ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ pawiki https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE MediaWiki 1.44.0-wmf.8 first-letter ਮੀਡੀਆ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਤਸਵੀਰ ਤਸਵੀਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਮੀਡੀਆਵਿਕੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਰਮਾ ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਮਦਦ ਮਦਦ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਫਾਟਕ ਫਾਟਕ ਗੱਲ-ਬਾਤ TimedText TimedText talk ਮੌਡਿਊਲ ਮੌਡਿਊਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ Topic 0 28888 778475 775821 2024-12-20T10:46:03Z 2409:40C2:2058:7:8000:0:0:0 GURU DWARA PAHUWIND SAHIB DAKHAL KITA HAI 778475 wikitext text/x-wiki ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। == ਪੰਜਾਬ == === ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ === [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟੱਲ ਰਾਏ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਟਲ ਰਾਏ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਿਬੇਕਸਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਹਰਟਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ '|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਮਹਿਲ|ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਗੁਰੂ ਕੇ ਮਹਿਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਵਡਾਲੀ]] * [[ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ(ਸੰਤੋਖਸਰ)|ਸੰਤੋਖਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਭਾ ਭਾਈ ਸਾਲ੍ਹੋ ਜੀ]] * [[ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੌਲਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲੋਹਗੜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਦੀਵਾਨ ਅਸਥਾਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਲਾਹ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ) ਦੇ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਵੇਰਕਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਤਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਨ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ [[ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾਗੜੀ ਸਾਹਿਬ, ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਤੂਤ ਸਾਹਿਬ]] ਜਸਪਾਲ ਨਗਰ ਐਸਡਬਲਿਊ ਰੋਡ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਪਿੰਡ ਮਹਿਤਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ - ਭਿੰਡਰਾਂ) === '''ਤਰਨਤਾਰਨ''' === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਝੂਲਣੇ ਮਹਿਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ|ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਤਰਨਤਾਰਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਾਬਾ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]] * GURUDWARA PAHUWIND SAHIB JI === ਸੰਗਰੂਰ === [[ਸੰਗਰੂਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਿਆਨਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰ ਸਾਗਰ, ਸਾਹਿਬ]] ਮਸਤੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਗਰੂਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਤਰਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ ਕੁਨਰਾਂ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੈਮਬੋਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਲੌਂਗੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁੱਲੇ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕੋਈ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਬਾਲੀਆਂ, ਸੰਗਰੂਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ, ਮੂਲੋਵਾਲ]], ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਮਿਠਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਮੂਲੋਵਾਲ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਰਾਜੋਮਾਜਰਾ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਜਹਾਂਗੀਰ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਝਾੜੋਂ - ਹੀਰੋ, ਚੀਮਾ, ਸੁਨਾਮ, ਸੰਗਰੂਰ === ਬਰਨਾਲਾ === [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਪੱਕਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ,]] ਹੰਢਿਆਇਆ * ਗੁ[[ਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਕੱਚਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ,]] ਹੰਢਿਆਇਆ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੜੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਹੰਢਿਆਇਆ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਢਿਲਵਾਂ *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਸੇਖਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਫਰਵਾਹੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਮਾਹਲ ਕਲਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, ਪਿੰਡ ਕੁਤਬਾ (ਬਾਹਮਣੀਆ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]], ਪਿੰਡ ਗਹਿਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ [[ਸੋਹੀਆਣਾ]] ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਵੀਂ, ਪਿੰਡ [[ਧੌਲਾ]] === ਮਾਨਸਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੂਲੀਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬਹਿਲੋ]] * === ਮੋਗਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਰੋਲੀ ਭਾਈ ਕੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਮੱਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਸਾਧੂਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]]‎ === ਬਠਿੰਡਾ === [[ਬਠਿੰਡਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤਾ ਭਾਈ ਕਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰੂਪਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੱਕ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਕੇ (ਕੋਠੇ-ਗੁਰੂ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਮਹਿਰਾਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਨਥਾਣਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਜੀ ਰਤਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਪੱਕਾ ਕਲਾਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਾਜਾਕ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਬੀੜ ਬਹਿਮਨ]] === ਫਰੀਦਕੋਟ === [[ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ|ਫਰੀਦਕੋਟ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੰਗਸਰ]], ਜੈਤੋ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕੀ ਢਾਬ, ਪੁਲੀਟੀਕਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਬਰਗਾੜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਬੂ ਮਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੰਡ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ , * [[ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਈ ਗੋਦੜੀ ਸਾਹਿਬ]] === ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ === ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਿਠਾ ਟਿਵਾਣਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰੀਆਂਵਾਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਮੰਝ ਜੀ ਸਾਹਿਬ, ਕੰਗਮਾਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਜ਼ਾਹਰਾ ਜ਼ਹੂਰ, ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਹੀਰਾਂ === ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ === [[ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਰ ਬਜ਼ੀਦਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਹਿਨ ਸਾਹਿਬ ਸੱਚੀ ਮੰਜੀ]] === ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ === [[ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਅਚਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਬਾਰਾਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਠ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁਰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਧ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਛੋਟਾ ਘੱਲੂਘਰਾ ਸਾਹਿਬ === ਜਲੰਧਰ === [[ਜਲੰਧਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੌ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪੰਜਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੰਗਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਆਹ ਅਸਥਾਨ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ|ਸੰਗ ਢੇਸੀਆਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੇਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥੰਮ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਿਲ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਗਹਲਰੀ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੱਲ੍ਹਣ ਸਾਹਿਬ === ਨਕੋਦਰ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਹਸਪਤਾਲ ਸੜਕ ਨਕੋਦਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹਿਤਪੁਰ ਅੱਡਾ ਨਕੋਦਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਮਾਲੜੀ ਸਾਹਿਬ (ਨਕੋਦਰ) === ਰੂਪਨਗਰ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕਮਲ, [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ Patalਪੁਰi, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ : - ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਰੂਪਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਅਮਰਨਾਥ ਜੀ, ਪਿੰਡ : - ਬਿੰਦਰਖ, ਰੂਪਨਗਰ * ਵਿਰਾਸਤ - ਏ- ਖਾਲਸਾ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜੀ - ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ === ਸਰਹੰਦ === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋਤੀ ਸਵਰੂਪ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਾਹਮਣੇ '''ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ''' * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਲੱਖਾ ਸਾਹਿਬ]] === ਕਪੂਰਥਲਾ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਖਚੈਨਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਸਟੇਟ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਬਲੇਰ ਖਾਨ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ]] === ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੱਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਠੜੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਜੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਤ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਜਾਮਤਾ ਜੀ]] === ਲੁਧਿਆਣਾ === * [[ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਨੋਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮੱਲ੍ਹਾ]] * [[ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲਮਗੀਰ]] * [[ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਹਿਦੇਆਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਰਮਸਰ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕੰਵਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ 'ਚੇਲਾ' ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੁਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਨੀ ਖਾਨ ਨਬੀ ਖਾਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸਰ, ਕਾਊਂਕੇ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਟਾਣਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਹੇਹਰਾਂ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਲਾਹੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਏਕੋਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਸਰ ਚਕਰ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋੜਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂਸਰ ਸੁਧਾਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਮੰਡਿਆਣੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਥਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਇਯਾਲੀ ਕਲਾਂ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਠੱਕਰਵਾਲ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ ਰਤਨ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਚਮਿੰਡਾ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਜਗਰਾਉ, ਲੁਧਿਆਣਾ (ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ)]] *ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਚੋਲਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਘੁਡਾਣੀ ਕਲਾਂ ਲੁਧਿਆਣਾ === ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ (ਮੁਹਾਲੀ) === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਬ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 8, ਮੋਹਾਲੀ]] *[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲੰਬਿਆ ਵਾਲੇ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਾ ਧੰਨ ਸਾਹਿਬ, ਫੇਜ - 3B2, ਮੋਹਾਲੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਸੋਹਾਣਾ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਗਤ ਧੰਨਾ ਜੀ ਫੇਸ 8]] *[[ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ]] *[[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਹੀਦਾ ਢੱਕੀ ਸਾਹਿਬ ਸੈਕਟਰ 82]] === ਨੰਗਲ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਭੋਰੇ ਸਾਹਿਬ]] === ਪਟਿਆਲਾ === * ਚੌਬਾਰਾ ਸਾਹਿਬ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਰਾਮਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਅਜੇਪਾਲ ਸਿੰਘ]], [[ਨਾਭਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦੂਖ-ਨਿਵਾਰਨ ਸਾਹਿਬ (ਪਟਿਆਲਾ)]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਭਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੇਲ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੋਤੀ ਬਾਗ਼ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਜੀ]] === ਰੋਪੜ === * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਕੱਤਰੇਤ, ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਤਾੜੀ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਰਣਜੀਤਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੜ੍ਹੀ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕਤਲਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਰਵਾਰ ਵਿਛੋੜਾ]] * [[ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ#ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸੋਲਖੀਆਂ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾਨਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] === ਸ਼੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ === ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਮੁਕਤਸਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਟੁੱਟੀ ਗੰਢੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਨ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇਵਾਂ ਜੀ * ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅੰਗੀਠਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬਸਰ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਤਣਸਰ ਸਾਹਿਬ *ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਖੂਹ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ === ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ) === * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਾਹਲੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, ਉੜਾਪੜ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਹਕੀਮਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨਕੰਵਲ ਸਾਹਿਬ, ਜੀਂਦੋਵਾਲ, ਬੰਗਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਪਲਾਹ, ਸੋਤਰਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੰਡਾ ਸਾਹਿਬ, ਸੰਧਵਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਿੱਖ, ਹਿਆਲਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ, ਚਾਂਦਪੁਰ ਰੁੜਕੀ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ)]] === ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, === [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ: * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੂਨੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ]], ਮਨੀਮਾਜਰਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ]], ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੈਨਵੀਨ ਪ੍ਰਤਖ]], ਸੈਕਟਰ - 12, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ]], ਸੈਕਟਰ - 8, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ]], ਸੈਕਟਰ - 34, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, == ਦਿੱਲੀ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਦਿੱਲੀ]] * [[ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸ਼ੀਸ਼ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਮਜਨੂੰ ਦਾ ਟਿੱਲਾ * ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਾਲਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਪਿਆਓ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਕਾਬ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਅਸਾਮ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਰਛਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧਾਨਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]], ਧੁਬਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾਜੀ, ਚਪਾਰਮੁਖ, ਨਾਗਾਓਂ, ਅਸਾਮ == ਸਿੱਕਿਮ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਲਾਮਾ]] == ਝਾਰਖੰਡ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਕੇਦਲੀ ਕਲਾਂ]] == ਬਿਹਾਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਬਿਹਾਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ]] * ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ]], [[ਪਟਨਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਘਈ ਘਾਟ]], ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਾਂਡੀ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਘਾਟ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪਟਨਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਲ ਲੀਲਾ ਮੈਨੀ ਸੰਗਤ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਕਸਾਲ ਸੰਗਤ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬਾਗ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਫਗੂ ਮਲ - ਸਾਸਾਰਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕੀ ਸੰਗਤ – ਮੁੰਗੇਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ - ਗਯਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਚੌਕੀ - ਭਾਗਲਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ - ਲਕਸ਼ਮੀਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੰਭਾ ਪਾਕਾ - ਨੇੜੇ ਦੇ ਟਾਂਡਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮੋਲਾਰਬੰਦ, ਬਦਰਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਦਰਸ਼ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਕੰਪੈਰੇਟਿਵ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਰਕ, ਖਾਨਪੁਰ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 == ਗੁਜਰਾਤ == ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਓਧਵ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਨੀ (ਵਡੋਦਰਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜੀ (ਵਡੋਦਰਾ) ਈਐਮਈ ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਫੌਜ) (ਵਡੋਦਰਾ) ਏਅਰਫੋਰਸ ਮਾਕੁਰਪੁਰਾ 'ਤੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ (ਵਡੋਦਰਾ) * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਾਹਿਬ ,ਲਖਪਤ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ (ਸੂਰਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦ ਧਾਮ, ਥਲਤੇਜ਼ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਸਰਸਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਇਸਨਪੁਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮਣੀਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਸਾਹੇਬਜੀ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਗਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦੁਧੇਸ਼ਵਰ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੀ - ਵਾਰਡ, ਸਰਦਾਰ ਨਗਰ, ਨਰੋਦਾ (ਆਮੇਡਬੈਡ ਤੱਕ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਜਕੋਟ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਰੀ ਲਖਪਤਸਾਹਿਬ, ਪੋਰਟਲਖਪਤ (ਕੱਛ, ਗੁਜਰਾਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਈ ਮੋਹਕਮ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਬਏਤ ਦਵਾਰਕਾ (ਦਵਾਰਕਾ, ਗੁਜਰਾਤ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ, ਤਰਸਾਲੀ (ਵਡੋਦਰਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛਾਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਭਾਰੁਚ == ਹਰਿਆਣਾ == * ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੋਕਾ ਸਾਹਿਬ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਅੰਬਾਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਬਾਗ ਅੰਬਾਲਾ * ਲਖਨੌਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬਾਲਾ * ਸੀਸਗੰਜ ਸਾਹਿਬ, [[ਅੰਬਾਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਤਿਸੰਗ ਸਾਹਿਬ - ਅੰਬਾਲਾ * ਪੰਜੋਖੜਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੈਂਦਸਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਭਾਨੋਖੇੜੇ ਅੰਬਾਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡੇਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਸੰਧ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਾਸਟ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿੰਜੌਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਪਿਹੋਵਾ * [[ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ|ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਢਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਪੰਚਕੂਲਾ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ, [[ਕਰਨਾਲ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹਾ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 10 - ਜਗਾਧਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ - ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਿੰਮ ਸਾਹਿਬ, ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੌੜਾ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਸਾਇਨਾ ਸਦਨ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ, ਰੋਹਤਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ – ਸੁਲਹਾਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਰਦੋਨ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 10ਵੀਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਧ ਬਟੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਘਾਟ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੋਰਮਾਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ - ਚੋਰਮਾਰ ਖੇੜਾ ਸਿਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ - ਪਾਰਥ ਪਲਾਟ - ਚੀਕਾ - ਕੈਥਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸੋਹਣਾ (ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਗੁੜਗਾਂਵਾਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ NIT ਕੋਈ -5 ਫਰੀਦਾਬਾਦ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿਲ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਰਸਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਸਿਰਸਾ == ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * [[ਮਨੀਕਰਨ#ਮਨੀਕਰਨ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ|ਮਨੀਕਰਨ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੋਂਟਾ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਗਾਣੀ ਸਾਹਿਬ]] ਜਿਲਾ [[ਸਿਰਮੌਰ]] * [[ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਜਿਲਾ [[ਸੋਲਨ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ]] ਦਸਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ -, ਨਦੌਣ ਜਿਲਾ ਕਾਂਗੜਾ ਮੰਡੀ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ * ਰਵਾਲਸਰ ਜਿਲਾ ਮੰਡੀ ਮਨੀਕਰਨ ਜਿਲਾ ਕੁੱਲੂ * [[ਬੜੂ ਸਾਹਿਬ]], ਜਿਲਾ ਸਿਰਮੌਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ ਸਾਹਿਬ - ਮੰਡੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ - ਨਾਹਨ * ਗੁਰੂ ਕਾ ਲਾਹੌਰ - ਬਿਲਾਸਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਪਥਰ ਸਾਹਿਬ, (ਲੇਹ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂਕੋਠਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦਸਵੀਂ - ਜਿਲ੍ਹਾ ਮੰਡੀ * [[ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਵਡਭਾਗ ਸਿੰਘ]] == ਕਰਨਾਟਕ == [[ਕਰਨਾਟਕ]] ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕ ਝੀਰਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਬਿਦਰ]] ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ * [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ]], ਵੱਡਾ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਮਾਤਾ ਭਾਗੋ ਜੀ ਤਪੋਸਥਾਨ]], [[ਜਨਵਾੜਾ (ਬਿਦਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ) ਕਰਨਾਟਕ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ]], [[ਬਿਦਰ ਕਰਨਾਟਕ]] == ਕਸ਼ਮੀਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਕਸ਼ਮੀਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਛਟੀ ਪਾਦਸ਼ਾਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ <ref>[http://wwwangelfirecom/ca6/gurdwaraworld/kashmirhtml Angelfirecom ]{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਮਾਤਨ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ, ਪਿੰਡ ਬੀਗ ਬੀਆਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਲਾਮ ਪੁਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਸਿੰਘਪੁਰਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਠਾਰ੍ਹਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਬਾਰਾਮੂਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਚਰਨ ਅਸਥਾਨ ਦੁੱਖ ਨਿਵਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ - ਅਨੰਤਨਾਗ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ, ਪਿੰਡ ਰੈਣਾਵਾੜੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਥੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਲੇਹ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬੰਗਾ ਸਾਹਿਬ, ਭਗਤ == ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ]] * [[ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨੰਦੇੜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੀਰਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੱਲ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਗੀਨਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੰਗਤ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਕਰ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜਹਾਦ ਦਰਬਾਰ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦਧਾਮ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਨੰਦੇੜ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ [[ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ, ਤਿਗਨੇ ਨਗਰ, ਪੂਨਾ ਪੂਨਾ ਦਾਕੋਈ 1 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਕਲਬਾ ਦੇਵੀ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਦਾਦਰ, ਮੁੰਬਈ * ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਮਾਤੁੰਗਾ ਮੱਧ - ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਖਾਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਧਨਪਠੋਹਰ, ਸਾਂਤਾਕਰੂਜ਼ (ਵੈਸਟ), ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਮਲਾਡ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਾ, ਪੋਬਾਈ (ਹੀਰਾਨੰਦਾਨੀ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਟੈਗੋਰ ਨਗਰ, - ਵਿਖਰੋਲੀ ਈਸਟ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਚੌਕ, ਭਾਂਡੂਪ ਪੱਛਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ, ਅਮਰ ਨਗਰ, - ਭਾਂਡੂਪ ਕੰਪਲੈਕਸ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਸਾਹਿਬ, ਆਗਰਾ ਰੋਡ – ਐਲ ਬੀ ਐਸ ਮਾਰਗ, ਮੁਲੁੰਡ ਪੱਛਮ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਯੂਥ ਸਰਕਲ - ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ * ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਮੁਲੁੰਡ ਕਲੋਨੀ (ਵੈਸਟ) ਮੁੰਬਈ - 82 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੀ ਬੀ ਰੋਡ, ਥਾਨੇ (ਪੱਛਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਮੈਰਤਾਨ ਪੂਰਬੀ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਹਾਈਵੇ ਥਾਨੇ (w) * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ]] <ref>[ http://wwwsachkhanddarbarwebscom/{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ]</ref> ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ * ਸੁਪਰੀਮ ਕਸਲ [ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਵਾਸ਼ੀ, ਨਵੀ ਮੁੰਬਈ] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਵਿੱਤਰ ਜੰਗਲ - (ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ), ਪੂਨਾ ਕੈਂਪ ਪੂਨਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਕਰੁਦੀ - ਪੂਨਾ (ਮੋਨ ਬਾਬਾ ਦਾ ਆਸ਼ਰਮ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੀਰਾ ਰੋਡ, ਮੁੰਬਈ <ref>[ http://wwwmira-roadcom/1_29_Gurdwara-Guru-nanak-Darbarhtml{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} mira - roadcom ]</ref> * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਮਬਾਗ - 4, ਕਲਿਆਣ (ਪੱਛਮ) - 421301]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ, ਸੰਗਤ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੁਖਮਨੀ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਉਲਹਾਸਨਗਰ, ਥਾਨੇ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸਥਾਨ ਭਾਈ ਦਇਆਸਿੰਘਜੀ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪੰਚਾਇਤੀ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਰਾਓਲੀ ਕੈਂਪ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ (ਜੀਟੀਬੀ) ਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਦਰਬਾਰ, ਜੀਟੀਬੀ ਨਗਰ, ਮੁੰਬਈ * ਸੱਚਖੰਡ ਦਰਬਾਰ - ਸੀਯੋਨ, ਐਨਆਰ ਗੁਰੂਕਿਰਪਾ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਾਲਸਾ ਸਭਾ]] == ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਤਲਾਮ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਹਮੀਦੀਆ ਰੋਡ, ਭੋਪਾਲ * ਬਾਬਾ ਸਿਆਮਦਾਸ ਮਾਧਵਦਾਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਮੋਹਨ ਜਾਗਿਆਸੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟੇਕਰੀ ਸਾਹਿਬ ਈਦਗਾਹ ਹਿੱਲਜ਼, ਭੋਪਾਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਦੀ ਛੋੜ, ਗਵਾਲਿਅਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਜਘਾਟ ਸੰਗਤ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ, ਬੁਰਹਾਨਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਮਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਤਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜਯਾਵਦਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਤਹਾਸਿਕ, ਹੋਸੰਗਾਬਾਦ ਐਮ ਪੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਵਾਰੀਘਾਟ ਸੰਗਤ, ਜਬਲਪੁਰ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਮਾਂਡਲਾ * ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੰਧੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਰੋਜਨੀ (ਜਿਲਾ - ਵਿਦਿਸ਼ਾ) ਐਮ ਪੀ * ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਰੇਵਾ, ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਆਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਡਵੀਜਨਲ ਦੇਵਾਸ) ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਡਾਟਾ ਬੰਦੀ ਚੋਰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਕਿਲਾ) * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਯਾਤਰਾ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (ਮਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) == ਉੜੀਸਾ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਗੂ ਗਵਣਤ - ਪੁਰੀ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾਤਣ ਸਾਹਿਬ, ਕਟੱਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ – ਗਾਂਧੀ ਰੋਡ, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਸੈਕਟਰ 18, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਵੇਦ ਵਿਆਸ, ਰੁੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ - ਸਿਵਲ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ, ਰੌੜਕੇਲਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਸੜਕ, ਖਰਿਆਰ ਸੜਕ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰੋਡ, ਬਰਜਰਾਜਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਮੁੱਖ ਰੋਡ, ਝਾਰਸੂਗੁਡਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਆਰਤੀ ਸਾਹਿਬ - ਨੇੜੇ ਚਾਨਣ ਹਾਊਸ, ਪੁਰੀ == ਰਾਜਸਥਾਨ == * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਬੂਤਰ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾਦੂਦਵਾਰਾ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਹਾਵਾ ਸਾਹਿਬ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ - ਪੁਸ਼ਕਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲਾਇਤ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਾ ਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ, ਵਿਜੇਨਗਰ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਦੀਪਸਿੰਘ, ਸ਼੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਰਾਣੀਬਾਜ਼ਾਰ ਬੀਕਾਨੇਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ, ਜੈਪੁਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੈਤਸਰ, ਸੰਗਰੂਰ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੇਹਸਨ ਪਹਾੜੀ, ਜੋਰਹੇਦਾ, ਫੇਜ9818085601, 9910762460 * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਤਿਸੰਗ ਸਭਾ, ਰਾਮਨਗਰ - ਨੰਦਪੁਰੀ - ਗੋਬਿੰਦਪੁਰੀ, ਜੈਪੁਰ - 302019 (ਮੁਕੰਮਲ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ 12 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 04,30 ਘੰਟੇ - 05,45 ਘੰਟੇ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਭ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਹਨ : 9414061398) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਲਿ, ਬੀਕਾਨੇਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਆਸ ਕਾਲੋਨੀ, ਬੀਕਾਨੇਰ == ਉਤਰਾਖੰਡ == ਦੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [[ਉਤਰਾਖੰਡ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ : * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਮੱਤਾ ਸਾਹਿਬ]], [[ਨਾਨਕਮੱਤਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੇਮ ਕੁੰਟ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਪੌੜੀ ਗੜਵਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਿਪਲੀ ਵਿੱਚ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ ,ਬਿਜੌਲੀ , ਪਿੰਡ ਬਿਜੌਲੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ , ਪਿੰਡ ਹਲੂਣੀ , ਜਿਲਾ ਪੋੜੀ ਗੜਵਾਲ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਿੰਤਾਹਰਨ ਦੁਖਨਿਵਾਰਨ, ਸਰਸਈਆ ਘਾਟ]] - [[ਕਾਨਪੁਰ]] <ref>http://kanpurcityliveblogspotin{{ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ|date=ਅਕਤੂਬਰ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ - ਵਾਰਾਣਸੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਵਾੜਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਈ ਵੱਧ - ਆਗਰਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਕਾ ਸੰਗਤ - ਅਲਾਹਾਬਾਦ]] * [[ਗੁਰੂ ਕਾ ਤਾਲ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਬਰੇਲੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਮਾਡਲ ਕਸਬੇ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ, ਜਨਕਪੁਰੀ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨਗਰ, ਸੰਜੇ]] - ਬਰੇਲੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] - ਪਿੰਡ, [[ਚੰਪਾਵਤ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਦੁਪਿਹਰ ਦੇ]] ਪਿੰਡ - [[ਗੜ੍ਹਮੁਕਤੇਸ਼ਵਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਧੀਵਾਲਾ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - ਬਾਬਾਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਪੁਰi ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] - [[ਟਾਂਡਾ, ਰਾਮਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - [[ਨਵਾਬਗੰਜ, ਬਰੇਲੀ|ਨਵਾਬਗੰਜ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਿੰਡ]] - ਕਾਸ਼ੀਪੁਰ, * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦਸਰ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ - ਨਵਾਬਗੰਜ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਸਿਕੰਦਰਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - [[ਵਾਰਾਣਸੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੌਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ]] * [[ਛੋਟਾ ਮਿਰਜ਼ਪੁਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਛੋਟੀ ਸੰਗਤ]] - ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਗ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਕਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] - ਕਾਨਪੁਰ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖਟੀ ਟੋਲਾ]] - [[ਇਟਾਵਾ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ]] - [[ਜੌਨੂਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਜੌਨੂਪੁਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਪਾਦੁਕਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ 1 ਤੇ 9]] * [[ਨਿਜ਼ਮਬਾਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ]] - [[ਅਯੁੱਧਿਆ]] * ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਬੁੱਧ ਜੀ, [[ਲਖਨਊ]] == [[ਮਥੁਰਾ]] == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਗੀਚੀ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੌ ਘਾਟ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਾਈ ਦਾਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹਸਤਿਨਾ ਸ਼੍ਰੀਹਰਗੋਬਿੰਦਪੁਰ (ਮੇਰਠ)]] == ਨਾਨਕਮੱਤਾ == * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਮਾਤਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੰਡਾਰਾ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁਧ ਵਾਲਾ ਖੂਹ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸਿਕਸਥ ਸਾਹਿਬ]] ਪਿੰਡ * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੀਠਾ ਸਾਹਿਬ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ]] * [[ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] [[ਹਲਦੌਰ]] ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} sffy1azr18m9hvz9qlx42hpw2hzivd4 0 71753 778425 775138 2024-12-19T21:04:50Z ਪਿੰਡ ਮੌੜੇ ਖੁਰਦ 50403 ਡੌਨੑਲੑਡ ਟ੍ਰੰਪ 778425 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ | image = Donald Trump official portrait.jpg | caption = ਅਧਿਕਾਰਤ ਚਿੱਤਰ, 2017 | office = ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ | vicepresident = [[ਜੇ.ਡੀ. ਵੈਨਸ]] (ਚੋਣ) | term_start = ਜਨਵਰੀ 20, 2025 | succeeding = [[ਜੋ ਬਾਈਡਨ]] | order2 = 45ਵਾਂ<!--& 47th--><!-- DO NOT ADD A LINK. Please discuss any proposal on the talk page first. Most recent discussion at [[Talk:Donald Trump/Archive 65#Link-ifying "45th" in the Infobox?]] had a weak consensus to keep the status-quo (no link). --> | office2 = ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ | vicepresident2 = [[ਮਾਈਕ ਪੈਂਸ]] | term_start2 = ਜਨਵਰੀ 20, 2017 | term_end2 = ਜਨਵਰੀ 20, 2021 | predecessor2 = [[ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ]] | successor2 = ਜੋ ਬਾਈਡਨ <!--| term_start3 = ਜਨਵਰੀ 20, 2025 | vicepresident3 = [[ਜੇ.ਡੀ. ਵੈਨਸ]] | predecessor3 = [[ਜੋ ਬਾਈਡਨ]]--> | birth_date = {{birth date and age|df=y|1946|6|14}} | birth_place = [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]], [[ਨਿਊ ਯਾਰਕ|ਨਿਊਯਾਰਕ ਸੂਬਾ]], [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ]] | death_date = | death_place = | party = [[ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ)|ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ]]{{small|(1987–1999, 2009–2011, 2012–ਹੁਣ ਤੱਕ)}} | otherparty = [[ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ)|ਡੇਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ]]{{small|(1987 ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ, 2001–2009)}}<br>'''ਰਿਫੋਰਮ''' {{small|(1999–2001)}}<br>'''ਆਜਾਦ'''{{small|(2011–2012)}}<ref name="politifact">{{cite news |last=Gillin |first=Joshua |title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican `in the last decade’ |work=[[PolitiFact.com|PolitiFact]] |date=August 24, 2015 |url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |access-date=2015-10-21 }}</ref><ref name="sargent">{{cite web |url=http://archive.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |title=The Man Responsible for Donald Trump’s Never-Ending Presidential Campaign |last=Sargent |first=Hilary |date=January 22, 2014 |website=[[Boston.com]] |quote=A New Hampshire Republican activist named Mike Dunbar dreamed up the idea of a Donald Trump presidency [in] early summer of 1987... Dunbar launched a ‘Draft Trump’ campaign... Stories about a possible Trump presidency ran in newspapers across the country... (Trump was registered as a Democrat at the time...) |access-date=ਨਵੰਬਰ 9, 2016 |archive-date=ਜੂਨ 3, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160603074751/http://archive.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |dead-url=yes }}</ref> | spouse = {{unbulleted list|{{marriage|[[ਇਵਾਨਾ ਟਰੰਪ]]|1977|1991}}|{{marriage|[[ਮਾਰਲਾ ਮੈਪਲਸ]]|1993|1999}}|{{marriage|[[ਮਿਲਾਨਿਆ ਟਰੰਪ]]|2005|}}}} | children = {{flatlist| * [[ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਜੂਨੀਅਰ]] * [[ਇਵਾਂਕਾ ਟਰੰਪ]] * ਐਰਿਕ ਟਰੰਪ * [[ਟਿਫ਼ਨੀ ਟਰੰਪ]] * ਬੈਰਨ ਟਰੰਪ }} | parents = {{unbulleted list|[[ਫਰੇਡ ਟਰੰਪ]]|ਮੈਰੀ ਐੱਨ ਮਿਕਲੌਡ}} | religion = | signature = Donald Trump (Presidential signature).svg | website = {{#invoke:list|unbulleted|{{URL|https://www.donaldjtrump.com|Campaign website}}|{{URL|https://www.trumplibrary.gov/|Presidential library}}|{{URL|https://trumpwhitehouse.archives.gov/|White House archives}}}} }} '''ਡੌਨਲਡ ਜੌਨ ਟਰੰਪ( ਡੌਨੑਲੑਡ ਟ੍ਰੰਪ )''' (ਜਨਮ 14 ਜੂਨ 1946) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਬਿਜਨਸਮੈਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨੇਤਾ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਨੇ 2017 ਤੋ 2021 ਤੱਕ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ|ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ 45ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] ਵਜੋ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ [[ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ)|ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। [[2024 ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ|2024 ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ]] ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ [[ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ)|ਡੇਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ]] ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ [[ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ]] ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |date=2024-11-06 |title=ਅਮਰੀਕਾ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ: ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ ਹੋਣਗੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਅਗਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਜਿੱਤ ਦੇ ਐਲਾਨ ਵਾਲੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਕੀ ਬੋਲੇ |url=https://www.bbc.com/punjabi/articles/cgejq9z292jo |access-date=2024-11-07 |website=BBC News ਪੰਜਾਬੀ |language=pa}}</ref> ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ 132 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦ ਕੋਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗੈਰ-ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਰੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਗਰੋਵਰ ਕਲੀਵਲੈਂਡ]], ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਤੇ 22ਵੇਂ ਅਤੇ 24ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਸਨ ਜੋ 2 ਵਾਰ ਗੈਰ-ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਰੀ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Donald Trump To Be Second US President To Get 2 Non-Consecutive Terms |url=https://www.ndtv.com/world-news/us-elections-2024-donald-trump-only-second-us-president-to-win-two-non-consecutive-terms-after-grover-cleveland-6956200 |access-date=2024-11-07 |website=www.ndtv.com |language=en}}</ref> ==ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ== ਟਰੰਪ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਜੂਨ, 1946 ਨੂੰ ਕਵੀਨਸ, [[ਨਿਊਯਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ|ਨਿਊਯਾਰਕ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਫ੍ਰੇਮ ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਰੀਅਮ ਏਨੀ ਹੈ। ਉਹ [[ਇਸਾਈ ਧਰਮ]] ਦਾ ਪਾਰੋਕਾਰ ਹੈ। ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਤਿੰਨ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਇਵਾਨਾ (ਸਾਬਕਾ ਓਲੰਪਿਕ ਖਿਡਾਰੀ) ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਆਹ 1977 ਤੋਂ 1991 ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1993 ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮਾਲਰਾ (ਅਦਾਕਾਰਾ) ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1999 ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ 2005 ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਨੇ ਮੇਲਾਨਿਆ (ਮਾਡਲ) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ ਜੂਨੀਅਰ, ਇਵਾਂਕਾ ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਏਰਿਕ ਟਰੰਪ, ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਟਿਫ਼ਨੀ ਟਰੰਪ, ਤੀਸਰੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਵਿਲੀਅਮ ਟਰੰਪ ਨਾਮਕ ਬੱਚੇ ਹਨ। ਫੋਡਮਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਪੈਨਸਲੇਵਾਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਟਰਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਫਾਈਨੰਸ ਐਂਡ ਕਾਮਰਸ ਤੋਂ ਟਰੰਪ ਨੇ ਵਿੱਦਿਆ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref name="dunia">[https://www.google.co.in/amp/mnaidunia.jagran.com/lite/world-donald-trump-from-mogul-to-presidential-frontrunner-847689 जानिए कौन हैं POTUS यानी अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रंप] - [[दैनिक जागरण|नयी दुनिया]] - 9 ਨਵੰਬਰ 2016</ref> == ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ == ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ, 1987 ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ ਸੀ, ਉਹ ਰਿਫੋਰਮ ਅਤੇ ਆਜਾਦ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ। 1988 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਲੀ ਐਟਵਾਟਰ ਨਾਲ ਸਪੰਰਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਤੋ 1988 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਉਮੀਦਵਾਰ [[ਜਾਰਜ ਐਚ. ਡਬਲਿਉ. ਬੁਸ਼|ਜਾਰਜ ਐਚ ਡਬਲਿਊ ਬੁਸ਼]] ਦਾ ਸਾਥੀ ਹੋਣ ਲਈ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ। ਬੁਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਅਜੀਬ ਅਤੇ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਸਮਝਿਆ। === ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ === ਟਰੰਪ ਨੇ ਰਿਫੋਰਮ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋ 2000 ਦੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾ ਲਈ ਆਪਣ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 7 ਅਕਤੂਬਰ 1999 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਥੀ ਓਪਰਾ ਵਿਨਫਰੇ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਪਰ ਫਰਵਰੀ 2000 ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਇਸ ਤੋ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ। === 2012 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ === 2012 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਸੀ ਕਿ ਟਰੰਪ ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੋਣ ਲੜਨਗੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਈ 2011 ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਨੇ ਇਸ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਨਹੀ ਲੜਨਗੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ 2012 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਮਿਟ ਰੋਮਨੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। === 2016 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ === 16 ਜੂਨ 2015 ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਥੀ ਇੰਡੀਆਨਾ ਦੇ 50ਵੇਂ ਰਾਜਪਾਲ [[ਮਾਈਕ ਪੈਂਸ]] ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। 19 ਜੁਲਾਈ 2016 ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ਤੇ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, 9 ਨਵੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਨੇ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦਾ ਰਾਜ ਸਕੱਤਰ|ਰਾਜ ਸਕੱਤਰ]] ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ [[ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ|ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ]], [[ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ]] ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣੇਂ। == ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ (2017-2021) == 20 ਜਨਵਰੀ 2017 ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ 45ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ, ਟਰੰਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣਨ ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾ ਤਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਹਾਊਸ ਆਫ ਰਿਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਟਿਵ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਸੈਨੇਟਰ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਜਿਵੇ ਕਿ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਸਮਾਜਿਕ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਜਲਵਾਯੂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਆਦਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੀਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋ ਬਹਿਸ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਰਹੀ ਉਹ ਇਸ ਨੀਤੀ ਤੇ ਬਾਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀਆਂ ਨਾਲੋ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਸਨ। ਟਰੰਪ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੈਕਿੰਗ ਕਾਫੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਰਹੀ। === ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੌਰੇ === ਟਰੰਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ 19 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 24 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕੀਤਾ, ਟਰੰਪ [[ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ]] ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਨ।<ref>{{Cite web |date=2019-07-02 |title=ਟਰੰਪ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਕਦਮ ਧਰ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਜਿਆ |url=https://www.janshaktinews.com/node/1111 |access-date=2023-10-21 |website=Janshakti News {{!}} Punjabi Newspaper |language=en}}</ref> ਟਰੰਪ ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਆਖਰੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2020-02-24 |title=ਟਰੰਪ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ PM ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਟਵੀਟ, ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਵਾਬ |url=https://www.ptcnews.tv/pm-modi-and-donald-trump-tweet |access-date=2023-10-21 |website=PTC News |language=pa}}</ref><ref>{{Cite web |last=Media |first=Mehra |title=ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਦਾ ਦੋ ਦਿਨਾ ਭਾਰਤ ਦੌਰਾ – Parvasi Newspaper |url=https://parvasinewspaper.com/?p=51414 |access-date=2023-10-21 |language=en-US}}</ref> ==2016 ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ== ===ਨਕਸ਼ੇ=== <gallery widths="250"> File:Cartogram—2016 Electoral Vote.svg|ਵੋਟਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਨਕਸ਼ਾ File:United States presidential election results by county, 2016.svg|ਦੇਸ਼ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨਤੀਜਾ{{div col|small=yes}}{{legend|#002b84|ਕਲਿੰਟਨ —>90%}}{{legend|#0645b4|ਕਲਿੰਟਨ —80–90%}}{{legend|#1666cb|ਕਲਿੰਟਨ —70–80%}}{{legend|#4389e3|ਕਲਿੰਟਨ —60–70%}}{{legend|#86b6f2|ਕਲਿੰਟਨ —50–60%}}{{legend|#b9d7ff|ਕਲਿੰਟਨ —40–50%}}{{legend|#b3deff|ਕਲਿੰਟਨ —<40%}}{{legend|#ffcccc|ਟਰੰਪ—<40%}}{{legend|#f2b3be|ਟਰੰਪ—40–50%}}{{legend|#e27f90|ਟਰੰਪ—50–60%}}{{legend|#cc2f4a|ਟਰੰਪ—60–70%}}{{legend|#d40000|ਟਰੰਪ—70–80%}}{{legend|#aa0000|ਟਰੰਪ—80–90%}}{{legend|#800000|ਟਰੰਪ—>90%}}{{div col end}} File:2016 presidential election, results by congressional district (popular vote margin).svg|ਪਈਆਂ ਵੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ </gallery> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਟਰੰਪ ਪਰਿਵਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1946]] nzfmppfkfcjezxfmrkuulng9zxoqxdo 10 81666 778404 334178 2024-12-19T17:26:49Z Ternera 50954 png --> svg ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) 778404 wikitext text/x-wiki {{ਵਿੱਦਿਅਕ ਤਸਵੀਰਾਂ/POTD|ਦਿਲ|Heart numlabels.svg||b1=1. Right atrium<br />2. Left atrium<br />3. Superior Vena Cave<br />4. Aorta<br />5. Pulmonary Artery<br />6. Pulmonary Vein<br />7. Mitral valve<br />|b2=8. Aortic valve<br />9. Left ventricle<br />10. Right ventricle<br />11. Inferior Vena Cave<br />12. Tricuspid Valve<br />13. Pulmonary Valve<br />&nbsp;<br />|[[:commons:Category:Medicine|Medical images]] - [[:commons:Category:Anatomy|Anatomy images]] - [[:commons:Category:Biology|Biology images]]}} cu0k9wvoufl88n2aetkezp5ieo4rhlo 0 122261 778483 674327 2024-12-20T11:37:14Z Charan Gill 4603 778483 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ|native_name=|native_name_lang=ओम प्रकाश चौटाला|image=Om Prakash Chautala.jpg|governor2=|predecessor2=ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ|party=[[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕਦਲ]]|governor1=|office1=ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|order1=8ਵਾਂ|predecessor1=[[ਬੰਸੀ ਲਾਲ]]|successor1=|successor2=|birth_date={{birth date and age|1935|1|1|df=y}}|birth_place=[[ਸਿਰਸਾ ਜਿਲ੍ਹਾ|ਚੌਟਾਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ]]|nationality=ਭਾਰਤੀ|spouse=ਸਨੇਹ ਲਤਾ ਚੌਟਾਲਾ|children=5, [[ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ]] ਅਤੇ [[ਅਭੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ]]|residence=ਸਿਰਸਾ [[ਹਰਿਆਣਾ]]|occupation=ਖੇਤੀਬਾੜੀ|profession=ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ|term_start4=2 ਦਸੰਬਰ 1989|term_end4=22 ਮਈ 1990|governor4=|predecessor4=|term_start3=12 ਜੁਲਾਈ 1990|term_end3=17 ਜੁਲਾਈ 1990|governor3=|predecessor3=ਬਨਾਰਸੀ ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ|term_start2=22 ਮਾਰਚ 1991|term_end2=6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991|term_start1=24 ਜੁਲਾਈ1999|term_end1=4 ਮਾਰਚ 2005|father=ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ}} '''ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ''' ( 1 ਜਨਵਰੀ 1935 - 20 ਦਸੰਬਰ 2024) [[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕਦਲ (ਇਨੈਲੋ)|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕ ਦਲ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ]] ਸਾਬਕਾ [[ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਨ]] । == ਜੀਵਨੀ == ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ|ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਦਾ]] ਪੁੱਤਰ ਹੈ, <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=7tJHAAAAMAAJ&cd=2&dq=devi+lal+sihag&q=Lekh+Ram+sihag#search_anchor|title=Devi Lal, the man of the masses|last=Singh|first=Raj Pal|publisher=Veenu Printers and Publications|year=1988|page=3|access-date=}}</ref> <ref name="The Jat patriarch">{{Cite news|url=http://www.frontline.in/static/html/fl1809/18091200.htm|title=The Jat patriarch|date=28 April – 11 May 2001|access-date=13 June 2014|volume=Volume 18 – Issue 09}}</ref> । <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7tJHAAAAMAAJ|title=Devi Lal, the man of the masses|last=Raj Pal Singh|publisher=Veenu Printers & Publishers|year=1988|page=3|access-date=14 July 2011}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=G0Z457ZOR44C&pg=PA241|title=History of Sirsa Town|publisher=Atlantic Publishers & Distri|pages=241–|access-date=14 July 2011}}</ref> ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਸਨੇਹ ਲਤਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਮੌਤ ਅਗਸਤ 2019 ਵਿੱਚ ਹੋਈ । <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/former-haryana-chief-minister-op-chautalas-wife-dies-at-81-2083696|title=Former Haryana Chief Minister OP Chautala's Wife Dies At 81|date=11 August 2019|work=NDTV.com|access-date=26 September 2019}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਬੇਟੇ, ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ ਅਭੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਹਨ। ਅਭੈ ਏਲਨਾਬਾਦ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਤੇ [[ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਚੌਟਾਲਾ]] [[ਹਿਸਾਰ]] ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹਨ। ਉਹ 2 ਦਸੰਬਰ 1989 ਤੋਂ 2 ਮਈ 1990, 12 ਜੁਲਾਈ 1990 ਤੋਂ 17 ਜੁਲਾਈ 1990 ਤੱਕ, ਫਿਰ 22 ਮਾਰਚ 1991 ਤੋਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਤੱਕ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ, 24 ਜੁਲਾਈ 1999 ਤੋਂ 4 ਮਾਰਚ 2004 ਤੱਕ ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ' ਤੇ [[ਕੌਮੀ ਜਮਹੂਰੀ ਗਠਜੋੜ|ਐਨਡੀਏ]] ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਫਰੰਟ (ਗੈਰ- ਐਨਡੀਏ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਂਗਰਸ ਫਰੰਟ) <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/Chautala-compares-Devi-Lal-with-Buddha-slams-Cong-BJP/articleshow/44418264.cms|title=Chautala compares Devi Lal with Buddha; slams Cong, BJP &#124; India News - Times of India}}</ref> ਦੇ ਨੇਤਾ ਸਨ। == ਭਰਤੀ ਘੁਟਾਲਾ == ਜੂਨ 2008 ਵਿਚ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ 53 ਹੋਰਨਾਂ ਉੱਤੇ 1999-2000 ਦੇ ਦੌਰਾਨ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਵਿਚ 3,206 ਜੂਨੀਅਰ ਬੇਸਿਕ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ ਲਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਜਨਵਰੀ 2013 ਵਿਚ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ|ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ]] ਇਕ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਨੂੰ [[ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਵਿਧਾਨ|ਆਈਪੀਸੀ]] ਅਤੇ [[ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਐਕਟ, 1988|ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਐਕਟ]] ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਾਵਾਂ ਤਹਿਤ ਦਸ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜਾ ਸੁਣਾਈ ਹੈ। <ref name="Former Haryana CM Chautala, his son, 53 others convicted in teachers' recruitment scam">{{Cite news|url=http://ibnlive.in.com/news/former-haryana-cm-chautala-his-son-53-others-convicted-in-teachers-recruitment-scam/316028-37-64.html|title=Former Haryana CM Chautala, his son, 53 others convicted in teachers' recruitment scam|date=16 January 2013|work=CNN-IBN|access-date=16 January 2013|archive-date=19 ਜਨਵਰੀ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130119053056/http://ibnlive.in.com/news/former-haryana-cm-chautala-his-son-53-others-convicted-in-teachers-recruitment-scam/316028-37-64.html|dead-url=yes}}</ref> ਚੌਟਾਲਾ ਨੂੰ 3000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਗੈਰਕਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/national/10year-jail-for-chautala-son-in-recruitment-scam/article4331656.ece|title=Chautala, son jailed for 10 years|last=Kattakayam|first=Jiby|date=23 January 2013|access-date=23 January 2013|publisher=The Hindu|location=Chennai, India}}</ref> ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 1989 ਬੈਚ ਦੇ ਆਈਏਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਿੱਟ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੁਆਰਾ ਸੀਬੀਆਈ ਜਾਂਚ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/politics/why-chautala-is-in-jail-all-you-need-to-know-about-jbt-scam-590338.html|title=Why Chautala is in jail: All you need to know about JBT scam}}</ref> <ref name="Recruitment scam: Ex-Haryana CM Om Prakash Chautala convicted, arrested">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Recruitment-scam-Ex-Haryana-CM-Om-Prakash-Chautala-convicted-arrested/articleshow/18043964.cms|title=Recruitment scam: Ex-Haryana CM Om Prakash Chautala convicted, arrested|last=TNN|date=16 January 2013|work=Times of India|access-date=16 January 2013}}</ref> <ref name="Om Prakash Chautala: Rise, fall, rise and downfall">{{Cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/om-prakash-chautala-rise-fall-rise-and-downfall/1062743/|title=Om Prakash Chautala: Rise, fall, rise and downfall|work=Indian Express}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਅਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। <ref name="Teachers’ recruitment scam: Supreme Court upholds jail term of Om Prakash Chautala, son Ajay">{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/india/india-others/jbt-scam-supreme-court-upholds-jail-term-of-om-prakash-chautala-his-son|title=Teachers' recruitment scam: Supreme Court upholds jail term of Om Prakash Chautala, son Ajay|date=4 August 2015|work=The Indian Express|access-date=23 July 2019}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://www.inld.org/ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕ ਦਲ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈਬਸਾਈਟ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190909112639/http://inld.org/ |date=2019-09-09 }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1935]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਰਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲੋਕ]] jej3dygxe3zhyw4w6v2qwordn8ie8ok 778484 778483 2024-12-20T11:38:58Z Charan Gill 4603 778484 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ|native_name=|native_name_lang=ओम प्रकाश चौटाला|image=Om Prakash Chautala.jpg|governor2=|predecessor2=ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ|party=[[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕਦਲ]]|governor1=|office1=ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|order1=8ਵਾਂ|predecessor1=[[ਬੰਸੀ ਲਾਲ]]|successor1=|successor2=|birth_date={{birth date |1935|1|1|df=y}}|birth_place=[[ਸਿਰਸਾ ਜਿਲ੍ਹਾ|ਚੌਟਾਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]], [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ]]| |death_date = {{death date and age|2024|12|20|1935|1|1|df=y}}|nationality=ਭਾਰਤੀ|spouse=ਸਨੇਹ ਲਤਾ ਚੌਟਾਲਾ|children=5, [[ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ]] ਅਤੇ [[ਅਭੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ]]|residence=ਸਿਰਸਾ [[ਹਰਿਆਣਾ]]|occupation=ਖੇਤੀਬਾੜੀ|profession=ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ|term_start4=2 ਦਸੰਬਰ 1989|term_end4=22 ਮਈ 1990|governor4=|predecessor4=|term_start3=12 ਜੁਲਾਈ 1990|term_end3=17 ਜੁਲਾਈ 1990|governor3=|predecessor3=ਬਨਾਰਸੀ ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ|term_start2=22 ਮਾਰਚ 1991|term_end2=6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991|term_start1=24 ਜੁਲਾਈ1999|term_end1=4 ਮਾਰਚ 2005|father=ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ}} '''ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ''' ( 1 ਜਨਵਰੀ 1935 - 20 ਦਸੰਬਰ 2024) [[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕਦਲ (ਇਨੈਲੋ)|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕ ਦਲ]] ਦੇ [[ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ]] ਸਾਬਕਾ [[ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ|ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਨ]] । == ਜੀਵਨੀ == ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ|ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਦਾ]] ਪੁੱਤਰ ਹੈ, <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=7tJHAAAAMAAJ&cd=2&dq=devi+lal+sihag&q=Lekh+Ram+sihag#search_anchor|title=Devi Lal, the man of the masses|last=Singh|first=Raj Pal|publisher=Veenu Printers and Publications|year=1988|page=3|access-date=}}</ref> <ref name="The Jat patriarch">{{Cite news|url=http://www.frontline.in/static/html/fl1809/18091200.htm|title=The Jat patriarch|date=28 April – 11 May 2001|access-date=13 June 2014|volume=Volume 18 – Issue 09}}</ref> । <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7tJHAAAAMAAJ|title=Devi Lal, the man of the masses|last=Raj Pal Singh|publisher=Veenu Printers & Publishers|year=1988|page=3|access-date=14 July 2011}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=G0Z457ZOR44C&pg=PA241|title=History of Sirsa Town|publisher=Atlantic Publishers & Distri|pages=241–|access-date=14 July 2011}}</ref> ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਸਨੇਹ ਲਤਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਮੌਤ ਅਗਸਤ 2019 ਵਿੱਚ ਹੋਈ । <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/former-haryana-chief-minister-op-chautalas-wife-dies-at-81-2083696|title=Former Haryana Chief Minister OP Chautala's Wife Dies At 81|date=11 August 2019|work=NDTV.com|access-date=26 September 2019}}</ref> ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਬੇਟੇ, ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ ਅਭੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਹਨ। ਅਭੈ ਏਲਨਾਬਾਦ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਤੇ [[ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਚੌਟਾਲਾ]] [[ਹਿਸਾਰ]] ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹਨ। ਉਹ 2 ਦਸੰਬਰ 1989 ਤੋਂ 2 ਮਈ 1990, 12 ਜੁਲਾਈ 1990 ਤੋਂ 17 ਜੁਲਾਈ 1990 ਤੱਕ, ਫਿਰ 22 ਮਾਰਚ 1991 ਤੋਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਤੱਕ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ, 24 ਜੁਲਾਈ 1999 ਤੋਂ 4 ਮਾਰਚ 2004 ਤੱਕ ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ' ਤੇ [[ਕੌਮੀ ਜਮਹੂਰੀ ਗਠਜੋੜ|ਐਨਡੀਏ]] ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਫਰੰਟ (ਗੈਰ- ਐਨਡੀਏ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਂਗਰਸ ਫਰੰਟ) <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/Chautala-compares-Devi-Lal-with-Buddha-slams-Cong-BJP/articleshow/44418264.cms|title=Chautala compares Devi Lal with Buddha; slams Cong, BJP &#124; India News - Times of India}}</ref> ਦੇ ਨੇਤਾ ਸਨ। == ਭਰਤੀ ਘੁਟਾਲਾ == ਜੂਨ 2008 ਵਿਚ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ 53 ਹੋਰਨਾਂ ਉੱਤੇ 1999-2000 ਦੇ ਦੌਰਾਨ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜ ਵਿਚ 3,206 ਜੂਨੀਅਰ ਬੇਸਿਕ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ ਲਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਜਨਵਰੀ 2013 ਵਿਚ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ|ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ]] ਇਕ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਚੌਟਾਲਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਨੂੰ [[ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਵਿਧਾਨ|ਆਈਪੀਸੀ]] ਅਤੇ [[ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਐਕਟ, 1988|ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਐਕਟ]] ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਾਵਾਂ ਤਹਿਤ ਦਸ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜਾ ਸੁਣਾਈ ਹੈ। <ref name="Former Haryana CM Chautala, his son, 53 others convicted in teachers' recruitment scam">{{Cite news|url=http://ibnlive.in.com/news/former-haryana-cm-chautala-his-son-53-others-convicted-in-teachers-recruitment-scam/316028-37-64.html|title=Former Haryana CM Chautala, his son, 53 others convicted in teachers' recruitment scam|date=16 January 2013|work=CNN-IBN|access-date=16 January 2013|archive-date=19 ਜਨਵਰੀ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130119053056/http://ibnlive.in.com/news/former-haryana-cm-chautala-his-son-53-others-convicted-in-teachers-recruitment-scam/316028-37-64.html|dead-url=yes}}</ref> ਚੌਟਾਲਾ ਨੂੰ 3000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਗੈਰਕਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/national/10year-jail-for-chautala-son-in-recruitment-scam/article4331656.ece|title=Chautala, son jailed for 10 years|last=Kattakayam|first=Jiby|date=23 January 2013|access-date=23 January 2013|publisher=The Hindu|location=Chennai, India}}</ref> ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 1989 ਬੈਚ ਦੇ ਆਈਏਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਿੱਟ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੁਆਰਾ ਸੀਬੀਆਈ ਜਾਂਚ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/politics/why-chautala-is-in-jail-all-you-need-to-know-about-jbt-scam-590338.html|title=Why Chautala is in jail: All you need to know about JBT scam}}</ref> <ref name="Recruitment scam: Ex-Haryana CM Om Prakash Chautala convicted, arrested">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Recruitment-scam-Ex-Haryana-CM-Om-Prakash-Chautala-convicted-arrested/articleshow/18043964.cms|title=Recruitment scam: Ex-Haryana CM Om Prakash Chautala convicted, arrested|last=TNN|date=16 January 2013|work=Times of India|access-date=16 January 2013}}</ref> <ref name="Om Prakash Chautala: Rise, fall, rise and downfall">{{Cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/om-prakash-chautala-rise-fall-rise-and-downfall/1062743/|title=Om Prakash Chautala: Rise, fall, rise and downfall|work=Indian Express}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਅਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। <ref name="Teachers’ recruitment scam: Supreme Court upholds jail term of Om Prakash Chautala, son Ajay">{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/india/india-others/jbt-scam-supreme-court-upholds-jail-term-of-om-prakash-chautala-his-son|title=Teachers' recruitment scam: Supreme Court upholds jail term of Om Prakash Chautala, son Ajay|date=4 August 2015|work=The Indian Express|access-date=23 July 2019}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == * [http://www.inld.org/ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕ ਦਲ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈਬਸਾਈਟ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190909112639/http://inld.org/ |date=2019-09-09 }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1935]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿਰਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲੋਕ]] hzlvf3h5n019d44wi5do37qa1ni5ap7 0 126107 778402 777825 2024-12-19T15:16:21Z Jagmit Singh Brar 17898 778402 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition (new)|name=ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ 2019 <br /> (ਕੋਵਿਡ -2022)|Types=|frequency=|Prognosis=|Medication=|Treatment=|Prevention=ਹੱਥ ਧੋਣ ਦੀ ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਪੱਦ , ਖੰਘਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ, ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਸਬਕਲੀਨੀਕਲ ਕੈਰੀਅਰਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਲੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ|differential=|Diagnosis=rT-PCR ਟੈਸਟਿੰਗ, ਇਮਊਨੋਐਸੇ, [[CT ਸਕੈਨ]]|risks=ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਨਾ ਕਰਨੇ|cause=ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (SARS-CoV-2)|Duration=|Synonyms=* 2019-nCoV ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ * ਨੋਵਲ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨਮੂਨੀਆ<ref name="NHC2020Name">{{Cite web|url=http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7653p/202002/18c1bb43965a4492907957875de02ae7.shtml|script-title=zh:国家卫生健康委关于新型冠状病毒肺炎暂命名事宜的通知 |publisher=[[National Health Commission]] |language=zh-cn |date=7 February 2020 |url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200228040516/http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7653p/202002/18c1bb43965a4492907957875de02ae7.shtml|archive-date=28 February 2020|access-date=9 February 2020| name-list-format = vanc}}</ref> * ਵੂਹਾਨ ਨਮੂਨੀਆ<ref name=TIMEinfo>{{cite web | first = Charlie | last = Campbell | name-list-format = vanc | title = The Wuhan Pneumonia Crisis Highlights the Danger in China's Opaque Way of Doing Things | date = 20 January 2020 | access-date = 13 March 2020 | url = https://time.com/5768230/wuhan-pneumonia-flu-crisis-china-government/ | work = [[Time (magazine)|Time]] }}</ref><ref name=FPinfo>{{cite web | first1 = Daniel | last1 = Lucey | first2 = Annie | last2 = Sparrow | name-list-format = vanc | title = China Deserves Some Credit for Its Handling of the Wuhan Pneumonia | date = 14 January 2020 | access-date = 13 March 2020 | url = https://foreignpolicy.com/2020/01/14/china-response-wuhan-pneumonia-better-sars/ | work = [[Foreign Policy]] }}</ref> * ਵੁਹਾਨ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ * SARS-CoV-2 (ਸਾਰਸ-ਕੋਵ -2) ਲਈ "ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ" ਜਾਂ ਹੋਰ ਨਾਮ|Onset=|complications=ਵਾਇਰਲ ਨਮੂਨੀਆ, ARDS, ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ|Symptoms=ਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ, ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ<ref name="CDC2020Sym"/>|specialty=ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀ ਲਾਗ<ref>See [[SARS-CoV-2]] for more.</ref>|pronounce={{IPAc-en|k|ə|'|r|oʊ|n|ə|ˌ|v|aɪ|r|ə|s|_|d|ɪ|ˈ|z|i:|z}}|caption=ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਲੱਛਣ|alt=ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਲੱਛਣ|Width=|image=Symptoms of coronavirus disease 2019 2.0.svg|Deaths=}} '''ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ ੨੦੧੯''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ:]] '''Coronavirus disease 2019;''' ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ: '''ਕੋਵਿਡ-19;''' [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ:]] '''COVID-19''') ਜਾਂ '''ਕ੍ਰੋਨਾ''' '''ਮਹਾਮਾਰੀ''', ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਸਿੰਡ੍ਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (ਸਾਰਸ-CoV'''-'''2) ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੀ) ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it|title=Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228035651/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it|archive-date=28 February 2020|access-date=28 February 2020}}</ref> ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ [[ਵੂਖ਼ਨ|ਕੇਂਦਰੀ ਚਾਈਨਾ ਦੇ ਵੁਹਾਨ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫੈਲ ਗਈ ਹ ਪੱੱਦ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 2019–20 ਦੀ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।<ref name="Hui14Jan2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China|journal=Int J Infect Dis|volume=91|issue=|pages=264–66|doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009|pmid=31953166|doi-access=free}}</ref> ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ [[ਤਾਪ (ਬਿਮਾਰੀ)|ਬੁਖਾਰ]], [[ਖੰਘ]] ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਥੁੱਕ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਗਲ਼ੇ ਦੀ ਸੋਜ ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹਨ।<ref name="CDC2020Sym">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms|date=10 February 2020|website=[[Centers for Disease Control and Prevention]]|location=United States|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|archive-date=30 January 2020|access-date=}}</ref><ref name="whoqa">{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses (COVID-19)|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)|access-date=11 March 2020}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸ ਹਲਕੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ,<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/asia/coronavirus-treament-recovery.html|title=Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News.|last=Wang|first=Vivian|date=5 March 2020|work=[[The New York Times]]}}</ref> ਗੰਭੀਰ [[ਨਮੋਨੀਆ|ਨਮੂਨੀਆ]] ਅਤੇ ਮਲਟੀ-ਆਰਗਨ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ ਕੁਝ ਤਰੱਕੀ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਹਨ।<ref name="WHO-q-a">{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=27 January 2020}}</ref> 20 ਮਾਰਚ 2020 ਤਕ, ਨਿਦਾਨ ਕੀਤੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਦਰ 4.1% ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਉਮਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ 0.2% ਤੋਂ 15% ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="worldometers.info">{{Cite web|url=https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/|title=Wuhan Coronavirus Death Rate|website=www.worldometers.info|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131223143/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/#ref-6|archive-date=31 January 2020|access-date=2 February 2020}}</ref> ਵਾਇਰਸ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਖੰਘ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।<ref name="WHO2020QA">{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|date=11 February 2020|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=24 February 2020|quote=The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales ... The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing.}}</ref><ref name="CDC2020Spread">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html|title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|archive-url=https://web.archive.org/web/20200307081351/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html|archive-date=7 March 2020|access-date=18 February 2020|quote=The virus is thought to spread mainly from person-to-person ... through respiratory droplets produced when an infected person coughs or sneezes.}}</ref> ਇਹ ਦੂਸ਼ਿਤ ਸਤਹਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ 2 ਤੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ (ਔਸਤਨ 5 ਦਿਨ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)|date=10 February 2020|website=www.cdc.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|archive-date=30 January 2020|access-date=11 February 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|date=March 2020|title=The COVID-19 epidemic|journal=Tropical Medicine & International Health|volume=n/a|issue=n/a|pages=278–80|doi=10.1111/tmi.13383|pmid=32052514|doi-access=free}}</ref> ਨਿਦਾਨ ਦਾ ਮਾਨਕ ਤਰੀਕਾ ਨਸੋਫੈਰਨਜੀਅਲ ਸਵੈਬ ਤੋਂ ਰਿਵਰਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਪੋਲੀਮੇਰੇਜ਼ ਚੇਨ ਰਿਐਕਸ਼ਨ (rRT-PCR) ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ, ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦੁਆਰਾ ਨਮੂਨੀਆ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਲਾਗ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name=":3">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)|journal=Military Medical Research|volume=7|issue=1|pages=4|doi=10.1186/s40779-020-0233-6|pmc=7003341|pmid=32029004|doi-access=free}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200226151951.htm|title=CT provides best diagnosis for COVID-19|date=26 February 2020|website=ScienceDaily|access-date=2 March 2020}}</ref> ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਧੋਣਾ, ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀ (ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ) ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="Advice for public">{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for public|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|access-date=25 February 2020}}</ref> ਮਾਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ, ਪਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ।<ref name="CDC2020IfSick">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)|last=CDC|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214153016/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|archive-date=14 February 2020|access-date=15 February 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for public|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|access-date=15 February 2020}}</ref> ਕੋਵਿਡ -19 ਲਈ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਾਂ ਖਾਸ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ, ਸਹਾਇਕ ਦੇਖਭਾਲ, ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਉਪਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।<ref name="cdc21Jan20202">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=15 February 2020|publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200226145347/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html|archive-date=26 February 2020|access-date=20 February 2020}}</ref> [[ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ|ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ]] (ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ.) ਨੇ ਸਾਲ 2019–20 ਦੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ [[ਮਹਾਂਮਾਰੀ]] ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਜੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਤਾ (ਪੀ.ਐਚ.ਈ.ਆਈ.ਸੀ.) ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov)|title=Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131005904/https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov)|archive-date=31 January 2020|access-date=11 February 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html|title=Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China|date=6 February 2020|work=[[The Washington Post]]|access-date=11 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200207134650/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html|archive-date=7 February 2020}}</ref> ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੇ ਸਬੂਤ, ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ WHO ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ।<ref name="whositrep47">{{Cite journal|date=March 2020|title=Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 47|hdl-access=free}}</ref> == ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ == {| class="wikitable" style="float:right; margin-left:1em; text-align:center" |+ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ! ਲੱਛਣ ! % |- | ਬੁਖਾਰ | 87.9 |- | ਖੁਸ਼ਕ ਖੰਘ | 67.7 |- | ਥਕਾਵਟ | 38.1 |- | ਥੁੱਕ ਉਤਪਾਦਨ | 33.4 |- | ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ | 18.6 |- | ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਜੋੜ ਦਾ ਦਰਦ | 14.8 |- | ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ | 13.9 |- | ਸਿਰ ਦਰਦ | 13.6 |- | ਠੰਡ | 11.4 |- | ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀਆਂ | 5.0 |- | ਨੱਕ ਦਰਦ | 4.8 |- | ਦਸਤ | 3.7 ਤੋਂ<ref name=":10">{{Cite journal|last=Wei|first=Xiao-Shan|last2=Wang|first2=Xuan|last3=Niu|first3=Yi-Ran|last4=Ye|first4=Lin-Lin|last5=Peng|first5=Wen-Bei|last6=Wang|first6=Zi-Hao|last7=Yang|first7=Wei-Bing|last8=Yang|first8=Bo-Han|last9=Zhang|first9=Jian-Chu|date=2020-02-26|title=Clinical Characteristics of SARS-CoV-2 Infected Pneumonia with Diarrhea|language=en|location=Rochester, NY|ssrn=3546120}}</ref> 31<ref name=":10"/> |- | ਹੀਮੋਪਟੀਸਿਸ | 0.9 |- | ਅੱਖਾਂ ਸੁੰਗੜਨਾ ਜਾਂ ਲਾਲ ਹੋਣਾ | 0.8 |} ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕ, ਬਿਨਾ ਲੱਛਣ ਵਾਲੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਦਬਾਅ, ਉਲਝਣ, ਜਾਗਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਜਾਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਜੇ ਇਹ ਲੱਛਣ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="CDC2020Sym"/><ref name=":2">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study|journal=Lancet|language=English|volume=395|issue=10223|pages=507–513|doi=10.1016/S0140-6736(20)30211-7|pmid=32007143|doi-access=free}}</ref><ref name="Hessen27Jan2020">{{Cite web|url=https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center|title=Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary|last=Hessen|first=Margaret Trexler|date=27 January 2020|website=Elsevier Connect|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130171622/https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center|archive-date=30 January 2020|access-date=31 January 2020}}</ref> ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਰਲੇ ਸਾਹ ਦੇ ਲੱਛਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਛਿੱਕ, ਨੱਕ ਵਗਣਾ, ਜਾਂ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਤਲੀ, ਉਲਟੀਆਂ, ਅਤੇ ਦਸਤ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਕਈ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖੇ ਗਏ ਹਨ, ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ 3% ਤੋਂ 31% ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref name=":10"/><ref name="Huang24Jan2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China|journal=Lancet|volume=395|issue=10223|pages=497–506|doi=10.1016/S0140-6736(20)30183-5|pmid=31986264|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/symptoms.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Symptoms|date=20 March 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us|access-date=21 March 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Lai|first=Chih-Cheng|last2=Shih|first2=Tzu-Ping|last3=Ko|first3=Wen-Chien|last4=Tang|first4=Hung-Jen|last5=Hsueh|first5=Po-Ren|date=2020-03-01|title=Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges|journal=International Journal of Antimicrobial Agents|language=en|volume=55|issue=3|pages=105924|doi=10.1016/j.ijantimicag.2020.105924|issn=0924-8579|pmid=32081636}}</ref> ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੇਸ ਸਿਰਫ ਛਾਤੀ ਦੀ ਜਕੜ ਅਤੇ ਧੜਕਣ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ।<ref name="Zheng Ma Zhang Xie p.">{{Cite journal|date=March 2020|title=COVID-19 and the cardiovascular system|journal=Nature Reviews. Cardiology|doi=10.1038/s41569-020-0360-5|pmid=32139904|doi-access=free}}</ref> ਕੁਝ ਵਿੱਚ, ਬਿਮਾਰੀ [[ਨਮੋਨੀਆ|ਨਮੂਨੀਆ]], ਬਹੁ-ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਅਤੇ [[ਮੌਤ|ਮੌਤ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ]]।<ref name="Hui14Jan2020"/><ref name="WHO-q-a"/> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਗਾਂ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਦੇ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੇਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਅਵਧੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। COVID-19 ਲਈ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਣ ਦੀ ਅਵਧੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜ ਤੋਂ ਛੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ 2 ਤੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|date=19 February 2020|title=Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 29|hdl-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?|date=|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=26 February 2020}}</ref> == ਕਾਰਨ == ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (ਸਾਰਸ-CoV-2) ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 2019 ਦੇ ਨਾਵਲ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ (2019-nCoV) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="Gorbalenya-bioRxiv">{{Cite journal|last=Gorbalenya|first=Alexander E.|date=11 February 2020|title=Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group|journal=[[bioRxiv]]|type=preprint|doi=10.1101/2020.02.07.937862|doi-access=free}}</ref> ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ [[ਖੰਘ]] ਅਤੇ [[ਛਿੱਕ]] ਤੋਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।<ref name="CDC2020Spread"/> ਵਾਇਰਸ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਸਟੇਨਲੈਸ ਸਟੀਲ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤਕ, ਅਤੇ ਐਰੋਸੋਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਵਿਵਹਾਰਸ਼ੀਲ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="van Doremalen Bushmaker Morris Holbrook p.">{{Cite journal|displayauthors=6|date=March 2020|title=Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1|journal=The New England Journal of Medicine|publisher=Massachusetts Medical Society|doi=10.1056/nejmc2004973|pmid=32182409}}</ref> ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਫੋਸ (ਮਲ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਰਚ 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਘੱਟ ਹੈ।<ref>[https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/php/water.html Water Transmission and COVID-19] (CDC, accessed 19 March 2020)</ref> ਕੋਫਿਡ -19 ਦੁਆਰਾ ਫੇਫੜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅੰਗ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ACE2 ਦੁਆਰਾ ਹੋਸਟ ਸੈੱਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਟਾਈਪ II ਐਲਵੈਲਰ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਾਇਰਸ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਤਹ ਗਲਾਈਕੋਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਸਪਾਈਕ" (ਪੇਪਲੋਮਰ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Nature Microbiology">{{Cite journal|year=2020|title=Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses|journal=Nature Microbiology|pages=1–8|doi=10.1038/s41564-020-0688-y|pmid=32094589|doi-access=free}}</ref> ਹਰੇਕ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਦੀ ਘਣਤਾ ਉਸ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਦੀ ਘਟ ਰਹੀ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਸੁਰੱਖਿਆਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐਂਜੀਓਟੇਨਸਿਨ II ਰੀਸੈਪਟਰ ਬਲੌਕਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ACE2 ਵਧਾਉਣਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੀ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।<ref name="Zhang Penninger Li Zhong p.">{{Cite journal|date=March 2020|title=Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) as a SARS-CoV-2 receptor: molecular mechanisms and potential therapeutic target|journal=Intensive Care Medicine|doi=10.1007/s00134-020-05985-9|pmid=32125455|doi-access=free}}</ref><ref name="Xu Zhong Deng Peng p.">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa|journal=International Journal of Oral Science|volume=12|issue=1|pages=8|doi=10.1038/s41368-020-0074-x|pmc=7039956|pmid=32094336|doi-access=free}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਐਲਵੋਲਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਇਰਸ (ਵਿਸ਼ਾਣੂ) ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਪਲੀਓਵਰ ਦੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਦੁਆਰਾ<ref>{{Cite journal|date=23 January 2020|title=Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin|journal=[[bioRxiv]]|type=preprint|doi=10.1101/2020.01.22.914952|doi-access=free}}</ref><ref name="NM-20200317">{{Cite journal|date=17 March 2020|title=The proximal origin of SARS-CoV-2|url=https://www.nature.com/articles/s41591-020-0820-9|journal=[[Nature Medicine]]|pages=1–3|doi=10.1038/s41591-020-0820-9|access-date=18 March 2020}}</ref> ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਮੂਲ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://nautil.us/issue/83/intelligence/the-man-who-saw-the-pandemic-coming|title=The Man Who Saw the Pandemic Coming|last=Berger|first=Kevin|date=12 March 2020|website=Nautilus|access-date=16 March 2020|archive-date=15 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200315180124/http://nautil.us/issue/83/intelligence/the-man-who-saw-the-pandemic-coming|dead-url=yes}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਵੰਬਰ ਜਾਂ ਦਸੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ [[ਵੂਖ਼ਨ|ਵੁਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਸਰੋਤ ਜਨਵਰੀ 2020 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ-ਤੋਂ-ਮਨੁੱਖ ਸੰਚਾਰ ਬਣ ਗਿਆ।<ref name="Epidemiology2020Feb17">{{Cite journal|last=The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team|date=17 February 2020|title=The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) — China, 2020|url=http://weekly.chinacdc.cn/en/article/id/e53946e2-c6c4-41e9-9a9b-fea8db1a8f51|journal=China CDC Weekly|volume=2|issue=8|pages=113–122|access-date=18 March 2020}}</ref><ref name="Heymann Shindo 2020 pp. 542–45">{{Cite journal|date=February 2020|title=COVID-19: what is next for public health?|journal=Lancet|volume=395|issue=10224|pages=542–45|doi=10.1016/S0140-6736(20)30374-3|pmid=32061313|doi-access=free}}</ref> ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) 17 ਨਵੰਬਰ 2019 ਨੂੰ [[ਵੂਹਾਨ|ਵੁਹਾਨ, ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/13/first-covid-19-case-happened-in-november-china-government-records-show-report|title=First Covid-19 case happened in November, China government records show - report|last=Davidson, Helen|date=13 March 2020|work=The Guardian|access-date=21 March 2020}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ਤਸਵੀਰ:Novel Coronavirus SARS-CoV-2.jpg|SARS-CoV-2 ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਮਾਈਕਰੋਸਕੋਪੀ ਤਸਵੀਰ। ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਸਪਾਈਕਸ ਵਾਂਗ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਤਸਵੀਰ:Coronavirus virion structure.svg|ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕਣ ਦਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਚਿੱਤਰ। ਐਸ, ਸਪਾਈਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਮ, ਝਿੱਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਈ, ਲਿਫਾਫੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਨ, ਨਿਊਕਲੀਓਕੈਪਸੀਡ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ; ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕੋਰੋਨਾਈਵਾਇਰਸ ਵੀਰਿਅਨ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ।|alt=ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕਣ ਦਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਚਿੱਤਰ। ਐਸ, ਸਪਾਈਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਮ, ਝਿੱਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਈ, ਲਿਫਾਫੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਨ, ਨਿਊਕਲੀਓਕੈਪਸੀਡ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ; ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕੋਰੋਨਾਈਵਾਇਰਸ ਵੀਰਿਅਨ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ। </gallery> == ਰੋਕਥਾਮ == [[ਤਸਵੀਰ:Covid-19-curves-graphic-social-v3.gif|thumb|ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਲਾਗ ਫੈਲਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਘੱਟ ਰਹੀ ਸਿਖਰਾਂ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://thespinoff.co.nz/society/09-03-2020/the-three-phases-of-covid-19-and-how-we-can-make-it-manageable/|title=The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable|last=Wiles|first=Siouxsie|authorlink=Siouxsie Wiles|date=9 March 2020|website=The Spinoff|access-date=9 March 2020}}</ref><ref name="Lancet2020Flatten">{{Cite journal|date=March 2020|title=How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?|journal=Lancet|volume=395|issue=10228|pages=931–934|doi=10.1016/S0140-6736(20)30567-5|pmid=32164834|quote=A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation – eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2020/3/10/21171481/coronavirus-us-cases-quarantine-cancellation|title=How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart|last=Barclay|first=Eliza|date=10 March 2020|website=Vox}}</ref>]] [[ਤਸਵੀਰ:Covid-19-curves-graphic2-stopthespread-v3.gif|thumb|ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਦੇ ਵਿਕਲਪ<ref>{{Cite web|url=https://thespinoff.co.nz/society/14-03-2020/after-flatten-the-curve-we-must-now-stop-the-spread-heres-what-that-means/|title=After 'Flatten the Curve', we must now 'Stop the Spread'. Here's what that means|last=Wiles|first=Siouxsie|date=14 March 2020|website=The Spinoff|access-date=13 March 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|date=March 2020|title=How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?|journal=Lancet|volume=395|issue=10228|pages=931–934|doi=10.1016/S0140-6736(20)30567-5|pmid=32164834}}</ref>]] ਕਿਉਂਕਿ SARS-CoV-2 ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ 2021 ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ,<ref>{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|title=Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus|last=Grenfell|first=Rob|last2=Drew|first2=Trevor|date=17 February 2020|website=Science Alert|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228010631/https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|archive-date=28 February 2020|access-date=26 February 2020}}</ref> ਕੌਵੀਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਲਾਗਾਂ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਵਜੋਂ ਯਤਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref name="Lancet2020Flatten" /> ਲਾਗ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੌਜੂਦਾ ਕੇਸਾਂ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਇਲਾਜ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਟੀਕਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਬਾਕੀ ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਸਮਾਨ ਹਨ: ਘਰ ਰਹੋ, ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਹੱਥ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 20 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਧੋਵੋ, ਸਾਹ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਧੋਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।<ref name="CDC-Prevention & Treatment">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Prevention & Treatment|last=Centers for Disease Control|authorlink=Centers for Disease Control|date=3 February 2020|language=en-us|archive-url=https://web.archive.org/web/20191215193934/https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|archive-date=15 December 2019|access-date=10 February 2020}}</ref><ref name="WHO Advice for Public">{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for Public|authorlink=World Health Organization|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|access-date=10 February 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/03/17/814221111/my-hand-washing-song-readers-offer-lyrics-for-a-20-second-scrub|title=My Hand-Washing Song: Readers Offer Lyrics For A 20-Second Scrub|website=NPR.org|language=en|access-date=20 March 2020}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਢਕਣਾ ਅਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਟਿਸ਼ੂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਕੂਹਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛਿੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਫਾਈ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ, ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਕੱਠਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਕੇ ਵੱਡੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਾਲੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ।<ref name="JHUSocialDistancing">{{Cite web|url=https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/coronavirus-social-distancing-and-self-quarantine|title=Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine|last=Maragakis|first=Lisa Lockerd|website=www.hopkinsmedicine.org|publisher=Johns Hopkins University}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/03/19/well/live/coronavirus-quarantine-social-distancing.html|title=Deciding How Much Distance You Should Keep|last=Parker-Pope|first=Tara|date=19 March 2020|work=The New York Times|access-date=20 March 2020|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ 6 ਫੁੱਟ ਦੂਰ (ਲਗਭਗ 1.80 ਮੀਟਰ) ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ / ਚਟਾਈ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਜਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bluebulbprojects.com/MeasureOfThings/results.php?p=1&comp=height&unit=ft&amt=6&sort=pr|title=The Measure of Things - 6 feet|website=www.bluebulbprojects.com|access-date=20 March 2020}}</ref> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਖੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks|title=When and how to use masks|website=[[World Health Organization]] (WHO)|access-date=8 March 2020}}</ref> ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਚੀਨ,<ref name="nhc_masks">{{Cite web|url=http://en.nhc.gov.cn/2020-02/07/c_76337.htm|title=For different groups of people: how to choose masks|date=7 February 2020|website=NHC.gov.cn|publisher=National Health Commission of the People's Republic of China|archive-url=https://web.archive.org/web/20200405123936/http://en.nhc.gov.cn/att/20200207/1581067840474054531.jpg|archive-date=5 ਅਪ੍ਰੈਲ 2020|access-date=22 March 2020|quote="Disposable medical masks: Recommended for: · People in crowded places · Indoor working environment with a relatively dense population · People going to medical institutions · Children in kindergarten and students at school gathering to study and do other activities"|dead-url=yes}}</ref> [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ|ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.chp.gov.hk/files/pdf/prevention_of_covid_19_en.pdf|title=Prevention of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|website=[[Centre for Health Protection]]|access-date=22 March 2020|quote="Wear a surgical mask when taking public transport or staying in crowded places."|archive-date=21 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200321175110/https://www.chp.gov.hk/files/pdf/prevention_of_covid_19_en.pdf|dead-url=yes}}</ref> ਅਤੇ [[ਥਾਈਲੈਂਡ]]।<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-thailand-masks/better-than-nothing-thailand-encourages-cloth-masks-amid-surgical-mask-shortage-idUSKBN20Z0UT|title='Better than nothing': Thailand encourages cloth masks amid surgical mask shortage|last=Kuhakan|first=Jiraporn|date=12 March 2020|work=Reuters|quote="Thailand's health authorities are encouraging people to make cloth face masks at home to guard against the spread of the coronavirus amid a shortage of surgical masks. ... The droplet from coughing and sneezing is around five microns and we have tested already that cloth masks can protect against droplets bigger than one micron."}}</ref> ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫੋਨ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਲਾਗ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫੇਸ ਮਾਸਕ ਪਾਓ, ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਖੰਘ ਅਤੇ ਛਿੱਕਾਂ ਵੇਲੇ ਮੂੰਹ ਢਕੋ, ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Prevention & Treatment|date=10 March 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|publisher=U.S. Department of Health & Human Services}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|title=What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)|last=[[Centers for Disease Control and Prevention]]|date=11 February 2020|language=en-us|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214153016/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|archive-date=14 February 2020|access-date=13 February 2020}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਲਈ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਟਾਇਲਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਹੱਥ ਗੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ, ਖੰਘਣ ਜਾਂ ਛਿੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 60% ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਅਲਕੋਹਲ ਅਧਾਰਤ ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਜਦੋਂ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਜਿਥੇ ਵਪਾਰਕ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਣੂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, WHO ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਦੋ ਫਾਰਮੂਲੇ ਸੁਝਾਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਫਾਰਮੂਲੇ ਵਿੱਚ ਐਥੇਨੌਲ ਜਾਂ ਆਈਸੋ ਪਰੋਪਨੌਲ ਦੀ ਐਂਟੀ ਮਾਈਕਰੋਬਿਅਲ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਘੱਟ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਗਲਾਈਸਰੋਲ ਇੱਕ ਹੂਮੈਕਟੈਂਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care: First Global Patient Safety Challenge Clean Care Is Safer Care.|date=19 March 2009|publisher=World Health Organization|chapter=WHO-recommended handrub formulations|access-date=19 March 2020|chapter-url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK144054/}}</ref> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਧੋਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।<ref name="WHO Advice for Public"/> ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਥੁੱਕਣ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/watch-out-spitting-in-public-places-too-can-spread-infections/article30814578.ece|title=Watch out! Spitting in public places too can spread infections|last=M|first=Serena Josephine|date=14 February 2020|work=The Hindu|access-date=12 March 2020}}</ref> == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == [[ਤਸਵੀਰ:DonningCDC2020.jpg|thumb|ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਚਾਰ ਕਦਮ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/hai/pdfs/ppe/PPE-Sequence.pdf|title=Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE)|website=CDC|access-date=8 March 2020}}</ref>]] ਲੋਕ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਰਲ, ਆਕਸੀਜਨ ਸਹਾਇਤਾ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="NatureDale Fisher & David Heymann">{{Cite journal|date=February 2020|title=Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19|journal=BMC Medicine|volume=18|issue=1|pages=57|doi=10.1186/s12916-020-01533-w|pmc=7047369|pmid=32106852|doi-access=free}}</ref><ref name="KuiFang2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Clinical characteristics of novel coronavirus cases in tertiary hospitals in Hubei Province|journal=Chinese Medical Journal|pages=1|doi=10.1097/CM9.0000000000000744|pmid=32044814|doi-access=free}}</ref><ref name="Wang Du Zhu Cao 2020 p.">{{Cite journal|date=March 2020|title=Comorbidities and multi-organ injuries in the treatment of COVID-19|journal=Lancet|publisher=Elsevier BV|volume=395|issue=10228|pages=e52|doi=10.1016/s0140-6736(20)30558-4|pmid=32171074}}</ref> ਸਟੀਰੌਇਡਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਥਾਈਲਪਰੇਡਨੀਸੋਲੋਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦੁਆਰਾ ਜਟਿਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।<ref name="Vetter Eckerle Kaiser 2020 p.">{{Cite journal|date=February 2020|title=Covid-19: a puzzle with many missing pieces|journal=BMJ|volume=368|pages=m627|doi=10.1136/bmj.m627|pmid=32075791|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ebmedicine.net/topics/infectious-disease/COVID-19|title=Novel Coronavirus – COVID-19: What Emergency Clinicians Need to Know|website=www.ebmedicine.net|access-date=9 March 2020}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਚਿਹਰਾ ਦਾ ਮਖੌਟਾ (ਮਾਸਕ) ਪਹਿਨ ਲਵੇ।<ref name="CDC2020IfSick"/> ਐਕਸਟਰਾ ਕੋਰਪੋਰੇਅਲ ਝਿੱਲੀ ਆਕਸੀਜਨਕਰਨ (ਈ.ਸੀ.ਐਮ.ਓ.) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਲਾਭ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ।<ref name="Guan Ni Hu Liang p.">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China|journal=The New England Journal of Medicine|publisher=Massachusetts Medical Society|doi=10.1056/nejmoa2002032|pmid=32109013|doi-access=free}}</ref><ref name="Henry 2020 p.">{{Cite journal|last=Henry|first=Brandon Michael|year=2020|title=COVID-19, ECMO, and lymphopenia: a word of caution|journal=The Lancet Respiratory Medicine|publisher=Elsevier BV|page=|doi=10.1016/s2213-2600(20)30119-3|issn=2213-2600|pmid=32178774}}</ref> ਜਦੋਂ ਕਿ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਗੈਰ-ਸਟੀਰੌਇਡਲ [[ਨੌਨ ਸਟੀਰੌਇਡਲ ਐਂਟੀ ਇਨਫ਼ਲਾਮੇਟਰੀ ਦਵਾਈਆਂ|ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲਾਮੇਟਰੀ ਦਵਾਈਆਂ]] ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ [[ਇਬੂਪ੍ਰੋਫ਼ੇਨ|ਆਈਬਿਊਪਰੋਫ਼ੈਨ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਲਾਈਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪੈਰਾਸੀਟਾਮੋਲ (ਐਸੀਟਾਮਿਨੋਫੇਨ) ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name="AFP 2020b">{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-recommends-to-avoid-taking-ibuprofen-for-covid-19-symptoms|title=Updated: WHO Now Doesn't Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms|last=AFP|date=19 March 2020|website=ScienceAlert|access-date=19 March 2020}}</ref><ref name="Day 2020 p.">{{Cite journal|last=Day|first=Michael|date=17 March 2020|title=Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists|url=https://www.bmj.com/content/368/bmj.m1086|journal=BMJ|volume=368|pages=m1086|doi=10.1136/bmj.m1086|pmid=32184201|access-date=18 March 2020}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਏ.ਸੀ.ਈ. ਇਨਿਹਿਬਟਰਜ਼ ਬਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਮਾਰਚ 19, 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.hfsa.org/patients-taking-ace-i-and-arbs-who-contract-covid-19-should-continue-treatment-unless-otherwise-advised-by-their-physician/|title=Patients taking ACE-i and ARBs who contract COVID-19 should continue treatment, unless otherwise advised by their physician|access-date=21 March 2020|archive-date=21 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200321172112/https://www.hfsa.org/patients-taking-ace-i-and-arbs-who-contract-covid-19-should-continue-treatment-unless-otherwise-advised-by-their-physician/|dead-url=yes}}</ref> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਥ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।<ref name="Cheng2020">{{Cite journal|date=February 2020|title=2019 Novel coronavirus: where we are and what we know|journal=Infection|doi=10.1007/s15010-020-01401-y|pmid=32072569|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected|title=Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131032122/https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected|archive-date=31 January 2020|access-date=13 February 2020}}</ref> ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਨਟੈਨਸਿਵਿਸਟਾਂ ਅਤੇ ਪਲਮਨੋਲੋਜਿਸਟਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਏਜੰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਸਰੋਤ, ਆਈ.ਬੀ.ਸੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਕੰਪਾਇਲ (ਇਕੱਠਾ) ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref name="IBCC">{{Cite book|url=https://emcrit.org/ibcc/covid19/|title=COVID-19 - The Internet Book of Critical Care|last=Farkas|first=Josh|date=March 2020|publisher=EMCrit|location=USA|language=English|type=Reference manual|format=digital|name-list-format=vanc|access-date=13 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200311195758/https://emcrit.org/ibcc/covid19/|archive-date=11 March 2020}}</ref><ref name="UPenn-IBCC">{{Cite web|url=https://guides.library.upenn.edu/covid-19|title=COVID19 - Resources for Health Care Professionals|date=11 March 2020|publisher=[[Penn Libraries]]|access-date=13 March 2020|archive-date=14 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314035631/https://guides.library.upenn.edu/covid-19|url-status=dead}}</ref> === ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ === ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਉਪਚਾਰੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਇਨਟਿਊਬੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਹਵਾਦਾਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜੋ ਐਰੋਸੋਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="Cheung Ho Cheng Cham 2020 p.">{{Cite journal|date=February 2020|title=Staff safety during emergency airway management for COVID-19 in Hong Kong|journal=Lancet Respiratory Medicine|doi=10.1016/s2213-2600(20)30084-9|pmid=32105633|doi-access=free}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਖਾਸ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵੇਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵੀ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਡੀਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ: 1) ਗਾਊਨ, 2) ਮਾਸਕ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ,<ref>[https://www.cdc.gov/niosh/docs/2018-130/ Filtering out Confusion: Frequently Asked Questions about Respiratory Protection, User Seal Check]. The National Institute for Occupational Safety and Health (April 2018). Retrieved 16 March 2020.</ref><ref>[http://blogs.cdc.gov/niosh-science-blog/2020/03/16/n95-preparedness/?deliveryName=USCDC_170-DM22692 Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness]. NIOSH Science Blog (16 March 2020). Retrieved 16 March 2020.</ref> 3) ਚਸ਼ਮੇ ਜਾਂ ਮੁਖੌਟੇ, ਅਤੇ 4) ਮੈਡੀਕਲ ਦਸਤਾਨੇ।<ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/caring-for-patients.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=8 March 2020|name-list-format=vanc}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/infection-control/control-recommendations.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=11 March 2020|name-list-format=vanc}}</ref> === ਮਸ਼ੀਨੀ ਹਵਾਦਾਰੀ (ਮਕੈਨੀਕਲ ਵੈਂਟੀਲੇਸ਼ਨ) === ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸ ਇੰਨੀ ਗੰਭੀਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਹਵਾਦਾਰੀ (ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ ਨਕਲੀ ਸਹਾਇਤਾ) ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite journal|date=March 2020|title=Care for Critically Ill Patients With COVID-19|url=https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762996|journal=JAMA|doi=10.1001/jama.2020.3633|pmid=32159735}}</ref><ref>{{Cite journal|last=World Health Organization|date=28 January 2020|title=Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (2019-nCoV) infection is suspected|url=https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/clinical-management-of-novel-cov.pdf|journal=|volume=|pages=|via=}}</ref> ਇਹ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਹੈ (ਉਹ 60 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ 80 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ)। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਹਸਪਤਾਲ ਬਿਸਤਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀ ਸਿਹਤ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਕੋਵਾਈਡ -19 ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।<ref name="VoxCOVID">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2020/3/16/21173766/coronavirus-covid-19-us-cases-health-care-system|title=Coronavirus is exposing all of the weaknesses in the US health system High health care costs and low medical capacity made the US uniquely vulnerable to the coronavirus.|last=Scott|first=Dylan|date=16 March 2020|access-date=18 March 2020|publisher=Vox}}</ref> ਇਹ ਸੀਮਤ ਸਮਰੱਥਾ ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚਾਲਕ ਹੈ (ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਕੇਸ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟਦੀ ਹੈ)। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 5% ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੰਟੈਂਟਿਵ ਕੇਅਰ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, 2.3% ਨੂੰ ਹਵਾਦਾਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਅਤੇ 1.4% ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।<ref name="Guan Ni Hu Liang p."/> ਇੱਕ ਇਟਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਅਸਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਟੁੱਟੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਾਲਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ [[3ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ|3 ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ]] ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.3dprintingmedia.network/covid-19-3d-printed-valve-for-reanimation-device/|title=[Updating] Italian hospital saves Covid-19 patients lives by 3D printing valves for reanimation devices|date=14 March 2020|work=3D Printing Media Network|access-date=20 March 2020}}</ref> 3 ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਡ ਵਾਲਵ ਦੀ ਕੀਮਤ 11,000 ਡਾਲਰ ਦੀ ਬਜਾਏ $1 ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2020/3/17/21184308/coronavirus-italy-medical-3d-print-valves-treatments|title=Volunteers produce 3D-printed valves for life-saving coronavirus treatments|last=Peters|first=Jay|date=17 March 2020|work=The Verge|access-date=20 March 2020|language=en}}</ref> === ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਇਲਾਜ === ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੁਆਰਾ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੌਮੀ ਮੈਡੀਕਲ ਅਥਾਰਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="LiDeClerq">{{Cite journal|date=March 2020|title=Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)|journal=Nature Reviews. Drug Discovery|volume=19|issue=3|pages=149–150|doi=10.1038/d41573-020-00016-0|pmid=32127666|doi-access=free}}</ref> ਸੰਭਾਵਤ ਇਲਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ,<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-china-health-hospital-idUSKBN20B1M6|title=Chinese doctors using plasma therapy on coronavirus, WHO says 'very valid' approach|date=17 February 2020|work=Reuters|via=www.reuters.com}}</ref> ਅਤੇ ਕਈ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।<ref name="clinicaltrialsarena">{{Cite web|url=https://www.clinicaltrialsarena.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/|title=Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19|last=Duddu|first=Praveen|date=19 February 2020|website=clinicaltrialsarena.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20200219184512/https://www.clinicaltrialsarena.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/|archive-date=19 February 2020}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਵੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ 2021 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ,<ref>{{Cite journal|date=28 January 2020|title=Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV).|journal=Biosci Trends|volume=14|issue=1|pages=69–71|doi=10.5582/bst.2020.01020|pmid=31996494}}</ref> ਟੈਸਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਈ ਦਵਾਈਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹਨ, ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਕਨੀਕੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ (ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ) ਦਵਾਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਮਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="NatureDale Fisher & David Heymann"/> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਵਲੰਟੀਅਰ ਸੰਭਾਵੀ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ।<ref name="ThomReut_notreatment_20200205">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-china-health-treatments-who-idUSKBN1ZZ1M6|title=WHO: 'no known effective' treatments for new coronavirus|last=Nebehay|first=Stephanie|date=5 February 2020|access-date=5 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200205155653/https://www.reuters.com/article/us-china-health-treatments-who-idUSKBN1ZZ1M6|archive-date=5 February 2020|agency=[[Thomson Reuters]]|last2=Kelland|first2=Kate|last3=Liu|first3=Roxanne}}</ref> === ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ === ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-51439401|title=China launches coronavirus 'close contact' app|date=11 February 2020|work=BBC News|access-date=7 March 2020}}</ref> ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਆਈਡੀ ਨੰਬਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਪ ਨਿਗਰਾਨੀ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ 'ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ' ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਲਾਗ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੋਖਮ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ। ਹਰ ਉਪਭੋਗਤਾ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੋਖਮ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਪ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਵੈ-ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.technologyreview.com/s/615199/coronavirus-china-app-close-contact-surveillance-covid-19-technology/|title=China's coronavirus app could have unintended consequences|last=Chen|first=Angela|website=MIT Technology Review|access-date=7 March 2020}}</ref> ਸੈਲਫੋਨ ਡੇਟਾ, ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਟਰੈਕਿੰਗ ਅਤੇ [[ਬਣਾਉਟੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ|ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ]] ਲਈ ਵੱਡੇ ਅੰਕੜੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਤਾਈਵਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://govinsider.asia/innovation/gov-in-the-time-of-corona/|title=Gov in the Time of Corona|date=19 March 2020|work=GovInsider|access-date=20 March 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.politico.eu/article/coronavirus-tests-europe-resolve-on-privacy-tracking-apps-germany-italy/|title=Coronavirus tests Europe's resolve on privacy|last=Manancourt|first=Vincent|date=10 March 2020|work=POLITICO|access-date=20 March 2020}}</ref> ਮਾਰਚ 2020 ਵਿਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਉਪਾਅ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸੰਕਰਮਿਤ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-51930681|title=Coronavirus: Israel enables emergency spy powers|last=Tidy|first=Joe|date=17 March 2020|work=BBC News|access-date=18 March 2020|language=en-GB}}</ref> ਮਾਰਚ 2020 ਵਿਚ, ਡਯੂਸ਼ੇ ਟੇਲੀਕੌਮ ਨੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਰਮਨ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਰਾਬਰਟ ਕੋਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਸੈਲਫੋਨ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite news|url=https://www.trtworld.com/magazine/german-telecom-giant-shares-private-data-with-government-amid-privacy-fears-34665|title=German telecom giant shares private data with government amid privacy fears|last=Paksoy|first=Yunus|access-date=20 March 2020|agency=trtworld|language=en}}</ref> ਰੂਸ ਨੇ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਬਰੇਕਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-china-health-moscow-technology-idUSKBN20F1RZ|title=Moscow deploys facial recognition technology for coronavirus quarantine|date=21 February 2020|work=Reuters|access-date=20 March 2020|language=en}}</ref> ਇਟਲੀ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਸਿਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਜਿਉਲਿਓ ਗਾਲੇਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ''"40% ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ"'', ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.post-gazette.com/news/world/2020/03/18/Italy-coronavirus-475-deaths-one-day-death-toll-2978-COVID-19-doctors/stories/202003180182|title=Italians scolded for flouting lockdown as death toll nears 3,000|work=Pittsburgh Post-Gazette|access-date=20 March 2020|language=en}}</ref> === ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸਹਾਇਤਾ === ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਆਰੰਟੀਨ, ਯਾਤਰਾ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ, ਇਲਾਜ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 27 ਜਨਵਰੀ 2020 ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।<ref name="Xiang4Feb2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=March 2020|title=Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed|journal=The Lancet. Psychiatry|volume=7|issue=3|pages=228–29|doi=10.1016/S2215-0366(20)30046-8|pmid=32032543|doi-access=free}}</ref><ref name="Kang5Feb2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=March 2020|title=The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus|journal=The Lancet. Psychiatry|volume=7|issue=3|pages=e14|doi=10.1016/S2215-0366(20)30047-X|pmid=32035030|doi-access=free}}</ref> == ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ == {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 400 | caption_align = center <!--image 1--> | image1 = Severity-of-coronavirus-cases-in-China-1.png | alt1 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ COVID19 ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ | caption1 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ COVID19 ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ<ref>{{cite journal |last1=Roser |first1=Max |last2=Ritchie |first2=Hannah |last3=Ortiz-Ospina |first3=Esteban | name-list-format = vanc |title=Coronavirus Disease (COVID-19) |url=https://ourworldindata.org/coronavirus |journal=Our World in Data |access-date=12 March 2020 |date=4 March 2020}}</ref> <!--image 2--> | image2 = Illustration of SARS-COV-2 Case Fatality Rate 200228 01-1.png | alt2 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ SARS-COV-2 ਤੋਂ ਉਮਰ-ਗਰੁੱਪ ਰਾਹੀਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ 3D ਮੈਡੀਕਲ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸਟਿੱਲ ਸ਼ੌਟ ਗ੍ਰਾਫ। | caption2 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ SARS-COV-2 ਤੋਂ ਉਮਰ-ਗਰੁੱਪ ਰਾਹੀਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ। 11 ਫਰਫਰੀ 2020 ਦੇ ਆਂਕੜੇ<ref name="Epidemiology2020Feb17" /> <!--image 3--> | image3 = Comorbidity and severity in covid-19 data from China CDC Weekly 2020, 2(8), pp. 113-122 (cropped).png | alt3 = ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ | caption3 = ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ। 11 ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚਲਾ ਆਂਕੜਾ।<ref name="Epidemiology2020Feb17" /> }} COVID-19 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਕੁੱਝ ਜਾਂ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਕੋਮਲ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਖੰਘ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਆਮ ਉੱਪਰਲੇ ਸਾਹ ਸਬੰਧੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੋਮਲ ਮਾਮਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਹਫਤਿਆਂ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ ਗੰਭੀਰ ਜਾਂ ਅਤਿ-ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਤੋਂ 6 ਹਫਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਮਰੀਜ਼ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੱਛਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਰਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ 2 ਤੋਂ 8 ਹਫਤਿਆਂ ਤੱਕ ਦਾ ਹੈ।<ref name="WHOReport24Feb2020" /> ਸਭ ਉਮਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੱਕ-ਯੋਗ ਹਨ, ਪਰ ਕੋਮਲ ਲੱਛਣ ਹੋਣ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਬਾਲਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਜੋ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 0.5% ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ 70 ਸਾਲ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਉਮਰ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇਹ 8% ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref name="Lu Zhang Du Zhang p. "/><ref name="pediatrics_tong">{{cite journal | vauthors = Dong Y, Mo X, Hu Y, Qi X, Jiang F, Jiang Z, Tong S | journal = Pediatrics |title=Epidemiological Characteristics of 2143 Pediatric Patients With 2019 Coronavirus Disease in China | date = 2020 | pages = e20200702 |url= https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/early/2020/03/16/peds.2020-0702.full.pdf | doi = 10.1542/peds.2020-0702 | pmid = 32179660 }}</ref> ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite journal | vauthors = Fang L, Karakiulakis G, Roth M | title = Are patients with hypertension and diabetes mellitus at increased risk for COVID-19 infection? | journal = [[The Lancet Respiratory Medicine]] | volume = 395 | issue = 10224 | pages = e40 | date = March 2020 | pmid = 32171062 | doi = 10.1016/S0140-6736(20)30311-1 }}</ref><ref name="CDC 2020children">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/children-faq.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|author=|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=2 March 2020|name-list-format=vanc}}</ref> ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, COVID-19 ਨਾਲ ਨਿਮੋਨੀਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫੇਫੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, COVID-19 ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ ਸਵਾਸ ਸੰਕਟ ਸਿੰਡਰੋਮ (ARDS) ਵੱਲ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਹ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਫੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖੂਨ ਜਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਈ ਅੰਗ ਫੇਲ ਸਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="Heymann Shindo 2020 pp. 542–545">{{cite journal | vauthors = Heymann DL, Shindo N | collaboration = WHO Scientific and Technical Advisory Group for Infectious Hazards | title = COVID-19: what is next for public health? | journal = Lancet | volume = 395 | issue = 10224 | pages = 542–545 | date = February 2020 | pmid = 32061313 | doi = 10.1016/s0140-6736(20)30374-3 | publisher = Elsevier BV }}</ref><ref>{{cite book | vauthors = Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R | chapter = Features, Evaluation and Treatment Coronavirus (COVID-19) | date = 2020 | pmid = 32150360 | chapter-url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554776/ | access-date = 18 March 2020 | publisher = StatPearls Publishing | location = Treasure Island (FL) | title = StatPearls }}</ref> COVID-19 ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਪਸਿਸ (ਖੂਨ ਦਾ ਜਹਿਰੀਲਾਪਣ), ਅਸਧਾਰਨ ਖੂਨ ਦੇ ਥੱਕੇ, ਅਤੇ ਦਿਲ, ਕਿਡਨੀਆਂ, ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਪ੍ਰਤਿ ਨੁਕਸਾਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਖੂਨ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਥੱਕੇ ਬਣਨਾ (ਕਲੌਟਿੰਗ), ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋੰਥ੍ਰੋਂਬਿਨ ਟਾਈਮ (ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਦਾ ਸਮਾਂ) ਦਾ ਵਧਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 6% ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ 4% ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਸਧਾਰਨ ਕਿਡਨੀ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="Zhou Yu Du Fan 2020 p.">{{cite journal|display-authors=6|vauthors=Zhou F, Yu T, Du R, Fan G, Liu Y, Liu Z, Xiang J, Wang Y, Song B, Gu X, Guan L|year=2020|title=Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study|journal=The Lancet|publisher=Elsevier BV|page=|doi=10.1016/s0140-6736(20)30566-3|issn=0140-6736|pmid=32171076}}</ref> ਲਿਵਰ ਜਖਮ ਜੋ ਲਿਵਰ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਲਹੂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{cite journal | vauthors = Xu L, Liu J, Lu M, Yang D, Zheng X | title = Liver injury during highly pathogenic human coronavirus infections | journal = Liver International | date = March 2020 | pmid = 32170806 | doi = 10.1111/liv.14435 }}</ref> ਕੁੱਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਟ੍ਰੋਫਿਲ ਅਤੇ ਲਾਈਮਫੋਸਾਈਟ ਅਨੁਪਾਤ (NLR) ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite journal|title=Dysregulation of immune response in patients with COVID-19 in Wuhan, China|journal=Clinical Infectious Diseases|doi=10.1093/cid/ciaa248|date=12 March 2020|last1=Tian|first1=Dai-Shi|last2=Wang|first2=Wei|last3=Shang|first3=Ke|last4=Ma|first4=Ke|last5=Xie|first5=Cuihong|last6=Tao|first6=Yu|last7=Yang|first7=Sheng|last8=Zhang|first8=Shuoqi|last9=Hu|first9=Ziwei|last10=Zhou|first10=Luoqi|last11=Qin|first11=Chuan|pmid=32161940}}</ref> ਕੋਵਿਡ-19 ਨਾਲ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਕਈ ਮਰੀਜ਼ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤਾਂ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ [[ਹਾਇਪਰਟੈਨਸ਼ਨ]], [[ਡਾਇਆਬਿਟੀਜ਼ ਮੈਲਿਟਸ]], ਅਤੇ [[ਕਾਰਡੋਵਾਸੁਕਲਰ ਬਿਮਾਰੀ]] ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref name=":8">{{Cite web |url=https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-statement-on-the-advice-of-the-ihr-emergency-committee-on-novel-coronavirus |title=WHO Director-General's statement on the advice of the IHR Emergency Committee on Novel Coronavirus |website=[[World Health Organization]] (WHO) }}</ref> ਸੇਹਤ ਦੇ ਉੱਚ-ਸੰਸਥਾਨ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ 2.7 ਹਾਲਤਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਵਾਲੀਆਂ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ, 68.9% ਮੌਤਾਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇੱਕ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।<ref name=":6" /><ref name=":7">{{Cite report|url=https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Report-COVID-2019_20_marzo.pdf|title=Report sulle caratteristiche dei pazienti deceduti positivi a COVID-19 in Italia|date=21 March 2020|publisher=[[Istituto Superiore di Sanità]]|location=Rome|language=Italian|access-date=23 March 2020}}</ref> ਇਸੇ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਔਸਤ ਸਮਾਂ 8 ਦਿਨ ਸੀ, ਜੋ ਇਲਾਜ ਉੱਤੇ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅੱਧਾ ਸੀ। ਫੇਰ ਵੀ, ਕਿਸੇ ICU ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਮੌਤ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਔਸਤਨ ਸਮਾਂ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸੀ।<ref name=":7" /> In a study of early cases, the median time from exhibiting initial symptoms to death was 14 days, with a full range of six to 41 days.<ref>{{cite journal | vauthors = Wang W, Tang J, Wei F | title = Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China | journal = Journal of Medical Virology | volume = 92 | issue = 4 | pages = 441–47 | date = April 2020 | pmid = 31994742 |doi=10.1002/jmv.25689 |doi-access=free }}</ref> ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨ (NHC) ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਮੌਤ-ਦਰ 2.8% ਸੀ ਜਦੋਂਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੌਤ-ਦਰ 1.7% ਸੀ।<ref name=WM2020Feb26>{{cite web |title=Coronavirus Age, Sex, Demographics (COVID-19) |url=https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-age-sex-demographics/ |website=www.worldometers.info |access-date=26 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200227112932/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-age-sex-demographics/ |archive-date=27 February 2020 |url-status=live | name-list-format = vanc}}</ref> ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਪੋਸਟ-ਮਾਰਟਮ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹਿਸਟੋਪੈਥੌਲੌਜੀਕਲ ਜਾਂਚਾਂ, ਦੋਵੇਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲੂਲਰ ਫਾਇਬ੍ਰੋਮਾਇਕਸਾਇਓਡ ਰਿਸਾਓ ਵਾਲਾ ਡਿਫਿਊਜ਼ ਅਲਵੇਓਲਰ ਨੁਕਸਾਨ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੀਮੋਸਾਇਟਸ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਲ ਸਾਇਟੋਪੈਥਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ [[ਅਕਿਊਟ ਰੈਸਪਿਰੇਟਰੀ ਡਿਸਟ੍ਰੈੱਸ ਸਿੰਡ੍ਰੋਮ]] (ARDS) ਵਰਗੀ ਸੀ।<ref name="WHOReport24Feb2020" /> ਚੀਨ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਥ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 11.8% ਵਿੱਚ, ਟ੍ਰੋਪੋਨਿਨ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="Zheng Ma Zhang Xie p." /> ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸੋਮਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਅਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵੀ ਮੋਤ-ਦਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="Ji Ma Peppelenbosch Pan 2020 p.">{{cite journal | vauthors=Ji Y, Ma Z, Peppelenbosch MP, Pan Q | title=Potential association between COVID-19 mortality and health-care resource availability | journal=Lancet Global Health | volume= 8| date=February 2020 | issue=4 | pages=e480 | pmid=32109372 | doi=10.1016/S2214-109X(20)30068-1 | doi-access=free }}</ref> ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਮੌਤ-ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਖੇਤਰੀ ਅੰਤਰਾਂ ਕਾਰਨ ਫਰਕ ਰੱਖਦੇ ਹਨ,<ref name="pmid32159317">{{cite journal | vauthors = Li XQ, Cai WF, Huang LF, Chen C, Liu YF, Zhang ZB, Yuan J, Li TG, Wang M | display-authors = 6 | title = [Comparison of epidemic characteristics between SARS in2003 and COVID-19 in 2020 in Guangzhou] | language = Chinese | journal = Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi = Zhonghua Liuxingbingxue Zazhi | volume = 41 | issue = 5 | pages = 634–637 | date = March 2020 | pmid = 32159317 | doi = 10.3760/cma.j.cn112338-20200228-00209 }}</ref> ਪਰ ਮਿਥਿਹਾਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਫਰਕ ਰੱਖਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੋਮਲ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਮੌਤ-ਦਰ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਦਰਸਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref>{{cite journal | vauthors = Jung SM, Akhmetzhanov AR, Hayashi K, Linton NM, Yang Y, Yuan B, Kobayashi T, Kinoshita R, Nishiura H | display-authors = 6 | title = Real-Time Estimation of the Risk of Death from Novel Coronavirus (COVID-19) Infection: Inference Using Exported Cases | journal = Journal of Clinical Medicine | volume = 9 | issue = 2 | pages = 523 | date = February 2020 | pmid = 32075152 | doi = 10.3390/jcm9020523 | pmc = 7074479 }}</ref> ਫੇਰ ਵੀ, ਤੱਥ ਕਿ ਮੌਤਾਂ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹਨ, ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਮੌਤ-ਦਰ ਘੱਟ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ।<ref>{{cite journal | vauthors = Chughtai A, Malik A | title = Is Coronavirus disease (COVID-19) case fatality ratio underestimated? | journal = Global Biosecurity | date = March 2020 | volume = 1 | issue = 3 | doi = 10.31646/gbio.56 | doi-broken-date = 19 March 2020 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Baud D, Qi X, Nielsen-Saines K, Musso D, Pomar L, Favre G | title = Real estimates of mortality following COVID-19 infection. | journal = The Lancet Infectious Diseases | date = March 2020 | doi = 10.1016/S1473-3099(20)30195-X | pmid = 32171390 }}</ref> ਇਹ ਗਿਆਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭੂਤਕਾਲ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੇ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਕਵਰ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਦੀਰਘ-ਅਵਧਿ ਵਾਲੀ [[ਇਮਿਉਨਿਟੀ]] ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ।<ref>{{Cite web|url=https://www.immunology.org/news/bsi-open-letter-government-sars-cov-2-outbreak-response|title=BSI open letter to Government on SARS-CoV-2 outbreak response {{!}} British Society for Immunology|website=www.immunology.org|access-date=15 March 2020|archive-date=14 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314221816/https://www.immunology.org/news/bsi-open-letter-government-sars-cov-2-outbreak-response|dead-url=yes}}</ref> ਹੋਰ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਓ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇਮਿਉਨਿਟੀ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/coronavirus-immunity-reinfection-get-covid-19-twice-sick-spread-relapse-a9400691.html|title=Can you get coronavirus twice or does it cause immunity?|date=13 March 2020|website=The Independent|language=en|access-date=15 March 2020}}</ref> ਪਰ ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸਾਂ ਵਾਸਤੇ ਪੌਜ਼ਟਿਵ ਟੇਸਟਾਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਤੋਂ ਰਿਕਵਰੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਏ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-03-13/china-japan-korea-coronavirus-reinfection-test-positive|title=They survived the coronavirus. Then they tested positive again. Why?|date=13 March 2020|website=Los Angeles Times|language=en-US|access-date=15 March 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.caixinglobal.com/2020-02-26/14-of-recovered-covid-19-patients-in-guangdong-tested-positive-again-101520415.html|title=14% of Recovered Covid-19 Patients in Guangdong Tested Positive Again—Caixin Global|website=www.caixinglobal.com|language=en|access-date=15 March 2020}}</ref> ਇਹ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਮਾਮਲੇ ਪੁਨਰ-ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਪੁਨਰ-ਬਦਲਾਵ, ਜਾਂ ਟੇਸਟਿੰਗ ਇਰਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹੋਣ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਦੀ ਸ਼ਾਗਿਰਦਗੀ ਬਾਬਤ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਹੌਸਪਿਟਲ ਅਥੌਰਟੀ]] ਨੇ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਵਿੱਚ 20% ਤੋਂ 30% ਦੀ ਇੱਕ ਗਿਰਾਵਟ ਖੋਜੀ ਹੈ ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਕਵਰ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਨੇ ਸੁਝਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।<ref>{{cite web |last1=Cheung |first1=Elizabeth | name-list-format = vanc |title=Some recovered Covid-19 patients may have lung damage, doctors say |url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3074988/coronavirus-some-recovered-patients-may-have |website=[[South China Morning Post]] |language=en |date=13 March 2020}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! colspan="10" |ਉਮਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਤ ਦਰ ਮਾਮਲੇ (%) |- !Age !0–9 !10–19 !20–29 !30–39 !40–49 !50–59 !60–69 !70–79 !80+ |- |11 ਫਰਵਰੀ ਦਾ ਚੀਨ<ref name="Epidemiology2020Feb17" /> |0.0 |0.2 |0.2 |0.2 |0.4 |1.3 |3.6 |8.0 |14.8 |- |19 ਮਾਰਚ ਦਾ ਇਟਲੀ<ref name=":6">{{cite report|url=https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Bollettino%20sorveglianza%20integrata%20COVID-19_19-marzo%202020.pdf|title=Epidemia COVID-19. Aggiornamento nazionale 19&nbsp;marzo 2020|date=19 March 2020|publisher=[[Istituto Superiore di Sanità]]|location=Rome|language=Italian|access-date=22 March 2020}}</ref> |0.0 |0.0 |0.0 |0.4 |0.6 |1.2 |4.9 |15.3 |23.6 |- |23 ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਾਊਥ ਕੋਰੀਆ<ref name=":0">{{cite report|url=http://is.cdc.go.kr/upload_comm/refile.do?cmd=fileDownloadC&comfile_se=HVs0q9fVz6IlMIMrm1XMxKXrO2JyAC7%7c%7c^%7c%7cNfW035FJ4rw=&comfile_fs=20200323140736570673768&comfile_fn=%5B3.23.%EB%B3%B4%EB%8F%84%EC%B0%B8%EA%B3%A0%EC%9E%90%EB%A3%8C%5D+%EC%BD%94%EB%A1%9C%EB%82%98%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%9F%AC%EC%8A%A4%EA%B0%90%EC%97%BC%EC%A6%9D-19+%EA%B5%AD%EB%82%B4+%EB%B0%9C%EC%83%9D+%ED%98%84%ED%99%A9%28%EC%A0%95%EB%A1%80%EB%B8%8C%EB%A6%AC%ED%95%91%29.pdf&comfile_c=www1&comfile_fd=1585033017690|title=코로나바이러스감염증-19 국내 발생 현황 (3월 23일, 정례브리핑)|date=23 March 2020|publisher=[[Korea Centers for Disease Control and Prevention]]|access-date=24 March 2020}}</ref> |0.0 |0.0 |0.0 |0.1 |0.1 |0.4 |1.6 |6.3 |11.6 |- |22 ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਪੇਨ<ref>{{cite report|url=https://www.mscbs.gob.es/profesionales/saludPublica/ccayes/alertasActual/nCov-China/documentos/Actualizacion_53_COVID-19.pdf|title=Actualización nº53. Enfermedad por el coronavirus (COVID-19)|date=23 March 2020|publisher=[[Ministry of Health (Spain)|Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social]]|language=Spanish|access-date=24 March 2020}}</ref> |0.0 |0.5 |0.3 |0.1 |0.3 |0.6 |2.2 |5.2 |17.9 |} {| class="wikitable" |+ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਤ ਦਰ ਮਾਮਲੇ (%) |- |Age |0-19 |20-44 |45-54 |55-64 |65-74 |75-84 |≥85 |- |16 ਮਾਰਚ ਦਾ ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ<ref name=":14">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm6912e2.htm|title=Severe Outcomes Among Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) — United States, February 12–March 16, 2020|date=16 March 2020|publisher=[[Centers for Disease Control]]|access-date=22 March 2020}}</ref> |0.0 |0.1-0.2 |0.5-0.8 |1.4-2.6 |2.7-4.9 |4.3-10.5 |10.4-27.3 |- | colspan="8" |<small>ਨੋਟ: ਥਲ਼ੇ ਵਾਲੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚੇ ਆਂਕੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹਨ।</small> |} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|2}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਾਮਾਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੋਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:2019-20 ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ]] 6dzndrw0tpv4f4qrymwffracifo9p3z 778403 778402 2024-12-19T15:16:51Z Jagmit Singh Brar 17898 778403 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition (new)|name=ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ 2019 <br /> (ਕੋਵਿਡ -2022)|Types=|frequency=|Prognosis=|Medication=|Treatment=|Prevention=ਹੱਥ ਧੋਣ ਦੀ ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਪੱਦ , ਖੰਘਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ, ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਸਬਕਲੀਨੀਕਲ ਕੈਰੀਅਰਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਲੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ|differential=|Diagnosis=rT-PCR ਟੈਸਟਿੰਗ, ਇਮਊਨੋਐਸੇ, [[CT ਸਕੈਨ]]|risks=ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਨਾ ਕਰਨੇ|cause=ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (SARS-CoV-2)|Duration=|Synonyms=* 2019-nCoV ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ * ਨੋਵਲ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨਮੂਨੀਆ<ref name="NHC2020Name">{{Cite web|url=http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7653p/202002/18c1bb43965a4492907957875de02ae7.shtml|script-title=zh:国家卫生健康委关于新型冠状病毒肺炎暂命名事宜的通知 |publisher=[[National Health Commission]] |language=zh-cn |date=7 February 2020 |url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200228040516/http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7653p/202002/18c1bb43965a4492907957875de02ae7.shtml|archive-date=28 February 2020|access-date=9 February 2020| name-list-format = vanc}}</ref> * ਵੂਹਾਨ ਨਮੂਨੀਆ<ref name=TIMEinfo>{{cite web | first = Charlie | last = Campbell | name-list-format = vanc | title = The Wuhan Pneumonia Crisis Highlights the Danger in China's Opaque Way of Doing Things | date = 20 January 2020 | access-date = 13 March 2020 | url = https://time.com/5768230/wuhan-pneumonia-flu-crisis-china-government/ | work = [[Time (magazine)|Time]] }}</ref><ref name=FPinfo>{{cite web | first1 = Daniel | last1 = Lucey | first2 = Annie | last2 = Sparrow | name-list-format = vanc | title = China Deserves Some Credit for Its Handling of the Wuhan Pneumonia | date = 14 January 2020 | access-date = 13 March 2020 | url = https://foreignpolicy.com/2020/01/14/china-response-wuhan-pneumonia-better-sars/ | work = [[Foreign Policy]] }}</ref> * ਵੁਹਾਨ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ * SARS-CoV-2 (ਸਾਰਸ-ਕੋਵ -2) ਲਈ "ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ" ਜਾਂ ਹੋਰ ਨਾਮ|Onset=|complications=ਵਾਇਰਲ ਨਮੂਨੀਆ, ARDS, ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ|Symptoms=ਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ, ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ<ref name="CDC2020Sym"/>|specialty=ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀ ਲਾਗ<ref>See [[SARS-CoV-2]] for more.</ref>|pronounce={{IPAc-en|k|ə|'|r|oʊ|n|ə|ˌ|v|aɪ|r|ə|s|_|d|ɪ|ˈ|z|i:|z}}|caption=ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਲੱਛਣ|alt=ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਲੱਛਣ|Width=|image=Symptoms of coronavirus disease 2019 2.0.svg|Deaths=}} '''ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ 2019''' ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ:]] '''Coronavirus disease 2019;''' ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ: '''ਕੋਵਿਡ-19;''' [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ:]] '''COVID-19''') ਜਾਂ '''ਕ੍ਰੋਨਾ''' '''ਮਹਾਮਾਰੀ''', ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਸਿੰਡ੍ਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (ਸਾਰਸ-CoV'''-'''2) ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੀ) ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it|title=Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228035651/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it|archive-date=28 February 2020|access-date=28 February 2020}}</ref> ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ [[ਵੂਖ਼ਨ|ਕੇਂਦਰੀ ਚਾਈਨਾ ਦੇ ਵੁਹਾਨ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫੈਲ ਗਈ ਹ ਪੱੱਦ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 2019–20 ਦੀ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।<ref name="Hui14Jan2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China|journal=Int J Infect Dis|volume=91|issue=|pages=264–66|doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009|pmid=31953166|doi-access=free}}</ref> ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ [[ਤਾਪ (ਬਿਮਾਰੀ)|ਬੁਖਾਰ]], [[ਖੰਘ]] ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਥੁੱਕ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਗਲ਼ੇ ਦੀ ਸੋਜ ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹਨ।<ref name="CDC2020Sym">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms|date=10 February 2020|website=[[Centers for Disease Control and Prevention]]|location=United States|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|archive-date=30 January 2020|access-date=}}</ref><ref name="whoqa">{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses (COVID-19)|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)|access-date=11 March 2020}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸ ਹਲਕੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ,<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/asia/coronavirus-treament-recovery.html|title=Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News.|last=Wang|first=Vivian|date=5 March 2020|work=[[The New York Times]]}}</ref> ਗੰਭੀਰ [[ਨਮੋਨੀਆ|ਨਮੂਨੀਆ]] ਅਤੇ ਮਲਟੀ-ਆਰਗਨ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ ਕੁਝ ਤਰੱਕੀ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਹਨ।<ref name="WHO-q-a">{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=27 January 2020}}</ref> 20 ਮਾਰਚ 2020 ਤਕ, ਨਿਦਾਨ ਕੀਤੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਦਰ 4.1% ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਉਮਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ 0.2% ਤੋਂ 15% ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="worldometers.info">{{Cite web|url=https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/|title=Wuhan Coronavirus Death Rate|website=www.worldometers.info|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131223143/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/#ref-6|archive-date=31 January 2020|access-date=2 February 2020}}</ref> ਵਾਇਰਸ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਖੰਘ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।<ref name="WHO2020QA">{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses|date=11 February 2020|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=24 February 2020|quote=The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales ... The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing.}}</ref><ref name="CDC2020Spread">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html|title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|archive-url=https://web.archive.org/web/20200307081351/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html|archive-date=7 March 2020|access-date=18 February 2020|quote=The virus is thought to spread mainly from person-to-person ... through respiratory droplets produced when an infected person coughs or sneezes.}}</ref> ਇਹ ਦੂਸ਼ਿਤ ਸਤਹਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ 2 ਤੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ (ਔਸਤਨ 5 ਦਿਨ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)|date=10 February 2020|website=www.cdc.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|archive-date=30 January 2020|access-date=11 February 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|date=March 2020|title=The COVID-19 epidemic|journal=Tropical Medicine & International Health|volume=n/a|issue=n/a|pages=278–80|doi=10.1111/tmi.13383|pmid=32052514|doi-access=free}}</ref> ਨਿਦਾਨ ਦਾ ਮਾਨਕ ਤਰੀਕਾ ਨਸੋਫੈਰਨਜੀਅਲ ਸਵੈਬ ਤੋਂ ਰਿਵਰਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਪੋਲੀਮੇਰੇਜ਼ ਚੇਨ ਰਿਐਕਸ਼ਨ (rRT-PCR) ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ, ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦੁਆਰਾ ਨਮੂਨੀਆ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਲਾਗ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name=":3">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)|journal=Military Medical Research|volume=7|issue=1|pages=4|doi=10.1186/s40779-020-0233-6|pmc=7003341|pmid=32029004|doi-access=free}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200226151951.htm|title=CT provides best diagnosis for COVID-19|date=26 February 2020|website=ScienceDaily|access-date=2 March 2020}}</ref> ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਧੋਣਾ, ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀ (ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ) ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref name="Advice for public">{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for public|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|access-date=25 February 2020}}</ref> ਮਾਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ, ਪਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ।<ref name="CDC2020IfSick">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)|last=CDC|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214153016/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|archive-date=14 February 2020|access-date=15 February 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for public|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|access-date=15 February 2020}}</ref> ਕੋਵਿਡ -19 ਲਈ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਾਂ ਖਾਸ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ, ਸਹਾਇਕ ਦੇਖਭਾਲ, ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਉਪਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।<ref name="cdc21Jan20202">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=15 February 2020|publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200226145347/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html|archive-date=26 February 2020|access-date=20 February 2020}}</ref> [[ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ|ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ]] (ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ.) ਨੇ ਸਾਲ 2019–20 ਦੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ [[ਮਹਾਂਮਾਰੀ]] ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਜੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਤਾ (ਪੀ.ਐਚ.ਈ.ਆਈ.ਸੀ.) ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov)|title=Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131005904/https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov)|archive-date=31 January 2020|access-date=11 February 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html|title=Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China|date=6 February 2020|work=[[The Washington Post]]|access-date=11 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200207134650/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html|archive-date=7 February 2020}}</ref> ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੇ ਸਬੂਤ, ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ WHO ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ।<ref name="whositrep47">{{Cite journal|date=March 2020|title=Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 47|hdl-access=free}}</ref> == ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ == {| class="wikitable" style="float:right; margin-left:1em; text-align:center" |+ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ! ਲੱਛਣ ! % |- | ਬੁਖਾਰ | 87.9 |- | ਖੁਸ਼ਕ ਖੰਘ | 67.7 |- | ਥਕਾਵਟ | 38.1 |- | ਥੁੱਕ ਉਤਪਾਦਨ | 33.4 |- | ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ | 18.6 |- | ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਜੋੜ ਦਾ ਦਰਦ | 14.8 |- | ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ | 13.9 |- | ਸਿਰ ਦਰਦ | 13.6 |- | ਠੰਡ | 11.4 |- | ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀਆਂ | 5.0 |- | ਨੱਕ ਦਰਦ | 4.8 |- | ਦਸਤ | 3.7 ਤੋਂ<ref name=":10">{{Cite journal|last=Wei|first=Xiao-Shan|last2=Wang|first2=Xuan|last3=Niu|first3=Yi-Ran|last4=Ye|first4=Lin-Lin|last5=Peng|first5=Wen-Bei|last6=Wang|first6=Zi-Hao|last7=Yang|first7=Wei-Bing|last8=Yang|first8=Bo-Han|last9=Zhang|first9=Jian-Chu|date=2020-02-26|title=Clinical Characteristics of SARS-CoV-2 Infected Pneumonia with Diarrhea|language=en|location=Rochester, NY|ssrn=3546120}}</ref> 31<ref name=":10"/> |- | ਹੀਮੋਪਟੀਸਿਸ | 0.9 |- | ਅੱਖਾਂ ਸੁੰਗੜਨਾ ਜਾਂ ਲਾਲ ਹੋਣਾ | 0.8 |} ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕ, ਬਿਨਾ ਲੱਛਣ ਵਾਲੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਦਬਾਅ, ਉਲਝਣ, ਜਾਗਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਜਾਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਜੇ ਇਹ ਲੱਛਣ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="CDC2020Sym"/><ref name=":2">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study|journal=Lancet|language=English|volume=395|issue=10223|pages=507–513|doi=10.1016/S0140-6736(20)30211-7|pmid=32007143|doi-access=free}}</ref><ref name="Hessen27Jan2020">{{Cite web|url=https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center|title=Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary|last=Hessen|first=Margaret Trexler|date=27 January 2020|website=Elsevier Connect|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130171622/https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center|archive-date=30 January 2020|access-date=31 January 2020}}</ref> ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਰਲੇ ਸਾਹ ਦੇ ਲੱਛਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਛਿੱਕ, ਨੱਕ ਵਗਣਾ, ਜਾਂ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਤਲੀ, ਉਲਟੀਆਂ, ਅਤੇ ਦਸਤ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਕਈ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖੇ ਗਏ ਹਨ, ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ 3% ਤੋਂ 31% ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref name=":10"/><ref name="Huang24Jan2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China|journal=Lancet|volume=395|issue=10223|pages=497–506|doi=10.1016/S0140-6736(20)30183-5|pmid=31986264|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/symptoms.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Symptoms|date=20 March 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us|access-date=21 March 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Lai|first=Chih-Cheng|last2=Shih|first2=Tzu-Ping|last3=Ko|first3=Wen-Chien|last4=Tang|first4=Hung-Jen|last5=Hsueh|first5=Po-Ren|date=2020-03-01|title=Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges|journal=International Journal of Antimicrobial Agents|language=en|volume=55|issue=3|pages=105924|doi=10.1016/j.ijantimicag.2020.105924|issn=0924-8579|pmid=32081636}}</ref> ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੇਸ ਸਿਰਫ ਛਾਤੀ ਦੀ ਜਕੜ ਅਤੇ ਧੜਕਣ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ।<ref name="Zheng Ma Zhang Xie p.">{{Cite journal|date=March 2020|title=COVID-19 and the cardiovascular system|journal=Nature Reviews. Cardiology|doi=10.1038/s41569-020-0360-5|pmid=32139904|doi-access=free}}</ref> ਕੁਝ ਵਿੱਚ, ਬਿਮਾਰੀ [[ਨਮੋਨੀਆ|ਨਮੂਨੀਆ]], ਬਹੁ-ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਅਤੇ [[ਮੌਤ|ਮੌਤ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ]]।<ref name="Hui14Jan2020"/><ref name="WHO-q-a"/> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਗਾਂ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਦੇ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੇਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਅਵਧੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। COVID-19 ਲਈ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਣ ਦੀ ਅਵਧੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜ ਤੋਂ ਛੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ 2 ਤੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite journal|date=19 February 2020|title=Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 29|hdl-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|title=Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?|date=|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses|archive-date=20 January 2020|access-date=26 February 2020}}</ref> == ਕਾਰਨ == ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (ਸਾਰਸ-CoV-2) ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 2019 ਦੇ ਨਾਵਲ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ (2019-nCoV) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="Gorbalenya-bioRxiv">{{Cite journal|last=Gorbalenya|first=Alexander E.|date=11 February 2020|title=Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group|journal=[[bioRxiv]]|type=preprint|doi=10.1101/2020.02.07.937862|doi-access=free}}</ref> ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ [[ਖੰਘ]] ਅਤੇ [[ਛਿੱਕ]] ਤੋਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।<ref name="CDC2020Spread"/> ਵਾਇਰਸ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਸਟੇਨਲੈਸ ਸਟੀਲ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤਕ, ਅਤੇ ਐਰੋਸੋਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਵਿਵਹਾਰਸ਼ੀਲ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="van Doremalen Bushmaker Morris Holbrook p.">{{Cite journal|displayauthors=6|date=March 2020|title=Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1|journal=The New England Journal of Medicine|publisher=Massachusetts Medical Society|doi=10.1056/nejmc2004973|pmid=32182409}}</ref> ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਫੋਸ (ਮਲ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਰਚ 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਘੱਟ ਹੈ।<ref>[https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/php/water.html Water Transmission and COVID-19] (CDC, accessed 19 March 2020)</ref> ਕੋਫਿਡ -19 ਦੁਆਰਾ ਫੇਫੜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅੰਗ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ACE2 ਦੁਆਰਾ ਹੋਸਟ ਸੈੱਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਟਾਈਪ II ਐਲਵੈਲਰ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਾਇਰਸ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਤਹ ਗਲਾਈਕੋਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਸਪਾਈਕ" (ਪੇਪਲੋਮਰ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Nature Microbiology">{{Cite journal|year=2020|title=Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses|journal=Nature Microbiology|pages=1–8|doi=10.1038/s41564-020-0688-y|pmid=32094589|doi-access=free}}</ref> ਹਰੇਕ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਦੀ ਘਣਤਾ ਉਸ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਦੀ ਘਟ ਰਹੀ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਸੁਰੱਖਿਆਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐਂਜੀਓਟੇਨਸਿਨ II ਰੀਸੈਪਟਰ ਬਲੌਕਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ACE2 ਵਧਾਉਣਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੀ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।<ref name="Zhang Penninger Li Zhong p.">{{Cite journal|date=March 2020|title=Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) as a SARS-CoV-2 receptor: molecular mechanisms and potential therapeutic target|journal=Intensive Care Medicine|doi=10.1007/s00134-020-05985-9|pmid=32125455|doi-access=free}}</ref><ref name="Xu Zhong Deng Peng p.">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa|journal=International Journal of Oral Science|volume=12|issue=1|pages=8|doi=10.1038/s41368-020-0074-x|pmc=7039956|pmid=32094336|doi-access=free}}</ref> ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਐਲਵੋਲਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਇਰਸ (ਵਿਸ਼ਾਣੂ) ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਪਲੀਓਵਰ ਦੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਦੁਆਰਾ<ref>{{Cite journal|date=23 January 2020|title=Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin|journal=[[bioRxiv]]|type=preprint|doi=10.1101/2020.01.22.914952|doi-access=free}}</ref><ref name="NM-20200317">{{Cite journal|date=17 March 2020|title=The proximal origin of SARS-CoV-2|url=https://www.nature.com/articles/s41591-020-0820-9|journal=[[Nature Medicine]]|pages=1–3|doi=10.1038/s41591-020-0820-9|access-date=18 March 2020}}</ref> ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਮੂਲ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://nautil.us/issue/83/intelligence/the-man-who-saw-the-pandemic-coming|title=The Man Who Saw the Pandemic Coming|last=Berger|first=Kevin|date=12 March 2020|website=Nautilus|access-date=16 March 2020|archive-date=15 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200315180124/http://nautil.us/issue/83/intelligence/the-man-who-saw-the-pandemic-coming|dead-url=yes}}</ref> ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਵੰਬਰ ਜਾਂ ਦਸੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ [[ਵੂਖ਼ਨ|ਵੁਹਾਨ]] ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਸਰੋਤ ਜਨਵਰੀ 2020 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ-ਤੋਂ-ਮਨੁੱਖ ਸੰਚਾਰ ਬਣ ਗਿਆ।<ref name="Epidemiology2020Feb17">{{Cite journal|last=The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team|date=17 February 2020|title=The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) — China, 2020|url=http://weekly.chinacdc.cn/en/article/id/e53946e2-c6c4-41e9-9a9b-fea8db1a8f51|journal=China CDC Weekly|volume=2|issue=8|pages=113–122|access-date=18 March 2020}}</ref><ref name="Heymann Shindo 2020 pp. 542–45">{{Cite journal|date=February 2020|title=COVID-19: what is next for public health?|journal=Lancet|volume=395|issue=10224|pages=542–45|doi=10.1016/S0140-6736(20)30374-3|pmid=32061313|doi-access=free}}</ref> ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) 17 ਨਵੰਬਰ 2019 ਨੂੰ [[ਵੂਹਾਨ|ਵੁਹਾਨ, ਚੀਨ]] ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/13/first-covid-19-case-happened-in-november-china-government-records-show-report|title=First Covid-19 case happened in November, China government records show - report|last=Davidson, Helen|date=13 March 2020|work=The Guardian|access-date=21 March 2020}}</ref> <gallery widths="200" heights="200"> ਤਸਵੀਰ:Novel Coronavirus SARS-CoV-2.jpg|SARS-CoV-2 ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਮਾਈਕਰੋਸਕੋਪੀ ਤਸਵੀਰ। ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਸਪਾਈਕਸ ਵਾਂਗ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਤਸਵੀਰ:Coronavirus virion structure.svg|ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕਣ ਦਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਚਿੱਤਰ। ਐਸ, ਸਪਾਈਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਮ, ਝਿੱਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਈ, ਲਿਫਾਫੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਨ, ਨਿਊਕਲੀਓਕੈਪਸੀਡ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ; ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕੋਰੋਨਾਈਵਾਇਰਸ ਵੀਰਿਅਨ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ।|alt=ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕਣ ਦਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਚਿੱਤਰ। ਐਸ, ਸਪਾਈਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਮ, ਝਿੱਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਈ, ਲਿਫਾਫੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਨ, ਨਿਊਕਲੀਓਕੈਪਸੀਡ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ; ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕੋਰੋਨਾਈਵਾਇਰਸ ਵੀਰਿਅਨ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ। </gallery> == ਰੋਕਥਾਮ == [[ਤਸਵੀਰ:Covid-19-curves-graphic-social-v3.gif|thumb|ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਲਾਗ ਫੈਲਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਘੱਟ ਰਹੀ ਸਿਖਰਾਂ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://thespinoff.co.nz/society/09-03-2020/the-three-phases-of-covid-19-and-how-we-can-make-it-manageable/|title=The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable|last=Wiles|first=Siouxsie|authorlink=Siouxsie Wiles|date=9 March 2020|website=The Spinoff|access-date=9 March 2020}}</ref><ref name="Lancet2020Flatten">{{Cite journal|date=March 2020|title=How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?|journal=Lancet|volume=395|issue=10228|pages=931–934|doi=10.1016/S0140-6736(20)30567-5|pmid=32164834|quote=A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation – eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2020/3/10/21171481/coronavirus-us-cases-quarantine-cancellation|title=How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart|last=Barclay|first=Eliza|date=10 March 2020|website=Vox}}</ref>]] [[ਤਸਵੀਰ:Covid-19-curves-graphic2-stopthespread-v3.gif|thumb|ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਦੇ ਵਿਕਲਪ<ref>{{Cite web|url=https://thespinoff.co.nz/society/14-03-2020/after-flatten-the-curve-we-must-now-stop-the-spread-heres-what-that-means/|title=After 'Flatten the Curve', we must now 'Stop the Spread'. Here's what that means|last=Wiles|first=Siouxsie|date=14 March 2020|website=The Spinoff|access-date=13 March 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|date=March 2020|title=How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?|journal=Lancet|volume=395|issue=10228|pages=931–934|doi=10.1016/S0140-6736(20)30567-5|pmid=32164834}}</ref>]] ਕਿਉਂਕਿ SARS-CoV-2 ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ 2021 ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ,<ref>{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|title=Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus|last=Grenfell|first=Rob|last2=Drew|first2=Trevor|date=17 February 2020|website=Science Alert|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228010631/https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|archive-date=28 February 2020|access-date=26 February 2020}}</ref> ਕੌਵੀਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਲਾਗਾਂ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਵਜੋਂ ਯਤਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref name="Lancet2020Flatten" /> ਲਾਗ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੌਜੂਦਾ ਕੇਸਾਂ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਇਲਾਜ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਟੀਕਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਬਾਕੀ ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਸਮਾਨ ਹਨ: ਘਰ ਰਹੋ, ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਹੱਥ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 20 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਧੋਵੋ, ਸਾਹ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਧੋਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।<ref name="CDC-Prevention & Treatment">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Prevention & Treatment|last=Centers for Disease Control|authorlink=Centers for Disease Control|date=3 February 2020|language=en-us|archive-url=https://web.archive.org/web/20191215193934/https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|archive-date=15 December 2019|access-date=10 February 2020}}</ref><ref name="WHO Advice for Public">{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for Public|authorlink=World Health Organization|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126025750/https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|archive-date=26 January 2020|access-date=10 February 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/03/17/814221111/my-hand-washing-song-readers-offer-lyrics-for-a-20-second-scrub|title=My Hand-Washing Song: Readers Offer Lyrics For A 20-Second Scrub|website=NPR.org|language=en|access-date=20 March 2020}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਢਕਣਾ ਅਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਟਿਸ਼ੂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਕੂਹਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛਿੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਫਾਈ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ, ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਕੱਠਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਕੇ ਵੱਡੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਾਲੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ।<ref name="JHUSocialDistancing">{{Cite web|url=https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/coronavirus-social-distancing-and-self-quarantine|title=Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine|last=Maragakis|first=Lisa Lockerd|website=www.hopkinsmedicine.org|publisher=Johns Hopkins University}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/03/19/well/live/coronavirus-quarantine-social-distancing.html|title=Deciding How Much Distance You Should Keep|last=Parker-Pope|first=Tara|date=19 March 2020|work=The New York Times|access-date=20 March 2020|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ 6 ਫੁੱਟ ਦੂਰ (ਲਗਭਗ 1.80 ਮੀਟਰ) ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ / ਚਟਾਈ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਜਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=http://www.bluebulbprojects.com/MeasureOfThings/results.php?p=1&comp=height&unit=ft&amt=6&sort=pr|title=The Measure of Things - 6 feet|website=www.bluebulbprojects.com|access-date=20 March 2020}}</ref> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਖੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks|title=When and how to use masks|website=[[World Health Organization]] (WHO)|access-date=8 March 2020}}</ref> ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਚੀਨ,<ref name="nhc_masks">{{Cite web|url=http://en.nhc.gov.cn/2020-02/07/c_76337.htm|title=For different groups of people: how to choose masks|date=7 February 2020|website=NHC.gov.cn|publisher=National Health Commission of the People's Republic of China|archive-url=https://web.archive.org/web/20200405123936/http://en.nhc.gov.cn/att/20200207/1581067840474054531.jpg|archive-date=5 ਅਪ੍ਰੈਲ 2020|access-date=22 March 2020|quote="Disposable medical masks: Recommended for: · People in crowded places · Indoor working environment with a relatively dense population · People going to medical institutions · Children in kindergarten and students at school gathering to study and do other activities"|dead-url=yes}}</ref> [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ|ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ]]<ref>{{Cite web|url=https://www.chp.gov.hk/files/pdf/prevention_of_covid_19_en.pdf|title=Prevention of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|website=[[Centre for Health Protection]]|access-date=22 March 2020|quote="Wear a surgical mask when taking public transport or staying in crowded places."|archive-date=21 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200321175110/https://www.chp.gov.hk/files/pdf/prevention_of_covid_19_en.pdf|dead-url=yes}}</ref> ਅਤੇ [[ਥਾਈਲੈਂਡ]]।<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-thailand-masks/better-than-nothing-thailand-encourages-cloth-masks-amid-surgical-mask-shortage-idUSKBN20Z0UT|title='Better than nothing': Thailand encourages cloth masks amid surgical mask shortage|last=Kuhakan|first=Jiraporn|date=12 March 2020|work=Reuters|quote="Thailand's health authorities are encouraging people to make cloth face masks at home to guard against the spread of the coronavirus amid a shortage of surgical masks. ... The droplet from coughing and sneezing is around five microns and we have tested already that cloth masks can protect against droplets bigger than one micron."}}</ref> ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫੋਨ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਲਾਗ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫੇਸ ਮਾਸਕ ਪਾਓ, ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਖੰਘ ਅਤੇ ਛਿੱਕਾਂ ਵੇਲੇ ਮੂੰਹ ਢਕੋ, ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Prevention & Treatment|date=10 March 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|publisher=U.S. Department of Health & Human Services}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|title=What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)|last=[[Centers for Disease Control and Prevention]]|date=11 February 2020|language=en-us|archive-url=https://web.archive.org/web/20200214153016/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html|archive-date=14 February 2020|access-date=13 February 2020}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਲਈ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਟਾਇਲਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਹੱਥ ਗੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ, ਖੰਘਣ ਜਾਂ ਛਿੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 60% ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਅਲਕੋਹਲ ਅਧਾਰਤ ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਜਦੋਂ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਜਿਥੇ ਵਪਾਰਕ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਣੂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, WHO ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਦੋ ਫਾਰਮੂਲੇ ਸੁਝਾਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਫਾਰਮੂਲੇ ਵਿੱਚ ਐਥੇਨੌਲ ਜਾਂ ਆਈਸੋ ਪਰੋਪਨੌਲ ਦੀ ਐਂਟੀ ਮਾਈਕਰੋਬਿਅਲ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਘੱਟ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਗਲਾਈਸਰੋਲ ਇੱਕ ਹੂਮੈਕਟੈਂਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=WHO Guidelines on Hand Hygiene in Health Care: First Global Patient Safety Challenge Clean Care Is Safer Care.|date=19 March 2009|publisher=World Health Organization|chapter=WHO-recommended handrub formulations|access-date=19 March 2020|chapter-url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK144054/}}</ref> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਧੋਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।<ref name="WHO Advice for Public"/> ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਥੁੱਕਣ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/watch-out-spitting-in-public-places-too-can-spread-infections/article30814578.ece|title=Watch out! Spitting in public places too can spread infections|last=M|first=Serena Josephine|date=14 February 2020|work=The Hindu|access-date=12 March 2020}}</ref> == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == [[ਤਸਵੀਰ:DonningCDC2020.jpg|thumb|ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਚਾਰ ਕਦਮ।<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/hai/pdfs/ppe/PPE-Sequence.pdf|title=Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE)|website=CDC|access-date=8 March 2020}}</ref>]] ਲੋਕ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਰਲ, ਆਕਸੀਜਨ ਸਹਾਇਤਾ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="NatureDale Fisher & David Heymann">{{Cite journal|date=February 2020|title=Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19|journal=BMC Medicine|volume=18|issue=1|pages=57|doi=10.1186/s12916-020-01533-w|pmc=7047369|pmid=32106852|doi-access=free}}</ref><ref name="KuiFang2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Clinical characteristics of novel coronavirus cases in tertiary hospitals in Hubei Province|journal=Chinese Medical Journal|pages=1|doi=10.1097/CM9.0000000000000744|pmid=32044814|doi-access=free}}</ref><ref name="Wang Du Zhu Cao 2020 p.">{{Cite journal|date=March 2020|title=Comorbidities and multi-organ injuries in the treatment of COVID-19|journal=Lancet|publisher=Elsevier BV|volume=395|issue=10228|pages=e52|doi=10.1016/s0140-6736(20)30558-4|pmid=32171074}}</ref> ਸਟੀਰੌਇਡਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਥਾਈਲਪਰੇਡਨੀਸੋਲੋਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦੁਆਰਾ ਜਟਿਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।<ref name="Vetter Eckerle Kaiser 2020 p.">{{Cite journal|date=February 2020|title=Covid-19: a puzzle with many missing pieces|journal=BMJ|volume=368|pages=m627|doi=10.1136/bmj.m627|pmid=32075791|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ebmedicine.net/topics/infectious-disease/COVID-19|title=Novel Coronavirus – COVID-19: What Emergency Clinicians Need to Know|website=www.ebmedicine.net|access-date=9 March 2020}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਚਿਹਰਾ ਦਾ ਮਖੌਟਾ (ਮਾਸਕ) ਪਹਿਨ ਲਵੇ।<ref name="CDC2020IfSick"/> ਐਕਸਟਰਾ ਕੋਰਪੋਰੇਅਲ ਝਿੱਲੀ ਆਕਸੀਜਨਕਰਨ (ਈ.ਸੀ.ਐਮ.ਓ.) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਲਾਭ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ।<ref name="Guan Ni Hu Liang p.">{{Cite journal|displayauthors=6|date=February 2020|title=Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China|journal=The New England Journal of Medicine|publisher=Massachusetts Medical Society|doi=10.1056/nejmoa2002032|pmid=32109013|doi-access=free}}</ref><ref name="Henry 2020 p.">{{Cite journal|last=Henry|first=Brandon Michael|year=2020|title=COVID-19, ECMO, and lymphopenia: a word of caution|journal=The Lancet Respiratory Medicine|publisher=Elsevier BV|page=|doi=10.1016/s2213-2600(20)30119-3|issn=2213-2600|pmid=32178774}}</ref> ਜਦੋਂ ਕਿ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਗੈਰ-ਸਟੀਰੌਇਡਲ [[ਨੌਨ ਸਟੀਰੌਇਡਲ ਐਂਟੀ ਇਨਫ਼ਲਾਮੇਟਰੀ ਦਵਾਈਆਂ|ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲਾਮੇਟਰੀ ਦਵਾਈਆਂ]] ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ [[ਇਬੂਪ੍ਰੋਫ਼ੇਨ|ਆਈਬਿਊਪਰੋਫ਼ੈਨ]] ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਲਾਈਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪੈਰਾਸੀਟਾਮੋਲ (ਐਸੀਟਾਮਿਨੋਫੇਨ) ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name="AFP 2020b">{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-recommends-to-avoid-taking-ibuprofen-for-covid-19-symptoms|title=Updated: WHO Now Doesn't Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms|last=AFP|date=19 March 2020|website=ScienceAlert|access-date=19 March 2020}}</ref><ref name="Day 2020 p.">{{Cite journal|last=Day|first=Michael|date=17 March 2020|title=Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists|url=https://www.bmj.com/content/368/bmj.m1086|journal=BMJ|volume=368|pages=m1086|doi=10.1136/bmj.m1086|pmid=32184201|access-date=18 March 2020}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਏ.ਸੀ.ਈ. ਇਨਿਹਿਬਟਰਜ਼ ਬਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਮਾਰਚ 19, 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.hfsa.org/patients-taking-ace-i-and-arbs-who-contract-covid-19-should-continue-treatment-unless-otherwise-advised-by-their-physician/|title=Patients taking ACE-i and ARBs who contract COVID-19 should continue treatment, unless otherwise advised by their physician|access-date=21 March 2020|archive-date=21 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200321172112/https://www.hfsa.org/patients-taking-ace-i-and-arbs-who-contract-covid-19-should-continue-treatment-unless-otherwise-advised-by-their-physician/|dead-url=yes}}</ref> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਥ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।<ref name="Cheng2020">{{Cite journal|date=February 2020|title=2019 Novel coronavirus: where we are and what we know|journal=Infection|doi=10.1007/s15010-020-01401-y|pmid=32072569|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected|title=Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected|website=[[World Health Organization]] (WHO)|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131032122/https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected|archive-date=31 January 2020|access-date=13 February 2020}}</ref> ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਨਟੈਨਸਿਵਿਸਟਾਂ ਅਤੇ ਪਲਮਨੋਲੋਜਿਸਟਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਏਜੰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਸਰੋਤ, ਆਈ.ਬੀ.ਸੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਕੰਪਾਇਲ (ਇਕੱਠਾ) ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref name="IBCC">{{Cite book|url=https://emcrit.org/ibcc/covid19/|title=COVID-19 - The Internet Book of Critical Care|last=Farkas|first=Josh|date=March 2020|publisher=EMCrit|location=USA|language=English|type=Reference manual|format=digital|name-list-format=vanc|access-date=13 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200311195758/https://emcrit.org/ibcc/covid19/|archive-date=11 March 2020}}</ref><ref name="UPenn-IBCC">{{Cite web|url=https://guides.library.upenn.edu/covid-19|title=COVID19 - Resources for Health Care Professionals|date=11 March 2020|publisher=[[Penn Libraries]]|access-date=13 March 2020|archive-date=14 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314035631/https://guides.library.upenn.edu/covid-19|url-status=dead}}</ref> === ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ === ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਉਪਚਾਰੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਇਨਟਿਊਬੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਹਵਾਦਾਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜੋ ਐਰੋਸੋਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="Cheung Ho Cheng Cham 2020 p.">{{Cite journal|date=February 2020|title=Staff safety during emergency airway management for COVID-19 in Hong Kong|journal=Lancet Respiratory Medicine|doi=10.1016/s2213-2600(20)30084-9|pmid=32105633|doi-access=free}}</ref> ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਖਾਸ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵੇਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵੀ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਡੀਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ: 1) ਗਾਊਨ, 2) ਮਾਸਕ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ,<ref>[https://www.cdc.gov/niosh/docs/2018-130/ Filtering out Confusion: Frequently Asked Questions about Respiratory Protection, User Seal Check]. The National Institute for Occupational Safety and Health (April 2018). Retrieved 16 March 2020.</ref><ref>[http://blogs.cdc.gov/niosh-science-blog/2020/03/16/n95-preparedness/?deliveryName=USCDC_170-DM22692 Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness]. NIOSH Science Blog (16 March 2020). Retrieved 16 March 2020.</ref> 3) ਚਸ਼ਮੇ ਜਾਂ ਮੁਖੌਟੇ, ਅਤੇ 4) ਮੈਡੀਕਲ ਦਸਤਾਨੇ।<ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/caring-for-patients.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=8 March 2020|name-list-format=vanc}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/infection-control/control-recommendations.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=11 March 2020|name-list-format=vanc}}</ref> === ਮਸ਼ੀਨੀ ਹਵਾਦਾਰੀ (ਮਕੈਨੀਕਲ ਵੈਂਟੀਲੇਸ਼ਨ) === ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸ ਇੰਨੀ ਗੰਭੀਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਹਵਾਦਾਰੀ (ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ ਨਕਲੀ ਸਹਾਇਤਾ) ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite journal|date=March 2020|title=Care for Critically Ill Patients With COVID-19|url=https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762996|journal=JAMA|doi=10.1001/jama.2020.3633|pmid=32159735}}</ref><ref>{{Cite journal|last=World Health Organization|date=28 January 2020|title=Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (2019-nCoV) infection is suspected|url=https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/clinical-management-of-novel-cov.pdf|journal=|volume=|pages=|via=}}</ref> ਇਹ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਹੈ (ਉਹ 60 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ 80 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ)। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਹਸਪਤਾਲ ਬਿਸਤਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀ ਸਿਹਤ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਕੋਵਾਈਡ -19 ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।<ref name="VoxCOVID">{{Cite news|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2020/3/16/21173766/coronavirus-covid-19-us-cases-health-care-system|title=Coronavirus is exposing all of the weaknesses in the US health system High health care costs and low medical capacity made the US uniquely vulnerable to the coronavirus.|last=Scott|first=Dylan|date=16 March 2020|access-date=18 March 2020|publisher=Vox}}</ref> ਇਹ ਸੀਮਤ ਸਮਰੱਥਾ ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚਾਲਕ ਹੈ (ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਕੇਸ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟਦੀ ਹੈ)। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 5% ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੰਟੈਂਟਿਵ ਕੇਅਰ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, 2.3% ਨੂੰ ਹਵਾਦਾਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਅਤੇ 1.4% ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।<ref name="Guan Ni Hu Liang p."/> ਇੱਕ ਇਟਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਅਸਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਟੁੱਟੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਾਲਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ [[3ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ|3 ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ]] ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ।<ref>{{Cite news|url=https://www.3dprintingmedia.network/covid-19-3d-printed-valve-for-reanimation-device/|title=[Updating] Italian hospital saves Covid-19 patients lives by 3D printing valves for reanimation devices|date=14 March 2020|work=3D Printing Media Network|access-date=20 March 2020}}</ref> 3 ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਡ ਵਾਲਵ ਦੀ ਕੀਮਤ 11,000 ਡਾਲਰ ਦੀ ਬਜਾਏ $1 ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ।<ref>{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2020/3/17/21184308/coronavirus-italy-medical-3d-print-valves-treatments|title=Volunteers produce 3D-printed valves for life-saving coronavirus treatments|last=Peters|first=Jay|date=17 March 2020|work=The Verge|access-date=20 March 2020|language=en}}</ref> === ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਇਲਾਜ === ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੁਆਰਾ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੌਮੀ ਮੈਡੀਕਲ ਅਥਾਰਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref name="LiDeClerq">{{Cite journal|date=March 2020|title=Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)|journal=Nature Reviews. Drug Discovery|volume=19|issue=3|pages=149–150|doi=10.1038/d41573-020-00016-0|pmid=32127666|doi-access=free}}</ref> ਸੰਭਾਵਤ ਇਲਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ,<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-china-health-hospital-idUSKBN20B1M6|title=Chinese doctors using plasma therapy on coronavirus, WHO says 'very valid' approach|date=17 February 2020|work=Reuters|via=www.reuters.com}}</ref> ਅਤੇ ਕਈ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।<ref name="clinicaltrialsarena">{{Cite web|url=https://www.clinicaltrialsarena.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/|title=Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19|last=Duddu|first=Praveen|date=19 February 2020|website=clinicaltrialsarena.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20200219184512/https://www.clinicaltrialsarena.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/|archive-date=19 February 2020}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਵੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ 2021 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ,<ref>{{Cite journal|date=28 January 2020|title=Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV).|journal=Biosci Trends|volume=14|issue=1|pages=69–71|doi=10.5582/bst.2020.01020|pmid=31996494}}</ref> ਟੈਸਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਈ ਦਵਾਈਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹਨ, ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਕਨੀਕੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ (ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ) ਦਵਾਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਮਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="NatureDale Fisher & David Heymann"/> ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਵਲੰਟੀਅਰ ਸੰਭਾਵੀ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ।<ref name="ThomReut_notreatment_20200205">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-china-health-treatments-who-idUSKBN1ZZ1M6|title=WHO: 'no known effective' treatments for new coronavirus|last=Nebehay|first=Stephanie|date=5 February 2020|access-date=5 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200205155653/https://www.reuters.com/article/us-china-health-treatments-who-idUSKBN1ZZ1M6|archive-date=5 February 2020|agency=[[Thomson Reuters]]|last2=Kelland|first2=Kate|last3=Liu|first3=Roxanne}}</ref> === ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ === ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-51439401|title=China launches coronavirus 'close contact' app|date=11 February 2020|work=BBC News|access-date=7 March 2020}}</ref> ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਆਈਡੀ ਨੰਬਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਪ ਨਿਗਰਾਨੀ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ 'ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ' ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਲਾਗ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੋਖਮ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ। ਹਰ ਉਪਭੋਗਤਾ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੋਖਮ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਪ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਵੈ-ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://www.technologyreview.com/s/615199/coronavirus-china-app-close-contact-surveillance-covid-19-technology/|title=China's coronavirus app could have unintended consequences|last=Chen|first=Angela|website=MIT Technology Review|access-date=7 March 2020}}</ref> ਸੈਲਫੋਨ ਡੇਟਾ, ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਟਰੈਕਿੰਗ ਅਤੇ [[ਬਣਾਉਟੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੁੱਧੀ|ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ]] ਲਈ ਵੱਡੇ ਅੰਕੜੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਤਾਈਵਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://govinsider.asia/innovation/gov-in-the-time-of-corona/|title=Gov in the Time of Corona|date=19 March 2020|work=GovInsider|access-date=20 March 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.politico.eu/article/coronavirus-tests-europe-resolve-on-privacy-tracking-apps-germany-italy/|title=Coronavirus tests Europe's resolve on privacy|last=Manancourt|first=Vincent|date=10 March 2020|work=POLITICO|access-date=20 March 2020}}</ref> ਮਾਰਚ 2020 ਵਿਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਉਪਾਅ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸੰਕਰਮਿਤ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-51930681|title=Coronavirus: Israel enables emergency spy powers|last=Tidy|first=Joe|date=17 March 2020|work=BBC News|access-date=18 March 2020|language=en-GB}}</ref> ਮਾਰਚ 2020 ਵਿਚ, ਡਯੂਸ਼ੇ ਟੇਲੀਕੌਮ ਨੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਰਮਨ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਰਾਬਰਟ ਕੋਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਸੈਲਫੋਨ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite news|url=https://www.trtworld.com/magazine/german-telecom-giant-shares-private-data-with-government-amid-privacy-fears-34665|title=German telecom giant shares private data with government amid privacy fears|last=Paksoy|first=Yunus|access-date=20 March 2020|agency=trtworld|language=en}}</ref> ਰੂਸ ਨੇ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਬਰੇਕਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-china-health-moscow-technology-idUSKBN20F1RZ|title=Moscow deploys facial recognition technology for coronavirus quarantine|date=21 February 2020|work=Reuters|access-date=20 March 2020|language=en}}</ref> ਇਟਲੀ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਸਿਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਜਿਉਲਿਓ ਗਾਲੇਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ''"40% ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ"'', ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.post-gazette.com/news/world/2020/03/18/Italy-coronavirus-475-deaths-one-day-death-toll-2978-COVID-19-doctors/stories/202003180182|title=Italians scolded for flouting lockdown as death toll nears 3,000|work=Pittsburgh Post-Gazette|access-date=20 March 2020|language=en}}</ref> === ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸਹਾਇਤਾ === ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਆਰੰਟੀਨ, ਯਾਤਰਾ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ, ਇਲਾਜ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 27 ਜਨਵਰੀ 2020 ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।<ref name="Xiang4Feb2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=March 2020|title=Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed|journal=The Lancet. Psychiatry|volume=7|issue=3|pages=228–29|doi=10.1016/S2215-0366(20)30046-8|pmid=32032543|doi-access=free}}</ref><ref name="Kang5Feb2020">{{Cite journal|displayauthors=6|date=March 2020|title=The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus|journal=The Lancet. Psychiatry|volume=7|issue=3|pages=e14|doi=10.1016/S2215-0366(20)30047-X|pmid=32035030|doi-access=free}}</ref> == ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ == {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 400 | caption_align = center <!--image 1--> | image1 = Severity-of-coronavirus-cases-in-China-1.png | alt1 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ COVID19 ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ | caption1 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ COVID19 ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ<ref>{{cite journal |last1=Roser |first1=Max |last2=Ritchie |first2=Hannah |last3=Ortiz-Ospina |first3=Esteban | name-list-format = vanc |title=Coronavirus Disease (COVID-19) |url=https://ourworldindata.org/coronavirus |journal=Our World in Data |access-date=12 March 2020 |date=4 March 2020}}</ref> <!--image 2--> | image2 = Illustration of SARS-COV-2 Case Fatality Rate 200228 01-1.png | alt2 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ SARS-COV-2 ਤੋਂ ਉਮਰ-ਗਰੁੱਪ ਰਾਹੀਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ 3D ਮੈਡੀਕਲ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸਟਿੱਲ ਸ਼ੌਟ ਗ੍ਰਾਫ। | caption2 = ਚੀਨ ਵਿੱਚ SARS-COV-2 ਤੋਂ ਉਮਰ-ਗਰੁੱਪ ਰਾਹੀਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ। 11 ਫਰਫਰੀ 2020 ਦੇ ਆਂਕੜੇ<ref name="Epidemiology2020Feb17" /> <!--image 3--> | image3 = Comorbidity and severity in covid-19 data from China CDC Weekly 2020, 2(8), pp. 113-122 (cropped).png | alt3 = ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ | caption3 = ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ। 11 ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚਲਾ ਆਂਕੜਾ।<ref name="Epidemiology2020Feb17" /> }} COVID-19 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਕੁੱਝ ਜਾਂ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਕੋਮਲ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਖੰਘ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਆਮ ਉੱਪਰਲੇ ਸਾਹ ਸਬੰਧੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੋਮਲ ਮਾਮਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਹਫਤਿਆਂ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ ਗੰਭੀਰ ਜਾਂ ਅਤਿ-ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਤੋਂ 6 ਹਫਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਮਰੀਜ਼ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੱਛਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਰਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ 2 ਤੋਂ 8 ਹਫਤਿਆਂ ਤੱਕ ਦਾ ਹੈ।<ref name="WHOReport24Feb2020" /> ਸਭ ਉਮਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੱਕ-ਯੋਗ ਹਨ, ਪਰ ਕੋਮਲ ਲੱਛਣ ਹੋਣ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਬਾਲਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਜੋ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 0.5% ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ 70 ਸਾਲ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਉਮਰ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇਹ 8% ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<ref name="Lu Zhang Du Zhang p. "/><ref name="pediatrics_tong">{{cite journal | vauthors = Dong Y, Mo X, Hu Y, Qi X, Jiang F, Jiang Z, Tong S | journal = Pediatrics |title=Epidemiological Characteristics of 2143 Pediatric Patients With 2019 Coronavirus Disease in China | date = 2020 | pages = e20200702 |url= https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/early/2020/03/16/peds.2020-0702.full.pdf | doi = 10.1542/peds.2020-0702 | pmid = 32179660 }}</ref> ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite journal | vauthors = Fang L, Karakiulakis G, Roth M | title = Are patients with hypertension and diabetes mellitus at increased risk for COVID-19 infection? | journal = [[The Lancet Respiratory Medicine]] | volume = 395 | issue = 10224 | pages = e40 | date = March 2020 | pmid = 32171062 | doi = 10.1016/S0140-6736(20)30311-1 }}</ref><ref name="CDC 2020children">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/children-faq.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|author=|date=11 February 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=2 March 2020|name-list-format=vanc}}</ref> ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, COVID-19 ਨਾਲ ਨਿਮੋਨੀਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫੇਫੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, COVID-19 ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ ਸਵਾਸ ਸੰਕਟ ਸਿੰਡਰੋਮ (ARDS) ਵੱਲ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਹ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਫੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖੂਨ ਜਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਈ ਅੰਗ ਫੇਲ ਸਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref name="Heymann Shindo 2020 pp. 542–545">{{cite journal | vauthors = Heymann DL, Shindo N | collaboration = WHO Scientific and Technical Advisory Group for Infectious Hazards | title = COVID-19: what is next for public health? | journal = Lancet | volume = 395 | issue = 10224 | pages = 542–545 | date = February 2020 | pmid = 32061313 | doi = 10.1016/s0140-6736(20)30374-3 | publisher = Elsevier BV }}</ref><ref>{{cite book | vauthors = Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, Dulebohn SC, Di Napoli R | chapter = Features, Evaluation and Treatment Coronavirus (COVID-19) | date = 2020 | pmid = 32150360 | chapter-url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554776/ | access-date = 18 March 2020 | publisher = StatPearls Publishing | location = Treasure Island (FL) | title = StatPearls }}</ref> COVID-19 ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਪਸਿਸ (ਖੂਨ ਦਾ ਜਹਿਰੀਲਾਪਣ), ਅਸਧਾਰਨ ਖੂਨ ਦੇ ਥੱਕੇ, ਅਤੇ ਦਿਲ, ਕਿਡਨੀਆਂ, ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਪ੍ਰਤਿ ਨੁਕਸਾਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਖੂਨ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਥੱਕੇ ਬਣਨਾ (ਕਲੌਟਿੰਗ), ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋੰਥ੍ਰੋਂਬਿਨ ਟਾਈਮ (ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਦਾ ਸਮਾਂ) ਦਾ ਵਧਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 6% ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ 4% ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਸਧਾਰਨ ਕਿਡਨੀ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="Zhou Yu Du Fan 2020 p.">{{cite journal|display-authors=6|vauthors=Zhou F, Yu T, Du R, Fan G, Liu Y, Liu Z, Xiang J, Wang Y, Song B, Gu X, Guan L|year=2020|title=Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study|journal=The Lancet|publisher=Elsevier BV|page=|doi=10.1016/s0140-6736(20)30566-3|issn=0140-6736|pmid=32171076}}</ref> ਲਿਵਰ ਜਖਮ ਜੋ ਲਿਵਰ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਲਹੂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{cite journal | vauthors = Xu L, Liu J, Lu M, Yang D, Zheng X | title = Liver injury during highly pathogenic human coronavirus infections | journal = Liver International | date = March 2020 | pmid = 32170806 | doi = 10.1111/liv.14435 }}</ref> ਕੁੱਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਟ੍ਰੋਫਿਲ ਅਤੇ ਲਾਈਮਫੋਸਾਈਟ ਅਨੁਪਾਤ (NLR) ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite journal|title=Dysregulation of immune response in patients with COVID-19 in Wuhan, China|journal=Clinical Infectious Diseases|doi=10.1093/cid/ciaa248|date=12 March 2020|last1=Tian|first1=Dai-Shi|last2=Wang|first2=Wei|last3=Shang|first3=Ke|last4=Ma|first4=Ke|last5=Xie|first5=Cuihong|last6=Tao|first6=Yu|last7=Yang|first7=Sheng|last8=Zhang|first8=Shuoqi|last9=Hu|first9=Ziwei|last10=Zhou|first10=Luoqi|last11=Qin|first11=Chuan|pmid=32161940}}</ref> ਕੋਵਿਡ-19 ਨਾਲ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਕਈ ਮਰੀਜ਼ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤਾਂ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ [[ਹਾਇਪਰਟੈਨਸ਼ਨ]], [[ਡਾਇਆਬਿਟੀਜ਼ ਮੈਲਿਟਸ]], ਅਤੇ [[ਕਾਰਡੋਵਾਸੁਕਲਰ ਬਿਮਾਰੀ]] ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref name=":8">{{Cite web |url=https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-statement-on-the-advice-of-the-ihr-emergency-committee-on-novel-coronavirus |title=WHO Director-General's statement on the advice of the IHR Emergency Committee on Novel Coronavirus |website=[[World Health Organization]] (WHO) }}</ref> ਸੇਹਤ ਦੇ ਉੱਚ-ਸੰਸਥਾਨ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ 2.7 ਹਾਲਤਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਵਾਲੀਆਂ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ, 68.9% ਮੌਤਾਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇੱਕ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।<ref name=":6" /><ref name=":7">{{Cite report|url=https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Report-COVID-2019_20_marzo.pdf|title=Report sulle caratteristiche dei pazienti deceduti positivi a COVID-19 in Italia|date=21 March 2020|publisher=[[Istituto Superiore di Sanità]]|location=Rome|language=Italian|access-date=23 March 2020}}</ref> ਇਸੇ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਔਸਤ ਸਮਾਂ 8 ਦਿਨ ਸੀ, ਜੋ ਇਲਾਜ ਉੱਤੇ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅੱਧਾ ਸੀ। ਫੇਰ ਵੀ, ਕਿਸੇ ICU ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਮੌਤ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਔਸਤਨ ਸਮਾਂ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸੀ।<ref name=":7" /> In a study of early cases, the median time from exhibiting initial symptoms to death was 14 days, with a full range of six to 41 days.<ref>{{cite journal | vauthors = Wang W, Tang J, Wei F | title = Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China | journal = Journal of Medical Virology | volume = 92 | issue = 4 | pages = 441–47 | date = April 2020 | pmid = 31994742 |doi=10.1002/jmv.25689 |doi-access=free }}</ref> ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨ (NHC) ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਮੌਤ-ਦਰ 2.8% ਸੀ ਜਦੋਂਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੌਤ-ਦਰ 1.7% ਸੀ।<ref name=WM2020Feb26>{{cite web |title=Coronavirus Age, Sex, Demographics (COVID-19) |url=https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-age-sex-demographics/ |website=www.worldometers.info |access-date=26 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200227112932/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-age-sex-demographics/ |archive-date=27 February 2020 |url-status=live | name-list-format = vanc}}</ref> ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਪੋਸਟ-ਮਾਰਟਮ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹਿਸਟੋਪੈਥੌਲੌਜੀਕਲ ਜਾਂਚਾਂ, ਦੋਵੇਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲੂਲਰ ਫਾਇਬ੍ਰੋਮਾਇਕਸਾਇਓਡ ਰਿਸਾਓ ਵਾਲਾ ਡਿਫਿਊਜ਼ ਅਲਵੇਓਲਰ ਨੁਕਸਾਨ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੀਮੋਸਾਇਟਸ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਲ ਸਾਇਟੋਪੈਥਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ [[ਅਕਿਊਟ ਰੈਸਪਿਰੇਟਰੀ ਡਿਸਟ੍ਰੈੱਸ ਸਿੰਡ੍ਰੋਮ]] (ARDS) ਵਰਗੀ ਸੀ।<ref name="WHOReport24Feb2020" /> ਚੀਨ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਥ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 11.8% ਵਿੱਚ, ਟ੍ਰੋਪੋਨਿਨ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="Zheng Ma Zhang Xie p." /> ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸੋਮਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਅਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵੀ ਮੋਤ-ਦਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref name="Ji Ma Peppelenbosch Pan 2020 p.">{{cite journal | vauthors=Ji Y, Ma Z, Peppelenbosch MP, Pan Q | title=Potential association between COVID-19 mortality and health-care resource availability | journal=Lancet Global Health | volume= 8| date=February 2020 | issue=4 | pages=e480 | pmid=32109372 | doi=10.1016/S2214-109X(20)30068-1 | doi-access=free }}</ref> ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਮੌਤ-ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਖੇਤਰੀ ਅੰਤਰਾਂ ਕਾਰਨ ਫਰਕ ਰੱਖਦੇ ਹਨ,<ref name="pmid32159317">{{cite journal | vauthors = Li XQ, Cai WF, Huang LF, Chen C, Liu YF, Zhang ZB, Yuan J, Li TG, Wang M | display-authors = 6 | title = [Comparison of epidemic characteristics between SARS in2003 and COVID-19 in 2020 in Guangzhou] | language = Chinese | journal = Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi = Zhonghua Liuxingbingxue Zazhi | volume = 41 | issue = 5 | pages = 634–637 | date = March 2020 | pmid = 32159317 | doi = 10.3760/cma.j.cn112338-20200228-00209 }}</ref> ਪਰ ਮਿਥਿਹਾਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਫਰਕ ਰੱਖਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੋਮਲ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਮੌਤ-ਦਰ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਦਰਸਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<ref>{{cite journal | vauthors = Jung SM, Akhmetzhanov AR, Hayashi K, Linton NM, Yang Y, Yuan B, Kobayashi T, Kinoshita R, Nishiura H | display-authors = 6 | title = Real-Time Estimation of the Risk of Death from Novel Coronavirus (COVID-19) Infection: Inference Using Exported Cases | journal = Journal of Clinical Medicine | volume = 9 | issue = 2 | pages = 523 | date = February 2020 | pmid = 32075152 | doi = 10.3390/jcm9020523 | pmc = 7074479 }}</ref> ਫੇਰ ਵੀ, ਤੱਥ ਕਿ ਮੌਤਾਂ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹਨ, ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਮੌਤ-ਦਰ ਘੱਟ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ।<ref>{{cite journal | vauthors = Chughtai A, Malik A | title = Is Coronavirus disease (COVID-19) case fatality ratio underestimated? | journal = Global Biosecurity | date = March 2020 | volume = 1 | issue = 3 | doi = 10.31646/gbio.56 | doi-broken-date = 19 March 2020 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Baud D, Qi X, Nielsen-Saines K, Musso D, Pomar L, Favre G | title = Real estimates of mortality following COVID-19 infection. | journal = The Lancet Infectious Diseases | date = March 2020 | doi = 10.1016/S1473-3099(20)30195-X | pmid = 32171390 }}</ref> ਇਹ ਗਿਆਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭੂਤਕਾਲ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੇ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਕਵਰ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਦੀਰਘ-ਅਵਧਿ ਵਾਲੀ [[ਇਮਿਉਨਿਟੀ]] ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ।<ref>{{Cite web|url=https://www.immunology.org/news/bsi-open-letter-government-sars-cov-2-outbreak-response|title=BSI open letter to Government on SARS-CoV-2 outbreak response {{!}} British Society for Immunology|website=www.immunology.org|access-date=15 March 2020|archive-date=14 ਮਾਰਚ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314221816/https://www.immunology.org/news/bsi-open-letter-government-sars-cov-2-outbreak-response|dead-url=yes}}</ref> ਹੋਰ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਓ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇਮਿਉਨਿਟੀ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/coronavirus-immunity-reinfection-get-covid-19-twice-sick-spread-relapse-a9400691.html|title=Can you get coronavirus twice or does it cause immunity?|date=13 March 2020|website=The Independent|language=en|access-date=15 March 2020}}</ref> ਪਰ ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸਾਂ ਵਾਸਤੇ ਪੌਜ਼ਟਿਵ ਟੇਸਟਾਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਤੋਂ ਰਿਕਵਰੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਏ ਹਨ।<ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-03-13/china-japan-korea-coronavirus-reinfection-test-positive|title=They survived the coronavirus. Then they tested positive again. Why?|date=13 March 2020|website=Los Angeles Times|language=en-US|access-date=15 March 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.caixinglobal.com/2020-02-26/14-of-recovered-covid-19-patients-in-guangdong-tested-positive-again-101520415.html|title=14% of Recovered Covid-19 Patients in Guangdong Tested Positive Again—Caixin Global|website=www.caixinglobal.com|language=en|access-date=15 March 2020}}</ref> ਇਹ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਮਾਮਲੇ ਪੁਨਰ-ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਪੁਨਰ-ਬਦਲਾਵ, ਜਾਂ ਟੇਸਟਿੰਗ ਇਰਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹੋਣ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਦੀ ਸ਼ਾਗਿਰਦਗੀ ਬਾਬਤ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। [[ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਹੌਸਪਿਟਲ ਅਥੌਰਟੀ]] ਨੇ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਵਿੱਚ 20% ਤੋਂ 30% ਦੀ ਇੱਕ ਗਿਰਾਵਟ ਖੋਜੀ ਹੈ ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਕਵਰ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਨੇ ਸੁਝਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।<ref>{{cite web |last1=Cheung |first1=Elizabeth | name-list-format = vanc |title=Some recovered Covid-19 patients may have lung damage, doctors say |url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3074988/coronavirus-some-recovered-patients-may-have |website=[[South China Morning Post]] |language=en |date=13 March 2020}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! colspan="10" |ਉਮਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਤ ਦਰ ਮਾਮਲੇ (%) |- !Age !0–9 !10–19 !20–29 !30–39 !40–49 !50–59 !60–69 !70–79 !80+ |- |11 ਫਰਵਰੀ ਦਾ ਚੀਨ<ref name="Epidemiology2020Feb17" /> |0.0 |0.2 |0.2 |0.2 |0.4 |1.3 |3.6 |8.0 |14.8 |- |19 ਮਾਰਚ ਦਾ ਇਟਲੀ<ref name=":6">{{cite report|url=https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Bollettino%20sorveglianza%20integrata%20COVID-19_19-marzo%202020.pdf|title=Epidemia COVID-19. Aggiornamento nazionale 19&nbsp;marzo 2020|date=19 March 2020|publisher=[[Istituto Superiore di Sanità]]|location=Rome|language=Italian|access-date=22 March 2020}}</ref> |0.0 |0.0 |0.0 |0.4 |0.6 |1.2 |4.9 |15.3 |23.6 |- |23 ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਾਊਥ ਕੋਰੀਆ<ref name=":0">{{cite report|url=http://is.cdc.go.kr/upload_comm/refile.do?cmd=fileDownloadC&comfile_se=HVs0q9fVz6IlMIMrm1XMxKXrO2JyAC7%7c%7c^%7c%7cNfW035FJ4rw=&comfile_fs=20200323140736570673768&comfile_fn=%5B3.23.%EB%B3%B4%EB%8F%84%EC%B0%B8%EA%B3%A0%EC%9E%90%EB%A3%8C%5D+%EC%BD%94%EB%A1%9C%EB%82%98%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%9F%AC%EC%8A%A4%EA%B0%90%EC%97%BC%EC%A6%9D-19+%EA%B5%AD%EB%82%B4+%EB%B0%9C%EC%83%9D+%ED%98%84%ED%99%A9%28%EC%A0%95%EB%A1%80%EB%B8%8C%EB%A6%AC%ED%95%91%29.pdf&comfile_c=www1&comfile_fd=1585033017690|title=코로나바이러스감염증-19 국내 발생 현황 (3월 23일, 정례브리핑)|date=23 March 2020|publisher=[[Korea Centers for Disease Control and Prevention]]|access-date=24 March 2020}}</ref> |0.0 |0.0 |0.0 |0.1 |0.1 |0.4 |1.6 |6.3 |11.6 |- |22 ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਪੇਨ<ref>{{cite report|url=https://www.mscbs.gob.es/profesionales/saludPublica/ccayes/alertasActual/nCov-China/documentos/Actualizacion_53_COVID-19.pdf|title=Actualización nº53. Enfermedad por el coronavirus (COVID-19)|date=23 March 2020|publisher=[[Ministry of Health (Spain)|Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social]]|language=Spanish|access-date=24 March 2020}}</ref> |0.0 |0.5 |0.3 |0.1 |0.3 |0.6 |2.2 |5.2 |17.9 |} {| class="wikitable" |+ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਤ ਦਰ ਮਾਮਲੇ (%) |- |Age |0-19 |20-44 |45-54 |55-64 |65-74 |75-84 |≥85 |- |16 ਮਾਰਚ ਦਾ ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ<ref name=":14">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm6912e2.htm|title=Severe Outcomes Among Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) — United States, February 12–March 16, 2020|date=16 March 2020|publisher=[[Centers for Disease Control]]|access-date=22 March 2020}}</ref> |0.0 |0.1-0.2 |0.5-0.8 |1.4-2.6 |2.7-4.9 |4.3-10.5 |10.4-27.3 |- | colspan="8" |<small>ਨੋਟ: ਥਲ਼ੇ ਵਾਲੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚੇ ਆਂਕੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹਨ।</small> |} == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|2}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮਹਾਮਾਰੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰੋਗ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:2019-20 ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ]] icybvmjzei7cnouvwfa6gucbzze8d7u 0 138636 778409 625289 2024-12-19T20:03:11Z Honeyedits08 52182 /* ਵਿਧਾਇਕ ਸੂਚੀ */ 778409 wikitext text/x-wiki {{Infobox constituency|name=ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|parl_name=[[ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]]|district=[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ |ਲੁਧਿਆਣਾ ]]|state=[[ਪੰਜਾਬ]]|electorate={{formatnum:172431}}<ref name=electors>{{cite web |url=http://ceopunjab.nic.in/English/Elections/SE/VS2017/D03-Electors%20and%20Polling%20Stations%20VS%202017.pdf |title=Electors and Polling Stations - VS 2017 |author=Chief Electoral Officer - Punjab |access-date= 24 June 2021}}</ref>{{update after|2022|02}}|lok_sabha_constituency=[[ਲੁਧਿਆਣਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ-ਹਲਕਾ |ਲੁਧਿਆਣਾ]]|year=[[2017 Punjab Legislative Assembly election|2017]]|party=[[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ]]|mla=|reserved=ਕੋਈ ਨਹੀਂ|map4=|map_size=}} '''ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਰਬੀ ''' ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ 117 ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 60 ਨੰਬਰ ਚੌਣ ਹਲਕਾ ਹੈ।<ref>{{cite web|url=http://ceopunjab.nic.in/English/lpac.aspx|title=List of Parliamentary Constituencies and Assembly Constituencies in the State of Punjab as determined by the delimitation of Parliamentary and Assembly Constituency notification dated 19th June, 2006|author=Chief Electoral Officer - Punjab|date=19 June 2006|access-date=24 June 2021}}</ref> ==ਵਿਧਾਇਕ ਸੂਚੀ == {| class="wikitable" !ਸਾਲ !ਨੰਬਰ !ਮੈਂਬਰ ! colspan="2" |ਪਾਰਟੀ |- |2022 |60 | ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ |bgcolor="{{Aam Aadmi Party/meta/color}}" | | ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ |- |2017 |60 | ਸੰਜੀਵ ਤਲਵਾੜ (ਸੰਜੇ) |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |- |2012 |60 |ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ |bgcolor="{{Shiromani Akali Dal/meta/color}}" | |ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ |- |2007 |58 |ਸੱਤ ਪਾਲ ਗੋਸੈਣ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |- |2002 |59 |ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਦਾਵਾਰ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |- |1997 |59 |ਸੱਤ ਪਾਲ ਗੋਸੈਣ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |- |1992 |59 |ਸੱਤਪਾਲ ਗੋਸਾਈਂ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |- |1985 |59 |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |- |1980 |59 |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |- |1977 |59 |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |} ==ਜੇਤੂ ਉਮੀਦਵਾਰ == {| class="wikitable" !ਸਾਲ !ਨੰਬਰ ! ਰਿਜ਼ਰਵ !ਮੈਂਬਰ ! ਲਿੰਗ ! colspan="2" |ਪਾਰਟੀ ! ਵੋਟਾਂ !ਪਛੜਿਆ ਉਮੀਦਵਾਰ ! ਲਿੰਗ !colspan="2" |ਪਾਰਟੀ ! ਵੋਟਾਂ |- |2012 |60 |ਜਨਰਲ |ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Shiromani Akali Dal/meta/color}}" | |ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ |38157 |ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਪਹਿਲਵਾਨ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |33586 |- |2007 |58 |ਜਨਰਲ |ਸੱਤ ਪਾਲ ਗੋਸੈਣ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |30232 |ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |28450 |- |2002 |59 |ਜਨਰਲ |ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਦਾਵਾਰ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |32016 |ਸੱਤ ਪਾਲ ਗੋਸੈਣ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |18767 |- |1997 |59 |ਜਨਰਲ |ਸੱਤ ਪਾਲ ਗੋਸੈਣ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |36338 |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |20027 |- |1992 |59 |ਜਨਰਲ |ਸੱਤਪਾਲ ਗੋਸਾਈਂ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |16619 |ਰਜਿੰਦਰ ਸੈਣੀ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |12803 |- |1985 |59 |ਜਨਰਲ |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |24802 |ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸਿੱਬਲ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Shiromani Akali Dal/meta/color}}" | |ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ |16173 |- |1980 |59 |ਜਨਰਲ |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |24614 |ਸੱਤ ਪਾਲ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |13062 |- |1977 |59 |ਜਨਰਲ |ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਪਤਾ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Indian National Congress/meta/color}}" | |ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |17564 |ਸੁਰਜਨ ਸਿੰਘ |ਪੁਰਸ਼ |bgcolor="{{Shiromani Akali Dal/meta/color}}" | |ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ |16535 |} ==ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ == [[ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ]] ==ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ]] 4uzjjs5e1arzen4id4y9fbuzszrsxo4 2 144659 778469 774512 2024-12-20T10:33:00Z Kuldeepburjbhalaike 18176 Replaced content with "<!-- Template:Main_Page_Container --> <noinclude> {{Documentation}} </noinclude> <div style="text-align:center;"> {{ {{{1}}} }} {{ {{{2}}} }} {{ {{{3}}} }} {{ {{{4}}} }} {{ {{{5}}} }} <!-- Add more as needed --> </div>" 778469 wikitext text/x-wiki <!-- Template:Main_Page_Container --> <noinclude> {{Documentation}} </noinclude> <div style="text-align:center;"> {{ {{{1}}} }} {{ {{{2}}} }} {{ {{{3}}} }} {{ {{{4}}} }} {{ {{{5}}} }} <!-- Add more as needed --> </div> bb4lstnz2fq5utcw4o44i2rnrrhmzub 778470 778469 2024-12-20T10:33:31Z Kuldeepburjbhalaike 18176 778470 wikitext text/x-wiki <!-- Template:Main_Page_Container --> <div style="text-align:center;"> {{ {{{1}}} }} {{ {{{2}}} }} {{ {{{3}}} }} {{ {{{4}}} }} {{ {{{5}}} }} <!-- Add more as needed --> </div> <noinclude> {{Documentation}} </noinclude> m8tyq6f1xss5c0r4x46i4h4jgkb9kbl 778474 778470 2024-12-20T10:41:28Z Kuldeepburjbhalaike 18176 778474 wikitext text/x-wiki <!-- Template:Main_Page_Container --> <div style="text-align:center;"> {{{1}}} {{{2}}} {{{3}}} {{{4}}} {{{5}}} <!-- Add more as needed --> </div> <noinclude> {{Documentation}} </noinclude> t9hgtgs1466cybdbgghfgzbj6pi4dt8 778479 778474 2024-12-20T11:13:42Z Kuldeepburjbhalaike 18176 778479 wikitext text/x-wiki <noinclude><templatestyles src="ਫਰਮਾ:Main Page/styles.css"/> <div id = "topBanner"> <div id="topHeader" class="containers"> {{{banner_image}}} <p id ="heading">{{{wiki_language}}}</p> <p id = "statement">{{{wiki_intro}}}</p> <div class = "line"></div> <div id = "time"> <p>{{{other_statement}}}</p> </div> </div> </div> <noinclude><templatestyles src="ਫਰਮਾ:Main Page/styles.css"/></noinclude> <div id="cardBanner"> <div id="cardHeader"> <!--CARD: Featured Article--> <div class="cards"> <div class="cardTitle" id="essayTitle"> <h3>[[File:Featured Article Star.svg|28px]] {{featured_article_title</h3> </div> {{ {{{featued_article_template}}} }} {{CURRENTMONTHNAME}}}} </div> <!--CARD: on this day--> <div class="cards" id="history"> <div class="cardTitle"> <h3>[[File:GNOME Calendar icon 2020.svg|28px]] {{{on_this_day_title}}} {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}</h3> </div> {{ {{{on_this_day_template}}} }} </div> <!--CARD: did you know--> <div class="cards" id="doyouknow"> <div class="cardTitle"> <h3>[[File:HSVissteduatt.svg|28px]] {{{did_you_know_title}}} </h3> </div> {{ {{{did_you_know_template}}} }} </div> <!--CARD: news--> <div class="cards" id="news"> <div class="cardTitle"> <h3>[[File:WLA icon news.svg|28px]] {{{news_title}}} </h3> </div> {{ {{{news_template}}} }} </div> </div> </div> <!------------------------------------------------------------------ TODAY'S FEATURED PICTURE ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------> <noinclude><templatestyles src="ਫਰਮਾ:Main Page/styles.css"/></noinclude> <!--this here are styles for the the whole card--> <div class="potdCard" id="potd"> <!--this here are styles for the title of this card--> <div class="cardTitle"> <h3>[[ਤਸਵੀਰ:Featured picture.png|28px]] {{{feautured_picture_title}}}</h3></div> {{{featured_picture_template}}} {{CURRENTMONTHNAME}}}} </div> <!----------------------------------------------------------------- WIKIPEDIA IN OTHER LANGUAGES -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------> <div class="nomobile" id="otherlang"> <div class="cardTitle"> <h3>[[ਤਸਵੀਰ:Wikipedia-logo-v2.svg|28px]] {{{wiki_in_other_languages_title}}}</h3></div> <div id="mp-tfp" style="margin:0.1em 0.4em 0.6em;">{{ {{{wiki_in_other_languages_template}}} }}</div> </div> <!----------------------------------------------------------------------- OTHER WIKIMEDIA PROJECTS -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------> <div id="otherproject"> <div class="cardTitle"> <h3>[[ਤਸਵੀਰ:Wikimedia-logo.svg|28px]] {{{sister_project_title}}}</h3></div> {{ {{{sister_project_template}}} }} </div></div> {{nobots}}__NOTOC____NOEDITSECTION__ kdlfj7h4zo90ndfm2ow3u92gcvyodwt 0 165439 778486 673347 2024-12-20T11:58:02Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 778486 wikitext text/x-wiki '''ਅਖੰਡ ਪਾਠ''' ( ਉਚਾਰਨ: [əkʰəɳɖᵊ paːʈʱ] ) ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਅਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਪਾਠ ਨੂੰ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=043EBAAAQBAJ&dq=Akhand+path+is+a+practise+of+continuous+recitation+(without+any+break)+of+sacred+religious+texts+in+Sikhism.&pg=PA72|title=Multilingualism and Multimodality: Current Challenges for Educational Studies|last=Saint-Georges|first=Ingrid de|last2=Weber|first2=Jean-Jacques|date=2013-09-03|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-94-6209-266-2|pages=72|language=en}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=XhXYAAAAMAAJ&q=Akhand+path+is+a+practise+of+continuous+recitation+(without+any+break)+of+sacred+religious+texts+in+Sikhism.|title=The Encyclopaedia of Sikhism: S-Z|last=Singh|first=Harbans|date=1992|publisher=Punjabi University|isbn=978-81-7380-530-1|pages=248|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web |title=JSTOR: Search Results |url=https://www.jstor.org/action/doBasicSearch?Query=%22Akhand+Path%22&acc=on&wc=on |access-date=2020-12-17 |website=www.jstor.org}}</ref> <ref name=":2">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Vh_L1Icf2RYC&pg=PA51|title=New Steps in Religious Education: Teacher's Support|last=Keene|first=Michael|date=1999|publisher=Nelson Thornes|isbn=978-0-7487-4022-2|pages=51|language=en}}</ref> == ਅਰਥ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ == [[ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ 31 ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੇ 1430 ਪੰਨਿਆਂ ਦਾ, ਪਾਠੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਨਿਰਧਾਰਿਤ 31 ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=043EBAAAQBAJ&dq=Akhand+path+is+a+practise+of+continuous+recitation+(without+any+break)+of+sacred+religious+texts+in+Sikhism.&pg=PA72|title=Multilingualism and Multimodality: Current Challenges for Educational Studies|last=Saint-Georges|first=Ingrid de|last2=Weber|first2=Jean-Jacques|date=2013-09-03|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-94-6209-266-2|pages=72|language=en}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSaint-GeorgesWeber2013">Saint-Georges, Ingrid de; Weber, Jean-Jacques (2013-09-03). [https://books.google.com/books?id=043EBAAAQBAJ&dq=Akhand+path+is+a+practise+of+continuous+recitation+(without+any+break)+of+sacred+religious+texts+in+Sikhism.&pg=PA72 ''Multilingualism and Multimodality: Current Challenges for Educational Studies'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;72. [[ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਂਡਰਡ ਬੁੱਕ ਨੰਬਰ|ISBN]]&nbsp;[[ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਪੁਸਤਕ ਸਰੋਤ/978-94-6209-266-2|<bdi>978-94-6209-266-2</bdi>]].</cite></ref> ਨੇੜੇ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਇੱਕ ਬਰਤਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਨਾਰੀਅਲ ਕੇਸਰੀ ਜਾਂ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਿਓ ਦਾ ਦੀਵਾ ਵੀ ਜਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Damdami Taksaal - The official website of the Damdami Taksaal |url=https://www.damdamitaksal.com/ |access-date=2021-01-14 |website=www.damdamitaksal.com |archive-date=2021-01-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210114140348/https://www.damdamitaksal.com/ |url-status=dead }}</ref> ਇਸ ਰਸਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਠੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਠ ਦੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਤਸੱਲੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਠ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲੰਗਰ ਹਰ ਸਮੇਂ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਿਰੰਤਰ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਪਾਠ * ਸਧਾਰਣ ਪਾਠ == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ]] p3ux7tgqlwabo80q8il5z4m9i9pd31f 0 170370 778476 772194 2024-12-20T10:46:36Z CommonsDelinker 156 Replacing Indian_Armed_Forces.svg with [[File:Flag_of_Indian_Armed_Forces.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]]). 778476 wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = ਨਕਸਲੀ-ਮਾਓਵਾਦੀ ਬਗਾਵਤ | image = Naxal Left-wing violence or activity affected districts of India 2018.svg | date = {{start date|1967|05|18|df=yes}}–ਹੁਣ ਤੱਕ<br />({{age in years, months, weeks and days|month1=5|day1=18|year1=1967}}) | place = [[ਭਾਰਤ]] | combatant1 = '''{{flag|ਭਾਰਤ}}''' * {{flagicon image|CRPF Flag.svg}} ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐੱਫ * {{flagicon image|Flag of Indian Armed Forces.svg}} [[ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ]] ---- '''ਖੇਤਰੀ ਬਲ:''' (2011 ਤੱਕ) * ਤਰਿਤਿਯਾ ਪ੍ਰਸੂਤੀ ਕਮੇਟੀ * ਸਲਵਾ ਜੂਡਮ * ਸਨਲਾਈਟ ਸੇਨਾ * ਕੁਏਰ ਸੇਨਾ * ਰਣਵੀਰ ਸੇਨਾ * ਭੂਮੀ ਸੇਨਾ * ਲੋਰਿਕ ਸੇਨਾ | combatant2 = {{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} '''[[ਨਕਸਲੀ]]:''' * ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਓਵਾਦੀ) ** ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਗੁਰੀਲਾ ਆਰਮੀ *ਝਾਰਖੰਡ ਜਨਮੁਕਤੀ ਪਰੀਸ਼ਦ *ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫਰੰਟ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ *ਇਨਕਲਾਬੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੈਂਟਰ * ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) (1974–1992) ** ਲਾਲ ਸੇਨਾ * ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਜਨਸ਼ਕਤੀ (1992–2013) * ਸੰਯੁਕਤ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ * ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਨਿਊ ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ * ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਮਹਾਂਦੇਵ ਮੁਖਰਜੀ * {{flagicon image|Bandera FPRM Manipur.png}} ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ * ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਨੇਪਾਲੀ ਏਕਤਾ ਸਮਾਜ(2002 ਤੱਕ) * ਮਾਓਵਾਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਮਨੀਪੁਰ * ਕਨਲੇਪਾਕ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ {{collapsible list | title = '''ਸਹਿਯੋਗੀ:''' |{{flagicon image|Flag of United Liberation Front of Asom.svg}}ਯੂਨਾਈਟਡ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫਰੰਟ ਆਸਾਮ |{{flagicon image|Unofficial flag_of Nagaland.svg}} ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਕੌਂਸਲ ਨਾਗਾਲੈਂਡ |''ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਐਲਾਨ:'' |{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}}ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਓਵਾਦੀ) |{{flagicon image|Flag of the Communist Party of Nepal (Maoist).svg}} ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਓਵਾਦੀ)(2014) |{{flagicon image|New NPA flag.svg}} ਨਿਊ ਪੀਪਲਜ਼ ਆਰਮੀ |{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}}ਪੂਰਬਾ ਬੰਗਲਾਰ ਸਰਵਾਹਰਾ ਪਾਰਟੀ |{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}}ਪੂਰਬੋ ਬੰਗਲਾਰ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ |{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਸੈਂਟਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟਸ (until 1977) |{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}}ਸੀਲੋਨ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ(ਮਾਓਵਾਦੀ)(1976 ਤੱਕ) }} | commander1 = {{flagicon|India|22px}} [[ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ]] <br />([[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ (ਭਾਰਤ)|ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ]])<br />{{flagicon|India|22px}} [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]] <br />([[ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ (ਭਾਰਤ)|ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]])<br />{{flagicon|India|22px}} [[ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ]]<br />([[ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ (ਭਾਰਤ)|ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ]])<br /> {{flagicon image|CRPF Flag.svg}} ਰਾਜੀਵ ਰਾਏ ਭਟਨਾਗਰ <br /> (ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ)<br />{{flagicon image|CRPF Flag.svg}} ਪ੍ਰਣਯ ਸਹਾਏ <br /> (ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ) ---- ਮਹਿੰਦਰ ਕਰਮਾ{{KIA}}<br />(ਸਲਵਾ ਜੂਡਮ ਦਾ ਨੇਤਾ)<br />ਬ੍ਰਹਮੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ{{KIA}}<br />(ਰਣਵੀਰ ਸੇਨਾ ਦਾ ਨੇਤਾ) | commander2 = {{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਮੁਪੱਲਾ ਲਕਸ਼ਮਣ ਰਾਓ<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਆਨੰਦ<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਕੋਸਾ {{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਅੰਕਿਤ ਪਾਂਡੇ <br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਕਿਸ਼ਨਜੀ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਚਾਰੂ ਮਜ਼ੂਮਦਾਰ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਕਾਨੂੰ ਸਾਨਿਆਲ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਜੰਗਲ ਸੰਥਲ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਸਭਿਆਸਾਚੀ ਪਾਂਡਾ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਬੋਸ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਟੂਡੂ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਯਲਵਰਤੀ ਨਵੀਨ ਬਾਬੂ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਨਰੇਂਦਰ ਅੱਕਾ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ ਭੱਟਾਚਾਰਜੀ(ਕੈਦੀ)<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਦਿਓ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਮਿਲਿੰਦ ਤੇਲਤੁੰਬੜੇ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਜਗਦੀਸ਼ ਮਹਿਤੋ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਸੁਬਰਾਤਾ ਦੱਤਾ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ{{KIA}}<br />{{flagicon image|South Asian Communist Banner.svg}} ਅਨਿਲ ਭਰੂਆ{{KIA}} | strength1 = {{flagicon image|CRPF Flag.svg}} ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐੱਫ਼.: 80,000 | strength2 = 10,000–20,000 ਮੈਂਬਰ(2009–2010 ਅਨੁਮਾਨ)<br />10,000–40,000 ਰੈਗੂਲਰ ਅਤੇ 50,000–100,000 ਮਿਲੀਸ਼ੀਆ (2010 ਅਨੁਮਾਨ)<br />6,500–9,500 ਬਗਾਵਤੀ (2013 ਅਨੁਮਾਨ) | casualties1 = 1997 ਤੋਂ: 2,277–3,440 ਮੌਤਾਂ | casualties2 = 1997 ਤੋਂ: 3,402–4,041 ਮੌਤਾਂ | casualties3 = 1997 ਤੋਂ: 6,035–8,051 ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ<br />1996–2018: 12,877–14,369 ਕੁੱਲ ਮੌਤਾਂ | image_size = 300px | caption = ਲਾਲ ਕੋਰੀਡੋਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ 2018 ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਸਰਗਰਮ ਜ਼ੋਨ }} '''ਨਕਸਲੀ-ਮਾਓਵਾਦੀ ਵਿਦਰੋਹ''' [[ਨਕਸਲੀ]] ਜਾਂ ਮਾਓਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Prakash (Col.), Ved (2019). Naxal and Maoist Terror in India. Kalpaz Publications.}}</ref> ਨਕਸਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਰੈੱਡ ਕੋਰੀਡੋਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭੂਗੋਲਿਕ ਕਵਰੇਜ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ 2021 ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੰਡਕਾਰਣਿਆ-[[ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ]]-[[ਓਡੀਸ਼ਾ]] ਖੇਤਰ ਅਤੇ [[ਝਾਰਖੰਡ]]-[[ਬਿਹਾਰ]] ਅਤੇ-[[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਟ੍ਰਾਈ-ਜੰਕਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੋ ਕੋਲੇ-ਅਮੀਰ, ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ, ਜੰਗਲਾਂ ਵਾਲੇ ਪਹਾੜੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਲੇ 10 ਰਾਜਾਂ ਦੇ 25 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ 70 ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ (2009 ਵਿੱਚ 180) ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/deaths-in-naxal-attacks-down-by-21-shah-at-cms-meeting/articleshow/86543018.cms|title=Deaths in Maoist attacks down by 21%: Shah at CMs’ meeting|date=2021-09-27|work=The Times of India|access-date=2023-06-05|issn=0971-8257}}</ref> ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਅਕਸਰ ਕਬਾਇਲੀ, ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਅਣਗੌਲੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2009-07-13 |title=Al Jazeera English - CENTRAL/S. ASIA - 'Maoist attacks' kill Indian police |url=http://english.aljazeera.net/news/asia/2009/07/200971214640798718.html |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2009-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090713012830/http://english.aljazeera.net/news/asia/2009/07/200971214640798718.html |url-status=bot: unknown }}</ref> ਨਕਸਲੀ-ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿੰਗ ਨੂੰ '''ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਗੁਰੀਲਾ ਆਰਮੀ''' (PLGA) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ 6,500 ਅਤੇ 9,500 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਡਰ ਹੋਣ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ, ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਛੋਟੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਸਨ।<ref>{{Cite web |last=Mumbai |first=A. K. Diwanji in |title=Primer: Who are the Naxalites? |url=https://www.rediff.com/news/2003/oct/02spec.htm |access-date=2023-06-05 |website=Rediff |language=en}}</ref> ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ, [[ਕਾਨੂ ਸਾਨਿਆਲ]] ਅਤੇ ਜੰਗਲ ਸੰਥਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਲਹਿਰ|1967 ਦੇ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਵਿਦਰੋਹ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੂਲ 1967 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ)|ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ)]] ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਲੱਭਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਪਾਰਟੀ ਅੰਦਰਲੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਜਵਾਬੀ ਉਪਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਗਈ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲਾਲ ਕੋਰੀਡੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/blogs/Tic-Tac-Toe/there-is-only-one-way-of-solving-naxalism-and-that-is-ethical-security-and-ethical-governance/|title=‘There is only one way of solving Naxalism and that is ethical security and ethical governance’|last=Singh|first=Aarti Tikoo|work=The Times of India|access-date=2023-06-05|issn=0971-8257}}</ref> == ਪਿਛੋਕੜ == ਨਕਸਲੀ [[ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਰਾਜਨੀਤੀ|ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ]] ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਓਵਾਦੀ ਸਿਆਸੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੂਲ 1967 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ) ਦੇ ਵੰਡ ਤੋਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਦਾ ਗਠਨ ਹੋਇਆ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਵਰਗੇ ਭੂਮੀਗਤ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪੇਂਡੂ ਮੱਧ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਘੱਟ ਵਿਕਸਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਅਤੇ [[ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]]। ਦਲਿਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਛੋਟੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਇਸ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਹਨ। 2007 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਨਕਸਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ 29 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦਾ ਲਗਭਗ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਖੇਤਰ "ਰੈੱਡ ਕੋਰੀਡੋਰ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ 92,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। 2009 ਵਿੱਚ, ਨਕਸਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਸ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 180 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। ਅਗਸਤ 2010 ਵਿੱਚ, [[ਕਰਨਾਟਕ]] ਨੂੰ ਨਕਸਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੁਲਾਈ 2011 ਵਿੱਚ, ਨਕਸਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਕੇ ਨੌਂ ਰਾਜਾਂ ਦੇ 83 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 3 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ (1967-1973) - ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ, ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ (1967–1990 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ)- ਲਹਿਰ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਯੁੱਗ ਤੀਜਾ ਪੜਾਅ (2004–ਮੌਜੂਦਾ)- ਸੰਖੇਪ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਿਰਾਵਟ === ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ (1967-1973)- ਸੰਸਥਾਪਨ ਦੌਰ === 1967 ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ, ਕਾਨੂ ਸਾਨਿਆਲ, ਅਤੇ ਜੰਗਲ ਸੰਥਾਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਸੀਪੀਆਈ-ਐਮ ਦੇ ਇੱਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਧੜੇ ਦੁਆਰਾ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਚੀਨ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ (1949) ਵਾਂਗ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੰਮੀ ਲੋਕ ਜੰਗ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅੱਠ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਿਖੇ ਜੋ 1967 ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਣ ਗਏ।<ref name=":0">{{Cite web |title=THE NAXALBARI UPRISING |url=http://www.bannedthought.net/India/PeoplesMarch/PM1999-2006/publications/30%20years/part1.htm |access-date=2023-06-06 |archive-date=2010-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101031003912/http://www.bannedthought.net/India/PeoplesMarch/PM1999-2006/publications/30%20years/part1.htm |url-status=bot: unknown }}</ref><ref>{{Cite web |date=2016-12-21 |title=Naxalite Ideology: Charu's Eight Documents {{!}} india {{!}} Hindustan Times |url=http://www.hindustantimes.com/india/naxalite-ideology-charu-s-eight-documents/story-hiCWDlzyc5yNRgYkBMX1qL.html |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2016-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161221162344/http://www.hindustantimes.com/india/naxalite-ideology-charu-s-eight-documents/story-hiCWDlzyc5yNRgYkBMX1qL.html |url-status=bot: unknown }}</ref>ਵਿਦਰੋਹ ਨੇ ਉੜੀਸਾ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (ਸ੍ਰੀਕਾਕੁਲਮ ਕਿਸਾਨ ਵਿਦਰੋਹ) ਅਤੇ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=From Naxalbari to Nalgonda |url=http://www.thehindu.com/mag/2004/12/05/stories/2004120500470400.htm |access-date=2023-06-06 |archive-date=2015-06-26 |archive-url=https://archive.today/20150626152543/http://www.thehindu.com/mag/2004/12/05/stories/2004120500470400.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> 1969 ਵਿੱਚ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਸੀਪੀਆਈ-ਐਮ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ।<ref name=":0" /> ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਜਮਾਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਆਪਕ ਹਿੰਸਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ, ਵਪਾਰੀ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਸੱਜੇ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੋਰ।<ref name=":1">{{Cite book|title=Sen, Antara Dev (25 March 2010). "A true leader of the unwashed masses". DNA (Diligent Media Corporation). Mumbai, India.}}</ref> ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, 1971 ਵਿੱਚ, [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ]] ਨੇ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਸਟੀਪਲਚੇਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ - ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਨਕਸਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬਗਾਵਤ ਵਿਰੋਧੀ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਸੈਂਕੜੇ ਨਕਸਲੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ 20,000 ਨੂੰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ==== ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਉਭਾਰ ==== [[ਤਸਵੀਰ:Kanusanyal.JPG|thumb|250x250px|[[ਕਾਨੂ ਸਾਨਿਆਲ]]]] 18 ਮਈ 1967 ਨੂੰ, ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਕਿਸ਼ਨ ਸਭਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਜੰਗਲ ਸੰਥਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ, ਨੇ ਕਨੂੰ ਸਾਨਿਆਲ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਹਮਾਇਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮੁੜ ਵੰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite book|title=Sen, Sunil Kumar (1982). Peasant movements in India: mid-nineteenth and twentieth centuries. Calcutta: K.P. Bagchi.}}</ref> ਉਸ ਸਮੇਂ, ਇਸ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਆਗੂ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜੋ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਗੱਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸੀਪੀਐਮ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=Roy, Siddharthya. "Half a Century of India's Maoist Insurgency". thediplomat.com.}}</ref> ਭੂਮੀ ਮੰਤਰੀ ਹਰੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੋਨਾਰ ਵਰਗੇ ਨੇਤਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਬਿਗਲ ਵਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਜ਼ਬਤੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Atul Kohli (1998). From breakdown to order: West Bengal, in Partha Chatterjee, State and politics in India. OUP.|pages=348}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿਦਰੋਹ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ [[ਕੋਲਕਾਤਾ|ਕਲਕੱਤੇ]] ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਮਦਰਦਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਹ ਮਤਭੇਦ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਸੇ ਸਾਲ 25 ਮਈ ਨੂੰ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਮਜੂਮਦਾਰ ਨੇ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। 25 ਮਈ 1967 ਨੂੰ [[ਦਾਰਜੀਲਿੰਗ]] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਵਿੱਚ, ਕਬਾਇਲੀ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇਦਾਰ (ਆਦੀਵਾਸੀ) ਜਿਸਨੂੰ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਰਾਏਦਾਰੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਧੀਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਦੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਬਦਲੇ ਵਿਚ, ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਟੀਮ ਪਹੁੰਚੀ, ਤਾਂ ਜੰਗਲ ਸੰਥਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਕਬਾਇਲੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਥਲ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਹੱਤਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਗੱਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਵੰਬਰ 1967 ਵਿੱਚ, ਸੁਸ਼ੀਤਲ ਰੇ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਦੀ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੋਆਰਡੀਨੇਸ਼ਨ ਕਮੇਟੀ (AICCCR) ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite book|title=Mukherjee, Arun (2007). Maoist "spring thunder": the Naxalite movement 1967–1972. K.P. Bagchi & Co., Calcutta.|pages=295}}</ref> ਸ੍ਰੀਕਾਕੁਲਮ ਕਿਸਾਨ ਵਿਦਰੋਹ ਵਾਂਗ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਕ ਵਿਦਰੋਹ ਹੋਏ। [[ਮਾਓ ਜ਼ੇ ਤੁੰਗ|ਮਾਓ ਜ਼ੇ-ਤੁੰਗ]] ਨੇ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਲਹਿਰ ਲਈ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਉਖਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕੁਲੀਨ ਵਰਗ ਵੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਏ, ਜੋ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅੱਠ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਿਆ। ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਮਾਓ ਜ਼ੇ-ਤੁੰਗ, [[ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ]], ਅਤੇ [[ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਲੈਨਿਨ]] ਵਰਗੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਲੇਖ ਸਨ। ਲੋਕ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਮਾਓ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਾਂਗ, ਨਕਸਲੀ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜੀਆਂ ਜਾਂ ਚਾਕੂਆਂ ਨਾਲ ਮਾਰਦੇ , ਕੁੱਟਦੇ ਜਾਂ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite book|title=Loyd, Anthony (2015). "India's insurgency". National Geographic (April): 82–94.}}</ref> ==== ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ==== 22 ਅਪ੍ਰੈਲ 1969 (ਲੈਨਿਨ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ) ਨੂੰ AICCCR ਨੇ CPI (ML)ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਸੀਪੀਆਈ-ਐਮ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਅਤੇ ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਨਕਸਲੀ ਸਮੂਹ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਨੂੰ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. (ਐੱਮ.ਐੱਲ.) ਤੋਂ ਲੱਭਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ 1970 ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਚੁਣੀ ਗਈ। 1971 ਵਿੱਚ ਸਤਿਆਨਾਰਾਇਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਗਈ, ਇੱਕ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸੱਤਿਆਨਾਰਾਇਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ। 1972 ਵਿੱਚ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ; ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵੰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਹੋਈ। ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਠੋਰ ਦਮਨ ਦੇ ਦੌਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਲਹਿਰ ਹੋਰ ਵੀ ਟੁਕੜੇ-ਟੁਕੜੇ ਹੋ ਗਈ। ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਮਜੂਮਦਾਰ ਪੱਖੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਗਈ। ਦਸੰਬਰ 1972 ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਮਹਾਦੇਵ ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਪੱਖੀ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਤ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਪੱਖੀ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲਿਨ ਬਿਆਓ ਪੱਖੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ। ਲਿਨ ਬਿਆਓ-ਪੱਖੀ ਧੜੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) (ਮਹਾਦੇਵ ਮੁਖਰਜੀ)<ref>{{Cite web |last=granmarchacomunismo |date=2013-05-24 |title=On the Question of Lin Piao – Gran Marcha Hacia el Comunismo (Long March Towards Communism) |url=https://granmarchahaciaelcomunismo.wordpress.com/2013/05/24/on-the-question-of-lin-piao-gran-marcha-hacia-el-comunismo-long-march-towards-communism/ |access-date=2023-06-05 |website=Gran Marcha Hacia el Comunismo}}</ref> ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਲਿਨ ਬਿਆਓ-ਵਿਰੋਧੀ ਧੜੇ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਬਾਹਰੀ ਦਮਨ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਅੰਦੋਲਨ ਅਤਿ ਸੰਪਰਦਾਇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਗੜ ਗਿਆ। ==== ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ==== 1971 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਆਧਾਰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite book|title=Judith Vidal-Hall, "Naxalites", p. 73–75 in Index on Censorship, Volume 35, Number 4 (2006). p. 73.}}</ref> ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨਕਸਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਗਏ। ਮਜੂਮਦਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲੜਾਈ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਸਿਰਫ਼ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹੁਣ ਹਰ ਥਾਂ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਨੇ ਇੱਕ "ਵਿਨਾਸ਼ ਲਾਈਨ" ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਸੀ ਕਿ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ "ਜਮਾਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ" (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ, ਵਪਾਰੀ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਸੱਜੇ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ) ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। <ref name=":1" /><ref>{{Cite web |title=Naxalite Armed Struggles and the Annihilation Campaign in Rural Areas |url=http://www.cscsarchive.org:8081/MediaArchive/audience.nsf/b1bc9409c64d85a06525698d0025dc3c/5813146ae3eeee2e652572870041e297/$FILE/A0260027.pdf |access-date=2023-06-06 |archive-date=2011-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111127164644/http://www.cscsarchive.org:8081/MediaArchive/audience.nsf/b1bc9409c64d85a06525698d0025dc3c/5813146ae3eeee2e652572870041e297/$FILE/A0260027.pdf |url-status=dead }}</ref> [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਿਧਾਰਥ ਸ਼ੰਕਰ ਰੇਅ ਨੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤ ਜਵਾਬੀ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ। ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਸਿਆਲਦਾਹ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਵਿਧਾਇਕ ਸੋਮੇਨ ਮਿੱਤਰਾ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਕਾਡਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਕਸਲੀਆਂ ਨਾਲ ਝੜਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਦੇ ਕਾਡਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣ ਅਤੇ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ "ਵਿਨਾਸ਼ ਲਾਈਨ" ਦੇ ਜਨਤਕ ਅਸਵੀਕਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਰਾਜ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਜਮਹੂਰੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਅਕਤਾ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਲੜ ਰਿਹਾ ਸੀ। ==== ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਟੀਪਲ ਚੇਜ਼ ==== ਜੁਲਾਈ 1971 ਵਿੱਚ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ [[ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਨ|ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ਾਸਨ]] ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੰਯੁਕਤ ਫੌਜ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਰੋਧੀ ਬਗਾਵਤ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ, ਜਿਸਨੂੰ "ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਟੀਪਲਚੇਜ਼" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਸਮੇਤ 20,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾ ਕਮਾਂਡੋਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਨੇ ਵੀ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਸਟੀਪਲਚੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਅਕਤੂਬਰ 1969 ਵਿੱਚ ਕੋਰਿਓਗ੍ਰਾਫ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਜੇ.ਐਫ.ਆਰ. ਜੈਕਬ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਸਕੱਤਰ ਗੋਵਿੰਦ ਨਾਰਾਇਣ ਦੁਆਰਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ "ਕੋਈ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ" ਅਤੇ ਜੈਕਬ ਦੀ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸੈਮ ਮਾਨੇਕਸ਼ਾ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=Pandita, Rahul (2011). Hello, Bastar : The Untold Story of India's Maoist Movement. Chennai: Westland (Tranquebar Press). pp. 23–24.|quote=When he asked his boss to give him something in writing, Manekshaw declined, saying, 'Nothing in writing.' while secretary Narain added that there should be no publicity and no records.}}</ref> 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੰਦੋਲਨ 'ਤੇ ਕਈ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1973 ਤੱਕ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਡਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਜਾਂ ਸਲਾਖਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਨ।<ref>{{Cite book|title=K.P. Singh, "The Trajectory of the Movement," in The Naxal Challenge: Causes, Linkages and Policy Options, P.V. Ramana (New Delhi: Dorling Kindersley, Ltc., 2008), 10–11; Anup K. Pahari, "Unequal Rebellions: The Continuum of 'People's War' in Nepal and India," in The Maoist Insurgency in Nepal: Revolution in the Twenty-First Century, ed. Mahendra Lawoti and Anup K. Pahari (London: Routledge, 2010), 208–210.}}</ref> ਅੰਦੋਲਨ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੱਖਰੇ ਛੋਟੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅੱਤਵਾਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਰੀਕਾ ਬਣ ਗਿਆ।<ref>{{Cite book|title=P.V. Ramana, "India's Maoist Insurgency: Evolution, Current Trends, and Responses," in India's Contemporary Security Challenges, ed. Michael Kugelman (Washington, DC: Woodrow Wilson International Center for Scholars, 2011), 29–30; Oetken, 138–141.}}</ref> === ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ === 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲਵਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਦੋਲਨ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1980 ਤੱਕ, ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਲਗਭਗ 30 ਨਕਸਲੀ ਸਮੂਹ ਸਰਗਰਮ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਯੁਕਤ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ 30,000 ਸੀ।<ref>{{Cite book|title=Singh, Prakash. The Naxalite Movement in India. New Delhi: Rupa & Co., 1999. p. 101.}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਦਰੋਹੀ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲਹਿਰ ਇਸ ਘਰੇਲੂ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਪਰ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਜਾਂ ਨਕਸਲੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਾਰ, ਬਗਾਵਤ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=India’s Naxalite Insurgency: History, Trajectory, and Implications for U.S.-India Security Cooperation on Domestic Counterinsurgency |url=https://ndupress.ndu.edu/Portals/68/Documents/stratperspective/inss/Strategic-Perspectives-22.pdf}}</ref> 22 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1980 ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਪੀਪਲਜ਼ ਵਾਰ, ਜਿਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਵਾਰ ਗਰੁੱਪ (PWG) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੋਂਡਾਪੱਲੀ ਸੀਤਾਰਮਈਆ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਕੁਸ਼ਲ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ [[ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ]] ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ। 1978 ਤੱਕ ਨਕਸਲੀ ਕਿਸਾਨ ਵਿਦਰੋਹ ਕਰੀਮਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਆਦਿਲਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਏ ਸਨ। ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਨੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੁਰਮਾਂ ਦਾ ਇਕਬਾਲ ਕਰਨ, ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਅਤੇ ਜਬਰੀ ਰਿਸ਼ਵਤ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉੱਤਰੀ [[ਤੇਲੰਗਾਨਾ]] ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਦੰਡਕਾਰਣਿਆ ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪਨਾਹਗਾਹ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। 1985 ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। [[ਵਾਰੰਗਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਵਾਰੰਗਲ]] ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਈਪੀਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕੇ ਐਸ ਵਿਆਸ ਨੇ ਗਰੇਹਾਉਂਡਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ ਖੜ੍ਹੀ ਕੀਤੀ,ਇੱਕ ਕੁਲੀਨ ਨਕਸਲ ਵਿਰੋਧੀ ਕਮਾਂਡੋ ਯੂਨਿਟ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸੱਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਟਰੋਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।<ref name=":0" /> ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਗਾਵਤ ਵਿਰੋਧੀ ਉਪਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। ਗ੍ਰੇਹੌਂਡਸ ਦੀ ਮਦਦ ਸਮੇਤ, ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਏ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਨਕਸਲੀ ਕਾਡਰਾਂ, ਲੜਾਕਿਆਂ ਅਤੇ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਅਤੇ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ।<ref>{{Cite book|title=Conflict Resolution: Learning Lessons from Dialogue Processes in India (New Delhi: The Centre for Humanitarian Dialogue, 2011) pg 10–11.}}</ref> ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਾਧੂ ਕੇਂਦਰੀ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਰੋਧੀ ਜਨਤਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ (ਜਿਵੇਂ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਪੈਕੇਜ)<ref>{{Cite web |last=Sahoo |first=Niranjan |date=2019-06-26 |title=From Bihar to Andhra, how India fought, and won, its 50-yr war with Left-wing extremism |url=https://theprint.in/opinion/from-bihar-to-andhra-how-india-fought-and-won-its-50-yr-war-with-left-wing-extremism/254462/ |access-date=2023-06-05 |website=ThePrint |language=en}}</ref>, ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸੂਚਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1994 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 9000 ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ। 2003 ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚੰਦਰਬਾਬੂ ਨਾਇਡੂ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3155208.stm|title=Indian politician survives attack|date=2003-10-01|access-date=2023-06-05}}</ref> ਰਾਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਸੰਚਾਲਨ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਪੁਲਿਸ ਬਲ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=Naxal Insurgency in India |url=https://carnegieendowment.org/files/RS.pdf}}</ref> 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਨਕਸਲੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। === ਤੀਜਾ ਪੜਾਅ === ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 21 ਸਤੰਬਰ 2004 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਪੀਪਲਜ਼ ਵਾਰ (ਪੀਪਲਜ਼ ਵਾਰ ਗਰੁੱਪ), ਅਤੇ ਮਾਓਵਾਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸੈਂਟਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਐਮਸੀਸੀਆਈ) ਦੇ ਅਭੇਦ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਰਲੇਵੇਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਉਸੇ ਸਾਲ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਲੇਵੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਵਾਰ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਆਗੂ ਮੁੱਪਲਾ ਲਕਸ਼ਮਣ ਰਾਓ, ਉਰਫ਼ "ਗਣਪਤੀ" ਨੂੰ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਈ ਦਿਵਸ 2014 ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/cpiml-naxalbari-cpimaoist-merge/article5964758.ece|title=CPI(ML) Naxalbari, CPI(Maoist) merge|date=2014-04-30|work=The Hindu|access-date=2023-06-05|issn=0971-751X}}</ref> ਸੀਪੀਆਈ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਬਿਹਾਰ, ਝਾਰਖੰਡ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਕੁਝ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਜੰਗਲੀ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਕਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 15 ਫਰਵਰੀ 2010 ਨੂੰ, ਸੀਪੀਆਈ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਦੇ ਕਈ ਗੁਰੀਲਾ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਫਰੰਟੀਅਰ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਦੇ 24 ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 2010 ਨੂੰ, ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਘਾਤ ਲਗਾ ਕੇ 76 ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। 25 ਮਈ 2013 ਨੂੰ, ਸੀਪੀਆਈ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਨੇ ਬਸਤਰ ਵਿਖੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਕਾਫਲੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਮਹਿੰਦਰ ਕਰਮਾ, ਨੰਦ ਕੁਮਾਰ ਪਟੇਲ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆ ਚਰਨ ਸ਼ੁਕਲਾ ਸਮੇਤ 27 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। 3 ਅਪ੍ਰੈਲ 2021 ਨੂੰ, ਦੱਖਣੀ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਅਤੇ ਸੁਕਮਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਮਾਓਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 22 ਸੈਨਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਤੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਆਲ-ਆਊਟ ਹਮਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਦੁਆਰਾ "'''ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਗ੍ਰੀਨ ਹੰਟ'''" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ: 2,266 ਮਾਓਵਾਦੀ ਖਾੜਕੂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, 10,181 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ 9,714 ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਨਕਸਲੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਧਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ। 2022 ਵਿੱਚ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਓਵਾਦੀ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਝਾਰਗ੍ਰਾਮ, ਪੁਰੂਲੀਆ, ਬਾਂਕੁਰਾ, ਪੱਛਮੀ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਅਤੇ ਨਾਦੀਆ ਵਿੱਚ। ਮਈ 2022 ਵਿੱਚ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ ਦੁਆਰਾ "ਮਾਓਵਾਦੀ ਦਮਨ ਸ਼ਾਖਾ" ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਫੋਰਸ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਮਾਓਵਾਦੀ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਦਾ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਹੈ, ਨਕਸਲੀ ਬਲਾਂ ਨੇ 2020 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ। 2022 ਵਿੱਚ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਨਹਾ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਮਾਓਵਾਦੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। == ਕਾਰਨ == === ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ === ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ|ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ]] ਨੇ "[[ਬਸਤੀਵਾਦ|ਬਸਤੀਵਾਦੀ]] ਨੀਤੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਬਾਇਲੀ ਹੋਮਲੈਂਡਜ਼ ਦਾ ਰਾਜ ਰੱਖਿਅਕ ਬਣਾਇਆ", ਕਬਾਇਲੀ ਅਬਾਦੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਉਪਜਾਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2010/mar/27/arundhati-roy-india-tribal-maoists-1|title=Gandhi, but with guns: Part One|last=Roy|first=Arundhati|date=2010-03-27|work=The Guardian|access-date=2023-06-05|issn=0261-3077}}</ref> ਇਹ ਨਕਸਲੀ ਟਕਰਾਅ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਕਬਾਇਲੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੰਮੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ [ST] ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਗੈਰ-ਆਦੀਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ST ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਵਾਦ, ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਆਮ ਹਨ, ਨੇ ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Unleash The Good Force |url=https://www.outlookindia.com/magazine/story/unleash-the-good-force/281554}}</ref> === ਘੱਟ ਵਿਕਸਤ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰ === ਖਣਿਜ ਕੱਢਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਚੋਰੀ ਸਮੇਤ, ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਢਾਂਚਾਗਤ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕਣ ਲਈ ਕਬਾਇਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਕਸਲਵਾਦ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਕਸਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Shifting perspectives in tribal studies : from an anthropological approach to interdisciplinarity and consilience. Behera, M. C., 1959. Singapore.}}</ref> ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬਿਜਲੀ, ਵਗਦਾ ਪਾਣੀ, ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਵਾਲੇ ਗਰੀਬ ਖੇਤਰ ਨਕਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਤੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।<ref name=":2">{{Cite book|title=Shah, Alpa (1 August 2013). "The intimacy of insurgency: beyond coercion, greed or grievance in Maoist India". Economy and Society. 42 (3): 480–506.}}</ref> ਕੁਝ ਲੋਕ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੇ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ-ਵਰਗੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਇਜ਼ ਅਥਾਰਟੀ ਬਣਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਵੰਡ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Walia, H.S. (25 April 2018). "The Naxal Quagmire in Bihar & Jharkhand – Genesis & Sustenance". Learning Community. 9 (1)}}</ref> ਡਾਕਟਰਾਂ ਜਾਂ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਲੇਰੀਆ ਟੀਕਾਕਰਨ ਡ੍ਰਾਈਵ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite book|title=Pandita, Rahul. (2011). Hello, Bastar : the untold story of India's Maoist movement. Chennai: Tranquebar Press.}}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਕਸਲੀ ਸਮੂਹ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਨਕਸਲੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਲਈ ਇੱਕ ਅਪੀਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਕਬਾਇਲੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ "ਨੈਤਿਕ ਏਕਤਾ" ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਕਸਲੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref name=":2" /> == ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ == === ਕੇਡਰਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ === ਭਰਤੀ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਨਕਸਲੀ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਵੇਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।<ref name=":3">{{Cite book|title=Dasgupta, Rajeshwari (2006). "UC Berkeley Library Proxy Login". Economic and Political Weekly. 41 (19): 1920–1927.}}</ref> ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਰਤੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨਿਰਸਵਾਰਥਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref name=":3" /> ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਵੇਂ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਕਰਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਵਰਗ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਰਤੀ ਉਦੋਂ ਮਾਓ ਜ਼ੇ-ਤੁੰਗ ਦੀਆਂ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਣਗੇ।<ref name=":3" /> ਆਪਣੇ ਅਧਾਰ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸਨ।<ref name=":3" />ਮਜੂਮਦਾਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਹੇਠਲੇ-ਵਰਗ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਮਾਓ ਜ਼ੇ-ਤੁੰਗ ਦੀਆਂ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। === ਬਲਾਤਕਾਰ === ਸ਼ੋਭਾ ਮੰਡੀ, ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਮਾਓਵਾਦੀ ਖਾੜਕੂ ਜੋ ਲਗਭਗ 30 ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਏਕ ਮਾਓਵਾਦੀ ਕੀ ਡਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਹਥਿਆਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਦੁਆਰਾ 7 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਤਨੀਆਂ ਦੀ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਅਤੇ ਵਿਭਚਾਰ ਕਰਨਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Wife-swapping, adultery, rapes. Former woman Maoist's shocking revelations on the ultras |url=https://www.indiatoday.in/india/east/story/former-woman-maoist-lays-bare-the-full-of-adultery-naxal-culture-166080-2013-06-07 |access-date=2023-06-05 |website=India Today |language=en}}</ref> === ਨਸਬੰਦੀ === ਮਾਓਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਰਦ ਰੰਗਰੂਟਾਂ ਨੂੰ ਨਸਬੰਦੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਬੱਚੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭਟਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤੇ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਫਤ ਉਲਟ ਨਸਬੰਦੀ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/reverse-vasectomy-gives-hope-to-surrendered-maoists-in-chhattisgarh/articleshow/28348369.cms|title=Reverse vasectomy gives hope to surrendered Maoists in Chhattisgarh|date=2014-01-03|work=The Times of India|access-date=2023-06-05|issn=0971-8257}}</ref> === ਆਰਥਿਕ ਆਧਾਰ === ਬਗਾਵਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਸਰੋਤਾਂ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਨਕਸਲੀ ਕਿਸੇ ਟੀਚੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 14 ਬਿਲੀਅਨ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ($300 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ) ਦੀ ਵਸੂਲੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web |date=2011-06-04 |title=Asia Times Online :: South Asia news - Hidden civil war drains India's energy |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HH09Df01.html |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2011-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604040548/http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HH09Df01.html |url-status=dead }}</ref> ਇੱਕ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਕਸਲੀ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਡੈਮ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/confessions-of-a-surrendered-naxal-why-i-joined-why-i-renounced/articleshow/65920343.cms?from=mdr|title=Confessions of a surrendered Naxal: 'Why I joined, why I renounced'|date=2018-09-23|work=The Economic Times|access-date=2023-06-05|issn=0013-0389}}</ref> ਨਕਸਲੀਆਂ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਅਧਾਰ ਵਿਭਿੰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਗਠਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਤੋਂ ਵਿੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਾਈਨਿੰਗ ਉਦਯੋਗ ਨਕਸਲਵਾਦੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਿੱਤੀ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਨਕਸਲੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਧੀਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹਰੇਕ ਮਾਈਨਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 3% ਮੁਨਾਫ਼ੇ 'ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਈਨਿੰਗ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਇਹ ਫਰਮਾਂ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਖਾਣਾਂ ਨੂੰ ਨਕਸਲੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Hearts and Mines: A District-Level Analysis of the Maoist Conflict in India |url=https://www.uni-heidelberg.de/md/awi/professuren/intwipol/india.pdf}}</ref> ਸੰਗਠਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਫੰਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਉੜੀਸਾ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਝਾਰਖੰਡ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰੱਗ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref name=":4">{{Cite book|title=Prakash, Om (2015). "UC Berkeley Library Proxy Login". Proceedings of the Indian History Congress. 76: 900–907.}}</ref> ਨਕਸਲੀਆਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਭੰਗ ਅਤੇ ਅਫੀਮ ਵਰਗੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਕਸਲੀ ਫੰਡਾਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 40% ਅਫੀਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਵੰਡ ਦੁਆਰਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।<ref name=":4" /> == ਰਾਜ ਵੱਲੋਂ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਕਦਮ == === ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ === ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਸਕੀਮਾਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੇਂਦਰੀ ਸਹਾਇਤਾ" (SCA) ਸਕੀਮ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧਤ ਖਰਚ (SRE) ਸਕੀਮ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਯੋਜਨਾ (SIS) ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਜੁਲਾਈ 2021 ਤੱਕ, 10,000 SCA ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ 2,698 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ($375 ਮਿਲੀਅਨ) ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 85% ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। SRE ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਲਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ 2014 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 1,992 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ($276 ਮਿਲੀਅਨ) ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ 17,600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ 5000 ਨਵੇਂ ਮੋਬਾਈਲ ਟਾਵਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ,234 ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨਵੇਂ ਏਕਲਵਿਆ ਮਾਡਲ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਕੂਲ, ਸਮਾਵੇਸ਼ ਲਈ 1077 ATM ਅਤੇ 1236 ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 14,230 ਬੈਂਕਿੰਗ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Connectivity, schools and joint action: Home Ministry's approach to counter Left-Wing Extremism |url=https://www.indiatoday.in/india/story/centre-to-intensify-operations-against-naxals-choke-flow-of-funds-1857468-2021-09-26 |access-date=2023-06-05 |website=India Today |language=en}}</ref> SIS ਅਧੀਨ INR 1006 ਕਰੋੜ (US$140 ਮਿਲੀਅਨ) ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ 400 ਕਿਲਾਬੰਦ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ, ਮੀਡੀਆ ਯੋਜਨਾ, ਪੁਲਿਸ-ਜਨਤਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਸਬੰਧਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਲਈ ਫੰਡ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜੁਲਾਈ 2021 ਤੱਕ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੇ 23,113 ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 274,000 ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਅਤੇ 18 ਉਦਯੋਗ ਜੋ 4000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ, ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhopal/18-industries-to-come-up-in-maoist-infested-areas-madhya-pradesh-cm-in-left-wing-extremism-meet/articleshow/86532430.cms|title=18 industries to come up in Maoist infested areas: Madhya Pradesh CM in Left Wing Extremism meet|date=2021-09-26|work=The Times of India|access-date=2023-06-05|issn=0971-8257}}</ref> === ਬਗਾਵਤ ਬਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰ === 2006 ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ [[ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ]] ਨੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ "ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚੁਣੌਤੀ" ਕਿਹਾ। 2010 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਸਕੱਤਰ, ਗੋਪਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਿੱਲਈ, ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਜੰਗਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਉਪਜਾਂ ਤੱਕ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਖਣਨ ਅਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਲਾਭਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਬਾਰੇ ਜਾਇਜ਼ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਕਸਲੀਆਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2014-01-06 |title='Maoists looking at armed overthrow of state by 2050' - Times Of India |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-03-06/india/28119932_1_maoists-indian-state-forest-land |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2012-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121026071954/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-03-06/india/28119932_1_maoists-indian-state-forest-land |url-status=dead }}</ref> ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਅਤੇ ਗੁਆਚੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਉੱਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਆਈ.ਐਸ.ਆਈ ਉੱਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। 2018 ਵਿੱਚ, ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਅਲਾਇੰਸ (NDA) ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਦਰੋਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਵਿਕਾਸ ਫੰਡ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਕੇ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਲਈ 25,060 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਹੈ।"<ref>{{Cite web |date=2018-04-16 |title=Red terror: New strategy puts a leash on Maoists |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/red-terror-new-strategy-puts-a-leash-on-maoists/story-a8eaFvV9qGeKdqPPmelFpL.html |access-date=2023-06-05 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> === ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਚੌਕਸੀ ਸਮੂਹ === 1990 ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਰਥਿਤ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਗਾਵਤ ਵਿਰੋਧੀ ਚੌਕਸੀ ਸਮੂਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ [[ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ|ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ]] ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਂਚ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2011 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ]] ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2016-12-30 |title=Salwa Judum is illegal, says Supreme Court - The Hindu |url=http://www.thehindu.com/news/national/Salwa-Judum-is-illegal-says-Supreme-Court/article13639702.ece |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2016-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161230030758/http://www.thehindu.com/news/national/Salwa-Judum-is-illegal-says-Supreme-Court/article13639702.ece |url-status=bot: unknown }}</ref> ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਬਗਾਵਤ ਵਿਰੋਧੀ ਚੌਕਸੀ ਸਮੂਹ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਨੂੰ 2005 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਕਬਾਇਲੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਮਿਲੀਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2009-01-30 |title=BBC NEWS {{!}} South Asia {{!}} Indian state 'backing vigilantes' |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7505252.stm |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2009-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090130063029/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7505252.stm |url-status=bot: unknown }}</ref> ਮਾਓਵਾਦ ਪੱਖੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ, ਬਾਲ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਾ,ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ।<ref>{{Cite web |title=The Adivasis of Chhattisgarh: Victims of the Naxalite Movement and Salwa Judum Campaign |url=http://www.achrweb.org///reports/india/Chattis0106.pdf |access-date=2023-06-06 |archive-date=2010-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100319202800/http://www.achrweb.org///reports/india/Chattis0106.pdf |url-status=bot: unknown }}</ref> ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ 2008 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ)|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ]] (NHRC) ਦੇ ਇੱਕ ਖੋਜ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।<ref>{{Cite web |date=2008-04-01 |title=Hearing plea against Salwa Judum, SC says State cannot arm civilians to kill |url=https://indianexpress.com/article/news-archive/hearing-plea-against-salwa-judum-sc-says-state-cannot-arm-civilians-to-kill/ |access-date=2023-06-05 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੀਮ ਫੌਜੀ ਚੌਕਸੀ ਸਮੂਹ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਵਿਕਾਸ, ਗ੍ਰੀਨ ਟਾਈਗਰਜ਼, ਨੱਲਡਾਂਡੂ, ਰੈੱਡ ਟਾਈਗਰਜ਼, ਤਿਰੁਮਾਲਾ ਟਾਈਗਰਸ, ਪਲਨਾਡੂ ਟਾਈਗਰਜ਼, ਕਾਕਟੀਆ ਕੋਬਰਾ, ਨਰਸਾ ਕੋਬਰਾ, ਨੱਲਮੱਲਾ ਨਲਤਰਚੂ (ਕੋਬਰਾਸ) ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸੈਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 1998 ਅਤੇ 2000 ਵਿੱਚ ਨਈਮ ਗੈਂਗ ਦੁਆਰਾ ਨਾਗਰਿਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 24 ਅਗਸਤ 2005 ਨੂੰ, ਨਰਸੀ ਕੋਬਰਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਮਹਿਬੂਬਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=The Vigilante groups: Of the tigers and cobras |url=http://www.achrweb.org/ncm/vigilante.htm |access-date=2023-06-06 |archive-date=2007-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071220135828/http://www.achrweb.org/ncm/vigilante.htm |url-status=dead }}</ref> ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਪੀਸ ਐਂਡ ਕੰਫਲੈਕਟ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਕਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।<ref name=":5">{{Cite web |date=2011-05-26 |title=Child Soldiers of the Naxal Movement by Rajat Kumar Kujur |url=http://www.ipcs.org/article_details.php?articleNo=2738 |access-date=2023-06-05 |website=web.archive.org |archive-date=2011-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110526190852/http://www.ipcs.org/article_details.php?articleNo=2738 |url-status=bot: unknown }}</ref> ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹੀ ਇਲਜ਼ਾਮ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਯੋਜਿਤ ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ ਵਿਰੋਧੀ ਮਾਓਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ (ਐਸਪੀਓਜ਼) 'ਤੇ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name=":5" /> 5 ਜੁਲਾਈ 2011 ਨੂੰ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਮਿਲੀਸ਼ੀਆ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਹਥਿਆਰ, ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ, ਨਕਸਲ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਗਰੀਬ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ ਦੀਆਂ ਕਥਿਤ ਅਪਰਾਧਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ]][[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ]][[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] 1yysnofjkvwp5xxsxlzph7gc2chd18q 3 188442 778477 763281 2024-12-20T10:58:41Z 2409:40D0:1031:33D6:8000:0:0:0 778477 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Suryavanshi mahour rajput}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 16:49, 23 ਜੁਲਾਈ 2024 (UTC) tgtmp731y8bvuh1ydiw2ewiaan5juwz 0 192049 778485 778077 2024-12-20T11:52:56Z InternetArchiveBot 37445 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 778485 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = | office1 = [[ਨਿਹੰਗ]] ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ 13ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ | honorific_prefix = [[ਜਥੇਦਾਰ]] | native_name = | image = Santa Singh Gandiwind, Karachi, 1930.jpg | width = | title = | alongside = | predecessor1 = ਅਕਾਲੀ ਚੇਤ ਸਿੰਘ | successor1 = [[ਅਕਾਲੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ]] (ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ) | birth_name = ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ | birth_date = 1928 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ ਸੂਬਾ (ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ)|ਪੰਜਾਬ]] | death_date = 8 ਮਈ 2008 (ਉਮਰ 80) | death_place = | nationality = | spouse = | relations = | children = | residence = | alma_mater = | termstart1 = 1968 | termend1 = 2008 | caption = }} {{Sikhism sidebar}} '''ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ''' (1928-2008) ਜਿਸਨੂੰ '''ਜਥੇਦਾਰ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ''' ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, [[Budha Dal|ਬੁੱਢਾ ਦਲ]] (ਨਿਹੰਗ ਦਲ) ਦਾ 13ਵਾਂ ਜਥੇਦਾਰ ਸੀ, ਜੋ [[ਅਕਾਲੀ ਚੇਤ ਸਿੰਘ]] ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਣਿਆ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |date=2020-12-12 |title=13) Akali Baba Santa Singh Ji |url=https://gb.budhadal.org/baba-santa-singh-ji/ |access-date=2022-09-02 |website=Shiromani Panth Akali Budha Dal |language=en-US}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == === ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ === [[ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ]] ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। === ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ === 2001 ਵਿੱਚ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ]] ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ "ਤਨਖਾਹ" (ਧਾਰਮਿਕ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ) ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸੇ ਸਾਲ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜੋੜਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣੇਗਾ। ਊਧੇ ਸਿੰਘ (ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਤੀਜੇ), ਮਹਾਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ, ਜਥੇਦਾਰ ਵੇਦਾਂਤੀ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰਿਥੀਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref>{{Cite news|url=https://m.tribuneindia.com/2001/20010318/punjab1.htm|title=Baba Santa Singh accepts 'tankhah'|last=Walia|first=Varinder|date=17 March 2001|work=The Tribune|access-date=18 ਦਸੰਬਰ 2024|archive-date=3 ਜੂਨ 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230603031244/https://m.tribuneindia.com/2001/20010318/punjab1.htm|url-status=dead}}</ref> == ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ == === ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਜ਼ਰਿਆ === ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਸਮਰਥਕ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ "ਸਰਕਾਰੀ ਕਠੋਰ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=15 August 1984 |title=We are the real heirs of the Sikh shrines and traditions: Baba Santa Singh |url=https://www.indiatoday.in/magazine/cover-story/story/19840815-we-are-the-real-heirs-of-the-sikh-shrines-and-traditions-baba-santa-singh-803744-1984-08-14 |access-date=2023-06-03 |website=India Today |language=en}}</ref> 70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ|ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ]] [[ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ]] ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਾਰ ਵੀ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਤਾ ਅਤੇ ਸਾਥੀ ਨਿਹੰਗਾਂ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀਆਂ ਰੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ [[ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ|ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ]] ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। [[ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ|ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ]] ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1984/08/13/world/sikh-rebel-is-challenging-religion-s-leaders.html|title=SIKH REBEL IS CHALLENGING RELIGION'S LEADERS|last=Hazarika|first=Sanjoy|date=1984-08-13|work=The New York Times|access-date=2023-06-03|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ [[ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ (ਭਾਰਤ)|ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ]] ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ [[ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ (ਸਿਆਸਤਦਾਨ)|ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=Now, Akalis, Congress woo Nihangs |url=http://archive.indianexpress.com/news/now-akalis-congress-woo-nihangs/311885/ |access-date=2023-06-03 |website=Indian Express}}</ref> === ਭੰਗ ਪੀਣ ਦਾ ਮੁੱਦਾ === 2001 ਵਿੱਚ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਿਹੰਗ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦੇ 20 ਮੁਖੀਆਂ ਨਾਲ, [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਦੁਆਰਾ ''[[ਭੰਗ]]'' ਦੇ ਸੇਵਨ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜੋ ਖਾਣਯੋਗ ਭੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਪੀਣ ਵਾਲੇ [[ਭੰਗ]] ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ। === ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ === ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1984 ਵਿੱਚ [[ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ]] ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ|ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੀ]] ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਤਨਖਾਹ ਵਾਲੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ [[ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ]], [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ]] ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਈ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਾਬਾ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Warrior Sikh excommunicated |url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/22/Warrior-Sikh-excommunicated/9850459316800/ |access-date=2023-06-03 |website=UPI |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Baba Santa Singh accepts 'tankhah' |url=https://m.tribuneindia.com/2001/20010318/punjab1.htm |access-date=2023-06-03 |website=The Tribune |archive-date=2023-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230603031244/https://m.tribuneindia.com/2001/20010318/punjab1.htm |url-status=dead }}</ref> [[ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ|1986 ਦੇ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ]] ਵੇਲੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਹੇਠ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਨੂੰ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। === ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ === ਇਹ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਕਿ ਉਹ [[ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ|ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ]] ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹਨ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, " ''ਇਹ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੜਬੜ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਹੰਗਾਮਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਪੂ ਸਿੰਘ (ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਖਾਪ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੌਲਾ) ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ)। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਮਾਰਚ ਕੱਢ ਰਹੇ ਹਨ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ [[ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ|ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੇ]] ਆਦਮੀ [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ|ਅਕਾਲ]] [[ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ|ਤਖ਼ਤ]]<nowiki/>ਦੀ ਬਾਲਕੋਨੀ 'ਤੇ ਸ਼ੌਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁੱਕਣ ਲਈ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।''" 2012 ਵਿੱਚ, ਐਸਜੀਪੀਸੀ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੱਖ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/punjab/sgpc-doesn-t-install-portrait-of-santa-singh-at-museum/story-6GcxjuIkhmdZ1nNWtMZlsN.html|title=SGPC doesn't install portrait of Santa Singh at museum|date=9 May 2012|work=Hindustan Times}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2008]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1928]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਨਿਹੰਗ]] iymyxoaws4suvqijsuzs8frmuknyjnd 0 192058 778401 778105 2024-12-19T15:03:46Z Jagmit Singh Brar 17898 /* ਜਨਰਲ ਮਦਨ ਖਾਨ ਬਨਾਮ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ */ 778401 wikitext text/x-wiki {{Sikhism sidebar}} '''ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Bhai Mahi Singh;''' ਮੌਤ 9 ਸਤੰਬਰ 1712) ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਾਦਤ|ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ]] ਸੀ।<ref>{{Cite book|location=Patiala}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=Edmonton, Alb., Canada}}</ref> == ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ == ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਦੇ ਕੰਬੋਜ ( ''ਜੋਸ਼ਨ'' ) ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। 1699 ਦੀ [[ਵਿਸਾਖੀ|ਵੈਸਾਖੀ]] ਵੇਲੇ [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ|ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ]] ਤੋਂ ''[[ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ|ਅੰਮ੍ਰਿਤ]]'' ਛਕਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਈ ਭੀਖਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਭਾਈ ਮੁਰਾਰੀ ਦਾ ਪੋਤਾ, ਭਾਈ ਭੂਰਾ ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ ਅਤੇ ਲਾਡਵਾ ਦੇ ਭਾਈ ਸੁਖੀਆ ਮੰਡ ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ ਸੀ। == ਜਨਰਲ ਮਦਨ ਖਾਨ ਦਾ ਆਨੰਦਪੁਰ ਦਾ ਛਾਪਾ == ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ [[ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਖੇ ਆਪਣਾ ਧਾਰਮਿਕ ਦਰਬਾਰ ਲਗਾ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ [[ਕੀਰਤਨ]] ਸੇਵਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਸਕਾਊਟ ਨੇ ਖ਼ਬਰ ਲਿਆਂਦੀ ਕਿ [[ਗਵਾਲੀਅਰ]] ਤੋਂ ਜਨਰਲ ਮਦਨ ਖਾਨ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਅਤੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨੰਦਪੁਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ''ਦੀਵਾਨ'' (ਅਸੈਂਬਲੀ) ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਆਦਮੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜੋ ਹੰਕਾਰੀ ਮਦਨ ਖਾਨ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਕੁਚਲ ਸਕੇ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਇਹ ਐਲਾਨ ਸੁਣ ਕੇ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਮਦਨ ਖਾਨ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਅਤੇ ਅਸੀਸ ਮੰਗੀ। == ਜਨਰਲ ਮਦਨ ਖਾਨ ਬਨਾਮ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ == ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਮਦਨ ਖਾਨ ਦੇ ਡੇਰੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਯੁੱਧ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਨਰਲ ਮਦਨ ਖਾਨ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ, ਜਿਸ ਲਈ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਮਦਨ ਖਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਝੰਡਾ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ 'ਤੇ ਲਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਢਾਲ ਨਾਲ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਮਦਨ ਖਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫਿਰ ਰੋਕ ਲਿਆ; ਅਤੇ ਉਸੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਮਦਨ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਹੁੱਲੜਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਨਿਰਪੱਖ ਖੇਡ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਪਰ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਕੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਮਦਨ ਖ਼ਾਨ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਦੋਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਚਲਾਈ। ਖਾਨ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰਨਾ। ਇਹ ਝਟਕਾ ਇੰਨਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਜਨਰਲ ਮਦਨ ਖਾਨ ਦੀ ਢਾਲ ਨੂੰ ਵੀ ਚਕਨਾਚੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਰਦਾਰ ਮਰ ਚੁੱਕਾ ਦੇਖ ਕੇ ਮਦਨ ਖਾਨ ਦੇ ਪੰਜ ਸੌ ਸਿਪਾਹੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਹੋਰ ਖਤਰਾ ਨਾ ਉਠਾਏ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਏ। == ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਸੰਸਾ == ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਖਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਗ ਦੀ ਲਹਿਰ ਪਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਦਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਸਮੂਹ ਸੰਗਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਹੋਈ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਛੱਡ ਕੇ [[ਮਾਲਵਾ (ਪੰਜਾਬ)|ਮਾਲਵੇ]] ਵਿਚ ਆ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ [[ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ|ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ]] ਵਿਖੇ ਮਿਲਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 15 ਸ਼ਰਵਣ ਸੰਵਤ, 1763 (1706 ਈ.) ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਘਰ (ਗੁਰੂ ਘਰ) ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵਡਮੁੱਲੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹੁਕਮਨਾਮਾ (ਫ਼ਰਮਾਨ) ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। . ਹੁਕਮਨਾਮਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਅੱਗੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਹੁਕਮਨਾਮੇ ਦੀ ਅਸਲ ਕਾਪੀ ਅਜੇ ਵੀ ਵੰਸ਼ਜ ਸੁਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ == ਭਾਈ ਮਾਹੀ ਸਿੰਘ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 12 ਮਈ, 1710 ਈ: ਨੂੰ ਸਰਹਿੰਦ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ, [[ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ|ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ]] ਦੇ ਮਿਆਰ ਹੇਠ [[ਚੱਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ|ਚੱਪੜਚਿੜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ, ਸਿੱਖ ਕਾਜ਼ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਸਰੋਤ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 9 ਸਤੰਬਰ 1712 ਨੂੰ ਰੂੰ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ, ਭਾਈ ਦਰਗਾਹੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ [[ਸਾਂਬਾ, (ਜੰਮੂ)|ਸਾਂਬਾ]]<nowiki/>ਵਿਚ ਸਾੜ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite book|location=Edmonton, Alb., Canada}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDilagīra1997">Dilagīra, Harajindara Siṅgha (1997). [[oclc:37769917|''The Sikh reference book'']] (1st&nbsp;ed.). Edmonton, Alb., Canada: Sikh Educational Trust for Sikh University Centre, Denmark. p.&nbsp;512. [[ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਂਡਰਡ ਬੁੱਕ ਨੰਬਰ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-9695964-2-1|<bdi>0-9695964-2-1</bdi>]]. [[ਓਸੀਐੱਲਸੀ|OCLC]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/oclc/37769917 37769917].</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]] 8pq0p124vuxe5zeisj9xyo94yrtc6oz 3 192142 778222 2024-12-19T12:06:30Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 778222 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Bunty singh9955}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 12:06, 19 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) fjujml0kvu06klexkknutdkx6o524lr 0 192143 778223 2024-12-19T12:40:49Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225014610|Harmohinder Singh Bedi]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778223 wikitext text/x-wiki '''ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harmohinder Singh Bedi;''' ਜਨਮ 12 ਮਾਰਚ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ [[ਲੇਖਕ]] ਹੈ। 4 ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ, ਉਹ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਚਾਂਸਲਰ (ਸਿੱਖਿਆ)|ਚਾਂਸਲਰ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name="CUHP">{{Cite web |title=Chancellor |url=http://cuhimachal.ac.in/chancellor.aspx |access-date=16 February 2022 |website=Central University of Himachal Pradesh |publisher=Central University of Himachal Pradesh}}</ref><ref name="Biodata">{{Cite web |title=Bio-data: Harmohinder Singh Bedi |url=https://gndu.academia.edu/vineykapoor/CurriculumVitae |access-date=16 February 2022 |website=Website of Guru Nanak Dev University Amritsar |publisher=Guru Nanak Dev University Amritsar}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1950]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] eek3s6enlexd9etyy7xlpxzo8ipx840 778224 778223 2024-12-19T12:41:01Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225014610|Harmohinder Singh Bedi]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778224 wikitext text/x-wiki '''ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harmohinder Singh Bedi;''' ਜਨਮ 12 ਮਾਰਚ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ [[ਲੇਖਕ]] ਹੈ। 4 ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ, ਉਹ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਚਾਂਸਲਰ (ਸਿੱਖਿਆ)|ਚਾਂਸਲਰ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name="CUHP">{{Cite web |title=Chancellor |url=http://cuhimachal.ac.in/chancellor.aspx |access-date=16 February 2022 |website=Central University of Himachal Pradesh |publisher=Central University of Himachal Pradesh}}</ref><ref name="Biodata">{{Cite web |title=Bio-data: Harmohinder Singh Bedi |url=https://gndu.academia.edu/vineykapoor/CurriculumVitae |access-date=16 February 2022 |website=Website of Guru Nanak Dev University Amritsar |publisher=Guru Nanak Dev University Amritsar}}</ref> ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੇਦੀ ਨੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1950]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] 0vt4b7wxa0uh0sjpkvd2jf59ede21o9 778225 778224 2024-12-19T12:41:17Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225014610|Harmohinder Singh Bedi]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778225 wikitext text/x-wiki '''ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harmohinder Singh Bedi;''' ਜਨਮ 12 ਮਾਰਚ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ [[ਲੇਖਕ]] ਹੈ। 4 ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ, ਉਹ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਚਾਂਸਲਰ (ਸਿੱਖਿਆ)|ਚਾਂਸਲਰ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name="CUHP">{{Cite web |title=Chancellor |url=http://cuhimachal.ac.in/chancellor.aspx |access-date=16 February 2022 |website=Central University of Himachal Pradesh |publisher=Central University of Himachal Pradesh}}</ref><ref name="Biodata">{{Cite web |title=Bio-data: Harmohinder Singh Bedi |url=https://gndu.academia.edu/vineykapoor/CurriculumVitae |access-date=16 February 2022 |website=Website of Guru Nanak Dev University Amritsar |publisher=Guru Nanak Dev University Amritsar}}</ref> ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੇਦੀ ਨੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸਨ। 2022 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬੇਦੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।<ref name="PadmaShri2022">{{Cite web |title=Padma Awards 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220125143803/https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |archive-date=2022-01-25 |access-date=11 February 2022 |website=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India}}</ref> ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ "ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮੀਸ਼ੀਅਨ ਵਜੋਂ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਸੇਵਾ" ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="PadmaShri2022Images">{{Cite web |title=Padma Awards 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/AwardeeTickets2022.aspx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220129172910/https://www.padmaawards.gov.in/AwardeeTickets2022.aspx |archive-date=2022-01-29 |access-date=11 February 2022 |website=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India}}</ref><ref>{{Cite journal|date=28 January 2022|title=2 of 4 Padma recipients in Punjab have Amritsar connection|url=https://www.tribuneindia.com/news/amritsar/2-of-4-padma-recipients-in-state-have-city-connection-364927|journal=The Tribune|access-date=17 February 2022}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1950]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] 8xyb0a0kq161osdgd3szbmj9ndr24vu 778226 778225 2024-12-19T12:41:28Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225014610|Harmohinder Singh Bedi]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778226 wikitext text/x-wiki '''ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harmohinder Singh Bedi;''' ਜਨਮ 12 ਮਾਰਚ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ [[ਲੇਖਕ]] ਹੈ। 4 ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ, ਉਹ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਚਾਂਸਲਰ (ਸਿੱਖਿਆ)|ਚਾਂਸਲਰ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name="CUHP">{{Cite web |title=Chancellor |url=http://cuhimachal.ac.in/chancellor.aspx |access-date=16 February 2022 |website=Central University of Himachal Pradesh |publisher=Central University of Himachal Pradesh}}</ref><ref name="Biodata">{{Cite web |title=Bio-data: Harmohinder Singh Bedi |url=https://gndu.academia.edu/vineykapoor/CurriculumVitae |access-date=16 February 2022 |website=Website of Guru Nanak Dev University Amritsar |publisher=Guru Nanak Dev University Amritsar}}</ref> ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੇਦੀ ਨੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸਨ। 2022 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬੇਦੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।<ref name="PadmaShri2022">{{Cite web |title=Padma Awards 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220125143803/https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |archive-date=2022-01-25 |access-date=11 February 2022 |website=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India}}</ref> ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ "ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮੀਸ਼ੀਅਨ ਵਜੋਂ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਸੇਵਾ" ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="PadmaShri2022Images">{{Cite web |title=Padma Awards 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/AwardeeTickets2022.aspx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220129172910/https://www.padmaawards.gov.in/AwardeeTickets2022.aspx |archive-date=2022-01-29 |access-date=11 February 2022 |website=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India}}</ref><ref>{{Cite journal|date=28 January 2022|title=2 of 4 Padma recipients in Punjab have Amritsar connection|url=https://www.tribuneindia.com/news/amritsar/2-of-4-padma-recipients-in-state-have-city-connection-364927|journal=The Tribune|access-date=17 February 2022}}</ref> == ਅਵਾਰਡ == * "ਹਿੰਦੀ ਸੇਵੀ ਸਨਮਾਨ": ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ (2015)<ref>{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/PUN-AMR-OMC-MAT-latest-amritsar-news-020005-2737069-NOR.html/|title=राष्ट्रपति ने डॉ. हरमोहिंदर सिंह बेदी को दिया हिंदी सेवी सम्मान|date=2015|access-date=17 February 2022|agency=Danik Bhaskar}}</ref> * ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ "ਗਰਮਲੋਹਾ" ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ * ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਅਵਾਰਡ (2004) * ਹਿਮਉਤਕਰਸ਼ ਅਵਾਰਡ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2006) * ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੀ ਸੇਵਾ ਪੁਰਸਕਾਰ (2005) * ਯੂਪੀ ਸ਼ਿਤਿਆ ਅਕੈਡਮੀ ਦੁਆਰਾ "ਕਵੀ ਰਤਨ" ਉਪਾਧੀ (1987) * ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ (1999) * ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ (2003) [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1950]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] t3hdk297390llubzsbgycmwurh1uuv5 778227 778226 2024-12-19T12:41:49Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225014610|Harmohinder Singh Bedi]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778227 wikitext text/x-wiki '''ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harmohinder Singh Bedi;''' ਜਨਮ 12 ਮਾਰਚ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ [[ਲੇਖਕ]] ਹੈ। 4 ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ, ਉਹ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਚਾਂਸਲਰ (ਸਿੱਖਿਆ)|ਚਾਂਸਲਰ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref name="CUHP">{{Cite web |title=Chancellor |url=http://cuhimachal.ac.in/chancellor.aspx |access-date=16 February 2022 |website=Central University of Himachal Pradesh |publisher=Central University of Himachal Pradesh}}</ref><ref name="Biodata">{{Cite web |title=Bio-data: Harmohinder Singh Bedi |url=https://gndu.academia.edu/vineykapoor/CurriculumVitae |access-date=16 February 2022 |website=Website of Guru Nanak Dev University Amritsar |publisher=Guru Nanak Dev University Amritsar}}</ref> ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੇਦੀ ਨੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ ਅਤੇ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸਨ। 2022 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬੇਦੀ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ [[ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ]] ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ।<ref name="PadmaShri2022">{{Cite web |title=Padma Awards 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220125143803/https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |archive-date=2022-01-25 |access-date=11 February 2022 |website=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India}}</ref> ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ "ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮੀਸ਼ੀਅਨ ਵਜੋਂ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਸੇਵਾ" ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref name="PadmaShri2022Images">{{Cite web |title=Padma Awards 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/AwardeeTickets2022.aspx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220129172910/https://www.padmaawards.gov.in/AwardeeTickets2022.aspx |archive-date=2022-01-29 |access-date=11 February 2022 |website=Padma Awards |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India}}</ref><ref>{{Cite journal|date=28 January 2022|title=2 of 4 Padma recipients in Punjab have Amritsar connection|url=https://www.tribuneindia.com/news/amritsar/2-of-4-padma-recipients-in-state-have-city-connection-364927|journal=The Tribune|access-date=17 February 2022}}</ref> == ਅਵਾਰਡ == * "ਹਿੰਦੀ ਸੇਵੀ ਸਨਮਾਨ": ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ (2015)<ref>{{Cite news|url=https://www.bhaskar.com/PUN-AMR-OMC-MAT-latest-amritsar-news-020005-2737069-NOR.html/|title=राष्ट्रपति ने डॉ. हरमोहिंदर सिंह बेदी को दिया हिंदी सेवी सम्मान|date=2015|access-date=17 February 2022|agency=Danik Bhaskar}}</ref> * ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ "ਗਰਮਲੋਹਾ" ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ * ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਅਵਾਰਡ (2004) * ਹਿਮਉਤਕਰਸ਼ ਅਵਾਰਡ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2006) * ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੰਦੀ ਸੇਵਾ ਪੁਰਸਕਾਰ (2005) * ਯੂਪੀ ਸ਼ਿਤਿਆ ਅਕੈਡਮੀ ਦੁਆਰਾ "ਕਵੀ ਰਤਨ" ਉਪਾਧੀ (1987) * ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ (1999) * ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ (2003) == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}}{{Padma Shri Award Recipients in Literature & Education}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1950]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ]] t84d0hu100qxabxdatznl3qc9l5glg1 0 192144 778228 2024-12-19T12:44:48Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778228 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] 95xyqnekhljt98dzasos8epeq6ojqb7 778229 778228 2024-12-19T12:45:11Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778229 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] 2ifzy4iqdgk9r6syz29i3dce79k2uty 778230 778229 2024-12-19T12:46:07Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778230 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਹੇਰਦੂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ [[ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] : [[ਰਾਮਨਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ]]<ref>{{Cite book|last=Singh|first=Khushwant|url=https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68|title=The Fall of the Kingdom of Punjab|date=2014-07-15|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-796-7|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135055/https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68#v=snippet&q=ranjit%20singh%20sultan%20mahmud%20khan&f=false|url-status=live}}</ref> ਅਤੇ ਚਿੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਨੇ ਹਿਊਗ ਗਫ, ਪਹਿਲੀ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਗਫ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|title=A Book of Readings on the History of the Punjab: 1799-1947|date=1970|publisher=Research Society of Pakistan, University of the Punjab|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135035/https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Suri|first=Sohan Lal|title=Umdat Ul Tawarikh}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] plk5rwtecc6q368xwbm64lmere4e2a7 778231 778230 2024-12-19T12:46:25Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778231 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਹੇਰਦੂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ [[ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] : [[ਰਾਮਨਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ]]<ref>{{Cite book|last=Singh|first=Khushwant|url=https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68|title=The Fall of the Kingdom of Punjab|date=2014-07-15|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-796-7|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135055/https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68#v=snippet&q=ranjit%20singh%20sultan%20mahmud%20khan&f=false|url-status=live}}</ref> ਅਤੇ ਚਿੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਨੇ ਹਿਊਗ ਗਫ, ਪਹਿਲੀ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਗਫ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|title=A Book of Readings on the History of the Punjab: 1799-1947|date=1970|publisher=Research Society of Pakistan, University of the Punjab|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135035/https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Suri|first=Sohan Lal|title=Umdat Ul Tawarikh}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਮਹਿਮੂਦ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਗ਼ੌਸ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੀਆਂ ਘੌਸਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ [[ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮੁਖੀ [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ|ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ [[ਅਰਾਈਂ|ਅਰੇਨ]] ਦੇ ਇੱਕ [[ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਿਮ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮੇਵਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮੇਓ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਭੀਲੋਵਾਲ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] 1ynbfbdmxsavs3jajgjj4zjhmyutlol 778232 778231 2024-12-19T12:46:41Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778232 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਹੇਰਦੂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ [[ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] : [[ਰਾਮਨਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ]]<ref>{{Cite book|last=Singh|first=Khushwant|url=https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68|title=The Fall of the Kingdom of Punjab|date=2014-07-15|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-796-7|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135055/https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68#v=snippet&q=ranjit%20singh%20sultan%20mahmud%20khan&f=false|url-status=live}}</ref> ਅਤੇ ਚਿੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਨੇ ਹਿਊਗ ਗਫ, ਪਹਿਲੀ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਗਫ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|title=A Book of Readings on the History of the Punjab: 1799-1947|date=1970|publisher=Research Society of Pakistan, University of the Punjab|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135035/https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Suri|first=Sohan Lal|title=Umdat Ul Tawarikh}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਮਹਿਮੂਦ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਗ਼ੌਸ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੀਆਂ ਘੌਸਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ [[ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮੁਖੀ [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ|ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ [[ਅਰਾਈਂ|ਅਰੇਨ]] ਦੇ ਇੱਕ [[ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਿਮ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮੇਵਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮੇਓ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਭੀਲੋਵਾਲ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸੀ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਦਾ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਜਵਾਨ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797), ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797) ਅਤੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1798)]] ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਤਤਕਾਲੀ [[ਸਰਦਾਰ]] [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੜਾਈਆਂ ਨੇ [[ਜ਼ਮਾਨ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1799 ਵਿੱਚ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸੱਸ [[ਸਦਾ ਕੌਰ|ਸਦਾ ਕੌਰ ਨੇ]] [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ]] [[ਭੰਗੀ ਮਿਸਲ]] ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ 1801 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ]] ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] r0815kv7ahav9d0nudy6acr726y98w2 778233 778232 2024-12-19T12:47:01Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778233 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਹੇਰਦੂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ [[ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] : [[ਰਾਮਨਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ]]<ref>{{Cite book|last=Singh|first=Khushwant|url=https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68|title=The Fall of the Kingdom of Punjab|date=2014-07-15|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-796-7|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135055/https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68#v=snippet&q=ranjit%20singh%20sultan%20mahmud%20khan&f=false|url-status=live}}</ref> ਅਤੇ ਚਿੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਨੇ ਹਿਊਗ ਗਫ, ਪਹਿਲੀ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਗਫ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|title=A Book of Readings on the History of the Punjab: 1799-1947|date=1970|publisher=Research Society of Pakistan, University of the Punjab|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135035/https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Suri|first=Sohan Lal|title=Umdat Ul Tawarikh}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਮਹਿਮੂਦ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਗ਼ੌਸ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੀਆਂ ਘੌਸਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ [[ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮੁਖੀ [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ|ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ [[ਅਰਾਈਂ|ਅਰੇਨ]] ਦੇ ਇੱਕ [[ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਿਮ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮੇਵਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮੇਓ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਭੀਲੋਵਾਲ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸੀ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਦਾ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਜਵਾਨ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797), ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797) ਅਤੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1798)]] ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਤਤਕਾਲੀ [[ਸਰਦਾਰ]] [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੜਾਈਆਂ ਨੇ [[ਜ਼ਮਾਨ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1799 ਵਿੱਚ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸੱਸ [[ਸਦਾ ਕੌਰ|ਸਦਾ ਕੌਰ ਨੇ]] [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ]] [[ਭੰਗੀ ਮਿਸਲ]] ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ 1801 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ]] ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕਮਾਂਡ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ|ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ (1818)]] ਦੌਰਾਨ ਬੇਮਿਸਾਲ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ ਜਿਸਦੀ ਕਮਾਨ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰਿੰਸ ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ, [[ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ|ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ]] ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ। [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ, [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ]] ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] 6s9nudzujwygfkcideks0bskovpwnyg 778234 778233 2024-12-19T12:47:46Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778234 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਹੇਰਦੂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ [[ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] : [[ਰਾਮਨਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ]]<ref>{{Cite book|last=Singh|first=Khushwant|url=https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68|title=The Fall of the Kingdom of Punjab|date=2014-07-15|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-796-7|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135055/https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68#v=snippet&q=ranjit%20singh%20sultan%20mahmud%20khan&f=false|url-status=live}}</ref> ਅਤੇ ਚਿੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਨੇ ਹਿਊਗ ਗਫ, ਪਹਿਲੀ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਗਫ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|title=A Book of Readings on the History of the Punjab: 1799-1947|date=1970|publisher=Research Society of Pakistan, University of the Punjab|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135035/https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Suri|first=Sohan Lal|title=Umdat Ul Tawarikh}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਮਹਿਮੂਦ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਗ਼ੌਸ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੀਆਂ ਘੌਸਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ [[ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮੁਖੀ [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ|ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ [[ਅਰਾਈਂ|ਅਰੇਨ]] ਦੇ ਇੱਕ [[ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਿਮ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮੇਵਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮੇਓ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਭੀਲੋਵਾਲ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸੀ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਦਾ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਜਵਾਨ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797), ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797) ਅਤੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1798)]] ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਤਤਕਾਲੀ [[ਸਰਦਾਰ]] [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੜਾਈਆਂ ਨੇ [[ਜ਼ਮਾਨ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1799 ਵਿੱਚ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸੱਸ [[ਸਦਾ ਕੌਰ|ਸਦਾ ਕੌਰ ਨੇ]] [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ]] [[ਭੰਗੀ ਮਿਸਲ]] ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ 1801 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ]] ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕਮਾਂਡ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ|ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ (1818)]] ਦੌਰਾਨ ਬੇਮਿਸਾਲ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ ਜਿਸਦੀ ਕਮਾਨ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰਿੰਸ ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ, [[ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ|ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ]] ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ। [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ, [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ]] ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। == ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ == ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਜਗੀਰਾਂ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ 600 ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮਿਲੀ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 1859 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਗੀਰ ਦੀ ਰਕਮ 6000 ਰੁਪਏ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ 600 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ ਨੂੰ 120 ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] t56v2jvm5j77fzl3edl60oj4962i61j 778235 778234 2024-12-19T12:47:55Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118734|Sultan Mahmud Khan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778235 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ | birth_date = | death_date = 1859 | birth_place = [[ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ]], [[ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ]], [[ਸਿੱਖ ਸੰਘ]] <br> (ਅਜੋਕੇ [[ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]) | death_place = [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਪੰਜਾਬ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] <br> (ਮੌਜੂਦਾ ਦਿਨ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]], [[ਭਾਰਤ]]) | allegiance = [[File:Sikh Empire flag.jpg|30px]] [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | branch = [[ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]] | serviceyears = 1797-1849 | rank = [[ਜਨਰਲ|ਜਰਨੈਲ]] | commands = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ | battles = | awards = ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ | spouse = ਬੀਬੀ ਪੀਰਾਂ | relations = ਜਰਨੈਲ ਗੌਸ ਖਾਨ (ਪਿਤਾ) <br> ਸੁਲਤਾਨ ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ (ਪੁੱਤਰ) ਖਾਨ <br> ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ (ਪੁੱਤਰ) }} '''ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ''' (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: '''Sultan Mahmud Khan;''' ਮੌਤ 1859) [[ਸਿੱਖ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫੌਜ|ਸਿੱਖ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ]], [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ|ਸਰਕਾਰ ਏ ਖਾਲਸਾ]] ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ। ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਤੋਪਖਾਨਾ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]], ਹੇਰਦੂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ [[ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ|ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗਾਂ]] : [[ਰਾਮਨਗਰ ਦੀ ਲੜਾਈ]]<ref>{{Cite book|last=Singh|first=Khushwant|url=https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68|title=The Fall of the Kingdom of Punjab|date=2014-07-15|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-796-7|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135055/https://books.google.com/books?id=HZXcAwAAQBAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan&pg=PT68#v=snippet&q=ranjit%20singh%20sultan%20mahmud%20khan&f=false|url-status=live}}</ref> ਅਤੇ ਚਿੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਨੇ ਹਿਊਗ ਗਫ, ਪਹਿਲੀ ਵਿਸਕਾਉਂਟ ਗਫ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|title=A Book of Readings on the History of the Punjab: 1799-1947|date=1970|publisher=Research Society of Pakistan, University of the Punjab|language=en|access-date=2021-11-08|archive-date=2024-05-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240524135035/https://books.google.com/books?id=lJ4BAAAAMAAJ&q=ranjit+singh+sultan+mahmud+khan|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Suri|first=Sohan Lal|title=Umdat Ul Tawarikh}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਮਹਿਮੂਦ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਗ਼ੌਸ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੀਆਂ ਘੌਸਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ [[ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ|ਸ਼ੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ]] ਦੇ ਮੁਖੀ [[ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ|ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ [[ਅਰਾਈਂ|ਅਰੇਨ]] ਦੇ ਇੱਕ [[ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਮਾਨ|ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਸਲਿਮ]] ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮੇਵਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮੇਓ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਭੀਲੋਵਾਲ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਸੀ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਦਾ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਜਵਾਨ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797), ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਲੜਾਈ (1797) ਅਤੇ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1798)]] ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਤਤਕਾਲੀ [[ਸਰਦਾਰ]] [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ; ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੜਾਈਆਂ ਨੇ [[ਜ਼ਮਾਨ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1799 ਵਿੱਚ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸੱਸ [[ਸਦਾ ਕੌਰ|ਸਦਾ ਕੌਰ ਨੇ]] [[ਲਹੌਰ|ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ]] [[ਭੰਗੀ ਮਿਸਲ]] ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ 1801 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ]] ਦਾ [[ਮਹਾਰਾਜਾ]] ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕਮਾਂਡ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ|ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ (1818)]] ਦੌਰਾਨ ਬੇਮਿਸਾਲ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ ਜਿਸਦੀ ਕਮਾਨ [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਪ੍ਰਿੰਸ ਖੜਕ ਸਿੰਘ]] ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ, [[ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ|ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾਤਾਰ ਕੌਰ]] ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ, ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੋਪੀਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ। [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ, [[ਖੜਕ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ]] ਅਧੀਨ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। == ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ == ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਜਗੀਰਾਂ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ 600 ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮਿਲੀ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 1859 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਗੀਰ ਦੀ ਰਕਮ 6000 ਰੁਪਏ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ 600 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਅਹਿਮਦ ਅਲੀ ਨੂੰ 120 ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1859]] s05kg42sys6onrb9lcq5x9m3hsfnqmk 0 192145 778236 2024-12-19T12:48:50Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231998305|Gwarighat]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778236 wikitext text/x-wiki '''ਗਵਾਰੀਘਾਟ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gwarighat''') [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਜਬਲਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਨਰਮਦਾ ਦਰਿਆ|ਨਰਮਦਾ]] ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਹੈ। [[ਹਿੰਦੂ]] ਇੱਥੇ [[ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ]] ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸਸਕਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ [[ਪੁਰਾਣ|ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ; ਉਮਾ ਘਾਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਰਮਦਾ ਸਿੱਧ ਕੁੰਡ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਰਿਸ਼ੀ|ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ]] ਤਪ (ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ) ਕੀਤੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਨਰਮਦਾ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਨਰਮਦਾ [[ਆਰਤੀ]] ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਬਲਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] tpvnc3rlgrjr1bghegg2l459rt3b8rc 778237 778236 2024-12-19T12:49:05Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231998305|Gwarighat]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778237 wikitext text/x-wiki '''ਗਵਾਰੀਘਾਟ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gwarighat''') [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਜਬਲਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਨਰਮਦਾ ਦਰਿਆ|ਨਰਮਦਾ]] ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਹੈ। [[ਹਿੰਦੂ]] ਇੱਥੇ [[ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ]] ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸਸਕਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ [[ਪੁਰਾਣ|ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ; ਉਮਾ ਘਾਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਰਮਦਾ ਸਿੱਧ ਕੁੰਡ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਰਿਸ਼ੀ|ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ]] ਤਪ (ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ) ਕੀਤੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਨਰਮਦਾ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਨਰਮਦਾ [[ਆਰਤੀ]] ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਸਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸਥਾਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਹੋਰ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਰਕ ਵੀ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਵਾਰੀ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ, [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਥੇ ਕਈ ਠੱਗਾਂ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਿਆ, [[ਸਾਈਂ ਬਾਬਾ ਸ਼ਿਰਡੀ|ਸਾਈਂ ਬਾਬਾ ਦੇ]] ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਆਸ਼ਰਮ, [[ਜੈਨ ਧਰਮ|ਅਤੇ]] ਮਦਨ ਮਹਿਲ ਰਾਣੀ ਦੁਰਗਾਵਤੀ ਕਿਲਾ ਵੀ ਇੱਥੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਬਲਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] pvvay9ncejh6exmoevck67t6mrc04ut 778238 778237 2024-12-19T12:49:22Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231998305|Gwarighat]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778238 wikitext text/x-wiki '''ਗਵਾਰੀਘਾਟ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gwarighat''') [[ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], [[ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਜਬਲਪੁਰ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਨਰਮਦਾ ਦਰਿਆ|ਨਰਮਦਾ]] ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਹੈ। [[ਹਿੰਦੂ]] ਇੱਥੇ [[ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ]] ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸਸਕਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ [[ਪੁਰਾਣ|ਪੁਰਾਣਾਂ]] ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ; ਉਮਾ ਘਾਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਰਮਦਾ ਸਿੱਧ ਕੁੰਡ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਰਿਸ਼ੀ|ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ]] ਤਪ (ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ) ਕੀਤੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਨਰਮਦਾ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਨਰਮਦਾ [[ਆਰਤੀ]] ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਸਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸਥਾਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਹੋਰ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਰਕ ਵੀ ਹਨ; ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ]] ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਵਾਰੀ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ, [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]] ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਥੇ ਕਈ ਠੱਗਾਂ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਿਆ, [[ਸਾਈਂ ਬਾਬਾ ਸ਼ਿਰਡੀ|ਸਾਈਂ ਬਾਬਾ ਦੇ]] ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਆਸ਼ਰਮ, [[ਜੈਨ ਧਰਮ|ਅਤੇ]] ਮਦਨ ਮਹਿਲ ਰਾਣੀ ਦੁਰਗਾਵਤੀ ਕਿਲਾ ਵੀ ਇੱਥੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਕਾਰਤਿਕ (ਮਹੀਨਾ)|ਕਾਰਤਿਕ (ਮਹੀਨੇ)]] ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਗਵਾਰੀਘਾਟ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਦੇਖਭਾਲ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।<ref>[http://www.religioustrust.mp.gov.in/ Religious Trust & Endowments Department Government of Madhya Pradesh ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201024052331/http://religioustrust.mp.gov.in/|date=24 October 2020}}{{Dead link|date=July 2024|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}{{Dead link|date=July 2024|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> [[ਰਾਮ ਨਾਥ ਕੋਵਿੰਦ]] (ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ), 6 ਮਾਰਚ 2021 ਨੂੰ ਨਰਮਦਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਗਵਾਰੀਘਾਟ ਵਿਖੇ ਨਰਮਦਾ ਆਰਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਜਬਲਪੁਰ ਆਏ ਸਨ।<ref>{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/bhopal-news/mp-president-arrives-in-jabalpur-as-part-of-two-day-visit-101615014902198.html|title=President arrives in Jabalpur as part of two-day visit}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਬਲਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 9tlf4z5ewbnij7wofwl8gj2gr7eptjk 0 192146 778239 2024-12-19T12:55:44Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1254321697|Gurinder Josan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778239 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_suffix = | image = Gurinder_Josan_MP_portrait_cropped.jpg | office = ਸਮੈਥਵਿਕ (ਯੂ.ਕੇ. ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਹਲਕਾ) ਲਈ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] | term_start = 4 ਜੁਲਾਈ 2024 | party = ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ | predecessor = ''ਨਵਾਂ ਹਲਕਾ'' | majority = 11,188 (31.9%) | birth_name = ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ | birth_place = ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ.ਕੇ | birth_date = {{Birth year and age|1972}} | alma_mater = }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1972]] gwciytitk91wazjztqa9wzx9mtljdd3 778240 778239 2024-12-19T12:56:07Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1254321697|Gurinder Josan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778240 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_suffix = | image = Gurinder_Josan_MP_portrait_cropped.jpg | office = ਸਮੈਥਵਿਕ (ਯੂ.ਕੇ. ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਹਲਕਾ) ਲਈ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] | term_start = 4 ਜੁਲਾਈ 2024 | party = ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ | predecessor = ''ਨਵਾਂ ਹਲਕਾ'' | majority = 11,188 (31.9%) | birth_name = ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ | birth_place = ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ.ਕੇ | birth_date = {{Birth year and age|1972}} | alma_mater = }} '''ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ''' CBE ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gurinder Singh Josan;''' ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1972)<ref>{{Cite web |title=Gurinder Singh JOSAN - Personal Appointments |url=https://beta.companieshouse.gov.uk/officers/6LsOOe47nVXIeJORW2QRwmBYk9Y/appointments |access-date=2020-01-29 |publisher=[[Companies House]]}}</ref> ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੇ 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੇਬਰ ਲਈ ਸਮੈਥਵਿਕ ਲਈ [[ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ)|ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] (MP) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1972]] levhiq4nn6925j4s3jhdkikau2otuy4 778241 778240 2024-12-19T12:56:26Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1254321697|Gurinder Josan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778241 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_suffix = | image = Gurinder_Josan_MP_portrait_cropped.jpg | office = ਸਮੈਥਵਿਕ (ਯੂ.ਕੇ. ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਹਲਕਾ) ਲਈ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] | term_start = 4 ਜੁਲਾਈ 2024 | party = ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ | predecessor = ''ਨਵਾਂ ਹਲਕਾ'' | majority = 11,188 (31.9%) | birth_name = ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ | birth_place = ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ.ਕੇ | birth_date = {{Birth year and age|1972}} | alma_mater = }} '''ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ''' CBE ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gurinder Singh Josan;''' ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1972)<ref>{{Cite web |title=Gurinder Singh JOSAN - Personal Appointments |url=https://beta.companieshouse.gov.uk/officers/6LsOOe47nVXIeJORW2QRwmBYk9Y/appointments |access-date=2020-01-29 |publisher=[[Companies House]]}}</ref> ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੇ 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੇਬਰ ਲਈ ਸਮੈਥਵਿਕ ਲਈ [[ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ)|ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] (MP) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਜੋਸਨ ਨੇ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਲੇਬਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਮਿਡਲੈਂਡਜ਼ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।<ref name="WMPCC-SPCB">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Members of the Strategic Policing and Crime Board |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/ |access-date=29 December 2018 |publisher=West Midlands Police and Crime Commissioner}}</ref> ਉਹ 2002 ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਦੇ ਸੇਂਟ ਪਾਲ ਵਾਰਡ ਲਈ ਕੌਂਸਲਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 2010 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।<ref name="results">{{Cite web |title=Sandwell |url=http://www.andrewteale.me.uk/2002/s.txt |access-date=14 February 2011 |publisher=Local Elections Archive Project}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1972]] jqpsxzqux97v3ros1wedx4p7lzv21dq 778242 778241 2024-12-19T12:57:49Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1254321697|Gurinder Josan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778242 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_suffix = | image = Gurinder_Josan_MP_portrait_cropped.jpg | office = ਸਮੈਥਵਿਕ (ਯੂ.ਕੇ. ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਹਲਕਾ) ਲਈ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] | term_start = 4 ਜੁਲਾਈ 2024 | party = ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ | predecessor = ''ਨਵਾਂ ਹਲਕਾ'' | majority = 11,188 (31.9%) | birth_name = ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ | birth_place = ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ.ਕੇ | birth_date = {{Birth year and age|1972}} | alma_mater = }} '''ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ''' CBE ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gurinder Singh Josan;''' ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1972)<ref>{{Cite web |title=Gurinder Singh JOSAN - Personal Appointments |url=https://beta.companieshouse.gov.uk/officers/6LsOOe47nVXIeJORW2QRwmBYk9Y/appointments |access-date=2020-01-29 |publisher=[[Companies House]]}}</ref> ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੇ 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੇਬਰ ਲਈ ਸਮੈਥਵਿਕ ਲਈ [[ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ)|ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] (MP) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਜੋਸਨ ਨੇ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਲੇਬਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਮਿਡਲੈਂਡਜ਼ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।<ref name="WMPCC-SPCB">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Members of the Strategic Policing and Crime Board |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/ |access-date=29 December 2018 |publisher=West Midlands Police and Crime Commissioner}}</ref> ਉਹ 2002 ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਦੇ ਸੇਂਟ ਪਾਲ ਵਾਰਡ ਲਈ ਕੌਂਸਲਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 2010 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।<ref name="results">{{Cite web |title=Sandwell |url=http://www.andrewteale.me.uk/2002/s.txt |access-date=14 February 2011 |publisher=Local Elections Archive Project}}</ref> ਉਹ ਹੋਪ ਨਾਟ ਹੇਟ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਟਰੱਸਟੀ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਟਰੱਸਟੀ, ਸਮੈਥਵਿਕ, ਸਿੱਖ ਕੌਂਸਲ ਯੂਕੇ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਹੈ।<ref name="PWMCC-GJ">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Gurinder Josan |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/gurinder-josan/ |access-date=29 December 2018 |website=westmidlands-pcc.gov.uk}}</ref> ਉਹ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/6a317b97-8f76-46a1-af4a-ee48f5d32224|title=New Labour MP is biggest landlord in House of Commons|last=Gross|first=Anna|date=23 August 2024|work=Financial Times|access-date=30 August 2024|last2=Pickard|first2=Jim}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1972]] d3r8jcxj3z8e00rytn3vf6qz8zi6sy7 778243 778242 2024-12-19T12:58:20Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1254321697|Gurinder Josan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778243 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_suffix = | image = Gurinder_Josan_MP_portrait_cropped.jpg | office = ਸਮੈਥਵਿਕ (ਯੂ.ਕੇ. ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਹਲਕਾ) ਲਈ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] | term_start = 4 ਜੁਲਾਈ 2024 | party = ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ | predecessor = ''ਨਵਾਂ ਹਲਕਾ'' | majority = 11,188 (31.9%) | birth_name = ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ | birth_place = ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ.ਕੇ | birth_date = {{Birth year and age|1972}} | alma_mater = }} '''ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ''' CBE ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gurinder Singh Josan;''' ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1972)<ref>{{Cite web |title=Gurinder Singh JOSAN - Personal Appointments |url=https://beta.companieshouse.gov.uk/officers/6LsOOe47nVXIeJORW2QRwmBYk9Y/appointments |access-date=2020-01-29 |publisher=[[Companies House]]}}</ref> ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੇ 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੇਬਰ ਲਈ ਸਮੈਥਵਿਕ ਲਈ [[ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ)|ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] (MP) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਜੋਸਨ ਨੇ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਲੇਬਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਮਿਡਲੈਂਡਜ਼ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।<ref name="WMPCC-SPCB">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Members of the Strategic Policing and Crime Board |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/ |access-date=29 December 2018 |publisher=West Midlands Police and Crime Commissioner}}</ref> ਉਹ 2002 ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਦੇ ਸੇਂਟ ਪਾਲ ਵਾਰਡ ਲਈ ਕੌਂਸਲਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 2010 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।<ref name="results">{{Cite web |title=Sandwell |url=http://www.andrewteale.me.uk/2002/s.txt |access-date=14 February 2011 |publisher=Local Elections Archive Project}}</ref> ਉਹ ਹੋਪ ਨਾਟ ਹੇਟ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਟਰੱਸਟੀ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਟਰੱਸਟੀ, ਸਮੈਥਵਿਕ, ਸਿੱਖ ਕੌਂਸਲ ਯੂਕੇ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਹੈ।<ref name="PWMCC-GJ">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Gurinder Josan |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/gurinder-josan/ |access-date=29 December 2018 |website=westmidlands-pcc.gov.uk}}</ref> ਉਹ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/6a317b97-8f76-46a1-af4a-ee48f5d32224|title=New Labour MP is biggest landlord in House of Commons|last=Gross|first=Anna|date=23 August 2024|work=Financial Times|access-date=30 August 2024|last2=Pickard|first2=Jim}}</ref> ਉਹ ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਵਿੱਚ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://labourlist.org/2020/04/corbynsceptics-sweep-the-board-in-labours-ruling-body-by-elections/|title=Corbynsceptics sweep the board in Labour's ruling body by-elections|last=Rodgers|first=Sienna|date=4 April 2020|work=LabourList|access-date=4 April 2020}}</ref> 30 ਮਈ 2024 ਨੂੰ, ਜੋਸਨ ਨੂੰ 2024 ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੈਥਵਿਕ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜਨ ਲਈ ਲੇਬਰ ਦੇ ਸੰਸਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite tweet|user=WMLabour|title=Congratulations to Gurinder Singh Josan who has been selected as Labour's parliamentary candidate for Smethwick 🌹}}</ref><ref>{{Cite web |title=UK Election: Record Number Of Indian-Origin MPs |url=https://www.ndtv.com/world-news/2024-uk-election-result-record-number-of-indian-origin-mps-elected-to-british-parliament-6039751#:~:text=It%20was%20among%20the%20newcomers,(Vale%20of%20Glamorgan)%2C%20Sonia |publisher=NDTV}}</ref> ਉਸਨੇ 16,858 ਵੋਟਾਂ (48.0%), ਅਤੇ 11,188 (31.6%) ਦੇ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/election/2024/uk/constituencies/E14001478|title=Smethwick - General election results|work=BBC News|access-date=30 October 2024}}</ref><ref>{{Cite web |title=2024 General Election results - Smethwick constituency |url=https://www.sandwell.gov.uk/elections-voting/candidates-standing-smethwick-constituency |access-date=30 October 2024 |website=Sandwill Metropolitan Borough Council}}</ref><ref>{{Cite web |title=UK Parliament election results: Election for the constituency of Smethwick on 4 July 2024 |url=https://electionresults.parliament.uk/elections/3760 |access-date=30 October 2024 |website=UK Parliament}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1972]] l8wfnbhtfq6yi1rrtmyagd8plxuavic 778244 778243 2024-12-19T12:58:32Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1254321697|Gurinder Josan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778244 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_suffix = | image = Gurinder_Josan_MP_portrait_cropped.jpg | office = ਸਮੈਥਵਿਕ (ਯੂ.ਕੇ. ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਹਲਕਾ) ਲਈ [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] | term_start = 4 ਜੁਲਾਈ 2024 | party = ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ | predecessor = ''ਨਵਾਂ ਹਲਕਾ'' | majority = 11,188 (31.9%) | birth_name = ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ | birth_place = ਬਰਮਿੰਘਮ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ.ਕੇ | birth_date = {{Birth year and age|1972}} | alma_mater = }} '''ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸਨ''' CBE ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Gurinder Singh Josan;''' ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1972)<ref>{{Cite web |title=Gurinder Singh JOSAN - Personal Appointments |url=https://beta.companieshouse.gov.uk/officers/6LsOOe47nVXIeJORW2QRwmBYk9Y/appointments |access-date=2020-01-29 |publisher=[[Companies House]]}}</ref> ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੇ 2024 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੇਬਰ ਲਈ ਸਮੈਥਵਿਕ ਲਈ [[ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ (ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ)|ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]] (MP) ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ == ਜੋਸਨ ਨੇ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਲੇਬਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵੈਸਟ ਮਿਡਲੈਂਡਜ਼ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।<ref name="WMPCC-SPCB">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Members of the Strategic Policing and Crime Board |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/ |access-date=29 December 2018 |publisher=West Midlands Police and Crime Commissioner}}</ref> ਉਹ 2002 ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਕੌਂਸਲ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਡਵੈਲ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਬੋਰੋ ਦੇ ਸੇਂਟ ਪਾਲ ਵਾਰਡ ਲਈ ਕੌਂਸਲਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 2010 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।<ref name="results">{{Cite web |title=Sandwell |url=http://www.andrewteale.me.uk/2002/s.txt |access-date=14 February 2011 |publisher=Local Elections Archive Project}}</ref> ਉਹ ਹੋਪ ਨਾਟ ਹੇਟ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਟਰੱਸਟੀ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਟਰੱਸਟੀ, ਸਮੈਥਵਿਕ, ਸਿੱਖ ਕੌਂਸਲ ਯੂਕੇ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਹੈ।<ref name="PWMCC-GJ">{{Cite web |title=West Midlands Police and Crime Commissioner- Gurinder Josan |url=https://www.westmidlands-pcc.gov.uk/strategic-policing-and-crime-board/members-of-the-strategic-policing-and-crime-board/gurinder-josan/ |access-date=29 December 2018 |website=westmidlands-pcc.gov.uk}}</ref> ਉਹ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/6a317b97-8f76-46a1-af4a-ee48f5d32224|title=New Labour MP is biggest landlord in House of Commons|last=Gross|first=Anna|date=23 August 2024|work=Financial Times|access-date=30 August 2024|last2=Pickard|first2=Jim}}</ref> ਉਹ ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਵਿੱਚ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://labourlist.org/2020/04/corbynsceptics-sweep-the-board-in-labours-ruling-body-by-elections/|title=Corbynsceptics sweep the board in Labour's ruling body by-elections|last=Rodgers|first=Sienna|date=4 April 2020|work=LabourList|access-date=4 April 2020}}</ref> 30 ਮਈ 2024 ਨੂੰ, ਜੋਸਨ ਨੂੰ 2024 ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੈਥਵਿਕ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜਨ ਲਈ ਲੇਬਰ ਦੇ ਸੰਸਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite tweet|user=WMLabour|title=Congratulations to Gurinder Singh Josan who has been selected as Labour's parliamentary candidate for Smethwick 🌹}}</ref><ref>{{Cite web |title=UK Election: Record Number Of Indian-Origin MPs |url=https://www.ndtv.com/world-news/2024-uk-election-result-record-number-of-indian-origin-mps-elected-to-british-parliament-6039751#:~:text=It%20was%20among%20the%20newcomers,(Vale%20of%20Glamorgan)%2C%20Sonia |publisher=NDTV}}</ref> ਉਸਨੇ 16,858 ਵੋਟਾਂ (48.0%), ਅਤੇ 11,188 (31.6%) ਦੇ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/election/2024/uk/constituencies/E14001478|title=Smethwick - General election results|work=BBC News|access-date=30 October 2024}}</ref><ref>{{Cite web |title=2024 General Election results - Smethwick constituency |url=https://www.sandwell.gov.uk/elections-voting/candidates-standing-smethwick-constituency |access-date=30 October 2024 |website=Sandwill Metropolitan Borough Council}}</ref><ref>{{Cite web |title=UK Parliament election results: Election for the constituency of Smethwick on 4 July 2024 |url=https://electionresults.parliament.uk/elections/3760 |access-date=30 October 2024 |website=UK Parliament}}</ref> == ਅਵਾਰਡ == ਉਸਨੂੰ "ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੇਵਾ ਲਈ" 2019 ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਂਪਾਇਰ (CBE) ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1972]] dmw74dkpup0xvz003y22dcey3q1o322 0 192147 778245 2024-12-19T12:59:27Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778245 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ {{Convert|3.3|km}} ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ ਦੂਰ, {{Convert|15.3|km}} [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ, {{Convert|22.3|km}} ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ ਅਤੇ {{Convert|80.9|km}} ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] iig46q19ahmux4v0kmzfocymdkw43xk 778246 778245 2024-12-19T13:00:19Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778246 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] r6ipr47ovr0lcfwndh0wa03yk69s42o 778247 778246 2024-12-19T13:00:28Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778247 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 6d1kstjutd4fw7oblx4fe4m6k0u94ku 778248 778247 2024-12-19T13:00:37Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778248 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 45.20% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 4218q8jdgnongp87fm41g96mwiu8ovh 778249 778248 2024-12-19T13:00:47Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778249 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 45.20% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 796 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 651 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 145 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 82.29% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 17.71% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] kcmqyfzvqqy0q5adr4nvayb5hfdovyv 778250 778249 2024-12-19T13:01:49Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778250 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 45.20% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 796 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 651 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 145 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 82.29% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 17.71% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਧਿਅਮ, ਕੋ-ਐਡ ਅੱਪਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=Details about GHS Mirpur Jattan |url=http://www.icbse.com/schools/ghs-mirpur-jattan/03060406502 |website=icbse.com}}</ref> ਸਕੂਲ ਭਾਰਤੀ [[ਮਿਡ-ਡੇਅ-ਮੀਲ ਸਕੀਮ|ਮਿਡ-ਡੇ ਮੀਲ ਸਕੀਮ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ [[ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ|ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ]] ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Mid Day Meal Society |url=http://www.ssapunjab.org/mdm/ |website=ssapunjab.org}}</ref> [[ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਨੂੰਨ-2009|ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ]] ਅਨੁਸਾਰ ਸਕੂਲ 6 ਤੋਂ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਸੀ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਆਬਾ ਖਾਲਸਾ ਟਰੱਸਟ ਗਰੁੱਪ ਆਫ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਸ਼ਨਜ਼ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (ITI ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) 12.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (7.9 ਮੀਲ) ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ 62 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (39 ਮੀਲ), [[ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟਸ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ]] ਤੋਂ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (24 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ 58 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (36 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ''ਨੇੜਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ:'' [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 8cm1qm33atql1711dic0ej4su5xgzhn 778251 778250 2024-12-19T13:01:59Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778251 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 45.20% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 796 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 651 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 145 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 82.29% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 17.71% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਧਿਅਮ, ਕੋ-ਐਡ ਅੱਪਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=Details about GHS Mirpur Jattan |url=http://www.icbse.com/schools/ghs-mirpur-jattan/03060406502 |website=icbse.com}}</ref> ਸਕੂਲ ਭਾਰਤੀ [[ਮਿਡ-ਡੇਅ-ਮੀਲ ਸਕੀਮ|ਮਿਡ-ਡੇ ਮੀਲ ਸਕੀਮ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ [[ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ|ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ]] ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Mid Day Meal Society |url=http://www.ssapunjab.org/mdm/ |website=ssapunjab.org}}</ref> [[ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਨੂੰਨ-2009|ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ]] ਅਨੁਸਾਰ ਸਕੂਲ 6 ਤੋਂ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਸੀ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਆਬਾ ਖਾਲਸਾ ਟਰੱਸਟ ਗਰੁੱਪ ਆਫ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਸ਼ਨਜ਼ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (ITI ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) 12.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (7.9 ਮੀਲ) ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ 62 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (39 ਮੀਲ), [[ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟਸ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ]] ਤੋਂ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (24 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ 58 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (36 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ''ਨੇੜਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ:'' * ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ * ਦਸਮੇਸ਼ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ, ਕਾਹਮਾ * ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਕਾਹਲੋਂ * ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਗਰਚਾ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] d30ll08ek0dl7x1evljd1l0lww843j6 778252 778251 2024-12-19T13:03:10Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778252 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 45.20% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 796 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 651 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 145 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 82.29% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 17.71% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਧਿਅਮ, ਕੋ-ਐਡ ਅੱਪਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=Details about GHS Mirpur Jattan |url=http://www.icbse.com/schools/ghs-mirpur-jattan/03060406502 |website=icbse.com}}</ref> ਸਕੂਲ ਭਾਰਤੀ [[ਮਿਡ-ਡੇਅ-ਮੀਲ ਸਕੀਮ|ਮਿਡ-ਡੇ ਮੀਲ ਸਕੀਮ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ [[ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ|ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ]] ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Mid Day Meal Society |url=http://www.ssapunjab.org/mdm/ |website=ssapunjab.org}}</ref> [[ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਨੂੰਨ-2009|ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ]] ਅਨੁਸਾਰ ਸਕੂਲ 6 ਤੋਂ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਸੀ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਆਬਾ ਖਾਲਸਾ ਟਰੱਸਟ ਗਰੁੱਪ ਆਫ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਸ਼ਨਜ਼ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (ITI ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) 12.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (7.9 ਮੀਲ) ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ 62 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (39 ਮੀਲ), [[ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟਸ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ]] ਤੋਂ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (24 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ 58 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (36 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ''ਨੇੜਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ:'' * ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ * ਦਸਮੇਸ਼ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ, ਕਾਹਮਾ * ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਕਾਹਲੋਂ * ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਗਰਚਾ == ਆਵਾਜਾਈ == ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, [[ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ]] ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 28.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (17.8 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ 60.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (37.7 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 167 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (104 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Distance from Mirpur Jattan (Multiple routes) |url=https://www.google.co.in/maps/dir/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Nawanshahr+Railway+Station,+Railway+Road,+Guru+Ravidas+Nagar,+Nawanshahr,+Punjab/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Garhshankar+Junction,+Garhshankar-Hoshiarpur+Road,+Garhshankar,+Punjab/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Ludhiana+Airport,+Ludhiana,+Punjab/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Sri+Guru+Ram+Dass+Jee+International+Airport,+Raja+Sansi,+Punjab/@31.2760533,74.9805791,9z/am=t/data=!3m1!4b1!4m50!4m49!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x391abdc00733d547:0xb47c552bf41ad7ec!2m2!1d76.1089072!2d31.1216023!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x391abf70c8ccbed7:0xe1194be2a5ffb5d8!2m2!1d76.1385636!2d31.2240694!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x391a83a8f16dc85d:0x4d81be91b95ee708!2m2!1d75.9569956!2d30.8505353!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x39196609c25343eb:0x2284aab8b51ba16d!2m2!1d74.8066719!2d31.7055209!3e0 |website=Google Map}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] dylrwazc2pcgynqggebt46wk8kzmvd3 778253 778252 2024-12-19T13:03:30Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/949248633|Mirpur Jattan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778253 wikitext text/x-wiki '''ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Mirpur Jattan''') [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ [[ਜਾਡਲਾ]] ਤੋਂ 3.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.1 ਮੀਲ), [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] ਤੋਂ 15.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.5 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਤੋਂ 22.3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (13.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ 80.9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50.3 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |website=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 465 ਘਰ ਹਨ ਅਤੇ 2383 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1221 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 1162 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਨਾਲੋਂ 77.97% ਘੱਟ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 295 ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.38% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 1034 ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |website=pib.nic.in}}</ref> ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 45.20% ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 796 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 651 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 145 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 82.29% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 17.71% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 1975 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਧਿਅਮ, ਕੋ-ਐਡ ਅੱਪਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=Details about GHS Mirpur Jattan |url=http://www.icbse.com/schools/ghs-mirpur-jattan/03060406502 |website=icbse.com}}</ref> ਸਕੂਲ ਭਾਰਤੀ [[ਮਿਡ-ਡੇਅ-ਮੀਲ ਸਕੀਮ|ਮਿਡ-ਡੇ ਮੀਲ ਸਕੀਮ]] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ [[ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ|ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ]] ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Mid Day Meal Society |url=http://www.ssapunjab.org/mdm/ |website=ssapunjab.org}}</ref> [[ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਨੂੰਨ-2009|ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੁਫਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ]] ਅਨੁਸਾਰ ਸਕੂਲ 6 ਤੋਂ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਸੀ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਆਬਾ ਖਾਲਸਾ ਟਰੱਸਟ ਗਰੁੱਪ ਆਫ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਸ਼ਨਜ਼ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (ITI ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ) 12.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (7.9 ਮੀਲ) ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ 62 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (39 ਮੀਲ), [[ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟਸ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ]] ਤੋਂ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (24 ਮੀਲ) ਅਤੇ [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ 58 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (36 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ''ਨੇੜਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ:'' * ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ ਮੀਰਪੁਰ ਜੱਟਾਂ * ਦਸਮੇਸ਼ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ, ਕਾਹਮਾ * ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਕਾਹਲੋਂ * ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਗਰਚਾ == ਆਵਾਜਾਈ == ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, [[ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ]] ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 28.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (17.8 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। ਸਾਹਨੇਵਾਲ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ 60.7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (37.7 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 167 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (104 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Distance from Mirpur Jattan (Multiple routes) |url=https://www.google.co.in/maps/dir/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Nawanshahr+Railway+Station,+Railway+Road,+Guru+Ravidas+Nagar,+Nawanshahr,+Punjab/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Garhshankar+Junction,+Garhshankar-Hoshiarpur+Road,+Garhshankar,+Punjab/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Ludhiana+Airport,+Ludhiana,+Punjab/Mirpur+Jattan,+Nawanshahr,+Punjab/Sri+Guru+Ram+Dass+Jee+International+Airport,+Raja+Sansi,+Punjab/@31.2760533,74.9805791,9z/am=t/data=!3m1!4b1!4m50!4m49!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x391abdc00733d547:0xb47c552bf41ad7ec!2m2!1d76.1089072!2d31.1216023!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x391abf70c8ccbed7:0xe1194be2a5ffb5d8!2m2!1d76.1385636!2d31.2240694!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x391a83a8f16dc85d:0x4d81be91b95ee708!2m2!1d75.9569956!2d30.8505353!1m5!1m1!1s0x391aa5297f9712c3:0xff17a7ff07c3f228!2m2!1d76.228358!2d31.0606741!1m5!1m1!1s0x39196609c25343eb:0x2284aab8b51ba16d!2m2!1d74.8066719!2d31.7055209!3e0 |website=Google Map}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ]] == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 66om7bo5ihizjrqh3709x2ns2rrel3l 0 192148 778254 2024-12-19T13:04:38Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1243540766|Satnam Singh Kainth]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778254 wikitext text/x-wiki '''ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Satnam Singh Kainth'''), ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਬਸਪਾ (ਕੈਂਥ) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2018]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1961]] tisn5xgj07iz7f1cejn9hp3oviudmmj 778255 778254 2024-12-19T13:05:00Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1243540766|Satnam Singh Kainth]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778255 wikitext text/x-wiki '''ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Satnam Singh Kainth'''), ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਬਸਪਾ (ਕੈਂਥ) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਚਮਾਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਚੰਨਣ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਸੋਤਰਾਂ, [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ। == ਰਾਜਨੀਤੀ == ਉਹ 1992-97 ਤੱਕ [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ [[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਣੇ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2018]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1961]] 6hw1s2eaci7xdqja3qt9okmjrj2v74g 778256 778255 2024-12-19T13:05:10Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1243540766|Satnam Singh Kainth]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778256 wikitext text/x-wiki '''ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Satnam Singh Kainth'''), ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਬਸਪਾ (ਕੈਂਥ) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਚਮਾਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਚੰਨਣ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਸੋਤਰਾਂ, [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ। == ਰਾਜਨੀਤੀ == ਉਹ 1992-97 ਤੱਕ [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ [[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਣੇ। ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਧੜਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। 1998 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਫਿਲੌਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਿਲੌਰ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ ਅਤੇ 1999 ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2018]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1961]] slp6dtxoxqzniozlgkgw8dikqooynmp 778257 778256 2024-12-19T13:05:43Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1243540766|Satnam Singh Kainth]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778257 wikitext text/x-wiki '''ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Satnam Singh Kainth'''), ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਬਸਪਾ (ਕੈਂਥ) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਚਮਾਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਚੰਨਣ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਸੋਤਰਾਂ, [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ। == ਰਾਜਨੀਤੀ == ਉਹ 1992-97 ਤੱਕ [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ [[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਣੇ। ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਧੜਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। 1998 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਫਿਲੌਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਿਲੌਰ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ ਅਤੇ 1999 ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 2012 ਵਿੱਚ [[ਆਦਮਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਆਦਮਪੁਰ]] ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ [[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਗਏ।<ref>{{Cite web |title=Biographical Sketch Member of Parliament |url=http://164.100.47.194/loksabha/writereaddata/biodata_1_12/3866.htm |access-date=31 October 2017 |publisher=[[Lok Sabha]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=PHILLAUR Parliamentary Constituency |url=http://eci.nic.in/archive/electionanalysis/GE/PartyCompWinner/S19/partycomp05.htm |access-date=31 October 2017 |publisher=[[Election Commission of India]]}}</ref> ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 14 ਜਨਵਰੀ 2018 ਨੂੰ ਬਰੇਨ ਹੈਮਰੇਜ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{Cite web |title=Satnam Kainth, now Punjab Congress VP and BSP’s LoP in 1992, passes away - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/satnam-kainth-now-punjab-congress-vp-and-bsps-lop-in-1992-passed-away/articleshow/62499874.cms |access-date=13 February 2018 |website=indiatimes.com}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] * [[ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ]] * [[ਮਾਇਆਵਤੀ]] * [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2018]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1961]] 92bz6goakdulankylveab9aqjx9d8dx 778258 778257 2024-12-19T13:08:03Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1243540766|Satnam Singh Kainth]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778258 wikitext text/x-wiki '''ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Satnam Singh Kainth'''), ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਬਸਪਾ (ਕੈਂਥ) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। {{Infobox officeholder|| | name = ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ | image = | caption = | birth_date = {{birth date|1961|4|21|df=yes}} | birth_place = ਪਿੰਡ ਸੋਤਰਾਂ, ਤਹਿਸੀਲ ਬੰਗਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | residence = | death_date = {{death date and age|2018|01|14|1961|04|21|df=yes}} | death_place = [[ਮੋਹਾਲੀ]], ਪੰਜਾਬ। | office = [[ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ]], [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] | constituency = [[ਫਿਲੌਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ)|ਫਿਲੌਰ]] [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] | term = 1998-1999 | predecessor = ਹਰਭਜਨ ਲੱਖਾ | successor = ਸੰਤੋਸ਼ ਚੌਧਰੀ | office1 = ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ | term1 = 25 ਫਰਵਰੀ 1992 - 12 ਫਰਵਰੀ 1997 | predecessor1 = ਗੁਰਬਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ | successor1 = ਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ | party = [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] (1998 ਤੱਕ)<br>[[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਮੋਰਚਾ]] (1998-2007) [[ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ]] (2007 ਤੋਂ ਮੌਤ ਤੱਕ) | spouse = | children = 2 | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਚਮਾਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਚੰਨਣ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਸੋਤਰਾਂ, [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ]] (ਪੰਜਾਬ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ। == ਰਾਜਨੀਤੀ == ਉਹ 1992-97 ਤੱਕ [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ [[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਣੇ। ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਧੜਾ ਬਣਾ ਲਿਆ। 1998 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ [[ਫਿਲੌਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਫਿਲੌਰ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ ਅਤੇ 1999 ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 2012 ਵਿੱਚ [[ਆਦਮਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਆਦਮਪੁਰ]] ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਅਤੇ 2017 ਵਿੱਚ [[ਬੰਗਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਬੰਗਾ]] ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਗਏ।<ref>{{Cite web |title=Biographical Sketch Member of Parliament |url=http://164.100.47.194/loksabha/writereaddata/biodata_1_12/3866.htm |access-date=31 October 2017 |publisher=[[Lok Sabha]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=PHILLAUR Parliamentary Constituency |url=http://eci.nic.in/archive/electionanalysis/GE/PartyCompWinner/S19/partycomp05.htm |access-date=31 October 2017 |publisher=[[Election Commission of India]]}}</ref> ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 14 ਜਨਵਰੀ 2018 ਨੂੰ ਬਰੇਨ ਹੈਮਰੇਜ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{Cite web |title=Satnam Kainth, now Punjab Congress VP and BSP’s LoP in 1992, passes away - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/satnam-kainth-now-punjab-congress-vp-and-bsps-lop-in-1992-passed-away/articleshow/62499874.cms |access-date=13 February 2018 |website=indiatimes.com}}</ref> == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] * [[ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ]] * [[ਮਾਇਆਵਤੀ]] * [[ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ]] == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਵਿਦਾਸੀਆ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2018]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1961]] 8mccvasxvwdfkk6ohgwcrqabz4qgzca 0 192149 778259 2024-12-19T13:10:39Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1191663946|Pramod Ranjan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778259 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Promod Ranjan | image = Pramod Ranjan.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{birth year and age|1980}} | birth_place = [[Patna]], Bihar | citizenship = Indian | alma_mater = [[Jawaharlal Nehru University, Delhi]] | occupation = Journalist<br/>author<br/>social work | spouse = | children = }} '''ਪ੍ਰਮੋਦ ਰੰਜਨ''' (ਜਨਮ ਫਰਵਰੀ 1980) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ, ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/interview/Providing-a-voice-to-the-dispossessed-majority/article14238773.ece|title=एक यायावर पत्रकार|work=[[The Hindu]]|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926045745/https://www.thehindu.com/opinion/interview/Providing-a-voice-to-the-dispossessed-majority/article14238773.ece|archive-date=26 September 2020}}</ref> ਉਸਨੇ ''ਭਾਰਤੇਂਦੁ ਸ਼ਿਖਰ ([[ਸ਼ਿਮਲਾ]] )'', ''ਗ੍ਰਾਮ ਪਰਵੇਸ਼'', ''ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਅਧਾਰਤ ਦਿਵਿਆ ਹਿਮਾਚਲ'', ''[[ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ (ਅਖ਼ਬਾਰ)|ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ]]'', ''[[ਦੈਨਿਕ ਭਾਸਕਰ]]'', ਅਤੇ ''[[ਅਮਰ ਉਜਾਲਾ]]'' ਲਈ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ 2011 ਤੋਂ 2019 ਤੱਕ ਫਾਰਵਰਡ ਪ੍ਰੈਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ। <ref>{{Cite news|url=http://mediakhabar.com/pramod-ranjan-forward-press/|date=16 March 2013|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170313215748/http://mediakhabar.com/pramod-ranjan-forward-press/|archive-date=13 March 2017|publisher=MediaKhabar|language=Hindi|script-title=hi:फारवर्ड प्रेस में प्रमोद रंजन के अधिकारों पर चल सकती है कैंची}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://old1.bhadas4media.com/print/16323-2013-12-04-14-07-34.html|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006080122/http://old1.bhadas4media.com/print/16323-2013-12-04-14-07-34.html|archive-date=6 October 2014|publisher=Bhadas4Media|language=Hindi|script-title=hi:दो मैनेजिंग एडिटरों दिलीप मंडल और प्रमोद रंजन की फेसबुकी जंग}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://mediamorcha.com.managewebsiteportal.com/entries/%E0%A4%96%E0%A4%AC%E0%A4%B0/%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B8-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82-%E0%A4%95%E0%A4%BE-%E0%A4%A6%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE-%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A4%A3-%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%AD|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323090033/http://mediamorcha.com.managewebsiteportal.com/entries/%E0%A4%96%E0%A4%AC%E0%A4%B0/%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B8-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82-%E0%A4%95%E0%A4%BE-%E0%A4%A6%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE-%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A4%A3-%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%AD|archive-date=23 March 2016|publisher=MediaMorcha|language=Hindi|script-title=hi:फारवर्ड प्रेस में नियुक्तियों का दूसरा चरण आरंभ}}</ref> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਪ੍ਰਮੋਦ ਰੰਜਨ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਫਰਵਰੀ 1980 ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ [[ਪਟਨਾ]], ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਨਾਲੰਦਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਰੰਜਨ ਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਜੇਐਨਯੂ]], ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਫਨੀਸ਼ਵਰਨਾਥ ਰੇਣੂ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਪਰ ਐਮ.ਫਿਲ. ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਸਕਾਲਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਉਸਨੇ "ਫਨੀਸ਼ਵਰਨਾਥ ਰੇਣੂ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ" ਅਤੇ "ਗੈਰ-ਦਵਿਜ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸਵਾਲ" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਖੋਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਿਖੇ। ਉਹ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਰੁਝੇਵੇਂ, ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://www.streekaal.com/2014/06/personality-journalist.html|access-date=4 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170313215732/http://www.streekaal.com/2014/06/personality-journalist.html|archive-date=13 March 2017|publisher=Streekaal A Feminist Magazine|language=Hindi|script-title=hi:एक यायावर पत्रकार}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1980]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 2hyhaqcx2sqng63sx18e8iiq1uq9ric 778262 778259 2024-12-19T13:11:53Z Charan Gill 4603 778262 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Promod Ranjan | image = Pramod Ranjan.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{birth year and age|1980}} | birth_place = [[Patna]], Bihar | citizenship = Indian | alma_mater = [[Jawaharlal Nehru University, Delhi]] | occupation = Journalist<br/>author<br/>social work | spouse = | children = }} '''ਪ੍ਰਮੋਦ ਰੰਜਨ''' (ਜਨਮ ਫਰਵਰੀ 1980) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ, ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/interview/Providing-a-voice-to-the-dispossessed-majority/article14238773.ece|title=एक यायावर पत्रकार|work=[[The Hindu]]|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926045745/https://www.thehindu.com/opinion/interview/Providing-a-voice-to-the-dispossessed-majority/article14238773.ece|archive-date=26 September 2020}}</ref> ਉਸਨੇ ''ਭਾਰਤੇਂਦੁ ਸ਼ਿਖਰ ([[ਸ਼ਿਮਲਾ]] )'', ''ਗ੍ਰਾਮ ਪਰਵੇਸ਼'', ''ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਅਧਾਰਤ ਦਿਵਿਆ ਹਿਮਾਚਲ'', ''[[ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ (ਅਖ਼ਬਾਰ)|ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ]]'', ''[[ਦੈਨਿਕ ਭਾਸਕਰ]]'', ਅਤੇ ''[[ਅਮਰ ਉਜਾਲਾ]]'' ਲਈ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ 2011 ਤੋਂ 2019 ਤੱਕ ਫਾਰਵਰਡ ਪ੍ਰੈਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ। <ref>{{Cite news|url=http://mediakhabar.com/pramod-ranjan-forward-press/|date=16 March 2013|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170313215748/http://mediakhabar.com/pramod-ranjan-forward-press/|archive-date=13 March 2017|publisher=MediaKhabar|language=Hindi|script-title=hi:फारवर्ड प्रेस में प्रमोद रंजन के अधिकारों पर चल सकती है कैंची}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://old1.bhadas4media.com/print/16323-2013-12-04-14-07-34.html|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006080122/http://old1.bhadas4media.com/print/16323-2013-12-04-14-07-34.html|archive-date=6 October 2014|publisher=Bhadas4Media|language=Hindi|script-title=hi:दो मैनेजिंग एडिटरों दिलीप मंडल और प्रमोद रंजन की फेसबुकी जंग}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://mediamorcha.com.managewebsiteportal.com/entries/%E0%A4%96%E0%A4%AC%E0%A4%B0/%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B8-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82-%E0%A4%95%E0%A4%BE-%E0%A4%A6%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE-%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A4%A3-%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%AD|access-date=13 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323090033/http://mediamorcha.com.managewebsiteportal.com/entries/%E0%A4%96%E0%A4%AC%E0%A4%B0/%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B8-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82-%E0%A4%95%E0%A4%BE-%E0%A4%A6%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE-%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A4%A3-%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%AD|archive-date=23 March 2016|publisher=MediaMorcha|language=Hindi|script-title=hi:फारवर्ड प्रेस में नियुक्तियों का दूसरा चरण आरंभ}}</ref> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਪ੍ਰਮੋਦ ਰੰਜਨ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਫਰਵਰੀ 1980 ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ [[ਪਟਨਾ]], ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਨਾਲੰਦਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਰੰਜਨ ਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਜੇਐਨਯੂ]], ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਫਨੀਸ਼ਵਰਨਾਥ ਰੇਣੂ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਪਰ ਐਮ.ਫਿਲ. ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਸਕਾਲਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਉਸਨੇ "ਫਨੀਸ਼ਵਰਨਾਥ ਰੇਣੂ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ" ਅਤੇ "ਗੈਰ-ਦਵਿਜ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਨਾਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸਵਾਲ" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਖੋਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਿਖੇ। ਉਹ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਰੁਝੇਵੇਂ, ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://www.streekaal.com/2014/06/personality-journalist.html|access-date=4 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170313215732/http://www.streekaal.com/2014/06/personality-journalist.html|archive-date=13 March 2017|publisher=Streekaal A Feminist Magazine|language=Hindi|script-title=hi:एक यायावर पत्रकार}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ)) [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1980]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 3o1g8vssgllvr6yddyedko9cbk2hubw 0 192150 778260 2024-12-19T13:10:50Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249071472|Jass Bhatia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778260 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | image = | image_caption = 2013 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | other_names = ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ | birth_date = {{Birth date and age|1988|6|29|df=y}} | birth_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | education = | alma_mater = | occupation = ਅਦਾਕਾਰ | years_active = 2007–ਮੌਜੂਦ | known_for = | spouse = ਸਰਵਜੋਤ ਕੌਰ ਭਾਟੀਆ }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੇਖ]] al7o6kwyh0ffj4sbd5of5esofpixulf 778261 778260 2024-12-19T13:11:39Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249071472|Jass Bhatia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778261 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | image = | image_caption = 2013 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | other_names = ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ | birth_date = {{Birth date and age|1988|6|29|df=y}} | birth_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | education = | alma_mater = | occupation = ਅਦਾਕਾਰ | years_active = 2007–ਮੌਜੂਦ | known_for = | spouse = ਸਰਵਜੋਤ ਕੌਰ ਭਾਟੀਆ }} '''ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ''' (ਜਨਮ ਨਾਮ: '''ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ''' 29 ਜੂਨ 1988) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਅਦਾਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਮਾਡਲ (ਵਿਅਕਤੀ)|ਮਾਡਲ]] ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਘੱਟ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ''I Don't Luv U'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="bollywoodhungama.com">{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=17 May 2013 |title=I Don't Luv U Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/i-dont-luv-u/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 2013 ਵਿੱਚ, ਰਾਕੇਸ਼ ਓਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਹਿਰਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਖੇਡ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''[[ਭਾਗ ਮਿਲਖਾ ਭਾਗ]]''<ref>{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=14 November 2014 |title=Kill Dil Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/kill-dil/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਭਾਟੀਆ ਨੇ ਸ਼ਾਦ ਅਲੀ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਅਪਰਾਧ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਕਿਲ ਦਿਲ'' ਵਿੱਚ ਪਰਿਣੀਤੀ ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਦੋਸਤ "ਚਿੰਸੀ" ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref>{{Cite web |last=komalreviews |date=2014-11-15 |title=Komal Nahta's Blog |url=https://komalsreviews.wordpress.com/2014/11/15/369/ |access-date=2020-03-30 |website=Komal Nahta's Blog |language=en}}</ref> ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ, ਜੱਸ ਨੇ ''ਰਬ ਸੇ ਸੋਨਾ ਇਸ਼ਕ'' ਵਿੱਚ ਹੈਪੀ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਅਤੇ ''ਫਿਰੰਗੀ ਬਹੂ'' ਵਿੱਚ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ।<ref>{{Cite web |title=The Tribune, Chandigarh, India – Amritsar PLUS |url=https://www.tribuneindia.com/2013/20131216/asrtrib.htm |access-date=2020-03-30 |website=www.tribuneindia.com}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੇਖ]] 5korw28nzualchz3zyz1njmhrsyrpkv 778263 778261 2024-12-19T13:11:56Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249071472|Jass Bhatia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778263 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | image = | image_caption = 2013 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | other_names = ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ | birth_date = {{Birth date and age|1988|6|29|df=y}} | birth_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | education = | alma_mater = | occupation = ਅਦਾਕਾਰ | years_active = 2007–ਮੌਜੂਦ | known_for = | spouse = ਸਰਵਜੋਤ ਕੌਰ ਭਾਟੀਆ }} '''ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ''' (ਜਨਮ ਨਾਮ: '''ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ''' 29 ਜੂਨ 1988) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਅਦਾਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਮਾਡਲ (ਵਿਅਕਤੀ)|ਮਾਡਲ]] ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਘੱਟ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ''I Don't Luv U'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="bollywoodhungama.com">{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=17 May 2013 |title=I Don't Luv U Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/i-dont-luv-u/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 2013 ਵਿੱਚ, ਰਾਕੇਸ਼ ਓਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਹਿਰਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਖੇਡ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''[[ਭਾਗ ਮਿਲਖਾ ਭਾਗ]]''<ref>{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=14 November 2014 |title=Kill Dil Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/kill-dil/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਭਾਟੀਆ ਨੇ ਸ਼ਾਦ ਅਲੀ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਅਪਰਾਧ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਕਿਲ ਦਿਲ'' ਵਿੱਚ ਪਰਿਣੀਤੀ ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਦੋਸਤ "ਚਿੰਸੀ" ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref>{{Cite web |last=komalreviews |date=2014-11-15 |title=Komal Nahta's Blog |url=https://komalsreviews.wordpress.com/2014/11/15/369/ |access-date=2020-03-30 |website=Komal Nahta's Blog |language=en}}</ref> ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ, ਜੱਸ ਨੇ ''ਰਬ ਸੇ ਸੋਨਾ ਇਸ਼ਕ'' ਵਿੱਚ ਹੈਪੀ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਅਤੇ ''ਫਿਰੰਗੀ ਬਹੂ'' ਵਿੱਚ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ।<ref>{{Cite web |title=The Tribune, Chandigarh, India – Amritsar PLUS |url=https://www.tribuneindia.com/2013/20131216/asrtrib.htm |access-date=2020-03-30 |website=www.tribuneindia.com}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ == ਜੱਸ ਦਾ ਜਨਮ 29 ਜੂਨ 1988 ਨੂੰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਵਪਾਰੀ ਗੁਰਪਾਲ ਭਾਟੀਆ ਅਤੇ ਪਿੰਕੀ ਭਾਟੀਆ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਗਗਨ ਭਾਟੀਆ [[ਇੰਡੀਗੋ|ਇੰਡੀਗੋ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼]] ਵਿੱਚ ਵਪਾਰਕ ਪਾਇਲਟ ਹੈ। ਭਾਟੀਆ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1991 ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |last=FilmiClub |title=Jass Bhatia – Biography, Movies, Photos, Videos |url=https://www.filmiclub.com/person/jass-bhatia-tbhcd0r |access-date=2020-03-30 |website=FilmiClub |language=en-US}}</ref> ਭਾਟੀਆ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਫਿਲਮੀ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Bajwa |first=Sukhpal |date=2013-05-13 |title=The Punjabi Guy making it to Bollywood: Jass Bhatia |url=http://punjabimania.com/the-punjabi-guy-making-it-to-bollywood-jass-bhatia/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402122646/http://punjabimania.com/the-punjabi-guy-making-it-to-bollywood-jass-bhatia/ |archive-date=2 April 2015 |access-date=2020-03-30 |website=Punjabi Mania |language=en-US}}</ref> ਭਾਟੀਆ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ "ਜੱਸ" ਆਪਣੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੇਖ]] lu8nujytl6qjop6xi8n3nlu0svodxck 778265 778263 2024-12-19T13:12:31Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249071472|Jass Bhatia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778265 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | image = | image_caption = 2013 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | other_names = ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ | birth_date = {{Birth date and age|1988|6|29|df=y}} | birth_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | education = | alma_mater = | occupation = ਅਦਾਕਾਰ | years_active = 2007–ਮੌਜੂਦ | known_for = | spouse = ਸਰਵਜੋਤ ਕੌਰ ਭਾਟੀਆ }} '''ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ''' (ਜਨਮ ਨਾਮ: '''ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ''' 29 ਜੂਨ 1988) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਅਦਾਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਮਾਡਲ (ਵਿਅਕਤੀ)|ਮਾਡਲ]] ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਘੱਟ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ''I Don't Luv U'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="bollywoodhungama.com">{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=17 May 2013 |title=I Don't Luv U Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/i-dont-luv-u/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 2013 ਵਿੱਚ, ਰਾਕੇਸ਼ ਓਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਹਿਰਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਖੇਡ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''[[ਭਾਗ ਮਿਲਖਾ ਭਾਗ]]''<ref>{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=14 November 2014 |title=Kill Dil Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/kill-dil/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਭਾਟੀਆ ਨੇ ਸ਼ਾਦ ਅਲੀ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਅਪਰਾਧ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਕਿਲ ਦਿਲ'' ਵਿੱਚ ਪਰਿਣੀਤੀ ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਦੋਸਤ "ਚਿੰਸੀ" ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref>{{Cite web |last=komalreviews |date=2014-11-15 |title=Komal Nahta's Blog |url=https://komalsreviews.wordpress.com/2014/11/15/369/ |access-date=2020-03-30 |website=Komal Nahta's Blog |language=en}}</ref> ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ, ਜੱਸ ਨੇ ''ਰਬ ਸੇ ਸੋਨਾ ਇਸ਼ਕ'' ਵਿੱਚ ਹੈਪੀ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਅਤੇ ''ਫਿਰੰਗੀ ਬਹੂ'' ਵਿੱਚ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ।<ref>{{Cite web |title=The Tribune, Chandigarh, India – Amritsar PLUS |url=https://www.tribuneindia.com/2013/20131216/asrtrib.htm |access-date=2020-03-30 |website=www.tribuneindia.com}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ == ਜੱਸ ਦਾ ਜਨਮ 29 ਜੂਨ 1988 ਨੂੰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਵਪਾਰੀ ਗੁਰਪਾਲ ਭਾਟੀਆ ਅਤੇ ਪਿੰਕੀ ਭਾਟੀਆ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਗਗਨ ਭਾਟੀਆ [[ਇੰਡੀਗੋ|ਇੰਡੀਗੋ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼]] ਵਿੱਚ ਵਪਾਰਕ ਪਾਇਲਟ ਹੈ। ਭਾਟੀਆ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1991 ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |last=FilmiClub |title=Jass Bhatia – Biography, Movies, Photos, Videos |url=https://www.filmiclub.com/person/jass-bhatia-tbhcd0r |access-date=2020-03-30 |website=FilmiClub |language=en-US}}</ref> ਭਾਟੀਆ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਫਿਲਮੀ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Bajwa |first=Sukhpal |date=2013-05-13 |title=The Punjabi Guy making it to Bollywood: Jass Bhatia |url=http://punjabimania.com/the-punjabi-guy-making-it-to-bollywood-jass-bhatia/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402122646/http://punjabimania.com/the-punjabi-guy-making-it-to-bollywood-jass-bhatia/ |archive-date=2 April 2015 |access-date=2020-03-30 |website=Punjabi Mania |language=en-US}}</ref> ਭਾਟੀਆ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ "ਜੱਸ" ਆਪਣੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੱਸ ਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਆਲਟੋ ਕੇ 10 ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੋਕ ਦਲ|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕ ਦਲ]] ([[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ) ਸਮੇਤ ਕਈ ਟੀਵੀ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ''ਸਿੰਘ ਐਂਡ ਕੌਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ'' ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 2011 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਨੇ [[ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ]] ਦੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਕਰਤਾਰ, ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ [[ਸਰਦਾਰ]] ਆਦਮੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ,<ref>{{Cite web |title=The Tribune, Chandigarh, India – Amritsar PLUS |url=https://www.tribuneindia.com/2013/20130716/asrtrib.htm |access-date=2020-03-30 |website=www.tribuneindia.com}}</ref> [[ਅਦਿਤੀ ਸ਼ਰਮਾ]] ਦੇ ਉਲਟ। ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਜੁਲਿਆ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਸਨੇ ''ਆਈ ਡੋਨਟ ਲਵ ਯੂ'' (2013), ''[[ਭਾਗ ਮਿਲਖਾ ਭਾਗ]]'' (2013)<ref>{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |title=Jass Bhatia Movies, News, Songs, Images, Interviews – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/celebrity/jass-bhatia/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> ਅਤੇ ''ਕਿਲ ਦਿਲ'' (2014) ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕੈਰੀਅਰ 2012 ਵਿੱਚ [[ਜ਼ੀ ਟੀਵੀ|ਜ਼ੀ ਟੀਵੀ ']] ਤੇ ''ਰਬ ਸੇ ਸੋਨਾ ਇਸ਼ਕ'' ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਫਿਰ 2013 ਵਿੱਚ ਸਹਾਰਾ ਵਨ ' ਤੇ ''ਫਿਰੰਗੀ ਬਹੂ'' <ref>{{Cite web |title=Jass Bhatia &#124; Nettv4u |url=http://www.nettv4u.com/television-celebrity/Hindi/Actor/jass-bhatia |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402152725/http://www.nettv4u.com/television-celebrity/Hindi/Actor/jass-bhatia |archive-date=2 April 2015 |access-date=24 March 2015}}</ref> ਜੁਲਾਈ 2015 ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਡ੍ਰੀਮਪਾਰਕ ਮੂਵੀਜ਼ ਦੇ ''ਡੀਐਨਏ ਆਫ਼ ਲਵ'' 'ਤੇ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਥ੍ਰਿਲਰ ਲਵ ਸਟੋਰੀ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜੱਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਅ 'ਤੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੇਖ]] mzogfl39cct57ca346m0ao2c5cn1i5u 778266 778265 2024-12-19T13:12:43Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249071472|Jass Bhatia]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778266 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | image = | image_caption = 2013 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ | other_names = ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ | birth_date = {{Birth date and age|1988|6|29|df=y}} | birth_place = [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | education = | alma_mater = | occupation = ਅਦਾਕਾਰ | years_active = 2007–ਮੌਜੂਦ | known_for = | spouse = ਸਰਵਜੋਤ ਕੌਰ ਭਾਟੀਆ }} '''ਜੱਸ ਭਾਟੀਆ''' (ਜਨਮ ਨਾਮ: '''ਜਸਕਰਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ''' 29 ਜੂਨ 1988) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਅਦਾਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਮਾਡਲ (ਵਿਅਕਤੀ)|ਮਾਡਲ]] ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾਲ ਆਪਣੀ [[ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ|ਬਾਲੀਵੁੱਡ]] ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਘੱਟ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ''I Don't Luv U'' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref name="bollywoodhungama.com">{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=17 May 2013 |title=I Don't Luv U Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/i-dont-luv-u/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 2013 ਵਿੱਚ, ਰਾਕੇਸ਼ ਓਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਹਿਰਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਖੇਡ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''[[ਭਾਗ ਮਿਲਖਾ ਭਾਗ]]''<ref>{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |date=14 November 2014 |title=Kill Dil Movie: Reviews {{!}} Release Date {{!}} Songs {{!}} Music {{!}} Images {{!}} Official Trailers {{!}} Videos {{!}} Photos {{!}} News – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/kill-dil/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਫਲ ਫਿਲਮ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਭਾਟੀਆ ਨੇ ਸ਼ਾਦ ਅਲੀ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਅਪਰਾਧ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਕਿਲ ਦਿਲ'' ਵਿੱਚ ਪਰਿਣੀਤੀ ਚੋਪੜਾ ਦੀ ਦੋਸਤ "ਚਿੰਸੀ" ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।<ref>{{Cite web |last=komalreviews |date=2014-11-15 |title=Komal Nahta's Blog |url=https://komalsreviews.wordpress.com/2014/11/15/369/ |access-date=2020-03-30 |website=Komal Nahta's Blog |language=en}}</ref> ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ, ਜੱਸ ਨੇ ''ਰਬ ਸੇ ਸੋਨਾ ਇਸ਼ਕ'' ਵਿੱਚ ਹੈਪੀ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਅਤੇ ''ਫਿਰੰਗੀ ਬਹੂ'' ਵਿੱਚ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ।<ref>{{Cite web |title=The Tribune, Chandigarh, India – Amritsar PLUS |url=https://www.tribuneindia.com/2013/20131216/asrtrib.htm |access-date=2020-03-30 |website=www.tribuneindia.com}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ == ਜੱਸ ਦਾ ਜਨਮ 29 ਜੂਨ 1988 ਨੂੰ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਵਿੱਚ ਵਪਾਰੀ ਗੁਰਪਾਲ ਭਾਟੀਆ ਅਤੇ ਪਿੰਕੀ ਭਾਟੀਆ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਗਗਨ ਭਾਟੀਆ [[ਇੰਡੀਗੋ|ਇੰਡੀਗੋ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼]] ਵਿੱਚ ਵਪਾਰਕ ਪਾਇਲਟ ਹੈ। ਭਾਟੀਆ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ 1991 ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ]] ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |last=FilmiClub |title=Jass Bhatia – Biography, Movies, Photos, Videos |url=https://www.filmiclub.com/person/jass-bhatia-tbhcd0r |access-date=2020-03-30 |website=FilmiClub |language=en-US}}</ref> ਭਾਟੀਆ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਫਿਲਮੀ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Bajwa |first=Sukhpal |date=2013-05-13 |title=The Punjabi Guy making it to Bollywood: Jass Bhatia |url=http://punjabimania.com/the-punjabi-guy-making-it-to-bollywood-jass-bhatia/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402122646/http://punjabimania.com/the-punjabi-guy-making-it-to-bollywood-jass-bhatia/ |archive-date=2 April 2015 |access-date=2020-03-30 |website=Punjabi Mania |language=en-US}}</ref> ਭਾਟੀਆ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਮ "ਜੱਸ" ਆਪਣੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੱਸ ਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਆਲਟੋ ਕੇ 10 ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੋਕ ਦਲ|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕ ਦਲ]] ([[ਹਰਿਆਣਾ]] ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ) ਸਮੇਤ ਕਈ ਟੀਵੀ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ''ਸਿੰਘ ਐਂਡ ਕੌਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ'' ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 2011 ਵਿੱਚ ਜੱਸ ਨੇ [[ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ]] ਦੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡਰਾਮਾ ਫਿਲਮ ''ਮੌਸਮ'' ਵਿੱਚ ਕਰਤਾਰ, ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ [[ਸਰਦਾਰ]] ਆਦਮੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ,<ref>{{Cite web |title=The Tribune, Chandigarh, India – Amritsar PLUS |url=https://www.tribuneindia.com/2013/20130716/asrtrib.htm |access-date=2020-03-30 |website=www.tribuneindia.com}}</ref> [[ਅਦਿਤੀ ਸ਼ਰਮਾ]] ਦੇ ਉਲਟ। ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਜੁਲਿਆ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਸਨੇ ''ਆਈ ਡੋਨਟ ਲਵ ਯੂ'' (2013), ''[[ਭਾਗ ਮਿਲਖਾ ਭਾਗ]]'' (2013)<ref>{{Cite web |last=Hungama |first=Bollywood |title=Jass Bhatia Movies, News, Songs, Images, Interviews – Bollywood Hungama |url=https://www.bollywoodhungama.com/celebrity/jass-bhatia/ |access-date=2020-03-30 |website=[[Bollywood Hungama]] |language=en}}</ref> ਅਤੇ ''ਕਿਲ ਦਿਲ'' (2014) ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕੈਰੀਅਰ 2012 ਵਿੱਚ [[ਜ਼ੀ ਟੀਵੀ|ਜ਼ੀ ਟੀਵੀ ']] ਤੇ ''ਰਬ ਸੇ ਸੋਨਾ ਇਸ਼ਕ'' ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਫਿਰ 2013 ਵਿੱਚ ਸਹਾਰਾ ਵਨ ' ਤੇ ''ਫਿਰੰਗੀ ਬਹੂ'' <ref>{{Cite web |title=Jass Bhatia &#124; Nettv4u |url=http://www.nettv4u.com/television-celebrity/Hindi/Actor/jass-bhatia |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402152725/http://www.nettv4u.com/television-celebrity/Hindi/Actor/jass-bhatia |archive-date=2 April 2015 |access-date=24 March 2015}}</ref> ਜੁਲਾਈ 2015 ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਡ੍ਰੀਮਪਾਰਕ ਮੂਵੀਜ਼ ਦੇ ''ਡੀਐਨਏ ਆਫ਼ ਲਵ'' 'ਤੇ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਥ੍ਰਿਲਰ ਲਵ ਸਟੋਰੀ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜੱਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਅ 'ਤੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ। == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist|30em}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1988]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਅਦਾਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਰਦਾ ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੇਖ]] os3rawxrdog8aykhu6lc4xuqsderpet 1 192151 778264 2024-12-19T13:12:19Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778264 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192152 778267 2024-12-19T13:14:39Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1245525943|Abdul Haq Ansari]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778267 wikitext text/x-wiki '''ਮੁਹੰਮਦ ਅਬਦੁਲ ਹੱਕ ਅੰਸਾਰੀ''' (1 ਸਤੰਬਰ 1931 – 3 ਅਕਤੂਬਰ 2012) ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Renowned Islamic scholar Dr Abdul Haq Ansari passes away in India |url=http://www.thenewstribe.com/2012/10/03/renowned-islamic-scholar-dr-abdul-haq-ansari-passes-away-in-india/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225213228/https://www.thenewstribe.com/2012/10/03/renowned-islamic-scholar-dr-abdul-haq-ansari-passes-away-in-india/ |archive-date=25 December 2018 |access-date=3 October 2012 |publisher=thenewstribe.com}}</ref><ref>{{Cite web |date=3 October 2012 |title=Former Jamaat chief Abdul Haq Ansari passes away |url=http://twocircles.net/2012oct03/former_jamaat_chief_abdul_haq_ansari_passes_away.html |access-date=3 October 2012 |publisher=twocircles.net}}</ref> ਉਹ 2003 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ [[ਜਮਾਤ-ਏ-ਇਸਲਾਮੀ ਹਿੰਦ]] (JIH) ਦਾ ਅਮੀਰ (ਪ੍ਰਧਾਨ) ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://zeenews.india.com/news/uttar-pradesh/former-jamaat-e-islami-hind-president-passes-away_803702.html|title=Former Jama'at-e-Islami Hind president passes away|date=4 October 2012|access-date=6 October 2018|publisher=Zee News}}</ref> ਉਹ [[ਜਮਾਤ-ਏ-ਇਸਲਾਮੀ ਹਿੰਦ]] ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਹ ਅਲ ਜਾਮੀਆ ਅਲ ਇਸਲਾਮੀਆ, ਸ਼ਾਂਤਾਪੁਰਮ, ਕੇਰਲ ਦਾ ਚਾਂਸਲਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਆ ਸੂਫ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਅਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਸਰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹ ਵਲੀਉੱਲਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਤਤਬੀਕ (ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਇਕਸਾਰਤਾ, ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ)। ਇਹ ਇਸਲਾਮੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਲਾਮ, ਤਸਾਵੂਫ ਅਤੇ ਫਿਕਹ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਡੂੰਘੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ। ਉਸਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ਕਾਵਾ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਬਨ ਤੈਮੀਆ ਦੇ ਫਤਵੇ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ। ਉਸਨੇ 'ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖਣ' ਵੀ ਲਿਖਿਆ, ਇਹ ਕੁਰਾਨ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਗਾਈਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=25 May 2012 |title=Jamaat-e-Islami Hind |url=http://www.jamaateislamihind.org/index.php?do=category&id=52&blockid=31&pageid=99 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120214222849/http://jamaateislamihind.org/index.php?do=category&id=52&blockid=31&pageid=99 |archive-date=14 February 2012 |access-date=3 October 2012 |publisher=Jamaat-e-Islami Hind}}</ref> ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇਸਲਾਮੀ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਵਿਦਿਅਕ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟਾਂ ਨੂੰ ਮਦਰੱਸੇ ