇਹ ਪੂੰਜੀ ਸਾਂਝੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿੱਸਟ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਲਈ ਵਰਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਦੇ ਦਸਣ ਮੁਤਾਬਕ ਕਾਮਰੇਡ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪੂੰਜੀ ਸਾਂਝੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਣਾ ਹੀ ਠੀਕ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਉਹ 75 ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਪੂੰਜੀ(ਅੱਜ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁੱਪਏ)ਬ੍ਰਿਸ਼੍ਭਾਨ ਤੇ ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੋੰਪ ਦਿੱਤੇ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝ ਲਈ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਰਿਆਸਤਾਂ ਦਾ ਖਾਤਮਾਂ ਕਰਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਜਕੜ ਤੋੜਨੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਪੂਰੇ ਜੋਸ਼ ਖਰੋਸ਼ ਨਾਲ ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਮੋਹਰਲੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਆਗੂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਦੇ ਵੀ ਹਥਿਆਰ ਨਹੀੰ ਚੁਕੇ,ਕਿਓਂਕਿ ਕਾਮਰੇਡ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਨੇ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫ਼ਰੰਟ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਸੀ,ਇੱਕ ਜਨਤੱਕ ਤੇ ਦੂਜਾ ਗੁਰੀਲਾ ਫ਼ਰੰਟ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਜਨਤੱਕ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਆਗੂ ਸਨ। 
===ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ===
1954 ਵਿੱਚ ਜਗੀਰ ਸਿੰਘ ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਧੜੱਲੇਦਾਰ ਆਗੂ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਜੇਹਲ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸਨ ਕਿ 1954 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਚੋਣਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੋ ਗਿਆ।ਕਾਮਰੇਡ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਲਾਲ ਪਾਰਟੀ(ਕਮਿਊਨਿਸੱਟ)ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਉਮੀਦਵਾਰ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜੇਹਲ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਕਾਮਰੇਡ ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਜਿੱਤਾ ਕੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਫੇਰ (1962, 1967 ਅਤੇ 1972) ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।

ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਮੇਂ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਣ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਦੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਤੋਂ ਪਰਭਾਵਤ ਸਨ। ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਦਾ ਐਨਾਂ ਹਰਦਿਲ-ਅਜੀਜ ਬਣਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੱਕ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਣਾ ਤੇ ਸਹੀ ਯੁੱਧਨੀਤਿਕ ਦਾਅ-ਪੇਚ ਅਪਣਾਉਣੇ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਸੁਤੰਤਰ ਦੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਅਗਵਾਈ ਲੇਂਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ (ਕਾਂਗਰਸ)ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦਿਤਾ ਤਾਂ ਉੱਸ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾ ਕੋਲ ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦਾ 75000 ਫੰਡ ਜਮਾਂ ਸੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਦੋਂ ਜੋਗਾ ਜੀ ਕਮਿਊਨਿਸੱਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਸ ਫੰਡ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦਾ ਕੀ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਵਰਤ ਲਓ। ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਦੀ ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਸਲਾਹ ਮੰਗੀ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਸਾਫ਼ ਤੋਰ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੈਸੇ ਦੇ ਮਸਲੇ 'ਚ ਕੋਈ ਰੋਲਾ ਨਹੀਂ ਪਾਓਣਾ,ਜਿਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਫੰਡ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿਓ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀ ਦੀ ਇੱਸ ਨੂੰ ਆਹਲਾ ਦਰਜੇ ਦੀ ਰਾਇ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ 75000 ਦੀ ਇਹ ਰਕਮ ਸ਼ਿਰੀ ਬਰਿਸ਼ ਭਾਣ ਤੇ ਗਿਆਂਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿਤੀ|ਜੋਗਾ ਜੀ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ ਨੂੰ ਬੜੀ ਹੀ ਉੱਚੀ-ਸੁੱਚੀ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਬੋਲਦੇ ਬਹੁੱਤ ਹੀ ਘੱਟ ਸਨ ਪਰ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਆਗੂ ਸਨ,ਹਮੇਸ਼ ਜਥੇਬੰਦੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।ਜੋਗਾ ਜੀ, ਮੁਜਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਫੱਕਰ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦਾ ਸਿਖਰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ,ਉਹ ਪੜਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੀ। ਉਹ ਮੁਜਾਰਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਸੀ ਤੇ ਮੁਜਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਮੀਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਦਿਵਾਓੰਣ ਲਈ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਬੜੀ ਹੀ ਲਗਣ ਸੀ। ਸੱਤਪਾਲ ਡਾਂਗ ਨੂੰ ਜੋਗਾ ਜੀ ਠੀਕ ਦਰਿਸ਼ਟੀ ਵਾਲਾ,ਮਿਹਨਤੀ, ਸਮਝਦਾਰ ਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਸੰਦ ਮਨੁੱਖ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਮਾੜੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡਾਂਗ ਅਮਰਿੱਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਬੜੀ ਹੀ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਸ.ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਰਾੜੇਵਾਲੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ,ਤੇ ਸ.ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੇੰਬਰ ਬਣੇ ਸਨ। ਜੋਗਾ ਜੀ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਕਿ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਹੀ ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਮੂੰਹ ਨਹੀੰ ਖੋਲਦਾ ਸੀ ਓਦੋਂ ਉਹ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ,ਲੜਿਆ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।ਬੈੰਕਾਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟ੍ਰੀਯਕਰਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਲਈ ਸੀ.ਪੀ।ਆਈ ਵਲੋਂ ਛੇੜੀ ਗਈ ਮੁਹਿਮ ਦੋਰਾਣ ਉਹਨਾਂ ਬਠਿੰਡਾ ਜਿਲੇ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ|

==ਹਵਾਲੇ==
[[ਇਨਕਲਾਬੀ ਯੋਧਾ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ,ਸੰਪਾਦਕ ਤੇ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਡਾ.ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ,ਪੰਨਾਂ 17]]
{{ਹਵਾਲੇ}}
5--ਇਨਕਲਾਬੀ ਯੋਧਾ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ-ਸੰਪਾਦਕ ਤੇ ਵਾਰਤਾਕਾਰ ਡਾ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀਏ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2002]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>ka55sjpfk18wn3u72bbzgwxzht908ba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ (ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28560</id>
    <revision>
      <id>750226</id>
      <parentid>701480</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11724" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
|honorific-prefix   =  [[ਸਰਦਾਰ]] 
| image = Beantsingh.jpg
| name = ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ
| small| 
| birth_date ={{Birth date|1924|2|19|df=y}}
| birth_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਪਿੰਡ ਬਿਲਾਸਪੁਰ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]] 
| death_date ={{death date and age|1995|8|31|1922|2|19|df=y}} 
| death_place = [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]],  [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]] 
| order = [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
| term_start = 1992
| term_end = 1995
| predecessor = [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜ]]
| successor = [[ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ]]
| party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]]
| alma_mater = [[ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਲਹੌਰ]]
| religion = [[ਸਿੱਖ]]
| spouse =  [[ਜਸਵੰਤ ਕੌਰ]] (1925-2010)
| children = [[ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ]]&lt;br&gt;ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ&lt;br&gt; [[ਗੁਰਕੰਵਲ ਕੌਰ ]]&lt;br&gt;ਸਵਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੋਨੀ&lt;br&gt;ਸੁਖਵੰਤ ਸਿੰਘ
}}
'''ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ''' (19 ਫਰਵਰੀ 1924 - 31 ਅਗਸਤ 1995) [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਆਗੂ ਅਤੇ [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ 1992 ਤੋਂ 1995 ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ [[ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ|ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ]] ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਰ ਨੂੰ ਬੰਬ ਨਾਲ ਉਡਾਉਣ ਰਾਹੀਂ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। &lt;ref&gt;{{cite news|title=New Violence in India Sikh Area Kills Official|url=http://www.nytimes.com/1995/09/01/world/new-violence-in-india-sikh-area-kills-official.html|accessdate=1995-09-01|newspaper=The New York Times|date=2012-03-28}}&lt;/ref&gt; ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਇਸਨੇ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਰਵਾ ਕੇ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਰਵਾਇਆ ਸੀ |

==ਜੀਵਨੀ==
===ਆਰੰਭਕ ਜੀਵਨ===
ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਫਰਵਰੀ 1924 ਨੂੰ ਕੈਪਟਨ ਹਜ਼ੂਰਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਬਚਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਜਨ ਸਿੰਘ ਵੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਭੈਣਾ ਬੀਬੀ ਭਜਨ ਕੌਰ, ਬਚਨ ਕੌਰ ਅਤੇ ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ। ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਅਤੇ ਬੀ.ਏ.ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈ ਲਿਆ, ਪਰ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਛੱਡਣੀ ਪਈ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਵਾਲਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਦੀ ਫੁਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦੇ ਵੀ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ 7 ਅਪਰੈਲ 1941 ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਵੱਦੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਬੀਬੀ ਜਸਵੰਤ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਸਾਲ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉਕਾੜਾ ਨੇੜੇ ਚੱਕ 43 ਐਲ. ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਵਾਰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਆ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਟਲੀ ਅਫ਼ਗਾਨਾ ਵਿਖੇ ਜਮੀਨ ਅਲਾਟ ਹੋ ਗਈ।

===ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ===
1960 ਵਿੱਚ ਆਪਨੂੰ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਚੇਟਕ ਸਰਪੰਚ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ 1960ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਹੀ ਉਹ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ, ਦੋਰਾਹਾ ਬਲਾਕ ਸੰਮਤੀ (ਕਮੇਟੀ) ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਚ ਸੈਂਟਰਲ ਸਹਿਕਾਰੀ ਬੈਕ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ 1969 ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ (ਹਲਕਾ ਪਾਇਲ)|ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਚੋਣ ਲੜੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਬਣੇ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਜਾਤੰਤਰਿਕ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਜਾਤੰਤਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਥਾਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਿਕ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਜ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨੂੰ ਤੇਜ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਕਾਸ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਆਪਣਾ ਸਿਆਸੀ ਸਫਰ ਸਰਪੰਚੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ,ਬਲਾਕ ਸੰਮਤੀ,ਜਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ,ਸਹਿਕਾਰੀ ਬੈਂਕ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਸੀ ਕਿ ਪਰਜਾਤੰਤਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੌੜੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।

ਇਸੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਦਿਆਂ ਹੀ ਲੋਕਤੰਤਰਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ,ਪੰਚਾਂ-ਸਰਪੰਚਾਂ,ਬਲਾਕ ਸੰਮਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ। ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀ ਸਹਿਬਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਿਹਾਇਤ ਹੀ ਨਾਜ਼ਕ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜ ਭਾਗ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੀ ਸੀ ,ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਖੁਸੇ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਰਾਜ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਕਰਾਉਣੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਡਰ ਕੱਢਣਾ ਬੜਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਬੜੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਸਨ ,ਉਹ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾ,ਲਾਲਫੀਤਾਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਗੁਪਤਚਰ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲੂੰਬੜਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਭਲੀਭਾਂਤ ਜਾਣੂੰ ਸਨ, ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਵਧਾਉਣ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।
ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ  ਕੇ ਪੀ ਐੱਸ ਗਿੱਲ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਮਾਰਿਆ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲੜਾ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਜੋ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੱਧਰ ਤੇ ਦਿੱਤੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਕੱਲੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚੋਂ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖ ਲਾਪਤਾ ਸੀ ਜੋ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ।
ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੁਲਸ ਮੁਖੀ ਕੇਪੀਐੱਸ ਗਿੱਲ ਦੀ ਜੋੜੀ ਤੇ ਇਸ ਦੋਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਗਦਾ ਰਹੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਘਾਣ ਹੋਇਆ। ਇਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਪੁਲਸ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬੇਹਿਸਾਬਾ ਪੁਲੀਸ ਤਸ਼ੱਦਦ ਹੋਇਆ। ਜਿਸਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਖੁਦ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆਉਣੀ ਪਈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>o7sooig3d3i4bgyjqu7588gkez7ybu3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਾਇਬ ਤਬਰੇਜ਼ੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28719</id>
    <revision>
      <id>750248</id>
      <parentid>543456</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T15:38:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Saib_Tabrizi.jpeg|Saib_Tabrizi.jpeg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Jameslwoodward|Jameslwoodward]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Saib Tabrizi.jpeg|]].</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1408" xml:space="preserve">{{Infobox writer
| name = ਸਾਇਬ ਤਬਰੇਜ਼ੀ
| image =
| caption = 
| birth_date = 1601
| birth_place = [[ਤਬਰੇਜ਼]],&lt;ref&gt;PAUL E. LOSENSKY, &quot;Sa'eb Tabrizi&quot; in Encyclopedia Iranica [http://www.iranicaonline.org/articles/saeb-tabrizi] &quot;ṢĀʾEB of TABRIZ, Mirzā Moḥammad ʿAli (b. Tabriz, ca. 1000/1592; d. Isfahan, 1086-87/1676), celebrated Persian poet of the later Safavid period. &quot;&lt;/ref&gt; [[ਇਰਾਨ]]
| occupation = [[ਕਵੀ]]
| death_date = 1677
| death_place = [[ਇਸਫਹਾਨ]], [[ਇਰਾਨ]]
| movement = 
| children = 
| }}
'''ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਸਾਇਬ''', '''ਸਾਇਬ ਤਬਰੇਜ਼ੀ''' ਜਾਂ '''ਸਾਇਬ ਇਸਫਹਾਨੀ''' ਇੱਕ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫ਼ਾਰਸੀ]] [[ਕਵੀ]] ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ [[ਗਜ਼ਲ|ਗਜ਼ਲਾਂ]] ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ।

==ਜੀਵਨ==
ਸਾਇਬ ਦਾ ਜਨਮ [[ਤਬਰੇਜ਼]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਿੱਖਿਆ [[ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਇਹ 1626-27 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫ਼ਾਰਸੀ ਕਵੀ]]</text>
      <sha1>3xa5sw9tfv0ilu8n83pcy11pbpgji8c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28888</id>
    <revision>
      <id>750287</id>
      <parentid>750087</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T04:11:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50940" xml:space="preserve">ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 

== ਪੰਜਾਬ ==

=== ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ===
[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟਲ ਰਾਏ ਜੀ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਿਬੇਕਸਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਹਰਟਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ '|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਮਹਿਲ|ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਵਡਾਲੀ]]
* [[ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ(ਸੰਤੋਖਸਰ)|ਸੰਤੋਖਸਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਭਾ ਭਾਈ ਸਾਲ੍ਹੋ ਜੀ]] 
* [[ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲੋਹਗੜ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਦੀਵਾਨ ਅਸਥਾਨ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਲਾਹ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ) ਦੇ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਵੇਰਕਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਤਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ)]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮਸਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਨ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ [[ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾਗੜੀ ਸਾਹਿਬ, ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਤੂਤ ਸਾਹਿਬ]] ਜਸਪਾਲ ਨਗਰ ਐਸਡਬਲਿਊ ਰੋਡ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ]] 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਪਿੰਡ ਮਹਿਤਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ - ਭਿੰਡਰਾਂ)

=== '''ਤਰਨਤਾਰਨ''' ===

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਝੂਲਣੇ ਮਹਿਲ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ|ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਤਰਨਤਾਰਨ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਾਬਾ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]]

=== ਸੰਗਰੂਰ ===
[[ਸੰਗਰੂਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰ ਸਾਗਰ, ਸਾਹਿਬ]] ਮਸਤੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਗਰੂਰ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਤਰਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ ਕੁਨਰਾਂ, ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੈਮਬੋਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁੱਲੇ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ, ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕੋਈ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸੰਗਰੂਰ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਬਾਲੀਆਂ, ਸੰਗਰੂਰ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ, ਮੂਲੋਵਾਲ]], ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਮਿਠਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਮੂਲੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਰਾਜੋਮਾਜਰਾ, ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਜਹਾਂਗੀਰ, ਸੰਗਰੂਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਝਾੜੋਂ - ਹੀਰੋ, ਚੀਮਾ, ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ

=== ਬਰਨਾਲਾ ===
[[ਬਰਨਾਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਪੱਕਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ,]] ਹੰਢਿਆਇਆ
* ਗੁ[[ਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਕੱਚਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ,]] ਹੰਢਿਆਇਆ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੜੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਹੰਢਿਆਇਆ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਢਿਲਵਾਂ
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਸੇਖਾ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਫਰਵਾਹੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਮਾਹਲ ਕਲਾਂ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, ਪਿੰਡ ਕੁਤਬਾ (ਬਾਹਮਣੀਆ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]], ਪਿੰਡ ਗਹਿਲ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਸੋਹੀਆਣਾ]] ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਪਿੰਡ [[ਧੌਲਾ]]

=== ਮਾਨਸਾ ===

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੂਲੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬਹਿਲੋ]]
*

=== ਮੋਗਾ ===

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਰੋਲੀ ਭਾਈ ਕੀ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਮੱਲ ਸਾਹਿਬ]] 
* [[ਸਾਧੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]]‎ 

=== ਬਠਿੰਡਾ ===
[[ਬਠਿੰਡਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤਾ ਭਾਈ ਕਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰੂਪਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੱਕ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਕੇ (ਕੋਠੇ-ਗੁਰੂ)]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਮਹਿਰਾਜ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਨਥਾਣਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਜੀ ਰਤਨ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਪੱਕਾ ਕਲਾਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਾਜਾਕ]]
* [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਬੀੜ ਬਹਿਮਨ]]

=== ਫਰੀਦਕੋਟ ===
[[ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਫਰੀਦਕੋਟ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੰਗਸਰ]], ਜੈਤੋ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਢਾਬ, ਪੁਲੀਟੀਕਲ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਰਗਾੜੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਬੂ ਮਲ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਾਹਿਬ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ ,
* [[ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਈ ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ]]

=== ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ===
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਿਠਾ ਟਿਵਾਣਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰੀਆਂਵਾਲਾ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਕੰਗਮਾਈ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਜ਼ਾਹਰਾ ਜ਼ਹੂਰ, ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਹੀਰਾਂ

=== ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ===
[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਬਜ਼ੀਦਪੁਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਹਿਨ ਸਾਹਿਬ ਸੱਚੀ ਮੰਜੀ]]

=== ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ===
[[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਰਾਤ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਠ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁਰਜ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਧ ਸਾਹਿਬ]]

=== ਜਲੰਧਰ ===
[[ਜਲੰਧਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੌ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪੰਜਵੀਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੰਗਸਰ ਸਾਹਿਬ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਆਹ ਅਸਥਾਨ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ|ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੇਰ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਮ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਿਲ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਗਹਲਰੀ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੱਲ੍ਹਣ ਸਾਹਿਬ

=== ਨਕੋਦਰ ===
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਹਸਪਤਾਲ ਸੜਕ ਨਕੋਦਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹਿਤਪੁਰ ਅੱਡਾ ਨਕੋਦਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਮਾਲੜੀ ਸਾਹਿਬ (ਨਕੋਦਰ)

=== ਰੂਪਨਗਰ ===
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕਮਲ, [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ Patalਪੁਰi, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ : - ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ, ਰੂਪਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਮਰਨਾਥ ਜੀ, ਪਿੰਡ : - ਬਿੰਦਰਖ, ਰੂਪਨਗਰ
* ਵਿਰਾਸਤ - ਏ- ਖਾਲਸਾ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜੀ - ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ

=== ਸਰਹੰਦ ===
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋਤੀ ਸਵਰੂਪ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਾਹਮਣੇ
'''ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ'''

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਲੱਖਾ ਸਾਹਿਬ]]

=== ਕਪੂਰਥਲਾ ===
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਖਚੈਨਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਸਟੇਟ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਬਲੇਰ ਖਾਨ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ]]

=== ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ===
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੱਟ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਠੜੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਜੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤ ਘਾਟ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਜਾਮਤਾ ਜੀ]]

=== ਲੁਧਿਆਣਾ ===
* [[ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਨੋਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮੱਲ੍ਹਾ]]
* [[ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲਮਗੀਰ]]
* [[ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਰਮਸਰ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕੰਵਲ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ 'ਚੇਲਾ' ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਨੀ ਖਾਨ ਨਬੀ ਖਾਨ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸਰ, ਕਾਊਂਕੇ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਟਾਣਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਹੇਹਰਾਂ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਲਾਹੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਏਕੋਟ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਚਕਰ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋੜਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਸੁਧਾਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਮੰਡਿਆਣੀ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਇਯਾਲੀ ਕਲਾਂ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਠੱਕਰਵਾਲ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ ਰਤਨ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਚਮਿੰਡਾ]]

*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਜਗਰਾਉ, ਲੁਧਿਆਣਾ (ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ)]]

=== ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਮੁਹਾਲੀ) ===
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਬ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] 
*[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲੰਬਿਆ ਵਾਲੇ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਾ ਧੰਨ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 3B2, ਮੋਹਾਲੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਸੋਹਾਣਾ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤ ਧੰਨਾ ਜੀ ਫੇਸ 8]]
*[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ]]
*[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਹੀਦਾ ਢੱਕੀ ਸਾਹਿਬ ਸੈਕਟਰ 82]]

=== ਨੰਗਲ ===
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਭੋਰੇ ਸਾਹਿਬ]]

=== ਪਟਿਆਲਾ ===
* ਚੌਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰਾਮਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਅਜੇਪਾਲ ਸਿੰਘ]], [[ਨਾਭਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦੂਖ-ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ (ਪਟਿਆਲਾ)]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੇਲ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੋਤੀ ਬਾਗ਼ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ]]

=== ਰੋਪੜ ===
 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਕੱਤਰੇਤ, ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਤਾੜੀ  ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਰਣਜੀਤਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੜ੍ਹੀ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕਤਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ]]
* [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ#ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਲਖੀਆਂ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾਨਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]]

=== ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ===
ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਮੁਕਤਸਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਟੁੱਟੀ ਗੰਢੀ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ
*ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਨ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ
*ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇਵਾਂ ਜੀ 
* ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬਸਰ ਸਾਹਿਬ
*ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਤਣਸਰ ਸਾਹਿਬ 
*ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ 

=== ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ) ===
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ  ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, ਉੜਾਪੜ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਹਕੀਮਪੁਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨਕੰਵਲ ਸਾਹਿਬ,  ਜੀਂਦੋਵਾਲ, ਬੰਗਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪਲਾਹ, ਸੋਤਰਾਂ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੰਡਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਧਵਾਂ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਿੱਖ, ਹਿਆਲਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ, ਚਾਂਦਪੁਰ ਰੁੜਕੀ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ)]]

=== ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ===
[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ:

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੂਨੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ,
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੈਨਵੀਨ ਪ੍ਰਤਖ]], ਸੈਕਟਰ - 12, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ,
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ]], ਸੈਕਟਰ - 8, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ,
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]], ਸੈਕਟਰ - 34, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 

== ਦਿੱਲੀ ==

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਦਿੱਲੀ]] 
* [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] 
* ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਜਨੂੰ ਦਾ ਟਿੱਲਾ
* ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਾਲਾ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਪਿਆਓ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ]] 
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ]] 

== ਅਸਾਮ ==
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਰਛਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧਾਨਪੁਰ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧੁਬਰੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾਜੀ, ਚਪਾਰਮੁਖ, ਨਾਗਾਓਂ, ਅਸਾਮ

== ਸਿੱਕਿਮ ==

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਲਾਮਾ]] 

== ਝਾਰਖੰਡ ==

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਕੇਦਲੀ ਕਲਾਂ]]

== ਬਿਹਾਰ ==
ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* [[ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ]]
* ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ - ਪਟਨਾ
* [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]], [[ਪਟਨਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਈ ਘਾਟ]], ਪਟਨਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਂਡੀ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਟਨਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਘਾਟ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪਟਨਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਲ ਲੀਲਾ ਮੈਨੀ ਸੰਗਤ]] 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਕਸਾਲ ਸੰਗਤ - ਸਾਸਾਰਾਮ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬਾਗ - ਸਾਸਾਰਾਮ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਫਗੂ ਮਲ - ਸਾਸਾਰਾਮ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕੀ ਸੰਗਤ – ਮੁੰਗੇਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ - ਗਯਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਚੌਕੀ - ਭਾਗਲਪੁਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ - ਲਕਸ਼ਮੀਪੁਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੰਭਾ ਪਾਕਾ - ਨੇੜੇ ਦੇ ਟਾਂਡਾ

* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮੋਲਾਰਬੰਦ, ਬਦਰਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਦਰਸ਼ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਕੰਪੈਰੇਟਿਵ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਰਕ, ਖਾਨਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460

== ਗੁਜਰਾਤ ==
ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :

* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਓਧਵ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਨੀ (ਵਡੋਦਰਾ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜੀ (ਵਡੋਦਰਾ)
ਈਐਮਈ ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਫੌਜ) (ਵਡੋਦਰਾ)
ਏਅਰਫੋਰਸ ਮਾਕੁਰਪੁਰਾ 'ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਵਡੋਦਰਾ)

* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ]] 

* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਸੂਰਤ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਧਾਮ, ਥਲਤੇਜ਼ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਸਰਸਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਇਸਨਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮਣੀਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਸਾਹੇਬਜੀ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦੁਧੇਸ਼ਵਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੀ - ਵਾਰਡ, ਸਰਦਾਰ ਨਗਰ, ਨਰੋਦਾ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਜਕੋਟ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਰੀ ਲਖਪਤਸਾਹਿਬ, ਪੋਰਟਲਖਪਤ (ਕੱਛ, ਗੁਜਰਾਤ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਈ ਮੋਹਕਮ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਬਏਤ ਦਵਾਰਕਾ (ਦਵਾਰਕਾ, ਗੁਜਰਾਤ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ, ਤਰਸਾਲੀ (ਵਡੋਦਰਾ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਭਾਰੁਚ

== ਹਰਿਆਣਾ ==
* ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਕਾ ਸਾਹਿਬ]] 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਅੰਬਾਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਬਾਗ ਅੰਬਾਲਾ
* ਲਖਨੌਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ
* ਸੀਸਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, [[ਅੰਬਾਲਾ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਤਿਸੰਗ ਸਾਹਿਬ - ਅੰਬਾਲਾ
* ਪੰਜੋਖੜਾ ਸਾਹਿਬ
* ਗੈਂਦਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਭਾਨੋਖੇੜੇ ਅੰਬਾਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਸੰਧ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਾਸਟ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿੰਜੌਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿਹੋਵਾ
* [[ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪੰਚਕੂਲਾ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, [[ਕਰਨਾਲ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹਾ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 10 - ਜਗਾਧਰੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ - ਕੈਥਲ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿੰਮ ਸਾਹਿਬ, ਕੈਥਲ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੌੜਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ, ਰੋਹਤਕ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ – ਸੁਲਹਾਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਰਦੋਨ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਧ ਬਟੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਘਾਟ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੋਰਮਾਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ - ਚੋਰਮਾਰ ਖੇੜਾ ਸਿਰਸਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ - ਪਾਰਥ ਪਲਾਟ - ਚੀਕਾ - ਕੈਥਲ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸੋਹਣਾ (ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ NIT ਕੋਈ -5 ਫਰੀਦਾਬਾਦ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿਲ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸਰਸਾ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਰਸਾ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਿਰਸਾ

== ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ==
* [[ਮਨੀਕਰਨ#ਮਨੀਕਰਨ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ|ਮਨੀਕਰਨ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੋਂਟਾ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਗਾਣੀ ਸਾਹਿਬ]] ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]]
* [[ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਜਿਲਾ [[ਸੋਲਨ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ -, ਨਦੌਣ ਜਿਲਾ ਕਾਂਗੜਾ ਮੰਡੀ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ
* ਰਵਾਲਸਰ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ ਮਨੀਕਰਨ ਜਿਲਾ ਕੁੱਲੂ
* [[ਬੜੂ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ ਸਿਰਮੌਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਾਹਿਬ - ਮੰਡੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ - ਨਾਹਨ
* ਗੁਰੂ ਕਾ ਲਾਹੌਰ - ਬਿਲਾਸਪੁਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਪਥਰ ਸਾਹਿਬ, (ਲੇਹ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਕੋਠਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਜਿਲ੍ਹਾ ਮੰਡੀ
* [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਵਡਭਾਗ ਸਿੰਘ]] 
== ਕਰਨਾਟਕ ==
[[ਕਰਨਾਟਕ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਬਿਦਰ]]
ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ * [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]], ਵੱਡਾ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਾਤਾ ਭਾਗੋ ਜੀ ਤਪੋਸਥਾਨ]], [[ਜਨਵਾੜਾ (ਬਿਦਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਕਰਨਾਟਕ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ]], [[ਬਿਦਰ ਕਰਨਾਟਕ]]

== ਕਸ਼ਮੀਰ ==
ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* ਛਟੀ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ &lt;ref&gt;[http://wwwangelfirecom/ca6/gurdwaraworld/kashmirhtml Angelfirecom ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਮਾਤਨ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ, ਪਿੰਡ ਬੀਗ ਬੀਆਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਲਾਮ ਪੁਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਸਿੰਘਪੁਰਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਠਾਰ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਬਾਰਾਮੂਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚਰਨ ਅਸਥਾਨ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ - ਅਨੰਤਨਾਗ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਰੈਣਾਵਾੜੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਥੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਲੇਹ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬੰਗਾ ਸਾਹਿਬ, ਭਗਤ

== ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ==
ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਘਾਟ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ]]
* [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨੰਦੇੜ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੀਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੱਲ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਗੀਨਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਗਤ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਕਰ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜਹਾਦ ਦਰਬਾਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦਧਾਮ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਨੰਦੇੜ

ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਤਿਗਨੇ ਨਗਰ, ਪੂਨਾ ਪੂਨਾ ਦਾਕੋਈ 1
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਕਲਬਾ ਦੇਵੀ, ਮੁੰਬਈ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦਾਦਰ, ਮੁੰਬਈ
* ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਮਾਤੁੰਗਾ ਮੱਧ - ਮੁੰਬਈ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਖਾਰ, ਮੁੰਬਈ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਧਨਪਠੋਹਰ, ਸਾਂਤਾਕਰੂਜ਼ (ਵੈਸਟ), ਮੁੰਬਈ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਮਲਾਡ, ਮੁੰਬਈ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਾ, ਪੋਬਾਈ (ਹੀਰਾਨੰਦਾਨੀ) 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਟੈਗੋਰ ਨਗਰ, - ਵਿਖਰੋਲੀ ਈਸਟ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਚੌਕ, ਭਾਂਡੂਪ ਪੱਛਮ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ, ਅਮਰ ਨਗਰ, - ਭਾਂਡੂਪ ਕੰਪਲੈਕਸ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ, ਆਗਰਾ ਰੋਡ – ਐਲ ਬੀ ਐਸ ਮਾਰਗ, ਮੁਲੁੰਡ ਪੱਛਮ 
* ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਯੂਥ ਸਰਕਲ - ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ 
* ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ (ਵੈਸਟ) ਮੁੰਬਈ - 82 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੀ ਬੀ ਰੋਡ, ਥਾਨੇ (ਪੱਛਮ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਮੈਰਤਾਨ ਪੂਰਬੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਹਾਈਵੇ ਥਾਨੇ (w)
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ]] &lt;ref&gt;[ http://wwwsachkhanddarbarwebscom/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ]&lt;/ref&gt;
ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ * ਸੁਪਰੀਮ ਕਸਲ
[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਵਾਸ਼ੀ, ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ]

* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਵਿੱਤਰ ਜੰਗਲ - (ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ), ਪੂਨਾ ਕੈਂਪ ਪੂਨਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਕਰੁਦੀ - ਪੂਨਾ (ਮੋਨ ਬਾਬਾ ਦਾ ਆਸ਼ਰਮ)

* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੀਰਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ &lt;ref&gt;[ http://wwwmira-roadcom/1_29_Gurdwara-Guru-nanak-Darbarhtml{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} mira - roadcom ]&lt;/ref&gt;
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਮਬਾਗ - 4, ਕਲਿਆਣ (ਪੱਛਮ) - 421301]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸੰਗਤ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੁਖਮਨੀ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ

* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ 
* ਰਾਓਲੀ ਕੈਂਪ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ (ਜੀਟੀਬੀ) ਨਗਰ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ

* ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ - ਸੀਯੋਨ, ਐਨਆਰ ਗੁਰੂਕਿਰਪਾ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ]] 

== ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ==
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਤਲਾਮ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਹਮੀਦੀਆ ਰੋਡ, ਭੋਪਾਲ
* ਬਾਬਾ ਸਿਆਮਦਾਸ ਮਾਧਵਦਾਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਮੋਹਨ ਜਾਗਿਆਸੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ ਈਦਗਾਹ ਹਿੱਲਜ਼, ਭੋਪਾਲ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਦੀ ਛੋੜ, ਗਵਾਲਿਅਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜਘਾਟ ਸੰਗਤ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ, ਬੁਰਹਾਨਪੁਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਮਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਤਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਤਹਾਸਿਕ, ਹੋਸੰਗਾਬਾਦ ਐਮ ਪੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਵਾਰੀਘਾਟ ਸੰਗਤ, ਜਬਲਪੁਰ 
* ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਮਾਂਡਲਾ
* ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੰਧੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਰੋਜਨੀ (ਜਿਲਾ - ਵਿਦਿਸ਼ਾ) ਐਮ ਪੀ
* ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਰੇਵਾ, ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਡਵੀਜਨਲ ਦੇਵਾਸ) ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਾਟਾ ਬੰਦੀ ਚੋਰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਕਿਲਾ)
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਯਾਤਰਾ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼)

== ਉੜੀਸਾ ==
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਗੂ ਗਵਣਤ - ਪੁਰੀ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾਤਣ ਸਾਹਿਬ, ਕਟੱਕ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਗਾਂਧੀ ਰੋਡ, ਰੁੜਕੇਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸੈਕਟਰ 18, ਰੁੜਕੇਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਵੇਦ ਵਿਆਸ, ਰੁੜਕੇਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ - ਸਿਵਲ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ, ਰੌੜਕੇਲਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਸੜਕ, ਖਰਿਆਰ ਸੜਕ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੋਡ, ਬਰਜਰਾਜਨਗਰ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਰੋਡ, ਝਾਰਸੂਗੁਡਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਆਰਤੀ ਸਾਹਿਬ - ਨੇੜੇ ਚਾਨਣ ਹਾਊਸ, ਪੁਰੀ

== ਰਾਜਸਥਾਨ ==
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਬੂਤਰ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਦੂਦਵਾਰਾ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਹਾਵਾ ਸਾਹਿਬ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਸ਼ਕਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲਾਇਤ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾ ਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜੇਨਗਰ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਦੀਪਸਿੰਘ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਣੀਬਾਜ਼ਾਰ ਬੀਕਾਨੇਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੈਪੁਰ
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੈਤਸਰ, ਸੰਗਰੂਰ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਸਨ ਪਹਾੜੀ, ਜੋਰਹੇਦਾ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਤਿਸੰਗ ਸਭਾ, ਰਾਮਨਗਰ - ਨੰਦਪੁਰੀ - ਗੋਬਿੰਦਪੁਰੀ, ਜੈਪੁਰ - 302019 (ਮੁਕੰਮਲ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ 12 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 04,30 ਘੰਟੇ - 05,45 ਘੰਟੇ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਭ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਹਨ : 9414061398)
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਲਿ, ਬੀਕਾਨੇਰ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਆਸ ਕਾਲੋਨੀ, ਬੀਕਾਨੇਰ

== ਉਤਰਾਖੰਡ ==
ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਉਤਰਾਖੰਡ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਮੱਤਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨਾਨਕਮੱਤਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੇਮ ਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੌੜੀ ਗੜਵਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਿਪਲੀ ਵਿੱਚ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ ,ਬਿਜੌਲੀ , ਪਿੰਡ ਬਿਜੌਲੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ 
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ , ਪਿੰਡ ਹਲੂਣੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]]

== ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ==
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿੰਤਾਹਰਨ ਦੁਖਨਿਵਾਰਨ, ਸਰਸਈਆ ਘਾਟ]] - [[ਕਾਨਪੁਰ]] &lt;ref&gt;http://kanpurcityliveblogspotin{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ - ਵਾਰਾਣਸੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਈ ਵੱਧ - ਆਗਰਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕਾ ਸੰਗਤ - ਅਲਾਹਾਬਾਦ]]
* [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਬਰੇਲੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮਾਡਲ ਕਸਬੇ]] - ਬਰੇਲੀ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ, ਜਨਕਪੁਰੀ]] - ਬਰੇਲੀ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨਗਰ, ਸੰਜੇ]] - ਬਰੇਲੀ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਿੰਡ, [[ਚੰਪਾਵਤ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦੁਪਿਹਰ ਦੇ]] ਪਿੰਡ - [[ਗੜ੍ਹਮੁਕਤੇਸ਼ਵਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਧੀਵਾਲਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - ਬਾਬਾਪੁਰ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਪੁਰi ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - [[ਟਾਂਡਾ, ਰਾਮਪੁਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - [[ਨਵਾਬਗੰਜ, ਬਰੇਲੀ|ਨਵਾਬਗੰਜ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ]] - ਕਾਸ਼ੀਪੁਰ,
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦਸਰ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - ਨਵਾਬਗੰਜ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਸਿਕੰਦਰਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਵਾਰਾਣਸੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ]]
* [[ਛੋਟਾ ਮਿਰਜ਼ਪੁਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੋਟੀ ਸੰਗਤ]] - ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਗ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਕਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - ਕਾਨਪੁਰ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਟੀ ਟੋਲਾ]] - [[ਇਟਾਵਾ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ]] - [[ਜੌਨੂਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਜੌਨੂਪੁਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਪਾਦੁਕਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਤੇ 9]]
* [[ਨਿਜ਼ਮਬਾਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ]] - [[ਅਯੁੱਧਿਆ]]
* ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਧ ਜੀ, [[ਲਖਨਊ]]

== [[ਮਥੁਰਾ]] ==
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਗੀਚੀ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੌ ਘਾਟ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਾਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹਸਤਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ (ਮੇਰਠ)]]

== ਨਾਨਕਮੱਤਾ ==
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਡਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁਧ ਵਾਲਾ ਖੂਹ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]]
* [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] [[ਹਲਦੌਰ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}</text>
      <sha1>gg6jzb2kq8lgvlk4jcir9uwnjzjzyg8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29371</id>
    <revision>
      <id>750225</id>
      <parentid>389076</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7317" xml:space="preserve">{{Infobox theologian
| name = ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ
| image = kirpalsinghchifkhalsadiwan.jps
| image_size = 
| alt = 
| caption = 
| era = 
| region = 
| birth_name = ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ
| birth_date = 17 ਜਨਵਰੀ, 1917
| birth_place = ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਸਿਆਲਕੋਟ]] ਦੀ [[ਨਾਰੋਵਾਲ]] ਤਹਿਸੀਲ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਨਖਤਰਾ
| death_date = {{Death date and age|2002|08|20|1917|01|17}}
| death_place = ਜਲੰਧਰ
| occupation = [[ਸਿੱਖ]] [[ਧਰਮ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ]] ਅਤੇ [[ਵਿਦਵਾਨ]]
| language = [[ਪੰਜਾਬੀ]]
| nationality = [[ਭਾਰਤ]]
| period = 1947-89
| tradition_movement = 
| main_interests = ਸੇਵਾ 
| notable_ideas = 
| notable_works = 
| spouse =
| children = ਡਾ: ਰਣਬੀਰ ਸਿੰਘ (ਸਾਬਕਾ ਸਿਵਲ ਸਰਜਨ)
| influences = 
| influenced = 
| signature = 
| signature_alt = 
| signature_size = 
}}'''ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ''' ਜੋ ਗਰੀਬਾਂ, ਨਿਆਸਰਿਆਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਾ ਵਾਰ ਕੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿਤਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨ ਸਨ। ਆਪ ਲਗਾਤਾਰ 17 ਸਾਲ ਚੀਫ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਚੀਫ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਮੱਲਾਂ ਮਾਰੀਆਂ। 
==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ==
'''ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸਿੰਘ''' (17 ਜਨਵਰੀ, 1917-20 ਅਗਸਤ, 2002) ਦਾ ਜਨਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਸਿਆਲਕੋਟ]] ਦੀ ਨਾਰੋਵਾਲ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਨਖਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸ: ਉੱਤਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖ ਤੋਂ ਹੋਇਆ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਦੀਵੀ ਵਿਛੋੜਾ ਦੇ ਗਏ। ਦਾਦੀ ਜੈ ਕੌਰ ਨੇ ਪਾਲਣਾ-ਪੋਸਣਾ ਕੀਤੀ। 
==ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ==
*ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਰੁਚੀ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। 18 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ। [[ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ]] ਦੌਰਾਨ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ 6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਕੱਟੀ। 
*1947 ਈ: ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਸਮੇਂ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕਰਮ-ਖੇਤਰ ਬਣਾਇਆ। ਬਟਵਾਰੇ ਦੇ ਲੁੱਟੇ-ਪੁੱਟੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਇੱਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮਸੀਹਾ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। 
*1948 ਈ: ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਦੇ ਰਹੇ। 
*1972 ਤੋਂ 1974 ਈ: ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਹੇ। 
*1952 ਈ: ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਫਰਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡ ਕੇ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। 
1975 ਈ: ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਜੈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਰਾਇਣ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਖਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਬਾਕੀ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰ ਕੇ *ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 19 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਕੱਟੀ। 
*ਆਮ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਟੀ ਦਸਤਾਰ ਵਾਲਾ ਅਕਾਲੀ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। 
*1969 ਈ: ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਵਿਧਾਨਕਾਰ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਵਾਰ 1977 ਅਤੇ 1985 ਈ: ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿਧਾਨਕਾਰ ਬਣੇ। 
*1989 ਈ: ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂਵਾਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬੁਲਾਰੇ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। 
*ਉਰਦੂ, ਫਾਰਸੀ, ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਭਾਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਉਰਦੂ ਦੀ ਸ਼ੇਅਰੋ-ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਚਾਸ਼ਨੀ ਲਾਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀਲ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।
==ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ==
[[ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ]]&lt;ref&gt;punjabitribuneonline.com/.../ਚੀਫ਼-ਖਾਲਸਾ-ਦੀਵਾਨ-ਸੁਸਾਇਟੀ-ਖ/‎Cached&lt;/ref&gt; ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੌਰਾਨ ਲਗਾਤਾਰ 17 ਸਾਲ ਦੀਵਾਨ ਲਈ ਨਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਸੇਵਾਦਾਰ ਵਾਂਗ ਜਿਹੜਾ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਦੀ ਉਪਜ ਹੀ ਹਨ ਚੀਫ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਰਹੇ ਸਾਰੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰੇ। ਹਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕ-ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ। 
==ਮੌਤ==
ਇਸ ਮਹਾਨ ਲੋਕ-ਸੇਵਕ ਨੇ 20 ਅਗਸਤ, 2002 ਈ: ਨੂੰ [[ਜਲੰਧਰ]] ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਇਸ ਫਾਨੀ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖੀ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਰਕਾਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>4vb1rcszhmpjs25ullfw1ggnlawd23i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30833</id>
    <revision>
      <id>750221</id>
      <parentid>631921</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10149" xml:space="preserve">{{Infobox Indian politician
| name = ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ
| image =Manpreet badal.jpg
| caption =
| birth_date = 26 ਜੁਲਾਈ 1962
| birth_place = [[ਮੁਕਤਸਰ]]
| residence = 
| office = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਬਰ|ਐਮਐਲਏ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]]
| constituency = [[ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ]]
| term = ਮਈ 1995 - ਮਾਰਚ 2012
| predecessor = [[ਰਘੁਬੀਰ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)]]
| successor = [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਵੜਿੰਗ]]
| office2 = ਵਿੱਤ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾ ਮੰਤਰੀ
| Chief Minister2 = [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| predecessor2 = [[ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਗਲਾ]]
| successor2 = [[ਉਪਿੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ]]
| term2 =ਮਾਰਚ 2007- ਅਕਤੂਬਰ 2010
| office3 =
| term3 = 
| predecessor3 =
| party = {{#statements:P102}}
| religion = [[ਸਿੱਖ]]
| spouse = ਵੀਨੂ ਬਾਦਲ
| children = ਅਰਜੁਨ ਬਾਦਲ ਅਤੇ ਰੀਆ
| website = http://www.manpreetbadal.com/
}}
'''ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ''' ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮੰਤਰੀ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.diprpunjab.gov.in/?q=pa/content/%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0-%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%AB%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%B2|title=ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ|last=|first=|date=|website=ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ|publisher=|language=Punjabi|access-date=21 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://punjab.gov.in/finance|title=Department of Finance, Punjab|last=|first=|date=|website=Government of Punjab, India|publisher=Government of Punjab, India|access-date=21 February 2020}}&lt;/ref&gt; ਹਨ। ਉਹ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਉਹਦੇ ਤੇ ਬੈਠੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਾਲੁਕ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਨਾਲ ਹੈ ਅਤੇ 2017 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਚੋਣ ਜਿੱਤੇ ਹਨ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.punjabassembly.nic.in/index.php/ministers/knowyourminister/4/|title=Know Your Ministers|last=|first=|date=|website=|publisher=Punjab Legislative Assembly|access-date=21 February 2020}}&lt;/ref&gt;|

== ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁਕਤਸਰ ਵਿਖੇ 26 ਜੁਲਾਈ 1962 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਗੁਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਹਨ| ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੂਨ ਸਕੂਲ (ਦੇਹਰਾਦੂਨ) ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫਨਜ਼ ਕਾਲਜ (ਦਿੱਲੀ) ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼਼ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਵਕਾਲਤ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

== ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ==

=== ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ===
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ 1995 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੇ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦੀ ਟਿਕਟ ਤੋਂ ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਲੜੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। 1997, 2002 ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫੇਰ ਜੇਤੂ ਰਹੇ। 2007 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਮਤਭੇਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਵਜ਼ਾਰਤ ਤੋਂ ਖ਼ਾਰਜ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2010/10/%e0%a8%ae%e0%a8%a8%e0%a8%aa%e0%a9%8d%e0%a8%b0%e0%a9%80%e0%a8%a4-%e0%a8%ac%e0%a8%be%e0%a8%a6%e0%a8%b2-%e0%a8%85%e0%a8%95%e0%a8%be%e0%a8%b2%e0%a9%80-%e0%a8%a6%e0%a8%b2-%e2%80%99%e0%a8%9a%e0%a9%8b-2/|title=ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ’ਚੋਂ ਖਾਰਜ|last=ਸਿੱਧੂ|first=ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ|date=|work=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ|access-date=21 February 2020|archive-url=|archive-date=|dead-url=|language=Punjabi}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/now-manpreet-badal-expelled-from-akali-dal-436777|title=Now, Manpreet Badal expelled from Akali Dal|last=|first=|date=20 October 2010|work=NDTV|access-date=21 February 2020|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}&lt;/ref&gt; ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

=== ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਪੰਜਾਬ ===
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਛੱਡਣ ਮਗਰੋਂ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਮਾਰਚ 2011 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿਆਸੀ ਜਮਾਤ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਪੰਜਾਬ (ਪੀ.ਪੀ.ਪੀ.) ਰੱਖਿਆ। 2012 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀ.ਪੀ.ਪੀ. ਨੇ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ., ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ.ਐੱਮ, ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਲੌਂਗੋਵਾਲ) ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਸ ਗੱਠਜੋੜ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।

=== ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ===
ਜਨਵਰੀ 2016 ਵਿੱਚ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਪੀ.ਪੀ.ਪੀ. ਨੂੰ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲਿਆ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://nawanzamana.in/9878/%E0%A8%AE%E0%A8%A8%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%A4%20%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%A6%E0%A8%B2%20%E0%A8%A6%E0%A9%80%20%27%E0%A8%AA%E0%A8%A4%E0%A9%B0%E0%A8%97%27%20%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A8%B8%20%E0%A8%A6%E0%A9%87%20%27%E0%A8%B9%E0%A9%B1%E0%A8%A5%27.html|title=ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ ਦੀ 'ਪਤੰਗ' ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ 'ਹੱਥ'|last=ਥਿੰਦ|first=ਰਣਜੋਧ ਸਿੰਘ|date=15 Jan, 2016|work=ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ|access-date=21 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200221063548/http://nawanzamana.in/9878/%25E0%25A8%25AE%25E0%25A8%25A8%25E0%25A8%25AA%25E0%25A9%258D%25E0%25A8%25B0%25E0%25A9%2580%25E0%25A8%25A4%2520%25E0%25A8%25AC%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25A6%25E0%25A8%25B2%2520%25E0%25A8%25A6%25E0%25A9%2580%2520%27%25E0%25A8%25AA%25E0%25A8%25A4%25E0%25A9%25B0%25E0%25A8%2597%27%2520%25E0%25A8%2595%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%2582%25E0%25A8%2597%25E0%25A8%25B0%25E0%25A8%25B8%2520%25E0%25A8%25A6%25E0%25A9%2587%2520%27%25E0%25A8%25B9%25E0%25A9%25B1%25E0%25A8%25A5%27.html|archive-date=21 ਫ਼ਰਵਰੀ 2020|dead-url=yes|language=Punjabi|script-title=}}&lt;/ref&gt;, ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ-ਮਾਰਚ 2017 ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ। ਉਹ 18,480 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਦੀਪਕ ਬਾਂਸਲ ਤੋ ਜਿੱਤ ਗਏ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ [[ਸਰੂਪ ਚੰਦ ਸਿੰਗਲਾ]] ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਆਏ। ਮਗਰੋਂ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।

==ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ==
ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ 19 ਜਨਵਰੀ 2023 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਭਾਜਪਾ) ਨੂੰ ਚੁਣ ਲਿਆ।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Chaturvedi |first1=Rakesh Mohan |title=Manpreet Badal quits Congress, joins BJP |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/manpreet-badal-quits-congress-joins-bjp/articleshow/97117146.cms |access-date=26 January 2023 |publisher=The Economic Times |date=19 January 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Punjab Congress leader Manpreet Singh Badal joins BJP |url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/news/punjab-congress-leader-manpreet-singh-badal-joins-bjp/videoshow/97086430.cms |access-date=26 January 2023 |publisher=The Times of India |date=19 January 2023}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਦੀ ਘਰਵਾਲੀ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀਨੂੰ ਬਾਦਲ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://punjabi.hindustantimes.com/punjab/story-manpreet-badal-celebrates-his-birthday-by-cutting-cake-with-family-1801864.html|title=ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼|last=|first=|date=26 Jul 2018|work=|access-date=21 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200221063549/https://punjabi.hindustantimes.com/punjab/story-manpreet-badal-celebrates-his-birthday-by-cutting-cake-with-family-1801864.html|archive-date=21 ਫ਼ਰਵਰੀ 2020|dead-url=yes|language=Punjabi}}&lt;/ref&gt; ਹੈ| ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਧੀ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1962]]</text>
      <sha1>m7eltp6ibvxa6imzm9nk09ci7beit27</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37721</id>
    <revision>
      <id>750217</id>
      <parentid>701474</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6978" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
|honorific-prefix = 
| image = 
| name = ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ 
| small| 
| birth_date ={{Birth date|1922|1|21|df=y}}
| birth_place = [[ਮੁਕਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]] 
| death_date ={{death date and age| 2009|9|6|1922|1|21|df=y}} 
| death_place = [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]] 
| order = [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
| term_start = 31 ਅਗਸਤ 1995
| term_end = 21 ਨਵੰਬਰ 1996
| predecessor = [[ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ]]
| successor = [[ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ]]
| party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]]
| alma_mater = [[ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਲਹੌਰ]]
| religion = [[ਸਿੱਖ]]
| spouse = [[ਗੁਰਬਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ]] (1925-2010)
| children = ਪੁੱਤਰ ਕੰਵਰਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਨੀ) ਬਰਾੜ &lt;br&gt; ਪੁੱਤਰੀ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ (ਬਬਲੀ) ਬਰਾੜ
}}
'''ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ''' ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਸਨ।

==ਜੀਵਨੀ==

21 ਜਨਵਰੀ 1922 ਨੂੰ ਜਨਮੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਰਾਏਨਾਗਾ ਦੇ ਜਮਪਲ ਸਨ ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤਸਰ ਦੀ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਸਦਾ ਸੁਲਾ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਠੰਢੇ ਦਿਮਾਗ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਆਗੂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਸਲ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ 1960 ਵਿੱਚ ਮੁਕਤਸਰ ਤੋਂ ਐਮ ਐਲ ਏ ਦੀ ਚੋੜ ਲੜ ਕੇ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 6188 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ 1962 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਰ ਇਸੇ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਐਮ ਐਲ ਏ ਬਣੇ। ਉਹ 1967 ਵਿੱਚ ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ, 1969 ਵਿੱਚ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਤੇ 1992 ਵਿੱਚ ਮੁਕਤਸਰਕ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਬਣੇ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਕਿਸਾਨ ਸ੍ਰੀ ਬਰਾੜ 1976 ਤੋਂ 1979 ਤੱਕ ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ 1980 ਤੋਂ 84 ਤੱਕ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਰਹੇ। 1992 ਵਿੱਚ ਸਤਾ ਵਿੱਚ ਆਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੋ ਅਹਿਮ ਵਿਭਾਗ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਸਨ। ਸਤਲੁਜ ਯਮੁਨਾ ਲਿੰਕ ਨਹਿਰ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਉੱਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਮਤਭੇਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਅਹਿਮ ਵਿਭਾਗ ਵਾਪਿਸ ਲੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬੇਅੰਤ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। 31 ਅਗਸਤ 1995 ਤੋਂ 21 ਨਵੰਬਰ 1996 ਤੱਕ ਉਹ ਸੂਬੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਸਵਰਗੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ 1961 ਤੋਂ 1962 ਤੱਕ ਉਹ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਵਿੱਚ ਡਿਪਟੀ ਆਗੂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਯੂਰਪ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਵੀ ਗੇੜਾ ਲਾਇਆ।

==ਪਰਿਵਾਰ==

ਉਹਨਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਗੁਰਬਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ, ਪੁੱਤਰ ਕੰਵਰਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਨੀ) ਬਰਾੜ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰੀ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ (ਬਬਲੀ) ਬਰਾੜ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸਨੀ ਬਰਾੜ ਮੁਕਤਸਰ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਸਨ। ਉਹਨਾ ਦੀ ਪਤਨੀ ਗੁਰਬਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਕੰਵਰਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਨੀ) ਬਰਾੜ ਵੀ ਸ੍ਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਉਹਨਾ ਦੀ ਨੂੰਹ ਸ਼ੀਮਤੀ [[ਕਰਨ ਕੌਰ ਬਰਾੜ]] ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ।

==ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ==

ਸ੍ਰੀ ਬਰਾੜ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਦੇ ਜੁਆਈ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਆਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨਾਲ ਨੇੜੇ ਦੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਨਾਲ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਕ-ਸਕੀਰੀ ਹੈ।

==ਦੇਹਾਂਤ==

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 6 ਸਤੰਬਰ 2009 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਹ 87 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ।
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>t78a9dwd5c8lnviuvvb9fdimsxqwm12</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39017</id>
    <revision>
      <id>750180</id>
      <parentid>724624</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:06:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kuldeepburjbhalaike moved page [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ]] to [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ]] without leaving a redirect</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13471" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name  = ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ 
| native_name = 
| native_name_lang = 
| other_name = 
| nickname = 
| settlement_type = ਪਿੰਡ
| image_skyline = Fateh Burz,memorial of Battle of Chappar Chiri, Mohali, Punjab,India.jpg|ਫਤਿਹ ਬੁਰਜ 
| image_alt = 
| image_caption = 
| pushpin_map = India Punjab
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt = 
| pushpin_map_caption = ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ 
| latd  = 30.7109
| latm  = 
| lats  = 
| latNS  = N
| longd  = 76.6614
| longm  = 
| longs  =
| longEW  = E
| coordinates_display = 
| subdivision_type =ਦੇਸ਼
| subdivision_name = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1 =ਰਾਜ
| subdivision_name1 = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]]
| subdivision_type2 = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2 = [[ਐੱਸ.ਏ.ਐੱਸ.ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਐੱਸ.ਏ.ਐੱਸ.ਨਗਰ]]
| established_title = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date = 
| founder  = 
| named_for = 
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts  = ਖਰੜ 
| government_type = 
| governing_body = 
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = 
| area_rank = 
| area_total_km2 = 152
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 
| population_total = 
| population_as_of = 706
| population_rank = 
| population_density_km2 = auto
| population_demonym = 
| population_footnotes = 
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਸਰਕਾਰੀ
| demographics1_info1 =[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]]
| timezone1 = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type =[[ਪੋਸਟਲ ਇੰਡੈਕਸ ਨੰਬਰ|ਪਿੰਨ]]
| postal_code = 
| registration_plate = 
| blank1_name_sec1 = 
| blank1_info_sec1 = 
| website  = 
| footnotes = 
}}
[[File:Fateh Burj, Banda Singh Baahadur memorial,Chapadchidi, Punjab,India.jpg|thumb|left|[[ਫ਼ਤਹਿ ਬੁਰਜ ]]]]
[[File:Supermoon of November 2016,Chapar Chiri,Mohali, Punjab,India.jpg|thumb|]]

'''ਚਪੜਚਿੜੀ ਖੁਰਦ''' ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਐੱਸ.ਏ.ਐੱਸ.ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਐੱਸ.ਏ.ਐੱਸ.ਨਗਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਖਰੜ ਦਾ ਇੱਕ [[ਪਿੰਡ]] ਹੈ।&lt;ref&gt;http://pbplanning.gov.in/districts/Kharar.pdf&lt;/ref&gt;
'''ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ''' ਬਨੂੜ-ਖਰੜ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਤੋਂ ਕੁਝ ਕੁ ਵਿੱਥ 'ਤੇ ਲਾਂਡਰਾਂ ਨੇੜੇ, ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸੜਕ ਹੁਣ [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ]] ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।,ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜਿਸ ਟਿੱਬੇ 'ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਵੱਲੋਂ ਬੈਠ ਕੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੁੱਟ ਕੇ ਮੈਦਾਨ ਨੇੜੇ ਲੈ ਆਂਦਾ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਬੂਤ ਮਿਟਦੇ ਚਲੇ ਗਏ। 12 ਮਈ 1710 ਦੇ ਲਗਭਗ ਇੱਥੇ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਫ਼ੌਜਦਰ [[ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ]] ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਫ਼ੌਜ਼ ਨੂੰ ਭਾਜੜਾ ਪੈ ਗਈਆਂ। 14 ਮਈ 1710 ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸਰਹਿੰਦ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਜ਼ਾਲਮ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਨੂੰ ਸੋਧਣ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਜੰਡ ਨਾਲ ਪੁੱਠਾ ਟੰਗਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ]], [[ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] ਅਤੇ [[ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ|ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ]] ਨਾਲ ਤਾਂ ਜੋ ਗੁਜ਼ਰੀ ਸੋ ਗੁਜ਼ਰੀ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਦ੍ਰਿਤੜਾ ਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਦੇਵ ਕੱਦ ਜਰਨੈਲ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦਾ। ਇਹ ਯਾਦਗਾਰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੀ ਸਰਹੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਨੂੰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰਣ ਤੌਂ ਬਾਦ ਹੋਈ ਜਿੱਤ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਏਸ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਵਲੋਂ ਇਸਦੀ ਚੋਣ ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਲੜਨ ਹਿੱਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਵਿਖੇ ਸੂਬਾ ਸਰਹਿੰਦ ਨਾਲ ਲੜੀ ਗਈ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ [[ਫਤਿਹ ਬੁਰਜ]] ਵੀ ਉਸਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਦੇ ਯੁੱਧ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਹੰਦ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੂਬੇਦਾਰ ਭਾਈ ਬਾਜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ&lt;ref name=eos&gt;{{cite web |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/BANDA%20SINGH%20BAHADUR%20%281670-1716%29.html |last=Ganda Singh |title=Banda Singh Bahadur |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala |accessdate=27 January 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/51460/Banda-Singh-Bahadur |title=Banda Singh Bahadur |publisher=Encyclopedia Britannica |accessdate=15 May 2013}}&lt;/ref&gt;

12 ਮਈ, 1710 ਦੀ ਸਵੇਰ ਤਕ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਸੋਮੇ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਦਸਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਸੋਮੇ ਮੁਤਾਬਕ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਕੋਲ ਕੁਲ 5-6 ਹਜ਼ਾਰ ਘੋੜ ਸਵਾਰ, 7-8 ਹਜ਼ਾਰ ਬੰਦੂਕਚੀ, 8 ਹਜ਼ਾਰ ਗ਼ਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਪੈਦਲ ਫ਼ੌਜ ਵੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਾਥੀ ਸਨ। ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਜਦੋਂ ਹਾਥੀ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਕਦੰਮ ਗੋਲੇ ਵਰਸਾ ਕੇ ਹਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਾਥੀ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਕੇ ਚਿੰਘਾੜਦੇ ਹੋਏ ਪਿੱਛੇ ਨੂੰ ਦੌੜੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਕਰ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਜੋਂ [[ਸਰਹੰਦ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਵੀ ਵਰ੍ਹਨ ਲੱਗ ਪਈਆਂ। ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਝਿੜੀ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਨ, ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਓਟ ਮਿਲ ਗਈ। ਉਧਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਨੇ ਸਰਹੰਦੀ ਤੋਪਚੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਲੈ ਆਂਦਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ। ਹੁਣ ਕਈ ਸਿੱਖ ਘੋੜ ਸਵਾਰ, ਸਰਹੰਦੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜੇ ਅਤੇ ਵੱਢ-ਟੁੱਕ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਰਹੰਦ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਸਿਰ ਤਲੀ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਜੂਝ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੁਗ਼ਲ ਅਤੇ ਪਠਾਣ ਫ਼ੌਜੀ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਤਨਖ਼ਾਹਦਾਰ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਮਾਰੋ-ਮਾਰੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾੜੇ ਦੇ ਸਰਹੰਦੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੇ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਖਿਸਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤਾ। ਜੇਹਾਦ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਪਠਾਣ ਤੇ ਮੁਗ਼ਲ ਵੀ, ਜੰਗ ਦੇ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ, ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਲੜਾਈ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਜਾਂ ਮੈਦਾਨ ਛੱਡ ਕੇ ਭੱਜ ਗਏ। ਇਹ ਲੜਾਈ 12 ਮਈ ਦੀ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ ਤਕ ਹੀ ਚਲੀ ਸੀ।
==ਛੱਪੜਾਂ ਵਾਲੀ ਝਿੜੀ==
[[File:Pond of,vllage Chappar Chiri, Mohali, Punjab, India.jpg|thumb|left|Pond of,vllage Chappar Chiri, Mohali, Punjab, India]]
[[File:Village Pond of,Chappar Chiri, Mohali, Punjab, India.jpg|thumb|Village Pond of,Chappar Chiri, Mohali, Punjab, India]]
ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ 'ਚ ਇਸ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੱਪੜ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਪਾਣੀ ਸੀ। ਤਰਾਈ ਵਾਲੇ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਚੋਂ ਕਈ ਬਰਸਾਤੀ ਨਦੀਆਂ-ਨਾਲੇ ਗੁਜ਼ਰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਨੇੜੇ ਹੀ 'ਪਟਿਆਲਾ ਕੀ ਰਾਓ' ਨਦੀ ਵੀ ਵਗਦੀ ਸੀ। ਉੱਚੇ-ਨੀਵੇਂ ਟਿੱਬਿਆਂ 'ਚੋਂ ਦੀ ਲੰਘਦਾ ਨਿਰਮਲ ਜਲ ਇਸ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਖੂਬਸੂਰਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ-ਛੋਟੇ ਛੱਪੜਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਕਾਰਨ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਲੋਕ ਬੋਲੀ 'ਚ 'ਛੱਪੜਾਂ ਵਾਲੀ ਝਿੜੀ' ਜਾਂ ਛੱਪੜਾਂ ਵਾਲਾ ਜੰਗਲ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮੂੰਹੋਂ-ਮੂੰਹੀਂ ਲੋਕਧਾਰਾਈ ਵਰਤਾਰੇ 'ਚ ਸ਼ਬਦ 'ਛੱਪੜ-ਛਿੜੀ' ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਮਾਂ ਗੁਜ਼ਰਦਾ ਗਿਆ, ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਦਾ ਰੇਤਾ ਲੋਕ ਹੂੰਝ ਕੇ ਲੈ ਗਏ, ਪੁਰਾਤਨ ਛੱਪੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ 'ਚ ਰਲਾ ਲਿਆ ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਮਿੱਟੀ ਭਰ ਕੇ ਛੱਪੜ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਧਰਮ-ਅਸਥਾਨ' ਬਣ ਗਏ। 
===ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ===
ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਾਫੀ ਛੱਪੜ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਥੇ ਜੰਗਲੀ ਜੇਵ੍ਵਾਂ ਦੀ ਵੀ ਕਾਫੀ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨਤਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਭਾਂਵੇ ਘਣੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਰੀਕਰਣ ਨਾਲ ਇਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫੀ ਤਬਦੀਲੀ ਆ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਅਤੇ ਰੰਗ ਬਰੰਗੇ ਪੰਛੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। 
====ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਤਸਵੀਰਾਂ ====
&lt;gallery&gt;
File:Red avadavat,Chappar Chiri,pond Mohali, Punjab, India.jpg|ਲਾਲ ਮੁਨੀਆ ਨਰ (2015)
File:Pied Myna, Mohali, Punjab, India.JPG|ਮੈਨਾ ਜੋੜਾ ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਵਿਖੇ 
File:Greater coucal,Chapar Chirri, Mohali, Punjab, India.JPG|ਜੰਗਲੀ ਕੁੱਕੜ 
File:Shikra, Chappad Chidi, Mohali, Punjab, India.JPG|ਸ਼ਿਕਰਾ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਕੋਲ ਛਪੜ ਲਾਗੇ 
File:Red Avadavat, Chapapar Chiri, Mohali, Punjab, India.jpg|ਲਾਲ ਮੁਨੀਆ ਮਾਦਾ 
File:Red Avadavat, Chappar Chiri wildlife sactuary, Mohali, Punjab, India.JPG|ਲਾਲ ਮੁਨੀਆ ਨਰ 
File:Birds at Chapapar Chiri,district Mohali, Punjab, India.jpg|
File:Sambhar deers,village Chappar Chiri,Mohali,Punjab,India 02.jpg|ਦਸੰਬਰ 2016
File:Sambhar deers,village Chappar Chiri,Mohali,Punjab,India 05.jpg|
&lt;/gallery&gt;

==ਹੋਰ ਦੇਖੋ==
[[ਫਤਿਹ ਬੁਰਜ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਸਿੱਖੀ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਦੇਖਣਯੋਗ ਸਥਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ]]</text>
      <sha1>lirb5yvwboazaj49lwt1moh3o3nfoq4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750184</id>
      <parentid>750180</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:20:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1768" xml:space="preserve">{{Not to be confused with|ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਲੜਾਈ|ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਲੜਾਈ (1555)|ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਲੜਾਈ (1764)}}
'''ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ''', ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,&lt;ref&gt;{{cite book|title= The Sikhs : Their Journey Of Five Hundred Years|first=Raj Pal | last=Singh|url= https://books.google.com/books?id=ra19YSPDliQC&amp;dq=hargobind+jahangir&amp;pg=PA48|publisher= Pentagon Press|year= 2004|isbn= 9788186505465|pages= 46–48}}&lt;/ref&gt; [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਖੁਰਦ|ਚੱਪੜਚਿੜੀ]] ਵਿਖੇ 12 ਮਈ 1710 ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;ref1&quot;&gt;{{cite book |url= https://archive.org/details/SikhsInTheEighteenthCentury/page/n32/mode/2up?q=firoz |title= Sikhs In The Eighteenth Century
 |page= 32 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;gupt&quot;&gt;{{Cite book |last=Gupta |first=Hari Ram |url=https://apnaorg.com/books/english/history-of-sikhs-v2/history-of-sikhs-v2.pdf |title=History of the Sikhs: Evolution of Sikh Confederacies (1708-69) |publisher=Munshiram Manoharlal Publishers |pages=12, 13|isbn=9788121502481|date=1999|orig-date=1937}}&lt;/ref&gt;

==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ==
* [[ਫ਼ਤਿਹ ਬੁਰਜ]], ਇਸ ਲੜਾਈ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸਮਾਰਕ
* [[ਸੋਨੀਪਤ ਦੀ ਲੜਾਈ]]
* [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਖੁਰਦ]]
* [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਕਲਾਂ]]

==ਨੋਟ==
{{notelist}}

==ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>e5m3firgca83vc0runnqo2engnn6khl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਐਲਬਰਟ ਪਿੰਟੋ ਕੋ ਗੁੱਸਾ ਕਯੋਂ ਆਤਾ ਹੈ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39666</id>
    <revision>
      <id>750302</id>
      <parentid>528046</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:08:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2002" xml:space="preserve">{{ Infobox Film
| name = ਐਲਬਰਟ ਪਿੰਟੋ ਕੋ ਗੁੱਸਾ ਕਯੋਂ ਆਤਾ ਹੈ
| image = Albert Pinto Ko Gussa Kyoon Aata Hai.jpg
| caption = &quot;ਐਲਬਰਟ ਪਿੰਟੋ ਕੋ ਗੁੱਸਾ ਕਯੋਂ ਆਤਾ ਹੈ&quot; ਦਾ ਪੋਸਟਰ
| producer = [[ਸਈਦ ਅਖਤਰ ਮਿਰਜਾ]]
| director = ਸਈਦ ਅਖਤਰ ਮਿਰਜਾ
| cinematography = ਵੀਰੇਂਦਰ ਹੱਜਾਮ
| editing = ਰੇਣੂ ਸਲੂਜਾ
| language = [[ਹਿੰਦੀ]] 
| music = ਭਾਸਕਰ ਚੰਦਾਵਰਕਰ&lt;br /&gt;ਮਾਨਸ ਮੁਖਰਜੀ
| writer = ਸਈਦ ਅਖਤਰ ਮਿਰਜਾ
| sta]], &lt;br /&gt;[[ਸਤੀਸ਼ ਸ਼ਾਹ]]
| screenplay = 
| released = {{ Film date| 1980||| df = y }} 
| runtime = 110 ਮਿੰਟ 
| budget = 
 }} 
'''''ਐਲਬਰਟ ਪਿੰਟੋ ਕੋ ਗੁੱਸਾ ਕਯੋਂ ਆਤਾ ਹੈ''''' 1980 ਵਿੱਚ ਬਣੀ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦੀ ਫਿਲਮ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਰੋਲ [[ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਸ਼ਾਹ]], [[ਸ਼ਬਾਨਾ ਆਜ਼ਮੀ]] ਅਤੇ [[ਸਮੀਤਾ ਪਾਟਿਲ]] ਨੇ ਨਿਭਾਏ।&lt;ref&gt;[http://www.bollywoodhungama.com/moviemicro/cast/id/503065/Albert%20Pinto%20Ko%20Gussa%20Kyon%20Ata%20Hai Albert Pinto Ko Gussa Kyon Ata Hai] Bollywood Hungama.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://movies.nytimes.com/movie/157002/Albert-Pinto-Ko-Gussa-Kyon-Aata-Hai/overview Albert Pinto Ko Gussa Kyon Ata Hai:Overview] New York Times.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.film.com/movies/albert-pinto-ko-gussa-kyon/14537254 Albert Pinto Ko Gussa Kyon Ata Hai]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Film.com.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://movies.yahoo.com/movie/1809371360/info Albert Pinto Ko Gussa Kyon Aata Hai (1980)]{{dl|date=November 2013}} Yahoo! Movies.&lt;/ref&gt;

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ]]</text>
      <sha1>miuhpa0dhdls15hxqm1ufxk6nf097nd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40385</id>
    <revision>
      <id>750320</id>
      <parentid>733983</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T10:30:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ */ ਵਿਆਕਰਨ ਸਹੀ ਕੀਤੀ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17179" xml:space="preserve">{{Infobox writer
| name             = ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ
| image            = Balvir Parwana.jpg
| imagesize        = 
| caption          = ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ
| birth_name       = ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ
| birth_date       = {{birth date and age|df=y|1955|7|7}}
| birth_place      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]]
| occupation       = [[ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ]] ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਸੰਪਾਦਕ
| alma_mater       = 
| death_date       = 
| death_place      = 
| years_active     = 
}}
'''ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ''' (ਜਨਮ 7 ਜੁਲਾਈ 1955) ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਨਾਵਲਕਾਰ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਤੇ [[ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ|ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ]], ਜਲੰਧਰ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ।

==ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ==
ਬਚਵਈ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਵਿਚ ਜਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਚਨੌਰ, ਪਿਤਾ ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਮਾਤਾ ਸੀਤਾ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਪਰਵਾਨਾ।
ਪਿਛੋਕੜ: ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਜ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਕਿਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਪਰਵਾਨੇ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਆਦਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਘਰ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵਰਤਣ ਕਰਕੇ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਗਰੀਬੀ ਹੰਢਾਉਣੀ ਪਈ। ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਖੁਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ &quot;ਬਾਪ ਦੀ ਸ਼ਰਾਬ ਤੇ ਘਰ ਵੱਲੋਂ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵਧਦੀ ਗਈ ਇਉਂ ਘਰ ਬਰਬਾਦੀ  ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰਨ ਲੱਗਾ ਫਿਰ ਤਾਂ ਬੜੇ ਸਰਾਪੇ ਤੇ ਸਹਿਮੇ ਹੋਏ ਦਿਨ ਦੇਖਣੇ ਪਏ&lt;ref&gt;ਡਾ. ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੰਬੋਜ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਕਿਸਾਨੀ ਦੇ ਹੋਂਦਮੂਲਕ ਸਰੋਕਾਰ, ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 2006, ਪੰਨਾ 50.&lt;/ref&gt;
ਘਰ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸਨ ਸਿਰਫ਼ ਦਾਦਾ ਹੀ ਚਾਰ ਜਮਾਤਾਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਜੋੜਣ ਵਿਚ ਦਾਦੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ ਹੱਥ ਸੀ। ਪਰਵਾਨੇ ਦਾ ਦਾਦਾ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੇ ਰਸਾਲੇ ਲੈ ਆਉਂਦਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜਨ ਦੀ ਚੇਟਕ ਪਰਵਾਨਾ ਨੂੰ ਲੱਗੀ। ਦਸਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਮਨਪਸੰਦ ਲੇਖਕ ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਹੀ 100 ਕੁ ਪੰਨਿਆਂ ਦਾ ਨਾਵਲ ਵੀ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਖੁਦ ਹੀ ਪਾੜ ਸੁੱਟਿਆ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਬੀ. ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ 1978 ਵਿਚ ਐਸ.ਪੀ.ਐਸ ਕਾਲਜ ਮੁਕੇਰੀਆ ਤੋਂ ਲਈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਮੈਗਜੀਨ 'ਚ ਛਪੀ ਪਿਛੋਂ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ ਦੇ ਜਨਵਰੀ 1974 ਦੇ ਅੰਕ ਵਿਚ ਛਪੀ। ਇਸਦੇ ਛਪਣ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨਵਤੇਜ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਊ ਖ਼ਤ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ।

===ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ===
ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਮਹੌਲ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਰਵਾਨਾ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਤੇ ਸਮਾਕਾਲੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਬਾਰੇ ਪਰਵਾਨਾ ਖੁਦ ਲਿਖਦਾ ਹੈ &quot;ਇਉਂ ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਨਾਲ ਮੁਢਲੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜੋੜਨ ਵਾਲਾ ਕਾਮਰੇਡ  ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਸੱਜਣ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਹ ਭੂਮਿਕਾ ਜਸਵੰਤ ਕੰਵਲ ਤੇ ਟਾਲਸਟਾਇ ਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ, ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਗੀਤ, ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 2008.&lt;/ref&gt; 
ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਜਥੇਬੰਦਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਇਸਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਰਗਰਮ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ। ਆਪਣੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹਨਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ &quot;ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਆਧਾਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਦੌਰ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ, ਆਪਣੇ-2 ਮੋਰਚੇ, ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 2009, ਪੰਨਾ 10&lt;/ref&gt;

===ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ=== 
ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰਜਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ ਕਵਿਤਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾਵਲਿਟ ਤੇ ਨਾਵਲ ਜਗਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਸੀ' 1984 ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਫਿਰ 1996 ਵਿਚ ਗਲਪ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਗਾਥਾ ਇਕ ਪਿੰਡ ਦੀ' ਪਹਿਲਾ ਕਹਾਣੀ ਛਪਿਆ ਅਤੇ ਨਾਵਲ 'ਸੁਪਨੇ ਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ' 2001 ਵਿਚ ਛਪਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਤੇ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਕੰਢੀ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਰੀਕੀ ਨਾਲ ਚਿਤਰਿਆ ਹੈ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੂਖਮ ਤੇ ਡੰਘੀ ਨੀਝ ਵਾਲਾ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਿਰਜਕ ਹੈ। ਉਸਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦਰੜੇ ਤੇ ਸੰਤਾਪੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਬਿੰਬ ਵਾਰ-2 ਉਭਰਦਾ ਹੈ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਮੂੜ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਅਨੁਭਵ ਸਮਕਾਲੀ ਪਰਸਥਿਤੀਆਂ, ਉਸਦੀ ਤੀਖਣ ਬੁੱਧੀ ਤੇ ਸੋਹਜੀ ਵਿਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਗਲਪ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਬਾਹਰੀ ਤੇ ਅੰਤਰਿਕ ਫੋਕਸੀਕਰਨ ਦੀਆਂ ਜੁਗਤਾਂ ਵਰਤੀਆਂ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਰਲ ਤੇ ਇਕਹਿਰਾ ਹੈ। ਮਨੋ-ਵਿਸ਼ਲੇਸਣ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਹੋ ਰਹੀ ਉਥਲ-ਪੁੱਥਲ ਨੂੰ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਚਿਤਰਪਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੱਧਵਰਗੀ ਕਿਸਾਨੀ ਦਾ ਜੰਮਪਾਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚਲੇ ਪਾਤਰ ਕਾਮਰੇਡ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਨੌਜਵਾਨ, ਕਿਸਾਨੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤੇ ਪੂੰਜੀ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਆਏ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹਨ। ਪਰਵਾਨਾ ਦੇ ਪਾਤਰ ਗੋਲ ਹਨ ਜੋ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਹੱਥਾਂ ਕਠਪੁਤਲੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ। ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੁੱਧ ਟਕਸਾਲੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਰਣਨੀ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਵਿਚ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ
&quot;ਮੈਂ…ਮੈਂ…ਕੀ…? ਪਰਮਪਾਲ ਜੀ, ਤਹਾਨੂੰ ਕੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਮੈਂ ਗਸ਼ਤੀ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੇਲੇ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਉਫਨਦੇ ਅੰਦਰ ਨੂੰ ਖਲਾਸ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ।
ਮੈਂਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਤੁਸੀਂ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ? ਚਿਊਇੰਗਮ… ਕਿ ਜਦੋਂ ਜੀਅ ਕੀਤਾ, ਸ਼ੌਕ ਲਈ ਜਾਂ ਆਦਤ ਵਜੋਂ ਚੂਸੀ ਜਾਉ ਤੇ ਫਿਰ ਥੁੱਕ ਦਿੱਤਾ&quot;&lt;ref&gt;ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ, ਕਥਾ ਇਸ ਯੁੱਗ ਦੀ, ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 2011, ਪੰਨਾ 99&lt;/ref&gt;

==ਵਿਸ਼ੇ==
===ਹਰੇ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਰਹਿਤਲ 'ਚ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ===
ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਹਰੇ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਖੂਬੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਤਕਸੀਨ ਅਨੁਸਾਰ &quot;ਗਹਿਰ ਚੜੀ ਅਸਮਾਨ, ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਯੁੱਧ, ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਮੋਰਚੇ ਅਤੇ ਕਥਾ ਇਸ ਯੁੱਗ ਦੀ ਚਾਰ ਨਾਵਲਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਲੜੀ ਰਾਹੀ ਉਹ ਦੁਆਬੇ ਦੇ ਅਣਗੋਲੇ ਖਿੱਤੇ ਬਚਵਾਈ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਬਿਰਤਾਂਤ ਰਾਹੀ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;. ਤਸਕੀਨ, ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਿਆਸਤ, ਸੈਕਸ ਤੇ ਬਲਵੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਦੇ ਨਾਵਲ, ਫ਼ਿਲਹਾਲ, ਮਈ-ਅਗਸਤ 2012, ਪੰਨਾ 149&lt;/ref&gt;

===ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਰਾਜਨੀਤੀ===
ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਫੇਰ ਬਦਲ ਤੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜਾਅ ਬਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ। ਡਾ. ਭੀਮਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ ਪਰਵਾਨਾ ਮੌਜੂਦਾ ਜਮਾਤੀ ਸਮਾਜ, ਤਸੱਵਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਵਰਗ ਦਾ ਆਪਣਾ-2 ਸੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਵਿਚੋਂ ਹੀ 'ਜੰਗ ਜਾਰੀ ਹੈ' ਵਰਗੇ ਨਾਵਲਿਟ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਹੋਈ।&lt;ref&gt;ਡਾ. ਭੀਮਇੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਖੋਜ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ, ਅੰਕ 64, ਪੰਨਾ 220&lt;/ref&gt;
ਇਹਨਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤ ਮਰਦ ਸੰਬੰਧਾਂ, ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ, ਕਾਮ ਲਾਲਸਾਵਾਂ, ਉਦਾਸੀਨਤਾ, ਨੋਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ, ਸੁਪਨੇ, ਵਲਵਲੇ ਤੇ ਕਾਮ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਰਚਨਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ।

==ਲਿਖ਼ਤਾਂ==
===ਨਾਵਲ===
# ਸੁਪਨੇ ਤੇ ਪ੍ਰਛਾਵੇਂ (2001)
# ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਯੁੱਧ (2008)
# ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਮੋਰਚੇ (2009)
# ਗਹਿਰ ਚਡ਼੍ਹੀ ਆਸਮਾਨ (2010)
# ਕਥਾ ਇਸ ਯੁੱਗ ਦੀ (2011)
# ਅੰਬਰ ਵੱਲ ਉਡਾਣ (2012)
# ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਰੁਦਨ (2013)
# ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੁਰੱਸਤੇ (2014)
# ਸਿਮਟਦਾ ਆਕਾਸ਼ (2016)

===ਨਾਵਲੈੱਟ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ===
# ਜੰਗ ਜਾਰੀ ਹੈ (1982)
# ਜੰਗਲ ਕਦੇ ਸੌਂਦਾ ਨਹੀਂ (1996)
# ਬੇਗਾਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੂਹ (1998,2006)
# ਭੂਰਿਆਂ ਵਾਲੇ (2000)

===ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਿਹ===
# ''ਗਾਥਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦੀ'' (1996)
# ''ਧੂੰਆਂ'' (2004)
# ''ਅਚਾਨਕ ਸਾਹਮਣੇ'' (2007)
#''ਸਰਗਮ ਵਿਹੂਣੇ ਸਾਜ਼'' (2012)
#''ਸਾਈਨ ਵੈਲਯੂ ਦਾ ਜਲੌਅ'' (2017)
#''ਥੈਂਕਯੂ ਬਾਪੂ''  (2021)

====ਮਿੰਨੀ-ਕਹਾਣੀਆਂ====
# ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਜਵਾਨੀ (1996)

===ਕਵਿਤਾ-ਸੰਗ੍ਰਿਹ===
# ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਸੀ (1984)
# ਧੁੱਪ ਦੀਆਂ ਪੈੜਾਂ (1988)
# ਪਲਕਾਂ 'ਚ ਤੈਰਦੇ ਪਲ (1992)
# ਇੰਤਹਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (1997)
# ਵਰਜਣਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ (2002)
# ਵਾ-ਵਰੋਲਿਆਂ 'ਚ ਘਿਰੀ ਹੋਂਦ (2006)

===ਖੋਜ-ਕਾਰਜ===
* ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਲਹਿਰ (2003,2006)

===ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ===
* ਕਲਾ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਨਕਸਲੀ ਸਰੋਕਾਰ (2004)

===ਚੋਣਵਾਂ ਸਾਹਿਤ===
# ਸਰਗਮ ਵਿਹੂਣੇ ਸਾਜ਼ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਕਹਾਣੀਆਂ: ਸੰਪਾਦਕ ਤਸਕੀਨ)
# ਪਰਤਾਂ 'ਚ ਜ਼ਿਊਂਦਾ ਆਦਮੀ (ਚੋਣਵੀਂ ਕਵਿਤਾ: ਸੰਪਾਦਕ ਰਾਜਪਾਲ ਸਿੰਘ)

===ਅਨੁਵਾਦ===
# ਮਨੋਜ ਦਾਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
# ਰਾਜੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
# ਤਪਦੇ ਦਿਨ ਲੰਮੀਆਂ ਰਾਤਾਂ (ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਕਹਾਣੀਆਂ)
# ਮੈਥਿਲੀ ਕਥਾ ਝਰੋਖਾ
# ਸਮਕਾਲੀਨ ਗੁਜਰਾਤੀ ਕਹਾਣੀਆਂ
# ਰਵੀ ਕਹਾਣੀ 
# ਨਕਸਲਬਾਡ਼ੀ ਕਹਾਣੀਆਂ
# ਯੁੱਧ ਦਾ ਗੀਤ

===ਸੰਪਾਦਿਤ===
# [[ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਦਾ ਭਵਿੱਖ]]
# ਗਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰ
# ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਵਿਕਾਸ ਮਾਡਲ ਤੇ ਖਪਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ
# ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ
# ਲਿਖ਼ਤਾਂ ਗਦਰੀ ਬਾਬਾ ਜਵਾਲਾ ਸਿੰਘ
# ਨਵੇਂ ਦਿਸਹੱਦਿਆਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼
# ਜਾਗਦੇ ਸ਼ਬਦ
# ਨਕਸਲੀ ਯੋਧਾ (ਸੁਖਦਰਸ਼ਨ ਨੱਤ ਨਾਲ)
# ਪਾਸ਼ ਪਾਸ਼ ਤੇ ਪਾਸ਼
# ਰੁਬਰੂ ਹਾਸ਼ਮੀ 
# ਦਸਤਾਵੇਜ਼

==ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ==
ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਨੂੰ ਗਿਆਨੀ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਲਸ਼ਾਦ, ਹੇਮ ਜਯੋਤੀ ਐਵਾਰਡ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਕਾਦਮੀ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਸੁਰ ਸ਼ਬਦ ਸੰਗਮ ਵੱਲੋਂ ਐਡਮਿੰਟਨ, ਵਰਿਸ਼ ਸ਼ਾਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।ਗਲਪ, ਕਵਿਤਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖੋਜ ਕਾਰਜ, ਅਨੁਵਾਦ ਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਮਈ 1989 ਵਿਚ ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਵਿਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ ਬਤੌਰ ਸਾਹਿਤ ਸੰਪਾਦਕ ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਲੇਖਕ]]</text>
      <sha1>lanw4h5toyne2li4dkhp3wre4ebzexv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜੰਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41877</id>
    <revision>
      <id>750186</id>
      <parentid>749835</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:24:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>93.32.171.17</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5550" xml:space="preserve">[[File:Cyprian War.jpg|thumb|250px|ਤਾਦਿਉਸਤ ਸਿਪਰੀਅਨ ਦੀ ''ਦਅ ਵਾਰ'' (1949), ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ|ਦੂਜੀ ਜੱਗ ਲਾਮ]] ਮਗਰੋਂ ਹੋਇਆ ਪੋਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਉਜਾੜਾ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।]]

'''ਲਾਮ''' ਜਾਂ '''ਯੁੱਧ''' (ਹੋਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਂ '''ਜੁੱਧ''', '''ਸੰਗਰਾਮ''', '''ਲੜਾਈ''' ਜਾ '''ਜੰਗ''' ਆ) ਮੁਲਕਾਂ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਮੁਲਕੀ ਇਕਾਈਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜੱਥੇਬੰਦ ਅਤੇ ਲੰਮਾ ਟਾਕਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸਿਰੇ ਦੀ [[ਹਿੰਸਾ]], ਸਮਾਜਕ ਤੋੜ-ਫੋੜ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਤਬਾਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਫ਼ਿਰਕਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵਾਸਤਵਿਕ, ਮਿੱਥਿਆ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਖੇੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ '''[[ਜੰਗ-ਨੀਤੀ|ਜੱਗ-ਨੀਤੀ]]''' ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਚਾਲੂ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ [[ਅਮਨ]] ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਹੋਈਆਂ ਕੁੱਲ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘਾਤਕ ਜੰਗ [[ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ]] ਸੀ ਜੀਹਦੇ 'ਚ 6 ਤੇਂ 8.5 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਜੋਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਰੂ ਜੰਗ [[ਪੈਰਾਗੁਏਵੀ ਜੰਗ|ਤੀਹਰੇ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਜੰਗ]] ਸੀ ਜੀਹਦੇ ਵਿੱਚ [[ਪੈਰਾਗੁਏ]] ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 60% ਹਿੱਸਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। [[2003]] ਵਿੱਚ [[ਰਿਚਰਡ ਸਮਾਲੀ]] ਨੇ ਅਗਲੇ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀਆਂ ਦਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਔਕੜਾਂ 'ਚੋਂ ਜੰਗ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ।&lt;ref&gt;&quot;Top Ten Problems of Humanity for Next 50 Years&quot;, Professor R. E. Smalley, Energy &amp; NanoTechnology Conference, Rice University, May 3, 2003.&lt;/ref&gt; ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੰਗ ਦੀ ਗੱਲ ਪਰ ਜੰਗ ਨੇ ਮੁਕਦੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਹੀ ਨਿੱਬੜੀ। ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਦਾ ਖਾਉ ਬਣੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਰਸਮੀ ਅੰਤ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦਾ ਅੰਤ ‘ਪੈਰਿਸ ਪੀਸ ਕਾਨਫਰੰਸ’ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਲੰਮੀ ਗੱਲਬਾਤ ਮਗਰੋਂ 28 ਜੂਨ 1919 ਨੂੰ ਸਹੀਬੰਦ ਹੋਈ ‘ਅਮਨ ਸੰਧੀ’ ਰਾਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 1945 ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਨਿਬੇੜਾ ਵੀ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ ਲੰਮੀ ਗੱਲਬਾਤ ਮਗਰੋਂ 10 ਫਰਵਰੀ 1947 ਨੂੰ ਸਹੀਬੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ‘ਪੈਰਿਸ ਅਮਨ ਸੰਧੀਆਂ’ ਰਾਹੀਂ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/03/%e0%a8%9c%e0%a9%b0%e0%a8%97-%e0%a8%ae%e0%a8%be%e0%a8%a8%e0%a8%b5%e0%a8%98%e0%a8%be%e0%a8%a4%e0%a9%80-%e0%a8%95%e0%a8%b9%e0%a8%bf%e0%a8%b0/|title=ਜੰਗ: ਮਾਨਵਘਾਤੀ ਕਹਿਰ|last=ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ|first=|date=2019-03-17|website=Punjabi Tribune Online|publisher=|language=hi-IN|access-date=2019-03-17}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ਜੰਗ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਜੰਗ ਦੀ ਭੱਠੀ ‘ਚ ਗਰੀਬ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਬਾਲਣ ਬਣ ਕੇ ਮੱਚਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/03/%e0%a8%b9%e0%a8%bf%e0%a9%b0%e0%a8%a6-%e0%a8%aa%e0%a8%be%e0%a8%95%e0%a8%bf-%e0%a8%a6%e0%a9%87-%e0%a8%ae%e0%a8%be%e0%a9%9c%e0%a9%87-%e0%a8%b8%e0%a8%ac%e0%a9%b0%e0%a8%a7-%e0%a8%85%e0%a8%a4%e0%a9%87/|title=ਹਿੰਦ-ਪਾਕਿ ਦੇ ਮਾੜੇ ਸਬੰਧ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤਵਾਦ|last=ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਮੰਡ|first=|date=2019-03-18|website=Punjabi Tribune Online|publisher=|language=|access-date=2019-03-18}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

{{ਕਾਮਨਜ਼|War|ਜੰਗ}}

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਸਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੁੱਧ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ]]</text>
      <sha1>63xqbu8fs4o2ijudrqj70696dt61pad</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750283</id>
      <parentid>750186</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:53:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/93.32.171.17|93.32.171.17]] ([[User talk:93.32.171.17|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ਦੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਕੇ [[User:Kuldeepburjbhalaike|Kuldeepburjbhalaike]] ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਆਖ਼ਰੀ ਰੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5483" xml:space="preserve">[[File:Cyprian War.jpg|thumb|250px|ਤਾਦਿਉਸਤ ਸਿਪਰੀਅਨ ਦੀ ''ਦਅ ਵਾਰ'' (1949), ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ]] ਮਗਰੋਂ ਹੋਇਆ ਪੋਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਉਜਾੜਾ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।]]

'''ਜੰਗ''' ਜਾਂ '''ਯੁੱਧ''' (ਹੋਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਂ '''ਜੁੱਧ''', '''ਸੰਗਰਾਮ''' ਜਾਂ '''ਲੜਾਈ''' ਹਨ) ਮੁਲਕਾਂ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਮੁਲਕੀ ਇਕਾਈਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜੱਥੇਬੰਦ ਅਤੇ ਲੰਮਾ ਟਾਕਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸਿਰੇ ਦੀ [[ਹਿੰਸਾ]], ਸਮਾਜਕ ਤੋੜ-ਫੋੜ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਤਬਾਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਫ਼ਿਰਕਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵਾਸਤਵਿਕ, ਮਿੱਥਿਆ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਖੇੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ '''[[ਜੰਗ-ਨੀਤੀ]]''' ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਚਾਲੂ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ [[ਅਮਨ]] ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਹੋਈਆਂ ਕੁੱਲ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘਾਤਕ ਜੰਗ [[ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ]] ਸੀ ਜੀਹਦੇ 'ਚ 6 ਤੇਂ 8.5 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਜੋਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਰੂ ਜੰਗ [[ਪੈਰਾਗੁਏਵੀ ਜੰਗ|ਤੀਹਰੇ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਜੰਗ]] ਸੀ ਜੀਹਦੇ ਵਿੱਚ [[ਪੈਰਾਗੁਏ]] ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 60% ਹਿੱਸਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। [[2003]] ਵਿੱਚ [[ਰਿਚਰਡ ਸਮਾਲੀ]] ਨੇ ਅਗਲੇ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀਆਂ ਦਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਔਕੜਾਂ 'ਚੋਂ ਜੰਗ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ।&lt;ref&gt;&quot;Top Ten Problems of Humanity for Next 50 Years&quot;, Professor R. E. Smalley, Energy &amp; NanoTechnology Conference, Rice University, May 3, 2003.&lt;/ref&gt; ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੰਗ ਦੀ ਗੱਲ ਪਰ ਜੰਗ ਨੇ ਮੁਕਦੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਹੀ ਨਿੱਬੜੀ। ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਦਾ ਖਾਉ ਬਣੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗਾਂ ਦਾ ਰਸਮੀ ਅੰਤ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦਾ ਅੰਤ ‘ਪੈਰਿਸ ਪੀਸ ਕਾਨਫਰੰਸ’ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਲੰਮੀ ਗੱਲਬਾਤ ਮਗਰੋਂ 28 ਜੂਨ 1919 ਨੂੰ ਸਹੀਬੰਦ ਹੋਈ ‘ਅਮਨ ਸੰਧੀ’ ਰਾਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 1945 ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਨਿਬੇੜਾ ਵੀ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ ਲੰਮੀ ਗੱਲਬਾਤ ਮਗਰੋਂ 10 ਫਰਵਰੀ 1947 ਨੂੰ ਸਹੀਬੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ‘ਪੈਰਿਸ ਅਮਨ ਸੰਧੀਆਂ’ ਰਾਹੀਂ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/03/%e0%a8%9c%e0%a9%b0%e0%a8%97-%e0%a8%ae%e0%a8%be%e0%a8%a8%e0%a8%b5%e0%a8%98%e0%a8%be%e0%a8%a4%e0%a9%80-%e0%a8%95%e0%a8%b9%e0%a8%bf%e0%a8%b0/|title=ਜੰਗ: ਮਾਨਵਘਾਤੀ ਕਹਿਰ|last=ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ|first=|date=2019-03-17|website=Punjabi Tribune Online|publisher=|language=hi-IN|access-date=2019-03-17}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ਜੰਗ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਜੰਗ ਦੀ ਭੱਠੀ ‘ਚ ਗਰੀਬ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਬਾਲਣ ਬਣ ਕੇ ਮੱਚਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/03/%e0%a8%b9%e0%a8%bf%e0%a9%b0%e0%a8%a6-%e0%a8%aa%e0%a8%be%e0%a8%95%e0%a8%bf-%e0%a8%a6%e0%a9%87-%e0%a8%ae%e0%a8%be%e0%a9%9c%e0%a9%87-%e0%a8%b8%e0%a8%ac%e0%a9%b0%e0%a8%a7-%e0%a8%85%e0%a8%a4%e0%a9%87/|title=ਹਿੰਦ-ਪਾਕਿ ਦੇ ਮਾੜੇ ਸਬੰਧ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤਵਾਦ|last=ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਮੰਡ|first=|date=2019-03-18|website=Punjabi Tribune Online|publisher=|language=|access-date=2019-03-18}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜੁਲਾਈ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

{{ਕਾਮਨਜ਼|War|ਜੰਗ}}

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਸਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਯੁੱਧ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ]]</text>
      <sha1>lkszn9zcc5jfkpp431i2dk21rxw8a9n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪ੍ਰਾਣੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43162</id>
    <revision>
      <id>750266</id>
      <parentid>192076</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T23:29:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing EscherichiaColi_NIAID.jpg with [[File:E._coli_Bacteria_(7316101966).jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:E. coli Bacteria (7316101966).jpg|]]).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1370" xml:space="preserve">[[File:E. coli Bacteria (7316101966).jpg|thumb|right|ਇਹ ''[[ਐਸਕੇਰੀਸ਼ੀਆ ਕੋਲਾਈ]]'' ਦੇ ਕੋਸ਼ਾਣੂ [[ਅਕੇਂਦਰੀ ਜੀਵ|ਅਕੇਂਦਰੀ ਜੀਵਾਂ]] ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਹਨ।]]
[[File:Fungi in Borneo.jpg|thumb|right|175px|ਇੱਕ ਬਹੁ-ਬੀਜਾਣੂ [[ਖੁੰਭ]] ਜੋ ਇੱਕ ਪਰਜੀਵੀ ਹੈ।]]
[[File:Ericoid mycorrhizal fungus.jpg|thumb|right|175px|ਇੱਕ ਮਾਇਕੋਰਾਈਜ਼ਾ [[ਉੱਲੀ]]।]]

[[ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ]] ਵਿੱਚ '''ਪ੍ਰਾਣੀ''' ਜਾਂ '''ਜੀਵ''' ('''ਸਜੀਵ''') ਕੋਈ ਵੀ [[ਜੀਵਨ|ਜਿਊਂਦਾ]] ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣ ਹੋਣ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਰੀੜ੍ਹਧਾਰੀ]], [[ਕੀੜਾ]], [[ਪੌਦਾ]], [[ਬੈਕਟੀਰੀਆ]] ਆਦਿ। ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਟੁੰਬ ਜਾਂ ਉਕਸਾਹਟ ਦਾ ਜੁਆਬ ਦੇਣ, [[ਮੁੜ-ਉਤਪਤੀ]] ਕਰਨ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

{{ਅਧਾਰ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜੀਵਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪ੍ਰਾਣੀ]]</text>
      <sha1>l7ns5har4b96i57oil7zbp7zp6j3ee2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪਰਿਵਾਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44428</id>
    <revision>
      <id>750324</id>
      <parentid>567537</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T11:56:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>93.45.184.63</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7645" xml:space="preserve">[[File:Family by Edwina Sandys.JPG|thumb|ਮਾਪੇ ਅਤੇ ਬੱਚਾ; [[ਪੈਲਸ ਆਫ਼ ਨੇਸ਼ਨਜ਼]] ([[ਜਨੇਵਾ]], [[ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ]]) ਵਿਖੇ ''ਟੱਬਰ'' ਦਾ ਬੁੱਤ]]

[[ਮਨੁੱਖ|ਮਨੁੱਖੀ]] ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ '''ਟੱਬਰ''', '''ਪਰਿਵਾਰ''' ਜਾਂ '''ਲਾਨਾ''' ਇੱਕ [[ਸਮਾਜਕ ਟੋਲੀ|ਟੋਲੀ]] ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ [[ਜਨਮ]], [[ਵਿਆਹ]] ਜਾਂ ਇਕੱਠੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਟੱਬਰ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ, ਮਾਪੇ, ਭਰਾ-ਭੈਣ ਅਤੇ ਧੀਆਂ-ਪੁੱਤ ਆਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਟੱਬਰ ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ, ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ, ਤਾਏ-ਚਾਚੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ, ਭਤੀਜੇ-ਭਤੀਜੀਆਂ ਵਗ਼ੈਰਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਟੱਬਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜੀਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਅਦਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪਰਥਾ ਹੀ ਪ੍ਚਲਿਤ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਹੋਈ।ਪਰਿਵਾਰ ਪਿਤਾ ਪੁਰਖੀ ਧਾਰਨਾ ਤੇ ਚਲਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਿਆਣਾ ਆਦਮੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਪਰਿਵਾਰ ਮੁਖੀ ਦੀ ਛਤਰ ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਉਸ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਾਈ ਭਤੀਜੇ, ਪੁੱਤਰ,ਭਰਜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਨੂੰਹਾਂ ਆਦਿ ਤਿੰਨ ਪੀੜੀਆਂ ਤਕ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।🙏🏻
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਕਾਈ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਪਹਿਲੀ ਵੰਨਗੀ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਹੈ।ਇਹਨਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੈਣ ਭਰਾ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਾਚਾ/ਭਤੀਜਾ,ਤਾਇਆ /ਭਤੀਜਾ,ਤਾਈ,ਚਾਚੀ,ਭੂਆ ਫੁੱਫੜ ਆਦਿ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਜਨਮ ਦੁਆਰਾ ਰਿਸ਼ਤੇ -ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ/ਧੀ,ਪਿਉ/ਪੁੱਤ ਅਤੇ ਪਿਉ/ਧੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਵਿਆਹ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜਤ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹੁਰਾ,ਸੱਸ/ਨੂੰਹ,ਨਣਦ/ਭਰਜਾਈ,ਭਾਬੀ/ਦਿਉਰ ਅਤੇ ਦਰਾਣੀ/ਜਠਾਣੀ ਆਦਿ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਹੁਣ ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਪਾਸਾਰ ਕਾਰਨ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਪ੍ਬੰਧ ਦੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਕਰ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਵਿਆਹ, ਅਤੇ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਰਿਣਾਮੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗਕ ਵਿਭਾਜਨ ਵਾਲੇ ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ ਵਿਚ, ਇੱਕ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

== ਸਮਾਜਿਕ ਭੂਮਿਕਾ ==
ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਲਈ ਇੱਕ ਢਾਂਚਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Schneider p. 182&quot;&gt;Schneider, David 1984 ''A Critique of the Study of Kinship''. Ann Arbor: [[University of Michigan Press]]. p. 182&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Deleuze-Guattari (1972). Part 2, ch. 3, p. 80&lt;/ref&gt; ਇਹ ਭੌਤਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਖਾਣੇ) ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਰਾਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ (ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ); ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ; ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸੰਬੰਧਾਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ, ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ &quot;ਅਨੁਕੂਲਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ&quot; ਹੈ: ਪਰਿਵਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੱਭਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਗਾਊਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ (ਬੱਚਿਆਂ) ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਪਰਿਵਾਰ ਸੰਭਾਲ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਵਿਆਹ, ਅਤੇ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਰਿਣਾਮੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗਕ ਵਿਭਾਜਨ ਵਾਲੇ ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ ਵਿਚ, ਇੱਕ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

== ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ==
ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਧਾਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://punjabitribuneonline.com/2018/06/%E0%A8%A6%E0%A9%81%E0%A8%96%E0%A8%A6-%E0%A8%B9%E0%A9%88-%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%82-%E0%A8%A6%E0%A8%BE-%E0%A8%9F%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%9F%E0%A8%A3/|title=ਦੁਖਦ ਹੈ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ|last=|first=|date=|work=ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ|access-date=|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ==

{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਅਧਾਰ}}

== ਹੋਰ ਵੇਖੋ ==
* [https://www.jw.org/pa/ਮੈਗਜ਼ੀਨ-ਅਤੇ-ਕਿਤਾਬਾਂ/ਮੈਗਜ਼ੀਨ-ਰਸਾਲੇ/ਜਾਗਰੂਕ-ਬਣੋ-ਨੰ2-2018-ਜੁਲ-ਅਗ/ ਸੁਖੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ 12 ਰਾਜ਼]
* [https://www.jw.org/pa/ਮੈਗਜ਼ੀਨ-ਅਤੇ-ਕਿਤਾਬਾਂ/ਕਿਤਾਬਾਂ/ਘਰ-ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ/ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਲਿਆਓ]

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟੱਬਰ]]</text>
      <sha1>5f58wzx3fh0bh9vll98uqn0iu9h8r4c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48344</id>
    <revision>
      <id>750200</id>
      <parentid>566993</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4407" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| honorific-prefix = ਮਾਣਯੋਗ ਜਥੇਦਾਰ
| name = ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ
| image = File:Udham Singh Nagoke.jpg 
| image_size = 230px
| caption = 
| office = ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ 12ਵੇ ਜਥੇਦਾਰ
| term_start = 1923
| term_end = 1924
| term_start1 = ਜਨਵਰੀ 10, 1926
| term_end1 = 1926
| predecessor = [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਅਕਰਪੁਰੀ]]
| successor = [[ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ ਜਥੇਦਾਰ|ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ]]
| predecessor1 = [[ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ ਜਥੇਦਾਰ|ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ]]
| successor1 = [[ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਅਕਰਪੁਰੀ]]
| birth_name = ਊਧਮ ਸਿੰਘ
| birth_date = 1894
| birth_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨਾਗੋਕੇ 
| death_date = {{Death date |1966|01|16}}
| death_place = 
| nationality = [[ਸਿੱਖ]]
| appointed = [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]]
| mother = 
| father = 
| religion = [[ਸਿੱਖੀ]]
| known_for = ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ
}}
'''ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ''' (1894 - 16 ਜਨਵਰੀ 1966 ), 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਸੀ।

==ਜੀਵਨੀ==
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ (1894) ਭਾਈ ਬੇਲਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਈ ਅਤਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ, [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਨਾਗੋਕੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.sikhiwiki.org/index.php/Udham_Singh_Nagoke]&lt;/ref&gt; ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਉਹ ਚਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ 1921 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 6 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਕੱਟੀ।

ਉਸ ਨੇ [[ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ ਦਾ ਮੋਰਚਾ]] ਵਿਖੇ  ਅਟਕ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕੈਦ ਕੱਟੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਜੈਤੋ ਮੋਰਚੇ ਸਮੇਂ 9 ਫਰਵਰੀ 1924 ਨੂੰ 500 ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜੱਥੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦਿਆਂ  8 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਲਈ ਮੁਲਤਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

1925 ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਬਣ ਗਈ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ 1926 ਤੋਂ 1954 ਤੱਕ 28 ਸਾਲ ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਦੋ ਵਾਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਬਣਿਆ।

ਮਾਰਚ, 1942 'ਚ ਉਹ &quot;ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ&quot; ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਲਈ ਜੇਲ ਰਿਹਾ। [[ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ]] ਦੇ ਅੰਤ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਹੋਈ। ਜਥੇਦਾਰ ਨਾਗੋਕੇ 1946 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਉਹ 1952 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ, ਭਾਰਤ ਸੇਵਕ ਸਮਾਜ ਦਾ ਮੁਖੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1953 ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਵਜੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਿਆ ਅਤੇ 1960 ਤੱਕ ਇਸ ਪਦਵੀ ਤੇ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਅਰਸੇ ​​ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਗਰਸ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀਏ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1894]]</text>
      <sha1>a0er7bn0h0im69g3affpldre2t2lmke</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜੰਗੀ ਯਾਦਗਾਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50666</id>
    <revision>
      <id>750185</id>
      <parentid>208205</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:22:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>93.32.171.17</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="694" xml:space="preserve">[[Image:Melbourne war memorial02.jpg|thumb|right|ਮੈਲਬਰਨ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਖੇ [[ਸ਼ਰਾਈਨ ਆਫ਼ ਰਿਮੈਂਬਰੈਂਸ]]]]

'''ਲਾਮੀ ਚੇਟਗਰ''' ਜਾ '''ਲਾਮੀ ਯਾਦਗਾਰ''' ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਇਮਾਰਤ, ਸਮਾਰਕ, ਬੁੱਤ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਹਿਲ-ਮਾੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਜੰਗ ਵਿਚਲੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਹਲਾਕ ਜਾਂ ਫੱਟੜ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਉਸਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

{{ਅਧਾਰ}}</text>
      <sha1>ax1qeezvr6mqincw62xpmm8johi0lau</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750282</id>
      <parentid>750185</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:52:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/93.32.171.17|93.32.171.17]] ([[User talk:93.32.171.17|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) ਦੀਆਂ ਸੋਧਾਂ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਕੇ [[User:Babanwalia|Babanwalia]] ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਆਖ਼ਰੀ ਰੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="652" xml:space="preserve">[[Image:Melbourne war memorial02.jpg|thumb|right|ਮੈਲਬਰਨ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿਖੇ [[ਸ਼ਰਾਈਨ ਆਫ਼ ਰਿਮੈਂਬਰੈਂਸ]]]]

