ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.44.0-wmf.6 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ Topic 0 12303 776260 775851 2024-12-12T18:18:03Z BouwMaster 16216 776260 wikitext text/x-wiki {{about|ਆਧੁਨਿਕ ਸੀਰੀਆ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਹੈ}} <!-- NOTICE: please do not be tempted to make the infobox "neutral" even though there's a [[WP:NPOV]]. The consensus from the recent RfC at [[Talk:Syria#RfC: Presentation of the Syrian country infobox]] was to retain the infobox with Assad's government until there were significant changes. -->{{Infobox country |conventional_long_name = ਸੀਰੀਆਈ ਅਰਬ ਗਣਰਾਜ |native_name = {{lang|ar|{{big|الجمهورية العربية السورية}}}}<br />''{{transl|ar|Al-Jumhūrīyah Al-ʻArabīyah As-Sūrīyah}}'' |common_name = ਸੀਰੀਆ |image_flag = Flag of the Syrian revolution.svg |image_coat = Coat of arms of Syria (2024–2024).svg |image_map = Syria (orthographic projection).svg |image_map2 = Syria - Location Map (2013) - SYR - UNOCHA.svg |national_anthem = {{native phrase|ar|"حماة الديار"|italics=off}}<br />{{small|''[[Humat ad-Diyar|Guardians of the Homeland]]''}}<br /><center>[[File:National Anthem of Syria.ogg]]</center> |official_languages = [[ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅਰਬੀ]] |capital = [[ਦਮਾਸਕਸ]] |government_type = {{nowrap|[[Unitary state|Unitary]] [[Single-party state|single-party]]<br />[[Semi-presidential system|semi-presidential]] republic<ref>{{cite web |url=http://www.scribd.com/doc/81771718/Qordoba-Translation-of-the-Syrian-Constitution-Modifications-15-2-2012 |title=Constitution of Syria 2012 |publisher=Scribd.com |date=15 February 2012 |accessdate=25 January 2013}}</ref>{{efn-ua|1=Government has limited control across the country. See [[Syrian civil war]]}}<!--end nowrap:-->}} |leader_title1 = [[List of heads of state of Syria|President]] |leader_name1 = [[Bashar al-Assad]] |leader_title2 = [[List of Prime Ministers of Syria|Prime Minister]] |leader_name2 = [[Wael Nader al-Halqi]] |leader_title3 = [[List of Speakers of the Parliament of Syria|Speaker of the People's Council]] |leader_name3 = [[Mohammad Jihad al-Laham]] |legislature = [[ਸੀਰੀਆ ਦੀ ਲੋਕ ਸਭਾ|ਲੋਕ ਸਭਾ]] |largest_city = [[ਅਲੈਪੋ]] |latd=33 |latm=30 |latNS=N |longd=36 |longm=18 |longEW=E |area_rank = 89th |area_magnitude = 1 E11 |area_km2 = 185180<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm|title=Syrian ministry of foreign affairs|access-date=2014-12-31|archive-date=2012-05-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20120511155611/http://mofa.gov.sy/cweb/MOEX_NEW/syria/Overview.htm|dead-url=yes}}</ref> |area_sq_mi = 71479 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = 1.1 |population_estimate = 17,951,639 (2014 est.)<ref name="CIA - TWF">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2014-07-24 |archive-date=2018-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225073748/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sy.html |dead-url=yes }}</ref> |population_estimate_rank = 54ਵਾਂ |population_estimate_year = ਜੁਲਾਈ 2014 |population_census = |population_census_year = |population_density_km2 = 118.3 |population_density_sq_mi = 306.5 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = 101ਵਾਂ |GDP_PPP = {{nowrap|$107.831 ਬਿਲੀਅਨ<ref name=CIA>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=59&pr1.y=13&c=463&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Syria |publisher=International Monetary Fund |accessdate=22 April 2012}}</ref><!--end nowrap:-->}} |GDP_PPP_rank = |GDP_PPP_year = 2010 |GDP_PPP_per_capita = $5,040<ref name="CIA" /> |GDP_PPP_per_capita_rank = |GDP_nominal_year = 2010 |GDP_nominal = {{nowrap|$59.957 ਬਿਲੀਅਨ<ref name="CIA" />}} |GDP_nominal_rank = |GDP_nominal_per_capita = $2,802<ref name="CIA" /> |GDP_nominal_per_capita_rank = |established_event1 =ਸੀਰੀਆ ਦੀ ਅਰਬ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਐਲਾਨ |established_date1 = 8 ਮਾਰਚ 1920 |established_event2 = ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਧੀਨ [[ਸੀਰੀਆ ਰਾਜ]] |established_date2 = 1 ਦਸੰਬਰ 1924 |established_event3 = [[ਸੀਰੀਆਈ ਗਣਰਾਜ (1930–1958)|ਸੀਰੀਆਈ ਗਣਰਾਜ]] ਜਬਾਲ ਦਰੂਜ਼ੇ, ਅਲਾਵਾਈਟਸ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। |established_date3 = 1930 |established_event4 =ਫ਼ਰਾਂਸ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ |established_date4 = 1 ਜਨਵਰੀ 1944 |established_event5 =ਅੰਤਮ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਫੌਜੀ ਟੁਕੜੀ ਨਿੱਕਲੀ |established_date5 = 17 ਅਪਰੈਲ 1946 |established_event6 = {{nowrap|[[ਅਲਹਿਦਗੀ]] <br />[[ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਗਣਰਾਜ]]}} ਤੋਂ |established_date6 = 28 ਸਤੰਬਰ 1961 |established_event7 = [[ਬਾਥ ਪਾਰਟੀ]] ਨੇ 1963 ਰਾਜਪਲਟੇ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਹਥ ਲਈ |established_date7 = 8 ਮਾਰਚ 1963 |Gini_year = 2004 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini = 35.8 <!--number only--> |Gini_ref =<ref>{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=World Bank GINI index |publisher=World Bank |accessdate=22 January 2013}}</ref> |Gini_rank = |HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.473 <!--number only--> |HDI_ref =<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.unrwa.org/userfiles/2013071244355.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=25 September 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref> |HDI_rank = 166ਵਾਂ |currency = [[Syrian pound]] |currency_code = SYP |country_code = SY |time_zone = [[Eastern European Time|EET]] |utc_offset = +2 |time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_offset_DST = +3 |drives_on = right |calling_code = [[Telephone numbers in Syria|+963]]{{efn-ua|1=02 from [[Lebanon]]}} |cctld = [[.sy]], [[سوريا.]] |iso3166code = SY | footnotes = {{notelist-ua}} }} [[File:Flag of the United Arab Republic.svg‎|thumb |200px|ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਝੰਡਾ]] [[File:Coat of arms of Syria.svg|thumb|200px|ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ]] [[File:Syria in its region (claimed).svg|thumb|ਮਾਨਚਿੱਤਰ]] '''ਸੀਰੀਆ''' ([[ਅਰਬੀ]]: سوريّة ‎ Sūrriya ਜਾਂ Sūrya), ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੀਰੀਆਈ ਅਰਬ ਗਣਰਾਜ ([[ਅਰਬੀ]]: الجمهورية العربية السورية), ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ [[ਏਸ਼ੀਆ]] ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ [[ਲੇਬਨਾਨ]] ਅਤੇ [[ਭੂ-ਮੱਧ ਸਾਗਰ]], ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ [[ਇਸਰਾਈਲ]], ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਜਾਰਡਨ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ [[ਇਰਾਕ]] ਅਤੇ ਉਤਰ ਵਿੱਚ [[ਤੁਰਕੀ]] ਹੈ। ਇਸਰਾਈਲ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮਧ–ਪੂਰਬ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਮਿਸ਼ਕ ਹੈ ਜੋ ਉਂਮਇਦ ਖਿਲਾਫਤ ਅਤੇ ਮਾਮਲੁਕ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1946 ਵਿੱਚ [[ਫ਼ਰਾਂਸ]] ਤੋਂ ਸਵਾਧੀਨਤਾ ਮਿਲਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬਾਥ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭੁਤਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1963 ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਲਾਗੂ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ 1970 ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਅਸਦ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੀਰੀਆ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗਰੀਕ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਯਵਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸੀਰੀਯੋਇ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਪਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਕਸਰ ਸਾਰੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸੀਰੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰੀਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਸ਼ਬਦ ਅਸੀਰੀਆ ਹੀ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਜਨਕ ਹੈ। ਅਸੀਰੀਆ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅੱਕਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅੱਸੁਰ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਸੀਰੀਆ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਬਦਲਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਭੂ-ਮੱਧ ਸਾਗਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਅਰਬ ਦੇ ਉਤਰ ਅਤੇ ਸਿਲੀਸਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣ ਦਾ ਖੇਤਰ ਜਿਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਮੇਸੋਪੋਟਾਮੀਆ ਤੱਕ ਹੋ ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਰੀਆ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। [[ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਰੀਆਈ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੁਡਆ (ਜਿਸਨੂੰ ਸੰਨ 135 ਵਿੱਚ ਫਲਸਤੀਨ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ - ਅੱਜ ਉਸ ਫਲਸਤੀਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜੋਕਾ ਇਸਰਾਈਲ, ਫਿਲਸਤੀਨ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ) ਸਭ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਫੋਨੇਸ਼ੀਆ ਲੇਬਨਾਨ ਵਿੱਚ, ਕੋਏਲੇ-ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਮੇਸੋਪੋਟਾਮੀਆ ਇਸਦੇ ਖੰਡਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸਨ। ==ਤਸਵੀਰਾਂ== <gallery> File:Drikish ,Tartius,syria.jpg|ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਡਰੇਕਿਸ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਟਾਰਟੌਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਡਰੇਕਿਸ਼ ਡੈਮ ਲਈ ਹੈ File:ساحة سعد الله الجابري.jpg|ਸਾਦ ਅੱਲ੍ਹਾ ਅਲ-ਜਬਰੀ ਸਕੁਏਰ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਰਗ ਹੈ, ਜੋ ਅਲੇਪੋ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। File:شآم.jpg|ਇਕਜੁੱਟ ਹੋਵੋ, ਆਓ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੀਏ </gallery> {{ਅਧਾਰ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੀਰੀਆ]] s9chsxb0wv0o46l1cwsybme57wgog09 0 16136 776347 95182 2024-12-13T09:15:11Z Gill jassu 31716 "[[:en:Special:Redirect/revision/1262429188|Alexander]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776347 wikitext text/x-wiki '''ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ''' ( {{Langx|el|Ἀλέξανδρος}} </link> ) ਯੂਨਾਨੀ ਮੂਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁਰਸ਼ ਨਾਮ ਹੈ। ਨਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਾਰਨੀ [[ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ|ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਮਹਾਨ]] ਹੈ, ਮੈਸੇਡੋਨੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ ਰਾਜ ਦਾ ਰਾਜਾ ਜਿਸਨੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite book|location=Aldershot, England}}</ref> ਇੱਥੇ ਸੂਚੀਬੱਧ ਰੂਪ '''ਅਲੈਕਸਾਂਡਰ''', '''ਅਲੇਕਜ਼ੈਂਡਰ''', '''ਅਲੇਕਜ਼ੈਂਡਰ''', '''ਅਲੇਸੈਂਡਰੋ''', '''ਅਲੇਕਜ਼ੈਂਡਰ''' ਅਤੇ '''ਅਲੇਕਜ਼ੈਂਡਰ''' ਹਨ। ਸੰਬੰਧਿਤ ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਘਟਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਇਸਕੰਦਰ, ਅਲੇਕ, ਅਲੇਕ, ਅਲੈਕਸ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ, ਅਲੇਕਸ, ਅਲੇਕਸਾ, ਅਲਾਸਡੇਅਰ, ਸਾਸ਼ਾ, ਸੈਂਡਰੋ, ਸਕੈਂਡਰ, ਅਤੇ ਸੈਂਡਰ ; ਇਸਤਰੀ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਾ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੀਆ ਅਤੇ ਸਾਸ਼ਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਨਿਰੁਕਤੀ == ਨਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਰੂਪ, ਮਾਈਸੀਨੀਅਨ ਯੂਨਾਨੀ ਇਸਤਰੀ ਮਾਨਵ-ਰੂਪ {{Lang|gmy|𐀀𐀩𐀏𐀭𐀅𐀨}} ਲੀਨੀਅਰ ਬੀ ਸਿਲੇਬਿਕ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਲਕਸੰਦੂ, ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਕਲਪਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ''ਅਲਕਸੰਦੂ'' ਜਾਂ ''ਅਲਕਸੈਂਡਸ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਿਲੁਸਾ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਹਿੱਟੀ ਰਾਜੇ ਮੁਵਾਤੱਲੀ II ਨਾਲ 1280 ਪੂ. ਈ. ਇੱਕ ਸੰਧੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰੋਜ਼ ਨਾਂ ਦਾ ਯੂਨਾਨੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਮ ਯੂਨਾਨੀ ਦੇਵੀ [[ਈਰਾ|ਹੇਰਾ]] ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਉਪਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਦਾ ਅਰਥ "ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ" ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [[ਇਲੀਆਡ|ਇਲਿਆਡ]] ਵਿੱਚ, ਪਾਤਰ ਪੈਰਿਸ ਨੂੰ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [[ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ]] ਦੀਆਂ ਫੌਜੀ ਜਿੱਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਸਾਰੇ ਯੂਨਾਨੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਜਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web |last=Campbell |first=Mike |title=Meaning, origin and history of the name Alexander |url=https://www.behindthename.com/name/alexander |access-date=2019-06-10 |website=Behind the Name}}</ref><ref>{{Cite web |date=2013-11-12 |title=There Is Power In The Name Alexander - There Is Power In The Name Alexander Poem by alexander opicho |url=https://www.poemhunter.com/poem/there-is-power-in-the-name-alexander/ |access-date=2022-02-24 |website=Poem Hunter |language=en-us}}</ref> == ਸਿਕੰਦਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਲੋਕ == ਕਈ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦਾ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਨਾਮ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਸੇਡੋਨ ਦੇ ਰਾਜੇ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਦੇ, [[ਰੂਸੀ ਸਲਤਨਤ|ਰੂਸ]] ਦੇ ਸਮਰਾਟ ਅਤੇ ਪੋਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। daz7wsr6vd1rivrc4sj8c1lgglcs7gi 1 16137 776348 95184 2024-12-13T09:16:01Z Gill jassu 31716 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776348 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} #REDIRECT [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ]] 9mv50ts02fl9il302s23lasyupjdumw 0 16421 776265 540088 2024-12-13T01:02:54Z 2409:4055:2D0B:2D16:0:0:E0C9:6204 776265 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = {{raise|0.2em|ਮਾਓ ਤਸੇ-ਤੁੰਗ}} |native_name = {{lower|0.1em|{{nobold|{{lang|zh-hans|毛泽东}}}}}} |honorific-prefix = [[ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਚੈਅਰਮੈਨ|ਚੈਅਰਮੈਨ]] |image = Mao Zedong in 1959 (cropped).jpg |caption = ਮਾਓ ਜ਼ੇ ਤੁੰਗ ਦਾ ਆਫੀਸੀਅਲ ਪੋਰਟਰੇਟ (1960–1966) |nationality = ਚੀਨੀ |order = ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ [[ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਚੈਅਰਮੈਨ|ਪਹਿਲਾ ਚੈਅਰਮੈਨ]] |1blankname = {{nowrap|1st vice-chairman}} |1namedata = [[ਲਿਉ ਸ਼ਾਉ ਚੀ]]<br />[[ਲਿਨ ਬਿਆਉ]]<br />[[ਚਾਉ ਐਨ ਲਾਈ]]<br />[[ਹੂਆ ਗੂਓਫੈਂਗ]] |term = 19 ਜੂਨ 1945&nbsp;– 9 ਸਤੰਬਰ 1976 |predecessor= ਖੁਦ ਆਪ (ਕੇਂਦਰੀ ਪੋਲਿਟਬਿਊਰੋ ਚੈਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ) |successor = [[ਹੂਆ ਗੂਓਫੈਂਗ]] |order1 = ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪੋਲਿਟਬਿਊਰੋ ਦਾ [[ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਚੈਅਰਮੈਨ|ਪਹਿਲਾ ਚੈਅਰਮੈਨ]] |term1 = 20 ਮਾਰਚ 1943&nbsp;– 24 ਅਪਰੈਲ 1969 |predecessor1= [[ਜਿਆਂਗ ਵੈਂਤੀਅਨ]]<br />([[ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ|ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ]]) |successor1= ਖੁਦ ਆਪ (ਕੇਂਦਰੀ ਪੋਲਿਟਬਿਊਰੋ ਚੈਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ) |birth_date = 26 ਦਸੰਬਰ 1893 |birth_place = [[ਸ਼ਾਓਸ਼ਾਨ]], [[ਹੂਨਾਨ]] |death_date = 9 ਸਤੰਬਰ 1976 |death_place = [[ਬੀਜਿੰਗ]] |resting_place = [[ਚੈਅਰਮੈਨ ਮਾਓ ਯਾਦਗਾਰ ਹਾਲ]], [[ਬੀਜਿੰਗ]] |religion = ਕੋਈ ਨਹੀਂ ([[ਨਾਸਤਿਕਤਾ|ਨਾਸਤਿਕ]]) |spouse = [[ਲੂਓ ਯੀਕਸ਼ੀਉ]] (1907–1910) <br />[[ਯਾਂਗ ਕੈਹੂਈ]] (1920–1930) <br />[[ਹੇ ਜ਼ਿਜ੍ਹਨ]] (1930–1937) <br />[[ਜਿਆਂਗ ਕਿਨ]] (1939–1976) |signature = |party = [[ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] |order2 = ਸੀ ਪੀ ਸੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮਿਲਿਟਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਚੇਅਰਮੈਨ |term2 = 23 ਅਗਸਤ 1945&nbsp;– 1949<br> 8 ਸਤੰਬਰ 1954&nbsp;– September 9 ਸਤੰਬਰ 1976 |predecessor2 = |successor2 = [[ਹੂਆ ਗੂਓਫੈਂਗ]] |order3 = |term3 = 21 ਸਤੰਬਰ 1949&nbsp;– 25 ਦਸੰਬਰ 1954<br>'''ਆਨਰੇਰੀ ਚੇਅਰਮੈਨ'''<br> 25 ਦਸੰਬਰ 1954 &nbsp;– 9 ਸਤੰਬਰ 1976 |predecessor3 = |successor3 = [[ਜਾਓ ਐਨ ਲਾਈ]] |order4 = 1st [[ਲੋਕ ਗਣਰਾਜ ਚੀਨ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ]] |premier4 = [[ਜਾਓ ਐਨ ਲਾਈ]] |deputy4 = [[ਜ਼ੂਅ ਦੇ]] |term_start4 = 27 ਸਤੰਬਰ 1954 |term_end4 = 27 ਅਪਰੈਲ 1959 |predecessor4 = |successor4 = [[ਲਿਉ ਸ਼ਾਉਚੀ]] |office5 =ਮੈਂਬਰ<br>[[ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਪਲਜ ਕਾਂਗਰਸ]] |term5 = 15 ਸਤੰਬਰ 1954&nbsp;– 18 ਅਪਰੈਲ 1959<br /> 21 ਦਸੰਬਰ 1964&nbsp;– 9 ਸਤੰਬਰ 1976 |constituency7 = ਬੀਜਿੰਗ }} '''ਮਾਓ ਤਸੇ-ਤੁੰਗ''' ਜਾਂ '''ਮਾਓ ਜ਼ੇਦੋਂਗ''' (26 ਦਸੰਬਰ 1893 – 9 ਸਤੰਬਰ 1976) ਚੀਨੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚਿੰਤਕ ਅਤੇ [[ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਨੇਤਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਸੱਭਿਆਚਾਰਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ]] ਸਫਲ ਹੋਈ। ਉਹ ਚੇਅਰਮੈਨ ਮਾਓ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਨਵਾਦੀ [[ਚੀਨ]] [[ਗਣਰਾਜ]] ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ (1949) ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਮੌਤ (1976) ਤੱਕ ਚੀਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। [[ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ]] ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਰਣਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਉਸਨੂੰ [[ਮਾਓਵਾਦ]] ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ==ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ== [[ਮਾਓ-ਜੇ-ਤੁੰਗ]] ਇੱਕ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] ਸੀ। ਉਹ ਰੂਸ ਦੇ ੧੯੧੭ ਵਿੱਚ ਹੋਏ [[ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਇੰਨਕਲਾਬ]] ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ]] ਦਾ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਸਮੇਂ ਚੀਨ ਦੀ [[ਸਮਾਜਿਕ]] ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ ਸੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੀਨ ਦੇ ਮਜਦੂਰ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਜੋ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਨ। ਮਾਓ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਚੀਨ ਦੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ [[ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ]] ਕੀਤਾ। [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ]] ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਅਧਿਐਨ ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਓ ਨੇ ਇੱਕ [[ਸਿਧਾਂਤ]] ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਨੂੰ [[ਮਾਓਵਾਦ]] ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਬਾਰੇ ਮਾਓ ਨੇ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀ ਤਰਾਂ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਇਨਕਲਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿਓਂਕਿ ਚੀਨ ਤੇ ਰੂਸ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਤੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਚੀਨ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਦੇਸ਼ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜਾਗੀਰਵਾਦੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਇੱਕ [[ਅਰਧ-ਜਾਗੀਰੂ]] ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਉਹ ਚੀਨ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾ ਪੂਰਾ ਆਜ਼ਾਦ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੂਰੀ ਬਸਤੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਇੱਕ [[ਅਰਧ-ਬਸਤੀਵਾਦ]] ਹੈ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹਾਲੇ ਵੀ ਜਾਗੀਰਦਾਰੂ [[ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ]] ਭਾਰੂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ [[ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ]] ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾ ਉਸ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਰਲਕੇ ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮਾਓ ਚੀਨ ਵਿੱਚ [[ਸਮਾਜਵਾਦ]] ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਇਨਕਲਾਬ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜਵਾਦ ਤੋ ਪਹਿਲਾ ਨ੍ਵ ਜਮਹੂਰੀ ਇਨਕਲਾਬ ਕਰਨਾ ਹੋਏਗਾ। ==ਨਵ-ਜਮਹੂਰੀ-ਇਨਕਲਾਬ== ਮਾਓ ਨੇ [[ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਨ੍ਵ-ਜਮਹੂਰੀ-ਇਨਕਲਾਬ]] ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਨ੍ਵ-ਜਮਹੂਰੀ [[ਇਨਕਲਾਬ]] ਇੱਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਹੈ ਜੋ [[ਬੁਰਜੂਆ ਇਨਕਲਾਬ]] ਤੋ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਭਿੰਨ ਹੈ। ਨ੍ਵ ਜਮਹੂਰੀ ਇਨਕਲਾਬ ਇੱਕ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦ ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਤਰਾਂ ਇਕੱਲੇ ਮਜਦੂਰ ਨਹੀਂ ਇਨਕਲਾਬ ਕਰਨਗੇ ਸਗੋਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਜਦੂਰ, [[ਕਿਸਾਨ]], [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੂਰਜੂਆਜੀ]], ਅਤੇ [[ਨਿੱਕ ਬੁਰਜੂਆਜੀ]] ਚਾਰ ਜਮਾਤਾਂ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਹੋਏਗਾ ਜਿਸਦੀ [[ਅਗਵਾਹੀ]] ਮਜਦੂਰ ਜਮਾਤ ਕਰੇਗੀ। ਇਸ ਇਨਕਲਾਬ ਰਾਹੀ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਢਾਂਚਾ ਖਤਮ ਹੋਏਗਾ ਅਤੇ ਚੀਨ [[ਬਸਤੀ]] ਤੋਂ ਇੱਕ [[ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼]] ਬਨੇਗਾ। ==ਰਚਨਾਵਾਂ== #ਨਵ ਜਮਹੂਰੀ ਇੰਨਕਲਾਬ #ਵਿਰੋਧਤਾਈ ਬਾਰੇ #ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਕਾ੍ਂਤੀ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਚੀਨੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਨਕਲਾਬੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਚੀਨੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ]] 9n7dv0fwk2hzknxgs8yjsmjlkb1a0mx 0 29138 776246 760887 2024-12-12T12:54:28Z Dibyayoti176255 40281 Dibyayoti176255 ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ]] ਨੂੰ [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Misspelled title: Corrected Gurumukhi Spelling 760886 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ | image = VS Naipaul 2016 Dhaka.jpg | imagesize = | caption = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ [[ਢਾਕਾ]] ਵਿੱਚ, 2016 | pseudonym = | birth_name = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ<ref name=OEHD-Naipaul/> | birth_date = {{Birth date|1932|08|17|df=yes}} | birth_place = [[ਚਗਵਾਨਸ]], [[ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਆਤੇ ਤੋਬਾਗੋ|ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗ਼ੋ]] | death_date = {{death date and age|2018|8|11|1932|08|17|df=yes}} | death_place = | occupation = ਨਾਵਲਕਾਰ, [[ਯਾਤ੍ਰਾ ਲੇਖਕ]], ਨਿਬੰਧਕਾਰ | nationality = [[ਤ੍ਰਿਨੀਡਾਡੀਅਨ]], [[ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਬਰਤਾਨਵੀ]] | period = | genre = ਨਾਵਲ, ਨਿਬੰਧ | subject = | movement = | notableworks = ''[[A House for Mr. Biswas]]'' <br/> ''[[A Bend in the River]]'' <br/> ''[[The Enigma of Arrival]]'' <br/> ''[[In a Free State]]'' | awards = {{awd|[[ਮੈਨ ਬੁਕਰ ਇਨਾਮ|ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ]]|1971}} {{awd|[[ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]]|2001}} | religion = ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਕਿ ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਧਰਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਸੀ: "ਨਹੀਂ, ਮੈਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਇਹ ਬੰਦੇ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅੜਿਕਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।" | spouse = ਪੈਟ੍ਰੀਸੀਅਸ ਐਨ. ਹੇਲ ਨਾਇਪਾਲ (1955 - 1996) <br> ਨਾਦਿਰਾ ਖ਼ਾਨੁਮ ਅਲਵੀ ਨਾਇਪਾਲ (1996 - ਅੱਜ) }} '''ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ''' ({{IPAc-en|ˈ|n|aɪ|p|ɔː|l}}<ref name="OEHD-Naipaul">ਉੱਚਾਰਨ: {{IPAc-en|ˈ|v|ɪ|d|.|j|ɑː|ˌ|d|ə|r}} {{IPAc-en|ˈ|s|uː|ˌ|r|ə|dʒ|}}{{IPAc-en|ˌ|p|r|ə|ˈ|s|ɑː|d}} (ਦੂਜੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ) ਅਰਥ: '''''<u><span lang="SA" dir="ltr">विद्याधर</span></u>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਪਕੜ" (ਪੰਨਾ 921) '''''<span lang="Sa" dir="ltr">विद्या</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਗਿਆਨ, ਸਿੱਖਿਆ", ਪੰਨਾ 921) ਤੋਂ + '''''<span lang="Sa" dir="ltr">धर</span>''''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਪਕੜ, ਅਧਾਰ", ਪੰਨਾ 524)); '''''<u><span lang="Hi" dir="ltr">सूरज प्रसाद</span></u>''''' ('''''<span lang="Hi" dir="ltr">सूरज</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] "ਸੂਰਜ," ਪੰਨਾ 1036) + '''''<span lang="Sa" dir="ltr">प्रसाद</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਉਪਹਾਰ, ਵਰਦਾਨ, ਅਸੀਸ", ਪੰਨਾ 666) ਤੋਂ) {{citation |last=McGregor |first=R. S. |title=The Oxford Hindi-English Dictionary |url=http://books.google.com/books?id=MILAQgAACAAJ |year=1993 |publisher=[[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ]] |authorlink=R. S. McGregor}} ਤੋਂ</ref>(17 ਅਗਸਤ ਸੁਨ 1932 - 11 ਅਗਸਤ 2018) ਨਵੇਂ ਯੁਗ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 17 ਅਗਸਤ 1932 ਨੂੰ [[ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗੋ|ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗ਼ੋ]] ਦੇ [[ਚਗਵਾਨਸ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੂੰ ਨੂਤਨ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਛੰਦ ਦਾ ਗੁਰੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਈ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ਼ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਨ ਲਿਲਵੇਲੀਨ ਰੀਜ ਪੁਰਸਕਾਰ (1958), ਦ ਸੋਮਰਸੇਟ ਮੋਗਮ ਅਵਾਰਡ (1980), ਦ ਹੋਵਥੋਰਡਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (1964, ਦ ਡਬਲਿਊ ਐਚ ਸਮਿਥ ਸਾਹਿਤਕ ਅਵਾਰਡ (1968), ਦ ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ (1971) ਅਤੇ ਦ ਡੇਵਿਡ ਕੋਹੇਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (1993) ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਭਰ ਕੰਮ ਦੇ ਲਈ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ ਨੂੰ 2001 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ [[ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2008 ਵਿੱਚ ''[[ਟਾਈਮਜ਼]]'' ਨੇ ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀ 50 ਮਹਾਨ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]] ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੋਬਲ ਜੇਤੂ ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] 98s3iff36hbzaatmvclngq2i1i830lu 776250 776246 2024-12-12T13:03:09Z Dibyayoti176255 40281 Tidy-Up 776250 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ | image = VS Naipaul 2016 Dhaka.jpg | imagesize = | caption = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ [[ਢਾਕਾ]] ਵਿੱਚ, 2016 | pseudonym = | birth_name = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ<ref name=OEHD-Naipaul/> | birth_date = {{Birth date|1932|08|17|df=yes}} | birth_place = [[ਚਗਵਾਨਸ]], [[ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗੋ|ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗ਼ੋ]] | death_date = {{death date and age|2018|8|11|1932|08|17|df=yes}} | death_place = | occupation = ਨਾਵਲਕਾਰ, [[ਯਾਤ੍ਰਾ ਲੇਖਕ]], ਨਿਬੰਧਕਾਰ | nationality = [[ਤ੍ਰਿਨੀਡਾਡੀਅਨ]], [[ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਬਰਤਾਨਵੀ]] | period = | genre = ਨਾਵਲ, ਨਿਬੰਧ | subject = | movement = | notableworks = ''[[A House for Mr. Biswas]]'' <br/> ''[[A Bend in the River]]'' <br/> ''[[The Enigma of Arrival]]'' <br/> ''[[In a Free State]]'' | awards = {{awd|[[ਮੈਨ ਬੁਕਰ ਇਨਾਮ|ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ]]|1971}} {{awd|[[ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]]|2001}} | religion = ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਕਿ ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਧਰਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਸੀ: "ਨਹੀਂ, ਮੈਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਇਹ ਬੰਦੇ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅੜਿਕਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।" | spouse = ਪੈਟ੍ਰੀਸੀਅਸ ਐਨ. ਹੇਲ ਨੈਪਾਲ (1955 - 1996) <br> ਨਾਦਿਰਾ ਖ਼ਾਨੁਮ ਅਲਵੀ ਨੈਪਾਲ (1996 - ਅੱਜ) | native_name = Vidiadhar Surajprasad Naipaul | native_name_lang = en }} '''ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ''' ({{IPAc-en|ˈ|n|aɪ|p|ɔː|l}}<ref name="OEHD-Naipaul">[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਉੱਚਾਰਨ: {{IPAc-en|ˈ|v|ɪ|d|.|j|ɑː|ˌ|d|ə|r}} {{IPAc-en|ˈ|s|uː|ˌ|r|ə|dʒ|}}{{IPAc-en|ˌ|p|r|ə|ˈ|s|ɑː|d}} (ਦੂਜੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ) ਅਰਥ: '''''<u><span lang="sa" dir="ltr">विद्याधर</span></u>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਪਕੜ" (ਪੰਨਾ 921) '''''<span lang="sa" dir="ltr">विद्या</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਗਿਆਨ, ਸਿੱਖਿਆ", ਪੰਨਾ 921) ਤੋਂ + '''''<span lang="sa" dir="ltr">धर</span>''''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਪਕੜ, ਅਧਾਰ", ਪੰਨਾ 524)); '''''<u><span lang="hi" dir="ltr">सूरज प्रसाद</span></u>''''' ('''''<span lang="hi" dir="ltr">सूरज</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] "ਸੂਰਜ," ਪੰਨਾ 1036) + '''''<span lang="sa" dir="ltr">प्रसाद</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਉਪਹਾਰ, ਵਰਦਾਨ, ਅਸੀਸ", ਪੰਨਾ 666) ਤੋਂ) {{citation |last=McGregor |first=R. S. |title=The Oxford Hindi-English Dictionary |url=http://books.google.com/books?id=MILAQgAACAAJ |year=1993 |publisher=[[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ]] |authorlink=R. S. McGregor}} ਤੋਂ</ref>, {{lang-en|Vidiadhar Surajprasad Naipaul|label=[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]}}; 17 ਅਗਸਤ ਸਨ 1932 - 11 ਅਗਸਤ ਸਨ 2018) ਨਵੇਂ ਯੁਗ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 17 ਅਗਸਤ 1932 ਨੂੰ [[ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗੋ|ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗ਼ੋ]] ਦੇ [[ਚਗਵਾਨਸ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੂੰ ਨੂਤਨ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਛੰਦ ਦਾ ਗੁਰੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਈ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ਼ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਨ ਲਿਲਵੇਲੀਨ ਰੀਜ ਪੁਰਸਕਾਰ (1958), ਦ ਸੋਮਰਸੇਟ ਮੋਗਮ ਅਵਾਰਡ (1980), ਦ ਹੋਵਥੋਰਡਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (1964, ਦ ਡਬਲਿਊ ਐਚ ਸਮਿਥ ਸਾਹਿਤਕ ਅਵਾਰਡ (1968), ਦ ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ (1971) ਅਤੇ ਦ ਡੇਵਿਡ ਕੋਹੇਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (1993) ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਭਰ ਕੰਮ ਦੇ ਲਈ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ ਨੂੰ 2001 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ [[ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2008 ਵਿੱਚ ''[[ਟਾਈਮਜ਼]]'' ਨੇ ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀ 50 ਮਹਾਨ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]] ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੋਬਲ ਜੇਤੂ ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] qwgwsvrilt31bkgsm2t0a9udpeddk8d 776251 776250 2024-12-12T13:05:57Z Dibyayoti176255 40281 Tidy-Up 776251 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ | image = VS Naipaul 2016 Dhaka.jpg | imagesize = | caption = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ [[ਢਾਕਾ]] ਵਿੱਚ, 2016 | pseudonym = | birth_name = ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ<ref name=OEHD-Naipaul/> | birth_date = {{Birth date|1932|08|17|df=yes}} | birth_place = [[ਚਗਵਾਨਸ]], [[ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗੋ|ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗ਼ੋ]] | death_date = {{death date and age|2018|8|11|1932|08|17|df=yes}} | death_place = | occupation = ਨਾਵਲਕਾਰ, [[ਯਾਤ੍ਰਾ ਲੇਖਕ]], ਨਿਬੰਧਕਾਰ | nationality = [[ਤ੍ਰਿਨੀਡਾਡੀਅਨ]], [[ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਬਰਤਾਨਵੀ]] | period = | genre = ਨਾਵਲ, ਨਿਬੰਧ | subject = | movement = | notableworks = ''[[A House for Mr. Biswas]]'' <br/> ''[[A Bend in the River]]'' <br/> ''[[The Enigma of Arrival]]'' <br/> ''[[In a Free State]]'' | awards = {{awd|[[ਮੈਨ ਬੁਕਰ ਇਨਾਮ|ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ]]|1971}} {{awd|[[ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]]|2001}} | religion = ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਕਿ ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਧਰਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਸੀ: "ਨਹੀਂ, ਮੈਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਇਹ ਬੰਦੇ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅੜਿਕਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।" | spouse = ਪੈਟ੍ਰੀਸੀਅਸ ਐਨ. ਹੇਲ ਨੈਪਾਲ (1955 - 1996) <br> ਨਾਦਿਰਾ ਖ਼ਾਨੁਮ ਅਲਵੀ ਨੈਪਾਲ (1996 - ਅੱਜ) | native_name = Vidiadhar Surajprasad Naipaul | native_name_lang = en | honorific_prefix = ਸਰ }} ਸਰ '''ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ''' ({{IPAc-en|ˈ|n|aɪ|p|ɔː|l}}<ref name="OEHD-Naipaul">[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਉੱਚਾਰਨ: {{IPAc-en|ˈ|v|ɪ|d|.|j|ɑː|ˌ|d|ə|r}} {{IPAc-en|ˈ|s|uː|ˌ|r|ə|dʒ|}}{{IPAc-en|ˌ|p|r|ə|ˈ|s|ɑː|d}} (ਦੂਜੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ) ਅਰਥ: '''''<u><span lang="sa" dir="ltr">विद्याधर</span></u>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਪਕੜ" (ਪੰਨਾ 921) '''''<span lang="sa" dir="ltr">विद्या</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਗਿਆਨ, ਸਿੱਖਿਆ", ਪੰਨਾ 921) ਤੋਂ + '''''<span lang="sa" dir="ltr">धर</span>''''' ([[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਪਕੜ, ਅਧਾਰ", ਪੰਨਾ 524)); '''''<u><span lang="hi" dir="ltr">सूरज प्रसाद</span></u>''''' ('''''<span lang="hi" dir="ltr">सूरज</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] "ਸੂਰਜ," ਪੰਨਾ 1036) + '''''<span lang="sa" dir="ltr">प्रसाद</span>''''' ([[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ|ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] "ਉਪਹਾਰ, ਵਰਦਾਨ, ਅਸੀਸ", ਪੰਨਾ 666) ਤੋਂ) {{citation |last=McGregor |first=R. S. |title=The Oxford Hindi-English Dictionary |url=http://books.google.com/books?id=MILAQgAACAAJ |year=1993 |publisher=[[ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੁਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ]] |authorlink=R. S. McGregor}} ਤੋਂ</ref>, {{lang-en|Vidiadhar Surajprasad Naipaul|label=[[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]}}; 17 ਅਗਸਤ ਸਨ 1932 - 11 ਅਗਸਤ ਸਨ 2018) ਨਵੇਂ ਯੁਗ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]] ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 17 ਅਗਸਤ 1932 ਨੂੰ [[ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗੋ|ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਤੋਬਾਗ਼ੋ]] ਦੇ [[ਚਗਵਾਨਸ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੂੰ ਨੂਤਨ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਛੰਦ ਦਾ ਗੁਰੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਈ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ਼ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਨ ਲਿਲਵੇਲੀਨ ਰੀਜ ਪੁਰਸਕਾਰ (1958), ਦ ਸੋਮਰਸੇਟ ਮੋਗਮ ਅਵਾਰਡ (1980), ਦ ਹੋਵਥੋਰਡਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (1964, ਦ ਡਬਲਿਊ ਐਚ ਸਮਿਥ ਸਾਹਿਤਕ ਅਵਾਰਡ (1968), ਦ ਬੁਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ (1971) ਅਤੇ ਦ ਡੇਵਿਡ ਕੋਹੇਨ ਪੁਰਸਕਾਰ (1993) ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਭਰ ਕੰਮ ਦੇ ਲਈ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ ਨੂੰ 2001 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ [[ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ|ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2008 ਵਿੱਚ ''[[ਟਾਈਮਜ਼]]'' ਨੇ ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੀ 50 ਮਹਾਨ [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼]] ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤਵਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨੋਬਲ ਜੇਤੂ ਸਾਹਿਤਕਾਰ]] qp89izsa1lbyiy8rhz468ilpw95qp2m 0 29593 776268 691948 2024-12-13T01:20:55Z Charan Gill 4603 776268 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਮਹਾਂਕਵੀ | image = Kavi Santokh Singh.jpg | image_size = 225 | caption = ਕਵੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛੱਤ `ਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਦੀ ਲਘੂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਅੰਦਾਜ਼ਨ 19ਵੀਂ ਸਦੀ | birth_date = {{Birth date|df=yes|1788|09|22}} | birth_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1845|06|10|1788|09|22}} | death_place = ਪਿੰਡ ਸਰਾਏ ਨੂਰਦੀਨ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] | occupation = | language = [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]], [[ਹਿੰਦੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ]], [[ਵੇਦਾਂਤ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਬਾਣੀ]] | nationality = ਭਾਰਤ | ethnicity = ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪੰਡਤ, ਬਜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਿਪੁੰਨ ਅਤੇ ਵਡ-ਆਕਾਰੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹ-ਗਿਆਤਾ | education = | alma_mater = | period = 1891 | genre = | occupation = ਕਵੀ | subject =ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ | movement = | notableworks = ''ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼'' | spouse = | children = | relatives = | influences = | influenced = | awards = | website = |portaldisp = }} '''ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਮਹਾਂਕਵੀ''' ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪੰਡਤ, ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਿਪੁੰਨ ਅਤੇ ਵਡ-ਆਕਾਰੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹ-ਗਿਆਤਾ ਸਨ। ==ਜੀਵਨ== ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ [[ਸਰਾਏ ਨੂਰਦੀਨ]], ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ 22 ਸਤੰਬਰ 1788 ਨੂੰ ਭਾਈ ਦੇਸਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਰਾਜਦੇਈ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ। ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵਿਦਵਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣੇ। ==ਵਿਦਿਆਕ ਜੀਵਨ== ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]], [[ਹਿੰਦੀ]], [[ਪੰਜਾਬੀ]], [[ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ]], [[ਵੇਦਾਂਤ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਬਾਣੀ]] ਆਦਿ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆਨੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅੱਖਰ ਗੁਰੂ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਵਿੱਦਿਆ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਚਤੁਰ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਨ। ਆਪ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਉਦੈ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਕਵੀ ਬਣੇ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਕੈਥਲ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜ ਉਦੈ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਉੱਤੇ ਉਹਨਾਂ [[ਸਿੱਖ]] [[ਇਤਿਹਾਸ]] ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਆਪ ਉੱਤੇ [[ਨਿਰਮਲਾ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ]] ਦਾ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਸੀ। ==ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੁਸਤਕਾਂ== #ਗੁਰਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ #ਨਾਮ ਕੋਸ਼, #ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ #ਪੰਜਾਬੀ ਸੀਹਰਫੀ #ਗਰਬ ਗੰਜਨੀ #ਬਾਲਮੀਕ ਰਾਮਾਇਣ #ਆਤਮ ਪੁਰਾਣ ===ਗੁਰਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ=== ਗੁਰਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਇਤਿਹਾਸ, ਸਾਹਿਤ, ਕਾਵਯ, ਕੋਸ਼ ਆਦਿਕ ਸਰਬ ਵਿੱਦਿਆ, ਬ੍ਰਹਮ ਵਿੱਦਿਆ, ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ, ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ, ਮੀਰੀ, ਪੀਰੀ, ਭਗਤੀ, ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਰਤਨਾਕਰ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕਾਵਯ ਦੇ ਤਮਾਮ ਗੁਣਾਂ, ਨਵ ਰਸ, ਅਲੰਕਾਰ, ਛੰਦ ਵਰਣਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ===ਨਾਮ ਕੋਸ਼=== ਇਹ ਅਮਰ ਕੋਸ਼ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 2000 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਛੰਦ ਹਨ। ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਅਕਾਸ ਵਰਗ, ਪਤਾਲ ਵਰਗ, ਭੂਮੀ ਵਰਗ ਆਦਿਕ ਕਈ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਪ ਨੇ 1821 ਈ. ਨੂੰ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤਾ। ===ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼=== ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਨੋਹਰ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀਯ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂਂ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਪੂਰਬਾਰਧ ਵਿੱਚ 73 ਆਧਿਆਇ ਹਨ। ਦੂਸਰੇ ਉਤਰਾਰਧ ਵਿੱਚ 57 ਅਧਿਆਇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ 9700 ਛੰਦ ਹਨ। ===ਪੰਜਾਬੀ ਸੀਹਰਫ਼ੀ=== ===ਗਰਬ ਗੰਜਨੀ=== ===ਬਾਲਮੀਕ ਰਮਾਇਣ=== ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ। ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਅਨੁਵਾਦ 71 ਦਿਨ ਘਟ ਦੋ ਵਰਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ। ਕਵੀ ਨੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੇਲੇ ਮੰਗਲ ਦਸਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। 4000 ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਛੰਦ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ===ਆਤਮ ਪੁਰਾਨ=== ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰ੍ਹਮ੍ਸੂਤਰ, ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ, ਯੋਗ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਤੱਤਮੂਲਕ ਵਰਣਨ ਹੈ।<ref>ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ,ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ,ਜੂਨ 2007,ਪੰਨੇ 168-190</ref> ==[[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਬਾਰੇ== ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਉੱਚਪਾਏ ਦੀ ਰਵਾਨਗੀ ਹੈ। ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਬਾਰੇ ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਅਵਤਾਰ ਨਾ ਧਾਰਦੇ ਤਾਂ ਹਿੰਦੂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮਿਟ ਜਾਣੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |url=http://unitedpunjabi.blogspot.in/2012/02/blog-post_7649.html |title=ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ |access-date=2014-02-14 |archive-date=2016-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307015413/http://unitedpunjabi.blogspot.in/2012/02/blog-post_7649.html |dead-url=yes }}</ref> ==ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼== [[ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼]] ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕਰੜੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਏਨੀ ਵੱਡੀ ਪੁਸਤਕ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ '''ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ''' ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ 115 ਅਧਿਆਏ ਹਨ। 64 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਛੰਦ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਪਗ ਢਾਈ ਲੱਖ ਸਤਰਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 14 ਜਿਲਦਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਨੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਹ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਬੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।<ref>http://www.sanumaanpunjabihonda.com/ਮਹਾਂਕਵੀ-ਭਾਈ-ਸੰਤੋਖ-ਸਿੰਘ-ਜੀ/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> :ਉੱਘੇ ਵਿਦਵਾਨ ਪ੍ਰੋ. ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਪਦਮ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜੀਵਨ ਲਿਖਦਿਆਂ ਇੱਕ ਥਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ {{quotation|ਜੇਕਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸਦੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ, 18ਵੀਂ ਸਦੀ ‘ਚ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ, 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਿਦਵਾਨ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।}} :ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਰੈਫਰੈਂਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਵਨ ਦਾ ਨਾਂਅ 'ਮਹਾਂਕਵੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਹਾਲ' ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ==ਅੰਤਮ ਸਮਾਂ== [[ਕੈਥਲ]] ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਗਭਗ 56 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ। ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਵਿਦਵਾਨ ਕਿਸੇ ਕੌਮ ਵਿੱਚ ਕਦੀ-ਕਦੀ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਚਾਰਨਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ]] mbwyuc7n0wehuk06g96umettx2uzjjr 0 29594 776266 574887 2024-12-13T01:09:10Z Charan Gill 4603 776266 wikitext text/x-wiki {{Infobox book | image = Claimed original manuscript of the Gur Partap Suraj Granth (popularly known as the 'Suraj Prakash') by its author, Kavi Santokh Singh.jpg | caption = ਇਸ ਦੇ ਲੇਖਕ ਕਵੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਮੂਲ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। | name = ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ <br>{{small|ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ}} | language = ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਨੁਮਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ|ਬ੍ਰਜ]] | genre = ਸਿੱਖੀ | published = 1843 A.D. | author = ਕਵੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ | country = [[ਸਿੱਖ ਰਾਜ]] | preceded_by = ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ '''ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ, [[ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕਰੜੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਏਨੀ ਵੱਡੀ ਪੁਸਤਕ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ। ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ 1152 ਅਧਿਆਏ ਹਨ। 64 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਛੰਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਪਗ ਢਾਈ ਲੱਖ ਸਤਰਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 14 ਜਿਲਦਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਨੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਹ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਬੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। '''ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਮਹਾਂਕਵੀ''' ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪੰਡਤ, ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਿਪੁੰਨ ਅਤੇ ਵਡ-ਆਕਾਰੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹ-ਗਿਆਤਾ ਸਨ।<ref> http://punjabitribuneonline.com/2013/12/ਭਾਈ-ਸੰਤੋਖ਼-ਸਿੰਘ-ਦੇ-ਹਵਾਲੇ-ਬਿ/</ref><ref>http://www.sanumaanpunjabihonda.com/ਮਹਾਂਕਵੀ-ਭਾਈ-ਸੰਤੋਖ-ਸਿੰਘ-ਜੀ/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ਹੋਰ ਦੋਖੋ== [[ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਆਧਾਰ|}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਿਤਾਬਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਮਾਸ ਮੀਡੀਆ]] jni9b6q0iefdu84im0168w8r0is5l32 776267 776266 2024-12-13T01:10:17Z Charan Gill 4603 776267 wikitext text/x-wiki {{Infobox book | image = Claimed original manuscript of the Gur Partap Suraj Granth (popularly known as the 'Suraj Prakash') by its author, Kavi Santokh Singh.jpg | caption = ਇਸ ਦੇ ਲੇਖਕ ਕਵੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਮੂਲ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। | name = ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ <br>{{small|ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ}} | language = ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਨੁਮਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] ਅਤੇ [[ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ|ਬ੍ਰਜ]] | genre = ਸਿੱਖੀ | published = 1843 A.D. | author = ਕਵੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ | country = [[ਸਿੱਖ ਰਾਜ]] | preceded_by = ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ }} '''ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ, [[ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕਰੜੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਏਨੀ ਵੱਡੀ ਪੁਸਤਕ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ। ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ 1152 ਅਧਿਆਏ ਹਨ। 64 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਛੰਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਪਗ ਢਾਈ ਲੱਖ ਸਤਰਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 14 ਜਿਲਦਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਨੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਹ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਬੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। '''ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਮਹਾਂਕਵੀ''' ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪੰਡਤ, ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਿਪੁੰਨ ਅਤੇ ਵਡ-ਆਕਾਰੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹ-ਗਿਆਤਾ ਸਨ।<ref> http://punjabitribuneonline.com/2013/12/ਭਾਈ-ਸੰਤੋਖ਼-ਸਿੰਘ-ਦੇ-ਹਵਾਲੇ-ਬਿ/</ref><ref>http://www.sanumaanpunjabihonda.com/ਮਹਾਂਕਵੀ-ਭਾਈ-ਸੰਤੋਖ-ਸਿੰਘ-ਜੀ/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==ਹੋਰ ਦੋਖੋ== [[ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} {{ਆਧਾਰ|}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਤਾਬਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਿਤਾਬਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਮਾਸ ਮੀਡੀਆ]] q5dt2kbe4xmdhfanboecr7p5hhewuek 1 36622 776248 760889 2024-12-12T12:54:28Z Dibyayoti176255 40281 Dibyayoti176255 ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ]] ਨੂੰ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Misspelled title: Corrected Gurumukhi Spelling 165215 wikitext text/x-wiki {{ਚਰਚਾ ਸਿਰਲੇਖ}} mawijv26ieo8194pfbm9olgeisbu5g0 0 92698 776262 751210 2024-12-12T19:10:08Z Dostojewskij 8464 ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2015 776262 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Aarthi Agarwal.jpg|thumb|ਆਰਤੀ ਅਗਰਵਾਲ]] '''ਆਰਤੀ ਅੱਗਰਵਾਲ''' ( 5 ਮਾਰਚ 1984 – 6 ਜੂਨ 2015 )  ਅਮਰੀਕੀ ਐਕਟਰੈਸ ਸੀ  ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਤੇਲੁਗੂ ਸਿਨੇਮਾ ( ਜਿਸਨੂੰ ਕਦੇ - ਕਦੇ ਟੋਲੀਵੁਡ ਵੀ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)  ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। 6 ਜੂਨ 2015 ਨੂੰ ਨਿਊ ਜਰਸੀ  ਦੇ ਏਟਲਾਂਟਿਕ ਨਗਰ  ਦੇ ਏਟਲਾਂਟੀਕੇਅਰ ਰੀਜਨਲ ਮੈਡੀਕਲ ਸੈਂਟਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ   ਹੋ ਗਈ ।।<ref>{{Cite web|url=http://www.nj.com/news/index.ssf/2015/06/indian_actress_aarthi_agarwal_dies_in_nj_during_li.html#incart_2box_nj-homepage-featured|title=Indian actress Aarthi Agarwal dies in N.J. hospital|website=NJ.com}}</ref> ਅੱਗਰਵਾਲ ਮੋਟਾਪੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਛੇ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ।<ref>{{Cite web|url=http://www.greatandhra.com/movies/movie-news/tollywood-mourns-the-death-of-aarti-agarwal--66692.html|title=Tollywood Mourns The Death Of Aarti Agarwal|website=greatandhra.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://movies.ndtv.com/regional/telugu-actor-aarthi-agarwal-dies-at-31-769315|title=Telugu Actor Aarthi Agarwal Dies at 31|website=NDTVMovies.com}}</ref><ref name="myref1">{{Cite web|url=http://www.andhrajyothy.com/Artical.aspx?SID=117012&SupID=24|title=జయమాలిని కోసం మరో 3 కేజీలు తగ్గే ప్రయత్నంలో..|publisher=Andhra Jyothy|language=Telugu|access-date=2015-06-06|archive-date=2015-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20150611131514/http://www.andhrajyothy.com/Artical.aspx?SID=117012&SupID=24|dead-url=yes}} CS1 maint: Unrecognized language ([[:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:CS1 maint: Unrecognized language|link]])</ref> ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.ibtimes.co.in/aarthi-agarwals-father-manager-surgeon-speak-about-her-liposuction-death-635027|title=Aarthi Agarwal's Father, Manager, Surgeon Speak About her Liposuction, Death|date=7 June 2015|website=International Business Times}}</ref><ref>{{ਖ਼ਬਰ ਦਾ ਹਵਾਲਾ|url=http://www.divyabhaskar.co.in/news/ENT-BNE-telugu-and-bollywood-actress-aarti-agarwal-no-more-5015072-PHO.html|title=31 વર્ષની ઉંમરે અભિનેત્રીનું થયું નિધન, શુક્રવારે રીલિઝ થઈ અંતિમ ફિલ્મ|work=Divya Bhaskar.com|access-date=6 June 2015}}</ref> ਉਹ ਏਗ ਹਾਰਬਰ ਟਾਉਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ  ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। <ref name="deccan">{{Cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/150606/entertainment-tollywood/article/telugu-actress-aarthi-aagrwal-passes-away-31|title=Telugu actress Aarthi Aggarwal passes away at 31|website=डेक्कन क्रॉनिकल}}</ref><ref>Wheatstone, Richard.</ref> ==ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ== ਅਗਰਵਾਲ ਨੰਦਿਨੀ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਮਾਰਚ, 1984 ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਤੀ ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲ ਨਿਊ ਜਰਸੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{cite news|url=https://www.deccanherald.com/content/482004/tollywood-actor-aarthi-dies-31.html|date=June 7, 2015|title=Tollywood actor Aarthi dies at 31 in US|location=[[Hyderabad]]|publisher=[[Deccan Herald]]}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਸ਼ਾਂਕ ਦਾ ਹੋਟਲ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਵੀਮਾ ਇੱਕ ਸੁਆਣੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਹਨ। ਤਕਰੀਬਨ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਅਦਾਕਾਰ ਸੁਨੀਲ ਸ਼ੈੱਟੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਫਿਲਡੇਲਫੀਆ, ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਨੱਚਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ।16 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ‘ਪਾਗਲਪਨ’ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਫ਼ਿਲਮੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.ibtimes.co.in/actress-aarthi-agarwal-dies-new-jersey-634940|title=Aarthi Agarwal Dies in New Jersey; Celebrities Condole her Untimely Death|date=June 6, 2015|work=International Business Times|accessdate=June 8, 2015}}</ref> ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤੇਲਗੂ ਫਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਭਿਨੇਤਾ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ ਨਾਲ ‘ਨੁਵੋ ਨਾਕੂ ਨਾਚਵ’ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਚਰਨਜੀਵੀ, ਨੰਦਮੂਰੀ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਅਕਿਨੇਨੀ ਨਾਗਰਜੁਨ, ਪ੍ਰਭਾਸ, ਮਹੇਸ਼ ਬਾਬੂ, ਰਵੀ ਤੇਜਾ ਅਤੇ ਜੂਨੀਅਰ ਐਨ.ਟੀ.ਆਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਗੈਰ -ਤੇਲਗੂ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।<ref name = Indexpress>{{cite web|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/south-actress-aarthi-agarwal-dies-at-30|title=Telugu actress Aarthi Agarwal passes away at 31|date=June 6, 2015|work=The Indian Express|accessdate=June 8, 2015}}</ref> 2005 ਵਿੱਚ, ‘ਦਿ ਹਿੰਦੂ’ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਪੋਲੋ ਹਸਪਤਾਲ, ਜੁਬਲੀ ਹਿਲਜ਼, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿਖੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਲੱਗੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੱਟਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਅਤੇ ਵੈਂਟੀਲੇਟਰ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਰਹੀ। 2007 ਵਿੱਚ, ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰਿਤ ਭਾਰਤੀ ਸਾੱਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਤਸਵਲ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ; 2009 ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ।<ref name=AAdivorce>{{cite web|url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/telugu/article140068.ece|title=Aarthi Agarwal divorces Tasval Kumar|work=The New Indian Express|accessdate=June 8, 2015|archive-date=ਮਈ 3, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160503201731/http://www.newindianexpress.com/entertainment/telugu/article140068.ece|url-status=dead}}</ref> ==ਮੌਤ== 6 ਜੂਨ, 2015 ਨੂੰ ਅਗਰਵਾਲ ਨੂੰ ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਸਿਟੀ, ਨਿਊ ਜਰਸੀ ਦੇ ਐਟਲਾਂਟਿਕੇਅਰ ਖੇਤਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਸੈਂਟਰ ਪਹੁੰਚਣ 'ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{cite web|url=http://www.nj.com/news/index.ssf/2015/06/indian_actress_aarthi_agarwal_dies_in_nj_during_li.html#incart_2box_nj-homepage-featured|title=Indian actress Aarthi Agarwal dies in N.J. hospital|work=NJ.com|accessdate=June 8, 2015}}</ref> ਅਗਰਵਾਲ, ਜਿਸ ਦੀ ਛੇ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਪੋਸਕਸ਼ਨ ਸਰਜਰੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਹ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.greatandhra.com/movies/movie-news/tollywood-mourns-the-death-of-aarti-agarwal--66692.html|title=Tollywood Mourns The Death Of Aarti Agarwal|work=greatandhra.com}}</ref><ref>{{cite web|url=http://movies.ndtv.com/regional/telugu-actor-aarthi-agarwal-dies-at-31-769315|title=Telugu Actor Aarthi Agarwal Dies at 31|work=NDTVMovies.com|accessdate=June 8, 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.andhrajyothy.com/Artical.aspx?SID=117012&SupID=24|title=జయమాలిని కోసం మరో 3 కేజీలు తగ్గే ప్రయత్నంలో..|accessdate=2015-06-06|publisher=Andhra Jyothy|language=Telugu|archive-date=2015-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20150611131514/http://www.andhrajyothy.com/Artical.aspx?SID=117012&SupID=24|dead-url=yes}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/bollywood/liposuction-that-kills-aarti-agarwals-death-highlights-the-dark-side-of-tollywood-2284150.html|title=Liposuction that kills|last=|first=|date=|website=Aarti Agarwal's death highlights the dark side of Tollywood|archive-url=|archive-date=|access-date=}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ।ਉਹ ਐੱਗ ਹਾਰਬਰ ਟਾਉਨਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ।<ref>{{cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/150606/entertainment-tollywood/article/telugu-actress-aarthi-aagrwal-passes-away-31|title=Telugu actress Aarthi Aggarwal passes away at 31|work=Deccan Chronicle|accessdate=June 8, 2015}}</ref><ref>Wheatstone, Richard. [https://www.mirror.co.uk/news/world-news/bollywood-actress-aarthi-agarwal-dead-5844036 "Bollywood actress Aarthi Agarwal dead after 'liposuction surgery gone wrong'"], ''[[Daily Mirror]]'', June 8, 2015; accessed June 8, 2015. "But she had seen her career fade in recent years and was living with her parents in her home town of Egg Harbor Township."</ref> == ਫ਼ਿਲਮਾਂ == ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ (ਹਿੰਦੀ) {| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;" ! id="111" |ਸਾਲ ! id="113" |ਫ਼ਿਲਮ ! id="115" |ਅਦਾਕਾਰੀ ! id="117" |ਟਿੱਪਣੀ |- id="119" | id="120" rowspan="3" | 2001 | id="122" |ਕਮਲੀ<br> | id="125" | ਰੋਮਾ ਪਿੰਟੋ |- id="130" | id="131" |ਨੁਵੁ ਨਾਕੂ ਨਚਾ <br> | id="134" |ਨੰਦਿਨੀ <br> |- id="137" | id="138" | ''ਨੁਵ੍ਵੁ  ਲੇਕਾ ਨੇਨੁ ਲੇਨੁ <br> '' | id="141" | ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਵੇਨੀ |- id="144" | id="145" rowspan="4" |2002<br> | id="147" |ਅੱਲਾਰੀ <br> ਰਾਮੁਦੁ<br> | id="150" |ਮੈਥਿਲੀ <br> |- id="153" | id="154" |ਇੰਦ੍ਰਾ<br> | id="157" |ਸਨੇਹਲਤਾ ਰੇਡੀ <br> |- id="160" | id="161" |ਨੀ ਸਨੇਹਮ <br> | id="164" |ਅਮ੍ਰਿਤਾ<br> |- id="167" | id="168" |ਬੌਬੀ <br> | id="171" |ਭਾਗਮਤੀ<br> |- id="174" | id="175" rowspan="3" | 2003 | id="177" |''ਪਲਨਤੀ<br> ਬ੍ਰਹਮਨਾਇਡੂ<br> '' | id="180" | ਸ਼ਰੂਤੀ |- id="183" | id="184" |''ਵਸੰਤਮ<br> '' | id="187" |ਨੰਦੀਨੀ <br> |- id="190" | id="191" |''ਵੀਡੇ<br> '' | id="194" |ਮੰਗਤਾਯਾਰੂ<br> | id="196" | [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਫਿਲਮ ''ਧੂਲ ਕੀ ਪੁਨ:ਕ੍ਰਿਤੀ<br> '' |- id="200" | id="201" rowspan="2" | 2004 | id="203" |''ਨੇਨੁਨਨਾਨੂ<br> '' | id="206" |ਸ਼ਰੂਤੀ | id="208" | ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ''ਵਿਸ਼ਵ-ਦ-ਹੀਮੈਨ'' ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ 2006 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ <br> |- id="210" | id="211" |''ਅਡਵੀ''<br> ਰਾਮੁਦੁ | id="214" |ਮਧੂਲਤਾ <br> |- id="217" | id="218" rowspan="5" | 2005 | id="220" |''ਛਤਰਪਤੀ<br> '' | id="223" |ਆਈਟਮ ਗੀਤ | id="225" |ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿੱਖ<br> |- id="227" | id="228" |''ਨਰਸਿੰਹੁਡੂ'' | id="231" |ਆਈਟਮ ਗੀਤ |- id="234" | id="235" |ਸੋਗਗਡੂ<br> | id="238" | ਸਵਾਤੀ |- id="241" | id="242" | ਸੰਕ੍ਰਾਤੀ<br> | id="245" |ਕੈਮੀਓ<br> |- id="248" | id="249" |''ਬੰਬਾਰਾ<br> ਕੰਨਲੀ<br> '' | id="253" |[[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਾਮਿਲ]] ਫਿਲਮ |- id="256" | id="257" |2006 | id="259" |''ਅੰਡਾਲਾ<br> ''ਰਾਮੁਦੁ | id="262" |ਰਾਧਾ |- id="265" | id="266" rowspan="2" |2008 | id="268" |''ਗੋਰਿਨਤਕੂ'' | id="271" |ਨੰਦਿਨੀ<br> |- id="274" | id="275" |''ਦੀਪਾਵਲੀ<br> '' |- id="279" | id="280" |2009 | id="282" |''ਪੋਸਾਨੀ<br> ਜੈਂਟਲਮੈਂਨ<br> '' | id="284" |ਨੀਰਜਾ<br> |- id="287" | id="288" |2015 | id="290" |''ਰਨਮ 2'' | id="293" | [[ਤੇਲੁਗੂ ਭਾਸ਼ਾ|ਤੇਲਗੂ]] ਫਿਲਮ |} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|2}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1984]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2015]] qd5rqf2zq2dnkamkfzn6qkgy3knnxk3 0 107411 776269 529991 2024-12-13T01:32:15Z ਪਿੰਡ ਮੌੜੇ ਖੁਰਦ 50403 ਕੰਗੂਰ ਅਤੇ gangurru 776269 wikitext text/x-wiki '''ਕੰਗਾਰੂ''' / '''ਕੰਗੂਰ''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ|ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: '''Kangaroo ,''' [[ਗੂਮੁ ਯਿਮਿਦ੍ਹਿੱਰ]] '''‘ਚ : gangurru''' )<ref>{{Cite web |last=corporateName=National Museum of Australia; address=Lawson Crescent |first=Acton Peninsula |title=National Museum of Australia - Kangaroo |url=https://www.nma.gov.au/exhibitions/defining-symbols-australia/kangaroo#:~:text=The%20word%20'kangaroo'%20comes%20from,mascot%20at%20international%20sporting%20events. |access-date=2024-12-13 |website=www.nma.gov.au |language=en}}</ref> ਮੈਕਰੋਪੋਡੀਡੇਅ (ਮੈਕਰੋਪਡਿਜ਼, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਪੈਰ") ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾਰਸਪੀਅਸ ਜਾਨਵਰ ਹੈ।ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿਨਸੀ ਮੈਕਰੋਪਸ ਦੇ: [[ਲਾਲ ਕੰਗਾਰੂ]], ਐਨਟੀਲੀਪੀਨ ਕੰਗਾਰੂ, [[ਪੂਰਵੀ ਸਲੇਟੀ ਕੰਗਾਰੂ]] ਅਤੇ [[ਪੱਛਮੀ ਗ੍ਰੇ ਕੰਗਾਰੂ]]।<ref name="MSW3">{{MSW3 Groves|pages=64 & 66}}</ref> ਕੰਗਾਰੂ [[ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ]] ਲਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਹਨ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 34.3 ਮਿਲੀਅਨ ਕਾਂਗਰਾਓ 2011 ਵਿੱਚ [[ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ]] ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 25.1 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=http://www.environment.gov.au/biodiversity/wildlife-trade/natives/wild-harvest/kangaroo-wallaby-statistics/kangaroo-population|title=Kangaroo population estimates|publisher=Government of Australia: Department of the Environment|access-date=27 October 2014}}</ref> ਸ਼ਬਦ "ਵਾਲਾਰੂ" ਅਤੇ "ਵਾਲਬੈ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, "ਕਾਂਗੜੂ" ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਪੋਲੀਫਾਇਟਿਕ ਗਰੁੱਪਿੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੋ ਇੱਕੋ ਟੈਕਸੋਨੋਮਿਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਮੈਕਰੋਪੋਡੀਡੇਅ, ਅਤੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਜੀਵੀਆਂ ਨੂੰ "ਕੰਗਾਰੂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਡਾਲੀਬੀਆਂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ "ਵਾਲਮਾਰੋਸ" ਇੱਕ ਮੱਧਵਰਤੀ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਕ੍ਰੋਪੌਡ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੀਵ ਦਰਖਤ-ਕੰਗਾਰੂ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ [[ਗਿਨੀ|ਨਿਊ ਗੁਇਨੀਆ]] ਦੇ ਖੰਡੀ ਟਾਪੂ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਦੂਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ [[ਕਵੀਨਜ਼ਲੈਂਡ|ਕੁਈਨਜ਼ਲੈਂਡ]] ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੁਝ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚ। ਇਹਨਾਂ ਗ਼ੈਰ-ਰਸਮੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ: * '''ਵਾਲਾਬੀਸ''': ਸਿਰ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 45-105 ਸੈਮੀ ਅਤੇ ਪੂਛ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 33-75 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ; ਡਾਰਫ ਦੀ ਕੰਧ (ਛੋਟੇ ਮੈਂਬਰ) ਲੰਬਾਈ 46 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ ਅਤੇ 1.6 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਹੈ;  * '''ਟ੍ਰੀ-ਕੰਗਾਰੂ''': ਲਮਹਲਟਜ਼ ਦੇ ਰੁੱਖ-ਕੰਗਾਰੂ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 48-65 ਸੈਮੀ, 60-74 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਪੂਛ, ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਲਈ 7.2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ (16 ਲੇਗੀ) ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ 5.9 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ (13 ਲੇਗੀ) ਤੋਲ; 75-90 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (30 ਤੋਂ 35 ਇੰਚ) ਅਤੇ 8-15 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ (18-33 ਪੌਂਡ) ਦੀ ਕਟਾਈ ਦੇ ਲੰਬੇ-ਲੰਬੇ ਰੁੱਖ-ਕਾਂਗੜੂ ਨੂੰ;  * '''ਵਾਲਾਰੋਜ਼''': ਕਾਲਾ ਵਾਲਾਰੂ, ਜਿੰਨਾ ਦੂਰ ਤੱਕ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪੂਛ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 60-70 ਸੈਮੀ ਅਤੇ ਭਾਰਾਂ ਦੇ ਲਈ 19-22 ਕਿਲੋ ਭਾਰ ਅਤੇ 13 ਕਿਲੋ ਔਰਤਾਂ;  * '''ਕੰਗਾਰੂ''': ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨਰ 2 ਮੀਟਰ (6 ਫੁੱਟ 7 ਇੰਚ) ਲੰਬਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 90 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ (200 ਪੌਂਡ) ਭਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੰਗਾਰੂਆਂ ਕੋਲ ਵੱਡੇ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪੈਰ, ਲੀਪਿੰਗ ਲਈ ਮਗਰਲੀਆ ਵੱਡੀਆਂ ਲੱਤਾਂ, ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਲੰਬੀ ਮਾਸ-ਪੇਸ਼ੀ ਪੂਛ ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਸਿਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਰਸਪੀਅਲਾਂ ਵਾਂਗ, ਮਾਦਾ ਕੰਗਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਊਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਰਸਫੀਅਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੌਏ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪੂਰਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਕੰਗਾਰੂਆਂ ਨੇ ਪੇਸਟੋਰਲ [[ਖੇਤੀਬਾੜੀ]] ਅਤੇ [[ਵਾਤਾਵਰਣ]] ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਲਈ ਬਦਲਾਵ ਲਈ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੇਣ ਲਈ ਛੋਟੇ ਮਕੋਰੋਪੌਡਜ਼ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਢਾਲਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਅਤੇ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿਸਮਾਂ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੰਗਾਰੂ [[ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ]] ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਕੋਟ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮੁਦਰਾ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹਨ ਜੋ ਰਾਇਲ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਣੇ [[ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ]] ਦੇ ਕਈ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.dfat.gov.au/facts/coat_of_arms.html|title=Coat of arms|website=Department of Foreign Affairs and Trade|publisher=Australian Government|archive-url=https://web.archive.org/web/20110928075301/http://dfat.gov.au/facts/coat_of_arms.html|archive-date=28 September 2011|dead-url=yes|access-date=2 October 2011}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dfat.gov.au/facts/currency.html|title=Our currency|website=Department of Foreign Affairs and Trade|publisher=Australian Government|archive-url=https://web.archive.org/web/20110928075611/http://dfat.gov.au/facts/currency.html|archive-date=28 September 2011|dead-url=yes|access-date=2 October 2011}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details19|title=The Kangaroo Symbol|website=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20060414182719/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details19|archive-date=14 April 2006}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.airforce.gov.au/About_us/About_the_RAAF/Air_Force_Ensign/?RAAF-8f1IO5DsOyuE6wai0uL8r0DjCUFX+enq|title=RAAF Ensign and Roundel|last=Air Force}}</ref> ਕੰਗਾਰੂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਹਨ। ਜੰਗਲੀ ਕੰਗਾਰੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਸ, ਚਮੜੇ ਦੀ ਛੁਪਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.kangaroo-industry.asn.au/morinfo/BACKGR1.HTM|title=Kangaroo।ndustry Background Kangaroo।ndustries Association of Australia. July 2008|date=31 July 1997|publisher=Kangaroo-industry.asn.au|archive-url=https://web.archive.org/web/20090205023954/http://www.kangaroo-industry.asn.au/morinfo/BACKGR1.HTM|archive-date=5 February 2009|dead-url=yes|access-date=5 April 2009}}</ref> ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ, ਕੰਗਾਰੂ ਮੀਟ ਉੱਪਰ ਚਰਬੀ ਦੇ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਵਾਇਤੀ ਮੀਟ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਖਪਤ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਲਈ ਲਾਭ ਮੰਨਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/news/environment/an-industry-thats-under-the-gun/2007/09/25/1190486311919.html?page=fullpage|title=An industry that's under the gun|last=Dow|first=Steve|date=26 September 2007|work=Sydney Morning Herald|access-date=2 October 2011|publisher=Fairfax Media}}</ref> === ਵਾਹਨਾਂ ਨਾਲ ਟੱਕਰ === [[ਤਸਵੀਰ:Kangaroo_Sign_at_Stuart_Highway.jpg|left|thumb|ਇੱਕ ਆਸਟਰੇਲਿਆਈ ਹਾਈਵੇ 'ਤੇ "ਕੰਗਾਰੂ ਕਰਾਸਿੰਗ" ਸਾਈਨ<br />]] ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਇੱਕ ਕੰਗਾਰੂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਹੈੱਡ-ਲਾਈਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਮਕੀਲੇ ਕੰਗਾਰੂ ਜਾਂ ਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੇ ਅਕਸਰ ਇੰਜਣ ਦਾ ਰੌਲਾ ਸੁਣ ਕੇ ਘਬਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦਰਮਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਾਓ ਲਗਭਗ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ / ਘੰਟਾ (31 ਮੀਲ ਪ੍ਰਤਿ ਘੰਟਾ) ਦੀ ਸਪੀਡ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਭਾਰੀ ਹੈ, ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਵੱਡੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੰਜਣ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਾਹਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਮੌਤ ਦਾ ਖਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਵਿੰਡਸਕ੍ਰੀਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਬਿੰਦੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ "ਕੰਗਾਰੂ ਕਰਾਸਿੰਗ" ਸੰਕੇਤ ਆਮ ਹਨ। ਉਹ ਵਾਹਨਾਂ ਜੋ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਸੜਕ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਟੱਕਰ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ "ਰੂ ਬਾਰ" ਬੌਨਟ-ਮਾਊਂਟ ਕੀਤੇ ਡਿਵਾਇਸਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਅਲਟਾਸਾਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੜਕ ਤੋਂ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜੇ ਇੱਕ ਮਾਦਾ ਕੰਗਾਰੂ ਟਕਰਾਉਣ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਭਲਾਈ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹ ਇਹ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਥੌਚ (ਥੈਲੀ) ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਿਉਂਦਾ ਜੈਇ ਲਈ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਲਫਰਾਂ ਜਾਂ ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਰਜਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਕਾਂਗਰੂ ਇੱਕ ਟੱਕਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਸ਼ੂ ਧਨ, ਆਰਐਸਪੀਸੀਏ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਜਾਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕਸ ਅਤੇ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸਰਵਿਸ ਦੀ ਸਹੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਿਊ ਸਾਉਥ ਵੇਲਜ਼ ਵਿੱਚ, ਵਾਲਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਂਗਰੂਆਂ ਦੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੌਂਸਲ ਰੋਡ ਸੰਕੇਤ ਅਕਸਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਲਰਜ਼ ਲਈ ਫੋਨ ਨੰਬਰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|30em}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਾਨਵਰ]] 71jd4zunj5vx4v3z3nfbseqwra1vt8j 0 149747 776276 743009 2024-12-13T06:26:11Z Satdeep Gill 1613 Satdeep Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਲੈਂਗਟਾਂਗ]] ਨੂੰ [[ਲਾਂਗਟਾਂਗ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 743009 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Starry_night_in_Langtang_National_Park.jpg|thumb| ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਾਰਿਆਂ ਵਾਲੀ ਰਾਤ]] [[ਤਸਵੀਰ:Langtang_village.jpg|thumb| ਲੰਗਟਾਂਗ ਪਿੰਡ 2015 ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਕਾਰਨ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਤੋਦੇ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ]] [[ਤਸਵੀਰ:Gosainkunda_Lake.jpg|thumb| ਗੋਸਾਈਂ ਕੁੰਡਾ ਝੀਲ]] [[ਤਸਵੀਰ:Kyanjin_Gompa.jpg|thumb| ਕਿੰਜਿਨ ਗੋਮਪਾ]] '''ਲੰਗਟਾਂਗ''' '''ਘਾਟੀ''' ਉੱਤਰ-ਮੱਧ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਘਾਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਰੂਟਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ == ਲੰਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ [[ਨੇਪਾਲ]] ਦੇ ਬਾਗਮਤੀ ਸੂਬੇ ਦੇ ਰਸੁਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। [[ਕਾਠਮੰਡੂ ਵੈਲੀ|ਕਾਠਮੰਡੂ ਘਾਟੀ]] ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਘਾਟੀ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ [[ਚੀਨ ਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ|ਚੀਨ]] ਦੇ [[ਤਿੱਬਤ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਸੂਬਾ|ਤਿੱਬਤ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਖੇਤਰ]] ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। 2015 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 668 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਲੰਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://assessments.hpc.tools/attachments/6d561839-1aaa-4cde-a9ed-bd204d405fd3/150527_reach_assessment_report_langtang_valley.pdf|title=Langtang Valley Assessment - Langtang Valley, May 2015|access-date=August 6, 2022}}</ref> == ਈਕੋਲੋਜੀ == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸਬਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਲਪਾਈਨ ਤੱਕ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਲਵਾਯੂ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.langtangnationalpark.gov.np/index.php/features/flora-and-fauna|title=Flora and Fauna in Langtang national park|website=Ministry of Forest and Environment, Government of Nepal|access-date=2023-01-31|archive-date=2020-02-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20200221135801/http://www.langtangnationalpark.gov.np/index.php/features/flora-and-fauna|dead-url=yes}}</ref> ਪਾਰਕ ਦਾ ਲਗਭਗ 25% ਜੰਗਲ ਹੈ। ਰੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤਝੜ ਵਾਲਾ [[ਬਲੂਤ|ਓਕ]] ਅਤੇ ਮੈਪਲ, ਪਾਈਨ ਵਰਗੇ ਸਦਾਬਹਾਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਰੋਡੋਡੇਂਡਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਕਾਲਾ ਰਿੱਛ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਤਾਹਰ, ਅਸਮ ਮਕਾਕ, ਸਨੋ [[ਬਰਫ਼ੀਲਾ ਤੇਂਦੂਆ|ਚੀਤਾ]], ਯਾਕ, [[ਲਾਲ ਪਾਂਡਾ]] ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ 250 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://dnpwc.gov.np/en/conservation-area-detail/76/|title=Faunal Diversity|website=dnpwc.gov.np|access-date=2021-12-23}}</ref> == ਸੱਭਿਆਚਾਰ == ਆਪਸ ਵਿੱਚ, ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਵਾਸੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ 'ਲਾਂਗਟਾਂਗਪਾ' ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਤਿਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ|ਤਿੱਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਕੀਰੋਂਗ, ਦੱਖਣੀ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾ ਪਹਾੜ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਲਿਰੁੰਗ ਨੂੰ ਆਪਣਾ 'ਯੂ-ਲਾਹ', ਆਪਣਾ ਸਥਾਨਕ ਦੇਸ਼ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਜ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਵਿੱਚ, ਲੰਗਟਾਂਗਪਾ ਨੂੰ ਤਮਾਂਗ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Zu95DwAAQBAJ&dq=langtang+history&pg=PA57|title=Imagining the Good Life: Negotiating Culture and Development in Nepal Himalaya|last=Lim|first=Francis Khek Gee|publisher=BRILL|year=2008|isbn=978-90-474-4337-7|pages=19|language=en}}</ref> ਲੰਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਬੇਯੂਲ ਦਾਗਮ ਨਾਮਗੋ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਪਦਮਸੰਭਵ ਦੁਆਰਾ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੁਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਘਾਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nekhor.org/langtang|title=Langtang|website=Nekhor|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਆਰਥਿਕਤਾ == ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾਸ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਉਪਜੀਵਕਾ ਐਗਰੋਪਾਸਟੋਰਲਿਜ਼ਮ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=McVeigh|first=Colleen|date=2004|title=Himalayan Herding is Alive and Well: The Economics of Pastoralism in the Langtang Valley|url=https://www.jstor.org/stable/43123727|journal=Nomadic Peoples|volume=8|issue=2|pages=107–124|doi=10.3167/082279404780446023|issn=0822-7942|jstor=43123727}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Aryal|first=Suman|last2=Maraseni|first2=Tek Narayan|last3=Cockfield|first3=Geoff|date=2014-07-01|title=Sustainability of transhumance grazing systems under socio-economic threats in Langtang, Nepal|url=https://doi.org/10.1007/s11629-013-2684-7|journal=Journal of Mountain Science|language=en|volume=11|issue=4|pages=1023–1034|doi=10.1007/s11629-013-2684-7|issn=1993-0321}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Lim|first=Francis Khek Ghee|date=2007|title=Hotels as sites of power: tourism, status, and politics in Nepal Himalaya|url=https://rai.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1467-9655.2007.00452.x?casa_token=xgF9LPvkuSQAAAAA:bvDY4kxMKMZ3eUwWbQSCJZHfq7wg_pSMcCbkYt40WipHd3UCUKuT5nhKsuRx9_CVcosgsFwFDTTui0c|journal=Journal of the Royal Anthropological Institute|volume=13|issue=3|pages=721–738|doi=10.1111/j.1467-9655.2007.00452.x|access-date=2023-01-31|archive-date=2022-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20221123182503/https://rai.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1467-9655.2007.00452.x?casa_token=xgF9LPvkuSQAAAAA:bvDY4kxMKMZ3eUwWbQSCJZHfq7wg_pSMcCbkYt40WipHd3UCUKuT5nhKsuRx9_CVcosgsFwFDTTui0c|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Kunwar|first=Ramesh Raj|last2=Aryal|first2=Dev Raj|last3=Karki|first3=Neeru|date=2019-04-19|title=Dark Tourism: A Preliminary Study of Barpak and Langtang as Seismic Memorial Sites of Nepal|url=https://www.nepjol.info/index.php/JTHE/article/view/23683|journal=Journal of Tourism and Hospitality Education|language=en|volume=9|pages=88–136|doi=10.3126/jthe.v9i0.23683|issn=2467-9550|doi-access=free}}</ref> ਸਵਿਸ ਪਨੀਰ ਬਣਾਉਣਾ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਰਨਰ ਸ਼ੁਲਥੇਸ ਦੁਆਰਾ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਵਿਸ ਪਨੀਰ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਤਪਾਦ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।<ref name="cheese">{{Cite web|url=https://www.nepalitimes.com/banner/the-story-of-langtang-cheese/|title=The story of Langtang cheese|last=Tamang|first=Gyalbu|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਪਹੁੰਚ == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਦੀ ਦੂਰੀ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਪਰ ਸੜਕ ਦੀ ਖਰਾਬ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ, ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਤੱਕ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 6-8 ਘੰਟੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.kimkim.com/ab/kathmandu-to-syabrubesi|title=Kathmandu to Syabrubesi - Best Routes & Travel Advice|website=kimkim|language=en|access-date=2022-08-06}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਲਈ, ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ TIMS ਪਰਮਿਟ ਅਤੇ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਪਰਮਿਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.magicalnepal.com/travel-guide/langtang/permits-required-for-a-langtang-trek/|title=Permits Required for a Langtang Trek|website=www.magicalnepal.com|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ == ਲੰਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਟ੍ਰੈਕ, ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਤੋਂ ਕਯਾਨਜਿਨ ਗੁੰਬਾ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ, ਅੰਨਪੂਰਨਾ ਸਰਕਟ ਅਤੇ ਐਵਰੈਸਟ ਬੇਸ ਕੈਂਪ ਟ੍ਰੈਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟ੍ਰੈਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.escapehimalaya.com/top-5-major-highlights-of-langtang-valley-trek/|title=Top 5 major highlights of Langtang Valley Trek - Trek to Langtang|date=17 February 2020}}</ref> ਇੱਥੇ ਕਈ ਟ੍ਰੈਕ ਹਨ ਜੋ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਨੇੜਲੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ,<ref>{{Cite web|url=https://horizonguides.com/nepal/trekking/treks-in-the-langtang-region|title=The Best Langtang Treks - Horizon Guides|website=horizonguides.com|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਹੇਲੰਬੂ ਘਾਟੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟ੍ਰੈਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਕੋਈ ਸਥਾਨਕ 'ਚਾਹ-ਹਾਊਸਾਂ' ਵਿੱਚ ਠਹਿਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਘਾਟੀ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਢਲੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 2000 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਹਾਈਕਰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਜਾ ਸਕਣ। ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਪਹਾੜ-ਚੜਾਈ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਲਗਭਗ 5,000 ਮੀਟਰ ਉੱਚੀਆਂ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਆਸਾਨ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਯਾਨਜਿਨ ਰੀ ਅਤੇ ਸੇਰਗੋ ਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਚੋਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋਰਜੇ ਲਾਕਪਾ ਅਤੇ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਲਿਰੁੰਗ।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalayanwonders.com/blog/kyanjin-ri-the-highpoint-of-the-langtang-trek.html|title=Kyanjin Ri– The Highpoint of the Langtang Trek|last=Hatch|first=Robert|date=2015-07-13|website=HimalayanWonders.Com|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://mountainmadness.com/trips/langtang-trek|title=Langtang Heli-Trek and Climb|website=Mountain Madness|language=en|access-date=2022-08-06|archive-date=2022-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220625043341/https://mountainmadness.com/trips/langtang-trek|url-status=dead}}</ref> == 2015 ਨੇਪਾਲ ਭੂਚਾਲ == [[2015 ਨੇਪਾਲ ਭੁਚਾਲ|ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਦੇ ਨੇਪਾਲ ਭੂਚਾਲ]] ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਭਾਰੀ [[ਬਰਫ਼ਾਨੀ ਰੋੜ੍ਹ|ਬਰਫ਼]] ਦੇ ਤੋਦੇ ਕਾਰਨ ਲੰਗਟਾਂਗ ਪਿੰਡ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ (1 ਇਮਾਰਤ ਬਚ ਗਈ ਸੀ)। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 310 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 176 ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨਿਵਾਸੀ, 80 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ 10 ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਸ਼ਾਂ ਕਦੇ ਬਰਾਮਦ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ।<ref>{{Cite web|url=https://www.outsideonline.com/outdoor-adventure/climbing/oral-history-langtang-valley-destroyed-nepal-earthquake/|title=An Oral History of Langtang, Destroyed by the Nepal Earthquake|last=eberger|date=2015-09-28|website=Outside Online|language=en-US|access-date=2022-08-07}}</ref> ਉੱਪਰੀ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਪਿੰਡ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/impact-of-nepal-earthquake-2015-on-langthang-valley/|title=Impact of Nepal Earthquake 2015 on Langthang Valley|date=2015-05-15|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-07}}</ref> ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਾਲੇ ਲੰਗਟਾਂਗਪਾ ਨੂੰ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕਾਠਮੰਡੂ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸਵਯੰਭੂ ਨੇੜੇ ਯੈਲੋ ਗੁੰਬਾ ਵਿਖੇ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਕੈਂਪ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalmag.com/another-valley-nepal-earthquake-langtang/|title=To another valley|last=Pandey|first=Abhimanyu|date=May 11, 2015|access-date=August 3, 2022}}</ref> ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ, ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalmag.com/langtang-the-terrible-langtang-the-beautiful/|title=Langtang the terrible, Langtang the beautiful|last=Thapa|first=Rabi|date=June 25, 2016|access-date=August 3, 2022}}</ref> 2018 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ, ਕਿਆਨਜਿਨ [[ਗੋਂਪਾ|ਗੋਮਪਾ ਵਿਖੇ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣਾ ਗੋਮਪਾ]], ਜੋ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nepalitimes.com/banner/the-courage-and-endurance-of-the-langtangpa/|title=The courage and endurance of the Langtangpa|last=Lord|first=Austin|date=April 25, 2020|access-date=August 3, 2022}}</ref> ਕਯਾਨਜਿਨ ਗੋਮਪਾ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਵਿਸ-ਪਨੀਰ ਫੈਕਟਰੀ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਦੁਬਾਰਾ ਚਾਲੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="cheese"/> == ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ == 2010 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੁਦਰਤੀ ਝਰਨੇ ਸੁੱਕ ਗਏ ਹਨ।<ref name="cheese"/> ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਵ-ਜਨਕ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Wijngaard|first=René R.|last2=Steiner|first2=Jakob F.|last3=Kraaijenbrink|first3=Philip D. A.|last4=Klug|first4=Christoph|last5=Adhikari|first5=Surendra|last6=Banerjee|first6=Argha|last7=Pellicciotti|first7=Francesca|last8=van Beek|first8=Ludovicus P. H.|last9=Bierkens|first9=Marc F. P.|date=2019|title=Modeling the Response of the Langtang Glacier and the Hintereisferner to a Changing Climate Since the Little Ice Age|journal=Frontiers in Earth Science|volume=7|doi=10.3389/feart.2019.00143|issn=2296-6463|doi-access=free}}</ref> ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ICIMOD ਲੰਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਯਾਲਾ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕ੍ਰਾਇਓਸਫੇਰਿਕ ਖੋਜ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/reviving-the-science-in-langtang-valley/|title=Reviving the Science in Langtang Valley|date=2015-11-17|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/event/cryosphere-research-expedition-to-langtang-valley-rasuwa/|title=Cryosphere research expedition to Langtang Valley, Rasuwa|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/event/comprehensive-community-led-risk-assessment-and-management-in-langtang-valley/|title=Comprehensive community-led risk assessment and management in Langtang valley|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਹਿਮਾਲ == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਹਿਮਾਲ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:<ref name="Carter1985">{{Cite journal|last=Carter|first=H. A.|year=1985|title=Classification of the Himalaya|url=http://c498469.r69.cf2.rackcdn.com/1985/109_carter_himalaya_aaj1985.pdf|journal=American Alpine Journal|volume=27|issue=59|pages=109–141}}</ref> {| class="wikitable sortable" border="0" cellspacing="5" style="margin-left:3em" ! align="left" |ਪੀਕ ! ਉਚਾਈ |- | ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਲਿਰੁੰਗ | {{Convert|7234|m|ft|abbr=on}} |- | ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਰੀ | {{Convert|7205|m|ft|abbr=on}} |- | ਦੋਰਜੇ ਲਕਪਾ | {{Convert|6966|m|ft|abbr=on}} |- | ਲੋਏਨਪੋ ਗੈਂਗ | {{Convert|6979|m|ft|abbr=on}} |- | [[Changbu (mountain)|ਚਾਂਗਬੂ]] | {{Convert|6781|m|ft|abbr=on}} |- | ਯਾਂਸਾ ਤਸੇਂਜੀ | {{Convert|6690|m|ft|abbr=on}} |- | ਕਿਊੰਗਾ ਰੀ | {{Convert|6601|m|ft|abbr=on}} |- | ਕੁੱਤੇਪਾਚੇ | {{Convert|6562|m|ft|abbr=on}} |- | ਲੰਗਸ਼ੀਸ਼ਾ ਰੀ | {{Convert|6427|m|ft|abbr=on}} |- | ਗੰਗਚੇਨਪੋ | {{Convert|6387|m|ft|abbr=on}} |- | ਮੋਰੀਮੋਟੋ | {{Convert|6150|m|ft|abbr=on}} |- | ਤਸੋਗਾਕਾ | {{Convert|5846|m|ft|abbr=on}} |- | ਯਾਲਾ ਪੀਕ | {{Convert|5520|m|ft|abbr=on}} |} [[ਤਸਵੀਰ:Cherkuri.jpg|alt=Cherkuri|thumb|295x295px| ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਚੇਰਕੁਰੀ ਵਿਊ ਪੁਆਇੰਟ]] {{wide image|Goshain kunda (2).JPG|800px|Panoramic view of [[Gosainkunda]] lake}} == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ * [[2015 ਨੇਪਾਲ ਭੁਚਾਲ|ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ]] * ਮਨਿ ਦਾ ਮਾਰਗ == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} of9czfkzmsqa065quqp0oitli663ol2 776278 776276 2024-12-13T06:27:02Z Satdeep Gill 1613 776278 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Starry_night_in_Langtang_National_Park.jpg|thumb| ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤਾਰਿਆਂ ਵਾਲੀ ਰਾਤ]] [[ਤਸਵੀਰ:Langtang_village.jpg|thumb| ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਪਿੰਡ 2015 ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਕਾਰਨ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਤੋਦੇ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ]] [[ਤਸਵੀਰ:Gosainkunda_Lake.jpg|thumb| ਗੋਸਾਈਂ ਕੁੰਡਾ ਝੀਲ]] [[ਤਸਵੀਰ:Kyanjin_Gompa.jpg|thumb| ਕਿੰਜਿਨ ਗੋਮਪਾ]] '''ਲਾਂਗਟਾਂਗ''' '''ਘਾਟੀ''' ਉੱਤਰ-ਮੱਧ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਘਾਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਰੂਟਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ == ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ [[ਨੇਪਾਲ]] ਦੇ ਬਾਗਮਤੀ ਸੂਬੇ ਦੇ ਰਸੁਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। [[ਕਾਠਮੰਡੂ ਵੈਲੀ|ਕਾਠਮੰਡੂ ਘਾਟੀ]] ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ, ਇਹ ਘਾਟੀ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ [[ਚੀਨ ਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ|ਚੀਨ]] ਦੇ [[ਤਿੱਬਤ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਸੂਬਾ|ਤਿੱਬਤ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਖੇਤਰ]] ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। 2015 ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 668 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://assessments.hpc.tools/attachments/6d561839-1aaa-4cde-a9ed-bd204d405fd3/150527_reach_assessment_report_langtang_valley.pdf|title=Langtang Valley Assessment - Langtang Valley, May 2015|access-date=August 6, 2022}}</ref> == ਈਕੋਲੋਜੀ == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸਬਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਲਪਾਈਨ ਤੱਕ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਲਵਾਯੂ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.langtangnationalpark.gov.np/index.php/features/flora-and-fauna|title=Flora and Fauna in Langtang national park|website=Ministry of Forest and Environment, Government of Nepal|access-date=2023-01-31|archive-date=2020-02-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20200221135801/http://www.langtangnationalpark.gov.np/index.php/features/flora-and-fauna|dead-url=yes}}</ref> ਪਾਰਕ ਦਾ ਲਗਭਗ 25% ਜੰਗਲ ਹੈ। ਰੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤਝੜ ਵਾਲਾ [[ਬਲੂਤ|ਓਕ]] ਅਤੇ ਮੈਪਲ, ਪਾਈਨ ਵਰਗੇ ਸਦਾਬਹਾਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਰੋਡੋਡੇਂਡਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਕਾਲਾ ਰਿੱਛ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਤਾਹਰ, ਅਸਮ ਮਕਾਕ, ਸਨੋ [[ਬਰਫ਼ੀਲਾ ਤੇਂਦੂਆ|ਚੀਤਾ]], ਯਾਕ, [[ਲਾਲ ਪਾਂਡਾ]] ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ 250 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://dnpwc.gov.np/en/conservation-area-detail/76/|title=Faunal Diversity|website=dnpwc.gov.np|access-date=2021-12-23}}</ref> == ਸੱਭਿਆਚਾਰ == ਆਪਸ ਵਿੱਚ, ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਵਾਸੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ 'ਲਾਂਗਟਾਂਗਪਾ' ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਤਿਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ|ਤਿੱਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ]] ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਕੀਰੋਂਗ, ਦੱਖਣੀ ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾ ਪਹਾੜ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਲਿਰੁੰਗ ਨੂੰ ਆਪਣਾ 'ਯੂ-ਲਾਹ', ਆਪਣਾ ਸਥਾਨਕ ਦੇਸ਼ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਜ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਵਿੱਚ, ਲਾਂਗਟਾਂਗਪਾ ਨੂੰ ਤਮਾਂਗ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Zu95DwAAQBAJ&dq=langtang+history&pg=PA57|title=Imagining the Good Life: Negotiating Culture and Development in Nepal Himalaya|last=Lim|first=Francis Khek Gee|publisher=BRILL|year=2008|isbn=978-90-474-4337-7|pages=19|language=en}}</ref> ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਬੇਯੂਲ ਦਾਗਮ ਨਾਮਗੋ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਪਦਮਸੰਭਵ ਦੁਆਰਾ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੁਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਘਾਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nekhor.org/langtang|title=Langtang|website=Nekhor|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਆਰਥਿਕਤਾ == ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾਸ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਉਪਜੀਵਕਾ ਐਗਰੋਪਾਸਟੋਰਲਿਜ਼ਮ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=McVeigh|first=Colleen|date=2004|title=Himalayan Herding is Alive and Well: The Economics of Pastoralism in the Langtang Valley|url=https://www.jstor.org/stable/43123727|journal=Nomadic Peoples|volume=8|issue=2|pages=107–124|doi=10.3167/082279404780446023|issn=0822-7942|jstor=43123727}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Aryal|first=Suman|last2=Maraseni|first2=Tek Narayan|last3=Cockfield|first3=Geoff|date=2014-07-01|title=Sustainability of transhumance grazing systems under socio-economic threats in Langtang, Nepal|url=https://doi.org/10.1007/s11629-013-2684-7|journal=Journal of Mountain Science|language=en|volume=11|issue=4|pages=1023–1034|doi=10.1007/s11629-013-2684-7|issn=1993-0321}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Lim|first=Francis Khek Ghee|date=2007|title=Hotels as sites of power: tourism, status, and politics in Nepal Himalaya|url=https://rai.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1467-9655.2007.00452.x?casa_token=xgF9LPvkuSQAAAAA:bvDY4kxMKMZ3eUwWbQSCJZHfq7wg_pSMcCbkYt40WipHd3UCUKuT5nhKsuRx9_CVcosgsFwFDTTui0c|journal=Journal of the Royal Anthropological Institute|volume=13|issue=3|pages=721–738|doi=10.1111/j.1467-9655.2007.00452.x|access-date=2023-01-31|archive-date=2022-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20221123182503/https://rai.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1467-9655.2007.00452.x?casa_token=xgF9LPvkuSQAAAAA:bvDY4kxMKMZ3eUwWbQSCJZHfq7wg_pSMcCbkYt40WipHd3UCUKuT5nhKsuRx9_CVcosgsFwFDTTui0c|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Kunwar|first=Ramesh Raj|last2=Aryal|first2=Dev Raj|last3=Karki|first3=Neeru|date=2019-04-19|title=Dark Tourism: A Preliminary Study of Barpak and Langtang as Seismic Memorial Sites of Nepal|url=https://www.nepjol.info/index.php/JTHE/article/view/23683|journal=Journal of Tourism and Hospitality Education|language=en|volume=9|pages=88–136|doi=10.3126/jthe.v9i0.23683|issn=2467-9550|doi-access=free}}</ref> ਸਵਿਸ ਪਨੀਰ ਬਣਾਉਣਾ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਰਨਰ ਸ਼ੁਲਥੇਸ ਦੁਆਰਾ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਵਿਸ ਪਨੀਰ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉਤਪਾਦ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।<ref name="cheese">{{Cite web|url=https://www.nepalitimes.com/banner/the-story-of-langtang-cheese/|title=The story of Langtang cheese|last=Tamang|first=Gyalbu|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਪਹੁੰਚ == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਦੀ ਦੂਰੀ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਪਰ ਸੜਕ ਦੀ ਖਰਾਬ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ, ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਤੱਕ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 6-8 ਘੰਟੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.kimkim.com/ab/kathmandu-to-syabrubesi|title=Kathmandu to Syabrubesi - Best Routes & Travel Advice|website=kimkim|language=en|access-date=2022-08-06}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਲਈ, ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ TIMS ਪਰਮਿਟ ਅਤੇ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਪਰਮਿਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.magicalnepal.com/travel-guide/langtang/permits-required-for-a-langtang-trek/|title=Permits Required for a Langtang Trek|website=www.magicalnepal.com|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ == ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਟ੍ਰੈਕ, ਸ਼ਿਆਫਰੂਬੇਸੀ ਤੋਂ ਕਯਾਨਜਿਨ ਗੁੰਬਾ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ, ਅੰਨਪੂਰਨਾ ਸਰਕਟ ਅਤੇ ਐਵਰੈਸਟ ਬੇਸ ਕੈਂਪ ਟ੍ਰੈਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟ੍ਰੈਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.escapehimalaya.com/top-5-major-highlights-of-langtang-valley-trek/|title=Top 5 major highlights of Langtang Valley Trek - Trek to Langtang|date=17 February 2020}}</ref> ਇੱਥੇ ਕਈ ਟ੍ਰੈਕ ਹਨ ਜੋ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਨੇੜਲੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ,<ref>{{Cite web|url=https://horizonguides.com/nepal/trekking/treks-in-the-langtang-region|title=The Best Langtang Treks - Horizon Guides|website=horizonguides.com|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਹੇਲੰਬੂ ਘਾਟੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟ੍ਰੈਕਾਂ ਵਿੱਚ, ਕੋਈ ਸਥਾਨਕ 'ਚਾਹ-ਹਾਊਸਾਂ' ਵਿੱਚ ਠਹਿਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਘਾਟੀ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਢਲੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 2000 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਹਾਈਕਰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣ ਜਾ ਸਕਣ। ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਪਹਾੜ-ਚੜਾਈ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਲਗਭਗ 5,000 ਮੀਟਰ ਉੱਚੀਆਂ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਆਸਾਨ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਯਾਨਜਿਨ ਰੀ ਅਤੇ ਸੇਰਗੋ ਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਚੋਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋਰਜੇ ਲਾਕਪਾ ਅਤੇ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਲਿਰੁੰਗ।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalayanwonders.com/blog/kyanjin-ri-the-highpoint-of-the-langtang-trek.html|title=Kyanjin Ri– The Highpoint of the Langtang Trek|last=Hatch|first=Robert|date=2015-07-13|website=HimalayanWonders.Com|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://mountainmadness.com/trips/langtang-trek|title=Langtang Heli-Trek and Climb|website=Mountain Madness|language=en|access-date=2022-08-06|archive-date=2022-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220625043341/https://mountainmadness.com/trips/langtang-trek|url-status=dead}}</ref> == 2015 ਨੇਪਾਲ ਭੂਚਾਲ == [[2015 ਨੇਪਾਲ ਭੁਚਾਲ|ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਦੇ ਨੇਪਾਲ ਭੂਚਾਲ]] ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਭਾਰੀ [[ਬਰਫ਼ਾਨੀ ਰੋੜ੍ਹ|ਬਰਫ਼]] ਦੇ ਤੋਦੇ ਕਾਰਨ ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਪਿੰਡ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ (1 ਇਮਾਰਤ ਬਚ ਗਈ ਸੀ)। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 310 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 176 ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨਿਵਾਸੀ, 80 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ 10 ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਸ਼ਾਂ ਕਦੇ ਬਰਾਮਦ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ।<ref>{{Cite web|url=https://www.outsideonline.com/outdoor-adventure/climbing/oral-history-langtang-valley-destroyed-nepal-earthquake/|title=An Oral History of Langtang, Destroyed by the Nepal Earthquake|last=eberger|date=2015-09-28|website=Outside Online|language=en-US|access-date=2022-08-07}}</ref> ਉੱਪਰੀ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਪਿੰਡ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/impact-of-nepal-earthquake-2015-on-langthang-valley/|title=Impact of Nepal Earthquake 2015 on Langthang Valley|date=2015-05-15|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-07}}</ref> ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਾਲੇ ਲਾਂਗਟਾਂਗਪਾ ਨੂੰ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕਾਠਮੰਡੂ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸਵਯੰਭੂ ਨੇੜੇ ਯੈਲੋ ਗੁੰਬਾ ਵਿਖੇ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਕੈਂਪ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalmag.com/another-valley-nepal-earthquake-langtang/|title=To another valley|last=Pandey|first=Abhimanyu|date=May 11, 2015|access-date=August 3, 2022}}</ref> ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ, ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.himalmag.com/langtang-the-terrible-langtang-the-beautiful/|title=Langtang the terrible, Langtang the beautiful|last=Thapa|first=Rabi|date=June 25, 2016|access-date=August 3, 2022}}</ref> 2018 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ, ਕਿਆਨਜਿਨ [[ਗੋਂਪਾ|ਗੋਮਪਾ ਵਿਖੇ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣਾ ਗੋਮਪਾ]], ਜੋ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nepalitimes.com/banner/the-courage-and-endurance-of-the-langtangpa/|title=The courage and endurance of the Langtangpa|last=Lord|first=Austin|date=April 25, 2020|access-date=August 3, 2022}}</ref> ਕਯਾਨਜਿਨ ਗੋਮਪਾ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਵਿਸ-ਪਨੀਰ ਫੈਕਟਰੀ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਦੁਬਾਰਾ ਚਾਲੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="cheese"/> == ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ == 2010 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਲੈਂਗਟਾਂਗਪਾਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੁਦਰਤੀ ਝਰਨੇ ਸੁੱਕ ਗਏ ਹਨ।<ref name="cheese"/> ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਵ-ਜਨਕ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Wijngaard|first=René R.|last2=Steiner|first2=Jakob F.|last3=Kraaijenbrink|first3=Philip D. A.|last4=Klug|first4=Christoph|last5=Adhikari|first5=Surendra|last6=Banerjee|first6=Argha|last7=Pellicciotti|first7=Francesca|last8=van Beek|first8=Ludovicus P. H.|last9=Bierkens|first9=Marc F. P.|date=2019|title=Modeling the Response of the Langtang Glacier and the Hintereisferner to a Changing Climate Since the Little Ice Age|journal=Frontiers in Earth Science|volume=7|doi=10.3389/feart.2019.00143|issn=2296-6463|doi-access=free}}</ref> ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ICIMOD ਲਾਂਗਟਾਂਗ ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਯਾਲਾ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕ੍ਰਾਇਓਸਫੇਰਿਕ ਖੋਜ ਕਰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/reviving-the-science-in-langtang-valley/|title=Reviving the Science in Langtang Valley|date=2015-11-17|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/event/cryosphere-research-expedition-to-langtang-valley-rasuwa/|title=Cryosphere research expedition to Langtang Valley, Rasuwa|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.icimod.org/event/comprehensive-community-led-risk-assessment-and-management-in-langtang-valley/|title=Comprehensive community-led risk assessment and management in Langtang valley|website=ICIMOD|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਹਿਮਾਲ == ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਹਿਮਾਲ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:<ref name="Carter1985">{{Cite journal|last=Carter|first=H. A.|year=1985|title=Classification of the Himalaya|url=http://c498469.r69.cf2.rackcdn.com/1985/109_carter_himalaya_aaj1985.pdf|journal=American Alpine Journal|volume=27|issue=59|pages=109–141}}</ref> {| class="wikitable sortable" border="0" cellspacing="5" style="margin-left:3em" ! align="left" |ਪੀਕ ! ਉਚਾਈ |- | ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਲਿਰੁੰਗ | {{Convert|7234|m|ft|abbr=on}} |- | ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਰੀ | {{Convert|7205|m|ft|abbr=on}} |- | ਦੋਰਜੇ ਲਕਪਾ | {{Convert|6966|m|ft|abbr=on}} |- | ਲੋਏਨਪੋ ਗੈਂਗ | {{Convert|6979|m|ft|abbr=on}} |- | [[Changbu (mountain)|ਚਾਂਗਬੂ]] | {{Convert|6781|m|ft|abbr=on}} |- | ਯਾਂਸਾ ਤਸੇਂਜੀ | {{Convert|6690|m|ft|abbr=on}} |- | ਕਿਊੰਗਾ ਰੀ | {{Convert|6601|m|ft|abbr=on}} |- | ਕੁੱਤੇਪਾਚੇ | {{Convert|6562|m|ft|abbr=on}} |- | ਲੰਗਸ਼ੀਸ਼ਾ ਰੀ | {{Convert|6427|m|ft|abbr=on}} |- | ਗੰਗਚੇਨਪੋ | {{Convert|6387|m|ft|abbr=on}} |- | ਮੋਰੀਮੋਟੋ | {{Convert|6150|m|ft|abbr=on}} |- | ਤਸੋਗਾਕਾ | {{Convert|5846|m|ft|abbr=on}} |- | ਯਾਲਾ ਪੀਕ | {{Convert|5520|m|ft|abbr=on}} |} [[ਤਸਵੀਰ:Cherkuri.jpg|alt=Cherkuri|thumb|295x295px| ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਚੇਰਕੁਰੀ ਵਿਊ ਪੁਆਇੰਟ]] {{wide image|Goshain kunda (2).JPG|800px|Panoramic view of [[Gosainkunda]] lake}} == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲੈਂਗਟਾਂਗ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ * [[2015 ਨੇਪਾਲ ਭੁਚਾਲ|ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ]] * ਮਨਿ ਦਾ ਮਾਰਗ == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} pzzcx5po0ysllfpvsr9vybfco4d3lts 2 178166 776252 776243 2024-12-12T13:10:47Z Kandarpajit Kallol 5971 776252 wikitext text/x-wiki <!-- begin date code --> <div style="border:0px solid #ccc; background: none; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; line-height: 1.144;"> <div style="width:50"><br></div> <div style="width:50">{{CURRENTDAYNAME}}</div> <div style="font-size: x-large; width: 50;">{{CURRENTDAY}}</div> <div style="width: 50;"> {{CURRENTMONTHNAME}}</div> <div class="plainlinks" style="background: #aaaa; color: #000;"><font color="#000000">{{CURRENTTIME}}</font> UTC</div> </div> <!-- end date code --> <div id="EnWpMpBook" style="padding:1em 0 0; background-repeat:no-repeat; background-position:0% 0%; text-align:center;"> <div style="font-size:150%;">{{ font color | green |'''''ਕੰਦਰਪਜੀਤ ਕਲੋਲ ਦਾ'''''}}</div> <center><div style="font-size:150%; ">{{Blue|'''''ਮੈਂਬਰ ਪੇਜ ਵਿੱਚ'''''}}</div></center> <center><div style="font-size:150%; ">{{Red|'''''ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਆਗਤ ਹੈ'''''}}</div></center> {{Infobox Wikipedia user |name= ਕੰਦਰਪਜੀਤ ਕਲੋਲ |image = |birthdate= [[੬ ਅਪ੍ਰੈਲ]], [[੧੯੮੭]] |birthplace= ਸ਼ਾਪਟਗ੍ਰਾਮ, ਧੁਬੁਰੀ, ਅਸ਼ਮ |location= ਬੰਗਾਈਗਾੰਵ, ਅਸ਼ਮ |nationality = {{flagicon|IND}} ਭਾਰਤੀਯ |occupation= |nick_name = |language= |university= <!-- CONTACT INFO --------------> | email = kallolkandarpajit@gmail.com }} <!-- INFO END--------------> * [https://xtools.wmcloud.org/pages/pa.wikipedia.org/Kandarpajit%20Kallol ਮੇਰਾ '''ਪੰਜਾਬੀ''' ਲੇਖ] * [https://meta.m.wikimedia.org/wiki/User:Kandarpajit_Kallol My '''Wikimedia''' Account] * [https://youtube.com/@KKsVlogSapatgram My '''YouTube Channel'''] * [https://www.facebook.com/kandarpajit My '''Facebook Account'''] * [https://kandarpajit.blogspot.com/?m=0 My Blog] {{#babel:rkt|rjs-n|asm-n|or-n|ben-n|hi-n|en-2}} ay0re01uwuachzn5kc4f0so7rgqq6aw 0 187786 776271 760888 2024-12-13T01:46:42Z Xqbot 927 Fixing double redirect from [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ]] to [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] 776271 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] mrjkwge0692ttn2nl4vj4lvvhlxnxsg 1 187787 776270 760890 2024-12-13T01:46:37Z Xqbot 927 Fixing double redirect from [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ]] to [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] 776270 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] q4sp7zvvqf9u6iagqt2m048d6kisztx 4 190447 776290 776119 2024-12-13T06:59:51Z Kuldeepburjbhalaike 18176 776290 wikitext text/x-wiki {{Wikipedia Asian Month}}{{WAM |header = ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ <div style="margin-right:1em; float:right;">[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|250px|center]]</div> |subheader = '''ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ''' ਇਕ ਸਲਾਨਾ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਅੱਲਗ-ਅੱਲਗ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਲੇਖ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਹਰ ਭਾਈਚਾਰਾ ਨਵੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਨਲਾਈਨ ਐਡਿਟਾਥਾਨ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਏਸ਼ੀਆ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਇਹ ਮੁਕਾਬਲਾ 21 ਨਵੰਬਰ 2024 ਤੋਂ 21 ਦਸੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਅਨ ਅੰਬੈਸਡਰ" ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਦੁਹਰਾਓ 2015 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, 5,400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਦੁਆਰਾ 64 ਭਾਸ਼ਾ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ 56,265 ਤੋਂ ਵੱਧ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਲੇਖ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। [[File:Asia (orthographic projection).svg|center|200px]] <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਦਰਜ ਕਰਵਾਓ|url={{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ}} |class=mw-ui-progressive}} {{Clickable button 2|ਲੇਖ ਦਰਜ ਕਰੋ|url=https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa/add|class=mw-ui-progressive}} <!--{{Clickable button 2|Submit focus theme|url=|class=mw-ui-progressive}}--> |body = == ਨਿਯਮ == ''' ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ: ਏਸ਼ੀਆ ਬਾਰੇ, ਨਵਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਮਿਆਰ ਵਾਲਾ ਲੇਖ, ਜੋ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3,000 ਬਾਈਟਸ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਸ ਇਵੈਂਟ ਦੌਰਾਨ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ।''' * ਤੁਸੀਂ ਨਵਾਂ ਲੇਖ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ (ਪੁਰਾਣੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ) ਅਤੇ ਇਹ ਲੇਖ 21 ਨਵੰਬਰ 2024 0:00 ਅਤੇ 21 ਦਸੰਬਰ 2024 23:59 (UTC) ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। * ਲੇਖ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3000 ਬਾਈਟਸ ਦਾ ਹੋਵੇ। <small>(ਫਰਮੇ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀਡੱਬੇ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ)</small> * ਲੇਖ ਵਿਕੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ। * ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੇ ਹਵਾਲੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਲਈ। * ਖ ਪੂਰੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਸਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। * ਲੇਖ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇ। * ਲੇਖ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ (ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਭੂਗੋਲ, ਲੋਕ ਆਦਿ)। * ਸੰਯੋਜਕ (Organizer) ਦੇ ਬਣਾਏ ਸਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਸੰਯੋਜਕ ਵੇਖਣਗੇ। * ਨੋਟ: ਅੰਤ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਜੱਜ ਤੈਅ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲੇਖ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਨਹੀਂ। * ਚਾਰ ਲੇਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਪੋਸਟ ਕਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ। * ਏਸ਼ੀਅਨ ਅਬੈਂਸਡਰ ਨੂੰ ਏਸ਼ੀਅਨ ਸਮੁਦਾਇ ਤੋਂ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ ਪੋਸਟ ਕਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੇਖੋ [[m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A]] * ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ, ਬਣਾਏ ਸਫ਼ੇ [https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa/add ਇਸ ਲਿੰਕ] 'ਤੇ ਦਰਜ ਕਰੋ। ਲਿੰਕ ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ (ਉੱਪਰ) ਲਾਗ ਇਨ ਲਿਖਿਆ ਆਵੇਗਾ, ਸੋ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਲਾਗ ਇਨ ਹੋ ਜਾਵੋ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸੰਦ (ਟੂਲ) ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। * ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸਫ਼ਾ ਦਰਜ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸੰਦ (ਟੂਲ) ਉਸ ਸਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫ਼ਰਮਾ ਭਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਜੱਜ ਤੁਹਾਡੇ ਉਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜਾਂਚੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ [https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa ਇਸ ਲਿੰਕ] ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਲੇਖ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। * ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਉਹ ਟੂਲ ਨਹੀਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਲੇਖ [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ 2024/ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ|ਇਸ ਸਫ਼ੇ]] ਉੱਪਰ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤਰਤੀਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕਰ ਦਿਓ। * ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ [[m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A]] ਇਸ ਲਿੰਕ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਜਾਂ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਗੱਲਬਾਤ ਸਫ਼ੇ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਸਵਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। == ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਦਰਜ ਕਰੋ == ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ 21 ਦਸੰਬਰ 2024 23:59 (UTC) ਤੱਕ ਕਦੋਂ ਵੀ ਭਾਗ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। <div style="text-align:center;"> <!-- Please edit the "URL" accordingly, especially the "section" number; thanks --> {{Clickable button 2|ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਦਰਜ ਕਰਵਾਓ|url={{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ}} |class=mw-ui-progressive}} </div> {{Hidden|ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ| {{/ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ}}}} == ਲੇਖ ਸੂਚੀ == ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਤੇ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਉਹ ਏਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। * https://pagepile.toolforge.org/api.php?action=get_data&id=62790 ਜਾਂ * https://petscan.wmcloud.org/?psid=30347482 == ਲੇਖ ਦਰਜ ਕਰੋ == ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ? ਫਾਊਂਟੇਨ ਟੂਲ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਫਾਊਂਟੇਨ ਟੂਲ ਦੁਆਰਾ ਫਰਮਾ <nowiki>{{WAM talk 2024}}</nowiki> ਆਪਣੇ ਆਪ ਲੇਖ ਦੇ ਗੱਲਬਾਤ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। <div style="text-align:center;"> {{Clickable button 2|ਲੇਖ ਦਰਜ ਕਰੋ|url=https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa/add|class=mw-ui-progressive}} </div> ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ: [https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa] == ਇਨਾਮ == ਜੋ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਇਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ (ਲੇਖਾਂ ਅਨੁਸਾਰ) ਦੇਵੇਗਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: * ਪਹਿਲਾ ਇਨਾਮ - 3000 ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ * ਦੂਜਾ ਇਨਾਮ - 2000 ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ * ਤੀਜਾ ਇਨਾਮ - 1000 ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ (ਨੋਟ: ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 15 ਲੇਖ ਦਰਜ ਕਰਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ) == ਜਿਊਰੀ == ਜਿਊਰੀ ਲਈ ਇੱਛੁਕ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਸੰਯੋਜਕ ਕੋਲ ਦਰਜ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। * [[User:Kuldeepburjbhalaike|Kuldeepburjbhalaike]] == ਸੰਯੋਜਕ == * [[User:Kuldeepburjbhalaike|Kuldeepburjbhalaike]] == ਪਿਛਲੇ ਐਡੀਸ਼ਨ == * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ/2015|WAM 2015]] * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ/2016|WAM 2016]] * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ/2017|WAM 2017]] * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ/2018|WAM 2018]] * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ/2019|WAM 2019]] * [[ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ/2020|WAM 2020]] |footer = == ਉਪਯੋਗੀ ਲਿੰਕ == {{flatlist| * [[m:Wikipedia Asian Month|ਮੈਟਾ ਉੱਤੇ ਸਫ਼ਾ]] * [[m:Wikipedia Asian Month – Rewarded Participants' Data Privacy Statement|ਡਾਟਾ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਬਿਆਨ]] * [[m:Wikipedia Asian Month/Onsite edit-a-thon|Onsite edit-a-thon]] * [[m:Wikipedia Asian Month/QA|ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ]] }} == ਮਾਨਤਾ == [[File:Wikimedia-logo black.svg|40px|left|alt=|link=]] {{flatlist| * [[:m:Wikimedia Taiwan|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਤਾਇਵਾਨ]] * [[:m:Wikimedia India|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਭਾਰਤ]] * [[:m:Wikimedia Indonesia|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ]] * [[:m:Wikimedians in Kansai|ਕਨਸਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼]] * [[:m:Hablon User Group|ਹਬਲਾਨ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Wikimedia Community User Group Hong Kong|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ]] * [[ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]] * [[:m:Wikimedians of Nepal|ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼]] * [[:m:Wikimedia Community User Group Sri Lanka|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ]] * [[:m:Odia Wikimedians User Group|ਓਡੀਆ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Punjabi Wikimedians User Group|ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:PhilWiki Community|ਫਿਲੀਪੀਨ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Wikimedians of Korea User Group|ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Iranian Wikimedians User Group|ਇਰਾਨੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Wikimedians of the Levant|ਲੇਵੰਤ ਦਾ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|ਆਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Wikimedians in Thailand|ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼]] * [[:m:Wikimedia Community User Group Turkey|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ ਤੁਰਕੀ]] * [[:m:Wikimedia Community User Group Malaysia|ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ ਮਲੇਸ਼ੀਆ]] * [[:m:Vietnam Wikimedians User Group|ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:West Bengal Wikimedians|ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼]] * [[:m:Wikipedia Asian Month User Group|ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Maithili Wikimedians User Group|ਮੈਥਿਲੀ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] * [[:m:Wikimedians of Santali Language User Group|ਸੰਤਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵਿਕੀਮੀਡੀਅਨਜ਼ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਸਮੂਹ]] }} {{clear}} }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮਹੀਨਾ]] bctujgoemfg28d2pmzkffpwpzdmvjgw 4 190994 776275 776238 2024-12-13T06:21:36Z Nitesh Gill 8973 776275 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) lh9d7b5q3tnci3m9xydqg5cqtb2zvi7 776303 776275 2024-12-13T07:23:09Z Taranpreet Goswami 51390 776303 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) Taranpreet Goswami jruy142shu5nh4jktpals2xva5oegab 776305 776303 2024-12-13T07:25:17Z Taranpreet Goswami 51390 776305 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Taranpreet Goswami|Taranpreet Goswami]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Taranpreet Goswami|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) my50pl3jymiq589h98vfayxgz2uu9ao 776306 776305 2024-12-13T07:25:46Z Charan Gill 4603 776306 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Taranpreet Goswami|Taranpreet Goswami]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Taranpreet Goswami|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) rh9r5m6nanwk9pz979sp3r9n22cdwrp 776325 776306 2024-12-13T08:14:18Z Satdeep Gill 1613 776325 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Taranpreet Goswami|Taranpreet Goswami]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Taranpreet Goswami|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:14, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) 2go5f3sfhtq3m29q0uyq1528ok38fgg 776330 776325 2024-12-13T08:17:15Z Kaur.gurmel 7222 776330 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Taranpreet Goswami|Taranpreet Goswami]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Taranpreet Goswami|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:14, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kaur.gurmel|Kaur.gurmel]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kaur.gurmel|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:17, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) 5i500ajl03olb8yqr9llps8kekz4xwb 776331 776330 2024-12-13T08:18:07Z Taranpreet Goswami 51390 776331 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Taranpreet Goswami|Taranpreet Goswami]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Taranpreet Goswami|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:18, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:14, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kaur.gurmel|Kaur.gurmel]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kaur.gurmel|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:17, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) d24vuzamph6f5g6u6ea6ciw4h3pxj4y 776341 776331 2024-12-13T09:05:14Z Meenukusam 51574 776341 wikitext text/x-wiki ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ, ਲੌਗਇਨ ਹੋਣ ਵੇਲੇ <nowiki># ~~~~</nowiki> ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਨਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ। # '''[[user:kuldeepburjbhalaike|<i style="color:#FF4500; font-family:sylfaen">KuldeepBurjBhalaike</i>]]''' <sup style="color:#FF4500; font-family:georgia">([[User_talk:Kuldeepburjbhalaike|Talk]])</sup> 05:45, 21 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kamal samaon|Kamal samaon]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kamal samaon|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:41, 23 ਨਵੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Naman Rao|Naman Rao]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Naman Rao|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:45, 11 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #<font color="green" face="Segoe Script" size="4"><b> [[User:Harry sidhuz|Harry sidhuz]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Harry sidhuz|talk]]) &#124;[[Special:Contributions/Harry sidhuz|Contribs]])</font>} 01:18, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Gill jassu|Gill jassu]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Gill jassu|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:08, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Nitesh Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:21, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # --[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Taranpreet Goswami|Taranpreet Goswami]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Taranpreet Goswami|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:18, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Charan Gill|Charan Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Charan Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 07:25, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Satdeep Gill|Satdeep Gill]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Satdeep Gill|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:14, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) #--[[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Kaur.gurmel|Kaur.gurmel]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Kaur.gurmel|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:17, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) # [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Meenukusam|Meenukusam]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:Meenukusam|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:05, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) 8hrot3dg8idliwqojisxrjr5340i7n6 0 191030 776346 775586 2024-12-13T09:12:00Z Meenukusam 51574 776346 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} '''ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤ''' ਜਾਂ ਇਹ ਕਹ ਲੋ ਕਿ '''ਪਾਕ-ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ''' [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਰਵਾਇਤੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ]] ਅਤੇ [[ਜੈਜ਼]], ਰੌਕ ਐਂਡ ਰੋਲ, [[ਹਿਪ ਹੌਪ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੱਪ ਹੌਪ]] ਅਤੇ ਡਿਸਕੋ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਉਰਦੂ]] ਸਮੇਤ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ|ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਦੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਕਰੀ, ਇਸਦੇ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਾਂ ਗਾਇਕ ਦੀ ਐਲਬਮ ਚਾਰਟ ਸਥਿਤੀਆਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਨਾ ਕੇਵਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਨੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਨੁਸਰਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]], [[ਯੂਰਪ]] ਅਤੇ [[ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ]] ਵਿੱਚ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ 1966 ਵਿੱਚ [[ਅਹਿਮਦ ਰੁਸ਼ਦੀ]] ਦੇ ਗੀਤ " ਕੋ ਕੋ ਕੋਰੀਨਾ " ਨਾਲ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ|ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ]] ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ [[ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ|ਇਸ ਵਿਧਾ]] ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ <ref name="CITEREFSocPolHistory">{{Cite web |title=Socio-political History of Modern Pop Music in Pakistan |url=http://www.chowk.com/articles/8459 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100618091924/http://www.chowk.com/articles/8459 |archive-date=18 June 2010 |access-date=27 June 2008 |publisher=[[Chowk.com|Chowk]]}}</ref> ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਭਾਰਤੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਰੌਕ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਉਪ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ [[ਕ਼ੱਵਾਲੀ|ਕੱਵਾਲੀ]] ( ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ), ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੌਕ ( ਸੂਫ਼ੀ ਰੌਕ ਸਮੇਤ), ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਿੱਪ ਹੌਪ, ਅਤੇ ਡਿਸਕੋ ( ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਡਿਸਕੋ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। [[ਰੂਨਾ ਲੈਲਾ|ਰੁਨਾ ਲੈਲਾ]] ਅਤੇ ਆਲਮਗੀਰ ਵਰਗੇ ਦਿੱਗਜਾਂ ਨੇ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ ਪੌਪ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ [[ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ|ਨਾਜ਼ੀਆ ਨੇ]] ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜ਼ੋਹੈਬ ਹਸਨ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪੂਰੇ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਸਨਸਨੀ ਫੈਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। <ref name="CITEREFNaziaLaidToRest">{{Cite web |title=Nazia Hassan finally laid to rest |url=http://www.expressindia.com/news/ie/daily/20000907/iin07060.html |access-date=28 June 2008 |publisher=Express Daily, India}}</ref> <ref name="CITEREFMadeForNazia">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/192704.cms|title=Made for Nazia, sung by Alisha|last=Ahmed|first=Rashmee Z|date=20 September 2003|work=Times of India|access-date=28 June 2008}}</ref> ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ [[ਅਬਰਾਰ-ਉਲ-ਹੱਕ]], ਫਖਰੇ ਆਲਮ, ਸਟ੍ਰਿੰਗਸ, ਆਮਿਰ ਜ਼ਾਕੀ, ਆਵਾਜ਼, ਆਮਿਰ ਸਲੀਮ, ਹਾਰੂਨ, ਫਖ਼ਿਰ ਮਹਿਮੂਦ, ਅਤੇ [[ਹਦੀਕ਼ਾ ਕਿਆਨੀ|ਹਦੀਕਾ ਕੀਆਨੀ]] ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ 'ਤੇ [[ਕ਼ੱਵਾਲੀ|ਕੱਵਾਲੀ]] ਗਾਇਕ [[ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਨੁਸਰਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦਾ]] ਵੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੇ ਪੌਪ ਹਿੱਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਸਨ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗਏ ਗੀਤਾਂ ਤੱਕ, [[ਜਨੂੰਨ (ਬੈਂਡ)|ਜੂਨੂਨ]], ਵਾਇਟਲ ਸਾਈਨਸ, [[ਜਲ (ਬੈਂਡ)|ਜਲ]] ਅਤੇ ਸਟ੍ਰਿੰਗਸ ਸਮੇਤ ਬੈਂਡਾਂ ਤੱਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਉਦਯੋਗ ਪੂਰੇ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ। <ref name="CITEREFMusicalBridge">{{Cite web |title=A musical bridge for India and Pakistan |url=http://www.iht.com/articles/2007/08/06/opinion/edsharma.php |access-date=28 June 2008 |publisher=International Herald Tribune}}</ref> ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗੀਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ [[ਸਾਊਂਡਟਰੈਕ|ਸਾਉਂਡਟਰੈਕ]] 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹਨ। <ref>{{Cite web |title=Bollywood set to get a bigger dose of Pakistani music in 2008! |url=http://mazaqah.wordpress.com/2008/03/31/bollywood-is-set-to-get-a-bigger-dose-of-pakistani-music-in-2008/ |access-date=28 June 2008 |publisher=Mazqah}}</ref> ਇਸ ਵਿਧਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਬਦਲਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਕਾਰਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਆਈਆਂ ਹਨ । <ref name="CITEREFSocPolHistory"/> ਫਿਰ ਵੀ, ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬਚਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਵਜੂਦ'ਚ ਆਇਆ ਹੈ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪੂਰੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ <ref name="CITEREFMusicalBridge"/> ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == 1960-1980: ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਉਭਾਰ ਅਤੇ ਪਤਨ == === ਸਟੇਜ ਦਾ ਮਾਸਟਰ, ਪੌਪ ਦਾ ਪਿਤਾ: ਅਹਿਮਦ ਰੁਸ਼ਦੀ === [[ਤਸਵੀਰ:Ahmed_Rushdi_1958.jpg|left|thumb|Rushdi during a live performance]] 1947 ਵਿੱਚ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੀ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ|ਆਜ਼ਾਦੀ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਪ ਫਿਲਮ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]], [[ਕਰਾਚੀ]] ਅਤੇ [[ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ [[ਢਾਕਾ]] ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਘਰ ਉੱਗ ਪਏ ਅਤੇ [[ਪਿਠਵਰਤੀ ਗਾਇਕ|ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕੀ]] ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਇਸ ਵਿਧਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ]] ਵਿੱਚ ਤਾਲੀਮ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ''ਉਸਤਾਦ'' ਦੁਆਰਾ ਤਾਲੀਮ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਜੋ ਇਸਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। 1966 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਨੌਜਵਾਨ [[ਪਿਠਵਰਤੀ ਗਾਇਕ|ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ]] [[ਅਹਿਮਦ ਰੁਸ਼ਦੀ]] (ਹੁਣ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ''ਨੇ ਅਰਮਾਨ'' ਫਿਲਮ ਲਈ ਪਹਿਲਾ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ|ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ]] ਪੌਪ ਗੀਤ " ''ਕੋ-ਕੋ-ਕੋਰੀਨਾ'' " ਗਾਇਆ। ਸੋਹੇਲ ਰਾਣਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ, ਇਹ ਗੀਤ 60 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਬਬਲਗਮ ਪੌਪ, ਰਾਕ ਐਂਡ ਰੋਲ ਟਵਿਸਟ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ' ''ਫਿਲਮੀ ਪੌਪ'' ' ਕਿਹਾ ਗਿਆ। <ref name="CITEREFSocPolHistory"/> [[ਰੂਨਾ ਲੈਲਾ]] ਨਾਲ ਜੋੜੀ ਬਣਾਈ ਗਈ, ਗਾਇਕ ਨੂੰ [[ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ [[ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ]], ਜਿਆਦਾਤਰ [[ਹਿਪ ਹੌਪ ਸੰਗੀਤ|ਹਿਪ ਹੌਪ]] ਅਤੇ ਡਿਸਕੋ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਪਿਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, [[ਜੈਜ਼]] ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਈਸਾਈ ਬੈਂਡ ਨੇ [[ਕਰਾਚੀ]], [[ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਸਿੰਧ|ਹੈਦਰਾਬਾਦ]] ਅਤੇ [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]] ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਈਟ ਕਲੱਬਾਂ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਲਾਬੀਆਂ <ref name="CITEREFSocPolHistory"/> ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਮਰੀਕੀ ਜੈਜ਼ ਹਿੱਟ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਰੁਸ਼ਦੀ ਨੇ ਲੈਲਾ ਦੇ ਨਾਲ [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ|ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਲਈ ਪਲੇਬੈਕ ਹਿੱਟ ਗਾਏ ਜਦੋਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਜ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੈਲਾ, ਬੰਗਾਲੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਨਵੇਂ ਬਣੇ [[ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼]] ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। <ref name="CITEREFSocPolHistory" /> 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੱਕੋ-ਨੱਕ ਡੁਬਦੇ ਦੇਖੀ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿਨੇਮਾ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇਖਣ ਨਾਲੋਂ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ। <ref>{{Cite web |title=History through the lens |url=http://www.sdpi.org/help/research_and_news_bulletin/Nov_Dec_2005/history_through_lens_2.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060916000253/http://sdpi.org/help/research_and_news_bulletin/Nov_Dec_2005/history_through_lens_2.htm |archive-date=16 September 2006 |access-date=26 June 2008 |publisher=Sustainable Development Policy Institute}}</ref> === ਨਵਾਂ ਯੁੱਗ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ: ਕਿੰਗ ਆਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੌਪ ਆਲਮਗੀਰ 1972 === ਜਿੱਥੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਘਟ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਗੁਆਂਢੀ [[ਭਾਰਤ|ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਭਾਰਤੀ ਪਲੇਬੈਕ ਹਮਰੁਤਬਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਇਸ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ [[ਅਨਵਰ ਮਕਸੂਦ ਹਮੀਦ|ਅਨਵਰ ਮਕਸੂਦ]] ਅਤੇ [[ਸ਼ੋਇਬ ਮਨਸੂਰ|ਸ਼ੋਏਬ ਮਨਸੂਰ ਨੇ]] 1985 ਵਿੱਚ ਨੇਰੀਸਾ, ਬੀਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਬਾਨਾ ਬੈਂਜਾਮਿਨ (ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਭੈਣਾਂ|ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਸਿਸਟਰਜ਼]] ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ) ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਭੈਣਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਰੀਲੇ ਸੁਹਜ ਅਤੇ ਟੈਬਲੋਇਡਜ਼ ਨਾਲ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਭਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਨੂੰ ''ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਫੇਨੋਮਿਨਾ'' ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। <ref>{{Cite web |title=Benjamin Sisters: Silver Jubilee |url=http://pakistaniat.com/2006/12/17/benjamin-sisters-silver-jubilee/ |access-date=27 June 2008 |publisher=All Things Pakistan}}</ref> ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਬੰਗਾਲੀ ਗਾਇਕ ਆਲਮਗੀਰ ਆਇਆ। ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗ, ਆਲਮਗੀਰ ਨੂੰ [[ਅੱਬਾ (ਸੰਗੀਤਕ ਗਰੁੱਪ)|ਏਬੀਬੀਏ]] ਅਤੇ ਬੋਨੀ ਐਮ ਵਰਗੇ ਬੈਂਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਵੇਂ ਵੇਵ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ । 1973 ਵਿੱਚ, ਡਿਸਕੋ ਅਤੇ [[ਫ਼ੰਕ|ਫੰਕ]] ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਆਲਮਗੀਰ ਨੇ ''ਅਲਬੇਲਾ ਰਾਹੀ'' ਗਾਇਆ, ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਗੀਤ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਿਊਬਨ ਹਿੱਟ ਤੋਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਲਮਗੀਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਲਿਆਂਦਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਰੰਗਤ ਨਾਲ ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਇਆ। ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਹਿੱਟ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਆਲਮਗੀਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਸ਼ੇਹਕੀ ਵੀ [[ਜੈਜ਼]] ਅਤੇ [[ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ|ਰੌਕ]] ਵਰਗੇ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਹਸਨ ਜਹਾਂਗੀਰ (اردو:حسن جہانگیر) ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਗਾਇਕ ਹੈ। ਉਸਨੇ 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ "ਹਵਾ ਹਵਾ", "ਹਟੋ ਬਚਾਓ", ਅਤੇ "ਸ਼ਾਦੀ ਨਾ ਕਰਨਾ ਯਾਰਾਂ" ਵਰਗੇ ਇੱਕਲੇ ਹਿੱਟ ਦੇ ਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1982 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਿੰਗਲ "ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਇਜ਼ ਏ ਸੁਪਰਮੈਨ" ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਐਲਬਮ ਹਵਾ ਹਵਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 15 ਮਿਲੀਅਨ ਕਾਪੀਆਂ ਵਿਕੀਆਂ। == ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ (1980-2000) == === ਡਿਸਕੋ-ਪੌਪ ਦੀ ਰਾਣੀ: ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ === [[ਤਸਵੀਰ:Nazia_Hassan.jpg|thumb| [[ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ]] ( ''ਲਗਭਗ'' 1994)]] 1980 ਵਿੱਚ, [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ|ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ]] ਕੁੜੀ [[ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ]] ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਫਿਰੋਜ਼ ਖਾਨ ਨੇ ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤ|ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ]] ਨਿਰਮਾਤਾ, ਬਿੱਡੂ ਅਪੈਯਾ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ " ਆਪ ਜੈਸਾ ਕੋਈ " ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਫਿਲਮ ''ਕੁਰਬਾਨੀ'' <ref name="CITEREFNaziaStar">{{Cite web |title=Nazia's life as a star |url=http://www.naziahassan.co.uk/herlife.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080702054811/http://www.naziahassan.co.uk/herlife.htm |archive-date=2 July 2008 |access-date=26 June 2008 |publisher=Nazia Hassan Foundation}}</ref> ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੀਤ ਦੀ ਗਾਉਣ ਦੀ ਨਾਸਿਕ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਗੀਤ ਯੂਕੇ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ|ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ]] ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਹਿੱਟ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਸਕੋ ਬੀਟਸ ਅਤੇ [[ਹਿਪ ਹੌਪ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੱਪ ਹੌਪ]] ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ, ਨਾਜ਼ੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜ਼ੋਹੈਬ ਹਸਨ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਹਿੱਟ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ''ਡਿਸਕੋ ਦੀਵਾਨੇ'' ਅਤੇ ''ਤੇਰੇ ਕਦਮੋਂ ਕੋ'' ਪੂਰੇ [[ਏਸ਼ੀਆ]] ਵਿੱਚ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਰੌਲੇ-ਰੱਪੇ ਬਣ ਗਏ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ ਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ ਐਲਬਮ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਪ੍ਰਚਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਿਆ ਕਿਉਂਕਿ [[ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ਼|ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਸਲਾਮੀਕਰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਫੈਸਲੇ ਆਏ। ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ। <ref name="CITEREFNaziaStar"/> ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੋ ਹਸਨ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨੂੰ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਨੱਚਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਗੈਰ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਪਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਵੀਡਿਓ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਨਾਜ਼ੀਆ ਆਪਣੇ ਨੱਚਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਲਈ ਕਮਰ-ਅੱਪ ਕਰਦੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ। <ref name="CITEREFNaziaStar" /> ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਝਟਕਾ ਲੱਗਾ। . === ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆ ਸਾਲ (1980-1989) === ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ਿਆ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਦੌਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਚਤੁਰਾਈ ਵਾਲੇ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਉਭਾਰ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। [[ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ਼|ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ]] ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ|ਫੌਜੀ ਸਥਾਪਨਾ]] ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਸਰਕਾਰੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨੈੱਟਵਰਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (ਪੀਟੀਵੀ) ਸੀ। <ref name="Dawn News, Nadeem F. Paracha">{{Cite news|url=http://dawn.com/2013/03/28/times-of-the-signs/|title=Times of the Vital Sign|last=Nadeem F. Paracha|date=28 March 2013|work=Dawn News, Nadeem F. Paracha|access-date=3 April 2013}}</ref> 1979 ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜ਼ਿਆ ਨੇ [[ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ|ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ]] ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। <ref name="Dawn News, Nadeem F. Paracha" /> ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭੈਣ-ਭਰਾ, [[ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ|ਨਾਜ਼ੀਆ]] ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਜ਼ੋਹੈਬ ਹਸਨ, ਨੇ ਹੋਰ ਪੌਪ ਐਲਬਮਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ। . ਉਹ ਆਪਣੇ ਗੀਤ " ''ਡਿਸਕੋ ਦੀਵਾਨੇ'' " ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੰਸਕਰਣ " ''ਡ੍ਰੀਮਰ ਦੀਵਾਨੇ'' " ਦੇ ਨਾਲ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਕੇ ਦੇ ਸਿਖਰ 40 ਵਿੱਚ]] ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। ਐਲਬਮ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਗੋਂ [[ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ]], [[ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ]] ਅਤੇ [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ]] ਵਿੱਚ 14 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਕਾਰਡ ਵੇਚੇ। ਨਾਜ਼ੀਆ ਜ਼ੋਹੇਬ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਐਲਬਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਬੂਮ ਬੂਮ (1982), ਯੰਗ ਤਰੰਗ (1984), ਹੌਟਲਾਈਨ (1987), ਅਤੇ ਕੈਮਰਾ ਕੈਮਰਾ (1992) ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਬਦਬਾ ਬਣਾਇਆ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਪੌਪ/ [[ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ|ਰਾਕ ਸੰਗੀਤ]] ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਗੁੱਸਾ ਉੱਠਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲਹਿਰ ਸੀ ਅਤੇ 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਫੈਸ਼ਨ ਵਾਲ ਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। <ref name="Greenwood Press" /> ਦੇਸੀ ਰੌਕ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਬੈਂਡ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਲਈ ਆਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ "ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਝਿਆ ਗਿਆ। <ref name="Greenwood Press" /> ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ|ਇਤਿਹਾਸ]] ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ|ਆਧੁਨਿਕ ਅਧਿਆਏ ਨੂੰ]] ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। <ref name="Greenwood Press">{{Cite book|location=Westport, Conn.}}</ref> ਜਨਤਾ ਨੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਵਾਲ ਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਫੈਸ਼ਨ ਵੀਅਰ (ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ) ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। <ref name="Greenwood Press" /> ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸਿਖਰ ਅਤੇ ਅੰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲਹਿਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਫੈਸ਼ਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੂਫ਼ਾਨ ਲਿਆ। <ref name="Dawn News, Nadeem F. Paracha"/> 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜ-ਸਿਤਾਰਾ ਹੋਟਲਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀਗਤ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ। <ref name="Dawn News, Nadeem F. Paracha" /> ਵਿਡੰਬਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੀ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਸੀ ਜਦੋਂ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ|ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਦਾ]] ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਸਮੇਤ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਭੂਮੀਗਤ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। <ref name="Dawn News, Nadeem F. Paracha" /> 1986 ਵਿੱਚ, ਪੌਪ ਬੈਂਡ, ਵਾਈਟਲ ਸਾਈਨਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਿੰਗਲਜ਼ ਦਿਲ ਦਿਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ [https://www.youtube.com/watch?v=R7Y_LSwB8Gk ''ਦੋ ਪਲ ਕਾ ਜੀਵਨ''] ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਮ ਸਫਲਤਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਵਾਈਟਲ ਸਾਈਨਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ|ਇਤਿਹਾਸ]] ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਿਆ। ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਰੌਕ/ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਬੈਂਡਾਂ ਨੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਸ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਨੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। <ref name="Taylor & Francis Ltd." /> ਪੱਛਮੀ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਬੈਂਡਾਂ ਨੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀ ਪਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ। <ref name="Three Rivers Press">{{Cite book|location=New York}}</ref> ਵਾਇਟਲ ਸਾਈਨਸ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, [[ਜਨੂੰਨ (ਬੈਂਡ)|ਜੂਨੂਨ]] ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, 1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਚੱਲਿਆ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਿਆ। <ref name="Taylor & Francis Ltd.">{{Cite book|location=Hoboken}}</ref> 1990 ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲਾ ਨਿੱਜੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ (NTM) ਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਸ਼ੋਅ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 1989 ਵਿੱਚ, ਸ਼ੋਏਬ ਮਨਸੂਰ ਨੇ ਪੀਟੀਵੀ ਲਈ ''ਸੰਗੀਤ '89'' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸ਼ੋਅ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹਸਨ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨੂੰ ਸ਼ੋਅ ਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਵਜੋਂ ਲਿਆ। ਇਹ ਸ਼ੋਅ ਵਾਈਟਲ ਸਾਈਨਜ਼, [[ਜਨੂੰਨ (ਬੈਂਡ)|ਜੂਨੂਨ]], ਅਲੀ ਹੈਦਰ, ਸੱਜਾਦ ਅਲੀ ਅਤੇ ਜੁਪੀਟਰਸ ਵਰਗੇ ਬੈਂਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕਲੇ ਹੱਥੀਂ ਲੈਜੈਂਡ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਾਈਨਲ ਕੱਟ ਅਤੇ ਦ ਬਾਰਬਰੀਅਨਜ਼ ਵਰਗੇ ਭੂਮੀਗਤ ਵਿਕਲਪਕ ਰੌਕ ਬੈਂਡ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। <ref name="CITEREFBusinessMusic">{{Cite web |title=The Business of Music |url=http://www.newsline.com.pk/newsJan2007/cover2Jan2007.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080919011029/http://www.newsline.com.pk/newsJan2007/cover2Jan2007.htm |archive-date=19 September 2008 |access-date=28 June 2008 |publisher=Newsline Pakistan}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ ''[[ਦਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ|ਦਿ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ]]'' ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਚਤੁਰਾਈ ਵਾਲਾ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਨ ਵਾਲੇ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ]] ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਦੇਸ਼ ਕੋਲ ਇੱਕਲੌਤਾ "ਸ਼ਸਤਰ" ਸੀ। <ref name="The Express Tribune">{{Cite news|url=http://tribune.com.pk/story/144373/catching-up-with-shahi/|title=Catching up with Shahi|last=Hani Taha|date=6 April 2011|work=The Express Tribune|access-date=3 April 2013}}</ref> ਇਹ ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਦਿਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ 'ਤੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। === ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਿਨ: 1990-1999 === [[ਤਸਵੀਰ:Etihad_Runway_-_Strings_Performance.jpg|left|thumb|250x250px| 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਸਟ੍ਰਿੰਗਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੌਕ/ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।]] ਵਾਈਟਲ ਸਾਈਨਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੈਂਡਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਪੌਪ/ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਨੇ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਵੀ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ]], [[ਕਰਾਚੀ]] ਅਤੇ [[ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ]] ਵਿੱਚ NTM ' ਤੇ ਪ੍ਰਾਈਮਟਾਈਮ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ NTM ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਚੈਨਲ ਚਾਰਟਸ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸ਼ੋਅ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਜਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਜੋ ਇੱਕ ਕਾਉਂਟਡਾਊਨ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਸ਼ੋਅ ਦੇ ਫਾਰਮੈਟ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਸ਼ੁਕੀਨ ਬੈਂਡ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਟੇਪ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਧਣ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੌਪ ਅਤੇ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਸ਼ੋਅ ਨੇ ਆਗਾਮੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੈਪਰ ਫਖਰੇ ਆਲਮ, [[Danish Rahi|ਦਾਨਿਸ਼ ਰਾਹੀ]], ਫਰਿੰਜ ਬੈਨੀਫਿਟ (ਪਹਿਲੀ ਐਲਬਮ ''ਤਨਹਾਈ ਨੂੰ'' ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਵਿੱਚ ਤਾਹਿਰ ਗੁਲ ਹਸਨ ਦੁਆਰਾ ਮਿਕਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ), ਜਿਸ ਨੂੰ , ਜੂਨੂਨ, ਆਮਿਰ ਸਲੀਮ, ਆਮਿਰ ਜ਼ਕੀ, ਅਤੇ ਹਾਰੂਨ ਰਸ਼ੀਦ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ ਘਰਾਣਿਆਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਫਕੀਰ ਮਹਿਮੂਦ । ਸ਼ੋਅ ਟ੍ਰੇਲਬਲੇਜ਼ਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਸ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ-ਕਦਮਾਂ 'ਤੇ ਚੱਲੇ। ਵੀਡੀਓ ਕਾਊਂਟਡਾਊਨ (ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੀਡੀਓ ਕਾਊਂਟ ਡਾਊਨ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਜ਼ਬਰਦਸ/10 ਬਣ ਗਿਆ) PTV 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਜੰਕਸ਼ਨ (VJ) NTM 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ MCC ਦੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੀਟੀਵੀ 1992 ਵਿੱਚ ਪੀਟੀਵੀ 2 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਣ ਗਿਆ, ਇਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਖਾੜਾ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ। ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਰਾਹੀਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲ (ਖ਼ਾਸਕਰ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰੋਂ) ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ [[ਐਮ.ਟੀ.ਵੀ. ਇੰਡੀਆ|ਐਮਟੀਵੀ ਇੰਡੀਆ]] ਅਤੇ ਚੈਨਲ V ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਰਾਹ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। <ref>{{Cite web |title=Do your own thing |url=http://www.sundaytimes.lk/961208/plus3.html |access-date=27 June 2008 |publisher=The Sunday Times}}</ref> ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਹਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਪਰਛਾਵੇਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਐਫਐਮ ਰੇਡੀਓ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਨੂੰ ਸ਼ਰੋਤਿਆਂ ਲਈ ਹੋਰ ਉਪਲਬਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕੀ ਪੌਪ ਐਨ ਰੌਕ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਲੱਗੇ। EMI ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਪੈਪਸੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੰਕ. ਅਤੇ ਸਾਊਂਡ ਮਾਸਟਰ ਵਰਗੀਆਂ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਉੱਭਰਦੇ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਟ੍ਰਿੰਗਜ਼, ਵਾਈਟਲ ਸਾਈਨਸ, ਜੂਨੂਨ, ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਸਿਸਟਰ, ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਸਮੇਤ ਬੈਂਡਾਂ ਨਾਲ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੌਪ-ਰਾਕ ਬੈਂਡ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ, ਵਾਈਟਲ ਸਾਈਨਸ ਦੁਆਰਾ 1993 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਕ/ਪੌਪ ਬੈਂਡਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। [[ਅਬਰਾਰ-ਉਲ-ਹੱਕ]], ''ਬਿੱਲੋ ਦੇ ਘਰ'' (1995) ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, "ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, <ref>{{Cite journal|date=2000|title=India Today International|url=https://books.google.com/books?id=u7IaAQAAIAAJ|journal=[[India Today International]]|publisher=Living Media India Limited|volume=25|issue=40–52|page=16|quote=King of Pakistani Pop Arad Al Hukh}}</ref> ਅਤੇ {{Spaces}}ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 40.3ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਲਬਮਾਂ ਵੇਚ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। । <ref name="Abrar">{{Cite web |title=Statistics |url=http://abraronline.com/statistics.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326225201/http://abraronline.com/statistics.asp |archive-date=26 March 2009 |access-date=26 March 2009 |website=Abrar-ul-Haq Official Website}}</ref> [[ਹਦੀਕ਼ਾ ਕਿਆਨੀ|ਹਦੀਕਾ ਕੀਨੀ ਨੇ]] 1995 ਵਿੱਚ ਅਦਨਾਨ ਸਾਮੀ ਅਤੇ ਜ਼ੇਬਾ ਬਖਤਿਆਰ ਸਟਾਰਰ "ਸਰਗਮ" ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹਿੱਟ ਰਹੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਐਲਬਮ ਲਾਲੀਵੁੱਡ ਟਾਪ 10 (ਪੀਟੀਵੀ), ਯੇ ਹੈ ਫਿਲਮੀ ਦੁਨੀਆ (ਐਨਟੀਐਮ) ਅਤੇ ਐਫਐਮ ਚੈਨਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਸੀ। . ਪਰ ਹਦੀਕਾ ਨੇ ਪਲੇਬੈਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਪੌਪ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਸੰਗੀਤ ਕੈਰੀਅਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਐਲਬਮਾਂ "ਰਾਜ਼, ਰੰਗ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ" ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਵੇਚੇ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅੰਤਮ ਮਹਿਲਾ ਪੌਪ ਸਟਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। 1997 ਵਿੱਚ, ਹਦੀਕਾ ਪੈਪਸੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੁਆਰਾ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਦੂਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਗਾਇਕ ਬਣ ਗਈ। 1999 ਵਿੱਚ, [[ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ|ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਚੈਨਲਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਜਾਂ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ਼]] ਦੇ ਰਾਜ ਪਲਟੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤਤਾ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਭਾਰਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਬੈਂਡ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਏ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਅਮੀਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। 2002-03 ਵਿੱਚ, ਗਜ਼ਨਫਰ ਅਲੀ, ਇੰਡਸ ਮੀਡੀਆ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਸੀਈਓ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਉੱਦਮ ਇੰਡਸ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਚੈਨਲ ਜੋ ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤ ਚੈਨਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਫਾਰਮੈਟਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਨਲ ਇੰਡਸ ਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2003 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਚੈਨਲ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ <ref name="CITEREFBusinessMusic"/> ਕੁਝ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਚੈਨਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੰਧੂ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਸੈਟਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣਗੇ। 2006 ਵਿੱਚ ਇੰਡਸ ਟੀਵੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੇ ਐਮਟੀਵੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਇੰਡਸ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਨੂੰ ਐਮਟੀਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜੋ 2011 ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਇੰਡਸ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਰਾਕ ਸੰਗੀਤ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਧੇਰੇ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਬੈਂਡ ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਐਲਬਮਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਮੋਟ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ। ਹਸਤੀ ਪੈਰਾਡਾਈਮ, ਆਰੋਹ, ਮਿਜ਼ਰਾਬ, ਮਿਜ਼ਮਾਰ, ਫੂਜ਼ੋਨ, ਰਾਠ, ਨੂਰੀ, ਮੇਚਲ ਹਸਨ ਬੈਂਡ, ਜਲ, ਰੋਕਸਨ, ਆਦਿ ਨੇ ਮਿਆਰੀ ਸੰਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਬਣਾਇਆ। ਜੂਨੂਨ ਦੇ ਭੰਗ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਲੀ ਅਜ਼ਮਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕੱਲੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸੋਲੋ ਐਲਬਮ ''ਸੋਸ਼ਲ ਸਰਕਸ'' ਸਫਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਈਨੀ ਖਾਲਿਦ, ਅਬ੍ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਅਬੀਰ ਵਰਗੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਗਾਇਕਾਵਾਂ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਿਆ। ਇੰਡਸ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਏਆਰਵਾਈ ਮਿਊਜ਼ਿਕ (ਦ ਮਿਊਜ਼ਿਕ) ਆਗ (ਹੁਣ ਆਫ-ਏਅਰ), ਪਲੇ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤ ਚੈਨਲ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਆਗ ਟੀਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਵਾ ਸੰਗੀਤ ਚੈਨਲ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਚਾਰ-ਪ੍ਰੇਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। === ਬੈਂਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਉਭਾਰ: ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ ਅਤੇ ਜਲ === [[ਤਸਵੀਰ:Atif_Aslam_at_o2_arena_on_22_april_2012.jpg|thumb| ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]] [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]], ਗੋਹਰ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 2003 ਵਿੱਚ ਬੈਂਡ [[ਜਲ (ਬੈਂਡ)|ਜਲ]] ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਦਾ, ਵੋਹ ਲਮਹੇ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਐਲਬਮਾਂ ਵਰਗੇ ਹਿੱਟ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਲਿਆਂਦੀ। ਆਤਿਫ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਬੈਂਡ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਮ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਨੇ ਪੌਪ/ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ ਸਕੋਰ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ OST ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੌਪ/ਰਾਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]], [[ਰਾਹਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਰਾਹਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]], ਅਤੇ [[ਅਲੀ ਜ਼ਾਫ਼ਰ|ਅਲੀ ਜ਼ਫਰ]] ਵਰਗੇ ਪੌਪ/ਰੌਕ ਕਲਾਕਾਰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। == ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ੋਅ == === ''ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ'' === ''[[ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ)|ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ]]'', ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲੜੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਉੱਦਮ ਬਣ ਗਿਆ। ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹਿੱਟ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 14 ਸਫਲ ਸੀਜ਼ਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ 7 ਸੀਜ਼ਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਇਟਲ ਸਾਈਨਸ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪੌਪ ਬੈਂਡ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰੋਹੇਲ ਹਯਾਤ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਾ ਸੰਯੋਜਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਰੇਡੀਓ ਚੈਨਲਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਨੇ [[ਆਰਿਫ਼ ਲੋਹਾਰ|ਆਰਿਫ ਲੋਹਾਰ]] ਅਤੇ [[ਮੀਸ਼ਾ ਸ਼ਫ਼ੀ|ਮੀਸ਼ਾ ਸ਼ਫੀ]] ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ। ਸੀਜ਼ਨ 8 ''ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ ਨੂੰ'' ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੀਤ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਔਨਲਾਈਨ ਸੰਗੀਤ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਵੈਬਸਾਈਟਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਾਜ਼ੀ,ਸਾਉੰਡਕਲਾਉਡ ਅਤੇ ਪਤਾਰੀ. ਪੀਕੇ ਦੇ ਚਾਰਟ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਹਨ। <ref>{{Cite news|url=http://www.brecorder.com/arts-a-leisure/63-music/253107-coke-studio-season-8-taking-pakistan-by-storm.html|title=Coke Studio Season 8 Taking Pakistan by Storm}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thenewstribe.com/2015/09/17/coke-studio-8-episode-6-ready-to-jolt-music-charts/|title=Coke Studio 8: Episode 6 ready to jolt music charts}}</ref> ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ''ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ'' ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਰੈਂਚਾਈਜ਼ੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ੋਅ ਨੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਫੈਨ ਫਾਲੋਇੰਗ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://tribune.com.pk/story/26285/if-india-boasts-about-taj-mahal-pakistan-should-boast-about-coke-studio/|title=If India boasts about Taj Mahal, Pakistan should boast about Coke Studio|date=7 July 2010|work=The Express Tribune|access-date=16 May 2012}}</ref> ਸ਼ੋਅ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ [[ਕੋਕਾ ਕੋਲਾ|ਕੋਕਾ-ਕੋਲਾ ਨੂੰ]] ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕਰਣ ''[[ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ (ਭਾਰਤ )|ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ @ ਐਮਟੀਵੀ ਨੂੰ]]'' ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਫਾਰਮੈਟ ਨਾਲ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। <ref name="rohail-blessings">{{Cite news|url=http://tribune.com.pk/story/500182/i-took-rohails-blessings-before-starting-our-coke-studio-in-india/|title='I took Rohail's blessings before starting our Coke Studio in India'|last=Mahmood|first=Rafay|date=30 January 2013|work=The Express Tribune}}</ref> ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕਰਣ [[ਐਮ.ਟੀ.ਵੀ. ਇੰਡੀਆ|ਐਮਟੀਵੀ ਇੰਡੀਆ]] ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://tribune.com.pk/story/176618/coke-studio-to-rock-india/|title=Coke Studio to rock India|last=IANS|date=26 May 2011|work=The Express Tribune}}</ref> ਅਪ੍ਰੈਲ 2012 ਵਿੱਚ, ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਇੱਕ ਅਰਬੀ ਸੰਸਕਰਣ, ''ਕੋਕ ਸਟੂਡੀਓ بالعربي'' [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]] ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਗੀਤਕਾਰ ਮਿਸ਼ੇਲ ਐਲੇਫਟੇਰੀਡੇਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। === ''ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਈਡਲ'' === <nowiki><i id="mwAYc">ਆਈਡਲ</i></nowiki> ਫਰੈਂਚਾਈਜ਼ੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 2013 ਵਿੱਚ ''ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਈਡਲ'' ਲੜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਜੀਓ ਟੀਵੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਗੀਤ ''ਆਵਾਜ਼ ਮੈਂ ਤੇਰੀ'' ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ [[ਅਲੀ ਜ਼ਾਫ਼ਰ|ਅਲੀ ਜ਼ਫ਼ਰ]] ਨੇ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਸ਼ੋਅ ਨੂੰ [[ਬੁਸ਼ਰਾ ਅੰਸਾਰੀ]], ਅਲੀ ਅਜ਼ਮਤ, ਅਤੇ [[ਹਦੀਕ਼ਾ ਕਿਆਨੀ|ਹਦੀਕਾ ਕੀਨੀ]] ਨੇ ਜੱਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਜੇਤੂ ਜਮਦ ਬੇਗ ਸਨ। === ''ਪੈਪਸੀ ਬੈਟਲ ਆਫ਼ ਦ ਬੈਂਡਸ'' === '''''ਪੈਪਸੀ ਬੈਟਲ ਆਫ਼ ਦਾ ਬੈਂਡਸ''''' ਬੈਟਲ ਆਫ਼ ਦ ਬੈਂਡਜ਼ ਦੀ ਧਾਰਨਾ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸ਼ੋਅ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2002 ਵਿੱਚ ਪੀਟੀਵੀ ਹੋਮ ' ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੋਅ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜੱਜ [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]], [[ਮੀਸ਼ਾ ਸ਼ਫ਼ੀ|ਮੀਸ਼ਾ ਸ਼ਫੀ]] ਅਤੇ ਫਵਾਦ ਖਾਨ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਾਇਟਲ ਸਾਈਨਸ ' ਦੋ ਪਲ ਕਾ ਜੀਵਨ ' ਅਤੇ ਆਲਮਗੀਰ ਦੀ "ਦੇਖਾ ਨਾ ਥਾ" ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ; <ref>{{Cite web |last=Studio |first=MangoBaaz |date=22 July 2017 |title=Pepsi Battle Of The Bands Just Launched Their First Song And It's ABSOLUTELY LIT |url=https://www.mangobaaz.com/pepsi-battle-of-the-bands-is-lit |access-date=1 June 2020 |website=MangoBaaz |archive-date=13 ਜੂਨ 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200613235718/https://www.mangobaaz.com/pepsi-battle-of-the-bands-is-lit |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable sortable" |ਰੋਹੇਲ ਹਯਾਤ (S1) ਫਿਫੀ ਹਾਰੂਨ (S1) ਸ਼ਾਹੀ ਹਸਨ (S1, 2) [[ਫ਼ਵਾਦ ਖ਼ਾਨ|ਫਵਾਦ ਖਾਨ]] (S2, 3, 4) [[ਮੀਸ਼ਾ ਸ਼ਫ਼ੀ|ਮੀਸ਼ਾ ਸ਼ਫੀ]] (S2, 3, 4) [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]] (S2) ਫਾਰੂਕ ਅਹਿਮਦ (S2, S3) ਸਤਰ (S3) |} === ''Acoustic Station'' === [[Kashan Admani|ਕਸ਼ਾਨ ਅਦਮਨੀ ਨੇ]] 2019 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸੰਗੀਤ ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼, ਐਕੋਸਟਿਕ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਲੜੀ ਅਨਪਲੱਗਡ ਸੰਗੀਤ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ [[ਨਤਾਸ਼ਾ ਬੇਗ]], ਕਸ਼ਮੀਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਬੈਂਡ), ਕਾਮੀ ਪੌਲ, ਨਤਾਸ਼ਾ ਖਾਨ (ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਗਾਇਕ), ਸ਼ੈੱਲਮ ਆਸ਼ਰ ਜ਼ੇਵੀਅਰ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। <ref>{{Cite web |last=NewsBytes |title=Dream Station Productions launches Acoustic Station |url=https://www.thenews.com.pk/magazine |access-date=2023-04-03 |website=www.thenews.com.pk |language=en}}</ref> == ਬਾਲੀਵੁੱਡ == ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ [[ਕ਼ੱਵਾਲੀ|ਕੱਵਾਲੀ]] ਸੰਗੀਤਕਾਰ [[ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਨੁਸਰਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦਾ]] ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸੰਗੀਤ 'ਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਿੱਟ [[ਫ਼ਿਲਮੀ|ਫਿਲਮੀ]] ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਖਾਨ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਸਨ। <ref name="hindu">{{Cite web |last=Amit Baruah, R. Padmanabhan |date=6 September 1997 |title=The stilled voice |url=http://www.hinduonnet.com/fline/fl1418/14181230.htm |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20011230173145/http://www.hinduonnet.com/fline/fl1418/14181230.htm |archive-date=30 December 2001 |publisher=[[The Hindu]], [[Frontline (U.S. TV series)|Frontline]]}}</ref> ''ਮੋਹਰਾ'' (1994) ਵਿੱਚ ਵਿਜੂ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਹਿੱਟ ਗੀਤ "ਤੂੰ ਚੀਜ਼ ਬੜੀ ਹੈ ਮਸਤ ਮਸਤ" ਖਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੱਵਾਲੀ ਗੀਤ " [[ਦਮਾ ਦਮ ਮਸਤ ਕਲੰਦਰ|ਦਾਮ ਮਸਤ ਕਲੰਦਰ]] " ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name="hindu" /> [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]], [[ਰਾਹਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਰਾਹਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]] ਅਤੇ [[ਅਲੀ ਜ਼ਾਫ਼ਰ|ਅਲੀ ਜ਼ਫਰ]] ਵਰਗੇ ਪੌਪ/ਰੌਕ ਕਲਾਕਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। == ਸੂਚੀਆਂ == === ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰ === {| class="wikitable sortable" ! scope="col" |ਰੈਂਕ ! scope="col" | ਕਲਾਕਾਰ ! scope="col" | ਵਿਕਰੀ ! scope="col" | ਸਾਲ ! scope="col" | {{Abbr|Ref|Refefence(s)}} |- | 1 | [[ਅਬਰਾਰ-ਉਲ-ਹੱਕ]] | 60,000,000 | 1995-2004 | <ref name="times-nh-award">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/world/indians-abroad/NRI-TV-presenter-gets-Nazia-Hassan-Award-/articleshow/1299893.cms|title=NRI TV presenter gets Nazia Hassan Award|last=PTI|date=18 November 2005|work=[[The Times of India]]|access-date=4 March 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120308235816/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2005-11-18/indians-abroad/27850544_1_presenter-awards-indian-high-commission|archive-date=8 March 2012}}</ref> |- | 2 | [[ਨਾਜ਼ੀਆ ਹਸਨ]] ਅਤੇ ਜ਼ੋਹੇਬ ਹਸਨ | 40,300,000 | 1980-1992 | <ref name="Abrar"/> |- | 3 | [[ਜਨੂੰਨ (ਬੈਂਡ)|ਜੂਨੂਨ]] | 30,000,000 | 1990-2010 | <ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/world/pakistan/Salman-Ahmad-From-Junoon-to-Rock-and-Roll-Jihad/articleshow/6014865.cms|title=Salman Ahmad: From Junoon to Rock and Roll Jihad|last=Sharma|first=Purnima|date=5 June 2010|work=Times of India|access-date=23 March 2014}}</ref> |- | 4 | [[ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਨੁਸਰਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]] | 19,650,000 | 1996-2007 | {{Efn|See {{Section link|Nusrat Fateh Ali Khan discography|Sales}}.}} |- | 5 | [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]] | 15,300,000 | 2004-2008 | {{Efn|See [[Atif Aslam discography]].}} |} === ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਐਲਬਮਾਂ === {| class="wikitable sortable" ! scope="col" |Rank ! scope="col" |Year ! scope="col" |Album ! scope="col" |Artist(s) ! scope="col" |Sales ! scope="col" |{{Abbr|Ref|Refefence(s)}} |- |1 |1984 |ਯੰਗ ਤਰੰਗ |ਨਾਜਿਯਾ ਹਸਨ ਤੇ ਜੋਹੇਬ ਹਸਨ |40,000,000 |<ref>{{Cite web |title=Young Tarang |url=http://pages.rediff.com/young-tarang/1392941 |access-date=28 November 2017 |website=[[Rediff]] |archive-date=1 ਦਸੰਬਰ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201032151/http://pages.rediff.com/young-tarang/1392941 |url-status=dead }}</ref>  |- |2 |1995 |''ਬਿੱਲੋ ਦੇ ਘਰ'' |[[ਅਬਰਾਰ-ਉਲ-ਹੱਕ|ਅਬਰਾਰ -ਉਲ ਹਕ਼]] |16,000,000 |<ref name="Abrar"/><ref>{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/1094214/back-with-a-bangra/|title=Abrar Ul Haq is back with a bangra|date=29 April 2016|work=[[The Express Tribune]]}}</ref> |- |3 |1981 |''ਡਿਸਕੋ ਦੀਵਾਨੇ'' |ਨਾਜਿਯਾ ਹਸਨ ਤੇ ਜੋਹੇਬ ਹਸਨ |14,000,000 |<ref>{{Cite web |date=19 September 2010 |title=Disco Deewane, Nazia Hassan with Biddu and His Orchestra |url=http://lapelanga.com/2010/09/disco-deewane-nazia-hassan-with-biddu-and-his/ |website=La Pelanga}}</ref> |- | rowspan="2" |6 | rowspan="2" |1997 |''[[ਅਬਰਾਰ-ਉਲ-ਹੱਕ|ਮਜਾਜਿਨੀ]]'' |[[ਅਬਰਾਰ-ਉਲ-ਹੱਕ|ਅਬਰਾਰ -ਉਲ ਹਕ਼]] |6,000,000 |<ref name="Abrar" /> |- |''ਓਨਲੀ ਵਨ'' |[[ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ ਤੇ ਮੇਹਮੂਦ ਖਾਨ]] |6,000,000 |<ref name="thenews">{{Cite news|url=https://www.thenews.com.pk/print/214544-Nusrat-Fateh-Ali-Khans-lost-tape-recordings-found|title=Nusrat Fateh Ali Khan's 'lost tape recordings' found|date=5 July 2017|work=[[The News International]]|language=en}}</ref> |- |8 |1997 |''ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ'' |ਏ.ਆਰ.ਰਹਮਾਨ ਤੇ [[ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]] |2,000,000 | |- | rowspan="3" |9 |1989 |''ਵਾਇਟਲ ਸਾਈਨਸ 1'' |''ਵਾਇਟਲ ਸਾਈਨਸ'' |1,000,000 |<ref name="Annan">{{Cite web |title=Salman Ahmad – Junoon Band |url=http://www.iaac.us/music_festival/junoon/s_ahmad.htm |access-date=23 March 2014 |website=[[Indo-American Arts Council]]}}</ref> |- |1996 |''ਸੰਗਮ'' |[[ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|Nusrat Fਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]] ਤੇ ਜਾਵੇਦ ਅਖ਼ਤਰ |1,000,000 | |- |1997 |ਆਜ਼ਾਦੀ |[[ਜਨੂੰਨ (ਬੈਂਡ)|ਜਨੂਨ]] |1,000,000 |<ref>{{Cite journal|date=26 July 2004|title=Bulle Shah's Boys|url=https://www.outlookindia.com/magazine/story/bulle-shahs-boys/224616|journal=[[Outlook (Indian magazine)|Outlook]]|volume=44|access-date=23 December 2018}}</ref> |} === ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ਸਟ੍ਰੀਮ === {| class="wikitable sortable" ! scope="col" |ਸਾਲ ! scope="col" | ਗੀਤ ! scope="col" | ਕਲਾਕਾਰ ! scope="col" | [[ਯੂਟਿਊਬ|YouTube]] ਸਟ੍ਰੀਮਜ਼ {{ਛੋਟਾ|(millions)}} ! scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | 2014 | ਜ਼ਰੂਰੀ ਠਾ | [[ਰਾਹਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਰਾਹਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]] | 1310 | <ref>{{YouTube|6-n_szx2XRE|Rahat Fateh Ali Khan – Zaroori Tha}}</ref> |- | rowspan="2" | 2016 | ਮੇਰੇ ਰਸ਼ਕ-ਏ-ਕਮਰ | ਜੁਨੈਦ ਅਸਗਰ | 703 | <ref>{{YouTube|2nBJ_FFQuLI|Mere Rashke Qamar Tu Ne Pehli Nazar – By Junaid Asghar}}</ref> |- | ਆਫਰੀਨ ਆਫਰੀਨ | [[ਰਾਹਤ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ|ਰਾਹਤ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ]] ਅਤੇ [[ਮੋਮਿਨਾ ਮੁਸਤੇਹਸਨ|ਮੋਮੀਨਾ ਮੁਸਤਹਿਸਨ]] | 363 | <ref>{{YouTube|kw4tT7SCmaY|Afreen Afreen, Rahat Fateh Ali Khan & Momina Mustehsan}}</ref> |- | 2015 | ਤਾਜਦਾਰ-ਏ-ਹਰਮ | [[ਆਤਿਫ਼ ਅਸਲਮ|ਆਤਿਫ ਅਸਲਮ]] | 382 | <ref>{{YouTube|a18py61_F_w|Atif Aslam, Tajdar-e-Haram}}</ref> |} == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਚੱਟਾਨ * ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸੰਗੀਤ * ਭਾਰਤੀ ਪੌਪ * [[ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ]] * ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੌਪ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] <references /> nfstqvx3yq3vc4cgnrvvbn5tid782y0 0 191145 776297 775437 2024-12-13T07:14:41Z Meenukusam 51574 776297 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੋਟੀ''' ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹਲਕਾ ਫੁਲਕਾ ਰਾਗ ਹੈ। {| class="wikitable" |'''ਸੁਰ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ ਕੋਮਲ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ''' |- |'''ਜਾਤੀ''' |'''ਸੰਪੂਰਣ-ਸੰਪੂਰਣ''' |- |'''ਥਾਟ''' |'''ਖਮਾਜ''' |- |'''ਵਾਦੀ''' |'''ਗੰਧਾਰ''' |- |'''ਸੰਵਾਦੀ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ''' |- |'''ਸਮਾਂ''' |'''ਰਾਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ''' |- |'''ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ''' |'''ਸ; ਪ; ਧ ; - ਸੰ ;,ਪ;,ਗ''' |- |'''ਮੁੱਖ ਅੰਗ''' |'''ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ; ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ,''' '''ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਗ ;ਮ ਗ ਰੇ ਸ;ਰੇ(ਮੰਦਰ)<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ (ਮੰਦਰ)ਸ''' |- |'''ਅਰੋਹ''' |'''ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਸੰ''' |- |'''ਅਵਰੋਹ''' |'''ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ''' |} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦੀ ਖਾਸਿਅਤ-''' * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਚੰਚਲ ਸੁਭਾ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਤੇ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਠੀਕ ਬੈਠਦਾ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ 'ਚ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਠੁਮਰੀ ਭਜਨ ਇਤਿਅਦਿ ਵੀ ਗਾਏਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਮੰਦਰ ਜਾਂ ਮੱਧ ਸਪਤਕ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। *<u><big>ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਨਿਖਰਦਾ ਹੈ:-</big></u> *<big>ਪ(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ ;</big> *<big>ਮ ਗ ਸ ਰੇ ;</big> *<big><u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ);</big> *<big>ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ</big> *<big>ਰੇ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਧ</big> *<big>ਪ ਧ ਮ ਗ</big> *<big>ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ</big> *<big><u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ</big> *<big>ਰੇ ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਧ</big> *<big>ਪ ਧ ਸੰ</big> *<big>ਸੰ ਰੇ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ</big> *<big>ਧ ਪ ਮ ਗ</big> *<big>ਮ ਗ ਰੇ ਸ</big> == <big>ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ</big> == {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ ਸਾਲ |- |ਬਦਲੀ ਬਦਲੀ ਦੁਨਿਆ ਹੈ ਮੇਰੀ |ਏਸ.ਏਨ.ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ/ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਸੰਗੀਤ ਸਮ੍ਰਾਟ ਤਾਨਸੇਨ/1962 |- |ਛੁਪ ਗਿਆ ਕੋਈ ਰੇ ਦੂਰ ਸੇ ਪੁਕਾਰ ਕੇ |ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਚੰਪਾਕਲੀ/1956 |- |ਘੁੰਘਰੂ ਕਿ ਤਰਹ ਬਜਤਾ ਹੀ ਰਹਾ ਹੁੰ ਮੈਂ |ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ/ ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਚੋਰ ਮਚਾਏ ਸ਼ੋਰ/ 1974 |- |ਜਾ ਜਾ ਰੇ ਜਾ ਬਾਲਮਵਾ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ/ 1956 |- |ਜਾਉਂ ਕਹਾਂ ਬਤਾ ਏ ਦਿਲ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮੁਕੇਸ਼ |ਛੋਟੀ ਬਹਿਨ/1959 |- |ਕੋਈ ਹਮਦਮ ਨਾ ਰਹਾ ਕੋਈ ਸਹਾਰਾ ਨਾ ਰਹਾ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ/ ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਝੁਮਰੂ/1961 |- |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ ਤੁਝੇ ਮੇਰੀ ਮੁਹੱਬਤ ਕਿ ਕਸਮ |ਨੌਸ਼ਾਦ/ਸ਼ਕੀਲ ਬਦਾਯੂਣੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ/ 1963 |- |ਮੋਸੇ ਛੱਲ ਕੀਓ ਜਾਏ |ਏਸ.ਡੀ.ਬਰਮਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਗਾਇਡ/1965 |- |ਸੋ ਜਾ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਸੋ ਜਾ |ਪੰਕਜ ਮਲਿਕ/ ਕੇਦਾਰ ਸ਼ਰਮਾ |ਕੇ.ਐਲ.ਸੇਹਗਲ |ਜ਼ਿੰਦਗੀ/1940 |- |ਤੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਸਿਵਾ ਦੁਨਿਆ ਮੈ |ਮਦਨ ਮੋਹਨ/ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਚਿਰਾਗ/1969 |- |ਤੁਮ ਮੁਝੇ ਯੂੰ ਭੁਲਾ ਨਾ ਪਾਓਗ੍ਰੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ਹਸਰਤ ਜੈਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਪਗਲਾ ਕਹੀੰ ਕਾ/ 1970 |} == ਰਾਗ ਬਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਲੋਕ == '''"ਕੋਮਲ ਮਨਿ ਝਿੰਝੌਟੀਹੈ,ਚਢਤ ਨ ਲਗੇ ਨਿਸ਼ਾਦ।''' '''ਕਹੂੰ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਹੈ,ਧ-ਗ ਸੰਵਾਦੀ-ਵਾਦੀ ।।"''' - '''ਰਾਗ ਚੰਦ੍ਰਿਕਾਸਾਰ''' == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] fbdbzyy8mntxpe2tzhb0nueu23xstbi 776298 776297 2024-12-13T07:15:36Z Meenukusam 51574 776298 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੋਟੀ''' ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹਲਕਾ ਫੁਲਕਾ ਰਾਗ ਹੈ। {| class="wikitable" |'''ਸੁਰ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ ਕੋਮਲ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ''' |- |'''ਜਾਤੀ''' |'''ਸੰਪੂਰਣ-ਸੰਪੂਰਣ''' |- |'''ਥਾਟ''' |'''ਖਮਾਜ''' |- |'''ਵਾਦੀ''' |'''ਗੰਧਾਰ''' |- |'''ਸੰਵਾਦੀ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ''' |- |'''ਸਮਾਂ''' |'''ਰਾਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ''' |- |'''ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ''' |'''ਸ; ਪ; ਧ ; - ਸੰ ;,ਪ;,ਗ''' |- |'''ਮੁੱਖ ਅੰਗ''' |'''ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ; ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ,''' '''ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਗ ;ਮ ਗ ਰੇ ਸ;ਰੇ(ਮੰਦਰ)<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ (ਮੰਦਰ)ਸ''' |- |'''ਅਰੋਹ''' |'''ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਸੰ''' |- |'''ਅਵਰੋਹ''' |'''ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ''' |} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦੀ ਖਾਸਿਅਤ-''' * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਚੰਚਲ ਸੁਭਾ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਤੇ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਠੀਕ ਬੈਠਦਾ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ 'ਚ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਠੁਮਰੀ ਭਜਨ ਇਤਿਅਦਿ ਵੀ ਗਾਏਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਮੰਦਰ ਜਾਂ ਮੱਧ ਸਪਤਕ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। *<u>ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਨਿਖਰਦਾ ਹੈ:-</u> *ਪ(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ ; *ਮ ਗ ਸ ਰੇ ; *<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ); *ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ *ਰੇ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਧ *ਪ ਧ ਮ ਗ *ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ *<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ *ਰੇ ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਧ *ਪ ਧ ਸੰ *ਸੰ ਰੇ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ *ਧ ਪ ਮ ਗ *ਮ ਗ ਰੇ ਸ == ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ == {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ ਸਾਲ |- |ਬਦਲੀ ਬਦਲੀ ਦੁਨਿਆ ਹੈ ਮੇਰੀ |ਏਸ.ਏਨ.ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ/ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਸੰਗੀਤ ਸਮ੍ਰਾਟ ਤਾਨਸੇਨ/1962 |- |ਛੁਪ ਗਿਆ ਕੋਈ ਰੇ ਦੂਰ ਸੇ ਪੁਕਾਰ ਕੇ |ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਚੰਪਾਕਲੀ/1956 |- |ਘੁੰਘਰੂ ਕਿ ਤਰਹ ਬਜਤਾ ਹੀ ਰਹਾ ਹੁੰ ਮੈਂ |ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ/ ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਚੋਰ ਮਚਾਏ ਸ਼ੋਰ/ 1974 |- |ਜਾ ਜਾ ਰੇ ਜਾ ਬਾਲਮਵਾ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ/ 1956 |- |ਜਾਉਂ ਕਹਾਂ ਬਤਾ ਏ ਦਿਲ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮੁਕੇਸ਼ |ਛੋਟੀ ਬਹਿਨ/1959 |- |ਕੋਈ ਹਮਦਮ ਨਾ ਰਹਾ ਕੋਈ ਸਹਾਰਾ ਨਾ ਰਹਾ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ/ ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਝੁਮਰੂ/1961 |- |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ ਤੁਝੇ ਮੇਰੀ ਮੁਹੱਬਤ ਕਿ ਕਸਮ |ਨੌਸ਼ਾਦ/ਸ਼ਕੀਲ ਬਦਾਯੂਣੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ/ 1963 |- |ਮੋਸੇ ਛੱਲ ਕੀਓ ਜਾਏ |ਏਸ.ਡੀ.ਬਰਮਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਗਾਇਡ/1965 |- |ਸੋ ਜਾ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਸੋ ਜਾ |ਪੰਕਜ ਮਲਿਕ/ ਕੇਦਾਰ ਸ਼ਰਮਾ |ਕੇ.ਐਲ.ਸੇਹਗਲ |ਜ਼ਿੰਦਗੀ/1940 |- |ਤੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਸਿਵਾ ਦੁਨਿਆ ਮੈ |ਮਦਨ ਮੋਹਨ/ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਚਿਰਾਗ/1969 |- |ਤੁਮ ਮੁਝੇ ਯੂੰ ਭੁਲਾ ਨਾ ਪਾਓਗ੍ਰੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ਹਸਰਤ ਜੈਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਪਗਲਾ ਕਹੀੰ ਕਾ/ 1970 |} == ਰਾਗ ਬਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਲੋਕ == '''"ਕੋਮਲ ਮਨਿ ਝਿੰਝੌਟੀਹੈ,ਚਢਤ ਨ ਲਗੇ ਨਿਸ਼ਾਦ।''' '''ਕਹੂੰ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਹੈ,ਧ-ਗ ਸੰਵਾਦੀ-ਵਾਦੀ ।।"''' - '''ਰਾਗ ਚੰਦ੍ਰਿਕਾਸਾਰ''' == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] 8bu5ay0wqldppnmbsne0vq4xj6eo92u 776300 776298 2024-12-13T07:18:23Z Meenukusam 51574 776300 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੋਟੀ''' ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ।<ref name="tanarang1">{{cite web |date= |title=Raag Jhinjhoti - Indian Classical Music |url=http://www.tanarang.com/english/jhinjhoti_eng.htm |accessdate=2022-08-25 |publisher=Tanarang.com}}</ref> ਇਹ ਬਹੁਤ ਹਲਕਾ ਫੁਲਕਾ ਰਾਗ ਹੈ। {| class="wikitable" |'''ਸੁਰ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ ਕੋਮਲ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ''' |- |'''ਜਾਤੀ''' |'''ਸੰਪੂਰਣ-ਸੰਪੂਰਣ''' |- |'''ਥਾਟ''' |'''ਖਮਾਜ''' |- |'''ਵਾਦੀ''' |'''ਗੰਧਾਰ''' |- |'''ਸੰਵਾਦੀ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ''' |- |'''ਸਮਾਂ''' |'''ਰਾਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ''' |- |'''ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ''' |'''ਸ; ਪ; ਧ ; - ਸੰ ;,ਪ;,ਗ''' |- |'''ਮੁੱਖ ਅੰਗ''' |'''ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ; ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ,''' '''ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਗ ;ਮ ਗ ਰੇ ਸ;ਰੇ(ਮੰਦਰ)<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ (ਮੰਦਰ)ਸ''' |- |'''ਅਰੋਹ''' |'''ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਸੰ''' |- |'''ਅਵਰੋਹ''' |'''ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ''' |} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦੀ ਖਾਸਿਅਤ-''' * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਚੰਚਲ ਸੁਭਾ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਤੇ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਠੀਕ ਬੈਠਦਾ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ 'ਚ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਠੁਮਰੀ ਭਜਨ ਇਤਿਅਦਿ ਵੀ ਗਾਏਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਮੰਦਰ ਜਾਂ ਮੱਧ ਸਪਤਕ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। *<u>ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਨਿਖਰਦਾ ਹੈ:-</u> *ਪ(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ ; *ਮ ਗ ਸ ਰੇ ; *<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ); *ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ *ਰੇ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਧ *ਪ ਧ ਮ ਗ *ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ *<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ *ਰੇ ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਧ *ਪ ਧ ਸੰ *ਸੰ ਰੇ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ *ਧ ਪ ਮ ਗ *ਮ ਗ ਰੇ ਸ == ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ == {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ ਸਾਲ |- |ਬਦਲੀ ਬਦਲੀ ਦੁਨਿਆ ਹੈ ਮੇਰੀ |ਏਸ.ਏਨ.ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ/ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਸੰਗੀਤ ਸਮ੍ਰਾਟ ਤਾਨਸੇਨ/1962 |- |ਛੁਪ ਗਿਆ ਕੋਈ ਰੇ ਦੂਰ ਸੇ ਪੁਕਾਰ ਕੇ |ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਚੰਪਾਕਲੀ/1956 |- |ਘੁੰਘਰੂ ਕਿ ਤਰਹ ਬਜਤਾ ਹੀ ਰਹਾ ਹੁੰ ਮੈਂ |ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ/ ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਚੋਰ ਮਚਾਏ ਸ਼ੋਰ/ 1974 |- |ਜਾ ਜਾ ਰੇ ਜਾ ਬਾਲਮਵਾ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ/ 1956 |- |ਜਾਉਂ ਕਹਾਂ ਬਤਾ ਏ ਦਿਲ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮੁਕੇਸ਼ |ਛੋਟੀ ਬਹਿਨ/1959 |- |ਕੋਈ ਹਮਦਮ ਨਾ ਰਹਾ ਕੋਈ ਸਹਾਰਾ ਨਾ ਰਹਾ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ/ ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਝੁਮਰੂ/1961 |- |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ ਤੁਝੇ ਮੇਰੀ ਮੁਹੱਬਤ ਕਿ ਕਸਮ |ਨੌਸ਼ਾਦ/ਸ਼ਕੀਲ ਬਦਾਯੂਣੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ/ 1963 |- |ਮੋਸੇ ਛੱਲ ਕੀਓ ਜਾਏ |ਏਸ.ਡੀ.ਬਰਮਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਗਾਇਡ/1965 |- |ਸੋ ਜਾ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਸੋ ਜਾ |ਪੰਕਜ ਮਲਿਕ/ ਕੇਦਾਰ ਸ਼ਰਮਾ |ਕੇ.ਐਲ.ਸੇਹਗਲ |ਜ਼ਿੰਦਗੀ/1940 |- |ਤੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਸਿਵਾ ਦੁਨਿਆ ਮੈ |ਮਦਨ ਮੋਹਨ/ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਚਿਰਾਗ/1969 |- |ਤੁਮ ਮੁਝੇ ਯੂੰ ਭੁਲਾ ਨਾ ਪਾਓਗ੍ਰੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ਹਸਰਤ ਜੈਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਪਗਲਾ ਕਹੀੰ ਕਾ/ 1970 |} == ਰਾਗ ਬਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਲੋਕ == '''"ਕੋਮਲ ਮਨਿ ਝਿੰਝੌਟੀਹੈ,ਚਢਤ ਨ ਲਗੇ ਨਿਸ਼ਾਦ।''' '''ਕਹੂੰ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਹੈ,ਧ-ਗ ਸੰਵਾਦੀ-ਵਾਦੀ ।।"''' - '''ਰਾਗ ਚੰਦ੍ਰਿਕਾਸਾਰ''' == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] n5sau9zxrv3n57s03eqvj5husdaex8r 776310 776300 2024-12-13T07:28:42Z Meenukusam 51574 776310 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੋਟੀ''' ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਖਮਾਜ ਥਾਟ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ।<ref name="tanarang1">{{cite web |date= |title=Raag Jhinjhoti - Indian Classical Music |url=http://www.tanarang.com/english/jhinjhoti_eng.htm |accessdate=2022-08-25 |publisher=Tanarang.com}}</ref> ਇਹ ਬਹੁਤ ਹਲਕਾ ਫੁਲਕਾ ਰਾਗ ਹੈ। {| class="wikitable" |'''ਸੁਰ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ ਕੋਮਲ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ''' |- |'''ਜਾਤੀ''' |'''ਸੰਪੂਰਣ-ਸੰਪੂਰਣ''' |- |'''ਥਾਟ''' |'''ਖਮਾਜ''' |- |'''ਵਾਦੀ''' |'''ਗੰਧਾਰ''' |- |'''ਸੰਵਾਦੀ''' |'''ਨਿਸ਼ਾਦ''' |- |'''ਸਮਾਂ''' |'''ਰਾਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ''' |- |'''ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ''' |'''ਸ; ਪ; ਧ ; - ਸੰ ;,ਪ;,ਗ''' |- |'''ਮੁੱਖ ਅੰਗ''' |'''ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ; ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ,''' '''ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਗ ;ਮ ਗ ਰੇ ਸ;ਰੇ(ਮੰਦਰ)<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ (ਮੰਦਰ)ਸ''' |- |'''ਅਰੋਹ''' |'''ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਸੰ''' |- |'''ਅਵਰੋਹ''' |'''ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ''' |} '''ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ -''' * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਚੰਚਲ ਸੁਭਾ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਤੇ ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਠੀਕ ਬੈਠਦਾ ਹੈ * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ 'ਚ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਠੁਮਰੀ ਭਜਨ ਇਤਿਅਦਿ ਵੀ ਗਾਏਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। * ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਮੰਦਰ ਜਾਂ ਮੱਧ ਸਪਤਕ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। *<u>ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਨਿਖਰਦਾ ਹੈ:-</u> *ਪ(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਸ ਰੇ ਮ ਗ ; *ਮ ਗ ਸ ਰੇ ; *<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ); *ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ *ਰੇ ਮ ਪ ਧ <u>ਨੀ</u> ਧ *ਪ ਧ ਮ ਗ *ਰੇ ਗ ਸ ਰੇ *<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਸ *ਰੇ ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਧ *ਪ ਧ ਸੰ *ਸੰ ਰੇ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ *ਧ ਪ ਮ ਗ *ਮ ਗ ਰੇ ਸ<ref>{{Cite web |date=2024-01-27 |title=राग झिंझोटी - Tanarang Music |url=https://tanarang.com/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97-%E0%A4%9D%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%9D%E0%A5%8B%E0%A4%9F%E0%A5%80/ |access-date=2024-12-13 |language=en-US}}</ref> == ਰਾਗ ਝਿੰਝੌਟੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ == {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ ਸਾਲ |- |ਬਦਲੀ ਬਦਲੀ ਦੁਨਿਆ ਹੈ ਮੇਰੀ |ਏਸ.ਏਨ.ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ/ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਸੰਗੀਤ ਸਮ੍ਰਾਟ ਤਾਨਸੇਨ/1962 |- |ਛੁਪ ਗਿਆ ਕੋਈ ਰੇ ਦੂਰ ਸੇ ਪੁਕਾਰ ਕੇ |ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਚੰਪਾਕਲੀ/1956 |- |ਘੁੰਘਰੂ ਕਿ ਤਰਹ ਬਜਤਾ ਹੀ ਰਹਾ ਹੁੰ ਮੈਂ |ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ/ ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਚੋਰ ਮਚਾਏ ਸ਼ੋਰ/ 1974 |- |ਜਾ ਜਾ ਰੇ ਜਾ ਬਾਲਮਵਾ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ/ 1956 |- |ਜਾਉਂ ਕਹਾਂ ਬਤਾ ਏ ਦਿਲ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਮੁਕੇਸ਼ |ਛੋਟੀ ਬਹਿਨ/1959 |- |ਕੋਈ ਹਮਦਮ ਨਾ ਰਹਾ ਕੋਈ ਸਹਾਰਾ ਨਾ ਰਹਾ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ/ ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ |ਝੁਮਰੂ/1961 |- |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ ਤੁਝੇ ਮੇਰੀ ਮੁਹੱਬਤ ਕਿ ਕਸਮ |ਨੌਸ਼ਾਦ/ਸ਼ਕੀਲ ਬਦਾਯੂਣੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਮੇਰੇ ਮੇਹਬੂਬ/ 1963 |- |ਮੋਸੇ ਛੱਲ ਕੀਓ ਜਾਏ |ਏਸ.ਡੀ.ਬਰਮਨ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਗਾਇਡ/1965 |- |ਸੋ ਜਾ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਸੋ ਜਾ |ਪੰਕਜ ਮਲਿਕ/ ਕੇਦਾਰ ਸ਼ਰਮਾ |ਕੇ.ਐਲ.ਸੇਹਗਲ |ਜ਼ਿੰਦਗੀ/1940 |- |ਤੇਰੀ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਸਿਵਾ ਦੁਨਿਆ ਮੈ |ਮਦਨ ਮੋਹਨ/ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨ ਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਚਿਰਾਗ/1969 |- |ਤੁਮ ਮੁਝੇ ਯੂੰ ਭੁਲਾ ਨਾ ਪਾਓਗ੍ਰੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ਹਸਰਤ ਜੈਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ |ਪਗਲਾ ਕਹੀੰ ਕਾ/ 1970 |} == ਰਾਗ ਬਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਲੋਕ == '''"ਕੋਮਲ ਮਨਿ ਝਿੰਝੌਟੀਹੈ,ਚਢਤ ਨ ਲਗੇ ਨਿਸ਼ਾਦ।''' '''ਕਹੂੰ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਹੈ,ਧ-ਗ ਸੰਵਾਦੀ-ਵਾਦੀ ।।"''' - '''ਰਾਗ ਚੰਦ੍ਰਿਕਾਸਾਰ''' == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] jd6j492dewrd7ynir0f7lqojsfzs0ba 0 191428 776313 776175 2024-12-13T07:44:26Z Meenukusam 51574 776313 wikitext text/x-wiki {{ਅੰਦਾਜ਼}} '''<u>ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਪਰਿਚੈ</u>:-''' '''ਰਾਗ - ਮਧੁਵੰਤੀ''' '''ਥਾਟ - ਤੋੜੀ''' '''ਜਾਤੀ - ਔਡਵ- ਸੰਪੂਰਣ''' '''ਸਮਾਂ - ਦਿਨ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪਹਿਰ''' '''ਅਰੋਹ - ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਗ</u> ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਪ ਨੀ ਸੰ''' '''ਅਵਰੋਹ - ਸੰ ਨੀ ,ਧ ਪ,ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਰੇ ਸ''' '''ਸਮਾਨਾਰਥੀ - ਰਾਗ ਅੰਬਿਕਾ''' '''ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਰਾਗ - ਰਾਗ ਧਰਮਵਤੀ''' '''ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ - ਰਾਗ ਮੁਲਤਾਨੀ,ਰਾਗ ਭੀਮਪਾਲਸੀ,ਰਾਗ ਪਟਦੀਪ''' '''<big><u>ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਪਰਿਚੈ:-</u></big>''' {| class="wikitable" |'''ਸੁਰ''' |'''ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਭ ਤੇ ਧੈਵਤ ਵਰਜਿਤ''' '''ਗੰਧਾਰ ਕੋਮਲ,ਮਧ੍ਯਮ (ਤੀਵ੍ਰ)''' '''ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ''' |- |'''ਜਾਤੀ''' |'''ਔਡਵ- ਸੰਪੂਰਣ''' |- |'''ਥਾਟ''' |'''ਤੋੜੀ''' |- |'''ਵਾਦੀ''' |'''ਪੰਚਮ (ਪ)''' |- |'''ਸੰਵਾਦੀ''' |'''ਸ਼ਡਜ (ਸ)''' |- |'''ਸਮਾਂ''' |'''ਦਿਨ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪਹਿਰ''' |- |'''ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ''' |'''ਸ ; <u>ਗ</u> ; ਪ ; ਨੀ -ਸੰ ; ਨੀ ; ਪ ; ਰੇ''' |- |'''ਮੁੱਖ ਅੰਗ''' |'''ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ ਮ(ਤੀਵ੍) <u>ਗ</u> ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਪ;ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ਸ ਰੇ ਸ''' |- |'''ਅਰੋਹ''' |'''ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਗ</u> ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਪ ਨੀ ਸੰ''' |- |'''ਅਵਰੋਹ''' |'''ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ ਮ(ਤੀਵ੍ਰ)ਗ ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ਰੇ ਸ''' |- |'''ਪਕੜ''' |'''ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਗ</u> ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਪ,ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ਰੇ ਸ''' |- |'''ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ''' |'''ਮੁਲਤਾਨੀ ਤੇ ਪਟਦੀਪ''' |} == ਰਾਗ ਮਧੂਵੰਤੀ ਬਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਲੋਕ == '''"ਆਰੋਹਣ ਮੇਂ ਰੇ ਧ ਵਰਜਿਤ,ਵਿਕਰਿਤ ਗ ਮ ਜਾਨ।''' '''ਪ ਰੇ ਸਵਰ ਸੰਵਾਦ ਸੋ,ਮਧੁਵੰਤੀ ਪਹਿਚਾਨ।।"''' ..................'''.ਰਾਗ ਚੰਦ੍ਰਿਕਾਸਾਰ''' <big><u>'''ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ'''</u> ''':-'''</big> * '''ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ''' ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰਾਗ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਗ ਮੁਲਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ) ਅਤੇ ਧੈਵਤ(ਧ) ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਕੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਹੋਈ ਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਰਾਗ ਮੁਲਤਾਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਨੂੰ ਰਾਗ ਅਮਬਿਕਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। * ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੇ ਥਾਟ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਬਰਦਸਤੀ ਥਾਟ ਤੋੜੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਵਿਯੰਕਟਮੁਖੀ ਦੇ 72 ਥਾਟਾਂ 'ਚੋਂ ਇਹ ਧਰਮਵਤੀ ਥਾਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। * ਇਹ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਸ ਭਰਪੂਰ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਛਡਦਾ ਹੈ। '''<u>ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ 'ਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਸ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ</u>''' :- * '''ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ; ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ਰੇ ਸ ;''' * '''ਨੀ ਧ ਪ ; ਪ ਧ ਪ ; ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ; ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਰੇ ਸ ;''' * '''<u>ਗ</u> ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਪ ਨੀ ਸੰ ; ਨੀ ਸੰ ਧ ਧ ਪ;''' * '''ਧ ਪ ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਗ;''' * '''ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) <u>ਗ</u> ਰੇ ਸ ;ਰੇ ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ''' <ref>{{Cite web |date=2024-02-06 |title=राग मधुवंती - Tanarang Music |url=https://tanarang.com/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97-%E0%A4%AE%E0%A4%A7%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%80/ |access-date=2024-12-13 |language=en-US}}</ref> '''<big><u>ਰਾਗ ਮਧੁਵੰਤੀ 'ਚ ਕੁੱਝ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ</u>:-</big>''' {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ ਸਾਲ |- |ਐ ਅਜਨਬੀ ਤੂ ਭੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਕਹਿਣ ਸੇ |ਏ.ਆਰ.ਰਹਮਾਨ/ ਗੁਲਜ਼ਾਰ |ਉਦਿਤ ਨਾਰਾਇਣ |ਦਿਲ ਸੇ/ 1998 |- |ਅਜਹੁ ਨਾ ਆਏ ਬਾਲਮਾ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਕਿਸ਼ਨ/ ਹਸਰਤ ਜੈਪੁਰੀ |ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ/ ਸੁਮਨ ਕਲਿਆਣਪੁਰ |ਸਾਂਝ ਔਰ ਸਵੇਰਾ/ 1964 |- |ਰਾਧਾ ਕੈਸੇ ਨਾ ਜਲੇ |ਏ.ਆਰ.ਰਹਮਾਨ/ ਜਾਵੇਦ ਅਖ਼ਤਰ |ਆਸ਼ਾ ਭੋੰਸਲੇ/ਉਦਿਤ ਨਾਰਾਇਣ/ਵੈਸ਼ਾਲੀ/ਕੋਰਸ |ਲਗਾਨ/200। |} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] pqccbwdjnj9msh0mx3ow4u2tt3qt4c0 0 191453 776288 776132 2024-12-13T06:54:36Z Satdeep Gill 1613 Satdeep Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਅਵਾਰੋਹਾਨਾ]] ਨੂੰ [[ਅਵਰੋਹ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776132 wikitext text/x-wiki {{Indian classical music}} ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਵਰੋਹਣ, ਅਵਰੋਹਣਮ ਜਾਂ ਅਵਰੋਹ, ਕਿਸੇ ਵੀ [[ਰਾਗ]] ਦਾ ਉਤਰਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ। ਸੁਰ ਉੱਪਰਲੇ ਪਿਚ ਯਾਨੀ ਤਾਰ ਸ਼ਡਜ ਜਾਂ ਸੰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵਾਲੀ ਪਿੱਚ ਵਿੱਚ ਉਤਰਦੇ ਹਨ, ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਟੇਢੇ (ਵਕਰ) ਢੰਗ ਨਾਲ। == ਉਦਾਹਰਣਾਂ == [[ਆਸਾਵਰੀ]]-[[ਥਾਟ]] ਦੇ ਰਾਗ ਦਰਬਾਰੀ ਦੇ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵਾਦੀ-ਸੰਵਾਦੀ ਰੇ -ਪ ਦੇ ਨਾਲ ਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਰੇੰ ਨੀ ਸ <u>ਧ</u> -<u>ਨੀ</u> ਪ -ਮ ਪ <u>ਗ</u> -ਮ ਰੇ ਸ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਧੈਵਤ ਅਤੇ ਗੰਧਾਰ ਉੱਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਹੈ। ਮਲਹਾਰੀ ਵਿੱਚ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ 15ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਮਯਾਮਾਲਵਗੌਲਾ ਦਾ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ, ਦੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ। ਇਸ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਵਰਣਨ ਲਈ [[ਸੁਰ|ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ]] ਵੇਖੋ। ਰਾਗ ਸਹਾਨਾ ਵਿੱਚ,ਜਿਹੜਾ ਕਿ 28ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹਰਿਕੰਭੋਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ ਦੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ਮ ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ। ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਜਾਨ ਵਾਲੇ ਸੁਰ ਹਨ (ਦੱਤੂ ਵਾਂਗ। ਇਹ ਰਾਗ ਦੀ ਪੂਰੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਹਾਨਾ ਸੁਣਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਰਾਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਗ]] fjf0w8fomqhaczemqsr009tx3a0khe0 0 191454 776350 776131 2024-12-13T10:09:03Z EmausBot 2312 Fixing double redirect from [[ਅਵਾਰੋਹਾਨਾ]] to [[ਅਵਰੋਹ]] 776350 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਅਵਰੋਹ]] d2dunzdkyih04bvnjqpssgzx4u0om4e 0 191457 776291 776129 2024-12-13T07:00:22Z Meenukusam 51574 /* ਰਚਨਾ */ 776291 wikitext text/x-wiki {{Infobox raga|name='''Raga Gara'''|image_name=|image_alt=|thaat=* This raga is in the [[Khamaj Thaat]] * Some consider Gara in the [[Kafi Thaat]].|type=Sampurna - Sampurna <ref name=autogenerated5>[https://www.sangtar.com/2009/05/gara/ Raag : Gara | sangtar.com<!-- Bot generated title -->]</ref>|time=6 pm / 9 pm - late evening<ref name=autogenerated1>{{Cite web|url=https://raagtime.com/ragas/gara|title = - Raagtime}}</ref>|season=|arohana=S G (komal) m P D N S <ref name=autogenerated3>[http://indianmusicschool.com/gara/ Gara Raaga – Indian Music School<!-- Bot generated title -->]</ref>|avarohana=S N D P m G (komal) S|vadi=Ga|samavadi=Ni|pakad=R g R S D n P D N S G M R g R <ref name=autogenerated4>[https://www.sruti.com/index.php?route=archives/article_details&artId=77 Ragas Darbari And Gara<!-- Bot generated title -->]</ref>|chalan=R g R S D n P D N S G M R g R <ref name=autogenerated4 />|similar=[[Pilu (raga)|Piloo]], [[Jaijaiwanti]]}} '''ਰਾਗ ਗਾਰਾ''' ਖਾਮਾਜ ਥਾਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ''[[ਰਾਗ]]'' ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ [[ਰਾਗ ਜੈਜਾਵੰਤੀ|ਜੈਜੈਵੰਤੀ]] ਰਾਗ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਰਾਗਾਂ ਭਾਵ ਜੈਜੈਵੰਤੀ ਅਤੇ ਗਾਰਾ ਰਾਗ ਦੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਸੁਰ ਹਨ। ਗਾਰਾ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਗ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਛੇ ਸੁਰ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸੱਤ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਲਈ, ਰਾਗ ਦੀ ਜਾਤੀ ''ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਨ'' ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਰੋਹ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਦੇ ਸੱਤ ਸੁਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਜਾਤੀ ਫਿਰ ''ਸੰਪੂਰਨ-ਸੰਪੂਰਨਾ'' ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਦੋਂਵੇਂ ਨਿਸ਼ਾਦ ਮਤਲਬ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ [[ਖਮਾਜ (ਥਾਟ)|ਖਮਾਜ ਥਾਟ]] ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਸਿਰ ਹੇਠ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗਾਰਾ ਸੁਰੀਲੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕ ਧੁਨਾਂ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ [[ਠੁਮਰੀ]] ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਲਾ-ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਾਫੀ, ਪੀਲੂ, ਜੰਗੁਲਾ, ਬਰਵਾ ਅਤੇ ਜਿੱਲਾ ਵਰਗੇ ਰਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਰਾਗ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਇਹ ਰਾਗ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਵੀ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਹੈ। == ਰਚਨਾ == ਰਾਗ ਜੈਜੈਵੰਤੀ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਮਾਨਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਗ ਗਾਰਾ, ਖਮਾਜ, ਪੀਲੂ ਅਤੇ ਝਿੰਝੋਟੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ।ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਰਾਗ ਖਮਾਜ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰਿਵਾਇਤੀ ਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹੇਠਲੇ ਸਪਤਕ ਦੇ ਪ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਪੈਮਾਨੇ-ਅਧਾਰ ਨਾਲ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਗ ਕਾਫੀ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਚਮਕਦਾਰ ਗਾਰਾ (ਜੋ ਕਿ ਖਮਾਜ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤ ਬਿਲਾਵੱਲ ਥਾਟ ਦਾ ਵੀ) ਦੂਜਾ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਤੋਂ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੀਲੂ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।-ang[2] ਠੁਮਰੀ ਜਾਂ ਭਜਨਾਂ (ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ) ਵਜਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਕੁਝ ਰਾਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਗ ਮਾਂਡ ਜਾਂ ਰਾਗ ਭਿੰਨ-ਸ਼ਡਜ, ਰਾਗ ਪੰਚਮ ਸੇ ਗਾਰ, ਰਾਗ ਪਹਾੜੀ, ਰਾਗ ਪੀਲੂ, ਰਾਗ ਸਿੰਦੂਰਾ, ਰਾਗ ਜਿਲਾ ਅਤੇ ਰਾਗ ਮੰਝ ਖਮਾਜ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਵਿਸਤਾਰ (ਆਲਾਪ) ਜਾਂ ਖਿਆਲ ਗਾਇਕੀ (ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ) ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਗ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰਾਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੀ। ਇਹ ਕਾਰਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਗ ਦੇ ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। '''ਅਰੋਹ-ਸ <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ),ਮ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਸ,ਰੇ''' '''ਗ ਰੇ ਗ ਮ ਪ,ਧ ਨੀ ਸੰ''' '''[[ਅਵਰੋਹ|ਅਵਰੋਹ-]] ਸੰ ਨੀ ਧ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਗ ,ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਪ(ਮੰਦਰ)''' ਪਕੜ/'''ਚਲਨ- ਰੇ <u>ਗ</u> ਰੇ ਸ ਧ <u>ਨੀ</u> ਪ ਧ ਨੀ ਸ ਗ ਮ ਰੇ ਗ ਰੇ''' '''ਵਾਦੀ -''' ਗ '''ਸੰਵਾਦੀ -''' ਨੀ == ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ == {| class="wikitable sortable" ! style="background:#f4a860" |ਗੀਤ. ! style="background:#c2e7ff" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#c2e7a3" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#00ffff" |ਕਲਾਕਾਰ |- |ਐਸੇ ਤੋ ਨਾ ਦੇਖੋ |ਤੀਨ ਦੇਵੀਆਂ |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਤੇਰੇ ਮੇਰੇ ਸਪਨੇ ਅਬ ਏਕ ਰੰਗ ਹੈ |ਗਾਈਡ (ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਪਿਯਾ ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਰਹੇ |ਗੂੰਜ ਉੱਠੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ |ਵਸੰਤ ਦੇਸਾਈ |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] ਅਤੇ [[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਕਭੀ ਖੁਦ ਪੇ ਕਭੀ ਹਾਲਤ ਪੇ ਰੋਨਾ ਆਯਾ |ਹਮ ਦੋਨੋ (1961 ਫ਼ਿਲਮ) |ਜੈਦੇਵ |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਮੋਹੇ ਪਨਘਟ ਪੇ ਨੰਦਲਾਲ ਛੇੜ ਗਇਓ ਰੇ |[[ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ (1960 ਫ਼ਿਲਮ)|ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ]] |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਹਮਸਫਰ ਸਾਥ ਅਪਨਾ ਛੋਡ਼ ਚਲੇ |ਆਖਰੀ ਦਾਓ (1958 ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਮਦਨ ਮੋਹਨ|ਮਦਨ ਮੋਹਨ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ)]] |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] ਅਤੇ [[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] |- |ਉਨਕੇ ਖਿਆਲ ਆਏ ਤੋ ਆਤੇ ਚਲੇ ਗਏ |ਲਾਲ ਪੱਥਰ |ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਦਿਵਾਨਾ ਕਹ ਕੇ ਆਜ ਮੁਝੇ ਫਿਰ ਪੁਕਾਰੀਏ |ਮੁਲਜ਼ਿਮ (1963 ਫ਼ਿਲਮ) |ਰਵੀ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |} == ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਵਿੱਚ ਗੀਤ == (ਸਾਰੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਜੋ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ- <ref>{{Cite web |title=RagaSphere |url=https://www.ragasphere.com/Blog?var=562 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200707114600/https://www.ragasphere.com/Blog?var=562 |archive-date=2020-07-07 |access-date=2021-02-10}}</ref> '''ਐਸੇ ਤੋ ਨਾ ਦੇਖੋ''' '''ਫ਼ਿਲਮ-ਤੀਨ ਦੇਵੀਆਂ''' '''ਸਾਲ-1965''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਤਾਲ-ਦਾਦਰਾ''' '''ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਐੱਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ''' '''ਗਾਇਕ-[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦਰਫੀ]]''' '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=OaginwwacJI '''ਦੀਵਾਨਾ ਕਹ ਕੇ ਆਜ ਮੁਝੇ ਫਿਰ ਪੁਕਾਰੀਏ''' '''ਫ਼ਿਲਮ-ਮੁਲਜ਼ਿਮ''' '''ਸਾਲ-1963''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾ''' '''ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਰਵੀ''' '''ਗਾਇਕ-[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦਰਫੀ]]''' '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=TDuQcRX6hXg '''ਹਮਸਫਰ ਸਾਥ ਅਪਨਾ ਛੋਡ਼ ਚਲੇ''' '''ਫ਼ਿਲਮ-ਆਖਰੀ ਦਾਓ''' '''ਸਾਲ-1958''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾ''' '''ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-[[ਮਦਨ ਮੋਹਨ]]''' '''ਗਾਇਕ-[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ]]'''ਰਫੀ, ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=OIZaLYIfPXg '''ਤੇਰੇ ਮੇਰੇ ਸਪਨੇ ਅਬ ਏਕ ਰੰਗ ਹੈ''' '''ਫ਼ਿਲਮ-ਗਾਈਡ''' '''ਸਾਲ-1965''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾ''' '''ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਐੱਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]]''' '''ਗਾਇਕ-[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ]]''' '''[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਰਫੀ]]''' '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=ngch5NKgPh8 '''ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਪਿਯਾ ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਰਹੇ''' '''ਫਿਲਮ-ਗੁੰਜ ਉਠੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈਗੁੰਜ ਉੱਥੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ''' '''ਸਾਲ-1959''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਤਾਲ-ਕਹੇਰਾਵਾ''' '''ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਵਸੰਤ ਦੇਸਾਈ''' '''ਗਾਇਕ-ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ [[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]]''' '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=10c6TeWZmVE '''ਕਭੀ ਖੁਦ ਪੇ ਕਭੀ ਹਾਲਤ ਪੇ ਰੋਨਾ ਆਯਾ''' '''ਫ਼ਿਲਮ-ਹਮ ਦੋਨੋ''' '''ਸਾਲ-1961''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਜੈਦੇਵਗਾਇਕ-ਮੁਹੰਮਦ। [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ.ਰਫੀ]]''' '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=CzpHlGxDzqE ਮੋਹੇ ਪਨਘਟ ਪੇ ਨੰਦਲਾਲ ਛੇੜ ਗਯੋ ਰੇ '''ਫ਼ਿਲਮ-[[ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ (1960 ਫ਼ਿਲਮ)|ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ]]''' '''ਸਾਲ-1960''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਤਾਲ-ਦਾਦਰਾ''' '''ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-[[ਨੌਸ਼ਾਦ]]''' ਗਾਇਕਾ -ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ '''ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ'''-https://www.youtube.com/watch?v=H4y8tXUlJjA '''ਉੱਨਈ ਕਾਨਧੂ ਨਾਨ''' '''ਭਾਸ਼ਾ-ਤਾਮਿਲ''' '''ਫਿਲਮ-ਵਿਸ਼ਵਰੂਪਮ''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਸਾਲ-2013''' '''ਸੰਗੀਤਕਾਰ-[[ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ|ਸ਼ੰਕਰ]]-ਅਹਿਸਾਨ-ਲੋਇਲੋਏ''' '''ਗਾਇਕ -[[ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ]] ਅਤੇ [[ਕਮਲ ਹਸਨ|ਕਮਲ ਹਾਸਨ]]''' '''[[ਰਘੂਪਤੀ ਰਾਘਵ ਰਾਜਾਰਾਮ|ਰਘੂਪਤੀ ਰਾਘਵ ਰਾਜਾ ਰਾਮ]]''' '''ਰਾਗ-ਗਾਰਾ''' '''ਸੰਗੀਤਕਾਰ-[[ਤੁਲਸੀ ਦਾਸ|ਤੁਲਸੀਦਾਸ]] ਜਾਂ ਰਾਮਦਾਸ''' '''ਸੰਗੀਤ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਿਗੰਬਰ ਪਲੁਸਕਰ''' '''[[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ''' ਚੰਥੂ ਥੋਟਾਇਲ ਫਿਲਮ-ਬਨਾਰਸ '''ਭਾਸ਼ਾ-ਮਲਿਆਲਮ''' '''ਸਾਲ-2009''' '''ਰਾਗ-ਮਿਸ਼ਰਾ ਗਾਰਾ''' ਮਲਹਾਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ-ਐਮ ਜੈਚੰਦਰਨ ਗੀਤਕਾਰ-ਗਿਰੀਸ਼ ਪੁੱਟੈਂਚੇਰੀ '''ਗਾਇਕਾ -[[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]]''' == ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ == * [[ਰਾਗ ਜੈਜਾਵੰਤੀ|ਜੈਜੈਵੰਤੀ]] * [[ਖਮਾਜ|ਖਾਮਾਜ]] * [[ਝਿੰਝੌਟੀ|ਝਿੰਝੌਤੀ]] == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ]] lkwrp8nmlq5zgkcf2igufm9490u0nxu 3 191522 776244 2024-12-12T12:32:49Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776244 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Jayden2013 gamer}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:32, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) lah3t5atpv2kbme8bhvopqz9c8etp8h 3 191523 776245 2024-12-12T12:50:31Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776245 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Gurnaaz Kaur}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:50, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) 0pqwvo2r99yvzxkmlet5oo5oycsfdbp 0 191524 776247 2024-12-12T12:54:28Z Dibyayoti176255 40281 Dibyayoti176255 ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ]] ਨੂੰ [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Misspelled title: Corrected Gurumukhi Spelling 776247 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] mrjkwge0692ttn2nl4vj4lvvhlxnxsg 1 191525 776249 2024-12-12T12:54:28Z Dibyayoti176255 40281 Dibyayoti176255 ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨਾਇਪਾਲ]] ਨੂੰ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ: Misspelled title: Corrected Gurumukhi Spelling 776249 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਵਿੱਦਿਆਧਰ ਸੂਰਜਪ੍ਰਸਾਦ ਨੈਪਾਲ]] q4sp7zvvqf9u6iagqt2m048d6kisztx 3 191526 776253 2024-12-12T15:31:22Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776253 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Mchelle Styles}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 15:31, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) ieaxibd4ybs6rqauocawglyhhf0fu97 0 191527 776254 2024-12-12T15:35:18Z Kamal samaon 30660 "[[:en:Special:Redirect/revision/1239428016|Richard Pulteney]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776254 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Richard_Pulteney.jpg|right|thumb| ਪੀ. ਰੌਬਰਟਸ ਦੁਆਰਾ ਰਿਚਰਡ ਪੁਲਟੇਨੀ, 1805 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ( ਥਾਮਸ ਬੀਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1788)।]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1730]] r0xpjpj4cbmndhe5siao163018wv5ez 776258 776254 2024-12-12T16:43:33Z Kamal samaon 30660 ਲੇਖ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ। 776258 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Richard_Pulteney.jpg|right|thumb| ਪੀ. ਰੌਬਰਟਸ ਦੁਆਰਾ ਰਿਚਰਡ ਪੁਲਟੇਨੀ, 1805 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ( ਥਾਮਸ ਬੀਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1788)।]] '''ਰਿਚਰਡ ਪੁਲਟੇਨੀ''' FRS FRSE FLS (17 ਫਰਵਰੀ 1730 – 13 ਅਕਤੂਬਰ 1801) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਲਿਨੀਅਨ ਵਰਗੀਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਮੋਟਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਾਰਲ ਲਿਨੀਅਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਏ ਜਨਰਲ ਵਿਊ ਆਫ਼ ਦ ਰਾਈਟਿੰਗਜ਼ ਆਫ਼ ਲਿਨੀਅਸ ਸੀ। ==ਜੀਵਨ== ਉਸਦਾ ਜਨਮ 17 ਫਰਵਰੀ 1730 ਨੂੰ ਲੌਫਬਰੋ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸੈਮੂਅਲ ਪੁਲਟੇਨੀ (1674-1754) ਦੇ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕਲੌਤਾ ਬਚਿਆ ਬੱਚਾ ਸੀ।, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਦਰਜ਼ੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ, ਮੈਰੀ ਟਾਮਲਿਨਸਨ (1692-1759) ਗੁਆਂਢੀ ਹੈਦਰਨ ਕੈਲਵਿਨਵਾਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸਨ।<ref>Oxford Dictionary of National Biography: Richard Pulteney</ref> ਉਸ ਦੇ ਮਾਮਾ, ਹੈਦਰਨ ਦੇ ਜਾਰਜ ਟੌਮਲਿਨਸਨ, ਨੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਿਆਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਲੌਫਬਰੋ ਗ੍ਰਾਮਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਘਰ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੌਫਬਰੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਪੋਥੈਕਰੀ ਵਜੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ 1764 ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ (MD) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਲੰਡਨ ਦੇ ਪਤੇ 'ਤੇ ਬਜੁਰਗ ਵਿਲੀਅਮ ਪੁਲਟੇਨੀ, 1st ਅਰਲ ਆਫ਼ ਬਾਥ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੂਰ ਦੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ, ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਲੈਸਟਰਸ਼ਾਇਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਪੋਥੈਕਰੀ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। 1762 ਵਿੱਚ ਉਹ ਲੰਡਨ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।<ref>{{cite book|title=Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002|date=July 2006|publisher=The Royal Society of Edinburgh|isbn=0-902-198-84-X|url=https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf}}</ref> ਜਦੋਂ 1764 ਵਿੱਚ ਅਰਲ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹ ਡੋਰਸੈੱਟ ਵਿੱਚ ਬਲੈਂਡਫੋਰਡ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ 1767 ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪੇਂਡੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਕੋਲ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਸੀ। 1779 ਵਿੱਚ 49 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸ਼ੈਪਵਿਕ ਦੇ ਜੌਹਨ ਗਲਟਨ ਦੀ ਧੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਗਲਟਨ (d.1820) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੋਈ ਬੱਚੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਦੀ ਇੱਕ ਭਤੀਜੀ ਨੂੰ ਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲਿਆ।<ref>Oxford Dictionary of National Biography: Richard Pulteney</ref> 1793 ਵਿਚ ਉਹ ਐਡਿਨਬਰਗ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਕ ਡੈਨੀਅਲ ਰਦਰਫੋਰਡ, ਡਾ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਮੋਨਰੋ, ਅਤੇ ਵਿਲੀਅਮ ਰਾਈਟ ਸਨ।<ref>{{cite book|title=Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002|date=July 2006|publisher=The Royal Society of Edinburgh|isbn=0-902-198-84-X|url=https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf}}</ref> 13 ਅਕਤੂਬਰ 1801 ਨੂੰ ਡੋਰਸੈੱਟ ਦੇ ਬਲੈਂਡਫੋਰਡ ਵਿਖੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੂੰ ਡੋਰਸੈੱਟ ਦੇ ਲੈਂਗਟਨ ਹੈਰਿੰਗ ਚਰਚਯਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਬਲੈਂਡਫੋਰਡ ਚਰਚ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਮੇਜ਼ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਹੌਰਟਸ ਸਿਕਸ ਅਤੇ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲਿਨੀਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ।<ref>Literary Anecdotes of the 18th Century: Samuel Bentley</ref> ==ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ== *'' ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨ (1790) ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਜੀਵਨੀ ਚਿੱਤਰ *'' ਲਿਨੀਅਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਦ੍ਰਿਸ਼ (1781) ==ਕਲਾਤਮਕ ਮਾਨਤਾ== ਥਾਮਸ ਬੀਚ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਉਸਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲੀਸੇਸਟਰਸ਼ਾਇਰ ਕਾਉਂਟੀ ਕੌਂਸਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Fine Art - Gallery |url=https://leicestershirecollections.org.uk/gallery/fine-art |access-date=2024-08-01 |website=Leicestershire Museum Collections |language=en}}</ref> ਸਕਾਟਿਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੋਰਟਰੇਟ ਗੈਲਰੀ ਦੁਆਰਾ ਜੇਮਜ਼ ਬਾਸੀਰੇ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦਾ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/36721/richard-pulteney-1730-1801-physician-and-botanist|title=Richard Pulteney, 1730 - 1801. Physician and botanist}}</ref> ==ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਹਵਾਲਾ== ਇੱਕ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਨਾਮ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਸਟੈਂਡਰਡ ਲੇਖਕ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਟ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== {{reflist}} *{{cite ODNB |author=I. D. Hughes |chapter=Pulteney, Richard (1730–1801) |title=[[Oxford Dictionary of National Biography]] |year=2004 |edition=January 2008 online |chapter-url=http://www.oxforddnb.com/view/article/22888 |accessdate=3 May 2011 |doi=10.1093/ref:odnb/22888}} {{Authority control}} {{Clear}} {{DEFAULTSORT:Pulteney, Richard}} [[Category:English botanists]] [[Category:English biographers]] [[Category:1730 births]] [[Category:1801 deaths]] [[Category:Fellows of the Linnean Society of London]] [[Category:Fellows of the Royal Society]] [[Category:People educated at Loughborough Grammar School]] [[Category:18th-century British botanists]] [[Category:18th-century English medical doctors]] [[Category:18th-century English writers]] [[Category:18th-century English male writers]] [[Category:People from Loughborough]] {{England-botanist-stub}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1730]] q143qg1qt44l1ijydku437icphc7zhl 0 191528 776255 2024-12-12T16:01:20Z Nitesh Gill 8973 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256706661|Zuni Chopra]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776255 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Zuni Chopra | birth_date = c. 2001 or 2002 | occupation = Author | mother = [[Anupama Chopra]] | father = [[Vidhu Vinod Chopra]] | relatives = [[Agni Chopra]] (brother)<br />[[Kamna Chandra]] (maternal grandmother)<br />[[Vikram Chandra (novelist)|Vikram Chandra]] (maternal uncle)<br />[[Tanuja Chandra]] (maternal aunt)<br>[[Ramanand Sagar]] (paternal uncle) }} '''ਜ਼ੂਨੀ ਚੋਪੜਾ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਹਾਊਸ ਦੈਟ ਸਪੋਕ'' ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਚੋਪੜਾ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ [[ਵਿਧੂ ਵਿਨੋਦ ਚੋਪੜਾ]] ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ [[ਅਨੁਪਮਾ ਚੋਪੜਾ]] ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=4 October 2018 |title=Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories |url=https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html |access-date=2022-06-25 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ, ''ਦ ਮਾਊਂਟੇਨ ਰੇਂਜ,'' ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਦਬਾਅ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਤੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਲੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/books/vidhu-vinod-chopra-s-daughter-zuni-on-her-novel-the-house-that-spoke/story-TU6xdnjfWV3MhGFgu1yVGO.html|title=Vidhu Vinod Chopra's daughter Zuni on her novel The House That Spoke|work=Hindustan Times|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/books/zuni-chopra-vidhu-vinod-chopras-daughter-pens-poem-on-exam-pressure-4540306/|title=Vidhu Vinod Chopra's daughter Zuni Chopra pens poem on exam pressure|work=The Indian Express|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.vogue.in/content/meet-15-year-old-author-new-book-kashmir/#s-cust0|title=Meet the 15-year-old author of a new book on Kashmir|work=Vogue|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite web |title=Zuni Chopra talks about 'The House That Spoke' to BBC World News |url=https://www.youtube.com/watch?v=9aAGJ_QhuYU |access-date=23 May 2018 |publisher=Penguin India}}</ref> ਜ਼ੂਨੀ ਨੂੰ ਯੰਗ ਲੇਖਕ ਅਵਾਰਡਜ਼ 2018 ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://gulfnews.com/xpress/news/10-make-it-to-young-author-awards-shortlist-1.2132689|title=Meet the 15-year-old author of a new book on Kashmir|work=Gulf News|access-date=23 May 2018}}</ref> == ਲੇਖਣੀ == ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ''ਦ ਲੈਂਡ ਆਫ ਡ੍ਰੀਮਜ਼,'' 2011 ਵਿੱਚ ਅਮੇਯਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ, ''ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿਦ ਵਰਡਜ਼,'' 2014 ਵਿੱਚ ਅਮੀਆ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name=":2">{{Cite web |title=All Books |url=https://www.zunichopra.in/books |access-date=2022-06-25 |website=Zuni Chopra |language=en-US}}</ref> ਦੋਵੇਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ।<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKrithika2017">Krithika, R. (6 February 2017). [https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece "I think in words, not images"]. ''The Hindu''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2021</span>.</cite></ref> ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਹਾਊਸ ਦੈਟ ਸਪੋਕ,'' ਪੇਂਗੁਇਨ ਰੈਂਡਮ ਹਾਊਸ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ 2017 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚੋਪੜਾ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।<ref name=":2">{{Cite web |title=All Books |url=https://www.zunichopra.in/books |access-date=2022-06-25 |website=Zuni Chopra |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.zunichopra.in/books "All Books"]. ''Zuni Chopra''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2022</span>.</cite></ref><ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKrithika2017">Krithika, R. (6 February 2017). [https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece "I think in words, not images"]. ''The Hindu''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2021</span>.</cite></ref><ref name=":0">{{Cite web |date=4 October 2018 |title=Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories |url=https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html |access-date=2022-06-25 |website=Hindustan Times |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html "Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories"]. ''Hindustan Times''. 4 October 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2022</span>.</cite></ref> ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ।<ref name=":1" /> ਕਿਤਾਬ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ "ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈਣ" ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":0" /> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == [https://www.instagram.com/zunichopra/?ig_rid=55607350-a331-4288-a6e2-622a16fd1754 https://www.instagram.com/zunichopra/] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ichizh2uaueqz586x6dx6xsbj2e3ps6 776256 776255 2024-12-12T16:05:16Z Nitesh Gill 8973 776256 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜ਼ੂਨੀ ਚੋਪੜਾ | birth_date = c. 2001 ਜਾਂ 2002 | occupation = ਲੇਖਿਕਾ | mother = [[ਅਨੁਪਮਾ ਚੋਪੜਾ]] | father = [[ਵਿਧੁ ਵਿਨੋਦ ਚੋਪੜਾ]] | relatives = [[ਅਗਨੀ ਚੋਪੜਾ]] (ਭਰਾ)<br />[[ਕਾਮਨਾ ਚੰਦਰਾ]] (ਨਾਨੀ)<br />[[ਵਿਕਰਮ ਚੰਦਰਾ (ਨਾਵਲਕਾਰ)|ਵਿਕਰਮ ਚੰਦਰਾ]] (ਮਾਮਾ)<br />[[ਅਨੁਜਾ ਚੰਦਰਾ]] (ਮਾਮੀ)<br>[[ਰਾਮਨੰਦ ਸਾਗਰ]] (ਤਾਇਆ/ਚਾਚਾ) }} '''ਜ਼ੂਨੀ ਚੋਪੜਾ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਹਾਊਸ ਦੈਟ ਸਪੋਕ'' ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਚੋਪੜਾ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ [[ਵਿਧੂ ਵਿਨੋਦ ਚੋਪੜਾ]] ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ [[ਅਨੁਪਮਾ ਚੋਪੜਾ]] ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=4 October 2018 |title=Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories |url=https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html |access-date=2022-06-25 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ, ''ਦ ਮਾਊਂਟੇਨ ਰੇਂਜ,'' ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਦਬਾਅ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਤੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਲੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/books/vidhu-vinod-chopra-s-daughter-zuni-on-her-novel-the-house-that-spoke/story-TU6xdnjfWV3MhGFgu1yVGO.html|title=Vidhu Vinod Chopra's daughter Zuni on her novel The House That Spoke|work=Hindustan Times|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/books/zuni-chopra-vidhu-vinod-chopras-daughter-pens-poem-on-exam-pressure-4540306/|title=Vidhu Vinod Chopra's daughter Zuni Chopra pens poem on exam pressure|work=The Indian Express|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.vogue.in/content/meet-15-year-old-author-new-book-kashmir/#s-cust0|title=Meet the 15-year-old author of a new book on Kashmir|work=Vogue|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite web |title=Zuni Chopra talks about 'The House That Spoke' to BBC World News |url=https://www.youtube.com/watch?v=9aAGJ_QhuYU |access-date=23 May 2018 |publisher=Penguin India}}</ref> ਜ਼ੂਨੀ ਨੂੰ ਯੰਗ ਲੇਖਕ ਅਵਾਰਡਜ਼ 2018 ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://gulfnews.com/xpress/news/10-make-it-to-young-author-awards-shortlist-1.2132689|title=Meet the 15-year-old author of a new book on Kashmir|work=Gulf News|access-date=23 May 2018}}</ref> == ਲੇਖਣੀ == ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ''ਦ ਲੈਂਡ ਆਫ ਡ੍ਰੀਮਜ਼,'' 2011 ਵਿੱਚ ਅਮੇਯਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ, ''ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿਦ ਵਰਡਜ਼,'' 2014 ਵਿੱਚ ਅਮੀਆ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=All Books |url=https://www.zunichopra.in/books |access-date=2022-06-25 |website=Zuni Chopra |language=en-US}}</ref> ਦੋਵੇਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKrithika2017">Krithika, R. (6 February 2017). [https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece "I think in words, not images"]. ''The Hindu''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2021</span>.</cite></ref> ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਹਾਊਸ ਦੈਟ ਸਪੋਕ,'' ਪੇਂਗੁਇਨ ਰੈਂਡਮ ਹਾਊਸ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ 2017 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚੋਪੜਾ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=All Books |url=https://www.zunichopra.in/books |access-date=2022-06-25 |website=Zuni Chopra |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.zunichopra.in/books "All Books"]. ''Zuni Chopra''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2022</span>.</cite></ref><ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKrithika2017">Krithika, R. (6 February 2017). [https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece "I think in words, not images"]. ''The Hindu''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2021</span>.</cite></ref><ref>{{Cite web |date=4 October 2018 |title=Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories |url=https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html |access-date=2022-06-25 |website=Hindustan Times |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html "Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories"]. ''Hindustan Times''. 4 October 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2022</span>.</cite></ref> ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ।<ref name=":1" /> ਕਿਤਾਬ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ "ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈਣ" ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":0" /> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == [https://www.instagram.com/zunichopra/?ig_rid=55607350-a331-4288-a6e2-622a16fd1754 https://www.instagram.com/zunichopra/] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 4axvzz0kwgmykusgf2zqpbskz6meh6w 776257 776256 2024-12-12T16:05:51Z Nitesh Gill 8973 /* ਲੇਖਣੀ */ 776257 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜ਼ੂਨੀ ਚੋਪੜਾ | birth_date = c. 2001 ਜਾਂ 2002 | occupation = ਲੇਖਿਕਾ | mother = [[ਅਨੁਪਮਾ ਚੋਪੜਾ]] | father = [[ਵਿਧੁ ਵਿਨੋਦ ਚੋਪੜਾ]] | relatives = [[ਅਗਨੀ ਚੋਪੜਾ]] (ਭਰਾ)<br />[[ਕਾਮਨਾ ਚੰਦਰਾ]] (ਨਾਨੀ)<br />[[ਵਿਕਰਮ ਚੰਦਰਾ (ਨਾਵਲਕਾਰ)|ਵਿਕਰਮ ਚੰਦਰਾ]] (ਮਾਮਾ)<br />[[ਅਨੁਜਾ ਚੰਦਰਾ]] (ਮਾਮੀ)<br>[[ਰਾਮਨੰਦ ਸਾਗਰ]] (ਤਾਇਆ/ਚਾਚਾ) }} '''ਜ਼ੂਨੀ ਚੋਪੜਾ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਹਾਊਸ ਦੈਟ ਸਪੋਕ'' ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਚੋਪੜਾ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ [[ਵਿਧੂ ਵਿਨੋਦ ਚੋਪੜਾ]] ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ [[ਅਨੁਪਮਾ ਚੋਪੜਾ]] ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=4 October 2018 |title=Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories |url=https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html |access-date=2022-06-25 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ, ''ਦ ਮਾਊਂਟੇਨ ਰੇਂਜ,'' ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਦਬਾਅ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਤੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਲੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੋਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/books/vidhu-vinod-chopra-s-daughter-zuni-on-her-novel-the-house-that-spoke/story-TU6xdnjfWV3MhGFgu1yVGO.html|title=Vidhu Vinod Chopra's daughter Zuni on her novel The House That Spoke|work=Hindustan Times|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/books/zuni-chopra-vidhu-vinod-chopras-daughter-pens-poem-on-exam-pressure-4540306/|title=Vidhu Vinod Chopra's daughter Zuni Chopra pens poem on exam pressure|work=The Indian Express|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.vogue.in/content/meet-15-year-old-author-new-book-kashmir/#s-cust0|title=Meet the 15-year-old author of a new book on Kashmir|work=Vogue|access-date=23 May 2018}}</ref><ref>{{Cite web |title=Zuni Chopra talks about 'The House That Spoke' to BBC World News |url=https://www.youtube.com/watch?v=9aAGJ_QhuYU |access-date=23 May 2018 |publisher=Penguin India}}</ref> ਜ਼ੂਨੀ ਨੂੰ ਯੰਗ ਲੇਖਕ ਅਵਾਰਡਜ਼ 2018 ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://gulfnews.com/xpress/news/10-make-it-to-young-author-awards-shortlist-1.2132689|title=Meet the 15-year-old author of a new book on Kashmir|work=Gulf News|access-date=23 May 2018}}</ref> == ਲੇਖਣੀ == ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ''ਦ ਲੈਂਡ ਆਫ ਡ੍ਰੀਮਜ਼,'' 2011 ਵਿੱਚ ਅਮੇਯਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ, ''ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿਦ ਵਰਡਜ਼,'' 2014 ਵਿੱਚ ਅਮੀਆ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=All Books |url=https://www.zunichopra.in/books |access-date=2022-06-25 |website=Zuni Chopra |language=en-US}}</ref> ਦੋਵੇਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKrithika2017">Krithika, R. (6 February 2017). [https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece "I think in words, not images"]. ''The Hindu''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2021</span>.</cite></ref> ਚੋਪੜਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ''ਦ ਹਾਊਸ ਦੈਟ ਸਪੋਕ,'' ਪੇਂਗੁਇਨ ਰੈਂਡਮ ਹਾਊਸ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ 2017 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚੋਪੜਾ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=All Books |url=https://www.zunichopra.in/books |access-date=2022-06-25 |website=Zuni Chopra |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.zunichopra.in/books "All Books"]. ''Zuni Chopra''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2022</span>.</cite></ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece|title=I think in words, not images|last=Krithika|first=R.|date=6 February 2017|work=The Hindu|access-date=16 June 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKrithika2017">Krithika, R. (6 February 2017). [https://www.thehindu.com/books/books-authors/%E2%80%98I-think-in-words-not-images%E2%80%99/article17201544.ece "I think in words, not images"]. ''The Hindu''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2021</span>.</cite></ref><ref>{{Cite web |date=4 October 2018 |title=Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories |url=https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html |access-date=2022-06-25 |website=Hindustan Times |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/books/zuni-chopra-it-s-important-for-people-of-my-age-to-find-ways-to-tell-stories/story-GDiJRDmPoIMZl6abAPh8vM.html "Zuni Chopra: It's important for people of my age to find ways to tell stories"]. ''Hindustan Times''. 4 October 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2022</span>.</cite></ref> ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ "ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈਣ" ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == [https://www.instagram.com/zunichopra/?ig_rid=55607350-a331-4288-a6e2-622a16fd1754 https://www.instagram.com/zunichopra/] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] mgxxe5jzmn3vjocirfmefai8v6g1pck 1 191529 776259 2024-12-12T16:47:20Z Kamal samaon 30660 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776259 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191530 776261 2024-12-12T18:57:07Z Meenukusam 51574 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249546222|Bairagi (raga)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776261 wikitext text/x-wiki ਇਸ ਲੇਖ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। '''<u>ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-</u>''' '''ਰਾਗ - ਬੈਰਾਗੀ''' '''ਥਾਟ- ਭੈਰਵ ਸਮਾਂ-ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ (ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਤੱਕ) ਅਰੋਹ- ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ ਅਵਰੋਹ-ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ''' '''ਪਕੜ- <u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ, <u>ਨੀ</u> ਪ, <u>ਨੀ</u> ਮ <u>ਰੇ</u> ਵਾਦੀ- ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਸੰਵਾਦੀ-ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਸਮਾਨਾਰਥੀ-ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਭੈਰਵ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਰਾਗ - ਰੇਵਤੀ (ਕਰਨਾਟਿਕ)''' <u>'''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸਤਾਰ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-'''</u> {| class="wikitable" |ਸੁਰ |ਗੰਧਾਰ (ਗ) ਅਤੇ ਧੈਵਤ(ਧ) ਵਰਜਿਤ ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ) ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ (ਨੀ) ਕੋਮਲ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ |- |ਜਾਤੀ |ਔਡਵ-ਔਡਵ |- |ਥਾਟ |ਭੈਰਵ |- |ਵਾਦੀ |ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) |- |ਸੰਵਾਦੀ |ਸ਼ਡਜ(ਸ) |- |ਸਮਾਂ |ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ |- |ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ |ਸ; <u>ਰੇ</u> ;ਮ ; ਪ |- |ਮੁੱਕ ਅੰਗ |ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ; <u>ਰੇ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ ; <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਸ <u>ਰੇ</u> ਸ ; |- |ਅਰੋਹ |ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ |- |ਅਵਰੋਹ |ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ |- |ਪਕੜ |<u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ, <u>ਨੀ</u> ਪ, <u>ਨੀ</u> ਮ <u>ਰੇ</u> |} '''<u><big>ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ</big></u> <big>:-</big>''' * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਵਣ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਰਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਸਪਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਗਾਇਆ-ਵਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਹਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਗ ਭੈਰਵ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਬੈਰਾਗੀ (ਰਾਗ) ''', ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਬੈ[[ਰਾਗ]] ਭੈਰਵ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ]] ਰਾਗ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਦਾ ਸਰੂਪ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ - * '''<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ;''' * '''ਮ <u>ਨੀ</u> ਪ ;<u>ਨੀ</u> ਪ ਮ ਪ <u>ਰੇ</u> ;''' * '''<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਪ ;''' * '''ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> <u>ਨੀ</u> ਸੰ ;ਨੀ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ <u>ਰੇੰ</u> ਸੰ ;''' * '''<u>ਰੇੰ</u> ਸੰ <u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ ;''' * '''ਪ ਮ ਰੇ ਸ ; <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਸ''' '''<u><big>ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ (ਹਿੰਦੀ)</big></u>''' {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ਸਾਲ |- |ਹਕ਼ ਅਲੀ (ਕ਼ਵ੍ਵਾਲੀ) |ਖ਼ਯ੍ਯਾਮ/ ਨਿਦਾ ਫ਼ਾਜ਼ਲੀ |ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ/ ਮੁਜਾਹਦ ਅਲੀ |ਨਾਖੁਦਾ/198। |- |ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਜਿਯਾ ਨਾ ਲਾਗੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਪਰਦੇ ਕੇ ਪੀਛੇ/ 197। |} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] f7ain9urq12omm9mdd1h0x7fz6x94ac 776273 776261 2024-12-13T05:35:22Z Satdeep Gill 1613 776273 wikitext text/x-wiki ਇਸ ਲੇਖ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। '''<u>ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-</u>''' '''ਰਾਗ - ਬੈਰਾਗੀ''' '''ਥਾਟ- ਭੈਰਵ ਸਮਾਂ-ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ (ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਤੱਕ) ਅਰੋਹ- ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ ਅਵਰੋਹ-ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ''' '''ਪਕੜ- <u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ, <u>ਨੀ</u> ਪ, <u>ਨੀ</u> ਮ <u>ਰੇ</u> ਵਾਦੀ- ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਸੰਵਾਦੀ-ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਸਮਾਨਾਰਥੀ-ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਭੈਰਵ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਰਾਗ - ਰੇਵਤੀ (ਕਰਨਾਟਿਕ)''' <u>'''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸਤਾਰ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-'''</u> {| class="wikitable" |ਸੁਰ |ਗੰਧਾਰ (ਗ) ਅਤੇ ਧੈਵਤ(ਧ) ਵਰਜਿਤ ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ) ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ (ਨੀ) ਕੋਮਲ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ |- |ਜਾਤੀ |ਔਡਵ-ਔਡਵ |- |ਥਾਟ |ਭੈਰਵ |- |ਵਾਦੀ |ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) |- |ਸੰਵਾਦੀ |ਸ਼ਡਜ(ਸ) |- |ਸਮਾਂ |ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ |- |ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ |ਸ; <u>ਰੇ</u> ;ਮ ; ਪ |- |ਮੁੱਕ ਅੰਗ |ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ; <u>ਰੇ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ ; <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਸ <u>ਰੇ</u> ਸ ; |- |ਅਰੋਹ |ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ |- |ਅਵਰੋਹ |ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ |- |ਪਕੜ |<u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ, <u>ਨੀ</u> ਪ, <u>ਨੀ</u> ਮ <u>ਰੇ</u> |} '''<u><big>ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ</big></u> <big>:-</big>''' * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਵਣ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਰਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਸਪਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਗਾਇਆ-ਵਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਹਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਗ ਭੈਰਵ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਬੈਰਾਗੀ (ਰਾਗ) ''', ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਬੈ[[ਰਾਗ]] ਭੈਰਵ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ]] ਰਾਗ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਦਾ ਸਰੂਪ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ - * '''<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ;''' * '''ਮ <u>ਨੀ</u> ਪ ;<u>ਨੀ</u> ਪ ਮ ਪ <u>ਰੇ</u> ;''' * '''<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਪ ;''' * '''ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> <u>ਨੀ</u> ਸੰ ;ਨੀ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ <u>ਰੇੰ</u> ਸੰ ;''' * '''<u>ਰੇੰ</u> ਸੰ <u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ ;''' * '''ਪ ਮ ਰੇ ਸ ; <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਸ''' '''<u><big>ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ (ਹਿੰਦੀ)</big></u>''' {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ਸਾਲ |- |ਹਕ਼ ਅਲੀ (ਕ਼ਵ੍ਵਾਲੀ) |ਖ਼ਯ੍ਯਾਮ/ ਨਿਦਾ ਫ਼ਾਜ਼ਲੀ |ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ/ ਮੁਜਾਹਦ ਅਲੀ |ਨਾਖੁਦਾ / 1981 |- |ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਜਿਯਾ ਨਾ ਲਾਗੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਪਰਦੇ ਕੇ ਪੀਛੇ / 1971 |} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] fd6nk70lwod4rwz4ixnbdhyfrsg0bxe 776274 776273 2024-12-13T05:53:37Z Meenukusam 51574 776274 wikitext text/x-wiki '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ]] ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। '''<u>ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-</u>''' '''ਰਾਗ - ਬੈਰਾਗੀ''' '''ਥਾਟ- ਭੈਰਵ ਸਮਾਂ-ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ (ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਤੱਕ) ਅਰੋਹ- ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ ਅਵਰੋਹ-ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ''' '''ਪਕੜ- <u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ, <u>ਨੀ</u> ਪ, <u>ਨੀ</u> ਮ <u>ਰੇ</u> ਵਾਦੀ- ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਸੰਵਾਦੀ-ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਸਮਾਨਾਰਥੀ-ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਭੈਰਵ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਰਾਗ - [[ਰੇਵਤੀ ਰਾਗ|ਰੇਵਤੀ]] (ਕਰਨਾਟਿਕ) <u>'''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸਤਾਰ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ :-'''</u> {| class="wikitable" |ਸੁਰ |ਗੰਧਾਰ (ਗ) ਅਤੇ ਧੈਵਤ(ਧ) ਵਰਜਿਤ ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ) ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ (ਨੀ) ਕੋਮਲ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ |- |ਜਾਤੀ |ਔਡਵ-ਔਡਵ |- |ਥਾਟ |ਭੈਰਵ |- |ਵਾਦੀ |ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) |- |ਸੰਵਾਦੀ |ਸ਼ਡਜ(ਸ) |- |ਸਮਾਂ |ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ |- |ਠੇਹਿਰਾਵ ਦੇ ਸੁਰ |ਸ; <u>ਰੇ</u> ;ਮ ; ਪ |- |ਮੁੱਕ ਅੰਗ |ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ; <u>ਰੇ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ ; <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ)ਸ <u>ਰੇ</u> ਸ ; |- |ਅਰੋਹ |ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ |- |ਅਵਰੋਹ |ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ <u>ਰੇ</u> ਸ |- |ਪਕੜ |<u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ, <u>ਨੀ</u> ਪ, <u>ਨੀ</u> ਮ <u>ਰੇ</u> |} == <big>ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ</big> == * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਵਣ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਰਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦ ਸੁਭਾ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਸਪਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਗਾਇਆ-ਵਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। * '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਹਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਗ ਭੈਰਵ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ। * '''ਬੈਰਾਗੀ (ਰਾਗ) ''', ਜਿਸ ਨੂੰ '''ਬੈ[[ਰਾਗ]] ਭੈਰਵ''' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ]] ਰਾਗ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ '''ਰਾਗ ਬੈਰਾਗੀ''' ਦਾ ਸਰੂਪ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ - * '''<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ;''' * '''ਮ <u>ਨੀ</u> ਪ ;<u>ਨੀ</u> ਪ ਮ ਪ <u>ਰੇ</u> ;''' * '''<u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> ਪ ;''' * '''ਮ ਪ <u>ਨੀ</u> <u>ਨੀ</u> ਸੰ ;ਨੀ ਪ <u>ਨੀ</u> ਸੰ <u>ਰੇੰ</u> ਸੰ ;''' * '''<u>ਰੇੰ</u> ਸੰ <u>ਨੀ</u> <u>ਰੇ</u> ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਪ ਮ ;''' * '''ਪ ਮ ਰੇ ਸ ; <u>ਨੀ</u>(ਮੰਦਰ) ਸ <u>ਰੇ</u> ਸ''' == <big>ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ (ਹਿੰਦੀ)</big> == {| class="wikitable" |+ !ਗੀਤ !ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ !ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ !ਫਿਲਮ/ਸਾਲ |- |ਹਕ਼ ਅਲੀ (ਕ਼ਵ੍ਵਾਲੀ) |ਖ਼ਯ੍ਯਾਮ/ ਨਿਦਾ ਫ਼ਾਜ਼ਲੀ |ਨੁਸਰਤ ਫ਼ਤੇਹ ਅਲੀ ਖਾਨ/ ਮੁਜਾਹਦ ਅਲੀ |ਨਾਖੁਦਾ / 1981 |- |ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਜਿਯਾ ਨਾ ਲਾਗੇ |ਸ਼ੰਕਰ ਜੈ ਕਿਸ਼ਨ/ਰਾਜੇਂਦਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |ਪਰਦੇ ਕੇ ਪੀਛੇ / 1971 |} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] g1azb3jeqryh1ejzqg5iyoyacvix8z3 0 191531 776263 2024-12-12T19:11:09Z Meenukusam 51574 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252542165|Swaralipi]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776263 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Akar_swaralipi_example_2.png|alt=Example of Bengali ākārmātrik sôrôlipi (Bengali: আকারমাত্রিক স্বরলিপি)|border|right|400x400px|ਬੰਗਾਲੀ ਅਕਾਰਮਾਟ੍ਰਿਕ ਸੋਰੋਲੀਪੀ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ (ਬੰਗਾਲੀਃ காரமாட்டரிக செர்லிபி) ]] ਸੁਰਲਿਪੀ (ਹਿੰਦੀ :ਸਵਰਲਿਪੀ), (ਬੰਗਾਲੀਃ '''ਸਵਰਾਲੀਪੀ''') ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਸੰਗੀਤ]] ਲਈ ਲਿਖਤੀ ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਝੇ ਗਏ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਲਿਖਤ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Delhi}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ [[ਪਿੰਗਲ|ਪਿੰਗਲਾ]] (ਅੰ. 200 ਈ. ਪੂ.) ਨੇ ਆਪਣੇ ''ਚੰਦਾ ਸੂਤਰ'' ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਮੀਟਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤੀ [[ਰਾਗ]] ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਵਿੱਚ, [[ਸੁਰ|ਸਰਗਮ]] ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸੋਲਫੇਜ ਵਰਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਸੋਲਫੇਜ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਸੱਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੁਰ '''ਸ਼ਡਜ, ਰਿਸ਼ਭ, ਗੰਧਾਰ, ਮਧ੍ਯਮ,ਪੰਚਮ, ਧੈਵਤ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ''' ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਇਹਨਾਂ ਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਗਾਉਣ-ਵਜਾਉਣ ਲਈ ਛੋਟੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸੱਤ ਸੁਰ '''ਸ,ਰੇ ਗ ਮ ਪ,ਧ ਨੀ''' ਉਚਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਟੌਿਨਕ ਨੂੰ ਸ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ. ਸਾਕਿਸੇ ਵੀ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਪ ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਪੰਜਵੇਂ 'ਤੇ ਸਥਿਰ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਅਚਲਾ ਸਵਰ ('ਫਿਕਸਡ ਨੋਟਸ') ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਪੰਜ ਨੋਟਾਂ, ਰੇ , ਗ, ਮ, ਧ ਅਤੇ ਨੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ 'ਨਿਯਮਤ' (ਸ਼ੁੱਧ ਪਿੱਚ) ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਪਿੱਚ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇ, ਸਕੇਲ ਦੀ ਦੂਜੀ ਡਿਗਰੀ, ਇੱਕ ਪੂਰਾ-ਕਦਮ ਹੈ) ਸ਼ੁੱਧ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਜਾਂ ਇੱਕ ਬਦਲਿਆ ਪਿੱਚ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਦੇ ਅੱਧਾ ਕਦਮ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਅੱਧਾ-ਕਦਮ ਹੇਠਾਂ. ਰੀ, ਗਾ, ਧਾ ਅਤੇ ਨੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਹੈ ਜੋ ਅੱਧੇ-ਕਦਮ ਹੇਠਾਂ ਹਨ (ਕੋਮਲ-"ਫਲੈਟ") (ਜਿਵੇਂ ਕਿ, ਕੋਮਲ ਰੇ, ਸਾ ਤੋਂ ਅੱਧਾ-ਕਦਮ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਮਾ ਦਾ ਇੱਕ ਬਦਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸਾਥੀ ਹੈ ਜੋ ਅੱਧਾ ਕਦਮ ਉੱਚਾ ਹੈ (ਤੀਵਰਾ-"ਤਿੱਖਾ") (ਇਸ ਲਈ, ਤਿਵਰਾ ਮਾ ਸਾ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਚੌਥਾ ਹੈ। ਰੇ, ਗਾ, ਮਾ, ਧਾ ਅਤੇ ਨੀ ਨੂੰ ਵਿਕ੍ਰਿਤ ਸਵਰ ('ਚੱਲ ਨੋਟਸ') ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਭਾਰਤੀ ਸੰਕੇਤ ਦੀ ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ, ਪਿੱਚਾਂ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਚਲਾ ਸਵਰ ਲਈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਵਿਕਰੁਤ ਸਵਰਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਕਰੁਤ ਸਵਰ ਦੀ ਛੋਟੀ ਕਿਸਮ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ]] amx1kg619fdipgfjtzw9dxalw1qnxji 3 191532 776264 2024-12-12T20:58:25Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776264 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Sldst-bot}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 20:58, 12 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) ql1qf5ag2wkkya1n1hy42bz3jx5ulbx 3 191533 776272 2024-12-13T04:39:12Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776272 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=BlasterOfHouses}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 04:39, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) qvsf2l4687xtgd3drkmhit39po6wzib 0 191534 776277 2024-12-13T06:26:11Z Satdeep Gill 1613 Satdeep Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਲੈਂਗਟਾਂਗ]] ਨੂੰ [[ਲਾਂਗਟਾਂਗ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776277 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਲਾਂਗਟਾਂਗ]] fg6pxlqof3no1qzvd8u4tb70cb5wowv 0 191535 776279 2024-12-13T06:32:27Z Meenukusam 51574 "[[:en:Special:Redirect/revision/1144637519|Barwa (raga)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776279 wikitext text/x-wiki    '''ਬਰਵਾ''' ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਰਾਗ]] ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਦੇਸੀ (ਰਾਗ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਦੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਤੋਂ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਤੱਕ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਿਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਰਵਾ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਵਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਆਗਰਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Khan |first=Waseem Ahmad |title=Raag Barwa: First Edition Arts |url=https://www.youtube.com/watch?v=LzT5YqIYCKc |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ginde |first=K G |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=NP-yDwEaP6I |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Khan |first=Faiyaz |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=nGywY9MLSMc |website=[[YouTube]]}}</ref> '''ਥਾਟ''' - ਕਾਫੀ '''ਜਾਤੀ''' - ਸ਼ਾਡਵ - ਸੰਪੂਰਨ '''ਵਾਦੀ ਸਵਰ'''-ਰੇ (ਰੀ) '''ਸੰਵਾਦੀ ਸਵਰ'''-ਪ (ਪ) '''ਸਮਾਂ'''-ਸਵੇਰ ਦਾ ਤੀਜਾ ਅੱਧਾ '''ਅਰੋਹ''' -ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ '''ਅਵਰੋਹ''' -ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਪ <u>ਗ</u> ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ '''ਪਕੜ''' -ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ ਨੀ ਸ ,ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਮ ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20070514235610/http://www.itcsra.org/sra_others_samay_index.html ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਾਗਾਂ ਉੱਤੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070514234610/http://www.itcsra.org/sra_raga/sra_raga_that/sra_raga_that_index.html ਰਾਗਾਂ ਅਤੇ ਥਾਟਾਂ ਬਾਰੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070510143551/http://www.sawf.org/music/articles.asp?pn=Music ਰਾਜਨ ਪਰੀਕਰ ਰਾਗਾਂ ਬਾਰੇ] * [http://www.chandrakantha.com/raga_raag/film_song_raga/barawa.shtml ਰਾਗ ਬਰਵਾ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] ain29jyh8zf3dqxv6icvuclwor21cb3 776281 776279 2024-12-13T06:34:17Z Meenukusam 51574 776281 wikitext text/x-wiki '''ਬਰਵਾ''' ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਰਾਗ]] ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਦੇਸੀ (ਰਾਗ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਦੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਤੋਂ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਤੱਕ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਿਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਰਵਾ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਵਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਆਗਰਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Khan |first=Waseem Ahmad |title=Raag Barwa: First Edition Arts |url=https://www.youtube.com/watch?v=LzT5YqIYCKc |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ginde |first=K G |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=NP-yDwEaP6I |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Khan |first=Faiyaz |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=nGywY9MLSMc |website=[[YouTube]]}}</ref> '''ਥਾਟ''' - ਕਾਫੀ '''ਜਾਤੀ''' - ਸ਼ਾਡਵ - ਸੰਪੂਰਨ '''ਵਾਦੀ ਸਵਰ'''-ਰੇ (ਰੀ) '''ਸੰਵਾਦੀ ਸਵਰ'''-ਪ (ਪ) '''ਸਮਾਂ'''-ਸਵੇਰ ਦਾ ਤੀਜਾ ਅੱਧਾ '''ਅਰੋਹ''' -ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ '''ਅਵਰੋਹ''' -ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਪ <u>ਗ</u> ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ '''ਪਕੜ''' -ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ ਨੀ ਸ ,ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਮ ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20070514235610/http://www.itcsra.org/sra_others_samay_index.html ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਾਗਾਂ ਉੱਤੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070514234610/http://www.itcsra.org/sra_raga/sra_raga_that/sra_raga_that_index.html ਰਾਗਾਂ ਅਤੇ ਥਾਟਾਂ ਬਾਰੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070510143551/http://www.sawf.org/music/articles.asp?pn=Music ਰਾਜਨ ਪਰੀਕਰ ਰਾਗਾਂ ਬਾਰੇ] * [http://www.chandrakantha.com/raga_raag/film_song_raga/barawa.shtml ਰਾਗ ਬਰਵਾ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] ncagg880e7scc488qxrynbeahklw8d3 776283 776281 2024-12-13T06:35:04Z Meenukusam 51574 776283 wikitext text/x-wiki '''ਬਰਵਾ''' ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਰਾਗ]] ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਦੇਸੀ (ਰਾਗ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਦੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਤੋਂ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਤੱਕ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਿਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਰਵਾ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਵਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਆਗਰਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Khan |first=Waseem Ahmad |title=Raag Barwa: First Edition Arts |url=https://www.youtube.com/watch?v=LzT5YqIYCKc |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ginde |first=K G |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=NP-yDwEaP6I |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Khan |first=Faiyaz |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=nGywY9MLSMc |website=[[YouTube]]}}</ref> '''ਥਾਟ''' - ਕਾਫੀ '''ਜਾਤੀ''' - ਸ਼ਾਡਵ - ਸੰਪੂਰਨ '''ਵਾਦੀ ਸਵਰ''' - ਰੇ (ਰੀ) '''ਸੰਵਾਦੀ ਸਵਰ''' - ਪ (ਪ) '''ਸਮਾਂ''' - ਸਵੇਰ ਦਾ ਤੀਜਾ ਅੱਧਾ '''ਅਰੋਹ''' - ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ '''ਅਵਰੋਹ''' - ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਪ <u>ਗ</u> ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ '''ਪਕੜ''' - ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ ਨੀ ਸ ,ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਮ ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20070514235610/http://www.itcsra.org/sra_others_samay_index.html ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਾਗਾਂ ਉੱਤੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070514234610/http://www.itcsra.org/sra_raga/sra_raga_that/sra_raga_that_index.html ਰਾਗਾਂ ਅਤੇ ਥਾਟਾਂ ਬਾਰੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070510143551/http://www.sawf.org/music/articles.asp?pn=Music ਰਾਜਨ ਪਰੀਕਰ ਰਾਗਾਂ ਬਾਰੇ] * [http://www.chandrakantha.com/raga_raag/film_song_raga/barawa.shtml ਰਾਗ ਬਰਵਾ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] 7d67r8tcrtj2jrsm6eqfqovv5h3ywtf 776287 776283 2024-12-13T06:50:36Z Meenukusam 51574 776287 wikitext text/x-wiki '''ਬਰਵਾ''' ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ [[ਰਾਗ]] ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਦੇਸੀ (ਰਾਗ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਦੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਤੋਂ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਤੱਕ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਿਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਰਵਾ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਵਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਆਗਰਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Khan |first=Waseem Ahmad |title=Raag Barwa: First Edition Arts |url=https://www.youtube.com/watch?v=LzT5YqIYCKc |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ginde |first=K G |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=NP-yDwEaP6I |website=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Khan |first=Faiyaz |title=Raag Barwa |url=https://www.youtube.com/watch?v=nGywY9MLSMc |website=[[YouTube]]}}</ref> '''ਥਾਟ''' - ਕਾਫੀ '''ਜਾਤੀ''' - ਸ਼ਾਡਵ - ਸੰਪੂਰਨ '''ਵਾਦੀ ਸਵਰ''' - ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ) '''ਸੰਵਾਦੀ ਸਵਰ''' - ਪੰਚਮ (ਪ) '''ਸਮਾਂ''' - ਦਿਨ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪਹਿਰ '''ਅਰੋਹ''' - ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ '''ਅਵਰੋਹ''' - ਸੰ <u>ਨੀ</u> ਧ ਪ ਮ ਪ <u>ਗ</u> ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ '''ਪਕੜ''' - ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ ਨੀ ਸ ,ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਮ ਗ ਰੇ <u>ਗ</u> ਸ == ਵਿਸ਼ੇਸਤਾਵਾਂ == * ਰਾਗ ਬਰਵਾ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ। * ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਗੰਧਾਰ ਕੋਮਲ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੋਂਵੇਂ ਲਗਦੇ ਹਨ। * ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਗੰਧਾਰ ਵਰਜਿਤ ਹੈ ਪਰ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸੱਤੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਣ ਹੈ। * ਰਾਗ ਬਰਵਾ,ਰਾਗ ਸਿੰਦੂਰ ਦੀ ਤਰਾਂ ਰਾਗ ਦੇਸੀ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ ਜਾਂ ਇੰਜ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵੇਰ ਦੇ ਦੇਸੀ ਰਾਗ ਦਾ ਇਹ ਰਾਗ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਹੈ।<ref>{{Cite web |last=sadhana |first=Saraswati sangeet |date=2020-03-16 |title=बरवा राग Barwa Raag Bandish 16 Matras Allap Taan Music Notes In Hindi – |url=https://saraswatisangeetsadhana.in/raag-parichay-of-barwa-raag-description-notes/ |access-date=2024-12-13 |language=en-US}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20070514235610/http://www.itcsra.org/sra_others_samay_index.html ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਾਗਾਂ ਉੱਤੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070514234610/http://www.itcsra.org/sra_raga/sra_raga_that/sra_raga_that_index.html ਰਾਗਾਂ ਅਤੇ ਥਾਟਾਂ ਬਾਰੇ ਐੱਸ. ਆਰ. ਏ.] * [https://web.archive.org/web/20070510143551/http://www.sawf.org/music/articles.asp?pn=Music ਰਾਜਨ ਪਰੀਕਰ ਰਾਗਾਂ ਬਾਰੇ] * [http://www.chandrakantha.com/raga_raag/film_song_raga/barawa.shtml ਰਾਗ ਬਰਵਾ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] hq6gkkfr1v2x3jer7hpejorh39t58q4 0 191536 776280 2024-12-13T06:33:18Z Gill jassu 31716 "[[:en:Special:Redirect/revision/1260460775|Cinema of China]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776280 wikitext text/x-wiki '''ਚੀਨ ਦਾ ਸਿਨੇਮਾ''' [[ਚੀਨ|ਚੀਨ ਦੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਚੀਨੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਦਾ [[ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ੀ|ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ]] ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਚੀਨੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਥਰਿੱਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਫ਼ਿਲਮ ਅਤੇ ਡਰਾਮਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਲੈਕਸ ਅਤੇ ਫਫ਼ਿਲਮ ਸਟੂਡੀਓ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਓਰੀਐਂਟਲ ਮੂਵੀ ਮੈਟਰੋਪੋਲਿਸ <ref>{{Cite web |date=2 November 2016 |title=Breathtaking Photos From Inside the China Studio Luring Hollywood East |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/qingdao-china-movie-metropolis-easts-massive-wanda-studios-943117 |access-date=27 July 2018 |website=Hollywoodreporter.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/wanda-unveils-plans-8-billion-939003|title=Wanda Unveils Plans for $8 Billion 'Movie Metropolis,' Reveals Details About Film Incentives|work=The Hollywood Reporter}}</ref> ਅਤੇ ਹੇਂਗਡੀਅਨ ਵਰਲਡ ਸਟੂਡੀਓਜ਼। 2012 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਰਸੀਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। 2016 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ CN¥45.71 billion ( {{US$|6.58 billion}} ) ਸੀ। ਚੀਨ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਲਈ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦੇ "ਮਾਣ, ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਹਿੱਤਾਂ" ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਸਮਝੀ ਗਈ ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਸਥਾਈ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ "ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਮੂਲ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ" ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |last=Edwards |first=Russell |date=15 November 2016 |title=New law, slowing sales take shine off China's box office |url=https://asiatimes.com/article/new-law-slowing-sales-take-shine-off-chinas-box-office/ |access-date=16 November 2016 |website=Atimes.com}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Lady_Meng_Jiang_-_Tianyi_magazine.jpg|thumb| 1926 ਤਿਆਨਯੀ ਫ਼ਿਲਮ ''ਲੇਡੀ ਮੇਂਗ ਜਿਆਂਗ'', ਹੂ ਡਾਈ ਅਭਿਨੇਤਰੀ]] [[ਫ਼ਿਲਮ|ਮੋਸ਼ਨ ਤਸਵੀਰਾਂ]] 1896 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੰਘਾਈ ਅਤੇ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਵਰਗੇ ਸੰਧੀ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। {{Rp|page=68}} ਲੁਈਸ ਲੂਮੀਅਰ ਦੁਆਰਾ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਨੂੰ ਸ਼ੰਘਾਈ ਭੇਜਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਚੀਨ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Lanham}}</ref> ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ 11 ਅਗਸਤ 1896 ਨੂੰ [[ਸ਼ੰਘਾਈ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਬਿੱਲ ਉੱਤੇ ਇੱਕ "ਐਕਟ" ਵਜੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਚੀਨੀ ਫ਼ਿਲਮ, [[ਪੀਕਿੰਗ ਓਪੇਰਾ|ਪੇਕਿੰਗ ਓਪੇਰਾ]], ''ਡਿੰਗਜੁਨ ਮਾਉਂਟੇਨ'' ਦੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ, ਨਵੰਬਰ 1905 ਵਿੱਚ [[ਬੀਜਿੰਗ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।<ref name="Geiselmann">{{Cite web |last=Martin Geiselmann |year=2006 |title=Chinese Film History - A Short Introduction |url=http://www.univie.ac.at/Sinologie/repository/ueLK110_ChinFilmgesch/filmgeschichteSkript.pdf |access-date=2007-07-25 |publisher=The University of Vienna- Sinologie Program}}</ref> ਅਗਲੇ ਦਹਾਕੇ ਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਫ਼ਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਸ਼ੰਘਾਈ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸੰਪੰਨ ਉੱਦਮੀ ਅਤੇ [[ਦੁਰਾਡਾ ਪੂਰਬ|ਦੂਰ ਪੂਰਬ]] ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। 1913 ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ-ਨਿਰਮਿਤ ਲਘੂ ਮੇਲੋਡਰਾਮਾ ਅਤੇ ਕਾਮੇਡੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਉਭਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ।<ref name=":Qian">{{Cite book|location=New York, NY}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFQian2024">Qian, Ying (2024). </cite></ref> {{Rp|page=48}}1913 ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲੀ ਸੁਤੰਤਰ ਚੀਨੀ ਸਕਰੀਨਪਲੇ, ''ਦਿ ਡਿਫਿਕਲਟ ਕਪਲ'', ਨੂੰ ਜ਼ੇਂਗ ਜ਼ੇਂਗਕਿਯੂ ਅਤੇ ਝਾਂਗ ਸ਼ਿਚੁਆਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਝਾਂਗ ਸ਼ਿਚੁਆਨ ਨੇ ਫਿਰ 1916 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲੀ ਪੂਰੀ-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੀ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ''ਯਾਨ ਰੁਈਸ਼ੇਂਗ'' (閻瑞生) 1921 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ੰਘਾਈ ਦਰਬਾਰੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਡਰਾਮਾ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Lanham}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFYe,_Tan2012">Ye, Tan (2012). </cite></ref> ਚੀਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ।<ref name=":Qian">{{Cite book|location=New York, NY}}</ref> {{Rp|page=48}}1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਫ਼ਿਲਮ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਤਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੀਨੀ ਮੂਕ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸਿਰਫ ਕਾਮਿਕ ਸਕਿਟ ਜਾਂ ਓਪਰੇਟਿਕ ਸ਼ਾਰਟਸ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਦੌਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤਕਨੀਕੀ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Lanham}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFYe,_Tan2012">Ye, Tan (2012). </cite></ref> 1920 ਅਤੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਸਟੂਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਸੀ।<ref name=":Qian" /> {{Rp|page=62}} ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਅੱਪਸਕੇਲ ਮੂਵੀ ਥੀਏਟਰਾਂ ਕੋਲ ਸਨ ਅਤੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਚੀਨੀ ਥੀਏਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮੇਂ ਦਾ 90% ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ।<ref name=":Qian">{{Cite book|location=New York, NY}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFQian2024">Qian, Ying (2024). </cite></ref> {{Rp|page=64}} kzufnwwyy5unac5twg4kqa6umgvj00b 776282 776280 2024-12-13T06:34:23Z Gill jassu 31716 776282 wikitext text/x-wiki '''ਚੀਨ ਦਾ ਸਿਨੇਮਾ''' [[ਚੀਨ|ਚੀਨ ਦੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਚੀਨੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਦਾ [[ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ੀ|ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ]] ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਚੀਨੀ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਥਰਿੱਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਫ਼ਿਲਮ ਅਤੇ ਡਰਾਮਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਲੈਕਸ ਅਤੇ ਫਫ਼ਿਲਮ ਸਟੂਡੀਓ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਓਰੀਐਂਟਲ ਮੂਵੀ ਮੈਟਰੋਪੋਲਿਸ <ref>{{Cite web |date=2 November 2016 |title=Breathtaking Photos From Inside the China Studio Luring Hollywood East |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/qingdao-china-movie-metropolis-easts-massive-wanda-studios-943117 |access-date=27 July 2018 |website=Hollywoodreporter.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/wanda-unveils-plans-8-billion-939003|title=Wanda Unveils Plans for $8 Billion 'Movie Metropolis,' Reveals Details About Film Incentives|work=The Hollywood Reporter}}</ref> ਅਤੇ ਹੇਂਗਡੀਅਨ ਵਰਲਡ ਸਟੂਡੀਓਜ਼। 2012 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਰਸੀਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। 2016 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ CN¥45.71 billion ( {{US$|6.58 billion}} ) ਸੀ। ਚੀਨ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਲਈ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦੇ "ਮਾਣ, ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਹਿੱਤਾਂ" ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਸਮਝੀ ਗਈ ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਸਥਾਈ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ "ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਮੂਲ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ" ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |last=Edwards |first=Russell |date=15 November 2016 |title=New law, slowing sales take shine off China's box office |url=https://asiatimes.com/article/new-law-slowing-sales-take-shine-off-chinas-box-office/ |access-date=16 November 2016 |website=Atimes.com}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Lady_Meng_Jiang_-_Tianyi_magazine.jpg|thumb| 1926 ਤਿਆਨਯੀ ਫ਼ਿਲਮ ''ਲੇਡੀ ਮੇਂਗ ਜਿਆਂਗ'', ਹੂ ਡਾਈ ਅਭਿਨੇਤਰੀ]] [[ਫ਼ਿਲਮ|ਮੋਸ਼ਨ ਤਸਵੀਰਾਂ]] 1896 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੰਘਾਈ ਅਤੇ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਵਰਗੇ ਸੰਧੀ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। {{Rp|page=68}} ਲੁਈਸ ਲੂਮੀਅਰ ਦੁਆਰਾ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਨੂੰ ਸ਼ੰਘਾਈ ਭੇਜਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਚੀਨ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Lanham}}</ref> ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ 11 ਅਗਸਤ 1896 ਨੂੰ [[ਸ਼ੰਘਾਈ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਬਿੱਲ ਉੱਤੇ ਇੱਕ "ਐਕਟ" ਵਜੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਚੀਨੀ ਫ਼ਿਲਮ, [[ਪੀਕਿੰਗ ਓਪੇਰਾ|ਪੇਕਿੰਗ ਓਪੇਰਾ]], ''ਡਿੰਗਜੁਨ ਮਾਉਂਟੇਨ'' ਦੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ, ਨਵੰਬਰ 1905 ਵਿੱਚ [[ਬੀਜਿੰਗ]] ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।<ref name="Geiselmann">{{Cite web |last=Martin Geiselmann |year=2006 |title=Chinese Film History - A Short Introduction |url=http://www.univie.ac.at/Sinologie/repository/ueLK110_ChinFilmgesch/filmgeschichteSkript.pdf |access-date=2007-07-25 |publisher=The University of Vienna- Sinologie Program}}</ref> ਅਗਲੇ ਦਹਾਕੇ ਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਫ਼ਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਸ਼ੰਘਾਈ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸੰਪੰਨ ਉੱਦਮੀ ਅਤੇ [[ਦੁਰਾਡਾ ਪੂਰਬ|ਦੂਰ ਪੂਰਬ]] ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। 1913 ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ-ਨਿਰਮਿਤ ਲਘੂ ਮੇਲੋਡਰਾਮਾ ਅਤੇ ਕਾਮੇਡੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਉਭਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ।<ref name=":Qian">{{Cite book|location=New York, NY}}</ref> {{Rp|page=48}}1913 ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲੀ ਸੁਤੰਤਰ ਚੀਨੀ ਸਕਰੀਨਪਲੇ, ''ਦਿ ਡਿਫਿਕਲਟ ਕਪਲ'', ਨੂੰ ਜ਼ੇਂਗ ਜ਼ੇਂਗਕਿਯੂ ਅਤੇ ਝਾਂਗ ਸ਼ਿਚੁਆਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਝਾਂਗ ਸ਼ਿਚੁਆਨ ਨੇ ਫਿਰ 1916 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲੀ ਪੂਰੀ-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੀ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ''ਯਾਨ ਰੁਈਸ਼ੇਂਗ'' (閻瑞生) 1921 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ੰਘਾਈ ਦਰਬਾਰੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਡਰਾਮਾ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Lanham}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFYe,_Tan2012">Ye, Tan (2012). </cite></ref> ਚੀਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ।<ref name=":Qian">{{Cite book|location=New York, NY}}</ref> {{Rp|page=48}}1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਫ਼ਿਲਮ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਤਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੀਨੀ ਮੂਕ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸਿਰਫ ਕਾਮਿਕ ਸਕਿਟ ਜਾਂ ਓਪਰੇਟਿਕ ਸ਼ਾਰਟਸ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਦੌਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤਕਨੀਕੀ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Lanham}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFYe,_Tan2012">Ye, Tan (2012). </cite></ref> 1920 ਅਤੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਸਟੂਡੀਓ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਸੀ।<ref name=":Qian" /> {{Rp|page=62}} ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਅੱਪਸਕੇਲ ਮੂਵੀ ਥੀਏਟਰਾਂ ਕੋਲ ਸਨ ਅਤੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਚੀਨੀ ਥੀਏਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮੇਂ ਦਾ 90% ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ।<ref name=":Qian">{{Cite book|location=New York, NY}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFQian2024">Qian, Ying (2024). </cite></ref> {{Rp|page=64}} == ਹਵਾਲੇ == fc8u568hwkyvw2hajwxr0xi4wtk1qb6 1 191537 776284 2024-12-13T06:36:51Z Gill jassu 31716 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776284 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191538 776285 2024-12-13T06:45:15Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259376595|Panjakent]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776285 wikitext text/x-wiki '''ਪੰਜਾਕੰਤ''' ( {{Langx|tg|Панҷакент}}) ( {{Langx|ru|Пенджикент}} </link> {{Efn|Also spelled or romanized as '''Pendzhikent''', '''Penjikent''', '''Panjekent''', '''Panjikent''', etc.}} ) ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ 'ਤੇ [[ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ|ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 52,500 (2020 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ) ਹੈ। ਇਹ ਕਦੇ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਜ਼ਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਤੁਗੇ -ਸਬਜ਼ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਚੇਕੰਠ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=Gorgâni, Tirdâd |title=Welcome to Penjakent |url=http://www.geocities.com/panjikent/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090728164550/http://geocities.com/panjikent/ |archive-date=2009-07-28 |access-date=July 23, 2008 |publisher=GEOCITIES}}</ref> [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਨਗਰ (ਪਿੰਡ)। ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਨਾਮ "ਸੋਗ਼ਦ/ਸੋਗ਼ਦਿਆਨ" ਜਾਂ ਸੁਗ਼ਦ/ਸੁਗ਼ਦਿਆਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਅਚਮੇਨੀਡ ਰਾਜਵੰਸ਼ (6ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ.) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਚੇਮੇਨੀਡਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ-ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ|ਸਿਲਕ ਰੋਡ]] ਅਤੇ ਜ਼ਰਾਫਸ਼ਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। [[ਤਸਵੀਰ:Caryatid_Panjakent_MNAT_Rest1418.jpg|left|thumb| ਕੈਰੀਟਿਡ, 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ। ਪੰਜਾਕੰਤ, ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ।]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] sy3p8rd5f5h4ce1oh7quqxooyssfu9z 776286 776285 2024-12-13T06:50:26Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259376595|Panjakent]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776286 wikitext text/x-wiki '''ਪੰਜਾਕੰਤ''' ( {{Langx|tg|Панҷакент}}) ( {{Langx|ru|Пенджикент}}) ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ 'ਤੇ [[ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ|ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 52,500 (2020 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ) ਹੈ। ਇਹ ਕਦੇ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਜ਼ਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਤੁਗੇ -ਸਬਜ਼ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਚੇਕੰਠ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=Gorgâni, Tirdâd |title=Welcome to Penjakent |url=http://www.geocities.com/panjikent/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090728164550/http://geocities.com/panjikent/ |archive-date=2009-07-28 |access-date=July 23, 2008 |publisher=GEOCITIES}}</ref> [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਨਗਰ (ਪਿੰਡ)। ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਨਾਮ "ਸੋਗ਼ਦ/ਸੋਗ਼ਦਿਆਨ" ਜਾਂ ਸੁਗ਼ਦ/ਸੁਗ਼ਦਿਆਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਅਚਮੇਨੀਡ ਰਾਜਵੰਸ਼ (6ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ.) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਚੇਮੇਨੀਡਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ-ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ|ਸਿਲਕ ਰੋਡ]] ਅਤੇ ਜ਼ਰਾਫਸ਼ਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। [[ਤਸਵੀਰ:Caryatid_Panjakent_MNAT_Rest1418.jpg|left|thumb| ਕੈਰੀਟਿਡ, 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ। ਪੰਜਾਕੰਤ, ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ।]] ਇਹ ਕਸਬਾ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਥਾਪਤ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਕੇਂਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕੀਤੀ। 722 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਅਰਬ ਮੁਸਲਮਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਕਸਬੇ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦਿਵਸ਼ਟੀਚ ਉਪਰਲੇ ਜ਼ਰਾਫ਼ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਲਗਭਗ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਉੱਪਰ ਨਵੇਂ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਰਿਹਾ ਪਰ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਉੱਪਰ ਟੈਰੇਸਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖੰਡਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕੰਮ ਅੱਜ ਵੀ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] omy8rjzn910axffu59jbi9o6g5wobbq 776292 776286 2024-12-13T07:06:07Z Charan Gill 4603 776292 wikitext text/x-wiki '''ਪੰਜਾਕੰਤ''' ( {{Langx|tg|Панҷакент}}) ( {{Langx|ru|Пенджикент}}) ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ 'ਤੇ [[ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ|ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 52,500 (2020 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ) ਹੈ। ਇਹ ਕਦੇ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਜ਼ਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਤੁਗੇ -ਸਬਜ਼ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਚੇਕੰਠ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=Gorgâni, Tirdâd |title=Welcome to Penjakent |url=http://www.geocities.com/panjikent/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090728164550/http://geocities.com/panjikent/ |archive-date=2009-07-28 |access-date=July 23, 2008 |publisher=GEOCITIES}}</ref> [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਨਗਰ (ਪਿੰਡ)। ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਨਾਮ "ਸੋਗ਼ਦ/ਸੋਗ਼ਦਿਆਨ" ਜਾਂ ਸੁਗ਼ਦ/ਸੁਗ਼ਦਿਆਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਅਚਮੇਨੀਡ ਰਾਜਵੰਸ਼ (6ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ.) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਚੇਮੇਨੀਡਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ-ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ|ਸਿਲਕ ਰੋਡ]] ਅਤੇ ਜ਼ਰਾਫਸ਼ਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। [[ਤਸਵੀਰ:Caryatid_Panjakent_MNAT_Rest1418.jpg|left|thumb| ਕੈਰੀਟਿਡ, 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ। ਪੰਜਾਕੰਤ, ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ।]] ਇਹ ਕਸਬਾ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਥਾਪਤ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਕੇਂਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕੀਤੀ। 722 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਅਰਬ ਮੁਸਲਮਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਕਸਬੇ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦਿਵਸ਼ਟੀਚ ਉਪਰਲੇ ਜ਼ਰਾਫ਼ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਲਗਭਗ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਉੱਪਰ ਨਵੇਂ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਰਿਹਾ ਪਰ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਉੱਪਰ ਟੈਰੇਸਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖੰਡਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕੰਮ ਅੱਜ ਵੀ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਕੰਤ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਜੋ ਸੋਗਦਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਮਗ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਕੰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|title=Panjikent|url=https://samarkandtours.com/tajikistan/penjikent/|access-date=March 30, 2021}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 28k7h1ick75n1w85ylh3d5nfr12mp0i 776293 776292 2024-12-13T07:06:38Z Charan Gill 4603 added [[Category:ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]] using [[WP:HC|HotCat]] 776293 wikitext text/x-wiki '''ਪੰਜਾਕੰਤ''' ( {{Langx|tg|Панҷакент}}) ( {{Langx|ru|Пенджикент}}) ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ 'ਤੇ [[ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ|ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 52,500 (2020 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ) ਹੈ। ਇਹ ਕਦੇ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨਾ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਜ਼ਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਤੁਗੇ -ਸਬਜ਼ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਚੇਕੰਠ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=Gorgâni, Tirdâd |title=Welcome to Penjakent |url=http://www.geocities.com/panjikent/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090728164550/http://geocities.com/panjikent/ |archive-date=2009-07-28 |access-date=July 23, 2008 |publisher=GEOCITIES}}</ref> [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਨਗਰ (ਪਿੰਡ)। ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਨਾਮ "ਸੋਗ਼ਦ/ਸੋਗ਼ਦਿਆਨ" ਜਾਂ ਸੁਗ਼ਦ/ਸੁਗ਼ਦਿਆਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਅਚਮੇਨੀਡ ਰਾਜਵੰਸ਼ (6ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ.) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਚੇਮੇਨੀਡਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ-ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ|ਸਿਲਕ ਰੋਡ]] ਅਤੇ ਜ਼ਰਾਫਸ਼ਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। [[ਤਸਵੀਰ:Caryatid_Panjakent_MNAT_Rest1418.jpg|left|thumb| ਕੈਰੀਟਿਡ, 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ। ਪੰਜਾਕੰਤ, ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ।]] ਇਹ ਕਸਬਾ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਥਾਪਤ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਕੇਂਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕੀਤੀ। 722 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਅਰਬ ਮੁਸਲਮਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਕਸਬੇ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦਿਵਸ਼ਟੀਚ ਉਪਰਲੇ ਜ਼ਰਾਫ਼ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਲਗਭਗ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਉੱਪਰ ਨਵੇਂ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਰਿਹਾ ਪਰ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਉੱਪਰ ਟੈਰੇਸਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖੰਡਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕੰਮ ਅੱਜ ਵੀ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਕੰਤ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਜੋ ਸੋਗਦਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਮਗ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਕੰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|title=Panjikent|url=https://samarkandtours.com/tajikistan/penjikent/|access-date=March 30, 2021}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]] ss3a8c89ce44gb71qcnlzivzzp62969 776295 776293 2024-12-13T07:07:25Z Charan Gill 4603 776295 wikitext text/x-wiki '''ਪੰਜਾਕੰਤ''' ( {{Langx|tg|Панҷакент}}) ( {{Langx|ru|Пенджикент}}) ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ 'ਤੇ [[ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ|ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ]] ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਬਾਦੀ 52,500 (2020 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ) ਹੈ। ਇਹ ਕਦੇ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨਾ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖੰਡਰ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸਰਜ਼ਮ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਤੁਗੇ -ਸਬਜ਼ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਇਤਿਹਾਸ == ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ [[ਸੋਗ਼ਦਾ|ਸੋਗਦਿਆਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੰਚੇਕੰਠ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=Gorgâni, Tirdâd |title=Welcome to Penjakent |url=http://www.geocities.com/panjikent/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090728164550/http://geocities.com/panjikent/ |archive-date=2009-07-28 |access-date=July 23, 2008 |publisher=GEOCITIES}}</ref> [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]] ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੰਜ ਨਗਰ (ਪਿੰਡ)। ਨਸਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਨਾਮ "ਸੋਗ਼ਦ/ਸੋਗ਼ਦਿਆਨ" ਜਾਂ ਸੁਗ਼ਦ/ਸੁਗ਼ਦਿਆਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਅਚਮੇਨੀਡ ਰਾਜਵੰਸ਼ (6ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ.) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਚੇਮੇਨੀਡਜ਼ ਨੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ-ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ [[ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ|ਸਿਲਕ ਰੋਡ]] ਅਤੇ ਜ਼ਰਾਫਸ਼ਾਨ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। [[ਤਸਵੀਰ:Caryatid_Panjakent_MNAT_Rest1418.jpg|left|thumb| ਕੈਰੀਟਿਡ, 7ਵੀਂ-8ਵੀਂ ਸਦੀ। ਪੰਜਾਕੰਤ, ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ।]] ਇਹ ਕਸਬਾ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਥਾਪਤ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਕੇਂਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕੀਤੀ। 722 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਅਰਬ ਮੁਸਲਮਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਕਸਬੇ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦਿਵਸ਼ਟੀਚ ਉਪਰਲੇ ਜ਼ਰਾਫ਼ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਲਗਭਗ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੰਜਾਕੰਤ ਉੱਪਰ ਨਵੇਂ ਹਾਕਮਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਰਿਹਾ ਪਰ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਉੱਪਰ ਟੈਰੇਸਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖੰਡਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕੰਮ ਅੱਜ ਵੀ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਕੰਤ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਜੋ ਸੋਗਦਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ, ਮਗ ਪਰਬਤ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਕੰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|title=Panjikent|url=https://samarkandtours.com/tajikistan/penjikent/|access-date=March 30, 2021}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]] 6zpu5k63w96kza029qxidp67kjib0k9 0 191539 776289 2024-12-13T06:54:36Z Satdeep Gill 1613 Satdeep Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਅਵਾਰੋਹਾਨਾ]] ਨੂੰ [[ਅਵਰੋਹ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776289 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਅਵਰੋਹ]] d2dunzdkyih04bvnjqpssgzx4u0om4e 0 191540 776294 2024-12-13T07:07:06Z Kuldeepburjbhalaike 18176 "[[:en:Special:Redirect/revision/1262016626|Cinema of Japan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776294 wikitext text/x-wiki {{ਨਿਹੋਂਗੋ|'''ਜਪਾਨ ਦਾ ਸਿਨੇਮਾ'''|日本映画|Nihon eiga}}, ਜਿਸ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ 'ਤੇ {{ਨਿਹੋਂਗੋ|'''''ਹੋਗਾ'''''|邦画}} ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 100 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। [[ਜਪਾਨ]] ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ; 2021 ਤੱਕ, ਇਹ ਨਿਰਮਿਤ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Top 50 countries ranked by number of feature films produced, 2005–2010 |url=http://screenaustralia.gov.au/research/statistics/acompfilms.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20121027152501/http://screenaustralia.gov.au/research/statistics/acompfilms.asp |archive-date=October 27, 2012 |access-date=2012-07-14 |website=Screen Australia}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ, ਜਾਪਾਨ ਨੇ 411 ਫੀਚਰ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਦੇ ਕੁੱਲ US$2.338 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ 54.9% ਕਮਾਇਆ।<ref>{{Cite web |date=2012-01-26 |title=Japanese Box Office Sales Fall 18% in 2011 |url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2012-01-26/japanese-box-office-sales-fall-18-percent-in-2011 |access-date=2012-01-28 |website=[[Anime News Network]]}}</ref> ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ 1897 ਤੋਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, "ਜਾਪਾਨੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ" ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ, [[ਅਕੀਰਾ ਕੁਰੋਸਾਵਾ]] ਦੀਆਂ ''ਜਿਦਾਈਗੇਕੀ'' ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ਼ੀਰੋ ਹੌਂਡਾ ਅਤੇ ਈਜੀ ਸੁਬੂਰਾਯਾ ਦੀਆਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਫਿਲਮਾਂ ਨੇ ਜਾਪਾਨੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਜਾਪਾਨੀ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ: ''ਟੋਕੀਓ ਸਟੋਰੀ'' (1953) ਸਭ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ 100 ਮਹਾਨ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ''ਸਾਈਟ ਐਂਡ ਸਾਊਂਡ'' ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੈ<ref>{{Cite web |title=The 100 Greatest Films of All Time {{!}} Sight & Sound |url=https://www2.bfi.org.uk/greatest-films-all-time |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120902123023/http://www.bfi.org.uk/greatest-films-all-time |archive-date=September 2, 2012 |access-date=2021-01-13 |website=British Film Institute |language=en}}</ref> ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਰਹੀ। ਸਭ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਿਖਰ ਦੀਆਂ 50 ਮਹਾਨ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ''ਸਾਈਟ ਅਤੇ ਸਾਊਂਡ ਡਾਇਰੈਕਟਰ'' ਦਾ ਪੋਲ, ''ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਕੇਨ ਨੂੰ'' ਪਛਾੜ ਕੇ,<ref name="director2012">{{Cite web |date=December 4, 2014 |title=Directors' 10 Greatest Films of All Time |url=http://www.bfi.org.uk/news/sight-sound-2012-directors-top-ten |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120803032035/http://www.bfi.org.uk/news/sight-sound-2012-directors-top-ten |archive-date=August 3, 2012 |website=Sight & Sound |publisher=British Film Institute}}</ref><ref>{{Cite web |year=2012 |title=Directors' Top 100 |url=http://www.bfi.org.uk/films-tv-people/sightandsoundpoll2012/directors |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160209010504/http://www.bfi.org.uk/films-tv-people/sightandsoundpoll2012/directors |archive-date=February 9, 2016 |website=Sight & Sound |publisher=British Film Institute}}</ref> ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਕੀਰਾ ਕੁਰੋਸਾਵਾ ਦੀ ''[[ਸੈਵਨ ਸੈਮੂਰਾਈ|ਸੇਵਨ ਸਮੁਰਾਈ]]'' (1954) ਨੂੰ 43 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 209 ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ [[ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ|ਬੀਬੀਸੀ]] ਦੇ 2018 ਦੇ ਪੋਲ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਫਿਲਮ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="bbc">{{Cite web |date=29 October 2018 |title=The 100 greatest foreign-language films |url=http://www.bbc.com/culture/story/20181029-the-100-greatest-foreign-language-films |access-date=1 November 2018 |website=BBC Culture |language=en}}</ref> ਜਾਪਾਨ ਨੇ ਪੰਜ ਵਾਰ [[ਬਿਹਤਰੀਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ|ਸਰਵੋਤਮ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ]]{{Refn|Previously, the category was called Best Foreign Language Film before being updated to Best International Feature Film in April 2019.<ref>{{cite web|url=https://www.oscars.org/news/academy-announces-rules-92nd-oscars |title=Academy announces rules for 92nd Oscars |work=Academy of Motion Picture Arts and Sciences |date=April 23, 2019 |access-date=14 February 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/jeffewing/2019/04/24/academy-announces-rule-changes-for-92nd-oscars/#7b9d85ac3d5b |title=Academy Announces Rule Changes For 92nd Oscars |work=Forbes |access-date=14 February 2021}}</ref>|group=nb}} ਲਈ [[ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ]] ਵੀ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ,{{Refn|''[[Rashomon]]'' (1951), ''[[Gate of Hell (film)|Gate of Hell]]'' (1954), ''[[Samurai I: Musashi Miyamoto]]'' (1955), ''[[Departures (2008 film)|Departures]]'' (2008), and ''[[Drive My Car (film)|Drive My Car]]'' (2021).|group=nb}} ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=The Official Academy Awards Database |url=https://awardsdatabase.oscars.org/ |access-date=August 4, 2021}}</ref> ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਚਾਰ ਫਿਲਮ ਸਟੂਡੀਓ ਟੋਹੋ, ਟੋਈ, ਸ਼ੋਚਿਕੂ ਅਤੇ ਕਾਡੋਕਾਵਾ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਜਾਪਾਨ (MPPAJ) ਦੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਨਿਪੋਨ ਅਕੈਡਮੀ-ਸ਼ੋ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਸਾਲਾਨਾ ਜਾਪਾਨ ਅਕੈਡਮੀ ਫਿਲਮ ਇਨਾਮ ਨੂੰ [[ਅਕਾਦਮੀ ਇਨਾਮ|ਅਕੈਡਮੀ ਅਵਾਰਡਾਂ]] ਦੇ ਜਾਪਾਨੀ ਬਰਾਬਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਨੋਟਸ == == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles containing Japanese language text]] ll7j6eehen9pbl3woucrt1xnz8kzmsl 10 191541 776296 2024-12-13T07:10:17Z Kuldeepburjbhalaike 18176 "{{infobox | bodystyle = width: 19em; text-align: center; | headerstyle = background-color: palegoldenrod; | title = {{{raga_name|{{{name|}}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_name|}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|}}}}}}}}}|alt={{{image_alt|}}}}} | label1 = [[Thaat]] | data1 = {{{thaat|}}} | label2 = Type | data2 = {{{type|}}} | label3 = Time of day | data3 = {{{time|}}} | label4 = Season |..." ਨਾਲ਼ ਸਫ਼ਾ ਬਣਾਇਆ 776296 wikitext text/x-wiki {{infobox | bodystyle = width: 19em; text-align: center; | headerstyle = background-color: palegoldenrod; | title = {{{raga_name|{{{name|}}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_name|}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|}}}}}}}}}|alt={{{image_alt|}}}}} | label1 = [[Thaat]] | data1 = {{{thaat|}}} | label2 = Type | data2 = {{{type|}}} | label3 = Time of day | data3 = {{{time|}}} | label4 = Season | data4 = {{{season|}}} | label5 = [[Arohana]] | data5 = {{{arohana|}}} | label6 = [[Avarohana]] | data6 = {{{avarohana|}}} | label7 = [[Pakad]] | data7 = {{{pakad|}}} | label8 = [[Chalan (music)|Chalan]] | data8 = {{{chalan|}}} | label9 = [[Vadi (music)|Vadi]] | data9 = {{{vadi|}}} | label10 = [[Samavadi]] | data10 = {{{samavadi|}}} | label11 = Synonym | data11 = {{{synonym|}}} | label12 = Equivalent | data12 = {{{equivalent|}}} | label13 = Similar | data13 = {{{similar|}}} }}<noinclude> {{documentation|content = {{Infobox raga | name = {{{name}}} | synonym = {{{synonym}}} | image_name = {{{image_name}}} | image_alt = {{{image_alt}}} | thaat = {{{thaat}}} | type = {{{type}}} | time = {{{time}}} | season = {{{season}}} | arohana = {{{arohana}}} | avarohana = {{{avarohana}}} | vadi = {{{vadi}}} | samavadi = {{{samavadi}}} | pakad = {{{pakad}}} | chalan = {{{chalan}}} | equivalent = {{{equivalent}}} | similar = {{{similar}}} }} <syntaxhighlight lang="wikitext" style="overflow:auto"> {{Infobox raga | name = {{{name}}} | synonym = {{{synonym}}} | image_name = {{{image_name}}} | image_alt = {{{image_alt}}} | thaat = {{{thaat}}} | type = {{{type}}} | time = {{{time}}} | season = {{{season}}} | arohana = {{{arohana}}} | avarohana = {{{avarohana}}} | vadi = {{{vadi}}} | samavadi = {{{samavadi}}} | pakad = {{{pakad}}} | chalan = {{{chalan}}} | equivalent = {{{equivalent}}} | similar = {{{similar}}} }} </syntaxhighlight> ==See also== *{{tl|Infobox ragam}} *{{tl|Svara}} *{{tl|SvaraH}} *{{tl|Melakarta ragas}} *{{tl|Janya}} *{{tl|Svara}} }} [[Category:Music theory templates|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 0wuja3hj3f7t9occvzb0er6d70uv53f 776299 776296 2024-12-13T07:16:04Z Kuldeepburjbhalaike 18176 776299 wikitext text/x-wiki {{infobox | bodystyle = width: 19em; text-align: center; | headerstyle = background-color: palegoldenrod; | title = {{{raga_name|{{{name|}}}}}} | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_name|}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|}}}}}}}}}|alt={{{image_alt|}}}}} | label1 = [[ਥਾਟ]] | data1 = {{{thaat|}}} | label2 = ਕਿਸਮ | data2 = {{{type|}}} | label3 = ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ | data3 = {{{time|}}} | label4 = ਮੌਸਮ | data4 = {{{season|}}} | label5 = [[ਆਰੋਹ]] | data5 = {{{arohana|}}} | label6 = [[ਅਵਰੋਹ]] | data6 = {{{avarohana|}}} | label7 = [[ਪਕੜ]] | data7 = {{{pakad|}}} | label8 = [[ਚਲਨ (ਸੰਗੀਤ)|ਚਲਨ]] | data8 = {{{chalan|}}} | label9 = [[ਵੱਡੀ (ਸੰਗੀਤ)|ਵੱਡੀ]] | data9 = {{{vadi|}}} | label10 = [[ਸਾਮਵੱਡੀ]] | data10 = {{{samavadi|}}} | label11 = ਸਮਾਨਾਰਥਕ | data11 = {{{synonym|}}} | label12 = ਬਰਾਬਰ ਦਾ | data12 = {{{equivalent|}}} | label13 = ਇਸ ਨਾਲ਼ ਦਾ | data13 = {{{similar|}}} }}<noinclude> {{documentation|content = {{Infobox raga | name = {{{name}}} | synonym = {{{synonym}}} | image_name = {{{image_name}}} | image_alt = {{{image_alt}}} | thaat = {{{thaat}}} | type = {{{type}}} | time = {{{time}}} | season = {{{season}}} | arohana = {{{arohana}}} | avarohana = {{{avarohana}}} | vadi = {{{vadi}}} | samavadi = {{{samavadi}}} | pakad = {{{pakad}}} | chalan = {{{chalan}}} | equivalent = {{{equivalent}}} | similar = {{{similar}}} }} <syntaxhighlight lang="wikitext" style="overflow:auto"> {{Infobox raga | name = {{{name}}} | synonym = {{{synonym}}} | image_name = {{{image_name}}} | image_alt = {{{image_alt}}} | thaat = {{{thaat}}} | type = {{{type}}} | time = {{{time}}} | season = {{{season}}} | arohana = {{{arohana}}} | avarohana = {{{avarohana}}} | vadi = {{{vadi}}} | samavadi = {{{samavadi}}} | pakad = {{{pakad}}} | chalan = {{{chalan}}} | equivalent = {{{equivalent}}} | similar = {{{similar}}} }} </syntaxhighlight> ==See also== *{{tl|Infobox ragam}} *{{tl|Svara}} *{{tl|SvaraH}} *{{tl|Melakarta ragas}} *{{tl|Janya}} *{{tl|Svara}} }} [[Category:Music theory templates|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 08j9ib3y4zesos112qq2lrqwxmjrhy0 0 191542 776301 2024-12-13T07:19:30Z Gill jassu 31716 "[[:en:Special:Redirect/revision/1262787202|Ludo]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776301 wikitext text/x-wiki '''ਲੂਡੋ''' ( {{IPAc-en|ˈ|lj|uː|d|oʊ}} ; {{Etymology|la|ludo|[I] play}} ) ਦੋ ਤੋਂ ਚਾਰ {{Efn|In some countries (at least [[Denmark]]) a variant for six players is available, but it is uncommon. Also in Denmark, a four-player variant called Partners is available, where the players compete in pairs in a [[Contract bridge|Bridge]]-like manner.}} ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਬੋਰਡ ਖੇਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਡਾਈ ਦੇ ਰੋਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਗੀਟੀਆਂ ਦੌੜ ਲਗਾਉਦੀਆਂ ਹਨ । ਹੋਰ ਕਰਾਸ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਗੇਮਾਂ ਵਾਂਗ, ਲੂਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਖੇਡ ਪਚੀਸੀ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Marin|first=G.|date=September 1942|title=64. An Ancestor of the Game of 'Ludo.'|url=http://dx.doi.org/10.2307/2791716|journal=Man|volume=42|pages=114–115|doi=10.2307/2791716|issn=0025-1496|jstor=2791716}}</ref> ਖੇਡ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਹੇਠ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Ludo-1.jpg|thumb| ਲੁਡੋ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛਾਪੇ ਗਏ ਸੰਸਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ]] ਪਚੀਸੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਡਾਈ ਕੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਿਊਬਿਕ ਡਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1896 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ "ਲੂਡੋ" ਵਜੋਂ ਪੇਟੈਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।{{Efn|Patent number 14636.<ref name=Bell_p12 />}}<ref name="Bell_p12">{{Cite book|deadurl=Robert Charles Bell}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Pachisi & Ludo – pc games, rules & history |url=http://pachisi.vegard2.net/ludo.html |website=vegard2.net}}</ref> ਲੂਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ]], ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਥਾ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੂਡੋ ਨੂੰ ਪਚੀਸੀ ਜਾਂ "ਪਾਸ਼ਾ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੋ ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਪਾਂਡਵਾਂ ਅਤੇ ਕੌਰਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਖੇਡ ਨਾਲ ਮਿਥਿਹਾਸ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਏਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲੂਡੋ ਦਾ ਕੋਈ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਐਲਫ੍ਰੇਡ ਕੋਲੀਅਰ ਨੇ ਲੂਡੋ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਸਬੂਤ ਹਨ ਜੋ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੂਡੋ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਸੀ। ਕੋਲੀਅਰ ਨੇ 1891 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲੂਡੋ ਦਾ ਨਾਮ "ਰਾਇਲ ਲੁਡੋ" ਰੱਖਦਿਆਂ ਲੂਡੋ 'ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=The Origin Story - Ludo, the Great Indian Game |url=https://blog.byjus.com/knowledge-vine/history-of-ludo/ |access-date=2024-11-22 |website=BYJUS Blog |language=en-US}}</ref> ਕੋਲੀਅਰ ਨੂੰ ਲੂਡੋ 'ਤੇ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡ ਦੇ ਉਸਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦੇ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਰਾਇਲ ਨੇਵੀ ਨੇ ਲੂਡੋ ਨੂੰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬੋਰਡ ਗੇਮ ਉਕਰਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":1">{{Cite book|location=New York, NY}}</ref> == ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ == ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਪੀਲੇ, ਹਰੇ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਟੋਕਨ{{Efn|Tokens were originally flat bone discs;<ref name=Bell_1983 /> modern materials are cardboard or plastic.}} ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੋਰਡ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਰਾਸ-ਆਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਖੇਡਨ ਦੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਦੀ ਹਰੇਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਗ ਦੇ ਤਿੰਨ ਕਾਲਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਲਮ ਛੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਕਾਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜ ਵਰਗ ਰੰਗੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਛੇਵਾਂ ਰੰਗਦਾਰ ਵਰਗ ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਕਾਲਮ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਰਗ ਹੈ। ਬੋਰਡ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਆਖਰੀ ਵਰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਕਾਲਮਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੰਗਦਾਰ ਤਿਕੋਣਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਤੀਰ" ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ)। == ਨਿਯਮ == === ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ === [[ਤਸਵੀਰ:Ludo_paths.svg|thumb| ਅਸਲ ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ 'ਤੇ ਹਰੇਕ ਰੰਗ ਦੇ ਟੋਕਨਾਂ ਦਾ ਟ੍ਰੈਜੈਕਟਰੀ]] ਦੋ, ਤਿੰਨ, ਜਾਂ ਚਾਰ ਬਿਨਾਂ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੇ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।{{Efn|"From two to four-play, each with four pieces, and without partnerships."<ref name="Parlett">Parlett (1999), p. 49.</ref>|name=2to4}} ਖੇਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀਆਂ ਚਾਰੇ ਗੀਟੀਆਂ ਖੇਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ (ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬੋਰਡ ਦੇ ਵੱਡੇ ਕੋਨੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ) ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਰਗਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਾਰੀ ਇੱਕ ਟੋਕਨ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੇਮ ਟਰੈਕ ਦੇ ਨਾਲ ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੌੜਦੇ ਹਨ (ਵਰਗਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਕਿਸੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ)। ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਰਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਟੋਕਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਵਰਗ ਤੱਕ ਲਿਜਾ ਕੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਗਲ ਡਾਈ ਦੇ ਰੋਲ ਟੋਕਨਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ਤਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਟੀਕ ਰੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਟੋਕਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਡ ਜਿੱਤਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਅਕਸਰ ਦੂਜੇ, ਤੀਜੇ, ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਡਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। jbox2gdbil4dls5hg6ktrkw5gshoyx6 776311 776301 2024-12-13T07:30:11Z Gill jassu 31716 776311 wikitext text/x-wiki '''ਲੂਡੋ''' ( {{IPAc-en|ˈ|lj|uː|d|oʊ}} ; {{Etymology|la|ludo|[I] play}} ) ਦੋ ਤੋਂ ਚਾਰ {{Efn|In some countries (at least [[Denmark]]) a variant for six players is available, but it is uncommon. Also in Denmark, a four-player variant called Partners is available, where the players compete in pairs in a [[Contract bridge|Bridge]]-like manner.}} ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਬੋਰਡ ਖੇਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਡਾਈ ਦੇ ਰੋਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਗੀਟੀਆਂ ਦੌੜ ਲਗਾਉਦੀਆਂ ਹਨ । ਹੋਰ ਕਰਾਸ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਗੇਮਾਂ ਵਾਂਗ, ਲੂਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਖੇਡ ਪਚੀਸੀ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Marin|first=G.|date=September 1942|title=64. An Ancestor of the Game of 'Ludo.'|url=http://dx.doi.org/10.2307/2791716|journal=Man|volume=42|pages=114–115|doi=10.2307/2791716|issn=0025-1496|jstor=2791716}}</ref> ਖੇਡ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਹੇਠ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Ludo-1.jpg|thumb| ਲੁਡੋ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛਾਪੇ ਗਏ ਸੰਸਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ]] ਪਚੀਸੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਡਾਈ ਕੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਿਊਬਿਕ ਡਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1896 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ "ਲੂਡੋ" ਵਜੋਂ ਪੇਟੈਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।{{Efn|Patent number 14636.<ref name=Bell_p12 />}}<ref name="Bell_p12">{{Cite book|deadurl=Robert Charles Bell}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Pachisi & Ludo – pc games, rules & history |url=http://pachisi.vegard2.net/ludo.html |website=vegard2.net}}</ref> ਲੂਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ]], ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਥਾ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੂਡੋ ਨੂੰ ਪਚੀਸੀ ਜਾਂ "ਪਾਸ਼ਾ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੋ ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਪਾਂਡਵਾਂ ਅਤੇ ਕੌਰਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਖੇਡ ਨਾਲ ਮਿਥਿਹਾਸ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਏਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲੂਡੋ ਦਾ ਕੋਈ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਐਲਫ੍ਰੇਡ ਕੋਲੀਅਰ ਨੇ ਲੂਡੋ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਸਬੂਤ ਹਨ ਜੋ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੂਡੋ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਸੀ। ਕੋਲੀਅਰ ਨੇ 1891 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲੂਡੋ ਦਾ ਨਾਮ "ਰਾਇਲ ਲੁਡੋ" ਰੱਖਦਿਆਂ ਲੂਡੋ 'ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=The Origin Story - Ludo, the Great Indian Game |url=https://blog.byjus.com/knowledge-vine/history-of-ludo/ |access-date=2024-11-22 |website=BYJUS Blog |language=en-US}}</ref> ਕੋਲੀਅਰ ਨੂੰ ਲੂਡੋ 'ਤੇ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡ ਦੇ ਉਸਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦੇ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਰਾਇਲ ਨੇਵੀ ਨੇ ਲੂਡੋ ਨੂੰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬੋਰਡ ਗੇਮ ਉਕਰਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":1">{{Cite book|location=New York, NY}}</ref> == ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ == ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਪੀਲੇ, ਹਰੇ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਟੋਕਨ{{Efn|Tokens were originally flat bone discs;<ref name=Bell_1983 /> modern materials are cardboard or plastic.}} ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੋਰਡ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਰਾਸ-ਆਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਖੇਡਨ ਦੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਦੀ ਹਰੇਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਗ ਦੇ ਤਿੰਨ ਕਾਲਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਲਮ ਛੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਕਾਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜ ਵਰਗ ਰੰਗੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਛੇਵਾਂ ਰੰਗਦਾਰ ਵਰਗ ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਕਾਲਮ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਰਗ ਹੈ। ਬੋਰਡ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਆਖਰੀ ਵਰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਕਾਲਮਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੰਗਦਾਰ ਤਿਕੋਣਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਤੀਰ" ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ)। == ਨਿਯਮ == === ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ === [[ਤਸਵੀਰ:Ludo_paths.svg|thumb| ਅਸਲ ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ 'ਤੇ ਹਰੇਕ ਰੰਗ ਦੇ ਟੋਕਨਾਂ ਦਾ ਟ੍ਰੈਜੈਕਟਰੀ]] ਦੋ, ਤਿੰਨ, ਜਾਂ ਚਾਰ ਬਿਨਾਂ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੇ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।{{Efn|"From two to four-play, each with four pieces, and without partnerships."<ref name="Parlett">Parlett (1999), p. 49.</ref>|name=2to4}} ਖੇਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀਆਂ ਚਾਰੇ ਗੀਟੀਆਂ ਖੇਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ (ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬੋਰਡ ਦੇ ਵੱਡੇ ਕੋਨੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ) ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਰਗਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਾਰੀ ਇੱਕ ਟੋਕਨ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੇਮ ਟਰੈਕ ਦੇ ਨਾਲ ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੌੜਦੇ ਹਨ (ਵਰਗਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਕਿਸੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ)। ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਰਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਟੋਕਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਵਰਗ ਤੱਕ ਲਿਜਾ ਕੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਗਲ ਡਾਈ ਦੇ ਰੋਲ ਟੋਕਨਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ਤਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਟੀਕ ਰੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਟੋਕਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਡ ਜਿੱਤਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਅਕਸਰ ਦੂਜੇ, ਤੀਜੇ, ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਡਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == <references group="lower-alpha" /> krb78a8o5ytp602pcnt9llw1re2afj1 776312 776311 2024-12-13T07:35:49Z Gill jassu 31716 776312 wikitext text/x-wiki '''ਲੂਡੋ''' ( {{IPAc-en|ˈ|lj|uː|d|oʊ}} ; {{Etymology|la|ludo|[I] play}} ) ਦੋ ਤੋਂ ਚਾਰ {{Efn|In some countries (at least [[Denmark]]) a variant for six players is available, but it is uncommon. Also in Denmark, a four-player variant called Partners is available, where the players compete in pairs in a [[Contract bridge|Bridge]]-like manner.}} ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀ-ਅਧਾਰਿਤ ਬੋਰਡ ਖੇਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਡਾਈ ਦੇ ਰੋਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਗੀਟੀਆਂ ਦੌੜ ਲਗਾਉਦੀਆਂ ਹਨ । ਹੋਰ ਕਰਾਸ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਗੇਮਾਂ ਵਾਂਗ, ਲੂਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਭਾਰਤ|ਭਾਰਤੀ]] ਖੇਡ ਪਚੀਸੀ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|last=Marin|first=G.|date=September 1942|title=64. An Ancestor of the Game of 'Ludo.'|url=http://dx.doi.org/10.2307/2791716|journal=Man|volume=42|pages=114–115|doi=10.2307/2791716|issn=0025-1496|jstor=2791716}}</ref> ਖੇਡ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਹੇਠ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। [[ਤਸਵੀਰ:Ludo-1.jpg|thumb| ਲੁਡੋ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛਾਪੇ ਗਏ ਸੰਸਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ]] ਪਚੀਸੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਡਾਈ ਕੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਿਊਬਿਕ ਡਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1896 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ "ਲੂਡੋ" ਵਜੋਂ ਪੇਟੈਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।{{Efn|Patent number 14636.<ref name=Bell_p12 />}}<ref name="Bell_p12">{{Cite book|deadurl=Robert Charles Bell}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Pachisi & Ludo – pc games, rules & history |url=http://pachisi.vegard2.net/ludo.html |website=vegard2.net}}</ref> ਲੂਡੋ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ [[ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ]], ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਥਾ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੂਡੋ ਨੂੰ ਪਚੀਸੀ ਜਾਂ "ਪਾਸ਼ਾ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੋ ਪਰਿਵਾਰਾਂ, ਪਾਂਡਵਾਂ ਅਤੇ ਕੌਰਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਖੇਡ ਨਾਲ ਮਿਥਿਹਾਸ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਏਲੋਰਾ ਗੁਫਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲੂਡੋ ਦਾ ਕੋਈ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਐਲਫ੍ਰੇਡ ਕੋਲੀਅਰ ਨੇ ਲੂਡੋ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਸਬੂਤ ਹਨ ਜੋ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੂਡੋ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਸੀ। ਕੋਲੀਅਰ ਨੇ 1891 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲੂਡੋ ਦਾ ਨਾਮ "ਰਾਇਲ ਲੁਡੋ" ਰੱਖਦਿਆਂ ਲੂਡੋ 'ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=The Origin Story - Ludo, the Great Indian Game |url=https://blog.byjus.com/knowledge-vine/history-of-ludo/ |access-date=2024-11-22 |website=BYJUS Blog |language=en-US}}</ref> ਕੋਲੀਅਰ ਨੂੰ ਲੂਡੋ 'ਤੇ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡ ਦੇ ਉਸਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦੇ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਰਾਇਲ ਨੇਵੀ ਨੇ ਲੂਡੋ ਨੂੰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬੋਰਡ ਗੇਮ ਉਕਰਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।<ref name=":1">{{Cite book|location=New York, NY}}</ref> == ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ == ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਪੀਲੇ, ਹਰੇ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਟੋਕਨ{{Efn|Tokens were originally flat bone discs;<ref name=Bell_1983 /> modern materials are cardboard or plastic.}} ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੋਰਡ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਰਾਸ-ਆਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਖੇਡਨ ਦੀ ਥਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕ੍ਰਾਸ ਦੀ ਹਰੇਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਗ ਦੇ ਤਿੰਨ ਕਾਲਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਲਮ ਛੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਕਾਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜ ਵਰਗ ਰੰਗੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਛੇਵਾਂ ਰੰਗਦਾਰ ਵਰਗ ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਕਾਲਮ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਰਗ ਹੈ। ਬੋਰਡ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਆਖਰੀ ਵਰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਕਾਲਮਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੰਗਦਾਰ ਤਿਕੋਣਾਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਤੀਰ" ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ)। == ਨਿਯਮ == === ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ === [[ਤਸਵੀਰ:Ludo_paths.svg|thumb| ਅਸਲ ਲੂਡੋ ਬੋਰਡ 'ਤੇ ਹਰੇਕ ਰੰਗ ਦੇ ਟੋਕਨਾਂ ਦਾ ਟ੍ਰੈਜੈਕਟਰੀ]] ਦੋ, ਤਿੰਨ, ਜਾਂ ਚਾਰ ਬਿਨਾਂ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੇ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।{{Efn|"From two to four-play, each with four pieces, and without partnerships."<ref name="Parlett">Parlett (1999), p. 49.</ref>|name=2to4}} ਖੇਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀਆਂ ਚਾਰੇ ਗੀਟੀਆਂ ਖੇਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ (ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬੋਰਡ ਦੇ ਵੱਡੇ ਕੋਨੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ) ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਰਗਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਾਰੀ ਇੱਕ ਟੋਕਨ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੇਮ ਟਰੈਕ ਦੇ ਨਾਲ ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੌੜਦੇ ਹਨ (ਵਰਗਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਕਿਸੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ)। ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਰਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਟੋਕਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਵਰਗ ਤੱਕ ਲਿਜਾ ਕੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਗਲ ਡਾਈ ਦੇ ਰੋਲ ਟੋਕਨਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ਤਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਟੀਕ ਰੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਟੋਕਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਡ ਜਿੱਤਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਅਕਸਰ ਦੂਜੇ, ਤੀਜੇ, ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਡਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। == ਨੋਟਸ == {{notelist|notes=|30em}} == ਹਵਾਲੇ == <references group="lower-alpha" /> hazfjqnqvg38onn9eb2dzqmc1anbivo 1 191543 776302 2024-12-13T07:20:14Z Gill jassu 31716 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776302 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191544 776304 2024-12-13T07:23:33Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259262895|Osh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776304 wikitext text/x-wiki '''ਓਸ਼''' ( {{IPAc-en|ɒ|ʃ|}} ,{{IPA|ky|ɔɕ|lang}} ,{{IPA|ru|oʂ|lang|}} ) [[ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ|ਕਿਰਗਿਸਤਾਨ]] ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਾਲ਼ੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ [[ਫ਼ਰਗਨਾ ਵਾਦੀ|ਫਰਗਾਨਾ ਘਾਟੀ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਅਕਸਰ "ਦੱਖਣ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://geohistory.today/osh-fergana-valley/|title=Osh & The Fergana Valley|date=2017-02-28|work=GeoHistory|access-date=2018-09-20|language=en-US}}</ref> ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ (ਯੂਨੈਸਕੋ <ref>{{Cite news|url=https://fr.unesco.org/silkroad/node/9538|title=The Diary of Young Explorers: The City of Osh, Kyrgyzstan|last=UNESCO|first=UNESCO|date=2 March 2024|work=UNESCO|access-date=2 March 2024}}</ref> ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ 3,000 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ) ਅਤੇ 1939 ਤੋਂ ਓਸ਼ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ {{As of|2021|alt=in 2021}} ਨਸਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਆਬਾਦੀ 322,164 ਹੈ , ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਕਿਰਗਿਜ਼ ਲੋਕ|ਕਿਰਗਿਜ਼]], [[ਉਜ਼ਬੇਕ ਲੋਕ|ਉਜ਼ਬੇਕ]], ਯੂਕਰੇਨੀਅਨ, ਕੋਰੀਅਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ == ਓਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਾਹਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰ [[ਬਾਜ਼ਾਰ|ਬਜ਼ਾਰ]] ਹੈ ਜੋ ਪਿਛਲੇ 2,000 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਸੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ [[ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ|ਸਿਲਕ ਰੋਡ]] ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਧਾਰ, [[ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ|ਸੋਵੀਅਤ]] ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਢਹਿ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। [[ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ]] ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਨੇੜਤਾ, ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਬਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀ ਹੈ, ਓਸ਼ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਓਸ਼ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਡਾਣਾਂ ਓਸ਼ ਨੂੰ - ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਬਿਸ਼ਕੇਕ]] ਅਤੇ ਕੁਝ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਓਸ਼ ਦੇ ਦੋ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ [[ਅੰਦੀਜਾਨ]] ਨਾਲ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਹੈ, ਪਰ ਯਾਤਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਛੁੱਟ-ਪੁਟ ਮਾਲ ਦੀ ਢੋਆ ਢੁਆਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਵਾਜਾਈ ਸੜਕ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲੀਆ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਬਿਸ਼ਕੇਕ ਤੱਕ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਔਖੀ ਸੜਕ ਦੇ ਬਣਨ ਨਾਲ਼ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਮਾਰਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੱਖਣੀ ਕਿਰਗਿਜ਼ ਨੇਤਾ ਕੁਰਮੰਜਨ ਅਤੇ [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਲੈਨਿਨ|ਲੈਨਿਨ]] ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕੁ ਬਾਕੀ ਬਚੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਢਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਰੂਸੀ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਚਰਚ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ [[ਮਸਜਿਦ]], 2012 <ref>{{Cite web |date=18 June 2012 |title=Сулайман-Тоо: музей vs мечеть(Радио Азаттык) |url=https://rus.azattyk.org/a/kyrgyzstan_osh_sulaiman_too/24617564.html |access-date=2022-03-09 |language=ru}}</ref> ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਰਬਾਤ ਅਬਦੁਲ ਖਾਨ ਮਸਜਿਦ ਇੱਥੇ ਮਿਲ਼ਦੀ ਹੈ। ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕਮਾਤਰ [[ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਟਿਕਾਣਾ|ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ]], ਸੁਲੇਮਾਨ ਪਹਾੜ, ਓਸ਼ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Osh Travel Guide {{!}} Caravanistan |url=https://caravanistan.com/kyrgyzstan/south/osh/ |access-date=2018-09-20 |website=Caravanistan |language=en-US}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ]] i1ikp6aaafrvn7puc7fj3e1jiqq8ktk 1 191545 776307 2024-12-13T07:26:41Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776307 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191546 776308 2024-12-13T07:27:26Z Nitesh Gill 8973 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255557107|Iraqi Airways]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776308 wikitext text/x-wiki '''ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕੰਪਨੀ''' ({{Langx|ar|الخطوط الجوية العراقية|al-Xuṭūṭ al-Jawwiyyah al-ʿIrāqiyyah}}), '''ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼''' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,<ref>[http://www.aaco.org/airlines_iraqi.asp#a1 Arab Air Carriers Organization] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101023235530/http://www.aaco.org/airlines_iraqi.asp#a1|date=23 October 2010}}</ref> [[ਇਰਾਕ਼|ਇਰਾਕ]] ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਵਿੱਚ ਬਗਦਾਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।<ref>"[http://www.iraqiairways.co.uk/en/baghdad_office.html Iraqi Airways Office in Baghdad] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151028081320/http://www.iraqiairways.co.uk/en/baghdad_office.html|date=28 October 2015}}." Iraqi Airways. Retrieved 6 March 2010.</ref> ਇਹ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]] ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਏਅਰਲਾਈਨ ਹੈ। ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ; ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਾਰ ਬਗਦਾਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ।<ref name="FI">{{Cite news|title=Directory: World Airlines|date=3 April 2007|work=[[Flight International]]|page=94}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਤਸਵੀਰ:Viscount_735_(Iraqi_AW)_at_EMA.jpg|right|thumb| 1978 ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਮਿਡਲੈਂਡਜ਼ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਵਿਕਰਸ ਵਿਸਕਾਉਂਟ 735]] [[ਤਸਵੀਰ:HS.121_Trident_1E_YI-AEB_Iraq_Aws_ATH_22.04.73_edited-3.jpg|right|thumb| ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਹੌਕਰ ਸਿਡਲੇ ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ 1E 1973 ਵਿੱਚ ਐਥਨਜ਼ ਹੇਲੇਨੀਕੋਨ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_747-200C_YI-AGP_LHR_1983-2-18.png|thumb| 1983 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਹੀਥਰੋ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 747-200C]] [[ਤਸਵੀਰ:Tozeur_two_Iraqi_Boeing.jpg|thumb| ਬੋਇੰਗ 747 ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਜੋ 1990 ਤੋਂ [[ਕੁਵੈਤ]] ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਲਈ ਟੋਜ਼ੂਰ ਵਿੱਚ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_737-200Adv_N239US_PRG_2004-10-17.png|thumb| ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 737-200 2004 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਗ ਰੁਜ਼ਾਈਨ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਉੱਨਤ]] [[ਤਸਵੀਰ:Abandoned_Iraqi_Airways_office.jpg|right|thumb| [[ਅਮਾਨ|ਅੱਮਾਨ]], [[ਜਾਰਡਨ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਇਮਾਰਤ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_747SP_Gupta.jpg|right|thumb| 1989 ਵਿੱਚ ਐਂਡਰਿਊਜ਼ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਬੇਸ ਉੱਤੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਬੋਇੰਗ 747SP]] === ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਤਿਹਾਸ === ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1945 ਵਿੱਚ ਇਰਾਕੀ ਸਟੇਟ ਰੇਲਵੇਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ [[ਸੀਰੀਆ]] ਲਈ ਇੱਕ ਸੇਵਾ 'ਤੇ ਪੰਜ ਡੀ ਹੈਵਿਲੈਂਡ ਡਰੈਗਨ ਰੈਪਿਡਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 28 ਜਨਵਰੀ 1946 ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (BOAC) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਨਵੀਂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਤਿੰਨ ਵਿਕਰਸ ਵਾਈਕਿੰਗ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ। ਵਾਈਕਿੰਗਜ਼ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1946 ਵਿੱਚ BOAC ਤੋਂ ਚਾਰ ਡਗਲਸ DC-3 ਜਹਾਜ਼ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਲਏ। 1947 ਵਿੱਚ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਡੀ ਹੈਵਿਲੈਂਡ ਡਵ ਨੂੰ ਡਰੈਗਨ ਰੈਪਿਡਜ਼ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ; ਦ ਡਵਜ਼ ਅਕਤੂਬਰ 1947 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਤਿੰਨ ਨਵੇਂ ਵਾਈਕਿੰਗਜ਼ 1947 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ DC-3s BOAC ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਵਰਤਿਆ ਚੌਥਾ ਵਾਈਕਿੰਗ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1953 ਵਿੱਚ, ਵਾਈਕਿੰਗਜ਼ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਚਾਰ-ਇੰਜਣ ਵਾਲੇ ਵਿਕਰਸ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਟਰਬੋਪ੍ਰੌਪ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲਈ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਿਸਕਾਉਂਟਸ ਨੇ 1955 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਸਟਾਪਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੰਡਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰਸਤਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1960 ਨੂੰ ਏਅਰਲਾਈਨ ਰੇਲਵੇ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। 1961 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੇ 1964 ਵਿੱਚ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ ਦੋ ਬੋਇੰਗ 720B ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਰਡਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਰੂਸ|ਰੂਸੀ]] ਟੂਪੋਲੇਵ ਟੂ-124 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਾਕਰ ਸਿਡਲੇ ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੂੰ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]], [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ|ਅਫਰੀਕਾ]] ਅਤੇ [[ਯੂਰਪ]] ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਇਲਯੂਸ਼ਿਨ ਆਈਐਲ-76 ਵਰਗੇ ਕਾਰਗੋ [[ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼|ਜਹਾਜ਼]] ਵੀ ਖਰੀਦੇ ਗਏ ਸਨ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੂੰ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]] ਵਿੱਚ ਜੌਹਨ ਐਫ ਕੈਨੇਡੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਰੂਟ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਜੈੱਟ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ; ਇਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਇੰਗ 707 ਅਤੇ, ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਾਅਦ, ਬੋਇੰਗ 747 ਖਰੀਦਿਆ। ਇਰਾਕੀ ਬਾਥਿਸਟ ਸਰਕਾਰ ਅਧੀਨ ਸਰਕਾਰੀ [[ਸਬਸਿਡੀ|ਸਬਸਿਡੀਆਂ]] ਰਾਹੀਂ ਹਵਾਈ ਕਿਰਾਏ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite book|location=New York}}</ref> === ਬਾਅਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ === ਮਈ 1991 ਵਿੱਚ [[ਖਾੜੀ ਯੁੱਧ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰੇਲੂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੁਆਰਾ ਸੀਮਤ ਘਰੇਲੂ ਸੇਵਾਵਾਂ 'ਤੇ [[ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ]] ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤਹਿਤ ਫਿਕਸਡ-ਵਿੰਗ ਫਲਾਈਟਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲ|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]] ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਜਨਵਰੀ 1992 ਵਿੱਚ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ [[ਬਸਰਾ]] ਤੱਕ ਐਂਟੋਨੋਵ ਐਨ-24 ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="FI">{{Cite news|title=Directory: World Airlines|date=3 April 2007|work=[[Flight International]]|page=94}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">"Directory: World Airlines". ''[[Flight International]]''. 3 April 2007. p.&nbsp;94.</cite></ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਦੁਆਰਾ ਇਰਾਕੀ ਅਸਮਾਨ ਉੱਤੇ ਨੋ-ਫਲਾਈ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾਂ ਵੀ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭਤਾ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ [[ਮੁਸਲਮਾਨ|ਮੁਸਲਿਮ]] ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਉਡਾਉਂਦੀ ਸੀ। === ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤ === [[ਇਰਾਕ ਯੁੱਧ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 30 ਮਈ 2003 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ '''ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕੰਪਨੀ''' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਵੱਖਰੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ [[ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਏਗੀ। 3 ਅਕਤੂਬਰ 2004 ਨੂੰ [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਅਤੇ [[ਅਮਾਨ]] ਵਿਚਕਾਰ ਉਡਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ|ਸੱਦਾਮ ਹੁਸੈਨ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 4 ਜੂਨ 2005 ਨੂੰ, ਇੱਕ ਬੋਇੰਗ 727-200 ਵਿੱਚ 100 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਤੋਂ [[ਬਸਰਾ]] ਤੱਕ ਪਹਿਲੀ ਘਰੇਲੂ ਵਪਾਰਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਸੇਵਾ ਚਲਾਈ। 6 ਨਵੰਬਰ 2005 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ 25 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ [[ਤਹਿਰਾਨ]], [[ਈਰਾਨ]] ਲਈ ਇੱਕ ਉਡਾਣ ਚਲਾਈ। ਜਹਾਜ਼, ਬਾਕੀ ਫਲੀਟ ਵਾਂਗ, [[ਜਾਰਡਨ]] ਦੀ ਟੀਬਾਹ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [[ਅਰਬੀਲ]] ਅਤੇ ਸੁਲਾਇਆਨੀਇਆਹ ਨੂੰ ਸੇਵਾਵਾਂ 2005 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਜੂਨ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ ਲੰਡਨ ਗੈਟਵਿਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਉਡਾਣ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੌਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ; ਇਹ ਉਡਾਣਾਂ 8 ਅਗਸਤ 2009 ਨੂੰ ਟੋਰ ਏਅਰ ਤੋਂ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਲਏ ਬੋਇੰਗ 737-400 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਏਅਰਬੱਸ ਏ320-200 ਨੂੰ ਰੂਟ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਯੂਕੇ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।<ref>[http://www.ttglive.com/c/portal/layout?p_l_id=61139&CMPI_SHARED_articleId=2613273&CMPI_SHARED_ImageArticleId=2613273&CMPI_SHARED_articleIdRelated=2613273&CMPI_SHARED_ToolsArticleId=2613273&CMPI_SHARED_CommentArticleId=2613273&articleTitle=Iraqi%20Airways%20to%20relaunch%20London%20route Iraqi Airways to relaunch London-Stansted] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090628210651/http://www.ttglive.com/c/portal/layout?p_l_id=61139&CMPI_SHARED_articleId=2613273&CMPI_SHARED_ImageArticleId=2613273&CMPI_SHARED_articleIdRelated=2613273&CMPI_SHARED_ToolsArticleId=2613273&CMPI_SHARED_CommentArticleId=2613273&articleTitle=Iraqi+Airways+to+relaunch+London+route|date=28 June 2009}}. Ttglive.com (22 June 2009).</ref> ਨਵੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਬਲੂ ਵਿੰਗਜ਼, ਇੱਕ [[ਜਰਮਨੀ|ਜਰਮਨ]] ਏਅਰਲਾਈਨ, ਨੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਡਸੇਲਡੋਰਫ ਅਤੇ [[ਫ਼ਰਾਂਕਫ਼ੁਰਟ|ਫਰੈਂਕਫਰਟ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਚਲਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।<ref>[https://www.welt.de/die-welt/wirtschaft/article5261088/Blue-Wings-fliegt-direkt-nach-Bagdad.html Blue Wings is flying directly to Baghdad (German Only)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120123121502/http://www.welt.de/die-welt/wirtschaft/article5261088/Blue-Wings-fliegt-direkt-nach-Bagdad.html|date=23 January 2012}}. ''Die Welt''.</ref> 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 2010 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਮਾਲਮੋ, [[ਸਵੀਡਨ]] ਰਾਹੀਂ ਗੈਟਵਿਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਫਲਾਈਟ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਉਤਰੀ, ਤਾਂ ਇੱਕ [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤੀ]] ਵਕੀਲ ਨੇ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਕਿਫਾਹ ਹਸਨ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਨਾਲ ਹੀ ਜਹਾਜ਼ ਖੁਦ ਵੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਹਾਜ਼ [[ਸਵੀਡਨ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ਕੰਪਨੀ ਟੋਰ ਏਅਰ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਸੀ।<ref>[http://www.ifw-net.com/freightpubs/ifw/index/bumpy-landing-for-iraqs-first-flight/20017772651.htm?source=ezine Bumpy landing for Iraq's first flight] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120225141724/http://www.ifw-net.com/freightpubs/ifw/index/bumpy-landing-for-iraqs-first-flight/20017772651.htm?source=ezine|date=25 February 2012}}. Ifw-net.com (31 July 2008).</ref> ਜਹਾਜ਼ [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਿਫਾਹ ਹਸਨ ਨੂੰ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਛੱਡਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਿਆ। ਕੁਵੈਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 1990 ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ [[ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ]] ਦੁਆਰਾ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ £780 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>McElroy, Damien. (1 May 2010) [https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/lawandorder/7658857/First-flight-from-Baghdad-to-London-in-20-years-ends-in-farce-with-plane-impounded.html First flight from Baghdad to London in 20 years ends in farce with plane impounded] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100505075443/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/lawandorder/7658857/First-flight-from-Baghdad-to-London-in-20-years-ends-in-farce-with-plane-impounded.html|date=5 May 2010}}. ''The Daily Telegraph''.</ref> 26 ਮਈ 2010 ਨੂੰ, ਇਰਾਕ ਦੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਮੰਤਰੀ, ਆਮਰ ਅਬਦੁਲ-ਜਬਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਅਤੇ 1990-91 ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕੁਵੈਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੰਪਤੀ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>[http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2010/05/2010526133236850746.html Iraq to dissolve Iraqi Airways – Middle East] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100606191730/http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2010/05/2010526133236850746.html|date=6 June 2010}}. Al Jazeera English.</ref> ਫਰਵਰੀ 2012 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ [[ਦਿੱਲੀ]] ਜਾਂ [[ਮੁੰਬਈ]] ਲਈ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ [[ਭਾਰਤ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗੀ।<ref>[http://www.dnaindia.com/mumbai/report_iraqi-airlines-flight-to-land-at-mumbai-airport-after-22-years_1681691 Iraqi Airlines flight to land at Mumbai airport after 22 years – Mumbai – DNA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120519025105/http://www.dnaindia.com/mumbai/report_iraqi-airlines-flight-to-land-at-mumbai-airport-after-22-years_1681691|date=19 May 2012}}. Dnaindia.com (28 April 2012).</ref> ਅਪ੍ਰੈਲ 2012 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ 40 ਨਵੇਂ ਬੋਇੰਗ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 30 ਬੋਇੰਗ 737-800 ਅਤੇ 10 ਬੋਇੰਗ 787 ਡ੍ਰੀਮਲਾਈਨਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਪਹਿਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਦਸੰਬਰ 2012 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।<ref>[http://www.aknews.com/en/aknews/2/301173/ Iraq to deliver Boeing jets by end of 2012 | Finance] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120415081646/http://www.aknews.com/en/aknews/2/301173/|date=15 April 2012}}. AKNEWS.com.</ref> ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਏਅਰਬੱਸ ਨੇ ਇਰਾਕ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ [[ਏਅਰਬੱਸ ਏ 330|A330-200]] ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬੋਇੰਗ ਨੇ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਇੰਗ 777 ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |date=2012-12-16 |title=Iraqi Airways takes delivery of Boeing 777 |url=https://www.arabnews.com/iraqi-airways-takes-delivery-boeing-777 |access-date=2020-03-31 |website=Arab News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iraqi Airways takes delivery of its first Airbus A330 &#124; Airbus Press release |url=http://www.airbus.com/newsevents/news-events-single/detail/iraqi-airways-takes-delivery-of-its-first-airbus-a330/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160623194308/http://www.airbus.com/newsevents/news-events-single/detail/iraqi-airways-takes-delivery-of-its-first-airbus-a330/ |archive-date=23 June 2016 |access-date=2016-02-07}}. Airbus.com</ref> 14 ਅਗਸਤ 2013 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਬੋਇੰਗ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਬੋਇੰਗ 737-800 ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ। ਜੂਨ 2014 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਅਲ ਸ਼ਾਮ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮੀ ਰਾਜ|ਆਈਐਸਆਈਐਲ]] ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਕਾਰਨ [[ਮੋਸਲ|ਮੋਸੂਲ]] ਲਈ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। 8 ਸਤੰਬਰ 2015 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੂੰ 40 ਆਧੁਨਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੋਇੰਗ 777 ਅਤੇ ਬੋਇੰਗ 787 ਡ੍ਰੀਮਲਾਈਨਰ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਵਿੱਤ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਟੀਬੈਂਕ ਤੋਂ $2 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-04-02/iraq-seeks-2-billion-loan-for-boeing-jets-with-citi-as-adviser|title=Iraq Seeks $2 Billion Loan for Boeing Jets With Citi as Adviser|date=2 April 2014|work=Bloomberg.com}}</ref> ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ 2019 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੈਧ AOC ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਯੂਰਪੀਅਨ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਲਈ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ (RFP) ਖੋਲ੍ਹੀ। ਟੀਚਾ ਗਿੱਲੇ ਲੀਜ਼ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਸਮਝੌਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜੋ ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੂਟਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Iraqi Airways issues ACMI RFP to European carriers |url=https://www.ch-aviation.com/portal/news/82549-iraqi-airways-issues-acmi-rfp-to-european-carriers |access-date=2020-03-31 |website=ch-aviation |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kaminski-Morrow2019-10-17T14:52:48+01:00 |first=David |title=Iraqi Airways seeks operators to serve EU routes |url=https://www.flightglobal.com/networks/iraqi-airways-seeks-operators-to-serve-eu-routes/134868.article |access-date=2020-03-31 |website=Flight Global |language=en}}</ref> 2019 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਦਮਸ਼ਕ|ਦਮਿਸ਼ਕ]] ਅਤੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿਚਕਾਰ [[ਸੀਰੀਆ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |last=Diyaruna |title=Iraqi Airways to resume flights to Syria |url=https://diyaruna.com/en_GB/articles/cnmi_di/newsbriefs/2019/05/17/newsbrief-02 |access-date=2020-03-31 |website=Diyaruna |language=en-GB}}</ref> === ਲਿਵਰੀ === 2008 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਇਰਾਕੀ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਲੋਗੋ ਦੇ ਨਾਲ ਬੰਬਾਰਡੀਅਰ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਨੀਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਲਿਵਰੀ<ref>{{Cite web |title=C-FHRK {{!}} Bombardier CRJ-900ER {{!}} Bombardier Aerospace {{!}} Darryl Chua |url=https://www.jetphotos.com/photo/5679080 |access-date=2024-01-10 |website=JetPhotos |language=en}}</ref> ਦੇ ਇੱਕ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬੰਬਾਰਡੀਅਰ CRJ<ref>[http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Canadair-CL-600-2D24-Regional/2044817/&sid=92c3167b768d010c5cca65ad3b64666e Iraqi Airways CRJ-900 in the experimental new livery of 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303225919/http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Canadair-CL-600-2D24-Regional/2044817/%26sid%3D92c3167b768d010c5cca65ad3b64666e|date=3 March 2016}}</ref> ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਬਾਕੀ CRJ ਫਲੀਟ ਨੂੰ ਸਾਬਕਾ ਗ੍ਰੀਨ ਲਿਵਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ YI-AQA ਨੂੰ ਮੈਚ ਕਰਨ ਲਈ ਜਲਦੀ ਪੇਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2023-10-19 |title=YI-AQA Iraqi Airways Bombardier CRJ-900 |url=https://www.planespotters.net/airframe/bombardier-crj-900-yi-aqa-iraqi-airways/en46kj |access-date=2024-01-10 |website=www.planespotters.net |language=en}}</ref> 2012 ਵਿੱਚ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਗ੍ਰੀਨ ਲਿਵਰੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਜੋ ਫਲੀਟ-ਵਿਆਪਕ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>[http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Boeing-737-81Z/2279362/&sid=a7625bcba80fad8576f21ba3581792c5 Iraqi Airways new livery on their first 737-800] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160104214337/http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Boeing-737-81Z/2279362/%26sid%3Da7625bcba80fad8576f21ba3581792c5|date=4 January 2016}}</ref> ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਰਾਬ|ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ]] ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹਨ।<ref name="About ShawnVoyage">{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/comment/everything-you-need-to-know-about-drinking-on-a-plane/|title=Alcohol on long-haul flights: How many refills is it reasonable to ask for?|work=The Telegraph}}</ref> == ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ == ਮਾਰਚ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਲਗਭਗ 19 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ [[ਸਵੀਡਨ]] ਲਈ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>[http://www.thelocal.se/18522/20090328/ Iraqi Airways to Sweden!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121003184359/http://www.thelocal.se/18522/20090328/|date=3 October 2012}}. Thelocal.se (30 December 2008).</ref> ਸਤੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ [[ਬਹਿਰੀਨ]]<ref>[http://www.gulf-daily-news.com/NewsDetails.aspx?storyid=258784 Iraqi Airways resumes Bahrain] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150403072231/http://www.gulf-daily-news.com/NewsDetails.aspx?storyid=258784|date=3 April 2015}}. Gulf-daily-news.com (3 September 2009).</ref> ਅਤੇ [[ਦੋਹਾ]], [[ਕਤਰ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਅਕਤੂਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਕਰਾਚੀ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।<ref>[http://www.iraqupdates.com/p_articles.php/article/59112/refid/MR-CP-LM-15-10-2009 Scheduled flights between Najaf and Karachi to start next week] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303195455/http://www.iraqupdates.com/p_articles.php/article/59112/refid/MR-CP-LM-15-10-2009|date=3 March 2016}}. Iraqupdates.com.</ref> ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ [[ਜੱਦਾ]] ਲਈ ਮੌਸਮੀ (ਹੱਜ) ਉਡਾਣਾਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਮਾਲਮੋ, [[ਸਵੀਡਨ]] ਲਈ ਉਡਾਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ,<ref>[https://translate.google.com/translate?hl=en&sl=ar&u=http://www.iq-airways.com/&ei=cj7rSuXyNsiMjAe9t72VDQ&sa=X&oi=translate&ct=result&resnum=3&ved=0CCIQ7gEwAg&prev=/search%3Fq%3DIraqi%2BAirways%26hl%3Den%26sa%3DG Iraqi Airways applies for flights to Malmö, Sweden]{{Dead link|date=November 2016|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}. Translate.google.co.uk.</ref> ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ 28 ਨਵੰਬਰ 2009 ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।<ref>[http://www.aknews.com/en/aknews/2/84730/ Iraqi Airways to start Malmö, Sweden] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224190254/http://www.aknews.com/en/aknews/2/84730/|date=24 February 2012}}. Aknews.com.</ref> == ਫਲੀਟ == === ਮੌਜੂਦਾ ਫਲੀਟ === [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways,_YI-AGS,_Airbus_A321-231_(30728990257).jpg|thumb| ਵਨੂਕੋਵੋ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਮਾਸਕੋ, ਰੂਸ (2018) 'ਤੇ ਉਤਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਏਅਰਬੱਸ ਏ321]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways,_YI-AQY,_Airbus_A330-202_(31817502202).jpg|thumb| ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ [[ਏਅਰਬੱਸ ਏ 330|ਏਅਰਬੱਸ A330-200]] ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਅਤਾਤੁਰਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਤੁਰਕੀ (2016) 'ਤੇ ਉਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_737-81Z_at_Munich_Airport.jpg|thumb| 2015 ਵਿੱਚ ਮਿਊਨਿਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਜਰਮਨੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 737-800]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_747-400.jpg|thumb| 2014 ਵਿੱਚ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕੁਆਲਾਲੰਪੁਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 747-400 ਦੀ ਨਵੀਂ ਲੈਂਡਿੰਗ]] [[ਤਸਵੀਰ:YI-AQZ_JFK_Landing_22L_IA_B777_29M_LR_Small.png|right|thumb| ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਸਿੰਗਲ ਬੋਇੰਗ 777-200LR ਦੀ 2022 ਵਿੱਚ ਜੌਨ ਐੱਫ. ਕੈਨੇਡੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ]], [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ|ਯੂ.ਐੱਸ.ਏ. ']] ਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ।]] {{As of|2023|8}}, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਫਲੀਟ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:<ref>{{Cite journal|title=Global Airline Guide 2019 (Part One)|journal=Airliner World|issue=October 2019|page=17}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iraqi Airways Fleet Details and History |url=https://www.planespotters.net/airline/Iraqi-Airways |access-date=5 February 2022 |website=Planespotters.net}}</ref> {| class="wikitable" style="margin:1em auto; border-collapse:collapse; text-align:center" |+Iraqi Airways fleet ! rowspan="2" |Aircraft ! rowspan="2" |In service ! rowspan="2" |Orders ! colspan="3" |Passengers ! rowspan="2" |Notes |- !<abbr title="Business class">C</abbr> !<abbr title="Economy class">Y</abbr> !Total |- |Airbus A220-300 |5 |&#x2014; |12 |130 |142 | |- |Airbus A320-200 |3 |&#x2014; |&#x2014; |180 |180 | |- |Airbus A321-200 |2 |&#x2014; |&#x2014; |220 |220 | |- |[[ਏਅਰਬੱਸ ਏ 330|Airbus A330-200]] |1 |&#x2014; |24 |264 |288 |YI-AQY |- |Boeing 737-800 |14 |&#x2014; |12 |150 |162 |One leased from Tailwind Airlines |- |Boeing 737 MAX 8 |6 |&#x2014; |12 |150 |162 | |- |Boeing 737 MAX 10 |&#x2014; |10 | colspan="3" |<abbr title="To Be Announced">TBA</abbr> |Deliveries from 2024.<ref name="Plan23">{{Cite web |date=28 February 2023 |title=Iraqi Airways takes delivery of first B737 MAX 8 |url=https://www.ch-aviation.com/portal/news/124935-iraqi-airways-takes-delivery-of-first-b737-max-8 |website=ch-aviation.com}}</ref> |- |Boeing 777-200LR |1 |&#x2014; |14 |350 |364 |YI-AQZ |- |Boeing 787-8 |2 |7<ref name=":0">{{Cite web |date=31 July 2024 |title=Boeing Commercial Orders & Deliveries |url=https://public.tableau.com/app/profile/salesoperations/viz/BoeingCommercialOrdersDeliveries_16788064876590/OrdersandDeliveries |access-date=17 August 2024 |website=The Boeing Company}}</ref> |24 |242 |266 |Deliveries commenced in 2023 |- |Boeing 787-9 |&#x2014; |1<ref name=":0" /> | colspan="3" |<abbr title="To Be Announced">TBA</abbr> | |- |Bombardier CRJ-900LR |6 |&#x2014; |&#x2014; |90 |90 | |- !Total !40 !18 ! colspan="4" | |} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category inline|Iraqi Airways}} * [http://iraqiairways.com.iq/ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{In lang|en}} * [http://www.iraqiairways.co.uk/ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਯੂਕੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{In lang|en}} * [http://ia.gov.iq/ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਰਬੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{In lang|ar}} * [http://www.ia.gov.iq ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ- ਆਵਾਜਾਈ ਮੰਤਰਾਲਾ] * [https://iraqiairways.co ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ (ਅਣਜਾਣ)] (ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ) * [https://booking.sita.aero/itd/itd/ SITA ਈ-ਕਾਮਰਸ (ਅਧਿਕਾਰਤ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੁਕਿੰਗ ਵੈੱਬਸਾਈਟ)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403173154/https://booking.sita.aero/itd/itd/|date=3 April 2019}}</link> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਰਾਕੀ ਬ੍ਰਾਂਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:1946 ਦੀਆਂ ਇਰਾਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] 6rrvoom754v5t2fl2m7e761sllh6of1 776342 776308 2024-12-13T09:05:58Z Nitesh Gill 8973 776342 wikitext text/x-wiki '''ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕੰਪਨੀ''' ({{Langx|ar|الخطوط الجوية العراقية|al-Xuṭūṭ al-Jawwiyyah al-ʿIrāqiyyah}}), '''ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼''' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,<ref>[http://www.aaco.org/airlines_iraqi.asp#a1 Arab Air Carriers Organization] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101023235530/http://www.aaco.org/airlines_iraqi.asp#a1|date=23 October 2010}}</ref> [[ਇਰਾਕ਼|ਇਰਾਕ]] ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਵਿੱਚ ਬਗਦਾਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।<ref>"[http://www.iraqiairways.co.uk/en/baghdad_office.html Iraqi Airways Office in Baghdad] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151028081320/http://www.iraqiairways.co.uk/en/baghdad_office.html|date=28 October 2015}}." Iraqi Airways. Retrieved 6 March 2010.</ref> ਇਹ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]] ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਏਅਰਲਾਈਨ ਹੈ। ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ; ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਾਰ ਬਗਦਾਦ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|title=Directory: World Airlines|date=3 April 2007|work=[[Flight International]]|page=94}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == [[ਤਸਵੀਰ:Viscount_735_(Iraqi_AW)_at_EMA.jpg|right|thumb| 1978 ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਮਿਡਲੈਂਡਜ਼ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਵਿਕਰਸ ਵਿਸਕਾਉਂਟ 735]] [[ਤਸਵੀਰ:HS.121_Trident_1E_YI-AEB_Iraq_Aws_ATH_22.04.73_edited-3.jpg|right|thumb| ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਹੌਕਰ ਸਿਡਲੇ ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ 1E 1973 ਵਿੱਚ ਐਥਨਜ਼ ਹੇਲੇਨੀਕੋਨ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_747-200C_YI-AGP_LHR_1983-2-18.png|thumb| 1983 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਹੀਥਰੋ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 747-200C]] [[ਤਸਵੀਰ:Tozeur_two_Iraqi_Boeing.jpg|thumb| ਬੋਇੰਗ 747 ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਜੋ 1990 ਤੋਂ [[ਕੁਵੈਤ]] ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਲਈ ਟੋਜ਼ੂਰ ਵਿੱਚ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_737-200Adv_N239US_PRG_2004-10-17.png|thumb| ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 737-200 2004 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਗ ਰੁਜ਼ਾਈਨ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ' ਤੇ ਉੱਨਤ]] [[ਤਸਵੀਰ:Abandoned_Iraqi_Airways_office.jpg|right|thumb| [[ਅਮਾਨ|ਅੱਮਾਨ]], [[ਜਾਰਡਨ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਇਮਾਰਤ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_747SP_Gupta.jpg|right|thumb| 1989 ਵਿੱਚ ਐਂਡਰਿਊਜ਼ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਬੇਸ ਉੱਤੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਬੋਇੰਗ 747SP]] === ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਤਿਹਾਸ === ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1945 ਵਿੱਚ ਇਰਾਕੀ ਸਟੇਟ ਰੇਲਵੇਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ [[ਸੀਰੀਆ]] ਲਈ ਇੱਕ ਸੇਵਾ 'ਤੇ ਪੰਜ ਡੀ ਹੈਵਿਲੈਂਡ ਡਰੈਗਨ ਰੈਪਿਡਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 28 ਜਨਵਰੀ 1946 ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਓਵਰਸੀਜ਼ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (BOAC) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਨਵੀਂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਤਿੰਨ ਵਿਕਰਸ ਵਾਈਕਿੰਗ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ। ਵਾਈਕਿੰਗਜ਼ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1946 ਵਿੱਚ BOAC ਤੋਂ ਚਾਰ ਡਗਲਸ DC-3 ਜਹਾਜ਼ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਲਏ। 1947 ਵਿੱਚ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਡੀ ਹੈਵਿਲੈਂਡ ਡਵ ਨੂੰ ਡਰੈਗਨ ਰੈਪਿਡਜ਼ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ; ਦ ਡਵਜ਼ ਅਕਤੂਬਰ 1947 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਤਿੰਨ ਨਵੇਂ ਵਾਈਕਿੰਗਜ਼ 1947 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ DC-3s BOAC ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਵਰਤਿਆ ਚੌਥਾ ਵਾਈਕਿੰਗ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1953 ਵਿੱਚ, ਵਾਈਕਿੰਗਜ਼ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਚਾਰ-ਇੰਜਣ ਵਾਲੇ ਵਿਕਰਸ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਟਰਬੋਪ੍ਰੌਪ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲਈ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਿਸਕਾਉਂਟਸ ਨੇ 1955 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਸਟਾਪਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੰਡਨ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰਸਤਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1960 ਨੂੰ ਏਅਰਲਾਈਨ ਰੇਲਵੇ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। 1961 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੇ 1964 ਵਿੱਚ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ ਦੋ ਬੋਇੰਗ 720B ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਰਡਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਰੂਸ|ਰੂਸੀ]] ਟੂਪੋਲੇਵ ਟੂ-124 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਾਕਰ ਸਿਡਲੇ ਟ੍ਰਾਈਡੈਂਟ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੂੰ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]], [[ਅਫ਼ਰੀਕਾ|ਅਫਰੀਕਾ]] ਅਤੇ [[ਯੂਰਪ]] ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਇਲਯੂਸ਼ਿਨ ਆਈਐਲ-76 ਵਰਗੇ ਕਾਰਗੋ [[ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼|ਜਹਾਜ਼]] ਵੀ ਖਰੀਦੇ ਗਏ ਸਨ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੂੰ [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]] ਵਿੱਚ ਜੌਹਨ ਐਫ ਕੈਨੇਡੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਰੂਟ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਜੈੱਟ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ; ਇਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਇੰਗ 707 ਅਤੇ, ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਾਅਦ, ਬੋਇੰਗ 747 ਖਰੀਦਿਆ। ਇਰਾਕੀ ਬਾਥਿਸਟ ਸਰਕਾਰ ਅਧੀਨ ਸਰਕਾਰੀ [[ਸਬਸਿਡੀ|ਸਬਸਿਡੀਆਂ]] ਰਾਹੀਂ ਹਵਾਈ ਕਿਰਾਏ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite book|location=New York}}</ref> === ਬਾਅਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ === ਮਈ 1991 ਵਿੱਚ [[ਖਾੜੀ ਯੁੱਧ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰੇਲੂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ]] ਦੁਆਰਾ ਸੀਮਤ ਘਰੇਲੂ ਸੇਵਾਵਾਂ 'ਤੇ [[ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ]] ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤਹਿਤ ਫਿਕਸਡ-ਵਿੰਗ ਫਲਾਈਟਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲ|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]] ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਜਨਵਰੀ 1992 ਵਿੱਚ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ [[ਬਸਰਾ]] ਤੱਕ ਐਂਟੋਨੋਵ ਐਨ-24 ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|title=Directory: World Airlines|date=3 April 2007|work=[[Flight International]]|page=94}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">"Directory: World Airlines". ''[[Flight International]]''. 3 April 2007. p.&nbsp;94.</cite></ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਦੁਆਰਾ ਇਰਾਕੀ ਅਸਮਾਨ ਉੱਤੇ ਨੋ-ਫਲਾਈ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾਂ ਵੀ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭਤਾ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ [[ਮੁਸਲਮਾਨ|ਮੁਸਲਿਮ]] ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਉਡਾਉਂਦੀ ਸੀ। === ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤ === [[ਇਰਾਕ ਯੁੱਧ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 30 ਮਈ 2003 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ '''ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕੰਪਨੀ''' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਵੱਖਰੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ [[ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਏਗੀ। 3 ਅਕਤੂਬਰ 2004 ਨੂੰ [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਅਤੇ [[ਅਮਾਨ]] ਵਿਚਕਾਰ ਉਡਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ|ਸੱਦਾਮ ਹੁਸੈਨ]] ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 4 ਜੂਨ 2005 ਨੂੰ, ਇੱਕ ਬੋਇੰਗ 727-200 ਵਿੱਚ 100 ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਤੋਂ [[ਬਸਰਾ]] ਤੱਕ ਪਹਿਲੀ ਘਰੇਲੂ ਵਪਾਰਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਸੇਵਾ ਚਲਾਈ। 6 ਨਵੰਬਰ 2005 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ 25 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ [[ਤਹਿਰਾਨ]], [[ਈਰਾਨ]] ਲਈ ਇੱਕ ਉਡਾਣ ਚਲਾਈ। ਜਹਾਜ਼, ਬਾਕੀ ਫਲੀਟ ਵਾਂਗ, [[ਜਾਰਡਨ]] ਦੀ ਟੀਬਾਹ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [[ਅਰਬੀਲ]] ਅਤੇ ਸੁਲਾਇਆਨੀਇਆਹ ਨੂੰ ਸੇਵਾਵਾਂ 2005 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਜੂਨ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ ਲੰਡਨ ਗੈਟਵਿਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਉਡਾਣ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੌਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ; ਇਹ ਉਡਾਣਾਂ 8 ਅਗਸਤ 2009 ਨੂੰ ਟੋਰ ਏਅਰ ਤੋਂ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਲਏ ਬੋਇੰਗ 737-400 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਏਅਰਬੱਸ ਏ320-200 ਨੂੰ ਰੂਟ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਯੂਕੇ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।<ref>[http://www.ttglive.com/c/portal/layout?p_l_id=61139&CMPI_SHARED_articleId=2613273&CMPI_SHARED_ImageArticleId=2613273&CMPI_SHARED_articleIdRelated=2613273&CMPI_SHARED_ToolsArticleId=2613273&CMPI_SHARED_CommentArticleId=2613273&articleTitle=Iraqi%20Airways%20to%20relaunch%20London%20route Iraqi Airways to relaunch London-Stansted] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090628210651/http://www.ttglive.com/c/portal/layout?p_l_id=61139&CMPI_SHARED_articleId=2613273&CMPI_SHARED_ImageArticleId=2613273&CMPI_SHARED_articleIdRelated=2613273&CMPI_SHARED_ToolsArticleId=2613273&CMPI_SHARED_CommentArticleId=2613273&articleTitle=Iraqi+Airways+to+relaunch+London+route|date=28 June 2009}}. Ttglive.com (22 June 2009).</ref> ਨਵੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਬਲੂ ਵਿੰਗਜ਼, ਇੱਕ [[ਜਰਮਨੀ|ਜਰਮਨ]] ਏਅਰਲਾਈਨ, ਨੇ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਡਸੇਲਡੋਰਫ ਅਤੇ [[ਫ਼ਰਾਂਕਫ਼ੁਰਟ|ਫਰੈਂਕਫਰਟ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਚਲਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।<ref>[https://www.welt.de/die-welt/wirtschaft/article5261088/Blue-Wings-fliegt-direkt-nach-Bagdad.html Blue Wings is flying directly to Baghdad (German Only)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120123121502/http://www.welt.de/die-welt/wirtschaft/article5261088/Blue-Wings-fliegt-direkt-nach-Bagdad.html|date=23 January 2012}}. ''Die Welt''.</ref> 25 ਅਪ੍ਰੈਲ 2010 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਮਾਲਮੋ, [[ਸਵੀਡਨ]] ਰਾਹੀਂ ਗੈਟਵਿਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਫਲਾਈਟ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਉਤਰੀ, ਤਾਂ ਇੱਕ [[ਕੁਵੈਤ|ਕੁਵੈਤੀ]] ਵਕੀਲ ਨੇ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਕਿਫਾਹ ਹਸਨ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਨਾਲ ਹੀ ਜਹਾਜ਼ ਖੁਦ ਵੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਹਾਜ਼ [[ਸਵੀਡਨ|ਸਵੀਡਿਸ਼]] ਕੰਪਨੀ ਟੋਰ ਏਅਰ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਸੀ।<ref>[http://www.ifw-net.com/freightpubs/ifw/index/bumpy-landing-for-iraqs-first-flight/20017772651.htm?source=ezine Bumpy landing for Iraq's first flight] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120225141724/http://www.ifw-net.com/freightpubs/ifw/index/bumpy-landing-for-iraqs-first-flight/20017772651.htm?source=ezine|date=25 February 2012}}. Ifw-net.com (31 July 2008).</ref> ਜਹਾਜ਼ [[ਬਗ਼ਦਾਦ|ਬਗਦਾਦ]] ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਿਫਾਹ ਹਸਨ ਨੂੰ [[ਯੂਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ|ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ]] ਛੱਡਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਿਆ। ਕੁਵੈਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 1990 ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ [[ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ]] ਦੁਆਰਾ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ £780 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>McElroy, Damien. (1 May 2010) [https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/lawandorder/7658857/First-flight-from-Baghdad-to-London-in-20-years-ends-in-farce-with-plane-impounded.html First flight from Baghdad to London in 20 years ends in farce with plane impounded] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100505075443/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/lawandorder/7658857/First-flight-from-Baghdad-to-London-in-20-years-ends-in-farce-with-plane-impounded.html|date=5 May 2010}}. ''The Daily Telegraph''.</ref> 26 ਮਈ 2010 ਨੂੰ, ਇਰਾਕ ਦੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਮੰਤਰੀ, ਆਮਰ ਅਬਦੁਲ-ਜਬਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਅਤੇ 1990-91 ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕੁਵੈਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੰਪਤੀ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>[http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2010/05/2010526133236850746.html Iraq to dissolve Iraqi Airways – Middle East] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100606191730/http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2010/05/2010526133236850746.html|date=6 June 2010}}. Al Jazeera English.</ref> ਫਰਵਰੀ 2012 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਬਗਦਾਦ ਤੋਂ [[ਦਿੱਲੀ]] ਜਾਂ [[ਮੁੰਬਈ]] ਲਈ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ [[ਭਾਰਤ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗੀ।<ref>[http://www.dnaindia.com/mumbai/report_iraqi-airlines-flight-to-land-at-mumbai-airport-after-22-years_1681691 Iraqi Airlines flight to land at Mumbai airport after 22 years – Mumbai – DNA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120519025105/http://www.dnaindia.com/mumbai/report_iraqi-airlines-flight-to-land-at-mumbai-airport-after-22-years_1681691|date=19 May 2012}}. Dnaindia.com (28 April 2012).</ref> ਅਪ੍ਰੈਲ 2012 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ 40 ਨਵੇਂ ਬੋਇੰਗ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 30 ਬੋਇੰਗ 737-800 ਅਤੇ 10 ਬੋਇੰਗ 787 ਡ੍ਰੀਮਲਾਈਨਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਪਹਿਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਦਸੰਬਰ 2012 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।<ref>[http://www.aknews.com/en/aknews/2/301173/ Iraq to deliver Boeing jets by end of 2012 | Finance] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120415081646/http://www.aknews.com/en/aknews/2/301173/|date=15 April 2012}}. AKNEWS.com.</ref> ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਏਅਰਬੱਸ ਨੇ ਇਰਾਕ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ [[ਏਅਰਬੱਸ ਏ 330|A330-200]] ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬੋਇੰਗ ਨੇ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਇੰਗ 777 ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |date=2012-12-16 |title=Iraqi Airways takes delivery of Boeing 777 |url=https://www.arabnews.com/iraqi-airways-takes-delivery-boeing-777 |access-date=2020-03-31 |website=Arab News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iraqi Airways takes delivery of its first Airbus A330 &#124; Airbus Press release |url=http://www.airbus.com/newsevents/news-events-single/detail/iraqi-airways-takes-delivery-of-its-first-airbus-a330/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160623194308/http://www.airbus.com/newsevents/news-events-single/detail/iraqi-airways-takes-delivery-of-its-first-airbus-a330/ |archive-date=23 June 2016 |access-date=2016-02-07}}. Airbus.com</ref> 14 ਅਗਸਤ 2013 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਬੋਇੰਗ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਬੋਇੰਗ 737-800 ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ। ਜੂਨ 2014 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਅਲ ਸ਼ਾਮ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮੀ ਰਾਜ|ਆਈਐਸਆਈਐਲ]] ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਕਾਰਨ [[ਮੋਸਲ|ਮੋਸੂਲ]] ਲਈ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। 8 ਸਤੰਬਰ 2015 ਨੂੰ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੂੰ 40 ਆਧੁਨਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੋਇੰਗ 777 ਅਤੇ ਬੋਇੰਗ 787 ਡ੍ਰੀਮਲਾਈਨਰ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਵਿੱਤ ਦੇਣ ਲਈ ਸਿਟੀਬੈਂਕ ਤੋਂ $2 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-04-02/iraq-seeks-2-billion-loan-for-boeing-jets-with-citi-as-adviser|title=Iraq Seeks $2 Billion Loan for Boeing Jets With Citi as Adviser|date=2 April 2014|work=Bloomberg.com}}</ref> ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ 2019 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੈਧ AOC ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਯੂਰਪੀਅਨ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਲਈ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ (RFP) ਖੋਲ੍ਹੀ। ਟੀਚਾ ਗਿੱਲੇ ਲੀਜ਼ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਸਮਝੌਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜੋ ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੂਟਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Iraqi Airways issues ACMI RFP to European carriers |url=https://www.ch-aviation.com/portal/news/82549-iraqi-airways-issues-acmi-rfp-to-european-carriers |access-date=2020-03-31 |website=ch-aviation |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kaminski-Morrow2019-10-17T14:52:48+01:00 |first=David |title=Iraqi Airways seeks operators to serve EU routes |url=https://www.flightglobal.com/networks/iraqi-airways-seeks-operators-to-serve-eu-routes/134868.article |access-date=2020-03-31 |website=Flight Global |language=en}}</ref> 2019 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਦਮਸ਼ਕ|ਦਮਿਸ਼ਕ]] ਅਤੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿਚਕਾਰ [[ਸੀਰੀਆ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |last=Diyaruna |title=Iraqi Airways to resume flights to Syria |url=https://diyaruna.com/en_GB/articles/cnmi_di/newsbriefs/2019/05/17/newsbrief-02 |access-date=2020-03-31 |website=Diyaruna |language=en-GB}}</ref> === ਲਿਵਰੀ === 2008 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਇਰਾਕੀ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਲੋਗੋ ਦੇ ਨਾਲ ਬੰਬਾਰਡੀਅਰ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਨੀਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਲਿਵਰੀ<ref>{{Cite web |title=C-FHRK {{!}} Bombardier CRJ-900ER {{!}} Bombardier Aerospace {{!}} Darryl Chua |url=https://www.jetphotos.com/photo/5679080 |access-date=2024-01-10 |website=JetPhotos |language=en}}</ref> ਦੇ ਇੱਕ ਅਨੁਕੂਲਿਤ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬੰਬਾਰਡੀਅਰ CRJ<ref>[http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Canadair-CL-600-2D24-Regional/2044817/&sid=92c3167b768d010c5cca65ad3b64666e Iraqi Airways CRJ-900 in the experimental new livery of 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303225919/http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Canadair-CL-600-2D24-Regional/2044817/%26sid%3D92c3167b768d010c5cca65ad3b64666e|date=3 March 2016}}</ref> ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਬਾਕੀ CRJ ਫਲੀਟ ਨੂੰ ਸਾਬਕਾ ਗ੍ਰੀਨ ਲਿਵਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ YI-AQA ਨੂੰ ਮੈਚ ਕਰਨ ਲਈ ਜਲਦੀ ਪੇਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2023-10-19 |title=YI-AQA Iraqi Airways Bombardier CRJ-900 |url=https://www.planespotters.net/airframe/bombardier-crj-900-yi-aqa-iraqi-airways/en46kj |access-date=2024-01-10 |website=www.planespotters.net |language=en}}</ref> 2012 ਵਿੱਚ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਗ੍ਰੀਨ ਲਿਵਰੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਜੋ ਫਲੀਟ-ਵਿਆਪਕ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>[http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Boeing-737-81Z/2279362/&sid=a7625bcba80fad8576f21ba3581792c5 Iraqi Airways new livery on their first 737-800] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160104214337/http://www.airliners.net/photo/Iraqi-Airways/Boeing-737-81Z/2279362/%26sid%3Da7625bcba80fad8576f21ba3581792c5|date=4 January 2016}}</ref> ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਵਿੱਚ [[ਸ਼ਰਾਬ|ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ]] ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/comment/everything-you-need-to-know-about-drinking-on-a-plane/|title=Alcohol on long-haul flights: How many refills is it reasonable to ask for?|work=The Telegraph}}</ref> == ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ == ਮਾਰਚ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ ਲਗਭਗ 19 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ [[ਸਵੀਡਨ]] ਲਈ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।<ref>[http://www.thelocal.se/18522/20090328/ Iraqi Airways to Sweden!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121003184359/http://www.thelocal.se/18522/20090328/|date=3 October 2012}}. Thelocal.se (30 December 2008).</ref> ਸਤੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ [[ਬਹਿਰੀਨ]]<ref>[http://www.gulf-daily-news.com/NewsDetails.aspx?storyid=258784 Iraqi Airways resumes Bahrain] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150403072231/http://www.gulf-daily-news.com/NewsDetails.aspx?storyid=258784|date=3 April 2015}}. Gulf-daily-news.com (3 September 2009).</ref> ਅਤੇ [[ਦੋਹਾ]], [[ਕਤਰ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਅਕਤੂਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ [[ਕਰਾਚੀ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।<ref>[http://www.iraqupdates.com/p_articles.php/article/59112/refid/MR-CP-LM-15-10-2009 Scheduled flights between Najaf and Karachi to start next week] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303195455/http://www.iraqupdates.com/p_articles.php/article/59112/refid/MR-CP-LM-15-10-2009|date=3 March 2016}}. Iraqupdates.com.</ref> ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ [[ਜੱਦਾ]] ਲਈ ਮੌਸਮੀ (ਹੱਜ) ਉਡਾਣਾਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਮਾਲਮੋ, [[ਸਵੀਡਨ]] ਲਈ ਉਡਾਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ,<ref>[https://translate.google.com/translate?hl=en&sl=ar&u=http://www.iq-airways.com/&ei=cj7rSuXyNsiMjAe9t72VDQ&sa=X&oi=translate&ct=result&resnum=3&ved=0CCIQ7gEwAg&prev=/search%3Fq%3DIraqi%2BAirways%26hl%3Den%26sa%3DG Iraqi Airways applies for flights to Malmö, Sweden]{{Dead link|date=November 2016|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}. Translate.google.co.uk.</ref> ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਨੇ 28 ਨਵੰਬਰ 2009 ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।<ref>[http://www.aknews.com/en/aknews/2/84730/ Iraqi Airways to start Malmö, Sweden] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224190254/http://www.aknews.com/en/aknews/2/84730/|date=24 February 2012}}. Aknews.com.</ref> == ਫਲੀਟ == === ਮੌਜੂਦਾ ਫਲੀਟ === [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways,_YI-AGS,_Airbus_A321-231_(30728990257).jpg|thumb| ਵਨੂਕੋਵੋ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਮਾਸਕੋ, ਰੂਸ (2018) 'ਤੇ ਉਤਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਏਅਰਬੱਸ ਏ321]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways,_YI-AQY,_Airbus_A330-202_(31817502202).jpg|thumb| ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ [[ਏਅਰਬੱਸ ਏ 330|ਏਅਰਬੱਸ A330-200]] ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਅਤਾਤੁਰਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਤੁਰਕੀ (2016) 'ਤੇ ਉਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_737-81Z_at_Munich_Airport.jpg|thumb| 2015 ਵਿੱਚ ਮਿਊਨਿਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਜਰਮਨੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 737-800]] [[ਤਸਵੀਰ:Iraqi_Airways_Boeing_747-400.jpg|thumb| 2014 ਵਿੱਚ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕੁਆਲਾਲੰਪੁਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੋਇੰਗ 747-400 ਦੀ ਨਵੀਂ ਲੈਂਡਿੰਗ]] [[ਤਸਵੀਰ:YI-AQZ_JFK_Landing_22L_IA_B777_29M_LR_Small.png|right|thumb| ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਸਿੰਗਲ ਬੋਇੰਗ 777-200LR ਦੀ 2022 ਵਿੱਚ ਜੌਨ ਐੱਫ. ਕੈਨੇਡੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ]], [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ|ਯੂ.ਐੱਸ.ਏ. ']] ਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ।]] {{As of|2023|8}}, ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੇ ਫਲੀਟ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:<ref>{{Cite journal|title=Global Airline Guide 2019 (Part One)|journal=Airliner World|issue=October 2019|page=17}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iraqi Airways Fleet Details and History |url=https://www.planespotters.net/airline/Iraqi-Airways |access-date=5 February 2022 |website=Planespotters.net}}</ref> {| class="wikitable" style="margin:1em auto; border-collapse:collapse; text-align:center" |+Iraqi Airways fleet ! rowspan="2" |Aircraft ! rowspan="2" |In service ! rowspan="2" |Orders ! colspan="3" |Passengers ! rowspan="2" |Notes |- !<abbr title="Business class">C</abbr> !<abbr title="Economy class">Y</abbr> !Total |- |Airbus A220-300 |5 |&#x2014; |12 |130 |142 | |- |Airbus A320-200 |3 |&#x2014; |&#x2014; |180 |180 | |- |Airbus A321-200 |2 |&#x2014; |&#x2014; |220 |220 | |- |[[ਏਅਰਬੱਸ ਏ 330|Airbus A330-200]] |1 |&#x2014; |24 |264 |288 |YI-AQY |- |Boeing 737-800 |14 |&#x2014; |12 |150 |162 |One leased from Tailwind Airlines |- |Boeing 737 MAX 8 |6 |&#x2014; |12 |150 |162 | |- |Boeing 737 MAX 10 |&#x2014; |10 | colspan="3" |<abbr title="To Be Announced">TBA</abbr> |Deliveries from 2024.<ref>{{Cite web |date=28 February 2023 |title=Iraqi Airways takes delivery of first B737 MAX 8 |url=https://www.ch-aviation.com/portal/news/124935-iraqi-airways-takes-delivery-of-first-b737-max-8 |website=ch-aviation.com}}</ref> |- |Boeing 777-200LR |1 |&#x2014; |14 |350 |364 |YI-AQZ |- |Boeing 787-8 |2 |7<ref>{{Cite web |date=31 July 2024 |title=Boeing Commercial Orders & Deliveries |url=https://public.tableau.com/app/profile/salesoperations/viz/BoeingCommercialOrdersDeliveries_16788064876590/OrdersandDeliveries |access-date=17 August 2024 |website=The Boeing Company}}</ref> |24 |242 |266 |Deliveries commenced in 2023 |- |Boeing 787-9 |&#x2014; |1 | colspan="3" |<abbr title="To Be Announced">TBA</abbr> | |- |Bombardier CRJ-900LR |6 |&#x2014; |&#x2014; |90 |90 | |- !Total !40 !18 ! colspan="4" | |} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == {{Commons category inline|Iraqi Airways}} * [http://iraqiairways.com.iq/ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{In lang|en}} * [http://www.iraqiairways.co.uk/ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਯੂਕੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{In lang|en}} * [http://ia.gov.iq/ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਰਬੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] {{In lang|ar}} * [http://www.ia.gov.iq ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ- ਆਵਾਜਾਈ ਮੰਤਰਾਲਾ] * [https://iraqiairways.co ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ (ਅਣਜਾਣ)] (ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ) * [https://booking.sita.aero/itd/itd/ SITA ਈ-ਕਾਮਰਸ (ਅਧਿਕਾਰਤ ਇਰਾਕੀ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਬੁਕਿੰਗ ਵੈੱਬਸਾਈਟ)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403173154/https://booking.sita.aero/itd/itd/|date=3 April 2019}}</link> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਇਰਾਕੀ ਬ੍ਰਾਂਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:1946 ਦੀਆਂ ਇਰਾਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] h3ivxlhc2xrysjxvua4hsiawmgqxulx 1 191547 776309 2024-12-13T07:27:35Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776309 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191548 776314 2024-12-13T07:57:45Z Gill jassu 31716 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258446273|Aga Khan III]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776314 wikitext text/x-wiki '''ਸਰ ਸੁਲਤਾਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ''' ( {{Langx|ar|سلطان محمد شاه|Sulṭān Muḥammad Shāh}} </link> ; 2 ਨਵੰਬਰ 1877 ਈ{{Spaced en dash}}11 ਜੁਲਾਈ 1957), '''ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ( {{Langx|fa|آقا خان سوم|Āqā Khān Suwwūm}} </link> ), ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਨਿਜ਼ਾਰੀ [[ਇਸਮਾਇਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਇਸਮਾਈਲੀ]] ਸ਼ਾਖਾ ਦਾ 48ਵਾਂ ਇਮਾਮ ਸੀ। ਉਹ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ|ਆਲ-ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ]] (AIML) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਉਸਦਾ ਟੀਚਾ ਮੁਸਲਿਮ ਏਜੰਡੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਲੀਗ, 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਤੱਕ, ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸੰਸਥਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ]] ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਮੁਸਲਿਮ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮੁਸਲਿਮ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਸਨ, ਪਰ ਵਿਦਵਾਨ ਸ਼ੇਨੀਲਾ ਖੋਜਾ-ਮੂਲਜੀ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite book|location=Oakland, CA}}</ref> ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਕੌਮ ਮੰਨਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਮਸ਼ਹੂਰ ' ਟੂ ਨੇਸ਼ਨ ਥਿਊਰੀ '। 1912 ਵਿੱਚ ਏਆਈਐਮਐਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਉਸਨੇ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਏਜੰਡਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ। ਉਸਨੂੰ 1932 ਵਿੱਚ [[ਲੀਗ ਆਫ਼ ਨੇਸ਼ਨਜ਼]] ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਲੀਗ ਆਫ਼ ਨੇਸ਼ਨਜ਼]] (1937-1938) ਦੀ 18ਵੀਂ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Conferencing the International. |url=https://www.nottingham.ac.uk/research/groups/conferencing-the-international/delegates/people.aspx?id=0631f215-31b5-48fb-a4be-31c9df759400 |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਸਦਾ ਜਨਮ [[ਕਰਾਚੀ]], [[ਸਿੰਧ]] (ਹੁਣ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ 1877 ਵਿੱਚ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਦੂਜੇ (ਜੋ [[ਈਰਾਨ|ਪਰਸ਼ੀਆ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ) ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਤੀਜੀ ਪਤਨੀ,<ref name="Daftary-Ismailis">{{Cite book|location=Cambridge}}</ref> ਨਵਾਬ ਆਲੀਆ ਸ਼ਮਸੁਲ-ਮੁਲੂਕ ਦੀ ਪੋਤੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। [[ਈਰਾਨ|ਪਰਸ਼ੀਆ]] ਦਾ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਈਟਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ [[ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। == ਕਰੀਅਰ == 1885 ਵਿੱਚ, ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ [[ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮ|ਸ਼ੀਆ]] [[ਇਸਮਾਇਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਇਸਮਾਈਲੀ]] ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਇਮਾਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।<ref name="findpk">{{Cite web |title=Agha Khan III |url=https://findpk.com/pof/agha_khan_iii.html |access-date=19 September 2019 |website=findpk.com}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Aqa_Khan_in_Chicago.jpg|thumb| ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III ਸ਼ਿਕਾਗੋ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ, 1907 ਵਿੱਚ।]] ਆਗਾ ਖਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ। 1897 ਵਿੱਚ [[ਮਲਿਕਾ ਵਿਕਟੋਰੀਆ|ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਨਾਈਟ ਕਮਾਂਡਰ ਆਫ਼ ਦਾ ਇੰਡੀਅਨ ਐਂਪਾਇਰ (ਕੇਸੀਆਈਈ) ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ 1902 ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਆਨਰਜ਼ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਮਾਂਡਰ (ਜੀਸੀਆਈਈ) ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 24 ਅਕਤੂਬਰ 1902 ਨੂੰ ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲੇਸ ਵਿਖੇ ਕਿੰਗ ਐਡਵਰਡ VII । ਉਸਨੂੰ ਜਾਰਜ V (1912) ਦੁਆਰਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦਾ ਸਟਾਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (GCSI) ਦਾ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਮਾਂਡਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1923 ਵਿੱਚ ਇੱਕ GCMG ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜਰਮਨ ਸਮਰਾਟ, ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ, ਪਰਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਾਕਤਵਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।{{Sfn|Bhownagree|1911}} 1906 ਵਿੱਚ, ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ]] ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ, ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮੁਸਲਿਮ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਫਿਰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ]] ਅਧੀਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1930 ਤੋਂ 1932 ਤੱਕ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਤਿੰਨ ਗੋਲਮੇਜ਼ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ (ਭਾਰਤ) ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 1934 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰੀਵੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। == ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ == ਆਗਾ ਖਾਨ III ਨੂੰ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ ਕਰੀਮ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ [[ਇਸਮਾਇਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਇਸਮਾਈਲੀ]] ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਮ ਹੈ। 11 ਜੁਲਾਈ 1957 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਵਰਸੋਇਕਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਬਦ ਕੁਰਾਨ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾ ਰਹੇ ਸਨ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1957]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1877]] e4q4qjp6wtontuwbp0c832ev5zunxo6 776315 776314 2024-12-13T07:59:07Z Gill jassu 31716 Gill jassu ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਆਗਾ ਖ਼ਾਨIII]] ਨੂੰ [[ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776314 wikitext text/x-wiki '''ਸਰ ਸੁਲਤਾਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ''' ( {{Langx|ar|سلطان محمد شاه|Sulṭān Muḥammad Shāh}} </link> ; 2 ਨਵੰਬਰ 1877 ਈ{{Spaced en dash}}11 ਜੁਲਾਈ 1957), '''ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ( {{Langx|fa|آقا خان سوم|Āqā Khān Suwwūm}} </link> ), ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਨਿਜ਼ਾਰੀ [[ਇਸਮਾਇਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਇਸਮਾਈਲੀ]] ਸ਼ਾਖਾ ਦਾ 48ਵਾਂ ਇਮਾਮ ਸੀ। ਉਹ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ|ਆਲ-ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ]] (AIML) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਉਸਦਾ ਟੀਚਾ ਮੁਸਲਿਮ ਏਜੰਡੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਲੀਗ, 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਤੱਕ, ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸੰਸਥਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ]] ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਮੁਸਲਿਮ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮੁਸਲਿਮ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਸਨ, ਪਰ ਵਿਦਵਾਨ ਸ਼ੇਨੀਲਾ ਖੋਜਾ-ਮੂਲਜੀ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite book|location=Oakland, CA}}</ref> ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਕੌਮ ਮੰਨਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਮਸ਼ਹੂਰ ' ਟੂ ਨੇਸ਼ਨ ਥਿਊਰੀ '। 1912 ਵਿੱਚ ਏਆਈਐਮਐਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਉਸਨੇ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਏਜੰਡਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ। ਉਸਨੂੰ 1932 ਵਿੱਚ [[ਲੀਗ ਆਫ਼ ਨੇਸ਼ਨਜ਼]] ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਲੀਗ ਆਫ਼ ਨੇਸ਼ਨਜ਼]] (1937-1938) ਦੀ 18ਵੀਂ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Conferencing the International. |url=https://www.nottingham.ac.uk/research/groups/conferencing-the-international/delegates/people.aspx?id=0631f215-31b5-48fb-a4be-31c9df759400 |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਸਦਾ ਜਨਮ [[ਕਰਾਚੀ]], [[ਸਿੰਧ]] (ਹੁਣ [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]] ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ 1877 ਵਿੱਚ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਦੂਜੇ (ਜੋ [[ਈਰਾਨ|ਪਰਸ਼ੀਆ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ) ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਤੀਜੀ ਪਤਨੀ,<ref name="Daftary-Ismailis">{{Cite book|location=Cambridge}}</ref> ਨਵਾਬ ਆਲੀਆ ਸ਼ਮਸੁਲ-ਮੁਲੂਕ ਦੀ ਪੋਤੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। [[ਈਰਾਨ|ਪਰਸ਼ੀਆ]] ਦਾ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਈਟਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ [[ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। == ਕਰੀਅਰ == 1885 ਵਿੱਚ, ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ [[ਸ਼ੀਆ ਇਸਲਾਮ|ਸ਼ੀਆ]] [[ਇਸਮਾਇਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਇਸਮਾਈਲੀ]] ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਇਮਾਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।<ref name="findpk">{{Cite web |title=Agha Khan III |url=https://findpk.com/pof/agha_khan_iii.html |access-date=19 September 2019 |website=findpk.com}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Aqa_Khan_in_Chicago.jpg|thumb| ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III ਸ਼ਿਕਾਗੋ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ, 1907 ਵਿੱਚ।]] ਆਗਾ ਖਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ। 1897 ਵਿੱਚ [[ਮਲਿਕਾ ਵਿਕਟੋਰੀਆ|ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਨਾਈਟ ਕਮਾਂਡਰ ਆਫ਼ ਦਾ ਇੰਡੀਅਨ ਐਂਪਾਇਰ (ਕੇਸੀਆਈਈ) ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ 1902 ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਆਨਰਜ਼ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਮਾਂਡਰ (ਜੀਸੀਆਈਈ) ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 24 ਅਕਤੂਬਰ 1902 ਨੂੰ ਬਕਿੰਘਮ ਪੈਲੇਸ ਵਿਖੇ ਕਿੰਗ ਐਡਵਰਡ VII । ਉਸਨੂੰ ਜਾਰਜ V (1912) ਦੁਆਰਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦਾ ਸਟਾਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (GCSI) ਦਾ ਨਾਈਟ ਗ੍ਰੈਂਡ ਕਮਾਂਡਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1923 ਵਿੱਚ ਇੱਕ GCMG ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜਰਮਨ ਸਮਰਾਟ, ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ, ਪਰਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ਾਹ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਾਕਤਵਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।{{Sfn|Bhownagree|1911}} 1906 ਵਿੱਚ, ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ]] ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ, ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮੁਸਲਿਮ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਫਿਰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ]] ਅਧੀਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1930 ਤੋਂ 1932 ਤੱਕ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਤਿੰਨ ਗੋਲਮੇਜ਼ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ (ਭਾਰਤ) ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 1934 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰੀਵੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। == ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ == ਆਗਾ ਖਾਨ III ਨੂੰ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪੋਤੇ ਕਰੀਮ ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ [[ਇਸਮਾਇਲੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਇਸਮਾਈਲੀ]] ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਮ ਹੈ। 11 ਜੁਲਾਈ 1957 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਵਰਸੋਇਕਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਬਦ ਕੁਰਾਨ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾ ਰਹੇ ਸਨ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1957]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1877]] e4q4qjp6wtontuwbp0c832ev5zunxo6 0 191549 776316 2024-12-13T07:59:07Z Gill jassu 31716 Gill jassu ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਆਗਾ ਖ਼ਾਨIII]] ਨੂੰ [[ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776316 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਆਗਾ ਖ਼ਾਨ III]] 5yib5lzmu82eg3y3s4z1zst2hdyldo3 1 191550 776317 2024-12-13T07:59:53Z Gill jassu 31716 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776317 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191551 776318 2024-12-13T08:01:39Z Kaur.gurmel 7222 "[[:en:Special:Redirect/revision/1226363393|Balkh, Tajikistan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776318 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Kolkhozobod,center.jpg|right|thumb|185x185px| ਬਲਖ਼, ਕੇਂਦਰ]] '''ਬਲਖ''' (Tajik:Balkh) (2017 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂਃ ਕੋਲਖੋਜ਼ੋਬੋਦ ਜਾਂ ਕੋਲਖੋਜ਼ਾਬਾਦ (ਰੂਸੀ ਲਿੱਪੀਕਰਨ) [[ਤਾਜਿਕਿਸਤਾਨ|ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਬਲਖ ਦੇ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ 2017 ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="rename">{{Cite web |date=16 February 2017 |title=Renaming of several populated places in the districts of Jaloliddin Balkhi, Khovaling and Yovon, Khatlon Region |url=http://www.adlia.tj/show_doc.fwx?Rgn=128889 |access-date=8 October 2020 |language=ru}}</ref> ਇਹ ਜੂਨ 2007 ਤੱਕ ਖਤਲੋਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜਲੋਲਿੱਦੀਨ ਬਲਖੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ (ਕੋਲਖੋਜ਼ੋਬੋਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ ਬਲਖ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਆਬਾਦੀ 19,000 ਸੀ।<ref name="pop2020">{{Cite web |title=Population of the Republic of Tajikistan as of 1 January 2020 |url=http://stat.ww.tj/posts/July2020/macmua_20201.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210601101228/http://stat.ww.tj/posts/July2020/macmua_20201.pdf |archive-date=1 June 2021 |access-date=8 October 2020 |publisher=Statistics office of Tajikistan |language=ru}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਮ == ਇਸ ਬਸਤੀ ਨੂੰ 1934 ਅਤੇ 1957 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 1882-1934 ਅਤੇ ਕਾਗਾਨੋਵਿਚਾਬਾਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਤੁਗਲੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕੋਲਖੋਜ਼ਾਬਾਦ ਨਾਮ (ਰੂਸੀ ਸੰਸਕਰਣ ਜਾਂ ਕੋਲਖੋਜ਼ੋਬੋਡ (ਤਾਜਿਕ ਸੰਸਕਰਨ) 1991 ਤੱਕ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਸ ਕਸਬੇ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਇਮੇਨੀ ਇਸੋਏਵਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਸਿਰੋਡਜਿੱਦੀਨ ਇਸੋਏਵ ਦੇ ਨਾਮ' ਤੇ ਇੱਕ ਬਸਤੀ", ਜਿਸ ਨੇ ਸੋਵੀਅਤ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ 28 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਹੀਰੋ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਲੇਬਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>[http://whp057.narod.ru/tajik-st1.htm District capital names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928130210/http://whp057.narod.ru/tajik-st1.htm|date=2011-09-28}} {{In lang|ru}}</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੋਲਖੋਜ਼ੋਬੋਦ ਨਾਮ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੂੰ ਕੋਲਖੋਜ਼ੋਬੌਡ (ਜਾਂ ਕੋਲਖੋਜ਼ਾਬਾਦ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।<ref name="pop2015">{{Cite web |title=Population of the Republic of Tajikistan as of 1 January 2015 |url=http://www.stat.tj/ru/img/65a709121baf8a64bf15d33f398aafde_1435736807.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150702021130/http://www.stat.tj/ru/img/65a709121baf8a64bf15d33f398aafde_1435736807.pdf |archive-date=2 July 2015 |access-date=3 October 2020 |publisher=Statistics office of Tajikistan |language=ru}}</ref> ਫਰਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ''ਬਲਖ'' ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="rename">{{Cite web |date=16 February 2017 |title=Renaming of several populated places in the districts of Jaloliddin Balkhi, Khovaling and Yovon, Khatlon Region |url=http://www.adlia.tj/show_doc.fwx?Rgn=128889 |access-date=8 October 2020 |language=ru}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.adlia.tj/show_doc.fwx?Rgn=128889 "Renaming of several populated places in the districts of Jaloliddin Balkhi, Khovaling and Yovon, Khatlon Region"] (in Russian). 16 February 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">8 October</span> 2020</span>.</cite> [[Category:CS1 Russian-language sources (ru)]]</ref> ਇਸੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਥਾਨ (ਕੋਲਖੋਜ਼ਾਬਾਦ) ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਗੋਰਨੋ-ਬਦਖਸ਼ਾਨ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।<ref>[http://diary.ru/~Iskandar/p57373738.htm The curious story of the name Kolkhozabad in Tajikistan's Pamir region] {{In lang|ru}}</ref> ਇਹ ਖੁਰੂਗ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਪਾਮੀਰ ਰਾਜਮਾਰਗ 37°36′N 71°46′E/37.600 °N 71.767 °E/<ID2] <ID1 ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। == ਭੂਗੋਲ == === ਜਲਵਾਯੂ === ਬਲਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਠੰਡਾ ਅਰਧ-ਸੁੱਕਾ ਜਲਵਾਯੂ (ਕੋਪੇਨ ਜਲਵਾਯੂ ਵਰਗੀਕਰਣ ਬੀ. ਐਸ. ਕੇ.) ਹੈ। ਔਸਤ ਸਲਾਨਾ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|16.8|C}} °C (62.2 °F) ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਮਹੀਨਾ ਜੁਲਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ {{Convert|29.2|C}} (84.6°F) ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਠੰਡਾ ਮਹੀਨਾ ਜਨਵਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਔਸਤਨ ਤਾਪਮਾਨ 3.1°C (37.6°F.) ਹੈ। ਔਸਤ ਸਲਾਨਾ ਵਰਖਾ 279.4 ਮਿਲੀਮੀਟਰ (11 ") ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਖਾ ਦੇ ਨਾਲ ਔਸਤਨ 70 ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ. ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਖਾ ਵਾਲਾ ਮਹੀਨਾ ਮਾਰਚ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ 67 ਮਿਲੀਮੀਟਰ (2.6") ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੱਕਾ ਮਹੀਨਾ ਅਗਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੰਚ ਔਸਤਨ 0.1 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਵਰਖਾ ਹੁੱਦੀ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == mp0tj92kg4k2t9v826zshaa7i8z7svr 0 191552 776319 2024-12-13T08:07:21Z Keshuseeker 45869 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259490025|Iskanderkul]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776319 wikitext text/x-wiki ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ (ਰੂਸੀ: Искандеркуль; ਤਾਜਿਕ: Искандаркӯл) ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗਲੇਸ਼ੀਅਲ ਮੂਲ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਹ 2,195 ਮੀਟਰ (7,201 ਫੀਟ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਫੈਨ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਸਰ ਰੇਂਜ ਦੀਆਂ ਉੱਤਰੀ ਢਲਾਣਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤਿਕੋਣੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਸਤਹ ਖੇਤਰਫਲ 3.4 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1.3 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 72 ਮੀਟਰ (236 ਫੁੱਟ) ਤੱਕ ਡੂੰਘਾ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਬਣੀ [ਹਵਾਲਾਮੈਂਦਾ] ਜੋ ਸਰਤੋਗ ਨਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਝੀਲ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਇਸਕੰਦਰ ਦਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਯਘਨੋਬ ਨਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੱਬੇ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ, ਫੈਨ ਦਰਿਆ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। [[ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ]] ਤੋਂ 134 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ-[[ਖ਼ੁਜੰਦ|ਖੁਜੰਦ]] ਰੋਡ ਤੋਂ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ, ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।&nbsp;&nbsp; ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ [[ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ]] ਦੇ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈਃ ''ਇਸਕੰਦਰ'' ਸਿਕੰਦਰ ਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਉਚਾਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ [[ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ|ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ''ਕੁਲ'' ਦਾ ਅਰਥ ਝੀਲ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Iskanderkul and Sarytag |url=https://caravanistan.com/tajikistan/north/fann-mountains/iskanderkul/ |access-date=2020-02-26 |website=Caravanistan |language=en-US}}</ref> ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲ ਝੀਲ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਰਾਜੇ ਨੇ ਇੱਕ ਨਦੀ ਨੂੰ ਮੋਡ਼ਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਦੂਜੀ ਕਥਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੁਸੇਫਲਸ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Iskanderkul Travel Guide |url=https://www.advantour.com/tajikistan/iskanderkul.htm}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iskanderkul lake &#124; Tajikistan Travel Guide |url=http://www.traveltajikistan.net/gosee/iskanderkul_lake/}}</ref> == ਪੰਛੀ == ਝੀਲ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਹਾਡ਼ਾਂ ਸਮੇਤ 300 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (120 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ, ਚੌਡ਼ੇ ਪੱਤੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਜੂਨੀਪਰ ਜੰਗਲ, ਪਹਾਡ਼ੀ ਝਾਡ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਐਲਪਾਈਨ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 177 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (68 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਰਡਲਾਈਫ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਵਸਨੀਕਾਂ ਵਜੋਂ, ਜਾਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਜਾਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਵਜੋਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਸਨੋਕੋਕਸ, ਸੇਕਰ ਬਾਜ਼, ਸਿਨੇਰੀਅਸ ਗਿਰਝ, ਪੀਲੇ-ਬਿੱਲ ਵਾਲੇ ਚੌਗ, ਹਿਊਮ ਦੇ ਲਾਰਕ, ਸਲਫਰ-ਪੇਟ ਵਾਲੇ ਵਾਰਬਲਰ, ਵਾਲਕਰੀਪਰ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰੂਬੀਥ੍ਰੋਟਸ, ਚਿੱਟੇ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੇ ਰੈੱਡ ਸਟਾਰਟ, ਚਿੱਟੀ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੀ ਸਨੋਫਿੰਚ, ਐਲਪਾਈਨ ਐਕਸੈਂਟਰ, ਰੂਫਸ-ਸਟ੍ਰੀਕਡ ਐਕਸੈਂਟਰਸ, ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਐਕਸੈਂਟਰਜ਼, ਵਾਟਰ ਪਾਈਪਿਟਸ, ਅੱਗ ਦੇ ਮੂਹਰਲੇ ਸੇਰਿਨ, ਸਾਦੇ ਪਹਾਡ਼ੀ ਫਿੰਚ, ਲਾਲ-ਖੰਭਾਂ ਵਾਲਾ ਫਿੰਚਸ, ਲਾਲ-ਮੰਤਰ ਵਾਲੇ ਗੁਲਾਬ ਫਿੰਚ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ-ਖੰਭ ਵਾਲੇ ਗਰੋਸਬੀਕਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="bli">{{Cite web |last= |first= |year=2013 |title=Iskanderkul lake and mountains |url=http://www.birdlife.org |access-date=2013-03-31 |website=Important Bird Areas factsheet |publisher=BirdLife International}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ]] 50d3r6j1lez4ig01mg175a6dty8rdl0 776320 776319 2024-12-13T08:07:35Z Keshuseeker 45869 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259490025|Iskanderkul]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776320 wikitext text/x-wiki {{Infobox body of water | name = Iskanderkul | image = Iskander-kul, Tajikistan.JPG | alt = A milky-blue lake with numerous green treetops in the foreground and multiple steep-sided mountains in the background | caption = | image_bathymetry = | caption_bathymetry = | location = [[Gissar Range]], [[Fann Mountains]] | coordinates = {{coord|39|04|21|N|68|21|59|E|type:waterbody_region:TJ|display=inline,title}} | type = [[glacial lake]] | inflow = Sarytag, Khazormech, Serima | outflow = Iskander Darya | catchment = | basin_countries = [[Tajikistan]] | length = | width = | area = {{convert|3.4|sqkm}} | depth = | max-depth = {{convert|72|m}} | volume = | residence_time = | shore = | elevation = {{convert|2195|m}} | islands = | cities = }} ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ (ਰੂਸੀ: Искандеркуль; ਤਾਜਿਕ: Искандаркӯл) ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗਲੇਸ਼ੀਅਲ ਮੂਲ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਹ 2,195 ਮੀਟਰ (7,201 ਫੀਟ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਫੈਨ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਸਰ ਰੇਂਜ ਦੀਆਂ ਉੱਤਰੀ ਢਲਾਣਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤਿਕੋਣੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਸਤਹ ਖੇਤਰਫਲ 3.4 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1.3 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 72 ਮੀਟਰ (236 ਫੁੱਟ) ਤੱਕ ਡੂੰਘਾ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਬਣੀ [ਹਵਾਲਾਮੈਂਦਾ] ਜੋ ਸਰਤੋਗ ਨਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਝੀਲ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਇਸਕੰਦਰ ਦਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਯਘਨੋਬ ਨਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੱਬੇ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ, ਫੈਨ ਦਰਿਆ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। [[ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ]] ਤੋਂ 134 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ-[[ਖ਼ੁਜੰਦ|ਖੁਜੰਦ]] ਰੋਡ ਤੋਂ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ, ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।&nbsp;&nbsp; ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ [[ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ]] ਦੇ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈਃ ''ਇਸਕੰਦਰ'' ਸਿਕੰਦਰ ਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਉਚਾਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ [[ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ|ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ''ਕੁਲ'' ਦਾ ਅਰਥ ਝੀਲ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Iskanderkul and Sarytag |url=https://caravanistan.com/tajikistan/north/fann-mountains/iskanderkul/ |access-date=2020-02-26 |website=Caravanistan |language=en-US}}</ref> ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲ ਝੀਲ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਰਾਜੇ ਨੇ ਇੱਕ ਨਦੀ ਨੂੰ ਮੋਡ਼ਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਦੂਜੀ ਕਥਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੁਸੇਫਲਸ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Iskanderkul Travel Guide |url=https://www.advantour.com/tajikistan/iskanderkul.htm}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iskanderkul lake &#124; Tajikistan Travel Guide |url=http://www.traveltajikistan.net/gosee/iskanderkul_lake/}}</ref> == ਪੰਛੀ == ਝੀਲ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਹਾਡ਼ਾਂ ਸਮੇਤ 300 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (120 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ, ਚੌਡ਼ੇ ਪੱਤੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਜੂਨੀਪਰ ਜੰਗਲ, ਪਹਾਡ਼ੀ ਝਾਡ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਐਲਪਾਈਨ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 177 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (68 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਰਡਲਾਈਫ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਵਸਨੀਕਾਂ ਵਜੋਂ, ਜਾਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਜਾਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਵਜੋਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਸਨੋਕੋਕਸ, ਸੇਕਰ ਬਾਜ਼, ਸਿਨੇਰੀਅਸ ਗਿਰਝ, ਪੀਲੇ-ਬਿੱਲ ਵਾਲੇ ਚੌਗ, ਹਿਊਮ ਦੇ ਲਾਰਕ, ਸਲਫਰ-ਪੇਟ ਵਾਲੇ ਵਾਰਬਲਰ, ਵਾਲਕਰੀਪਰ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰੂਬੀਥ੍ਰੋਟਸ, ਚਿੱਟੇ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੇ ਰੈੱਡ ਸਟਾਰਟ, ਚਿੱਟੀ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੀ ਸਨੋਫਿੰਚ, ਐਲਪਾਈਨ ਐਕਸੈਂਟਰ, ਰੂਫਸ-ਸਟ੍ਰੀਕਡ ਐਕਸੈਂਟਰਸ, ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਐਕਸੈਂਟਰਜ਼, ਵਾਟਰ ਪਾਈਪਿਟਸ, ਅੱਗ ਦੇ ਮੂਹਰਲੇ ਸੇਰਿਨ, ਸਾਦੇ ਪਹਾਡ਼ੀ ਫਿੰਚ, ਲਾਲ-ਖੰਭਾਂ ਵਾਲਾ ਫਿੰਚਸ, ਲਾਲ-ਮੰਤਰ ਵਾਲੇ ਗੁਲਾਬ ਫਿੰਚ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ-ਖੰਭ ਵਾਲੇ ਗਰੋਸਬੀਕਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="bli">{{Cite web |last= |first= |year=2013 |title=Iskanderkul lake and mountains |url=http://www.birdlife.org |access-date=2013-03-31 |website=Important Bird Areas factsheet |publisher=BirdLife International}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ]] rg229e7kcai4mggoou13vr3lupsn2m2 776323 776320 2024-12-13T08:12:52Z Keshuseeker 45869 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259490025|Iskanderkul]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776323 wikitext text/x-wiki {{Infobox body of water | name = ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ | image = Iskander-kul, Tajikistan.JPG | alt = ਫੋਰਗਰਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੁੱਧ-ਨੀਲੀ ਝੀਲ ਅਤੇ ਬੈਕਗ੍ਰਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੜ੍ਹੇ-ਪਾਸੇ ਪਹਾੜ | caption = | image_bathymetry = | caption_bathymetry = | location = [[ਗਿਸਾਰ ਰੇਂਜ]], [[ਫੈਨ ਪਹਾੜ]] | coordinates = {{coord|39|04|21|N|68|21|59|E|type:waterbody_region:TJ|display=inline,title}} | type = [[ਗਲੇਸ਼ੀਅਲ ਝੀਲ]] | inflow = ਸਰੀਤਾਗ, ਖਜ਼ੋਰਮਚ, ਸੇਰੀਮਾ | outflow = ਇਸਕੰਦਰ ਦਰਿਆ | catchment = | basin_countries = [[ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ]] | length = | width = | area = {{convert|3.4|sqkm}} | depth = | max-depth = {{convert|72|m}} | volume = | residence_time = | shore = | elevation = {{convert|2195|m}} | islands = | cities = }} ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ (ਰੂਸੀ: Искандеркуль; ਤਾਜਿਕ: Искандаркӯл) ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੁਗਦ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਗਲੇਸ਼ੀਅਲ ਮੂਲ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਹ 2,195 ਮੀਟਰ (7,201 ਫੀਟ) ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਫੈਨ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਸਰ ਰੇਂਜ ਦੀਆਂ ਉੱਤਰੀ ਢਲਾਣਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤਿਕੋਣੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ, ਇਸਦਾ ਸਤਹ ਖੇਤਰਫਲ 3.4 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1.3 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 72 ਮੀਟਰ (236 ਫੁੱਟ) ਤੱਕ ਡੂੰਘਾ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਬਣੀ [ਹਵਾਲਾਮੈਂਦਾ] ਜੋ ਸਰਤੋਗ ਨਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਝੀਲ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਇਸਕੰਦਰ ਦਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਯਘਨੋਬ ਨਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਜ਼ਰਵਸ਼ਨ ਨਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੱਬੇ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ, ਫੈਨ ਦਰਿਆ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। [[ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ]] ਤੋਂ 134 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ-[[ਖ਼ੁਜੰਦ|ਖੁਜੰਦ]] ਰੋਡ ਤੋਂ 23 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ, ਇਸਕੰਦਰਕੁਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੈ।&nbsp;&nbsp; ਇਸ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ [[ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ]] ਦੇ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈਃ ''ਇਸਕੰਦਰ'' ਸਿਕੰਦਰ ਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਉਚਾਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ [[ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ|ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]] ਵਿੱਚ ''ਕੁਲ'' ਦਾ ਅਰਥ ਝੀਲ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Iskanderkul and Sarytag |url=https://caravanistan.com/tajikistan/north/fann-mountains/iskanderkul/ |access-date=2020-02-26 |website=Caravanistan |language=en-US}}</ref> ਸਿਕੰਦਰ ਨਾਲ ਝੀਲ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਰਾਜੇ ਨੇ ਇੱਕ ਨਦੀ ਨੂੰ ਮੋਡ਼ਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਦੂਜੀ ਕਥਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੁਸੇਫਲਸ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Iskanderkul Travel Guide |url=https://www.advantour.com/tajikistan/iskanderkul.htm}}</ref><ref>{{Cite web |title=Iskanderkul lake &#124; Tajikistan Travel Guide |url=http://www.traveltajikistan.net/gosee/iskanderkul_lake/}}</ref> == ਪੰਛੀ == ਝੀਲ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਹਾਡ਼ਾਂ ਸਮੇਤ 300 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (120 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ, ਚੌਡ਼ੇ ਪੱਤੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਜੂਨੀਪਰ ਜੰਗਲ, ਪਹਾਡ਼ੀ ਝਾਡ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਐਲਪਾਈਨ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 177 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (68 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਰਡਲਾਈਫ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਛੀ ਖੇਤਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਵਸਨੀਕਾਂ ਵਜੋਂ, ਜਾਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਜਾਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਵਜੋਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਸਨੋਕੋਕਸ, ਸੇਕਰ ਬਾਜ਼, ਸਿਨੇਰੀਅਸ ਗਿਰਝ, ਪੀਲੇ-ਬਿੱਲ ਵਾਲੇ ਚੌਗ, ਹਿਊਮ ਦੇ ਲਾਰਕ, ਸਲਫਰ-ਪੇਟ ਵਾਲੇ ਵਾਰਬਲਰ, ਵਾਲਕਰੀਪਰ, ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰੂਬੀਥ੍ਰੋਟਸ, ਚਿੱਟੇ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੇ ਰੈੱਡ ਸਟਾਰਟ, ਚਿੱਟੀ ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੀ ਸਨੋਫਿੰਚ, ਐਲਪਾਈਨ ਐਕਸੈਂਟਰ, ਰੂਫਸ-ਸਟ੍ਰੀਕਡ ਐਕਸੈਂਟਰਸ, ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਐਕਸੈਂਟਰਜ਼, ਵਾਟਰ ਪਾਈਪਿਟਸ, ਅੱਗ ਦੇ ਮੂਹਰਲੇ ਸੇਰਿਨ, ਸਾਦੇ ਪਹਾਡ਼ੀ ਫਿੰਚ, ਲਾਲ-ਖੰਭਾਂ ਵਾਲਾ ਫਿੰਚਸ, ਲਾਲ-ਮੰਤਰ ਵਾਲੇ ਗੁਲਾਬ ਫਿੰਚ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ-ਖੰਭ ਵਾਲੇ ਗਰੋਸਬੀਕਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="bli">{{Cite web |last= |first= |year=2013 |title=Iskanderkul lake and mountains |url=http://www.birdlife.org |access-date=2013-03-31 |website=Important Bird Areas factsheet |publisher=BirdLife International}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਝੀਲਾਂ]] dhezg9y8eu3ofp5yq51b8sgj5qb9x0m 0 191553 776321 2024-12-13T08:08:24Z Satdeep Gill 1613 "[[:en:Special:Redirect/revision/1175333349|Bhupi Sherchan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776321 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Bhupi Sherchan | image = Bhupi Sherchan 2.png | image_upright = 0.8 | native_name = भूपी शेरचन | native_name_lang = ne | other_names = ''Sarbahara'' | birth_name = Bhupendra Man Sherchan | birth_date = {{birth date|1937|12|27|df=y}} | birth_place = [[Tukuche]], [[Mustang District|Mustang]], [[Nepal]] | death_date = {{death date and age|1989|05|14|1937|12|27|df=y}} | death_place = [[Kathmandu|Kathmandu, Nepal]] | nationality = [[Nepali people|Nepali]] | occupation = [[Poet]] | notable_works = ''[[Ghumne Mech Mathi Andho Manche]]'' | spouse = {{Plainlist| * Om Kumari Tulachan * Kanti Rana }} | children = 8 | parents = {{Plainlist| *Hit Man Sherchan (father) *Padma Kumari Sherchan (mother) }} | awards = [[Sajha Puraskar]] | website = {{URL|bhupisherchan.com}} }} '''ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ''' (1937–1989), ਜੋ '''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ''' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=विचलनका माझ भूपी |url=https://annapurnapost.com/news/61699-61699 |access-date=2022-04-05 |website=विचलनका माझ भूपी |language=en}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=The lost decades |url=https://kathmandupost.com/miscellaneous/2016/09/24/the-lost-decades |access-date=2022-04-05 |website=kathmandupost.com |language=en}}</ref> 1969 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''<nowiki/>'ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ''' ਲਈ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=1991 |title=Bhupi Sherchan (1936-1989) |url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft729007x1&chunk.id=d0e7856&toc.depth=1&toc.id=d0e7856&brand=ucpress |access-date=2014-07-11 |website=Himalayan Voices}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜਨਮ 27 ਦਸੰਬਰ 1937 (12 ਪੌਸ਼ 1992 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਨੂੰ ਟੁਕੁਚੇ, ਮੁਸਤਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਥਕਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਸੁਬਾ ਹਿਤ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਦਮਾ ਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਜਵਾਂ ਔਲਾਦ ਸੀ। ਪੁਸ਼ੇ ਔਂਸੀ ([[ਹਿੰਦੂ]] ਮਹੀਨੇ [[ਪੋਹ]] ਦੀ ਏਕਮ) ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਲਗਭਗ ਦਸ ਜਾਂ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਯੋਗੇਂਦਰ ਮਾਨ ਅਤੇ ਭਤੀਜੀ, ਉਰਮਿਲਾ ਨਾਲ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}</ref> == ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ == ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਉਦੋਂ ਬਨਾਰਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਨ। ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1951 ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ, ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' ਨਾਂ ਨਾਟਕ, ਛਾਪੀ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਵਿਰੋਧੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅੱਗੇ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਇਸਦਾ ਭਰਾ [[ਨੇਪਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸਨੇ ਕਲਮੀ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦ ਹੋਈ। <ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ "भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक"]. ''साहित्यपोस्ट''. 15 May 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 April</span> 2022</span>.</cite></ref> ਉਸਨੇ [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਬਨਾਰਸ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ ਬੀਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web |date=2018-11-13 |title=कवि भूपि शेरचनको जीवनी |url=https://muktikhabar.com/biography/26932.html |access-date=2022-04-05 |website=muktikhabar |language=ne}}</ref> == ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਹ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ਜਨਯੁਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਨਾਰਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ। ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਅਧੀਨ ਛਪਿਆ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣਿਆ।<ref>{{Cite web |last=रातोपाटी |title=भूपिलाई राज्यले उचित सम्मान गर्नै सकेन : प्राडा. कृष्णहरि बराल |url=https://ratopati.com/story/72375 |access-date=2022-04-05 |website=RatoPati |language=ne}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_1.png|thumb|295x295px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ]] ''ਨਿਰਝਰ'', ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 1958 ਵਿੱਚ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਯੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਛਾਪਿਆ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇਪਾਲੀ ਛੰਦ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੇ ''ਨਿਰਝਰ'' ਛਾਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1969 ਵਿੱਚ ਸਾਝਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਤੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ <nowiki><i>ਰੂਪਰੇਖਾ</i></nowiki> ਅਤੇ ''ਮਧੂਪਰਕਾ'' ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1969 (2025 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ [[ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਵਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਹਿਮਾਲਿਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ''ਹਮੀ'' (ਅਸੀਂ) ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨੇਪਾਲੀ ਬਹਾਦਰ ਹਨ, ਪਰ ਮੂਰਖ (ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਹਨ)। ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਹੀਦ ਕੋ ਸਮਝਨਾ'', ''ਮੈਂ ਬੱਤੀ ਕੋ ਸੀਖਾ'', ਅਤੇ ''ਘੰਟਾਘਰ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' (ਘੁੰਮਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਆਦਮੀ) ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ 1979 ਤੋਂ 1989 ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। == ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ == === ਨਾਟਕ === * ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' (1951) === ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ( {{Translation|ਨਵੇਂ ਗੀਤ}}, 1956) * ''ਨਿਰਝਰ'' ( {{Translation|ਝਰਨਾ}}, 1958) * ''ਘੁੰਮਣ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' (1969) * ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' (ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, 2008) == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_4.png|thumb|281x281px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ (ਸਰੋਤ:<bdi> ਮਦਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੁਸਤਕਲਯਾ)</bdi>]] ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1969 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ (ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਅਤੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਦੋ ਬੱਚੇ (ਇੱਕ ਧੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |url=https://annapurnapost.com/news/83822-83822 |access-date=2022-04-05 |website=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |language=en}}</ref> ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=संवाददाता |first=केन्द्रबिन्दु |title=आज भूपी शेरचनकाे ८४ ‍‍औं जन्म जयन्ती |url=https://kendrabindu.com/literature/123354-1612474361.html |access-date=2022-04-05 |website=kendrabindu.com |language=ne}}</ref> ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ 14 ਮਈ 1989 (1 ਜੇਠ 2046 ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ) ਨੂੰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। <ref>{{Cite web |title=भूपी शेरचन - कविता कोश |url=http://kavitakosh.org/kk/%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%AA%E0%A5%80_%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%A8 |access-date=2022-01-19 |website=kavitakosh.org |language=hi}}</ref> <ref>{{Cite web |date=2020-11-07 |title=Beloved Poet Bhupi Sherchan |url=https://thegorkhatimes.com/2020/11/07/beloved-poet-bhupi-sherchan/ |access-date=2022-04-05 |website=The Gorkha Times |language=en-US}}</ref> == ਵਿਰਾਸਤ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2016-08-06 |title=भूपी शेरचन : नेपाली आधुनिक गद्यकविताका राजमार्ग |url=https://echitwanpost.com/40915/2016080613/20/31/ |access-date=2022-04-05 |website=Chitwan Post Daily |language=en-US}}</ref> ਪ੍ਰੋ. ਮਾਈਕਲ ਜੇ. ਹੱਟ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ: ਪੋਇਟਰੀ ਐਂਡ ਪੋਲੀਟਿਕਸ ਇਨ ਪੋਸਟ-ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ'' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਹੱਟ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀਆਂ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 2023 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਧੀ, ਕਵਿਤਾ ਨੇ ''ਭੂਪੀ: ਏ ਡੌਟਰਜ਼ ਮੈਮੋਇਰ'' ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web |title=A daughter's tribute |url=https://kathmandupost.com/books/2023/08/07/a-daughter-s-tribute |access-date=2023-08-28 |website=Khatmandhu Post}}</ref> 2022 ਦੀ ਨੇਪਾਲੀ ਫਿਲਮ ''ਚਿਸੋ ਐਸ਼ਟਰੇ'' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਉਸੇ ਨਾਂ ਦੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। <ref>{{Cite web |last=Republica |title=Trailer of 'Chiso Ashtray' based on Bhupi Sherchan's poem released |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/124107/ |access-date=2022-04-05 |website=My City |language=en}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲਕਸ਼ਮੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇਵਕੋਟਾ * ਸ਼ੰਕਰ ਲਾਮਿਛਨੇ * [[ਪਾਰੀਜਾਤ (ਲੇਖਕ)|ਪਾਰਿਜਾਤ]] * ਬਨੀਰਾ ਗਿਰੀ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਐਮ ਜੇ ਹੱਟ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜੀਵਨ: ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2010 ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ'' ,{{ISBN|978-0-19-806827-3}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20061024083300/http://www.penhimalaya.netfirms.com/bhupi_sherchan.htm/ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ] * [http://kavitakosh.org/kk/भूपी_शेरचन ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ] * [https://bhupisherchan.com/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.youtube.com/watch?v=_5DL-6tUr1g&feature=emb_title ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 1] * [https://www.youtube.com/watch?v=ECH0xbTqq4I&feature=emb_title&ab_channel=DilipBantawa ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 2] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] 3jr86au5nh6bqkn8v77v7ltnb3ucypc 776322 776321 2024-12-13T08:09:39Z Satdeep Gill 1613 776322 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Bhupi Sherchan | image = Bhupi Sherchan 2.png | image_upright = 0.8 | native_name = भूपी शेरचन | native_name_lang = ne | other_names = ''Sarbahara'' | birth_name = Bhupendra Man Sherchan | birth_date = {{birth date|1937|12|27|df=y}} | birth_place = [[Tukuche]], [[Mustang District|Mustang]], [[Nepal]] | death_date = {{death date and age|1989|05|14|1937|12|27|df=y}} | death_place = [[Kathmandu|Kathmandu, Nepal]] | nationality = [[Nepali people|Nepali]] | occupation = [[Poet]] | notable_works = ''[[Ghumne Mech Mathi Andho Manche]]'' | spouse = {{Plainlist| * Om Kumari Tulachan * Kanti Rana }} | children = 8 | parents = {{Plainlist| *Hit Man Sherchan (father) *Padma Kumari Sherchan (mother) }} | awards = [[Sajha Puraskar]] | website = {{URL|bhupisherchan.com}} }} '''ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ''' (1937–1989), ਜੋ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=विचलनका माझ भूपी |url=https://annapurnapost.com/news/61699-61699 |access-date=2022-04-05 |website=विचलनका माझ भूपी |language=en}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=The lost decades |url=https://kathmandupost.com/miscellaneous/2016/09/24/the-lost-decades |access-date=2022-04-05 |website=kathmandupost.com |language=en}}</ref> 1969 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ '<nowiki/>''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ''' ਲਈ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=1991 |title=Bhupi Sherchan (1936-1989) |url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft729007x1&chunk.id=d0e7856&toc.depth=1&toc.id=d0e7856&brand=ucpress |access-date=2014-07-11 |website=Himalayan Voices}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜਨਮ 27 ਦਸੰਬਰ 1937 (12 ਪੌਸ਼ 1992 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਨੂੰ ਟੁਕੁਚੇ, ਮੁਸਤਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਥਕਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਸੁਬਾ ਹਿਤ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਦਮਾ ਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਜਵਾਂ ਔਲਾਦ ਸੀ। ਪੁਸ਼ੇ ਔਂਸੀ ([[ਹਿੰਦੂ]] ਮਹੀਨੇ [[ਪੋਹ]] ਦੀ ਏਕਮ) ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਲਗਭਗ ਦਸ ਜਾਂ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਯੋਗੇਂਦਰ ਮਾਨ ਅਤੇ ਭਤੀਜੀ, ਉਰਮਿਲਾ ਨਾਲ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}</ref> == ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ == ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਉਦੋਂ ਬਨਾਰਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਨ। ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1951 ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ, ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' ਨਾਂ ਨਾਟਕ, ਛਾਪੀ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਵਿਰੋਧੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅੱਗੇ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਇਸਦਾ ਭਰਾ [[ਨੇਪਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸਨੇ ਕਲਮੀ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦ ਹੋਈ। <ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ "भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक"]. ''साहित्यपोस्ट''. 15 May 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 April</span> 2022</span>.</cite></ref> ਉਸਨੇ [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਬਨਾਰਸ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ ਬੀਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2018-11-13 |title=कवि भूपि शेरचनको जीवनी |url=https://muktikhabar.com/biography/26932.html |access-date=2022-04-05 |website=muktikhabar |language=ne}}</ref> == ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਹ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ਜਨਯੁਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਨਾਰਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ। ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਅਧੀਨ ਛਪਿਆ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣਿਆ।<ref>{{Cite web |last=रातोपाटी |title=भूपिलाई राज्यले उचित सम्मान गर्नै सकेन : प्राडा. कृष्णहरि बराल |url=https://ratopati.com/story/72375 |access-date=2022-04-05 |website=RatoPati |language=ne}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_1.png|thumb|295x295px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ]] ''ਨਿਰਝਰ'', ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 1958 ਵਿੱਚ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਯੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਛਾਪਿਆ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇਪਾਲੀ ਛੰਦ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੇ ''ਨਿਰਝਰ'' ਛਾਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1969 ਵਿੱਚ ਸਾਝਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਤੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ <nowiki><i>ਰੂਪਰੇਖਾ</i></nowiki> ਅਤੇ ''ਮਧੂਪਰਕਾ'' ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1969 (2025 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ [[ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਵਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਹਿਮਾਲਿਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ''ਹਮੀ'' (ਅਸੀਂ) ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨੇਪਾਲੀ ਬਹਾਦਰ ਹਨ, ਪਰ ਮੂਰਖ (ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਹਨ)। ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਹੀਦ ਕੋ ਸਮਝਨਾ'', ''ਮੈਂ ਬੱਤੀ ਕੋ ਸੀਖਾ'', ਅਤੇ ''ਘੰਟਾਘਰ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' (ਘੁੰਮਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਆਦਮੀ) ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ 1979 ਤੋਂ 1989 ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। == ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ == === ਨਾਟਕ === * ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' (1951) === ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ( {{Translation|ਨਵੇਂ ਗੀਤ}}, 1956) * ''ਨਿਰਝਰ'' ( {{Translation|ਝਰਨਾ}}, 1958) * ''ਘੁੰਮਣ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' (1969) * ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' (ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, 2008) == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_4.png|thumb|281x281px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ (ਸਰੋਤ:<bdi> ਮਦਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੁਸਤਕਲਯਾ)</bdi>]] ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1969 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ (ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਅਤੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਦੋ ਬੱਚੇ (ਇੱਕ ਧੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |url=https://annapurnapost.com/news/83822-83822 |access-date=2022-04-05 |website=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |language=en}}</ref> ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |last=संवाददाता |first=केन्द्रबिन्दु |title=आज भूपी शेरचनकाे ८४ ‍‍औं जन्म जयन्ती |url=https://kendrabindu.com/literature/123354-1612474361.html |access-date=2022-04-05 |website=kendrabindu.com |language=ne}}</ref> ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ 14 ਮਈ 1989 (1 ਜੇਠ 2046 ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ) ਨੂੰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web |title=भूपी शेरचन - कविता कोश |url=http://kavitakosh.org/kk/%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%AA%E0%A5%80_%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%A8 |access-date=2022-01-19 |website=kavitakosh.org |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |date=2020-11-07 |title=Beloved Poet Bhupi Sherchan |url=https://thegorkhatimes.com/2020/11/07/beloved-poet-bhupi-sherchan/ |access-date=2022-04-05 |website=The Gorkha Times |language=en-US}}</ref> == ਵਿਰਾਸਤ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2016-08-06 |title=भूपी शेरचन : नेपाली आधुनिक गद्यकविताका राजमार्ग |url=https://echitwanpost.com/40915/2016080613/20/31/ |access-date=2022-04-05 |website=Chitwan Post Daily |language=en-US}}</ref> ਪ੍ਰੋ. ਮਾਈਕਲ ਜੇ. ਹੱਟ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ: ਪੋਇਟਰੀ ਐਂਡ ਪੋਲੀਟਿਕਸ ਇਨ ਪੋਸਟ-ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ'' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਹੱਟ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀਆਂ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 2023 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਧੀ, ਕਵਿਤਾ ਨੇ ''ਭੂਪੀ: ਏ ਡੌਟਰਜ਼ ਮੈਮੋਇਰ'' ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=A daughter's tribute |url=https://kathmandupost.com/books/2023/08/07/a-daughter-s-tribute |access-date=2023-08-28 |website=Khatmandhu Post}}</ref> 2022 ਦੀ ਨੇਪਾਲੀ ਫਿਲਮ ''ਚਿਸੋ ਐਸ਼ਟਰੇ'' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਉਸੇ ਨਾਂ ਦੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web |last=Republica |title=Trailer of 'Chiso Ashtray' based on Bhupi Sherchan's poem released |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/124107/ |access-date=2022-04-05 |website=My City |language=en}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲਕਸ਼ਮੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇਵਕੋਟਾ * ਸ਼ੰਕਰ ਲਾਮਿਛਨੇ * [[ਪਾਰੀਜਾਤ (ਲੇਖਕ)|ਪਾਰਿਜਾਤ]] * ਬਨੀਰਾ ਗਿਰੀ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਐਮ ਜੇ ਹੱਟ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜੀਵਨ: ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2010 ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ'' ,{{ISBN|978-0-19-806827-3}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20061024083300/http://www.penhimalaya.netfirms.com/bhupi_sherchan.htm/ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ] * [http://kavitakosh.org/kk/भूपी_शेरचन ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ] * [https://bhupisherchan.com/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.youtube.com/watch?v=_5DL-6tUr1g&feature=emb_title ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 1] * [https://www.youtube.com/watch?v=ECH0xbTqq4I&feature=emb_title&ab_channel=DilipBantawa ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 2] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] jcl8wmyl6hjuod7vbcbyxdgi5chlyo2 776324 776322 2024-12-13T08:13:25Z Satdeep Gill 1613 776324 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Bhupi Sherchan | image = Bhupi Sherchan 2.png | image_upright = 0.8 | native_name = भूपी शेरचन | native_name_lang = ne | other_names = ''Sarbahara'' | birth_name = Bhupendra Man Sherchan | birth_date = {{birth date|1937|12|27|df=y}} | birth_place = [[Tukuche]], [[Mustang District|Mustang]], [[Nepal]] | death_date = {{death date and age|1989|05|14|1937|12|27|df=y}} | death_place = [[Kathmandu|Kathmandu, Nepal]] | nationality = [[Nepali people|Nepali]] | occupation = [[Poet]] | notable_works = ''[[Ghumne Mech Mathi Andho Manche]]'' | spouse = {{Plainlist| * Om Kumari Tulachan * Kanti Rana }} | children = 8 | parents = {{Plainlist| *Hit Man Sherchan (father) *Padma Kumari Sherchan (mother) }} | awards = [[Sajha Puraskar]] | website = {{URL|bhupisherchan.com}} }} '''ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ''' (1937–1989), ਜੋ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=विचलनका माझ भूपी |url=https://annapurnapost.com/news/61699-61699 |access-date=2022-04-05 |website=विचलनका माझ भूपी |language=en}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=The lost decades |url=https://kathmandupost.com/miscellaneous/2016/09/24/the-lost-decades |access-date=2022-04-05 |website=kathmandupost.com |language=en}}</ref> 1969 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''<nowiki/>'ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ''' ਲਈ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=1991 |title=Bhupi Sherchan (1936-1989) |url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft729007x1&chunk.id=d0e7856&toc.depth=1&toc.id=d0e7856&brand=ucpress |access-date=2014-07-11 |website=Himalayan Voices}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜਨਮ 27 ਦਸੰਬਰ 1937 (12 ਪੌਸ਼ 1992 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਨੂੰ ਟੁਕੁਚੇ, ਮੁਸਤਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਥਕਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਸੁਬਾ ਹਿਤ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਦਮਾ ਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਜਵਾਂ ਔਲਾਦ ਸੀ। ਪੁਸ਼ੇ ਔਂਸੀ ([[ਹਿੰਦੂ]] ਮਹੀਨੇ [[ਪੋਹ]] ਦੀ ਏਕਮ) ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਲਗਭਗ ਦਸ ਜਾਂ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਯੋਗੇਂਦਰ ਮਾਨ ਅਤੇ ਭਤੀਜੀ, ਉਰਮਿਲਾ ਨਾਲ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}</ref> == ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ == ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਉਦੋਂ ਬਨਾਰਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਨ। ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1951 ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ, ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' ਨਾਂ ਨਾਟਕ, ਛਾਪੀ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਵਿਰੋਧੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅੱਗੇ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਇਸਦਾ ਭਰਾ [[ਨੇਪਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸਨੇ ਕਲਮੀ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦ ਹੋਈ। <ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ "भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक"]. ''साहित्यपोस्ट''. 15 May 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 April</span> 2022</span>.</cite></ref> ਉਸਨੇ [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਬਨਾਰਸ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ ਬੀਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2018-11-13 |title=कवि भूपि शेरचनको जीवनी |url=https://muktikhabar.com/biography/26932.html |access-date=2022-04-05 |website=muktikhabar |language=ne}}</ref> == ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਹ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ਜਨਯੁਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਨਾਰਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ। ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਅਧੀਨ ਛਪਿਆ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣਿਆ।<ref>{{Cite web |last=रातोपाटी |title=भूपिलाई राज्यले उचित सम्मान गर्नै सकेन : प्राडा. कृष्णहरि बराल |url=https://ratopati.com/story/72375 |access-date=2022-04-05 |website=RatoPati |language=ne}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_1.png|thumb|295x295px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ]] ''ਨਿਰਝਰ'', ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 1958 ਵਿੱਚ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਯੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਛਾਪਿਆ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇਪਾਲੀ ਛੰਦ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੇ ''ਨਿਰਝਰ'' ਛਾਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1969 ਵਿੱਚ ਸਾਝਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਤੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ <nowiki><i>ਰੂਪਰੇਖਾ</i></nowiki> ਅਤੇ ''ਮਧੂਪਰਕਾ'' ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1969 (2025 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ [[ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਵਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਹਿਮਾਲਿਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ''ਹਮੀ'' (ਅਸੀਂ) ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨੇਪਾਲੀ ਬਹਾਦਰ ਹਨ, ਪਰ ਮੂਰਖ (ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਹਨ)। ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਹੀਦ ਕੋ ਸਮਝਨਾ'', ''ਮੈਂ ਬੱਤੀ ਕੋ ਸੀਖਾ'', ਅਤੇ ''ਘੰਟਾਘਰ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' (ਘੁੰਮਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਆਦਮੀ) ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ 1979 ਤੋਂ 1989 ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। == ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ == === ਨਾਟਕ === * ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' (1951) === ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ( {{Translation|ਨਵੇਂ ਗੀਤ}}, 1956) * ''ਨਿਰਝਰ'' ( {{Translation|ਝਰਨਾ}}, 1958) * ''ਘੁੰਮਣ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' (1969) * ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' (ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, 2008) == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_4.png|thumb|281x281px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ (ਸਰੋਤ:<bdi> ਮਦਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੁਸਤਕਲਯਾ)</bdi>]] ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1969 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ (ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਅਤੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਦੋ ਬੱਚੇ (ਇੱਕ ਧੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |url=https://annapurnapost.com/news/83822-83822 |access-date=2022-04-05 |website=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |language=en}}</ref> ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |last=संवाददाता |first=केन्द्रबिन्दु |title=आज भूपी शेरचनकाे ८४ ‍‍औं जन्म जयन्ती |url=https://kendrabindu.com/literature/123354-1612474361.html |access-date=2022-04-05 |website=kendrabindu.com |language=ne}}</ref> ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ 14 ਮਈ 1989 (1 ਜੇਠ 2046 ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ) ਨੂੰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web |title=भूपी शेरचन - कविता कोश |url=http://kavitakosh.org/kk/%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%AA%E0%A5%80_%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%A8 |access-date=2022-01-19 |website=kavitakosh.org |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |date=2020-11-07 |title=Beloved Poet Bhupi Sherchan |url=https://thegorkhatimes.com/2020/11/07/beloved-poet-bhupi-sherchan/ |access-date=2022-04-05 |website=The Gorkha Times |language=en-US}}</ref> == ਵਿਰਾਸਤ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2016-08-06 |title=भूपी शेरचन : नेपाली आधुनिक गद्यकविताका राजमार्ग |url=https://echitwanpost.com/40915/2016080613/20/31/ |access-date=2022-04-05 |website=Chitwan Post Daily |language=en-US}}</ref> ਪ੍ਰੋ. ਮਾਈਕਲ ਜੇ. ਹੱਟ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ: ਪੋਇਟਰੀ ਐਂਡ ਪੋਲੀਟਿਕਸ ਇਨ ਪੋਸਟ-ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ'' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਹੱਟ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀਆਂ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 2023 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਧੀ, ਕਵਿਤਾ ਨੇ ''ਭੂਪੀ: ਏ ਡੌਟਰਜ਼ ਮੈਮੋਇਰ'' ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=A daughter's tribute |url=https://kathmandupost.com/books/2023/08/07/a-daughter-s-tribute |access-date=2023-08-28 |website=Khatmandhu Post}}</ref> 2022 ਦੀ ਨੇਪਾਲੀ ਫਿਲਮ ''ਚਿਸੋ ਐਸ਼ਟਰੇ'' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਉਸੇ ਨਾਂ ਦੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web |last=Republica |title=Trailer of 'Chiso Ashtray' based on Bhupi Sherchan's poem released |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/124107/ |access-date=2022-04-05 |website=My City |language=en}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲਕਸ਼ਮੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇਵਕੋਟਾ * ਸ਼ੰਕਰ ਲਾਮਿਛਨੇ * [[ਪਾਰੀਜਾਤ (ਲੇਖਕ)|ਪਾਰਿਜਾਤ]] * ਬਨੀਰਾ ਗਿਰੀ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਐਮ ਜੇ ਹੱਟ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜੀਵਨ: ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2010 ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ'' ,{{ISBN|978-0-19-806827-3}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20061024083300/http://www.penhimalaya.netfirms.com/bhupi_sherchan.htm/ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ] * [http://kavitakosh.org/kk/भूपी_शेरचन ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ] * [https://bhupisherchan.com/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.youtube.com/watch?v=_5DL-6tUr1g&feature=emb_title ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 1] * [https://www.youtube.com/watch?v=ECH0xbTqq4I&feature=emb_title&ab_channel=DilipBantawa ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 2] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] 0kn6ubl5itht6o6nutl0rg387rb4nc4 776326 776324 2024-12-13T08:15:17Z Satdeep Gill 1613 776326 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Bhupi Sherchan | image = Bhupi Sherchan 2.png | image_upright = 0.8 | native_name = भूपी शेरचन | native_name_lang = ne | other_names = ''Sarbahara'' | birth_name = Bhupendra Man Sherchan | birth_date = {{birth date|1937|12|27|df=y}} | birth_place = [[Tukuche]], [[Mustang District|Mustang]], [[Nepal]] | death_date = {{death date and age|1989|05|14|1937|12|27|df=y}} | death_place = [[Kathmandu|Kathmandu, Nepal]] | nationality = [[Nepali people|Nepali]] | occupation = [[Poet]] | notable_works = ''[[Ghumne Mech Mathi Andho Manche]]'' | spouse = {{Plainlist| * Om Kumari Tulachan * Kanti Rana }} | children = 8 | parents = {{Plainlist| *Hit Man Sherchan (father) *Padma Kumari Sherchan (mother) }} | awards = [[Sajha Puraskar]] | website = {{URL|bhupisherchan.com}} }} '''ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ''' (1937–1989), ਜੋ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=विचलनका माझ भूपी |url=https://annapurnapost.com/news/61699-61699 |access-date=2022-04-05 |website=विचलनका माझ भूपी |language=en}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=The lost decades |url=https://kathmandupost.com/miscellaneous/2016/09/24/the-lost-decades |access-date=2022-04-05 |website=kathmandupost.com |language=en}}</ref> 1969 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ' ਲਈ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=1991 |title=Bhupi Sherchan (1936-1989) |url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft729007x1&chunk.id=d0e7856&toc.depth=1&toc.id=d0e7856&brand=ucpress |access-date=2014-07-11 |website=Himalayan Voices}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜਨਮ 27 ਦਸੰਬਰ 1937 (12 ਪੌਸ਼ 1992 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਨੂੰ ਟੁਕੁਚੇ, ਮੁਸਤਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਥਕਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਸੁਬਾ ਹਿਤ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਦਮਾ ਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਜਵਾਂ ਔਲਾਦ ਸੀ। ਪੁਸ਼ੇ ਔਂਸੀ ([[ਹਿੰਦੂ]] ਮਹੀਨੇ [[ਪੋਹ]] ਦੀ ਏਕਮ) ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਲਗਭਗ ਦਸ ਜਾਂ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਯੋਗੇਂਦਰ ਮਾਨ ਅਤੇ ਭਤੀਜੀ, ਉਰਮਿਲਾ ਨਾਲ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}</ref> == ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ == ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਉਦੋਂ ਬਨਾਰਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਨ। ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1951 ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ, ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' ਨਾਂ ਨਾਟਕ, ਛਾਪੀ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਵਿਰੋਧੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅੱਗੇ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਇਸਦਾ ਭਰਾ [[ਨੇਪਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸਨੇ ਕਲਮੀ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦ ਹੋਈ। <ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ "भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक"]. ''साहित्यपोस्ट''. 15 May 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 April</span> 2022</span>.</cite></ref> ਉਸਨੇ [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਬਨਾਰਸ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ ਬੀਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2018-11-13 |title=कवि भूपि शेरचनको जीवनी |url=https://muktikhabar.com/biography/26932.html |access-date=2022-04-05 |website=muktikhabar |language=ne}}</ref> == ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਹ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ਜਨਯੁਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਨਾਰਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ। ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਅਧੀਨ ਛਪਿਆ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣਿਆ।<ref>{{Cite web |last=रातोपाटी |title=भूपिलाई राज्यले उचित सम्मान गर्नै सकेन : प्राडा. कृष्णहरि बराल |url=https://ratopati.com/story/72375 |access-date=2022-04-05 |website=RatoPati |language=ne}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_1.png|thumb|295x295px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ]] ''ਨਿਰਝਰ'', ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 1958 ਵਿੱਚ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਯੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਛਾਪਿਆ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇਪਾਲੀ ਛੰਦ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੇ ''ਨਿਰਝਰ'' ਛਾਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1969 ਵਿੱਚ ਸਾਝਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਤੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ''ਰੂਪਰੇਖਾ'' ਅਤੇ ''ਮਧੂਪਰਕਾ'' ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1969 (2025 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ [[ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਵਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਹਿਮਾਲਿਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ''ਹਮੀ'' (ਅਸੀਂ) ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨੇਪਾਲੀ ਬਹਾਦਰ ਹਨ, ਪਰ ਮੂਰਖ (ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਹਨ)। ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਹੀਦ ਕੋ ਸਮਝਨਾ'', ''ਮੈਂ ਬੱਤੀ ਕੋ ਸੀਖਾ'', ਅਤੇ ''ਘੰਟਾਘਰ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' (ਘੁੰਮਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਆਦਮੀ) ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ 1979 ਤੋਂ 1989 ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। == ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ == === ਨਾਟਕ === * ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' (1951) === ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ( {{Translation|ਨਵੇਂ ਗੀਤ}}, 1956) * ''ਨਿਰਝਰ'' ( {{Translation|ਝਰਨਾ}}, 1958) * ''ਘੁੰਮਣ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' (1969) * ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' (ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, 2008) == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_4.png|thumb|281x281px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ (ਸਰੋਤ:<bdi> ਮਦਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੁਸਤਕਲਯਾ)</bdi>]] ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1969 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ (ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਅਤੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਦੋ ਬੱਚੇ (ਇੱਕ ਧੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |url=https://annapurnapost.com/news/83822-83822 |access-date=2022-04-05 |website=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |language=en}}</ref> ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |last=संवाददाता |first=केन्द्रबिन्दु |title=आज भूपी शेरचनकाे ८४ ‍‍औं जन्म जयन्ती |url=https://kendrabindu.com/literature/123354-1612474361.html |access-date=2022-04-05 |website=kendrabindu.com |language=ne}}</ref> ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ 14 ਮਈ 1989 (1 ਜੇਠ 2046 ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ) ਨੂੰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web |title=भूपी शेरचन - कविता कोश |url=http://kavitakosh.org/kk/%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%AA%E0%A5%80_%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%A8 |access-date=2022-01-19 |website=kavitakosh.org |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |date=2020-11-07 |title=Beloved Poet Bhupi Sherchan |url=https://thegorkhatimes.com/2020/11/07/beloved-poet-bhupi-sherchan/ |access-date=2022-04-05 |website=The Gorkha Times |language=en-US}}</ref> == ਵਿਰਾਸਤ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2016-08-06 |title=भूपी शेरचन : नेपाली आधुनिक गद्यकविताका राजमार्ग |url=https://echitwanpost.com/40915/2016080613/20/31/ |access-date=2022-04-05 |website=Chitwan Post Daily |language=en-US}}</ref> ਪ੍ਰੋ. ਮਾਈਕਲ ਜੇ. ਹੱਟ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ: ਪੋਇਟਰੀ ਐਂਡ ਪੋਲੀਟਿਕਸ ਇਨ ਪੋਸਟ-ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ'' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਹੱਟ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀਆਂ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 2023 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਧੀ, ਕਵਿਤਾ ਨੇ ''ਭੂਪੀ: ਏ ਡੌਟਰਜ਼ ਮੈਮੋਇਰ'' ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=A daughter's tribute |url=https://kathmandupost.com/books/2023/08/07/a-daughter-s-tribute |access-date=2023-08-28 |website=Khatmandhu Post}}</ref> 2022 ਦੀ ਨੇਪਾਲੀ ਫਿਲਮ ''ਚਿਸੋ ਐਸ਼ਟਰੇ'' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਉਸੇ ਨਾਂ ਦੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web |last=Republica |title=Trailer of 'Chiso Ashtray' based on Bhupi Sherchan's poem released |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/124107/ |access-date=2022-04-05 |website=My City |language=en}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲਕਸ਼ਮੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇਵਕੋਟਾ * ਸ਼ੰਕਰ ਲਾਮਿਛਨੇ * [[ਪਾਰੀਜਾਤ (ਲੇਖਕ)|ਪਾਰਿਜਾਤ]] * ਬਨੀਰਾ ਗਿਰੀ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਐਮ ਜੇ ਹੱਟ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜੀਵਨ: ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2010 ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ'' ,{{ISBN|978-0-19-806827-3}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20061024083300/http://www.penhimalaya.netfirms.com/bhupi_sherchan.htm/ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ] * [http://kavitakosh.org/kk/भूपी_शेरचन ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ] * [https://bhupisherchan.com/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.youtube.com/watch?v=_5DL-6tUr1g&feature=emb_title ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 1] * [https://www.youtube.com/watch?v=ECH0xbTqq4I&feature=emb_title&ab_channel=DilipBantawa ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 2] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] 3g1aukj5q3igz0vmcr3lvxqy9ojmrgx 776327 776326 2024-12-13T08:15:41Z Satdeep Gill 1613 776327 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Bhupi Sherchan | image = Bhupi Sherchan 2.png | image_upright = 0.8 | native_name = भूपी शेरचन | native_name_lang = ne | other_names = ''Sarbahara'' | birth_name = Bhupendra Man Sherchan | birth_date = {{birth date|1937|12|27|df=y}} | birth_place = [[Tukuche]], [[Mustang District|Mustang]], [[Nepal]] | death_date = {{death date and age|1989|05|14|1937|12|27|df=y}} | death_place = [[Kathmandu|Kathmandu, Nepal]] | nationality = [[Nepali people|Nepali]] | occupation = [[Poet]] | notable_works = ''[[Ghumne Mech Mathi Andho Manche]]'' | spouse = {{Plainlist| * Om Kumari Tulachan * Kanti Rana }} | children = 8 | parents = {{Plainlist| *Hit Man Sherchan (father) *Padma Kumari Sherchan (mother) }} | awards = [[Sajha Puraskar]] | website = {{URL|bhupisherchan.com}} }} '''ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ''' (1937–1989), ਜੋ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=विचलनका माझ भूपी |url=https://annapurnapost.com/news/61699-61699 |access-date=2022-04-05 |website=विचलनका माझ भूपी |language=en}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=The lost decades |url=https://kathmandupost.com/miscellaneous/2016/09/24/the-lost-decades |access-date=2022-04-05 |website=kathmandupost.com |language=en}}</ref> 1969 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ '''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ''<nowiki/>' ਲਈ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=1991 |title=Bhupi Sherchan (1936-1989) |url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft729007x1&chunk.id=d0e7856&toc.depth=1&toc.id=d0e7856&brand=ucpress |access-date=2014-07-11 |website=Himalayan Voices}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜਨਮ 27 ਦਸੰਬਰ 1937 (12 ਪੌਸ਼ 1992 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਨੂੰ ਟੁਕੁਚੇ, ਮੁਸਤਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਥਕਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਸੁਬਾ ਹਿਤ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਦਮਾ ਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਜਵਾਂ ਔਲਾਦ ਸੀ। ਪੁਸ਼ੇ ਔਂਸੀ ([[ਹਿੰਦੂ]] ਮਹੀਨੇ [[ਪੋਹ]] ਦੀ ਏਕਮ) ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਲਗਭਗ ਦਸ ਜਾਂ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਯੋਗੇਂਦਰ ਮਾਨ ਅਤੇ ਭਤੀਜੀ, ਉਰਮਿਲਾ ਨਾਲ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਚਲਾ ਗਿਆ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}</ref> == ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ == ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਉਦੋਂ ਬਨਾਰਸ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਨ। ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1951 ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ, ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' ਨਾਂ ਨਾਟਕ, ਛਾਪੀ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਭੂਪੇਂਦਰ ਮਾਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ 16 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਵਿਰੋਧੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੇ ਅੱਗੇ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਲਿਖਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=December 2022}} ਇਸਦਾ ਭਰਾ [[ਨੇਪਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ੇਰਚਨ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦਾ ਘਰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸਨੇ ਕਲਮੀ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਕੈਦ ਹੋਈ। <ref name=":0">{{Cite web |date=2021-05-15 |title=भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक |url=https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ |access-date=2022-04-05 |website=साहित्यपोस्ट |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://sahityapost.com/khoj-anusandhan/36424/ "भूपी- नेपाली साहित्यका मुर्धन्य साधक"]. ''साहित्यपोस्ट''. 15 May 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 April</span> 2022</span>.</cite></ref> ਉਸਨੇ [[ਬਨਾਰਸ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਬਨਾਰਸ ਕਾਲਜ]] ਤੋਂ ਬੀਏ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2018-11-13 |title=कवि भूपि शेरचनको जीवनी |url=https://muktikhabar.com/biography/26932.html |access-date=2022-04-05 |website=muktikhabar |language=ne}}</ref> == ਸਾਹਿਤਕ ਜੀਵਨ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਹ ਪੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ਜਨਯੁਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਬਨਾਰਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ। ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉਸ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ''ਸਰਬਹਾਰ'' (ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ) ਅਧੀਨ ਛਪਿਆ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣਿਆ।<ref>{{Cite web |last=रातोपाटी |title=भूपिलाई राज्यले उचित सम्मान गर्नै सकेन : प्राडा. कृष्णहरि बराल |url=https://ratopati.com/story/72375 |access-date=2022-04-05 |website=RatoPati |language=ne}}</ref> [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_1.png|thumb|295x295px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ]] ''ਨਿਰਝਰ'', ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 1958 ਵਿੱਚ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਨਰਿੰਦਰ ਯੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਛਾਪਿਆ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੇਪਾਲੀ ਛੰਦ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੇ ''ਨਿਰਝਰ'' ਛਾਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1969 ਵਿੱਚ ਸਾਝਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਤੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ''ਰੂਪਰੇਖਾ'' ਅਤੇ ''ਮਧੂਪਰਕਾ'' ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1969 (2025 [[ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ]]) ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸਾਝਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਨੇ 2008 ਵਿੱਚ ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫਲ ਨੇਪਾਲੀ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ [[ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ ਸਮਾਜ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਵਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਹਿਮਾਲਿਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ''ਹਮੀ'' (ਅਸੀਂ) ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨੇਪਾਲੀ ਬਹਾਦਰ ਹਨ, ਪਰ ਮੂਰਖ (ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਹਨ)। ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਗੀਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ''ਸ਼ਹੀਦ ਕੋ ਸਮਝਨਾ'', ''ਮੈਂ ਬੱਤੀ ਕੋ ਸੀਖਾ'', ਅਤੇ ''ਘੰਟਾਘਰ'' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' (ਘੁੰਮਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਆਦਮੀ) ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ 1979 ਤੋਂ 1989 ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਵਾਰ ਰਾਇਲ ਨੇਪਾਲ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। == ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ == === ਨਾਟਕ === * ''ਪਰਿਵਰਤਨ'' (1951) === ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ === * ''ਨਿਆਮ ਝਿਉਰੇ'' ( {{Translation|ਨਵੇਂ ਗੀਤ}}, 1956) * ''ਨਿਰਝਰ'' ( {{Translation|ਝਰਨਾ}}, 1958) * ''ਘੁੰਮਣ ਮੇਚ ਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮੰਚੇ'' (1969) * ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਕਾ ਕਵਿਤਾ'' (ਸ਼ਿਵ ਰੇਗਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, 2008) == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ == [[ਤਸਵੀਰ:Bhupi_Sherchan_4.png|thumb|281x281px| ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ (ਸਰੋਤ:<bdi> ਮਦਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੁਸਤਕਲਯਾ)</bdi>]] ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1969 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਓਮ ਕੁਮਾਰੀ ਤੁਲਾਚਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ (ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਅਤੇ ਕਾਂਤੀ ਰਾਣਾ ਨਾਲ ਦੋ ਬੱਚੇ (ਇੱਕ ਧੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ) ਸਨ। ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਸਿਗਰਟ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |url=https://annapurnapost.com/news/83822-83822 |access-date=2022-04-05 |website=भूपि शेरचनको अन्तिम अन्तर्वार्ता |language=en}}</ref> ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |last=संवाददाता |first=केन्द्रबिन्दु |title=आज भूपी शेरचनकाे ८४ ‍‍औं जन्म जयन्ती |url=https://kendrabindu.com/literature/123354-1612474361.html |access-date=2022-04-05 |website=kendrabindu.com |language=ne}}</ref> ਇਸ ਦੀ ਮੌਤ 14 ਮਈ 1989 (1 ਜੇਠ 2046 ਬਿਕਰਮੀ ਸੰਮਤ) ਨੂੰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।<ref>{{Cite web |title=भूपी शेरचन - कविता कोश |url=http://kavitakosh.org/kk/%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%AA%E0%A5%80_%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%A8 |access-date=2022-01-19 |website=kavitakosh.org |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |date=2020-11-07 |title=Beloved Poet Bhupi Sherchan |url=https://thegorkhatimes.com/2020/11/07/beloved-poet-bhupi-sherchan/ |access-date=2022-04-05 |website=The Gorkha Times |language=en-US}}</ref> == ਵਿਰਾਸਤ == ਸ਼ੇਰਚਨ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੋਢੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2016-08-06 |title=भूपी शेरचन : नेपाली आधुनिक गद्यकविताका राजमार्ग |url=https://echitwanpost.com/40915/2016080613/20/31/ |access-date=2022-04-05 |website=Chitwan Post Daily |language=en-US}}</ref> ਪ੍ਰੋ. ਮਾਈਕਲ ਜੇ. ਹੱਟ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਜੀਵਨੀ: ਪੋਇਟਰੀ ਐਂਡ ਪੋਲੀਟਿਕਸ ਇਨ ਪੋਸਟ-ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ'' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਜੀਵਨੀ ਵਿੱਚ ਹੱਟ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀਆਂ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 2023 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਧੀ, ਕਵਿਤਾ ਨੇ ''ਭੂਪੀ: ਏ ਡੌਟਰਜ਼ ਮੈਮੋਇਰ'' ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜੀਵਨੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=A daughter's tribute |url=https://kathmandupost.com/books/2023/08/07/a-daughter-s-tribute |access-date=2023-08-28 |website=Khatmandhu Post}}</ref> 2022 ਦੀ ਨੇਪਾਲੀ ਫਿਲਮ ''ਚਿਸੋ ਐਸ਼ਟਰੇ'' ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਉਸੇ ਨਾਂ ਦੇ ''ਘੁਮਨੇ ਮੇਚਮਾਥੀ ਅੰਧੋ ਮਾਂਛੇ'' ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚਲੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।<ref>{{Cite web |last=Republica |title=Trailer of 'Chiso Ashtray' based on Bhupi Sherchan's poem released |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/124107/ |access-date=2022-04-05 |website=My City |language=en}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਲਕਸ਼ਮੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇਵਕੋਟਾ * ਸ਼ੰਕਰ ਲਾਮਿਛਨੇ * [[ਪਾਰੀਜਾਤ (ਲੇਖਕ)|ਪਾਰਿਜਾਤ]] * ਬਨੀਰਾ ਗਿਰੀ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} == ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ == * ਐਮ ਜੇ ਹੱਟ, ''ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦਾ ਜੀਵਨ: ਰਾਣਾ ਨੇਪਾਲ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2010 ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ'' ,{{ISBN|978-0-19-806827-3}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [https://web.archive.org/web/20061024083300/http://www.penhimalaya.netfirms.com/bhupi_sherchan.htm/ ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ] * [http://kavitakosh.org/kk/भूपी_शेरचन ਭੂਪੀ ਸ਼ੇਰਚਨ] * [https://bhupisherchan.com/ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ] * [https://www.youtube.com/watch?v=_5DL-6tUr1g&feature=emb_title ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 1] * [https://www.youtube.com/watch?v=ECH0xbTqq4I&feature=emb_title&ab_channel=DilipBantawa ਇੰਟਰਵਿਊ ਭਾਗ 2] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1937]] i773ldn19iy99oah6g88c9trefh5lnu 0 191554 776328 2024-12-13T08:16:07Z Kuldeepburjbhalaike 18176 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261681844|Kutia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776328 wikitext text/x-wiki '''ਕੂਤਯਾ''' ਜਾਂ '''ਕੂਤਿਆ''' ( {{Langx|be|куцця}} </link> ; {{Langx|ru|кутья}} </link> ; {{Langx|uk|кутя}} <nowiki></link></nowiki> [ kʊˈtʲa ] ⓘ<nowiki></link></nowiki><nowiki></link></nowiki> ) ਮਿੱਠੀ ਤਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਅਨਾਜ ਵਾਲਾ ਪਕਵਾਨ ਹੈ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਈਸਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ [[ਕੈਥੋਲਿਕ ਗਿਰਜਾਘਰ|ਕੈਥੋਲਿਕ ਈਸਾਈਆਂ]] ਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੇਲਾਰੂਸ, ਰੂਸ, ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆ]] ਅਤੇ [[ਪੋਲੈਂਡ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ [[ਕ੍ਰਿਸਮਸ]] - ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ-ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਦਾਅਵਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਰਣਨਕਰਤਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਕ੍ਰਿਸਮਸ, ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Київ}}</ref><ref>{{Cite book|location=Санкт-Петербург-Москва}}</ref><ref>{{Cite book|location=Менск}}</ref> == ਵ੍ਯੁਪਦੇਸ਼ == ਕੂਤਯਾ ਸ਼ਬਦ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ [[wiktionary:κουκί|κουκκί]] (ਬੀਨ) ਜਾਂ [[wiktionary:κόκκος|κόκκος]] (ਅਨਾਜ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Київ}}</ref> == ਹੋਰ ਦੇਸ਼ == [[ਤਸਵੀਰ:Ukrainian_Orthodox_Christmas_in_Poland_-_Kutia_-_Didukh.JPG|thumb| ਪੋਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨੀ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੁਟਿਆ ਅਤੇ ਡਿਦੁਖ]] ਉਬਲੇ ਹੋਏ ਅਨਾਜ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਸਾਬਤ ਦਾਣੇ) ਦਾ ਇੱਕ ਪਕਵਾਨ ਸ਼ਹਿਦ, ਗਿਰੀਦਾਰ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਹੈ: * [[ਬੁਲਗਾਰੀਆ]] - ਕੋਲੀਵੋ * [[ਯੂਨਾਨ|ਗ੍ਰੀਸ]] - ਕੋਲੀਵਾ * [[ਲਿਬਨਾਨ|ਲੇਬਨਾਨ]], ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਅਤੇ [[ਜਾਰਡਨ]] - ਅਮੇਹ ਮਾਸਲੌਕ ਜਾਂ ਸਨੂਨੀਏ * [[ਰੋਮਾਨੀਆ]] - ਕੋਲੀਵਾ * [[ਰੂਸ]] - ਸੋਚੀਵੋ * [[ਸਰਬੀਆ]] - ਕੋਲਜੀਵੋ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼: žito (ਭਾਵ, ਕਣਕ) * [[ਸਿਚੀਲੀਆ|ਸਿਸਲੀ]] - cuccía * [[ਸੀਰੀਆ]] - ਸਲੀਹਾ ਜਾਂ ਬੁਰਬਰਾ (ਪੂਰੇ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]] ਵਿੱਚ ਈਦ ਇਲ-ਬੁਰ-ਬਾਰਾ, ਸੇਂਟ ਬਾਰਬਰਾ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਲਈ) == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਪਕਵਾਨ]] lej4qug4xmj655se4kwy2a0xw56ut1e 776332 776328 2024-12-13T08:19:08Z Kuldeepburjbhalaike 18176 776332 wikitext text/x-wiki '''ਕੂਤਯਾ''' ਜਾਂ '''ਕੂਤਿਆ''' ({{Langx|be|куцця}}; {{Langx|ru|кутья}}; {{Langx|uk|кутя}} {{IPA-uk|kʊˈtʲa||LL-Q8798 (ukr)-Tohaomg-кутя.wav}}) ਮਿੱਠੀ ਤਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਅਨਾਜ ਵਾਲਾ ਪਕਵਾਨ ਹੈ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਈਸਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ [[ਕੈਥੋਲਿਕ ਗਿਰਜਾਘਰ|ਕੈਥੋਲਿਕ ਈਸਾਈਆਂ]] ਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੇਲਾਰੂਸ, ਰੂਸ, ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ [[ਲਿਥੁਆਨੀਆ]] ਅਤੇ [[ਪੋਲੈਂਡ]] ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ [[ਕ੍ਰਿਸਮਸ]] - ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ-ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਦਾਅਵਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਰਣਨਕਰਤਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਕ੍ਰਿਸਮਸ, ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Київ}}</ref><ref>{{Cite book|location=Санкт-Петербург-Москва}}</ref><ref>{{Cite book|location=Менск}}</ref> == ਨਿਰੁਕਤੀ == ਕੂਤਯਾ ਸ਼ਬਦ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ [[wiktionary:κουκί|κουκκί]] (ਬੀਨ) ਜਾਂ [[wiktionary:κόκκος|κόκκος]] (ਅਨਾਜ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Київ}}</ref> == ਹੋਰ ਦੇਸ਼ == [[ਤਸਵੀਰ:Ukrainian_Orthodox_Christmas_in_Poland_-_Kutia_-_Didukh.JPG|thumb| ਪੋਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨੀ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੁਟਿਆ ਅਤੇ ਡਿਦੁਖ]] ਉਬਲੇ ਹੋਏ ਅਨਾਜ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਸਾਬਤ ਦਾਣੇ) ਦਾ ਇੱਕ ਪਕਵਾਨ ਸ਼ਹਿਦ, ਗਿਰੀਦਾਰ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਹੈ: * [[ਬੁਲਗਾਰੀਆ]] - ਕੋਲੀਵੋ * [[ਯੂਨਾਨ|ਗ੍ਰੀਸ]] - ਕੋਲੀਵਾ * [[ਲਿਬਨਾਨ|ਲੇਬਨਾਨ]], ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਅਤੇ [[ਜਾਰਡਨ]] - ਅਮੇਹ ਮਾਸਲੌਕ ਜਾਂ ਸਨੂਨੀਏ * [[ਰੋਮਾਨੀਆ]] - ਕੋਲੀਵਾ * [[ਰੂਸ]] - ਸੋਚੀਵੋ * [[ਸਰਬੀਆ]] - ਕੋਲਜੀਵੋ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼: žito (ਭਾਵ, ਕਣਕ) * [[ਸਿਚੀਲੀਆ|ਸਿਸਲੀ]] - cuccía * [[ਸੀਰੀਆ]] - ਸਲੀਹਾ ਜਾਂ ਬੁਰਬਰਾ (ਪੂਰੇ [[ਮੱਧ ਪੂਰਬ]] ਵਿੱਚ ਈਦ ਇਲ-ਬੁਰ-ਬਾਰਾ, ਸੇਂਟ ਬਾਰਬਰਾ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਲਈ) == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਪਕਵਾਨ]] hqagy8lo8b8uu1g1o64ji7xscj8jdhj 1 191555 776329 2024-12-13T08:16:38Z Satdeep Gill 1613 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776329 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 191556 776333 2024-12-13T08:20:12Z Kaur.gurmel 7222 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776333 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191557 776334 2024-12-13T08:31:11Z Taranpreet Goswami 51390 "[[:en:Special:Redirect/revision/1262210141|Religion in pre-Islamic Arabia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776334 wikitext text/x-wiki ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਬ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ੀ ਅਰਬੀ [[ਬਹੁਦੇਵਵਾਦ]], [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ]], ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਾਮੀ ਧਰਮ, [[ਇਸਾਈ ਧਰਮ|ਈਸਾਈ ਧਰਮ]], [[ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ]], ਮੰਡੇਵਾਦ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰਾਸਟਰੀ ਧਰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਅਰਬੀ ਬਹੁਦੇਵਵਾਦ, ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮੀ ਅਰਬ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ। [[ਮੱਕਾ]] ਵਿੱਚ [[ਕਾਅਬਾ|ਕਾਬਾ]] ਵਰਗੇ ਸਥਾਨਕ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਵੀਆ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਬਲ ਅਤੇ ਦੇਵੀਆਂ ਅਲ-ਲਾਟ, ਅਲ-ਉਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਨਾਟ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮੱਕਾ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭੌਤਿਕ ਵਰਣਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਤੋਂ ਲੱਭੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਕਾਬਾ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 360 ਤੱਕ ਬੁੱਧ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸਮੇਤ ਸਨ। ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਤੇ ਘੱਟ ਡਿਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। [[ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਜ|ਰੋਮਨ]] ਅਤੇ ਅਕਸੂਮਾਈਟ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਰਬ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ, ਪਰ ਕੁਝ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਅਤੇ [[ਫ਼ਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ|ਫ਼ਾਰਸੀ ਖਾਡ਼ੀ]] ਵਿੱਚ ਨੈਸਟੋਰੀਅਨਵਾਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ ਮੀਆਫਿਜ਼ੀਟਿਜ਼ਮ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਰੋਮਨ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਯਹੂਦੀ ਪਰਵਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਥਾਨਕ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ [[ਡਾਇਆਸਪੋਰਾ|ਪ੍ਰਵਾਸੀ]] ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਦਾ ਵੱਡਾ ਵਾਧਾ ਦੱਖਣੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿਜਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, [[ਸਾਸਾਨੀ ਸਲਤਨਤ|ਸਾਸਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਧਰਮ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ [[ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ|ਜ਼ੋਰਾਸਟਰੀਵਾਦ]] ਮੌਜੂਦ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੱਕਾ ਵਿੱਚ ਸੰਭਵ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਨੀਚੇਇਜ਼ਮ ਜਾਂ ਮਜ਼ਦਾਕਵਾਦ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਬ ਸੱਭਿਆਚਾਰ]] 7j8s0p79ifsxnwc2vf2hrn977wt1j2v 776336 776334 2024-12-13T08:34:34Z Taranpreet Goswami 51390 Taranpreet Goswami ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਬ ਧਰਮ]] ਨੂੰ [[ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776334 wikitext text/x-wiki ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਬ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ੀ ਅਰਬੀ [[ਬਹੁਦੇਵਵਾਦ]], [[ਬੁੱਧ ਧਰਮ]], ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਾਮੀ ਧਰਮ, [[ਇਸਾਈ ਧਰਮ|ਈਸਾਈ ਧਰਮ]], [[ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ]], ਮੰਡੇਵਾਦ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰਾਸਟਰੀ ਧਰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਅਰਬੀ ਬਹੁਦੇਵਵਾਦ, ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮੀ ਅਰਬ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ। [[ਮੱਕਾ]] ਵਿੱਚ [[ਕਾਅਬਾ|ਕਾਬਾ]] ਵਰਗੇ ਸਥਾਨਕ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਵੀਆ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਬਲ ਅਤੇ ਦੇਵੀਆਂ ਅਲ-ਲਾਟ, ਅਲ-ਉਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮਨਾਟ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮੱਕਾ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪੂਰਵ-ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭੌਤਿਕ ਵਰਣਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਤੋਂ ਲੱਭੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਕਾਬਾ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 360 ਤੱਕ ਬੁੱਧ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸਮੇਤ ਸਨ। ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਤੇ ਘੱਟ ਡਿਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। [[ਰੋਮਨ ਸਮਰਾਜ|ਰੋਮਨ]] ਅਤੇ ਅਕਸੂਮਾਈਟ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਰਬ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੇ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ, ਪਰ ਕੁਝ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਅਤੇ [[ਫ਼ਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ|ਫ਼ਾਰਸੀ ਖਾਡ਼ੀ]] ਵਿੱਚ ਨੈਸਟੋਰੀਅਨਵਾਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ ਮੀਆਫਿਜ਼ੀਟਿਜ਼ਮ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਰੋਮਨ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਯਹੂਦੀ ਪਰਵਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਥਾਨਕ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ [[ਡਾਇਆਸਪੋਰਾ|ਪ੍ਰਵਾਸੀ]] ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਦਾ ਵੱਡਾ ਵਾਧਾ ਦੱਖਣੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿਜਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, [[ਸਾਸਾਨੀ ਸਲਤਨਤ|ਸਾਸਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨੀ ਧਰਮ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ [[ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ|ਜ਼ੋਰਾਸਟਰੀਵਾਦ]] ਮੌਜੂਦ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੱਕਾ ਵਿੱਚ ਸੰਭਵ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਨੀਚੇਇਜ਼ਮ ਜਾਂ ਮਜ਼ਦਾਕਵਾਦ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਰਬ ਸੱਭਿਆਚਾਰ]] 7j8s0p79ifsxnwc2vf2hrn977wt1j2v 1 191558 776335 2024-12-13T08:32:46Z Taranpreet Goswami 51390 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776335 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 776338 776335 2024-12-13T08:34:35Z Taranpreet Goswami 51390 Taranpreet Goswami ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਬ ਧਰਮ]] ਨੂੰ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776335 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 191559 776337 2024-12-13T08:34:35Z Taranpreet Goswami 51390 Taranpreet Goswami ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਬ ਧਰਮ]] ਨੂੰ [[ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776337 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ]] a04pmj3331qpvrl972mxaz5nf2slfub 1 191560 776339 2024-12-13T08:34:35Z Taranpreet Goswami 51390 Taranpreet Goswami ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਬ ਧਰਮ]] ਨੂੰ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 776339 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਮ]] outnmkjsl2k71wu5ctjtb45qpxdozh6 3 191561 776340 2024-12-13T08:50:50Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776340 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Seocanada9}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 08:50, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) 3j3b6wt7vfe2sigcmaq1j3clye2oojn 1 191562 776343 2024-12-13T09:07:08Z Nitesh Gill 8973 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776343 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 191563 776344 2024-12-13T09:08:10Z Meenukusam 51574 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776344 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 191564 776345 2024-12-13T09:09:15Z Meenukusam 51574 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 776345 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 3 191565 776349 2024-12-13T09:56:03Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 776349 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Alessandro Scalondro}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 09:56, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) 0sn9am7vku4hyapmgckbwws1i091hfr 0 191566 776351 2024-12-13T11:56:30Z Kamal samaon 30660 "[[:en:Special:Redirect/revision/1246180083|Robert Graham (botanist)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 776351 wikitext text/x-wiki [[ਤਸਵੀਰ:Robert_Graham_(botanist)_by_Smith.jpg|thumb| ਕੋਲਵਿਨ ਸਮਿਥ ਦੁਆਰਾ ਰੌਬਰਟ ਗ੍ਰਾਹਮ]] [[ਤਸਵੀਰ:Robert_Graham_(botanist).jpg|thumb| ਰਾਬਰਟ ਗ੍ਰਾਹਮ]] [[ਤਸਵੀਰ:62_Great_King_Street,_Edinburgh.jpg|thumb| ਰਾਬਰਟ ਗ੍ਰਾਹਮ ਦਾ ਘਰ 62 ਗ੍ਰੇਟ ਕਿੰਗ ਸਟ੍ਰੀਟ, ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿਖੇ ਹੈ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1845]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1786]] ogohlc4oyfejcu9v06gzjuwe0krsgm3