'''ਜੰਗੀ ਯਾਦਗਾਰ''' ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਇਮਾਰਤ, ਸਮਾਰਕ, ਬੁੱਤ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਹਿਲ-ਮਾੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਜੰਗ ਵਿਚਲੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਹਲਾਕ ਜਾਂ ਫੱਟੜ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਉਸਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

{{ਅਧਾਰ}}</text>
      <sha1>ag723n6foxzzk7efa4rmpkl8ioxzkcj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡੀਅਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54002</id>
    <revision>
      <id>750205</id>
      <parentid>667429</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1561" xml:space="preserve">[[File:Baba Bhag Singh 'Canadian'.1968 - 2.jpg|thumb|ਬਾਬਾ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡੀਅਨ,1968]]
'''ਡਾ. ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡੀਅਨ''', ਭਾਰਤੀ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ [[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਖਸੂਸਪੁਰ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਆਗੂ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਤੱਕ ਇਨਕਲਾਬੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸੀ।&lt;ref&gt;http://www.chabbewal-mahilpur.com/?page_id=706&lt;/ref&gt;

1915 'ਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ 3 ਸਾਲ ਰਿਹਾ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>gp0k8o9tl8vbtkxxec23sna69zns8c6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ ਜਾਖੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63967</id>
    <revision>
      <id>750210</id>
      <parentid>694849</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4065" xml:space="preserve">{{Infobox Indian politician
| name = ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ ਜਾਖੜ
| image = 
| caption =
| birth_date = 
| birth_place = ਪੰਜਕੋਸੀ
| residence = [[ਪੰਜਕੋਸੀ, ਅਬੋਹਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]]
| office =[[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ|ਵਿਧਾਇਕ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]]
| constituency = ਅਬੋਹਰ
| term = 2002 - 2007
| predecessor = [[ਸੁਧੀਰ ਨਾਗਪਾਲ]]
| successor = ਸੁਧੀਰ ਨਾਗਪਾਲ
| constituency2 = ਅਬੋਹਰ
| predecessor2 = ਸੁਧੀਰ ਨਾਗਪਾਲ
| successor2 = ਮੌਜੂਦਾ
| term2 = 2007 - 2012
|predecessor3 = [[ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ]]
| successor3 = ਮੌਜੂਦਾ
| term3 = 2012-ਅੱਜ
| 1blankname3 = ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ
| 1namedata3 = [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| predecessor4 = ਸ਼ਿਵ ਲਾਲ ਡੋਡਾ
| successor4 = ਮੌਜੂਦਾ
| term4 = 2012-ਅੱਜ
| 1blankname4 = ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ
| 1namedata4 = ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ
| party =[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
| religion = [[Hinduism]]
| spouse = 
| children =
| website = 
}}

ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ ਜਾਖੜ (ਜਨਮ 9 ਫਰਵਰੀ 1954) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਅਤੇ 4 ਜੁਲਾਈ 2023 ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ, ਪੰਜਾਬ ਇਕਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ।[1] ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਾਖੜ 2017 ਤੋਂ 2021 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਅਬੋਹਰ, ਪੰਜਾਬ ਹਲਕੇ (2002-2017) ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਚੁਣੇ ਗਏ, ਉਹ 2012 ਤੋਂ 2017 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਹੇ। 2022 ਤੱਕ ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ (INC) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। ਮਈ 2022 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਬੀਜੇਪੀ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਹ &quot;ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ, ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਾ&quot; ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।[2] ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਾਖੜ 2017 ਵਿੱਚ ਉਪ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;IEJakhar23&quot;&gt;{{cite web |date=5 July 2023 |title=Sunil Jakhar, BJP’s Punjab plan lynchpin and chief: Seasoned Jat leader, ex-state Cong head |url=https://indianexpress.com/article/political-pulse/sunil-jakhar-bjps-punjab-plan-lynchpin-and-chief-seasoned-jat-leader-ex-state-cong-head-8753249/ |accessdate=5 July 2023 |work=Navjeevan Goyal |publisher=Indian Express}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ==
ਉਹ 2002 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਲਈ [[ਅਬੋਹਰ]] ਤੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 2007 ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਅਬੋਹਰ ਤੋਂ ਮੁੜ-ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦਾ ਆਗੂ ਹੈ।

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ]]</text>
      <sha1>m8o6qpdomjq92mno4piqdv5ry7gth9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70394</id>
    <revision>
      <id>750215</id>
      <parentid>590505</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3122" xml:space="preserve">{{Infobox Indian politician
| name = ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ
| image =
| caption =
| birth_date = {{Birth date and age|1949|06|20}}
| birth_place =[[ਮਲੂਕਾ]] ਪੰਜਾਬ
| residence = ਮਲੂਕਾ ਪੰਜਾਬ
| office = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
| constituency = [[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]
| term = 1997 - 2002
| predecessor = [[ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]]
| successor = [[ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗੜ]]
| office2 = 
| predecessor2 = ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗੜ
| successor2 = ਮੌਜੂਦਾ
| term2 = 2012 -2017
| ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ office3 = ਮੰਤਰੀ
| ਦੇ ਮੁੱਖ Minister3 = [[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]]
| predecessor3 = [[ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਸੇਖਵਾ]]
| successor3 = ਮੌਜੂਦਾ
| term3 = 2012 -2017
| office4 = 
| ChiefMinister4 = 
| predecessor4 = 
| successor4 = 
| term4 =
| party =[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
| religion = [[ਸਿੱਖ]]
| spouse = ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ 
| children = ਗੁਰਪਰੀਤ ਸਿੰਘ,ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ 
| website = 
}}

'''ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ''' (ਜਨਮ 20 ਜੂਨ, 1949-) ਰਾਮਪੁਰਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.dayandnightnews.com/2012/03/punjab-cabinet-ministers-portfolios-2012/ |title=Punjab Cabinet Ministers Portfolios 2012 |access-date=2015-12-31 |archive-date=2014-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203023829/http://www.dayandnightnews.com/2012/03/punjab-cabinet-ministers-portfolios-2012/ |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

===ਜੀਵਨ===
ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਚੇਤਨ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋ ਮਲੂਕਾ ਪਿੰਡ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ) ਵਿਖੇ 20 ਜਨਵਰੀ 1949 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਗੁਰਪਰੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹਨ।&lt;ref name='bio'&gt;{{Cite web |url=http://www.thecareerlines.com/Profiles.aspx |title=Profile at District Education Office (SE), Bathinda  |access-date=2015-12-31 |archive-date=2012-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120924212709/http://www.thecareerlines.com/Profiles.aspx |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
==ਹੋਰ ਦੇਖੋ==
[[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>nojzcijeiqbr5e7t3usjalv84kyxxgd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਫਰਮਾ:ਵਿਗਿਆਨ ਫਾਟਕਬਾਰ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>72434</id>
    <revision>
      <id>750267</id>
      <parentid>345410</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T23:31:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing EscherichiaColi_NIAID.jpg with [[File:E._coli_Bacteria_(7316101966).jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:E. coli Bacteria (7316101966).jpg|]]).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1583" xml:space="preserve">{|
|-
&lt;div id=&quot;science portalbar&quot; style=&quot;font-size:91%;margin-top:1px;padding-left: 10px;&lt;!--line-height:1.4em;--&gt;text-align:center;margin-bottom:0.2em;{{{style|{{{1|}}}}}}&quot;&gt;
|&lt;!--
 --&gt;{{lower|0.15em|{{raise|1px|[[File:Nuvola apps kalzium.svg|20px|alt=|link=]]}}&lt;!--{{thinsp}}--&gt;'''[[Portal:Science|Science]]'''}}&lt;br/&gt;
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Astrolabe-Persian-18C.jpg|20px|alt=|link=]] [[Portal:History of science|History of science]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:P philosophy.png|20px|alt=|link=]] [[Portal:Philosophy of science|Philosophy of science]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Complex adaptive system.svg|20px|alt=|link=]] [[Portal:Systems science|Systems science]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Nuvola apps edu mathematics-p.svg|20px|alt=|link=]] [[Portal:Mathematics|Mathematics]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|-
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:E. coli Bacteria (7316101966).jpg|20px|alt=|link=]] [[Portal:Biology|Biology]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Nuvola apps edu science.svg|20px|alt=|link=]] [[Portal:Chemistry|Chemistry]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Stylised atom with three Bohr model orbits and stylised nucleus.svg|20px|alt=|link=]] [[Portal:Physics|Physics]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Gnome-globe.svg|20px|alt=|link=]] [[Portal:Earth sciences|Earth sciences]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
|&lt;!--
 --&gt;{{nowrap|[[File:Nuvola apps display.png|20px|alt=|link=]] [[Portal:Technology|Technology]]{{wrap}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;}}
&lt;/div&gt;&lt;noinclude&gt;
|}
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j5q60ot052ezngr14f2gkxqxbti74wq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1987 ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>75301</id>
    <revision>
      <id>750318</id>
      <parentid>524951</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:38:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Talal Bin Hasan</username>
        <id>49032</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1930" xml:space="preserve">{{Asiad infobox
| Name = ਤੀਜਾ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ
| Logo = 1987 saf.png
| Caption = 
| Host city = {{Flagicon|ਭਾਰਤ}} [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਭਾਰਤ]]
| Optional caption = 
| Nations participating = 7
| Athletes participating = 
| Events = 10 ਖੇਡਾਂ
| Opening ceremony = 
| Closing ceremony = 
| Officially opened by = [[ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਵੇਂਕਟਰਮਣ]]
| Queen's Baton = 
| Stadium = 
| Motto = 
}}

'''1987 [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ]]''' ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੈਟਰੋ ਸ਼ਹਿਰ [[ਕੋਲਕਾਤਾ]] ਵਿਖੇ 1987 'ਚ ਹੋਈਆ।&lt;ref&gt;[http://www.rsssf.com/tabless/safg87.html 3rd South Asian Federation Games 1987 (Calcutta, India)] at rsssf.com&lt;/ref&gt; ਇਹ ਕੋਲਕਾਤਾ 'ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖੇਡਾ ਮੇਲਾ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਖੇਡ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹਨਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।
==ਤਗਮਾ ਸੂਚੀ==
{| {{RankedMedalTable}}
|- style=&quot;background:#ccccff&quot;
|1||align=left|{{Flag|ਭਾਰਤ}}||91||45||19||155
|-
|2||align=left|{{Flag|ਪਾਕਿਸਤਾਨ}}||16||39||14||66
|-
|3||align=left|{{Flag|ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ}}||4||7||23||34
|-
|4||align=left|{{Flag|ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼}}||3||20||31||54
|-
|5||align=left|{{Flag|ਨੇਪਾਲ}}||2||7||33||42
|-
|6||align=left|{{Flag|ਭੂਟਾਨ}}||0||1||5||6
|-
|7||align=left|{{Flag|ਮਾਲਦੀਵ}}||0||0||0||0
|}

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
{{ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਖੇਡਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ]]</text>
      <sha1>378cdiib9qa7sc1p2lht5k91g3yk336</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਵਰਨਾ ਰਾਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82170</id>
    <revision>
      <id>750208</id>
      <parentid>622688</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2826" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image = 
|office = ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ&lt;br&gt;ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ&lt;br&gt;ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ
|term_start = 2007 	
|term_end = 2012
|predecessor = 
|successor = 
|office1 = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ 
|primeminister1 = 
|term_start1 =18.06.1997
|term_end1 =26.07.1997
|predecessor1 = 
|successor1 =
|office2 = 
|primeminister2 = 
|term_start2 = 
|term_end2 = 
|predecessor2 = 
|successor2 = 
|birth_date = 
|birth_place = 
| occupation =[[ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰ]] 
|children = 
|party = [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]]
|alma_mater = 
|profession = 
| nationality = [[Indian people|ਭਾਰਤੀ]]
|sibling = 
|website = 
}}
'''ਸਵਰਨਾ ਰਾਮ''' ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ। ਉਹ 2007 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਅਤੇ 18 ਜੂਨ 1997 ਤੋਂ 26 ਜੁਲਾਈ 1997 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਰਹੇ।

== ਹਲਕਾ ==
ਸਵਰਨਾ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ 1997 ਤੋਂ 2002 ਅਤੇ  2007 ਤੋਂ 2012 ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਦੇ ਹਲਕਾ ਫਗਵਾੜਾ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/phagwara.html &quot;Sitting and previous MLAs from Phagwara Assembly Constituency&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160923114854/http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/phagwara.html |date=2016-09-23 }}. ''elections.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲ ==
ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.business-standard.com/article/pti-stories/swarna-ram-supporters-protest-against-bjp-leader-som-parkash-115010900834_1.html &quot;Swarna Ram supporters protest against BJP leader Som Parkash&quot;]. ''business-standard.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>0tp6cq6sqy5ve8b1e0dwloon8wirxrd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਡੋਗਰਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82173</id>
    <revision>
      <id>750213</id>
      <parentid>622587</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3363" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image          = 
|office         = ਯਾਤਾਜਾਤ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ &lt;br&gt; ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ
|term_start     = 2002  	
|term_end       = 2007
|predecessor    =  
|successor      = 
|office1        = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ 
|primeminister1 = 
|term_start1    =7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1992	
|term_end1      =7 ਜਨਵਰੀ1996
|predecessor1   = 
|successor1     =
|office2        = 
|primeminister2 = 
|term_start2    = 
|term_end2      = 
|predecessor2   = 
|successor2     = 
|birth_date     = 
|birth_place    = 
| occupation    = ਰਾਜਨੀਤਿਕ
|children       = 
|party          = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|alma_mater     = 
|profession     = 
| nationality   = [[Indian people|ਭਾਰਤੀ]]
|sibling        = 
|website        =   
}}
'''ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਡੋਗਰਾ''' ਜੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵਤੌਰ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਰਹੇ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://archive.indianexpress.com/news/former-punjab-minister-ramesh-dogra-passes-away/1106938/ &quot;Former Punjab minister Ramesh Dogra passes away&quot;]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ''archive.indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.business-standard.com/article/pti-stories/former-punjab-minister-ramesh-chander-dogra-passes-away-113042300495_1.html &quot;Former Punjab minister Ramesh Chander Dogra passes away&quot;]. ''business-standard.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਲਕਾ ==
ਡੋਗਰਾ ਜੀ ਨੇ 1985 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਹਲਕੇ ਦਸ਼ੂਹਾ ਦੀ ਚਾਰ ਵਾਰ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/dasuya.html &quot;Sitting and previous MLAs from Dasuya Assembly Constituency&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160923095429/http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/dasuya.html |date=2016-09-23 }}. ''elections.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲ ==
[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। 

== ਅੰਤਿਮ ਸਮਾਂ ==
23 ਅਪ੍ਰੈਲ 2013 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.hindustantimes.com/punjab/former-congress-minister-ramesh-dogra-dead/story-GgK9I002UjmwaVeTYEW5PJ.html &quot;Former Congress minister Ramesh Dogra dead&quot;]. ''hindustantimes.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>5ddyjil35mp0xn0tjr9d6rronmyz3x6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82195</id>
    <revision>
      <id>750206</id>
      <parentid>578415</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3492" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image          = 
|office         = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
|term_start     = 2007	
|term_end       = 2012
|predecessor    = 
|successor      = 
|office1        = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
|primeminister1 = 
|term_start1    =2002
|term_end1      =2007
|predecessor1   = 
|successor1     =
|office2        = 
|primeminister2 = 
|term_start2    = 
|term_end2      = 
|predecessor2   = 
|successor2     = 
|birth_date     = 
|birth_place    = 
| occupation    =[[ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]  
|children       = 
|party          = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਗਰਸ]] 
|alma_mater     = 
|profession     = 
| nationality   = [[Indian people|ਭਾਰਤੀ]]
|sibling        = 
|website        =   
}}
'''ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ '''ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸਨ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.theindiapost.com/nation/chandigarh/congress-mlatej-parkash-singh-recall-the-history-of-punjab/ &quot;Congress M.L.A,Tej Parkash Singh recall the history of Punjab&quot;]. ''theindiapost.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

==ਹਲਕਾ==
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਨੇ 2002-2007 ਅਤੇ 2007-2012 ਦੌਰਾਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਾਇਲ ਹਲਕੇ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/payal.html &quot;Sitting and previous MLAs from Payal Assembly Constituency&quot;]. ''elections.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://myneta.info/pb2007/candidate.php?candidate_id=146 &quot;TEJ PARKASH SINGH (Winner) Payal (Ludhiana)&quot;]. ''myneta.info''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

==ਅਹੁਦਾ==
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜੀ ਯਾਤਾਜਾਤ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/beant-singhs-grandson-harkirat-singh-dies-after-shooting-self-2824375/ &quot;Tej Parkash Singh, was the former Punjab transport minister&quot;]. ''indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

==ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ==
ਇਹ ਭਾਰਤ ਰਾਸਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ।

== ਪਰਿਵਾਰ ==
ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ 1992-1995 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਰਹੇ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://electioncommissionindia.co.in/dynasties-in-indian-politics/political-families-of-punjab/62/ &quot;Political families of Punjab, India&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160825211944/http://electioncommissionindia.co.in/dynasties-in-indian-politics/political-families-of-punjab/62/ |date=2016-08-25 }}. ''electioncommissionindia.co.in/''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>2crx1nv352lpedqzvqwnco5rszpw0bk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82199</id>
    <revision>
      <id>750204</id>
      <parentid>622544</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3617" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image = 
|office = ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ &lt;br&gt; ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ
|term_start = 2014 	
|term_end = 
|predecessor = 
|successor = 
|office1 = ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ
|primeminister1 = 
|term_start1 = 2012	
|term_end1 = 
|predecessor1 = 
|successor1 =
|office2 = 
|primeminister2 = 
|term_start2 = 
|term_end2 = 
|predecessor2 = 
|successor2 = 
|constituency =[[ਰੋਪੜ]] ਹਲਕਾ
|birth_date = 
|birth_place = 
| occupation = [[ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
|children = 
|party = [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|alma_mater = ਜੀ.ਜੀ.ਐਸ. ਮੇਡਿਕਲ ਕਾਲਜ
|profession = ਡਾਕਟਰ
| nationality = [[Indian people|ਭਾਰਤੀ]]
|sibling = 
|website = 
}}
'''ਡਾ. ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ''' ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indianexpress.com/article/cities/ludhiana/favour-detention-but-only-after-students-get-second-chance-daljit-singh-cheema-2874512/ &quot;Favour detention but only after students get second chance: Daljit Singh Cheema&quot;]. ''indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indianexpress.com/article/education/punjab-education-minister-brainstorms-with-teachers-over-poor-results/ &quot;Punjab education minister brainstorms with teachers over poor results&quot;]. ''indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.tribuneindia.com/news/ludhiana/education/education-channel-launch-soon-in-punjab-says-daljit-cheema/254639.html &quot;Education channel launch soon in Punjab, says Daljit Cheema&quot;]. ''tribuneindia.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indiatoday.intoday.in/education/story/punjab-education-minister-conducts-brainstorming-session-over-poor-resulst/1/715015.html &quot;Punjab poor results row: Education minister conducts brainstorming session with teachers&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160818104252/http://indiatoday.intoday.in/education/story/punjab-education-minister-conducts-brainstorming-session-over-poor-resulst/1/715015.html |date=2016-08-18 }}. ''indiatoday.intoday.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਲਕਾ ==
ਚੀਮਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰੋਪੜ ਹਲਕੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/rupnagar.html &quot;Sitting and previous MLAs from Rupnagar Assembly Constituency&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160731213206/http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/rupnagar.html |date=2016-07-31 }}. ''elections.in''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਰਾਜਨੀਤਕ ਦਲ ==
ਚੀਮਾ ਜੀ ਪੰਜਾਬੀ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ।

== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
* [http://punjab.gov.in/council-of-ministers Council of Ministers Government of Punjab]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>86b5a8ivtwqg67bbdeqkv1dvq5h2vda</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਥੰਡਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82201</id>
    <revision>
      <id>750223</id>
      <parentid>544887</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3994" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image = Sohan Singh Thandal,Minister of Cultural Affairs,Punjab,India.jpg
|office = ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ &lt;br&gt;ਜੇਲ&lt;br&gt;ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ&lt;br&gt;ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਮਲੇ&lt;br&gt;ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ&lt;br&gt;ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਮਲੇ&lt;br&gt;ਆਰਕਾਈਵ ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ
|term_start = 2014 	
|term_end = 
|predecessor = 
|successor = 
|office1 = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
|primeminister1 = 
|term_start1 = 2012	
|term_end1 = 
|predecessor1 = 
|successor1 =
|office2 = 
|primeminister2 = 
|term_start2 = 
|term_end2 = 
|predecessor2 = 
|successor2 = 
|constituency =[[ਚੱਬੇਵਾਲ]] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ
|birth_date = 
|birth_place = 
| occupation = [[ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
|children = 
|party = [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|alma_mater = 
|profession = 
| nationality = [[Indian people|ਭਾਰਤੀ]]
|sibling = 
|website = 
}}
'''ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਥੰਡਲ, '''ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://timesofindia.indiatimes.com/city/ludhiana/Punjab-govt-committed-to-promote-arts-and-culture-in-state-Sohan-Singh-Thandal/articleshow/49986225.cms &quot;Punjab govt committed to promote arts and culture in state: Sohan Singh Thandal&quot;]. ''timesofindia.indiatimes.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://timesofindia.indiatimes.com/india/Two-new-Punjab-ministers-have-controversial-past/articleshow/36303636.cms &quot;Two new Punjab ministers have controversial past&quot;]. ''timesofindia.indiatimes.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਲਕਾ ==
ਠੰਡਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਚੱਬੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ।.&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://myneta.info/pb2012/candidate.php?candidate_id=63 &quot;Punjab 2012 Sohan Singh Thandal (Winner) CHABBEWAL&quot;]. ''myneta.info''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ==
ਥੰਡਲ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।

== ਵਿਵਾਦ ==
ਥੰਡਲ ਨੂੰ ਦੁਰਾਚਾਰ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/thandal-gets-3-years-in-jail-for-assets-beyond-his-means/ &quot;Thandal gets 3 years in jail for assets beyond his means&quot;]. ''indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/day-after-conviction-thandal-steps-down/ &quot;Day after conviction,Thandal steps down&quot;]. ''indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/assets-case-hc-acquits-thandal/ &quot;Assets case: HC acquits Thandal&quot;]. ''indianexpress.com''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ==
* [http://punjab.gov.in/council-of-ministers Council of Ministers Government of Punjab]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>15rkpirwlpbqbvk1g3uu832hwu2jqfi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਮਾਸਟਰ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88449</id>
    <revision>
      <id>750214</id>
      <parentid>622579</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3075" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ
| image =
| alt = 
| caption = 
| honorific_prefix = [[ਮਾਸਟਰ]]
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1922|12|22}} 
| birth_place = Phul Town, Nabha Rayasat, British India
| death_date = {{Death date and age|df=yes|1996|09|16|1922|12|22}}
| death_place = 
| death_cause = heart attack
| nationality = Indian 
| other_names = 
| occupation = [[ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ|ਕਮਿਊਨਿਸਟ]] ਕਾਰਕੁਨ 
| organization = [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]]
| spouse = 
}}
'''ਮਾਸਟਰ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ''', ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ [[ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ|ਕਮਿਊਨਿਸਟ]] ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।

== ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਦਸੰਬਰ 1922 ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ  ਫੂਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੀਪੀ ਐਸ ਨਾਭਾ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿਥੇ [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਉਸਦਾ ਜਮਾਤੀ ਸੀ। ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਪੜ੍ਹਾਈ ਉਪਰੰਤ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਕਹਾਇਆ।  ਕੁਝ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਮਿਊਂਸਪਲ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।

ਉਹ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸੀਪੀਆਈ ਦੀ ਟਿਕਟ ਤੇ ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ (1962 ਕਰਨ ਲਈ 1967, 1969 ਨੂੰ 1972 ਅਤੇ 1977 ਨੂੰ 1980 ਅਤੇ 1980 ਕਰਨ ਲਈ, 1985) ਤੋਂ ਮੈਂਬਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ (ਵਿਧਾਇਕ) ਬਣਿਆ'&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/rampura-phul.html|title=Sitting and previous MLAs from Rampura Phul Assembly Constituency|publisher=elections.in|access-date=2016-12-29|archive-date=2016-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20161228195913/http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/rampura-phul.html|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1922]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1996]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>2c7k54mbl7mazx4317txrh14tc7fd0r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>90877</id>
    <revision>
      <id>750201</id>
      <parentid>604478</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5553" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder|name=ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ|constituency2=[[ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]|predecessor2=ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਕਸ਼ਿਅਪ|successor2=ਹੁਣ|term2=2012 -ਹੁਣ |party=[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]|constituency=[[ਦੀਨਾ ਨਗਰ]]|office=&lt;font color=&quot;#0645ad&quot;&gt;ਵਿਧਾਇਕ, ਪੰਜਾਬ&lt;/font&gt;|predecessor=ਰੂਪ ਰਾਣੀ|successor=[[ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਕਸ਼ਿਅਪ]]|term=2002 - 2007|spouse=ਅਸ਼ੋਕ ਚੌਧਰੀ|residence=ਅਵਾਂਖਾ, &lt;font color=&quot;#0645ad&quot;&gt;ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ&lt;/font&gt;|image=}

'''ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ''', ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਗਰਸ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ (ਵਿਧਾਇਕ) ਹੈ ਅਤੇ [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ-ਹਲਕਾ)|ਦੀਨਾ ਨਗਰ]] ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਚਾਰ-ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਰਹੇ ਜੈ ਮੁਨੀ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਨੂੰਹ ਹੈ। ਹੁਣ ਦੀ ਕੈਪਟਨ ਵਜ਼ਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ [[ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ]] ਹੈ।

== ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅਸ਼ੋਕ ਚੌਧਰੀ ਹੈ।

== ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ ==
ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ 2002 ਵਿੱਚ ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਤੋਂ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/SE_2002/Stat_rep_2002_PB.pdf|title=STATISTICAL REPORT ON GENERAL ELECTION, 2002 TO THE LEGISLATIVE ASSEMBLY OF PUNJAB|publisher=Election Commission of India|access-date=10 May 2013}}&lt;/ref&gt; 2012 ਵਿਚ, ਉਹ ਮੁੜ-ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਤੋਂ ਚੁਣੀ ਗਈ।&lt;ref name=&quot;aaa&quot;&gt;{{Cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/AE2012/Stats_Report_PB_2012.pdf|title=STATISTICAL REPORT ON GENERAL ELECTION, 2012 TO THE LEGISLATIVE ASSEMBLY OF PUNJAB|publisher=Election Commission of India|access-date=10 May 2013}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਉਹਨਾਂ 42 ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਲੋਂ ਸਤਲੁਜ-ਯਮੁਨਾ ਲਿੰਕ (ਐਸ.ਵਾਈ.ਐਲ) ਦੇ ਪਾਣੀ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਗੈਰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕਰਾਰ ਦੇਣ ਦੇ ਰੋਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਸਤੀਫੇ ਦਿੱਤੇ ਸੀ।&lt;ref&gt;http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/syl-verdict-42-punjab-congress-mlas-submit-resignation-4369724/&lt;/ref&gt;

== ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ==
ਅਰੁਣਾ ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ 85 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਨਵੀਂ ਲਿੰਕ ਸੜਕਾਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਇਸ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਵਜੋਂ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਪੁਲਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਪੈਂਟੂਨ ਬ੍ਰਿਜਾਂ ਲਈ ਨਿਰਮਾਣ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ, ਅੰਦਰੂਨੀ ਗਲੀਆਂ, ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸੈਂਟਰ ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ।

== ਸਮਾਜਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ==
ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ/ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗਾਂ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਯੋਗ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨਾਗਰਿਕਾਂ, ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਨਾਥ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਫਾਇਦਿਆਂ ਦੇ ਕੇਸ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਔਰਤਾਂ, ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਨਿਰੰਤਰ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸਤਰੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>chrcj3ya09wfqxsahadazqe897zo313</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਿਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91220</id>
    <revision>
      <id>750222</id>
      <parentid>707749</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4530" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder|image=|party=ਲੋਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਾਰਟੀ|constituency=[[ਆਤਮ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]|office=ਮੈਂਬਰ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]|nationality=[[ਭਾਰਤੀ]]|occupation=[[ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]}}'''ਸਿਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ''' [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਤੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/ludhiana/Simarjit-Bains-detained-for-protest-against-cable-network/articleshow/52196427.cms|title=Simarjit Bains detained for protest against cable network|website=timesofindia.indiatimes.com|access-date=28 July 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/ludhiana/Simarjit-Bains-detained-for-protest-against-cable-network/articleshow/52196427.cms|title=Simarjit Bains detained for protest against cable network|website=timesofindia.indiatimes.com|access-date=28 July 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਹਲਕਾ ==
ਬੈਂਸ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਤਮ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.elections.in/results/ludhiana-pb.html|title=Ludhiana Assembly Elections Result|website=elections.in|access-date=28 July 2016|archive-date=13 ਅਕਤੂਬਰ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161013173703/http://www.elections.in/results/ludhiana-pb.html|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://indianexpress.com/article/cities/ludhiana/clear-garbage-heaps-before-removing-my-posters-bains-to-dist-admin/|title=Clear garbage heaps before removing my posters: Bains to dist admin|website=indianexpress.com|access-date=28 July 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ==
ਬੈਂਸ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹੀ ਅੱਡ ਪਾਰਟੀ, [[ਲੋਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਾਰਟੀ]] ਬਣਾਈ ਅਤੇ  2017 ਪੰਜਾਬ ਚੋਣ ਲਈ [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tribuneindia.com/news/punjab/independent-mla-simarjit-singh-bains-arrested/149257.html|title=Independent MLA Simarjit Singh Bains arrested|website=tribuneindia.com|access-date=28 July 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਵਿਵਾਦ ==
24 ਦਸੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਬੈਂਸ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਲਾਢੋਵਾਲ ਟੋਲ ਪਲਾਜ਼ਾ ਤੇ ਟੋਲ ਬੈਰੀਅਰ ਉਠਵਾਇਆ, ਅਤੇ ਟੋਲ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਲੰਘਾਈ। ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਸੀ ਕਿ ਉਹ 30 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਲਈ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.tribuneindia.com/news/nation/stranded-mla-bains-lifts-toll-barrier/341128.html |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-03-14 |archive-date=2016-12-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161227022354/http://www.tribuneindia.com/news/nation/stranded-mla-bains-lifts-toll-barrier/341128.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਬੈਂਸ ਦਾ ਭਰਾ [[ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ]] ਵੀ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://indianexpress.com/article/cities/ludhiana/in-areas-of-bains-brothers-babbar-fails-to-impress/|title=In areas of Bains brothers, Babbar fails to impress|website=indianexpress.com|access-date=28 July 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/punjab/ludhiana-bains-brothers-start-anti-corruption-helpline/story-4dE7F68b8qQg9O7opLFraM.html|title=Ludhiana: Bains brothers start anti-corruption helpline|website=hindustantimes.com|access-date=28 July 2016}}&lt;/ref&gt;

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* [http://punjab.gov.in/mlas ਮੈਂਬਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>go1ehlzha1wpw8pwbm4uw3flpxlococ</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਬਾਜਵਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91360</id>
    <revision>
      <id>750216</id>
      <parentid>531351</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3280" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
|name=ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਬਾਜਵਾ
|party=[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|constituency=[[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)#ਕਾਦੀਆਂ]]
|office=[[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ|ਵਿਧਾਇਕ]], [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]]
|predecessor=[[ਲਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਲੋਧੀਨੰਗਲ]]
|successor=
|term=2012 - 2017
|birth_date=25-06-1959
|birth_place=ਪਟਿਆਲਾ
|spouse=[[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]
|residence=ਕਾਦੀਆਂ, [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]]
|religion=Sikh}}

'''ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਬਾਜਵਾ''' ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਉਹ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ.ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੋਂ ਮੈਂਬਰ [[ਰਾਜ ਸਭਾ]] [[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]] ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2013/20130317/punjab.htm#4|title=Seniors skip Bajwa’s Golden Temple visit Despite ‘diktat’|date=March 17, 2013|work=The Tribune|access-date=10 May 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/national/other-states/in-punjab-its-all-in-the-family/article2781332.ece|title=In Punjab, it's all in the family|date=January 7, 2012|work=The Hindu|access-date=10 May 2013}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ ==
ਬਾਜਵਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 2012 ਵਿੱਚ ਕਾਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/AE2012/Stats_Report_PB_2012.pdf|title=STATISTICAL REPORT ON GENERAL ELECTION, 2012 TO THE LEGISLATIVE ASSEMBLY OF PUNJAB|publisher=Election Commission of।ndia|access-date=9 May 2013}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ 42 ਮੈਬਰਾਂ  ਵਿਚੋ  ਇੱਕ MLA ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਰੋਸ ਦੇ ਵਜੋ ਆਪਣੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ,  ਜੋ  [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ|ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਇੱਕ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ]] ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਦੇ ਸਤਲੁਜ -ਯਮੁਨਾ ਲਿੰਕ (SYL) ਪਾਣੀ ਨਹਿਰ ਅਨ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੀ.&lt;ref&gt;http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/syl-verdict-42-punjab-congress-mlas-submit-resignation-4369724/&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1959]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸਤਰੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>o54ksu7oznj3nirz4h9vj2wktxtfgso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91585</id>
    <revision>
      <id>750249</id>
      <parentid>717686</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T16:42:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16210" xml:space="preserve">{{Infobox person
|name= ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ
|alt=47
|birth_name= ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ
|birth_date={{Birth date and age|1969|01|16|df=y}}
|birth_place=[[ਕਰਾਚੀ|ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]
|other names= ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ,&lt;ref name=&quot;tribune_hina&quot;&gt;{{cite web|title=Versatility, thy name is Hina Dilpazir|url=http://tribune.com.pk/story/484652/versatility-thy-name-is-hina-dilpazir/|publisher=The Express Tribune}}&lt;/ref&gt; ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ, ਮੋਮੋ&lt;ref name=&quot;arydigital_hina&quot; /&gt;
|alias=Hina Dilpazir,&lt;ref name=&quot;tribune_hina&quot;/&gt; ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ, ਮੋਮੋ&lt;ref name=&quot;arydigital_hina&quot; /&gt;|occupation=[[ਅਦਾਕਾਰਾ]], [[ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪੇਸ਼ਕਾਰ]], [[ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ]], [[ਮਾਡਲ (ਵਿਅਕਤੀ)|ਮਾਡਲ]], [[ਗਾਇਕ]]
|years_active=2006–ਵਰਤਮਾਨ
|notable_works=ਬੁਲਬੁਲੇ ਵਿੱਚ ''ਮੋਮੋ'' (''ਮੁਮਤਾਜ਼'')
|children=1}}

'''ਹਿਨਾ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ''' ([[ਉਰਦੂ]]:حنا دلپذیر; ਜਨਮ 16 ਜਨਵਰੀ 1969) ਇੱਕ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ]] [[ਅਦਾਕਾਰ|ਅਦਾਕਾਰਾ]], ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪੇਸ਼ਕਾਰ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਮਾਡਲ, ਅਤੇ [[ਗਾਇਕੀ|ਗਾਇਕ]] ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਬੁਲਬੁਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ''ਮੋਮੋ ''ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕਾਮੇਡੀ ਡਰਾਮਾ ਬਣਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਸਨੂੰ ਮਿੱਠੂ ਔਰ ਆਪਾ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠੂ ਅਤੇ ਬਰਨਜ਼ ਰੋਡ ਕੀ ਨੀਲੋਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਸਾਈਦਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਕਾਰਾ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਦਾਕਾਰਾ ਦਾ ਇਨਾਮ ਮਿਲਿਆ। ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸਿਤਾਰੇ [[ਅਨਿਲ ਕਪੂਰ]] ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਲਾਘਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸਨੂੰ &quot;ਆਰਟ ਡੀਵਾ&quot; ਕਿਹਾ।

ਮੋਮੋ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿਟਕਾਮ ਬੁਲਬੁਲੇ ਵਿੱਚ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਕ ਪੰਥ ਅਨੁਯਾਈ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲੀ।&lt;ref name=roles&gt;{{cite web|title=Hina Dilpazeer's most memorable roles! – she has astounded fans and critics alike, versatile acting, various comic roles and fits of laughter.|url=http://www.arydigital.tv/hina-dilpazeers-memorable-roles/|publisher=[[ARY Digital]]|date=20 August 2011|access-date=21 December 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Comedy to the rescue|url=http://tribune.com.pk/story/235826/comedy-to-the-rescue/|work=Hani Taha|date=20 August 2011|access-date=21 December 2015}}&lt;/ref&gt; 'ਤੁਮ ਹੋ ਕੇ ਚੁਪ' ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਉਸਨੂੰ 11ਵੇਂ ਲਕਸ ਸਟਾਈਲ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਟੀਵੀ ਅਦਾਕਾਰਾ - ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਲਕਸ ਸਟਾਈਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਚਰਿੱਤਰ ਕਾਮੇਡੀ ਕੁੱਦੂਸੀ ਸਾਹਬ ਕੀ ਬੇਵਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=11th Lux Style Awards 2012 – Nominations Announced for 26 Categories|url=http://www.viewscraze.com/2012/05/23/11th-lux-style-awards-2012-nominations-announced-for-26-categories/|publisher=View Scraze|date=23 May 2012|access-date=21 December 2015|archive-date=29 ਨਵੰਬਰ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141129022252/http://www.viewscraze.com/2012/05/23/11th-lux-style-awards-2012-nominations-announced-for-26-categories/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਕੂਰਨ ਅਤੇ ਰੂਹ ਅਫਜ਼ਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਦੀ &quot;ਸਭ ਤੋਂ ਬਹੁਮੁਖੀ&quot; ਅਦਾਕਾਰਾ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=The Resurgence of Telly Dramas|url=http://tvnama.wordpress.com/2012/01/24/the-resurgence-of-telly-dramas/|publisher=TVnama|access-date=13 August 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Quddusi Sahab Ki Bewah will have you in fits of laughter|url=http://blogs.tribune.com.pk/story/16798/quddusi-sahab-ki-bewah-will-have-you-in-fits-of-laughter/|work= Rakshinda Mujeeb |date=7 April 2013|access-date=21 December 2015}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਉਸਦੇ 12ਵੇਂ ਲਕਸ ਸਟਾਈਲ ਅਵਾਰਡਾਂ 'ਤੇ ਸਰਵੋਤਮ ਟੀਵੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ - ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਵਜੋਂ ਦੂਜਾ ਲਕਸ ਸਟਾਈਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{cite magazine|title=12th Annual LUX Style Awards nominations|url=http://nation.com.pk/entertainment/15-May-2013/12th-annual-lux-style-awards-nominations|magazine=[[The Nation]]|date=15 May 2013|access-date=21 December 2015}}&lt;/ref&gt; ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਦੇ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀਰੀਅਲ 'ਐਨੀ ਕੀ ਆਏਗੀ ਬਾਰਾ'ਤ, 'ਲੇਡੀਜ਼ ਪਾਰਕ', 'ਖਾਤੂਨ ਮੰਜ਼ਿਲ', 'ਮਿੱਠੂ ਔਰ ਆਪਾ' ਅਤੇ 'ਗੁਗਲੀ ਮੁਹੱਲਾ' ਹਨ।

== ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਕਰਾਚੀ|ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਇੱਕ [[ਮੁਸਲਮਾਨ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tv.com.pk/celebrity/Hina-Dilpazeer/45/biography|title=Hina Dilpazeer Biography|publisher=TV.com.pk}}&lt;/ref&gt; ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ [[ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ|ਯੂਏਈ]] ਵੀ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਦੁਬਈ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ 2006 ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ, ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ &quot;ਦੋਸਤ&quot; ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨ ਆਰਾ ਬੇਗਮ, ਵੱਡੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਮਾਸਟਰ ਮਦਨ ਅਤੇ ਬੇਗਮ ਅਖਤਰ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;tribune_hina&quot; /&gt;

== ਕਰੀਅਰ ==
ਜਦ ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਯੂਏਈ ਵਿੱਚ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ। 2006 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਪਿਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੀਵੀ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਬਰਨਸ ਰੋਡ ਕੀ ਨੀਲੋਫਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਲਾਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;arydigital_hina&quot; /&gt;

ਦਿਲਪਜ਼ੀਰ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਥੀਏਟਰ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ 'ਦਿਲ ਕਾ ਕੀ ਰੰਗ ਕਰੂੰ' ਹੈ।&lt;ref name=&quot;tribune_hina&quot; /&gt;


== ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ==

=== ਅਭਿਨੇਤਰੀ ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! ਸਾਲ
! ਸੀਰੀਅਲ
! ਭੂਮਿਕਾ
! ਚੈਨਲ
|-
| 2006
| Burns Road Ki Nilofar
| Saeeda
| ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ
|-
| 2008
| Yeh Zindagi Hai
| Hajira
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ 
|-
| 2009–ਵਰਤਮਾਨ
| Bulbulay
| Mumtaz a.k.a. Momo
| ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ
|-
| 2009
| ਅਨੰਦਾਤਾ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.7thsky.biz/current/prg017_Andata_main.html|title=Andata 2009|publisher=7th Sky ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ|access-date=2017-03-25|archive-date=2016-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20160924032527/http://www.7thsky.biz/current/prg017_Andata_main.html|dead-url=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160924032527/http://www.7thsky.biz/current/prg017_Andata_main.html |date=2016-09-24 }}&lt;/ref&gt;
| Indus TV 
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
| Ronaq Jahan Ka Nafsiyati Gharana&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://7thsky.biz/current/prg025_Rjkng_main.html|title=2010 Ronaq Jahan Ka Nafsiyati Gharana|publisher=7th Sky ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ|access-date=2017-03-25|archive-date=2017-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215413/http://7thsky.biz/current/prg025_Rjkng_main.html|dead-url=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170410215413/http://7thsky.biz/current/prg025_Rjkng_main.html |date=2017-04-10 }}&lt;/ref&gt; (Telefilm)
|-
| Rang&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.dawn.com/news/859384/telefilm-no-laughing-matter|title=Telefilm: No laughing matter|publisher=Dawn}}&lt;/ref&gt;(Telefilm)
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2011
| Ladies Park
| Kulsoom
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ
|-
| Tum Ho Ke Chup
| Saazein Bibi
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2012
| Annie Ki Ayegi Baraat
| Bilo Farry Dharallah
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ
|-
| Quddusi Sahab Ki Bewah
| Shakooran (*played multiple roles)
| ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ
|-
| Mohabbat Jaye Bhar Mein
| Neeli's Mother
| [[ਹਮ ਟੀਵੀ]]
|-
| Fun Khana
| ਹਮ ਟੀਵੀ
|-
| [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ|Jahez]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.abentertainment.tv/drama-53-jahez|title=Jahez|publisher=A&amp;B Productions|access-date=2017-03-25|archive-date=2018-02-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20180204001208/http://www.abentertainment.tv/drama-53-jahez|dead-url=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180204001208/http://www.abentertainment.tv/drama-53-jahez |date=2018-02-04 }}&lt;/ref&gt;
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ
|- 
| 2013
| Tare Ankboot
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ
|- 
| 2014
| Mitthu Aur Aapa&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hum.tv/mitthu-aur-aapa//|title=Mitthu Aur Aapa|publisher=Hum TV|access-date=2017-03-25|archive-date=2016-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009062107/http://www.hum.tv/mitthu-aur-aapa/|dead-url=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161009062107/http://www.hum.tv/mitthu-aur-aapa/ |date=2016-10-09 }}&lt;/ref&gt;
| Mitthu
| Hum TV
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2015
| Googly Mohalla
| Naheed
| PTV
|-
| Khatoon Manzi{{Cite web|url=http://www.arydigital.tv/demo/khatoon-manzil-exclusive-ary-digital-drama/|title=Khatoon Manzil – Exclusive ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ Drama|publisher=ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ}}&lt;/ref&gt;
| ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2016
| Iss Khamoshi Ka Matlab
| ਜੀਓ ਟੀਵੀ
|-
| Hina Dilpazir Ki Gudgudee (Telefilm)
| Dolly Phuppo
| TVOne Global
|-
|Hum Sab Ajeeb Se Hain
|Bahtreen
|Aaj ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ
|-
| Jab Tak Ishq Nahi Hota&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ua9YuXwZwMA|title=Jab Tak Ishq Nahin Hota - OST - Express ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ|date=Jul 23, 2016|publisher=[[Express ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ]]}}&lt;/ref&gt;
| Fazeelat
| Express ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ
|-
|}

=== ਪੇਸ਼ਕਾਰ ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! ਸਾਲ 
! ਸੀਰੀਅਲ 
! ਭੂਮਿਕਾ 
! ਚੈਨਲ
|-
| 2015-2016 
| Dilpazeer ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.arydigital.tv/videos/dilpazeer-show-1st-november-2015/|title=Dilpazeer Show|publisher=ਆਰੀ ਡਿਜੀਟਲ|access-date=2017-03-25|archive-date=2016-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20160808092656/http://www.arydigital.tv/videos/dilpazeer-show-1st-november-2015/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
 | ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਨੂੰ 
| ਪੀਸ ਟੀ
|}

=== ਡਾਇਰੈਕਟਰ ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! ਸਾਲ 
! ਸੀਰੀਅਲ 
! ਚੈਨਲ
|- 
|2016 
| ਹਿਨਾ Dilpazir ਕੀ Gudgudee&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://dailytimes.com.pk/life--style/10-Sep-16/hina-dilpazeer-to-make-directorial-debut|title=Hina Dilpazeer to make directorial debut|publisher=Daily Times}}&lt;/ref&gt; 
| TVOne ਗਲੋਬਲ
|}

== ਫ਼ਿਲਮਾਂ ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! ਸਾਲ 
! ਸਿਰਲੇਖ 
! ਭੂਮਿਕਾ 
! ਸੂਚਨਾ
|-
| 2016 
| Jeewan Hathi 
| ਨਤਾਸ਼ਾ 
| ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਫਿਲਮ
|-
|2017
|Shaan-e-Ishq
|Mehwish ਦੇ ਮਾਤਾ
|ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਫਿਲਮ
|}

== ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! ਸਾਲ
! ਪੁਰਸਕਾਰ
! ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੰਮ
! ਸ਼੍ਰੇਣੀ
! ਨਤੀਜਾ
|-
| rowspan=&quot;1&quot; | 2008
| Kara ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ
| ਬਰਨ ਰੋਡ ਕੀ Nilofar
| ਵਧੀਆ ਔਰਤ ਅਭਿਨੇਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਭੂਮਿਕਾ
| {{Win}}
|-
| rowspan=&quot;1&quot; | 2012
| Lux ਸ਼ੈਲੀ ਅਵਾਰਡ
| ਤੁਮ ਹੋ Chup Ke
| ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਵਧੀਆ ਟੀਵੀ ਅਦਾਕਾਰਾ 
| {{Nominated}}
|-
| rowspan=&quot;1&quot; | 2012
| ਹਮ ਅਵਾਰਡ
| Mohabbat Jaye Bhar Mein
| ਹਮ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਵਧੀਆ ਸਹਾਇਤਾ ਅਭਿਨੇਤਰੀ
| {{Nominated}}
|-
| rowspan=&quot;1&quot; | 2013
| Lux ਸ਼ੈਲੀ ਅਵਾਰਡ
| Quddusi Sahab ਕੀ Bewah 
| ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਵਧੀਆ ਟੀਵੀ ਅਦਾਕਾਰਾ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tribune.com.pk/story/550204/lsa-and-the-nominees-are-tv-nominations/|title=LSA: And the nominees are...: TV nominations|publisher=The Express Tribune}}&lt;/ref&gt; 
| {{Nominated}}
|}

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1969]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰਾਚੀ ਦੀਆਂ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]</text>
      <sha1>00imzh6ijl3hp28vb5ojvs3i04jka6a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨਾ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91810</id>
    <revision>
      <id>750209</id>
      <parentid>604469</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3966" xml:space="preserve">'''ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨਾ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵਿਧਾਨ-ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ  ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hindu.com/2007/02/09/stories/2007020916480500.htm|title=Malerkotla Muslims want empowerment, not freebies|date=2007-02-09|publisher=The Hindu|work=|author=Pandher, Sarabjit|accessdate=2009-11-06|archive-date=2009-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20090227082255/http://www.hindu.com/2007/02/09/stories/2007020916480500.htm|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਇੱਕ-ਮਾਤਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;issueid=94&amp;id=29750&amp;Itemid=1&amp;sectionid=20&amp;completeview=1|title=Power ladies|date=2009-02-20|publisher=[[India Today]]|work=|author1=Vinayak, Ramesh|author2=Gill, Priya|accessdate=2009-11-06}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਨੂੰ  2002, 2007 ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਲਈ 3 ਵਾਰ ਚੁਣਿਆ ਹੈ। ਸੁਲਤਾਨਾ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2017]] ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੀ ਭਰਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਰਸ਼ਦ (ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ) ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।
{{Infobox officeholder
| name                = Razia Sultana
| image               =
| caption             = 
| birth_date          = {{birth date and age|1966|02|03|df=y}}&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
| birth_place         = [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ]], [[ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ 
}}

== ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਰਜੀਆ ਸੁਲਤਾਨਾ ਦਾ ਜਨਮ ਮੱਧਵਰਗੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਗੁੱਜਰ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ [[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਈ.ਪੀ.ਐਸ. ਅਫਸਰ ਮੋਹੰਮਦ ਮੁਸਤਫਾ ਆਈਪੀਐਸ ਡੀਜੀਪੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ। ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਕੋਲ 2 ਬੱਚੇ ਹਨ ।

==ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ==
2000 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ [[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ &lt;/span&gt; ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਚੋਣ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤੋਂ ਲੜੀ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਲਈ 2007 ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਚੁਣਿਆ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸੀਟ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹੀ ਸੀ ਲੇਕਿਨ 2017 ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਤੋਂ ਫਿਰ ਸੀਟ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।  ਉਸ ਨੇ 2017 ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੀ ਭਰਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਰਸ਼ਦ (ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ) ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਸੁਲਤਾਨਾ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਹੈ। 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]</text>
      <sha1>rl14rj4q279ucojvnrea86viwztpbiy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94880</id>
    <revision>
      <id>750203</id>
      <parentid>622484</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3319" xml:space="preserve">{{Infobox Indian politician
| name = ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗੜ
| image =
| caption =
| birth_date = {{Birth date and age|1964|02|20}}
| birth_place =[[ਕਾਂਗੜ]] ਪੰਜਾਬ
| residence = ਕਾਂਗੜ, ਪੰਜਾਬ
| office = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
| constituency = [[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]
| term = 2002-2012
| predecessor = [[ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ]]
| successor = [[ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ]]
| office2 = 2017- ਹੁਣ
| predecessor2 = [[ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ]]
| successor2 = 
| term2 = 
| ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ office3 = 
| ਦੇ ਮੁੱਖ Minister3 = [[ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| predecessor3 = 
| successor3 =
| term3 = 
| office4 = 
| ChiefMinister4 = 
| predecessor4 = 
| successor4 = 
| term4 =
| party =[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
| religion = [[ਸਿੱਖ]]
| spouse = 
| children = 
| website = 
}}

'''ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗੜ''' (ਜਨਮ 20-2-1960) [[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ]] ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ। ਆਪ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੇ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਬਣੇ ਹਨ।

===ਜੀਵਨ===
ਗੁਰੁਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗੜ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ [[ਕਾਂਗੜ]] ਤਹਿਸੀਲ ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ (ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।
==ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ==
ਆਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਰਪੰਚੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਨੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਅਹੁਦਿਆ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਆਪ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਅਜ਼ਾਦ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਜਿੱਤੀ। ਆਪ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ [[ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ]], [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੇ [[ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]] ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਆਪ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਟਿਕਟ ਤੇ ਇਹ ਚੋਣ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਜਿੱਤੀ। ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਇਹ ਚੋਣ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਜਿੱਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://elections.in/punjab/assembly-constituencies/rampura-phul.html |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2017-06-24 |archive-date=2017-06-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170630004305/http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/rampura-phul.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
==ਹੋਰ ਦੇਖੋ==
[[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>o0a947qijq62k7s8x6w4jtsqj3vvjbh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅੰਗਦ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>98993</id>
    <revision>
      <id>750199</id>
      <parentid>575867</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4464" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image = 
|office = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਮੈਂਬਰ 
|term_start = 2017 	
|term_end = 
|predecessor = [[ਗੁਰਇਕਬਾਲ ਕੌਰ]] 
|successor = 
|office1 = 
|primeminister1 = 
|term_start1 = 	
|term_end1 = 
|predecessor1 = 
|successor1 =
|office2 = 
|primeminister2 = 
|term_start2 = 
|term_end2 = 
|predecessor2 = 
|successor2 = 
|constituency =[[ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]
|birth_date = 
|birth_place = 
| occupation = [[ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
|children = 
|party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|alma_mater = 
|profession = 
| nationality = [[Indian people|Indian]]
|spouse = 
|website = 
}}
'''ਅੰਗਦ ਸਿੰਘ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ'''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.angadsinghnsr.com|title=Angad Singh Nawanshahr|website=www.angadsinghnsr.com|language=en|access-date=2017-06-26|archive-date=2018-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181126222342/http://angadsinghnsr.com/|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;  ਇੱਕ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 2017 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਹਲਕੇ ਤੋਂ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਲ 26 ਸਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://m.hindustantimes.com/punjab/in-nawanshahr-congress-banks-on-gabru-angad-singh-saini/story-07Bu37kpFBgYTPKQ7zAV4K.html|title=Meet Angad Singh Saini: Youngest Congress candidate in Punjab polls 2017|date=2017-01-07|work=www.hindustantimes.com/|access-date=2017-06-26|language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।

ਉਹ ਸਰਦਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗੁਰਇਕਬਾਲ ਕੌਰ ਦੇ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹੈ।

ਜਨਤਕ ਸੇਵਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ ਸਰਦਾਰ ਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸ.ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Beant_Singh_(chief_minister)|title=Beant Singh (chief minister) - Wikipedia|website=en.m.wikipedia.org|language=en|access-date=2017-06-27}}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਚ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। 

ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਚ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀਆ ਵਾਦੀਆਂ ਚ ਚੱਲਦੇ ਬਿਸ਼ਪ ਕੌਟਨ ਸਕੂਲ (ਸ਼ਿਮਲਾ) ਦੇ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਪਰ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਗਾਤਾਰ ਖਰਾਬ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਉਸਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

2016 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਉਹ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਸਲੀ ਸਬਕ ਪਿਤਾ ਦੀ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਲੜਾ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖੇ।

ਸਿਆਸੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ੳਹ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਆਗੂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਯੂਥ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।

==ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]</text>
      <sha1>qzvfdm4jaj51rv4ac08rg2k7l0hnmk6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਜੌਰਜੈਟ ਹਾਇਅਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104487</id>
    <revision>
      <id>750247</id>
      <parentid>749364</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T15:32:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Shabnamrana</username>
        <id>33504</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45979" xml:space="preserve">{{Infobox writer &lt;!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --&gt;
| name = ਜੌਰਜੈਟ ਹਾਇਅਰ
| image = Georgette Heyer.jpg
| imagesize = 
| caption =
| pseudonym = {{Cslist|ਜੌਰਜੈਟ ਹਾਇਅਰ|ਸਟੈਲਾ ਮਾਰਟਿਨ&lt;ref&gt;{{Citation |url=https://books.google.com/books?id=wjS2ORhcB0UC&amp;pg=PA43 |page=43 |title=Passion's Fortune |author=Joseph McAleer |publisher=Oxford University Press |year=1999 |isbn=978-0-19-820455-8 }}&lt;/ref&gt;}}
| birth_name = 
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1902|8|16}}
| birth_place = ਲੰਡਨ, ਯੂਕੇ
| death_date = {{Death date and age|df=y|1974|7|4|1902|8|16}}
| death_place = ਲੰਡਨ, ਯੂਕੇ
| occupation = ਲੇਖਕ
| period = 1921–1974
| genre = {{Cslist|[[ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੋਮਾਂਸ]], [[ਜਾਸੂਸੀ ਗਲਪ]]}}
| subject =
| movement =
| spouse = {{Marriage|ਜਾਰਜ ਰੋਨਾਲਡ ਰੂਜੀਏਰ|1925}}
| website =
}}
'''ਜੌਰਜੈਟ ਹਾਇਅਰ''' (16 ਅਗਸਤ 1902&amp;nbsp;– 4 ਜੁਲਾਈ 1974) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਾਵਲਕਾਰਾ ਸੀ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੋਮਾਂਸ ਅਤੇ ਜਾਸੂਸੀ ਗਲਪ ਨਾਵਲ ਲਿਖਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1921 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਲਈ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਦ ਬਲੈਕ ਮੌਥ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ। 1925 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵਿਆਹ ਜਾਰਜ ਰੋਨਾਲਡ ਰੂਜੀਏਰ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਈਨਿੰਗ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਕਈ ਸਾਲ [[ਤੰਗਾਨੀਕਾ ਝੀਲ|ਤੰਗਾਨੀਕਾ]] (ਹੁਣ ਤੰਜ਼ਾਨਿਆ) ਅਤੇ ਮਕਦੂਨੀਆ&lt;ref&gt;{{Citation |title=Macedonia (region) |date=2024-02-25 |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Macedonia_(region)&amp;oldid=1210257562 |work=Wikipedia |language=en |access-date=2024-04-11}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਅਤੇ 1929 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਗਏ। ਜਦੋਂ 1926 ਵਿੱਚ [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਜਨਰਲ ਹੜਤਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਦਾ ਨਾਵਲ ''ਦੀਜ਼ ਓਲਡ ਸ਼ੇਡਜ਼ ''ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਨਤੀਜੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੀ ਕਿ ਚੰਗੀ ਵਿੱਕਰੀ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: &quot;ਮੇਰਾ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਸਿਰਫ ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੱਕ ਹੀ ਮਹਿਦੂਦ ਹੋਣਾ ਮੁਨਾਸਿਬ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Hodge&quot;&gt;Hodge (1984), p. 70.&lt;/ref&gt;ਹੇਅਰ ਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੋਮਾਂਸ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਉਪ-ਸ਼ੈਲੀ ਰੀਜੈਂਸੀ ਰੋਮਾਂਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਰੀਜੈਂਸੀਆਂ ਜੇਨ ਆਸਟਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਨ। ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਹੇਅਰ ਨੇ ਸੰਦਰਭ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰੀਜੈਂਸੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਨੋਟਸ ਰੱਖੇ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਨਾਵਲ ਬਹੁਤ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਨ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਹੇਇਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਪਤੀ ਮੰਨਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਸੁਚੱਜਾ ਸੁਭਾਅ ਉਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ; ਹੇਅਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ ਦ ਕੌਂਕਰਰ ਲਈ [[ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਅਮ ਦ ਕੌਂਕਰਰ ਦੇ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ। 1932 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਹੇਅਰ ਨੇ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਰੋਮਾਂਸ [[ਨਾਵਲ]] ਅਤੇ ਇੱਕ ਥ੍ਰਿਲਰ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ। ਜੋਰਜੇਟ ਹੇਇਰ ਦੁਆਰਾ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇਖੋ। ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਅਕਸਰ ਉਸਦੇ ਰੋਮਾਂਚ ਦੇ ਪਲਾਟਾਂ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਰੂਪਰੇਖਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਹੇਅਰ ਨੂੰ ਪਾਤਰ ਸਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਸੰਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਲੋਚਕ ਹੇਅਰ ਦੇ ਜਾਸੂਸੀ ਨਾਵਲਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਮੌਲਿਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਨੈਨਸੀ ਵਿੰਗੇਟ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਲੋਕ &quot;ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਕਾਮੇਡੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਪਲਾਟਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਉਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਕਈ ਵਾਰ ਟੈਕਸ ਇੰਸਪੈਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਕਥਿਤ ਚੋਰੀਆਂ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰ ਗਈ ਸੀ। ਹੇਅਰ ਨੇ ਸ਼ੱਕੀ ਸਾਹਿਤਕ ਚੋਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾਇਰ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਪਰ ਆਪਣੀ ਟੈਕਸ ਦੇਣਦਾਰੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।

== ਮੁਢਲੇ ਸਾਲ ==
ਹਾਇਅਰ 1902 ਵਿੱਚ [[ਵਿੰਬਲਡਨ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ|ਵਿੰਬਲਡਨ]], ਲੰਡਨ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਇਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਂ, ਜਾਰਜ ਹਾਇਅਰ, ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ, ਸਿਲਵਿਆ ਵੌਟਕਿਨਜ਼, ਨੇ ਸੈਲੋ ਅਤੇ ਪਿਆਨੋ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਇਲ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਲਾਸ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਹਾਇਅਰ ਦਾ ਦਾਦਾ ਰੂਸ ਤੋਂ ਪਰਵਾਸ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਕੋਲ [[ਥੇਮਜ਼ ਦਰਿਆ|ਥੇਮਜ਼ ਦਰਿਆ]] ਉੱਤੇ ਕਸ਼ਤੀਆਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;byatt291&quot;&gt;Byatt (1975), p. 291.&lt;/ref&gt;

ਹੇਅਰ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੀ; ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ, ਜਾਰਜ ਬੋਰਿਸ (ਬੋਰਿਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ) ਅਤੇ ਫਰੈਂਕ, ਉਸ ਤੋਂ ਚਾਰ ਅਤੇ ਨੌਂ ਸਾਲ ਛੋਟੇ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਪਰ ਉਹ 1914 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ਨੂੰ &quot;ਉੱਚਾ&quot; ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਯੁੱਧ ਦੇ ਆਗਮਨ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ &quot;ਵਾਲ&quot; ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। &quot;ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਜਰਮਨਾਂ ਲਈ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ. ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ [[:en:British_Army|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਮੀ]] ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਗ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਆਰਡਰ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1920 ਵਿੱਚ ਕਪਤਾਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਨਾਲ ਫੌਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ, ਕਿੰਗਜ਼ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਦ ਗ੍ਰਾਂਟਾ ਲਈ ਲਿਖਿਆ।ਜਾਰਜ ਹੇਅਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਮਨ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।

ਜੌਰਜੈਟ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਕਸਰ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋਸਤਾਂ ਜੋਆਨਾ ਕੈਨਨ ਅਤੇ ਕੈਰੋਲਾ ਓਮਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਸੀ। ਹੇਇਰ ਅਤੇ ਓਮਾਨ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ।

ਜਦੋਂ ਉਹ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਹੇਅਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਬੋਰਿਸ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸੀਰੀਅਲ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਹੀਮੋਫਿਲੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣ ਕੇ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸਦੇ ਏਜੰਟ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਲੱਭ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਸਾਹਸ ਬਾਰੇ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੇ ਕਾਰਡ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਸੀ, 1921 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਜੀਵਨੀ ਲੇਖਕ, ਜੇਨ ਏਕਨ ਹੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਨ। ਉਹ ਤੱਤ ਜੋ ਹੇਅਰ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਲਈ ਮਿਆਰੀ ਬਣ ਜਾਣਗੇ, &quot;ਸੈਟਰਾਈਨ ਨਰ ਲੀਡ, ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ, ਬੇਮਿਸਾਲ ਪਤਨੀ, ਅਤੇ ਵਿਹਲੇ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ&quot;। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉਸਦੀਆਂ ਸਮਕਾਲੀ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, &quot;ਏ ਪ੍ਰਪੋਜ਼ਲ ਟੂ ਸਿਸਲੀ&quot;, ਹੈਪੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ।

== ਵਿਆਹ ==
ਦਸੰਬਰ 1920 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਛੁੱਟੀਆਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਹੇਅਰ ਨੇ ਜਾਰਜ ਰੋਨਾਲਡ ਰੌਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲ ਵੱਡਾ ਸੀ। ਦੋਨੋਂ ਨਿਯਮਤ ਡਾਂਸ ਪਾਰਟਨਰ ਬਣ ਗਏ ਜਦੋਂ ਰੂਗੀਅਰ ਮਾਈਨਿੰਗ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣਨ ਲਈ ਰਾਇਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਮਾਈਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1925 ਦੀ ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਨਾਵਲ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੰਗਣੀ ਹੋ ਗਈ। ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਹੀਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਕੋਈ ਪੈਨਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਅਤੇ ਹੇਅਰ ਨੇ 19 ਅਤੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, 18 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਹੇਅਰ ਅਤੇ ਰੂਗੀਅਰ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਦੇ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।

ਅਕਤੂਬਰ 1925 ਵਿੱਚ ਰੂਗੀਅਰ ਨੂੰ ਕਾਕੇਸਸ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖ ਲਈ ਸੀ। ਹੀਰ ਘਰ ਰਹਿ ਕੇ ਲਿਖਦਾ ਰਿਹਾ। 1926 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਦਿਸ ਓਲਡ ਸ਼ੇਡਜ਼ ਨੂੰ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਿਊਕ ਆਫ ਏਵਨ ਆਪਣੇ ਵਾਰਡ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਾਵਲ ਦੇ ਉਲਟ, ਦਿਸ ਓਲਡ ਸ਼ੇਡਜ਼ ਨੇ ਸਾਹਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿੱਜੀ ਸਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ 1926 ਦੀ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਆਮ ਹੜਤਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ; ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਖਬਾਰ ਕਵਰੇਜ, ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀਆਂ 190,000 ਕਾਪੀਆਂ ਵਿਕੀਆਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਕਮੀ ਨੇ ਨਾਵਲ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ, ਹੇਅਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਅਕਸਰ ਉਸਨੂੰ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੇਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ &quot;ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਮ 'ਤੇ ਜਾਂ ਮੇਰੇ ਓਲਡ ਵਰਲਡ ਗਾਰਡਨ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚਣ ਲਈ, ਇਹ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਹੈ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਕੱਚਾ ਅਤੇ ਬੇਲੋੜਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਰ ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

ਰੂਗੀਅਰ 1926 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਪਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਇਲਾਕੇ ਟੈਂਗਾਨਿਕਾ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਹੀਰ ਉਸ ਨਾਲ ਉਥੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀ ਘਾਹ ਦੀ ਬਣੀ ਝੌਂਪੜੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ; ਹੇਅਰ ਪਹਿਲੀ ਗੋਰੀ ਔਰਤ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨੌਕਰਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਟਾਂਗਾਨਿਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਹੇਅਰ ਨੇ ਦ ਮਾਸਕਰੇਡਰਜ਼ ਲਿਖਿਆ; 1745 ਵਿੱਚ ਸੈਟ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਕਿਤਾਬ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਸਾਹਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਾਰੇ ਸਾਬਕਾ ਜੈਕੋਬਾਈਟਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਰੋਧੀ ਲਿੰਗ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੇਅਰ ਕੋਲ ਉਸਦੀ ਸਾਰੀ ਸੰਦਰਭ ਸਮੱਗਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਐਨਾਕ੍ਰੋਨਿਜ਼ਮ ਸੀ: ਉਸਨੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਸ ਦਾ ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵੀ ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ &quot;ਦ ਹਾਰਨਡ ਬੀਸਟ ਆਫ ਅਫਰੀਕਾ&quot; ਸੀ, ਜੋ 1929 ਵਿੱਚ ਅਖਬਾਰ ਦ ਸਫੀਅਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।

1928 ਵਿੱਚ ਹੇਅਰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਕੇ ਮੈਸੇਡੋਨੀਆ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਬੇਹੋਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਗਲਤ ਦਵਾਈ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਲਗਭਗ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਰੂਗੀਅਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੇਇਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੋਟੀ ਵਿਨਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਗੈਸ, ਕੋਕ ਅਤੇ ਲਾਈਟਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਇੱਕ ਅਸਫਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੂਗੀਅਰ ਨੇ ਹੇਅਰ ਦੀਆਂ ਮਾਸੀ ਤੋਂ ਉਧਾਰ ਲਏ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਹਾਰਸ਼ਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਪੋਰਟਸ ਸ਼ਾਪ ਖਰੀਦੀ। ਹੇਅਰ ਦਾ ਭਰਾ ਬੋਰਿਸ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰੂਗੀਅਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੇਅਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਉਸ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਨਾਲ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ।

== ਰੀਜੈਂਸੀ ਰੋਮਾਂਸ ==
ਹੇਅਰ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰੋਮਾਂਸ ਨਾਵਲ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ 1800 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। 1935 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਰੀਜੈਂਸੀ ਬਕ ਨੂੰ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਰੀਜੈਂਸੀ ਪੀਰੀਅਡ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ਸੀ। ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੇ ਨਾਵਲ ਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੀਜੈਂਸੀ ਰੋਮਾਂਸ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਦੂਜੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਗਲਪ ਦੇ ਉਲਟ, ਹੇਅਰ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲਾਟ ਉਪਕਰਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੈਟਿੰਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਕਈ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ; ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪਾਤਰ ਹੀਰੋਇਨ ਦੀਆਂ ਸਨਕੀਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਿਆਰ ਲਈ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਮੀਰ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਗਰੀਬੀ, ਧਰਮ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਟੈਰੀਟਰੀਜ਼|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]] ਰੀਜੈਂਸੀ ਸਿਰਫ 1811 ਤੋਂ 1820 ਤੱਕ ਹੀ ਚੱਲੀ, ਹੇਅਰ ਦੇ ਰੋਮਾਂਸ 1752 ਅਤੇ 1825 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਕੇ ਮੁਸੇਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਇੱਕ &quot;ਢਾਂਚਾਗਤ ਸਮਾਜਿਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ - ਲੰਡਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਵਿਆਹ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟ&quot; ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ &quot;ਸਾਰੇ ਅਣਉਚਿਤ ਵਿਵਹਾਰ ਲਈ ਬੇਦਖਲੀ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ।&quot; ਉਸ ਦੇ ਰੀਜੈਂਸੀ ਰੋਮਾਂਸ ਜੇਨ ਆਸਟਨ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਵਲ ਉਸੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਆਸਟਨ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਮਕਾਲੀ ਨਾਵਲ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਹਿੰਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪਾਮੇਲਾ ਰੇਗਿਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਏ ਨੈਚੁਰਲ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਦ ਰੋਮਾਂਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੇਅਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ 100 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਪਰੀਆਂ ਸਨ, ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਸ ਮਿਆਦ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਵੇਰਵੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨੇ ਪਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਸਟਨ &quot;ਪਹਿਰਾਵੇ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਦੇ ਮਾਇਨੇ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ&quot;, ਹੇਅਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ &quot;ਨਾਵਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ... 'ਸਮੇਂ ਦੇ ਟੋਨ' ਨਾਲ&quot;। ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੀਖਿਅਕਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਿਲੀਅਨ ਰੌਬਿਨਸਨ, ਨੇ ਹੇਅਰ ਦੇ &quot;ਇਸਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਖਾਸ ਤੱਥ ਲਈ ਜਨੂੰਨ&quot; ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਮਾਰਗਨਿਤਾ ਲਾਸਕੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ &quot;ਇਹ ਪਹਿਲੂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਹੇਅਰ ਆਪਣੇ ਮਾਹੌਲ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਉਹੀ ਹਨ ਜੋ ਜੇਨ ਆਸਟਨ... ਸਿਰਫ ਉਦੋਂ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਪਾਤਰ ਅਸ਼ਲੀਲ ਜਾਂ ਹਾਸੋਹੀਣਾ ਸੀ। ਹੋਰਨਾਂ ਸਮੇਤ ਏ.ਐਸ. ਬਾਇਟ, ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੇਅਰ ਦੀ &quot;ਇਸ ਮਾਹੌਲ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ - ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਿਹਲੜ ਜਮਾਤਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗਲਪ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਮਿੰਟ ਦੇ ਵੇਰਵੇ - ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਪਤੀ ਹੈ&quot;। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਆਲੋਚਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੀਜੈਂਸੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਉਸਦੀ ਤਸਵੀਰ ਅਸਲ ਚੀਜ਼ ਵਰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿੰਨੀ ਕਿ ਉਹ ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਨ ਵਰਗੀ ਸੀ, ਹੇਅਰ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ: &quot;ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਨ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਰੀਜੈਂਸੀ ਬਾਰੇ ਕੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ?

ਆਪਣੇ ਨਾਵਲਾਂ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਸਹੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਸੰਕਲਪ, ਹੇਅਰ ਨੇ ਲਿਖਣ ਵੇਲੇ ਵਰਤਣ ਲਈ ਸੰਦਰਭ ਰਚਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸ ਕੋਲ ਡੇਬਰੇਟਸ ਅਤੇ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਲਾਰਡਜ਼ ਦਾ 1808 ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਸਮੇਤ 1,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਾ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸਨ। ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਅਤੇ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਮਿਆਰੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਸਨਫ ਬਾਕਸ, ਸਾਈਨ ਪੋਸਟਾਂ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲਿਪ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਜਾਂ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕਾਰਡਾਂ 'ਤੇ ਲਿਖਦੀ ਸੀ ਪਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿੱਥੇ ਮਿਲੀ। ਉਸਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਰੰਗ, ਪਹਿਰਾਵਾ, ਟੋਪੀਆਂ, ਘਰੇਲੂ, ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਰਗੇ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹੋਰ ਨੋਟਬੁੱਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਕਾਂਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ &quot;ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕਰੌਕਰੀ&quot;, &quot;ਐਂਡੀਅਰਮੈਂਟਸ&quot; ਅਤੇ &quot;ਪਤੇ ਦੇ ਫਾਰਮ&quot; ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ, ਮੈਕਸ ਰੇਨਹਾਰਡਟ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸਦੇ ਸਟਾਫ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਦੁਆਰਾ ਤੁਰੰਤ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰੀਜੈਂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਹੇਇਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ।

ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਹੇਅਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੈਲਿੰਗਟਨ ਦੇ ਡਿਊਕ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਖਰੀਦਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਉਸਦੀ ਲਿਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਬਦਨਾਮ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਵੈਲਿੰਗਟਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੀਰੀਅਡ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦਾ ਗਿਆਨ ਇੰਨਾ ਵਿਆਪਕ ਸੀ ਕਿ ਹੇਅਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਰੀਖਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਘੱਟ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ; ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਣਜਾਣ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ।

== ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਿਸਮ ==
ਹੇਅਰ ਨੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਪੁਰਸ਼ ਲੀਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਮਾਰਕ I ਅਤੇ ਮਾਰਕ II ਕਿਹਾ। ਮਾਰਕ I, ਮਿਸਟਰ ਰੋਚੈਸਟਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, (ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ) &quot;ਬੇਰਹਿਮੀ, ਦਬਦਬਾ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਸੀਮਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ&quot; ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਮਾਰਕ II ਡੀਬੋਨੇਅਰ, ਸੂਝਵਾਨ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ-ਆਈਕਨ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਸਦੀਆਂ ਹੀਰੋਇਨਾਂ (ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਵਿਚਕਾਰ ਔਸਟਨ ਦੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ) ਦੋ ਵਿਆਪਕ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈਆਂ: ਲੰਬਾ ਅਤੇ ਡੈਸ਼ਿੰਗ, ਮੈਨਿਸ਼ ਕਿਸਮ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਧੱਕੜ ਕਿਸਮ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮਾਰਕ I ਹੀਰੋ ਇੱਕ ਮਾਰਕ I ਹੀਰੋਇਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਥ ਟੈਂਗਲ ਜਾਂ ਫਾਰੋ ਦੀ ਧੀ ਵਿੱਚ, ਉੱਚ ਡਰਾਮਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਪੈਰਾਡਾਈਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਮੋੜ ਦ ਗ੍ਰੈਂਡ ਸੋਫੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਾਰਕ I ਹੀਰੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਾਰਕ II ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਉਭਰਨ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

== ਥ੍ਰਿਲਰ ==
ਕੌਂਕਰਰ (1931) ਹੇਅਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗਲਪ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ਸੀ ਜੋ ਅਸਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਲਪਨਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਵਿਲੀਅਮ ਦ ਕਨਕਰਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਵਿਲੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਰਸਤੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਹੇਅਰ ਦੀ ਲਿਖਤ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੋਮਾਂਸ ਤੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਸਖ਼ਤ ਵਿਦਾਇਗੀ ਲੈ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਥ੍ਰਿਲਰ, ਫੁੱਟਸਟੈਪਸ ਇਨ ਦ ਡਾਰਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਨਾਵਲ ਦੀ ਦਿੱਖ ਉਸ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਬੱਚੇ, ਰਿਚਰਡ ਜਾਰਜ ਰੂਗੀਅਰ ਦੇ ਜਨਮ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ &quot;ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ (ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ) ਕੰਮ&quot; ਕਿਹਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਹੇਅਰ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟਸਟੈਪਸ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਛਾਪਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨ, ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ &quot;ਇਹ ਕੰਮ, ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮੇਰੇ ਥ੍ਰਿਲਰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਸਥਾਈ ਰਿਹਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੀਜੈਂਸੀ ਪਾਤਰ ਕੋਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਇੱਕ ਪਤੀ ਅਤੇ ਦੋ ਰਿਬਲਡ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ।

ਅਗਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਹੇਅਰ ਨੇ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕ ਰੋਮਾਂਸ ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਥ੍ਰਿਲਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਰੋਮਾਂਸ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨ: ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 115,000 ਕਾਪੀਆਂ ਵੇਚੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਥ੍ਰਿਲਰਸ ਨੇ 16,000 ਕਾਪੀਆਂ ਵੇਚੀਆਂ। ਉਸਦੇ ਬੇਟੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੇਅਰ &quot;ਰਹੱਸ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਲੇਖਣ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੀ ਸੀ ਨਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਸਵਰਡ ਪਹੇਲੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ - ਜੀਵਨ ਦੇ ਔਖੇ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬੌਧਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ&quot; ਹੇਅਰ ਦਾ ਪਤੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਉਸਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੋਮਾਂਸ ਦੇ ਸਬੂਤ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਨੇ ਖੁੰਝੀ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਰੋਮਾਂਚ ਲਈ ਇੱਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਪਾਤਰਾਂ &quot;ਏ&quot; ਅਤੇ &quot;ਬੀ&quot; ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਾਸੂਸੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਪਲਾਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ। ਹੇਅਰ ਫਿਰ ਪਾਤਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਬਣਾਏਗਾ ਅਤੇ ਪਲਾਟ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਵੇਗਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਪਲਾਟ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਮੌਕੇ 'ਤੇ, ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਅਧਿਆਇ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੇ ਰੂਗੀਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਉਸਦੀਆਂ ਜਾਸੂਸ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਜੋ ਕਿ ਆਲੋਚਕ ਅਰਲ ਐਫ. ਬਾਰਗੇਨੀਅਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, &quot;ਉੱਚ-ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼&quot; ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਮੇਡੀ, ਮੇਲੋਡਰਾਮਾ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਸ ਲਈ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਕਾਮੇਡੀ ਐਕਸ਼ਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਤੋਂ ਉਪਜੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਫੋਕਸ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਇਕ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਨਾਇਕਾ ਲਈ ਘੱਟ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਨਾਲ। ਉਸਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਹੱਸਮਈ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਐਥਲੈਟਿਕ ਹੀਰੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਹੇਅਰ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਬੈਰਿਸਟਰ ਬਣਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਕੀਲਾਂ ਅਤੇ ਬੈਰਿਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ।

1935 ਵਿੱਚ, ਹੇਅਰ ਦੇ ਰੋਮਾਂਚਕ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਹੈਨਾਸਾਈਡ ਅਤੇ ਸਾਰਜੈਂਟ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੰਸਪੈਕਟਰ) ਹੈਮਿੰਗਵੇ ਨਾਮਕ ਜਾਸੂਸਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਕਦੇ ਵੀ ਹੋਰ ਸਮਕਾਲੀ ਕਾਲਪਨਿਕ ਜਾਸੂਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਗਾਥਾ ਕ੍ਰਿਸਟੀ ਦੇ ਹਰਕੂਲ ਪੋਇਰੋਟ ਅਤੇ ਡੋਰਥੀ ਐਲ. ਸੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਲਾਰਡ ਪੀਟਰ ਵਿਮਸੇ ਵਾਂਗ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਹੇਅਰ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ਡੈਥ ਇਨ ਦ ਸਟਾਕਸ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ 1937 ਵਿੱਚ ਮੇਰਲੀ ਮਰਡਰ ਵਜੋਂ ਨਾਟਕੀ ਗਈ ਸੀ। ਨਾਟਕ ਰਹੱਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕਾਮੇਡੀ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੈਨਾਸਾਈਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਐਡਵਰਡ ਫੀਲਡਿੰਗ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਕਾਸਟ ਸੀ, ਇਹ ਤਿੰਨ ਰਾਤਾਂ ਬਾਅਦ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ।

ਆਲੋਚਕ ਨੈਨਸੀ ਵਿੰਗੇਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੇਅਰ ਦੇ ਜਾਸੂਸ ਨਾਵਲ, ਜੋ ਆਖਰੀ ਵਾਰ 1953 ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਗੈਰ-ਮੌਲਿਕ ਢੰਗਾਂ, ਮਨੋਰਥਾਂ ਅਤੇ ਪਾਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਤ ਨੇ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਮਨੋਰਥ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਸੀ। ਨਾਵਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੰਡਨ, ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹਾਊਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਆਲੋਚਕ ਏਰਿਕ ਰਾਊਟਲੀ ਨੇ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀਚਸ ਦਾ ਲੇਬਲ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਨਪੜ੍ਹ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਾ, ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਡਾਂਸਰ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਿਊਰੋਟਿਕ ਪਤਨੀ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ, ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ਵੀ ਵਰਣਮਾਲਾ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਵਿੰਗੇਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੇਅਰ ਦੀਆਂ ਜਾਸੂਸ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਾਂਗ, ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਬੇਚੈਨੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ।ਉਸ ਦੇ ਮੱਧ-ਵਰਗ ਦੇ ਮਰਦ ਅਕਸਰ ਕੱਚੇ ਅਤੇ ਮੂਰਖ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਾਂ ਮਾੜੇ ਨਿਰਣੇ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾੜੀ ਵਿਆਕਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ। ਰੂਟਲੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਰੂਟਲੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੇਅਰ ਕੋਲ &quot;ਉਸ ਉਮਰ (1940 ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਪਹਿਲਾਂ) ਦੀ ਉੱਚ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਔਰਤ ਦੀ ਭੁਰਭੁਰਾ ਅਤੇ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਮਾਲ ਦਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਸੀ&quot;।ਵਿੰਗੇਟ ਨੇ ਅੱਗੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਹੈਅਰ ਦੇ ਥ੍ਰਿਲਰ &quot;ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਕਾਮੇਡੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੁਣੇ ਹੋਏ ਪਲਾਟਾਂ ਲਈ&quot; ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

== ਵਿੱਤੀ ਹਾਲਤ ==
1939 ਵਿੱਚ, ਰੂਗੀਅਰ ਨੂੰ ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਾਇਟਨ, ਫਿਰ ਹੋਵ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਰੂਗੀਅਰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਲੰਡਨ ਜਾ ਸਕੇ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਪਰੇਟਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ, ਹੇਅਰ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਖਰਚਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। 1940-41 ਦੇ ਬਲਿਟਜ਼ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੇਅਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ 1942 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਜਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਰੂਜਿਅਰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਸਕੇ। ਹੋਡਰ ਐਂਡ ਸਟੌਫਟਨ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਨਾਲ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਹੇਅਰ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਨੇ ਉਸਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਕੰਪਨੀ ਕੋਲ ਉਸਦੀ ਅਗਲੀ ਕਿਤਾਬ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਸੀ; ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਤੋੜਨ ਲਈ, ਉਸਨੇ Penhallow ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ 1944 ਬੁੱਕ ਰਿਵਿਊ ਡਾਇਜੈਸਟ ਨੇ &quot;ਇੱਕ ਕਤਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਇੱਕ ਰਹੱਸ ਕਹਾਣੀ&quot; ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ। ਹੋਡਰ ਐਂਡ ਸਟੌਫਟਨ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੇਅਰ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਹੇਨੇਮੈਨ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ, ਡਬਲਡੇ, ਨੇ ਵੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੇਇਰ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ==
* [http://www.georgette-heyer.com/ ਜੌਰਜੈਟ ਹਾਇਅਰ ਵੈੱਬਸਾਈਟ]
* [http://drbexl.co.uk/2010/09/23/georgette-heyer-is-featured-in-timeshighered/ Notes on 2009 Heyer conference]
* {{Gutenberg author | id=39614 | name=ਜੌਰਜੈਟ ਹਾਇਅਰ}}
* {{Internet Archive author |sname=Georgette Heyer}}
* {{Librivox author |id=2409}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1902]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1974]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਹਿਲਾ ਨਾਵਲਕਾਰ]]</text>
      <sha1>ehbzx8k442drbp6lzrb6vvd6grelrt7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਓ. ਜੇ. ਸਿੰਪਸਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107969</id>
    <revision>
      <id>750277</id>
      <parentid>528152</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:19:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nachhattardhammu</username>
        <id>5032</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11578" xml:space="preserve">{{Stack|{{Infobox NFL biography
|name =ਓ. ਜੇ. ਸਿੰਪਸਨ
|image = O.J. Simpson 1990 · DN-ST-91-03444 crop.JPEG{{!}}border
|image_size = 220
|caption = ਸਿੰਪਸਨ 1990 ਵਿੱਚ
|position = ਰਨਿੰਗ ਬੈਕ
|number = 32
|birth_date = {{Birth date|1947|7|9}}
|birth_place = [[ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ, ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ]]
|death_date = {{Death date and age|2024|04|10|1947|7|9}}
|death_place = 
|height_ft = 
|height_in = 
|weight_lbs = 
|draftyear = 1969
|draftround = 1
|draftpick = 1
|high_school = [[ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ (ਸੀਏ) ਗੈਲੀਲਿਓ]]
|college = [[USC Trojans football|USC]]
|teams =
* [[ਬਫੇਲੋ ਬਿਲਸ]] ([[1969 American Football League season|1969]]–{{NFL Year|1977}})
* [[ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ 49ਈਅਰਜ਼]] ({{NFL Year|1978}}–{{NFL Year|1979}})
|highlights =
* 5× [[ਪ੍ਰੋ ਬੋਅl]] ([[1973 Pro Bowl|1972]]–[[1977 Pro Bowl|1976]])
* 5× First-team [[All-Pro]] ([[1972 All-Pro Team|1972]]–[[1976 All-Pro Team|1976]])
* [[ਐੱਨ ਐੱਫ ਐੱਲ ਮੋਸਟ ਵੈਲੂਾਏਬਲ ਪਲੇਅਰ]] (1973)
* [[ਐਨਐਫਐਲ ਓਫੈਂਸਿਵ ਪਲੇਅਰ ਆਫ ਦਿ ਯੀਅਰ]] (1973)
* [[ਬੋਰਟ ਬੇਲ ਅਵਾਰਡ]] (1973)
* [[ਏਪੀ ਅਥਲੀਟ ਆਫ ਦ ਈਅਰ]] (1973)
* 4× [[List of NFL rushing champions|ਐਨਐਫਐਲ ਰਸ਼ਿੰਗ ਯਾਰਡ ਲੀਡਰ]] (1972, 1973, 1975, 1976)
* 2× [[List of NFL annual rushing touchdowns leaders|ਐਨਐਫਐਲ ਰਸ਼ਿੰਗ ਟਚਡੌਨ ਲੀਡਰ]] (1973, 1975)
* [[ਏਐਫਐਲ ਆਲ-ਸਟਾਰ]] (1969)
* [[ਐਨਐਫਐਲ 1970 ਦੇ ਆਲ-ਡੀਕੇਡ ਟੀਮ]]
* [[ਐਨਐਫਐਲ 75 ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਆਲ ਟਾਈਮ ਟੀਮ]]
* [[College football national championships in NCAA Division I FBS|ਨੈਸ਼ਨਲ ਚੈਂਪੀਅਨ]] ([[1967 USC Trojans football team|1967]])
* [[ਹੇਸਮੈਨ ਟਰਾਫੀ]] (1968)
* [[ਮੈਕਸਵੈਲ ਅਵਾਰਡ]] (1968)
* [[ਵਾਲਟਰ ਕੈਂਪ ਅਵਾਰਡ]] (1967)
* 2× Unanimous [[College Football All-America Team|ਆਲ-ਅਮਰੀਕਨ]] ([[1967 College Football All-America Team|1967]], [[1968 College Football All-America Team|1968]])
|statlabel1 = ਰਸ਼ਿੰਗ ਯਾਰਡ
|statvalue1 = 11,236
|statlabel2 = [[ਯਾਰਡ ਪਰ ਕੈਰੀ]]
|statvalue2 = 4.7
|statlabel3 = ਰਸ਼ਿੰਗ [[ਟਚਡਾਊਨਜ਼]]
|statvalue3 = 61
|nfl = SIM593235
|pfr = S/SimpO.00
|HOF = 
|CollegeHOF = 60054
}}}}

'''ਓਰੇਨਥਲ ਜੇਮਜ਼ &quot;ਓ. ਜੇ.&quot; ਸਿਪਸਨ''' (ਜਨਮ 9 ਜੁਲਾਈ, 1947 - 10 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024) ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ [[ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੁੱਟਬਾਲ ਲੀਗ|ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੁਟਬਾਲ ਲੀਗ]] (ਐੱਨ ਐੱਫ ਐੱਲ) ਦਾ ਰਨਿੰਗ ਬੈਕ, ਪ੍ਰਸਾਰਕ, ਅਭਿਨੇਤਾ, ਹੈ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹ ਫੁਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ।

ਸਿੰਪਸਨ ਨੇ [[ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] (ਯੂਐਸਸੀ) ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਯੂਐਸਸੀ ਟ੍ਰਾਜੰਸ ਲਈ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡੇ ਅਤੇ 1968 ਵਿੱਚ ਹੀਸਮੈਨ ਟਰਾਫ਼ੀ ਜਿੱਤੇ। ਉਹ 11 ਸੀਜ਼ਨਾਂ ਲਈ ਐਨਐਫਐਲ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਬੂਫ਼ਲੋ ਬਿਲਜ਼ ਨਾਲ 1969 ਤੋਂ 1 9 77 ਤਕ ਉਹ 1978 ਤੋਂ 1979 ਤੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਡਿਆ। ਸਾਨ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੇ 49ਈਅਰਜ਼ ਲਈ ਵੀ ਖੇਡਿਆ। 1973 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ 2,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਜ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਐਨਐਫਐਲ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਸਿੰਗਲ ਸੀਜ਼ਨ ਯਾਰਡ-ਦਾ ਪ੍ਰਤੀ ਔਸਤ 143.1 ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ। ਉਹ 14-ਗੇਮ ਸੀਜ਼ਨ ਐਨਐਫਐਲ ਫਾਰਮੇਟ ਵਿੱਚ 2,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਜ਼ ਦੇ ਲਈ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ।

ਸਿਪਸਨ ਨੂੰ 1983 ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਫੁੱਟਬਾਲ ਹਾਲ ਆਫ ਫੇਮ ਅਤੇ 1985 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋ ਫੁੱਟਬਾਲ ਹਾਲ ਆਫ ਫੇਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫੁੱਟਬਾਲ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਫੁਟਬਾਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

1994 ਵਿਚ, ਸਿਪਸਨ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪਤਨੀ ਨਿਕੋਲ ਬਰਾਊਨ ਸਿਪਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਰੌਨ ਗੋਲਡਮ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੁਕੱਦਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਊਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਿਵਲ ਮੁਕੱਦਮਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1997 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਵਲ ਕੋਰਟ ਨੇ ਪੀੜਤਾਂ ਦੀ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੌਤ ਲਈ ਸਿੰਪਸਨ ਵਿਰੁੱਧ $ 33.5 ਮਿਲੀਅਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।

2007 ਵਿੱਚ, ਸਿਪਸਨ ਨੂੰ ਲਾਸ ਵੇਗਾਸ, ਨੇਵਾਡਾ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਅਤੇ ਘੁਸਪੈਠੀਆਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;arrest&quot;&gt;{{cite web |url=http://news.findlaw.com/hdocs/docs/oj/nvoj91607arrstrpt.html |title=O.J. Simpson's Arrest Report: State of Nevada v. Orenthal James Simpson, et al. |date=September 16, 2007 |website=[[FindLaw]] |accessdate=January 18, 2017}}&lt;/ref&gt; 2008 ਵਿਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ 33 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ,ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 9 ਸਾਲ ਲਈ ਪੈਰੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;sentence&quot;&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2008/12/06/us/06simpson.html |title=Simpson Sentenced to at Least 9 Years in Prison |work=The New York Times| date=December 5, 2008 | accessdate=December 5, 2008| first=Steve | last=Friess}}&lt;/ref&gt; 20 ਜੁਲਾਈ 2017 ਨੂੰ, ਸਿਪਸਨ ਨੂੰ ਪੈਰੋਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 1 ਅਕਤੂਬਰ 2017 ਨੂੰ ਕੈਦ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋਣ ਲਈ ਯੋਗ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਮਿਤੀ ਦੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਇਸਦੀ ਰਿਹਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Shapiro|first1=Emily|title=OJ Simpson granted parole for Las Vegas robbery|url=http://abcnews.go.com/US/oj-simpson-granted-parole-las-vegas-robbery/story?id=48689499|accessdate=20 July 2017|publisher=ABC News|date=20 July 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.cnn.com/2017/07/20/us/oj-simpson-parole-hearing-live/index.html|title=O.J. Simpson goes free: Live updates|last=CNN|first=Meg Wagner, Amanda Wills and AnneClaire Stapleton|website=CNN|access-date=2017-07-20}}&lt;/ref&gt;

=== ਐਨਐਫਐਲ ਕਰੀਅਰ ਅੰਕੜੇ ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |Legend
|-
| ਲੀਗ ਲੀਡ
|-
| ਐਨਐਫਐਲ ਰਿਕਾਰਡ
|-
| ਐਪੀ ਐਨਐਫਐਲ ਐਮਵੀਪੀ ਅਤੇ ਆਫਜੈਂਸੀ ਪਲੇਅਰ ਆਫ ਦਿ ਯੀਅਰ
|-
| '''ਬੋਲਡ'''
| ਕਰੀਅਰ ਹਾਈ
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot;
! colspan=&quot;4&quot; | ਸੀਜ਼ਨ
! colspan=&quot;7&quot; | ਰਸ਼ਿੰਗ
! colspan=&quot;7&quot; | ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ
|-
! ਸਾਲ
! ਟੀਮ
! ਜੀਪੀ
! ਜੀ ਐਸ
! Att 
! Yds 
! TD 
! Lng 
! Y/A 
! Y/G 
! A/G 
! Rec 
! Yds 
! TD 
! Lng 
! Y/R 
! R/G 
! Y/G
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1969 
! BUF
| 13 
| 0 
| 181 
| 697 
| 2 
| 32 
| 3.9 
| 53.6 
| 13.9 
| '''30''' 
| 343 
| 3 
| 55 
| 11.4 
| '''2.3''' 
| 26.4
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1970 
! BUF
| 8 
| 8 
| 120 
| 488 
| 5 
| 56 
| 4.1 
| 61.0 
| 15.0 
| 10 
| 139 
| 0 
| 36 
| 13.9 
| 1.3 
| 17.4
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1971 
! BUF
| 14 
| 14 
| 183 
| 742 
| 5 
| 46 
| 4.1 
| 53.0 
| 13.1 
| 21 
| 162 
| 0 
| 38 
| 7.7 
| 1.5 
| 11.6
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1972 
! BUF
| 14 
| 14 
| 292 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |1,251 
| 6 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |'''94''' 
| 4.3 
| 89.4 
| 20.9 
| 27 
| 198 
| 0 
| 25 
| 7.3 
| 1.9 
| 14.1
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! style=&quot;background:#ff0; width:3em;&quot; |1973 
! BUF
| 14 
| 14 
| '''332''' 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |'''2,003''' 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |12 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |80 
| '''6.0''' 
| style=&quot;background:#E0CEF2; width:3em&quot; |'''143.1''' 
| 23.7 
| 6 
| 70 
| 0 
| 24 
| 11.7 
| 0.4 
| 5.0
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1974 
! BUF
| 14 
| 14 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |270 
| 1,125 
| 3 
| 41 
| 4.2 
| 80.4 
| 19.3 
| 15 
| 189 
| 1 
| 29 
| 12.6 
| 1.1 
| 13.5
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1975 
! BUF
| 14 
| 14 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |329 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |1,817 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |'''16''' 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |88 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |5.5 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |129.8 
| 23.5 
| 28 
| '''426''' 
| '''7''' 
| '''64''' 
| '''15.2''' 
| 2.0 
| '''30.4'''
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1976 
! BUF
| 14 
| 13 
| 290 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |1,503 
| 8 
| 75 
| 5.2 
| style=&quot;background:#cfecec; width:3em;&quot; |107.4 
| 20.7 
| 22 
| 259 
| 1 
| 43 
| 11.8 
| 1.6 
| 18.5
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1977 
! BUF
| 7 
| 7 
| 126 
| 557 
| 0 
| 39 
| 4.4 
| 79.6 
| 18.0 
| 16 
| 138 
| 0 
| 18 
| 8.6 
| 2.3 
| 19.7
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 1978 
! SF
| 10 
| 10 
| 161 
| 593 
| 1 
| 34 
| 3.7 
| 59.3 
| 16.1 
| 21 
| 172 
| 2 
| 19 
| 8.2 
| 2.1 
| 17.2
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
!1979 
! SF
| 13 
| 8 
| 120 
| 460 
| 3 
| 22 
| 3.8 
| 35.4 
| 9.2 
| 7 
| 46 
| 0 
| 14 
| 6.6 
| 0.5 
| 3.5
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Career 
! 135 
! 116 
! 2,404 
! 11,236 
! 61 
! 94 
! 4.7 
! 83.2 
! 17.8 
! 203 
! 2,142 
! 14 
! 64 
! 10.6 
! 1.5 
! 15.9
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 9 yrs 
! BUF 
! 112 
! 98 
! 2,123 
! 10,183 
! 57 
! 94 
! 4.8 
! 90.9 
! 19.0 
! 175 
! 1,924 
! 12 
! 64 
! 11.0 
! 1.6 
! 17.2
|- style=&quot;text-align:center;&quot;
! 2 yrs 
! [[ਸਾਨ ਫ਼ਰਾਂਸਿਸਕੋ|SF]] 
! 23 
! 18 
! 281 
! 1,053 
! 4 
! 34 
! 3.7 
! 45.8 
! 12.2 
! 28 
! 218 
! 2 
! 19 
! 7.8 
! 1.2 
! 9.5
|}

== ਹਵਾਲੇ==
{{Reflist|30em}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1947]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>qyt56cnmg83j4xg0af5rjs4rmviw3hq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗੁਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਕੋਟਲੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111150</id>
    <revision>
      <id>750202</id>
      <parentid>577368</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2654" xml:space="preserve">{{Infobox Officeholder
|image          = 
|office         = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
|term_start     = 2017 
|term_end       = 
|predecessor    = 
|successor      = 
|office1        = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ
|primeminister1 = 
|term_start1    =2012
|term_end1      =2017
|predecessor1   = 
|successor1     =
|office2        = 
|primeminister2 = 
|term_start2    = 
|term_end2      = 
|predecessor2   = 
|successor2     = 
|birth_date     = 
|birth_place    = 
| occupation    =[[ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]  
|children       = 
|party          = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਗਰਸ]] 
|alma_mater     = 
|profession     = 
| nationality   = [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ |ਭਾਰਤੀ]]
|sibling        = 
|website        =   
}}
'''ਗੁਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਕੋਟਲੀ ''' ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਰਹੂਮ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੋਤਾ ਹੈ।

==ਹਲਕਾ==
ਗੁਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ  ਨੇ 2012 - 2017 ਦੌਰਾਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਖੰਨਾ ਹਲਕੇ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ ਖੰਨਾ ਹਲਕੇ  ਤੋਂ ਹੀ ਦੁਬਾਰਾ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰਕੇ ਵਿਧਾਇਕ ਹੈ।  


== ਪਰਿਵਾਰ ==
ਗੁਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸ. [[ਤੇਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ]] ਪਾਇਲ ਹਲਕੇ ਤੋਂ  2002-2007 ਅਤੇ 2007-2012 ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ 1992-1995 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਰਿਹਾ।&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot;&gt;[http://electioncommissionindia.co.in/dynasties-in-indian-politics/political-families-of-punjab/62/ &quot;Political families of Punjab, India&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160825211944/http://electioncommissionindia.co.in/dynasties-in-indian-politics/political-families-of-punjab/62/ |date=2016-08-25 }}. ''electioncommissionindia.co.in/''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>h4b8rk0h8cnfouyvf738658p7jggr11</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115298</id>
    <revision>
      <id>750220</id>
      <parentid>622925</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9268" xml:space="preserve">{{use dmy dates|date=September 2016}}
{{Use Indian English|date=September 2016}}
{{Infobox officeholder
| spouse = [[ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]]
| party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]] {{small|(2016–ਹੁਣ ਤੱਕ)}}
| otherparty = [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]]&lt;br/&gt;{{small|(2016) ਤੱਕ}}
| office = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ]]
| constituency = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ]]
| term_start = 2012
| term_end = 8 ਅਕਤੂਬਰ 2016
| predecessor = ਗਿਆਨ ਚੰਦ ਖਰਬੰਦਾ
| successor = [[ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]]
| nationality = [[ਭਾਰਤੀ]]
}}
'''ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ]] ਤੋਂ [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਵਿਰੋਧੀ ਨੂੰ 7099 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite web |title= List of Successful Candidates in Punjab Assembly Election in 2012 |url= http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/2012-election-results.html |accessdate= 13 जनवरी 2015 |archive-date= 2 ਜਨਵਰੀ 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150102122308/http://www.elections.in/punjab/assembly-constituencies/2012-election-results.html |dead-url= yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=पंजाब नतीजे |url=http://navbharattimes.indiatimes.com/-/assemblyarticleshow/11663744.cms |date=6 मार्च 2012 |accessdate=13 जनवरी 2015 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; 
 
ਹੁਣ ਉਹ ਮੁੱਖ ਪਾਰਲੀਮਾਨੀ ਸਕੱਤਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tribuneindia.com/2012/20120818/jal.htm#3 |title=The Tribune, Chandigarh, India - Jalandhar Edition |publisher=Tribuneindia.com |date= |accessdate=2012-10-18}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ 2012 ਤੱਕ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.dayandnightnews.com/2012/01/navjot-kaur-sidhu-resigns-from-the-health-department/ |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2 ਮਾਰਚ 2019 |archive-date=29 ਅਕਤੂਬਰ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121029112640/http://www.dayandnightnews.com/2012/01/navjot-kaur-sidhu-resigns-from-the-health-department/ |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਸਾਬਕਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ [[ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ]] ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.hindustantimes.com/photos-news/Photos-Punjab/18may/Article4-857752.aspx |title=Navjot Kaur Sidhu &amp;#124; Region in pics &amp;#124; Photos Punjab |publisher=hindustantimes.com |date= |accessdate=2012-10-18 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714145710/http://www.hindustantimes.com/photos-news/Photos-Punjab/18may/Article4-857752.aspx |archivedate=14 July 2014 |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt; ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਨਾਮ ਕਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਧੀ ਨਾਮ ਰਾਬੀਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Interview Navjot &amp; Navjot |url=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/Print/796360.aspx |website=Hindustan Times |accessdate=9 July 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203190202/http://www.hindustantimes.com/StoryPage/Print/796360.aspx |archivedate=3 December 2013 |date=13 January 2012}}&lt;/ref&gt;

ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਆਪਣੇ [[ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ|ਫੇਸਬੁੱਕ]] ਸਫ਼ੇ ਉੱਪਰ [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]] ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ [[ਪਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ|ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ]] ਨੂੰ ਘੇਰਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਵਾਂਗ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਇਕਾਈ ਅਤੇ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਮਤਭੇਦ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੇ 1 ਅਪਰੈਲ 2016 ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਕੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ &quot;ਅਖੀਰ ਮੈਂ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਬੋਝ ਹਲਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/navjot-singh-sidhus-wife-quits-bjp/#sthash.VuZsdI5l.dpuf|title=‘The burden is over’: Navjot Singh Sidhu’s wife quits BJP on Facebook|date=1 April 2016|publisher=|accessdate=20 October 2018}}&lt;/ref&gt;

ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਨੇ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਡਾਕਟਰ ਦੁਆਰਾ [[ਮੋਹਾਲੀ]] ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.indianexpress.com/news/sidhus-wife-pitted-against-another-greenhorn-in-amritsar-(e)/902359 |title=Sidhu's wife pitted against another greenhorn in Amritsar (E) |publisher=Indian Express |date=2012-01-21 |accessdate=2012-10-18}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰੀ [[ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਆਜ਼ਾਦ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਪੀ.ਐਨ.ਡੀ.ਟੀ. ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.tribuneindia.com/2012/20120818/jal.htm#3|title=The Tribune, Chandigarh, India - Jalandhar Edition|website=www.tribuneindia.com|accessdate=20 October 2018}}&lt;/ref&gt; [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਰੇਲ ਹਾਦਸਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ]] ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਉੱਪਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਲਾਏ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ 300 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਕਲੀਨ ਚਿੱਟ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rozanaspokesman.in/news/punjab/061218/letter-navjot-kaur-sidhu-in-amritsar-train-accident.html|title=ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਟ੍ਰੇਨ ਹਾਦਸੇ ‘ਚ ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਚਿੱਠੀ|date=2018-12-06|website=Rozana Spokesman|language=en|access-date=2019-03-02}}&lt;/ref&gt;

ਜਨਵਰੀ 2019 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਹਾਈਕਮਾਨ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਟਿਕਟ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://beta.ajitjalandhar.com/latestnews/2513174.cms|title=ਨਵਜੋਤ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵੱਲੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਮੰਗੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਟਿਕਟ|website=ਅਜੀਤ: ਤਾਜ਼ਾ ਖ਼ਬਰਾਂ|language=en|access-date=2019-03-02}}&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਟਿਕਟ ਦੇਣ ਸਬੰਧੀ ਕਾਂਗਰਸ ਹਾਈਕਮਾਨ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

 
==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਔਰਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀ ਲਵਸ ਵੁਮੈਨ 2019]]</text>
      <sha1>0vcp3phjl4zk3l8zztgki2wtr5k6d8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਰਾਕੂ ਵੈਲੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117709</id>
    <revision>
      <id>750264</id>
      <parentid>684868</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T23:23:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6581" xml:space="preserve">{{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਵਸੋਂ|unit_pref=Metric|utc_offset1=+5:30}}
ਅਰਾਕੂ ਵੈਲੀ [[ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਜ਼ਿਲਾ|ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ ਇਕ ਪਹਾੜੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਕੇਂਦਰ [[ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਹੈ]], ਜੋ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ 114 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ''ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਊਟੀ''  ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ''ਹੈ'' । ਇਹ ਪੂਰਬੀ ਘਾਟ ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੋਤਾਂ ਦੀ ਕਬਾਇਲੀ ਵੱਸੋਂ ਹੈ। 

== ਭੂਗੋਲ ==
ਇਹ [[ਪੂਰਬੀ ਘਾਟ]] ਤੇ [[ਓਡੀਸ਼ਾ]] ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ [[ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ|ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 114 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਅਨੰਤਾਗਿਰੀ ਅਤੇ ਸਨਕਰਿਮੇਟਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜੰਗਲ ਜੋ ਅਰਾਕੂ ਵੈਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਅਮੀਰ ਜੀਵ-ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਬਾਕਸਾਈਟ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.downtoearth.org.in/coverage/cheated-for-bauxite-35668|title=Cheated for bauxite|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630085127/http://www.downtoearth.org.in/coverage/cheated-for-bauxite-35668|archive-date=30 June 2018|dead-url=no|access-date=27 March 2015}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਵਾਦੀ ਗਾਲੀਕੋਂਡਾ ਪਹਾੜ ਤਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਉਚਾਈ 5000 ਫੁੱਟ ਤਕ ਹੈ ਜੋ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਔਸਤਨ ਬਾਰਸ਼ 1700 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਜੂਨ-ਅਕਤੂਬਰ ਦੌਰਾਨ ਬਰਸਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;need&quot;&gt;{{cite report|url=http://www.indiaenvironmentportal.org.in/files/Need%20for%20conservation%20of%20biodiversity%20in%20Araku%20Valley.pdf|title=Need for conservation of biodiversity in Araku Valley, Andhra Pradesh|access-date=28 October 2017}}&lt;/ref&gt;ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 1300 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਅਰਕੁ ਵਾਦੀ 36 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.aptdc.gov.in/special-tours/araku_valley.html|title=Araku Valley|website=www.aptdc.gov.in|language=en|access-date=25 November 2017|archive-date=15 ਨਵੰਬਰ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115233233/http://www.aptdc.gov.in/special-tours/araku_valley.html|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt; 

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
1898 ਵਿੱਚ [[ਪੂਰਬ ਗੋਦਾਵਰੀ ਜ਼ਿਲਾ|ਪੂਰਬੀ ਗੋਦਾਵਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ]] ਪਮੁਲੇਰੂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ [[ਕੌਫ਼ੀ|ਕੌਫੀ]] ਨੂੰ [[ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੇ [[ਪੂਰਬੀ ਘਾਟ]] ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ 19ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅਰਾਕੂ ਵੈਲੀ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਵਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕੌਫੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲਾਏ ਅਤੇ 1956 ਵਿੱਚ, ਕੌਫੀ ਬੋਰਡ ਨੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਗਿਰੀਜਾਨ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਿਟਡ (ਜੀ.ਸੀ.ਸੀ.) ਜੀ.ਸੀ.ਸੀ. ਨੂੰ ਵਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕੌਫੀ ਬਨਸਪਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜੀ.ਸੀ.ਸੀ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਕਬਾਇਲੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਕੌਫੀ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।  ਜੀ.ਸੀ.ਪੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਬਾਇਲੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦੋ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਸੌਂਪੀ ਗਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.apgirijan.com/|title=AP Girijan|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=|archive-date=2018-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180411072804/http://apgirijan.com/|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੁਣ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸੱਨਅਤ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਅਰਾਕੂ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੜਕੀ, ਦੋਵੇਂ ਰਸਤਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਰਾਕੂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਕੋਠਵਲਾਸ - ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਕਿਰੰਦੁਲ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ [[ਭਾਰਤੀ ਰੇਲ|ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ]] ਨੈੱਟਵਰਕ 'ਤੇ ਹੈ। 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ ਹਵਾਲੇ }}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [http://indiatourism.ws/andhra_pradesh/aptdc/araku_valley/ ਅਰਾਕੂ ਵੈਲੀ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190622003626/http://indiatourism.ws/andhra_pradesh/aptdc/araku_valley/ |date=2019-06-22 }} ਪਿਕਚਰਸ ਆਫ ਟਰੀਬਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਨਰਸਰੀ, ਕਬਾਇਲੀ ਨਾਚ ਅਤੇ ਬੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ 
* [http://www.realbharat.org/7-best-places-to-visit-in-araku-valley-for-a-wonderful-weekend-getaway/ ਕਾਟਕੀ ਵਾਟਰ ਫਾਲਸ], ਚਪਰਾਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਘਾਟੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ]]</text>
      <sha1>lg4yumsct5bsik52emmlqlqzhvxkacb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120409</id>
    <revision>
      <id>750254</id>
      <parentid>707049</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T18:13:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.60.175.15</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26007" xml:space="preserve">{{Infobox cricket team
| name = ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ
| image = Flag of United Arab Emirates.svg
| alt = 
| caption = 
| association = [[ਅਮੀਰਾਤ ਕ੍ਰਿਕਟ ਬੋਰਡ]]
| captain = [[ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਵੀਦ]]
| coach = [[ਡਗੀ ਬ੍ਰਾਊਨ]]

| icc_status = ਓਡੀਆਈ ਦਰਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਾਇਕ ਮੈਂਬਰ
| icc_member_year = 1990
| icc_region = [[ਏਸ਼ੀਆਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕੌਂਸਲ|ਏਸ਼ੀਆ]]

| odi_rank = 15ਵਾਂ
| t20i_rank = 13ਵਾਂ
| odi_rank_best = 14ਵਾਂ
| t20i_rank_best = 13ਵਾਂ

| first_odi = ਬਨਾਮ {{cr|IND}} [[ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਕ੍ਰਿਕਟ ਸਟੇਡੀਅਮ]], [[ਸ਼ਾਰਜਾਹ]] ਵਿਖੇ; 13 ਅਪਰੈਲ 1994
| most_recent_odi = ਬਨਾਮ {{cr|ZIM}} [[ਹਰਾਰੇ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ]], [[ਹਰਾਰੇ]] ਵਿਖੇ; 16 ਅਪਰੈਲ 2019
| num_odis = 53
| num_odis_this_year = 7
| odi_record = 14/39&lt;br&gt;(0 ਟਾਈ, 0 ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ)
| odi_record_this_year = 1/6&lt;br&gt;(0 ਟਾਈ, 0 ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ)

| wc_apps = 2
| wc_first = [[1996 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ|1996]]
| wc_best = ਗਰੁੱਪ ਪੜਾਅ (1996, [[2015 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ|2015]])
| wcq_apps = 7
| wcq_first = [[1994 ਆਈਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ|1994]]
| wcq_best = ਵਿਜੇਤਾ (1994)

| first_t20i = ਬਨਾਮ {{cr|NED}} [[ਸਿਲਹਟ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਸਟੇਡੀਅਮ|ਕਿੰਗਸਮੀਡ]], [[ਸਿਲਹਟ]] ਵਿਖੇ; 17 ਮਾਰਚ 2014
| most_recent_t20i = ਬਨਾਮ {{cr|NED}}[[ਸਪੋਰਟਪਾਰਕ ਵੈਸਟਵਲੀਟ]], [[ਦ ਹੇਗ]] ਵਿਖੇ; 8 ਅਗਸਤ 2019
| num_t20is = 36
| num_t20is_this_year = 9
| t20i_record = 15/20&lt;br&gt;(0 ਟਾਈ, 0 ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ)
| t20i_record_this_year = 6/2&lt;br&gt;(0 ਟਾਈ, 0 ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ)

| wt20_apps = 1
| wt20_first = [[2014 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20|2014]]
| wt20_best = ਗਰੁੱਪ ਪੜਾਅ (2014)
| wt20q_apps = 3
| wt20q_first = [[2010 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20 ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ|2010]]
| wt20q_best = ਤੀਜਾ (2010)

| a_pattern_la          = _purpleborder
| a_pattern_b           = _collar
| a_pattern_ra          = _purpleborder
| a_pattern_pants       = 
| a_leftarm             = EF046E
| a_body                = EF046E
| a_rightarm            = EF046E
| a_pants               = 000099
| a_title = ਓਡੀਆਈ ਅਤੇ ਟੀ20ਆਈ ਕਿੱਟ

| asofdate = 8 ਅਗਸਤ 2019
}}

'''ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ''' ({{lang-ar|فريق الإمارات الوطني للكريكيت}}) [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ]] ਪੱਧਰ ਦੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ]] ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਮੀਰਾਤ ਕ੍ਰਿਕਟ ਬੋਰਡ (ਈਸੀਬੀ) ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 1989 ਵਿੱਚ [[ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕੌਂਸਲ]] (ਆਈਸੀਸੀ) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਆਈਸੀਸੀ ਦਾ [[ਆਈਸੀਸੀ ਮੈਂਬਰ|ਸਹਾਇਕ ਮੈਂਬਰ]] ਬਣਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;TL&quot;&gt;[http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/GENERAL/TIMELINES/uae.shtml A Timeline of UAE cricket] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120709093903/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/GENERAL/TIMELINES/uae.shtml |date=July 9, 2012 }} at CricketEurope&lt;/ref&gt; ਸਾਲ 2005 ਤੋਂ ਆਈਸੀਸੀ ਦੇ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਦੁਬਈ]] ਵਿਖੇ ਹਨ।

ਇੱਕ ਉੱਭਰਦੀ ਹੋਈ [[ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] (ਓਡੀਆਈ) ਟੀਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਯੂ.ਏ.ਈ. ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ 2000 ਤੋਂ 2006 ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਲਗਾਤਾਰ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਏਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ]] ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਤਿੰਨ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕਿ 1996, 1998 ਅਤੇ 2008 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਹ ਉਪ-ਜੇਤੂ ਰਹੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;ACCT08&quot;&gt;[http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/180/180216.html Scorecard] of Hong Kong v UAE, 3 August 2008 at CricketArchive&lt;/ref&gt; ਇਸ ਟੀਮ ਨੇ 1994 ਦੀ [[ਆਈਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ]] ਜਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਮੈਚ ਵੀ ਉਸੇ ਸਾਲ ਖੇਡਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਮਗਰੋਂ [[1996 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt; ਹੋਰ ਓਡੀਆਈ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ [[2004 ਏਸ਼ੀਆ ਕੱਪ|2004]] ਅਤੇ [[2008 ਏਸ਼ੀਆ ਕੱਪ|2008]] ਦੇ ਏਸ਼ੀਆ ਕੱਪ ਦੇ ਮੈਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। [[2014 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ]] ਦੇ ਵਿੱਚ, ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ [[ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸਕੌਟਲੈਂਡ]] ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਆਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[2015 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ|2015 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ]] ਲਈ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਟੀਮ ਨੂੰ 2018 ਤੱਕ ਓਡੀਆਈ ਦਰਜਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;odistatus&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.icc-cricket.com/news/2014/media-releases/77919/scotland-and-uae-battle-lock-horns-in-final-of-icc-cwcq-2014|title=Scotland and UAE battle lock horns in final of ICC CWCQ 2014|work=International Cricket Council|date=31 January 2014|accessdate=31 January 2014|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140131233903/http://www.icc-cricket.com/news/2014/media-releases/77919/scotland-and-uae-battle-lock-horns-in-final-of-icc-cwcq-2014|archivedate=31 January 2014|df=}}&lt;/ref&gt;

[[2014 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20]] ਵਿੱਚ ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ ਗਰੁੱਪ ਪੜਾਅ ਤੱਕ ਪੁੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ [[2019 ਆਈਸੀਸੀ ਟੀ20 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ]] ਵਿੱਚ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਹੁਣ ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ [[2019-22 ਆਈਸੀਸੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਲੀਗ 2]] ਦੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇਗੀ।

==ਇਤਿਹਾਸ==

===ਪਹਿਲੇ ਓਡੀਆਈ ਮੈਚ===
ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ 1994 ਵਿੱਚ [[ਔਸਟ੍ਰਲ-ਏਸ਼ੀਆ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ, ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਉਹ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/magazine/content/story/149440.html |title=The star who turned traitor |work=ESPN Cricinfo |accessdate=16 April 2019}}&lt;/ref&gt; ਇਸੇ ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੀਨੀਆ ਅਤੇ ਨੀਦਰਲੈਂਡਸ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਤਿਕੋਣੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1995 ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀਆਂ ਏ ਟੀਮਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੈਚ ਖੇਡੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਫਲਤਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਖਰੀ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1996 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਨੀਦਰਲੈਂਡਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਤੋਂ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਨੀਦਰਲੈਂਡਸ ਵਿਰੁੱਧ ਖੇਡਿਆ ਮੈਚ ਆਈਸੀਸੀ ਦੇ ਦੋ ਸਹਾਇਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚਲਾ ਪਹਿਲਾ ਓਡੀਆਈ ਮੈਚ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt;

1996 ਵਿੱਚ ਮਗਰੋਂ ਹੋਈ ਪਹਿਲੀ ਏਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਉਹ [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]] ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਧਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੀ 1994 ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾ ਨਾ ਸਕੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿਖੇ ਹੋਈ [[1997 ਆਈਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ 10ਵੇਂ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt; 1998 ਏਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਹੱਥੋਂ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;Shock&quot;&gt;[http://www.cricketeurope4.net/DATABASE/ARTICLES2/articles/000040/004020.shtml Saudis stun champions] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110524044325/http://www.cricketeurope4.net/DATABASE/ARTICLES2/articles/000040/004020.shtml |date=May 24, 2011 }}, 25 July 2008, CricketEurope&lt;/ref&gt;

====2000&amp;nbsp;– 2009====
ਜਦੋਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਈਸੀਸੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਮਿਲ ਗਈ ਤਾਂ ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਐਸੋਸੀਏਟ ਟੀਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਟੀਮਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੁਣ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;EWC&quot; /&gt; ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 2000 ਅਤੇ 2002 ਦੀ ਏਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ ਜਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਹਾਂਗਕਾਂਗ]] ਅਤੇ [[ਨੇਪਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਨੇਪਾਲ]] ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ [[2001 ਆਈਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ 5ਵੇਂ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt;

ਯੂਏਈ ਨੇ [[2004 ਆਈਸੀਸੀ ਸਿਕਸ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਚੈਲੇਂਜ]] ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਾਲ ਯੂਏਈ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਰੁਝੇਵੇਂ ਵਾਲਾ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੇ [[ਆਈਸੀਸੀ ਇੰਟਰਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਕੱਪ|ਇੰਟਰਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਵਿਰੁੱਧ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਅਲੀ ਅਸਦ ਅੱਬਾਸ]] ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਪਾਰੀ ਵਿੱਚ 9 ਵਿਕਟਾਂ ਝਟਕਾਈਆਂ। ਇਸ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਪਰ ਉਹ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ [[ਕੈਨੇਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਕੈਨੇਡਾ]] ਤੋਂ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ [[ਓਮਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਓਮਾਨ]] ਦੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਏਸ਼ੀਆ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਓਡੀਆਈ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਸਿਕਸਿਜ਼]] ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ [[ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt;

ਉਹ 2005 ਦੇ ਆਈਸੀਸੀ ਇੰਟਰਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਕੱਪ ਦੇ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਦੋਬਾਰਾ ਪੁੱਜੇ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਵਿਖੇ [[ਇੰਗਲੈਂਡ ਲਾਇਨਜ਼ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਇੰਗਲੈਂਡ ਏ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਲੜੀ ਵੀ ਖੇਡੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਰੇ ਚਾਰ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt; ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਈ ਗਈ [[2005 ਆਈਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ]] ਵਿੱਚ ਉਹ 6ਵੇਂ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;ICCT05&quot;&gt;[http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/82/82973.html Scorecard] of Netherlands v UAE, 11 July 2005 at CricketArchive&lt;/ref&gt; 2006 ਏਸੀਸੀ ਟਰਾਫੀ ਦੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਸੀ, ਪਰ [[2006 ਆਈਸੀਸੀ ਇੰਟਰਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਕੱਪ]] ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਉਹ [[ਨਾਮੀਬੀਆ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਨਾਮੀਬੀਆ]] ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਪਾਰੀ ਨਾਲ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਡਰਾਅ ਖੇਡਿਆ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਹੱਥੋਂ ਮੈਚ ਹਾਰਿਆ। 2007 ਦੇ [[ਏਸੀਸੀ ਟਵੰਟੀ20 ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;TL&quot; /&gt;

[[2007-08 ਆਈਸੀਸੀ ਇੰਟਰਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੇ 7 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 1 ਮੈਚ ਵਿੱਚ [[ਬਰਮੂਡਾ]] ਤੋਂ ਜਿੱਤ ਸਕੇ।&lt;ref&gt;[http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2007/TOURNAMENTS/INTERCONTINENTAL/about.shtml 2007–08 ICC Intercontinental Cup] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070620180456/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2007/TOURNAMENTS/INTERCONTINENTAL/about.shtml |date=June 20, 2007 }} at CricketEurope&lt;/ref&gt;

2007 ਵਿੱਚ [[ਵਿੰਡਹੋਕ]] ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਈ ਗਈ [[ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ]] ਦੀ [[2007 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ ਡਿਵੀਜ਼ਨ 2|ਡਿਵੀਜ਼ਨ 2]] ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਠੀਕ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਓਮਾਨ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;WCL207&quot;&gt;[http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/131/131292.html Scorecard] of Oman v UAE, 1 December 2007 at CricketArchive&lt;/ref&gt;

====2010 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ====
ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਵਿੱਚ, ਬੋਰਡ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਕਬੀਰ ਖਾਨ (ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ)|ਕਬੀਰ ਖਾਨ]] ਨੂੰ ਟੀਮ ਦਾ ਕੋਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਖਾਨ ਨੂੰ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੋਚ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਕੋਚਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਅਫ਼ਗਾਨ ਟੀਮ ਨੂੰ ਓਡੀਆਈ ਦਰਜਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਕਬੀਰ ਖਾਨ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਟੀਚਾ ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੂੰ [[2012 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20]] ਲਈ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕਰਾਉਣਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cricinfo.com/other/content/story/479636.html |title=Kabir Khan to coach UAE |publisher=ESPN Cricinfo |date=2 October 2010 |accessdate=19 February 2015}}&lt;/ref&gt;

ਅਪਰੈਲ 2011 ਵਿੱਚ ਯੂਏਈ ਨੇ [[ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ]] ਦੀ [[2011 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ ਡਿਵੀਜ਼ਨ 2|ਡਿਵੀਜ਼ਨ 2]] ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਜਿੱਤਿਆ ਵੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੋਈ ਮੈਚ ਨਹੀਂ ਹਾਰੇ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.espncricinfo.com/wcldiv2-2011/content/series/475041.html|title=ICC World Cricket League Division Two|website=Cricinfo|accessdate=8 September 2018}}&lt;/ref&gt; 2011 ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਉਹ [[2011–13 ਆਈਸੀਸੀ ਇੰਟਰਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਕੱਪ]] ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ [[ਨੈਰੋਬੀ]] ਵਿਖੇ ਕੀਨੀਆ ਵਿਰੁੱਧ ਖੇਡੇ ਸਨ। ਮਗਰੋਂ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਯੂਏਈ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ [[2011 ਏਸੀਸੀ ਟਵੰਟੀ20 ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.asiancricket.org/index.php/tournaments/acc-twenty20-cup-2011 Asian Cricket, Accessed 14 May 2011]&lt;/ref&gt; ਉਸ ਪਿੱਛੋਂ 2013 ਵਿੱਚ ਉਹ [[2013 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ]] ਖੇਡਣ ਲਈ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਗਏ ਜਿਹੜਾ ਕਿ 2009-13 ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਿਕਟ ਲੀਗ ਦੀ ਆਖਰੀ ਪ੍ਰਤਿਯੋਗਿਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.cricketeurope4.net/WCL7/DATABASE/ABOUT/structure.shtml Cricket Europe, Accessed 14 May 2011] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120921043421/http://www.cricketeurope4.net/WCL7/DATABASE/ABOUT/structure.shtml |date=September 21, 2012 }}&lt;/ref&gt;

ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ [[2013 ਏਸੀਸੀ ਟਵੰਟੀ20 ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੀ ਸੀ। ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[2013 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20 ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ]] ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[2014 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20]] ਲਈ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਆਟਰਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਨੀਦਰਲੈਂਡਸ ਨੂੰ 10 ਵਿਕਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।

ਯੂਏਈ ਨੇ [[2014 ਆਈਸੀਸੀ ਵਿਸ਼ਵ ਟਵੰਟੀ20]] ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਯੂਏਈ [[2014 ਏਸੀਸੀ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ [[2014 ਏਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ]] ਲਈ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕਰ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਹੋਏ 2015 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਲਈ ਵੀ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕਰ ਗਏ ਸਨ।

ਯੂਏਈ ਦੀ ਟੀਮ ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਖੇਡੀ ਸੀ ਪਰ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;2015wcstandings&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.icc-cricket.com/cricket-world-cup/news/2015/features-and-specials/85785/zimbabwe-v-uae-preview-match-8-nelson |title=Zimbabwe v UAE Preview, Match 8, Nelson |date=18 February 2015 |publisher=ICC |accessdate=19 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150219053517/http://www.icc-cricket.com/cricket-world-cup/news/2015/features-and-specials/85785/zimbabwe-v-uae-preview-match-8-nelson |archive-date=2015-02-19 |dead-url=yes |df= }}&lt;/ref&gt; [[2015 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ]] ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੈਲਸਨ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿਖੇ ਖੇਡੇ ਗਏ ਮੈਚ ਵਿੱਚ [[ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ]] ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਓਡੀਆਈ ਸਕੋਰ ਬਣਾਇਆ।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.espncricinfo.com/icc-cricket-world-cup-2015/content/story/834413.html |title=Williams, Ervine ruin UAE's spirited comeback |author=Monga, Sidharth |publisher=ESPN Cricinfo |date=19 February 2015 |accessdate=19 February 2015}}&lt;/ref&gt; ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਮੈਚ ਨਾ ਜਿੱਤ ਸਕੇ ਅਤੇ [[2015 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਪੂਲ ਬੀ|ਪੂਲ ਬੀ]] ਵਿੱਚੋਂ 6 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 6 ਹਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਆਖਰੀ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਏ।&lt;ref&gt;{{cite web| url= http://www.icc-cricket.com/cricket-world-cup/standings/| title= Standings / Cricket World Cup 2015 - ICC Cricket / Official Website| work= International Cricket Council| accessdate= 18 March 2015| archive-date= 2 ਦਸੰਬਰ 2016| archive-url= https://web.archive.org/web/20161202034635/http://www.icc-cricket.com/cricket-world-cup/standings| dead-url= yes}}&lt;/ref&gt;

{{Single-innings cricket match
| date = 22 ਮਾਰਚ 2018
| time = 09:30
| daynight = 
| team1 = {{cr-rt|UAE}}
| team2 = {{cr|ZIM}}
| score1 = 235/7 (47.5 ਓਵਰ)
| runs1 = [[ਰਮੀਜ਼ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ]] 59 (61)
| wickets1 = [[ਸਿਕੰਦਰ ਰਜ਼ਾ]] 3/41 (10 ਓਵਰ)
| score2 = 226/7 (40 ਓਵਰ)
| runs2 = [[ਸ਼ੌਨ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ (ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ)|ਸ਼ੌਨ ਵਿਲੀਅਮਜ਼]] 80 (80)
| wickets2 = [[ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਵੀਦ]] 3/40 (8 ਓਵਰ)
| result = ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਤਾ 3 ਦੌੜਾਂ ਨਾਲ ਜਿੱਤਿਆ ([[ਡਕਵਰਥ-ਲੂਇਸ-ਸਟਰਨ ਵਿਧੀ|ਡੀਐਲਐਸ]])
| report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133029.html ਸਕੋਰਕਾਰਡ]
| venue = [[ਹਰਾਰੇ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ]], [[ਹਰਾਰੇ]]
| umpires = [[ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਬਰੈੱਥਵੇਟ]] (ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼) ਅਤੇ [[ਅਹਿਸਾਨ ਰਜ਼ਾ]] (ਪਾਕਿਸਤਾਨ)
| motm = [[ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਵੀਦ]] (ਯੂਏਈ)
| toss = ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਨੇ ਟਾੱਸ ਜਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
| rain = ਚਲਦੇ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਨੂੰ 40 ਓਵਰਾਂ ਵਿੱਚ 230 ਦੌੜਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
| notes = [[ਸ਼ਾਇਮਾਨ ਅਨਵਰ]] ਓਡੀਆਈ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 1000 ਦੌੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਯੂਏਈ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਬਣਿਆ।&lt;ref name=&quot;UAE-Zim&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.crictracker.com/icc-world-cup-qualifiers-2018-zimbabwe-vs-uae-statistical-highlights/ |title=ICC World Cup Qualifiers, 2018: Zimbabwe vs UAE – Statistical Highlights |accessdate=22 March 2018 |work=CricTracker}}&lt;/ref&gt;
*''ਇਹ ਯੂਏਈ ਦੀ ਆਈਸੀਸੀ ਦੇ ਪੂਰਨ ਮੈਂਬਰ ਵਿਰੱਧ ਪਹਿਲੀ ਓਡੀਆਈ ਜਿੱਤ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;UAE-Zim&quot;/&gt;
}}

==ਹਵਾਲੇ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮਾਂ]]</text>
      <sha1>rqowoveyf5jl7nzfjanthgnliogtxwe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਲਾਗਇਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126843</id>
    <revision>
      <id>750256</id>
      <parentid>613123</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T19:02:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Finger_Print_Login_latest_banking_security_application.png|Finger_Print_Login_latest_banking_security_application.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:GreenMeansGo|GreenMeansGo]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8519" xml:space="preserve">&lt;br /&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Log_in.tif|thumb| ਇੰਗਲਿਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੌਗਿਨ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ਾਟ ]]
ਕੰਪਿਊਟਰ  ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਚ, '''ਲੌਗ ਇਨ''' (ਜਾਂ '''ਲੌਗ''' '''ਇਨ ਕਰਨਾ''' ''',''' '''ਸਾਈਨ ਇਨ ਕਰਨਾ''') ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਕੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਕੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ &quot;ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਨਾਮ&quot; ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ &quot;ਪਾਸਵਰਡ&quot; ਹੁੰਦੇ ਹਨ,  ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਖੁਦ ਕਈ ਵਾਰ '''ਲੌਗਇਨ''' (ਜਾਂ '''ਲੌਗ-ਓਨ''' ਜਾਂ '''ਸਾਈਨ-ਇਨ''' ਜਾਂ '''ਸਾਈਨ-ਓਨ''' ) ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। &lt;ref name=&quot;Oxford dictionary&quot;&gt;[http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/login Oxford Dictionaries] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160828131700/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/login |date=2016-08-28 }}, definition of ''login''.&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;LINFO&quot;&gt;[http://www.linfo.org/login_def.html The Linux Information Project], detail and definition of ''login'' and ''logging in''.&lt;/ref&gt;   

ਜਦੋਂ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਪਭੋਗਤਾ '''ਲੌਗ ਆਉਟ''' ( ਜਾਂ '''ਲੌਗ ਆਫ਼''' , '''ਸਾਈਨ ਆਉਟ''' ਜਾਂ '''ਸਾਈਨ ਆਫ਼''' )ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਆਧੁਨਿਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਦੂਜੀ ਕਾਰਕ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਧੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ [[ਈ-ਮੇਲ|ਈਮੇਲ]] ਜਾਂ [[ਐਸ.ਐਮ.ਐਸ.|ਐਸਐਮਐਸ]] ਪੁਸ਼ਟੀਕਰਣ।  

== ਵਿਧੀ ==
ਲੌਗ ਇਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਪੰਨੇ, ਵੈਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਪਭੋਗਤਾ ਲੌਗਇਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੌਗਇਨ ਟੋਕਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ  ਕਰਕੇ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੇ ਸਾਈਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਲੌਗ ਆਉਟ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੁਆਰਾ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਚਿਤ ਕਮਾਂਡ ਦਰਜ ਕਰਨਾ ,[[ਵੈੱਬਸਾਈਟ|ਵੈਬਸਾਈਟ]] ਲਿੰਕ ਲੇਬਲ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣਾ ,[[ਵੈੱਬ ਬਰਾਊਜ਼ਰ]] ਵਿੰਡੋ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ, ਇੱਕ ਵੈਬਸਾਈਟ ਛੱਡਣਾ।  

ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਕੂਕੀਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਪਭੋਗਤਾ ਲੌਗ ਆਉਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਸ਼ੈਸ਼ਨ-ਸਿਰਫ ਕੁਕੀਜ਼ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਲੌਗ ਆਉਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਨਤਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਨਹੀਂ; ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੌਗ ਆਉਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੇਨਤੀ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।  

ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਉਸ ਤੋਂ ਲੌਗ ਆਉਟ ਕਰਨਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ ਆਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸ ਹੈ ਜੋ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ।   ਲੌਗਇਨ ਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ  ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਚਿੱਤਰ, ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟਸ, ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ, ਪਾਸਵਰਡ (ਮੌਖਿਕ ਜਾਂ ਟੈਕਸਟ ਇਨਪੁਟ), ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।  

== ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:IBM_AIX_4_Login_Prompt.jpeg|thumb| ਆਈ ਬੀ ਐਮ  ਵਰਜਨ 4 ਕੰਸੋਲ ਲੌਗਇਨ ਪ੍ਰੋਂਪਟ ]]
ਇਹ ਸ਼ਬਦ 1960 ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬੁਲੇਟਿਨ ਬੋਰਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ (ਬੀਬੀਐਸ) ਨਾਲ ਆਮ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਘਰੇਲੂ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।1990 ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਨਟੀ, ਓਐਸ / 2 ਅਤੇ [[ਲਿਨਅਕਸ|ਲੀਨਕਸ]] ਤੱਕ।  

''ਲੌਗਇਨ''  ਨਾਂਵ, ਲਾਗਇਨ ਕ੍ਰਿਆ ''(ਟੂ)'' ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ,ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿਸਟਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ''ਰਿਕਾਰਡ''  ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਬਦ &quot;ਲੌਗ&quot; ਚਿਪ ਲੌਗ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮੁੰਦਰ' ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਲੌਗ ਜਾਂ ਲੌਗ ਬੁੱਕ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।  

''ਸਾਈਨ ਇਨ''  ਕਰਨ ਲਈ ਉਹੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਇਕ ਲੌਗ ਬੁੱਕ ਜਾਂ ਵਿਜ਼ਟਰਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਤੇ ਦਸਤੀ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਦੇ ਇਕਸਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ( ''ਲੌਗਇਨ'', ''ਲੌਗਨ''  ਅਤੇ ''ਸਾਈਨ'' - ''ਇਨ'' ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਮਤ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। &lt;ref&gt;[https://help.apple.com/asg/mac/2013/ASG_2013.pdf &quot;Apple Style Guide&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150217214323/https://help.apple.com/asg/mac/2013/ASG_2013.pdf|date=2015-02-17}}, April 2013, apple.com&lt;/ref&gt; ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾੱਫਟ ਦੇ ਸਟਾਈਲ ਗਾਈਡਾਂ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ''ਲੌਗ ਆਨ''  ਅਤੇ ''ਲੌਗਨ''  ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤੇ।&lt;ref name=&quot;ms&quot;&gt;&quot;Use log on or log on to... Do not use log in, login&quot;, 2004, ''Manual of Style for Technical Publications'', 3rd edition, page 295, Microsoft.com&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://windows.microsoft.com/en-us/windows-8/sign-in-out-of-windows &quot;Sign in to or out of Windows&quot;], Microsoft.com&lt;/ref&gt; 

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* ਖਾਤਾ 
* ਕੰਪਿਊਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ 
* ਲਾਗਇਨ ਸੈਸ਼ਨ 
* ਲੌਗਇਨ ਸਪੌਫਿੰਗ 
* ਓਪਨ ਆਈਡੀ 
* [[ਪਛਾਣ-ਸ਼ਬਦ|ਪਾਸਵਰਡ]] 
* ਪਾਸਵਰਡ ਨੀਤੀ 
* ਨਿੱਜੀ ਪਛਾਣ ਨੰਬਰ 
* / var / log / wtmp 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}</text>
      <sha1>e0nvxbbnv8955v9scs7r87zhozi8k9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਵੇਰਕਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137444</id>
    <revision>
      <id>750207</id>
      <parentid>573252</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1483" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name = ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਵੇਰਕਾ
| image = Raj Kumar Verka.jpg
| constituency2 =[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]
| predecessor2 =
| successor2 = ਹੁਣ
| term2 = 2012-ਹੁਣ 
| party = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
| constituency = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]]
| office = &lt;font color=&quot;#0645ad&quot;&gt;ਵਿਧਾਇਕ, ਪੰਜਾਬ&lt;/font&gt;
| predecessor =
| successor =
| term = 2002-2007
| spouse =
| residence = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, &lt;font color=&quot;#0645ad&quot;&gt;ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ&lt;/font&gt;
}}

'''ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਵੇਰਕਾ''' ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ]] ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ [[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ।  ਉਹ [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ (ਐਮਐਲਏ) ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੱਛਮੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਉਪ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ ਸਨ।

==ਹਵਾਲੇ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>1piwktxbvife1w4ui06790a5298zkkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140614</id>
    <revision>
      <id>750251</id>
      <parentid>735343</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T17:01:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20557" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ&lt;br /&gt;{{lang|ur|{{Nastaliq|حرا مانی}}}}
| image              = Hira Mani.png
| caption            = 
| native_name        = 
| native_name_lang   = ਉਰਦੂ
| pronunciation      = 
| birth_name         = ਹੀਰਾ ਸਲੀਮ
| birth_date         = {{birth date and age |df=y|1989|02|27}}&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thenews.com.pk/latest/621712-hira-mani-throws-a-birthday-party|title=Hira Mani throws a birthday party|website=www.thenews.com.pk|language=en|access-date=2020-03-07}}&lt;/ref&gt;
| birth_place        = [[Karachi]], [[Sindh]], Pakistan
| nationality        = [[Pakistani]]
| other_names        = Hira Salman
| citizenship        = 
| education          = 
| alma_mater         = 
| occupation         = Actress, model, singer, VJ, host
| years_active       = 2010 –present
| relatives          = 
| spouse             = {{marriage |[[Mani (actor)|Salman Saqib Sheikh]]|2008}}&lt;ref name=express2/&gt;
| partner            = 
| height             = 
| awards             = 
| children           = 2&lt;ref name=Dawn/&gt;
| website            = 
| known_for          = 
| notable_works      = 
}}
'''ਹੀਰਾ ਸਲਮਾਨ''' (ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਨਾਂ : '''ਸਲੀਮ''' ; ਜਨਮ 27 ਫਰਵਰੀ 1989) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰਾ, ਪੇਸ਼ਕਾਰਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਵੀਡੀਓ ਜੌਕੀ ਹੈ। ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਚਰਚਿਤ ਨਾਂ '''ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ''' ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਜਬ ਵੀ ਵੈੱਡ]] (2014), ''ਪ੍ਰੀਤ ਨਾ ਕਰਿਓ ਕੋਈ'' (2015), ''ਸੁਨ ਯਾਰਾ'' (2016) ''ਯਕੀਨ ਕਾ ਸਫਰ'' (2017), ''ਥੈਜ਼'' (2018), ''ਦੋ ਬੋਲ'' (2019), ਗ਼ਲਤੀ (2018), 2020), ''ਕਸ਼ਫ਼'' (2020), ''ਯੂੰ ਤੂ ਹੈ ਪਿਆਰ ਬੋਹਤ'' (2021) ਅਤੇ ''ਮੈਂ ਹਰੀ ਪਿਆ'' (2021) ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਿੱਟ ਟੀਵੀ ਡਰਾਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈਆਂ ਹਨ। 

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਹੀਰਾ ਨੇ 19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਅਦਾਕਾਰ ਸਲਮਾਨ ਸਾਕਿਬ ਸ਼ੇਖ (ਮਾਨੀ) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਨੂੰ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://dailytimes.com.pk/598161/hira-and-mani-celebrate-their-12th-wedding-anniversary/|title=Hira and Mani celebrate their 12th wedding anniversary|date=2020-04-18|website=Daily Times|language=en-US|access-date=2020-04-20}}&lt;/ref&gt; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ਮਾਨੀ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹੀਰਾ ਸਲਮਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ 'ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ' ਚਰਚਿਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Dailyp&quot;&gt;{{Cite web|url=https://en.dailypakistan.com.pk/lifestyle/hira-mani-stole-mani-from-her-friend-broke-off-her-own-engagement-for-him/|title=Hira Mani stole Mani from her friend, broke off her own engagement for him|date=21 October 2018|website=[[Daily Pakistan]]|language=en-US|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;express2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1650803/4-im-proud-labelled-manis-wife-hira-mani/|title=I'm proud to be labelled as 'Mani's wife': Hira Mani|date=2018-03-04|website=[[The Express Tribune]]|language=en-US|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Dawn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://images.dawn.com/news/1180793|title=If I wasn't multitasking as a mum and wife, I'd consider all actors as cut-throat competition: Hira Mani|last=Ahmad|first=Fouzia Nasir|date=2018-09-02|website=[[Dawn (newspaper)|DAWN]]|language=en|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt; ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਹਨ; ਮੁਜ਼ੱਮਿਲ (ਜਨਮ 2009) ਅਤੇ ਇਬਰਾਹਿਮ (ਜਨਮ 2014)।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.geo.tv/latest/283337-hira-mani-shares-loved-up-throwback-photo-with-husband-on-12th-wedding-anniversary|title=Hira Mani shares loved-up throwback photo with husband on 12th wedding. anniversary|last=|first=|date=|website=Geo News|language=en-US|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-04-20}}&lt;/ref&gt; ਮਈ 2021 ਵਿੱਚ ਹੀਰਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਵਾਇਰਲਨੂੰ ਉਸਦੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਵੀਡੀਓ ਵਾਇਰਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;https://www.samaa.tv/news/2021/05/watch-actor-hira-mani-mugged-in-karachi/&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ ਨੇ ਹੋਸਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀਡੀਓ ਜੌਕੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮਾਨੀ ਦੇ ਨਾਲ [[ਹਮ ਟੀਵੀ]] 'ਤੇ''ਹਮ 2 ਹਮਾਰਾ ਸ਼ੋਅ'' ਦੀ ਸਹਿ-ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਇਸ ਸ਼ੋਅ ਵਿਚਲੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਰਾਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ''ਹੀਰਾ ਮਨੀ ਸ਼ੋਅ (2010)'' ਨਾਂ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸ਼ੋਅ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;Dawn&quot;/&gt; ਹੀਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਮਾਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਏਆਰਯਾਈ ਡਿਜੀਟਲ ਦੀ ''ਮੇਰੀ ਤੇਰੀ ਕਹਾਨੀ'' (2012) ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸ਼ੋਅ ਅਮਰੀਕੀ ਟੀਵੀ ਲੜੀ ''ਕਰਬ ਯੂਅਰ ਐਨਥਿਊਜ਼ੀਅਮ'' ਉੱਪਰ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ (ਮਾਨੀ ਅਤੇ ਹੀਰਾ) ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ।&lt;ref name=&quot;meri&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.arydigital.tv/videos/meri-teri-kahani-ep-01-2013/|title=Meri Teri Kahani Ep 01 - 2013|date=2013-02-01|website=[[ARY Digital]]|language=en-US|access-date=2019-02-13|archive-date=2021-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20210709182350/https://www.arydigital.tv/videos/meri-teri-kahani-ep-01-2013/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ਫਿਰ ਉਹ ''ਜਬ ਵੀ ਵੈੱਡ'' (2013) ਵਿੱਚ ਹੀਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ''ਫਿਰਾਕ'' (2013) ਵਿੱਚ ਹਰੀਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। 2015 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਹਮ ਟੀਵੀ]] ਦੇ ''ਪ੍ਰੀਤ ਨਾ ਕਰਿਓ ਕੋਈ'' ਵਿੱਚ [[ਅਹਿਸਨ ਖਾਨ|ਅਹਿਸਾਨ ਖਾਨ]] ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਗੁਫਤਾ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ। ਸ਼ਗੁਫਤਾ ਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਗੂ ਦਾ ਸੀ ਜੋ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਇੱਕ ਚਰਚਿਤ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਇਸ ਕਿਰਦਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਬੇਹੱਦ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।&lt;ref name=&quot;express&quot;&gt;{{Cite web|url=https://tribune.com.pk/story/1733371/4-hira-mani-just-another-pretty-face/|title=Hira Mani: More than just another pretty face|date=2018-06-18|website=[[The Express Tribune]]|language=en-US|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt; ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ''ਮਿਸਟਰ ਸ਼ਮੀਮ'' (2016) ''ਅਤੇ ਕਿਤਨੀ ਗਿਰਹੈਂ ਬਚੀ ਹੈਂ 2'' (2016) ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਕਿਰਦਾਰ ਵਜੋਂ ਨਜ਼ਰ ਆਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.geo.tv/latest/215839|title=Actress Mansha Pasha...|website=www.geo.tv|publisher=[[Geo TV]]|location=Pakistan|language=en-US|access-date=2019-02-14}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://dunyanews.tv/en/Entertainment/409822-|title=Juggling roles: Hira Mani on being an actor, a wife and a mother of two - Entertainment|website=[[Dunya News]]|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://dailytimes.com.pk/348330/if-the-public-doesnt-recognise-you-yet-youre-not-working-hard-enough-hira-mani/|title=If the public doesn't recognise you yet, you're not working hard enough: Hira Mani|date=2019-01-27|website=[[Daily Times (Pakistan)|Daily Times]]|language=en-US|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://dailytimes.com.pk/228067/once-i-have-some-bollywood-film-people-will-accept-me-hira-mani/|title=Once I have some Bollywood film, people will accept me: Hira Mani|date=2018-04-14|website=[[Daily Times (Pakistan)|Daily Times]]|language=en-US|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.brecorder.com/2018/10/19/446844/revealing-their-love-story-hira-discloses-she-cheated-on-her-then-fiance-with-mani/|title=Revealing their love story, Hira discloses she cheated on her then-fiancé with Mani|last=says|first=What To Do If Your Boyfriend Cheats On You|date=2018-10-19|website=[[Business Recorder]]|language=en-US|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt;

== ਫ਼ਿਲਮ ਸੂਚੀ ==

=== ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ਸੰਕੇਤ
| style=&quot;background:#ffc;&quot; |&lt;/img&gt;
| ਇਹ ਨਿਸ਼ਾਨ ਉਸ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਜੇ ਤੱਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।
|}
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
! scope=&quot;col&quot; |ਸਾਲ
! scope=&quot;col&quot; |ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ
! scope=&quot;col&quot; |ਕਿਰਦਾਰ
! scope=&quot;col&quot; |ਵਾਧੂ ਜਾਣਕਾਰੀ
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; |Refs
|-
|2010–2011
! scope=&quot;row&quot; |''ਹਮ 2 ਹਮਾਰਾ ਸ਼ੋਅ''
|ਮੇਜ਼ਬਾਨ
|
|&lt;ref name=&quot;Dawn&quot; /&gt;
|-
|2011
! scope=&quot;row&quot; |ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ ਸ਼ੋਅ
|ਮੇਜ਼ਬਾਨ
|
|&lt;ref name=&quot;Dawn&quot; /&gt;
|-
|2012
! scope=&quot;row&quot; |''ਹਮ ਸਭ ਉਮੀਦ ਸੇ ਹੈਂ''
|ਮੇਜ਼ਬਾਨ
|
|&lt;ref name=&quot;Dawn&quot; /&gt;
|-
|2013–2014
! scope=&quot;row&quot; |''ਮੇਰੀ ਤੇਰੀ ਕਹਾਨੀ''
|ਹੀਰਾ
|ਅਮਰੀਕੀ ਟੀਵੀ ਲੜੀ [[ਕਰਬ ਯੁਅਰ ਇੰਥੁਸਿਆਜ਼ਮ|ਕਰਬ ਯੁਅਰ ਇੰਥੁਸਿਆਜ਼ਮ]]
|&lt;ref name=&quot;meri&quot;/&gt;
|-
|2014
! scope=&quot;row&quot; |''ਜਬ ਵੀ ਵੈੱਡ''
|ਹੀਰ
|
|
|-
|2014
! scope=&quot;row&quot; |''ਫਿਰਾਕ਼''
|ਹਰੀਮ
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://dailytimes.com.pk/449419/my-purpose-is-to-act-no-matter-what-the-medium-is-hira/|title=My purpose is to act, no matter what the medium is: Hira|date=2019-08-17|website=Daily Times|language=en-US|access-date=2019-12-14}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
! scope=&quot;row&quot; |''ਚਮਨ ਆਰਾ''
|ਚਮਨ ਆਰਾ ਦੀ ਨੂੰਹ
|ਟੈਲੀ ਫਿਲਮ
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hipinpakistan.com/news/1149871|title=Atiqa Odho is ready to shine in Chaman Ara this Eid-ul-Fitr|last=Sarfaraz|first=Iqra|date=2016-06-12|website=HIP|language=en|access-date=2019-05-24|archive-date=2019-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20190524201744/https://www.hipinpakistan.com/news/1149871|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015–2016
! scope=&quot;row&quot; |''ਪ੍ਰੀਤ ਨਾ ਕਰਿਓ ਕੋਈ''
|ਸ਼ਗੁਫਤਾ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ
|
|&lt;ref name=&quot;express&quot;/&gt;
|-
|2016
! scope=&quot;row&quot; |''ਸ਼ਿਲੇ ਮਸੀਨ''
|ਸ਼ਿਲੇ
|ਟੈਲੀ ਫਿਲਮ
|
|-
|2016
! scope=&quot;row&quot; |''ਮਿ. ਸ਼ਮੀਮ''
|ਹੀਰਾ ਮਾਨੀ (ਅਦਾਕਾਰ ਵਜੋਂ)
|ਈਦ ਮੌਕੇ ਬਣਾਈ ਫਿਲਮ;  ਮਹਿਮਾਨ ਭੂਮਿਕਾ
|
|-
|2016
! scope=&quot;row&quot; |''ਕਿਤਨੀ ਗਿਰਾਹੇਂ ਬਾਕੀ ਹੈਂ (ਸੀਜ਼ਨ 2)''
|ਸਬਾ ਕਾਮਰਾਨ
|ਜੂਠਾ ਬਰਤਨ : ਕਿਸ਼ਤ 1
|&lt;ref name=&quot;kgbhs2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://images.dawn.com/news/1177137|title=PEMRA issues notice to Hum TV drama 'Kitni Girhain Baki Hain' for homosexual content|date=2017-02-20|work=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|access-date=2018-11-02|language=en-US}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
! scope=&quot;row&quot; |''ਸੁਨ ਯਾਰਾ''
|ਰੌਸ਼ਨੇ/ਰੌਸ਼ਨੀ
|
|&lt;ref name=&quot;express&quot; /&gt;
|-
|2017
! scope=&quot;row&quot; |''ਬਿਲਕੀਸ ਉਰਫ਼ ਬਿੱਟੋ''
|ਬਿਲਕੀਸ (ਬਿੱਟੋ)
|
|&lt;ref name=&quot;Dawn&quot;/&gt;
|-
|2017
! scope=&quot;row&quot; |''ਯਕੀਨ ਕਾ ਸਫ਼ਰ''
|ਗੈਤੀ
|
|&lt;ref name=&quot;TNS&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.thenews.com.pk/magazine/instep-today/430488-actors-turned-singers|title=Actors turned singers|last=Desk|first=Instep|website=[[The News International]]|language=en|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
! scope=&quot;row&quot; |''ਕਿਤਨੀ ਗਿਰਾਹੇਂ ਬਾਕੀ ਹੈਂ (ਸੀਜ਼ਨ 2)''
|ਸਨਾ
|ਕਿਸ਼ਤ 26; ਆਧੀ ਘਰ ਵਾਲੀ
|&lt;ref name=&quot;kgbhs2&quot; /&gt;
|-
|2017–2018
! scope=&quot;row&quot; |''ਪਗਲੀ''
|ਗੁਲ ਰੁਖ
|
|&lt;ref name=&quot;TNS&quot; /&gt;
|-
|2018
! scope=&quot;row&quot; |''ਮੇਰਾ ਖੁਦਾ ਜਾਨੇ''
|ਰੂਹੀ
|
|&lt;ref name=&quot;TNS&quot; /&gt;
|-
|2018
! scope=&quot;row&quot; |''ਥਾਏਸ''
|ਰਬਾਬ
|ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਗੀਤ ਨੂੰ ਗਾਇਆ ਵੀ ਹੈ
|&lt;ref name=&quot;TNS&quot; /&gt;
|-
|2018
! scope=&quot;row&quot; |''ਦਿਲ ਮੋਮ ਕਾ ਦੀਆ''
|ਤਮਕੀਨਤ
|
|&lt;ref name=&quot;TNS&quot; /&gt;
|-
|2018
! scope=&quot;row&quot; |''ਆਂਗਨ''
|ਤਹਿਮੀਨਾ
|ਕਿਸ਼ਤ 1–10
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://dailytimes.com.pk/259453/ahsan-khan-hira-mani-will-be-seen-together-in-upcoming-serial-aangan/|title=Ahsan Khan, Hira Mani will be seen together in upcoming serial 'Aangan'|date=2018-06-28|website=Daily Times|language=en-US|access-date=2019-02-23}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
! scope=&quot;row&quot; |''ਬੰਦਿਸ਼''
|ਸਾਨੀਆ ਜੁਨੈਦ
|
|&lt;ref name=&quot;TNS&quot; /&gt;
|-
|2019
! scope=&quot;row&quot; |''ਦੋ ਬੋਲ''
|ਗੈਤੀ ਆਰਾ
|
|&lt;ref name=&quot;aseer&quot;&gt;{{Cite web|url=https://images.dawn.com/news/1181228|title=Hira Mani is starring in yet another love triangle drama|last=Haq|first=Irfan Ul|date=2018-11-10|website=DAWN|language=en|access-date=2019-02-13}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
! scope=&quot;row&quot; |''ਦਿਲ ਤੋ ਬੱਚਾ ਹੈ''
|ਜ਼ੁਲੈਖਾ (ਐਨੀ)
|ਟੈਲੀ ਫਿਲਮ
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://images.dawn.com/news/1182802|title=Hira and Mani are romancing on-screen yet again in an upcoming Eid telefilm|last=Haq|first=Irfan Ul|date=2019-05-20|website=DAWN|language=en|access-date=2019-06-02}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
! scope=&quot;row&quot; |''&lt;code&gt;ਮੋਹੱਬਤ ਨਾ ਕਰਿਓ&lt;/code&gt;''
|ਜ਼ਾਰਾ
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://reviewit.pk/junaid-khan-muhabbat-na-kariyo/|title=Junaid Khan, Hira Mani starrer 'Muhabbat Na Kariyo' to go on air from 11th October|date=2019-10-09|website=Reviewit.pk|language=en|access-date=2019-10-30}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019–2020
! scope=&quot;row&quot; |''ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਤੁਮ ਹੋ''
|ਹਾਨੀਆ
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://dailytimes.com.pk/495506/hira-expected-to-be-part-of-meray-pass-tum-ho/|title=Hira expected to be part of 'Meray Pass Tum Ho'|date=2019-11-05|website=Daily Times|language=en-US|access-date=2019-11-09}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
! scope=&quot;row&quot; |''ਗ਼ਲਤੀ''
|ਜ਼ਾਇਰਾ
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.gulf-times.com/story/650139/Affan-Hira-taking-the-leap-of-their-career-with-ne|title=Gulftimes : Affan, Hira taking the leap of their career with new serial|date=4 December 2019|website=m.gulf-times.com|access-date=2019-12-14}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
! scope=&quot;row&quot; |''ਕਸ਼ਫ਼''
|ਕਸ਼ਫ ਬਿਨਤ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼
|ਲਕਸ ਸਟਾਇਲ ਅਵਾਰਡਸ ਲਈ ਬੈਸਟ ਐਕਟ੍ਰੈੱਸ ਕ੍ਰਿਟਿਕ ਚੁਆਇਸ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ
ਦੂਜੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕਰੀਨ ਅਵਾਰਡਸ ਲਈ ਬੈਸਟ ਐਕਟ੍ਰੈੱਸ ਜਿਉਰੀ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thenews.com.pk/magazine/573807-upcoming-tv-dramas-to-look-out-for|title=Upcoming TV dramas to look out for|date=2019-11-25|website=The News International|language=en|access-date=2019-11-28}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020–2021
! scope=&quot;row&quot; |''ਮੋਹੱਬਤੇਂ ਚਾਹਤੇਂ''
|ਸਨੇਹਾ
|
|
|-
|2021
! scope=&quot;row&quot; |''ਯੂੰ ਤੋ ਹੈ ਪਿਆਰ''
|ਆਇਮਾ
|
|
|-
|2021
! scope=&quot;row&quot; |''ਮੈਂ ਹਰੀ ਪ੍ਰਿਆ''
|ਸਾਰਾ
|
|
|-
|2022
! scope=&quot;row&quot; |''ਇਬਨ-ਏ-ਹਵਾ''
|ਮਹਿਜ਼ਬੀਨ
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://images.dawn.com/news/1188715|title=Aymen Saleem, Hira Mani and Shahzad Sheikh's upcoming drama Ibn-e-Hawa to tackle misogyny|last=Haq|first=Irfan Ul|date=2021-11-03|website=Images|language=en|access-date=2022-02-02}}&lt;/ref&gt;
|-
|2022
! scope=&quot;row&quot; |''ਯੇਹ ਨਾ ਥੀ ਹਮਾਰੀ ਕਿਸਮਤ''
|ਮੁੰਤਹਾ
|
|
|}

=== ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਾਲ
! ਗੀਤ ਦਾ ਨਾਂ
! ਗਾਇਕ
! ਵਾਧੂ ਜਾਣਕਾਰੀ
|-
| 2020
| &quot;ਯੇ ਵਤਨ ਤੁਮਹਾਰਾ ਹੈ&quot;
| ਵੱਖ - ਵੱਖ
| 
|-
| 2021
| &quot;ਸਵਾਰੀ&quot;
| ਸੋਲੋ
|
|}

== ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot; width=&quot;78%&quot;
! scope=&quot;col&quot; width=&quot;6%&quot; |ਸਾਲ
! scope=&quot;col&quot; width=&quot;35%%&quot; | ਅਵਾਰਡ
! scope=&quot;col&quot; width=&quot;35%&quot; | ਸ਼੍ਰੇਣੀ
! scope=&quot;col&quot; width=&quot;10%&quot; | ਨਤੀਜਾ
! scope=&quot;col&quot; width=&quot;3%&quot; | {{Abbr|Ref.|Reference}}
|-
! 2018
| ਹਮ ਅਵਾਰਡਸ
| ''ਯਕੀਨ ਕਾ ਸਫਰ'' ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਸਹਾਇਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ |{{Nom}}
|-
! rowspan=&quot;2&quot; | 2019
| rowspan=&quot;2&quot; | ARY ਡਿਜੀਟਲ- ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਡਰਾਮਾ ਅਵਾਰਡਜ਼ 2018
| ''ਦਿਲ ਮਾਂ ਕਾ ਦੀਆ'' ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਸਹਾਇਕ ਅਦਾਕਾਰਾ (ਮਹਿਲਾ) |{{Nom}}
|-
| ''ਦਿਲ ਮਾਂ ਕਾ ਦੀਆ'' ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਜੋੜਾ |{{Nom}}
|-
! 2020
| ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਅਵਾਰਡ
| ''ਦੋ ਬੋਲ'' ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਭਿਨੇਤਰੀ-ਆਲੋਚਕ|{{Nom}}
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://images.dawn.com/news/1184279|title=Nominations for the first ever Pakistan International Screen Awards are out|date=2019-12-24|website=Images|language=en|access-date=2019-12-29}}&lt;/ref&gt;
|-
! rowspan=&quot;5&quot; | 2021
| rowspan=&quot;3&quot; | ARY ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡਸ
| ''ਘਲਾਟੀ'' ਲਈ ਮਨਪਸੰਦ ਅਭਿਨੇਤਰੀ |{{Nom}}
|-
| ''ਗ਼਼ਲਤੀ'' ਲਈ ਬਹੂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਮਨਪਸੰਦ ਅਭਿਨੇਤਰੀ |{{Won}}
|-
| ''ਘਲਾਟੀ'' ਲਈ ਭਾਬੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਮਨਪਸੰਦ ਅਭਿਨੇਤਰੀ |{{Nom}}
|-
| ਲਕਸ ਸਟਾਈਲ ਅਵਾਰਡ
| ''ਕਸ਼ਫ'' ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਔਰਤ ਅਦਾਕਾਰਾ-ਆਲੋਚਕ| {{Nom}}	
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://images.dawn.com/news/1188259/lux-style-awards-announces-nominations-for-its-20th-edition|title=Lux Style Awards announces nominations for its 20th edition|last=Images Staff|date=26 August 2021|website=Images|access-date=27 August 2021}}&lt;/ref&gt;
|-
| ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਅਵਾਰਡ
| ''ਕਸ਼ਫ'' ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰਾ (ਜੂਰੀ) |{{Nom}}
|
|}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{IMDB name|nm10187637}}
* Hira Mani on Instagram
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1989]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰਾਚੀ ਦੀਆਂ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਿਲਾ ਹਫ਼ਤਾ 2022 ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਗਏ ਲੇਖ]]</text>
      <sha1>k8exn6zdgap4g06sssxx5jickakbi7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>16ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>141267</id>
    <revision>
      <id>750189</id>
      <parentid>720425</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:27:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80739" xml:space="preserve">{{Infobox legislature
| name              = ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ
| native_name       =
| coa_pic           =  
| coa_res           =  
| session_room      = 
| established       = 11 ਮਾਰਚ 2022
| preceded_by       = [[ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੰਦਰਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|15ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]
| house_type        = ਇੱਕ ਸਦਨੀ
| term_length       = 5 ਸਾਲ
| leader1_type      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਰਾਜਪਾਲ]]
| leader1           = '''[[ਬਨਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ]]'''
| party1            = 
| election1         = 31 ਅਗਸਤ 2021
| leader2_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ#ਸਪੀਕਰ|ਸਪੀਕਰ]]
| leader2           = '''[[ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ]]'''
| party2            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election2         = 21 ਮਾਰਚ 2022
| leader3_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ#ਉਪ ਸਪੀਕਰ|ਉਪ ਸਪੀਕਰ]]
| leader3           = '''[[ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ]]'''
| party3            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election3         = 30 ਜੂਨ 2022
| leader4_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਦਨ ਦੇ ਨੇਤਾ|ਹਾਊਸ ਦਾ ਨੇਤਾ]]&lt;br&gt;([[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]])
| leader4           = '''[[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]]'''
| party4            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election4         = 16 ਮਾਰਚ 2022
| leader5_type      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਸਦਨ ਦਾ ਉਪ ਨੇਤਾ]]&lt;br&gt;([[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ]])
| leader5           = '''[[ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ]]'''
| party5            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election5         = ਅਪਰੈਲ 2022
| leader6_type      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਵਿਧਾਇਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ]]
| leader6           = '''[[ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ]]'''
| party6            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election6         = 31 ਮਈ 2023
| leader7_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਨੇਤਾ]]
| leader7           = '''[[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]'''
| party7            = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]]
| election7         = 9 ਅਪਰੈਲ 2022
| leader8_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਉਪ ਨੇਤਾ]]
| leader8           = '''[[ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਚੱਬੇਵਾਲ]]'''
| party8            = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]]
| election8         = 9 ਅਪਰੈਲ 2022
| members           = '''117'''
| political_groups1 = &lt;!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --&gt;
'''[[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰ]] (92)''' 
*{{Color box|{{party color|Aam Aadmi Party}}|border=silver}} [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]] (92)
'''ਅਧਿਕਾਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ (16)'''
* {{Color box|{{party color|Indian National Congress}}|border=silver}} [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]] (16)
'''ਹੋਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ (7)'''
*{{Color box|{{party color|Shiromani Akali Dal}}|border=silver}} [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ|ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] (3)
*{{Color box|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|border=silver}} [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ|ਬੀਜੇਪੀ]] (2)
*{{Color box|{{party color|Independent (politician)}}|border=silver}} [[ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ|ਆਜ਼ਾਦ]] (2)&lt;ref name=&quot;Sandeep Jakhar suspended by INC&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/congress-mla-sandeep-jakhar-suspended-for-anti-party-activities-after-supporting-bjp-chief-uncle-statement-101692472746203.html|title=Congress suspends Abohar MLA Sandeep Jakhar for ‘anti-party’ activities|work=Hindustan Times|accessdate=20 August 2023}}&lt;/ref&gt;
*{{Color box|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|border=silver}} [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ|ਬੀਐੱਸਪੀ]] (1)
'''ਖ਼ਾਲੀ (1)'''
:{{Color box|{{Party color|Vacant}}}} ਖ਼ਾਲੀ (1)&lt;!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --&gt;
| structure1     = Punjab (India) Vidhan Sabha Parties 2022.svg
| structure1_res = 300px 
| voting_system1 = ਫਸਟ ਪਾਸਟ ਦ ਪੋਸਟ
| last_election1 = [[2022 ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ|20 ਫਰਵਰੀ 2022]]
| next_election1 = ਫਰਵਰੀ 2027 ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ
| meeting_place  = [[File:Palace of Assembly Chandigarh 2006.jpg|thumb|ਪੈਲੇਸ ਆਫ ਅਸੈਂਬਲੀ, [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]], [[ਭਾਰਤ]]]]
| website       = {{URL|https://punjabassembly.gov.in/|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ}}
| constitution  = [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ]]
}}

ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ '''ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ''' ਲਈ ਚੋਣ ਹੋਈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ 117 ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ 20 ਫਰਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਪੋਲਿੰਗ ਹੋਈ ਸੀ। ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;List Financialexpress&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.financialexpress.com/india-news/punjab-assembly-election-results-2022-check-full-list-of-winners-constituency-wise-complete-list-of-punjab-results-2022-bjp-congress-akali-dal-aap/2456066/|title=Punjab election 2022, Punjab election results 2022, Punjab election winners list, Punjab election 2022 full list of winners, Punjab election winning candidates, Punjab election 2022 winners, Punjab election 2022 winning candidates constituency wise|work=Financialexpress|access-date=10 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;2022 Winner list&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.news18.com/assembly-elections-2022/punjab/all-winners/|title=All Winners List of Punjab Assembly Election 2022 {{!}} Punjab Vidhan Sabha Elections|work=News18|access-date=10 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.hindustantimes.com/elections/punjab-assembly-election/punjab-election-result-2022-check-constituency-wise-leading-trailing-candidates-full-list-of-winners-aap-bhagwant-mann-congress-charanjit-singh-channi-bjp-akalis-election-news-today-101646877618898.html|title=Punjab election 2022 result constituency-wise: Check full list of winners|date=10 March 2022|work=Hindustan Times|access-date=10 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt; ਪੰਦਰਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨੂੰ 11 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ 10 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਐਲਾਨੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ।&lt;ref name=&quot;Dissolved 11 March 2022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.thestatesman.com/states/punjab-governor-dissolves-15th-punjab-assembly-1503051390.html|title=Punjab Governor dissolves 15th Punjab Assembly|date=11 March 2022|work=The Statesman|access-date=27 March 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;recommends dissolution 11 March 2022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.thestatesman.com/cities/chandigarh/punjab-cabinet-recommends-governor-dissolution-15th-punjab-assembly-1503051314.html|title=Punjab Cabinet recommends Governor for dissolution of 15th Punjab Assembly|date=11 March 2022|work=The Statesman|access-date=27 March 2022}}&lt;/ref&gt; ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ 92 ਮੈਂਬਰ ਖਜ਼ਾਨਾ ਬੈਂਚ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ 18 ਸੀਟਾਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ , ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ , ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ। 'ਆਪ' ਵਿਧਾਇਕ ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਸਪੀਕਰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। &lt;ref&gt;{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjab-cabinet-swearing-in-live-updates-bhagwant-mann-7826467/|title=Punjab Cabinet swearing-in Live Updates: From uprooting corruption to tackling drug addiction in Punjab — newly-inducted Ministers set targets|date=19 March 2022|work=The Indian Express|access-date=19 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;

ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ 16 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ । &lt;ref name=&quot;Cabinet NDTV 21 March 2022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/in-punjab-cabinet-bhagwant-mann-keeps-home-harpal-cheema-gets-finance-2834331|title=In Punjab Cabinet, Bhagwant Mann Keeps Home, Harpal Cheema Gets Finance|date=21 March 2022|work=NDTV.com|access-date=21 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220321120858/https://www.ndtv.com/india-news/in-punjab-cabinet-bhagwant-mann-keeps-home-harpal-cheema-gets-finance-2834331|archive-date=21 March 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ 16 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ । ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਪ੍ਰੋਟੇਮ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਿੱਝਰ ਨੇ 16ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਰੇ 117 ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਈ।  ਮਾਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਹੋਰ 10 ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ 19 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।

22 ਜੂਨ 2022 ਨੂੰ, ਸਪੀਕਰ ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜੋ ਉਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਬਹਿਸਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਿਫਰ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Zero Hour 23 June&quot;&gt;{{cite news |last1=Service |first1=Tribune News |title=All Zero Hour questions to be answered: Punjab Speaker Kultar Singh Sandhwan |url=https://www.tribuneindia.com/news/punjab/all-zero-hour-questions-to-be-answered-punjab-speaker-kultar-singh-sandhwan-406168 |access-date=23 June 2022 |work=Tribuneindia News Service |date=22 June 2022 |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਆਗੂ ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਿਰਲੇਖ
!ਨਾਮ
!ਪੋਰਟਰੇਟ
!ਤੋਂ
|-
! colspan=&quot;4&quot; |ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਪੋਸਟਾਂ
|-
|ਰਾਜਪਾਲ
|ਬਨਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ
|
|31 ਅਗਸਤ 2021
|-
|ਸਪੀਕਰ
|ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ 
|
|21 ਮਾਰਚ 2022
|-
|ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ
|ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 
|
|30 ਜੂਨ 2022
|-
|ਸਦਨ ਦੇ ਨੇਤਾ
&lt;small&gt;( ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ )&lt;/small&gt;
|ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ
|
|16 ਮਾਰਚ 2022
|-
|ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ
|ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ
|
|9 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022
|-
! colspan=&quot;4&quot; |ਸਿਆਸੀ ਪੋਸਟਾਂ
|-
|' ਆਪ ' ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਆਗੂ
|ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ
|
|16 ਮਾਰਚ 2022
|-
|ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਨੇਤਾ
|ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ
|
|9 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022
|-
|ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਆਗੂ ਸ
|ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਇਆਲੀ
|
|ਅਪ੍ਰੈਲ 2022
|}

== ਚੁਣੇ ਗਏ ਮੈਂਬਰ ==
ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS191.htm?st=S191|title=ਪਹਿਲੇ 10 ਹਲਕੇ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS192.htm|title=11-20 ਹਲਕੇ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS193.htm|title=੨੧-੩੦ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS194.htm|title=੩੧-੪੦ ਹਲਕੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS195.htm|title=੪੧-੫੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS196.htm|title=੫੧-੬੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS197.htm|title=੬੧-੭੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS198.htm|title=੭੧-੮੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS199.htm|title=੮੧-੯੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS1910.htm|title=੯੧-੧੦੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS1911.htm|title=੧੦੧-੧੧੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS1912.htm|title=੧੧੦-੧੧੭}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |ਲੜੀ ਨੰਬਰ
! colspan=&quot;2&quot; |ਚੋਣ ਹਲਕਾ
! colspan=&quot;3&quot; |ਜੇਤੂ ਉਮੀਦਵਾਰ
|-
!ਨੰਬਰ
!ਨਾਮ
!ਉਮੀਦਵਾਰ
! colspan=&quot;2&quot; |ਪਾਰਟੀ
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧
|1
|[[ਸੁਜਾਨਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸੁਜਾਨਪੁਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS191.htm?ac=1|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨਰੇਸ਼ ਪੁਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੨
|2
|[[ਭੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੋਆ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS192.htm?ac=2|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਲਾਲ ਚੰਦ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩
|3
|[[ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਠਾਨਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS193.htm?ac=3|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਰਮਾ]]
| bgcolor=&quot;{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੪
|4
|[[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS194.htm?ac=4|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬਰਿੰਦਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਪਾਹੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੫
|5
|[[ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦੀਨਾ ਨਗਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS195.htm?ac=5|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੬
|6
|[[ਕਾਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਦੀਆਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS196.htm?ac=6|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੭
|7
|[[ਬਟਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਟਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS197.htm?ac=7|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ|ਅਮਨਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ (ਸ਼ੈਰੀ ਕਲਸੀ)]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੮
|8
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS198.htm?ac=8|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਰਪਾਲ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯
|9
|[[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS199.htm?ac=9|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਤ੍ਰਿਪਤ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੧੦
|10
|[[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1910.htm?ac=10|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੧
|11
|[[ਅਜਨਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਜਨਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1911.htm?ac=11|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੨
|12
|[[ਰਾਜਾ ਸਾਂਸੀ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਜਾ ਸਾਂਸੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1912.htm?ac=12|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੧੩
|13
|[[ਮਜੀਠਾ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮਜੀਠਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1913.htm?ac=13|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਗਨੀਵ ਕੌਰ ਮਜੀਠੀਆ]]
| bgcolor=&quot;#0018A8&quot; |
|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|-
!੧੪
|14
|[[ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜੰਡਿਆਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1914.htm?ac=14|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਈ.ਟੀ.ਓ.]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੫
|15
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਉੱਤਰੀ) ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਉੱਤਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1915.htm?ac=15|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁੰਵਰ ਵਿਜੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੬
|16
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਪੱਛਮੀ) ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੱਛਮੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1916.htm?ac=16|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੭
|17
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕੇਂਦਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1917.htm?ac=17|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਜੈ ਗੁਪਤਾ|ਅਜੇ ਗੁਪਤਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੮
|18
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1918.htm?ac=18|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜੀਵਨ ਜੋਤ ਕੌਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੯
|19
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1919.htm?ac=19|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਜਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੦
|20
|[[ਅਟਾਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਟਾਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1920.htm?ac=20|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੧
|25
|[[ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1925.htm?ac=25|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਟੌਂਗ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੨੨
|21
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਤਰਨ ਤਾਰਨ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1921.htm?ac=21|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹਲ|ਡਾ. ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੩
|22
|[[ਖੇਮ ਕਰਨ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਖੇਮ ਕਰਨ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1922.htm?ac=22|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਧੁੰਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੪
|23
|[[ਪੱਟੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪੱਟੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1923.htm?ac=23|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਲਾਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੫
|24
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1924.htm?ac=24|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲਾਲਪੁਰਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੨੬
|26
|[[ਭੁਲੱਥ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੋਲੱਥ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1926.htm?ac=26|title=ਭੋਲੱਥ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੨੭
|27
|[[ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਪੂਰਥਲਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1927.htm?ac=27|title=ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਾਣਾ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੨੮
|28
|[[ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1928.htm?ac=28|title=ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਾਣਾ ਇੰਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;#EDEAE0&quot; |
|[[ਅਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ|ਅਜ਼ਾਦ]]
|-
!੨੯
|29
|[[ਫਗਵਾੜਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਗਵਾੜਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1929.htm?ac=29|title=ਫਗਵਾੜਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੩੦
|30
|[[ਫਿਲੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਿਲੌਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1930.htm?ac=30|title=ਫਿਲੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੌਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਵਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੌਧਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੧
|31
|[[ਨਕੋਦਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਨਕੋਦਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1931.htm?ac=31|title=ਨਕੋਦਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੨
|32
|[[ਸ਼ਾਹਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼ਾਹਕੋਟ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1932.htm?ac=32|title=ਸ਼ਾਹਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਲਾਡੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੩
|33
|[[ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਰਤਾਰਪੁਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1933.htm?ac=33|title=ਸ਼੍ਰੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੪
|34
|[[ਜਲੰਧਰ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਪੱਛਮੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1934.htm?ac=34|title=ਜਲੰਧਰ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸ਼ੀਤਲ ਅੰਗੂਰਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੫
|35
|[[ਜਲੰਧਰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਕੇਂਦਰੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1935.htm?ac=35|title=ਜਲੰਧਰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਮਨ ਅਰੋੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੬
|36
|[[ਜਲੰਧਰ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਉੱਤਰੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1936.htm?ac=36|title=ਜਲੰਧਰ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੂਨੀਅਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੭
|37
|[[ਜਲੰਧਰ ਕੈਂਟ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਕੈਂਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1937.htm?ac=37|title=ਜਲੰਧਰ ਕੈਂਟ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ ਪੋਵਾਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੮
|38
|[[ਆਦਮਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਆਦਮਪੁਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1938.htm?ac=38|title=ਆਦਮਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁੱਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੋਟਲੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੩੯
|39
|[[ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮੁਕੇਰੀਆਂ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1939.htm?ac=39|title=ਮੁਕੇਰੀਆਂ}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜੰਗੀ ਲਾਲ ਮਹਾਜਨ]]
| bgcolor=&quot;{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੦
|40
|[[ਦਸੂਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਸੂਆ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1940.htm?ac=40|title=ਦਸੂਹਾ}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕਰਮਬੀਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੧
|41
|[[ਉੜਮੁੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਉਰਮਾਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1941.htm?ac=41|title=ਉੜਮੁੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਗਿੱਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੨
|42
|[[ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਾਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਾਸੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1942.htm?ac=42|title=ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਾਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਰਵਜੋਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੩
|43
|[[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]]  &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1943.htm?ac=43|title=ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ੰਕਰ ਜਿੰਪਾ|ਬ੍ਰਮ ਸ਼ੰਕਰ (ਜਿੰਪਾ)]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੪
|44
|[[ਚੱਬੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਚੱਬੇਵਾਲ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1944.htm?ac=44|title=ਚੱਬੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੪੫
|45
|[[ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1945.htm?ac=45|title=ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |[[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
|-
!੪੬
|46
|[[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1946.htm?ac=46|title=ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਸੁੱਖੀ ਡਾ.]]
| bgcolor=&quot;#0018A8&quot; |
|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|-
!੪੭
|47
|[[ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1947.htm?ac=47|title=ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਨਛੱਤਰ ਪਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}&quot; |
|[[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੮
|48
|[[ਬਲਾਚੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਲਾਚੌਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1948.htm?ac=48|title=ਬਲਾਚੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੰਤੋਸ਼ ਕੁਮਾਰੀ ਕਟਾਰੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੪੯
|49
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1949.htm?ac=49|title=ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੦
|50
|[[ਰੂਪਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰੂਪਨਗਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1950.htm?ac=50|title=ਰੂਪਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਦਿਨੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਚੱਢਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੧
|51
|[[ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1951.htm?ac=51|title=ਸ਼੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਮੋਹਾਲੀ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੫੨
|52
|[[ਖਰੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਖਰੜ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1952.htm?ac=52|title=ਖਰੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਨਮੋਲ ਗਗਨ ਮਾਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੩
|53
|[[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1953.htm?ac=53|title=ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੪
|112
|[[ਡੇਰਾ ਬਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਡੇਰਾ ਬੱਸੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS19112.htm?ac=112|title=ਡੇਰਾ ਬੱਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੫੫
|54
|[[ਬਸੀ ਪਠਾਣਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੱਸੀ ਪਠਾਣਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1954.htm?ac=54|title=ਬੱਸੀ ਪਠਾਣਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੬
|55
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1955.htm?ac=55|title=ਸ਼੍ਰੀ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਲਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਰਾਏ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੭
|56
|[[ਅਮਲੋਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਮਲੋਹ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1956.htm?ac=56|title=ਅਮਲੋਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ  'ਗੈਰੀ' ਬੜਿੰਗ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੫੮
|57
|[[ਖੰਨਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਖੰਨਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1957.htm?ac=57|title=ਖੰਨਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਪੰਜਾਬ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਤਰੁਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸੌਂਦ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੯
|58
|[[ਸਮਰਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਮਰਾਲਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1958.htm?ac=58|title=ਸਮਰਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਪੁਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੦
|59
|[[ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਾਹਨੇਵਾਲ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1959.htm?ac=59|title=ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁੰਡੀਆਂ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੧
|60
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1960.htm?ac=60|title=ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਪੰਜਾਬ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ|ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ 'ਭੋਲਾ' ਗਰੇਵਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੨
|61
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1961.htm?ac=61|title=ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਰਜਿੰਦਰ ਪਾਲ ਕੌਰ ਛੀਨਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੩
|62
|[[ਆਤਮ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਆਤਮ ਨਗਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1962.htm?ac=62|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੪
|63
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਕੇਂਦਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1963.htm?ac=63|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਅਸ਼ੋਕ 'ਪੱਪੀ' ਪ੍ਰਾਸ਼ਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੫
|64
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1964.htm?ac=64|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਗੋਗੀ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੬
|65
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1965.htm?ac=65|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਦਨ ਲਾਲ ਬੱਗਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੭
|66
|[[ਗਿੱਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਿੱਲ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1966.htm?ac=66|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਸੰਗੋਵਾਲ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੮
|67
|[[ਪਾਇਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਾਇਲ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1967.htm?ac=67|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਾਨਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਿਆਸਪੁਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੯
|68
|[[ਦਾਖਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਾਖਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1968.htm?ac=68|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਯਾਲੀ
| bgcolor=&quot;#0018A8&quot; |
|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|-
!੭੦
|69
|[[ਰਾਏਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਏਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1969.htm?ac=69|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਾਕਮ ਸਿੰਘ ਠੇਕੇਦਾਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੧
|70
|[[ਜਗਰਾਉਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਗਰਾਉਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1970.htm?ac=70|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਣੂਕੇ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਗਾ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੭੨
|71
|[[ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1971.htm?ac=71|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿਲਾਸਪੁਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੩
|72
|[[ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1972.htm?ac=72|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੁਖਾਨੰਦ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੪
|73
|[[ਮੋਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮੋਗਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1973.htm?ac=73|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਅਰੋੜਾ|ਡਾ. ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਅਰੋੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੫
|74
|[[ਧਰਮਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਧਰਮਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1974.htm?ac=74|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲਾਡੀ ਧੌਂਸ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੭੬
|75
|[[ਜ਼ੀਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜ਼ੀਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1975.htm?ac=75|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨਰੇਸ਼ ਕਟਾਰੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੭
|76
|[[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1976.htm?ac=76|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਰਣਵੀਰ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੮
|77
|[[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਿਹਾਤੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਿਹਾਤੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1977.htm?ac=77|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਜਨੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦਹੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੯
|78
|[[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1978.htm?ac=78|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਸਰਾਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ  ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੮੦
|79
|[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1979.htm?ac=79|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਗਦੀਪ ਕੰਬੋਜ ਗੋਲਡੀ|ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ 'ਗੋਲਡੀ']]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੧
|80
|[[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1980.htm?ac=80|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਨਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਾਵਨਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੨
|81
|[[ਅਬੋਹਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਬੋਹਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1981.htm?ac=81|title=ਅਬੋਹਰ ਵਿਧਾਨ ਚੌਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜੇ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਸੰਦੀਪ ਜਾਖੜ
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੯੩
|82
|[[ਬੱਲੂਆਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੱਲੂਆਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1982.htm?ac=82|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁਸਾਫਿਰ|ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗੋਲਡੀ ਮੁਸਾਫਿਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੮੪
|83
|[[ਲੰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਲੰਬੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1983.htm?ac=83|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਖੂਡੀਆਂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੫
|84
|[[ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1984.htm?ac=84|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਵੜਿੰਗ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੮੬
|85
|[[ਮਲੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਲੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1985.htm?ac=85|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਡਾ. ਬਲਜੀਤ ਕੌਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੮੭
|86
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮੁਕਤਸਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1986.htm?ac=86|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਾਕਾ ਬਰਾੜ|ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ 'ਕਾਕਾ' ਬਰਾੜ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੮੮
|87
|[[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=87|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੮੯
|88
|[[ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਕੋਟਕਪੂਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=88|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੦
|89
|[[ਜੈਤੋ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)|ਜੈਤੋ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=89|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੯੧
|90
|[[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=90|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੨
|91
|[[ਭੁੱਚੋ ਮੰਡੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੁੱਚੋ ਮੰਡੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=91|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਮਾਸਟਰ ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੩
|92
|[[ਬਠਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਠਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=92|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੪
|93
|[[ਬਠਿੰਡਾ ਦਿਹਾਤੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਠਿੰਡਾ ਦਿਹਾਤੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=93|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਿਤ ਰਤਨ|ਅਮਿਤ ਰਾਠਾਂ ਕੋਟਫੱਤਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੫
|94
|[[ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=94|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਪ੍ਰੋ. ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੬
|95
|[[ਮੌੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮੌੜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=95|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਸੁਖਵੀਰ ਮਾਈਸਰ ਖਾਨਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੯੭
|96
|[[ਮਾਨਸਾ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮਾਨਸਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=96|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ|ਡਾ. ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੮
|97
|[[ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=97|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਣਾਵਾਲੀ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੯
|98
|[[ਬੁਢਲਾਡਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੁਢਲਾਡਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=98|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬੁੱਧ ਰਾਮ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੦੦
|99
|[[ਲਹਿਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਲਹਿਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=99|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਬਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੧
|100
|[[ਦਿੜ੍ਹਬਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਿੜ੍ਹਬਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=100|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੨
|101
|[[ਸੁਨਾਮ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸੁਨਾਮ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=101|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨ ਅਰੋੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੩
|107
|[[ਧੂਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਧੂਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=107|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੪
|108
|[[ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=108|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭਰਾਜ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਬਰਨਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਬਰਨਾਲਾ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੧੦੫
|102
|[[ਭਦੌੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭਦੌੜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=102|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਉਗੋਕੇ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੬
|103
|[[ਬਰਨਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਰਨਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=103|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਮੀਤ ਹੇਅਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੭
|104
|[[ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=104|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਡੋਰੀ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੦੮
|105
|[[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=105|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਡਾ. ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਮਿਲ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੯
|106
|[[ਅਮਰਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਮਰਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=106|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਗੱਜਣ ਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੧੦
|109
|[[ਨਾਭਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਨਾਭਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=109|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੇਵ ਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੧
|110
|[[ਪਟਿਆਲਾ ਦੇਹਾਤੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਟਿਆਲਾ ਦਿਹਾਤੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=110|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਡਾ. ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੨
|111
|[[ਰਾਜਪੁਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਜਪੁਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=111|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨੀਨਾ ਮਿੱਤਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੩
|113
|[[ਘਨੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਘਨੌਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=113|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਗੁਰਲਾਲ ਘਨੌਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੪
|114
|[[ਸਨੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਨੌਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=114|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਪਠਾਨਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੫
|115
|[[ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=115|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕੋਹਲੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੬
|116
|[[ਸਮਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਮਾਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=116|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਚੇਤਨ ਸਿੰਘ ਜੌੜੇ ਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੭
|117
|[[ਸ਼ੁਤਰਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼ੁਤਰਾਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=117|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜ਼ੀਗਰ|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜੀਗਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|}
ਸਰੋਤ: [http://eciresults.nic.in ਭਾਰਤੀ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141218160549/http://eciresults.nic.in/ |date=2014-12-18 }}

==ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਲੋਟਸ==
ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ, ਨੇ ਭਾਜਪਾ 'ਤੇ ' ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਲੋਟਸ ' ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ 'ਆਪ' ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 1375 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, &quot;ਸਾਡੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ 'ਆਪ' ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਈ 25 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ: &quot;ਬੜੇ ਬਾਊ ਜੀ ਸੇ ਮਿਲਵਾਂਗੇ।&quot; ਵੱਡੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 75 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ।''

‘ਆਪ’ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ‘ਭਰੋਸੇ ਦਾ ਮਤਾ’ ਲਿਆਉਣ ਲਈ 22 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ। ਰਾਜਪਾਲ ਬਨਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 'ਆਪ' ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜਪਾਲ 22 ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ 'ਚ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਲੋਟਸ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਧਾਨਕ ਕੰਮਕਾਜ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। [8] ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ, ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। [9]ਮਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ &quot;ਵਿਧਾਨ ਮੰਡਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਕਾਰ/ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਇੱਕ ਰਸਮੀਤਾ ਹੈ। 75 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ/ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਧਾਨਕ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛੀ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਬੀਏਸੀ (ਹਾਊਸ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਪੀਕਰ। ਅਗਲੀ ਸਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹੇਗੀ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।&quot; 25 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਪੁਰੋਹਿਤ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ।

== ਕਮੇਟੀਆਂ ==
2022-2023 ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਕਮੇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ। 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ਕਮੇਟੀ 
!ਚੇਅਰਪਰਸਨ
! colspan=&quot;2&quot; |ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਸੰਗਠਨ
|-
|ਪਬਲਿਕ ਅਕਾਉਂਟਸ 'ਤੇ ਕਮੇਟੀ
|ਸੁਖਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀਆ
|
|ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
|-
|ਅਨੁਮਾਨ ਕਮੇਟੀ
|ਅਮਨ ਅਰੋੜਾ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਪਬਲਿਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਬੁੱਧ ਰਾਮ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ, ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਪੱਛੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿਲਾਸਪੁਰ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਡੋਰੀ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਸਰਕਾਰੀ ਭਰੋਸੇ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਕੁੰਵਰ ਵਿਜੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁੱਡੀਆਂ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਅਧੀਨ ਵਿਧਾਨ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਬਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ ਵਕੀਲ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਟੇਬਲ ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ 'ਤੇ ਰੱਖੇ/ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਜਗਦੀਪ ਕੰਬੋਜ ਗੋਲਡੀ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|[[ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਕਮੇਟੀ|ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਕਮੇਟੀ]]
|ਮੁਹੰਮਦ ਜਮੀਲ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਹਾਊਸ ਕਮੇਟੀ
|ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
&lt;small&gt;ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ (ਐਕਸ-ਆਫੀਸ਼ੀਓ ਚੇਅਰਪਰਸਨ)&lt;/small&gt;
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਪ੍ਰੈਸ ਗੈਲਰੀ ਕਮੇਟੀ
|ਨਰੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ
|
|ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ
|-
|ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਸਰਵਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਣੂੰਕੇ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਣਾਂਵਾਲੀ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
* [[2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]]
* [[2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰ ਪ੍ਰੋਫਾਇਲ]]
* [[2022 ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਸਭਾ ਚੌਣਾਂ]]
* [[2022 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]</text>
      <sha1>cezjcvof9p27utnh0dvxkgbdiu3je9r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750190</id>
      <parentid>750189</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:31:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:2022-2027 ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80854" xml:space="preserve">{{Infobox legislature
| name              = ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ
| native_name       =
| coa_pic           =  
| coa_res           =  
| session_room      = 
| established       = 11 ਮਾਰਚ 2022
| preceded_by       = [[ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੰਦਰਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|15ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]
| house_type        = ਇੱਕ ਸਦਨੀ
| term_length       = 5 ਸਾਲ
| leader1_type      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਰਾਜਪਾਲ]]
| leader1           = '''[[ਬਨਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ]]'''
| party1            = 
| election1         = 31 ਅਗਸਤ 2021
| leader2_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ#ਸਪੀਕਰ|ਸਪੀਕਰ]]
| leader2           = '''[[ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ]]'''
| party2            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election2         = 21 ਮਾਰਚ 2022
| leader3_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ#ਉਪ ਸਪੀਕਰ|ਉਪ ਸਪੀਕਰ]]
| leader3           = '''[[ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ]]'''
| party3            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election3         = 30 ਜੂਨ 2022
| leader4_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਦਨ ਦੇ ਨੇਤਾ|ਹਾਊਸ ਦਾ ਨੇਤਾ]]&lt;br&gt;([[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]])
| leader4           = '''[[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]]'''
| party4            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election4         = 16 ਮਾਰਚ 2022
| leader5_type      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਸਦਨ ਦਾ ਉਪ ਨੇਤਾ]]&lt;br&gt;([[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ]])
| leader5           = '''[[ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ]]'''
| party5            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election5         = ਅਪਰੈਲ 2022
| leader6_type      = [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਵਿਧਾਇਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ]]
| leader6           = '''[[ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ]]'''
| party6            = [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]]
| election6         = 31 ਮਈ 2023
| leader7_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਨੇਤਾ]]
| leader7           = '''[[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]'''
| party7            = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]]
| election7         = 9 ਅਪਰੈਲ 2022
| leader8_type      = [[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਉਪ ਨੇਤਾ]]
| leader8           = '''[[ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਚੱਬੇਵਾਲ]]'''
| party8            = [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]]
| election8         = 9 ਅਪਰੈਲ 2022
| members           = '''117'''
| political_groups1 = &lt;!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --&gt;
'''[[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ|ਸਰਕਾਰ]] (92)''' 
*{{Color box|{{party color|Aam Aadmi Party}}|border=silver}} [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ|ਆਪ]] (92)
'''ਅਧਿਕਾਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ (16)'''
* {{Color box|{{party color|Indian National Congress}}|border=silver}} [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ]] (16)
'''ਹੋਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ (7)'''
*{{Color box|{{party color|Shiromani Akali Dal}}|border=silver}} [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ|ਅਕਾਲੀ ਦਲ]] (3)
*{{Color box|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|border=silver}} [[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ|ਬੀਜੇਪੀ]] (2)
*{{Color box|{{party color|Independent (politician)}}|border=silver}} [[ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ|ਆਜ਼ਾਦ]] (2)&lt;ref name=&quot;Sandeep Jakhar suspended by INC&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/congress-mla-sandeep-jakhar-suspended-for-anti-party-activities-after-supporting-bjp-chief-uncle-statement-101692472746203.html|title=Congress suspends Abohar MLA Sandeep Jakhar for ‘anti-party’ activities|work=Hindustan Times|accessdate=20 August 2023}}&lt;/ref&gt;
*{{Color box|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|border=silver}} [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ|ਬੀਐੱਸਪੀ]] (1)
'''ਖ਼ਾਲੀ (1)'''
:{{Color box|{{Party color|Vacant}}}} ਖ਼ਾਲੀ (1)&lt;!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --&gt;
| structure1     = Punjab (India) Vidhan Sabha Parties 2022.svg
| structure1_res = 300px 
| voting_system1 = ਫਸਟ ਪਾਸਟ ਦ ਪੋਸਟ
| last_election1 = [[2022 ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ|20 ਫਰਵਰੀ 2022]]
| next_election1 = ਫਰਵਰੀ 2027 ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ
| meeting_place  = [[File:Palace of Assembly Chandigarh 2006.jpg|thumb|ਪੈਲੇਸ ਆਫ ਅਸੈਂਬਲੀ, [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]], [[ਭਾਰਤ]]]]
| website       = {{URL|https://punjabassembly.gov.in/|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ}}
| constitution  = [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ]]
}}

ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ]] ਵਿੱਚ '''ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ''' ਲਈ ਚੋਣ ਹੋਈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ 117 ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ 20 ਫਰਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਪੋਲਿੰਗ ਹੋਈ ਸੀ। ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;List Financialexpress&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.financialexpress.com/india-news/punjab-assembly-election-results-2022-check-full-list-of-winners-constituency-wise-complete-list-of-punjab-results-2022-bjp-congress-akali-dal-aap/2456066/|title=Punjab election 2022, Punjab election results 2022, Punjab election winners list, Punjab election 2022 full list of winners, Punjab election winning candidates, Punjab election 2022 winners, Punjab election 2022 winning candidates constituency wise|work=Financialexpress|access-date=10 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;2022 Winner list&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.news18.com/assembly-elections-2022/punjab/all-winners/|title=All Winners List of Punjab Assembly Election 2022 {{!}} Punjab Vidhan Sabha Elections|work=News18|access-date=10 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.hindustantimes.com/elections/punjab-assembly-election/punjab-election-result-2022-check-constituency-wise-leading-trailing-candidates-full-list-of-winners-aap-bhagwant-mann-congress-charanjit-singh-channi-bjp-akalis-election-news-today-101646877618898.html|title=Punjab election 2022 result constituency-wise: Check full list of winners|date=10 March 2022|work=Hindustan Times|access-date=10 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt; ਪੰਦਰਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨੂੰ 11 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ 10 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਐਲਾਨੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ।&lt;ref name=&quot;Dissolved 11 March 2022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.thestatesman.com/states/punjab-governor-dissolves-15th-punjab-assembly-1503051390.html|title=Punjab Governor dissolves 15th Punjab Assembly|date=11 March 2022|work=The Statesman|access-date=27 March 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;recommends dissolution 11 March 2022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.thestatesman.com/cities/chandigarh/punjab-cabinet-recommends-governor-dissolution-15th-punjab-assembly-1503051314.html|title=Punjab Cabinet recommends Governor for dissolution of 15th Punjab Assembly|date=11 March 2022|work=The Statesman|access-date=27 March 2022}}&lt;/ref&gt; ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ 92 ਮੈਂਬਰ ਖਜ਼ਾਨਾ ਬੈਂਚ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ 18 ਸੀਟਾਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ , ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ , ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਹਨ। 'ਆਪ' ਵਿਧਾਇਕ ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਸਪੀਕਰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। &lt;ref&gt;{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjab-cabinet-swearing-in-live-updates-bhagwant-mann-7826467/|title=Punjab Cabinet swearing-in Live Updates: From uprooting corruption to tackling drug addiction in Punjab — newly-inducted Ministers set targets|date=19 March 2022|work=The Indian Express|access-date=19 March 2022|language=en}}&lt;/ref&gt;

ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ 16 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ । &lt;ref name=&quot;Cabinet NDTV 21 March 2022&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/in-punjab-cabinet-bhagwant-mann-keeps-home-harpal-cheema-gets-finance-2834331|title=In Punjab Cabinet, Bhagwant Mann Keeps Home, Harpal Cheema Gets Finance|date=21 March 2022|work=NDTV.com|access-date=21 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220321120858/https://www.ndtv.com/india-news/in-punjab-cabinet-bhagwant-mann-keeps-home-harpal-cheema-gets-finance-2834331|archive-date=21 March 2022|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ 16 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ । ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਪ੍ਰੋਟੇਮ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਨਿੱਝਰ ਨੇ 16ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਰੇ 117 ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਈ।  ਮਾਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਹੋਰ 10 ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ 19 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।

22 ਜੂਨ 2022 ਨੂੰ, ਸਪੀਕਰ ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜੋ ਉਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਬਹਿਸਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਿਫਰ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Zero Hour 23 June&quot;&gt;{{cite news |last1=Service |first1=Tribune News |title=All Zero Hour questions to be answered: Punjab Speaker Kultar Singh Sandhwan |url=https://www.tribuneindia.com/news/punjab/all-zero-hour-questions-to-be-answered-punjab-speaker-kultar-singh-sandhwan-406168 |access-date=23 June 2022 |work=Tribuneindia News Service |date=22 June 2022 |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਆਗੂ ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਿਰਲੇਖ
!ਨਾਮ
!ਪੋਰਟਰੇਟ
!ਤੋਂ
|-
! colspan=&quot;4&quot; |ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਪੋਸਟਾਂ
|-
|ਰਾਜਪਾਲ
|ਬਨਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ
|
|31 ਅਗਸਤ 2021
|-
|ਸਪੀਕਰ
|ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ 
|
|21 ਮਾਰਚ 2022
|-
|ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ
|ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ 
|
|30 ਜੂਨ 2022
|-
|ਸਦਨ ਦੇ ਨੇਤਾ
&lt;small&gt;( ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ )&lt;/small&gt;
|ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ
|
|16 ਮਾਰਚ 2022
|-
|ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ
|ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ
|
|9 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022
|-
! colspan=&quot;4&quot; |ਸਿਆਸੀ ਪੋਸਟਾਂ
|-
|' ਆਪ ' ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਆਗੂ
|ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ
|
|16 ਮਾਰਚ 2022
|-
|ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਨੇਤਾ
|ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ
|
|9 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022
|-
|ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਆਗੂ ਸ
|ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਇਆਲੀ
|
|ਅਪ੍ਰੈਲ 2022
|}

== ਚੁਣੇ ਗਏ ਮੈਂਬਰ ==
ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS191.htm?st=S191|title=ਪਹਿਲੇ 10 ਹਲਕੇ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS192.htm|title=11-20 ਹਲਕੇ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS193.htm|title=੨੧-੩੦ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS194.htm|title=੩੧-੪੦ ਹਲਕੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS195.htm|title=੪੧-੫੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS196.htm|title=੫੧-੬੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS197.htm|title=੬੧-੭੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS198.htm|title=੭੧-੮੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS199.htm|title=੮੧-੯੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS1910.htm|title=੯੧-੧੦੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS1911.htm|title=੧੦੧-੧੧੦}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/statewiseS1912.htm|title=੧੧੦-੧੧੭}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |ਲੜੀ ਨੰਬਰ
! colspan=&quot;2&quot; |ਚੋਣ ਹਲਕਾ
! colspan=&quot;3&quot; |ਜੇਤੂ ਉਮੀਦਵਾਰ
|-
!ਨੰਬਰ
!ਨਾਮ
!ਉਮੀਦਵਾਰ
! colspan=&quot;2&quot; |ਪਾਰਟੀ
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧
|1
|[[ਸੁਜਾਨਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸੁਜਾਨਪੁਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS191.htm?ac=1|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨਰੇਸ਼ ਪੁਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੨
|2
|[[ਭੋਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੋਆ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS192.htm?ac=2|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਲਾਲ ਚੰਦ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩
|3
|[[ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਠਾਨਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS193.htm?ac=3|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਰਮਾ]]
| bgcolor=&quot;{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੪
|4
|[[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS194.htm?ac=4|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬਰਿੰਦਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਪਾਹੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੫
|5
|[[ਦੀਨਾ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦੀਨਾ ਨਗਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS195.htm?ac=5|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੬
|6
|[[ਕਾਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਦੀਆਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS196.htm?ac=6|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੭
|7
|[[ਬਟਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਟਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS197.htm?ac=7|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ|ਅਮਨਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ (ਸ਼ੈਰੀ ਕਲਸੀ)]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੮
|8
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS198.htm?ac=8|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਰਪਾਲ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯
|9
|[[ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS199.htm?ac=9|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਤ੍ਰਿਪਤ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੧੦
|10
|[[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1910.htm?ac=10|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੧
|11
|[[ਅਜਨਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਜਨਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1911.htm?ac=11|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੨
|12
|[[ਰਾਜਾ ਸਾਂਸੀ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਜਾ ਸਾਂਸੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1912.htm?ac=12|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੧੩
|13
|[[ਮਜੀਠਾ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮਜੀਠਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1913.htm?ac=13|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਗਨੀਵ ਕੌਰ ਮਜੀਠੀਆ]]
| bgcolor=&quot;#0018A8&quot; |
|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|-
!੧੪
|14
|[[ਜੰਡਿਆਲਾ ਗੁਰੂ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜੰਡਿਆਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1914.htm?ac=14|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਈ.ਟੀ.ਓ.]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੫
|15
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਉੱਤਰੀ) ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਉੱਤਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1915.htm?ac=15|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁੰਵਰ ਵਿਜੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੬
|16
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਪੱਛਮੀ) ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੱਛਮੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1916.htm?ac=16|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੭
|17
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕੇਂਦਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1917.htm?ac=17|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਜੈ ਗੁਪਤਾ|ਅਜੇ ਗੁਪਤਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੮
|18
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੂਰਬੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1918.htm?ac=18|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜੀਵਨ ਜੋਤ ਕੌਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੯
|19
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1919.htm?ac=19|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਜਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੦
|20
|[[ਅਟਾਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਟਾਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1920.htm?ac=20|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੧
|25
|[[ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1925.htm?ac=25|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਟੌਂਗ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੨੨
|21
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਤਰਨ ਤਾਰਨ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1921.htm?ac=21|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹਲ|ਡਾ. ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ ਸੋਹਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੩
|22
|[[ਖੇਮ ਕਰਨ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਖੇਮ ਕਰਨ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1922.htm?ac=22|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਧੁੰਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੪
|23
|[[ਪੱਟੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪੱਟੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1923.htm?ac=23|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਲਾਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੨੫
|24
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1924.htm?ac=24|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-12}}&lt;/ref&gt;
|[[ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲਾਲਪੁਰਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੨੬
|26
|[[ਭੁਲੱਥ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੋਲੱਥ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1926.htm?ac=26|title=ਭੋਲੱਥ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੨੭
|27
|[[ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਪੂਰਥਲਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1927.htm?ac=27|title=ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਾਣਾ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੨੮
|28
|[[ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1928.htm?ac=28|title=ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਾਣਾ ਇੰਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;#EDEAE0&quot; |
|[[ਅਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ|ਅਜ਼ਾਦ]]
|-
!੨੯
|29
|[[ਫਗਵਾੜਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਗਵਾੜਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1929.htm?ac=29|title=ਫਗਵਾੜਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੩੦
|30
|[[ਫਿਲੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਿਲੌਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1930.htm?ac=30|title=ਫਿਲੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੌਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਵਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੌਧਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੧
|31
|[[ਨਕੋਦਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਨਕੋਦਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1931.htm?ac=31|title=ਨਕੋਦਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੨
|32
|[[ਸ਼ਾਹਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼ਾਹਕੋਟ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1932.htm?ac=32|title=ਸ਼ਾਹਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਲਾਡੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੩
|33
|[[ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਰਤਾਰਪੁਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1933.htm?ac=33|title=ਸ਼੍ਰੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੪
|34
|[[ਜਲੰਧਰ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਪੱਛਮੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1934.htm?ac=34|title=ਜਲੰਧਰ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸ਼ੀਤਲ ਅੰਗੂਰਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੫
|35
|[[ਜਲੰਧਰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਕੇਂਦਰੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1935.htm?ac=35|title=ਜਲੰਧਰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਮਨ ਅਰੋੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੩੬
|36
|[[ਜਲੰਧਰ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਉੱਤਰੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1936.htm?ac=36|title=ਜਲੰਧਰ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੂਨੀਅਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੭
|37
|[[ਜਲੰਧਰ ਕੈਂਟ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲੰਧਰ ਕੈਂਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1937.htm?ac=37|title=ਜਲੰਧਰ ਕੈਂਟ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ ਪੋਵਾਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੩੮
|38
|[[ਆਦਮਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਆਦਮਪੁਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1938.htm?ac=38|title=ਆਦਮਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁੱਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੋਟਲੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੩੯
|39
|[[ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮੁਕੇਰੀਆਂ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1939.htm?ac=39|title=ਮੁਕੇਰੀਆਂ}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜੰਗੀ ਲਾਲ ਮਹਾਜਨ]]
| bgcolor=&quot;{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੦
|40
|[[ਦਸੂਆ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਸੂਆ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1940.htm?ac=40|title=ਦਸੂਹਾ}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕਰਮਬੀਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੧
|41
|[[ਉੜਮੁੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਉਰਮਾਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1941.htm?ac=41|title=ਉੜਮੁੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਗਿੱਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੨
|42
|[[ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਾਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਾਸੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1942.htm?ac=42|title=ਸ਼ਾਮ ਚੌਰਾਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਰਵਜੋਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੩
|43
|[[ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ]]  &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1943.htm?ac=43|title=ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ੰਕਰ ਜਿੰਪਾ|ਬ੍ਰਮ ਸ਼ੰਕਰ (ਜਿੰਪਾ)]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੪
|44
|[[ਚੱਬੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਚੱਬੇਵਾਲ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1944.htm?ac=44|title=ਚੱਬੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੪੫
|45
|[[ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1945.htm?ac=45|title=ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |[[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
|-
!੪੬
|46
|[[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1946.htm?ac=46|title=ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਸੁੱਖੀ ਡਾ.]]
| bgcolor=&quot;#0018A8&quot; |
|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|-
!੪੭
|47
|[[ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1947.htm?ac=47|title=ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਡਾ. ਨਛੱਤਰ ਪਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}&quot; |
|[[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੮
|48
|[[ਬਲਾਚੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਲਾਚੌਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1948.htm?ac=48|title=ਬਲਾਚੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸੰਤੋਸ਼ ਕੁਮਾਰੀ ਕਟਾਰੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੪੯
|49
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1949.htm?ac=49|title=ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੦
|50
|[[ਰੂਪਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰੂਪਨਗਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1950.htm?ac=50|title=ਰੂਪਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਦਿਨੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਚੱਢਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੧
|51
|[[ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1951.htm?ac=51|title=ਸ਼੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮੋਹਾਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਮੋਹਾਲੀ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੫੨
|52
|[[ਖਰੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਖਰੜ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1952.htm?ac=52|title=ਖਰੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਨਮੋਲ ਗਗਨ ਮਾਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੩
|53
|[[ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1953.htm?ac=53|title=ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੪
|112
|[[ਡੇਰਾ ਬਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਡੇਰਾ ਬੱਸੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS19112.htm?ac=112|title=ਡੇਰਾ ਬੱਸੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੫੫
|54
|[[ਬਸੀ ਪਠਾਣਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੱਸੀ ਪਠਾਣਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1954.htm?ac=54|title=ਬੱਸੀ ਪਠਾਣਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੬
|55
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1955.htm?ac=55|title=ਸ਼੍ਰੀ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਲਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਰਾਏ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੭
|56
|[[ਅਮਲੋਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਮਲੋਹ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1956.htm?ac=56|title=ਅਮਲੋਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ  'ਗੈਰੀ' ਬੜਿੰਗ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੫੮
|57
|[[ਖੰਨਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਖੰਨਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1957.htm?ac=57|title=ਖੰਨਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਪੰਜਾਬ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਤਰੁਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸੌਂਦ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੫੯
|58
|[[ਸਮਰਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਮਰਾਲਾ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1958.htm?ac=58|title=ਸਮਰਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਪੁਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੦
|59
|[[ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਾਹਨੇਵਾਲ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1959.htm?ac=59|title=ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁੰਡੀਆਂ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੧
|60
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1960.htm?ac=60|title=ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਪੰਜਾਬ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|[[ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ|ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ 'ਭੋਲਾ' ਗਰੇਵਾਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੨
|61
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣੀ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1961.htm?ac=61|title=ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਚੌਣ ਨਤੀਜਾ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਰਜਿੰਦਰ ਪਾਲ ਕੌਰ ਛੀਨਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੩
|62
|[[ਆਤਮ ਨਗਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਆਤਮ ਨਗਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1962.htm?ac=62|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੪
|63
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਕੇਂਦਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1963.htm?ac=63|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਅਸ਼ੋਕ 'ਪੱਪੀ' ਪ੍ਰਾਸ਼ਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੫
|64
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੱਛਮੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1964.htm?ac=64|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਗੋਗੀ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੬
|65
|[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1965.htm?ac=65|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਦਨ ਲਾਲ ਬੱਗਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੭
|66
|[[ਗਿੱਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਿੱਲ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1966.htm?ac=66|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਸੰਗੋਵਾਲ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੮
|67
|[[ਪਾਇਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਾਇਲ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1967.htm?ac=67|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਾਨਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਿਆਸਪੁਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੬੯
|68
|[[ਦਾਖਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਾਖਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1968.htm?ac=68|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਅਯਾਲੀ
| bgcolor=&quot;#0018A8&quot; |
|[[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ]]
|-
!੭੦
|69
|[[ਰਾਏਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਏਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1969.htm?ac=69|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਾਕਮ ਸਿੰਘ ਠੇਕੇਦਾਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੧
|70
|[[ਜਗਰਾਉਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਗਰਾਉਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1970.htm?ac=70|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਣੂਕੇ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਮੋਗਾ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੭੨
|71
|[[ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1971.htm?ac=71|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿਲਾਸਪੁਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੩
|72
|[[ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1972.htm?ac=72|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੁਖਾਨੰਦ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੪
|73
|[[ਮੋਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮੋਗਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1973.htm?ac=73|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਅਰੋੜਾ|ਡਾ. ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਅਰੋੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੫
|74
|[[ਧਰਮਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਧਰਮਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1974.htm?ac=74|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲਾਡੀ ਧੌਂਸ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੭੬
|75
|[[ਜ਼ੀਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜ਼ੀਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1975.htm?ac=75|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨਰੇਸ਼ ਕਟਾਰੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੭
|76
|[[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1976.htm?ac=76|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਰਣਵੀਰ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੮
|77
|[[ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਿਹਾਤੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਿਹਾਤੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1977.htm?ac=77|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਰਜਨੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦਹੀਆ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੭੯
|78
|[[ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਗੁਰੂ ਹਰ ਸਹਾਏ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1978.htm?ac=78|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਸਰਾਰੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ  ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੮੦
|79
|[[ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਜਲਾਲਾਬਾਦ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1979.htm?ac=79|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਗਦੀਪ ਕੰਬੋਜ ਗੋਲਡੀ|ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ 'ਗੋਲਡੀ']]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੧
|80
|[[ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1980.htm?ac=80|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਨਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਾਵਨਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੨
|81
|[[ਅਬੋਹਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਬੋਹਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1981.htm?ac=81|title=ਅਬੋਹਰ ਵਿਧਾਨ ਚੌਣ ਹਲਕਾ ਨਤੀਜੇ 2022}}&lt;/ref&gt;
|ਸੰਦੀਪ ਜਾਖੜ
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੯੩
|82
|[[ਬੱਲੂਆਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੱਲੂਆਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1982.htm?ac=82|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁਸਾਫਿਰ|ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗੋਲਡੀ ਮੁਸਾਫਿਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੮੪
|83
|[[ਲੰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਲੰਬੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1983.htm?ac=83|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਖੂਡੀਆਂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੪੫
|84
|[[ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1984.htm?ac=84|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਵੜਿੰਗ]]
| bgcolor=&quot;{{Indian National Congress/meta/color}}&quot; |
|[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]
|-
!੮੬
|85
|[[ਮਲੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਲੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1985.htm?ac=85|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|ਡਾ. ਬਲਜੀਤ ਕੌਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੮੭
|86
|[[ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮੁਕਤਸਰ]] &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1986.htm?ac=86|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-13}}&lt;/ref&gt;
|[[ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਾਕਾ ਬਰਾੜ|ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ 'ਕਾਕਾ' ਬਰਾੜ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੮੮
|87
|[[ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=87|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੮੯
|88
|[[ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਕੋਟਕਪੂਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=88|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਕੁਲਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਵਾਂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੦
|89
|[[ਜੈਤੋ (ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)|ਜੈਤੋ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=89|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮੋਲਕ ਸਿੰਘ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੯੧
|90
|[[ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=90|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੨
|91
|[[ਭੁੱਚੋ ਮੰਡੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭੁੱਚੋ ਮੰਡੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=91|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਮਾਸਟਰ ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੩
|92
|[[ਬਠਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਠਿੰਡਾ ਸ਼ਹਿਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=92|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੪
|93
|[[ਬਠਿੰਡਾ ਦਿਹਾਤੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਠਿੰਡਾ ਦਿਹਾਤੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=93|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਿਤ ਰਤਨ|ਅਮਿਤ ਰਾਠਾਂ ਕੋਟਫੱਤਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੫
|94
|[[ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=94|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਪ੍ਰੋ. ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੬
|95
|[[ਮੌੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮੌੜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=95|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਸੁਖਵੀਰ ਮਾਈਸਰ ਖਾਨਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ|ਮਾਨਸਾ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੯੭
|96
|[[ਮਾਨਸਾ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਮਾਨਸਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=96|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ|ਡਾ. ਵਿਜੇ ਸਿੰਗਲਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੮
|97
|[[ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=97|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਣਾਵਾਲੀ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੯੯
|98
|[[ਬੁਢਲਾਡਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੁਢਲਾਡਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=98|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬੁੱਧ ਰਾਮ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੦੦
|99
|[[ਲਹਿਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਲਹਿਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=99|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਬਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੧
|100
|[[ਦਿੜ੍ਹਬਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਦਿੜ੍ਹਬਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=100|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੨
|101
|[[ਸੁਨਾਮ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸੁਨਾਮ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=101|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਮਨ ਅਰੋੜਾ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੩
|107
|[[ਧੂਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਧੂਰੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=107|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੪
|108
|[[ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਸੰਗਰੂਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=108|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭਰਾਜ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਬਰਨਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਬਰਨਾਲਾ ਜਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt; 
|-
!੧੦੫
|102
|[[ਭਦੌੜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਭਦੌੜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=102|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਉਗੋਕੇ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੬
|103
|[[ਬਰਨਾਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬਰਨਾਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=103|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਮੀਤ ਹੇਅਰ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੭
|104
|[[ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ|ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=104|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਡੋਰੀ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੦੮
|105
|[[ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਹਲਕਾ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=105|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਡਾ. ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਮਿਲ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੦੯
|106
|[[ਅਮਰਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਮਰਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=106|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਗੱਜਣ ਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
| colspan=&quot;6&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color: grey;&quot; |&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;'''[[ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]'''&lt;/span&gt;
|-
!੧੧੦
|109
|[[ਨਾਭਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਨਾਭਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=109|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੇਵ ਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੧
|110
|[[ਪਟਿਆਲਾ ਦੇਹਾਤੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਟਿਆਲਾ ਦਿਹਾਤੀ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=110|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਡਾ. ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੨
|111
|[[ਰਾਜਪੁਰਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਰਾਜਪੁਰਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=111|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਨੀਨਾ ਮਿੱਤਲ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੩
|113
|[[ਘਨੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਘਨੌਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=113|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਗੁਰਲਾਲ ਘਨੌਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੪
|114
|[[ਸਨੌਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਨੌਰ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=114|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਪਠਾਨਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੫
|115
|[[ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਪਟਿਆਲਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=115|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕੋਹਲੀ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੬
|116
|[[ਸਮਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸਮਾਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=116|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|ਚੇਤਨ ਸਿੰਘ ਜੌੜੇ ਮਾਜਰਾ
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|-
!੧੧੭
|117
|[[ਸ਼ੁਤਰਾਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਸ਼ੁਤਰਾਣਾ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://results.eci.gov.in/ResultAcGenMar2022/ConstituencywiseS1987.htm?ac=117|title=Election Commission of India|website=results.eci.gov.in|access-date=2022-03-14}}&lt;/ref&gt;
|[[ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜ਼ੀਗਰ|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਬਾਜੀਗਰ]]
| bgcolor=&quot;{{Aam Aadmi Party/meta/color}}&quot; |
|[[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]]
|}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|}
ਸਰੋਤ: [http://eciresults.nic.in ਭਾਰਤੀ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141218160549/http://eciresults.nic.in/ |date=2014-12-18 }}

==ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਲੋਟਸ==
ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ, ਨੇ ਭਾਜਪਾ 'ਤੇ ' ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਲੋਟਸ ' ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ 'ਆਪ' ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 1375 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, &quot;ਸਾਡੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ 'ਆਪ' ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਲਈ 25 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ: &quot;ਬੜੇ ਬਾਊ ਜੀ ਸੇ ਮਿਲਵਾਂਗੇ।&quot; ਵੱਡੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 75 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ।''

‘ਆਪ’ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ‘ਭਰੋਸੇ ਦਾ ਮਤਾ’ ਲਿਆਉਣ ਲਈ 22 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ। ਰਾਜਪਾਲ ਬਨਵਾਰੀਲਾਲ ਪੁਰੋਹਿਤ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 'ਆਪ' ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜਪਾਲ 22 ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ 'ਚ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਲੋਟਸ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਧਾਨਕ ਕੰਮਕਾਜ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। [8] ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ, ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। [9]ਮਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ &quot;ਵਿਧਾਨ ਮੰਡਲ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਕਾਰ/ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਇੱਕ ਰਸਮੀਤਾ ਹੈ। 75 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ/ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਧਾਨਕ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛੀ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਬੀਏਸੀ (ਹਾਊਸ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਪੀਕਰ। ਅਗਲੀ ਸਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹੇਗੀ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।&quot; 25 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਪੁਰੋਹਿਤ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਸ਼ਨ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ।

== ਕਮੇਟੀਆਂ ==
2022-2023 ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਕਮੇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ। 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ਕਮੇਟੀ 
!ਚੇਅਰਪਰਸਨ
! colspan=&quot;2&quot; |ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਸੰਗਠਨ
|-
|ਪਬਲਿਕ ਅਕਾਉਂਟਸ 'ਤੇ ਕਮੇਟੀ
|ਸੁਖਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਕਾਰੀਆ
|
|ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
|-
|ਅਨੁਮਾਨ ਕਮੇਟੀ
|ਅਮਨ ਅਰੋੜਾ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਪਬਲਿਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਬੁੱਧ ਰਾਮ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ, ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਪੱਛੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿਲਾਸਪੁਰ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਡੋਰੀ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਸਰਕਾਰੀ ਭਰੋਸੇ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਕੁੰਵਰ ਵਿਜੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁੱਡੀਆਂ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਅਧੀਨ ਵਿਧਾਨ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਬਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੋਇਲ ਵਕੀਲ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਟੇਬਲ ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ 'ਤੇ ਰੱਖੇ/ਰੱਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਜਗਦੀਪ ਕੰਬੋਜ ਗੋਲਡੀ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|[[ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਕਮੇਟੀ|ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਕਮੇਟੀ]]
|ਮੁਹੰਮਦ ਜਮੀਲ ਉਰ ਰਹਿਮਾਨ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਹਾਊਸ ਕਮੇਟੀ
|ਜੈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ
&lt;small&gt;ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ (ਐਕਸ-ਆਫੀਸ਼ੀਓ ਚੇਅਰਪਰਸਨ)&lt;/small&gt;
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਪ੍ਰੈਸ ਗੈਲਰੀ ਕਮੇਟੀ
|ਨਰੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ
|
|ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ
|-
|ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਸਰਵਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਣੂੰਕੇ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|-
|ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕਮੇਟੀ
|ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਣਾਂਵਾਲੀ
|
|ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ
|}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
* [[2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]]
* [[2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰ ਪ੍ਰੋਫਾਇਲ]]
* [[2022 ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਸਭਾ ਚੌਣਾਂ]]
* [[2022 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:2022-2027 ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]</text>
      <sha1>ted648fh654crmdsl3pbg480a999mpe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਜਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143520</id>
    <revision>
      <id>750218</id>
      <parentid>609299</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Moving from [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] to [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9421" xml:space="preserve">{{Short description|Indian politician}}
{{Use dmy dates|date=March 2022}}
{{Use Indian English|date=March 2022}}
{{Infobox officeholder 
 | name               =ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਜਰ   
 | image              = Inderbir Singh Nijjar.jpg
 | image_size         = 
 | image_upright      =  
 | alt                = Inderbir Singh Nijjar.jpg
 | caption            =  2022 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਜਰ

 | order              =  &lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt;
 | office             = [[ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦਾ ਵਜ਼ੀਰ]] &lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt;
 | term_start         =  &lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt;
 | term_end           =  &lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt; 
 | predecessor        =   
 | successor          =  
 | 1blankname         = ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ
 | 1namedata          = [[ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ]]
 | subterm            = '''ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ'''
 | suboffice          = [[ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ]]
 | 2blankname         = ਵਜ਼ਾਰਤ ਤੇ ਵਿਭਾਗ
 | 2namedata          =  {{unbulleted list| ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰਾਂ |ਭੂਮੀ ਤੇ ਜਲ ਸੰਰਖਸ਼ਣ|ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਕ ਸੁਧਾਰ|ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲੇ }}

 | office1             = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ|ਐਮ ਐਲ ਏ]], [[ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ]]
 | term_start1        = [[2022 ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੌਣਾ|2022]]
 | term_end1          = &lt;!-- Add data only when the actual term has ended, not for terms which will end in the future. (Per usage guideline.) --&gt;   
 | constituency1      = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ]]
 | majority1          =  [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]] 
 | predecessor1       =  [[ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬੋਲਾਰੀਆ|ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬੁਲਾਰੀਆ]] 
 | successor1         =  
 
 | order2             =  &lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt;
 | office2            =  [[ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ |ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੀਫ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ]]&lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt;
 | term_start2        =  10 ਮਈ 2022&lt;ref&gt; https://www.rozanaspokesman.com/epaperpage/21/11-05-2022/7-bathinda-2/the-newly-appointed-president-of-the-chief-khalsa-diwan-dr-inderbir-singh-nijjar-assumed-office.html &lt;/ref&gt;&lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt;
 | term_end2          =  &lt;!--Can be repeated up to 16 times by changing the number--&gt; 
 &lt;!--Personal data--&gt;
 | pronunciation   = 
 | birth_name      = 
 | birth_date      =  &lt;!-- {{Birth date and age|YYYY|MM|DD}} --&gt;
 | birth_place     = 
 | death_date      =  &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --&gt;
 | death_place     = 
 | death_cause     = 
 | resting_place   = 
 | resting_place_coordinates =  
 | nationality     = &lt;!-- use only when necessary per [[WP:INFONAT]] --&gt;
 | party           =  [[ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ]] 
 | residence       = 
 | education       = ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ
 | alma_mater      = 
 | occupation      = ਸਿਆਸਤਦਾਨ
 | profession      = ਡਾਕਟਰ(MD)
 | known_for       = 
 | salary          = 
 | cabinet         = 
 | committees      = 
 | portfolio       = 
 | awards          =  &lt;!-- For civilian awards - appears as &quot;Awards&quot; if |mawards= is not set --&gt;
 | blank1          = 
 | data1           =  
 | signature       = 
 | signature_alt   = 
 | signature_size  =
 | website         = 
 | nickname        =  
}}

'''ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ '''ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਹੈ। ਉਹ [[ਚੀਫ਼ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ]] ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://theprint.in/india/aap-mla-inderbir-singh-nijjar-elected-president-of-chief-khalsa-diwan/948144/|title=AAP MLA Inderbir Singh Nijjar elected president of Chief Khalsa Diwan|last=PTI|date=2022-05-08|website=ThePrint|language=en-US|access-date=2022-07-27}}&lt;/ref&gt;ਵੀ  ਹੈ। ਉਹ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।

== ਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ==
ਡਾ ਨਿੱਝਰ ਅਜਨਾਲੇ ਵਿਖੇ ਸੰਨ 1956 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/amritsar/radiologist-philanthropist-aap-sikh-face-from-amritsar-8009245/|title=Radiologist, philanthropist, AAP Sikh face from Amritsar|date=2022-07-05|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-07-24}}&lt;/ref&gt;ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਭੈਣ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਬਿਤਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸਨ। 

ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਤੇ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਸਨ। 

ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਨਾਭਾ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।

== ਡਾਕਟਰੀ ਪੇਸ਼ਾ ==
ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋੰ 1980 ਵਿੱਚ ਐਮ ਬੀ ਬੀ ਐਸ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://myneta.info/punjab2017/candidate.php?candidate_id=102|title=Inderbir Singh Nijjar(AAP):Constituency- AMRITSAR SOUTH(AMRITSAR) - Affidavit Information of Candidate:|website=myneta.info|access-date=2022-07-27}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ 1988 ਵਿੱਚ [[ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ]]ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ (ਰੇਡੀਓਡਾਇਗਨੋਸਿਸ) ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣਾ ਡਾਇਗਨੋਸਟਿਕ ਸੈਂਟਰ ਚਲਾ ਰਹੇ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ==
2017 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਹਾਰ ਗਏ।

2022 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੱਖਣੀ ਤੌਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਉਮੀਦਵਾਰ ਤਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 27503 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/amritsar/will-take-steps-to-beautify-circular-road-around-historic-wall-in-city-382336|title=Will take steps to beautify circular road around historic wall in Amritsar: Dr Inderbir Singh Nijjar|last=Service|first=Tribune News|website=Tribuneindia News Service|language=en|access-date=2022-07-24}}&lt;/ref&gt; ਇਸੇ ਹਲਕਾ ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬੁਲਾਰੀਆ ਕੋਲੋਂ ਉਹ 2017 ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ  ਹਰਾ ਕੇ , ਜੋ ਤੀਸਰੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਿਹਾ , ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ।

== ਪਰੋਟੈਮ ਸਪੀਕਰ ==
ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ 2022 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ 117 ਵਿੱਚੋਂ 92 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ 79% ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ 16 ਮਾਰਚ 2022 ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ।ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ 16ਵੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰੋਟੈਮ ਸਪੀਕਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।

== ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ==
5 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਨਵੇਂ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇੰਦਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਲੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦਾ ਚਾਰਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ :

ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰ

ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲੇ

ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸੁਧਾਰ

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਆਸਤਦਾਨ]]</text>
      <sha1>7y0q8j9tumbzsw8gnb9ff5w8pswyzq8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕੋਡਿੰਗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>144617</id>
    <revision>
      <id>750315</id>
      <parentid>614164</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:11:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1925" xml:space="preserve">{{ਵਿਕਸ਼ਨਰੀ|coding}}

'''ਕੋਡਿੰਗ''' ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ:

== ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ==

* [[ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ]], ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤ ਕੋਡ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਂਭਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
* [[ਲਾਈਨ ਕੋਡਿੰਗ]], ਡਾਟਾ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਵਿੱਚ
* [[ਸਰੋਤ ਕੋਡਿੰਗ]], ਡਾਟਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੰਕੁਚਨ
* [[ਕੋਡਿੰਗ ਥਿਊਰੀ]]
* [[ਚੈਨਲ ਕੋਡਿੰਗ]], ਕੋਡਿੰਗ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ

== ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ ==

* [[ਕੋਡਿੰਗ (ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)]], ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
* ਅਣੂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਡੀਐਨਏ ਦਾ [[ਕੋਡਿੰਗ ਸਟ੍ਰੈਂਡ]]
* [[ਕਨੂੰਨੀ ਕੋਡਿੰਗ|ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੋਡਿੰਗ]], ਕਾਨੂੰਨੀ ਪੇਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤੋਂ ਸੰਖੇਪ ਜਾਂ ਕੀਵਰਡ ਡੇਟਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
* [[ਮੈਡੀਕਲ ਕੋਡਿੰਗ]], ਮਿਆਰੀ ਕੋਡ ਨੰਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਨਿਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ
* [[ਕਵੀਰ ਕੋਡਿੰਗ]]

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==
* [[ਕੋਡ]]
* [[ਐਂਟਰੌਪੀ ਏਨਕੋਡਿੰਗ]]
* [[ਟ੍ਰਾਂਸਫਾਰਮ ਕੋਡਿੰਗ]]

{{ਗੁੰਝਲ-ਖੋਲ੍ਹ}}</text>
      <sha1>k9xfzav7mxr4yqb2sggz6riypjo83ad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>144659</id>
    <revision>
      <id>750308</id>
      <parentid>748715</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:41:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kuldeepburjbhalaike moved page [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖਾਕਾ]] to [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ]] without leaving a redirect</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6223" xml:space="preserve">&lt;!--{{User sandbox}}--&gt;
&lt;!-- EDIT BELOW THIS LINE --&gt;


&lt;noinclude&gt;&lt;templatestyles src=&quot;ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖਾਕਾ/styles.css&quot;/&gt;&lt;/noinclude&gt;
&lt;div id=&quot;socialsContainer&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsMobile&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;topBanner&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsDesktop&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-pa-50,000 articles.svg|120px|alt=|link=]]
&lt;p id =&quot;heading&quot;&gt;[[ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]]&lt;/p&gt;
&lt;p id = &quot;statement&quot;&gt;ਇੱਕ &lt;span id = &quot;azad&quot;&gt;ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼&lt;/span&gt; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।&lt;/p&gt;
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;time&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੁੱਲ [[ਖ਼ਾਸ:ਅੰਕੜੇ|ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ]] [[ਖ਼ਾਸ:ਨਵੇਂ_ਸਫ਼ੇ|'''{{NUMBEROFARTICLES}}''']] ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਲ '''{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}''' ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਹਨ।&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader2&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[:m:List_of_Wikipedias|333 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸਫ਼ਰ {{Start date and age|2002|6|3|df=y|p=y}} ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।&lt;/p&gt;     
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;  
&lt;div id=&quot;links&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] }}
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] |[[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]] }}
&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;desktopLinks&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] | [[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]]}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;cardBanner&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;cardHeader&quot;&gt;

&lt;!--CARD: ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:Featured article star.svg|30px]] ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;history&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:GNOME Calendar icon 2020.svg|30px]] ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੋਣਵੀਆਂ ਵਰ੍ਹੇ-ਗੰਢਾਂ/{{#time:j F}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;doyouknow&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:HSVissteduatt.svg|30px]] ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਖ਼ਬਰਾਂ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;news&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:WLA icon news.svg|30px]] ਖ਼ਬਰਾਂ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਮੁੱਖ ਸਫ਼ੇ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!--this here are styles for the the whole card--&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; border-radius:10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot; &gt;
&lt;!--this here are styles for the title of this card--&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Featured picture.png|30px]] ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ&lt;/h3&gt;&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;
&lt;!----------------------------------------------------------------- WIKIPEDIA IN OTHER LANGUAGES -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-lower&quot; class=&quot;MainPageBG&quot; style=&quot;margin-top:4px; border:1px; overflow:auto;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-bottom&quot;&gt;
&lt;h2 id=&quot;mp-tfp-h2&quot; style=&quot;margin:0.5em; background:#ddcef2; font-family:inherit; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid #afa3bf; color:#000; padding:0.2em 0.4em&quot;&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-v2.svg|30px]] ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ&lt;/h2&gt;
&lt;div id=&quot;mp-tfp&quot; style=&quot;margin:0.1em 0.4em 0.6em;&quot;&gt;{{Wikipedia languages}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;!----------------------------------------------------------------------- OTHER WIKIMEDIA PROJECTS -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; padding:3px; padding-bottom:7px;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:left; position:relative; margin-top:-5px;&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Blue-bg.svg|link=]]
&lt;div style=&quot;position:absolute; left:5px; top:4px;&quot;&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikimedia-logo.svg|38px|link=]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; left:50px; top:4px; font-size:120%;&quot;&gt;'''ਹੋਰ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ'''&lt;/div&gt;
&lt;div clear=&quot;all&quot; style=&quot;margin:1em; padding-right:6px; padding-top:12px;overflow:auto;&quot;&gt;{{Wikipedia's sister projects}}
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{{nobots}}__NOTOC____NOEDITSECTION__</text>
      <sha1>amjk5hsdod6najh2ppmah3c8ugkgum0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750310</id>
      <parentid>750308</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:41:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6226" xml:space="preserve">&lt;!--{{User sandbox}}--&gt;
&lt;!-- EDIT BELOW THIS LINE --&gt;


&lt;noinclude&gt;&lt;templatestyles src=&quot;ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ/styles.css&quot;/&gt;&lt;/noinclude&gt;
&lt;div id=&quot;socialsContainer&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsMobile&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;topBanner&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsDesktop&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-pa-50,000 articles.svg|120px|alt=|link=]]
&lt;p id =&quot;heading&quot;&gt;[[ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]]&lt;/p&gt;
&lt;p id = &quot;statement&quot;&gt;ਇੱਕ &lt;span id = &quot;azad&quot;&gt;ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼&lt;/span&gt; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।&lt;/p&gt;
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;time&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੁੱਲ [[ਖ਼ਾਸ:ਅੰਕੜੇ|ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ]] [[ਖ਼ਾਸ:ਨਵੇਂ_ਸਫ਼ੇ|'''{{NUMBEROFARTICLES}}''']] ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਲ '''{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}''' ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਹਨ।&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader2&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[:m:List_of_Wikipedias|333 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸਫ਼ਰ {{Start date and age|2002|6|3|df=y|p=y}} ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।&lt;/p&gt;     
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;  
&lt;div id=&quot;links&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] }}
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] |[[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]] }}
&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;desktopLinks&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] | [[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]]}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;cardBanner&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;cardHeader&quot;&gt;

&lt;!--CARD: ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:Featured article star.svg|30px]] ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;history&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:GNOME Calendar icon 2020.svg|30px]] ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੋਣਵੀਆਂ ਵਰ੍ਹੇ-ਗੰਢਾਂ/{{#time:j F}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;doyouknow&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:HSVissteduatt.svg|30px]] ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਖ਼ਬਰਾਂ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;news&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:WLA icon news.svg|30px]] ਖ਼ਬਰਾਂ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਮੁੱਖ ਸਫ਼ੇ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!--this here are styles for the the whole card--&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; border-radius:10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot; &gt;
&lt;!--this here are styles for the title of this card--&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Featured picture.png|30px]] ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ&lt;/h3&gt;&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;
&lt;!----------------------------------------------------------------- WIKIPEDIA IN OTHER LANGUAGES -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-lower&quot; class=&quot;MainPageBG&quot; style=&quot;margin-top:4px; border:1px; overflow:auto;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-bottom&quot;&gt;
&lt;h2 id=&quot;mp-tfp-h2&quot; style=&quot;margin:0.5em; background:#ddcef2; font-family:inherit; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid #afa3bf; color:#000; padding:0.2em 0.4em&quot;&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-v2.svg|30px]] ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ&lt;/h2&gt;
&lt;div id=&quot;mp-tfp&quot; style=&quot;margin:0.1em 0.4em 0.6em;&quot;&gt;{{Wikipedia languages}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;!----------------------------------------------------------------------- OTHER WIKIMEDIA PROJECTS -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; padding:3px; padding-bottom:7px;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:left; position:relative; margin-top:-5px;&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Blue-bg.svg|link=]]
&lt;div style=&quot;position:absolute; left:5px; top:4px;&quot;&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikimedia-logo.svg|38px|link=]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; left:50px; top:4px; font-size:120%;&quot;&gt;'''ਹੋਰ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ'''&lt;/div&gt;
&lt;div clear=&quot;all&quot; style=&quot;margin:1em; padding-right:6px; padding-top:12px;overflow:auto;&quot;&gt;{{Wikipedia's sister projects}}
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{{nobots}}__NOTOC____NOEDITSECTION__</text>
      <sha1>k87rwwqdgszfxm2iiayk74zq08yppuv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750312</id>
      <parentid>750310</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:55:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>added margin (other languages and other wikimedia projects)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6260" xml:space="preserve">&lt;!--{{User sandbox}}--&gt;
&lt;!-- EDIT BELOW THIS LINE --&gt;


&lt;noinclude&gt;&lt;templatestyles src=&quot;ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ/styles.css&quot;/&gt;&lt;/noinclude&gt;
&lt;div id=&quot;socialsContainer&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsMobile&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;topBanner&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsDesktop&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-pa-50,000 articles.svg|120px|alt=|link=]]
&lt;p id =&quot;heading&quot;&gt;[[ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]]&lt;/p&gt;
&lt;p id = &quot;statement&quot;&gt;ਇੱਕ &lt;span id = &quot;azad&quot;&gt;ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼&lt;/span&gt; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।&lt;/p&gt;
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;time&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੁੱਲ [[ਖ਼ਾਸ:ਅੰਕੜੇ|ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ]] [[ਖ਼ਾਸ:ਨਵੇਂ_ਸਫ਼ੇ|'''{{NUMBEROFARTICLES}}''']] ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਲ '''{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}''' ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਹਨ।&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader2&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[:m:List_of_Wikipedias|333 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸਫ਼ਰ {{Start date and age|2002|6|3|df=y|p=y}} ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।&lt;/p&gt;     
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;  
&lt;div id=&quot;links&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] }}
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] |[[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]] }}
&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;desktopLinks&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] | [[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]]}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;cardBanner&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;cardHeader&quot;&gt;

&lt;!--CARD: ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:Featured article star.svg|30px]] ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;history&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:GNOME Calendar icon 2020.svg|30px]] ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੋਣਵੀਆਂ ਵਰ੍ਹੇ-ਗੰਢਾਂ/{{#time:j F}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;doyouknow&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:HSVissteduatt.svg|30px]] ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਖ਼ਬਰਾਂ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;news&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:WLA icon news.svg|30px]] ਖ਼ਬਰਾਂ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਮੁੱਖ ਸਫ਼ੇ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!--this here are styles for the the whole card--&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; border-radius:10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot; &gt;
&lt;!--this here are styles for the title of this card--&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Featured picture.png|30px]] ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ&lt;/h3&gt;&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;
&lt;!----------------------------------------------------------------- WIKIPEDIA IN OTHER LANGUAGES -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc; margin-top:1rem;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-lower&quot; class=&quot;MainPageBG&quot; style=&quot;margin-top:4px; border:1px; overflow:auto;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-bottom&quot;&gt;
&lt;h2 id=&quot;mp-tfp-h2&quot; style=&quot;margin:0.5em; background:#ddcef2; font-family:inherit; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid #afa3bf; color:#000; padding:0.2em 0.4em&quot;&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-v2.svg|30px]] ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ&lt;/h2&gt;
&lt;div id=&quot;mp-tfp&quot; style=&quot;margin:0.1em 0.4em 0.6em;&quot;&gt;{{Wikipedia languages}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;!----------------------------------------------------------------------- OTHER WIKIMEDIA PROJECTS -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc; margin-top:1rem;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; padding:3px; padding-bottom:7px;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align:left; position:relative; margin-top:-5px;&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Blue-bg.svg|link=]]
&lt;div style=&quot;position:absolute; left:5px; top:4px;&quot;&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikimedia-logo.svg|38px|link=]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position:absolute; left:50px; top:4px; font-size:120%;&quot;&gt;'''ਹੋਰ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ'''&lt;/div&gt;
&lt;div clear=&quot;all&quot; style=&quot;margin:1em; padding-right:6px; padding-top:12px;overflow:auto;&quot;&gt;{{Wikipedia's sister projects}}
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{{nobots}}__NOTOC____NOEDITSECTION__</text>
      <sha1>s5tt1caxzctfndosupxrlhjyj5xinfv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750313</id>
      <parentid>750312</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:00:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5909" xml:space="preserve">&lt;!--{{User sandbox}}--&gt;
&lt;!-- EDIT BELOW THIS LINE --&gt;


&lt;noinclude&gt;&lt;templatestyles src=&quot;ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ/styles.css&quot;/&gt;&lt;/noinclude&gt;
&lt;div id=&quot;socialsContainer&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsMobile&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;topBanner&quot;&gt;
&lt;div id = &quot;socialsDesktop&quot;&gt;{{ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/socialmedia}}&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-pa-50,000 articles.svg|120px|alt=|link=]]
&lt;p id =&quot;heading&quot;&gt;[[ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ]]&lt;/p&gt;
&lt;p id = &quot;statement&quot;&gt;ਇੱਕ &lt;span id = &quot;azad&quot;&gt;ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼&lt;/span&gt; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।&lt;/p&gt;
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id = &quot;time&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਇਸ ਸਮੇਂ ਕੁੱਲ [[ਖ਼ਾਸ:ਅੰਕੜੇ|ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ]] [[ਖ਼ਾਸ:ਨਵੇਂ_ਸਫ਼ੇ|'''{{NUMBEROFARTICLES}}''']] ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਲ '''{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}''' ਸਰਗਰਮ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਹਨ।&lt;/p&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;topHeader2&quot; class=&quot;containers&quot;&gt;
&lt;p&gt;ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ [[:m:List_of_Wikipedias|333 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਸਫ਼ਰ {{Start date and age|2002|6|3|df=y|p=y}} ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।&lt;/p&gt;     
&lt;div class = &quot;line&quot;&gt;&lt;/div&gt;  
&lt;div id=&quot;links&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] }}
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] |[[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]] }}
&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;desktopLinks&quot;&gt;
{{hlist | [[ਮਦਦ:ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ|ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ]] | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ|ਆਮ ਸਵਾਲ]] |[[ਮਦਦ:ਸੰਪਾਦਨ|ਸੰਪਾਦਨ]] | [[ਮਦਦ:ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ|ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੋ]]  | [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਆਮ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ|ਆਮ ਬੇਦਾਅਵਾ]] | [[ਖ਼ਾਸ:ਤਾਜ਼ਾ_ਤਬਦੀਲੀਆਂ|ਤਾਜ਼ਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ]]}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;

&lt;div id=&quot;cardBanner&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;cardHeader&quot;&gt;

&lt;!--CARD: ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:Featured article star.svg|30px]] ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਲੇਖ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;history&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:GNOME Calendar icon 2020.svg|30px]] ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}&lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੋਣਵੀਆਂ ਵਰ੍ਹੇ-ਗੰਢਾਂ/{{#time:j F}}}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;doyouknow&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:HSVissteduatt.svg|30px]] ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ}}
&lt;/div&gt;

&lt;!--CARD: ਖ਼ਬਰਾਂ--&gt;
&lt;div class=&quot;cards&quot; id=&quot;news&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[File:WLA icon news.svg|30px]] ਖ਼ਬਰਾਂ &lt;/h3&gt;
&lt;/div&gt;
{{ਮੁੱਖ ਸਫ਼ੇ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ}}
&lt;/div&gt;

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!--this here are styles for the the whole card--&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; border-radius:10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;&quot; &gt;
&lt;!--this here are styles for the title of this card--&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Featured picture.png|30px]] ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ&lt;/h3&gt;&lt;/div&gt;
{{ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ/{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}}}
&lt;/div&gt;
&lt;!----------------------------------------------------------------- WIKIPEDIA IN OTHER LANGUAGES -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc; margin-top:1rem;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-lower&quot; class=&quot;MainPageBG&quot; style=&quot;margin-top:4px; border:1px; overflow:auto;&quot;&gt;
&lt;div id=&quot;mp-bottom&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-v2.svg|30px]] ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ&lt;/h3&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;mp-tfp&quot; style=&quot;margin:0.1em 0.4em 0.6em;&quot;&gt;{{Wikipedia languages}}&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;!----------------------------------------------------------------------- OTHER WIKIMEDIA PROJECTS -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------&gt;
&lt;div style=&quot;border: 1px; border-radius: 10px; box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc; margin-top:1rem;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:1px; padding:3px; padding-bottom:7px;&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;three&quot;&gt;
&lt;h3&gt;[[ਤਸਵੀਰ:Wikimedia-logo.svg|38px|link=]] ਹੋਰ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ&lt;/h3&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div clear=&quot;all&quot; style=&quot;margin:1em; padding-right:6px; padding-top:12px;overflow:auto;&quot;&gt;{{Wikipedia's sister projects}}
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
{{nobots}}__NOTOC____NOEDITSECTION__</text>
      <sha1>ofrztweah5ilv8gwtcuhij50zj69n89</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੂਰਿਆਕੁਮਾਰ ਯਾਦਵ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>148535</id>
    <revision>
      <id>750232</id>
      <parentid>730759</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:54:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27325" xml:space="preserve">{{Infobox cricketer|name=ਸੂਰਿਆਕੁਮਾਰ ਯਾਦਵ|caption=|country=ਭਾਰਤ|full_name=Suryakumar Ashok Yadav|birth_date={{Birth date and age|1990|09|14|df=yes}}|birth_place=[[ਮੁੰਬਈ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ|heightcm=180|batting=Right-handed|role=[[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕ੍ਰਮ (ਕ੍ਰਿਕਟ)#ਟੌਪ ਆਰਡਰ|ਟੌਪ ਆਰਡਰ ਬੱਲੇਬਾਜ਼]]|club1=[[ਪਾਰਸੀ ਜਿਮਖਾਨਾ (ਮਰੀਨ ਡਰਾਈਵ)|ਪਾਰਸੀ ਜਿਮਖਾਨਾ ਕਲੱਬ]]&lt;ref name=TW&gt;{{cite web | url=https://www.theweek.in/theweek/sports/2022/10/14/how-suryakumar-yadav-became-the-template-for-indias-new-batting-style.html | title=How Suryakumar Yadav became the template for India's new batting style }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=D&gt;https://www.mid-day.com/amp/sports/cricket/article/sachin-yadav-shines-again-for-parsee-gym-payyade-sc-enter-final-23205807&amp;ved=2ahUKEwjig-e5xJn7AhWEaGwGHQWtBzM4FBAWegQIBBAB&amp;usg=AOvVaw11KxqG3VQ7gbkCHvo_uVZQ{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜਨਵਰੀ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;|year1=2008–2011, 2013–present|club2=[[ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਮੁੰਬਈ]]|year2={{nowrap|2010–present}}|clubnumber1=|club3=[[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]]|year3=2012, 2018–present|clubnumber3=63|club4=[[ਕੋਲਕਾਤਾ ਨਾਈਟ ਰਾਈਡਰਜ਼]]|year4=2014–2017|clubnumber4=63|international=ਸਹੀ|internationalspan=2021–present|odidebutdate=18 ਜੁਲਾਈ|odidebutyear=2021|odidebutagainst=ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ|odicap=236|lastodidate=30 ਨਵੰਬਰ|lastodiyear=2022|lastodiagainst=ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ|odishirt=63|T20Idebutdate=14 March|T20Idebutyear=2021|T20Idebutagainst=ਇੰਗਲੈਂਡ|T20Icap=85|lastT20Iagainst=ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ|lastT20Idate=7 ਜਨਵਰੀ|lastT20Iyear=2023|T20Ishirt=63|columns=4|column1=[[ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|ODI]]|matches1=15|runs1=376|bat avg1=34.36|100s/50s1=0/2|top score1=64|deliveries1=&amp;ndash;|wickets1=&amp;ndash;|bowl avg1=&amp;ndash;|fivefor1=&amp;ndash;|tenfor1=&amp;ndash;|best bowling1=&amp;ndash;|catches/stumpings1=9/&amp;ndash;|column2=[[ਟਵੰਟੀ20 ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ|T20I]]|matches2=45|runs2=1578|bat avg2=46.56|100s/50s2=3/13|top score2=117|deliveries2=–|wickets2=–|bowl avg2=–|fivefor2=–|tenfor2=–|best bowling2=–|catches/stumpings2=29/–|column3=[[ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਕ੍ਰਿਕਟ|FC]]|matches3=77|runs3=5,326|bat avg3=44.01|100s/50s3=10/20|top score3=200|deliveries3=1,154|wickets3=24|bowl avg3=22.91|fivefor3=0|tenfor3=0|best bowling3=4/47|catches/stumpings3=101/–|column4=[[ਲਿਸਟ ਏ ਕ੍ਰਿਕਟ|LA]]|matches4=109|runs4=3,121|bat avg4=37.60|100s/50s4=3/18|top score4=134[[not out|*]]|deliveries4=430|wickets4=6|bowl avg4=63.00|fivefor4=0|tenfor4=0|best bowling4=2/20|catches/stumpings4=65/–|date=7 ਜਨਵਰੀ 2023|source=http://www.espncricinfo.com/indian-domestic-2011/content/player/446507.html ESPNcricinfo|nickname=SKY|image=Suryakumar.jpg}}'''ਸੂਰਿਆਕੁਮਾਰ ਅਸ਼ੋਕ ਯਾਦਵ''' (ਜਨਮ 14 ਸਤੰਬਰ 1990) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ [[ਕ੍ਰਿਕਟ|ਕ੍ਰਿਕਟਰ]] ਹੈ ਜੋ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ]] ਲਈ ਖੇਡਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ]] ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਲਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਘਰੇਲੂ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਲਈ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।

ਯਾਦਵ ਨੇ ਏਬੀ ਡੀਵਿਲੀਅਰਸ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਟਵੰਟੀ-20 ਦੇ ਮਹਾਨ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/t20-world-cup-2022-ab-de-villiers-approves-of-360-degree-comparisons-with-suryakumar-yadav-1344005|title=AB de Villiers approves of 360-degree comparisons with Suryakumar Yadav|website=ESPNcricinfo|access-date=2022-11-20}}&lt;/ref&gt; 1 ਨਵੰਬਰ 2022 ਤੱਕ, ਯਾਦਵ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਨੰਬਰ ਇੱਕ ਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਵਜੋਂ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;I&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/player-rankings/t20i|title=ICC Men's T20I Player Rankings &amp;#124; ICC}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;FP&quot;&gt;https://www.firstpost.com/firstcricket/player-profile/suryakumar-yadav-11803&amp;ved=2ahUKEwj_vdCG25n7AhUv7nMBHZFOBlk4FBAWegQIEBAB&amp;usg=AOvVaw3KVOtKf-k5CkEYELuVRczX&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ 2010 ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ [[ਟਵੰਟੀ ਟਵੰਟੀ|ਟੀ-20]] ਅਤੇ [[ਪਹਿਲਾ ਦਰਜਾ ਕ੍ਰਿਕਟ|ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ]] ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.patrika.com/varanasi-news/cricketer-suryakumar-yadav-inside-story-from-varanasi-6706974/|title=टीम इंडिया में जगह बनाने वाले सूर्यकुमार यादव ने बचपन में काशी की गलियों में खेला था क्रिकेट, चाचा थे पहले गुरु|date=22 February 2021|website=www.patrika.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;FP2&quot;&gt;https://www.firstpost.com/firstcricket/player-profile/suryakumar-yadav-11803&amp;ved=2ahUKEwj_vdCG25n7AhUv7nMBHZFOBlk4FBAWegQIEBAB&amp;usg=AOvVaw3KVOtKf-k5CkEYELuVRczX&lt;/ref&gt;

ਉਹ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕ੍ਰਮ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਮੱਧਕ੍ਰਮ]] ਦਾ [[ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਬੱਲੇਬਾਜ਼]] ਅਤੇ ਪਾਰਟ-ਟਾਈਮ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦਾ ਸਪਿਨ [[ਗੇਂਦਬਾਜ਼ੀ (ਕ੍ਰਿਕਟ)|ਗੇਂਦਬਾਜ਼]] ਹੈ।&lt;ref name=&quot;cprofile&quot;&gt;[http://www.espncricinfo.com/indian-domestic-2011/content/player/446507.html Suryakumar Yadav], ESPN Cricinfo.&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ 14 ਮਾਰਚ 2021 ਨੂੰ [[ਇੰਗਲੈਂਡ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ [[ਟਵੰਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|ਟੀ-20 ਆਈ]] ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ 18 ਜੁਲਾਈ 2021 ਨੂੰ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤ ਲਈ [[ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] (ODI) ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262755.html|title=1st ODI (D/N), Colombo (RPS), Jul 18 2021, India tour of Sri Lanka|publisher=ESPNcricinfo|access-date=18 July 2021}}&lt;/ref&gt;

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਹਾਲਾਂਕਿ ਯਾਦਵ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਯਾਦਵ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ ਹਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.theweek.in/theweek/sports/2022/10/14/how-suryakumar-yadav-became-the-template-for-indias-new-batting-style.html|title=How Suryakumar Yadav became the template for India's new batting style|website=theweek.in/|access-date=23 October 2022}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਭਾਭਾ ਪਰਮਾਣੂ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਲਈ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਤੋਂ ਮੁੰਬਈ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਯਾਦਵ ਦੀ ਉਮਰ 10 ਸਾਲ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੂਰਿਆ ਗੋਰਖਪੁਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕੋਪਾਇਲਟ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sportskeeda.com/player/suryakumar-yadav|title=Suryakumar Yadav Biography, Achievements, Career Info, Records &amp; Stats – Sportskeeda|website=sportskeeda.com|language=en-us|access-date=2021-05-10}}&lt;/ref&gt; ਸੂਰਿਆ ਨੇ [[ਚੇਂਬੂਰ]] ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਖੇਡ ਸਿੱਖੀ ਸੀ। 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਦਾ ਖੇਡ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਅਨੁਸ਼ਕਤੀ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਬੀਏਆਰਸੀ ਕਲੋਨੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਕਟ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ। ਫਿਰ ਉਹ ਸਾਬਕਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰ [[ਦਿਲੀਪ ਵੈਂਗਸਰਕਰ|ਦਿਲੀਪ ਵੇਂਗਸਰਕਰ]] ਦੀ ''ਐਲਫ ਵੇਂਗਸਰਕਰ ਅਕੈਡਮੀ'' ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.sportskeeda.com/player/suryakumar-yadav|title=Suryakumar Yadav Biography, Achievements, Career Info, Records &amp; Stats – Sportskeeda|website=m.sportskeeda.com|access-date=29 November 2018}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਪਿੱਲੈ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਕਾਮਰਸ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://pcacs.ac.in/suryakumar-yadav-a-star-in-the-making/|title=MA Chidambaram Trophy for the Best Under-22 cricketer|website=Pillai College of Arts Science and Commerce|publisher=Pillai College of Arts Science and Commerce|access-date=5 June 2012}}&lt;/ref&gt;

7 ਜੁਲਾਈ 2016 ਨੂੰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਦੇਵੀਸ਼ਾ ਸ਼ੈੱਟੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਜੋੜੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ 2010 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਲਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਜੋੜਾ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ। ਸ਼ੈੱਟੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਡਾਂਸ ਕੋਚ ਵੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://zeenews.india.com/photos/sports/t20-centurion-suryakumar-yadavs-wife-devisha-shetty-is-a-classical-dancer-know-all-about-their-love-story-in-pics-2484350|title=T20 centurion Suryakumar Yadav's wife Devisha Shetty is a classical dancer: Know all about their love story, in pics|work=ZEE News|access-date=4 September 2022|editor-last=Tripathi|editor-first=Anuj}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://aflence.com/suryakumar-yadav/|title=Suryakumar Yadav|date=11 July 2022|editor-last=Tripathi|editor-first=Anuj|website=Aflence|access-date=4 September 2022|archive-date=14 ਜਨਵਰੀ 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114115445/https://aflence.com/suryakumar-yadav/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਸੂਰਿਆਕੁਮਾਰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸੀ ਜਿਮਖਾਨਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਕਲੱਬ ਲਈ ਕਲੱਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਖੇਡਿਆ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/news/parsee-gymkhana-create-history-by-winning-third-successive-title/articleshow/88520509.cms|title=Parsee Gymkhana create history by winning third successive title|website=www.timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt; ਪਾਰਸੀ ਜਿਮਖਾਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕਲੱਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਿਟੇਡ ਟੀਮ ਅਤੇ ਕਲੱਬਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਪਾਰਕ ਜਿਮਖਾਨਾ ਕਲੱਬ ਅਤੇ ਦਾਦਰ ਯੂਨੀਅਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਖੇਡਿਆ ਸੀ। 

ਉਸਨੇ ਰਣਜੀ ਟਰਾਫੀ 2010-11 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਟੀਮ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ-ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਉਸਨੇ 73 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। 2011-12 ਦੇ ਅਗਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਉਹ 9 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ 754 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਤੀਜੇ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਓਡੀਸ਼ਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਦੋਹਰਾ ਸੈਂਕੜਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅਨਾਥਰ ਟਾਪ ਇੰਡੀਅਨ ਲਿਸਟ-ਏ ਦਲੀਪ ਟਰਾਫੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜਾ ਲਗਾਇਆ। 2013-14 ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਲਈ ਚੋਟੀ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਸਕੋਰਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;cprofile2&quot;&gt;[http://www.espncricinfo.com/indian-domestic-2011/content/player/446507.html Suryakumar Yadav], ESPN Cricinfo.&lt;/ref&gt; 

2021 ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਕਲੱਬ, ਪਾਰਸੀ ਜਿਮਖਾਨਾ ਲਈ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ ''ਪੁਲਿਸ ਜਿਮਖਾਨਾ ਮੈਦਾਨ,'' ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ' ਪੁਲਿਸ ਸ਼ੀਲਡ ' ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਪਯਾਡੇ ਸਪੋਰਟਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫਾਈਨਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ 249 ਦੌੜਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ''।'' ਪਾਰਸੀ ਜਿਮਖਾਨਾ ਨੇ ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ 1956 ਵਿੱਚ ਇਹ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ 3 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਾਰਮੈਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਕ-ਟੂ-ਬੈਕ ਟਰਾਫੀਆਂ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਕਲੱਬ ਬਣ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ ਸੀ। ਯਾਦਵ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਦੇ ਸਰਵੋਤਮ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/news/parsee-gymkhana-create-history-by-winning-third-successive-title/articleshow/88520509.cms|title=Parsee Gymkhana create history by winning third successive title|website=timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.timesofindia.com/sports/cricket/news/parsee-gymkhana-create-history-by-winning-third-successive-title/amp_articleshow/88520509.cms&amp;ved=2ahUKEwi1lqH1vZn7AhWp3jgGHYyUDTsQFnoECA8QAQ&amp;usg=AOvVaw1lggpd9vdtjUhku-6T31Gi|title=Parsee Gymkhana create history by winning third successive title|website=www.timesofindia.com}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਜਨਵਰੀ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

ਅਕਤੂਬਰ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ 2018-19 ਦੇਵਧਰ ਟਰਾਫੀ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/1162570.html|title=Rahane, Ashwin and Karthik to play Deodhar Trophy|publisher=ESPNcricinfo|access-date=19 October 2018}}&lt;/ref&gt; ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ 2019-20 ਦੇਵਧਰ ਟਰਾਫੀ ਲਈ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਭਾਰਤ ਸੀ]] ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://sportstar.thehindu.com/cricket/deodhar-trophy-2019-squads-india-a-india-b-india-c-parthiv-patel-shubman-gill-anuma-vihari-ranchi/article29788595.ece|title=Deodhar Trophy 2019: Hanuma Vihari, Parthiv, Shubman to lead; Yashasvi earns call-up|date=24 October 2019|website=SportStar|access-date=25 October 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/sport/cricket/2020/dec/26/suryakumar-yadav-to-lead-mumbai-in-syed-mushtaq-ali-trophyaditya-tarenamed-vice-captain-2241606.html|title=Suryakumar Yadav to lead Mumbai in Syed Mushtaq Ali Trophy, Aditya Tare named vice-captain|website=The New Indian Express|access-date=2021-05-10}}&lt;/ref&gt;

== ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Suryakumar_Yadav_(1).jpg|left|thumb|[[2017 ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|ਆਈਪੀਐਲ 2017]] ਦੌਰਾਨ [[ਕੋਲਕਾਤਾ ਨਾਇਟ ਰਾਈਡਰਜ਼|ਕੋਲਕਾਤਾ ਨਾਈਟ ਰਾਈਡਰਜ਼]] ਟੀਮ ਦੇ ਲਿਬਾਸ ਵਿੱਚ ਯਾਦਵ]]
ਉਸਨੂੰ [[2012 ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|2012 ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ]] ਲਈ [[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] (MI) ਤੋਂ ਆਈ.ਪੀ.ਐਲ. ਉਸਨੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਸਕੋਰ ਬਣਾਏ ਆਊਟ ਹੋ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cricbuzz.com/live-cricket-scorecard/11183/mi-vs-pwi-3rd-match-indian-premier-league-2012|title=Cricket scorecard – Mumbai Indians vs Pune Warriors, 3rd Match, Indian Premier League 2012|website=Cricbuzz|language=en|access-date=2021-01-12}}&lt;/ref&gt;

[[ਮੁੰਬਈ ਇੰਡੀਅਨਜ਼]] ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਾਰਜਕਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ 2022 ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ''ਮੇਗਾ ਨਿਲਾਮੀ'' ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 8 [[ਕਰੋੜ]] [[ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਈਆ|ਰੁਪਏ]] ਵਿੱਚ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।  ਖੱਬੇ ਬਾਂਹ ਵਿੱਚ ਸੱਟ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ [[2022 ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ|ਆਈਪੀਐਲ 2022]] ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.outlookindia.com/sports/ipl-2022-suryakumar-yadav-mumbai-indians-batsman-ruled-out-of-tournament-due-to-injury-news-195777/amp&amp;ved=2ahUKEwjqt5H-uZn7AhU463MBHdOgCg8QFnoECC8QAQ&amp;usg=AOvVaw2HGXOog354NUOvDPWi_P4n|title=IPL 2022: Suryakumar Yadav, Mumbai Indians Batsman, Ruled Out Of ...|website=www.outlookindia.com}}&lt;/ref&gt;

== ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ==
ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ [[ਟਵੰਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|T20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] (T20I) ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bcci.tv/articles/2021/news/150315/india-s-squad-for-paytm-t20i-series-announced|title=India's squad for Paytm T20I series announced|website=Board of Control for Cricket in India|access-date=19 February 2021}}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਲ-ਅੱਪ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://sixsports.in/india-squad-against-england-for-the-upcoming-t20/|title=Ishan Kishan in the Indian Squad for the T20 series against England|date=22 February 2021|work=sixsports.in|access-date=14 ਜਨਵਰੀ 2023|archive-date=15 ਨਵੰਬਰ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221115152057/https://sixsports.in/india-squad-against-england-for-the-upcoming-t20/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ 14 ਮਾਰਚ 2021 ਨੂੰ [[ਇੰਗਲੈਂਡ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਇੰਗਲੈਂਡ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਟੀ-20 ਆਈ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243389.html|title=2nd T20I (N), Ahmedabad, Mar 14 2021, England tour of India|publisher=ESPNcricinfo|access-date=14 March 2021}}&lt;/ref&gt; ਫਿਰ ਉਸਨੇ 18 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਲੜੀ ਦਾ ਚੌਥਾ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਗੇਂਦ 'ਤੇ ਛੱਕਾ ਮਾਰਿਆ, ਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਸਕੋਰ ਤੱਕ ਗਿਆ। ਅੱਧੀ ਸਦੀ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/series/england-tour-of-india-2020-21-1243364/india-vs-england-4th-t20i-1243391/full-scorecard|title=Full Scorecard of India vs England 4th T20I 2020/21 – Score Report {{!}} ESPNcricinfo.com|publisher=ESPNcricinfo|language=en|access-date=2021-03-22}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/sports/cricket/article/with-six-off-first-ball-in-international-cricket-suryakumar-yadav-achieves-unique-feat/734521|title=With six off first ball in international cricket, Suryakumar Yadav achieves unique feat|website=timesnownews.com|language=en|access-date=2021-03-22}}&lt;/ref&gt; ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜੀ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ [[ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|ਇੱਕ ਰੋਜ਼ਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] (ਓਡੀਆਈ) ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.cricbuzz.com/cricket-news/116677/prasidh-krishna-suryakumar-yadav-earn-call-ups-for-england-odis|title=Prasidh Krishna, Suryakumar Yadav earn call-ups for England ODIs|website=Cricbuzz|language=en|access-date=2021-03-22}}&lt;/ref&gt; ਨੰਬਰ 3 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਖੇਡ ਬਦਲਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਕਪਤਾਨ ਦੁਆਰਾ &quot;ਐਕਸ ਫੈਕਟਰ&quot; ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.india.com/sports/ind-vs-eng-5th-t20i-virat-kohli-hails-suryakumar-yadav-at-toss-says-he-will-continue-to-bat-at-no-3-4506012/|title='He Will Continue to Bat at No 3' – Kohli BACKS SKY Ahead of 5th T20I|last=Desk|first=India com Sports|date=2021-03-20|website=India News, Breaking News {{!}} India.com|language=en|access-date=2021-03-21}}&lt;/ref&gt;

ਜੂਨ 2021 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੀਰੀਜ਼ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ [[ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|ਇੱਕ ਰੋਜ਼ਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] (ਓਡੀਆਈ) ਅਤੇ [[ਟਵੰਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|ਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] (ਟੀ20ਆਈ) ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/sri-lanka-vs-india-2021-shikhar-dhawan-to-captain-india-on-limited-overs-tour-of-sri-lanka-1265911|title=Shikhar Dhawan to captain India on limited-overs tour of Sri Lanka|publisher=ESPNcricinfo|access-date=10 June 2021}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ 18 ਜੁਲਾਈ 2021 ਨੂੰ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤ ਲਈ ਆਪਣਾ ਵਨਡੇ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;:12&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262755.html|title=1st ODI (D/N), Colombo (RPS), Jul 18 2021, India tour of Sri Lanka|publisher=ESPNcricinfo|access-date=18 July 2021}}&lt;/ref&gt; 21 ਜੁਲਾਈ 2021 ਨੂੰ, ਯਾਦਵ ਨੇ [[ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ]] ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਵਨਡੇ ਅਰਧ ਸੈਂਕੜਾ ਲਗਾਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/cricket/india-vs-sri-lanka-live-score-ind-vs-sl-2nd-odi-live-cricket-match-today-at-colombo-101626762423917.html|title=India vs Sri Lanka 2nd ODI Highlights: India ride on Deepak Chahar, Suryakumar Yadav fifties to win series|date=2021-07-20|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2021-07-23}}&lt;/ref&gt;

ਜਨਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ, ਸੂਰਿਆਕੁਮਾਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਕੋਟ ਵਿੱਚ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਕ੍ਰਿਕਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ 45 ਗੇਂਦਾਂ ਵਿੱਚ 45 ਗੇਂਦਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਕ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹੋਏ, [[ਟਵੰਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ|ਟੀ-20 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਸੈਂਕੜਾ ਲਗਾਇਆ।&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.probatsman.com/ind-vs-sl-suryakumar-yadav-breaks-kl-rahuls-record-hit-2nd-fastest-century-for-india|title=Suryakumar Yadav Breaks KL Rahul’s Record, Hit 2nd Fastest Century for India|date=7 January 2023|website=Probatsman|access-date=7 January 2023}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਨੇ [[ਲੋਕੇਸ਼ ਰਾਹੁਲ|ਕੇਐੱਲ ਰਾਹੁਲ]] ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਟੀ-20 ਸੈਂਕੜੇ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ 46 ਗੇਂਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.espncricinfo.com/story/suryakumar-yadav-scores-a-record-t20i-hundred-for-india-versus-sri-lanka-1352754|title=Stats - Suryakumar hits India's second-fastest T20I ton|website=ESPNcricinfo|access-date=2023-01-10}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [https://greyobserver.com/2022/11/23/suryakumar-yadav-will-now-seen-against-bangladesh-know-schedule-of-ind-vs-ban-series/ ਗ੍ਰੇਓਬਜ਼ਰਵਰ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221124113634/https://greyobserver.com/2022/11/23/suryakumar-yadav-will-now-seen-against-bangladesh-know-schedule-of-ind-vs-ban-series/ |date=2022-11-24 }} 'ਤੇ ਸੂਰਿਆਕੁਮਾਰ ਯਾਦਵ ਨਿਊਜ਼
* {{Cricinfo|id=446507}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1990]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਇੱਕ ਦਿਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖਿਡਾਰੀ]]</text>
      <sha1>azftsbj6eohmyd4ksn8xfa0vd5ppbqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਨੀਸ਼ਾ ਸਿੰਘ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152630</id>
    <revision>
      <id>750258</id>
      <parentid>639469</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T21:16:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6703" xml:space="preserve">'''ਅਨੀਸ਼ਾ ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: '''Anisha Singh''') ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਔਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੀ ਕੈਪੀਟਲ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਔਰਤ ਕੇਂਦਰਿਤ ਉੱਦਮ ਪੂੰਜੀ ਹੈ। ਉਹ ਮਾਈਡਾਲਾ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਸੀਈਓ ਵੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Fm&quot;&gt;{{Cite web |title=These Women Venture Capitalists Are Redefining The Start-up Space And How! |url=https://www.femina.in/trending/achievers/women-venture-capitalists-redefining-the-start-up-space-220939.html |website=femina.in |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=21 April 2016 |title=Anisha Singh {{!}} WEF |url=https://www.wef.org.in/anisha-singh/ |website=Wef.org |publisher=World Economic Forum}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 May 2017 |title=GSMA outlines new developments for Mobile World Congress Shanghai 2017 |url=https://www.thehindubusinessline.com/business-wire/gsma-outlines-new-developments-for-mobile-world-congress-shanghai-2017/article9688736.ece |website=www.thehindubusinessline.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਅਨੀਸ਼ਾ ਸਿੰਘ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women Entrepreneurship |url=https://www.startupindia.gov.in/content/sih/en/women_entrepreneurship.html |website=www.startupindia.gov.in}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ==
ਅਨੀਸ਼ਾ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀਸੀ ਤੋਂ ਐਮ.ਏ. ਅਤੇ ਐਮ.ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਕੰਪਨੀ ਲਈ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਗਠਜੋੜ ਮੈਨੇਜਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਸਪਰਿੰਗਬੋਰਡ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਤੇ ਕਲਿੰਟਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਉੱਦਮੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਕਿਨਿਸ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਸਲਿਊਸ਼ਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਮੱਗਰੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McCrary |first=Jamie |title=Kogod Alumna Advocates for Women Entrepreneurs |url=https://www.american.edu/kogod/news/20170622_ksbnews_singh.cfm |website=www.american.edu |publisher=American University |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਮਾਈਡਾਲਾ ਜੋ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਵਿੱਚ 100+ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite magazine|title=Astrology, cricket, Bollywood: mydala's secret to success|url=https://www.wired.co.uk/article/mydala-anisha-singh-wired-retail-2015|magazine=Wired UK}}&lt;/ref&gt;

ਅਨੀਸ਼ਾ ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ SheCapital ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ-ਪੜਾਅ ਦਾ ਫੰਡ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sabharwal |first=Punita |date=10 March 2021 |title=9 Shepreneurs carved in niche |url=https://www.entrepreneur.com/en-in/women-entrepreneur/9-shepreneurs-carved-in-niche/366756 |website=Entrepreneur |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਅਨੀਸ਼ਾ ਸਿੰਘ ਉੱਘੇ ਮੁੱਖ ਬੁਲਾਰੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਮੋਬਾਈਲ ਵਰਲਡ ਕਾਂਗਰਸ ਸ਼ੰਘਾਈ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mobile World Congress Shanghai: Quick takeaways for marketers {{!}} Digital |url=https://www.campaignasia.com/article/mobile-world-congress-shanghai-quick-takeaways-for-marketers/437743 |website=Campaign Asia}}&lt;/ref&gt; ਗਲੋਬਲ ਮੋਬਾਈਲ ਇੰਟਰਨੈਟ ਕਾਨਫਰੰਸ [[ਬੀਜਿੰਗ]], ਸੀਡਸਟਾਰ ਏਸ਼ੀਆ ਸਮਿਟ ਥਾਈਲੈਂਡ 2017,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=20 November 2017 |title=Meet the Speakers at the 2017 Seedstars Asia Summit |url=https://press.seedstars.com/meet-the-speakers-at-the-2017-seedstars-asia-summit |website=Seedstars |language=en}}&lt;/ref&gt; ਟੈਡਐਕਸ ਆਈ.ਆਈ.ਐਮ. ਇੰਦੌਰ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=TEDxIIMIndore {{!}} TED |url=https://www.ted.com/tedx/events/14386 |website=www.ted.com}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਵਨ ਗਲੋਬ ਕਾਨਫਰੰਸ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=One Globe Forum - Speakers 2018 |url=https://www.oneglobeforum.com/speakers/2018 |website=www.oneglobeforum.com |access-date=2023-02-18 |archive-date=2022-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220927061702/https://www.oneglobeforum.com/speakers/2018 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਲੰਡਨ ਵਰਗੇ ਕਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਟੈਕ ਵੀਕ 2021, ਇੰਡੀਆ ਅਸੀਮਤ ਸਵੀਡਨ 2016 ਕੁਝ ਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ।

== ਅਵਾਰਡ ==

* ਅਨੀਸ਼ਾ ਨੂੰ 2020 ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦੇ 100 ਗਲੋਬਲ ਡਾਇਵਰਸਿਟੀ ਲੀਡਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ
* ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਆਫ਼ ਚੇਂਜ 2017&lt;ref&gt;{{Cite web |date=22 August 2017 |title=Niti Aayog's Champions Of Change programme: PM Modi to talk jobs, growth with 200 CEOs today |url=https://indianexpress.com/article/business/niti-aayogs-champions-of-change-programme-pm-modi-to-talk-jobs-growth-with-200-ceos-today-4807640/ |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;
* ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਤਹਿਤ 50 ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ 2018

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>14v3twep6itnn4xce7fe3tupj08qnhn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਯਗਨਾ ਚੰਗੇਜ਼ੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152830</id>
    <redirect title="ਯਗਾਨਾ ਚੰਗੇਜ਼ੀ" />
    <revision>
      <id>750314</id>
      <parentid>639893</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:10:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>Redirected page to [[ਯਗਾਨਾ ਚੰਗੇਜ਼ੀ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50" xml:space="preserve">#redirect[[ਯਗਾਨਾ ਚੰਗੇਜ਼ੀ]]</text>
      <sha1>q4zqrm1v61cu35kta06eirnjpe1ootp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼ਿਪਸੀ ਰਾਣਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157897</id>
    <revision>
      <id>750316</id>
      <parentid>652602</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:16:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2931" xml:space="preserve">'''ਸ਼ਿਪਸੀ ਰਾਣਾ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੈ। ਉਹ ''ਇਸ਼ਕ ਸੁਭਾਨ ਅੱਲ੍ਹਾ'' ਵਿੱਚ ਰੁਖਸਾਰ ਸ਼ੇਖ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/lucknow-is-amazing-say-tv-actresses-gunn-kansara-and-shipsy-rana/articleshow/66303686.cms|title=Lucknow is amazing, say TV actresses Gunn Kansara and Shipsy Rana|date=22 October 2018|work=Times of India}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.pressreader.com/india/hindustan-times-lucknow-live/20181009/281543701877670|title=TV stars in Lucknow|date=9 October 2018|work=Hindustan Times|via=[[PressReader]]}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ 2018 ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਕ ਸੁਭਾਨ ਅੱਲ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਇੱਕ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਲਈ ਆਈਟੀਏ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-12-12 |title=Indian Television Academy Awards 2018: Complete list of winners |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/ita-awards-2018-winners-list-5489473/ |access-date=2019-09-13 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-12-12 |title=ITA Awards 2018 winners list: Surbhi Chandna, Divyanka Tripathi, Harshad Chopda win big |url=https://www.indiatoday.in/television/top-stories/story/ita-awards-2018-winners-list-surbhi-chandna-divyanka-tripathi-harshad-chopda-win-big-1407672-2018-12-12 |website=Indian Today}}&lt;/ref&gt;

== ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਾਲ
! ਸਿਰਲੇਖ
! ਭੂਮਿਕਾ
! ਨੋਟਸ
|-
| 2018-2020
| ''ਇਸ਼ਕ ਸੁਭਾਨ ਅੱਲ੍ਹਾ''
| ਰੁਖਸਾਰ ਸ਼ੇਖ
| ਡੈਬਿਊ, ਵਿਰੋਧੀ
|}

== ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
!ਸਾਲ
! ਅਵਾਰਡ
! ਸ਼੍ਰੇਣੀ
! ਕੰਮ
! ਨਤੀਜਾ
|-
| 2018
| ਇੰਡੀਅਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡ
| ਨੈਗੇਟਿਵ ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਅਦਾਕਾਰਾ (ਮਹਿਲਾ)
| ਇਸ਼ਕ ਸੁਭਾਨ ਅੱਲ੍ਹਾ 
|ਜੈਤੂ
|}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{ਹਵਾਲੇ}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* {{Instagram|shipsyrana06}}
* {{IMDB name|12329713}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਦੀਆਂ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>dpbmgmpatq8q49rg7fxj7m7rg6krl1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਾਵਿਤਰੀ ਬ੍ਰਤਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159853</id>
    <redirect title="ਸਾਵਿਤਰੀ ਵਰਤ" />
    <revision>
      <id>750317</id>
      <parentid>657496</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:27:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>[[:ਸਾਵਿਤਰੀ ਬ੍ਰਤਾ]] ਨੂੰ [[:ਸਾਵਿਤਰੀ ਵਰਤ]] ਵਿੱਚ ਰਲ਼ਾਇਆ: changed title</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" xml:space="preserve">#ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਸਾਵਿਤਰੀ ਵਰਤ]]</text>
      <sha1>pw42zk2nlv9wa0phkwb9d880wu9kd5y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਂਸੂ ਝੀਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162857</id>
    <revision>
      <id>750270</id>
      <parentid>741940</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T01:34:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4058" xml:space="preserve">{{Infobox body of water
| name               = ਆਂਸੂ ਝੀਲ
| image              = Melted Aansu Lake.JPG
| caption            = ਪਿਘਲੀ ਹੋਈ ਆਂਸੂ ਝੀਲ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
| image_bathymetry   = 
| caption_bathymetry = 
| location           = [[Kaghan Valley|Kaghan]], [[Manoor Valley]], [[Himalaya]]
| coordinates        = {{Coord|34|48|49.98|N|73|40|35.94|E|type:waterbody_region:PK|display=inline,title}}
| type               = 
| inflow             = 
| outflow            = 
| catchment          = 
| basin_countries    = [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]
| length             = 
| width              = 
| area               = 
| depth              = 
| max-depth          = 
| volume             = 
| residence_time     = 
| shore              = 
| elevation          = {{convert|4250|m|ft|sp=us}}
| islands            = 
| cities             = 
}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
&lt;span&gt;&lt;/span&gt;&lt;templatestyles src=&quot;Module:Infobox/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;

'''ਆਂਸੂ ਝੀਲ''' (ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਹੰਝੂ ਝੀਲ), ਇੱਕ ਅੱਥਰੂ-ਆਕਾਰ ਦੀ ਝੀਲ ਹੈ ਜੋ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ [[ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੁਨਖ਼ਵਾ|ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ]] ਸੂਬੇ ਦੇ ਮਾਨਸੇਹਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਾਗ਼ਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ansoo Lake - A tear-shaped lake in Pakistan |url=http://kgda.gkp.pk/product/ansoo-lake/ |access-date=13 October 2019 |website=kgda.gkp.pk |publisher=Kaghan Development Authority |archive-date=13 ਅਕਤੂਬਰ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191013052355/http://kgda.gkp.pk/product/ansoo-lake/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਤੋਂ 4245 ਮੀਟਰ (13927 ਫੁੱਟ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ [[ਹਿਮਾਲਿਆ|ਹਿਮਾਲਿਆ ਰੇਂਜ]] ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਝੀਲ ਮਲਿਕਾ ਪਰਬਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਘਨ ਘਾਟੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਹੈ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ansoo Lake &amp;#124; Pakistan Tourism Portal |url=https://paktourismportal.com/ansoo-lake/ |access-date=23 September 2022 |website=paktourismportal.com |archive-date=23 ਸਤੰਬਰ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220923081348/https://paktourismportal.com/ansoo-lake/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ ਇਸਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ; ਉਰਦੂ ਸ਼ਬਦ ''ਆਂਸੂ'' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ &quot;ਹੰਝੂ&quot;। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਝੀਲ ਦੀ ਖੋਜ 1993 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ  ਸੀ ਜੋ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਉੱਡ ਰਹੇ ਸਨ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ansoo Lake discovered in 1993 |url=https://www.kptourism.com/attraction-single/5d20a6c3976f2023eefdb69f/show |access-date=13 October 2019 |website=kptourism.com |publisher=[[Tourism Corporation Khyber Pakhtunkhwa|TCKP]] }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ==

* ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਝੀਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
* [[ਪਯਾਲਾ ਝੀਲ]]
* [[ਸੈਫ਼ੁਲ ਮਲੂਕ ਝੀਲ|ਸੈਫੁਲ ਮੁਲਕ]]

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੁਨਖ਼ਵਾ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਲਿਖਤ ਵਰਤੇ ਹਨ]]</text>
      <sha1>a8stk4f01dazjoi9u7asnen1ef044bn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਭੌਣੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168614</id>
    <revision>
      <id>750295</id>
      <parentid>688509</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T07:17:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11394" xml:space="preserve">[[ਲੱਕੜ]] ਦੇ ਝਰੀ ਵਾਲੇ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਰੱਸੇ ਨਾਲ ਡੋਲ੍ਹ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਭੌਣੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੇਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੇਗ ਦੀਆਂ ਭੌਣੀਆਂ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆਂ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਲਾਹੁਣ ਸਮੇਂ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਦੇ ਮਹਿਲ ਹੇਠੋਂ ਕਹੇ ਨਾਲ [[ਮਿੱਟੀ]] ਬਾਹਰ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੋਹ/ਚਰਸ ਨਾਲ ਖੂਹ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਕੇ ਫਸਲਾਂ ਸਿੰਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦ ਨਲਕੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਖੂਹਾਂ/ਖੂਹੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਚਾਰ ਡੰਡਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਣਾਏ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਦੁਆਲੇ ਲੱਜ ਲਪੇਟੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਵੀ ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਭੌਣੀ ਨੂੰ ਖੂਹੀ ਦੀ ਚਰਖੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ ਦੀ ਪੁਲੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਭੌਣੀ ਸਿਰਫ [[ਖੂਹ]]/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੀ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।{{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਮਸ਼ੀਨ|name=ਭੌਣੀ|image=PulleyShip.JPG|caption=Pulleys on a ship. In this context, pulleys are normally known as [[block (sailing)|blocks]].|classification=[[ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨ]]|industry=Construction, transportation|application=|dimensions=|weight=|fuel_source=|powered=|self-propelled=|wheels=1|tracks=|legs=|aerofoils=|axles=1|components=|invented=|inventor=|examples=}}

ਹੁਣ ਨਾ ਖੂਹ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖੂਹੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਖੂਹ/ਖੂਹੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭੌਣੀ ਵੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਲਕੇ ਹਨ। [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ|ਖੇਤੀ]] ਦੀ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼|last=ਕਹਿਲ|first=ਹਰਕੇਸ਼ ਸਿੰਘ|publisher=Unistar books pvt.ltd|year=2013|isbn=978-93-82246-99-2|location=[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਇੱਕ [[ਐਕਸਲ]] ਜਾਂ [[ਸ਼ਾਫਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਧੁਰੇ]] ਉੱਤੇ ਇੱਕ [[ਚੱਕਾ|ਚੱਕਰ]] ਹੈ ਜੋ ਚੱਕਰ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘਦੀ ਇੱਕ ਤੰਗ ਕੇਬਲ ਜਾਂ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਨੂੰ ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲਣ, ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਫਟ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੁਲੀ ਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਜੋ ਇੱਕ ਫਰੇਮ ਜਾਂ  ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ('''ਬਲਾਕ''') ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਧੁਰੇ ਤੇ ਪੱਕੀ ਜੜੀ ਹੋਈ ਜਾਂ ਧੁਰੇ ਤੇ ਘੁਮਣ ਵਾਲੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਬਲ ਜਾਂ ਰੱਸੇ ਤੇ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਸਾ ਜਾਂ ਬੈਲਟ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸਦੇ ਘੇਰੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਜਿਆਦਾ ਝਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਜਾਂ ਘਿਰਨੀ ਨੂੰ ਘਮਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ [[ਰੱਸੀ]], [[ਤਾਰ ਦੀ ਰੱਸੀ|ਕੇਬਲ]], ਬੱਧਰੀ ਜਾਂ [[ਸੰਗਲ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪੁੱਲੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸਬੂਤ ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ 1991-1802 ਬੀ. ਸੀ. ਅਤੇ [[ਮੈਸੋਪੋਟਾਮੀਆ|ਮੇਸੋਪੋਟੇਮੀਆ]] ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਬੀ. ਸੀ ਵਿੱਚ [[ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ]] ਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Building in Egypt: Pharaonic Stone Masonry|last=Arnold|first=Dieter|date=1991|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195113747|page=71}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/ancientmesopotam00moor|title=Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence|last=Moorey|first=Peter Roger Stuart|date=1999|publisher=Eisenbrauns|isbn=9781575060422|page=[https://archive.org/details/ancientmesopotam00moor/page/n12 4]|url-access=limited}}&lt;/ref&gt; [[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਰੋਮਨ]] 
[[ਤਸਵੀਰ:Trissa_linhjul_utan_rep_sheave_pulley_wheel_without_rope.png|thumb|[[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਰੱਸੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭੌਣੀ]]]]
[[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਮਿਸਰ]] ਵਿੱਚ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ (ਸੀ. 10-70 AD) ਨੇ ਪਿੱਲੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਛੇ ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਭਾਰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Usher&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xuDDqqa8FlwC&amp;q=wedge+and+screw&amp;pg=PA196|title=A History of Mechanical Inventions|last=Usher|first=Abbott Payson|publisher=Courier Dover Publications|year=1988|isbn=0-486-25593-X|location=USA|pages=98}}&lt;/ref&gt; ਵੱਡੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਪੁਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸ਼ਾਫਟ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ ਬਿਜਲੀ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਲੇ ਨੂੰ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ [[ਚੇਨ ਡਰਾਈਵ]] ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Theory of Machines and Mechanisms|last=Uicker|first=John|last2=Pennock|first2=Gordon|last3=Shigley|first3=Joseph|date=2010|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-537123-9|edition=4th}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Kinematics and dynamics of planar machinery|last=Paul|first=Burton|date=1979|publisher=Prentice-Hall|isbn=978-0-13-516062-6|edition=illustrated}}&lt;/ref&gt; [[ਪਲੂਟਾਰਕ]] ਦੀ ਪੈਰਲਲ ਲਾਈਵਜ਼ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] ਨੇ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਪੁਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਲਾਕ-ਐਂਡ-ਟੈਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Archimedes in the 21st Century|last=Rorres|first=Chris|date=2017|publisher=Springer International Publishing|isbn=9783319580593|page=71}}&lt;/ref&gt;

'''ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲ'''

ਇੱਕ [[ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲ]] ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਕ ਬਲੌਕ ਸਥਿਰ ਮਾਊਂਟਿੰਗ ਪੁਆਇੰਟ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਚਲਦੀ ਲੋਡ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਵੇ। ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਦਾ [[machinary advantages|ਆਦਰਸ਼ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ]] ਰੱਸੀ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜੋ ਚਲਦੇ ਬਲਾਕ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੰਦੂਕ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਦਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਫਿਕਸਡ ਅਤੇ ਮੂਵਿੰਗ ਬਲਾਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰੱਸੀ ਨੂੰ ਮੂਵਿੰੰਗ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਰੱਸੀ ਉੱਤੇ ਚੁੱਕੇ ਹੋਏ ਭਾਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਨੂੰ &quot;ਲਾਭ ਲਈ ਰੋਵ&quot; ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਚਿੱਤਰ 3 ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਰੱਸੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਲੋਡ W ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਰੱਸੀ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ W/3 ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Seamanship Reference, Chapter 5, General Rigging |url=http://www.sccheadquarters.com/Data/Sites/1/media/Training/TrainingInstructions/seamanship/Chapter%205%20-%20General%20Rigging.pdf |publisher=sccheadquarters.com}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਤਿੰਨ ਹੈ.

ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈਃ&lt;ref name=&quot;advantage2&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Q86UKqYui-0C|title=Handbook of Rigging: For Construction and Industrial Operations|last=MacDonald|first=Joseph A|date=14 June 2008|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=978-0-07-149301-7|pages=376}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Tackles.png|right|thumb|360x360px|ਇੱਕ ਹੈਂਡਲ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਚੁਕਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੇ &lt;ref name=&quot;advantage3&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Q86UKqYui-0C|title=Handbook of Rigging: For Construction and Industrial Operations|last=MacDonald|first=Joseph A|date=14 June 2008|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=978-0-07-149301-7|pages=376}}&lt;/ref&gt;]]

* ਦੋ ਭੌਣੀਆ ਨਾਲ ਭਾਰ ਚੁਕਣਾਃ 2
* ਲੁੱਫ ਹੈਂਡਲਃ 3
* ਡਬਲ ਟਾਕਲਃ 4
* ਜਿਨ ਟੈਕਲ 5:
* ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਖਰੀਦਃ 6
{{ਆਧਾਰ}}

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਪਰਿਯੋਜਨਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼]]</text>
      <sha1>3bjktjohfm0bzza4dke3rqmsq9gqgy5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750303</id>
      <parentid>750295</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:14:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <comment>ਹਿੱਜੇ ਸਹੀ ਕੀਤੇ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11431" xml:space="preserve">[[ਲੱਕੜ]] ਦੇ ਝਰੀ ਵਾਲੇ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਰੱਸੇ ਨਾਲ ਡੋਲ੍ਹ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਭੌਣੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੇਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੇਗ ਦੀਆਂ ਭੌਣੀਆਂ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆਂ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਲਾਹੁਣ ਸਮੇਂ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਦੇ ਮਹਿਲ ਹੇਠੋਂ ਕਹੇ ਨਾਲ [[ਮਿੱਟੀ]] ਬਾਹਰ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੋਹ/ਚਰਸ ਨਾਲ ਖੂਹ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਕੇ ਫਸਲਾਂ ਸਿੰਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦ ਨਲਕੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਖੂਹਾਂ/ਖੂਹੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਚਾਰ ਡੰਡਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਣਾਏ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਦੁਆਲੇ ਲੱਜ ਲਪੇਟੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਵੀ ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਭੌਣੀ ਨੂੰ ਖੂਹੀ ਦੀ ਚਰਖੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ ਦੀ ਪੁਲੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਭੌਣੀ ਸਿਰਫ [[ਖੂਹ]]/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੀ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।{{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਮਸ਼ੀਨ|name=ਭੌਣੀ|image=PulleyShip.JPG|caption=Pulleys on a ship. In this context, pulleys are normally known as [[block (sailing)|blocks]].|classification=[[ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨ]]|industry=Construction, transportation|application=|dimensions=|weight=|fuel_source=|powered=|self-propelled=|wheels=1|tracks=|legs=|aerofoils=|axles=1|components=|invented=|inventor=|examples=}}

ਹੁਣ ਨਾ ਖੂਹ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖੂਹੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਖੂਹ/ਖੂਹੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭੌਣੀ ਵੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਲਕੇ ਹਨ। [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ|ਖੇਤੀ]] ਦੀ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼|last=ਕਹਿਲ|first=ਹਰਕੇਸ਼ ਸਿੰਘ|publisher=Unistar books pvt.ltd|year=2013|isbn=978-93-82246-99-2|location=[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਇੱਕ [[ਐਕਸਲ]] ਜਾਂ [[ਸ਼ਾਫਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਧੁਰੇ]] ਉੱਤੇ ਇੱਕ [[ਚੱਕਾ|ਚੱਕਰ]] ਹੈ ਜੋ ਚੱਕਰ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘਦੀ ਇੱਕ ਤੰਗ ਕੇਬਲ ਜਾਂ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਨੂੰ ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲਣ, ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਫਟ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੁਲੀ ਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਜੋ ਇੱਕ ਫਰੇਮ ਜਾਂ  ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ('''ਬਲਾਕ''') ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਧੁਰੇ ਤੇ ਪੱਕੀ ਜੜੀ ਹੋਈ ਜਾਂ ਧੁਰੇ ਤੇ ਘੁਮਣ ਵਾਲੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਬਲ ਜਾਂ ਰੱਸੇ ਤੇ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਸਾ ਜਾਂ ਬੈਲਟ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸਦੇ ਘੇਰੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਜਿਆਦਾ ਝਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਜਾਂ ਘਿਰਨੀ ਨੂੰ ਘਮਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ [[ਰੱਸੀ]], [[ਤਾਰ ਦੀ ਰੱਸੀ|ਕੇਬਲ]], ਬੱਧਰੀ ਜਾਂ [[ਸੰਗਲ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪੁੱਲੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸਬੂਤ ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ 1991-1802 ਬੀ. ਸੀ. ਅਤੇ [[ਮੈਸੋਪੋਟਾਮੀਆ|ਮੇਸੋਪੋਟੇਮੀਆ]] ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਬੀ. ਸੀ ਵਿੱਚ [[ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ]] ਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Building in Egypt: Pharaonic Stone Masonry|last=Arnold|first=Dieter|date=1991|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195113747|page=71}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/ancientmesopotam00moor|title=Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence|last=Moorey|first=Peter Roger Stuart|date=1999|publisher=Eisenbrauns|isbn=9781575060422|page=[https://archive.org/details/ancientmesopotam00moor/page/n12 4]|url-access=limited}}&lt;/ref&gt; [[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਰੋਮਨ]] 
[[ਤਸਵੀਰ:Trissa_linhjul_utan_rep_sheave_pulley_wheel_without_rope.png|thumb|[[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਰੱਸੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭੌਣੀ]]]]
[[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਮਿਸਰ]] ਵਿੱਚ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ (ਸੀ. 10-70 AD) ਨੇ ਭੌਣੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਛੇ ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਭਾਰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Usher&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xuDDqqa8FlwC&amp;q=wedge+and+screw&amp;pg=PA196|title=A History of Mechanical Inventions|last=Usher|first=Abbott Payson|publisher=Courier Dover Publications|year=1988|isbn=0-486-25593-X|location=USA|pages=98}}&lt;/ref&gt; ਵੱਡੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਪੁਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸ਼ਾਫਟ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ ਬਿਜਲੀ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਲੇ ਨੂੰ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ [[ਚੇਨ ਡਰਾਈਵ]] ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Theory of Machines and Mechanisms|last=Uicker|first=John|last2=Pennock|first2=Gordon|last3=Shigley|first3=Joseph|date=2010|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-537123-9|edition=4th}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Kinematics and dynamics of planar machinery|last=Paul|first=Burton|date=1979|publisher=Prentice-Hall|isbn=978-0-13-516062-6|edition=illustrated}}&lt;/ref&gt; [[ਪਲੂਟਾਰਕ]] ਦੀ ਪੈਰਲਲ ਲਾਈਵਜ਼ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] ਨੇ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਪੁਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਲਾਕ-ਐਂਡ-ਟੈਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਲੱਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Archimedes in the 21st Century|last=Rorres|first=Chris|date=2017|publisher=Springer International Publishing|isbn=9783319580593|page=71}}&lt;/ref&gt;

'''ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲ'''

ਇੱਕ [[ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲ]] ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਕ ਬਲੌਕ ਸਥਿਰ ਮਾਊਂਟਿੰਗ ਪੁਆਇੰਟ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਚਲਦੀ ਲੋਡ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਵੇ। ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਦਾ [[machinary advantages|ਆਦਰਸ਼ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ]] ਰੱਸੀ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜੋ ਚਲਦੇ ਬਲਾਕ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੰਦੂਕ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਦਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਫਿਕਸਡ ਅਤੇ ਮੂਵਿੰਗ ਬਲਾਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰੱਸੀ ਨੂੰ ਮੂਵਿੰੰਗ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਰੱਸੀ ਉੱਤੇ ਚੁੱਕੇ ਹੋਏ ਭਾਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਨੂੰ &quot;ਲਾਭ ਲਈ ਰੋਵ&quot; ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਚਿੱਤਰ 3 ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਰੱਸੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਲੋਡ W ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਰੱਸੀ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ W/3 ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Seamanship Reference, Chapter 5, General Rigging |url=http://www.sccheadquarters.com/Data/Sites/1/media/Training/TrainingInstructions/seamanship/Chapter%205%20-%20General%20Rigging.pdf |publisher=sccheadquarters.com}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਤਿੰਨ ਹੈ.

ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈਃ&lt;ref name=&quot;advantage2&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Q86UKqYui-0C|title=Handbook of Rigging: For Construction and Industrial Operations|last=MacDonald|first=Joseph A|date=14 June 2008|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=978-0-07-149301-7|pages=376}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Tackles.png|right|thumb|360x360px|ਇੱਕ ਹੈਂਡਲ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਚੁਕਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੇ &lt;ref name=&quot;advantage3&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Q86UKqYui-0C|title=Handbook of Rigging: For Construction and Industrial Operations|last=MacDonald|first=Joseph A|date=14 June 2008|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=978-0-07-149301-7|pages=376}}&lt;/ref&gt;]]

* ਦੋ ਭੌਣੀਆ ਨਾਲ ਭਾਰ ਚੁਕਣਾਃ 2
* ਲੁੱਫ ਹੈਂਡਲਃ 3
* ਡਬਲ ਟਾਕਲਃ 4
* ਜਿਨ ਟੈਕਲ 5:
* ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਸੁਖਦਃ 6
{{ਆਧਾਰ}}

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਪਰਿਯੋਜਨਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼]]</text>
      <sha1>f4zfwosx21eanu4n8ikbkhfkbbxxapu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750304</id>
      <parentid>750303</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:23:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <comment>ਹਿੱਜੇ ਸਹੀ ਕੀਤੇ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11443" xml:space="preserve">[[ਲੱਕੜ]] ਦੇ ਝਰੀ ਵਾਲੇ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਰੱਸੇ ਨਾਲ ਡੋਲ੍ਹ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਭੌਣੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੇਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੇਗ ਦੀਆਂ ਭੌਣੀਆਂ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆਂ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਲਾਹੁਣ ਸਮੇਂ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਦੇ ਮਹਿਲ ਹੇਠੋਂ ਕਹੇ ਨਾਲ [[ਮਿੱਟੀ]] ਬਾਹਰ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੋਹ/ਚਰਸ ਨਾਲ ਖੂਹ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਕੇ ਫਸਲਾਂ ਸਿੰਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦ ਨਲਕੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਖੂਹਾਂ/ਖੂਹੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਚਾਰ ਡੰਡਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਣਾਏ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਦੁਆਲੇ ਲੱਜ ਲਪੇਟੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਵੀ ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਭੌਣੀ ਨੂੰ ਖੂਹੀ ਦੀ ਚਰਖੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ ਦੀ ਪੁਲੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਭੌਣੀ ਸਿਰਫ [[ਖੂਹ]]/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੀ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।{{ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬਾ ਮਸ਼ੀਨ|name=ਭੌਣੀ|image=PulleyShip.JPG|caption=Pulleys on a ship. In this context, pulleys are normally known as [[block (sailing)|blocks]].|classification=[[ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨ]]|industry=ਉਸਾਰੀ, ਢੋਆ-ਢੁਆਈ |application=|dimensions=|weight=|fuel_source=|powered=|self-propelled=|wheels=1|tracks=|legs=|aerofoils=|axles=1|components=|invented=|inventor=|examples=}}

ਹੁਣ ਨਾ ਖੂਹ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖੂਹੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਖੂਹ/ਖੂਹੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭੌਣੀ ਵੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਲਕੇ ਹਨ। [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ|ਖੇਤੀ]] ਦੀ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼|last=ਕਹਿਲ|first=ਹਰਕੇਸ਼ ਸਿੰਘ|publisher=Unistar books pvt.ltd|year=2013|isbn=978-93-82246-99-2|location=[[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]]}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਇੱਕ [[ਐਕਸਲ]] ਜਾਂ [[ਸ਼ਾਫਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਧੁਰੇ]] ਉੱਤੇ ਇੱਕ [[ਚੱਕਾ|ਚੱਕਰ]] ਹੈ ਜੋ ਚੱਕਰ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘਦੀ ਇੱਕ ਤੰਗ ਕੇਬਲ ਜਾਂ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਨੂੰ ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲਣ, ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਫਟ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੁਲੀ ਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਜੋ ਇੱਕ ਫਰੇਮ ਜਾਂ  ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ('''ਬਲਾਕ''') ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਧੁਰੇ ਤੇ ਪੱਕੀ ਜੜੀ ਹੋਈ ਜਾਂ ਧੁਰੇ ਤੇ ਘੁਮਣ ਵਾਲੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਬਲ ਜਾਂ ਰੱਸੇ ਤੇ ਬਲ ਲਗਾ ਕੇ ਘੁਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਸਾ ਜਾਂ ਬੈਲਟ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸਦੇ ਘੇਰੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਜਿਆਦਾ ਝਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਜਾਂ ਘਿਰਨੀ ਨੂੰ ਘਮਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ [[ਰੱਸੀ]], [[ਤਾਰ ਦੀ ਰੱਸੀ|ਕੇਬਲ]], ਬੱਧਰੀ ਜਾਂ [[ਸੰਗਲ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪੁੱਲੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸਬੂਤ ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ 1991-1802 ਬੀ. ਸੀ. ਅਤੇ [[ਮੈਸੋਪੋਟਾਮੀਆ|ਮੇਸੋਪੋਟੇਮੀਆ]] ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਬੀ. ਸੀ ਵਿੱਚ [[ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ]] ਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Building in Egypt: Pharaonic Stone Masonry|last=Arnold|first=Dieter|date=1991|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195113747|page=71}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/ancientmesopotam00moor|title=Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence|last=Moorey|first=Peter Roger Stuart|date=1999|publisher=Eisenbrauns|isbn=9781575060422|page=[https://archive.org/details/ancientmesopotam00moor/page/n12 4]|url-access=limited}}&lt;/ref&gt; [[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਰੋਮਨ]] 
[[ਤਸਵੀਰ:Trissa_linhjul_utan_rep_sheave_pulley_wheel_without_rope.png|thumb|[[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਰੱਸੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭੌਣੀ]]]]
[[ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ|ਮਿਸਰ]] ਵਿੱਚ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ (ਸੀ. 10-70 AD) ਨੇ ਭੌਣੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਛੇ ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਭਾਰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Usher&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xuDDqqa8FlwC&amp;q=wedge+and+screw&amp;pg=PA196|title=A History of Mechanical Inventions|last=Usher|first=Abbott Payson|publisher=Courier Dover Publications|year=1988|isbn=0-486-25593-X|location=USA|pages=98}}&lt;/ref&gt; ਵੱਡੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਪੁਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸ਼ਾਫਟ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ ਬਿਜਲੀ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਲੇ ਨੂੰ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ [[ਚੇਨ ਡਰਾਈਵ]] ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Theory of Machines and Mechanisms|last=Uicker|first=John|last2=Pennock|first2=Gordon|last3=Shigley|first3=Joseph|date=2010|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-537123-9|edition=4th}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Kinematics and dynamics of planar machinery|last=Paul|first=Burton|date=1979|publisher=Prentice-Hall|isbn=978-0-13-516062-6|edition=illustrated}}&lt;/ref&gt; [[ਪਲੂਟਾਰਕ]] ਦੀ ਪੈਰਲਲ ਲਾਈਵਜ਼ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] ਨੇ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਪੁਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਲਾਕ-ਐਂਡ-ਟੈਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਲੱਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Archimedes in the 21st Century|last=Rorres|first=Chris|date=2017|publisher=Springer International Publishing|isbn=9783319580593|page=71}}&lt;/ref&gt;

'''ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲ'''

ਇੱਕ [[ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲ]] ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਕ ਬਲੌਕ ਸਥਿਰ ਮਾਊਂਟਿੰਗ ਪੁਆਇੰਟ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਚਲਦੀ ਲੋਡ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਵੇ। ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਦਾ [[machinary advantages|ਆਦਰਸ਼ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ]] ਰੱਸੀ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜੋ ਚਲਦੇ ਬਲਾਕ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੰਦੂਕ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਦਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਫਿਕਸਡ ਅਤੇ ਮੂਵਿੰਗ ਬਲਾਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰੱਸੀ ਨੂੰ ਮੂਵਿੰੰਗ ਬਲਾਕ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਰੱਸੀ ਉੱਤੇ ਚੁੱਕੇ ਹੋਏ ਭਾਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਨੂੰ &quot;ਲਾਭ ਲਈ ਰੋਵ&quot; ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਚਿੱਤਰ 3 ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਰੱਸੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਲੋਡ W ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਰੱਸੀ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ W/3 ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Seamanship Reference, Chapter 5, General Rigging |url=http://www.sccheadquarters.com/Data/Sites/1/media/Training/TrainingInstructions/seamanship/Chapter%205%20-%20General%20Rigging.pdf |publisher=sccheadquarters.com}}&lt;/ref&gt; ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਤਿੰਨ ਹੈ.

ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਬਲਾਕ ਅਤੇ ਟੈਕਲ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈਃ&lt;ref name=&quot;advantage2&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Q86UKqYui-0C|title=Handbook of Rigging: For Construction and Industrial Operations|last=MacDonald|first=Joseph A|date=14 June 2008|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=978-0-07-149301-7|pages=376}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Tackles.png|right|thumb|360x360px|ਇੱਕ ਹੈਂਡਲ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਚੁਕਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੇ &lt;ref name=&quot;advantage3&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Q86UKqYui-0C|title=Handbook of Rigging: For Construction and Industrial Operations|last=MacDonald|first=Joseph A|date=14 June 2008|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=978-0-07-149301-7|pages=376}}&lt;/ref&gt;]]

* ਦੋ ਭੌਣੀਆ ਨਾਲ ਭਾਰ ਚੁਕਣਾਃ 2
* ਲੁੱਫ ਹੈਂਡਲਃ 3
* ਡਬਲ ਟਾਕਲਃ 4
* ਜਿਨ ਟੈਕਲ 5:
* ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਸੁਖਦਃ 6
{{ਆਧਾਰ}}

== ਹਵਾਲੇ ==
&lt;references /&gt;
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਪਰਿਯੋਜਨਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼]]</text>
      <sha1>hys8h7ak0y3m7iwypcp4adnp4tt23n0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173969</id>
    <revision>
      <id>750231</id>
      <parentid>707755</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:52:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37773" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
| other_name                      = 
| nickname                        = 
| settlement_type                 = ਸ਼ਹਿਰ
| image_skyline                   =  Suratgarh Super Thermal Power Plant.JPG
| image_alt                       = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ
| image_caption                   = ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ
| pushpin_map                     = India Rajasthan#India3
| pushpin_label_position          = right
| pushpin_map_alt                 = 
| pushpin_map_caption             = ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ
| coordinates                     = {{coord|29.317877|N|73.902932|E|display=inline,title}}
| subdivision_type                = ਦੇਸ਼
| subdivision_name                = {{flag|ਭਾਰਤ}}
| subdivision_type1               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]]
| subdivision_name1               = [[ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ|ਰਾਜਸਥਾਨ]]
| subdivision_type2               = [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| subdivision_name2               = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]
| established_title               = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date                = 1999
| founder                         = ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ (ਬੀਕਾਨੇਰ ਦਾ ਸ਼ਾਸ਼ਕ)
| named_for                       = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = 
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_rank                       = 
| area_total_km2                  = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 168
| population_total                = 70536
| population_as_of                = 2011 ਜਨਗਣਨਾ
| demographics_type1 = ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| demographics1_title1 = ਅਧਿਕਾਰਤ
| demographics1_info1 =[[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]],[[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਬੋਲੀ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]],[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]],[[ਬਾਗੜੀ ਬੋਲੀ|ਬਾਗੜੀ]] ,
| population_rank                 = 
| population_density_km2          = auto
| population_demonym              = 
| population_footnotes            = 
| timezone1                       = [[ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ|ਆਈਐੱਸਟੀ]]
| utc_offset1                     = +5:30
| parts_type = [[ਬਲਾਕ]]
| parts = ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ
| postal_code_type         = [[ਪਿੰਨ_ਕੋਡ|ਡਾਕ ਕੋਡ]]
| postal_code              = 335804
| area_code_type  = ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ
| registration_plate = RJ:13 
| area_code       = 01509******
| blank1_name_sec1 = ਨੇੜੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
| blank1_info_sec1 = [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ]]
| official_name                   = 
}}
'''ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SZqtUmxtUJsC&amp;q=Suratgarh&amp;pg=PA143|title=Land and People of Indian States and Union Territories: In 36 Volumes. Rajasthan|last=Bhatt|first=Shankarlal C.|date=2006|publisher=Gyan Publishing House|isbn=978-81-7835-379-1|language=en}}&lt;/ref&gt;''' ਇੱਕ [[ਸ਼ਹਿਰ]] ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ|ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ]] ਹੈ, ਜੋ [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਵਿੱਚ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ|ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ]] ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਤ ਸਿੰਘ&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=The Tribune - Windows - Heritage |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010113/windows/heritage.htm |access-date=2020-12-10 |website=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt; (1765 - 1828) ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Maharaja Surat Singh |url=https://www.geni.com/people/Maharaja-Surat-Singh/6000000009764513056 |access-date=2020-12-10 |website=geni_family_tree |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harvard |title=From the Harvard Art Museums' collections Maharaja Surat Singh (r. 1788-1828) of Bikaner at a Window |url=https://harvardartmuseums.org/collections/object/310685 |access-date=2020-12-10 |website=harvardartmuseums.org |language=en}}&lt;/ref&gt; [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]],ਪੰਜਾਬੀ,[[ਬਾਗੜੀ]] ਅਤੇ [[ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਰਾਜਸਥਾਨੀ]] ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ।

== ਭੂਗੋਲ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ 29.317701°ਉੱਤਰ 73.898935°E 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।  ਇਸ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 168 ਮੀਟਰ (551) ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੌਸਮੀ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਲੀ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲ ਨੂੰ ਟਿੱਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਖੇਜੜੀ ਅਤੇ ਮਾਣਕਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਤਰ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

== ਜਨਸੰਖਿਆ ==
2011 ਦੀ ਭਾਰਤੀ [[ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ|ਜਨਗਣਨਾ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh Population Census 2011 |url=http://www.census2011.co.in/data/town/800453-suratgarh.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20040616075334/http://www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&amp;state5=999 |archive-date=2004-06-16 |access-date=2008-11-01 |publisher=Census Commission of India}}&lt;/ref&gt; ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 70,536 ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 37,126 ਪੁਰਸ਼ ਹਨ ਜਦਕਿ 33,410 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। 0-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 9037 ਹੈ ਜੋ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.81% ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਸੂਬੇ ਦੀ ਔਸਤ 888 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਲਗਭਗ 861 ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 66.11% ਨਾਲੋਂ 75.68% ਵੱਧ ਹੈ।

== ਮੀਡੀਆ ==
[[ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ]] ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ 918 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 300 ਦੇ ਨਾਲ kHzkW ਰੇਡੀਓ ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ. ਇਸਨੂੰ (ਕਾਟਨ ਸਿਟੀ ਚੈਨਲ) ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਨਲ 17:41 UTC 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੀ ਅੰਤ ਤੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸੂਰਜ ਛਿੱਪਣ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਮੱਧਮ ਵੇਵ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੁਣਿਆ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਰੇਡੀਓ ਚੈਨਲ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਖਾੜਾ ਸੀ  ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ. ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸੋਡਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 3000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ, [[ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀ|ਸਰਸਵਤੀ]] ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਦਵਤੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਹਰਾ-ਭਰਾ, ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਸਰਸਵਤੀ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਵਤੀ ਦੇ ਬੇਸਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਕਾਲੀਬਾਂਗਨ ਅਤੇ ਬੜੌਦ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਪੂਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗਵਾਹ ਸੀ। ਰੰਗਮਹਲ, ਮਾਣਕਸਰ ਅਤੇ ਅਮਰਪੁਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਰਸਵਤੀ ਸਭਿਅਤਾ 1500 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾਰਡਿਓ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਟ ਗਈ ਹੈ।

ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨੇ [[ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਗੰਗਾ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਲੌਜ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਨੂੰ ਰੇਲ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ। ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੇਲੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਸਾਲ 1927 ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਨਹਿਰ ਬਣਨ ਨਾਲ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅੱਲਗ-ਅਲੱਗ ਪਿੰਡਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਫਾਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1956 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਹਿਰ]] ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪਸ਼ੂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਫਾਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਬੇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਫਤਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। CISF&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;&gt;{{Cite web |last=Bharatvarsh |first=TV9 |date=2020-12-30 |title=आखिर CISF को ही क्यों दिया गया सूरतगढ़ सुपरक्रिटिकल थर्मल पॉवर प्लांट की सुरक्षा का जिम्मा? |url=https://www.tv9hindi.com/state/rajasthan/why-cisf-given-security-to-suratgarh-supercritical-thermal-power-plant-436976.html |access-date=2022-05-25 |website=TV9 Bharatvarsh |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਨੇ 3 ਨਵੰਬਰ 1998 ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਗੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਕੋਲ 1500 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦਾ ਇੱਕ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ 93% ਦਾ ਇੱਕ PLF ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੰਚਾਲਿਤ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। ਉਦਯੋਗ ਨੇ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ।।ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮੰਗਾਂ ਘਟਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਇੱਟਾਂ ਹੁਣ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਇਲਾਕਿਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੁਰੂ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Churu-Rajasthan |title=Home |url=https://churu.rajasthan.gov.in/content/raj/churu/en/home.html |access-date=2020-12-10 |website=churu.rajasthan.gov.in |language=en-us}}&lt;/ref&gt; ਅਤੇ ਝੁਨਝਨੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ, ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਥੇ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-09-09 |title=आखिर 5 साल बाद जोधपुर आ गया सीआरपीएफ सेंटर {{!}} Jodhpur: CRPF training centre fully opernalised |url=https://www.patrika.com/jodhpur-news/jodhpur-crpf-training-centre-fully-opernalised-5070396/ |access-date=2022-05-25 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt;

22 ਫਰਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵਲ੍ਹੋਂ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਿਛਲੇ 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=नशे का नाशः पुलिस ने डोडा पोस्त और नशीली गोलियों सहित अन्य मादक पदार्थों को किया नष्ट |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/rajasthan/bikaner/destruction-of-drugs-police-destroyed-doda-poppy-and-other-intoxicants-including-intoxicants/1105495 |access-date=2022-05-25 |website=Zee News |language=hi}}&lt;/ref&gt;

8 ਮਈ 2022 ਨੂੰ, ਨਹਿਰਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਿਆਸਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੰਬ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, 24 ਮਈ 2022 ਨੂੰ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਲਾਸਟ ਕਰਕੇ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/found-on-may-8-in-indira-gandhi-canal-people-heaved-a-sigh-of-relief-after-the-action-of-bomb-disposal-squad-129846506.html?media=1|title=16 दिन बाद बम को किया डिफ्यूज|date=24 May 2022|work=BHASKAR|access-date=25 May 2022}}&lt;/ref&gt;

11 ਮਈ 2022 ਨੂੰ, ਬੀ.ਜੇ.ਪੀ ਆਗੂ ਜੇਪੀ ਨੱਡਾ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਸੁੰਧਰਾ ਰਾਜੇ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.tv9hindi.com/state/rajasthan/rajasthan-ex-cm-vasundhara-raje-attacks-gehlot-government-appeasement-politics-and-state-is-number-one-in-riots-au275-1225249.html|title=तुष्टिकरण मोड में गहलोत सरकार}}&lt;/ref&gt;

== ਸ਼ਾਸਨ ==
ਰਾਮਪ੍ਰਤਾਪ ਕਾਸਨੀਅਨ 2018&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajasthan Legislative Assembly |url=https://rajassembly.nic.in/MemberContacts.aspx |access-date=2020-12-11 |website=rajassembly.nic.in}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ (ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਖੇਤਰ) ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ MLA ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਤਹਿਸੀਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਹੜੀ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਮੰਗ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਤੋਂ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਕੰਮ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ SDM ਦੀ ਦੇਖ ਰੇਖ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singh |first=Sadhu |date=21 October 2019 |title=नगरपालिका अध्यक्ष एससी वर्ग के लिए आरक्षित |url=https://m.patrika.com/sri-ganganagar-news/municipal-chairman-reserved-for-sc-cattegary-5250664/ |access-date=2020-12-09 |website=Patrika News |language=hi}}&lt;/ref&gt; ਇੱਥੇ SDM ਅਦਾਲਤ, ਇੱਕ ADM, ACJM, MJM ਅਤੇ ADJ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜਨਰਲ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh General Government Hospital {{!}} National Health Portal of India |url=https://www.nhp.gov.in/hospital/suratgarh-genral-government-hospital-ganganagar-rajasthan |access-date=2020-12-09 |website=nhp.gov.in |archive-date=2021-04-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210417205043/https://www.nhp.gov.in/hospital/suratgarh-genral-government-hospital-ganganagar-rajasthan |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਘਰ-ਘਰ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਗਾਰਬੇਜ ਟਰੱਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-04-05 |title=शहर में कचरा उठाव के लिए अब सूरतगढ़ रोड गौशाला में होगा कचरा एकत्र, {{!}} Now garbage will be collected in Suratgarh Road Gaushala for waste |url=https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/now-garbage-will-be-collected-in-suratgarh-road-gaushala-for-waste-5968385/ |access-date=2022-05-25 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੀਵਰੇਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sewerage in 11 cities |url=https://urban.rajasthan.gov.in/content/raj/udh/en/organizations/rudsico/sectors-programmes/elven-severage-project.html |access-date=2023-08-27 |archive-date=2023-08-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230827052931/https://urban.rajasthan.gov.in/content/raj/udh/en/organizations/rudsico/sectors-programmes/elven-severage-project.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ।

== ਸਿੱਖਿਆ ==

* [[Government College, Suratgarh|ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Swargiya Shree Gurusharan Chhabra Government College Suratgarh |url=https://hte.rajasthan.gov.in/college/gcsuratgarh}}&lt;/ref&gt;
* [[Suratgarh PG College, Suratgarh|ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਪੀਜੀ ਕਾਲਜ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SURATGARH P.G. COLLEGE |url=https://www.suratgarhpgcollege.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170218043417/http://suratgarhpgcollege.com/ |archive-date=2017-02-18 |website=suratgarhpgcollege.com}}&lt;/ref&gt;
* [[Tagore PG College|ਟੈਗੋਰ ਪੀ.ਜੀ. ਕਾਲਜ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Welcome to Tagore PG College, Suratgarh - Best college in area |url=https://tagorepgcollege2004.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413162205/http://tagorepgcollege2004.com/ |archive-date=13 April 2021 |access-date=13 December 2020}}&lt;/ref&gt;
* [[Government Senior Secondary, Suratgarh|ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ]]
* [[Bhatia Ashram|ਭਾਟੀਆ ਆਸ਼ਰਮ]]
* [[Swami Vivekanand Government Model School|ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ]]&lt;ref&gt;https://bhatiaashram.org/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bhatia Ashram Suratgarh,RAS, 1st Grade, Police, Patwar Parveen Bhatia |url=http://www.rojgarsmachar.in/bhatia-ashram-suratgarh/}}&lt;/ref&gt;
* ਟੈਗੋਰ ਕੇਂਦਰੀ ਅਕੈਡਮੀ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Tagore Central Academy Suratgarh « HEYSCHOOLS.IN |url=https://heyschools.in/02815063/Tagore_Central_Academy_Suratgarh |access-date=2022-05-25 |website=heyschools.in |language=en-IN}}&lt;/ref&gt;
* ਬਲੌਸਮ ਅਕੈਡਮੀ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Blossom Academy School, Suratgarh - Admissions, Fees, Reviews and Address 2022 |url=https://www.icbse.com/schools/blossom-academy-kr26gy |access-date=2022-05-25 |website=iCBSE |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
* ਕੇਵੀ ਨੰ. 1 ਏਅਰਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
* ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ
* ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ

== ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ [[ਥਾਰ ਮਾਰੂਥਲ]] ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗਰਮ ਮਾਰੂਥਲ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਸਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ 118°F (48°C)ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।  ਅਤੇ ਦਿਨ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ 95°F (35°C) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਮਈ, ਜੂਨ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 122 °F (50°C) ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਨਮੀ 50% ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਨਮੀ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 20% ਤੋਂ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਰਨ ਵਰਖਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ [[ਮੌਨਸੂਨ|ਮਾਨਸੂਨ]] ਮੌਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਵਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾਵਾਂ ਧੂੜ ਦੇ ਤੂਫਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੀਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਲਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|55|°F|°C|abbr=on}} ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦਸੰਬਰ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ 33°F (1°C) ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਕੌਮੀ ਪੰਛੀ ਮੋਰ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/peacock-dies-after-being-hit-by-power-line-shadow-indignation-in-the-villager-129744427.html|title=विभाग की लापरवाही}}&lt;/ref&gt; ਖਰਗੋਸ਼, ਚਿੰਕਾਰਾ, ਚਿੱਟਾ ਹਿਰਨ ਅਤੇ ਨੀਲ ਗਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮੂਲ ਜਾਨਵਰ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;zeenews.india.com&quot;&gt;{{Cite web |title=Suratgarh Amrita Devi Park became the refuge of Chinkara Nilgai is also present in the park{{!}} Suratgarh: चिंकारा की शरणस्थली बना अमृता देवी पार्क, नील गाय भी पार्क में है मौजूद {{!}} Hindi News, बीकानेर |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/rajasthan/bikaner/suratgarh-amrita-devi-park-became-the-refuge-of-chinkara-nilgai-is-also-present-in-the-park/1099199/amp |access-date=2022-06-13 |website=zeenews.india.com}}&lt;/ref&gt; ਏਥੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਬਰੋਪਾਲ ਝੀਲ ਦੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋਜ਼ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ , ਮੌਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੈਮੋਇਸੇਲ ਕ੍ਰੇਨਜ਼, ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਵਾਲੇ ਗੀਜ਼, ਸਪਾਟ ਬਿੱਲ ਬੱਤਖਾਂ,ਸ਼ੋਵੇਲਰ, ਟੂਫਟਡ ਡਕ, ਵਿਜੇਨ ਅਤੇ ਕੂਟਸ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਝੀਲ ਐਵੋਸੇਟ, ਗ੍ਰੀਨ ਸ਼ੰਕ, ਲਿਟਲ ਰਿੰਗ ਪਲਾਵਰ, ਰੈੱਡ ਸ਼ੰਕ, ਕਰਲਿਊਜ਼, ਸੈਂਡ ਪਾਈਪਰ, ਬਲੈਕ ਵਿੰਗ ਸਟਿਲਟ ਵਰਗੇ ਵੈਡਰਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਗੱਘੜ ਡਿਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਵੀ ਮੌਸਮੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Sunday Tribune - Spectrum - Article |url=https://www.tribuneindia.com/2002/20020324/spectrum/main7.htm |access-date=2022-06-13 |website=tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt;

ਲੂੰਬੜੀ ਅਤੇ ਗਿੱਦੜ,ਹਿਰਨ ਵਰਗੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2010-05-06 |title=FIGHTING AN ENEMY – A STORY FROM SURATGARH RAJASTHAN |url=https://bhavanajagat.com/2010/05/06/fighting-an-enemy-a-story-from-suratgarh-rajasthan/ |access-date=2022-06-13 |website=Simon Cyrene-The Twelfth Disciple |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਸਥਾਨ ==

* Khejri Hanuman Temple
* Kalibanga
* Suratgarh Super Thermal Power Station
* Suratgarh Air Force Station
* [[Suratgarh Military Station]]
* Suratgarh Railway Station among top clean railway station in India&lt;ref&gt;{{Cite web |date=3 October 2019 |title=Six stations in Rajasthan among top 10 in railway cleanliness survey {{!}} India News - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/six-stations-in-rajasthan-among-top-10-in-railway-cleanliness-survey/articleshow/71414426.cms |access-date=2020-12-09 |website=The Times of India |language=en |agency=TNN}}&lt;/ref&gt;
* All India Radio Station Aakashwani
* Sodhal Fort&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-04-21 |title=History of Suratgarh Rajasthan - Rajasthani Tadka |url=https://rajasthanitadka.com/history-of-suratgarh-rajasthan/ |access-date=2022-05-25 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
* Lord Ganesh Mandir Dhab
* Shree Cement Factory Udaipur
* Ghaghar river
* Rangmahal
* Badopal
* [http://wikimapia.org/3531389/Padpata-Dham Padpata Dham Dhaban]&lt;ref&gt;https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/padpata-dham-in-dhaban-jallar-2321050/ {{Dead link|date=February 2022}}&lt;/ref&gt;
* [[Central State Farm, Suratgarh]]&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_eGMDwAAQBAJ&amp;q=suratgarh&amp;pg=PA163|title=Hand Book of Seed Industry (Prospects and its Costing)|last=Ramdeo|first=Avinash|date=2011-05-01|publisher=Scientific Publishers|isbn=978-93-87869-17-2|language=en}}&lt;/ref&gt; largest mechanised Farm in South East Asia.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=dBjoAAAAMAAJ&amp;q=suratgarh|title=India Today and Tomorrow|date=1971|publisher=V.J. Joseph.|language=en}}&lt;/ref&gt; It has Russian Machinery Museum.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 February 2018 |title=Suratgarh museum: Russian machinery museum inaugurated in Suratgarh {{!}} Jaipur News - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/jaipur/russian-machinery-museum-inaugurated-in-suratgarh/articleshow/62923390.cms |access-date=2020-12-14 |website=The Times of India |language=en |agency=TNN}}&lt;/ref&gt;
* CISF&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;/&gt;
* Amruta Devi Park, Village Dabla&lt;ref name=&quot;zeenews.india.com&quot;/&gt;
* Baropal lake&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

== ਆਰਥਿਕਤਾ ==
ਮੁੱਖ ਰੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਵਿਕਾਸ ਸ਼੍ਰੀ ਸੀਮੈਂਟ ਅਤੇ ਬੰਗੂਰ ਸੀਮਿੰਟ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੀਮੈਂਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਸੁਆਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪੀਪੀਸੀ, ਓਪੀਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਸੀਮੈਂਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

== ਆਵਾਜਾਈ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਜੋਧਪੁਰ-ਬਠਿੰਡਾ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ: [[ਬੀਕਾਨੇਰ]] - 174 ਕਿਲੋਮੀਟਰ [[ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ|ਗੰਗਾਨਗਰ]] - 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ, [[ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ]] - 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲ ਅਤੇ ਸੜਕੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। NH 62 ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੈਗਾ ਹਾਈਵੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ 434.93 ਕਿ.ਮੀ. ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ ਰੇਲ ਰੂਟ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦਾ 8 ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Suratgarh to Old Delhi: 1 COV-Reserved Trains - Railway Enquiry |url=https://indiarailinfo.com/search/sog-suratgarh-junction-to-dli-old-delhi-junction/114/0/349 |access-date=2020-12-10 |website=indiarailinfo.com}}&lt;/ref&gt; 1257 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾਮਨਗਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ (NH-754) ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸ਼ਿਓ ਲੰਘੇਗਾ। ਇਹ 6 ਲਾਈਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸਵੇਅ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

== ਸੱਭਿਆਚਾਰ ==
ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਬਾਗੜੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੱਤ ਹੈ, ਪਰ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤਾ ਦੂਰ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਇੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ, ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ, ਸੁਪਰ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ, ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-10-02 |title=Top 10 cleanest railway stations in India 2019: Indian Railways releases survey; these stations top the list - The Financial Express |url=https://www.financialexpress.com/infrastructure/railways/cleanest-railway-stations-in-india-2019-top-10-list-railway-zone-indian-railways/1724510/ |access-date=2020-12-12 |website=financialexpress.com}}&lt;/ref&gt; ਸੀਆਈਐਸਐਫ&lt;ref name=&quot;Bharatvarsh&quot;/&gt; ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਫਾਰਮ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫੌਜੀ ਗਾਰਡਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਹ ਖੇਤਰ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ।

ਇੰਦਰਾ ਸਰਕਲ ਨੇੜੇ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਾਦਵ ਸੁਦੀ ਅਤੇ ਮਾਘ ਸੁਦੀ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 February 2020 |title=श्रीगंगानगर.लोक देवता बाबा रामदेव मंदिर में माघ सुदी पर भरा मेला, रामसा पीर के जयकारों से माहौल भक्तिमय........देखें खास तस्वीरें |url=https://www.patrika.com/sri-ganganagar-news/lok-devta-baba-ramdev-mela-at-sriganganagar-5729471/ |access-date=2022-05-27 |website=Patrika News |language=hi-IN}}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਹਰ ਦਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=बाबा रामदेव का मेला |url=https://www.bhaskar.com/amp/baba-ramdev39s-fair-today-from-4am-to-800pm-the-sunderdia-circle-will-be-closed-between-shiv-chowk-072005-2765022.html}}&lt;/ref&gt;

ਹਨੂੰਮਾਨ ਖੇਜਰੀ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਟਿੱਬੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਭੀੜ ਨਾਲ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਗ੍ਰੀਨ ਗਲੋਬ ਅਵਾਰਡ 2022 ਵਿਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦਰਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਚੌਬੇ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/local/rajasthan/sriganganagar/suratgarh/news/seminar-on-green-energy-organized-five-members-of-poonam-foundation-trust-honored-nineteen-innovators-were-honored-across-the-country-129905316.html|title=Green Glob Awards 2022}}&lt;/ref&gt;

== ਖੇਡਾਂ ==
NH 62 ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਦਾ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਖੇਡ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਕਟ, ਫੁੱਟਬਾਲ, ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਅਤੇ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਲਾਇਨਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈਪੀਐਲ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਨੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਇੱਕ ਅਕੈਡਮੀ ਖੋਲ੍ਹੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ  ਹੋ ਸਕੇ ਅਤੇ ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਨੇ ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਕ੍ਰਿਕਟ

# ਸ਼ੇਰਵੁੱਡ ਕ੍ਰਿਕਟ ਅਕੈਡਮੀ 
# ਅੰਕਿਤ ਸੋਨੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਕ੍ਰਿਕਟ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]]</text>
      <sha1>drzajvr6w88z39qbzow7y3tygt3hoy8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ/styles.css</title>
    <ns>2</ns>
    <id>176653</id>
    <revision>
      <id>750309</id>
      <parentid>748713</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:41:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kuldeepburjbhalaike moved page [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖਾਕਾ/styles.css]] to [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kuldeepburjbhalaike/ਕੱਚਾ ਖ਼ਾਕਾ/styles.css]] without leaving a redirect</comment>
      <model>sanitized-css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="4228" xml:space="preserve">/*--------------------------------------WIKIPEDIA TOP BANNER----------------------------------------*/
            
            #topBanner {
            	position: relative;
            }
            
            #socialsDesktop {
            	display: none;
            }
            
            #socialsContainer {
            	position: relative;
				margin-bottom: 3rem;
				margin-right: .5rem;
            }
            
            #socialsMobile {
            	position: absolute;
				top: 0;
				right: 0;
                z-index: 1;
            }
            
            #topHeader {
            	border: 1px;
                display: flex;
                flex-direction: column;
                border-radius: 10px;
                align-items: center;
                padding: 1rem;
                box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;

            }
            
            #heading {
            	font-size: 2.5rem;
            	text-align:center;
            	margin-top:-0.5rem;
            }
            
            #statement {
            	text-align:center;
            	margin-top: -1.5rem;
            }

            #azad {
                font-size: 1.2rem;
                color:brown;
                font-weight: bold;
                padding: 0 .4rem 0 .4rem;
            }

            .line {
                border-top: 1px solid rgb(116, 158, 220);
                min-width: 80%;
            }

            #time {
                text-align: center;
            }
            
            #topHeader2 {
            	border: 1px;
                padding: 1rem;
                display: flex;
                flex-direction: column;
                margin-top: 1rem;
                border-radius: 10px;
                align-items: center;
				box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;
                
            }
            
            #topHeader2 p {
                text-align: center;
            }

            #links {
                margin-top: 1rem;
            }
            
            #desktopLinks {
            	display: none;
            }
            
            .hlist ul {
            	display: flex;
            	flex-direction: row;
            	justify-content: center;
            	gap: 0.5rem;
            }
            
            @media only screen and (min-width: 720px) {
            	
            	#socialsMobile {
            		display: none;
            	}
            	
                #socialsDesktop {
                	display: initial;
            		position: absolute;
            	    right: 0.5rem;
            	    top: 0.5rem;
            	}
            }

            @media only screen and (min-width: 1000px) {
            	
            	#socialsMobile {
            		display: none;
            	}
            	
            	#socialsDesktop {
            		display: initial;
            		position: absolute;
            	    right: 0.5rem;
            	    top: 0.5rem;
            	}
            	
                #links {
                	display: none;
                }
                
                #desktopLinks {
                	display: initial;
                	margin-top: 1rem;
                }
            }
            
/*----------------------------WIKIPEDIA CARDS----------------------------------------*/

.cards {
width: auto;
padding: 0.5rem;
line-height: 1.75;
border-radius: 10px;
border: 1px;
margin-bottom: 1rem;
box-shadow: 0 5px 20px #ddd, 0 0 1px #ccc;}

#cardHeader {
margin-top: 1rem;
}

@media only screen and (min-width: 720px) {
#cardHeader{
display: grid;
grid-template-columns: 1fr 1fr;
gap: 1rem;
width: auto;
}

#doyouknow, #news {
margin-top:-1rem;
}
}

.three h3 {
    font-size: 22px;
    font-weight: 500;
    letter-spacing: 0;
    line-height: 1em;
    padding-bottom: 15px;
    position: relative;
    margin-top: -0.3rem;
    margin-bottom: 20px;
  }
  .three h3:before {
    content: &quot;&quot;;
    position: absolute;
    left: 0;
    bottom: 0;
    height: 5px;
    width: 55px;
    background-color: #111;
  }
  .three h3:after {
    content: &quot;&quot;;
    position: absolute;
    left: 0;
    bottom: 2px;
    height: 1px;
    width: 95%;
    max-width: 255px;
    background-color: #333;
  }</text>
      <sha1>t694y5p85qgbbi6qa1o7y0savunfonx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਉਰਵੀ ਅਸ਼ਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>179695</id>
    <revision>
      <id>750292</id>
      <parentid>730926</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T05:40:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22102" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = ਉਰਵੀ ਅਸ਼ਰ
| image              = 
| caption            = 
| other_names        = 
| birth_date         = {{birth date and age|1983|10|24}}&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://pipl.com/directory/name/Ashar/Urvi/ |title=Urvi Ashar - Pipl Directory |publisher=Pipl.com |date=2010-08-27 |access-date=2012-07-10 }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
| birth_place        = [[ਭਾਰਤ]]
| occupation         = ਆਵਾਜ਼ ਅਦਾਕਾਰਾ
| years_active       = 1998-ਵਰਤਮਾਨ
| spouse             = {{marriage|ਗੌਰੰਗ ਸੰਪਤ|2010}}
}}

'''ਉਰਵੀ ਅਸ਼ਰ''' (ਜਨਮ 24 ਅਕਤੂਬਰ 1983, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਆਵਾਜ਼-ਡਬਿੰਗ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੈ ਜੋ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]], [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], ਕੱਛੀ, [[ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਗੁਜਰਾਤੀ]] ਅਤੇ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਉਹ 1998 ਤੋਂ ਅਵਾਜ਼ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ।

== ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ ==

=== ਵਪਾਰਕ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਾਲ
! ਪ੍ਰੋਮੋ
! ਭਾਸ਼ਾ
|-
| 2008
| ''[[ਬਾਰਬੀ]] -ਐਨ-ਮੀ ਬਾਰਬੀ ਸਟਾਈਲ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2010-03-30 |title=Barbie-n-Me Barbie Style (English) - FVO Urvi Ashar |url=https://www.youtube.com/watch?v=TrjxQRAp0U8&amp;feature=player_embedded |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140519004229/https://www.youtube.com/watch?v=TrjxQRAp0U8&amp;feature=player_embedded |archive-date=2014-05-19 |access-date=2013-07-03 |publisher=YouTube.com}}&lt;/ref&gt;''
| ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
|-
| 2010
| ''ਫਿਸ਼ਰ ਪ੍ਰਾਈਸ ਸਟ੍ਰਾਈਡ ਟੂ ਰਾਈਡ ਲੋਇਨ'' 
| ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
|-
|}

=== ਐਨੀਮੇਟਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਾਲ
! ਫਿਲਮ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ
! ਭੂਮਿਕਾ
! ਭਾਸ਼ਾ
! ਨੋਟਸ
|-
| 2014
| ''ਮਾਨਵ''
| ਕਾਂਤਾ
| ਹਿੰਦੀ
|
|-
|}

== ਡਬਿੰਗ ਕਰੀਅਰ ==
ਉਸ ਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕਿਆਂ, ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਲਈ ਡਬਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2007-04-07 |title=The Tribune, Chandigarh, India - The Tribune Lifestyle |url=http://www.tribuneindia.com/2009/20090609/ttlife1.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004235157/http://www.tribuneindia.com/2009/20090609/ttlife1.htm |archive-date=2013-10-04 |access-date=2012-07-10 |publisher=Tribuneindia.com}}&lt;/ref&gt;

ਉਹ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ]], [[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ]], [[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ]] ਅਤੇ [[ਹੰਸਿਕਾ ਮੋਟਵਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ [[ਤੇਲੁਗੂ ਭਾਸ਼ਾ|ਤੇਲਗੂ]] ਅਤੇ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਹਿੰਦੀ-ਡਬਿੰਗ ਆਵਾਜ਼ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

== ਡਬਿੰਗ ਰੋਲ ==

=== ਲਾਈਵ ਐਕਸ਼ਨ ਸੀਰੀਜ਼ ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਿਰਲੇਖ
! ਅਦਾਕਾਰਾ
! ਭੂਮਿਕਾ
! ਡੱਬ ਭਾਸ਼ਾ
! ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ
! ਐਪੀਸੋਡ
! ਅਸਲ ਏਅਰ ਡੇਟ
! ਡੱਬ ਕੀਤੀ ਏਅਰ ਡੇਟ
! ਨੋਟਸ
|-
| ''ਡਰੇਕ ਅਤੇ ਜੋਸ਼''
| ਐਲੀਸਨ ਸਕੈਗਲੀਓਟੀ
| Mindy Crenshaw
| ਹਿੰਦੀ
| ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
| 56
| 11 ਜਨਵਰੀ 2004 - 16 ਸਤੰਬਰ 2007
|
|
|-
|}

=== ਐਨੀਮੇਟਡ ਸੀਰੀਜ਼ ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Program title
!Original voice
!Character
!Dub language
!Original language
!Number of episodes
!Original airdate
!Dubbed airdate
!Notes
|-
|''Phineas and Ferb&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Daffy speaks Hindi &amp;#124; Culture &amp;#124; Times Crest |url=http://www.timescrest.com/culture/daffy-speaks-hindi-8805 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121009022733/http://www.timescrest.com/culture/daffy-speaks-hindi-8805 |archive-date=2012-10-09 |access-date=2013-03-28}}&lt;/ref&gt;''
|[[ਐਸ਼ਲੇ ਟਿਸਡੇਲ|Ashley Tisdale]]
|Candace Flynn
|Hindi
|English
|222
|8/17/2007-6/12/2015
|6/1/2008-6/28/2015
|
|-
|''[[ਅਡਵੈਂਚਰ ਟਾਈਮ|Adventure Time]]''
|Hynden Walch
----Niki Yang
|Princess Bubblegum
----BMO
|Hindi
|English
|283
|April 5, 2010 – September 3, 2018
|
|
|-
|''Gravity Falls''
|Kristen Schaal
|Mabel Pines
|Hindi
|English
|40
|June 15, 2012 – February 15, 2016
|
|
|-
|''Transformers: Prime''
|Sumalee Montano
|Arcee
|Hindi
|English
|65
|November 29, 2010 – July 26, 2013
|
|
|-
|''Dragon Ball Z''
|Miki Itō&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;(JP)&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Meredith McCoy&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;(EN)
|Android 18
|Hindi
|Japanese
|291
|4/26/1989-&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;1/31/1996
|2001-2008
|The Hindi dub of the series was based on the edited 1995 Funimation Entertainment-Saban Entertainment-Ocean Productions English dub.
|-
|-
|''Naruto''
|Junko Takeuchi
|Naruto Uzumaki
|Hindi
|Japanese
|220
|10/3/2002-&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;2/8/2007
|2008&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;(stopped)
|
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mw1Q&quot;&gt;Pokémon&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|Kaori &lt;small&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;(JP)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Veronica Taylor&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;(Seasons 6–8)&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Michele Knotz &lt;small&gt;(Seasons 9)&lt;br /&gt;&lt;br /&gt; (EN)  &lt;/small&gt;
|May (Haruka)
|Hindi
|Japanese
|1000+
|4/1/1997-Current
|5/12/2003-2015
|
|-
|''[[ਨਿੰਜਾ ਹਥੌੜੀ|Ninja Hattori-kun]]''
|Yūko Mita
|Shinzo Hattori
|Hindi
|Japanese
|694
|9/28/1981-&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;12/25/1987
|
|Airs on Nickelodeon India.
|-
|''Tsurupika Hagemaru''
|Yoshino Takamori
|Miss Sakura
|Hindi
|Japanese
|58
|3/3/1988-6/10/1989
|
|It was released as Hagemaru in India
|-
|''Atashinchi''
|Masayo Kurata
|Nohara
|Hindi
|Japanese
|330
|4/19/2002-&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;9/19/2009
|
|
|-
|''Kid vs. Kat''
|Kathleen Barr
|Millie Burtonburger
|Hindi
|Canadian
|52
|25/10/2008-&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;4/6/2011
|2017&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;(stopped)
|Aired on Disney XD India
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwASQ&quot;&gt;Ghost Stories&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|Kumi Sakuma
|Momoko Koigakubo
|Hindi
|Japanese
|20
|10/22/2000-&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;3/25/2001
|
|Aired on Nickelodeon India.
|-
|''Rapunzel's Tangled Adventure''
|Eden Espinosa
|Cassandra
|Hindi
|English
|
|2017-18
|2017-18
|The Singing Voice in the song ''I've Got This'' is done by [[Rashi Rautela]] and in the song ''Ready as I'll Ever Be'' the singing voice is done by [[Ayushi Gupta]].
|-
|}

=== ਲਾਈਵ ਐਕਸ਼ਨ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ===

==== ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਫ਼ਿਲਮ ====
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Film title
!Actor
!Character
!Dub language
!Original language
!Original year release
!Dub year release
!Notes
|-
|''The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring''
|Liv Tyler
|Arwen Undómiel
|Hindi
|English
|2001
|2002
|
|-
|''The Lord of the Rings: The Two Towers''
|Liv Tyler
|Arwen Undómiel
|Hindi
|English
|2002
|2003
|
|-
|''The Lord of the Rings: The Return of the King''
|Liv Tyler
|Arwen Undómiel
|Hindi
|English
|2003
|2004
|
|-
|[[ਮੈਨ ਆਫ਼ ਸਟੀਲ|''Man of Steel'']]
|[[ਐਮੀ ਐਡਮਜ਼|Amy Adams]]
|Lois Lane
|Hindi
|English
|2013
|2013
|Performed alongside Ashiesh Roy who voiced Michael Shannon as General Zod, Shakti Singh who voiced Russell Crowe as Jor-El in Hindi version.
|-
|''Batman v Superman: Dawn of Justice''
|[[ਐਮੀ ਐਡਮਜ਼|Amy Adams]]
|Lois Lane
|Hindi
|English
|2016
|2016
|
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAZk&quot;&gt;Justice League&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਐਮੀ ਐਡਮਜ਼|Amy Adams]]
|Lois Lane
|Hindi
|English
|2017
|2017
|
|-
|''Ben 10: Alien Swarm''
|Alyssa Diaz
|Elena Validus
|Hindi
|English
|2009
|2009
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Ryan Kelley as Ben Tennyson in Hindi version.
|-
|''[[ਕੈਪਟਨ ਅਮੈਰਿਕਾ: ਦਿ ਵਿੰਟਰ ਸੋਲਜਰ|Captain America: The Winter Soldier]]''
|Emily VanCamp
|Sharon Carter / Agent 13
|Hindi
|English
|2014
|2014
|Performed alongside Joy Sengupta who voiced [[ਕ੍ਰਿਸ ਈਵਾਂਸ|Chris Evans]] as Steve Rogers / Captain America in Hindi.
|-
|''[[ਕੈਪਟਨ ਅਮੈਰਿਕਾ: ਸਿਵਿਲ ਵੌਰ|Captain America: Civil War]]''
|Emily VanCamp
|Sharon Carter / Agent 13
|Hindi
|English
|2016
|2016
|
|-
|''The Monkey King 2''
|Gong Li
|Bai Gu Jing
|Hindi
|Chinese
|2016
|2016
|
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAd8&quot;&gt;Sky High&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|Danielle Panabaker
|Layla Williams
|Hindi
|English
|2005
|
|Aired by [[ਦ ਵਾਲਟ ਡਿਜ਼ਨੀ ਕੰਪਨੀ|Disney]]
|-
|[[ਵੀ ਫ਼ਾਰ ਵੈਨਡੈੱਟਾ (ਫ਼ਿਲਮ)|''V for Vendetta'']]
|[[ਨੈਟਲੀ ਪੋਰਟਮੈਨ|Natalie Portman]]
|Evey Hammond
|Hindi
|English
|2006
|2012
|Voiced for the UTV Software Communications in-house production Hindi dub that aired on UTV Action.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAfo&quot;&gt;Life of Pi&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|Shravanthi Sainath
|Anandi
|Hindi
|English
|2012
|2012
|
|-
|''[[ਸਪਾਇਡਰ-ਮੈਨ: ਹੋਮਕਮਿੰਗ|Spider-Man: Homecoming]]''
|Laura Harrier
|Liz Allan
|Hindi
|English
|2017
|2017
|
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAhI&quot;&gt;The Bounty Hunter&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਜੈਨੀਫ਼ਰ ਐਨਿਸਟਨ|Jennifer Aniston]]
|Nicole Hurley
|Hindi
|English
|2010
|2010
|Performed with Saptrishi Ghosh who voiced Gerard Butler as Milo Boyd in Hindi.
|-
|}

==== ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ====
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Film title
!Actor
!Character
!Dub language
!Original language
!Original year release
!Dub year release
!Notes
|-
|''Zindaggi Rocks''
|[[ਕਿਮ ਸ਼ਰਮਾ|Kim Sharma]]
|Joy
| colspan=&quot;2&quot; |Hindi
| colspan=&quot;2&quot; |2006
|
|-
|''Go Goa Gone''
|[[ਪੂਜਾ ਗੁਪਤਾ|Puja Gupta]]
|Luna
| colspan=&quot;2&quot; |Hindi
| colspan=&quot;2&quot; |2013
|
|-
|''Nautanki Saala!''
|Pooja Salvi
|Nandini Patel
| colspan=&quot;2&quot; |Hindi
| colspan=&quot;2&quot; |2013
|
|-
|''Andhrudu''
|[[ਗੌਰੀ ਪੰਡਿਤ|Gowri Pandit]]
|Archana
|Hindi
|Telugu
|2005
|2005
|The Hindi dub was titled: ''Loha - The Ironman''.
|-
|''Enthiran''
|Unknown
|Artificial Intelligence Museum Guide
|Hindi
|Tamil
|2010
|2010
|The Hindi dub was titled: ''Robot''.
|-
|''Parugu''
|[[ਸ਼ੀਲਾ ਕੌਰ|Sheela Kaur]]
|Meenakshi
|Hindi
|Telugu
|2008
|2010
|The Hindi dub was titled: ''Veerta: The Power''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਅੱਲੂ ਅਰਜੁਨ|Allu Arjun]] as Krishna in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAnI&quot;&gt;Simha&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਸਨੇਹਾ ਉਲਾਲ|Sneha Ullal]]
|Janaki
|Hindi
|Telugu
|2010
|2011
|
|-
|''Oosaravelli''
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Niharika
|Hindi
|Telugu
|2011
|2012
|The Hindi dub was titled: ''Mar Mitenge''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Jr. NTR as Tony in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAo0&quot;&gt;Brindavanam&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Bhoomi
|Hindi
|Telugu
|2010
|2012
|The Hindi dub was titled: ''The Super Khiladi''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Jr. NTR as Krish and Pooja Punjabi who voiced [[ਸਮੰਥਾ ਰੂਥ ਪ੍ਰਭੁ|Samantha Akkineni]] as Indu in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAp0&quot;&gt;Annayya&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਸੌਂਦਰਿਆ|Soundarya]] †
|Devi
|Hindi
|Telugu
|2000
|2012
|The Hindi dub was titled: ''Khoon Ka Rishta''.
|-
|''Julai''
|[[ਇਲਿਆਨਾ ਡੀ ਕਰੂਜ਼|Ileana D'Cruz]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(voice in original version dubbed by Haritha)&lt;/small&gt;
|Madhu
|Hindi
|Telugu
|2012
|2013
|The Hindi dub was titled: ''Dangerous Khiladi''&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਅੱਲੂ ਅਰਜੁਨ|Allu Arjun]] as Ravindra Narayan (Ravi) in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwArs&quot;&gt;Gabbar Singh&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ|Shruti Haasan]]
|Bhagyalakshmi
|Hindi
|Telugu
|2012
|2013
|The Hindi dub was titled: ''Policewala Gunda''.
|-
|''Dhada''
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Rhea (Priya in Hindi version)
|Hindi
|Telugu
|2011
|2013
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Naga Chaitanya as Viswa in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAtU&quot;&gt;Darling&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Nandini
|Hindi
|Telugu
|2010
|2013
|The Hindi dub was titled: ''Sabse Badhkar Hum''.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAuI&quot;&gt;Shadow&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤਾਪਸੀ ਪੰਨੂ|Taapsee Pannu]]
|Madhubala
|Hindi
|Telugu
|2013
|2013
|The Hindi dub was titled: ''Meri Jung: One Man Army''.
|-
|''Singam II''
|[[ਹੰਸਿਕਾ ਮੋਟਵਾਨੀ|Hansika Motwani]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(voice in original version dubbed by Savitha Reddy)&lt;/small&gt;
|Sathya (Sania in Hindi version)
|Hindi
|Tamil
|2013
|2013
|The Hindi dub was titled: ''Main Hoon Surya Singham II''.
|-
|[[ਬਿਜਨਸਮੈਨ (ਫ਼ਿਲਮ)|''Businessman'']]
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Chitra Bhardwaj
|Hindi
|Telugu
|2012
|2013
|The Hindi dub was titled: ''No. 1 Businessman''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਮਹੇਸ਼ ਬਾਬੂ|Mahesh Babu]] as Surya Bhai in Hindi.
|-
|''Chirutha''
|[[ਨੇਹਾ ਸ਼ਰਮਾ|Neha Sharma]]
|Sanjana
|Hindi
|Telugu
|2007
|2013
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਚਰਣ|Ram Charan]] as Charan in Hindi.
|-
|''Naayak''
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Madhu
|Hindi
|Telugu
|2013
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Double Attack''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਚਰਣ|Ram Charan]] as Siddharth and Cherry in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAyo&quot;&gt;Chakram&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਅਸੀਨ|Asin Thottumkal]]
|Lakshmi
|Hindi
|Telugu
|2005
|2014
|
|-
|''Magadheera''
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Mithravinda Devi/Indu
|Hindi
|Telugu
|2009
|2014
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਚਰਣ|Ram Charan]] as Kala Bhairava and Harsha in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA0M&quot;&gt;Veeram&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Koppuram Devi (Gopi Devi in Hindi version)
|Hindi
|Tamil
|2014
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Veeram - The Powerman''.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA1A&quot;&gt;Rebel&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Nandini
|Hindi
|Telugu
|2012
|2014
|The Hindi dub was titled: ''The Return Of Rebel''.
|-
|''7aum Arivu''
|[[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ|Shruti Haasan]]
|Subha Srinivasan (Sudha in Hindi version)
|Hindi
|Tamil
|2011
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Chennai v/s China''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਸੂਰਿਆ|Suriya]] as Bodhidharma and Aravind in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA20&quot;&gt;Mr. Perfect&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Priya
|Hindi
|Telugu
|2011
|2014
|The Hindi dub was titled: ''No. 1 Mr. Perfect''.
|-
|''Balupu''
|[[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ|Shruti Haasan]]
|Shruti
|Hindi
|Telugu
|2013
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Jani Dushman''.
|-
|''[[1: ਨੇਨੋਕੱਕਡੀਨ|1: Nenokkadine]]''
|[[ਕ੍ਰਿਤੀ ਸਨੇਨ|Kriti Sanon]]
|Sameera
|Hindi
|Telugu
|2014
|2014
|The Hindi dub was titled: ''1: Ek Ka Dum''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਮਹੇਸ਼ ਬਾਬੂ|Mahesh Babu]] as Gautham in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA5Y&quot;&gt;Racha&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Chaitra
|Hindi
|Telugu
|2012
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Betting Raja''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਚਰਣ|Ram Charan]] as Raj in Hindi.
|-
|''Jilla''
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Shanthi
|Hindi
|Tamil
|2014
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Policewala Gunda 2''.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA7I&quot;&gt;Vedam&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਅਨੁਸ਼ਕਾ ਸ਼ੇੱਟੀ|Anushka Shetty]]
|Saroja (Saroj in Hindi version)
|Hindi
|Telugu
|2010
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Antim Faisla''.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA78&quot;&gt;Power&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਹੰਸਿਕਾ ਮੋਟਵਾਨੀ|Hansika Motwani]]
|Nirupama&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;'''(Second Dub)'''
|Hindi
|Telugu
|2014
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Power Unlimited''.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA84&quot;&gt;Padikkadavan&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Gayathri
|Hindi
|Tamil
|2009
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Meri Taaqat Mera Faisla 2''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sachin Gole who voiced Dhanush as Radhakrishnan &quot;Rocky&quot; in Hindi.
|-
|''Race Gurram''
|[[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ|Shruti Haasan]]
|Spandana (Bhavna in Hindi version)
|Hindi
|Telugu
|2014
|2014
|The Hindi dub was titled: ''Main Hoon Lucky: The Racer''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਅੱਲੂ ਅਰਜੁਨ|Allu Arjun]] as Lucky in Hindi.
|-
|''Gangotri''
|Aditi Agarwal
|Gangotri (Ganga in Hindi version)
|Hindi
|Telugu
|2003
|2014
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਅੱਲੂ ਅਰਜੁਨ|Allu Arjun]] as Simhadri alias Siddharth in Hindi
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwA_g&quot;&gt;Rudhramadevi&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਨਿਥਿਆ ਮੈਨਨ|Nithya Menen]]
|Muktamba
|Hindi
|Telugu
|2015
|2015
|
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwBAQ&quot;&gt;Lion&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤ੍ਰਿਸ਼ਾ (ਅਭਿਨੇਤਰੀ)|Trisha Krishnan]]
|Guggilla Mahalakshmi / Manjula
|Hindi
|Telugu
|2015
|2015
|The Hindi dub was titled: ''Ek Tsunami - Jwalamukhi''.
|-
|''Rabhasa''
|[[ਪ੍ਰਣੀਤਾ ਸੁਭਾਸ਼|Pranitha Subhash]]
|Bhagyam
|Hindi
|Telugu
|2014
|2015
|The Hindi dub was titled: ''The Super Khiladi 2''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Jr. NTR as Karthik and Arranya Kaur who voiced [[ਸਮੰਥਾ ਰੂਥ ਪ੍ਰਭੁ|Samantha Akkineni]] as Indu in Hindi.
|-
|''Arrambam''
|[[ਨਯਨਤਾਰਾ|Nayanthara]]
|Maya
|Hindi
|Tamil
|2013
|2015
|The Hindi dub was titled: ''Player - Ek Khiladi''.
|-
|''[[ਅਗਾਦੂ|Aagadu]]''
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Saroja
|Hindi
|Telugu
|2014
|2015
|The Hindi dub was titled: ''Encounter Shankar''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਮਹੇਸ਼ ਬਾਬੂ|Mahesh Babu]] as Shankar in Hindi.
|-
|''[[ਥੁਪੱਕੀ|Thuppakki]]''
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Nisha
|Hindi
|Tamil
|2012
|2015
|The Hindi dub was titled: ''Indian Soldier: Never On Holiday''.
|-
|''Kandireega''
|[[ਹੰਸਿਕਾ ਮੋਟਵਾਨੀ|Hansika Motwani]]
|Shruthi
|Hindi
|Telugu
|2011
|2015
|The Hindi dub was titled: ''Dangerous Khiladi 4''.
|-
|''Yevadu''
|[[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ|Shruti Haasan]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(voice in original version dubbed by [[ਸੋਮਿਆ ਸ਼ਰਮਾ|Sowmya Sharma]])&lt;/small&gt;
|Manju
|Hindi
|Telugu
|2014
|2015
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਚਰਣ|Ram Charan]] as Charan and Satya in Hindi.
|-
|''Cameraman Gangatho Rambabu''
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Ganga
|Hindi
|Telugu
|2012
|2016
|The Hindi dub was titled: ''Mera Target'' Performed alongside Rajesh Khattar who voiced Pawan Kalyan as Rambabu in Hindi.
|-
|''Govindudu Andarivadele''
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Satya
|Hindi
|Telugu
|2014
|2016
|The Hindi dub was titled: ''Yevadu 2''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਚਰਣ|Ram Charan]] as Abhiram in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwBIU&quot;&gt;Ishq&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਨਿਥਿਆ ਮੈਨਨ|Nithya Menen]]
|Priya
|Hindi
|Telugu
|2012
|2016
|The Hindi dub was titled: ''Bhaigiri''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਨਿਤਿਨ|Nithiin]] as Rahul in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwBJQ&quot;&gt;Temper&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਕਾਜਲ ਅਗਰਵਾਲ|Kajal Aggarwal]]
|Shanvi
|Hindi
|Telugu
|2015
|2016
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Jr. NTR as Daya in Hindi.
|-
|''Luv U Alia''
|[[ਸੰਗੀਤਾ ਚੌਹਾਨ|Sangeeta Chauhan]]
|Alia
|Hindi
|Kannada
|2016
|2016
|
|-
|''Tadakha''
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Pallavi
|Hindi
|Telugu
|2013
|2016
|Performed alongside Sanket Mhatre who voiced Naga Chaitanya as Karthik in Hindi.
|-
|''Vedalam''
|[[ਸ਼ਰੂਤੀ ਹਸਨ|Shruti Haasan]]
|Swetha
|Hindi
|Tamil
|2015
|2016
|
|-
|''Endukante... Premanta!''
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Sravanthi (Sharmila in Hindi version) / Srinidhi
|Hindi
|Telugu
|2012
|2016
|The Hindi dub was titled: ''Dangerous Khiladi 5''.&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Performed alongside Sanket Mhatre who voiced [[ਰਾਮ ਪੋਥੀਨੇਨੀ|Ram Pothineni]] as Ram and Krishna in Hindi.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwBNU&quot;&gt;Jil&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਰਾਸ਼ੀ ਖੰਨਾ|Rashi Khanna]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(voice in original version dubbed by Savitha Reddy)&lt;/small&gt;
|Savithri (Sonali in Hindi version)
|Hindi
|Telugu
|2015
|2016
|
|-
|''Yennai Arindhaal''
|[[ਤ੍ਰਿਸ਼ਾ (ਅਭਿਨੇਤਰੀ)|Trisha Krishnan]]
|Hemanika
|Hindi
|Tamil
|2015
|2016
|The Hindi dub was titled: ''Satyadev - The Fearless Cop''.
|-
|&lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwBPE&quot;&gt;Bengal Tiger&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
|[[ਤਮੰਨਾ ਭਾਟੀਆ|Tamannaah Bhatia]]
|Meera
|Hindi
|Telugu
|2015
|2016
|
|}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ਡਬਿੰਗ (ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ)
* ਭਾਰਤੀ ਡਬਿੰਗ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1983]]</text>
      <sha1>mypimq79up9mxgil81pb1enflc90ykb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਐਮਿਲੀ ਐਕਸਫੋਰਡ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>181962</id>
    <revision>
      <id>750300</id>
      <parentid>739894</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T07:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8330" xml:space="preserve">'''ਐਮਿਲੀ ਜੋਆਨ ਐਕਸਫੋਰਡ''' ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਹਿਊਮਰ ਵਿਡੀਓਜ਼, ਟਰੂਟੀਵੀ ਕਾਮੇਡੀ ਐਡਮ ਰੁਇੰਸ ਐਵਰੀਥਿੰਗ ਵਿੱਚ ਐਮਿਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 November 2017 |title=Emily Axford and Brian K. Murphy are the Married Masterminds Behind 'Hot Date' |url=http://observer.com/2017/11/emily-axford-and-brian-k-murphy-are-the-married-masterminds-behind-sketch-show-hot-date/ |access-date=30 April 2020 |website=Observer}}&lt;/ref&gt;

== ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ==
ਐਕਸਫੋਰਡ ਅਲਬਾਨੀ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੇ ਉਪਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ 2007 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Take a Study Break with GWU's ReceSs This Weekend |url=https://dcist.com/story/07/12/07/laugh-with-gwus/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190209123957/https://dcist.com/story/07/12/07/laugh-with-gwus/ |archive-date=February 9, 2019 |access-date=February 7, 2018 |website=dcist.com}}&lt;/ref&gt; ਜੀ. ਡਬਲਯੂ. ਯੂ. ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਿਸੇਸ ਨਾਮਕ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ ਇੰਪਰੂਵ ਟਰੂਪ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਐਕਸਫੋਰਡ ਨੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਅਤੇ ਫਿਰ [[ਲਾਸ ਐਂਜਲਸ|ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]] ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਈਟ ਸਿਟੀਜ਼ਨਜ਼ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Emily Axford |url=https://ucbcomedy.com/user/9832 |access-date=February 7, 2018 |website=UCB}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
2011 ਤੋਂ 2017 ਤੱਕ, ਐਕਸਫੋਰਡ ਡਿਜੀਟਲ ਕਾਮੇਡੀ ਕੰਪਨੀ ਕਾਲਜ ਹਿਊਮਰ ਲਈ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Erik Pedersen |date=27 August 2019 |title='Hot Date': Season 2 Premiere Date For Pop TV's Sketch Comedy Series |url=https://deadline.com/2019/08/hot-date-season-2-premiere-date-for-pop-tvs-sketch-comedy-series-1202705506/ |access-date=13 April 2020 |publisher=Deadline}}&lt;/ref&gt; 2015 ਤੋਂ 2019 ਤੱਕ, ਐਕਸਫੋਰਡ ਨੇ ਕਾਲਜ ਹਿਊਮਰ ਅਤੇ ਟਰੂ ਟੀਵੀ ਦੇ ਐਡਮ ਰੁਇੰਸ ਐਵਰੀਥਿੰਗ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Adam Ruins Everything |url=https://www.imdb.com/title/tt5034326/?ref_=nm_flmg_act_7 |access-date=21 April 2022 |website=IMDB}}&lt;/ref&gt;

ਐਕਸਫੋਰਡ ਅਤੇ ਮਰਫੀ ਨੇ ਕੈਲਡਵੈਲ ਟੈਨਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ''8-ਬਿੱਟ ਬੁੱਕ ਕਲੱਬ'' ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=8-Bit Book Club |url=https://podcasts.apple.com/us/podcast/8-bit-book-club/id1159499233 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220723151524/https://podcasts.apple.com/us/podcast/8-bit-book-club/id1159499233 |archive-date=23 July 2022 |access-date=21 April 2022 |website=Apple Podcasts}}&lt;/ref&gt; ਐਕਸਫੋਰਡ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟੇਬਲਟੌਪ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ ਗੇਮ ਅਸਲ ਖੇਡ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਰਫੀ, ਟੈਨਰ ਅਤੇ ਜੇਕ ਹਰਵਿਟਜ਼ ਨਾਲ ਹੈਡਗਮ ਪੋਡਕਾਸਟ ਨੌਟ ਅਨਦਰ ਡੀ ਐਂਡ ਡੀ ਪੋਡਕਾਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਗੇਮ ਮਾਸਟਰ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |title=About |url=https://naddpod.com/about |access-date=May 5, 2023 |website=Not Another D&amp;D Podcast}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-10-13 |title=Not Another D&amp;D Podcast: Why You Should Check Out Welcome to Eldermourne |url=https://www.cbr.com/not-another-dnd-podcast-welcome-eldermourne-explained/ |access-date=2023-05-19 |website=CBR |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Martin |first=Emily |date=2023-02-20 |title=The 10 Best D&amp;D Podcasts for Everyone from DMs to Newbies |url=https://bookriot.com/best-dnd-podcasts/ |access-date=2023-05-19 |website=BOOK RIOT |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਐਕਸਫੋਰਡ ਡਾਇਮੈਨਸ਼ ''ਡਾਇਮੈਨਸ਼ਨ 20'' ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਕਾਸਟ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਸਲ ਪਲੇ ਐਂਥੋਲੋਜੀ ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ 2018 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ-ਇਹ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਸੇਵਾ ਡ੍ਰੌਪਆਉਟ ਲਈ ਕਾਲਜ ਹਿਊਮਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਸ਼ੋਅ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Heim |first=Bec |date=2023-01-02 |title=Dimension 20: All Intrepid Hero Campaigns, Ranked |url=https://screenrant.com/dimension-20-all-intrepid-hero-campaigns-ranked/ |access-date=2023-02-04 |website=ScreenRant |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-10-08 |title=Dungeons &amp; Dragons: Dimension 20 Is a TOTALLY Different Take On Actual-Play |url=https://www.cbr.com/dimension-20-new-take-actual-play/ |access-date=2023-05-19 |website=CBR |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hall |first=Charlie |date=2022-07-20 |title=A new actual play ports Jane Austen into Dungeons &amp; Dragons |url=https://www.polygon.com/23271360/dnd-a-court-of-fey-and-flowers-aabria-iyengar-dimension-20-premiere-date-time |access-date=2023-05-19 |website=Polygon |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਡਾਇਮੈਨਸ਼ਨ 20 ਦੇ ਪੋਸਟ-ਗੇਮ ਸ਼ੋਅ, ''ਐਡਵੈਂਚਰਿੰਗ ਪਾਰਟੀ'' ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dimension 20's Adventuring Party |url=https://www.dropout.tv/dimension-20-s-adventuring-party |access-date=2023-05-19 |website=Dropout |language=en}}&lt;/ref&gt;

ਐਕਸਫੋਰਡ 2023 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਰੋਲ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ।&lt;ref name=&quot;CBR on CR C3E59&quot;&gt;{{Cite web |last=McCauley |first=Tara |date=May 19, 2023 |title=Critical Role Shocks Fans With a Major Bait-And-Switch |url=https://www.cbr.com/critical-role-emily-axford-aimee-carrero-utkarsh-ambudkar/ |access-date=May 19, 2023 |website=[[Comic Book Resources|CBR]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਐਕਸਫੋਰਡ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬ੍ਰਾਇਨ ਕੇ. ਮਰਫੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ 2010 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਹਿਊਮਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਇਸ ਜੋਡ਼ੇ ਨੇ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ [[ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]], ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Real-Life Couple Emily Axford and Brian Murphy Star in PopTV's &quot;Hot Date&quot; |url=https://cheddar.com/media/real-life-couple-emily-axford-and-brian-murphy-star-in-poptvs-hot-date |access-date=21 April 2022 |website=Cheddar News |archive-date=5 ਜੂਨ 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230605020434/https://cheddar.com/media/real-life-couple-emily-axford-and-brian-murphy-star-in-poptvs-hot-date |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>3wiudnbk9eyd80qlgzfbvs772m664n1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਨੁਮਤਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>182966</id>
    <revision>
      <id>750259</id>
      <parentid>749737</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T21:26:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4722" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name               = ਅਨੁਮਤਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ
| image              = 
| alt                = 
| caption            = 
| native_name        = 
| native_name_lang   = 
| birth_date         = {{birth date and age|1997|3|14|df=y}}
| birth_place        = [[ਕਰਾਚੀ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]
| education          = ਕਰਾਚੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
| occupation         = ਅਦਾਕਾਰਾ
| years_active       = 2015 – ਮੌਜੂਦ
| parents            = 
| relatives          = 
}}

'''ਅਨੁਮਤਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Anumta Qureshi;''' {{lang-ur|{{nq|انعمتہ قریشی}}}}) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 August 2020 |title=THE WEEK THAT WAS Mera Rab Waaris |url=https://www.dawn.com/news/1506663 |website=Dawn}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ''ਮੇਰਾ ਰਬ ਵਾਰਿਸ'', ''ਬਿਸਾਤ ਏ ਦਿਲ'', ''ਸੰਵਾਰੀ'', ਅਤੇ ''ਭਰੋਸਾ ਪਿਆਰ ਤੇਰਾ'' ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਨਾਟਕੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 February 2021 |title=60 Seconds With Anumta Qureshi |url=http://magtheweekly.com/detail/7348-60-seconds-with-anumta-qureshi |website=Mag – The Weekly}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 February 2021 |title=Your go-to beauty product is… |url=http://magtheweekly.com/detail/8197-your-go-to-beauty-product-is |website=Mag – The Weekly}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ''ਸੁਨੋ ਚੰਦਾ'' ਅਤੇ ''ਸੁਨੋ ਚੰਦਾ 2'' ਵਿੱਚ ਹੁਮਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 September 2020 |title=Mera Rab Waris comes to an end |url=https://www.thenews.com.pk/magazine/instep-today/533172-mera-rab-waris-comes-to-an-end |website=The International News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 August 2020 |title=THE WEEK THAT WAS |url=https://www.dawn.com/news/1501582 |website=Dawn}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 February 2021 |title=Mera Rab Waris: The Finale Disappoints |url=https://www.masala.com/mera-rab-waris-the-finale-disappoints-297046.html |website=Masala}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 February 2021 |title=RealMe launches new products including the fastest charging phone at the most affordable price |url=https://arynews.tv/en/realme-phone-affordable-price/ |website=Ary News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=6 February 2021 |title=Realme launches 2 + 4 new products counting 7 Pro |url=https://dailytimes.com.pk/685231/realme-launches-2-4-new-products-counting-7-pro/ |website=Daily Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 February 2021 |title=Realme 7 Pro &amp; C15 Along With Four AIOT Product Hit the Market |url=https://www.phoneworld.com.pk/realme-7-pro-c15-along-with-four-aiot/ |website=PhoneWorld}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਅਨੁਮਤਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਗਾਇਕ ਸਾਰੰਗ ਕਾਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 September 2020 |title=Good Morning Pakistan with Anumta Qureshi And Sarang Kazi Interview |url=https://www.youtube.com/watch?v=VxkJ8sGroF4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 December 2021 |title=Actress Anumta Qureshi wishes her husband with lovely note |url=https://www.bolnews.com/entertainment/2021/03/actress-anumta-qureshi-wishes-her-husband-with-lovely-note |website=BOL News}}&lt;/ref&gt; 5 ਜੂਨ 2022 ਨੂੰ, ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬੱਚਾ, ਬਾਬਰ ਨਾਮ ਦਾ ਲੜਕਾ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;BOLNews&quot;&gt;{{Cite web |date=6 June 2022 |title=Actress Anumta Qureshi and her husband welcome a baby boy! |url=https://pakistan.bolnews.com/entertainment/2022/06/actress-anumta-qureshi-and-her-husband-welcome-a-baby-boy |website=BOL News }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-06-06 |title=Anumta Qureshi Welcomes Her First Baby Boy with Husband Sarang Kazi |url=https://www.magpakistan.com/anumta-qureshi-welcomes-her-first-baby-boy-with-husband-sarang-kazi/ |access-date=2022-06-06 |website=Mag Pakistan |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{Facebook|IamAnumtaQureshi}}
* {{IMDb name|13517588}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1997]]</text>
      <sha1>i9thrq6nc8g1pdejnzv2gmcqnpkb1s4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹੁਮਾ ਹਮੀਦ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183094</id>
    <revision>
      <id>750252</id>
      <parentid>744310</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T17:07:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9175" xml:space="preserve">
'''ਹੁਮਾ ਹਮੀਦ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Huma Hameed''') ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ [[ਅਭਿਨੇਤਰੀ]] ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ 1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;PakistanTelevisionCorporation&quot;&gt;{{Cite journal|date=24 November 2011|title=ہما حمید کا انٹرویو}}&lt;/ref&gt; ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਸਟਾਈਲਿਸ਼ ਸੂਝਵਾਨ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਔਡਰੀ ਹੈਪਬਰਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਨਾਟਕਾਂ''ਤੱਕੇ ਕੀ ਆਏਗੀ ਬਾਰਾਤ'', ''ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹੀ ਰਹਨਾ'', ''ਜ਼ਿਦ'', ''ਐਨੀ ਕੀ ਆਏਗੀ ਬਾਰਾਤ'' ਅਤੇ ''ਜੈਸੇ ਆਪਕੀ ਮਰਜ਼ੀ'' ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=December 16, 2023 |title=&quot;Jaisay Aapki Marzi&quot; Episode 30: This Triggering Tale of Abuse Continues To Win Over Viewers |url=https://thebrownidentity.com/jaisay-aapki-marzi-episode-30-this-triggering-tale-of-abuse-continues-to-win-over-viewers/ |website=The Brown Identity}}&lt;/ref&gt;

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਹਮੀਦ ਦਾ ਜਨਮ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਾਹੌਰ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹੁਮਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਹਮੀਦ ਅਖਤਰ ਇੱਕ [[ਲਿਖਾਰੀ|ਲੇਖਕ]] ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਸਾਦੀਆ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Reviewit.pk&quot;&gt;{{Cite web |date=24 November 2022 |title=Family of Hameed Akhtar |url=https://reviewit.pk/family-of-hameed-akhtar/ |website=Pakistani Drama Story &amp; Movie Reviews {{!}} Ratings {{!}} Celebrities {{!}} Entertainment news Portal {{!}} Reviewit.pk |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਉਸਨੇ ਪੀਟੀਵੀ ਲਾਹੌਰ ਸੈਂਟਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਰਾਹਤ ਕਾਜ਼ਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਡਰਾਮੇ ''ਕੋਇਲ'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ''ਔਰ ਡਰਾਮਜ਼'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜੋ [[ਅਸ਼ਫ਼ਾਕ ਅਹਿਮਦ|ਅਸ਼ਫਾਕ ਅਹਿਮਦ]] ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=12 February 2023 |title=پی ٹی وی ڈراموں کا زوال |url=https://www.dawnnews.tv/news/106905 |website=Dawn Newspaper}}&lt;/ref&gt;

1983 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹਸੀਨਾ ਮੋਇਨ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਆਸਿਫ਼ ਰਜ਼ਾ ਮੀਰ ਅਤੇ ਫਾਰੂਕ ਜ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਾਲ ਡਰਾਮਾ ''ਰੋਸ਼ਨੀ'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕਵੀ ਖਾਨ ਅਤੇ [[ਜ਼ੈਬ ਰਹਿਮਾਨ]] ਦੇ ਨਾਲ ਡਰਾਮਾ ''ਸ਼ਿਕਾਯਤੇਨ ਹਕਾਇਤੈਨ'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;PakistanTelevisionCorporation1&quot;&gt;{{Cite journal|date=6 August 2015|title=روشنی حسین معین نے لکھی ہے}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 March 2023 |title=ماضی کی تاریخی ڈراما سیریل &quot;باادب باملاحظہ ہوشیار&quot; |url=https://jang.com.pk/news/1129867 |website=Jang News}}&lt;/ref&gt;

ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ [[ਕੈਨੇਡਾ]] ਵਿੱਚ [[ਟੋਰਾਂਟੋ]] ਚਲੀ ਗਈ ਪਰ ਉਸਨੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। 

2011 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਨਾਟਕ ''ਤੱਕੇ ਕੀ ਆਏਗੀ ਬਾਰਾਤ'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ''ਐਨੀ ਕੀ ਆਏਗੀ ਬਾਰਾਤ ਦੇ'' ਡਰਾਮੇ [[ਮਰੀਨਾ ਖ਼ਾਨ|ਮਰੀਨਾ ਖਾਨ]] ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 

2014 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ [[ਹਮ ਟੀਵੀ|ਹਮ ਟੀਵੀ ']] ਤੇ [[ਸਬਾ ਹਮੀਦ]], ਵਸੀਮ ਅੱਬਾਸ, [[ਕਿਰਨ ਹੱਕ]] ਅਤੇ [[ਮਿਕਾਲ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ|ਮਿਕਲ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ]] ਨਾਲ ਨਾਟਕ ''ਤੁਮ ਮੇਰੇ ਹੀ ਰਹੇਨਾ'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2019 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਉੱਤੇ ਫਾਰਿਸ ਸ਼ਫੀ, ਸ਼ਾਇਸਤਾ ਜਬੀਨ, ਮੁਨੀਬ ਬੱਟ, ਸ਼ਹਿਰਯਾਰ ਜ਼ੈਦੀ ਅਤੇ ਸਬਾ ਫੈਜ਼ਲ ਦੇ ਨਾਲ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤੇ ਡਰਾਮੇ ''ਜ਼ਿਦ'' ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਓਵੈਸ ਖਾਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮੀਰਾ ਫਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਬੀਰਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਧਵਾ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਔਰਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦਰਾਰ ਅਤੇ ਦੂਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। 

2023 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਏਆਰਵਾਈ ਡਿਜੀਟਲ 'ਤੇ ਡਰਾਮੇ ਜੈਸੇ ''ਆਪਕੀ ਮਰਜ਼ੀ'' ਵਿੱਚ [[ਦੁਰ-ਏ-ਫਿਸ਼ਨ ਸਲੀਮ|ਦੁਰਫਿਸ਼ਨ ਸਲੀਮ]], [[ਮਿਕਾਲ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ|ਮਿਕਲ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ]], ਕਿਰਨ ਮਲਿਕ, [[ਜਾਵੇਦ ਸ਼ੇਖ]], ਹੀਰਾ ਉਮਰ ਅਤੇ ਅਲੀ ਤਾਹਿਰ ਦੇ ਨਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਉਸਦੀ ਭੈਣ [[ਸਬਾ ਹਮੀਦ]] ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਇਲਾ ਜ਼ੇਹਰਾ ਜਾਫਰੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 November 2023 |title=Jaise Aapki Marzi: Alizeh Has Her Finger On The Pulse Of The Gen Z Feminist Soul! |url=https://fuchsiamagazine.com/jaise-aapki-marzi-alizeh-has-her-finger-on-the-pulse-of-the-gen-z-feminist-soul/ |website=FUCHSIA Magazine}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਅਲੀਜ਼ੇ ਦੀ ਦਿਆਲੂ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਾਂ ਸ਼ਗੁਫਤਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 October 2023 |title=The Week That Was |url=https://www.dawn.com/news/1784042/the-tube |website=Dawn News}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਹੁਮਾ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ [[ਕੈਨੇਡਾ]] ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਹੁਮਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਹਮੀਦ ਅਖਤਰ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭੈਣਾਂ [[ਸਬਾ ਹਮੀਦ]] ਅਤੇ ਲਾਲਰੁਖ ਹਮੀਦ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=17 January 2022 |title=حمید اختر نے ہمیشہ قلم و قرطاس کی حرمت کیلئے کام کیا: صبا حمید |url=https://www.nawaiwaqt.com.pk/03-Dec-2012/150778 |website=Nawa-i-Waqt}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=12 April 2023 |title=صدارتی تمغہ برائے حسن کارکردگی۔ حمید اختر |url=https://www.tareekhepakistan.com/detail?title_id=2700&amp;dtd_id=2577 |website=Tareekh-e-Pakistan |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=17 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230417110543/https://www.tareekhepakistan.com/detail?title_id=2700&amp;dtd_id=2577 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{Instagram|humahamidofficial}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1959]]</text>
      <sha1>o1fpgvp2n8vdrbio9dpycvm1m8vkg6t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁਮੱਈਆ ਬਖ਼ਸ਼</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183148</id>
    <revision>
      <id>750179</id>
      <parentid>748258</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:06:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7992" xml:space="preserve">
'''ਸੁਮੱਈਆ ਬੁਖ਼ਸ਼''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sumaiyya Bukhsh''') ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ [[ਅਦਾਕਾਰਾ]] ਅਤੇ ਮਾਡਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=20 June 2020 |title=Junaid Khan returns with new show 'Kam Zarf |url=https://gulfnews.com/entertainment/pakistani-cinema/junaid-khan-returns-with-new-show-kam-zarf-1.61289507 |website=GulfNews}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ''ਕਾਮ ਜ਼ਰਫ਼'', ''ਮੈਂ ਅਗਰ ਚੁਪ ਹੂੰ'', ''ਇੰਤਕਾਮ'', ''ਨੂਰ-ਏ-ਜ਼ਿੰਦਗੀ'' ਅਤੇ ''ਬੀ ਰਹਿਮ'' ਵਰਗੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 June 2020 |title=HIP Reviews Kamzarf Episode 14: Ali Ansari Plays the Character of a Classic Brother |url=https://www.hipinpakistan.com/news/1157317 |website=HIP |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=3 ਅਗਸਤ 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210803233628/https://www.hipinpakistan.com/news/1157317 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=10 December 2021 |title=7th Sky Entertainment to bring out another love story 'Main Agar Chup Hoon' |url=https://dailytimes.com.pk/692708/7th-sky-entertainment-to-bring-out-another-love-story-main-agar-chup-hoon |website=Daily Times}}&lt;/ref&gt;

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਸੁਮੱਈਆ ਦਾ ਜਨਮ 20 ਜੁਲਾਈ 1998 ਨੂੰ [[ਕਰਾਚੀ]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਰਾਚੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਉਸਨੇ 2016 ਵਿੱਚ ਜੀਓ ਟੀਵੀ ' ਤੇ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;MagTheWeekly&quot;&gt;{{Cite web |date=April 10, 2023 |title=60 Seconds With Sumaiyya Bukhsh |url=https://magtheweekly.com/detail/17978-60-seconds-with-sumaiyya-bukhsh |website=Mag - The Weekly}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2020 |title=Junaid Khan on his next, Kasa e Zaat |url=https://www.thenews.com.pk/magazine/instep-today/411703-junaid-khan-on-his-next-kasa-e-zaat |website=The International News}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਨਾਟਕ ''ਨੂਰ-ਏ-ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ'' ਮਨੋ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ''ਰਿਸ਼ਤੇ ਕੱਚੇ ਧਾਗੁਨ ਸੇ ਵਿੱਚ'' ਹਰੀਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 June 2020 |title=HIP Reviews Kamzarf's Last Episode: Nadia Khan Stole the Show with Her Stellar Performance Last Night |url=https://www.hipinpakistan.com/news/1157936 |website=HIP |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=1 ਸਤੰਬਰ 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200901220414/https://www.hipinpakistan.com/news/1157936 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; 2017 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਾਟਕ ''ਜਲਤੀ ਬਾਰਿਸ਼'' ਵਿੱਚ ਸਰਬਤ ਇੱਕ ਮਾਸੂਮ ਕੁੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਉਸਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਲਈ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=28 June 2020 |title=Story of drama serial Kam Zarf |url=https://www.trendinginsocial.com/junaid-khans-latest-drama-kam-zarf-to-go-on-air-soon |website=Trendinginsocial}}&lt;/ref&gt; 2018 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਉਸਨੇ ਡਰਾਮੇ ''&lt;nowiki/&gt;'ਮੇਰਾ ਘਰ ਔਰ ਘਰਦਾਰੀ'&lt;nowiki/&gt;'' ਵਿੱਚ ਰਿਜ਼ਵਾਨ ਅਲੀ ਜਾਫਰੀ ਨਾਲ ਹਿਨਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਸਲੂਕੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=10 June 2020 |title=HIP Reviews Kamzarf Episode 15: Nadia Khan Steals The Show Yet Again |url=https://www.hipinpakistan.com/news/1157391 |website=HIP |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=13 ਅਪ੍ਰੈਲ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190413141932/https://www.hipinpakistan.com/news/1157391 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ''ਬੀ ਰਹਿਮ'' ਡਰਾਮੇ ਵਿੱਚ ਓਮੇਰ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਆਸ਼ੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਓਮੇਰ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਜੋੜੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=22 June 2020 |title=Geo Drama 'Kam Zarf' leads on chart |url=https://www.thenews.com.pk/print/419186-geo-drama-kam-zarf-leads-on-chart |website=The International News}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਡਰਾਮਾ ''ਰੱਬਾਵੇ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਸੂਮ ਕੁੜੀ ਜ਼ੀਰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=6 June 2020 |title=Sumaiyya Bukhsh Biography, Dramas |url=https://pakistani.pk/sumaiyya-bukhsh |website=Pakistan.pk}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰਾਂ, ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ, ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਲਈ ਮਾਡਲਿੰਗ ਵੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 November 2021 |title=Ethnically Emblazoned |url=https://magtheweekly.com/detail/11217-ethnically-emblazoned |website=Mag - The Weekly}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 June 2020 |title=Kamzarf is all about narcissism; episode 6 and 7 review |url=https://www.hipinpakistan.com/news/1156714 |website=HIP |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=20 ਅਗਸਤ 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230820143816/https://www.hipinpakistan.com/news/1156714 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; 2019 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ''&lt;nowiki/&gt;'ਮੇਰਾ ਕੀਆ ਕਸੂਰ''' ਵਿੱਚ ਹਾਨੀਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੀੜਤ ਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਹ ਨਾਟਕ ''ਕਾਮ ਜ਼ਰਫ਼'' ਵਿੱਚ ਮੋਨਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੇ ਵੀ ਨਿਭਾਈ। ਡਰਾਮਾ ''ਸੋਇਆ ਮੇਰਾ ਨਸੀਬ'' ਵਿੱਚ ਮਾਹਾ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 June 2020 |title=Sumaiyya Bukhsh Biography |url=https://moviesplatter.com/actor/sumaiyya-bukhsh |website=Moviesplatter}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 August 2020 |title=Nadia Khan and Junaid Khan’s Latest Drama “Kam-Zarf” To Go On-Air Soon! |url=https://newsupdatetimes.com/nadia-khan-and-junaid-khans-latest-drama-kam-zarf-to-go-on-air-soon |website=News Update Times}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{Facebook|SumaiyaBukhshOfficlal}}
* {{IMDb name|12962379}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1998]]</text>
      <sha1>ert7y7uwvq7vf7tha6uge3rc3htx11c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਉਬੈਦਾ ਅੰਸਾਰੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183168</id>
    <revision>
      <id>750291</id>
      <parentid>744427</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T05:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6280" xml:space="preserve">
'''ਉਬੈਦਾ ਅੰਸਾਰੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ubaida Ansari;''' 1944–2014) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;PakistanToday&quot;&gt;{{Cite web |date=4 March 2021 |title=Ubaida Ansari passes away silently |url=https://archive.pakistantoday.com.pk/2014/03/24/ubaida-ansari-passes-away-silently |website=Pakistan Today |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=20 ਜੂਨ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220620165456/https://archive.pakistantoday.com.pk/2014/03/24/ubaida-ansari-passes-away-silently/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ''ਕੁੱਦੂਸੀ ਸਾਹਬ ਕੀ ਬੇਵਾਹ'', ''ਯੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ'', ''ਮੇਰੀ ਸਹੇਲੀ ਮੇਰੀ ਹਮਜੋਲੀ'', ''ਰੇਹਾਈ'' ਅਤੇ ''ਜ਼ਰਦ ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;TheExpressTribune&quot;&gt;{{Cite web |date=5 March 2021 |title=Quddusi Sahab Ki Bewah Will Have You In Fits Of Laughter |url=https://tribune.com.pk/article/16798/quddusi-sahab-ki-bewah-will-have-you-in-fits-of-laughter |website=The Express Tribune}}&lt;/ref&gt;

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਉਬੈਦਾ ਦਾ ਜਨਮ 1944 ਵਿੱਚ [[ਕਰਾਚੀ]], ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;PakistaniDramaStory&amp;MovieReviews{{!}}Ratings{{!}}Celebrities{{!}}EntertainmentnewsPortal{{!}}Reviewit.pk&quot;&gt;{{Cite web |date=2 March 2021 |title=Senior artist Ubaida Ansari is no more with us |url=https://reviewit.pk/senior-artist-ubaida-ansari-is-no-more-with-us |website=Pakistani Drama Story &amp; Movie Reviews {{!}} Ratings {{!}} Celebrities {{!}} Entertainment news Portal {{!}} Reviewit.pk |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
1960 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਰੌਡਕਾਸਟਿੰਗ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ|ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 20, 2024 |title=اداکارہ عبیدہ انصاری انتقال کرگئیں |url=https://www.nawaiwaqt.com.pk/23-Mar-2014/290434 |website=Nawa-i-Waqt}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=3 March 2021 |title=She was a senior TV and Radio artist |url=https://pakmag.net/film/artists/details.php?pid=4621 |website=Pak Mag}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਆਪਣੀ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 March 2021 |title=TV Show: Kashf Foundation and MD Productions bring Rehaai and Kashf |url=http://kashf.org/?newsandevents=tv-show-kashf-foundation-and-md-productions-bring-rehaii |website=Kashf.org}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਡਰਾਮੇ ''ਜ਼ੀਨਤ'', ''ਖਲਾ ਕੁਲਸੂਮ ਕਾ ਕੁੰਬਾ'' ਅਤੇ ''ਤੁਮ ਹੀ ਤੋ ਹੋ'' ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਉਹ ਨਾਟਕ ''ਸਾਗਰ ਕਾ ਅੰਸੂ'', ''ਚੋਰੀ'' ਅਤੇ ''ਮੇਰਾ ਮੁਕੱਦਮ ਤੁਮ ਲਾਡੋ ਗੇ'' ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 March 2021 |title=Nailing the art of social behaviour change communication |url=https://aurora.dawn.com/news/1141721 |website=Aurora.Dawn}}&lt;/ref&gt; 1998 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਲਮ ਜਿਨਾਹ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਉਹ ਨਾਟਕ ''ਯੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ'' ਅਤੇ ''ਯੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਸੀਜ਼ਨ 2'' ਵਿੱਚ ਕੁਲਸੂਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=10 March 2021 |title='Baat Cheet' with Javeria Saud |url=https://nation.com.pk/16-Aug-2018/-baat-cheet-with-javeria-saud |website=The Nation}}&lt;/ref&gt; ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰਾਮੇ ''ਕੁੱਦੂਸੀ ਸਾਹਬ ਕੀ ਬੇਵਾਹ'', ''ਜ਼ਰਦ ਮੌਸਮ'' ਅਤੇ ''ਰਿਹਾਈ'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 March 2021 |title=ثانیہ سعید کی اداکاری سے سجا نیا ڈرامہ سیریل 'زرد موسم |url=https://www.urduvoa.com/a/zard-mausam-sania-saeed-8jun12-158155985/1349874.html |website=Urduvoa}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=June 20, 2022 |title=ٹی وی ڈراموں کی چند مقبول مائیں |url=https://jang.com.pk/news/740631 |website=Daily Jang News}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਉਬੈਦਾ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=6 March 2021 |title=Transitions: Actor Maqsood Hassan passes away at 67 |url=https://tribune.com.pk/story/757618/transitions-actor-maqsood-hassan-passes-away-at-67 |website=The Express Tribune}}&lt;/ref&gt;

== ਬੀਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ==
ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸੀ। 21 ਮਾਰਚ 2014 ਨੂੰ [[ਕਰਾਚੀ]] ਵਿੱਚ 70 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 8, 2024 |title=6 نامور خواتین کی زندگی کا سورج سال 2014 میں ڈوب گیا |url=https://dunya.com.pk/index.php/city/karachi/2015-02-26/528519?key=bklEPTEzNTY3NjImY2F0ZUlEPTEw |website=Daily News}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{IMDb name|6933837}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2014]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜਨ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1944]]</text>
      <sha1>j5b4t0t1v3p8hc7733xeyljg93gx72a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੋਨੀਆ ਓਪੋਕੂ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183238</id>
    <revision>
      <id>750236</id>
      <parentid>748969</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T13:35:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12500" xml:space="preserve">
'''ਸੋਨੀਆ ਓਪੋਕੂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sonia Opoku;''' ਜਨਮ 25 ਦਸੰਬਰ 2001) ਇੱਕ ਘਾਨਾ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ [[ਫੁੱਟਬਾਲ|ਫੁੱਟਬਾਲਰ]] ਹੈ ਜੋ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ ਲੀਗ ਕਲੱਬ ਮਿਸਾਕਾ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਅਤੇ ਘਾਨਾ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿਡਫੀਲਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Black Queens in Lagos for Aisha Buhari Tournament |url=https://www.graphic.com.gh/sports/sports-news/black-queens-in-lagos-for-aisha-buhari-tournament.html |access-date=2021-09-18 |website=Graphic Online |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Association |first=Ghana Football |title=Black Queens coach calls 38 players for camping |url=https://www.ghanafa.org/black-queens-coach-calls-38-players-for-camping |access-date=2021-09-18 |website=Ghana Fa |language=en}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਘਾਨਾ ਦੇ ਕਲੱਬ ਐਮਪੇਮ ਡਾਰਕੋਆ ਲੇਡੀਜ਼ ਲਈ ਖੇਡਦੀ ਸੀ।

== ਕਲੱਬ ਕੈਰੀਅਰ ==
ਓਪੋਕੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਐਮਪੇਮ ਡਾਰਕੋਆ ਲੇਡੀਜ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। 2017 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਟ ਲੱਗ ਗਈ ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ 2019 ਤੱਕ ਕਰੀਬ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਸਰਜਰੀ ਅਤੇ ਰਿਕਵਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੋਈਆਂ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-01-16 |title=Injured Black Princesses players undergo surgeries — Ghana Sports Online |url=https://ghanasportsonline.com/2019/01/injured-black-princesses-players-undergo-surgeries/ |access-date=2022-03-23 |language=en-US }}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ਉਹ 2020-21 ਘਾਨਾ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ 2020 ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਆਈ। ਓਪੋਕੂ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਜ਼ੋਨ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਐਂਪਮ ਡਾਰਕੋਆ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਅਤੇ ਪਲੇਅ-ਆਫ ਫਾਈਨਲ ਲਈ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਵਾਪਸੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Asare |first=Nana |date=2021-06-25 |title=All to play for as Hasaacas Ladies clash with Ampem Darkoa in Women's Premier League finals |url=https://footballmadeinghana.com/2021/06/25/all-to-play-for-as-hasaacas-ladies-clash-with-ampem-darkoa-in-womens-premier-league-finals/ |access-date=2022-03-23 |website=Football Made In Ghana |language=en-US |archive-date=2021-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625083215/https://footballmadeinghana.com/2021/06/25/all-to-play-for-as-hasaacas-ladies-clash-with-ampem-darkoa-in-womens-premier-league-finals/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਐਮਪੇਮ ਡਾਰਕੋ ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਾਸਾਕਾਸ ਲੇਡੀਜ਼ ਤੋਂ 2-0 ਨਾਲ ਹਾਰ ਗਿਆ। ਓਪੋਕੂ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਹਾਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਨਾਸਕੋ ਪਲੇਅਰ ਆਫ ਦਿ ਮੈਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |first= |title=Match Report: Hasaacas Ladies beat Ampem Darkoa to lift Premier League title |url=https://www.ghanafa.org/match-report-hasaacas-ladies-beat-ampem-darkoa-to-lift-premier-league-title |access-date=2022-03-23 |website=Ghana Football Association |language=}}&lt;/ref&gt;

ਘਾਨਾ ਮਹਿਲਾ ਐਫਏ ਕੱਪ ਵਿੱਚ, ਓਪੋਕੂ ਨੇ ਥੰਡਰ ਕਵੀਨਜ਼ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਜੇਤੂ ਗੋਲ ਕਰਕੇ ਐਮਪੇਮ-ਡਾਰਕੋਆ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਪੂਰਾ ਸਮਾਂ ਮੈਚ ਗੋਲ ਰਹਿਤ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਵਾਧੂ ਸਮੇਂ ਦੇ 92ਵੇਂ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਗੋਲ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |first= |title=Ampem Darkoa, Hasaacas Ladies advance to Women's FA Cup final |url=https://www.ghanafa.org/ampem-darkoa-hasaacas-ladies-advance-to-womens-fa-cup-final |access-date=2022-03-24 |website=Ghanafa |publisher=Ghana Football Association |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Quansah |first=Edna A. |date=21 June 2021 |title=Women's FA Cup: Thunder Queens fall, Ampem Darkoa Ladies cruise to the final stage |url=https://www.gna.org.gh/1.20968445 |access-date=2022-03-24 |website=Ghana News Agency |language=en |archive-date=2021-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211020132923/https://www.gna.org.gh/1.20968445 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; FA ਕੱਪ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ, ਐਮਪੇਮ ਡਾਰਕੋਆ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਹਾਸਾਕਾਸ ਲੇਡੀਜ਼ ਤੋਂ 2-0 ਨਾਲ ਹਾਰ ਗਈ। ਓਪੋਕੂ ਨੂੰ ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੀਜ਼ਨ ਦਾ ਪਲੇਅਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |title=Women's Premier... - Women's Premier League-Southern Zone |url=https://www.facebook.com/102524205154982/photos/a.104641101609959/188485699892165/ |access-date=2022-03-23 |website=Women's Premier League-Southern Zone Official Facebook |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mortey |first=Isaac |date=26 August 2021 |title=My target was to win a double for Ampem Darkoa Ladies – Sonia Opoku |url=https://adoanewsonline.com/2021/08/26/my-target-was-to-win-a-double-for-ampem-darkoa-ladies-sonia-opoku/ |access-date=27 March 2022 |website=Adoa TV |language= |archive-date=27 ਜਨਵਰੀ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220127053630/https://adoanewsonline.com/2021/08/26/my-target-was-to-win-a-double-for-ampem-darkoa-ladies-sonia-opoku/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਮਾਰਚ 2022 ਤੱਕ, ਉਹ ਤੁਰਕੀ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ 2021-22 ਤੁਰਕੀ ਮਹਿਲਾ ਸੁਪਰ ਲੀਗ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਲਈ ਟ੍ਰੈਬਜ਼ੋਨਸਪਰ ਨਾਲ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ। 2022-23 ਤੁਰਕੀ ਮਹਿਲਾ ਫੁਟਬਾਲ ਸੁਪਰ ਲੀਗ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ 1207 ਅੰਤਲਯਾ ਸਪੋਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਿਆ। 

5 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਨੂੰ, ਓਪੋਕੂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਲੀਗ ਕਲੱਬ ਮਿਸਾਕਾ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। 

== ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ==
ਓਪੋਕੂ 2016 ਤੋਂ 2018 ਤੱਕ ਘਾਨਾ ਅੰਡਰ-17 ਮਹਿਲਾ ਟੀਮ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। 2016 ਫੀਫਾ ਅੰਡਰ-17 ਮਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਦੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਤਿਮ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ACL ਦੀ ਸੱਟ ਲੱਗ ਗਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ghana name squad for Women's U17 World Cup {{!}} Goal.com |url=https://www.goal.com/en-gh/news/24922/ghana-womens-football/2016/09/21/27746802/ghana-name-squad-for-womens-u17-world-cup |access-date=2022-03-24 |website=Goal.}}&lt;/ref&gt; ਸੱਟ ਦੇ ਆਵਰਤੀ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਦੌਰਾਨ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2018 ਫੀਫਾ ਅੰਡਰ -17 ਮਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2017-10-31 |title=Black Maidens coach invites 42 players to start camping for 2018 FIFA U-17 Women's World Cup qualifiers |url=https://ghanasoccernet.com/black-maidens-coach-invites-42-players-to-start-camping-for-2018-fifa-u-17-womens-world-cup-qualifiers |access-date=2022-03-24 |website=GhanaSoccer |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-01-30 |title=Black Maidens Coach name 18 for FIFA U17 Women's World Cup qualifier against Djibouti — Ghana Sports Online |url=https://ghanasportsonline.com/2018/01/black-maidens-coach-name-18-fifa-u17-womens-world-cup-qualifier-djibouti/ |access-date=2022-03-24 |language=en-US |archive-date=2022-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220324161511/https://ghanasportsonline.com/2018/01/black-maidens-coach-name-18-fifa-u17-womens-world-cup-qualifier-djibouti/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਓਪੋਕੂ ਨੇ ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਇਸ਼ਾ ਬੁਹਾਰੀ ਕੱਪ ਅਤੇ 2022 ਅਫਰੀਕਾ ਮਹਿਲਾ ਕੱਪ ਆਫ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੁਲਾਈ 2021 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸੀਨੀਅਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Awcon Qualifier: Former Germany U19 striker Beckmann gets Ghana call-up for Nigeria showdown {{!}} Goal.com |url=https://www.goal.com/en-gh/news/awcon-qualifier-former-germany-u19-striker-beckmann-gets/6j7yoi18tdap16xazh4g0nhir |access-date=2021-09-19 |website=Goal}}&lt;/ref&gt;  ਉਸਨੇ 17 ਸਤੰਬਰ 2021 ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਇਸ਼ਾ ਬੁਹਾਰੀ ਕੱਪ ਦੋਸਤਾਨਾ ਮੈਚ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Twaiah(KTEE) |first=Martin |date=2021-09-17 |title=Aisha Buhari Cup: Portia Boakye, Opoku Sonia Start as Mercy Tagoe names strong Starting XI to face South Africa |url=https://ghanasportspage.com/aisha-buhari-cup-portia-boakye-opoku-sonia-start-as-mercy-tagoe-names-strong-starting-xi-to-face-south-africa/ |access-date=2021-09-18 |website=Ghana Sports Page |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Association |first=Ghana Football |title=Aisha Buhari Cup: This is how we line up against South Africa |url=https://www.ghanafa.org/aisha-buhari-cup-this-is-how-we-line-up-against-south-africa |access-date=2021-09-18 |website=Ghana Fa. |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਸਨਮਾਨ ==
'''ਐਮਪੇਮ ਡਾਰਕੋਆ'''

* ਘਾਨਾ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ : 2015–16,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 4, 2016 |title=Ampem Darkoa beat Hasaacas Ladies to win league |url=https://www.pulse.com.gh/sports/football/national-womens-league-ampem-darkoa-beat-hasaacas-ladies-to-win-league/j6s4jdl |website=Pulse Ghana}}&lt;/ref&gt; 2017,&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |date=2017-10-08 |title=Ampem Darkoa beat Lady Strikers 1-0 to retain National Women's League title |url=https://ghanasoccernet.com/ampem-darkoa-beat-lady-strikers-1-0-to-retain-national-womens-league-title |access-date=2021-06-26 |website=GhanaSoccernet |language=en}}&lt;/ref&gt; 2021–22
* ਘਾਨਾ ਮਹਿਲਾ ਸੁਪਰ ਕੱਪ : 2017&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2017-04-23 |title=Ampem Darkoa Ladies win Super Cup after beating Police Ladies 2-0 |url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/SportsArchive/Ampem-Darkoa-Ladies-win-Super-Cup-after-beating-Police-Ladies-2-0-531438 |access-date=2021-10-18 |website=GhanaWeb |language=en}}&lt;/ref&gt;

'''ਵਿਅਕਤੀਗਤ'''

* ਘਾਨਾ ਮਹਿਲਾ FA ਕੱਪ ਪਲੇਅਰ ਆਫ ਦਿ ਸੀਜ਼ਨ: 2021 

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|refs=&lt;ref name=&quot;tff0&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=30&amp;kisiId=2366006 |website=Türkiye Futbol Federasyonu |title=Sonia Opoku |language=tr |access-date=12 January 2023 }}&lt;/ref&gt;}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2001]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>sqi1set7dh7bwi2k452rxd4l4ehsuvx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਰਿਆ ਅੰਬੇਕਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183291</id>
    <revision>
      <id>750276</id>
      <parentid>744604</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T02:41:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16108" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = ਆਰਿਆ ਅੰਬੇਕਰ
| image              = Aarya Ambekar with Zee Gaurav Puraskar Trophy.jpg
| alt                = 
| caption            = 2022 ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ੀ ਗੌਰਵ ਟਰਾਫੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਰੀਆ
| other_names        = 
| birth_name         = 
| birth_date         = 
| birth_place        = [[ਨਾਗਪੁਰ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], [[ਭਾਰਤ]]
| nationality        = [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]]
| occupation         = {{hlist|ਗਾਇਕ | ਅਭਿਨੇਤਰੀ}}
| years_active       = 2008–ਮੌਜੂਦ
| spouse             = 
| website            = 
}}

'''ਆਰੀਆ ਅੰਬੇਕਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aarya Ambekar''') [[ਪੂਨੇ|ਪੁਣੇ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਤੋਂ ਇੱਕ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਮਰਾਠੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਐਲਬਮਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਯੂਏਈ, ਯੂਐਸਏ ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਕਾਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਰੀਆ ਨੇ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਵਾਰਡ ਸਮੇਤ ਕਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਜਿੱਤੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Filmfare 2022&quot;&gt;{{Cite web |title=Winners of Filmfare Awards Marathi 2022 |url=https://www.filmfare.com/awards/filmfare-awards-marathi-2022/winners}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ 2008 ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ 2009 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜ਼ੀ ਮਰਾਠੀ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ''ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਮਰਾਠੀ ਲਿਲ ਚੈਂਪਸ'' &lt;ref name=&quot;ZEE News - Acting debut and background&quot;&gt;{{Cite web |date=10 August 2015 |title=Aarya Ambekar to make her debut in acting |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/music/Aarya-Ambekar-to-make-her-debut-in-acting/articleshow/48422755.cms |access-date=8 May 2018 |website=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt; ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੀ।

ਆਰੀਆ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜਨਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ''&lt;nowiki/&gt;'ਤੀ ਸਾਧਿਆ ਕੇ ਕਰਤੇ''' ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;ZEE News - Acting debut and background&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/4th-jio-filmfare-awards-marathi-2018-aarya-ambekar-roots-for-herself-at-the-do/articleshow/65983344.cms|title=4th Jio Filmfare Awards Marathi 2018: Aarya Ambekar roots for herself at the do|date=27 September 2018|work=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਆਰੀਆ ਸਮੀਰ ਅੰਬੇਕਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰੂਤੀ ਅੰਬੇਕਰ ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ। ਸ਼ਰੂਤੀ ਅੰਬੇਕਰ ਜੈਪੁਰ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਸਮੀਰ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰ ਹੈ। ਆਰੀਆ ਕੋਲ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਬੀਏ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਮੇਜਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ਵੱਕਾਰੀ ਫਰਗੂਸਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਐਮਏ, ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਐਮ.ਏ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦਾ ਤਗਮਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸਾਉਂਡ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aarya Ambekar Bio |url=https://kalabrand.com/pages/aarya-ambekar |access-date=14 July 2021}}&lt;/ref&gt;

== ਪਿਛੋਕੜ ==
ਆਰੀਆ ਦੀ ਦਾਦੀ, ਇੱਕ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕਾ, ਨੇ ਆਰੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਜਦੋਂ ਆਰੀਆ ਦੋ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ। ਆਰੀਆ ਨੇ ਸਾਢੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਮਾਂ ਸ਼ਰੂਤੀ ਅੰਬੇਕਰ ਤੋਂ ਰਸਮੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਮਿਆਰ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਆਰੀਆ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ।&lt;ref name=&quot;lokmat times article&quot;&gt;[http://epaper.lokmat.com/lokmattimes/newsview.aspx?eddate=04/09/2013&amp;pageno=2&amp;edition=113&amp;prntid=&amp;bxid=undefined&amp;pgno=2 &quot;Spotting Talent&quot; – Article on Aarya in Lokmat Times paper] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130629175805/http://epaper.lokmat.com/lokmattimes/newsview.aspx?eddate=04/09/2013&amp;pageno=2&amp;edition=113&amp;prntid=&amp;bxid=undefined&amp;pgno=2|date=29 June 2013}}{{Dead link|date=June 2021}}&lt;/ref&gt;

ਉਹ 2008 ਵਿੱਚ ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਲਿਲ 'ਚੈਂਪਸ, ਇੱਕ ਰਿਐਲਿਟੀ ਟੀਵੀ ਸੰਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਚੁਣੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫਾਈਨਲਿਸਟ ਬਣ ਗਈ।

== ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ==

* 2008 – ਉਸ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਅਧਿਐਨ ਲਈ &quot;ਮਾਨਿਕ ਵਰਮਾ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ&quot; ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ &lt;ref&gt;[http://beta.esakal.com/2009/07/05004631/maharashtra-arya-ambekar.html Details of Manik Varma Scholarship in Sakal ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090708114224/http://beta.esakal.com/2009/07/05004631/maharashtra-arya-ambekar.html|date=8 July 2009}}&lt;/ref&gt;
* 2009 - ਜ਼ੀ ਮਰਾਠੀ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਮਰਾਠੀ ਲਿਲ ਚੈਂਪਸ ਰਿਐਲਿਟੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਸੰਗੀਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ ਉਪ ਜੇਤੂ
* 2009 – ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸ਼ਾਸਨ ਪੁਰਸਕਾਰ
* 2010 – ਹਰਿਭਉ ਸਾਨੇ ਅਵਾਰਡ &lt;ref&gt;[http://www.esakal.com/esakal/20100728/5147986706998193458.htm Article about Haribhau Sane Award in Sakal Daily] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110710201617/http://www.esakal.com/esakal/20100728/5147986706998193458.htm|date=10 July 2011}}&lt;/ref&gt;
* 2010 – ਪੁਣਿਆਰਤਨ – ਯੁਵਗੌਰਵ ਅਵਾਰਡ &lt;ref&gt;[http://www.loksatta.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=94689:2010-08-19-20-49-59&amp;catid=44:2009-07-15-04-01-11&amp;Itemid=212 Details in Loksatta]&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://www.loksatta.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=95444:2010-08-22-20-11-11&amp;catid=44:2009-07-15-04-01-11&amp;Itemid=212 News of Punyaratna Awardsin Loksatta]&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://www.esakal.com/esakal/20100823/5516237615355570986.htm News of Punyaratna Awards in Sakal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100919061729/http://esakal.com/esakal/20100823/5516237615355570986.htm|date=19 September 2010}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://www.indianexpress.com/news/punaya-ratna-awards-presented/663634/ Details of the award in India Express]&lt;/ref&gt;
* 2011 – ਬਿਗ ਮਰਾਠੀ ਰਾਈਜ਼ਿੰਗ ਸਟਾਰ ਅਵਾਰਡ (ਸੰਗੀਤ)
* 2012 - ਯੰਗ ਅਚੀਵਰਸ ਅਵਾਰਡ - ਵਿਸਲਿੰਗ ਵੁਡਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ &lt;ref name=&quot;Young Achievers Award&quot;&gt;{{Cite web |title=Young Achievers Award – Sakaal Times News Article |url=http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=4760960785081477440&amp;SectionId=4635700988208141724&amp;SectionName=Nation&amp;NewsDate=20120628&amp;NewsTitle=Gen%20Next%20gets%20tips%20about%20life%20from%20experts |access-date=3 November 2014}}&lt;/ref&gt;
* 2012 – ਡਾ. ਵਸੰਤਰਾਓ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ ਪੁਰਸਕਾਰ
* 2014 - ਆਰੀਆ ਪੁਰਸਕਾਰ
* 2015 – ਸਵਰਨੰਦ ਪ੍ਰਤੀਸਥਾਨ ਦੁਆਰਾ ਡਾ. ਊਸ਼ਾ ਅਤਰੇ ਅਵਾਰਡ &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Khadilkar |first=Asha |date=2 December 2015 |title=संगीत शिकण्यासाठी प्रत्येक क्षण शिष्य बनून राहावे |url=http://online5.esakal.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5024218265563065114&amp;SectionId=10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304104531/http://online5.esakal.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5024218265563065114&amp;SectionId=10 |archive-date=4 March 2016 |access-date=21 January 2018 |website=eSakal.com |language=mr}}&lt;/ref&gt;
* 2016 – Ga.Di ਦੁਆਰਾ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਦੰਨਿਆ ਪੁਰਸਕਾਰ। ਮਾ. ਪ੍ਰਤੀਸਥਾਨ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=22 November 2016 |title=जब्बार पटेल यांना गदिमा पुरस्कार - News in Loksatta daily |url=https://www.loksatta.com/pune-news/jabbar-patel-get-gadima-award-1344880/ |access-date=8 May 2018 |language=mr}}&lt;/ref&gt;
* 2017 – ਗੋਦਰੇਜ ਫਰੈਸ਼ ਫੇਸ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ – ਸਹਿਯਾਦਰੀ ਨਵਰਤਨ ਅਵਾਰਡਸ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=21 June 2017 |title=DD Sahyadri Navaratna Awards' News in Prahaar daily |url=http://prahaar.in/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80-%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF// |access-date=8 May 2018 |archive-date=9 ਮਈ 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180509080252/http://prahaar.in/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80-%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* 2018 - ਸਰਵੋਤਮ ਫੀਮੇਲ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸਰਵੋਤਮ ਐਕਟਿੰਗ ਡੈਬਿਊ - ਜ਼ੀ ਟਾਕੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਤੀ ਸਾਧਿਆ ਕੇ ਕਰਦੇ - ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਾ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਕੋਨ ਲਈ ਔਰਤ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=28 January 2018 |title=Zee Talkies' 'Maharashtracha Favorite Kon 2017' Awards Winners Photos |url=http://marathicineyug.com/photos/exclusive/4877-zee-talkies-maharashtracha-favorite-kon-2017-awards-winners-photos |access-date=8 May 2018}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=25 January 2018 |title='फास्टर फेणे' ठरला महाराष्ट्राचा फेव्हरेट चित्रपट |url=http://cnxmasti.lokmat.com/marathi-cinema/news/faster-fene-marathi-movie-maharashtracha-favourite-kon-2018/28715 |access-date=10 May 2018 |language=mr}}&lt;/ref&gt;
* 2018 - ਤੀ ਸਾਧਿਆ ਕੇ ਕਰਾਟੇ ਲਈ ਸਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ - ਜ਼ੀ ਚਿੱਤਰ ਗੌਰਵ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=12 March 2018 |title=Zee Chitra Gaurav Awards 2018 Winners List |url=http://marathicineyug.com/news/latest-news/5028-zee-chitra-gaurav-awards-2018-winners-list |access-date=10 May 2018}}&lt;/ref&gt;
* 2018 - ਸਰਵੋਤਮ ਫੀਮੇਲ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸਰਵੋਤਮ ਐਕਟਿੰਗ ਡੈਬਿਊ - ਤੀ ਸਾਧਿਆ ਕੇ ਕਰਾਟੇ ਲਈ ਔਰਤ - ਰੇਡੀਓ ਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸਿਟੀ ਸਿਨੇ ਅਵਾਰਡ ਮਰਾਠੀ
* 2019 – ਸੁਰ ਜੋਤਸ਼ਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਅਵਾਰਡ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=23 March 2019 |title=सूर ज्योत्स्ना' राष्ट्रीय संगीत पुरस्काराचे आज वितरण |url=https://www.lokmat.com/nagpur/distribution-sur-jyotsna-national-music-awards-today/ |access-date=24 March 2019 |language=mr}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=26 April 2019 |title=6th Sur Jyotsna National Music Awards given to actor-singer Aarya Ambekar, percussionist Shikhar Naad |url=https://www.outlookindia.com/newsscroll/6th-sur-jyotsna-national-music-awards-given-to-actorsinger-arya-ambekar-percussionist-shikhar-naad/1523571 |access-date=28 April 2019 |website=Outlook India}}&lt;/ref&gt;
* 2021 - 2017 ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਤੀ ਸਾਧਿਆ ਕੇ ਕਰਾਟੇ' ਦੇ ਗੀਤ 'ਹਰੁਦਯਤ ਵਾਜੇ ਸਮਥਿੰਗ' ਲਈ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਮਹਿਲਾ ਗਾਇਕਾ - ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰਾ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਕੋਨ? (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਫੇਵਰੇਟ ਕੌਣ - सर्वोत्कृष्ट गायिका) &lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 December 2021 |title='Maharashtra cha Favourite Kon?' Suvarndashak Sohala |url=http://www.esselnewsletter.com/news/maharashtra-cha-favourite-kon-suvarndashak-sohala.html |access-date=26 April 2022 |archive-date=27 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220427031814/http://www.esselnewsletter.com/news/maharashtra-cha-favourite-kon-suvarndashak-sohala.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* 2022 - ਚੰਦਰਮੁਖੀ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=28 July 2022 |title=फक्त मराठी सन्मान: धर्मवीरची बाजी, चंद्रमुखीचा डंका.. |url=https://www.esakal.com/manoranjan/fakt-marathi-sanman-winner-dharmveer-and-chandramukhi-movie-nsa95 |access-date=16 February 2023 |website=eSakal - Marathi Newspaper |language=mr-IN}}&lt;/ref&gt; ਤੋਂ &quot;ਬਾਈ ਗਾ&quot; ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਲਈ ਫਕਟ ਮਰਾਠੀ ਸਿਨੇ ਸਨਮਾਨ
* 2023 - ਚੰਦਰਮੁਖੀ ( [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]] ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ) ਤੋਂ &quot;ਬਾਈ ਗਾ&quot; ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਔਰਤ - ਜ਼ੀ ਚਿੱਤਰ ਗੌਰਵ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Zee Marathi's announcement on Twitter |url=https://twitter.com/zeemarathi/status/1640006632229818370}}&lt;/ref&gt;
* 2023 - ਚੰਦਰਮੁਖੀ ਤੋਂ &quot;ਬਾਈ ਗਾ&quot; ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ - ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਵਾਰਡ &lt;ref name=&quot;Filmfare 2022&quot;/&gt;
* 2024 - ਫਰਗੂਸਨ ਕਾਲਜ ਅਲੂਮਨੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਰਗੂਸਨ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਡੈਕਨ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ ਮਹਾਰਾਜ ( ਕੋਲਾਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੂ ਦੂਜੇ ) ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਉਸ ਨੂੰ 'ਫਰਗੂਸਨ ਗੌਰਵ ਪੁਰਸਕਾਰ' ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles with hCards]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਲੇਖ]]</text>
      <sha1>5zypht108hdm7n7w4bqjsaugys714jb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਯੋਨਿਕਾ ਪਾਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183349</id>
    <revision>
      <id>750263</id>
      <parentid>744674</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T22:55:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11651" xml:space="preserve">
'''ਅਯੋਨਿਕਾ ਪਾਲ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ayonika Paul;''' ਜਨਮ 23 ਸਤੰਬਰ 1992) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ|ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼]] ਹੈ ਜੋ 10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਲਾਸਗੋ]] ਵਿੱਚ [[ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ 2014|2014 ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ।

ਅਯੋਨਿਕਾ ਪਾਲ ਨੂੰ NRAI ਦੀ ਚੋਣ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਰੀਓ ਓਲੰਪਿਕ 2016 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ 51 ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਆਲੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ 47ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.firstpost.com/sports/rio-olympics-2016-jitu-rai-finishes-8th-in-10m-air-pistol-apurvi-chandela-ayonika-paul-out-in-qualifiers-2939890.html|title=Rio Olympics 2016: Jitu Rai finishes 8th in 10m Air Pistol; Apurvi Chandela, Ayonika Paul out in qualifiers|date=7 August 2016|access-date=8 August 2016|publisher=First Post}}&lt;/ref&gt;

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਸਤੰਬਰ 1992 ਵਿੱਚ [[ਮੁੰਬਈ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਸ਼ਿਮ ਪਾਲ ਅਤੇ ਅਪਰਨਾ ਪਾਲ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਚੇਂਬੂਰ, ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਪਿੱਲੈ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ, ਮੀਡੀਆ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ, [[ਮੁੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ - ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਯੋਨਿਕਾ ਪਾਲ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤੈਰਾਕ ਸੀ ਪਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਾਈਫਲ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਧ ਗਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=26 July 2014 |title=Women's 10 metre air rifle Finals. |url=http://results.glasgow2014.com/event/shooting/shw101101/10m_air_rifle_womens_finals.html |access-date=26 July 2014 |publisher=glasgow2014.com}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਲੋਵੇਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਈਐਸਐਸਐਫ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ 2014 ਵਿੱਚ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.biharprabha.com/2014/07/apurvi-chandila-wins-gold-ayonika-paul-silver-in-10m-air-rile/|title=Apurvi Chandila wins gold, Ayonika Paul silver in 10m air rile|date=26 July 2014|access-date=26 July 2014|publisher=news.biharprabha.com|agency=IANS}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/sport/other-sports/ayonika-paul-now-aims-for-the-olympic-gold/article6275429.ece|title=Ayonika Paul now aims for the Olympic gold|last=Rashid|first=Omar|work=The Hindu|access-date=2017-05-13|language=en}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ BE ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰਾਈਫਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ISSF - International Shooting Sport Federation - issf-sports.org |url=http://www.issf-sports.org/athletes/athlete.ashx?personissfid=SHINDW2309199201 |access-date=2017-05-13 |website=www.issf-sports.org}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
2007- ਉਸਨੇ ਸੁਹਲ, [[ਜਰਮਨੀ]] ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੂਨੀਅਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਤਗਮਾ, ਡਬਲ ਗੋਲਡ ਜਿੱਤਿਆ।

2008- [[ਮਿਊਨਿਖ਼|ਮਿਊਨਿਖ]] ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੂਨੀਅਰ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਨੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ਵੱਲ ਉਸ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਈਮਲਾਈਟ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://in.news.yahoo.com/know-indian-olympian-10-things-224300142.html|title=Know your Indian Olympian: 10 things to know about Ayonika Paul|access-date=2017-05-13|language=en-IN}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.sportskeeda.com/shooting/know-your-indian-olympian-10-things-know-about-ayonika-paul|title=Ayonika Paul: 10 things to know about India's talented shooter headed for the Rio Olympics 2016|date=2016-07-05|access-date=2017-05-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.sportskeeda.com/general-sports/interview-ayonika-paul-india|title=Interview with shooter Ayonika Paul, who is aiming to hit the bull's eye at the Commonwealth Games|date=2014-05-27|access-date=2017-05-13}}&lt;/ref&gt;

2011- ਉਸਨੇ ਕੁਵੈਤ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਅਨ ਜੂਨੀਅਰ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੀ।

2012- ਉਸਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਅਨ ਏਅਰਗਨ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ 10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫਲ ਲਈ 10 ਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।

2014- [[ਗਲਾਸਗੋ|ਗਲਾਸਗੋ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ]] ਵਿਖੇ ਹੋਈਆਂ [[ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹ [[2014 ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ|2014 ਦੀਆਂ ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ 10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://sports.ndtv.com/commonwealth-games-2014/commonwealth-games-2014-india-s-apurvi-chandela-wins-gold-ayonika-paul-gets-silver-in-10m-air-rifle-1515292|title=Commonwealth Games 2014: India's Apurvi Chandela Wins Gold, Ayonika Paul Gets Silver in 10m Air Rifle – NDTV Sports|last=NDTVSports.com|work=NDTVSports.com|access-date=2017-05-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/sport/other-sports/ayonika-paul-aims-to-win-a-medal-at-the-rio-olympics-in-2016/article6275680.ece|title=There is more to come: Ayonika|last=Viswanath|first=G.|work=The Hindu|access-date=2017-05-13|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/commonwealth-games-2014/india-at-glasgow/Commonwealth-Games-Apurvi-Chandela-wins-gold-Ayonika-Paul-bags-silver-in-Womens-10m-Air-Rifle/articleshow/39060091.cms|title=Commonwealth Games: Apurvi Chandela wins gold, Ayonika Paul bags silver in Women's 10m Air Rifle - Times of India|work=The Times of India|access-date=2017-05-13}}&lt;/ref&gt;

2015-ਉਸ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੇਰਲ ਵਿਖੇ ਹੋਈਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=National Games 2015 Kerala Shooting Results and Medal Winners List |url=http://www.indiancrux.info/2014/12/national-games-2015-kerala-shooting-results-and-medal-winners-list.html |access-date=2017-05-13 |website=www.indiancrux.info}}&lt;/ref&gt;

2016- ਉਸਨੇ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] (IND) ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ ਓਲੰਪਿਕ ਕੁਆਲੀਫਾਇੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ [[2016 ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ|ਰੀਓ ਓਲੰਪਿਕ]] ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਲਈ ਕੁਆਲੀਫਾਇਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ NGO, ਓਲੰਪਿਕ ਗੋਲਡ ਕੁਐਸਟ ਫਾਰ ਰੀਓ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://indianexpress.com/sports/rio-2016-olympics/ayonika-paul-women-10m-air-rifle-shooting-2948554/|title=Ayonika Paul Profile: 10m Air Rifle women's|date=2016-08-02|work=The Indian Express|access-date=2017-05-13|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/olympics2016/story/india-at-rio-olympics-2016-apurvi-chandela-jitu-rai-shooting/1/733747.html|title=India at Rio Olympics, Highlights: Heartbreaking opening day for India|access-date=2017-05-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/sport/other-sports/Ayonika-Paul-gears-up-for-Rio-Olympics/article14404929.ece|title=Ayonika Paul gears up for Rio Olympics|last=PTI|work=The Hindu|access-date=2017-05-13|language=en}}&lt;/ref&gt;

2014- ਪਿਲਈ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਮੀਡੀਆ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ, ਨਿਊ ਪਨਵੇਲ ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ।

2018- ਮੁੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਇਮੇਜ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰਜ਼। ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰੀਅਲ ਟਾਈਮ ਅਡੈਪਟਿਵ ਟਾਰਗੇਟ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੀ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Paul|first=Ayonika|date=2018-08-22|title=Real Time Adaptive Tracking System Using Computer Vision|url=http://www.matjournals.in/index.php/JOEDE/article/view/2815|journal=Journal of Electronic Design Engineering|language=en|volume=4|issue=1,2|access-date=2024-03-29|archive-date=2024-03-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20240329102103/https://www.matjournals.in/index.php/JOEDE/article/view/2815|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਔਰਤ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1993]]</text>
      <sha1>bozlrvvla7eg4vz7xcm8e837rzf7f9f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਪਰਨਾ ਬਾਲਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183386</id>
    <revision>
      <id>750261</id>
      <parentid>744731</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T21:45:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5682" xml:space="preserve">

{{Reflist}}

'''ਅਪਰਨਾ ਬਾਲਨ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aparna Balan;''' ਜਨਮ 9 ਅਗਸਤ 1986) ਕੋਜ਼ੀਕੋਡ, ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਚਿੜੀ-ਛਿੱਕਾ|ਬੈਡਮਿੰਟਨ]] ਖਿਡਾਰਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Players: Aparna Balan |url=http://bwfbadminton.com/player/51651/aparna-balan |access-date=21 June 2017 |publisher=[[Badminton World Federation]]}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ 2010 ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ, 2004, 2006 ਅਤੇ 2010 ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ ਵਿੱਚ 6 ਵਾਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਚੈਂਪੀਅਨ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਡਬਲਜ਼ ਵਿੱਚ 3 ਵਾਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਚੈਂਪੀਅਨ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ।

== ਕੈਰੀਅਰ ==
2006 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ [[ਵਾਲਿਆਵੀਤਿਲ ਡੀਜੂ|ਵੀ. ਦੀਜੂ]] ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਜਿੱਤਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.delhispider.com/resources/3178-Aparna-Balan-Indian-Badminton-Player.aspx|title=Profile of Aparna Balan, Indian Badminton Player in CWG 2010|access-date=21 June 2017|publisher=DelhiSpider.com}}&lt;/ref&gt; ਉਸੇ ਸਾਲ, ਉਸਨੇ [[2006 ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ|2006 ਦੀਆਂ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.island.lk/2006/08/19/sports1.html|title=Thushara and Duminda take silver|access-date=21 June 2017|publisher=[[The Island (Sri Lanka)|The Island]]}}&lt;/ref&gt; [[2010 ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ|2010 ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ]] ਵਿੱਚ, ਬਾਲਨ ਨੇ [[ਸ਼ਰੂਤੀ ਕੁਰੀਅਨ]] ਦੇ ਨਾਲ ਮਹਿਲਾ ਡਬਲਜ਼ ਦਾ ਸੋਨ ਅਤੇ ਸਨੇਵ ਥਾਮਸ ਨਾਲ ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/sports/Indian-shuttlers-rule-the-roost-at-South-Asian-Games/articleshow/5535611.cms|title=Indian shuttlers rule the roost at South Asian Games|work=[[The Times of India]]|access-date=21 June 2017}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
09 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018 ਨੂੰ, ਉਸਨੇ ਸੰਦੀਪ ਐਮ.ਐਸ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.eastcoastdaily.com/2018/04/10/national-badminton-player-aparna-balan-married.html|title=ദേശീയ ബാഡ്മിന്റണ്‍ താരം അപര്‍ണ ബാലന്‍ വിവാഹിതയായി|date=10 April 2018|work=[[eastcoastdaily]]|access-date=10 April 2018|location=[[Kozhikode]]|archive-date=30 ਦਸੰਬਰ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221230061852/https://www.eastcoastdaily.com/2018/04/10/national-badminton-player-aparna-balan-married.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।

=== ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ===

* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2006 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2007 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਹਿਲਾ ਡਬਲਜ਼ 2011 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2012 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਹਿਲਾ ਡਬਲਜ਼ 2012 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2013 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2014 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2015 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ 2016 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਮਹਿਲਾ ਡਬਲਜ਼ 2017 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ
* ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡਾਂ 2015 ਮਿਕਸਡ ਡਬਲਜ਼ ਗੋਲਡ
* ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਲੀਗ 2016 ਦੇ ਜੇਤੂ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* &lt;span class=&quot;wd_p3620&quot;&gt;[[:en:Badminton_World_Federation|BWFbadminton.com 'ਤੇ ਅਪਰਨਾ ਬਾਲਨ.com]]&lt;span class=&quot;noprint plainlinks wikidata-linkback&quot; style=&quot;padding-left:.3em&quot;&gt;[[wikidata:Q448048#P3620|[[File:Blue_pencil.svg|link=|text-top|10x10px|Edit on Wikidata]]]]&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;

* &lt;span class=&quot;wd_p4548&quot;&gt;[[:en:Commonwealth_Games_Federation|ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਗੇਮਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]]&lt;/span&gt;
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1986]]</text>
      <sha1>r8b10mnfnv6z018n0oacbojftnlbzsj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੰਚਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183450</id>
    <revision>
      <id>750242</id>
      <parentid>744828</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T14:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6324" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name               = ਸੰਚਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ
| image              = 
| alt                = ਸੰਚਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ
| caption            = 
| other_names        = 
| birth_date         = {{birth date and age|1994|03|23|df=y}}
| birth_place        = [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] [[ਭਾਰਤ]]
| nationality        = ਭਾਰਤੀ
| education          = 
| alma_mater         = 
| occupation         = ਅਦਾਕਾਰਾ
| years_active       = 2017–ਮੌਜੂਦ
| known_for          = 
| notable_works      = 
| spouse             = 
}}

'''ਸੰਚਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sanchita Banerjee''') ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੈ। ਬੈਨਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ [[ਕੋਲਕਾਤਾ]], [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬੈਨਰਜੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਭੋਜਪੁਰੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=फोटो: फिटनेस फ्रीक हैं भोजपुरी ऐक्ट्रेस संचिता बनर्जी |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/movie-masti/bhojpuri-cinema/bhojpuri-actress-sanchita-banerjee-is-a-workout-fanatic-see-pictures/articleshow/67816311.cms |website=Navbharat Times}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=22 February 2020 |title=संचिता बनर्जी की सेक्सी वीडियो ने लूटा फैन्स का दिल, इंटरनेट पर वायरल |url=https://www.inkhabar.com/bhojpuri-cinema/sanchita-banerjee-sexy-video-bhojpuri-actress-hot-dress-photo-bikini-video-viral-on-internet-makes-you-crazy |access-date=29 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=5 ਜੂਨ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220605192801/https://www.inkhabar.com/bhojpuri-cinema/sanchita-banerjee-sexy-video-bhojpuri-actress-hot-dress-photo-bikini-video-viral-on-internet-makes-you-crazy |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 May 2019 |title=Sanchita Banerjee teams up with Kishan Rai for 'Mere Pyar Se Mila De' |url=https://zeenews.india.com/bhojpuri/sanchita-banerjee-teams-up-with-kishan-rai-for-mere-pyar-se-mila-de-2200185.html |website=Zee News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bhojpuri Song: सोशल मीडिया पर वायरल हो रहा पवन सिंह का यह भोजपुरी गाना, देखें वीडियो |url=https://www.aajtak.in/entertainment/story/pawan-singh-hit-bhojpuri-song-tohra-galiya-ke-dimpal-pawan-singh-sanchita-banerjee-video-viral-lbs-1091964-2020-07-01 |website=Aaj Tak |language=hi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sanchita Banerjee - Movies, Biography, News, Age &amp; Photos |url=https://in.bookmyshow.com/person/sanchita-banerjee/1082730 |website=BookMyShow}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sanchita Banerjee Movies: Latest and Upcoming Films of Sanchita Banerjee &amp;#124; eTimes |url=https://timesofindia.indiatimes.com/topic/Sanchita-Banerjee/movies |website=timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt; ਨੇ ''ਰਕਤਰ'' (2017) ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਆਨ-ਸਕ੍ਰੀਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭੋਜਪੁਰੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ''ਨਿਰਹੁਆ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ 2'' ਸੀ।

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਸੰਚਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭੋਜਪੁਰੀ ਫਿਲਮ ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਰਸਾਲ ਅਪਨੇ ਭਾਈ ਕੀ ਧਾਲ ਨੇ ਉਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੱਤਾ।

== ਫ਼ਿਲਮਾਂ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ਸਾਲ.
!ਫ਼ਿਲਮ
!ਭੂਮਿਕਾ
!ਸਹਿ-ਸਟਾਰ
!ਭਾਸ਼ਾ
!ਨੋਟਸ
|-
|2012
|ਕਟਕ-ਸਿਲਵਰ ਸਿਟੀ
|
|ਸਿੱਧੰਤ ਮਹਾਪਾਤਰਾ
|ਓਡੀਆ
|
|-
|2017
|''ਰਕਤਰ''
|
|ਦਿਨੇਸ਼ ਲਾਲ ਯਾਦਵ
|[[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]]
|ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Raktdhar Movie: Showtimes, Review, Trailer, Posters, News &amp; Videos &amp;#124; eTimes |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/movie-details/raktdhar/movieshow/61370466.cms |via=timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt;
|-
|2021
|
|ਫੂਲੀ ਉਮੇਦ ਸਿੰਘ
|ਸੰਚਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ, [[Nishant Singh malkani|ਨਿਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਮਲਕਾਨੀ]]
|ਲਡ਼ੀਵਾਰ
|ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ &lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{Cite web |title=Nirahua Hindustani 2 Movie: Showtimes, Review, Trailer, Posters, News &amp; Videos &amp;#124; eTimes |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bhojpuri/movie-details/nirahua-hindustani-2/movieshow/61236184.cms |via=timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019
|''ਕਰੈੱਕ ਫਾਈਟਰ''
|
|[[ਪਵਨ ਸਿੰਘ]]
|ਭੋਜਪੁਰੀ
|&lt;ref name=&quot;auto&quot; /&gt;
|-
|2019
|''ਵਿਵਾਹ (2019 ਫ਼ਿਲਮ) ''
|
|ਪ੍ਰਦੀਪ ਪਾਂਡੇ, ਅਵਧੇਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ
|ਭੋਜਪੁਰੀ
|&lt;ref name=&quot;timesofindia.indiatimes.com&quot;&gt;{{Cite web |title=Vivaah Movie: Showtimes, Review, Trailer, Posters, News &amp; Videos &amp;#124; eTimes |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bhojpuri/movie-details/vivaah/movieshow/71741205.cms |via=timesofindia.indiatimes.com}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|''[[Ham Hai Rahi Pyar Ke 2(2020 film)|ਹਮ ਹੈ ਰਾਹੀ ਪਿਆਰ ਕੇ 2 (2020 ਫ਼ਿਲਮ)]]''
|
|[[ਪਵਨ ਸਿੰਘ]], [[ਸੁਰਮਾ|ਕਾਜਲ]]
|ਭੋਜਪੁਰੀ
|&lt;ref name=&quot;timesofindia.indiatimes.com&quot; /&gt;
|-
|}

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1994]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>pscznuv7dvt8s0snt4f9go4xn8sxapz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਐਮੀ ਮਲੇਕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183460</id>
    <revision>
      <id>750301</id>
      <parentid>744851</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T07:58:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6332" xml:space="preserve">'''ਐਮੀ ਮਲੇਕ''' (ਜਨਮ c. 1979/1980) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=February 17, 2020 |title=Global Cafe: Contests of Inclusion: A Comparative Ethnography of Iranians in the U.S. &amp; Canada |url=https://newsroom.unl.edu/announce/sgis/9611/63632 |access-date=2022-09-29 |website=University of Nebraska-Lincoln}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਓਕਲਾਹੋਮਾ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸਟਿਲਵਾਟਰ ਵਿਖੇ ਈਰਾਨੀ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਖਾਡ਼ੀ ਅਧਿਐਨ (ਆਈ. ਪੀ. ਜੀ. ਐੱਸ.) ਵਿੱਚ ਚੇਅਰ ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.link.gale.com/apps/doc/A714887679/AONE?u=wikipedia&amp;sid=ebsco&amp;xid=ccf66ea2|title=Dr. Amy Malek Joins the School of Global Studies as Assistant Professor|date=August 24, 2022|work=States News Service|via=Gale Academic OneFile}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=August 2023|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਈਰਾਨੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸ, ਨਾਗਰਿਕਤਾ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Moghaddari|first=Sonja|date=2020|title=Localizing Iranian diaspora politics: A comparative approach to transnational critique and incorporation|url=http://www.cairn.info/revue-confluences-mediterranee-2020-2-page-77.htm?ref=doi|journal=Confluences Méditerranée|language=fr|volume=N°113|issue=2|pages=77|doi=10.3917/come.113.0077|issn=1148-2664}}&lt;/ref&gt; ਮਲੇਕ ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.rudaw.net/english/middleeast/iran/151020201|title=Iran's jailed dual nationals: pawns in an IRGC power play|last=Johnston|first=Holly|date=October 15, 2020|work=Rudaw|last2=Omar|first2=Shahla}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ ==
{{Quote box
| quote = &quot;...[ਪਹਿਲੀ- ਅਤੇ ਦੂਜੀ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਈਰਾਨੀ ਅਮਰੀਕਨ] ਵਿਕਲਪਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕਲੌਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਾਲ ਲਗਾਵ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਜਿਸਦਾ ਕਦੇ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਲਈ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। &quot;
| author = -ਐਮੀ ਮਲੇਕ
| source = ''ਮੇਰਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਮੇਰੀ ਚਮੜੀ ਹੈ: ਈਰਾਨੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ'' (ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਸਾਸ ਪ੍ਰੈਸ, 2020)
| width = 30%
}}
ਮਲੇਕ ਕੋਲ ਐਮੋਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ (2003) ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ (2005) ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; ਉਸ ਨੇ [[ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ]] (ਯੂ. ਸੀ. ਐਲ. ਏ.) ਵਿਖੇ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚ. ਡੀ. (2015) ਕੀਤੀ ਹੈ। ਯੂ. ਸੀ. ਐਲ. ਏ. ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਦਿਆਂ, ਉਸਨੇ ਈਰਾਨੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪੀਡ਼੍ਹੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/magazine-19751370|title=Tehrangeles: How Iranians made part of LA their own|last=Amirani|first=Shoku|date=2012-09-29|work=BBC News|access-date=2022-09-29|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/110393268/art-review-snapshots-from-an-emerging/|title=Art Review: Snapshots from an emerging culture|date=2010-07-12|work=The Los Angeles Times|access-date=2022-09-29|pages=29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/ameriques/article/2013/06/06/los-angeles-l-autre-capitale-de-l-iran_3425114_3222.html|title=Los Angeles, l'autre capitale de l'Iran|date=2013-06-06|work=Le Monde.fr|access-date=2022-09-29|language=fr}}&lt;/ref&gt;

2016 ਤੋਂ 2022 ਤੱਕ, ਉਹ ਚਾਰਲਸਟਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; 2019 ਤੋਂ 2021 ਤੱਕ, ਮਲੇਕ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ ਸ਼ਰਮੀਨ ਅਤੇ ਬਿਜਨ ਮੋਸਾਵਰ-ਰਹਿਮਾਨੀ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਇਰਾਨ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਖਾਡ਼ੀ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਖੋਜ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020 |title=Sharmin and Bijan Mossavar-Rahmani Center for Iran and Persian Gulf Studies Annual Review |url=https://issuu.com/princetonu_mossavar-rahmani_center/docs/mrc_ar_issuu_9.14.21 |website=Issu}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/110394162/iranian-diaspora-has-eyes-on-new/|title=Iranian diaspora has eyes on new president|last=Parvini|first=Sarah|date=2020-11-24|work=The Los Angeles Times|access-date=2022-09-29|pages=A1, A7}}&lt;/ref&gt; 2022 ਦੇ ਪਤਝਡ਼ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਓਕਲਾਹੋਮਾ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸਟਿਲਵਾਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਮਾਨਵਵਿਗਿਆਨੀ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>jvsg2t37597bllw9iw8mymp21dp84uc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਊਸ਼ਾ ਟਿਮੋਥੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183486</id>
    <revision>
      <id>750294</id>
      <parentid>744878</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T06:11:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14261" xml:space="preserve">
'''ਊਸ਼ਾ ਟਿਮੋਥੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Usha Timothy''') ਇੱਕ ਅਨੁਭਵੀ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਹੈ। &quot;ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਗਾਇਕ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;Film World&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZnhTAAAAYAAJ|title=Film World|date=February 1972|publisher=T.M. Ramachandran|chapter=Usha Timothy|access-date=20 January 2015}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਫਿਲਮ ਹਿਮਾਲਿਆ ਕੀ ਗੋਡਮੇਇਨ (1965) ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;mohdrafi&quot;&gt;{{Cite web |date=14 December 2014 |title=Royalty was the not main cause of Rafi-Lata Dispute: Usha Timothy |url=http://www.mohdrafi.com/meri-awaaz-suno/royalty-was-the-not-main-cause-of-rafi-lata-dispute-usha-timothy.html#more-3622 |access-date=14 January 2015 |website=mohdrafi.com}}&lt;/ref&gt; ਨੇ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], [[ਮਲਿਆਲਮ]], [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਭੋਜਪੁਰੀ ਬੋਲੀ|ਭੋਜਪੁਰੀ]] ਅਤੇ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਆਦਿ ਵਿੱਚ 5,000 ਗਾਣੇ ਗਾਏ ਹਨ।

== ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ==
ਊਸ਼ਾ ਟਿਮੋਥੀ ਦਾ ਜਨਮ [[ਨਾਗਪੁਰ]], [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਈਸਾਈ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Usha&quot;&gt;{{Cite web |title=Usha Timothy Biography |url=http://www.ushatimothy.com/bio/index.html |access-date=15 January 2015 |website=ushatimothy.com |archive-date=15 ਜਨਵਰੀ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150115104835/http://www.ushatimothy.com/bio/index.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਗਿਆਰਾਂ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ, ਮਧੂਸੂਦਨ ਤਿਮੋਥੀ ਸੰਗੀਤ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕ ਜਲਸਿਆਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਊਸ਼ਾ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੰਡਿਤ ਲਕਸ਼ਮਣ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤੋਂ ਲਈ। ਉਸਨੇ ਨਿਰਮਲਾ ਦੇਵੀ ਤੋਂ ਤਪਸ ਅਤੇ ਠੁਮਰੀ ਵੀ ਸਿੱਖੀ।

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਊਸ਼ਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1956-57 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਨਾਈਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]], [[ਮੰਨਾ ਡੇ]], [[ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ]], [[ਮੁਕੇਸ਼]] ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੁਰਸ਼ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਕਲਿਆਣ ਜੀ ਆਨੰਦ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਊਸ਼ਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਮਹਿਲਾ ਗਾਇਕਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮਧੂਸੂਦਨ ਨੇ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਨੂੰ ਅੱਠ ਸਾਲਾ ਊਸ਼ਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਝਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ '''ਚੋਰੀ ਚੋਰੀ''&lt;nowiki/&gt;' (1956) ਤੋਂ 'ਰਸਿਕ ਬਲਮਾ' ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਟੋਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਉਹ ਕੀਤਾ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹਿਮਾਲਿਆ ਕੀ ਗੋਡਮੇ (1965) ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਲੇਅਬੈਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ, [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਜੋਡ਼ੀ &quot;ਤੂ ਰਾਤ ਖਾਦੀ ਥੀ ਛੱਤ ਪੇ&quot; ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਮੰਨਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਪਲੇਅਬੈਕ 1962 ਦੀ ਫਿਲਮ ''ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ'' ਦੇ ਇੱਕ ਗੀਤ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਨਾਲ ਸੀ ਜਿਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਟ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ੀਆਂ ਸਨ।

ਸੰਨ 1967 ਵਿੱਚ [[ਲਕਸ਼ਮੀਕਾਂਤ-ਪਿਆਰੇ ਲਾਲ|ਲਕਸ਼ਮੀਕਾਂਤ ਪਿਆਰੇਲਾਲ]] ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਫਿਲਮ '''[[Taqdeer (1967 film)|ਤੁਕਦੀਅਰ]]'' &quot;ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੀਤ ਦਿੱਤੇ। ਗੀਤ ਸਨ &quot;ਜਬ ਜਬ ਬਹਾਰ ਆਈ&quot; ਅਤੇ &quot;ਪਾਪਾ ਜਲਦੀ ਆ ਜਾਨਾ&quot;, ਦੋਵੇਂ ਗੀਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ। ਉਹ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਉਹ ਨਵੇਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਫੀ ਦੀ ਗਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ &quot;ਆਰ ਰਫ਼ਤਾ ਰਫ਼ਤਾ ਦੇਖੋ ਆਁਖ ਮੇਰੀ ਲੱਦੀ ਹੈ&quot; ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਾਇਆ ਹੈ।

== ਸਹਿਯੋਗ ==

=== ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ===
ਊਸ਼ਾ ਟਿਮੋਥੀ ਨੇ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤ ਗਾਏ ਹਨ। ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦ ਜੀ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਊਸ਼ਾ ਦੀ ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਿਕ ਸੁਰੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗਾਇਕਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 1965 ਦੀ ਫਿਲਮ ਹਿਮਾਲਿਆ ਕੀ ਗੋਡਮੇਇਨ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਲਈ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਨਾਲ &quot;ਤੂ ਰਾਤ ਖਾਦੀ ਥੀ&quot; ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਲਾ ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਇਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕਾ ਨਾਲ ਗਾਉਣ ਤੋਂ ਘਬਰਾ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਗੀਤ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਹਿੱਟ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮੋਡ਼ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਿਹਰਾ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੌਸ਼ਨ ਨੇ ਬੁਲੋ ਸੀ ਰਾਣੀ, ਰੋਸ਼ਨ, [[ਹੰਸਰਾਜ ਬਹਿਲ]], [[S.N. Tripathi|ਐੱਸ. ਐੱਨ. ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ]], ਐੱਮ. ਮਹਿੰਦਰ, ਸਰਦਾਰ ਮਲਿਕ, [[ਊਸ਼ਾ ਖੰਨਾ]], [[Sonik-Omi|ਸੋਨਿਕ-ਓਮੀ]], ਬਾਬੁਲ, ਲਾਲਾ ਸੱਤਾਰ ਅਤੇ [[Jagdish Khanna|ਜਗਦੀਸ਼ ਖੰਨਾ]] ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।

=== ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ===
ਊਸ਼ਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਸੀ। ਉਹ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦੇ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਟ ਟਰੈਕ &quot;ਤੂ ਰਾਤ ਖਾਦੀ ਥੀ&quot; ਹਿਮਾਲਿਆ ਕੀ ਗੋਡਮੇ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਗੀਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਫਲ ਜੋਡ਼ੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ [[ਮੁਕੇਸ਼]], [[ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ]], [[ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ]], ਸੁਮਨ ਕਲਿਆਣਪੁਰ, ਹੇ[[ਹੇਮਲਤਾ (ਗਾਇਕਾ)|ਹੇਮਲਾਟਾ]] ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕਾਲੇ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕਾਂ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, &quot;ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਜੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸਨ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਵਾਂਗ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ&quot; ਖਾਨਕ &quot;ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਾਪਣ ਸੀ ਜੋ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗਾਇਕਾ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ। ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਬੇਟਾ ਦਮ (ਪਾਵਰ ਕੇ ਸਾਥ ਗਾਓ ਅਤੇ ਮੈਂ ਹੱਸਦੇ ਸੀ, ਸ਼ਮਸ਼ਾਦਜੀ ਆਪਕੇ ਜੈਸੀ ਦੀ ਤਾਕਤ ਤੋਂ ਕੈਸੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਹਾਂ!&quot; ਊਸ਼ਾ ਟਿਮੋਥੀ ਵੀ ਸੀ. ਰਾਮਚੰਦਰ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਭਾਗੀਦਾਰ ਸੀ।  ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, &quot;ਮੈਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰਦੀਪ ਗੀਤ,' ਐ ਮੇਰੇ ਵਤਨ ਕੇ ਲੋਗੋਂ 'ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਦੁਆਰਾ ਸੀ. ਰਾਮਚੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ੋਅ ਲਈ ਇੱਕ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਵਜੋਂ ਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&quot;

== ਫ਼ਿਲਮਾਂ ==
ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀਃ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Usha Timothy &amp;#124; Movies, Singer - Bollywood MuVyz |url=http://muvyz.com/people/ra902222/Filmography/Singer/4/ |website=Usha Timothy &amp;#124; Movies, Singer - Bollywood MuVyz |access-date=2024-03-29 |archive-date=2016-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160317201151/http://muvyz.com/people/ra902222/Filmography/Singer/4/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

# ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ (1962) 
# ਬਿਰਜੂ ਉਇਸਟਾਡ (1964) 
# ਮਹਾਰਾਣੀ ਪਦਮਿਨੀ (1964) 
# ਚਾਰ ਚੱਕਰਮ (1965) 
# ਹਿਮਾਲਿਆ ਕੀ ਗੋਡਮੇਇਨ (1965) 
# ਸਤੀ ਨਾਰੀ (1965) 
# ਸੁਨੇਹਰੇ ਕਦਮ (1966) 
# ਵੀਰ ਬਜਰੰਗ (1966) 
# ਵਿਦਿਅਰਥੀ (1966) 
# ਜੌਹਰ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ (1967) 
# ਮੇਰਾ ਮੁੰਨਾ (1967) 
# ਰਾਮ ਰਾਜ (1967) 
# ਤਕਦਿਰ (1967) 
# ਫਰੇਬ (1968) 
# ਹਰ ਹਰ ਗੰਗੇ (1968) 
# ਪਰਿਵਾਰ (1968) 
# ਅਪਨਾ ਖੂਨ ਅਪਨਾ ਦੁਸ਼ਮਣ (1969) 
# [[Mahua (film)|ਮਹੂਆ]] (1969) 
# ਨਟੀਜਾ (1969) 
# ਰਾਤ ਕੇ ਅੰਧੇਰੇ ਮੇਂ (1969) 
# ਵਿਸ਼ਵਾਸ (1969) 
# ਗੁਨਾਹਨ ਕੇ ਰਾਸ੍ਤੇ (1970) 
# ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ (1970) 
# ਟਰੱਕ ਡਰਾਈਵਰ (1970) 
# ਖੰਡਨ ਦੇ ਓਹਲੇ (1970) [ਪੰਜਾਬੀ]
# ਏਕ ਦਿਨ ਆਧੀ ਰਾਤ (1971) 
# ਜੌਹਰ ਮਹਿਮੂਦ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਵਿੱਚ (1971) 
# ਲਡ਼ਕੀ ਪਸੰਦ ਹੈ (1971) 
# ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੀਲਾ (1971) 
# ਕੰਚ ਔਰ ਹੀਰਾ (1972) 
# ਚੱਤਣ ਸਿੰਘ (1974) 
# ਹਮਰਾਹੀ (1974) 
# ਆਜਾ ਸਨਮ (1975) 
# ਅਨੋਖਾ (1975) 
# ਡੂ ਠੱਗ (1975) 
# ਜਾਨ ਹਾਜਿਰ ਹੈ (1975) 
# ਉਲਜਾਨ (1975) 
# ਜ਼ੋਰੋ (1975) 
# ਫ਼ਰੀਸ਼ਤਾ ਯਾ ਕਤਿਲ (1977) 
# ਅਤਿਤੀ (1978) 
# ਬੇਸ਼ਰਾਮ (1978) 
# ਕਾਲ ਸੁਬਾਹ (1978) 
# ਨਾਸਬੰਦੀ (1978) 
# ਖੰਜਰ (1980) 
# ਮੇਰਾ ਸਲਾਮ (1981) 
# ਪਿਆਰ ਕੇ ਰਾਹੀ (1982) 
# ਪਿਆਰ ਬਡ਼ਾ ਨਾਦਾਨ (1984) 
# ਰਹੇਮਡੀਲ ਜਲਾਦ (1985) 
# ਸੋਨੇ ਕਾ ਪਿੰਜਾਰਾ (1986) 
# ਸਾਤ ਲੱਦਕੀਆਂ (1989) 
# ''ਆਖਰੀ ਚੇਤਵਾਨੀ'' (1993) 
# ਪਰਦੇਸੀ (1993) 

== ਹਵਾਲੇ ==
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1948]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
&lt;references /&gt;
== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* [http://www.christianfort.com/USHA%20TIMOTHY/index.html ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ]
* {{IMDb name|id=1719168}}</text>
      <sha1>bushlj525rwsq4ud11g6kc8p8vfttl2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹੇਨਾ ਸਿੰਗਲ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183514</id>
    <revision>
      <id>750253</id>
      <parentid>744912</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T17:14:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6220" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| name              = ਹੇਨਾ ਸਿੰਗਲ
| image             = 
| birth_date        = 12 ਦਸੰਬਰ 1984
| birth_place       = ਲੁਧਿਆਣਾ [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]]
| occupation        = ਗਾਇਕ
| years_active      = 2014 – ਮੌਜੂਦ
| label             = ਜ਼ੀ ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਗੋਇਲ ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਆਡੀਓ ਵੀਡੀਓ, ਹੇਨਾ ਡੀਐਸ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ
}}

'''ਹੇਨਾ ਸਿੰਗਲ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Henna Singal;''' ਜਨਮ 12 ਦਸੰਬਰ 1984) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਗਾਇਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗਾਇਕੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਗੀਤ &quot;ਕ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬਾਲਮ&quot; (ਫੇਮ) ਦਸੰਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਿਵੇਕ ਕਰ ਨਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਲ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਗੀਤਕਾਰ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਲੇਬਲ ਨਾਲ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਮਈ 2014 ਵਿੱਚ ਤੇਜਵੰਤ ਕਿੱਟੂ ਨਾਲ ਗੋਇਲ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਲੇਬਲ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ &quot;ਜਜ਼ਬਾਤ&quot; ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬੋਲ ਅੰਬਰ ਮਾਨ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ।

== ਜੀਵਨੀ ==
ਓਹ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਦੀਪਕ ਸਿੰਘਲ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੁਨੀਤਾ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ [[ਥਾਪਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=http://newznew.com/henna-singal-comes-out-with-single-track-heer/|title=Henna Singal comes out with Single track 'Heer'|last=Singh|first=CP|date=6 July 2015|work=newznew.com|access-date=29 July 2015}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀਪਕ ਬਿਲਡਰਜ਼ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਥਾਪਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਲੂਮਨੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Singal |first=Henna |title=Limitless Limitations- Engineer turned singer - &quot;Crazy Balam&quot; album released |url=http://cityairnews.com/content/limitless-limitations-engineer-turned-singer-%E2%80%9Ccrazy-balam%E2%80%9D-album-released |access-date=12 December 2014 |publisher=City Air News}}&lt;/ref&gt;

ਸਿੰਗਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 2014 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਮਈ 2014 ਵਿੱਚ ਤੇਜਵੰਤ ਕਿੱਟੂ ਨਾਲ ਗੋਇਲ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਲੇਬਲ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ &quot;ਜਜ਼ਬਾਤ&quot; ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬੋਲ ਅੰਬਰ ਮਾਨ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.punjabiteshan.com/henna-singals-new-track-heer-released/|title=Henna Singal's new track 'Heer' released|last=Singh Rattan|first=Jasdeep|date=6 July 2015|work=Punjabi Teshan|access-date=2017-03-03|language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਉਸਦਾ ਦੂਜਾ ਗਾਣਾ &quot;ਕ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬਾਲਮ&quot; ਦਸੰਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਿਵੇਕ ਕਰ ਨਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਬੋਲ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਲੇਬਲ ਨਾਲ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਉਸ ਦਾ ਤੀਜਾ ਗਾਣਾ &quot;ਹੀਰ&quot; ਜੁਲਾਈ 2015 ਵਿੱਚ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਆਡੀਓ ਵੀਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਡਾ ਸ਼੍ਰੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬੋਲ ਸ੍ਰੀ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਚੌਥਾ ਗਾਣਾ &quot;ਮਾਹੀਆ&quot; ਨਵੰਬਰ 2015 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ &quot;ਹੈਨਾ ਡੀ. ਐਸ. ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਜ਼&quot; ਦੁਆਰਾ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://epaper.punjabijagran.com/394605/Ludhiana/Ludhiana-Punjabi-jagran-News-13th-December-2014#page/16/2|title=Crazy Balaam Song Released|last=Singal|first=Henna|access-date=13 December 2015|publisher=Punjabi Jagran|language=hi|archive-date=8 ਦਸੰਬਰ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208041654/http://epaper.punjabijagran.com/394605/Ludhiana/Ludhiana-Punjabi-jagran-News-13th-December-2014#page/16/2|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.onlinenewsind.com/entertainment/singer-henna-singals-debut-album-crazy-baalam-released|title=Singer Henna Singal's Debut Album Crazy Baalam released|last=Singal|first=Henna|date=12 December 2015|publisher=Online News India|access-date=29 ਮਾਰਚ 2024|archive-date=28 ਸਤੰਬਰ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170928012611/http://onlinenewsind.com/entertainment/singer-henna-singals-debut-album-crazy-baalam-released|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ ਕ੍ਰੇਜ਼ੀ ਬਾਲਮ ਦਸੰਬਰ 2015 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਾਇਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1984]]</text>
      <sha1>fx14qklel3cq483uiqhjwlkc6qs9b0n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਕਾਕ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183566</id>
    <revision>
      <id>750269</id>
      <parentid>744984</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T01:18:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6361" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| name              = ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਕਾਕ
| image             = 
| caption           = 
| birth_name        = ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਕਾਕ
| birth_date        = {{Birth date and age|df=yes|1985|03|19}}
| birth_place       = [[ਮੁੰਬਈ]], [[ਭਾਰਤ]]
| genre             = ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ, ਭਾਰਤੀ ਪੌਪ
| occupation        = ਗਾਇਕਾ
| instrument        = ਗਾਇਕੀ
| years_active      = 2005–2022
| website           = {{URL|https://www.instagram.com/amritakak}}
}}

'''ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਕਾਕ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Amrita Kak''') ਇੱਕ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਗਾਇਕਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ [[ਬੀਨਾ ਕਾਕ]] ਦੀ ਧੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਿਜ਼ਨਸ ਮੈਨ ਰਿਜੂ ਝੁਨਝੁਨਵਾਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੈ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=28 February 2014 |title=Ex-minister Bina Kak celebrated her 60th birthday grandly in Delhi |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/events/jaipur/Ex-minister-Bina-Kak-celebrated-her-60th-birthday-grandly-in-Delhi/articleshow/31160496.cms |website=The Times of India}}&lt;/ref&gt; ਅਭਿਨੇਤਾ [[ਸਲਮਾਨ ਖਾਨ|ਸਲਮਾਨ ਖਾਨ ਨੇ]] ਉਸਨੂੰ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨੇੜਤਾ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ''[[ਰੱਖੜੀ|ਰਾਖੀ]]'' ਭੈਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Kamra |first=Diksha |date=1 June 2011 |title=Salman's treat me like a sister |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/music/news/Salmans-treat-me-like-a-sister-Amrita/articleshow/8662931.cms |website=The Times of India}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਏ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਫੈਸ਼ਨ ਬ੍ਰਾਂਡ &quot;ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਦਿ ਲੇਬਲ&quot; ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;url=https://amritathelabel.com/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230326184918/https://amritathelabel.com/ |date=2023-03-26 }}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਮੈਂ ਪਿਆਰ ਕਿਉਂ ਕੀਆ? ਦੇ ਗੀਤ &quot;ਜਸਟ ਚਿਲ&quot;, [[ਰੈਡੀ (2011 ਫ਼ਿਲਮ)|ਰੈਡੀ]] ਤੋਂ &quot;ਚਰਿੱਤਰ ਢੇਲਾ&quot;, [[ਬਾਡੀਗਾਰਡ (2011 ਫ਼ਿਲਮ)|ਬਾਡੀਗਾਰਡ]] ਤੋਂ &quot;ਦੇਸੀ ਬੀਟ&quot; ਦੀ ਗਾਇਕਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 July 2011 |title=Review: Bodyguard music is average |url=http://www.rediff.com/movies/report/music-review-bodyguard/20110729.htm |publisher=Rediff}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 May 2011 |title=Singer Amrita Kak is just chilling at the moment |url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-singer-amrita-kak-is-just-chilling-at-the-moment-1539223 |website=DNA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/music/news/Amrita-Kak-Jhunjhunwala-singer-Just-Chill-Chill-Maine-Pyar-Kyun-Kiya-Nusrat-Fateh-Ali-Khan/articleshow/24604442.cms|title=Amrita Kak Jhunjhunwala performs at Sufi festival|last=Shukla|first=Richa|date=24 October 2013|work=The Times of India|access-date=2018-03-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/music/music-reviews/Dangerous-Ishq-Music-Review/articleshow/12838126.cms|title=Dangerous Ishq: Music Review|work=The Times of India|access-date=2018-03-07}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਲਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vijayakar |first=Rajiv |date=1 July 2011 |title=Style &amp; substance |url=http://archive.indianexpress.com/news/style---substance/811044/ |website=The Indian Express}}&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਦੀ ਮਾਂ [[ਬੀਨਾ ਕਾਕ]], ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/rajasthan/jodhpur/news/RAJ-JOD-HMU-about-amrita-kak-on-rakshabandhan-5664194-PHO.html|title=मंत्री की ये बेटी है सलमान की मुंहबोली बहन, बिजनेसमैन से कराई थी शादी|work=Dainik Bhaskar|language=hi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.patrika.com/news/today-special/happy-birthday-to-congress-leader-and-bollywood-actress-bina-kak-1175032|title=राजनेता और बॉलीवुड अभिनेत्री बीना काक का आज है हैप्पी बर्थडे|work=www.patrika.com|access-date=2018-03-07|language=hi-IN}}&lt;/ref&gt; ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਹੈ, ਅੰਕੁਰ ਕਾਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਾਖੀ ਭਰਾ, ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਾ [[ਸਲਮਾਨ ਖਾਨ]], ਜੋ ਉਸਦਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=I am too shy to perform on stage: Amrita Kak |url=http://archive.indianexpress.com/news/i-am-too-shy-to-perform-on-stage-amrita-kak/810953/ |access-date=2018-03-03 |website=The Indian Express |language=en-gb}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/all-in-the-family/article2118905.ece|title=All in the family|date=2011-06-20|work=The Hindu|access-date=2018-03-07|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਦਾ ਵਿਆਹ 29 ਮਈ 2010 ਨੂੰ ਰਿਜੂ ਝੁਨਝੁਨਵਾਲਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=3 June 2010 |title=A grand wedding reception! |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/events/delhi/A-grand-wedding-reception/articleshow/6002713.cms |access-date=23 February 2018 |website=The Times of India}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1985]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>dkks7z4xs3djcezyj5p01j1gjjgmkoq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਕਮਲ ਬਾਰੋਟ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183671</id>
    <revision>
      <id>750319</id>
      <parentid>745134</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T09:58:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5636" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| name              = ਕਮਲ ਬਾਰੋਟ
| birth_name        = ਕਮਲ ਬਾਰੋਟ
| birth_date        = {{birth date and age|df=y|1938|11|18}}
| birth_place       = 
| genre             = ਫਿਲਮੀ
| occupation        = ਭਾਰਤੀ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ&lt;br /&gt;ਲਾਈਵ ਪਰਫਾਰਮਰ
| years_active      = 1957–1968
| website           = 
}}

'''ਕਮਲ ਬਾਰੋਟ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Kamal Barot''') ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;kamal ref1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://scroll.in/reel/812016/redemption-song-hansta-hua-noorani-chehra-by-kamal-barot|title=Redemption song: ‘Hansta Hua Noorani Chehra’ by Kamal Barot|last=Gaekwad|first=Manish|date=23 October 2021|access-date=23 October 2021|publisher=Scroll.in}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kamal ref3&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.millenniumpost.in/sundaypost/beacon/kalyanji-anandji-349778|title=Kalyanji Anandji|last=Dutt|first=Sharad|date=20 April 2019|access-date=23 October 2021|publisher=millenniumpost.in|language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
18 ਨਵੰਬਰ 1938 ( [[ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ]] ਵਿਖੇ ਦਾਰ ਐਸ-ਸਲਾਮ) ਨੂੰ ਜਨਮੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 1957 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਸ਼ਾਰਦਾ ਨਾਲ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਡੈਬਿਊ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 117 ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ 140 ਗੀਤ ਗਾਏ। ਰਾਮੂ ਦਾਦਾ, ਸੁਨਾ ਹੈ ਜਬਸੇ ਮੌਸਮ ਹੈ ਪਿਆਰ ਕੇ ਕਾਬਿਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੋਲੋ ਸੀ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਜਾਂ [[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ|ਆਸ਼ਾ ਭੌਂਸਲੇ]] ਨਾਲ ਦੋਗਾਣੇ ਗਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਨੇ ਮਹਾਨ [[ਮੁਕੇਸ਼]] ਨਾਲ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਰਾਕੇਟ ਗਰਲ (1961) ਦੇ &quot;ਚਾਂਦ ਕੈਸਾ ਹੋਗਾ&quot;, ਮੈਡਮ ਜ਼ੋਰੋ (1964) ਦੇ &quot;ਹਮ ਭੀ ਕਹੋ ਗਏ&quot; ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਵੋਕਲ ਦੇ ਹੋਰ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਆਈਡੀ 909 ਤੋਂ &quot;ਤੇਰਾ ਨਿੱਕੜਾ ਨਿੱਕੜਾ ਚੇਹਰਾ&quot; ਅਤੇ &quot;ਧੜਕ ਤੋ ਹੋਗਾ ਦਿਲ ਹਜ਼ੂਰ&quot; ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, [[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ|ਆਸ਼ਾ ਭੌਂਸਲੇ]] ਅਤੇ [[ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ]] ਦੇ ਨਾਲ, ਜਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਉਸਤਾਦ [[ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ|ਓਪੀ ਨਈਅਰ]] ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਫਲ ਔਰਤ-ਔਰਤ ਦੋਗਾਣੇ ਗਾਏ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ &quot;ਹੰਸਤਾ ਹੂਆ ਨੂਰਾਨੀ ਛੇਹਰਾ&quot;, ਪਾਰਸਮਨੀ (1963) ਦਾ ਇੱਕ ਡਾਂਸ ਗੀਤ ਅਤੇ ਕਮਲ ਦੀ ਸਹਿ-ਗਾਇਕਾ [[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਗੀਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇਹ [[ਬਿਨਾਕਾ ਗੀਤਮਾਲਾ]] ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ 10 ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਦੀਵੀ ਹਿੱਟ ਫਿਲਮਾਂ ਹਨ [[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ|ਆਸ਼ਾ ਭੌਸਲੇ]] ਦੇ ਨਾਲ &quot;ਦਾਦੀਅੰਮਾ ਦਾਦੀਅੰਮਾ ਮਾਨ ਜਾਓ&quot;, [[ਸੰਗੀਤ ਘਰਾਣਾ|ਘਰਾਣਾ]] (1961) ਦੇ ਰਵੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ, &quot;ਗਰਜਤ ਬਰਸਾਤ ਸਾਵਨ ਆਯੋ&quot; ਸੁਮਨ ਕਲਿਆਣਪੁਰ ਨਾਲ, ਰੌਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ [[ਬਰਸਾਤ ਕੀ ਰਾਤ]] (1960) ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ। [[Nasihat (1967 film)|ਨਸੀਹਤ]] (1967) ਅਤੇ &quot;ਜਿਗਰ ਮੈਂ ਦਰਦ ਕੈਸਾ.... (ਅਪਨਾ ਘਰ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਉਰਫ਼ ਪਿਆਸ (1968), ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਉਸ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਆਖਰੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kamal Barot - Movies, Singer - Bollywood MuVyz |url=http://muvyz.com/people/do249419/Filmography/Singer/8 |access-date=23 November 2015 |archive-date=19 ਨਵੰਬਰ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119234455/http://muvyz.com/people/do249419/Filmography/Singer/8 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kamal Barot – A tangy flavour to music |url=http://www.songsofyore.com/kamal-barot-a-tangy-flavour-to-music/ |access-date=23 November 2015 |website=Songs Of Yore}}&lt;/ref&gt;
== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
{{IMDb name|0056426}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1938]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ]]</text>
      <sha1>gqg6a12r81m9d7htrt9jftdaivkn9li</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅੰਜਲੀ ਗਾਇਕਵਾੜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183701</id>
    <revision>
      <id>750268</id>
      <parentid>746077</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T00:45:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7804" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = ਅੰਜਲੀ ਗਾਇਕਵਾੜ
| image              = 
| caption            = 
| native_name        = 
| native_name_lang   = 
| birth_name         = 
| birth_date         = 
| birth_place        = 
| nationality        = ਭਾਰਤੀ
| occupation         = ਗਾਇਕ
| years_active       = 2017–ਮੌਜੂਦ
| spouse             = 
| module             = 
}}

'''ਅੰਜਲੀ ਗਾਇਕਵਾੜ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Anjali Gaikwad''') [[ਅਹਿਮਦਨਗਰ|ਅਹਿਮਦਨਗਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਗਾਇਕਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਮਰਾਠੀ]] ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ। 2017 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸਿੰਗਿੰਗ ਰਿਐਲਿਟੀ ਸ਼ੋਅ ''ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਲਿਲ ਚੈਂਪਸ 2017'' ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸ਼੍ਰੇਅਨ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਜੇਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Indian Idol 12 evicted contestant Anjali Gaikwad reacts to Amit Kumar's controversy |url=https://www.indiatoday.in/television/reality-tv/story/indian-idol-12-evicted-contestant-anjali-gaikwad-reacts-to-amit-kumar-s-controversy-1812785-2021-06-09/ |access-date=2021-11-08 |website=India Today |language=en}}&lt;/ref&gt;

2020 ਵਿੱਚ ਅੰਜਲੀ ਗਾਇਕਵਾੜ ਨੇ ''ਇੰਡੀਅਨ ਆਈਡਲ 12'' ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਚੋਟੀ ਦੇ 9 ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Indian Idol 12: Did You Know Anjali Gaikwad Is Already A Winner Of THIS Famous Singing Show? |url=https://www.filmibeat.com/television/news/2020/indian-idol-12-did-you-know-anjali-gaikwad-is-already-a-winner-of-this-famous-singing-show-306512.html/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126204037/https://www.filmibeat.com/television/news/2020/indian-idol-12-did-you-know-anjali-gaikwad-is-already-a-winner-of-this-famous-singing-show-306512.html |archive-date=26 November 2020 |access-date=2021-11-08 |website=Filmy Beat |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਉਸਨੇ 4 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜ਼ੀ ਯੂਵਾ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ 2017&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Watch Anjali Gaikwad's Nice Performance - 22th August 2018 - Sangeet Samraat Season 2 Sangeet Samraat Season 2 TV Serial Best Scene of 24th August 2018 Online on ZEE5 |url=https://www.zee5.com/tv-shows/details/sangeet-samraat-season-2/0-6-tvshow_1997214319/sangeet-samraat-season-2/0-1-tvshow_1997214319-season_971630491-episode_293089875 |website=Zee5 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਰਾਠੀ ਸੰਗੀਤ ਰਿਐਲਿਟੀ ਸ਼ੋਅ ''ਸੰਗੀਤ ਸਮਰਾਟ'' ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸਾਈਨਿੰਗ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-10-26 |title=Indian Idol 12: अंजली गायकवाडच्या बहिणीला पाहिलंय का? तीसुद्धा आहे उत्तम गायिका |url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/indian-idol-12-fame-anjali-gaikwads-sister-also-singer-see-her-photos-mhad-623227.html |access-date=2023-06-06 |website=News18 Lokmat |language=mr |archive-date=2023-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230606083110/https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/indian-idol-12-fame-anjali-gaikwads-sister-also-singer-see-her-photos-mhad-623227.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਉਹ 2017 ਵਿੱਚ ''ਸੰਗੀਤ ਸਮਰਾਟ'' ਦੀ ਜੇਤੂ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=अहमदनगरच्या 'नंदिनी-अंजली' बनल्या महाराष्ट्राच्या पहिल्या 'संगीत सम्राट'!! |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-MB-nandini-and-anjali-gaikwad-won-sangeet-samrat-show-5665467-PHO.html |website=Divya Marathi}}&lt;/ref&gt; 2017 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ''ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਲਿਲ ਚੈਂਪਸ 2017'' ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ [[ਨੇਹਾ ਕੱਕੜ]], [[ਹਿਮੇਸ਼ ਰੇਸ਼ਮਿਆ|ਹਿਮੇਸ਼ ਰੇਸ਼ਮੀਆ]], ਅਤੇ [[ਜਾਵੇਦ ਅਲੀ]] ਦੁਆਰਾ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਜੱਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਹ ਸ਼੍ਰੇਅਨ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੋਅ ਦੀ ਵਿਜੇਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=30 October 2017 |title=Sa Re Ga Ma Pa Li'l Champs 2017: Shreyan Bhattacharya, Anjali Gaikwad emerge winners |url=https://www.hindustantimes.com/tv/sa-re-ga-ma-pa-li-l-champs-2017-shreyan-bhattacharya-anjali-gaikwad-emerge-winners/story-4vTF3xkaNVSkW0Lh0Jlh1M.html |website=Hindustan Times |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2021 ਵਿੱਚ, ਉਹ ''ਇੰਡੀਅਨ ਆਈਡਲ 12'' ਵਿੱਚ ਸੀ, 9ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=11 April 2021 |title=Indian Idol 12: Anjali Gaikwad and Sawai Bhatt to face the elimination process? |url=https://www.bollywoodlife.com/tv/indian-idol-12-anjali-gaikwad-and-sawai-bhatt-to-face-the-elimination-process-1808956/ |website=Bollywood Life |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਗਾਇਕੀ ਲਈ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 June 2021 |title=Indian Idol 12 evicted contestant Anjali Gaikwad says 'not offended by Amit Kumar's criticism' |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/indian-idol-12-eliminated-contestant-anjali-gaikwad-says-not-offended-by-amit-kumars-criticism-7350615/ |website=Indian Express |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ 2017 ਵਿੱਚ [[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ|ਏ.ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]] ਦੇ ਗੀਤ ਮਰਦ ਮਰਾਠਾ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://twitter.com/arrahman/status/869197808351535105 |access-date=2022-05-11 |website=Twitter |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |title=Mard Maratha {{!}} Official Video Song {{!}} Sachin A Billion Dreams {{!}} AR Ameen {{!}} Anjali Gaikwad |url=https://www.youtube.com/watch?v=7PNQuLnDElg |language=en |access-date=2022-05-11}}&lt;/ref&gt;

ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਉਸ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਾ ਹੈ ਪਰ ਬਾਅਦ 'ਚ ਉਸ ਨੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ [[ਇੰਸਟਾਗਰਾਮ|ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ]] ਅਕਾਊਂਟ ਹੈਕ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-22 |title=Indian Idol 12 fame Anjali Gaikwad accused of scamming people, singer reacts |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/indian-idol-12-fame-anjali-gaikwad-accused-of-scamming-people-singer-reacts-article-90999053 |access-date=2023-06-06 |website=TimesNow |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਰਾਠੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਗਾਇਕਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>131sebg4zpsztu9wdorfkei64pmy2b1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੋਫੀ ਐਬੇਲਸਨ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184255</id>
    <revision>
      <id>750237</id>
      <parentid>746474</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T13:46:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8797" xml:space="preserve">
'''ਸੋਫੀ ਐਬਲਸਨ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਵਿੱਚ: '''Sophie Abelson''') ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਹੈ। ਉਹ 2009 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ [[ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ|ਬੀਬੀਸੀ]] ਸੋਪ ਓਪੇਰਾ ''ਡਾਕਟਰਾਂ'' ਵਿੱਚ ਚੈਰੀ ਕਲੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੈਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ, ਉਸਨੂੰ ਸਰਬੋਤਮ ਨਿਊਕਮਰ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੋਪ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ।

== ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ==
ਲੌਰੇਂਸ ਅਤੇ ਡੋਰਥੀ ਦੇ ਘਰ ਆਈਂਸਡੇਲ, ਮਰਸੀਸਾਈਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ, ਡੈਨ ਹੈ। ਏਬਲਸਨ ਨੇ ਸਾਲਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਬੀਏ (ਆਨਰਜ਼) ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਡਰਾਮਾ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿੰਗਸਵੁੱਡ ਜੂਨੀਅਰ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਬੈਂਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। &lt;ref name=&quot;SV&quot;&gt;{{Cite web |title=Southport Visiter talks to Ainsdale actress Sophie Abelson about her starring role as nurse Cherry Malone in the daytime soap, Doctors |url=http://www.southportvisiter.co.uk/southport-news/southport-southport-news/tm_method=full%26objectid=24772684%26print_version=1%26siteid=101022-name_page.html |access-date=25 September 2009 |website=www.southportvisiter.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਆਪਣੇ ਥੀਏਟਰ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਟੂਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਐਬਲਸਨ ਨੇ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯਾਰਕ ਥੀਏਟਰ ਰਾਇਲ ਲਈ ''[[ਇੱਕ ਸੇਲਜਮੈਨ ਦੀ ਮੌਤ|ਡੈਥ ਆਫ ਏ ਸੇਲਜ਼ਮੈਨ]]'', ''ਏਜ਼ ਯੂ ਲਾਇਕ ਇਟ'' ਦਾ ਡੇਵਿਡ ਫ੍ਰੀਮੈਨ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=AS YOU LIKE IT |url=http://www.reviewsgate.com/index.php?name=News&amp;file=article&amp;sid=3464 |access-date=5 August 2009 |publisher=Reviews Gate |archive-date=15 ਜੁਲਾਈ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110715175916/http://www.reviewsgate.com/index.php?name=News&amp;file=article&amp;sid=3464 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ''ਸ਼ੀ ਸਟੋਪਸ ਟੂ ਕੋਨਕਰ'' ਦਾ ਬ੍ਰਹਮ ਮਰੇ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਰਾਇਲ ਐਕਸਚੇਂਜ ਮਾਨਚੈਸਟਰ ਲਈ, ਅਤੇ ''ਗਰਲਜ਼ ਨਾਈਟ ਆਊਟ'' ਦੇ ਕੈਰੋਲ ਰੋਡ ਟੂਰ ਲਈ।&lt;ref name=&quot;BIO&quot;&gt;
{{Cite web |title=Sophie Abelson bio |url=http://www.amandahowardassociates.co.uk/photo.asp?Client=SophieAbelson |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071103113545/http://www.amandahowardassociates.co.uk/Photo.asp?Client=SophieAbelson |archive-date=3 November 2007 |access-date=5 August 2009 |website=amandahowardassociates.co.uk}}&lt;/ref&gt;

2006 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਬਾਰਬਰਾ ਵਿੰਡਸਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਹੰਟਰ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਦੇ 2006 ਵਿੱਚ ਓਲੀਵੀਅਰ ਅਵਾਰਡ- ਵਿਜੇਤਾ ਕਾਮੇਡੀ ''ਕਲੀਓ, ਕੈਂਪਿੰਗ, ਇਮੈਨੁਏਲ ਅਤੇ ਡਿਕ ਐਟ'' ਦ ਔਕਟਾਗਨ ਬੋਲਟਨ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Cleo, Camping, Emmanuelle And Dick |url=http://www.octagonbolton.co.uk/OldArchive/Cleo.htm |access-date=5 August 2009 |publisher=[[Octagon Theatre]] |archive-date=2 ਜੂਨ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090602072330/http://www.octagonbolton.co.uk/OldArchive/Cleo.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਜਿਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ।&lt;ref name=&quot;TS&quot;&gt;
{{Cite news|url=http://www.thestage.co.uk/reviews/review.php/14267/cleo-camping-emmanuelle-and-dick|title=Review: Cleo, Camping, Emmanuelle and Dick|last=Anglesey|first=Natalie|date=27 September 2006|access-date=5 August 2009|publisher=[[The Stage]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.citylife.co.uk/theatre_dance/reviews/10495_cleo__camping__emmanuelle_and_dick___bolton_octagon_|title=Cleo, Camping, Emmanuelle and Dick @ Bolton Octagon|last=Hulme|first=Alan|date=26 September 2006|access-date=5 August 2009|publisher=[[Manchester Evening News]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;
{{Cite web |last=Chadderton |first=David |title=Cleo, Camping, Emmanuelle and Dick, Review by David Chadderton (2006) |url=http://www.britishtheatreguide.info/reviews/cleocamping-rev.htm |access-date=5 August 2009 |publisher=British Theatre Guide}}&lt;/ref&gt; ਐਬਲਸਨ [[ਐੱਚ.ਬੀ.ਓ.|ਐਚਬੀਓ]] ਦੇ 2013 ਦੇ ਮੌਕਯੂਮੈਂਟਰੀ -ਸਟਾਈਲ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਮੇਡੀ ''ਫੈਮਿਲੀ ਟ੍ਰੀ'' ਦੇ ਦੂਜੇ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ, 1970 ਦੇ ਸ਼ੋਅ-ਵਿਦ-ਦ-ਸ਼ੋ ਮੂਵ ਅਲੌਂਗ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਵੂਮੈਨ ਡਬਲਯੂਪੀਸੀ ਸ਼ੈਰਨ ਬੁਲਿਵੈਂਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੋਈ&lt;ref&gt;
{{Cite web |title=The Laurence Olivier Awards |url=http://www.officiallondontheatre.co.uk/servlet/file/LOA_fullist.pdf?ITEM_ENT_ID=101095&amp;ITEM_VERSION=1&amp;COLLSPEC_ENT_ID=8 |access-date=5 August 2009 |website=officiallondontheatre.co.uk |pages=2}}&lt;/ref&gt; [[ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ|ਬੀਬੀਸੀ]] ਦੇ ਡੇ ਟਾਈਮ ਸੋਪ ਓਪੇਰਾ ''ਡਾਕਟਰਜ਼'' ਦੇ ਜੁਲਾਈ 2007 ਦੇ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਟਿਲੀ ਰਫੇਲ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੂੰ ਚੈਰੀ ਮੈਲੋਨ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ 2009 ਵਿੱਚ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੈਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ, ਐਬਲਸਨ ਨੂੰ 2010 ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੋਪ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਸਰਬੋਤਮ ਨਿਊਕਮਰ ਅਤੇ ਸੈਕਸੀਸਟ ਫੀਮੇਲ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=10 May 2010 |title=The British Soap Awards 2010 Winners Release |url=http://www.itv.com/presscentre/pressreleases/programmepressreleases/britishsoapawardswinnersrelease/default.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200412220031/https://www.itv.com/presscentre/pressreleases/programmepressreleases/britishsoapawardswinnersrelease/default.html |archive-date=12 April 2020 |access-date=20 May 2012 |publisher=[[ITV (TV network)|ITV]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BSA&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.digitalspy.com/soaps/a217728/british-soap-awards-2010-the-winners/|title=British Soap Awards 2010: The Winners|work=[[Digital Spy]]|access-date=16 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20190103003956/https://www.digitalspy.com/soaps/a217728/british-soap-awards-2010-the-winners/|archive-date=3 January 2019|publisher=[[Hearst Magazines UK]]}}&lt;/ref&gt; ਐਬਲਸਨ ਨੇ 19 ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਨੂੰ ''ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ'' ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Kilkelly |first=Daniel |date=5 October 2012 |title='Doctors': Sophie Abelson leaves Cherry role |url=http://www.digitalspy.co.uk/soaps/s16/doctors/news/a410584/doctors-sophie-abelson-leaves-cherry-role.html |access-date=5 October 2012 |website=[[Digital Spy]] |publisher=[[Hearst Magazines UK]]}}&lt;/ref&gt;

== ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!ਸਾਲ
! ਸਮਾਰੋਹ
! ਸ਼੍ਰੇਣੀ
! ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੰਮ
! ਨਤੀਜਾ
! {{Abbr|Ref.|Reference}}
|-
| 2010
| ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੋਪ ਅਵਾਰਡਸ
| ਵਧੀਆ ਨਵਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ
| ''ਡਾਕਟਰ''
| align=&quot;center&quot; |ਨਾਮਜ਼ਦ
|&lt;ref name=&quot;BSA&quot;/&gt;
|-
| 2012
| ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੋਪਅਵਾਰਡਸ 
| ਸਭ ਤੋਂ ਸੈਕਸੀ ਔਰਤ
| ''ਡਾਕਟਰ''
| align=&quot;center&quot; |ਨਾਮਜ਼ਦ
|
|}

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>8p2bsqkisdebzol760sa5s0ywovs80q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੈੱਬੀ ਜੇ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184326</id>
    <revision>
      <id>750235</id>
      <parentid>748967</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T13:23:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12882" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name               = ਸੈੱਬੀ ਜੇ
| image              = Sabby Jey Modelling Profile Image.jpg
| alt                = ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਤਮਿਲ ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਮਾਡਲ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਅਤੇ ਵਕੀਲ।
| caption            = ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਤਮਿਲ ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਮਾਡਲ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਅਤੇ ਵਕੀਲ।
| native_name        = சப்பி ஜெய்
| birth_date         = 
| birth_place        = [[ਆਕਲੈਂਡ]], ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ
| nationality        = ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ
| citizenship        = ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ
| occupation         = ਅਦਾਕਾਰਾ
| years_active       = 2015–ਮੌਜੂਦ
| website            = https://www.instagram.com/sabbyjeyxx/
}}

'''ਸਬੀਨਾ ਜੈਸਿੰਘਮ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sabina Jeyasingham'''), ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ '''ਸਾਬੀ ਜੇ''' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀ ਤਾਮਿਲ ਅਦਾਕਾਰਾ, ਮਾਡਲ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਅਤੇ ਵਕੀਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=In Love With The Shade Of You - Viva |url=https://www.viva.co.nz/article/beauty-wellbeing/in-love-with-the-shade-of-you/ |access-date=2020-08-04 |website=www.viva.co.nz |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-06-28 |title=&quot;Dark is Beautiful,&quot; and say it with pride - Model of the Fortnight |url=https://www.indiannewslink.co.nz/dark-is-beautiful-and-say-it-with-pride-model-of-the-fortnight/ |access-date=2020-11-24 |website=indiannewslink.co.nz |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਤਾਮਿਲ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 2018 ਵਿੱਚ ''ਕਾਰਤੀਕੇਅਨੁਮ ਕਾਨਮਲ ਪੋਨਾ ਕਢੀਲੇਯੁਮਿਨ ਦੀ'' ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।

ਜੇਈ 2014 ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਛੋਟਾ ਮਾਡਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2021 ਵਿੱਚ, ਜੈ ਵਾਰਨਰ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਦ ਬੈਚਲਰ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |title=Community proud to see two Kiwi Asians competing in TVNZ's 'The Bachelor' show |url=https://www.indianweekender.co.nz//Pages/ArticleDetails/7/15237/New-Zealand/Community-proud-to-see-two-Kiwi-Asians-competing-in-TVNZs-The-Bachelor-show |access-date=2022-10-05 |website=Indian Weekender |language=en-NZ |archive-date=2022-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221005224507/https://www.indianweekender.co.nz//Pages/ArticleDetails/7/15237/New-Zealand/Community-proud-to-see-two-Kiwi-Asians-competing-in-TVNZs-The-Bachelor-show |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; 2022 ਵਿੱਚ, ਉਹ TVNZ 2 ' ਤੇ ਐਕਸ ਬੈਸਟ ਥਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last=Ward |first=Tara |date=2022-05-20 |title=TVNZ's new dating show has the ex-factor |url=https://thespinoff.co.nz/pop-culture/20-05-2022/tvnzs-new-dating-show-has-the-ex-factor |access-date=2022-10-05 |website=The Spinoff}}&lt;/ref&gt;

ਜੇਈ 2022 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਿਨਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਪੀੜਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਲਈ ਰੈਲੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title='Sexual violence is an epidemic': NZers want mandatory consent education |url=https://www.renews.co.nz/sexual-violence-is-an-epidemic-nzers-want-mandatory-consent-education/ |access-date=2022-10-05 |website=Re |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
2022 ਵਿੱਚ, ਜੇਈ TVNZ 2 ' ਤੇ ਐਕਸ ਬੈਸਟ ਥਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਆਧਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਆਪਣੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਢੁਕਵੇਂ ਪਿਆਰ ਮੈਚਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ward |first=Tara |date=2022-05-20 |title=TVNZ's new dating show has the ex-factor |url=https://thespinoff.co.nz/pop-culture/20-05-2022/tvnzs-new-dating-show-has-the-ex-factor |access-date=2022-10-19 |website=The Spinoff}}&lt;/ref&gt;

ਜੇਈ ਵਾਰਨਰ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਦ ਬੈਚਲਰ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਸੀਜ਼ਨ 4 ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ 2021 ਵਿੱਚ TVNZ 2 ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=TVNZ+ The Bachelor New Zealand {{!}} Sabby Jey |url=https://www.tvnz.co.nz/shows/the-bachelor-new-zealand/bachelorettes/sabby-jey |access-date=2023-05-31 |website=www.tvnz.co.nz}}&lt;/ref&gt; ਬੈਚਲਰ ਸੋਲ ਮਿਓ ਗਾਇਕ, ਮੋਸੇਸ ਮੈਕੇ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਦਸ ਐਪੀਸੋਡ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਤੀਜੇ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਘਰ ਭੇਜਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Meet the 18 stunning Kiwi singles hoping to make Moses their man. |url=https://www.nowtolove.co.nz/celebrity/tv/the-bachelor-nz-2021-bachelorettes-44921 |access-date=2023-05-31 |website=Now To Love |language=en}}&lt;/ref&gt;

Jey ਨੇ ਕਈ ਬ੍ਰਾਂਡ ਪ੍ਰੋਮੋਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ BurgerFuel ਅਤੇ Huawei ਦੇ ਨਾਲ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-02-23 |title=Sabby, Shivani add diversity to 'The Bachelor' party |url=https://www.stuff.co.nz/tarana/300237290/sabby-shivani-add-diversity-to-the-bachelor-party |access-date=2023-05-31 |website=Stuff |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Radio BurgerFuel Cut Class x Johnny Hash |url=https://burgerfuel.com/nz/world-of-burgerfuel/articles/radio-burgerfuel-cut-class-x-johnny-hash |access-date=2023-05-31 |website=BurgerFuel |language=en-NZ}}&lt;/ref&gt;

ਜੇਈ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਚੇਨਈ]], [[ਭਾਰਤ]] ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨਿੱਕਲ ਮੁਰੂਗਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ [[ਰਜਨੀਕਾਂਤ]] ਅਤੇ ਕਮਲ ਹਸਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2017-02-20 |title=Interview: International Model Sabby Jey Makes Her Kollywood Debut! |url=https://businessofcinema.com/regionalmovies/interview-international-model-sabby-jey-makes-kollywood-debut/385395 |access-date=2020-11-24 |website=Businessofcinema.com |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=A Tamil actress From new zealand - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/A-Tamil-actress-From-new-zealand/articleshow/55666500.cms |access-date=2020-11-24 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

[[ਤਸਵੀਰ:Sabby_Jey_Profile_Image.jpg|alt=Profile image displaying actress and television personality Sabby Jey|left|thumb|391x391px| ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸਾਬੀ ਜੇ]]
2018 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਾਮਿਲ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ; &quot;ਕਾਢਲ ਨਗਰਮ&quot; ਜਿਸਦਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਆਏ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀਪਕ ਅਤੇ ਹਰਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਰਤੀਕੇਅਨੁਮ ਕਾਨਮਲ ਪੋਨਾ ਕਧਾਲਿਅਮ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=You are being redirected... |url=https://www.browngirlmagazine.com/2018/08/new-zealand-actress-sabby-jey-on-colorism-and-accepting-yourself/ |access-date=2020-11-24 |website=www.browngirlmagazine.com |archive-date=2020-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201125170458/https://www.browngirlmagazine.com/2018/08/new-zealand-actress-sabby-jey-on-colorism-and-accepting-yourself/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2017-02-20 |title=New Zealand Based International Model Praises Vijay {{!}}{{!}} New Zealand Based International Model Praises Vijay |url=http://www.iflicks.in/News/2017/02/20080704/New-Zealand-Based-International-Model-Praises-Vijay.vpf |access-date=2020-11-24 |website=Iflicks |language=Tamil}}&lt;/ref&gt; ਉਹ &quot;ਸਟ੍ਰੀਟ ਫਾਈਟਰ&quot; ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਅਣ-ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਤਾਮਿਲ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਨਵੇਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਮੂਸਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=விஜய்யின் எளிமை : நேரில் பார்த்து வியந்த நியூஸிலாந்து மாடல்! |url=http://www.kollywoodmix.com/archives/2428 |access-date=2020-11-24 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੇਲ ਕੋਵਾਨ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨਾਲ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kiwi-Sri Lankan model, actress and businesswoman making waves |url=https://www.indianweekender.co.nz//Pages/ArticleDetails/7/11528/New-Zealand/Kiwi-Sri-Lankan-model-actress-and-businesswoman-making-waves |access-date=2020-11-24 |website=Indian Weekender |language=en-NZ |archive-date=2021-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210318085623/https://www.indianweekender.co.nz/Pages/ArticleDetails/7/11528/New-Zealand/Kiwi-Sri-Lankan-model-actress-and-businesswoman-making-waves |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ ਮਈ 2018 ਵਿੱਚ Sabby Jey Social Limited ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kiwi-Sri Lankan model, actress and businesswoman making waves |url=https://www.indianweekender.co.nz//Pages/ArticleDetails/7/11528/New-Zealand/Kiwi-Sri-Lankan-model-actress-and-businesswoman-making-waves |access-date=2020-11-24 |website=Indian Weekender |language=en-NZ |archive-date=2021-03-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210318085623/https://www.indianweekender.co.nz/Pages/ArticleDetails/7/11528/New-Zealand/Kiwi-Sri-Lankan-model-actress-and-businesswoman-making-waves |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; 2019 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ Fit Me Foundation ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੇਂਜ ਲਈ ਇੱਕ ਚਿਹਰੇ ਵਜੋਂ ਮੇਬੇਲਾਈਨ ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=In Love With The Shade Of You - Viva |url=https://www.viva.co.nz/article/beauty-wellbeing/in-love-with-the-shade-of-you/ |access-date=2022-10-07 |website=www.viva.co.nz |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ਜੇਈ ਨੇ ਚਾਈਨਾ ਫੈਸ਼ਨ ਵੀਕ ਅਤੇ [[ਚੀਨ ਦੀ ਮਹਾਨ ਦੀਵਾਰ|ਚੀਨ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕੰਧ]] 'ਤੇ ਵੀ ਮਾਡਲਿੰਗ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-05-31 |title=Revealed: The former reality star hoping to woo The Bachelor |url=https://www.nzherald.co.nz/entertainment/revealed-the-former-reality-star-hoping-to-woo-the-bachelor/K3MUPAYGJKM5PRZIR7PU26TAQY/ |access-date=2023-05-31 |website=NZ Herald |language=en-NZ}}&lt;/ref&gt;

ਜੇਈ ਨੇ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਵਕੀਲ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title='Sexual violence is an epidemic': NZers want mandatory consent education |url=https://www.renews.co.nz/sexual-violence-is-an-epidemic-nzers-want-mandatory-consent-education/ |access-date=2023-05-31 |website=www.renews.co.nz |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਤਾਮਿਲ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]</text>
      <sha1>49wrox38ojh997cw4nzffkwvtrftm2f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਹਿਮਾਲੀ ਸਾਯੂਰੰਗੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184340</id>
    <revision>
      <id>750250</id>
      <parentid>746587</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T16:46:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11406" xml:space="preserve">'''ਹਿਮਾਲੀ ਸਯੁਰੰਗੀ ਰਣਵੀਰਾ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Himali Sayurangi Ranaweera;''' ਜਨਮ 18 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ [[:si:හිමාලි සයුරංගි|හිමාලි සයුරංගි]] ) [ [[ਸਿੰਹਾਲਾ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਿੰਹਲਾ]] ]), ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ, ਥੀਏਟਰ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਅਦਾਕਾਰ|ਅਭਿਨੇਤਰੀ]] ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=May be girlfriend for a while longer |url=https://www.divaina.com/2011/07/24/cineart05.html |access-date=13 July 2020 |publisher=Divaina |archive-date=4 ਅਗਸਤ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190804031429/http://www.divaina.com/2011/07/24/cineart05.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲ ''ਦੇਵੇਨੀ ਇਨਿਮਾ'' ਵਿੱਚ ਉਦੇਨੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਲਾਤਮਕ ਕਰੀਅਰ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਡਾਂਸ, ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਡਬਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਪੁੰਨਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;udeni&quot;&gt;{{Cite web |title=It is difficult to maintain popularity - Himali Sayurangi |url=http://www.dinamina.lk/2018/12/04/විශේෂාංග/64699/ජනප්%E2%80%8Dරියත්වය-රඳවා-ගැනීම-අපහසුයි-හිමාලි-සයු%C2%ADරංගි |access-date=13 July 2020 |publisher=Dinamina}}&lt;/ref&gt;

ਉਹ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਬ੍ਰੌਡਕਾਸਟਿੰਗ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ''ਲਾਮਾ ਪੀਟੀਆ'' ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੇਡੀਓ ਪੇਸ਼ਕਾਰ ਬਣ ਗਈ। ਅਦਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਰੂਪਵਾਹਨੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪੇਸ਼ਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ''ਪੇਹੇਬਾਰਾ ਅਹਾਸਾ'', ''ਨਾਦੁਨ ਉਯਾਨਾ'' ਅਤੇ ''ਨੁਗਾ ਸੇਵਾਨਾ'' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=In life, I'm very happy - Himali Sayurangi |url=http://www.lankadeepa.lk/latest_news/-ජීවිතේ--මම-හරි-සතුටින්-/1-486369 |access-date=13 July 2020 |publisher=Lankadeepa}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gossips are not true |url=http://gossips.lkactress.com/2010/11/13/gossips-are-not-true-himali-sayurangi/ |access-date=13 July 2020 |publisher=lkactress}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅਦਾਕਾਰੀ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਰਬਰਟ ਰੰਜੀਤ ਪੀਰਿਸ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲ ''ਵਾਦੀਆ'' ਦੁਆਰਾ ਆਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਮੌਕਾ ਸਾਥੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸੁਰੰਗੀ ਰੁਵਨਮਾਲੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;sayuran&quot;&gt;{{Cite web |title=I received lot of opportunities - Himali Sayurangi |url=http://www.aruna.lk/ap-90407-හිමාලි/ |access-date=13 July 2020 |publisher=Aruna}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੈਗਾ ਟੈਲੀਡ੍ਰਾਮਾ ਅਦਾਕਾਰੀ ''ਅਦਾਰਾਣੀਯਾ ਪੂਰਨਿਮਾ'' ਦੁਆਰਾ ਆਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;sayu&quot;&gt;{{Cite web |title=I'm not really a girlfriend - Himali Sayurangi |url=http://sinhala.adaderana.lk/opinion.php?nid=3029 |access-date=13 July 2020 |publisher=Ada Derana}}&lt;/ref&gt; 2016 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਮੈਗਾ ਟੈਲੀਡ੍ਰਾਮਾ ''ਦੇਵੇਨੀ ਇਨੀਮਾ ਵਿੱਚ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। ਸੀਰੀਅਲ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ।&lt;ref name=&quot;sayurangi&quot;&gt;{{Cite web |title=My daughter does not like me to cry while acting - Himali Sayurangi |url=https://www.mawratanews.lk/heart/%E0%B6%B8%E0%B6%82-%E0%B6%BB%E0%B6%9F%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%92-%E0%B6%85%E0%B6%AC%E0%B6%B1%E0%B7%80%E0%B6%A7-%E0%B6%AF%E0%B7%94%E0%B7%80-%E0%B6%9A%E0%B7%90%E0%B6%B8 |access-date=13 July 2020 |publisher=Nawrata News |archive-date=13 ਜੁਲਾਈ 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713155032/https://www.mawratanews.lk/heart/%E0%B6%B8%E0%B6%82-%E0%B6%BB%E0%B6%9F%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%92-%E0%B6%85%E0%B6%AC%E0%B6%B1%E0%B7%80%E0%B6%A7-%E0%B6%AF%E0%B7%94%E0%B7%80-%E0%B6%9A%E0%B7%90%E0%B6%B8 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਸਯੁਰੰਗੀ ਨੇ &quot;ਅਨੁਹਾਸ&quot; ਦੀ ਮਾਂ &quot;ਉਦੇਨੀ&quot; ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਇੱਕ ਦਲੇਰ ਔਰਤ ਜੋ ਉਸਦੀ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੇ ਪਿਆਰ &quot;ਰਵੀ&quot; ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The unspoken story of Himali |url=http://sinhala.lankahitgossip.com/2019/10/14/himali-noki-kathawa/ |access-date=13 July 2020 |publisher=lankahitgossip}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Everyone asks why she became the mother of such an eldest son - Himali Sayurangi |url=https://www.sinhala.etthawitthi.com/aththa-gossip/himali-sayurangi |access-date=13 July 2020 |publisher=etthawitthi |archive-date=13 ਜੁਲਾਈ 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713155031/https://www.sinhala.etthawitthi.com/aththa-gossip/himali-sayurangi |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਿਨੇਮੇ ਦਾ ਤਜਰਬਾ 2009 ਦੀ ਫਿਲਮ ''ਏਕਮਥ ਏਕਾ ਰਾਤਕਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੁਆਰਾ ਆਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਸਨਥ ਗੁਣਾਥਿਲਕੇ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਫਿਲਮ 2007 ਦੀ ਬਲਾਕਬਸਟਰ ''ਸਿਕੁਰੂ ਹੱਥ'' ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Himali Sayurangi filmography |url=http://www.films.lk/sinhala-cinema-artist-himali-sayurangi-426.html |access-date=13 July 2020 |publisher=Sinhala Cinema Database}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ &quot;ਸਮਾਨਮਾਲੀ&quot; ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਦਾ ਸਰਸਵਿਆ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲ ''ਇਸੁਰ ਗਿਰੀ ਥਰਨਾਇਆ'' ਲਈ ਰਾਏਗਮ ਮੈਰਿਟ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਲਗਭਗ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=&quot;I'll keep him close to me somehow. It's sad to be away from him.&quot; - Himali Sayurangi |url=http://news.tharunaya.us/sinhalanews-All%20preparations%20for%20A/sinhalanews-sinhala-news-1544091213.html |access-date=13 July 2020 |publisher=Tharunaya}}&lt;/ref&gt;

ਸਯੁਰੰਗੀ ਰੇਡੀਓ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਏ-ਗਰੇਡ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਕਈ ਰੇਡੀਓ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੇਬੀ ਹੇਰਾਥ ਦੁਆਰਾ ਸਟੇਜ ਨਾਟਕ ''ਮਾਇਆਦੇਵੀ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਟੇਜ ਨਾਟਕ ''ਡਾਸਕੋਨ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਿਰਫ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 6 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਸਯੁਰੰਗੀ ਨੇ ਸੋਮਰਤਨੇ ਦਿਸਾਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਦੁਖਦਾਈ ਫਿਲਮ ''ਸੁਨਾਮੀ'' ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ &quot;ਸ਼੍ਰੀਯਾਨੀ&quot; ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਇੱਕ ਮਾਂ ਜਿਸਨੇ 2004 ਦੀ ਸੁਨਾਮੀ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The beautiful experience of the film Tsunami |url=https://divaina.com/sunday/index.php/mee/33-atambula-9/6064-2018-09-27-08-07-32 |access-date=13 July 2020 |publisher=Divaina |archive-date=2020-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713155032/https://divaina.com/sunday/index.php/mee/33-atambula-9/6064-2018-09-27-08-07-32 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; 2019 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸਿਰਸਾ ਐਫਐਮ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕ ''ਅਦਾਰਾ ਵੇਡੀਲਾ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Played the role of mother from an early age - Himali Sayurangi |url=http://www.saaravita.lk/events/651530/අඩු-වයසෙන්ම-අම්මගෙ-චරිතය |access-date=13 July 2020 |publisher=Saaravita}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ ਯੂਰੇਨੀ ਨੋਸ਼ਿਕਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਟੀਮ &quot;ਸੂਰੀਅਨਜ਼&quot; ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਿਐਲਿਟੀ ਸ਼ੋਅ ''ਮੈਗਾ ਸਟਾਰ'' ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chat with Himali Sayurangi |url=http://papper.gossiplankahotnews.com/2017/03/chat-with-himali-sayurangi.html |access-date=13 July 2020 |publisher=gossiplankahotnews}}&lt;/ref&gt; 2021 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸੰਗੀਤਕ ਮੈਗਾਡਰਾਮਾ ''ਦਿਵੀ ਥੁਰਾ'' ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=I was not degraded because of Udeni -Himali Sayurangi |url=http://www.sarasaviya.lk/interviews/2021/05/06/20389/උදේනි-නිසා-මම-බාල්දු-වුණේ-නැහැ |access-date=2021-05-06 |website=Sarasaviya}}&lt;/ref&gt; ਉਸੇ ਸਾਲ, ਉਸਨੇ ਧਰਮਾ ਰੁਵਾਨ ਦਿਸਾਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲ ਗੋਵੀ ''ਥੱਥਾ'' ਲਈ ਸਵੀਡਨ ਵਿੱਚ ਬੋਰਡਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।

== ਹਵਾਲੇ ==
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>ak1dstvy66b8b00m1dzccau6dcvs40f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੁਰੇਨੀ ਸੇਨਾਰਾਥ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184343</id>
    <revision>
      <id>750181</id>
      <parentid>748260</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:16:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9366" xml:space="preserve">
'''ਸੁਰੇਨੀ ਸੇਨਾਰਥ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Sureni Senarath;''' 17 ਜੂਨ 1959 – 26 ਮਈ 2021: {{Lang-si|සුරේනි සේනරත්}} ) [[ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ|ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ]] ਸਿਨੇਮਾ, ਥੀਏਟਰ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਅਦਾਕਾਰ|ਅਭਿਨੇਤਰੀ]] ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sureni Senarath - සුරේනි සෙනරත් - Sinhala Cinema Database |url=http://www.films.lk/sinhala-cinema-artist-sureni-senarath-574.html |access-date=2021-05-26 |website=www.films.lk}}&lt;/ref&gt;

== ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ==
ਉਸਦਾ ਜਨਮ 17 ਜੂਨ 1959 ਨੂੰ ਕੋਲੰਬੋ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਔਰਤ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਲੁਤਾਰਾ ਬਾਲਿਕਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਮੀਡ ਬਾਲਿਕਾ ਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਕੋਲੰਬੋ 8 ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sureni Senarath bids farewell |url=https://gossip.hirufm.lk/60615/2021/05/sureni-senarath.html |access-date=2021-06-02 |website=Hiru FM}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਅਣਵਿਆਹੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Men are an unbelievable group: Popular actress Sureni Senarath |url=http://archives.sarasaviya.lk/2014/03/06/?fn=sa14030612 |access-date=2021-06-02 |website=Sarasaviya}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਪਿਆਰਤਨੇ ਸੇਨਾਰਥ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇਰਗਾਨੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ। ਸੁਰੇਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਭੈਣ ਸੀ: ਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਦੋ ਭਰਾ: ਹਰਸ਼ਾ, ਪ੍ਰਭਾਤ, ਸਾਰੇ ਫ਼ਿਲਮ ਤਾਲਮੇਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਿਯਾਰਤਨੇ ਦਾ ਜਨਮ 1925 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪਿਆਰਤਨੇ ਨੇ ''ਵੇਦਿਬੀਮਾ'', ''ਰੁਹੁਣੂ ਕੁਮਾਰੀ'', ''ਦੇਹਦਾਕਾ ਡੂਕਾ'', ''ਪਿਕਪੋਕੇਟ'', ''ਕੇਸਰਾ ਸਿੰਹਾਯੋ'', ''ਅਦਾ ਮਹਿਮੇਈ'' ਅਤੇ ''ਸਿਰਿਲ ਮੱਲੀ'' ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ। 2001 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪਿਯਾਰਤਨੇ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਨਵਰਤਨੇ ਸੇਨਾਰਥ ਸਰਸਾਵੀਆ ਅਵਾਰਡ ਜਿਊਰੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਕਸਟਮਜ਼ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;Sureni&quot;&gt;{{Cite web |title=Sureni Senarath, the friend who lost to cinema |url=http://www.sarasaviya.lk/2021/06/03/20536/සිනමාවට-අහිමි-වූ-හිතවතිය-සුරේනි-සෙනරත් |access-date=2021-06-02 |website=Sarasaviya}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਸੁਰੇਨੀ ਨੇ 1975 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਅਤੇ ਦਯਾਨੰਦ ਜੈਵਰਧਨੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਫਿਲਮ ''ਅਮਰਨੇਯਾ ਅਦਾਰੇ'' ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫਿਲਮੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;rites&quot;&gt;{{Cite web |title=Actress Sureni Senarath's final rites today |url=https://divaina.com/daily/index.php/pradeshiya-puwath/58970-2021-05-26-14-03-56 |access-date=2021-06-02 |website=Divaina |archive-date=2021-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210603183858/https://divaina.com/daily/index.php/pradeshiya-puwath/58970-2021-05-26-14-03-56 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਉਹ 1986 ਦੀ ਫਿਲਮ ''ਮਾਲ ਵਾਰੂਸਾ'' ਦੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸੀਮਤ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ 25 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਫਿਲਮੀ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋੜ ਉਸਦੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਮਾਤ 1983 ਵਿੱਚ ਕੇਡੀ ਦਯਾਨੰਦ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਫਿਲਮ ''ਲੋਕੂ ਠੱਠਾ'' ਸੀ। ਸੁਰੇਨੀ ਨੇ ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਸ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1984 ਦੇ ਸਰਸਾਵਿਆ ਅਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਲਈ ਲਕਸ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sinhala Cinema Database |url=http://www.films.lk/sinhala-cinema-12th-sarasaviya-awards---1984-2.html |access-date=2021-05-26 |website=www.films.lk}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ''ਚੰਡੀ ਰਾਜਾ'' (1990), ''ਦਲੁਲਾਨਾ ਗਿਨੀ'' (1995), ''ਸਲੁਪਤਾ ਅਹਸਾਤਾ 2'' (2000), ''ਯਲੂ ਮਾਲੂ ਯਾਲੂ 2'' (2018) ਵਿੱਚ ਆਏ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-05-26 |title=Actress Sureni Senarath has passed away |url=https://www.nationtoday.lk/sri-lankan-news/actress-sureni-senarath-has-passed-away/ |access-date=2021-05-26 |website=Nation Today: Sri Lankan News |language=en-US |archive-date=2021-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210526093110/https://www.nationtoday.lk/sri-lankan-news/actress-sureni-senarath-has-passed-away/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=2021-05-26 |title=Actress Sureni Senarath has passed away |url=https://www.newswire.lk/2021/05/26/actress-sureni-senarath-has-passed-away/ |access-date=2021-05-26 |website=NewsWire |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ਇੱਕ ਟੈਲੀਡ੍ਰਾਮਾ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ: ''ਕਾਹੂ ਕਪਾ ਏਹੀ'', ''ਭੂਮਰੰਗਯਾ'' ਅਤੇ ''ਕਿੰਦੁਰੰਗਾਨਾ'' ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Veteran actress Sureni Senarath passes away |url=http://www.saaravita.lk/latest_news/709330/රංගන-ශිල්පිනි-සුරේනි-සෙන |access-date=2021-06-02 |website=saaravita}}&lt;/ref&gt; ਇੱਕ ਥੀਏਟਰ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ''ਵਲਾਕੁਡੂ'', ''ਯਾਕਾਡ ਸਪੱਤੂ'' ਅਤੇ ''ਨਰਾਲੋਵਾਟਾ ਵੇਡਾ'' ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਕਟਾਰਗਾਮਾ ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਦੀ ਇੰਚਾਰਜ ਸੀ। 

ਅਦਾਕਾਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਲਮ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉਹ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਆਰਟਸ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸੀ।

== ਮੌਤ ==
ਉਸਦੀ ਮੌਤ 26 ਮਈ 2021 ਨੂੰ 61 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਗਾਮਾ ਦੇ ਅਪੇਕਸ਼ਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=රංගන ශිල්පිනී සුරේනි සෙනරත් දිවි රඟමඩලෙන් බැසයයි |url=http://www.lankadeepa.lk/latest_news/රංගන-ශිල්පිනී-සුරේනි-සෙනරත්-දිවි-රඟමඩලෙන්-බැසයයි/1-591253 |access-date=2021-05-26 |website=www.lankadeepa.lk |language=Sinhala}}&lt;/ref&gt; ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜੈਰਤਨੇ ਫਿਊਨਰਲ ਹੋਮ, ਬੋਰੇਲਾ ਵਿਖੇ ਦਫਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ 27 ਮਈ 2021 ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 5.00 ਵਜੇ ਬੋਰੇਲਾ ਦੇ ਜਨਰਲ ਕਬਰਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Popular actress Sureni Senarath passes away |url=http://www.adaderana.lk/news/74155/popular-actress-sureni-senarath-passes-away |access-date=2021-06-02 |website=Ada Derana}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Sureni Senarath leaves the life stage |url=https://www.silumina.lk/2021/05/29/පුවත්/සුරේනි-සෙනරත්-දිවි-රඟමඬලෙන්-බැස-යයි?page=1 |access-date=2021-06-02 |website=Silumina}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2021]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1959]]</text>
      <sha1>9l8vfiju4rrqmftwv0633o81k0raa8y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਉਲੀ ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184380</id>
    <revision>
      <id>750293</id>
      <parentid>746644</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T05:45:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10658" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = 
| image              = UllieAkerstrom1901.jpg
}}

'''ਉਲਰੀਕਾ''' &quot;'''ਉਲੀ'''&quot; '''ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ''' (ਜਨਮ '''ਉਲਰੀਕਾ ਰੇਜੀਨਾ ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ''' 17 ਮਾਰਚ, 1858 -10 ਅਗਸਤ, 1941) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਡਾਂਸਰ, ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਵੌਡੇਵਿਲ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;HCreUA&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/image/135134029/?clipping_id=136472957 &quot;Stories About the Stage: The Week's Happenings in the World Beyond the Footlights&quot;]. ''Democrat and Chronicle''. November 3, 1889. p.&amp;nbsp;2. Retrieved December 8, 2023.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;USPA&quot;&gt;&quot;United States Passport Applications, 1795-1925&quot;, , FamilySearch (https://www.familysearch.org/ark:/61903/1:1:Q24F-N9Q5 : Wed Nov 01 09:54:44 UTC 2023), Entry for Ulrica Akerstrom, 1896.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NYCMR&quot;&gt;&quot;New York, New York City Marriage Records, 1829-1938&quot;, , FamilySearch (https://www.familysearch.org/ark:/61903/1:1:24ZZ-JJP : Thu Nov 30 04:33:23 UTC 2023), Entry for Abner Benedict and Ulrica Akerstrom, 9 May 1898.&lt;/ref&gt;

== ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Ullie_Akerstrom,_under_the_management_of_Frank_Charvat_01_(cropped).jpg|thumb|349x349px]]
ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ [[ਸ਼ਿਕਾਗੋ]], ਇਲੀਨੋਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਡਬਲਯੂ. ਵਾਟਕਿਨਜ਼ ਅਤੇ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਚਾਰਲਸ ਜੀ. ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;NYCMR&quot;/&gt; ਜਦੋਂ ਉਹ 2 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਥੋਡ਼੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।&lt;ref name=&quot;HCreUA&quot;/&gt; ਸ਼ਿਕਾਗੋ 1896 ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਦੀ ਮੁੱਖ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਰਹੇਗਾ।&lt;ref name=&quot;USPA&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;AOasMR&quot;&gt;[https://www.newspapers.com/image/33852684/?clipping_id=136477669 &quot;Rides a wheel, Too; Annie Oakley, Little Sure Shot&quot;]. ''The Inter Ocean''. June 7, 1886. p.&amp;nbsp;14. Retrieved December 8, 2023.&lt;/ref&gt;

ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀ ਬੱਚਤ ਨੂੰ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਨੇ 5 ਅਕਤੂਬਰ, 1876 ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਦੇ ਪਾਰਕ ਐਵੇਨਿਊ ਮੈਥੋਡਿਸਟ ਐਪੀਸਕੋਪਲ ਚਰਚ ਵਿੱਚ, ਪਾਰਕ ਐਵੇਨ੍ਯੂ ਅਤੇ ਰੋਬੀ ਸਟ੍ਰੀਟ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣਕਾਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;HCreUA&quot;&gt;[https://www.newspapers.com/article/hartford-courant/136466861/ &quot;Ullie Akerstrom: A Brief Sketch of a Successful Actress&quot;]. ''Hartford Courant''. January 25, 1886. p.&amp;nbsp;2. Retrieved December 8, 2023.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/image/32559227/?clipping_id=1230555 &quot;Announcements&quot;]. ''Chicago Tribune''. October 1, 1876. p.&amp;nbsp;8. Retrieved December 9, 2023.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/image/32559227/?clipping_id=1230555 &quot;City Brevities&quot;]. ''The Inter Ocean''. October 6, 1876. p.&amp;nbsp;8. Retrieved December 9, 2023.&lt;/ref&gt;

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸਟੇਜ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਮਿਲਵਾਕੀ, ਵਿਸਕਾਨਸਿਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੌਡੇਵਿਲ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ।&lt;ref name=&quot;Blue&quot;&gt;A. D. Storms, ''[[iarchive:playersbluebook00storuoft/page/250/mode/2up|Players' Blue Book]]'' (Sutherland and Storms 1901): 250-251.&lt;/ref&gt; ਉਸ ਨੇ ''ਫੈਨਚੋਨ ਕ੍ਰਿਕਟ'', ਦ ਪਰਲ ਆਫ਼ ਸੇਵੋਏ, ਦ ਹਿਡਨ ਹੈਂਡ, ਐਨੇਟ, ਦ ਡਾਂਸਿੰਗ ਗਰਲ (1889), ਉਸ ਦੀ ਨਿਊਯਾਰਕ ਡੈਬਿਊ ''ਰੇਨਾਹ, ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਧੀ'', ਏ ਲਿਟਲ ਬਿਜ਼ੀਬਾਡੀ (1891) ਏ ਸਟ੍ਰੇਂਜ ਮੈਰਿਜ, ਅੰਡਰ ਦ ਸਿਟੀ ਲਾਈਟਸ (1898) ਏ ਬਿਊਟਿਫੂਲ ਸਲੇਵ, ਏ ਵੇਫ ਆਫ਼ ਲੰਡਨ (1898) ਅਤੇ ਏ ਬੈਚਲਰ ਹਾਊਸਕੀਪਰ (1898) ਸਮੇਤ ਕਈ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;Visiting&quot;&gt;[https://www.newspapers.com/clip/29824478/ullie_akerstrom_1915/ &quot;Ullie Akerstrom is Visiting Here&quot;] ''Hartford Courant'' (September 15, 1915): 6. via [[Newspapers.com]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Alan Dale, [https://books.google.com/books?id=tHk4AQAAMAAJ&amp;dq=Ullie+Akerstrom&amp;pg=PA260 &quot;Drama&quot;] ''Epoch'' (May 24, 1889): 260-261.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/clip/29824995/ullie_akerstrom_1891/ &quot;A Little Busybody&quot;] ''The Akron Beacon Journal'' (November 16, 1891): 4. via [[Newspapers.com]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.chemungvalleymuseum.org/manuscript-library?curpage=20&amp;recID=849&amp;seriesID=-1 Manuscript Library list] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240331070802/https://www.chemungvalleymuseum.org/manuscript-library?curpage=20&amp;recID=849&amp;seriesID=-1 |date=2024-03-31 }}, Chemung County Historical Society.&lt;/ref&gt;

ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਸਕੈਚ ਲਿਖੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਓਲਾ, ਸਟ੍ਰੀਟ ਸਿੰਗਰ (ਸੰਨ1886) ''ਰੇਨਾਹ, ਜਿਪਸੀ ਦੀ ਧੀ'' (ਸੰਸਕਰਣਃ ਐਨੇਟ ਦ ਡਾਂਸਿੰਗ ਗਰਲ) (ਸੰਤੁਲਨਃ ''ਮਿਸ ਰੋਜ਼ਾ'', ਏ ਪੌਪਰਜ਼ ਫਾਰਚੂਨ (ਸੰਸ਼ਕਰਣਃ ਕੁਈਨ ਆਫ਼ ਦ ਅਰੇਨਾ) (ਸੱਤਵਾਂ ਸੰਸਕਰਨਃ ਏ ਵੂਮੈਨਜ਼ ਵੇਜੈਂਸ (ਸੰਪਕਰਣਃ 1895) ਦ ਸਟੋਰੀ ਆਫ਼ ਏ ਕ੍ਰਾਈਮ (ਸੰਸਦਃ 1895), ਅਤੇ ਦ ਸਮਿਥ ਗੈਲ, ਲਿਟਲ ਬਿਜ਼ੀਬਾਡੀ, ਦ ''ਮਿਸਰੀ ਡਾਂਸਰ'', ਅਤੇ ਦ ਡਾਕਟਰਜ਼ ਵਾਰਮ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ (ਸੰਚ. 1901) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।&lt;ref&gt;&quot;Theatrical Gossip&quot; ''New York Times'' (July 3, 1895): 8. via [[ProQuest]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.stoughtonoperahousefriends.org/about-the-stoughton-opera-house &quot;Southern Wisconsin's Most Charming Theater&quot;] ''Stoughton Opera House Friends Association''.&lt;/ref&gt; ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ''&quot;ਟੂਟ ਯੇਰ ਹੌਰਨ&quot;, ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ'' (1888) ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ।&lt;ref&gt;Ullie Akerstrom, [https://books.google.com/books?id=-grPAAAAMAAJ&amp;q=Ullie+Akerstrom ''&quot;Toot Yer Horn&quot;, and Other Poems''] (1888).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Patricia Marks, [https://www.jstor.org/stable/44314933 &quot;Holy and Unholy Deacons in Late Nineteenth-Century Popular Verse&quot;] ''Christianity and Literature'' 61(2)(Winter 2012): 241-262. via [[JSTOR]]&lt;/ref&gt;

ਅਕਰਸਟਰੋਮ ਦੀ ''ਮਿਸ ਰੋਜ਼ਾ'' ਦੀ ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ 1895 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਈਲਡ ਵੈਸਟ ਕਲਾਕਾਰ ਐਨੀਐਨੀ ਓਕਲੀ ਨੂੰ ਸਿਰਲੇਖ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;AOasMR&quot;/&gt;

ਉਹ 1935 ਤੱਕ ਫਲੋਰਿਡਾ ਚਲੀ ਗਈ, ਪਰ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਥੀਏਟਰ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ।&lt;ref&gt;Copyright Office, [https://books.google.com/books?id=xVNhAAAAIAAJ&amp;dq=Ullie+Akerstrom&amp;pg=PA11 ''Catalog of Copyright Entries''] (1935): 11.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/clip/29827825/ullie_akerstrom_melius_1937/ &quot;First Christian Church to Give Play Tomorrow&quot;] ''The Tampa Tribune'' (January 12, 1937): 10. via [[Newspapers.com]]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Class&quot;&gt;[https://www.newspapers.com/clip/29825500/ullie_akerstrom_melius_1938/ &quot;Class Will Present Interesting Play&quot;] ''Tampa Times'' (December 6, 1938): 7. via [[Newspapers.com]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/clip/29827904/ullie_akerstrom_melius_1939/ &quot;Play Cast Entertains at Party for Playwright&quot;] ''The Tampa Tribune'' (November 19, 1939): 33. via [[Newspapers.com]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/clip/29828025/ullie_akerstrom_melius_1940/ &quot;Beta Women's Club to Sponsor Religious Drama Here Monday&quot;] ''Tampa Bay Times'' (March 17, 1940): 34. via [[Newspapers.com]]&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਅਕਰਸਟ੍ਰੋਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੈਨੇਜਰ ਅਬਨੇਰ ਬੇਨੇਡਿਕਟ (ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਤੌਰ 'ਤੇ 1898 ਵਿੱਚ ਗੁਸ ਬਰਨਾਰਡ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 1915 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;NYCMR&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[https://newspaperarchive.com/entertainment-clipping-mar-04-1899-1104261/ &quot;Ullie Akerstrom South&quot;] '' Portsmouth Herald'' (March 4, 1899): 1. via [[NewspaperArchive.com]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.newspapers.com/image/861704554/?clipping_id=136470917 &quot;Tolland&quot;]. ''The Stafford Springs Press''. July 8, 1908. p.&amp;nbsp;2. Retrieved December 8, 2023.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Visiting&quot;/&gt; ਉਸ ਨੇ 1919 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਹਾਵਰਡ ਮੈਲਿਅਸ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।&lt;ref&gt;&quot;New York, New York City Marriage Records, 1829-1938&quot;, , FamilySearch (https://www.familysearch.org/ark:/61903/1:1:Q2C2-Q1JF : Thu Nov 30 11:44:43 UTC 2023), Entry for George H Melius and Ullie Benedict, 19 Aug 1919.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Class&quot;/&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਅਦਾਕਾਰਾਵਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1941]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1858]]</text>
      <sha1>4p6fjgg0cj6ug5344cvwwq09jiadwnx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸੋਰਾਇਆ ਦਰਾਬੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184417</id>
    <revision>
      <id>750238</id>
      <parentid>746685</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T13:55:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5485" xml:space="preserve">'''ਸੋਰਾਇਆ ਦਰਾਬੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Soraya Darabi;''' {{Lang-fa|{{big| ثریا دارابی}}}}; ਜਨਮ 23 ਸਤੰਬਰ 1955) ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ [[ਅਧਿਆਪਕ]], [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ|ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ]] ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://www.refworld.org/docid/4b9e52ebc.html UNHCR 2009 Country Reports on Human Rights Practices - Iran]&lt;/ref&gt; ਉਹ ''ਟੀਚਰਜ਼ ਪੈੱਨ ਵੀਕਲੀ ਪੇਪਰ'' ਦੀ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਟੀਚਰਜ਼ ਟਰੇਡ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਆਈਟੀਟੀਏ) ਦੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ।

== ਯੂਨੀਅਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ==
ਸੋਰਾਇਆ ਦਰਾਬੀ ITTA&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://lib.ohchr.org/HRBodies/UPR/Documents/Session7/IR/EI_UPR_IRN_S07_2010_EducationInternational.pdf |title=Education International – UPR Submission – Iran; Page 3-4 |access-date=2024-03-31 |archive-date=2021-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211202013339/https://lib.ohchr.org/HRBodies/UPR/Documents/Session7/IR/EI_UPR_IRN_S07_2010_EducationInternational.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ''ਟੀਚਰਜ਼ ਕਲਮ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰ ਪੇਪਰ'' (هفته نامه قلم معلم)&lt;ref&gt;[https://khaksari.org/teachers_pen/ Teacher's Pen Weekly Paper: Website]&lt;/ref&gt; 9 ਮਈ 2007 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਈਰਾਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡਾਂ ਨੇ ਈਰਾਨੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸੰਸਦ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ [[ਤਹਿਰਾਨ]] ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੋਰਾਇਆ ਦਰਾਬੀ ਸਮੇਤ 22 ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;[http://www.iransos.com/Menschenrechtsverlezung/May07.htm IranSoS Report May 2007, Section 105]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.iransos.com/Menschenrechtsverlezung/May07.htm Iranian Women's Rights-2007]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.sssup.it/UploadDocs/18078_7_S_Statement_by_700_Advocates_of_Equal_Rights_on_the_Occasion_of_June_12th__The_Day_of_Solidarity_of_Iranian_Women_Iran_Human_Rights_Library_13.pdf STATEMENT BY 700 ADVOCATES OF EQUAL RIGHTS]&lt;/ref&gt;

ਇਸਲਾਮਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੁਆਰਾ, ਉਸਨੂੰ $40,000 ਦੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇ ਬਦਲੇ ਉਸਦੀ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 10 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਏਵਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;[http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:50002:0::NO::P50002_COMPLAINT_TEXT_ID:2910781 Annex 25 of ILO Report No 351, November 2008]&lt;/ref&gt;

5 ਨਵੰਬਰ, 2007 ਤੋਂ, ਦਰਾਬੀ ਨੇ ਇਰਾਨੀ ਮਦਰਜ਼ ਆਫ਼ ਪੀਸ ( [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫ਼ਾਰਸੀ]] : '&lt;nowiki&gt;'''&lt;/nowiki&gt; [[:fa:مادران صلح|ਮਦਾਰਨੇ ਸੋਲਹੇ]] &lt;nowiki&gt;''''&lt;/nowiki&gt; ਜਾਂ مادران صلح) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ [[ਸ਼ੀਰੀਨ ਏਬਾਦੀ|ਸ਼ਿਰੀਨ ਇਬਾਦੀ]] ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕੇਂਦਰ (DHRC) ਦੇ ਡਿਫੈਂਡਰਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ। ਮਹਿਮੂਦ ਅਹਿਮਦੀਨੇਜਾਦ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਦਫਤਰ

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮੁਹੰਮਦ ਖਕਸਰੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ''ਟੀਚਰਜ਼ ਕਲਮ = ਘੱਲੇ ਮੋਆਲੇਮ'' ਦੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਆਈਟੀਟੀਏ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਹਨ।&lt;ref&gt;[https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:50002:0::NO::P50002_COMPLAINT_TEXT_ID:2910781 The complainant’s allegations (n. 942, 943, 944, 945, 947, 951, 976, 987, and 989) from the ILO Report No. 351, November 2008]&lt;/ref&gt; ਉਹ ਸੱਜਾਦ ਖਕਸਰੀ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ,&lt;ref&gt;[https://www.ei-ie.org/en/item/22709:udhr70-from-activism-to-exile-growing-up-as-the-son-of-a-leading-iranian-trade-union-activist-by-sajjad-khaksari Education International (ei): #UDHR70 – “From activism to exile: growing up as the son of a leading Iranian trade union activist”]&lt;/ref&gt; ''ਟੀਚਰਜ਼ ਕਲਮ'' ਦੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ।&lt;ref&gt;[https://ei-ie.org/en/detail/1072/iranian-government-continues-persecuting-son-of-teacher-trade-unionists Education International News: Iranian government continues persecuting son of teacher trade unionists]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://worldsofeducation.org/en/woe_homepage/woe_detail/16104/udhr70-–-“from-activism-to-exile-growing-up-as-the-son-of-a-leading-iranian-trade-union-activist”-by-sajjad-khaksari Education International]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2009/nea/136068.htm U.S. Department of State 2009 Human Rights Report: Iran]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://rahaizantv.blogspot.it/2009/05/rahai-zan-tv-mino-hemati-interviews.html Rahai Zan TV: Interviews Soraya Darabi]&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1955]]</text>
      <sha1>0scmkc5k33pip57p86qkc0kojj8ae85</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਅਨਾਹਿਦ ਦੈਸ਼ਗਰਡ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184419</id>
    <revision>
      <id>750257</id>
      <parentid>747285</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T21:03:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5535" xml:space="preserve">'''ਅਨਾਹਿਦ ਦੈਸ਼ਗਰਡ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Annahid Dashtgard''') ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਮੂਲ ਦੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਲੇਖਕ, ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1980 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਅਲਬਰਟਾ]] ਚਲੀ ਗਈ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਯਾਦ ''ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਦ ਓਸ਼ਨ'' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। 2023 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬੋਨਸ ਆਫ਼ ਬੇਲੋਂਗਿੰਗ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਦਸ਼ਤਗਾਰਡ ਦਾ ਜਨਮ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://quillandquire.com/review/breaking-the-ocean-a-memoir-of-race-rebellion-and-reconciliation/|title=Breaking the Ocean: A Memoir of Race, Rebellion, and Reconciliation|last=Dashtgard|first=Annahid|date=15 August 2019|work=Quill and Quire}}&lt;/ref&gt; ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, 1980 ਵਿੱਚ, [[ਇਰਾਨੀ ਇਨਕਲਾਬ|ਈਰਾਨ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ]] ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਜਲਾਵਤਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਕੈਲਿੰਗਥੋਰਪ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਹ [[ਐਡਮੰਟਨ|ਐਡਮਿੰਟਨ]] ਅਤੇ ਫਿਰ ਟੋਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ ਚਲੀ ਗਈ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last=Shackleton |first=Al |date=2023-07-13 |title=Annahid Dashtgard's Bones of Belonging: Finding Wholeness in a White World examines race and racism in everyday life |url=https://beachmetro.com/2023/07/13/annahid-dashtgards-bones-of-belonging-finding-wholeness-in-a-white-world-examines-race-and-racism-in-everyday-life/ |access-date=2023-08-02 |website=Beach Metro Community News |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ਬਾਲਗ ਜੀਵਨ ==
ਦਸ਼ਟਗਾਰਡ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਗੂ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/books/breaking-the-ocean-1.5222090|title=Breaking the Ocean|last=Dashtgard|first=Annahid|date=30 July 2019|work=CBC Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine|last=Williams|first=Melayna|date=January 2018|title=The year of allyship|url=https://archive.macleans.ca/article/2018/1/1/the-year-of-allyship|magazine=Maclean's|id={{ProQuest|1984072417}}|access-date=2024-03-31|archive-date=2022-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20221021150736/https://archive.macleans.ca/article/2018/1/1/the-year-of-allyship|url-status=dead}}&lt;templatestyles src=&quot;Module:Citation/CS1/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;/ref&gt; ਦਸੰਬਰ 1999 ਵਿੱਚ ਓਲਡ ਸਟ੍ਰੈਥਕੋਨਾ ਆਰਟਸ ਬਾਰਨਜ਼ ਵਿਖੇ ਫਲੋਰੈਂਸ ਪਾਸਟਰ ਦੀ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ 1999 ਦੇ ਸੀਏਟਲ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ.ਓ. ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਫਿਲਮਿੰਗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Creative spirit flowers on south side: Unconventional art exhibit spreads magic, healing|last=Gregoire|first=Lisa|date=12 December 1999|work=Edmonton Journal|page=B1|id={{ProQuest|252748222}}}}&lt;templatestyles src=&quot;Module:Citation/CS1/styles.css&quot;&gt;&lt;/templatestyles&gt;&lt;/ref&gt; ਉਹ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੰਪਨੀ ''ਅਨੀਮਾ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ'' ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ।

ਉਸਦੀ 2019 ਦੀ ਯਾਦ ''ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਦ ਓਸ਼ਨ: ਏ ਮੈਮੋਇਰ ਆਫ਼ ਰੇਸ, ਬਗਾਵਤ, ਅਤੇ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ,'' [[ਬੇਦਿਲੀ|ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ]], ਪੋਸਟ-ਟਰਾਮੈਟਿਕ ਤਣਾਅ ਵਿਕਾਰ, ਅਤੇ ਨਸਲਵਾਦ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/books/14-books-to-read-on-world-refugee-day-1.5616373|title=14 books to read on World Refugee Day|date=19 June 2020|work=CBC Books}}&lt;/ref&gt; ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ''ਰੇਸ'', ''ਬਗਾਵਤ'' ਅਤੇ ''ਸੁਲ੍ਹਾ ਹੈ'' ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://hamiltonreviewofbooks.com/blog/2019/11/22/chelene-knight-reviews-annahid-dashtgards-breaking-the-ocean|title=Chelene Knight Reviews Annahid Dashtgard's Breaking the Ocean|date=22 November 2019|work=Hamilton Review of Books}}&lt;/ref&gt; ਉਸਦੀ 2023 ਦੀ ਕਿਤਾਬ ''ਬੋਨਸ ਆਫ਼ ਬੇਲੋਂਗਿੰਗ : ਫਾਈਡਿੰਗ ਹੋਲਨੇਸ ਇਨ ਏ ਵਾਈਟ ਵਰਲਡ'' ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਨਸਲਵਾਦ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। 

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਸਥਾਪਕ ਔਰਤਾਂ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>mvxo0wd57n67mjwmjgbl1nskq6i8bhe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਇਸ਼ਾ ਬਖਸ਼</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184474</id>
    <revision>
      <id>750273</id>
      <parentid>746752</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T01:44:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6431" xml:space="preserve">
'''ਆਇਸ਼ਾ ਬਖਸ਼''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ayesha Bakhsh;''' ਉਰਦੁ: عائشہ بخش) (ਜਨਮ 4 ਜੁਲਾਈ 1981) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਿਊਜ਼ ਐਂਕਰ ਅਤੇ [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/print/213021-Geo-Network-to-present-sweet-programmes-for-viewers-on-Eid|title='Geo Network' to present sweet programmes for viewers on Eid|date=26 June 2017|work=The News International (newspaper)|access-date=14 August 2021|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1301713|title=43 journalists given Agahi awards|date=11 December 2016|work=Dawn (newspaper)|access-date=14 August 2021|language=en}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਟੀਵੀ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲ ਜੀਓ ਨਿਊਜ਼ ' ਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

== ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ ==
ਆਇਸ਼ਾ ਬਖਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ [[ਪਾਕਪਤਨ ਜ਼ਿਲਾ|ਪਾਕਪਟਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਮੀਆਂ ਮੁਹੰਮਦ ਬਖ਼ਸ਼ ਅਤੇ ਰੁਬੀਨਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਹਨ: ਦੋ ਭਰਾ, ਜ਼ੀਸ਼ਾਨ ਬਖ਼ਸ਼ ( ਡਾਨ ਨਿਊਜ਼ [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੱਤਰਕਾਰ) ਅਤੇ ਉਸਮਾਨ ਬਖ਼ਸ਼, ਅਤੇ ਇੱਕ ਭੈਣ, ਸਾਇਮਾ ਬਖ਼ਸ਼। ਬਖਸ਼ ਨੇ ਸੇਂਟ ਮੈਰੀ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸਕੂਲ, [[ਸਾਹੀਵਾਲ]] ਤੋਂ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਫਾਤਿਮਾ ਜਿਨਾਹ ਵੂਮੈਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, [[ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;[http://www.pakistanherald.com/profile/ayesha-bakhsh-966 Profile of Ayesha Bakhsh on Pakistan Herald.com website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211115183421/http://www.pakistanherald.com/profile/ayesha-bakhsh-966|date=15 November 2021}} Retrieved 14 August 2021&lt;/ref&gt;

== ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ==
ਬਖਸ਼ ਦਾ ਵਿਆਹ ਫਰਵਰੀ 2012 ਵਿੱਚ ਅਦਨਾਨ ਅਮੀਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;TV anchor Ayesha Bakhsh ties the knot&quot;&gt;{{Cite news|url=https://archive.pakistantoday.com.pk/2012/02/16/tv-anchor-ayesha-bakhsh-marries/|title=TV anchor Ayesha Bakhsh ties the knot|date=17 August 2012|work=Pakistan Today (newspaper)|access-date=14 August 2021|archive-date=14 ਅਗਸਤ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814152725/https://archive.pakistantoday.com.pk/2012/02/16/tv-anchor-ayesha-bakhsh-marries/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ਕੈਰੀਅਰ ==
ਜੀਓ ਨਿਊਜ਼ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬਖਸ਼ ਨੇ ਏਰੀ ਨਿਊਜ਼ 'ਤੇ ਐਂਕਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜਨਵਰੀ 2007 ਵਿੱਚ, ਆਇਸ਼ਾ ਜੀਓ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜੀਓ ਟੀਵੀ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਨਿਊਜ਼ਕਾਸਟਰ ਹੈ। ਐਂਕਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ 'ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਜੀਓ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ''ਨਾਜ਼ਿਮ ਹਾਜ਼ਿਰ ਹੋ' ਤੇ'' ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਥਾਈ ਮੇਜ਼ਬਾਨਾਂ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੌਰਾਨ ''ਕ੍ਰਾਈਸਿਸ ਸੈੱਲ'', ''ਅੱਜ ਕਾਮਰਾਨ ਖਾਨ ਕੇ ਸਾਥ'', ਅਤੇ ''ਲਕੀਨ ਦੀ'' ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। 2015 ਤੱਕ, ਉਹ ਟਾਕ ਸ਼ੋਅ ''ਨਿਊਜ਼ ਰੂਮ'' ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਜੀਓ ਨਿਊਜ਼ ' ਤੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਟਾਕਸ਼ੋ ''ਰਿਪੋਰਟ ਕਾਰਡ ਦੀ'' ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 March 2018 |title=IHC division bench allows Geo TV ICA |url=https://www.thenews.com.pk/print/289835-ihc-division-bench-allows-geo-tv-ica |access-date=14 August 2021 |website=The News International (newspaper) |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1390715|title=IHC issues notices to TV anchor, analysts for 'ridiculing verdict' on Valentine's day|date=21 February 2018|work=Dawn (newspaper)|access-date=14 August 2021|language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਉਹ GNN (ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲ) ' ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ 12-ਮੈਂਬਰੀ ਵਫ਼ਦ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ 4 ਜੁਲਾਈ 2011 ਨੂੰ ਬੀਜਿੰਗ, ਚੀਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

== ਅਵਾਰਡ ==
2012 ਅਤੇ 2014 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਤੀਜੇ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੀਡੀਆ ਅਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਨਿਊਜ਼ਕਾਸਟਰ (ਮਹਿਲਾ) ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸਨੂੰ 2016 ਵਿੱਚ &quot;ਬੈਸਟ ਕਰੰਟ ਅਫੇਅਰਜ਼ ਨਿਊਜ਼-ਐਂਕਰ (ਮਹਿਲਾ)&quot; ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ ਅਗਾਹੀ ਅਵਾਰਡਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਉਂਸਿਲ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1981]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>c6gt97xxblu0pny5xe6tstzd4n2ink0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਇਸ਼ਾ ਗੁਲਾਲਈ ਵਜ਼ੀਰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184547</id>
    <revision>
      <id>750272</id>
      <parentid>746838</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T01:43:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14433" xml:space="preserve">'''ਆਇਸ਼ਾ ਗੁਲਾਲਈ ਵਜ਼ੀਰ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Ayesha Gulalai Wazir;''' {{lang-ur|{{nastaliq|عائشہ گلالئی وزیر}}}}) ਇੱਕ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ]] ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ 2013 ਤੋਂ ਮਈ 2018 ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।

== ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ==
ਆਇਸ਼ਾ ਗੁਲਾਲਈ ਦਾ ਜਨਮ ਦੱਖਣੀ ਵਜ਼ੀਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਮੇਜਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਫਿਲ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;tribune/6june2013&quot;&gt;{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/559692/inspired-by-benazir-ptis-aisha-gulalai-seeks-empowerment-of-tribal-women/|title=Inspired by Benazir, PTI's Aisha Gulalai seeks empowerment of tribal women - The Express Tribune|date=6 June 2013|work=The Express Tribune|access-date=3 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304040939/https://tribune.com.pk/story/559692/inspired-by-benazir-ptis-aisha-gulalai-seeks-empowerment-of-tribal-women/|archive-date=4 March 2017}}&lt;/ref&gt;

ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਡੇਲੀ ਦ ਨਿਊਜ਼ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਟ੍ਰਾਈਬਲ ਯੂਨੀਅਨ ਆਫ ਜਰਨਲਿਸਟਸ ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਅਤੇ ਫਾਟਾ ਸੁਧਾਰ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਸਕੱਤਰ ਵੀ ਰਹੀ। ਉਹ [[ਮਾਰੀਆ ਤੂਰਪਕਾਈ ਵਜ਼ੀਰ|ਮਾਰੀਆ ਤੋਰਪਾਕੇ]] ਦੀ ਭੈਣ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;geo/8aug2017&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.geo.tv/latest/152880-what-ayesha-gulalais-past-tells-us-about-her|title=What Ayesha Gulalai's past tells us about her?|date=8 August 2017|work=www.geo.tv|access-date=8 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170808125246/https://www.geo.tv/latest/152880-what-ayesha-gulalais-past-tells-us-about-her|archive-date=8 August 2017}}&lt;/ref&gt;

== ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ ==
ਵਜ਼ੀਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬੰਨੂ ਡੋਮਲ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;tribune/30may2013&quot;&gt;{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/556256/making-history-vernal-parliamentarian-set-to-shine-on-political-stage/|title=Making history: Vernal parliamentarian set to shine on political stage - The Express Tribune|date=30 May 2013|work=The Express Tribune|access-date=3 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304114022/https://tribune.com.pk/story/556256/making-history-vernal-parliamentarian-set-to-shine-on-political-stage/|archive-date=4 March 2017}}&lt;/ref&gt; ਉਹ [[ਸੰਘ-ਸੰਚਾਲਤ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰ|ਸੰਘੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ]] ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਵਿੰਗ ਲਈ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ (ਪੀਪੀਪੀਪੀ) ਦੀ ਇੱਕ ਵਰਕਰ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;dawn/5oct2012&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/754558/pti-accuses-govt-of-impeding-peace-march/newspaper/column|title=PTI accuses govt of impeding peace march|date=5 October 2012|work=DAWN.COM|access-date=3 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304114132/https://www.dawn.com/news/754558/pti-accuses-govt-of-impeding-peace-march/newspaper/column|archive-date=4 March 2017|language=en}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਆਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ (APML) ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪੀਪੀਪੀਪੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਸੀਟ ਲਈ ਚੋਣ ਲੜਨ ਲਈ 2008 ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਟਿਕਟ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਮਰ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਸੀ।  

2012 ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਹਿਰੀਕ-ਏ-ਇਨਸਾਫ਼]] (ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ.)&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/447585/switching-alliances-former-apml-member-joins-pti/|title=Switching alliances : Former APML member joins PTI - The Express Tribune|date=6 October 2012|work=The Express Tribune|access-date=3 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304193123/https://tribune.com.pk/story/447585/switching-alliances-former-apml-member-joins-pti/|archive-date=4 March 2017}}&lt;/ref&gt; ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਪੀਟੀਆਈ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਹੋਈ। ਵਜ਼ੀਰ 2013 ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ FATA ਤੋਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਸੀਟ 'ਤੇ ਪੀਟੀਆਈ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/print/73393-painting-calligraphy-exhibition-gets-encouraging-response|title=Painting, calligraphy exhibition gets encouraging response|work=www.thenews.com.pk|access-date=3 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304114412/https://www.thenews.com.pk/print/73393-painting-calligraphy-exhibition-gets-encouraging-response|archive-date=4 March 2017|language=en}}&lt;/ref&gt; ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਲਈ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/555511/pml-n-secures-most-reserved-seats-for-women-in-na/|title=PML-N secures most reserved seats for women in NA - The Express Tribune|date=28 May 2013|work=The Express Tribune|access-date=7 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304195047/https://tribune.com.pk/story/555511/pml-n-secures-most-reserved-seats-for-women-in-na/|archive-date=4 March 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1014677|title=Women, minority seats allotted|date=29 May 2013|work=DAWN.COM|access-date=7 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307205110/https://www.dawn.com/news/1014677|archive-date=7 March 2017|language=en}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਫਾਟਾ ਤੋਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 

ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ, ਗੁਲਾਲਈ ਨੇ [[ਬਿਲਾਵਲ ਭੁੱਟੋ ਜ਼ਰਦਾਰੀ|ਬਿਲਾਵਲ ਭੁੱਟੋ ਜ਼ਰਦਾਰੀ ਨੂੰ]] ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ (ਪੀਪੀਪੀ) ਨੂੰ ਪੀਟੀਆਈ-ਜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸੋਚਦੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ayesha Gulalai gives free advice to Bilawal to merge his 'small party' in PTI-G {{!}} Pakistan Today |url=https://archive.pakistantoday.com.pk/2019/05/01/video-ayesha-gulalai-gives-free-advice-to-bilawal-to-merge-his-small-party-in-pti-g/ |access-date=2021-04-03 |website=archive.pakistantoday.com.pk |archive-date=2021-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210613135725/https://archive.pakistantoday.com.pk/2019/05/01/video-ayesha-gulalai-gives-free-advice-to-bilawal-to-merge-his-small-party-in-pti-g/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ਫਰਵਰੀ 2018 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਪੀਟੀਆਈ ਦੇ ਇੱਕ ਧੜੇ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤਹਿਰੀਕ-ਏ-ਇਨਸਾਫ਼ (ਗੁਲਾਲਾਈ) (ਪੀਟੀਆਈ-ਜੀ),&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://dailytimes.com.pk/206662/gulalai-officially-announces-party-says-pml-n-ministers-sent-jail/|title=Gulalai officially announces her party, says PML-N ministers should be sent to jail - Daily Times|date=24 February 2018|work=Daily Times|access-date=28 February 2018}}&lt;/ref&gt; ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/1596078/1-ayesha-gulalai-launch-faction-pti/|title=Ayesha Gulalai to launch her 'own faction of PTI' - The Express Tribune|date=29 December 2017|work=The Express Tribune|access-date=28 February 2018}}&lt;/ref&gt; ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪੀਟੀਆਈ-ਜੀ ਨੂੰ ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਜੋਂ ਰੈਕੇਟ ਅਲਾਟ ਕੀਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/337014-pakistan-election-2018-list-of-political-parties-and-their-symbols-for-general-election-2018|title=Pakistan Election 2018: List of Political Parties and their Symbols for General Election 2018|access-date=2018-07-24|language=en}}&lt;/ref&gt; ਪਾਰਟੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੂਪ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.geo.tv/latest/183365-gulalais-new-party-envisions-karate-training-for-women-parliamentary-democracy|title=PTI-G promises presidential system, judo training for women|access-date=2018-07-24|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ਵਜ਼ੀਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਸੀਟ ਲਈ ਪੀਟੀਆਈ-ਜੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਖੇਤਰ NA-25 (ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ-1), ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ NA-53 (ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ-2), ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ NA-161 (ਲੋਧਰਾਂ-2) ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ NA ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜਿਆ ਸੀ। -231 (ਸੁਜਾਵਲ) 2018 ਦੀਆਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਚਾਰ ਸੀਟਾਂ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/latest/347026-ayesha-gulalai-loses-four-na-seats-secures-only-3538-votes|title=Ayesha Gulalai loses four NA seats, secures only 3538 votes|work=The News|access-date=1 August 2018|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://arynews.tv/en/ayesha-gulalai-gets-one-vote-nowshera-with-twist/|title=Ayesha Gulalai gets only one vote at Nowshera polling station… but there's a twist|date=30 July 2018|work=ARYNEWS|access-date=1 August 2018}}&lt;/ref&gt;

ਉਸਨੇ ਅਗਸਤ 2017 ਵਿੱਚ ਪੀਟੀਆਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ, ਇਹ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਉਸਨੇ ਅਕਤੂਬਰ, 2013 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਭੇਜੇ ਗਏ ਅਣਉਚਿਤ ਟੈਕਸਟ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਲਈ [[ਇਮਰਾਨ ਖ਼ਾਨ|ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੂੰ]] ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.samaa.tv/pakistan/2017/08/mna-ayesha-gulalai-decides-to-quit-pti/|title=MNA Ayesha Gulalai decides to quit PTI {{!}} SAMAA TV|work=Samaa TV|access-date=1 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170801121007/https://www.samaa.tv/pakistan/2017/08/mna-ayesha-gulalai-decides-to-quit-pti/|archive-date=1 August 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1348958/pti-mna-ayesha-gulalai-quits-party-citing-ill-treatment-of-women|title=PTI MNA Ayesha Gulalai quits party citing 'ill-treatment' of women|date=1 August 2017|work=DAWN.COM|access-date=1 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170803001736/https://www.dawn.com/news/1348958/pti-mna-ayesha-gulalai-quits-party-citing-ill-treatment-of-women|archive-date=3 August 2017|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/08/05/world/asia/pakistan-women-social-media.html|title=Female Lawmaker in Pakistan Accuses Imran Khan of 'Inappropriate' Texts. Abuse Follows.|last=Zahra-malik|first=Mehreen|date=5 August 2017|work=The New York Times|access-date=10 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232419/https://www.nytimes.com/2017/08/05/world/asia/pakistan-women-social-media.html|archive-date=10 August 2017}}&lt;/ref&gt; ਉਸਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਸੀਟ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਵੀ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1350161|title=Gulalai says she will not resign from NA seat|date=7 August 2017|work=DAWN.COM|access-date=10 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170809223939/https://www.dawn.com/news/1350161|archive-date=9 August 2017|language=en}}&lt;/ref&gt;

2018 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, PTI-G ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 4,130 ਅਤੇ ਸੂਬਾਈ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ 1,235 ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=PTI-G secures 4,130 votes inJuly 25 polls |url=https://www.thenews.com.pk/print/348109-pti-g-secures-4-130-votes-injuly-25-polls |access-date=2021-04-03 |website=www.thenews.com.pk |language=en}}&lt;/ref&gt; ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ।

25 ਮਈ, 2023 ਨੂੰ ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ PML-Q ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>3jpfawxto468szpny2iolnav2cib05b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਇਸ਼ਾ ਖੁਰਮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184764</id>
    <revision>
      <id>750323</id>
      <parentid>747175</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T11:33:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>156</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Aisha.khurram.jpg|Aisha.khurram.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Taivo|Taivo]] because: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): small photo without camera data.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7388" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = 
| image               =
| alt                 = 
| caption             = 
| birth_name          = 
| birth_date          = {{Birth date and age|1999|05|01|df=yes}}
| birth_place         = 
| death_date          = 
| death_place         = 
| occupation          = ਵਕੀਲ
| awards              = 
| education           = 
}}

'''ਆਇਸ਼ਾ ਖੁਰਮ''', ਕਰੀਮ ਖੁਰਮ ਦੀ ਧੀ (1999 ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਜੰਮੀ) ਇੱਕ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸ੍ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Afghan woman and the peace agreement |url=https://www.bbc.com/persian/afghanistan-51780334 |access-date= |website=BBC Persian}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Afghanistan: not a lost cause |url=https://www.ted.com/talks/aisha_khurram_afghanistan_not_a_lost_cause |access-date= |website=TED}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Young people, including Taliban youth, must be heard: UN envoy |url=https://www.aljazeera.com/news/2019/10/29/young-people-including-taliban-youth-must-be-heard-un-envoy |access-date=2019-10-29 |website=Al-jazeera}}&lt;/ref&gt;

2019 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਯੁਵਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਵਜੋਂ ਅੱਸੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aisha Khurram Selected as Afghan Youth Representative to UN |url=https://tolonews.com/afghanistan/aisha-khurram-selected-afghan-youth-representative-un |access-date= |website=Tolo news}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Afghan youth representatives |url=https://aptyouth.org/afghan-youth-representative/ |access-date= |website=APT}}&lt;/ref&gt;

ਆਪਣੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜੋ ਉਸਨੇ ਟੋਲੋ ਨਿਊਜ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾਃ &quot;ਮੇਰੀਆਂ ਲਾਲ ਲਾਈਨਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਲਾਭ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਬਲਕਿ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ [[ਤਾਲਿਬਾਨ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਉਹ ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂਦੀਆਂ।&quot;

ਉਸ ਨੇ 2023 ਵਿੱਚ '''ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈ-ਲਰਨਿੰਗ''' ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਈ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ।

ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bard College Berlin Student Aisha Khurram: &quot;I had to flee for my education, but refused to leave other Afghan girls to their fate&quot; |url=https://www.bard.edu/news/bard-college-berlin-student-aisha-khurram-i-had-to-flee-for-my-education-but-refused-to-leave-other-afghan-girls-to-their-fate-2023-03-14 |access-date=2023-03-14 |website=Bard News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=In Afghanistan, girls' education is politicized: Aisha Khurram |url=https://www.dw.com/en/in-afghanistan-girls-education-is-politicized-aisha-khurram/video-63353268 |access-date= |website=DW}}&lt;/ref&gt;

== ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈ-ਲਰਨਿੰਗ ==
ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਪਾਬੰਦੀ ਨੇ ਖੁਰਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਫਗਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭੱਜਣ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਖੁਰਮ ਨੂੰ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਤੱਕ ਦੀ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। '''ਲੀਕਾ ਤੋਰੀਕਾਸ਼ਵਿਲੀ''' ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ &quot;ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈ-ਲਰਨਿੰਗ&quot; ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ [[ਯੂਨੈਸਕੋ]] ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਅਕ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Paying It Forward to Young Women in Afghanistan |url=https://www.hadassahmagazine.org/2023/06/28/paying-it-forward-to-young-women-in-afghanistan/ |access-date=2023-06-28 |website=Hadassa magazine}}&lt;/ref&gt; ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਸੰਕਟ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਅਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=I had to flee for my education, but refused to leave other Afghan girls to their fate |url=https://www.unhcr.org/news/i-had-flee-my-education-refused-leave-other-afghan-girls-their-fate |access-date= |website=UNHCR}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Bringing Education for Women Back to Afghanistan |url=https://www.bennington.edu/bennington-magazine/bringing-education-women-back-afghanistan |access-date= |website=bennington college}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Afghan women's rights in firing line as Taliban take over |url=https://www.ucanews.com/news/afghan-womens-rights-in-firing-line-as-taliban-take-over/93732 |access-date=2021-08-29 |website=UCA News}}&lt;/ref&gt;

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1999]]</text>
      <sha1>9c63hiegovaeuxq2saloleh55vxxlf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਆਇਸ਼ਾ ਅਲ-ਘਾਇਸ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185071</id>
    <revision>
      <id>750271</id>
      <parentid>747928</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T01:42:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11942" xml:space="preserve">'''ਆਇਸ਼ਾ ਅਲ-ਘਾਇਸ''' ਇੱਕ ਅਮੀਰਾਤ ਕਵੀ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਅਮੀਰਾਤ ਵਿਰਾਸਤ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=29 April 2020 |title=Writer Aisha Al-Ghais: Like the fall of the Berlin Wall, the Corona pandemic is a devastating event worldwide |url=https://www.levantcenter.net/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AF%D9%8A%D8%A8%D8%A9-%D8%B9%D8%A7%D8%A6%D8%B4%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%8A%D8%B5-%D9%83%D9%85%D8%A7-%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D9%84%D9%8A/ |website=Levant for Cultural Studies |access-date=31 ਮਾਰਚ 2024 |archive-date=14 ਮਈ 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200514060541/http://www.levantcenter.net/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AF%D9%8A%D8%A8%D8%A9-%D8%B9%D8%A7%D8%A6%D8%B4%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%8A%D8%B5-%D9%83%D9%85%D8%A7-%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D9%84%D9%8A/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ਜੀਵਨੀ ==
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ [[ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ]] ਦੇ [[ਰਾਸ ਅਲ-ਖ਼ੈਮਾ|ਰਾਸ ਅਲ-ਖੈਮਾਹ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।  

ਉਸਨੇ ਅਲਵਾਸਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਯੂ. ਏ. ਈ. ਯੂ.) ਤੋਂ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਅਮੀਰਾਤ ਸਾਹਿਤ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਥੀਸਿਸ ਕੀਤਾ।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |title=Aisha Al-Ghais |url=https://altibrah.ae/author/4667 |website=Al-Tibrah}}&lt;/ref&gt;

ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਅਤੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਖੋਜ, ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਸਵੈਇੱਛੁਕ ਕੰਮ ਲਈ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ ਵਿਦਿਅਕ ਉੱਤਮਤਾ ਲਈ ਖਲੀਫਾ ਅਵਾਰਡ, ਰਾਸ ਅਲ-ਖੈਮਾਹ ਉੱਤਮਤ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਵਿਦਿਅਕ ਉੱਚਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਅਮੀਰਾਤ ਮਹਿਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਅਲ-ਓਵੈਸ ਸਾਹਿਤ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 January 2023 |title=Post: Aisha Al-Ghais: There Are No Hard Boundaries Between Types Of Creativity |url=https://newsunrolled.com/opinion/154095.html |website=News Unrolled}}&lt;/ref&gt;

== ਪੁਰਸਕਾਰ ==
ਆਇਸ਼ਾ ਅਲ-ਘਾਇਸ ਨੇ ਕਈ ਵਿਦਿਅਕ, ਸਾਹਿਤਕ, ਸਵੈਇੱਛੁਕ ਅਤੇ ਵਿਦਵਤਾਪੂਰਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

* ਹਮਦਾਨ ਬਿਨ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ ਅਵਾਰਡ ਫਾਰ ਡਿਸਟਿੰਗੂਇਸ਼ਡ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪਰਫਾਰਮੈਂਸ
* ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਖਲੀਫਾ ਪੁਰਸਕਾਰ
* ਵਿਦਿਅਕ ਉੱਤਮਤਾ ਲਈ ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਅਵਾਰਡ
* ਰਾਸ ਅਲ-ਖੈਮਾਹ (ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉੱਤਮਤਾ ਲਈ ਆਰਏਕੇ ਅਵਾਰਡ) 
* ਸਵੈਇੱਛੁਕ ਕੰਮ ਲਈ ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਅਵਾਰਡ

== ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ==

=== ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ===

* ਨੁਸ਼ਕਤੁਨ ਲਾ ਤਾਸ਼ਬਾਹੂਨੀ (ਏ ਕਲੋਨ ਡਿਸੀਮਿਲਰ ਟੂ ਮੀ-2011) 
* ਅਸਸਿਰੂਲ ਦਾਫਿਨ (ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਹੋਇਆ ਰਾਜ਼) -2011

=== ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ===

* ਠਕੀਰਤੁਲ ਬਹਿਰੀ (ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਯਾਦ-2010) 
* ਹਨੀਨੁਲ ਮਵਾਸਿਮ (ਸੀਜ਼ਨਜ਼ ਨੋਸਟਲਜੀਆ) 

=== ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ===

* ਦਾਨਤ ਮੀਨਲ ਅਮੀਰਾਤ (ਅਮੀਰਾਤ ਤੋਂ ਮੋਤੀ-2008) 
* ਅਲ-ਫ਼ਸ਼ੀਹੂ ਫਿਲ ਅਮਥਲਿਲ ਅਮੀਰਾਤ (ਅਮੀਰੀ ਕਹਾਉਤਾਂਃ ਭਾਗ ਇੱਕ-2020) 
* ਅਲ-ਹਿਕਾਇਤੁਲ ਸ਼ਾਬੀਆ ਲਿਲ ਅਮਥਲ ਅਰਬੀਆ (ਅਮੀਰਾਤ ਦੀਆਂ ਫੋਲਕਟਲਾਂ ਕਹਾਉਤਾਂਃ ਭਾਗ ਇੱਕ-2021) 
* ਐਂਥਰੋਪੋਲੋਜਿਯਾਤੁਲ ਹਿਕਾਇਆ ਅਲ-ਸ਼ਾਬੀਆ ਅਲ-ਅਮੀਰੀਆ (ਅਮੀਰਾਤ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਐਨਥਰੋਪੋਲੋਜੀਃ ਅਮੀਰਾਤ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ) -2021
* ਮੁਜਾਮੁਲ ਕਿਨਾਇਤ ਅਸ਼ਸ਼ਾਬੀਆ ਅਲ-ਅਮੀਰਾਤ (ਅਮੀਰਾਤ ਦਾ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਪਕ-2021) 
* ਬਾਰਾਤੁਲ ਇਸਤਿਹਲਾਲੀ ਫਿਲ ਸ਼ੀ 'ਇਰਿਲ ਨਬਾਤੀਲ ਅਮੀਰਾਤ (ਅਮੀਰਾਤ ਨਬਾਤੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਚਤੁਰਾਈਃ ਇੱਕ ਸੁਹਜਵਾਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ) -2022
* ਅਲ-ਮਨੀ ਅਲ-ਬਾਲਾਘੀਆ ਲੀ ਅਸਾਲੀਬਿਲ ਅਮਰੀ ਵਾਲ ਨਹੀ ਫਿਲ ਅਮਥਲਿਲ ਏਮਰਾਤੀਆ (ਅਮੀਰਾਤ ਵਿੱਚ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਅਲੰਕਾਰਿਕ ਅਰਥਃ ਇੱਕ ਅਲੰਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ) -2022
* ਮੁਜਾਮੁਲ ਦਾਖਿਲ ਫਿਲ ਅਮੀਆਲ ਇਮਰਾਤੀਆ (ਅਲ-ਦਾਖਿਲ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਇਨ ਅਮੀਰਾਤ ਬੋਲਚਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ-2022) 
* ਅਲ-ਤੈਰੂ ਵਾਲ ਦਵਾਬ ਫਿਲ ਅਮਥਲਿਲ ਏਮਾਰਤੀਆ (ਅਮੀਰਾਤ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰ-2022
* ਅਮੀਰਾਤ ਨਾਬਾਤੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦਃ ਇੱਕ ਸੁਹਜਵਾਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ -2022
* ਓਸਲੋਬੀਯਤਿਲ ਅਦਬਿਲ ਕਿਆਦੀ (ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀਃ ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰਾਤ ਕਵਿਤਾ) -2022

=== ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ===

* ਅਲ-ਕਮਰੀਉਲ ਅਜੀਬ (ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਚੰਦਰਮਾ-2016) 
* ਅਲ-ਹੰਥਾਲੁਲ ਅਨੀਦ (ਦ ਸਟਬਰਨ ਪਾਮਰ-2016) 
* ਅਸਸਯਾਡੂ ਵਾ ਸਮਕਤੁਲ ਬਾਰਬਰ (ਮਛੇਰੇ ਅਤੇ ਨਾਈ ਮੱਛੀ-2016) 
* ਵਾ ਲਿਲ ਨਖਲਾਤੀ ਹਿਕਾਇਤੁਨ (ਖਜੂਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ-2016) 
* ਅਲ-ਘਯਮਾਤੂ ਦੀਮਾ ਫਾਈ ਲਿਵਾ (ਬੱਦਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਿਵਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) 
* ਹਾਕਥਾ ਤੁਬਨਾਲ ਅਵਤਾਨ (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-2019
* ਫਰਾਸ਼ਤੁਲ ਸਾਦਾ (ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਬਟਰਫਲਾਈ) -2019
* ਅਨਨਾਹਲਾ 'ਅਸੋਲਾ (ਹਨੀ ਬਰਡ) 
* ਉਮ ਖ਼ਲਫ਼ਾਨ ਵਾ ਖ਼ਿਰਾਫ਼ੀਹਾ (ਉਮ ਖ਼ਲਫ਼ਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭੇਡ-2019) 
* ਅਰ-ਰਤਬੂ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਅਲ-ਕਾਇਥ (ਗਰਮੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ-2020) 
* ਲੇਸਾ ਅਸ-ਸਿਰੂ ਫਿਲ ਕੁੱਬਾ 'ਆ (ਰਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ) 
* ਅਲਾਮਤਨੀ ਐਨ-ਨੁਜ਼ੂਮ (ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ-2020) 
* ਅਲ-ਅੰਮਾ ਸਲਾਮਾ ਵਾ ਦਜਾਜਤੁਹਾ (ਆਂਟ ਸਲਾਮਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਮੁਰਗੀਆਂ) 
* ਅਲ-ਬਤਾਤੂ ਸ਼ਹਰਾਮਨ ਅਲ-ਅਕਵਾਲ (ਸ਼ਹਰਮਨ ਅਲ-ਅਕੋਲ ਡਕ) 
* ਐਟ-ਤੌਸ ਮਾਰਮਾਰ ਵਾਲ ਘੁਰਾਬੁਲ ਅਘਬਰ (ਅਲਾਬਾਸਟਰ ਪੀਕੌਕ ਅਤੇ ਡਸਟੀ ਕ੍ਰੋ) 
* ਅਲਜੁਮ ਅਤ-ਤਮਮਾ ' (ਲਾਲਚੀ ਤੌਦ) 
* ਮਾ ਆਤਯਾਬੁਲ ਲੁਕਾਈਮਟ (ਸੁਆਦੀ ਲੁਗੈਮਟ-2020) 
* ਅਜ-ਜਮਾਲੁ ਕਾਹਿਲ (ਕਾਹਿਲ ਦ ਕੈਮਲ-2020) 
* ਕਥਾ ਰਸਮਤ ਹਿੰਦ?  (ਹਿੰਦ ਨੇ ਕੀ ਖਿੱਚਿਆ?-2020
* ਖੁਦੀਰਾ 'ਵਾ ਅਹਲਾਮੁਹਾਲ ਕਬੀਰਾ' (ਖੁਦੀਰਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸੁਪਨੇ) -2020
* ਔਸ਼ਾ ਬਿੰਤ ਖਲੀਫਾ ਅਲ ਸੁਵੈਦੀਃ ਟਾਈਮਲੈੱਸ ਅਮੀਰਾਤ ਦੇ ਅੰਕਡ਼ੇ-2021
* ਮਾਰਵਾਨ ਵਾ ਮਿਸਬਰੂਲ ਅਮਲ (ਮਾਰਵਾਨ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਦੀ ਜਾਂਚ-2021) 
* ਸਲਮਾ ਸਲੇਮ ਅਲ ਸ਼ਰਹਾਨ, ਪਹਿਲੀ ਅਮੀਰਾਤ ਨਰਸ-2021
* ਓਸ਼ਾ ਫ਼ਾਈ ਰਮਜ਼ਾਨ (ਓਸ਼ਾ ਦਾ ਰਮਜ਼ਾਨ ਭੋਜਨ) -2021
* ਓਸ਼ਾਨਾ ਵਾਲ ਥੀਬ (ਓਸ਼ਾਨਾ ਅਤੇ ਵੁਲਫਃ ਇੱਕ ਅਮੀਰਾਤ ਲੋਕ-ਕਹਾਣੀ-2021) 
* ਥਾਬੀਆ ਵਾ ਸਿਰੂਲ ਮਿਫਤਾ (ਡੋ ਅਤੇ ਕੁੰਜੀ ਦਾ ਰਾਜ਼) -2021
* ਅਲ-ਥੈਲਬੂ ਵਾਲ ਇਮਲਕ ਅਲ-ਸਾਗੀਰ (ਫੌਕਸ ਅਤੇ ਮਿਨੀ ਜਾਇੰਟ-2021) 
* ਸਈਦ ਬਿਨ ਰਸ਼ੀਦ ਬਿਨ ਅਤੀਜ ਅਲ ਹਮੇਲੀਃ ਸਦੀਵੀ ਅਮੀਰਾਤ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ-2021
* ਹਿਮਾਰਤੁਲ ਕਾਇਲਾ (ਹਮਾਰਾ ਅਲ-ਕਾਇਲਾਃ ਅਮੀਰਾਤ ਦੇ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ-2021
* ਬਕਰਤੂ ਸ਼ੂਮੂਸ ਅਲ-ਹੁਲੂਬ (ਡੇਅਰੀ ਕਾਊ-2021) 
* ਬਾਸਮਾ ਵਾਲ ਆਮ ਅਲ-ਜਾਦੀਦ (ਬਾਸਮਾ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਸਾਲ-2021) 
* ਬੁਦੂਰ ਵਾ ਸਰਬਲ ਤੁਯੂਰ (ਬੁਦੂਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਝੁੰਡ-2021) 
* ਕਿਤਾਬੂ ਰਸਾਲ ਇਲਾ ਇਮਰਾਆ ਟਸਕੁਨੁਲ ਜੰਨਤੂ ਤਾਹਤੂ ਕਾਦਮੈਹਾ (ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੱਤਰ) 
* ਆਲਮ ਤਸਮਾ 'ਕਵਾਲਾਲ ਮੱਥਲ?  (ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
* ਅਰ-ਰਾਇਆ ਵਾਲ ਨਿਮ੍ਰ (ਚਰਵਾਹੇ ਅਤੇ ਚੀਤਾ-2021) 
* ਜ਼ਾਰੂਕਾ ਅਲ ਹਕੀਮਾ (ਜ਼ਾਰੂਕਾ ਦਿ ਵਾਈਜ਼-2021) 
* ਤਾ 'ਏਰੂ ਅਬੁਲ ਹੰਨਾ' ਯਾਤਾਲਮੂ ਮਿਹਨਤਾਲ ਜਦਾਤ (ਇੱਕ ਰੋਬਿਨ ਦਾਦੀ ਦਾ ਪੇਸ਼ਾ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ-2021
* ਅਲ ਮਜੀਦੀ ਬਿਨ ਧਹਰ: ਟਾਈਮਲੈੱਸ ਅਮੀਰਾਤ ਅੰਕਡ਼ੇ ਸੀਰੀਜ਼-2022
* ਵਤਨਿਲ ਅਘਲਾ (ਮੇਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਧਰਤੀ-2022) 

== ਹਵਾਲੇ ==

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]]</text>
      <sha1>roa57sk0rl3v4qr0jlfb96uk5i9syat</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ (ਮਿਸਰ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185404</id>
    <revision>
      <id>750278</id>
      <parentid>749779</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:32:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>37445</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24565" xml:space="preserve">ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ (ਅਰਬੀ: الاشتراكيون الثوريون) (ਆਰ.ਐੱਸ.) [[ਮਿਸਰ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਟ੍ਰਾਟਸਕੀਵਾਦੀ]] ਸੰਗਠਨ ਹੈ ਜੋ 'ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਸਮਾਜਵਾਦ' ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਮੋਹਰੀ ਆਰਐਸ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ-ਵਿਗਿਆਨੀ [[ਸਾਮੇਹ ਨਗੀਬ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।&lt;ref name=conversation&gt;{{cite web|url=http://socialistworker.org/2011/02/23/interview-with-egyptian-socialist|title=Conversation with an Egyptian socialist|publisher=Socialist Worker (US)|date=23 February 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703561604576150604132131990|title=Splits Emerge Among Egypt's Young Activists|newspaper=The Wall Street Journal|date=18 February 2011|access-date=11 December 2013|first=Charles|last=Levinson}}&lt;/ref&gt;ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਦ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਨਾਮਕ ਅਖਬਾਰ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ [[ਟਰਾਟਸਕੀਵਾਦ]] ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਸਰਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।ਅਪ੍ਰੈਲ 1995 ਤੱਕ ਮੌਜੂਦਾ ਨਾਮ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਆਰ ਐਸ ਕੁਝ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੋਂ ਵਧਿਆ, ਜਦੋਂ ਮਿਸਰੀ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੂਮੀਗਤ ਸੀ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.almasryalyoum.com/en/node/375053|title=What's left of Egypt's Left|publisher=Al-Masry Al-Youm|date=26 March 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; ਦੂਜੀ [[ਫਲਸਤੀਨੀ ਇੰਤਿਫਾਦਾ]] ਦੁਆਰਾ ਸੌ ਦੇ ਇੱਕ ਜੋੜੇ ਨੂੰ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਜਥੇਬੰਦ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ,&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=23782|title=Egyptian revolutionary: 'We are changed forever'|newspaper=Socialist Worker (Britain)|publisher=Socialist Worker (UK)|date=1 February 2011|access-date=11 December 2013|archive-date=16 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130116083327/http://socialistworker.co.uk/art.php?id=23782|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=23945|title=Egyptian socialists: 'This won't stop at Mubarak'|newspaper=Socialist Worker (Britain)|publisher=Socialist Worker (UK)|date=15 February 2011|access-date=11 December 2013|archive-date=16 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130116084507/http://socialistworker.co.uk/art.php?id=23945|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;ਫਲਸਤੀਨੀ ਏਕਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਮੂਹ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਅਜੇ ਵੀ ਵਧੀ ਹੈ।ਇੰਤਿਫਾਦਾ ਦਾ ਮਿਸਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ 'ਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁਬਾਰਕ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਬਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref name=Revolutionary&gt;{{cite web|url=http://links.org.au/taxonomy/term/537|title=Revolutionary Socialists (Egypt)|publisher=Links International Journal of Socialist Renewal|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ [[ਮੁਸਲਿਮ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ]] ਨਾਲ ਆਰਐਸ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਵੀ ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਜੋ [[ਮਿਸਰ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਸਮਾਨ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸੀ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਇਸਲਾਮੀਅਤ|ਇਸਲਾਮਵਾਦ]] ਨੂੰ [[ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ]] ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ, ਨਾਅਰੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ &quot;ਕਦੇ ਇਸਲਾਮੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਕਦੇ ਵੀ ਰਾਜ ਨਾਲ ਨਹੀਂ&quot;। ਇਹ ਨਾਅਰਾ [[ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਵਰਕਰਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਬ੍ਰਿਟੇਨ]] ਦੇ [[ਕ੍ਰਿਸ ਹਰਮਨ]] ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ, ਪੈਗੰਬਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.marxists.de/religion/harman/pt09.htm|title=The prophet and the proletariat|publisher=REDS – Die Roten|year=1994|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; ਜਿਸ ਦਾ [[ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅਰਬੀ]] ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ 1997 ਵਿੱਚ RS ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਰ.ਐਸ. ਕਈ ਵਾਰ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਪੱਖੀ ਅਤੇ ਜੰਗ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦੌਰਾਨ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mafhoum.com/press10/300S24.htm|title=Comrades and Brothers|publisher=Middle East Report|date=7 February 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

== 2011 ਦਾ ਮਿਸਰੀ ਇਨਕਲਾਬ ==
[[ਮਾਰਕ ਲੇਵਿਨ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, [[ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, RS &quot;[[ਤਹਿਰੀਰ ਚੌਕ|ਤਹਿਰੀਰ]] ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ (2011 ਦੀ ਮਿਸਰ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੌਰਾਨ) ਅਤੇ ਹੁਣ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ&quot; ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ [[ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.aljazeera.net/indepth/opinion/2011/05/20115910100577565.html|title=Breathless in Egypt|publisher=Al Jazeera|date=10 May 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

ਆਰ ਐਸ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ, ਬਾਕੀ ਮਿਸਰੀ ਦੂਰ-ਖੱਬੇ ਦੇ ਨਾਲ ਅਤੇ [[6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਯੁਵਾ ਅੰਦੋਲਨ]], 25 ਜਨਵਰੀ 2011 ਨੂੰ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਮਿਸਰ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਕਾਹਿਰਾ]] ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ, [[ਤਹਿਰੀਰ ਚੌਕ]] 'ਤੇ ਮਾਰਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ।&lt;ref name=conversation/&gt;

ਆਰਐਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਬੇਦਖਲ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਹੜਤਾਲ ਭੜਕਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ:&lt;blockquote&gt;ਸ਼ਾਸਨ ਬੈਠਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਨ ਲਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ, ਪਰ ਜੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਹੜਤਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ। ਰੇਲਵੇ 'ਤੇ ਹੜਤਾਲ, ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ 'ਤੇ, ਹਵਾਈਅੱਡੇ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੰਪਨੀਆਂ! ਮਿਸਰੀ ਕਾਮੇ, ਬਾਗੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਖੂਨ ਦੀ ਤਰਫੋਂ, ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੋ, ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਸਾਡੀ ਹੋਵੇਗੀ!
: ਪ੍ਰਣਾਮ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ!
: ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਨਾਲ ਥੱਲੇ!
: ਸਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ!
: ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਜਿੱਤ! &lt;/blockquote&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://socialistworker.org/2011/02/07/call-from-egyptian-socialists|title=A call from Egyptian socialists|publisher=Socialist Worker (US)|date=7 February 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

== ਪੋਸਟ-ਮੁਬਾਰਕ ==
ਮੁਬਾਰਕ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ, ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ. ਸਥਾਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://socialistworker.org/2011/03/15/making-the-revolution-permanent|title=Making the revolution permanent|publisher=Socialist Worker (US)|date=15 March 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; ਮਈ ਦਿਵਸ 2011 ਨੂੰ ਸ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ &quot;ਸਰਮਾਏਦਾਰਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਮਜ਼ਦੂਰ ਇਨਕਲਾਬ&quot; ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਏ, ਤਹਿਰੀਰ ਚੌਕ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/11188/Egypt/Politics-/Egypts-May-Day-celebrations-end-on-sour-note.aspx|title=Egypt's May Day celebrations end on sour note|publisher=Ahram Online|date=2 May 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ, [[ਸਿਕੰਦਰੀਆ]] ਅਤੇ [[ਮਨਸੌਰਾ]] ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਬੇਦਖਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ, ਮਿਸਰੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਫ਼ੇਸਬੁੱਕ|ਫੇਸਬੁੱਕ]] ਅਤੇ [[ਟਵਿਟਰ|ਟਵਿੱਟਰ]],&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://socialistworker.org/2011/02/18/egypts-spreading-strikes|title=Egypt's spreading strikes|publisher=Socialist Worker (US)|date=18 February 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.swp.ie/node/4487|title=Interview with Hisham Fouad from Revolutionary Socialists of Egypt|publisher=Socialist Worker (Ireland)|date=27 May 2011|access-date=11 December 2013}}{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

ਮਾਰਚ 2011 ਵਿੱਚ ਸ, ਆਰਐਸ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ [[ਹੋਸਾਮ ਅਲ-ਹਮਾਲਾਵੀ]] ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਨਾਸਰ ਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂਚ ਸੇਵਾ ਦੇ ਦਫਤਰਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਲ-ਹਮਾਲਾਵੀ ਉਸ ਕੋਠੜੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਟਵਿੱਟਰ ਫੀਡ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਰੋਣਾ ਨਹੀਂ ਰੋਕ ਸਕਿਆ।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2011/03/10/world/middleeast/10cairo.html?hp|title=Egyptians Get View of Extent of Spying|work=The New York Times|date=9 March 2011|access-date=11 December 2013|first1=Liam|last1=Stack|first2=Neil|last2=MacFarquhar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.aljazeera.net/indepth/spotlight/anger-in-egypt/2011/03/2011368410372200.html|title=A first step towards prosecutions?|publisher=Al Jazeera|date=6 March 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

ਆਰਐਸ ਨੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਮਿਲਟਰੀ ਕੌਂਸਲ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ, ਫੌਜ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ, ਅਤੇ ਮੁਬਾਰਕ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਾਬਕਾ ਸ਼ਾਸਨ, [[ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਸੈਨ ਤੰਤਵੀ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ]], (ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਟਰੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ) ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=24469|title=Egyptian socialists on the state attacks on protesters in Tahrir Square|newspaper=Socialist Worker (Britain)|publisher=Socialist Worker (UK)|date=10 April 2011|access-date=11 April 2011|archive-date=24 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924103441/http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=24469|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ਉਹ ਫ਼ਰਮਾਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹੜਤਾਲਾਂ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ 24 ਮਾਰਚ 2011 ਨੂੰ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਏ ਗਏ ਧਰਨੇ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/8484/Egypt/Politics-/Egypt-protests-against-antiprotest-law-.aspx|title=Egypt protests against anti-protest law|publisher=Ahram Online|date=24 March 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

ਜੁਲਾਈ 2013 ਵਿੱਚ ਸ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੋਰਸੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫੌਜੀ ਤਖ਼ਤਾ ਪਲਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਤੀਜੇ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਲਹਿਰ, ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਅਤੇ ਅਤੇ ਮੱਧਮ ਇਸਲਾਮੀ ਕਾਰਕੁਨ ਜੋ ਮੁਸਲਿਮ ਬ੍ਰਦਰਹੁੱਡ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Between Tahrir and Rabaa: The Third Square|url=http://blogs.aljazeera.com/blog/middle-east/between-tahrir-and-rabaa-third-square|access-date=11 December 2013|newspaper=[[Al Jazeera English]]|date=29 July 2013}}&lt;/ref&gt;

23 ਅਗਸਤ 2013 ਨੂੰ, ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ, ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹੋਸਨੀ ਮੁਬਾਰਕ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਈ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Mubarak's release angers many|url=http://www.dailynewsegypt.com/2013/08/22/mubaraks-release-angers-many/|access-date=11 December 2013|newspaper=[[Daily News Egypt]]|date=22 August 2013}}&lt;/ref&gt; ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਮੁਬਾਰਕ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਨੂੰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=وقفة احتجاجية ضد الإفراج عن السفاح مبارك|url=http://www.facebook.com/events/161764460681167/|access-date=11 December 2013|website=Revolutionary Socialists Facebook page|date=21 August 2013}}&lt;/ref&gt;

ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਹੋਰ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਠੁਕਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ, ਵਿਰੋਧੀ, ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਦੀ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧੀ-ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Thousands demonstrate against Protest Law|url=http://www.dailynewsegypt.com/2013/11/27/once-more-protesters-defy-protest-law/|access-date=22 March 2014|newspaper=[[Al-Ahram|ahram online]]|date=27 November 2013}}&lt;/ref&gt;

ਆਰ ਐਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਜਿਵੇਂ [[ਹੈਥਮ ਮੁਹੰਮਦੈਨ]], ਰੋਡ ਆਫ ਦਿ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨ ਫਰੰਟ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਫਰੰਟ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{cite news|title=New anti-military, anti-Brotherhood front to be launched Tuesday|url=http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/82294/Egypt/Politics-/New-antimilitary,-antiBrotherhood-front-to-be-laun.aspx|access-date=22 March 2014|newspaper=[[Al-Ahram|ahram online]]|date=23 September 2013}}&lt;/ref&gt;

ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀਆਂ ਨੇ 2014 ਦੇ ਮਿਸਰੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ 'ਤੇ ਫੌਜੀ ਦਬਦਬਾ ਕਾਇਮ ਕਰੇਗਾ, ਠੋਸ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਫੌਜੀ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ, ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਧਿਕਾਰ।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Revolutionary Socialists call for &quot;no&quot; vote on constitution|url=http://en.aswatmasriya.com/news/view.aspx?id=344008f6-1b40-4b42-808e-e1db084248c6|agency=Aswat Masriya|date=18 December 2013|access-date=22 March 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|title=Way of the Revolution Front to vote no to constitution|url=http://english.ahram.org.eg/News/91136.aspx|access-date=22 March 2014|newspaper=[[Al-Ahram|ahram online]]|date=9 January 2014}}&lt;/ref&gt;

== ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ==
2006 ਵਿੱਚ, [[ਸਾਮੇਹ ਨਗੁਇਬ]] - ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਰਐਸ ਮੈਂਬਰ - ਨੇ 2006 ਦੇ ਲੇਬਨਾਨ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ &quot;ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਿੱਤ&quot; ਦਾ ਲੇਬਲ ਦਿੱਤਾ, ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਕੀਤੀ।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=9521|title=Sameh Naguib in Egypt: 'Israel's defeat has transformed the region'|newspaper=Socialist Worker (Britain)|publisher=Socialist Worker (UK)|date=26 August 2006|access-date=11 December 2013|archive-date=16 ਜਨਵਰੀ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130116084426/http://socialistworker.co.uk/art.php?id=9521|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ਆਰਐਸਐਸ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਦੇ [[ਰਾਬਰਟ ਮੁਗਾਬੇ]] ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਬਾਬਵੇ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਇਨਕਲਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, &quot;ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਲੰਮਾ ਹੋਵੇ, ਇਨਕਲਾਬ ਦਾ ਭੁਚਾਲ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਬੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਗਾਬੇ ਡਿੱਗ ਜਾਵੇਗਾ--&quot;।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://socialistworker.org/2011/03/28/mugabe-regime-feels-pressure|title=Mugabe regime feels pressure|publisher=Socialist Worker (US)|date=29 March 2011|access-date=11 December 2013}}&lt;/ref&gt;

20 ਮਾਰਚ 2011 ਨੂੰ ਸ, [[ਲੀਬੀਆ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ]] ਦੌਰਾਨ, ਆਰਐਸ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ, [[ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ|ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ]] ਅਤੇ ਓਬਾਮਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੋ-ਫਲਾਈ ਜ਼ੋਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ 'ਤੇ ਅਤੇ ਲੀਬੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫੌਜੀ ਦਖਲ &quot;ਵਿਰੋਧੀ-ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਹਿੱਸੇ&quot; ਵਜੋਂ। ਹੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੱਦਾਫੀ, ਅਤੇ ਅਰਬ ਸ਼ਾਸਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਵਰਗਾ, ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਦਬਾਇਆ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਦੇ ਢੇਰ ਲਗਾ ਦਿੱਤੇ ...ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸਰਕਾਰਾਂ ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ...ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਗਲੋਬਲ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ...&quot;।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=24398|title=Egyptian socialists on Libya, foreign intervention and counter-revolution|newspaper=Socialist Worker (Britain)|publisher=Socialist Worker (UK)|date=2 April 2011|access-date=11 December 2013|archive-date=24 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924103438/http://www.socialistworker.co.uk/art.php?id=24398|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==
* [[ਸਮਾਜਵਾਦ]]
* [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ]]

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|2}}

==ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ==
*[http://revsoc.me/ Official website]</text>
      <sha1>qvejsdcakf6z78y0dhfr2afuy4ltz8z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਗਰਾਰੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185467</id>
    <revision>
      <id>750178</id>
      <timestamp>2024-04-11T12:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1218307558|Gear]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53013" xml:space="preserve">{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Animated_two_spur_gears_1_2.gif|right|thumb|ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਤੀ ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਦੋ ਇੰਟਰਮੈਸ਼ਿੰਗ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ]]
ਇੱਕ ਗਰਾਰੀ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸਰਕੂਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ, ਇੱਕ '''ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ''' ਜਾਂ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਗਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ (ਅਨੁਕੂਲ ਦੰਦ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਟਾਰਕ ਅਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਕਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Definition of GEAR |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/gear |access-date=20 September 2018 |website=merriam-webster.com}}&lt;/ref&gt;

ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਲੀਵਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1970-01-01 |title=Levers - Moments, levers and gears - AQA - GCSE Physics (Single Science) Revision - AQA - BBC Bitesize |url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/ztjpb82/revision/3 |access-date=2022-03-16 |publisher=Bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਮੇਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਤਿੰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ- (i) ਟਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, '' (iii) '' ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ (iii) ਘੁੰਮਣ ਦੀ ''ਭਾਵਨਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੰਨ-ਘਡ਼ੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਇੱਕ ਘਡ਼ੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਟਾਰਕ ਦਾ ਇੰਪੁੱਟ ਟਰੌਕ ਨਾਲ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱ੍ਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਇੰਪੁੰਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।&lt;templatestyles src=&quot;Fraction/styles.css&quot; /&gt;τout/τin = τout ਇਸ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਅਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਰਫਤਾਰ ਸਪੀਡ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੀਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ''ਉਲਟ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੰਪੁੰਟ ਗੀਅਰ ωout ⁄ωin = (diaout ⁄diain-1 = diain ⁄dayaout. ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਅਤੇ ਟਿਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਕਰਾਸਡ, ਬੈਲਟ ਪਿੱਲੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪਹੀਏ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਦੇ ਦੰਦ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ-ਸ਼ਬਦ &quot;ਗੇਅਰ&quot; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਈ &quot;ਪਹਿਲਾ ਗੇਅਰ&quot;) ਇੱਕ ਅਸਲ ਭੌਤਿਕ ਗੇਅਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰੰਤਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਕਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਸੀ. ਵੀ. ਟੀ.) ਵਿੱਚ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੀਵੀਟੀ ਨੂੰ &quot;ਅਨੰਤ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 April 2005 |title=Transmission Basics |url=http://auto.howstuffworks.com/cvt1.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਰੇਖਿਕ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ''ਰੈਕ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਰੈਕ ਅਤੇ ਪਿਨਿਅਨ ਵੇਖੋ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Han_Iron_Gears_(9947881746).jpg|thumb|ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਅਰ, [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]]]]
ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. (ਜ਼ਾਨ ਗੁਓ ਟਾਈਮਜ਼-ਲੇਟ ਈਸਟ [[ਝੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼]]) ਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਹੇਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲੁਓਯਾਂਗ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Derek&quot;&gt;[[Derek J. de Solla Price]], [http://www.gutenberg.org/files/30001/30001-h/30001-h.htm On the Origin of Clockwork, Perpetual Motion Devices, and the Compass], p.84&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਐਂਟੀਕਾਇਥੇਰਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ 150 ਅਤੇ 100 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Antikythera Mechanism Research Project: Why is it so important? |url=http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504005417/http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |archive-date=4 May 2012 |access-date=2011-01-10 |quote=The Mechanism is thought to date from between 150 and 100 BC}}&lt;/ref&gt; ਅਰਸਤੂ ਨੇ 330 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, (ਵਿੰਡ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ) । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਚੱਕਰ ਦੂਜੇ ਗੀਅਰ ਚੰਗੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਈਜੈਂਟਿਅਮ ਦਾ ਫਿਲੋਨ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gears from Archimedes, Heron and Dionysius |url=https://www.hellenicaworld.com/Greece/Technology/en/ArchimedesGears.html |access-date=2023-11-21 |website=www.hellenicaworld.com}}&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰਜ਼ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਿਆ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਪੌਲੀਮੈਥ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] (ID1) ਬੀ. ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Norton|2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Lewis|first=M. J. T.|year=1993|title=Gearing in the Ancient World|journal=Endeavour|volume=17|issue=3|pages=110–115|doi=10.1016/0160-9327(93)90099-O}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Gear_reducer.gif|thumb|ਸਿੰਗਲ-ਸਟੇਜ ਗੇਅਰ ਰਿਡਿਊਸਰ]]
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt; ਕੀਡ਼ਾ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਰੋਲਰ ਕਪਾਹ ਦੇ ਜਿਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, 13 ਵੀਂ-14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ.&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt; ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਝ ਚੀਨੀ ਦੱਖਣ-ਪੁਆਇੰਟਿੰਗ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਿੰਨਤਾਸਾਫ਼ੀ ਗੀਅਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਦੀਕਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘਡ਼ੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜੋਸਫ਼ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦੁਆਰਾ 1720 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[[Joseph Needham]] (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Part 2'', page 298. Taipei: Caves Books, Ltd.&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੇਅਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ

* 1386 ਈ.-[[ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘਡ਼ੀ|ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ]] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਯੰਤਰਿਕ ਘਡ਼ੀ ਹੈ।
* ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਡੀ ਡੇਲ 'ਓਰੋਲੋਜਿਓ ਦਾ ਖਗੋਲ-ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਘਡ਼ੀ ਸੀ ਜੋ 1348 ਅਤੇ 1364 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਦੀ ਡੇਲ' ਓਰੋਲੋਜੀਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸਟੇਰੀਅਮ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ 107 ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ-ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Giovanni Dondi's Astrarium, 1364 {{!}} cabinet |url=https://www.cabinet.ox.ac.uk/giovanni-dondis-astrarium-1364-0 |access-date=2022-06-05 |website=www.cabinet.ox.ac.uk}}&lt;/ref&gt;
* c. 13ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀਃ ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਲਣੇ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪਿੰਜਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. 1221 ਈਸਵੀ [[ਇਸਫ਼ਹਾਨ|ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ [[ਚੰਦਰਮਾ]] ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Astrolabe By Muhammad Ibn Abi Bakr Al Isfahani |url=https://www.mhs.ox.ac.uk/astrolabe/catalogue/browseReport/Astrolabe_ID=165.html}}&lt;/ref&gt;
* c. 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀਃ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕਾਢ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Portable Byzantine Sundial Calendar: The Second Oldest Geared Mechanism in Existence |url=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-portable-byzantine-sundial-calendar-the-second-oldest-geared-mechanism-in-existence?format=amp&amp;ved=2ahUKEwif5JvFo5f4AhVIwzgGHR41Co4QtwJ6BAgqEAE&amp;usg=AOvVaw1IoLGjGalchFiBkky90L6x |access-date=2022-06-05 |website=www.thearchaeologist.org}}&lt;/ref&gt;
* 725 ਈ.-ਪਹਿਲੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ [[ਘੜੀ|ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ]] [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
* ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.: ਐਂਟੀਕਾਇਥੀਰਾ ਵਿਧੀ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ [[ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ [[ਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਗੋਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Owen Jarus |date=2022-04-14 |title=World's first computer, the Antikythera Mechanism, 'started up' in 178 B.C., scientists claim |url=https://www.livescience.com/antikythera-mechanism-start-date-found |access-date=2022-06-05 |website=livescience.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Freeth |first=Tony |title=An Ancient Greek Astronomical Calculation Machine Reveals New Secrets |url=https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/ |access-date=2022-06-05 |website=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;
* c. 200-265 ਈ.: ਮਾ ਜੂਨ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਥ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
* ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚਃ ਪਲੈਂਥੌਪਰ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਨਿੰਫਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ Issus coleoptratus.

== ਐਟਮੌਲੋਜੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Cog_Wheel_and_stone_spindle.jpg|left|thumb|ਲੱਕਡ਼ ਦਾ ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਲਾਲਟੇਨ ਪਿਨਿਅਨ ਜਾਂ ਪਿੰਜਰੇ ਦੇ ਗੇਅਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈਪਿੰਜਰੇ ਦਾ ਗੇਅਰ]]
ਗੇਅਰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਗੋਰਵੀ (ਬਹੁਵਚਨ ਗੋਰਵਰ) ਤੋਂ ਹੈ 'ਪੋਸ਼ਾਕ, ਗੇਅਰ,' ਗੋਰਾ, ਗੋਰਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ; ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰੋ, ਤਿਆਰ ਕਰੋ, 'ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਰਿਆ, &quot;ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਟ ਨੂੰ ਡ੍ਰੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ&quot;। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ‘ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹੀਆ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1520 ਈ. 1814 ਤੋਂ 'ਪਾਰਟਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੋਟਰ ਗਤੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ' ਦੀ ਖਾਸ ਮਕੈਨੀਕਲ ਭਾਵਨਾ; ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1888 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਸਾਈਕਲ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਦਿ) ਦਾ।1888.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=gear (n.) |url=https://www.etymonline.com/word/gear |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਕੋਗ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੰਦ ਹੈ। ਮਿਡਲ ਇੰਗਲਿਸ਼ ''ਕੋਗ'' ਤੋਂ, ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਤੋਂ (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ਨਾਰਵੇਈ ''ਕੁੱਗ'' ('ਕੋਗ') [[ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ''ਕੁੱਗ'', ''ਕੁੱਗ'' ਦੀ ('ਕੋ, ਦੰਦ') ਪ੍ਰੋਟੋ-[[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ|ਜਰਮਨ]] ਤੋਂ * ''ਕੁੱਗੋ'' (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਕੋਗ ('ਕਾਗਬੋਟ') ਜਰਮਨ ਕੋੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ ਤੋਂ * ''ਗੁਗਾ'' ('ਕੁੰਭ, ਬਾਲ') (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ]] ''ਗੁਗਾ'' (ਪਮੇਲ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਪਹਾਡ਼ੀ) ਪੀ. ਆਈ. ਈ. ਤੋਂ * ਗੇਵ- ('ਝੁਕਣਾ, ਆਰਚ') &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Etymology 1: Cog (noun) |url=https://en.wiktionary.org/wiki/cog |access-date=29 July 2019 |website=Wiktionary}}&lt;/ref&gt; ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1300 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ 'ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਜਾਂ ਕੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 14 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ,' ਇੱਕੋ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਦੰਦ, 15 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=cog (n.) |url=https://www.etymonline.com/search?q=cog |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_cog_wheels_closeup.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ (ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕੋਗਡ ਮੌਰਟੀਜ਼ ਵ੍ਹੀਲ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ)  ਲੱਕੜ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਜਗ੍ਹਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।]]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕੌਗ ਧਾਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਦੰਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਗਵ੍ਹੀਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਮੋਰਟਿਸ ਚੱਕਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਲੱਕੜ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਥਰੂ' ਮੋਰਟਿਸ ਅਤੇ ਟੇਨਨ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਚੱਕਰ ਲੱਕੜ, ਦੇਗੀ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਚਕਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਤ ਦੇ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਾਸਟ ਦੰਦ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich|title=A Treatise on Gear Wheels|last=Grant|first=George B.|publisher=George B. Grant|year=1893|edition=6th, illus.|location=Lexington, MA; Philadelphia, PA|page=[https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich/page/21 21]}}&lt;/ref&gt;

ਕੌਗ ਅਕਸਰ ਮੇਪਲ ਦੀ ਲੱਕਡ਼ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1967 ਵਿੱਚ ਲੈਂਕੈਸਟਰ, ਨਿਊ ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਥੌਮਸਨ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੈਪਲ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ [[ਆਟਾ ਚੱਕੀ|ਗ੍ਰਿਸਟ ਮਿੱਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕੁਝ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://download.drgearbox.com/books/2012%20-%20Radzevich%20-%20Dudleys%20Handbook%20of%20Practical%20Gear%20Design%20and%20Manufacture.pdf|title=Dudley's Handbook of Practical Gear Design and Manufacture|last=Radzevich|first=Stephen P.|publisher=CRC Press, an imprint of Taylor &amp; Francis Group|year=2012|edition=2nd|location=Boca Raton, FL.|pages=691, 702}}&lt;/ref&gt; ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੱਕਡ਼ ਦਾ ਕੌਗ ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨਡ ਮੈਟਲ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਡਰਾਈਵ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ==

== ਕਿਸਮਾਂ ==

=== ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਮ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_gear.png|left|thumb|170x170px|ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ]]
ਇੱਕ ''ਬਾਹਰੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ''ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਲਈ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੀਅਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੱਚ ਦਾ ਕੋਣ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।&lt;ref name=&quot;ansiagma&quot;&gt;{{Citation |last=American Gear Manufacturers Association |title=Gear Nomenclature, Definitions of Terms with Symbols |edition=ANSI/AGMA 1012-G05 |publisher=American Gear Manufacturers Association |last2=American National Standards Institute |author-link=American Gear Manufacturers Association}}&lt;/ref&gt;{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Spur_Gear_12mm,_18t.svg|thumb|ਸਪਰ ਗੇਅਰ]]
ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਰੇਡੀਅਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੰਦ ਸਿੱਧੇ ਪਾਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ (ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਰ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਉੱਤੇ ਸਾਈਕਲੋਇਡ-ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਇਹ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪੈਰਲਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹੈ।[2]{{Clear}}

=== ਹੈਲੀਕਲ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Helical_Gears.jpg|left|thumb|ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ਟੌਪਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾਬੱਟਮਃ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;]]
''ਹੈਲੀਕਲ'' ਜਾਂ &quot;ਸੁੱਕੇ ਫਿਕਸਡ&quot; ਗੀਅਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਣ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੇਅਰ ਕਰਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੇਲਿਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਲਲ ਜਾਂ ਕਰਾਸਡ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਫਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਫਟ ਗੈਰ-ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ &quot;ਸਕਿਊ ਗੇਅਰਜ਼&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Anim_engrenages_helicoidaux.gif|thumb|ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੰਪਰਕ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ]]
ਐਂਗਲਡ ਦੰਦ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Khurmi |first=R. S. |title=Theory of Machines |publisher=S.CHAND}}&lt;/ref&gt; ਪੈਰਲਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਹਰੇਕ ਜੋਡ਼ਾ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਅਰ ਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਰਵ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਡ਼ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਚੌਡ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ-ਸਪੀਡ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਕਾਰਜਾਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਰੌਲੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Schunck |first=Richard |title=Motion System Design |postscript=. |chapter=Minimizing gearbox noise inside and outside the box |chapter-url=http://motionsystemdesign.com/mechanical-pt/gear-drives-loud-0800/index.html}}&lt;/ref&gt; ਗਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਲਾਈਨ ਦੀ ਗਤੀ 25 ਮੀਟਰ/ਸੈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.&lt;ref name=&quot;pitchlinespeed&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Vallance|Doughtie|1964}}&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਗੀਅਰ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਰ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ''ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ-ਅਤੇ ਇਹ ਗੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਇਕਸਾਰਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਰਗੜ|ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਰਗਡ਼]] ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਡਿਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਐਡਿਟਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==== ਸਕਿਊ ਗੇਅਰ ====
ਇੱਕ &quot;ਕਰਾਸਡ&quot; ਜਾਂ &quot;ਸਕਿਊ&quot; ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਬਾਅ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਮ ਪਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਾਫਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈਃ &lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

: &lt;nowiki&gt;E =    β    1     +    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1} + \beta-{2}}    ਉਸੇ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰ ਲਈ,&lt;/nowiki&gt;
: E =    β    1     -    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1}-\beta    ਉਲਟ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ,

ਕਿੱਥੇ? 


β 


{\displaystyle\beta} 

ਗੀਅਰ ਲਈ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਕੀਤੀ ਸੰਰਚਨਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਸੰਪਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ੍ ਕੋਣ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਅਜਿਹੇ ਜੋਡ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਾਲੀ ਹੈਲਿਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲਟ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨਃ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਭਾਵ, ਸ਼ਾਫਟ ਪੈਰਲਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਜੋਡ਼ ਜਾਂ ਅੰਤਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਜ਼ੀਰੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨੂੰ ''ਪਾਰ ਕੀਤਾ'' ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਲਈ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਇੱਕੋ ਹੱਥ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜੋਡ਼ਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  (ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਸ ਹੈਃ ਉਹ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਇੱਕ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

* [https://www.youtube.com/watch?v=Qcgjsor1Q-Y ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਪੈਰਲਲ ਐਕਸਿਸ)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZpJuyK842RQ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਕਰਾਸਡ ਐਕਸਿਸ)]

[[ਤਸਵੀਰ:Herringbone_gears_(Bentley,_Sketches_of_Engine_and_Machine_Details).jpg|left|thumb|ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰਜ਼]]
ਦੋਹਰੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੰਗਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਐਕਸਲ ਉੱਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਥ੍ਰਸਟ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ V ਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਟਰੋਨ ਟਾਈਪ ਏ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਈਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵੁਸਟ ਗੀਅਰ ਹੈ।

ਦੋਵੇਂ ਸੰਭਵ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਵਿਰੋਧੀ-ਮੁਖੀ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਦੋ ਸੰਭਵ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਓਰੀਐਂਟਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਅਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ (ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ-ਧੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਲ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੀਅਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਗੀਅਰ ਧੁਰੇ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁੱਧ ਸੁਧਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਜੇਕਰ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਉਲਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸੰਰਚਨਾ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ।

ਸਥਿਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੇਅਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
{{Main|Bevel gear}}

=== ਬੇਵਲ ===
{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Engranaje_cónico,_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania4.JPG|left|thumb|ਇੱਕ ਲਾਕ ਗੇਟ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_gears_and_millstone.jpg|thumb|ਇੱਕ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੇਵਲ ਮੋਰਟਿਸ ਪਹੀਏ ਵਿੱਚ ਲੱਕਡ਼ ਦੇ ਡੱਬੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛੋਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਕਡ਼ ਦੇ ਸਪੂਰ ਗੀਅਰ ਨੋਟ ਕਰੋ। ]]
ਇੱਕ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਸ਼ੰਕੂ ਫ੍ਰਿਸਟਮ (ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਸਰਕੂਲਰ ਕੋਨ) ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੋਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਗੈਰ-ਸਿੱਧਾ ਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਜਾਂ 180 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਰ (ਯੂਐਸ ਜਾਂ ਮੀਟਰ (ਯੂਕੇ) ਗੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

=== ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲਜ਼ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Gear-kegelzahnrad.svg|left|thumb|ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਜ਼]]
{{Clear}}ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਲੇਸਨ ਕਿਸਮਾਂ (ਗੈਰ-ਸਥਿਰ ਦੰਦ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚਾਪ) ਓਰਲਿਕਨ ਅਤੇ ਕਰਵੈਕਸ ਕਿਸਮਾਂ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੰਦ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚੱਕਰ) ਕਲਿੰਗਲਬਰਗ ਸਾਈਕਲੋ-ਪੈਲੋਇਡ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਥ ਦੀ ਡੂੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਐਪੀਸਾਈਕਲੋਇਡ) ਜਾਂ ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ ਪੈਲੋਇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹੀ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 5 ਮੀਟਰ/ਸੈ (1000 ਫੁੱਟ/ਮਿੰਟ) ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ 1000 ਆਰਪੀਐਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;straightbevel&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;

ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਕ ਆਕਟੋਇਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਜਨਰੇਟਰ (ਜਿਵੇਂ ਗਲੇਸਨ, ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ, ਹੇਡਨਰੀਚ ਅਤੇ ਹਾਰਬੈਕ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਮ. ਡਬਲਯੂ. ਮਾਡੂਲ ਇੱਕ ਓਕਟੋਇਡਲ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5-ਐਕਸਿਸ ਮਿੱਲਡ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਧੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਣਨਾ/ਲੇਆਉਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਣਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਆਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਆਫਸੈੱਟ ਦੇ 10-28% ਅਤੇ ਆਫਸੈੱਟਾਂ ਨਾਲ 45% ਦੁਆਰਾ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦੰਦ ਰੂਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &quot;ਇਨਵੋਲੂਟ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ&quot; ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।

=== ਹਾਈਪੋਇਡ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Sprocket35b.jpg|left|thumb|ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ]]
ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਵਾਏ ਸ਼ਾਫਟ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੱਚ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਸ਼ੰਕੂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ, ਆਫਸੈੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਈਪਰਬੋਲਾਇਡ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Canfield |first=Stephen |title=Dynamics of Machinery |year=1997 |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829124537/http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |chapter=Gear Types |chapter-url=http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |publisher=Tennessee Tech University, Department of Mechanical Engineering, ME 362 lecture notes |archive-date=29 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Hilbert |first=David |title=Geometry and the Imagination |page=287 |year=1952 |postscript=. |edition=2nd |place=New York |publisher=Chelsea |isbn=978-0-8284-1087-8 |last2=Cohn-Vossen |first2=Stephan |author-link=David Hilbert |author-link2=Stephan Cohn-Vossen}}&lt;/ref&gt; ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਲਗਭਗ ਹਮੇਸ਼ਾ 90 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਫਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਐਕਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੰਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਲੇਸਦਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੇਅਰ ਤੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ'. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਨਿਓਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਪਿਨਿਓਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 60:1 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;hypoidgears&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਡਰਾਈਵ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਦੇ ਨਾਲ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ (ਨਾਨਹਾਈਪੋਇਡ ਰਿੰਗ-ਅਤੇ-ਪਾਈਨੀਅਨ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਇਡ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੰਬਣੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਲਿਆਉਣਾ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਧਾਰ ਸੀ।

=== ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Crown_gear.png|left|thumb|ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ]]
ਕਰਾਊਨ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ''ਕੰਟਰੇਟ ਗੀਅਰ'' ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪਲੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੰਦ ਇੱਕ ਤਾਜ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਐਸਕੈਪਮੈਂਟ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਘਡ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਵਰਮ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear_and_Pinion.jpg|left|thumb|ਕੀਡ਼ੇ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear.gif|left|thumb|4-ਸਟਾਰਟ ਕੀਡ਼ਾ ਅਤੇ ਚੱਕਰ]]
''ਕੀਡ਼ੇ'' [[ਪੇਚ|ਪੇਚਾਂ]] ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਕੀਡ਼ਾ ਇੱਕ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>njcxzks2mpmfbw3ufyhhmx30xkukecf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750187</id>
      <parentid>750178</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:24:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53054" xml:space="preserve">{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Animated_two_spur_gears_1_2.gif|right|thumb|ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਤੀ ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਦੋ ਇੰਟਰਮੈਸ਼ਿੰਗ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ]]
ਇੱਕ ਗਰਾਰੀ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸਰਕੂਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ, ਇੱਕ '''ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ''' ਜਾਂ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਗਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ (ਅਨੁਕੂਲ ਦੰਦ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਟਾਰਕ ਅਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਕਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Definition of GEAR |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/gear |access-date=20 September 2018 |website=merriam-webster.com}}&lt;/ref&gt;

ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਲੀਵਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1970-01-01 |title=Levers - Moments, levers and gears - AQA - GCSE Physics (Single Science) Revision - AQA - BBC Bitesize |url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/ztjpb82/revision/3 |access-date=2022-03-16 |publisher=Bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਮੇਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਤਿੰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ- (i) ਟਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, '' (iii) '' ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ (iii) ਘੁੰਮਣ ਦੀ ''ਭਾਵਨਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੰਨ-ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਇੱਕ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਟਾਰਕ ਦਾ ਇੰਪੁੱਟ ਟਰੌਕ ਨਾਲ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਇੰਪੁੰਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।&lt;templatestyles src=&quot;Fraction/styles.css&quot; /&gt;τout/τin = τout ਇਸ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਅਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਰਫਤਾਰ ਸਪੀਡ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੀਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ''ਉਲਟ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੰਪੁੰਟ ਗੀਅਰ ωout ⁄ωin = (diaout ⁄diain-1 = diain ⁄dayaout. ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਅਤੇ ਟਿਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਕਰਾਸਡ, ਬੈਲਟ ਪੁਲੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪਹੀਏ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਦੇ ਦੰਦੇ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ-ਸ਼ਬਦ &quot;ਗੇਅਰ&quot; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਈ &quot;ਪਹਿਲਾ ਗੇਅਰ&quot;) ਇੱਕ ਅਸਲ ਭੌਤਿਕ ਗੇਅਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰੰਤਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਕਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਸੀ. ਵੀ. ਟੀ.) ਵਿੱਚ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੀਵੀਟੀ ਨੂੰ &quot;ਅਨੰਤ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 April 2005 |title=Transmission Basics |url=http://auto.howstuffworks.com/cvt1.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਰੇਖਿਕ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ''ਰੈਕ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਰੈਕ ਅਤੇ ਪਿਨਿਅਨ ਵੇਖੋ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Han_Iron_Gears_(9947881746).jpg|thumb|ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਅਰ, [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]]]]
ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. (ਜ਼ਾਨ ਗੁਓ ਟਾਈਮਜ਼-ਲੇਟ ਈਸਟ [[ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼]]) ਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਹੇਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲੁਓਯਾਂਗ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Derek&quot;&gt;[[Derek J. de Solla Price]], [http://www.gutenberg.org/files/30001/30001-h/30001-h.htm On the Origin of Clockwork, Perpetual Motion Devices, and the Compass], p.84&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਐਂਟੀਕਾਇਥੇਰਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ 150 ਅਤੇ 100 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Antikythera Mechanism Research Project: Why is it so important? |url=http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504005417/http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |archive-date=4 May 2012 |access-date=2011-01-10 |quote=The Mechanism is thought to date from between 150 and 100 BC}}&lt;/ref&gt; ਅਰਸਤੂ ਨੇ 330 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, (ਵਿੰਡ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ) । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਚੱਕਰ ਦੂਜੇ ਗੀਅਰ ਚੱਕੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਈਜੈਂਟਿਅਮ ਦਾ ਫਿਲੋਨ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gears from Archimedes, Heron and Dionysius |url=https://www.hellenicaworld.com/Greece/Technology/en/ArchimedesGears.html |access-date=2023-11-21 |website=www.hellenicaworld.com}}&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰਜ਼ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਿਆ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਪੌਲੀਮੈਥ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] (ID1) ਬੀ. ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Norton|2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Lewis|first=M. J. T.|year=1993|title=Gearing in the Ancient World|journal=Endeavour|volume=17|issue=3|pages=110–115|doi=10.1016/0160-9327(93)90099-O}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Gear_reducer.gif|thumb|ਸਿੰਗਲ-ਸਟੇਜ ਗੇਅਰ ਰਿਡਿਊਸਰ]]
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,  ਕਪਾਹ ਦੇ ਵੇਲਣੇ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਰਤੋਂ ਕਪਾਹ ਪਿੰਜਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, 13 ਵੀਂ-14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ.&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt; ਭਿੰਨਤਾ ਸੂਚਕ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਝ ਚੀਨੀ ਦੱਖਣ-ਪੁਆਇੰਟਿੰਗ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਿੰਨਤਾ ਸਾਫ਼ੀ ਗੀਅਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਦੀਕਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੜੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜੋਸਫ਼ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦੁਆਰਾ 1720 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[[Joseph Needham]] (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Part 2'', page 298. Taipei: Caves Books, Ltd.&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੇਅਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ

* 1386 ਈ.-[[ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ|ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ]] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਯੰਤਰਿਕ ਘੜੀ ਹੈ।
* ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਡੀ ਡੇਲ 'ਓਰੋਲੋਜਿਓ ਦਾ ਖਗੋਲ-ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਘੜੀ ਸੀ ਜੋ 1348 ਅਤੇ 1364 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਦੀ ਡੇਲ' ਓਰੋਲੋਜੀਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸਟੇਰੀਅਮ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ 107 ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ-ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Giovanni Dondi's Astrarium, 1364 {{!}} cabinet |url=https://www.cabinet.ox.ac.uk/giovanni-dondis-astrarium-1364-0 |access-date=2022-06-05 |website=www.cabinet.ox.ac.uk}}&lt;/ref&gt;
* c. 13ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀਃ ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਲਣੇ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪਿੰਜਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. 1221 ਈਸਵੀ [[ਇਸਫ਼ਹਾਨ|ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ [[ਚੰਦਰਮਾ]] ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Astrolabe By Muhammad Ibn Abi Bakr Al Isfahani |url=https://www.mhs.ox.ac.uk/astrolabe/catalogue/browseReport/Astrolabe_ID=165.html}}&lt;/ref&gt;
* c. 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀਃ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕਾਢ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Portable Byzantine Sundial Calendar: The Second Oldest Geared Mechanism in Existence |url=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-portable-byzantine-sundial-calendar-the-second-oldest-geared-mechanism-in-existence?format=amp&amp;ved=2ahUKEwif5JvFo5f4AhVIwzgGHR41Co4QtwJ6BAgqEAE&amp;usg=AOvVaw1IoLGjGalchFiBkky90L6x |access-date=2022-06-05 |website=www.thearchaeologist.org}}&lt;/ref&gt;
* 725 ਈ.-ਪਹਿਲੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ [[ਘੜੀ|ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ]] [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
* ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.: ਐਂਟੀਕਾਇਥੀਰਾ ਵਿਧੀ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ [[ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ [[ਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਗੋਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Owen Jarus |date=2022-04-14 |title=World's first computer, the Antikythera Mechanism, 'started up' in 178 B.C., scientists claim |url=https://www.livescience.com/antikythera-mechanism-start-date-found |access-date=2022-06-05 |website=livescience.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Freeth |first=Tony |title=An Ancient Greek Astronomical Calculation Machine Reveals New Secrets |url=https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/ |access-date=2022-06-05 |website=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;
* c. 200-265 ਈ.: ਮਾ ਜੂਨ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਥ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
* ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚਃ ਪਲੈਂਥੌਪਰ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਨਿੰਫਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ Issus coleoptratus.

== ਐਟਮੌਲੋਜੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Cog_Wheel_and_stone_spindle.jpg|left|thumb|ਲੱਕਡ਼ ਦਾ ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਲਾਲਟੇਨ ਪਿਨਿਅਨ ਜਾਂ ਪਿੰਜਰੇ ਦੇ ਗੇਅਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈਪਿੰਜਰੇ ਦਾ ਗੇਅਰ]]
ਗੇਅਰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਗੋਰਵੀ (ਬਹੁਵਚਨ ਗੋਰਵਰ) ਤੋਂ ਹੈ 'ਪੋਸ਼ਾਕ, ਗੇਅਰ,' ਗੋਰਾ, ਗੋਰਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ; ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰੋ, ਤਿਆਰ ਕਰੋ, 'ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਰਿਆ, &quot;ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਟ ਨੂੰ ਡ੍ਰੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ&quot;। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ‘ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹੀਆ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1520 ਈ. 1814 ਤੋਂ 'ਪਾਰਟਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੋਟਰ ਗਤੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ' ਦੀ ਖਾਸ ਮਕੈਨੀਕਲ ਭਾਵਨਾ; ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1888 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਸਾਈਕਲ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਦਿ) ਦਾ।1888.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=gear (n.) |url=https://www.etymonline.com/word/gear |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਕੋਗ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੰਦ ਹੈ। ਮਿਡਲ ਇੰਗਲਿਸ਼ ''ਕੋਗ'' ਤੋਂ, ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਤੋਂ (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ਨਾਰਵੇਈ ''ਕੁੱਗ'' ('ਕੋਗ') [[ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ''ਕੁੱਗ'', ''ਕੁੱਗ'' ਦੀ ('ਕੋ, ਦੰਦ') ਪ੍ਰੋਟੋ-[[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ|ਜਰਮਨ]] ਤੋਂ * ''ਕੁੱਗੋ'' (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਕੋਗ ('ਕਾਗਬੋਟ') ਜਰਮਨ ਕੋੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ ਤੋਂ * ''ਗੁਗਾ'' ('ਕੁੰਭ, ਬਾਲ') (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ]] ''ਗੁਗਾ'' (ਪਮੇਲ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਪਹਾਡ਼ੀ) ਪੀ. ਆਈ. ਈ. ਤੋਂ * ਗੇਵ- ('ਝੁਕਣਾ, ਆਰਚ') &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Etymology 1: Cog (noun) |url=https://en.wiktionary.org/wiki/cog |access-date=29 July 2019 |website=Wiktionary}}&lt;/ref&gt; ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1300 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ 'ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਜਾਂ ਕੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 14 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ,' ਇੱਕੋ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਦੰਦ, 15 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=cog (n.) |url=https://www.etymonline.com/search?q=cog |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_cog_wheels_closeup.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ (ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕੋਗਡ ਮੌਰਟੀਜ਼ ਵ੍ਹੀਲ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ)  ਲੱਕੜ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਜਗ੍ਹਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।]]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕੌਗ ਧਾਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਦੰਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਗਵ੍ਹੀਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਮੋਰਟਿਸ ਚੱਕਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਲੱਕੜ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਥਰੂ' ਮੋਰਟਿਸ ਅਤੇ ਟੇਨਨ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਚੱਕਰ ਲੱਕੜ, ਦੇਗੀ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਚਕਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਤ ਦੇ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਾਸਟ ਦੰਦ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich|title=A Treatise on Gear Wheels|last=Grant|first=George B.|publisher=George B. Grant|year=1893|edition=6th, illus.|location=Lexington, MA; Philadelphia, PA|page=[https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich/page/21 21]}}&lt;/ref&gt;

ਕੌਗ ਅਕਸਰ ਮੇਪਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1967 ਵਿੱਚ ਲੈਂਕੈਸਟਰ, ਨਿਊ ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਥੌਮਸਨ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੈਪਲ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ [[ਆਟਾ ਚੱਕੀ|ਗ੍ਰਿਸਟ ਮਿੱਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕੁਝ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://download.drgearbox.com/books/2012%20-%20Radzevich%20-%20Dudleys%20Handbook%20of%20Practical%20Gear%20Design%20and%20Manufacture.pdf|title=Dudley's Handbook of Practical Gear Design and Manufacture|last=Radzevich|first=Stephen P.|publisher=CRC Press, an imprint of Taylor &amp; Francis Group|year=2012|edition=2nd|location=Boca Raton, FL.|pages=691, 702}}&lt;/ref&gt; ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੌਗ ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨਡ ਮੈਟਲ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਡਰਾਈਵ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ==

== ਕਿਸਮਾਂ ==

=== ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਮ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_gear.png|left|thumb|170x170px|ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ]]
ਇੱਕ ''ਬਾਹਰੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ''ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਲਈ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੀਅਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੱਚ ਦਾ ਕੋਣ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।&lt;ref name=&quot;ansiagma&quot;&gt;{{Citation |last=American Gear Manufacturers Association |title=Gear Nomenclature, Definitions of Terms with Symbols |edition=ANSI/AGMA 1012-G05 |publisher=American Gear Manufacturers Association |last2=American National Standards Institute |author-link=American Gear Manufacturers Association}}&lt;/ref&gt;{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Spur_Gear_12mm,_18t.svg|thumb|ਸਪਰ ਗੇਅਰ]]
ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਰੇਡੀਅਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੰਦ ਸਿੱਧੇ ਪਾਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ (ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਰ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਉੱਤੇ ਸਾਈਕਲੋਇਡ-ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਇਹ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪੈਰਲਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹੈ।[2]{{Clear}}

=== ਹੈਲੀਕਲ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Helical_Gears.jpg|left|thumb|ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ਟੌਪਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾਬੱਟਮਃ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;]]
''ਹੈਲੀਕਲ'' ਜਾਂ &quot;ਸੁੱਕੇ ਫਿਕਸਡ&quot; ਗੀਅਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਣ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੇਅਰ ਕਰਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੇਲਿਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਲਲ ਜਾਂ ਕਰਾਸਡ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਫਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਫਟ ਗੈਰ-ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ &quot;ਸਕਿਊ ਗੇਅਰਜ਼&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Anim_engrenages_helicoidaux.gif|thumb|ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੰਪਰਕ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ]]
ਐਂਗਲਡ ਦੰਦ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Khurmi |first=R. S. |title=Theory of Machines |publisher=S.CHAND}}&lt;/ref&gt; ਪੈਰਲਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਹਰੇਕ ਜੋਡ਼ਾ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਅਰ ਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਰਵ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਡ਼ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਚੌਡ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ-ਸਪੀਡ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਕਾਰਜਾਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਰੌਲੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Schunck |first=Richard |title=Motion System Design |postscript=. |chapter=Minimizing gearbox noise inside and outside the box |chapter-url=http://motionsystemdesign.com/mechanical-pt/gear-drives-loud-0800/index.html}}&lt;/ref&gt; ਗਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਲਾਈਨ ਦੀ ਗਤੀ 25 ਮੀਟਰ/ਸੈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.&lt;ref name=&quot;pitchlinespeed&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Vallance|Doughtie|1964}}&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਗੀਅਰ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਰ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ''ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ-ਅਤੇ ਇਹ ਗੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਇਕਸਾਰਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਰਗੜ|ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਰਗਡ਼]] ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਡਿਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਐਡਿਟਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==== ਸਕਿਊ ਗੇਅਰ ====
ਇੱਕ &quot;ਕਰਾਸਡ&quot; ਜਾਂ &quot;ਸਕਿਊ&quot; ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਬਾਅ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਮ ਪਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਾਫਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈਃ &lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

: &lt;nowiki&gt;E =    β    1     +    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1} + \beta-{2}}    ਉਸੇ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰ ਲਈ,&lt;/nowiki&gt;
: E =    β    1     -    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1}-\beta    ਉਲਟ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ,

ਕਿੱਥੇ? 


β 


{\displaystyle\beta} 

ਗੀਅਰ ਲਈ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਕੀਤੀ ਸੰਰਚਨਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਸੰਪਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ੍ ਕੋਣ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਅਜਿਹੇ ਜੋਡ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਾਲੀ ਹੈਲਿਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲਟ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨਃ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਭਾਵ, ਸ਼ਾਫਟ ਪੈਰਲਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਜੋਡ਼ ਜਾਂ ਅੰਤਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਜ਼ੀਰੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨੂੰ ''ਪਾਰ ਕੀਤਾ'' ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਲਈ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਇੱਕੋ ਹੱਥ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜੋਡ਼ਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  (ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਸ ਹੈਃ ਉਹ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਇੱਕ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

* [https://www.youtube.com/watch?v=Qcgjsor1Q-Y ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਪੈਰਲਲ ਐਕਸਿਸ)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZpJuyK842RQ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਕਰਾਸਡ ਐਕਸਿਸ)]

[[ਤਸਵੀਰ:Herringbone_gears_(Bentley,_Sketches_of_Engine_and_Machine_Details).jpg|left|thumb|ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰਜ਼]]
ਦੋਹਰੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੰਗਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਐਕਸਲ ਉੱਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਥ੍ਰਸਟ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ V ਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਟਰੋਨ ਟਾਈਪ ਏ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਈਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵੁਸਟ ਗੀਅਰ ਹੈ।

ਦੋਵੇਂ ਸੰਭਵ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਵਿਰੋਧੀ-ਮੁਖੀ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਦੋ ਸੰਭਵ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਓਰੀਐਂਟਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਅਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ (ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ-ਧੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਲ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੀਅਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਗੀਅਰ ਧੁਰੇ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁੱਧ ਸੁਧਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਜੇਕਰ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਉਲਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸੰਰਚਨਾ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ।

ਸਥਿਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੇਅਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
{{Main|Bevel gear}}

=== ਬੇਵਲ ===
{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Engranaje_cónico,_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania4.JPG|left|thumb|ਇੱਕ ਲਾਕ ਗੇਟ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_gears_and_millstone.jpg|thumb|ਇੱਕ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੇਵਲ ਮੋਰਟਿਸ ਪਹੀਏ ਵਿੱਚ ਲੱਕਡ਼ ਦੇ ਡੱਬੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛੋਕਡ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਕਡ਼ ਦੇ ਸਪੂਰ ਗੀਅਰ ਨੋਟ ਕਰੋ। ]]
ਇੱਕ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਸ਼ੰਕੂ ਫ੍ਰਿਸਟਮ (ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਸਰਕੂਲਰ ਕੋਨ) ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੋਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਗੈਰ-ਸਿੱਧਾ ਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਜਾਂ 180 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਰ (ਯੂਐਸ ਜਾਂ ਮੀਟਰ (ਯੂਕੇ) ਗੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

=== ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲਜ਼ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Gear-kegelzahnrad.svg|left|thumb|ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਜ਼]]
{{Clear}}ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਲੇਸਨ ਕਿਸਮਾਂ (ਗੈਰ-ਸਥਿਰ ਦੰਦ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚਾਪ) ਓਰਲਿਕਨ ਅਤੇ ਕਰਵੈਕਸ ਕਿਸਮਾਂ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੰਦ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚੱਕਰ) ਕਲਿੰਗਲਬਰਗ ਸਾਈਕਲੋ-ਪੈਲੋਇਡ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਥ ਦੀ ਡੂੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਐਪੀਸਾਈਕਲੋਇਡ) ਜਾਂ ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ ਪੈਲੋਇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹੀ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 5 ਮੀਟਰ/ਸੈ (1000 ਫੁੱਟ/ਮਿੰਟ) ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ 1000 ਆਰਪੀਐਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;straightbevel&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;

ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਕ ਆਕਟੋਇਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਜਨਰੇਟਰ (ਜਿਵੇਂ ਗਲੇਸਨ, ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ, ਹੇਡਨਰੀਚ ਅਤੇ ਹਾਰਬੈਕ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਮ. ਡਬਲਯੂ. ਮਾਡੂਲ ਇੱਕ ਓਕਟੋਇਡਲ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5-ਐਕਸਿਸ ਮਿੱਲਡ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਧੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਣਨਾ/ਲੇਆਉਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਣਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਆਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਆਫਸੈੱਟ ਦੇ 10-28% ਅਤੇ ਆਫਸੈੱਟਾਂ ਨਾਲ 45% ਦੁਆਰਾ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦੰਦ ਰੂਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &quot;ਇਨਵੋਲੂਟ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ&quot; ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।

=== ਹਾਈਪੋਇਡ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Sprocket35b.jpg|left|thumb|ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ]]
ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਵਾਏ ਸ਼ਾਫਟ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੱਚ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਸ਼ੰਕੂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ, ਆਫਸੈੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਈਪਰਬੋਲਾਇਡ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Canfield |first=Stephen |title=Dynamics of Machinery |year=1997 |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829124537/http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |chapter=Gear Types |chapter-url=http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |publisher=Tennessee Tech University, Department of Mechanical Engineering, ME 362 lecture notes |archive-date=29 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Hilbert |first=David |title=Geometry and the Imagination |page=287 |year=1952 |postscript=. |edition=2nd |place=New York |publisher=Chelsea |isbn=978-0-8284-1087-8 |last2=Cohn-Vossen |first2=Stephan |author-link=David Hilbert |author-link2=Stephan Cohn-Vossen}}&lt;/ref&gt; ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਲਗਭਗ ਹਮੇਸ਼ਾ 90 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਫਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਐਕਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੰਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਲੇਸਦਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੇਅਰ ਤੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ'. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਨਿਓਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਪਿਨਿਓਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 60:1 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;hypoidgears&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਡਰਾਈਵ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਦੇ ਨਾਲ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ (ਨਾਨਹਾਈਪੋਇਡ ਰਿੰਗ-ਅਤੇ-ਪਾਈਨੀਅਨ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਇਡ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੰਬਣੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਲਿਆਉਣਾ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਧਾਰ ਸੀ।

=== ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Crown_gear.png|left|thumb|ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ]]
ਕਰਾਊਨ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ''ਕੰਟਰੇਟ ਗੀਅਰ'' ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪਲੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੰਦ ਇੱਕ ਤਾਜ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਐਸਕੈਪਮੈਂਟ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਘਡ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਵਰਮ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear_and_Pinion.jpg|left|thumb|ਕੀਡ਼ੇ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear.gif|left|thumb|4-ਸਟਾਰਟ ਕੀਡ਼ਾ ਅਤੇ ਚੱਕਰ]]
''ਕੀਡ਼ੇ'' [[ਪੇਚ|ਪੇਚਾਂ]] ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਕੀਡ਼ਾ ਇੱਕ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>o5u33mzpkodh3429e0sp2tuybdl36ms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750233</id>
      <parentid>750187</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T13:00:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54202" xml:space="preserve">{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Animated_two_spur_gears_1_2.gif|right|thumb|ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਤੀ ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਦੋ ਇੰਟਰਮੈਸ਼ਿੰਗ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ]]
ਇੱਕ ਗਰਾਰੀ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸਰਕੂਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ, ਇੱਕ '''ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ''' ਜਾਂ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਗਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ (ਅਨੁਕੂਲ ਦੰਦ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਟਾਰਕ ਅਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਕਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Definition of GEAR |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/gear |access-date=20 September 2018 |website=merriam-webster.com}}&lt;/ref&gt;

ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਲੀਵਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1970-01-01 |title=Levers - Moments, levers and gears - AQA - GCSE Physics (Single Science) Revision - AQA - BBC Bitesize |url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/ztjpb82/revision/3 |access-date=2022-03-16 |publisher=Bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਮੇਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਤਿੰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ- (i) ਟਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, '' (iii) '' ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ (iii) ਘੁੰਮਣ ਦੀ ''ਭਾਵਨਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੰਨ-ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਇੱਕ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਟਾਰਕ ਦਾ ਇੰਪੁੱਟ ਟਰੌਕ ਨਾਲ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਇੰਪੁੰਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।&lt;templatestyles src=&quot;Fraction/styles.css&quot; /&gt;τout/τin = τout ਇਸ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਅਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਰਫਤਾਰ ਸਪੀਡ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੀਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ''ਉਲਟ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੰਪੁੰਟ ਗੀਅਰ ωout ⁄ωin = (diaout ⁄diain-1 = diain ⁄dayaout. ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਅਤੇ ਟਿਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਕਰਾਸਡ, ਬੈਲਟ ਪੁਲੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪਹੀਏ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਦੇ ਦੰਦੇ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ-ਸ਼ਬਦ &quot;ਗੇਅਰ&quot; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਈ &quot;ਪਹਿਲਾ ਗੇਅਰ&quot;) ਇੱਕ ਅਸਲ ਭੌਤਿਕ ਗੇਅਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰੰਤਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਕਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਸੀ. ਵੀ. ਟੀ.) ਵਿੱਚ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੀਵੀਟੀ ਨੂੰ &quot;ਅਨੰਤ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 April 2005 |title=Transmission Basics |url=http://auto.howstuffworks.com/cvt1.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਰੇਖਿਕ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ''ਰੈਕ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਰੈਕ ਅਤੇ ਪਿਨਿਅਨ ਵੇਖੋ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Han_Iron_Gears_(9947881746).jpg|thumb|ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਅਰ, [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]]]]
ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. (ਜ਼ਾਨ ਗੁਓ ਟਾਈਮਜ਼-ਲੇਟ ਈਸਟ [[ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼]]) ਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਹੇਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲੁਓਯਾਂਗ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Derek&quot;&gt;[[Derek J. de Solla Price]], [http://www.gutenberg.org/files/30001/30001-h/30001-h.htm On the Origin of Clockwork, Perpetual Motion Devices, and the Compass], p.84&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਐਂਟੀਕਾਇਥੇਰਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ 150 ਅਤੇ 100 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Antikythera Mechanism Research Project: Why is it so important? |url=http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504005417/http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |archive-date=4 May 2012 |access-date=2011-01-10 |quote=The Mechanism is thought to date from between 150 and 100 BC}}&lt;/ref&gt; ਅਰਸਤੂ ਨੇ 330 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, (ਵਿੰਡ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ) । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਚੱਕਰ ਦੂਜੇ ਗੀਅਰ ਚੱਕੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਈਜੈਂਟਿਅਮ ਦਾ ਫਿਲੋਨ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gears from Archimedes, Heron and Dionysius |url=https://www.hellenicaworld.com/Greece/Technology/en/ArchimedesGears.html |access-date=2023-11-21 |website=www.hellenicaworld.com}}&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰਜ਼ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਿਆ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਪੌਲੀਮੈਥ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] (ID1) ਬੀ. ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Norton|2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Lewis|first=M. J. T.|year=1993|title=Gearing in the Ancient World|journal=Endeavour|volume=17|issue=3|pages=110–115|doi=10.1016/0160-9327(93)90099-O}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Gear_reducer.gif|thumb|ਸਿੰਗਲ-ਸਟੇਜ ਗੇਅਰ ਰਿਡਿਊਸਰ]]
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,  ਕਪਾਹ ਦੇ ਵੇਲਣੇ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਰਤੋਂ ਕਪਾਹ ਪਿੰਜਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, 13 ਵੀਂ-14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ.&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt; ਭਿੰਨਤਾ ਸੂਚਕ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਝ ਚੀਨੀ ਦੱਖਣ-ਪੁਆਇੰਟਿੰਗ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਿੰਨਤਾ ਸਾਫ਼ੀ ਗੀਅਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਦੀਕਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੜੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜੋਸਫ਼ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦੁਆਰਾ 1720 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[[Joseph Needham]] (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Part 2'', page 298. Taipei: Caves Books, Ltd.&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੇਅਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ

* 1386 ਈ.-[[ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ|ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ]] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਯੰਤਰਿਕ ਘੜੀ ਹੈ।
* ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਡੀ ਡੇਲ 'ਓਰੋਲੋਜਿਓ ਦਾ ਖਗੋਲ-ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਘੜੀ ਸੀ ਜੋ 1348 ਅਤੇ 1364 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਦੀ ਡੇਲ' ਓਰੋਲੋਜੀਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸਟੇਰੀਅਮ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ 107 ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ-ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Giovanni Dondi's Astrarium, 1364 {{!}} cabinet |url=https://www.cabinet.ox.ac.uk/giovanni-dondis-astrarium-1364-0 |access-date=2022-06-05 |website=www.cabinet.ox.ac.uk}}&lt;/ref&gt;
* c. 13ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀਃ ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਲਣੇ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪਿੰਜਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. 1221 ਈਸਵੀ [[ਇਸਫ਼ਹਾਨ|ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ [[ਚੰਦਰਮਾ]] ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Astrolabe By Muhammad Ibn Abi Bakr Al Isfahani |url=https://www.mhs.ox.ac.uk/astrolabe/catalogue/browseReport/Astrolabe_ID=165.html}}&lt;/ref&gt;
* c. 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀਃ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕਾਢ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Portable Byzantine Sundial Calendar: The Second Oldest Geared Mechanism in Existence |url=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-portable-byzantine-sundial-calendar-the-second-oldest-geared-mechanism-in-existence?format=amp&amp;ved=2ahUKEwif5JvFo5f4AhVIwzgGHR41Co4QtwJ6BAgqEAE&amp;usg=AOvVaw1IoLGjGalchFiBkky90L6x |access-date=2022-06-05 |website=www.thearchaeologist.org}}&lt;/ref&gt;
* 725 ਈ.-ਪਹਿਲੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ [[ਘੜੀ|ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ]] [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
* ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.: ਐਂਟੀਕਾਇਥੀਰਾ ਵਿਧੀ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ [[ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ [[ਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਗੋਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Owen Jarus |date=2022-04-14 |title=World's first computer, the Antikythera Mechanism, 'started up' in 178 B.C., scientists claim |url=https://www.livescience.com/antikythera-mechanism-start-date-found |access-date=2022-06-05 |website=livescience.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Freeth |first=Tony |title=An Ancient Greek Astronomical Calculation Machine Reveals New Secrets |url=https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/ |access-date=2022-06-05 |website=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;
* c. 200-265 ਈ.: ਮਾ ਜੂਨ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਥ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
* ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚਃ ਪਲੈਂਥੌਪਰ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਨਿੰਫਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ Issus coleoptratus.

== ਐਟਮੌਲੋਜੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Cog_Wheel_and_stone_spindle.jpg|left|thumb|ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਪਿਨਿਅਨ ਦੇ ਗੇਅਰ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਿੰਂਨੀਅਨ ਗੇਅਰ]]
ਗੇਅਰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਗੋਰਵੀ (ਬਹੁਵਚਨ ਗੋਰਵਰ) ਤੋਂ ਹੈ 'ਪੋਸ਼ਾਕ, ਗੇਅਰ,' ਗੋਰਾ, ਗੋਰਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ; ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰੋ, ਤਿਆਰ ਕਰੋ, 'ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਰਿਆ, &quot;ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਟ ਨੂੰ ਡ੍ਰੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ&quot;। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ‘ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹੀਆ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1520 ਈ. 1814 ਤੋਂ 'ਪਾਰਟਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੋਟਰ ਗਤੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ' ਦੀ ਖਾਸ ਮਕੈਨੀਕਲ ਭਾਵਨਾ; ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1888 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਸਾਈਕਲ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਦਿ) ਦਾ।1888.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=gear (n.) |url=https://www.etymonline.com/word/gear |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਕੋਗ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੰਦ ਹੈ। ਮਿਡਲ ਇੰਗਲਿਸ਼ ''ਕੋਗ'' ਤੋਂ, ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਤੋਂ (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ਨਾਰਵੇਈ ''ਕੁੱਗ'' ('ਕੋਗ') [[ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ''ਕੁੱਗ'', ''ਕੁੱਗ'' ਦੀ ('ਕੋ, ਦੰਦ') ਪ੍ਰੋਟੋ-[[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ|ਜਰਮਨ]] ਤੋਂ * ''ਕੁੱਗੋ'' (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਕੋਗ ('ਕਾਗਬੋਟ') ਜਰਮਨ ਕੋੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ ਤੋਂ * ''ਗੁਗਾ'' ('ਕੁੰਭ, ਬਾਲ') (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ]] ''ਗੁਗਾ'' (ਪਮੇਲ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਪਹਾਡ਼ੀ) ਪੀ. ਆਈ. ਈ. ਤੋਂ * ਗੇਵ- ('ਝੁਕਣਾ, ਆਰਚ') &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Etymology 1: Cog (noun) |url=https://en.wiktionary.org/wiki/cog |access-date=29 July 2019 |website=Wiktionary}}&lt;/ref&gt; ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1300 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ 'ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਜਾਂ ਕੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 14 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ,' ਇੱਕੋ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਦੰਦ, 15 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=cog (n.) |url=https://www.etymonline.com/search?q=cog |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_cog_wheels_closeup.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ (ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕੋਗਡ ਮੌਰਟੀਜ਼ ਵ੍ਹੀਲ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ)  ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਲਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।]]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕੌਗ ਧਾਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਦੰਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਗਵ੍ਹੀਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਮੋਰਟਿਸ ਚੱਕਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਲੱਕੜ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਥਰੂ' ਮੋਰਟਿਸ ਅਤੇ ਟੇਨਨ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਚੱਕਰ ਲੱਕੜ, ਦੇਗੀ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਚਕਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਤ ਦੇ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਾਸਟ ਦੰਦ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich|title=A Treatise on Gear Wheels|last=Grant|first=George B.|publisher=George B. Grant|year=1893|edition=6th, illus.|location=Lexington, MA; Philadelphia, PA|page=[https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich/page/21 21]}}&lt;/ref&gt;

ਕੌਗ ਅਕਸਰ ਮੇਪਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1967 ਵਿੱਚ ਲੈਂਕੈਸਟਰ, ਨਿਊ ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਥੌਮਸਨ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੈਪਲ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ [[ਆਟਾ ਚੱਕੀ|ਗ੍ਰਿਸਟ ਮਿੱਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕੁਝ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://download.drgearbox.com/books/2012%20-%20Radzevich%20-%20Dudleys%20Handbook%20of%20Practical%20Gear%20Design%20and%20Manufacture.pdf|title=Dudley's Handbook of Practical Gear Design and Manufacture|last=Radzevich|first=Stephen P.|publisher=CRC Press, an imprint of Taylor &amp; Francis Group|year=2012|edition=2nd|location=Boca Raton, FL.|pages=691, 702}}&lt;/ref&gt; ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੌਗ ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨਡ ਮੈਟਲ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਡਰਾਈਵ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ==
ਦੰਦੇ ਜੋ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਨੁਪਾਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ (ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ]] ਡਰਾਈਵ ਅਤੇ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਵੀ-ਬੈਲਟ]]) ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੜੀਆਂ ਜੋ ਇੱਕ ਸਹੀ ਗਤੀ ਅਨੁਪਾਤ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਚਾਲਕ ਅਤੇ ਚਲਿਤ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਉੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਲਾਗਤ ਲਗਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

== ਕਿਸਮਾਂ ==

=== ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਮ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_gear.png|left|thumb|170x170px|ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ]]
ਇੱਕ ''ਬਾਹਰੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ''ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਲਈ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੀਅਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੱਚ ਦਾ ਕੋਣ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।&lt;ref name=&quot;ansiagma&quot;&gt;{{Citation |last=American Gear Manufacturers Association |title=Gear Nomenclature, Definitions of Terms with Symbols |edition=ANSI/AGMA 1012-G05 |publisher=American Gear Manufacturers Association |last2=American National Standards Institute |author-link=American Gear Manufacturers Association}}&lt;/ref&gt;{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Spur_Gear_12mm,_18t.svg|thumb|ਸਪਰ ਗੇਅਰ]]
ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦੇ ਰੇਡੀਅਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੰਦੇ ਸਿੱਧੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ (ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਰ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਉੱਤੇ ਸਾਈਕਲੋਇਡ-ਹਰੇਕ ਦੰਦੇ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਇਹ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪੈਰਲਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।[2]{{Clear}}

=== ਹੈਲੀਕਲ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Helical_Gears.jpg|left|thumb|ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ਟੌਪਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾਬੱਟਮਃ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;]]
''ਹੈਲੀਕਲ'' ਜਾਂ &quot;ਸੁੱਕੇ ਫਿਕਸਡ&quot; ਗੀਅਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਣ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੇਅਰ ਕਰਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੇਲਿਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਲਲ ਜਾਂ ਕਰਾਸਡ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਫਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਫਟ ਗੈਰ-ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ &quot;ਸਕਿਊ ਗੇਅਰਜ਼&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Anim_engrenages_helicoidaux.gif|thumb|ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੰਪਰਕ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ]]
ਐਂਗਲਡ ਦੰਦੇ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Khurmi |first=R. S. |title=Theory of Machines |publisher=S.CHAND}}&lt;/ref&gt; ਪੈਰਲਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਦੰਦਿਆਂ ਦਾ ਹਰੇਕ ਜੋੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਅਰ ਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਰਵ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਚੌਡ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ-ਸਪੀਡ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਕਾਰਜਾਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਰੌਲੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Schunck |first=Richard |title=Motion System Design |postscript=. |chapter=Minimizing gearbox noise inside and outside the box |chapter-url=http://motionsystemdesign.com/mechanical-pt/gear-drives-loud-0800/index.html}}&lt;/ref&gt; ਗਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਲਾਈਨ ਦੀ ਗਤੀ 25 ਮੀਟਰ/ਸੈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.&lt;ref name=&quot;pitchlinespeed&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Vallance|Doughtie|1964}}&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਗੀਅਰ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਰ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ''ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ-ਅਤੇ ਇਹ ਗੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਇਕਸਾਰਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਰਗੜ|ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਰਗਡ਼]] ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਡਿਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਐਡਿਟਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==== ਸਕਿਊ ਗੇਅਰ ====
ਇੱਕ &quot;ਕਰਾਸਡ&quot; ਜਾਂ &quot;ਸਕਿਊ&quot; ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਬਾਅ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਮ ਪਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਾਫਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈਃ &lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

: &lt;nowiki&gt;E =    β    1     +    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1} + \beta-{2}}    ਉਸੇ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰ ਲਈ,&lt;/nowiki&gt;
: E =    β    1     -    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1}-\beta    ਉਲਟ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ,

ਕਿੱਥੇ? 


β 


{\displaystyle\beta} 

ਗੀਅਰ ਲਈ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਕੀਤੀ ਸੰਰਚਨਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਸੰਪਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ੍ ਕੋਣ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਅਜਿਹੇ ਜੋਡ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਾਲੀ ਹੈਲਿਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲਟ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨਃ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਭਾਵ, ਸ਼ਾਫਟ ਪੈਰਲਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਜੋੜ ਜਾਂ ਅੰਤਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਜ਼ੀਰੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨੂੰ ''ਪਾਰ ਕੀਤਾ'' ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਲਈ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਇੱਕੋ ਹੱਥ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  (ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਸ ਹੈਃ ਉਹ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਇੱਕ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

* [https://www.youtube.com/watch?v=Qcgjsor1Q-Y ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਪੈਰਲਲ ਐਕਸਿਸ)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZpJuyK842RQ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਕਰਾਸਡ ਐਕਸਿਸ)]

[[ਤਸਵੀਰ:Herringbone_gears_(Bentley,_Sketches_of_Engine_and_Machine_Details).jpg|left|thumb|ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰਜ਼]]
ਦੋਹਰੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੰਗਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਐਕਸਲ ਉੱਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਥ੍ਰਸਟ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ V ਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਟਰੋਨ ਟਾਈਪ ਏ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਈਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵੁਸਟ ਗੀਅਰ ਹੈ।

ਦੋਵੇਂ ਸੰਭਵ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਵਿਰੋਧੀ-ਮੁਖੀ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਦੋ ਸੰਭਵ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਓਰੀਐਂਟਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਅਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ (ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ-ਧੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਲ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੀਅਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਗੀਅਰ ਧੁਰੇ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁੱਧ ਸੁਧਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਜੇਕਰ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਉਲਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸੰਰਚਨਾ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ।

ਸਥਿਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੇਅਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
{{Main|Bevel gear}}

=== ਬੈਵਲ ===
{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Engranaje_cónico,_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania4.JPG|left|thumb|ਇੱਕ ਲਾਕ ਗੇਟ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_gears_and_millstone.jpg|thumb|ਇੱਕ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਮੋਰਟਿਸ ਪਹੀਏ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨੋਟ ਕਰੋ। ]]
ਇੱਕ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਸ਼ੰਕੂ ਫ੍ਰਿਸਟਮ (ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਸਰਕੂਲਰ ਕੋਨ) ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੋਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਗੈਰ-ਸਿੱਧਾ ਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਜਾਂ 180 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਰ (ਯੂਐਸ ਜਾਂ ਮੀਟਰ (ਯੂਕੇ) ਗੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

=== ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲਜ਼ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Gear-kegelzahnrad.svg|left|thumb|ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਜ਼]]
{{Clear}}ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਲੇਸਨ ਕਿਸਮਾਂ (ਗੈਰ-ਸਥਿਰ ਦੰਦੇ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚਾਪ) ਓਰਲਿਕਨ ਅਤੇ ਕਰਵੈਕਸ ਕਿਸਮਾਂ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੰਦ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚੱਕਰ) ਕਲਿੰਗਲਬਰਗ ਸਾਈਕਲੋ-ਪੈਲੋਇਡ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਥ ਦੀ ਡੂੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਐਪੀਸਾਈਕਲੋਇਡ) ਜਾਂ ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ ਪੈਲੋਇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹੀ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 5 ਮੀਟਰ/ਸੈ (1000 ਫੁੱਟ/ਮਿੰਟ) ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ 1000 ਆਰਪੀਐਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;straightbevel&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;

ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਕ ਆਕਟੋਇਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਜਨਰੇਟਰ (ਜਿਵੇਂ ਗਲੇਸਨ, ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ, ਹੇਡਨਰੀਚ ਅਤੇ ਹਾਰਬੈਕ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਮ. ਡਬਲਯੂ. ਮਾਡੂਲ ਇੱਕ ਓਕਟੋਇਡਲ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5-ਐਕਸਿਸ ਮਿੱਲਡ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਧੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਣਨਾ/ਲੇਆਉਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਣਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਆਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਆਫਸੈੱਟ ਦੇ 10-28% ਅਤੇ ਆਫਸੈੱਟਾਂ ਨਾਲ 45% ਦੁਆਰਾ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦੰਦ ਰੂਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &quot;ਇਨਵੋਲੂਟ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ&quot; ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।

=== ਹਾਈਪੋਇਡ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Sprocket35b.jpg|left|thumb|ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ]]
ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਵਾਏ ਸ਼ਾਫਟ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੱਚ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਸ਼ੰਕੂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ, ਆਫਸੈੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਈਪਰਬੋਲਾਇਡ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Canfield |first=Stephen |title=Dynamics of Machinery |year=1997 |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829124537/http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |chapter=Gear Types |chapter-url=http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |publisher=Tennessee Tech University, Department of Mechanical Engineering, ME 362 lecture notes |archive-date=29 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Hilbert |first=David |title=Geometry and the Imagination |page=287 |year=1952 |postscript=. |edition=2nd |place=New York |publisher=Chelsea |isbn=978-0-8284-1087-8 |last2=Cohn-Vossen |first2=Stephan |author-link=David Hilbert |author-link2=Stephan Cohn-Vossen}}&lt;/ref&gt; ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਲਗਭਗ ਹਮੇਸ਼ਾ 90 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਫਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਐਕਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੰਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਲੇਸਦਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੇਅਰ ਤੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ'. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਨਿਓਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਪਿਨਿਓਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 60:1 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;hypoidgears&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਡਰਾਈਵ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਦੇ ਨਾਲ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ (ਨਾਨਹਾਈਪੋਇਡ ਰਿੰਗ-ਅਤੇ-ਪਾਈਨੀਅਨ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਇਡ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੰਬਣੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਲਿਆਉਣਾ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਧਾਰ ਸੀ।

=== ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Crown_gear.png|left|thumb|ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ]]
ਕਰਾਊਨ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ''ਕੰਟਰੇਟ ਗੀਅਰ'' ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪਲੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੰਦੇ ਇੱਕ ਤਾਜ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਐਸਕੈਪਮੈਂਟ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਵਰਮ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear_and_Pinion.jpg|left|thumb|ਵਰਮ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear.gif|left|thumb|4-ਸਟਾਰਟ ਵਰਮ ਅਤੇ ਵਰਮਵੀਲ]]
ਵਰਮ [[ਪੇਚ|ਪੇਚਾਂ]] ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਰਮ ਇੱਕ ਵਰਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>jlrmyxfesmptepw0e2faw34d7r213wc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750234</id>
      <parentid>750233</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T13:06:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54221" xml:space="preserve">{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Animated_two_spur_gears_1_2.gif|right|thumb|ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਤੀ ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਦੋ ਇੰਟਰਮੈਸ਼ਿੰਗ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ]]
ਇੱਕ ਗਰਾਰੀ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸਰਕੂਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ, ਇੱਕ '''ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ''' ਜਾਂ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਗਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ (ਅਨੁਕੂਲ ਦੰਦ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਟਾਰਕ ਅਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਕਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Definition of GEAR |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/gear |access-date=20 September 2018 |website=merriam-webster.com}}&lt;/ref&gt;

ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਲੀਵਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1970-01-01 |title=Levers - Moments, levers and gears - AQA - GCSE Physics (Single Science) Revision - AQA - BBC Bitesize |url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/ztjpb82/revision/3 |access-date=2022-03-16 |publisher=Bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਮੇਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਤਿੰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ- (i) ਟਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, '' (iii) '' ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ (iii) ਘੁੰਮਣ ਦੀ ''ਭਾਵਨਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੰਨ-ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਇੱਕ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਟਾਰਕ ਦਾ ਇੰਪੁੱਟ ਟਰੌਕ ਨਾਲ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਇੰਪੁੰਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।&lt;templatestyles src=&quot;Fraction/styles.css&quot; /&gt;τout/τin = τout ਇਸ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਅਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਰਫਤਾਰ ਸਪੀਡ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੀਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ''ਉਲਟ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੰਪੁੰਟ ਗੀਅਰ ωout ⁄ωin = (diaout ⁄diain-1 = diain ⁄dayaout. ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਅਤੇ ਟਿਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਕਰਾਸਡ, ਬੈਲਟ ਪੁਲੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪਹੀਏ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਦੇ ਦੰਦੇ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ-ਸ਼ਬਦ &quot;ਗੇਅਰ&quot; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਈ &quot;ਪਹਿਲਾ ਗੇਅਰ&quot;) ਇੱਕ ਅਸਲ ਭੌਤਿਕ ਗੇਅਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰੰਤਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਕਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਸੀ. ਵੀ. ਟੀ.) ਵਿੱਚ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੀਵੀਟੀ ਨੂੰ &quot;ਅਨੰਤ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 April 2005 |title=Transmission Basics |url=http://auto.howstuffworks.com/cvt1.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਰੇਖਿਕ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ''ਰੈਕ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਰੈਕ ਅਤੇ ਪਿਨਿਅਨ ਵੇਖੋ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Han_Iron_Gears_(9947881746).jpg|thumb|ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਅਰ, [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]]]]
ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. (ਜ਼ਾਨ ਗੁਓ ਟਾਈਮਜ਼-ਲੇਟ ਈਸਟ [[ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼]]) ਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਹੇਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲੁਓਯਾਂਗ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Derek&quot;&gt;[[Derek J. de Solla Price]], [http://www.gutenberg.org/files/30001/30001-h/30001-h.htm On the Origin of Clockwork, Perpetual Motion Devices, and the Compass], p.84&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਐਂਟੀਕਾਇਥੇਰਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ 150 ਅਤੇ 100 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Antikythera Mechanism Research Project: Why is it so important? |url=http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504005417/http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |archive-date=4 May 2012 |access-date=2011-01-10 |quote=The Mechanism is thought to date from between 150 and 100 BC}}&lt;/ref&gt; ਅਰਸਤੂ ਨੇ 330 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, (ਵਿੰਡ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ) । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਚੱਕਰ ਦੂਜੇ ਗੀਅਰ ਚੱਕੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਈਜੈਂਟਿਅਮ ਦਾ ਫਿਲੋਨ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gears from Archimedes, Heron and Dionysius |url=https://www.hellenicaworld.com/Greece/Technology/en/ArchimedesGears.html |access-date=2023-11-21 |website=www.hellenicaworld.com}}&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰਜ਼ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਿਆ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਪੌਲੀਮੈਥ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] (ID1) ਬੀ. ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Norton|2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Lewis|first=M. J. T.|year=1993|title=Gearing in the Ancient World|journal=Endeavour|volume=17|issue=3|pages=110–115|doi=10.1016/0160-9327(93)90099-O}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Gear_reducer.gif|thumb|ਸਿੰਗਲ-ਸਟੇਜ ਗੇਅਰ ਰਿਡਿਊਸਰ]]
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,  ਕਪਾਹ ਦੇ ਵੇਲਣੇ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਰਤੋਂ ਕਪਾਹ ਪਿੰਜਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, 13 ਵੀਂ-14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ.&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt; ਭਿੰਨਤਾ ਸੂਚਕ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਝ ਚੀਨੀ ਦੱਖਣ-ਪੁਆਇੰਟਿੰਗ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਿੰਨਤਾ ਸਾਫ਼ੀ ਗੀਅਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਦੀਕਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੜੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜੋਸਫ਼ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦੁਆਰਾ 1720 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[[Joseph Needham]] (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Part 2'', page 298. Taipei: Caves Books, Ltd.&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੇਅਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ

* 1386 ਈ.-[[ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ|ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ]] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਯੰਤਰਿਕ ਘੜੀ ਹੈ।
* ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਡੀ ਡੇਲ 'ਓਰੋਲੋਜਿਓ ਦਾ ਖਗੋਲ-ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਘੜੀ ਸੀ ਜੋ 1348 ਅਤੇ 1364 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਦੀ ਡੇਲ' ਓਰੋਲੋਜੀਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸਟੇਰੀਅਮ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ 107 ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ-ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Giovanni Dondi's Astrarium, 1364 {{!}} cabinet |url=https://www.cabinet.ox.ac.uk/giovanni-dondis-astrarium-1364-0 |access-date=2022-06-05 |website=www.cabinet.ox.ac.uk}}&lt;/ref&gt;
* c. 13ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀਃ ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਲਣੇ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪਿੰਜਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. 1221 ਈਸਵੀ [[ਇਸਫ਼ਹਾਨ|ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ [[ਚੰਦਰਮਾ]] ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Astrolabe By Muhammad Ibn Abi Bakr Al Isfahani |url=https://www.mhs.ox.ac.uk/astrolabe/catalogue/browseReport/Astrolabe_ID=165.html}}&lt;/ref&gt;
* c. 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀਃ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕਾਢ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Portable Byzantine Sundial Calendar: The Second Oldest Geared Mechanism in Existence |url=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-portable-byzantine-sundial-calendar-the-second-oldest-geared-mechanism-in-existence?format=amp&amp;ved=2ahUKEwif5JvFo5f4AhVIwzgGHR41Co4QtwJ6BAgqEAE&amp;usg=AOvVaw1IoLGjGalchFiBkky90L6x |access-date=2022-06-05 |website=www.thearchaeologist.org}}&lt;/ref&gt;
* 725 ਈ.-ਪਹਿਲੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ [[ਘੜੀ|ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ]] [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
* ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.: ਐਂਟੀਕਾਇਥੀਰਾ ਵਿਧੀ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ [[ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ [[ਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਗੋਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Owen Jarus |date=2022-04-14 |title=World's first computer, the Antikythera Mechanism, 'started up' in 178 B.C., scientists claim |url=https://www.livescience.com/antikythera-mechanism-start-date-found |access-date=2022-06-05 |website=livescience.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Freeth |first=Tony |title=An Ancient Greek Astronomical Calculation Machine Reveals New Secrets |url=https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/ |access-date=2022-06-05 |website=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;
* c. 200-265 ਈ.: ਮਾ ਜੂਨ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਥ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
* ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚਃ ਪਲੈਂਥੌਪਰ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਨਿੰਫਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ Issus coleoptratus.

== ਐਟਮੌਲੋਜੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Cog_Wheel_and_stone_spindle.jpg|left|thumb|ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਪਿਨਿਅਨ ਦੇ ਗੇਅਰ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਿੰਂਨੀਅਨ ਗੇਅਰ]]
ਗੇਅਰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਗੋਰਵੀ (ਬਹੁਵਚਨ ਗੋਰਵਰ) ਤੋਂ ਹੈ 'ਪੋਸ਼ਾਕ, ਗੇਅਰ,' ਗੋਰਾ, ਗੋਰਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ; ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰੋ, ਤਿਆਰ ਕਰੋ, 'ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਰਿਆ, &quot;ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਟ ਨੂੰ ਡ੍ਰੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ&quot;। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ‘ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹੀਆ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1520 ਈ. 1814 ਤੋਂ 'ਪਾਰਟਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੋਟਰ ਗਤੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ' ਦੀ ਖਾਸ ਮਕੈਨੀਕਲ ਭਾਵਨਾ; ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1888 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਸਾਈਕਲ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਦਿ) ਦਾ।1888.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=gear (n.) |url=https://www.etymonline.com/word/gear |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਕੋਗ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੰਦ ਹੈ। ਮਿਡਲ ਇੰਗਲਿਸ਼ ''ਕੋਗ'' ਤੋਂ, ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਤੋਂ (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ਨਾਰਵੇਈ ''ਕੁੱਗ'' ('ਕੋਗ') [[ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ''ਕੁੱਗ'', ''ਕੁੱਗ'' ਦੀ ('ਕੋ, ਦੰਦ') ਪ੍ਰੋਟੋ-[[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ|ਜਰਮਨ]] ਤੋਂ * ''ਕੁੱਗੋ'' (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਕੋਗ ('ਕਾਗਬੋਟ') ਜਰਮਨ ਕੋੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ ਤੋਂ * ''ਗੁਗਾ'' ('ਕੁੰਭ, ਬਾਲ') (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ]] ''ਗੁਗਾ'' (ਪਮੇਲ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਪਹਾਡ਼ੀ) ਪੀ. ਆਈ. ਈ. ਤੋਂ * ਗੇਵ- ('ਝੁਕਣਾ, ਆਰਚ') &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Etymology 1: Cog (noun) |url=https://en.wiktionary.org/wiki/cog |access-date=29 July 2019 |website=Wiktionary}}&lt;/ref&gt; ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1300 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ 'ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਜਾਂ ਕੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 14 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ,' ਇੱਕੋ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਦੰਦ, 15 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=cog (n.) |url=https://www.etymonline.com/search?q=cog |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_cog_wheels_closeup.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ (ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕੋਗਡ ਮੌਰਟੀਜ਼ ਵ੍ਹੀਲ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ)  ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਲਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।]]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕੌਗ ਧਾਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਦੰਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਗਵ੍ਹੀਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਮੋਰਟਿਸ ਚੱਕਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਲੱਕੜ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਥਰੂ' ਮੋਰਟਿਸ ਅਤੇ ਟੇਨਨ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਚੱਕਰ ਲੱਕੜ, ਦੇਗੀ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਚਕਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਤ ਦੇ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਾਸਟ ਦੰਦ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich|title=A Treatise on Gear Wheels|last=Grant|first=George B.|publisher=George B. Grant|year=1893|edition=6th, illus.|location=Lexington, MA; Philadelphia, PA|page=[https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich/page/21 21]}}&lt;/ref&gt;

ਕੌਗ ਅਕਸਰ ਮੇਪਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1967 ਵਿੱਚ ਲੈਂਕੈਸਟਰ, ਨਿਊ ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਥੌਮਸਨ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੈਪਲ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ [[ਆਟਾ ਚੱਕੀ|ਗ੍ਰਿਸਟ ਮਿੱਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕੁਝ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://download.drgearbox.com/books/2012%20-%20Radzevich%20-%20Dudleys%20Handbook%20of%20Practical%20Gear%20Design%20and%20Manufacture.pdf|title=Dudley's Handbook of Practical Gear Design and Manufacture|last=Radzevich|first=Stephen P.|publisher=CRC Press, an imprint of Taylor &amp; Francis Group|year=2012|edition=2nd|location=Boca Raton, FL.|pages=691, 702}}&lt;/ref&gt; ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੌਗ ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨਡ ਮੈਟਲ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਡਰਾਈਵ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ==
ਦੰਦੇ ਜੋ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਨੁਪਾਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ (ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ]] ਡਰਾਈਵ ਅਤੇ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਵੀ-ਬੈਲਟ]]) ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੜੀਆਂ ਜੋ ਇੱਕ ਸਹੀ ਗਤੀ ਅਨੁਪਾਤ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਚਾਲਕ ਅਤੇ ਚਲਿਤ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਉੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਲਾਗਤ ਲਗਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

== ਕਿਸਮਾਂ ==

=== ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਮ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_gear.png|left|thumb|170x170px|ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ]]
ਇੱਕ ''ਬਾਹਰੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ''ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਲਈ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੀਅਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੱਚ ਦਾ ਕੋਣ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।&lt;ref name=&quot;ansiagma&quot;&gt;{{Citation |last=American Gear Manufacturers Association |title=Gear Nomenclature, Definitions of Terms with Symbols |edition=ANSI/AGMA 1012-G05 |publisher=American Gear Manufacturers Association |last2=American National Standards Institute |author-link=American Gear Manufacturers Association}}&lt;/ref&gt;{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Spur_Gear_12mm,_18t.svg|thumb|ਸਪਰ ਗੇਅਰ]]
ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦੇ ਰੇਡੀਅਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੰਦੇ ਸਿੱਧੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ (ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਰ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਉੱਤੇ ਸਾਈਕਲੋਇਡ-ਹਰੇਕ ਦੰਦੇ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਇਹ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪੈਰਲਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।[2]{{Clear}}

=== ਹੈਲੀਕਲ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Helical_Gears.jpg|left|thumb|ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ਟੌਪਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾਬੱਟਮਃ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;]]
''ਹੈਲੀਕਲ'' ਜਾਂ &quot;ਸੁੱਕੇ ਫਿਕਸਡ&quot; ਗੀਅਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਣ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੇਅਰ ਕਰਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੇਲਿਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਲਲ ਜਾਂ ਕਰਾਸਡ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਫਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਫਟ ਗੈਰ-ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ &quot;ਸਕਿਊ ਗੇਅਰਜ਼&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Anim_engrenages_helicoidaux.gif|thumb|ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੰਪਰਕ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ]]
ਐਂਗਲਡ ਦੰਦੇ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Khurmi |first=R. S. |title=Theory of Machines |publisher=S.CHAND}}&lt;/ref&gt; ਪੈਰਲਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਦੰਦਿਆਂ ਦਾ ਹਰੇਕ ਜੋੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਅਰ ਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਰਵ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਚੌਡ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ-ਸਪੀਡ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਕਾਰਜਾਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਰੌਲੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Schunck |first=Richard |title=Motion System Design |postscript=. |chapter=Minimizing gearbox noise inside and outside the box |chapter-url=http://motionsystemdesign.com/mechanical-pt/gear-drives-loud-0800/index.html}}&lt;/ref&gt; ਗਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਲਾਈਨ ਦੀ ਗਤੀ 25 ਮੀਟਰ/ਸੈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.&lt;ref name=&quot;pitchlinespeed&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Vallance|Doughtie|1964}}&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਗੀਅਰ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਰ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ''ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ-ਅਤੇ ਇਹ ਗੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਇਕਸਾਰਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਰਗੜ|ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਰਗਡ਼]] ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਡਿਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਐਡਿਟਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==== ਸਕਿਊ ਗੇਅਰ ====
ਇੱਕ &quot;ਕਰਾਸਡ&quot; ਜਾਂ &quot;ਸਕਿਊ&quot; ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਬਾਅ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਮ ਪਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਾਫਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈਃ &lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

: &lt;nowiki&gt;E =    β    1     +    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1} + \beta-{2}}    ਉਸੇ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰ ਲਈ,&lt;/nowiki&gt;
: E =    β    1     -    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1}-\beta    ਉਲਟ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ,

ਕਿੱਥੇ? 


β 


{\displaystyle\beta} 

ਗੀਅਰ ਲਈ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਕੀਤੀ ਸੰਰਚਨਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਸੰਪਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ੍ ਕੋਣ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਅਜਿਹੇ ਜੋਡ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਾਲੀ ਹੈਲਿਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲਟ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨਃ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਭਾਵ, ਸ਼ਾਫਟ ਪੈਰਲਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਜੋੜ ਜਾਂ ਅੰਤਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਜ਼ੀਰੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨੂੰ ''ਪਾਰ ਕੀਤਾ'' ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਲਈ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਇੱਕੋ ਹੱਥ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  (ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਸ ਹੈਃ ਉਹ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਇੱਕ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

* [https://www.youtube.com/watch?v=Qcgjsor1Q-Y ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਪੈਰਲਲ ਐਕਸਿਸ)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZpJuyK842RQ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਕਰਾਸਡ ਐਕਸਿਸ)]

[[ਤਸਵੀਰ:Herringbone_gears_(Bentley,_Sketches_of_Engine_and_Machine_Details).jpg|left|thumb|ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰਜ਼]]
ਦੋਹਰੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੰਗਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਐਕਸਲ ਉੱਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਥ੍ਰਸਟ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ V ਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਟਰੋਨ ਟਾਈਪ ਏ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਈਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵੁਸਟ ਗੀਅਰ ਹੈ।

ਦੋਵੇਂ ਸੰਭਵ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਵਿਰੋਧੀ-ਮੁਖੀ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਦੋ ਸੰਭਵ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਓਰੀਐਂਟਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਅਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ (ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ-ਧੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਲ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੀਅਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਗੀਅਰ ਧੁਰੇ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁੱਧ ਸੁਧਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਜੇਕਰ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਉਲਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸੰਰਚਨਾ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ।

ਸਥਿਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੇਅਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
{{Main|Bevel gear}}

=== ਬੈਵਲ ===
{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Engranaje_cónico,_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania4.JPG|left|thumb|ਇੱਕ ਲਾਕ ਗੇਟ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_gears_and_millstone.jpg|thumb|ਇੱਕ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਮੋਰਟਿਸ ਪਹੀਏ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨੋਟ ਕਰੋ। ]]
ਇੱਕ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਸ਼ੰਕੂ ਫ੍ਰਿਸਟਮ (ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਸਰਕੂਲਰ ਕੋਨ) ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੋਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਗੈਰ-ਸਿੱਧਾ ਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਜਾਂ 180 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਰ (ਯੂਐਸ ਜਾਂ ਮੀਟਰ (ਯੂਕੇ) ਗੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

=== ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲਜ਼ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Gear-kegelzahnrad.svg|left|thumb|ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਜ਼]]
{{Clear}}ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਲੇਸਨ ਕਿਸਮਾਂ (ਗੈਰ-ਸਥਿਰ ਦੰਦੇ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚਾਪ) ਓਰਲਿਕਨ ਅਤੇ ਕਰਵੈਕਸ ਕਿਸਮਾਂ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੰਦ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚੱਕਰ) ਕਲਿੰਗਲਬਰਗ ਸਾਈਕਲੋ-ਪੈਲੋਇਡ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਥ ਦੀ ਡੂੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਐਪੀਸਾਈਕਲੋਇਡ) ਜਾਂ ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ ਪੈਲੋਇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹੀ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 5 ਮੀਟਰ/ਸੈ (1000 ਫੁੱਟ/ਮਿੰਟ) ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ 1000 ਆਰਪੀਐਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;straightbevel&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;

ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਕ ਆਕਟੋਇਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਜਨਰੇਟਰ (ਜਿਵੇਂ ਗਲੇਸਨ, ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ, ਹੇਡਨਰੀਚ ਅਤੇ ਹਾਰਬੈਕ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਮ. ਡਬਲਯੂ. ਮਾਡੂਲ ਇੱਕ ਓਕਟੋਇਡਲ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5-ਐਕਸਿਸ ਮਿੱਲਡ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਧੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਣਨਾ/ਲੇਆਉਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਣਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਆਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਆਫਸੈੱਟ ਦੇ 10-28% ਅਤੇ ਆਫਸੈੱਟਾਂ ਨਾਲ 45% ਦੁਆਰਾ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦੰਦ ਰੂਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &quot;ਇਨਵੋਲੂਟ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ&quot; ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।

=== ਹਾਈਪੋਇਡ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Sprocket35b.jpg|left|thumb|ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ]]
ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗਰਾਰੀਆਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਵਾਏ ਸ਼ਾਫਟ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੱਚ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਸ਼ੰਕੂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ, ਆਫਸੈੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਈਪਰਬੋਲਾਇਡ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Canfield |first=Stephen |title=Dynamics of Machinery |year=1997 |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829124537/http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |chapter=Gear Types |chapter-url=http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |publisher=Tennessee Tech University, Department of Mechanical Engineering, ME 362 lecture notes |archive-date=29 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Hilbert |first=David |title=Geometry and the Imagination |page=287 |year=1952 |postscript=. |edition=2nd |place=New York |publisher=Chelsea |isbn=978-0-8284-1087-8 |last2=Cohn-Vossen |first2=Stephan |author-link=David Hilbert |author-link2=Stephan Cohn-Vossen}}&lt;/ref&gt; ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਲਗਭਗ ਹਮੇਸ਼ਾ 90 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਫਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਐਕਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਲੇਸਦਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੇਅਰ ਤੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ'. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਨੀਅਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਪਿਨੀਅਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 60:1 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;hypoidgears&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਡਰਾਈਵ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਦੇ ਨਾਲ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ (ਨਾਨਹਾਈਪੋਇਡ ਰਿੰਗ-ਅਤੇ-ਪਾਈਨੀਅਨ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਇਡ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੰਬਣੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਲਿਆਉਣਾ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਧਾਰ ਸੀ।

=== ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Crown_gear.png|left|thumb|ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ]]
ਕਰਾਊਨ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ''ਕੰਟਰੇਟ ਗੀਅਰ''  ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦੇ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪਲੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੰਦੇ ਇੱਕ ਤਾਜ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਐਸਕੈਪਮੈਂਟ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਵਰਮ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear_and_Pinion.jpg|left|thumb|ਵਰਮ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear.gif|left|thumb|4-ਸਟਾਰਟ ਵਰਮ ਅਤੇ ਵਰਮਵੀਲ]]
ਵਰਮ [[ਪੇਚ|ਪੇਚਾਂ]] ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਰਮ ਇੱਕ ਵਰਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>ju2ailqya2g5h2x4jnysr0rnj7rnn0m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750241</id>
      <parentid>750234</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T14:20:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <comment>ਹਿੱਜੇ ਸਹੀ ਕੀਤੇ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54240" xml:space="preserve">{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Animated_two_spur_gears_1_2.gif|right|thumb|ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਤੀ ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਦੋ ਇੰਟਰਮੈਸ਼ਿੰਗ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ]]
ਇੱਕ ਗਰਾਰੀ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸਰਕੂਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ, ਇੱਕ '''ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ''' ਜਾਂ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੰਦੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਗਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ (ਅਨੁਕੂਲ ਦੰਦੇ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਟਾਰਕ ਅਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਕਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Definition of GEAR |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/gear |access-date=20 September 2018 |website=merriam-webster.com}}&lt;/ref&gt;

ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਲੀਵਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1970-01-01 |title=Levers - Moments, levers and gears - AQA - GCSE Physics (Single Science) Revision - AQA - BBC Bitesize |url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/ztjpb82/revision/3 |access-date=2022-03-16 |publisher=Bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਮੇਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਤਿੰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ- (i) ਟਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, '' (iii) '' ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ (iii) ਘੁੰਮਣ ਦੀ ''ਭਾਵਨਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੰਨ-ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਇੱਕ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਟਾਰਕ ਦਾ ਇੰਪੁੱਟ ਟਰੌਕ ਨਾਲ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਇੰਪੁੰਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।&lt;templatestyles src=&quot;Fraction/styles.css&quot; /&gt;τout/τin = τout ਇਸ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਅਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਰਫਤਾਰ ਸਪੀਡ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੀਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ''ਉਲਟ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੰਪੁੰਟ ਗੀਅਰ ωout ⁄ωin = (diaout ⁄diain-1 = diain ⁄dayaout. ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਅਤੇ ਟਿਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਕਰਾਸਡ, ਬੈਲਟ ਪੁਲੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪਹੀਏ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਦੇ ਦੰਦੇ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ-ਸ਼ਬਦ &quot;ਗੇਅਰ&quot; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਈ &quot;ਪਹਿਲਾ ਗੇਅਰ&quot;) ਇੱਕ ਅਸਲ ਭੌਤਿਕ ਗੇਅਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰੰਤਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਕਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਸੀ. ਵੀ. ਟੀ.) ਵਿੱਚ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੀਵੀਟੀ ਨੂੰ &quot;ਅਨੰਤ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 April 2005 |title=Transmission Basics |url=http://auto.howstuffworks.com/cvt1.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਰੇਖਿਕ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ''ਰੈਕ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਰੈਕ ਅਤੇ ਪਿਨਿਅਨ ਵੇਖੋ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Han_Iron_Gears_(9947881746).jpg|thumb|ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਅਰ, [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]]]]
ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. (ਜ਼ਾਨ ਗੁਓ ਟਾਈਮਜ਼-ਲੇਟ ਈਸਟ [[ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼]]) ਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਹੇਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲੁਓਯਾਂਗ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Derek&quot;&gt;[[Derek J. de Solla Price]], [http://www.gutenberg.org/files/30001/30001-h/30001-h.htm On the Origin of Clockwork, Perpetual Motion Devices, and the Compass], p.84&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਐਂਟੀਕਾਇਥੇਰਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ 150 ਅਤੇ 100 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Antikythera Mechanism Research Project: Why is it so important? |url=http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504005417/http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |archive-date=4 May 2012 |access-date=2011-01-10 |quote=The Mechanism is thought to date from between 150 and 100 BC}}&lt;/ref&gt; ਅਰਸਤੂ ਨੇ 330 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, (ਵਿੰਡ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ) । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਚੱਕਰ ਦੂਜੇ ਗੀਅਰ ਚੱਕੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਈਜੈਂਟਿਅਮ ਦਾ ਫਿਲੋਨ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gears from Archimedes, Heron and Dionysius |url=https://www.hellenicaworld.com/Greece/Technology/en/ArchimedesGears.html |access-date=2023-11-21 |website=www.hellenicaworld.com}}&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰਜ਼ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਿਆ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਪੌਲੀਮੈਥ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] (ID1) ਬੀ. ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Norton|2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Lewis|first=M. J. T.|year=1993|title=Gearing in the Ancient World|journal=Endeavour|volume=17|issue=3|pages=110–115|doi=10.1016/0160-9327(93)90099-O}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Gear_reducer.gif|thumb|ਸਿੰਗਲ-ਸਟੇਜ ਗੇਅਰ ਰਿਡਿਊਸਰ]]
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,  ਕਪਾਹ ਦੇ ਵੇਲਣੇ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਰਤੋਂ ਕਪਾਹ ਪਿੰਜਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, 13 ਵੀਂ-14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ.&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt; ਭਿੰਨਤਾ ਸੂਚਕ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਝ ਚੀਨੀ ਦੱਖਣ-ਪੁਆਇੰਟਿੰਗ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਿੰਨਤਾ ਸਾਫ਼ੀ ਗੀਅਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਦੀਕਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੜੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜੋਸਫ਼ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦੁਆਰਾ 1720 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[[Joseph Needham]] (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Part 2'', page 298. Taipei: Caves Books, Ltd.&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੇਅਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨਃ

* 1386 ਈ.-[[ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ|ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ]] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਯੰਤਰਿਕ ਘੜੀ ਹੈ।
* ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਡੀ ਡੇਲ 'ਓਰੋਲੋਜਿਓ ਦਾ ਖਗੋਲ-ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਘੜੀ ਸੀ ਜੋ 1348 ਅਤੇ 1364 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਦੀ ਡੇਲ' ਓਰੋਲੋਜੀਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸਟੇਰੀਅਮ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ 107 ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ-ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Giovanni Dondi's Astrarium, 1364 {{!}} cabinet |url=https://www.cabinet.ox.ac.uk/giovanni-dondis-astrarium-1364-0 |access-date=2022-06-05 |website=www.cabinet.ox.ac.uk}}&lt;/ref&gt;
* c. 13ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀਃ ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਲਣੇ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪਿੰਜਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. 1221 ਈਸਵੀ [[ਇਸਫ਼ਹਾਨ|ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ [[ਚੰਦਰਮਾ]] ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Astrolabe By Muhammad Ibn Abi Bakr Al Isfahani |url=https://www.mhs.ox.ac.uk/astrolabe/catalogue/browseReport/Astrolabe_ID=165.html}}&lt;/ref&gt;
* c. 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀਃ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕਾਢ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Portable Byzantine Sundial Calendar: The Second Oldest Geared Mechanism in Existence |url=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-portable-byzantine-sundial-calendar-the-second-oldest-geared-mechanism-in-existence?format=amp&amp;ved=2ahUKEwif5JvFo5f4AhVIwzgGHR41Co4QtwJ6BAgqEAE&amp;usg=AOvVaw1IoLGjGalchFiBkky90L6x |access-date=2022-06-05 |website=www.thearchaeologist.org}}&lt;/ref&gt;
* 725 ਈ.-ਪਹਿਲੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ [[ਘੜੀ|ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ]] [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
* ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.: ਐਂਟੀਕਾਇਥੀਰਾ ਵਿਧੀ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ [[ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ [[ਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਗੋਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Owen Jarus |date=2022-04-14 |title=World's first computer, the Antikythera Mechanism, 'started up' in 178 B.C., scientists claim |url=https://www.livescience.com/antikythera-mechanism-start-date-found |access-date=2022-06-05 |website=livescience.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Freeth |first=Tony |title=An Ancient Greek Astronomical Calculation Machine Reveals New Secrets |url=https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/ |access-date=2022-06-05 |website=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;
* c. 200-265 ਈ.: ਮਾ ਜੂਨ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਥ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
* ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚਃ ਪਲੈਂਥੌਪਰ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਨਿੰਫਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ Issus coleoptratus.

== ਐਟਮੌਲੋਜੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Cog_Wheel_and_stone_spindle.jpg|left|thumb|ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਪਿਨਿਅਨ ਦੇ ਗੇਅਰ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਿੰਂਨੀਅਨ ਗੇਅਰ]]
ਗੇਅਰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਗੋਰਵੀ (ਬਹੁਵਚਨ ਗੋਰਵਰ) ਤੋਂ ਹੈ 'ਪੋਸ਼ਾਕ, ਗੇਅਰ,' ਗੋਰਾ, ਗੋਰਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ; ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰੋ, ਤਿਆਰ ਕਰੋ, 'ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਰਿਆ, &quot;ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਟ ਨੂੰ ਡ੍ਰੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ&quot;। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ‘ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹੀਆ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1520 ਈ. 1814 ਤੋਂ 'ਪਾਰਟਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੋਟਰ ਗਤੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ' ਦੀ ਖਾਸ ਮਕੈਨੀਕਲ ਭਾਵਨਾ; ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1888 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਸਾਈਕਲ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਦਿ) ਦਾ।1888.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=gear (n.) |url=https://www.etymonline.com/word/gear |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਕੋਗ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੰਦ ਹੈ। ਮਿਡਲ ਇੰਗਲਿਸ਼ ''ਕੋਗ'' ਤੋਂ, ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਤੋਂ (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ਨਾਰਵੇਈ ''ਕੁੱਗ'' ('ਕੋਗ') [[ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ''ਕੁੱਗ'', ''ਕੁੱਗ'' ਦੀ ('ਕੋ, ਦੰਦ') ਪ੍ਰੋਟੋ-[[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ|ਜਰਮਨ]] ਤੋਂ * ''ਕੁੱਗੋ'' (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਕੋਗ ('ਕਾਗਬੋਟ') ਜਰਮਨ ਕੋੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ ਤੋਂ * ''ਗੁਗਾ'' ('ਕੁੰਭ, ਬਾਲ') (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ]] ''ਗੁਗਾ'' (ਪਮੇਲ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਪਹਾਡ਼ੀ) ਪੀ. ਆਈ. ਈ. ਤੋਂ * ਗੇਵ- ('ਝੁਕਣਾ, ਆਰਚ') &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Etymology 1: Cog (noun) |url=https://en.wiktionary.org/wiki/cog |access-date=29 July 2019 |website=Wiktionary}}&lt;/ref&gt; ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1300 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ 'ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਜਾਂ ਕੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 14 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ,' ਇੱਕੋ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਦੰਦ, 15 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=cog (n.) |url=https://www.etymonline.com/search?q=cog |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_cog_wheels_closeup.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ (ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕੋਗਡ ਮੌਰਟੀਜ਼ ਵ੍ਹੀਲ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ)  ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਲਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।]]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕੌਗ ਧਾਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਦੰਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਗਵ੍ਹੀਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਮੋਰਟਿਸ ਚੱਕਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਲੱਕੜ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਥਰੂ' ਮੋਰਟਿਸ ਅਤੇ ਟੇਨਨ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਚੱਕਰ ਲੱਕੜ, ਦੇਗੀ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਚਕਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਤ ਦੇ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਾਸਟ ਦੰਦ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich|title=A Treatise on Gear Wheels|last=Grant|first=George B.|publisher=George B. Grant|year=1893|edition=6th, illus.|location=Lexington, MA; Philadelphia, PA|page=[https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich/page/21 21]}}&lt;/ref&gt;

ਕੌਗ ਅਕਸਰ ਮੇਪਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1967 ਵਿੱਚ ਲੈਂਕੈਸਟਰ, ਨਿਊ ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਥੌਮਸਨ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੈਪਲ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ [[ਆਟਾ ਚੱਕੀ|ਗ੍ਰਿਸਟ ਮਿੱਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕੁਝ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://download.drgearbox.com/books/2012%20-%20Radzevich%20-%20Dudleys%20Handbook%20of%20Practical%20Gear%20Design%20and%20Manufacture.pdf|title=Dudley's Handbook of Practical Gear Design and Manufacture|last=Radzevich|first=Stephen P.|publisher=CRC Press, an imprint of Taylor &amp; Francis Group|year=2012|edition=2nd|location=Boca Raton, FL.|pages=691, 702}}&lt;/ref&gt; ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੌਗ ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨਡ ਮੈਟਲ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਡਰਾਈਵ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ==
ਦੰਦੇ ਜੋ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਨੁਪਾਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ (ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ]] ਡਰਾਈਵ ਅਤੇ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਵੀ-ਬੈਲਟ]]) ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੜੀਆਂ ਜੋ ਇੱਕ ਸਹੀ ਗਤੀ ਅਨੁਪਾਤ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਚਾਲਕ ਅਤੇ ਚਲਿਤ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਉੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਲਾਗਤ ਲਗਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

== ਕਿਸਮਾਂ ==

=== ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਮ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_gear.png|left|thumb|170x170px|ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ]]
ਇੱਕ ''ਬਾਹਰੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ''ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਲਈ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੀਅਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੱਚ ਦਾ ਕੋਣ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।&lt;ref name=&quot;ansiagma&quot;&gt;{{Citation |last=American Gear Manufacturers Association |title=Gear Nomenclature, Definitions of Terms with Symbols |edition=ANSI/AGMA 1012-G05 |publisher=American Gear Manufacturers Association |last2=American National Standards Institute |author-link=American Gear Manufacturers Association}}&lt;/ref&gt;{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Spur_Gear_12mm,_18t.svg|thumb|ਸਪਰ ਗੇਅਰ]]
ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦੇ ਰੇਡੀਅਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੰਦੇ ਸਿੱਧੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ (ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਰ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਉੱਤੇ ਸਾਈਕਲੋਇਡ-ਹਰੇਕ ਦੰਦੇ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਇਹ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪੈਰਲਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।[2]{{Clear}}

=== ਹੈਲੀਕਲ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Helical_Gears.jpg|left|thumb|ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ਟੌਪਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾਬੱਟਮਃ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;]]
''ਹੈਲੀਕਲ'' ਜਾਂ &quot;ਸੁੱਕੇ ਫਿਕਸਡ&quot; ਗੀਅਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਣ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੇਅਰ ਕਰਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੇਲਿਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਲਲ ਜਾਂ ਕਰਾਸਡ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਫਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਫਟ ਗੈਰ-ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ &quot;ਸਕਿਊ ਗੇਅਰਜ਼&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Anim_engrenages_helicoidaux.gif|thumb|ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੰਪਰਕ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ]]
ਐਂਗਲਡ ਦੰਦੇ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Khurmi |first=R. S. |title=Theory of Machines |publisher=S.CHAND}}&lt;/ref&gt; ਪੈਰਲਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਦੰਦਿਆਂ ਦਾ ਹਰੇਕ ਜੋੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਅਰ ਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਰਵ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਚੌਡ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ-ਸਪੀਡ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਕਾਰਜਾਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਰੌਲੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Schunck |first=Richard |title=Motion System Design |postscript=. |chapter=Minimizing gearbox noise inside and outside the box |chapter-url=http://motionsystemdesign.com/mechanical-pt/gear-drives-loud-0800/index.html}}&lt;/ref&gt; ਗਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਲਾਈਨ ਦੀ ਗਤੀ 25 ਮੀਟਰ/ਸੈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.&lt;ref name=&quot;pitchlinespeed&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Vallance|Doughtie|1964}}&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਗੀਅਰ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਰ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ''ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ-ਅਤੇ ਇਹ ਗੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਇਕਸਾਰਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਰਗੜ|ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਰਗਡ਼]] ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਡਿਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਐਡਿਟਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==== ਸਕਿਊ ਗੇਅਰ ====
ਇੱਕ &quot;ਕਰਾਸਡ&quot; ਜਾਂ &quot;ਸਕਿਊ&quot; ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਬਾਅ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਮ ਪਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਾਫਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈਃ &lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

: &lt;nowiki&gt;E =    β    1     +    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1} + \beta-{2}}    ਉਸੇ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰ ਲਈ,&lt;/nowiki&gt;
: E =    β    1     -    β    2       {\displaystyle E = \beta _ {1}-\beta    ਉਲਟ ਹੱਥ ਦੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ,

ਕਿੱਥੇ? 


β 


{\displaystyle\beta} 

ਗੀਅਰ ਲਈ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਕੀਤੀ ਸੰਰਚਨਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਸੰਪਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ੍ ਕੋਣ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਅਜਿਹੇ ਜੋਡ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਾਲੀ ਹੈਲਿਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲਟ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨਃ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਭਾਵ, ਸ਼ਾਫਟ ਪੈਰਲਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਜੋੜ ਜਾਂ ਅੰਤਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਜ਼ੀਰੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨੂੰ ''ਪਾਰ ਕੀਤਾ'' ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਲਈ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਇੱਕੋ ਹੱਥ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  (ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਸ ਹੈਃ ਉਹ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਇੱਕ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

* [https://www.youtube.com/watch?v=Qcgjsor1Q-Y ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਪੈਰਲਲ ਐਕਸਿਸ)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZpJuyK842RQ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਕਰਾਸਡ ਐਕਸਿਸ)]

[[ਤਸਵੀਰ:Herringbone_gears_(Bentley,_Sketches_of_Engine_and_Machine_Details).jpg|left|thumb|ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰਜ਼]]
ਦੋਹਰੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੰਗਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਐਕਸਲ ਉੱਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਥ੍ਰਸਟ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ V ਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਟਰੋਨ ਟਾਈਪ ਏ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਈਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵੁਸਟ ਗੀਅਰ ਹੈ।

ਦੋਵੇਂ ਸੰਭਵ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਵਿਰੋਧੀ-ਮੁਖੀ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਦੋ ਸੰਭਵ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਓਰੀਐਂਟਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਅਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ (ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ-ਧੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਲ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੀਅਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਗੀਅਰ ਧੁਰੇ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁੱਧ ਸੁਧਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਜੇਕਰ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਉਲਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸੰਰਚਨਾ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ।

ਸਥਿਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੇਅਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
{{Main|Bevel gear}}

=== ਬੈਵਲ ===
{{Clear}}
[[ਤਸਵੀਰ:Engranaje_cónico,_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania4.JPG|left|thumb|ਇੱਕ ਲਾਕ ਗੇਟ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_gears_and_millstone.jpg|thumb|ਇੱਕ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਮੋਰਟਿਸ ਪਹੀਏ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨੋਟ ਕਰੋ। ]]
ਇੱਕ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਸ਼ੰਕੂ ਫ੍ਰਿਸਟਮ (ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਸਰਕੂਲਰ ਕੋਨ) ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੋਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਗੈਰ-ਸਿੱਧਾ ਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਜਾਂ 180 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਰ (ਯੂਐਸ ਜਾਂ ਮੀਟਰ (ਯੂਕੇ) ਗੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।{{Clear}}

=== ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲਜ਼ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Gear-kegelzahnrad.svg|left|thumb|ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਜ਼]]
{{Clear}}ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਲੇਸਨ ਕਿਸਮਾਂ (ਗੈਰ-ਸਥਿਰ ਦੰਦੇ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚਾਪ) ਓਰਲਿਕਨ ਅਤੇ ਕਰਵੈਕਸ ਕਿਸਮਾਂ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੰਦ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚੱਕਰ) ਕਲਿੰਗਲਬਰਗ ਸਾਈਕਲੋ-ਪੈਲੋਇਡ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਥ ਦੀ ਡੂੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਐਪੀਸਾਈਕਲੋਇਡ) ਜਾਂ ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ ਪੈਲੋਇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹੀ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 5 ਮੀਟਰ/ਸੈ (1000 ਫੁੱਟ/ਮਿੰਟ) ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ 1000 ਆਰਪੀਐਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;straightbevel&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt;&amp;nbsp;&amp;nbsp;

ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਕ ਆਕਟੋਇਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਜਨਰੇਟਰ (ਜਿਵੇਂ ਗਲੇਸਨ, ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ, ਹੇਡਨਰੀਚ ਅਤੇ ਹਾਰਬੈਕ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਮ. ਡਬਲਯੂ. ਮਾਡੂਲ ਇੱਕ ਓਕਟੋਇਡਲ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5-ਐਕਸਿਸ ਮਿੱਲਡ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਧੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਣਨਾ/ਲੇਆਉਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਣਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਆਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਆਫਸੈੱਟ ਦੇ 10-28% ਅਤੇ ਆਫਸੈੱਟਾਂ ਨਾਲ 45% ਦੁਆਰਾ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦੰਦ ਰੂਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &quot;ਇਨਵੋਲੂਟ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ&quot; ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।

=== ਹਾਈਪੋਇਡ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Sprocket35b.jpg|left|thumb|ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ]]
ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗਰਾਰੀਆਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਵਾਏ ਸ਼ਾਫਟ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੱਚ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਸ਼ੰਕੂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ, ਆਫਸੈੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਈਪਰਬੋਲਾਇਡ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Canfield |first=Stephen |title=Dynamics of Machinery |year=1997 |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829124537/http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |chapter=Gear Types |chapter-url=http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |publisher=Tennessee Tech University, Department of Mechanical Engineering, ME 362 lecture notes |archive-date=29 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Hilbert |first=David |title=Geometry and the Imagination |page=287 |year=1952 |postscript=. |edition=2nd |place=New York |publisher=Chelsea |isbn=978-0-8284-1087-8 |last2=Cohn-Vossen |first2=Stephan |author-link=David Hilbert |author-link2=Stephan Cohn-Vossen}}&lt;/ref&gt; ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਲਗਭਗ ਹਮੇਸ਼ਾ 90 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਫਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਐਕਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਲੇਸਦਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੇਅਰ ਤੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ'. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਨੀਅਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਪਿਨੀਅਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 60:1 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;hypoidgears&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਡਰਾਈਵ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਦੇ ਨਾਲ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ (ਨਾਨਹਾਈਪੋਇਡ ਰਿੰਗ-ਅਤੇ-ਪਾਈਨੀਅਨ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਇਡ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੰਬਣੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਲਿਆਉਣਾ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਧਾਰ ਸੀ।

=== ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Crown_gear.png|left|thumb|ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ]]
ਕਰਾਊਨ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ''ਕੰਟਰੇਟ ਗੀਅਰ''  ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦੇ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪਲੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੰਦੇ ਇੱਕ ਤਾਜ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਐਸਕੈਪਮੈਂਟ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਵਰਮ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear_and_Pinion.jpg|left|thumb|ਵਰਮ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear.gif|left|thumb|4-ਸਟਾਰਟ ਵਰਮ ਅਤੇ ਵਰਮਵੀਲ]]
ਵਰਮ [[ਪੇਚ|ਪੇਚਾਂ]] ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਰਮ ਇੱਕ ਵਰਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]]</text>
      <sha1>k8o7hrftaraqyg5eoahyazwxofwhcb6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750306</id>
      <parentid>750241</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:35:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53729" xml:space="preserve">[[ਤਸਵੀਰ:Animated_two_spur_gears_1_2.gif|right|thumb|ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਤੀ ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਦੋ ਇੰਟਰਮੈਸ਼ਿੰਗ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ]]
ਇੱਕ '''ਗਰਾਰੀ''' ਜਾਂ '''ਗੇਅਰ''' ਇੱਕ ਘੁੰਮਦੀ ਸਰਕੂਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ, ਇੱਕ '''ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ''' ਜਾਂ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਦੰਦੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਗਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜੋ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ (ਅਨੁਕੂਲ ਦੰਦੇ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ) ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਟਾਰਕ ਅਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਲਟ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਸੰਚਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਸ਼ਕਲ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Definition of GEAR |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/gear |access-date=20 September 2018 |website=merriam-webster.com}}&lt;/ref&gt;

ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਲੀਵਰ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1970-01-01 |title=Levers - Moments, levers and gears - AQA - GCSE Physics (Single Science) Revision - AQA - BBC Bitesize |url=https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/ztjpb82/revision/3 |access-date=2022-03-16 |publisher=Bbc.co.uk}}&lt;/ref&gt; ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਮੇਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰ ਤਿੰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ- (i) ਟਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, '' (iii) '' ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ (iii) ਘੁੰਮਣ ਦੀ ''ਭਾਵਨਾ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਇੰਨ-ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਇੱਕ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਉਲਟ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਟਾਰਕ ਦਾ ਇੰਪੁੱਟ ਟਰੌਕ ਨਾਲ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਅਤੇ ਇੰਪੁੰਟ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।&lt;templatestyles src=&quot;Fraction/styles.css&quot; /&gt;τout/τin = τout ਇਸ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਉਟਪੁੱਟ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਸਪੀਡ ਅਤੇ ਇੰਪੁੱਟ ਰਫਤਾਰ ਸਪੀਡ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਆਉਟਪੁੱਟ ਗੀਅਰ ਦੇ ਵਿਆਸ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ''ਉਲਟ'' ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇੰਪੁੰਟ ਗੀਅਰ ωout ⁄ωin = (diaout ⁄diain-1 = diain ⁄dayaout. ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਅਤੇ ਟਿਪਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਕਰਾਸਡ, ਬੈਲਟ ਪੁਲੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪਹੀਏ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਦੇ ਦੰਦੇ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਕਾਰਾਂ-ਸ਼ਬਦ &quot;ਗੇਅਰ&quot; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਈ &quot;ਪਹਿਲਾ ਗੇਅਰ&quot;) ਇੱਕ ਅਸਲ ਭੌਤਿਕ ਗੇਅਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਮਾਨ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰੰਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰੰਤਰ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਕਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ (ਸੀ. ਵੀ. ਟੀ.) ਵਿੱਚ। ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸੀਵੀਟੀ ਨੂੰ &quot;ਅਨੰਤ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਸਾਰਣ&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 April 2005 |title=Transmission Basics |url=http://auto.howstuffworks.com/cvt1.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਰੇਖਿਕ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ''ਰੈਕ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਰੈਕ ਅਤੇ ਪਿਨਿਅਨ ਵੇਖੋ।

== ਇਤਿਹਾਸ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Han_Iron_Gears_(9947881746).jpg|thumb|ਲੋਹੇ ਦੇ ਗੇਅਰ, [[ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ|ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼]]]]
ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. (ਜ਼ਾਨ ਗੁਓ ਟਾਈਮਜ਼-ਲੇਟ ਈਸਟ [[ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼|ਜ਼ੋਊ ਰਾਜਵੰਸ਼]]) ਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਹੇਨਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਲੁਓਯਾਂਗ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;Derek&quot;&gt;[[Derek J. de Solla Price]], [http://www.gutenberg.org/files/30001/30001-h/30001-h.htm On the Origin of Clockwork, Perpetual Motion Devices, and the Compass], p.84&lt;/ref&gt; ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਐਂਟੀਕਾਇਥੇਰਾ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁਣ 150 ਅਤੇ 100 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਨੁਮਾਨਤ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Antikythera Mechanism Research Project: Why is it so important? |url=http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504005417/http://www.antikythera-mechanism.gr/faq/general-questions/why-is-it-so-important |archive-date=4 May 2012 |access-date=2011-01-10 |quote=The Mechanism is thought to date from between 150 and 100 BC}}&lt;/ref&gt; ਅਰਸਤੂ ਨੇ 330 ਬੀ. ਸੀ. ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, (ਵਿੰਡ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹੀਲ ਡਰਾਈਵ)। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਚੱਕਰ ਦੂਜੇ ਗੀਅਰ ਚੱਕੇ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਈਜੈਂਟਿਅਮ ਦਾ ਫਿਲੋਨ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gears from Archimedes, Heron and Dionysius |url=https://www.hellenicaworld.com/Greece/Technology/en/ArchimedesGears.html |access-date=2023-11-21 |website=www.hellenicaworld.com}}&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰਜ਼ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਦੇ ਹੀਰੋ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਰੋਮਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਰ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ. ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਿਆ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਪੌਲੀਮੈਥ [[ਆਰਕੀਮਿਡੀਜ਼]] (ID1) ਬੀ. ਸੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Harvard citation no brackets|Norton|2004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Lewis|first=M. J. T.|year=1993|title=Gearing in the Ancient World|journal=Endeavour|volume=17|issue=3|pages=110–115|doi=10.1016/0160-9327(93)90099-O}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Gear_reducer.gif|thumb|ਸਿੰਗਲ-ਸਟੇਜ ਗੇਅਰ ਰਿਡਿਊਸਰ]]
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੜਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt; ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,  ਕਪਾਹ ਦੇ ਵੇਲਣੇ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਵਰਤੋਂ ਕਪਾਹ ਪਿੰਜਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, 13 ਵੀਂ-14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt; ਭਿੰਨਤਾ ਸੂਚਕ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਝ ਚੀਨੀ ਦੱਖਣ-ਪੁਆਇੰਟਿੰਗ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਿੰਨਤਾ ਸਾਫ਼ੀ ਗੀਅਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਦੀਕਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੜੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜੋਸਫ਼ ਵਿਲੀਅਮਸਨ ਦੁਆਰਾ 1720 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;[[Joseph Needham]] (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 4, Part 2'', page 298. Taipei: Caves Books, Ltd.&lt;/ref&gt;

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਗੇਅਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

* 1386 ਈ.-[[ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ|ਸੈਲਿਸਬਰੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਘੜੀ]] ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਯੰਤਰਿਕ ਘੜੀ ਹੈ।
* ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਡੀ ਡੇਲ 'ਓਰੋਲੋਜਿਓ ਦਾ ਖਗੋਲ-ਮੰਡਲ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਘੜੀ ਸੀ ਜੋ 1348 ਅਤੇ 1364 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਓਵਾਨੀ ਡੋਂਦੀ ਡੇਲ' ਓਰੋਲੋਜੀਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਸਟੇਰੀਅਮ ਦੇ ਸੱਤ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ 107 ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਸਨ-ਇਸ ਨੇ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਸਨ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Giovanni Dondi's Astrarium, 1364 {{!}} cabinet |url=https://www.cabinet.ox.ac.uk/giovanni-dondis-astrarium-1364-0 |access-date=2022-06-05 |website=www.cabinet.ox.ac.uk}}&lt;/ref&gt;
* c. 13ਵੀਂ-14ਵੀਂ ਸਦੀਃ ਵਰਮ ਗੇਅਰ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਲਣੇ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਪਿੰਜਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref name=&quot;india&quot;&gt;[[Irfan Habib]], [https://books.google.com/books?id=K8kO4J3mXUAC&amp;pg=PA53 ''Economic History of Medieval India, 1200-1500'', page 53], [[Pearson Education]]&lt;/ref&gt;
* ਸੀ. 1221 ਈਸਵੀ [[ਇਸਫ਼ਹਾਨ|ਇਸਫਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ [[ਚੰਦਰਮਾ]] ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Astrolabe By Muhammad Ibn Abi Bakr Al Isfahani |url=https://www.mhs.ox.ac.uk/astrolabe/catalogue/browseReport/Astrolabe_ID=165.html}}&lt;/ref&gt;
* c. 6ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀਃ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪਡ਼ਾਅ, ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਕੈਲੰਡਰ ਯੰਤਰ ਦੀ ਕਾਢ ਬਿਜ਼ੰਤੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=vertical dial {{!}} British Museum |url=https://www.britishmuseum.org/collection/object/H_1997-0303-1 |access-date=2022-06-05 |website=The British Museum |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Portable Byzantine Sundial Calendar: The Second Oldest Geared Mechanism in Existence |url=https://www.thearchaeologist.org/blog/the-portable-byzantine-sundial-calendar-the-second-oldest-geared-mechanism-in-existence?format=amp&amp;ved=2ahUKEwif5JvFo5f4AhVIwzgGHR41Co4QtwJ6BAgqEAE&amp;usg=AOvVaw1IoLGjGalchFiBkky90L6x |access-date=2022-06-05 |website=www.thearchaeologist.org}}&lt;/ref&gt;
* 725 ਈ.-ਪਹਿਲੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ [[ਘੜੀ|ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ]] [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
* ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਬੀ. ਸੀ.: ਐਂਟੀਕਾਇਥੀਰਾ ਵਿਧੀ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ [[ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ]] ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ [[ਗ੍ਰਹਿ]] ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਗੋਲ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Owen Jarus |date=2022-04-14 |title=World's first computer, the Antikythera Mechanism, 'started up' in 178 B.C., scientists claim |url=https://www.livescience.com/antikythera-mechanism-start-date-found |access-date=2022-06-05 |website=livescience.com |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Freeth |first=Tony |title=An Ancient Greek Astronomical Calculation Machine Reveals New Secrets |url=https://www.scientificamerican.com/article/an-ancient-greek-astronomical-calculation-machine-reveals-new-secrets/ |access-date=2022-06-05 |website=Scientific American |language=en}}&lt;/ref&gt;
* c. 200-265 ਈ.: ਮਾ ਜੂਨ ਨੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਥ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਗੀਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
* ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚਃ ਪਲੈਂਥੌਪਰ ਕੀਡ਼ੇ ਦੇ ਨਿੰਫਜ਼ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ Issus coleoptratus.

== ਐਟਮੌਲੋਜੀ ==
[[ਤਸਵੀਰ:Cog_Wheel_and_stone_spindle.jpg|left|thumb|ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੋਗਵ੍ਹੀਲ ਇੱਕ ਪਿਨਿਅਨ ਦੇ ਗੇਅਰ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਿੰਂਨੀਅਨ ਗੇਅਰ]]
ਗੇਅਰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਇਦ ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਗੋਰਵੀ (ਬਹੁਵਚਨ ਗੋਰਵਰ) ਤੋਂ ਹੈ 'ਪੋਸ਼ਾਕ, ਗੇਅਰ,' ਗੋਰਾ, ਗੋਰਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ, ਬਣਾਉਣਾ; ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕਰੋ, ਤਿਆਰ ਕਰੋ, 'ਓਲਡ ਨੋਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਰਿਆ, &quot;ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਟ ਨੂੰ ਡ੍ਰੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ&quot;। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ‘ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲਾ ਪਹੀਆ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1520 ਈ. 1814 ਤੋਂ 'ਪਾਰਟਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੋਟਰ ਗਤੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ' ਦੀ ਖਾਸ ਮਕੈਨੀਕਲ ਭਾਵਨਾ; ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1888 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਸਾਈਕਲ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਦਿ) ਦਾ।1888.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=gear (n.) |url=https://www.etymonline.com/word/gear |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;

ਇੱਕ ਕੋਗ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੰਦ ਹੈ। ਮਿਡਲ ਇੰਗਲਿਸ਼ ''ਕੋਗ'' ਤੋਂ, ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਤੋਂ (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ਨਾਰਵੇਈ ''ਕੁੱਗ'' ('ਕੋਗ') [[ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ''ਕੁੱਗ'', ''ਕੁੱਗ'' ਦੀ ('ਕੋ, ਦੰਦ') ਪ੍ਰੋਟੋ-[[ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ਾ|ਜਰਮਨ]] ਤੋਂ * ''ਕੁੱਗੋ'' (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਡੱਚ ਭਾਸ਼ਾ|ਡੱਚ]] ਕੋਗ ('ਕਾਗਬੋਟ') ਜਰਮਨ ਕੋੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀ ਤੋਂ * ''ਗੁਗਾ'' ('ਕੁੰਭ, ਬਾਲ') (ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾ|ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ]] ''ਗੁਗਾ'' (ਪਮੇਲ, ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਪਹਾਡ਼ੀ) ਪੀ. ਆਈ. ਈ. ਤੋਂ * ਗੇਵ- ('ਝੁਕਣਾ, ਆਰਚ') &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Etymology 1: Cog (noun) |url=https://en.wiktionary.org/wiki/cog |access-date=29 July 2019 |website=Wiktionary}}&lt;/ref&gt; ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1300 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ 'ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਜਾਂ ਕੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 14 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ,' ਇੱਕੋ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਦੰਦ, 15 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=cog (n.) |url=https://www.etymonline.com/search?q=cog |access-date=13 February 2020 |website=Etymonline}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_cog_wheels_closeup.jpg|thumb|ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਗੀਅਰਵ੍ਹੀਲ (ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕੋਗਡ ਮੌਰਟੀਜ਼ ਵ੍ਹੀਲ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ)  ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਲਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।]]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਕੌਗ ਧਾਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਦੰਦ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਗਵ੍ਹੀਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਮੋਰਟਿਸ ਚੱਕਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਥਿਤ ਲੱਕੜ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਹਰੇਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਥਰੂ' ਮੋਰਟਿਸ ਅਤੇ ਟੇਨਨ ਜੋੜ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਚੱਕਰ ਲੱਕੜ, ਦੇਗੀ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਕੜ ਦੇ ਚਕਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਤ ਦੇ ਗੇਅਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਾਸਟ ਦੰਦ ਲਗਭਗ ਸਹੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich|title=A Treatise on Gear Wheels|last=Grant|first=George B.|publisher=George B. Grant|year=1893|edition=6th, illus.|location=Lexington, MA; Philadelphia, PA|page=[https://archive.org/details/treatiseongearwh00granrich/page/21 21]}}&lt;/ref&gt;

ਕੌਗ ਅਕਸਰ ਮੇਪਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1967 ਵਿੱਚ ਲੈਂਕੈਸਟਰ, ਨਿਊ ਹੈਂਪਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਥੌਮਸਨ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੈਪਲ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਲਾਂ ਅਤੇ [[ਆਟਾ ਚੱਕੀ|ਗ੍ਰਿਸਟ ਮਿੱਲਾਂ]] ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ਕੁਝ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=http://download.drgearbox.com/books/2012%20-%20Radzevich%20-%20Dudleys%20Handbook%20of%20Practical%20Gear%20Design%20and%20Manufacture.pdf|title=Dudley's Handbook of Practical Gear Design and Manufacture|last=Radzevich|first=Stephen P.|publisher=CRC Press, an imprint of Taylor &amp; Francis Group|year=2012|edition=2nd|location=Boca Raton, FL.|pages=691, 702}}&lt;/ref&gt; ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੌਗ ਇੱਕ ਕਾਸਟ ਜਾਂ ਮਸ਼ੀਨਡ ਮੈਟਲ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

== ਡਰਾਈਵ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ==
ਦੰਦੇ ਜੋ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਨੁਪਾਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ (ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ)|ਟ੍ਰੈਕਸ਼ਨ]] ਡਰਾਈਵ ਅਤੇ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਵੀ-ਬੈਲਟ]]) ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਫਾਇਦਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੜੀਆਂ ਜੋ ਇੱਕ ਸਹੀ ਗਤੀ ਅਨੁਪਾਤ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਚਾਲਕ ਅਤੇ ਚਲਿਤ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡਰਾਈਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਉੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਲਾਗਤ ਲਗਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

== ਕਿਸਮਾਂ ==

=== ਬਾਹਰੀ ਬਨਾਮ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Inside_gear.png|left|thumb|170x170px|ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ]]
ਇੱਕ ''ਬਾਹਰੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ''ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ'' ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਕੋਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਤਹ ਉੱਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਲਈ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੀਅਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੱਚ ਦਾ ਕੋਣ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੇਅਰ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।&lt;ref name=&quot;ansiagma&quot;&gt;{{Citation |last=American Gear Manufacturers Association |title=Gear Nomenclature, Definitions of Terms with Symbols |edition=ANSI/AGMA 1012-G05 |publisher=American Gear Manufacturers Association |last2=American National Standards Institute |author-link=American Gear Manufacturers Association}}&lt;/ref&gt;
[[ਤਸਵੀਰ:Spur_Gear_12mm,_18t.svg|thumb|ਸਪਰ ਗੇਅਰ]]
ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਗਏ ਗੀਅਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੰਦੇ ਰੇਡੀਅਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੰਦੇ ਸਿੱਧੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ (ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ' ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਰ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਉੱਤੇ ਸਾਈਕਲੋਇਡ-ਹਰੇਕ ਦੰਦੇ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਇਹ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪੈਰਲਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਤੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

=== ਹੈਲੀਕਲ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Helical_Gears.jpg|left|thumb|ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ਟੌਪਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾਬੱਟਮਃ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;]]
''ਹੈਲੀਕਲ'' ਜਾਂ &quot;ਸੁੱਕੇ ਫਿਕਸਡ&quot; ਗੀਅਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਘੁੰਮਣ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਕੋਣ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੇਅਰ ਕਰਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੇਲਿਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਲਲ ਜਾਂ ਕਰਾਸਡ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਫਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਫਟ ਗੈਰ-ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ &quot;ਸਕਿਊ ਗੇਅਰਜ਼&quot; ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[[ਤਸਵੀਰ:Anim_engrenages_helicoidaux.gif|thumb|ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਸੰਪਰਕ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ]]
ਐਂਗਲਡ ਦੰਦੇ ਸਪੁਰ ਗੀਅਰ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਬਣਾਈ ਰਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚਾਰੂ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Khurmi |first=R. S. |title=Theory of Machines |publisher=S.CHAND}}&lt;/ref&gt; ਪੈਰਲਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨਾਲ, ਦੰਦਿਆਂ ਦਾ ਹਰੇਕ ਜੋੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਅਰ ਵ੍ਹੀਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦਾ ਹੈ-ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਕਰਵ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਦੰਦਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਹਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦੰਦ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਵਿੱਚ, ਦੰਦ ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਚੌਡ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਉੱਚ ਰਫਤਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ-ਸਪੀਡ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੋਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਕਾਰਜਾਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਵਰ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਰੌਲੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Schunck |first=Richard |title=Motion System Design |postscript=. |chapter=Minimizing gearbox noise inside and outside the box |chapter-url=http://motionsystemdesign.com/mechanical-pt/gear-drives-loud-0800/index.html}}&lt;/ref&gt; ਗਤੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਲਾਈਨ ਦੀ ਗਤੀ 25 ਮੀਟਰ/ਸੈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ.&lt;ref name=&quot;pitchlinespeed&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Vallance|Doughtie|1964}}&lt;/ref&gt;

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਗੀਅਰ ਦੇ ਧੁਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਜ਼ੋਰ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਕੂਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ''ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ'' ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ-ਅਤੇ ਇਹ ਗੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਇਕਸਾਰਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ [[ਰਗੜ|ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਰਗਡ਼]] ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਡਿਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁਬਰੀਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਐਡਿਟਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

==== ਸਕਿਊ ਗੇਅਰ ====
ਇੱਕ &quot;ਕਰਾਸਡ&quot; ਜਾਂ &quot;ਸਕਿਊ&quot; ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਬਾਅ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਮ ਪਿੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਾਫਟ ਅਤੇ ਹੈਂਡਨੈੱਸ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੈਃ &lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਗੀਅਰ ਲਈ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਕੀਤੀ ਸੰਰਚਨਾ ਮਕੈਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਸੰਪਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਸੰਪਰਕ ਹੈ।&lt;ref name=&quot;roymech&quot;&gt;{{Citation |title=Helical gears |url=http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626030945/http://www.roymech.co.uk/Useful_Tables/Drive/Hellical_Gears.html |access-date=15 June 2009 |archive-date=26 June 2009}}&lt;/ref&gt;

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਦੇ ਹੈਲਿਕਸ੍ ਕੋਣ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਅਜਿਹੇ ਜੋਡ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹੈਲਿਕਸ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਾਲੀ ਹੈਲਿਕਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਪਰ ਉਲਟ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਦੇ ਹਨਃ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਭਾਵ, ਸ਼ਾਫਟ ਪੈਰਲਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਜੋੜ ਜਾਂ ਅੰਤਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਜ਼ੀਰੋ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨੂੰ ''ਪਾਰ ਕੀਤਾ'' ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਰ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਲਈ, ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਇੱਕੋ ਹੱਥ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  (ਇਹ ਉਪਰੋਕਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗੀਅਰਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਸ ਹੈਃ ਉਹ ਕ੍ਰਾਸਡ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨਃ ਪੈਰਲਲ ਸੰਰਚਨਾ ਲਈ, ਇੱਕ ਹੈਲਿਕਸ ਕੋਣ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

* [https://www.youtube.com/watch?v=Qcgjsor1Q-Y ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਪੈਰਲਲ ਐਕਸਿਸ)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=ZpJuyK842RQ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਦਾ 3D ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (ਕਰਾਸਡ ਐਕਸਿਸ)]

[[ਤਸਵੀਰ:Herringbone_gears_(Bentley,_Sketches_of_Engine_and_Machine_Details).jpg|left|thumb|ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰਜ਼]]
ਦੋਹਰੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ, ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੰਗਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਐਕਸਲ ਉੱਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੀਅਰ ਦਾ ਹਰੇਕ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਧੁਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਸਥਾ ਥ੍ਰਸਟ ਬੇਅਰਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਹੈਰਿੰਗਬੋਨ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਝਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਹੋਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੋ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰਸ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਇੱਕ V ਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਟਰੋਨ ਟਾਈਪ ਏ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਡਰਾਈਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਇੱਕ ਵੁਸਟ ਗੀਅਰ ਹੈ।

ਦੋਵੇਂ ਸੰਭਵ ਰੋਟੇਸ਼ਨਲ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਵਿਰੋਧੀ-ਮੁਖੀ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਜਾਂ ਗੇਅਰ ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਦੋ ਸੰਭਵ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਓਰੀਐਂਟਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਅਸਥਿਰ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਐਕਸੀਅਲ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਗੀਅਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਗੀਅਰ ਉੱਤੇ ਕੁੱਲ (ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ-ਧੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਲ) ਜ਼ੀਰੋ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੀਅਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਗੀਅਰ ਧੁਰੇ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੀਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਥਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ੁੱਧ ਸੁਧਾਰਾਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ਜੇਕਰ ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਕਸੀਅਲ ਥ੍ਰਸਟਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਉਲਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਸੰਰਚਨਾ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ।

ਸਥਿਰ ਡਬਲ ਹੈਲੀਕਲ ਗੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੇਅਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਧੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

=== ਬੈਵਲ ===

[[ਤਸਵੀਰ:Engranaje_cónico,_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania4.JPG|left|thumb|ਇੱਕ ਲਾਕ ਗੇਟ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Storckensohn_gears_and_millstone.jpg|thumb|ਇੱਕ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਮੋਰਟਿਸ ਪਹੀਏ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਦੰਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨੋਟ ਕਰੋ। ]]
ਇੱਕ ਬੈਵਲ ਗੇਅਰ ਇੱਕ ਸ਼ੰਕੂ ਫ੍ਰਿਸਟਮ (ਇੱਕ ਸੱਜੇ ਸਰਕੂਲਰ ਕੋਨ) ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੋਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਾਲਪਨਿਕ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਵਾਲਾ ਗੈਰ-ਸਿੱਧਾ ਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਣ ਜ਼ੀਰੋ ਜਾਂ 180 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਦੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਫਟ ਧੁਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਮੀਟਰ (ਯੂਐਸ ਜਾਂ ਮੀਟਰ (ਯੂਕੇ) ਗੀਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲਜ਼ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Gear-kegelzahnrad.svg|left|thumb|ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਜ਼]]
ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰਜ਼ ਨੂੰ ਗਲੇਸਨ ਕਿਸਮਾਂ (ਗੈਰ-ਸਥਿਰ ਦੰਦੇ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚਾਪ) ਓਰਲਿਕਨ ਅਤੇ ਕਰਵੈਕਸ ਕਿਸਮਾਂ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੰਦ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਰਕੂਲਰ ਚੱਕਰ) ਕਲਿੰਗਲਬਰਗ ਸਾਈਕਲੋ-ਪੈਲੋਇਡ (ਲਗਾਤਾਰ ਦੱਥ ਦੀ ਡੂੰਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਐਪੀਸਾਈਕਲੋਇਡ) ਜਾਂ ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ ਪੈਲੋਇਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹੀ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਲੀਕਲ ਗੇਅਰ ਗੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ 5 ਮੀਟਰ/ਸੈ (1000 ਫੁੱਟ/ਮਿੰਟ) ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਗੇਅਰਾਂ ਲਈ 1000 ਆਰਪੀਐਮ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;straightbevel&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt;

ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇਕ ਆਕਟੋਇਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਾਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਜਨਰੇਟਰ (ਜਿਵੇਂ ਗਲੇਸਨ, ਕਲਿੰਗਲਨਬਰਗ, ਹੇਡਨਰੀਚ ਅਤੇ ਹਾਰਬੈਕ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਮ. ਡਬਲਯੂ. ਮਾਡੂਲ ਇੱਕ ਓਕਟੋਇਡਲ ਦੰਦ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਨਾਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5-ਐਕਸਿਸ ਮਿੱਲਡ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟਾਂ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਧੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਣਨਾ/ਲੇਆਉਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਣਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੇਵਲ ਗੀਅਰ ਆਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਸਿਲੰਡਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਵੋਲੂਟ ਦੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਆਫਸੈੱਟ ਦੇ 10-28% ਅਤੇ ਆਫਸੈੱਟਾਂ ਨਾਲ 45% ਦੁਆਰਾ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਦੰਦ ਰੂਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, &quot;ਇਨਵੋਲੂਟ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ&quot; ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।

=== ਹਾਈਪੋਇਡ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Sprocket35b.jpg|left|thumb|ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ]]
ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਗਰਾਰੀਆਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਵਾਏ ਸ਼ਾਫਟ ਐਕਸਿਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਿੱਚ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਸ਼ੰਕੂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ, ਆਫਸੈੱਟ ਸ਼ਾਫਟ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਹਾਈਪਰਬੋਲਾਇਡ ਹਨ।&lt;ref&gt;{{Citation |last=Canfield |first=Stephen |title=Dynamics of Machinery |year=1997 |postscript=. |archive-url=https://web.archive.org/web/20080829124537/http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |chapter=Gear Types |chapter-url=http://gemini.tntech.edu/~slc3675/me361/lecture/grnts4.html |publisher=Tennessee Tech University, Department of Mechanical Engineering, ME 362 lecture notes |archive-date=29 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |last=Hilbert |first=David |title=Geometry and the Imagination |page=287 |year=1952 |postscript=. |edition=2nd |place=New York |publisher=Chelsea |isbn=978-0-8284-1087-8 |last2=Cohn-Vossen |first2=Stephan |author-link=David Hilbert |author-link2=Stephan Cohn-Vossen}}&lt;/ref&gt; ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੀਅਰ ਲਗਭਗ ਹਮੇਸ਼ਾ 90 ਡਿਗਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ਾਫਟਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਐਂਗਲਿੰਗ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਫਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਦੰਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਸਪਿਰਲ ਬੇਵਲ ਗੇਅਰ ਦੱਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਮੈਸ਼ਿੰਗ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡਿੰਗ ਐਕਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਲੇਸਦਾਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੇਅਰ ਤੇਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ'. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਨੀਅਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਪਿਰਲ ਬੈਵਲ ਪਿਨੀਅਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਦੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 60:1 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਗੇਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹਨ।&lt;ref name=&quot;hypoidgears&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|McGraw-Hill|2007}}.&lt;/ref&gt; ਗੀਅਰ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਡਰਾਈਵ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਿੰਨਤਾਸੂਚਕ ਦੇ ਨਾਲ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ (ਨਾਨਹਾਈਪੋਇਡ ਰਿੰਗ-ਅਤੇ-ਪਾਈਨੀਅਨ ਗੇਅਰ ਸੈੱਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਈਪੋਇਡ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੰਬਣੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪੋਇਡ ਗੇਅਰ ਲਿਆਉਣਾ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਧਾਰ ਸੀ।

=== ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Crown_gear.png|left|thumb|ਕਰਾਊਨ ਗੇਅਰ]]
ਕਰਾਊਨ ਗੀਅਰ ਜਾਂ ''ਕੰਟਰੇਟ ਗੀਅਰ''  ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੰਦੇ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪਲੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਦੰਦੇ ਇੱਕ ਤਾਜ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੈਵਲ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਾਜ ਗੀਅਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਪਰ ਗੀਅਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤਾਜ ਗੇਅਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਐਸਕੈਪਮੈਂਟ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਘੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

=== ਵਰਮ ===
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear_and_Pinion.jpg|left|thumb|ਵਰਮ ਗੇਅਰ]]
[[ਤਸਵੀਰ:Worm_Gear.gif|left|thumb|4-ਸਟਾਰਟ ਵਰਮ ਅਤੇ ਵਰਮਵੀਲ]]
ਵਰਮ [[ਪੇਚ|ਪੇਚਾਂ]] ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਰਮ ਇੱਕ ਵਰਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਪਰ ਗੇਅਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==</text>
      <sha1>o59cpzbr3wdvb7rfpzc1itssd3jls2q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Firefangledfeathers</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185468</id>
    <revision>
      <id>750188</id>
      <timestamp>2024-04-11T12:25:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="247" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Firefangledfeathers}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:25, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>gikrcf057zlkkef88ot5j6v4g4o0rdp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼੍ਰੇਣੀ:2022-2027 ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185469</id>
    <revision>
      <id>750191</id>
      <timestamp>2024-04-11T12:31:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;{{Navseasoncats}}&quot; ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17" xml:space="preserve">{{Navseasoncats}}</text>
      <sha1>cvai0a1f7mlw300evicfrrujr0tzl07</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750192</id>
      <parentid>750191</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="150" xml:space="preserve">{{Navseasoncats}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]]</text>
      <sha1>pzkugbr8ekzuyqkpzgg7ueag9dovkwq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750193</id>
      <parentid>750192</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ]]; added [[Category:ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">{{Navseasoncats}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]</text>
      <sha1>h09mz54dp94wi1dqr9wosxc5x56g8on</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185470</id>
    <revision>
      <id>750194</id>
      <timestamp>2024-04-11T12:33:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>ਖ਼ਾਲੀ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750195</id>
      <parentid>750194</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:34:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="83" xml:space="preserve">[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]]</text>
      <sha1>47k9e2pezx2pqiozxhj46ty29u2mov6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185471</id>
    <revision>
      <id>750196</id>
      <timestamp>2024-04-11T12:34:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;{{Container category}} {{Cat main|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ}}&quot; ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="77" xml:space="preserve">{{Container category}}
{{Cat main|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ}}</text>
      <sha1>05dw2mofktpzdp3ieqi562tleu5xiao</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750197</id>
      <parentid>750196</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T12:35:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">{{Container category}}
{{Cat main|ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]</text>
      <sha1>d4h74spib0tsmnfgmr56wdwy7hjsici</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:H9888885522</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185472</id>
    <revision>
      <id>750230</id>
      <timestamp>2024-04-11T12:44:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="239" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=H9888885522}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:44, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>297g6sbzzlhrbs0l9mgz09ddayh97fr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:8barzmusic</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185473</id>
    <revision>
      <id>750239</id>
      <timestamp>2024-04-11T13:56:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=8barzmusic}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:56, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>j3un1cmw38t7qlv9dzlzn0yfzsfzi2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Sinequonen</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185474</id>
    <revision>
      <id>750240</id>
      <timestamp>2024-04-11T13:56:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Sinequonen}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 13:56, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>ga0hkoeu5agkea4w9dq3om0lowz4q2y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਥੀਫ II</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185475</id>
    <revision>
      <id>750243</id>
      <timestamp>2024-04-11T14:55:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naman Rao</username>
        <id>44308</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1217615946|Thief II]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="722" xml:space="preserve">
{{Infobox video game
| title = Thief II: The Metal Age
| image = Thief II - The Metal Age Coverart.png
| caption = North American cover art
| developer = [[Looking Glass Studios]]
| publisher = [[Eidos Interactive]]
| director = Steve Pearsall
| producer = 
| designer = Tim Stellmach&lt;br/&gt;[[Randy Smith (game designer)|Randy Smith]]
| programmer = Alex Duran&lt;br/&gt;William Farquhar&lt;br/&gt;Pat McElhatton
| artist = Mark Lizotte
| writer = 
| composer = [[Eric Brosius]]
| series = ''[[Thief (series)|Thief]]''
| engine = [[Dark Engine]]
| platforms = [[Microsoft Windows]]
| released = {{vgrelease|NA|March 23, 2000|EU|March 31, 2000}}
| genre = [[Stealth game|Stealth]]
| modes = [[Single-player video game|Single-player]]
}}</text>
      <sha1>7suro8zjllc8sb8jog4pi9lm9vfhfsq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750244</id>
      <parentid>750243</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T14:55:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naman Rao</username>
        <id>44308</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1217615946|Thief II]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1014" xml:space="preserve">
{{Infobox video game
| title = Thief II: The Metal Age
| image = Thief II - The Metal Age Coverart.png
| caption = North American cover art
| developer = [[Looking Glass Studios]]
| publisher = [[Eidos Interactive]]
| director = Steve Pearsall
| producer = 
| designer = Tim Stellmach&lt;br/&gt;[[Randy Smith (game designer)|Randy Smith]]
| programmer = Alex Duran&lt;br/&gt;William Farquhar&lt;br/&gt;Pat McElhatton
| artist = Mark Lizotte
| writer = 
| composer = [[Eric Brosius]]
| series = ''[[Thief (series)|Thief]]''
| engine = [[Dark Engine]]
| platforms = [[Microsoft Windows]]
| released = {{vgrelease|NA|March 23, 2000|EU|March 31, 2000}}
| genre = [[Stealth game|Stealth]]
| modes = [[Single-player video game|Single-player]]
}}

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ''ਡਾਰਕ ਮੋਡ''
* ਉਭਰਦੀ ਗੇਮਪਲੇ
* ਡੁੱਬਣ ਵਾਲਾ ਸਿਮ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{IMDb title|0244841}}
* ਚੋਰ IIਤੇਮੋਬੀਗੇਮਜ਼</text>
      <sha1>b3i5dgog5kqukkd5tj4ktt7le4vvfba</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750245</id>
      <parentid>750244</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T14:58:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naman Rao</username>
        <id>44308</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1217615946|Thief II]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2408" xml:space="preserve">
{{Infobox video game
| title = Thief II: The Metal Age
| image = Thief II - The Metal Age Coverart.png
| caption = North American cover art
| developer = [[Looking Glass Studios]]
| publisher = [[Eidos Interactive]]
| director = Steve Pearsall
| producer = 
| designer = Tim Stellmach&lt;br/&gt;[[Randy Smith (game designer)|Randy Smith]]
| programmer = Alex Duran&lt;br/&gt;William Farquhar&lt;br/&gt;Pat McElhatton
| artist = Mark Lizotte
| writer = 
| composer = [[Eric Brosius]]
| series = ''[[Thief (series)|Thief]]''
| engine = [[Dark Engine]]
| platforms = [[Microsoft Windows]]
| released = {{vgrelease|NA|March 23, 2000|EU|March 31, 2000}}
| genre = [[Stealth game|Stealth]]
| modes = [[Single-player video game|Single-player]]
}}ਥੀਫ II: ਦ ਮੈਟਲ ਏਜ, ਇੱਕ 2000 ਸਟੀਲਥ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਸਟੂਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀ ''ਥੀਫਃ ਦ ਡਾਰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ'' ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਖੇਡ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਚੋਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਟੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਟੀਮਪੰਕ ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਾਰਡਾਂ ਅਤੇ ਸਵੈਚਾਲਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਗੈਰੇਟ ਚੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਫਰੇਮਅਪ ਵਰਗੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ''ਡਾਰਕ ਮੋਡ''
* ਉਭਰਦੀ ਗੇਮਪਲੇ
* ਡੁੱਬਣ ਵਾਲਾ ਸਿਮ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{IMDb title|0244841}}
* ਚੋਰ IIਤੇਮੋਬੀਗੇਮਜ਼</text>
      <sha1>6xh23pxwrh2y649l6fspjmi4r41zujw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750246</id>
      <parentid>750245</parentid>
      <timestamp>2024-04-11T15:04:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Naman Rao</username>
        <id>44308</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1217615946|Thief II]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4132" xml:space="preserve">
{{Infobox video game
| title = Thief II: The Metal Age
| image = Thief II - The Metal Age Coverart.png
| caption = North American cover art
| developer = [[Looking Glass Studios]]
| publisher = [[Eidos Interactive]]
| director = Steve Pearsall
| producer = 
| designer = Tim Stellmach&lt;br/&gt;[[Randy Smith (game designer)|Randy Smith]]
| programmer = Alex Duran&lt;br/&gt;William Farquhar&lt;br/&gt;Pat McElhatton
| artist = Mark Lizotte
| writer = 
| composer = [[Eric Brosius]]
| series = ''[[Thief (series)|Thief]]''
| engine = [[Dark Engine]]
| platforms = [[Microsoft Windows]]
| released = {{vgrelease|NA|March 23, 2000|EU|March 31, 2000}}
| genre = [[Stealth game|Stealth]]
| modes = [[Single-player video game|Single-player]]
}}ਥੀਫ II: ਦ ਮੈਟਲ ਏਜ, ਇੱਕ 2000 ਸਟੀਲਥ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਸਟੂਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀ ''ਥੀਫਃ ਦ ਡਾਰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ'' ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਖੇਡ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਚੋਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਟੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਟੀਮਪੰਕ ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਾਰਡਾਂ ਅਤੇ ਸਵੈਚਾਲਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਗੈਰੇਟ ਚੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਫਰੇਮਅਪ ਵਰਗੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

''ਚੋਰ II'' ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਉੱਤੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 'ਥੀਫ' ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਟੀਮ ਨੇ ਸੀਕਵਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਚੋਰੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਖਸ਼ਾਂ, ਅਤੇ ਭੁਲੇਖਾ ਵਰਗੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਖੇਡ ਡਾਰਕ ਇੰਜਣ ਦੇ ਤੀਜੇ ਦੁਹਰਾਓ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਥੀਫ, ਅਤੇ ''ਸਿਸਟਮ ਸ਼ੌਕ 2'' ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਥੀਫ II ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ 1999 ਵਿੱਚ ''ਚੋਰ II'' ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਐਕਸਪੋ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਥੀਫ ਸੀਰੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਗੇਮਜ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਈਦੋਸ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ਗੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ''ਡਾਰਕ ਮੋਡ''
* ਉਭਰਦੀ ਗੇਮਪਲੇ
* ਡੁੱਬਣ ਵਾਲਾ ਸਿਮ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{IMDb title|0244841}}
* ਚੋਰ IIਤੇਮੋਬੀਗੇਮਜ਼</text>
      <sha1>izysqgcx3d8hjfh6u5eca1r99202shw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750286</id>
      <parentid>750246</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T04:01:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kuldeepburjbhalaike moved page [[ਚੋਰ II]] to [[ਥੀਫ II]] without leaving a redirect</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4132" xml:space="preserve">
{{Infobox video game
| title = Thief II: The Metal Age
| image = Thief II - The Metal Age Coverart.png
| caption = North American cover art
| developer = [[Looking Glass Studios]]
| publisher = [[Eidos Interactive]]
| director = Steve Pearsall
| producer = 
| designer = Tim Stellmach&lt;br/&gt;[[Randy Smith (game designer)|Randy Smith]]
| programmer = Alex Duran&lt;br/&gt;William Farquhar&lt;br/&gt;Pat McElhatton
| artist = Mark Lizotte
| writer = 
| composer = [[Eric Brosius]]
| series = ''[[Thief (series)|Thief]]''
| engine = [[Dark Engine]]
| platforms = [[Microsoft Windows]]
| released = {{vgrelease|NA|March 23, 2000|EU|March 31, 2000}}
| genre = [[Stealth game|Stealth]]
| modes = [[Single-player video game|Single-player]]
}}ਥੀਫ II: ਦ ਮੈਟਲ ਏਜ, ਇੱਕ 2000 ਸਟੀਲਥ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਸਟੂਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀ ''ਥੀਫਃ ਦ ਡਾਰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ'' ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਖੇਡ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਚੋਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਟੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਟੀਮਪੰਕ ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਾਰਡਾਂ ਅਤੇ ਸਵੈਚਾਲਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਗੈਰੇਟ ਚੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਫਰੇਮਅਪ ਵਰਗੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

''ਚੋਰ II'' ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਉੱਤੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 'ਥੀਫ' ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਟੀਮ ਨੇ ਸੀਕਵਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਚੋਰੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਖਸ਼ਾਂ, ਅਤੇ ਭੁਲੇਖਾ ਵਰਗੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਖੇਡ ਡਾਰਕ ਇੰਜਣ ਦੇ ਤੀਜੇ ਦੁਹਰਾਓ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਥੀਫ, ਅਤੇ ''ਸਿਸਟਮ ਸ਼ੌਕ 2'' ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਥੀਫ II ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ 1999 ਵਿੱਚ ''ਚੋਰ II'' ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਐਕਸਪੋ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਥੀਫ ਸੀਰੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਗੇਮਜ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਈਦੋਸ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ਗੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

== ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ==

* ''ਡਾਰਕ ਮੋਡ''
* ਉਭਰਦੀ ਗੇਮਪਲੇ
* ਡੁੱਬਣ ਵਾਲਾ ਸਿਮ

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==

* {{IMDb title|0244841}}
* ਚੋਰ IIਤੇਮੋਬੀਗੇਮਜ਼</text>
      <sha1>izysqgcx3d8hjfh6u5eca1r99202shw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750305</id>
      <parentid>750286</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T08:28:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3217" xml:space="preserve">ਥੀਫ II: ਦ ਮੈਟਲ ਏਜ, ਇੱਕ 2000 ਸਟੀਲਥ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਸਟੂਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀ ''ਥੀਫ: ਦ ਡਾਰਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ'' ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਖੇਡ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਥੀਫ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਟੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਟੀਮਪੰਕ ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀ ਗੈਰੇਟ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੰਥ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗਾਰਡਾਂ ਅਤੇ ਸਵੈਚਾਲਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਗੈਰੇਟ ਚੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਫਰੇਮਅਪ ਵਰਗੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

''ਥੀਫ II'' ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਉੱਤੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 'ਥੀਫ' ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਟੀਮ ਨੇ ਸੀਕਵਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਚੋਰੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਖਸ਼ਾਂ, ਅਤੇ ਭੁਲੇਖਾ ਵਰਗੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਖੇਡ ਡਾਰਕ ਇੰਜਣ ਦੇ ਤੀਜੇ ਦੁਹਰਾਓ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਥੀਫ, ਅਤੇ ''ਸਿਸਟਮ ਸ਼ੌਕ 2'' ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਥੀਫ II ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ 1999 ਵਿੱਚ ''ਥੀਫ II'' ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਐਕਸਪੋ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਅਤੇ ਈਡੋਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਥੀਫ ਸੀਰੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਗੇਮਜ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਲੁਕਿੰਗ ਗਲਾਸ ਦੀਵਾਲੀਆਪਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਈਦੋਸ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ਗੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist|30em}}

== ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ==
* {{IMDb title|0244841}}</text>
      <sha1>pzgopu7lf0ve3f1jztfvriyp8wemoa0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185476</id>
    <revision>
      <id>750255</id>
      <timestamp>2024-04-11T18:43:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nitesh Gill</username>
        <id>8973</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1109705948|Sati-un-Nissa]]&quot; ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8401" xml:space="preserve">
'''ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ''', '''ਜਿਸ ਨੂੰ''' '''ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਖਾਨਮ''', '''ਸਤੀ-ਅਲ-ਨਿਸਾ'''' (1580 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮੋਲ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ - [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਮੌਤ, 23 ਜਨਵਰੀ 1647) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਇੰਡੋ-ਫ਼ਾਰਸੀ ਡਾਕਟਰ, [[ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ]] ਲਈ [[ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ|ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ]] ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਮਹਲਦਾਰਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ [[ਜਹਾਂਆਰਾ ਬੇਗਮ]] ਅਤੇ [[ਗੌਹਰਾਰਾ ਬੇਗਮ|ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ]] ਦੀ ਉਸਤਾਦ ਸੀ।

== ਜੀਵਨ ==
ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਦਾ ਜਨਮ ਪਰਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮਜ਼ਦਰਾਨ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤਾਲੇਬ ਅਮੋਲੀ ਉਸ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਸੀ,{{Sfn|Sarkar|1917}} ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮਾਮਾ ਸਫਾਵਿਦ ਸ਼ਾਹ ਤਹਮਾਸਪ I ਦਾ ਮੁੱਖ ਡਾਕਟਰ ਸੀ।{{Sfn|Losensky|2004}}

ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 1580 ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਤਾਲੇਬ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਜਨਮ ਉਸ ਸਾਲ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਨੇ 1619 ਵਿੱਚ [[ਜਹਾਂਗੀਰ|ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ]] ਦਾ ਕਵੀ ਜੇਤੂ ( ''ਮਲਕ ਅਲ-ਸ਼ੋਆਰਾ'' ) ਬਣ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 1626 ਜਾਂ 1627 ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ, ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਜਵਾਨ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਤਾਲਿਬ ਦਾ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਦਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗੀ ਗਈ ਹੈ।{{Sfn|Losensky|2004}} ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਸੀਰਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰੀ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ,{{Sfn|Sarkar|1917}} ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ''ਮੁਹਰ-ਦਾਰ'' ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਮੋਹਰ ਦੀ ਧਾਰਨੀ ਸੀ।{{Sfn|Kinra|2015}} ਉਹ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਦੀ ਧੀ [[ਜਹਾਂਆਰਾ ਬੇਗਮ]] ਦੀ ਉਸਤਾਦ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਸਿਖਾਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਜਹਾਂਆਰਾ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਕਵੀ ਬਣ ਗਈ।{{Sfn|Mukherjee|2001}} ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਾਠਕ ਅਤੇ ਕੁਰਾਨ ਪਾਠ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਸੀ।{{Sfn|Lohman|Davary|Ayubi|Cannon|2013}}

ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਨੂੰ ''ਸਦਰ-ਏ-ਨਾਥ'', ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। {{Sfn|Iftikhar|2016}} ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਹ ਗਰੀਬ ਔਰਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ ਕੁਆਰੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਲਈ [[ਦਾਜ]] ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ,{{Sfn|Hansen|1986}} ਅਤੇ ਵਿਧਵਾਵਾਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਉਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।{{Sfn|Hansen|1986}} ''ਮਹਲਦਾਰ'' (ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਮੈਟਰਨ) ਵਜੋਂ, ਉਸ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹੀ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੰਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਤਕ (''ਵਕੀਆ-ਨਵੀਸ'' ) ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ (''ਖੁਫਿਆਨ-ਨਵੀਸ'') ਨਿਊਜ਼ ਲੇਖਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਸੀ।{{Sfn|Mukherjee|2001}}

1631 ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਉਸ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਲਈ ਆਗਰਾ ਲੈ ਗਈ।{{Sfn|Sarkar|1917}} ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ, ਸੋਗ ਨਾਲ ਦੁਖੀ, ਆਪਣੀ ਨਵਜੰਮੀ ਧੀ, ਗੌਹਰ ਆਰਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ।{{Sfn|Grewal|2007}}

== ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ==
ਨੀਨਾ ਐਪਟਨ ਦਾ ਨਾਵਲ ''ਪਿਆਰੀ ਮਹਾਰਾਣੀ, ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ'' ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।{{Sfn|Tyabji|1997}} ਉਹ ਕੈਥਰੀਨ ਲਾਸਕੀ ਦੀ ''ਜਹਾਂਆਨਰਾ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ'' ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।{{Sfn|Lasky|2002}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ ==

* {{Cite book|title=In the Shadow of the Taj: A Portrait of Agra|last=Grewal|first=Royina|publisher=Penguin Books India|year=2007|isbn=978-0-14-310265-6}}
* {{Cite book|title=The Peacock Throne: The Drama of Mogul India|last=Hansen|first=Waldemar|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|year=1986|isbn=978-81-208-0225-4}}
*  
* {{Cite book|title=Indian Feminism: Class, Gender &amp; Identity in Medieval India|last=Iftikhar|first=Rukhsana|publisher=Notion|year=2016|isbn=9789386073730}}
* {{Cite book|title=Writing Self, Writing Empire: Chandar Bhan Brahman and the Cultural World of the Indo-Persian State Secretary|last=Kinra|first=Rajeev|publisher=[[University of California Press]]|year=2015|isbn=978-0-520-28646-7}}
* {{Cite book|title=Jahanara, Princess of Princesses|last=Lasky|first=Kathryn|publisher=Scholastic Inc.|year=2002|isbn=978-0-439-22350-8|author-link=Kathryn Lasky}}
*  
*  
* {{Cite book|title=Royal Mughal Ladies and Their Contributions|last=Mukherjee|first=Soma|publisher=Gyan Books|year=2001|isbn=978-81-212-0760-7}}
* {{Cite book|url=https://www.rarebooksocietyofindia.org/book_archive/196174216674_10154207275171675.pdf|title=Anecdotes of Aurangzib, and Historical Essays|last=Sarkar|first=Jadunath|publisher=M. C. Sarkar &amp; Sons|year=1917|location=Calcutta|author-link=Jadunath Sarkar}}
* {{Cite journal|last=Tyabji|first=Laila|author-link=Laila Tyabji|year=1997|title=''The Penguin Book of Classical Indian Love Stories and Lyrics'', by Ruskin Bond; ''Beloved Empress, Mumtaz Mahal'', by Nina Epton|journal=The Book Review|volume=21}}
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੀਆ ਮੁਸਲਮਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]</text>
      <sha1>jh223s0cws8o6ftm9tpeyvalv9rlh68</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750285</id>
      <parentid>750255</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T03:59:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuldeepburjbhalaike</username>
        <id>18176</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8372" xml:space="preserve">'''ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ''', ਜਿਹੜੀ '''ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਖਾਨਮ''', '''ਸਤੀ-ਅਲ-ਨਿਸਾ'''' (1580 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮੋਲ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ - [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਮੌਤ, 23 ਜਨਵਰੀ 1647) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਇੰਡੋ-ਫ਼ਾਰਸੀ ਡਾਕਟਰ, [[ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ]] ਲਈ [[ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ|ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ]] ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਮਹਲਦਾਰਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ [[ਜਹਾਂਆਰਾ ਬੇਗਮ]] ਅਤੇ [[ਗੌਹਰਾਰਾ ਬੇਗਮ|ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ]] ਦੀ ਉਸਤਾਦ ਸੀ।

== ਜੀਵਨ ==
ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਦਾ ਜਨਮ ਪਰਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮਜ਼ਦਰਾਨ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤਾਲੇਬ ਅਮੋਲੀ ਉਸ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਸੀz{{Sfn|Sarkar|1917}} ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮਾਮਾ ਸਫਾਵਿਦ ਸ਼ਾਹ ਤਹਮਾਸਪ I ਦਾ ਮੁੱਖ ਡਾਕਟਰ ਸੀ।{{Sfn|Losensky|2004}}

ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 1580 ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਤਾਲੇਬ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਜਨਮ ਉਸ ਸਾਲ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਨੇ 1619 ਵਿੱਚ [[ਜਹਾਂਗੀਰ|ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ]] ਦਾ ਕਵੀ ਜੇਤੂ (''ਮਲਕ ਅਲ-ਸ਼ੋਆਰਾ'') ਬਣ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 1626 ਜਾਂ 1627 ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ, ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਜਵਾਨ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਤਾਲਿਬ ਦਾ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਦਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗੀ ਗਈ ਹੈ।{{Sfn|Losensky|2004}} ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਸੀਰਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰੀ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ,{{Sfn|Sarkar|1917}} ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ''ਮੁਹਰ-ਦਾਰ'' ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਮੋਹਰ ਦੀ ਧਾਰਨੀ ਸੀ।{{Sfn|Kinra|2015}} ਉਹ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਦੀ ਧੀ [[ਜਹਾਂਆਰਾ ਬੇਗਮ]] ਦੀ ਉਸਤਾਦ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਸਿਖਾਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਜਹਾਂਆਰਾ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਕਵੀ ਬਣ ਗਈ।{{Sfn|Mukherjee|2001}} ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਾਠਕ ਅਤੇ ਕੁਰਾਨ ਪਾਠ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਸੀ।{{Sfn|Lohman|Davary|Ayubi|Cannon|2013}}

ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਨੂੰ ''ਸਦਰ-ਏ-ਨਾਥ'', ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। {{Sfn|Iftikhar|2016}} ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਹ ਗਰੀਬ ਔਰਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਣਵਿਆਹੇ ਕੁਆਰੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਲਈ [[ਦਾਜ]] ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ,{{Sfn|Hansen|1986}} ਅਤੇ ਵਿਧਵਾਵਾਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਉਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।{{Sfn|Hansen|1986}} ''ਮਹਲਦਾਰ'' (ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਮੈਟਰਨ) ਵਜੋਂ, ਉਸ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹੀ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੰਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਤਕ (''ਵਕੀਆ-ਨਵੀਸ'') ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ (''ਖੁਫਿਆਨ-ਨਵੀਸ'') ਨਿਊਜ਼ ਲੇਖਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀ ਸੀ।{{Sfn|Mukherjee|2001}}

1631 ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਉਸ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਲਈ ਆਗਰਾ ਲੈ ਗਈ।{{Sfn|Sarkar|1917}} ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ, ਸੋਗ ਨਾਲ ਦੁਖੀ, ਆਪਣੀ ਨਵਜੰਮੀ ਧੀ, ਗੌਹਰ ਆਰਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ।{{Sfn|Grewal|2007}}

== ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ==
ਨੀਨਾ ਐਪਟਨ ਦਾ ਨਾਵਲ ''ਪਿਆਰੀ ਮਹਾਰਾਣੀ, ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ'' ਸਤੀ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।{{Sfn|Tyabji|1997}} ਉਹ ਕੈਥਰੀਨ ਲਾਸਕੀ ਦੀ ''ਜਹਾਂਆਨਰਾ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ'' ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।{{Sfn|Lasky|2002}}

== ਹਵਾਲੇ ==
{{Reflist}}

== ਪੁਸਤਕ-ਸੂਚੀ ==
* {{Cite book|title=In the Shadow of the Taj: A Portrait of Agra|last=Grewal|first=Royina|publisher=Penguin Books India|year=2007|isbn=978-0-14-310265-6}}
* {{Cite book|title=The Peacock Throne: The Drama of Mogul India|last=Hansen|first=Waldemar|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|year=1986|isbn=978-81-208-0225-4}}
* {{Cite book|title=Indian Feminism: Class, Gender &amp; Identity in Medieval India|last=Iftikhar|first=Rukhsana|publisher=Notion|year=2016|isbn=9789386073730}}
* {{Cite book|title=Writing Self, Writing Empire: Chandar Bhan Brahman and the Cultural World of the Indo-Persian State Secretary|last=Kinra|first=Rajeev|publisher=[[University of California Press]]|year=2015|isbn=978-0-520-28646-7}}
* {{Cite book|title=Jahanara, Princess of Princesses|last=Lasky|first=Kathryn|publisher=Scholastic Inc.|year=2002|isbn=978-0-439-22350-8|author-link=Kathryn Lasky}}
* {{Cite book|title=Royal Mughal Ladies and Their Contributions|last=Mukherjee|first=Soma|publisher=Gyan Books|year=2001|isbn=978-81-212-0760-7}}
* {{Cite book|url=https://www.rarebooksocietyofindia.org/book_archive/196174216674_10154207275171675.pdf|title=Anecdotes of Aurangzib, and Historical Essays|last=Sarkar|first=Jadunath|publisher=M. C. Sarkar &amp; Sons|year=1917|location=Calcutta|author-link=Jadunath Sarkar}}
* {{Cite journal|last=Tyabji|first=Laila|author-link=Laila Tyabji|year=1997|title=''The Penguin Book of Classical Indian Love Stories and Lyrics'', by Ruskin Bond; ''Beloved Empress, Mumtaz Mahal'', by Nina Epton|journal=The Book Review|volume=21}}

[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੀਆ ਮੁਸਲਮਾਨ]]
[[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ]]</text>
      <sha1>lob6dvj0975yyvs86ry9ute8ujqfdkp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kaurartcorner</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185477</id>
    <revision>
      <id>750260</id>
      <timestamp>2024-04-11T21:40:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="241" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Kaurartcorner}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 21:40, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>kpfemeker3g9ka0iqjwbiw918ia8dtm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Tulgaa5</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185478</id>
    <revision>
      <id>750262</id>
      <timestamp>2024-04-11T21:51:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Tulgaa5}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 21:51, 11 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>bc2cvi49wzgq4dtl0qc18kisz5pe8dl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Штрих</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185479</id>
    <revision>
      <id>750274</id>
      <timestamp>2024-04-12T02:09:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Штрих}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:09, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>ogow6yqaf4squuei4hv6ueceu323b7p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:ColoradoHigh</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185480</id>
    <revision>
      <id>750275</id>
      <timestamp>2024-04-12T02:33:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=ColoradoHigh}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:33, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>ierrylnszxq4bx8l2xvxi0so0tjffhs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Rajasthani0</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185481</id>
    <revision>
      <id>750280</id>
      <timestamp>2024-04-12T03:42:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="239" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Rajasthani0}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 03:42, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>rxyv7tzudcxzk5lwmvgjftsimx7l0ye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Fyodorowkonstan74</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185482</id>
    <revision>
      <id>750289</id>
      <timestamp>2024-04-12T04:54:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="245" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Fyodorowkonstan74}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:54, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>4lrkjyox6yn5x9k1010911ts8bp9q5j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Dheerajstate</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185483</id>
    <revision>
      <id>750290</id>
      <timestamp>2024-04-12T05:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="240" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Dheerajstate}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 05:16, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>p56s5qnjhosr6333kh648j9tuqb6hvf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:JorgeJJCH</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185484</id>
    <revision>
      <id>750296</id>
      <timestamp>2024-04-12T07:27:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="237" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=JorgeJJCH}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:27, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>9x5d62hb16pl7l1j8bwzfgentg0r6hf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਪੁਲੀ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>185485</id>
    <revision>
      <id>750297</id>
      <timestamp>2024-04-12T07:34:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;ਪੁਲੀ ਚੱਕਰੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਕ ਪਹੀਆ ਹੈ। ਇੱਕ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ ਪੁਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇੱਕ ਪਟੇ ਦੇ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪਾਵਰ,...&quot; ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7612" xml:space="preserve">ਪੁਲੀ ਚੱਕਰੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਕ ਪਹੀਆ ਹੈ। ਇੱਕ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ ਪੁਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇੱਕ ਪਟੇ ਦੇ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪਾਵਰ, [[ਟਾਰਕ]] ਅਤੇ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਐਕਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੁਲੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਬੈਲਟ ਡਰਾਈਵ ਇੱਕ [[ਚੇਨ ਡਰਾਈਵ]] ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ ਬੇਲਟ ਸ਼ੇਵ ਨਿਰਵਿਘਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ (ਵੱਖਰੇ ਇੰਟਰਲੌਕਿੰਗ ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ ਸਪਰੋਕੇਟ, [[ਸਪਰ ਗੇਅਰ]], ਜਾਂ ਟਾਈਮਿੰਗ ਬੈਲਟ 'ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਲਗਭਗ ਪਿੱਚ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਡਰੱਮ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪੁਲੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਝਰੀ ਜਾਂ ਫਲੈਂਜ ਦੇ, ਪੁਲੀ ਅਕਸਰ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਫਲੈਟ ਬੈਲਟ]] ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਥੋਡ਼੍ਹੀ ਉੱਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਜ ਵਾਲੀ ਪਿੱਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੈਕਟਰੀ [[ਲਾਈਨ ਸ਼ਾਫਟ]] ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਿੱਲੀ ਅਜੇ ਵੀ ਘੁੰਮਦੀ ਬਰੱਸ਼ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ [[ਵੈਕਯੂਮ ਕਲੀਨਰ]], ਬੈਲਟ ਸੈਂਡਰਾਂ ਅਤੇ [[ਬੈਂਡਸ]] ਵਿੱਚ ਚਲਾਉਂਦੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How crowned pulleys keep a flat belt tracking |url=http://woodgears.ca/bandsaw/crowned_pulleys.html |publisher=Wood Gears}}&lt;/ref&gt; 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੱਕ ਬਣੇ ਖੇਤੀਬਾਡ਼ੀ [[ਟਰੈਕਟਰ|ਟ੍ਰੈਕਟਰਾ]] ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਫਲੈਟ ਬੈਲਟ ਲਈ ਇੱਕ ''[[ਬੈਲਟ ਪੁੱਲੀ]]'' ਹੁੰਦੀ ਸੀ (ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਬੈਲਟ ਪਿੰਡਲੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਥਾਂ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕਤਾ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਢੰਗਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਵਰ ਟੇਕ-ਆਫ ਅਤੇ [[ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ|ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕਸ]] ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੀਅਰਾਂ ਦੇ ਵਿਆਸ (ਅਤੇ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਤੌਰ ਤੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ) ਇੱਕ ਗੀਅਰ ਅਨੁਪਾਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘਟਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਜੋ ਉਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪੁੱਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਸ ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੋਨ ਪੁਲੀ ਅਤੇ ਸਟੈਪ ਪੁਲੀ (ਜੋ ਕਿ ਇੱਕੋ ਸਿਧਾਂਤ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਾਮ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਫਲੈਟ ਬੈਲਟ ਸੰ[[ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ (ਮਕੈਨਿਕਸ)|ਸੰਚਾਰ]] ਅਤੇ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਵੀ-ਬੈਲਟ]] ਸੱਸਕਰਣਾਂ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਬੈਲਟ-ਅਤੇ-ਪੁਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਪਲ ਡਰਾਈਵ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੋਡ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੇਅਰ ਟ੍ਰੇਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੱਕ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵੀ-ਬੈਲਟ ਸਟੈਪ ਪੁਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ [[ਡ੍ਰਿਲ|ਡ੍ਰਿਲ ਪ੍ਰੈੱਸ]] ਸਪਿੰਡਲ ਸਪੀਡ ਦੀ ਇੱਕ ਰੇਂਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਪੁਲੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਰਗਡ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਾਕਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਪੱਟੀਆਂ ਲਈ ਕੁਝ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਕੋਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ (ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੈਲਟ ਦੀ ਖਰਾਬ ਟਰੈਕਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਲਟ ਨੂੰ ਪੱਲੀ ਜਾਂ ਘੱਟ ਬੈਲਟ-ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤੋਂ ਖਿਸਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੈਲੇਟ ਦੀ ਬੇਲੋਡ਼ੀ ਫਿਸਲਣ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਬੈਲਟ ਨੂੱਕ ਵਾਧੂ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਕਈ ਵਾਰ ਪਿੱਲੀ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਗਿੰਗ ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪਰਤ, ਕਵਰ ਜਾਂ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੀ ਸਤਹ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟੈਕਸਟਚਰ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਪਿੱਲੀ ਸ਼ੈੱਲਾਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੈਗਿੰਗ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਬਦਲੀਯੋਗ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੀ ਸਤਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਪਿੱਲੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਗਡ਼ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੈੱਲ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਡਰਾਈਵ ਦੀਆਂ ਪੁੱਲੀਆਂ ਅਕਸਰ ਰਬਡ਼ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ (ਬਿਲਕੁਲ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਰਬਡ਼ ਦੇ ਰਗਡ਼ ਦੀ ਪਰਤ ਨਾਲ ਲੇਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Pulley Lagging |url=https://www.ckit.co.za/secure/conveyor/troughed/pulleys/pulley_lagging.htm |access-date=17 June 2022 |publisher=CKIT}}&lt;/ref&gt;
&lt;references responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;</text>
      <sha1>lyg70a0s4xkkfay6p3chtkipyr81mnz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750298</id>
      <parentid>750297</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T07:43:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="859" xml:space="preserve">ਪੁਲੀ ਚੱਕਰੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਕ ਪਹੀਆ ਹੈ। ਇੱਕ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ ਪੁਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇੱਕ ਪਟੇ ਦੇ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪਾਵਰ, [[ਟਾਰਕ]] ਅਤੇ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਐਕਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੁਲੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
&lt;references responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;
&lt;references responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;</text>
      <sha1>7kjuck04vybgnlbzo56gydu60sqt4g2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>750299</id>
      <parentid>750298</parentid>
      <timestamp>2024-04-12T07:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Harchand Bhinder</username>
        <id>3793</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="900" xml:space="preserve">ਪੁਲੀ ਚੱਕਰੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਕ ਪਹੀਆ ਹੈ। ਇੱਕ [[ਬੈਲਟ (ਮਕੈਨੀਕਲ)|ਬੈਲਟ]] ਅਤੇ ਪੁਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇੱਕ ਪਟੇ ਦੇ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪਾਵਰ, [[ਟਾਰਕ]] ਅਤੇ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਐਕਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੁਲੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਸ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਫਾਇਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
&lt;references responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;
&lt;references responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;
&lt;references responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;</text>
      <sha1>fiv887eikhbkl2nwdkc12se9eu9kz9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:AguzulH</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185486</id>
    <revision>
      <id>750311</id>
      <timestamp>2024-04-12T08:54:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=AguzulH}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:54, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>q0s6a1tk88vgp5cg2x4xc7u0or4d6lx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Mycountrymobile3</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185487</id>
    <revision>
      <id>750321</id>
      <timestamp>2024-04-12T10:36:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="244" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Mycountrymobile3}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:36, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>d6z61r8gkgwdzy2h6c3ln47bkjh8ckj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nguyen Patrick VH</title>
    <ns>3</ns>
    <id>185488</id>
    <revision>
      <id>750322</id>
      <timestamp>2024-04-12T10:44:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>10694</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="245" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Nguyen Patrick VH}}

-- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 10:44, 12 ਅਪਰੈਲ 2024 (UTC)</text>
      <sha1>pcoh8ixgakcstivdbis3poivr9kmszt</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>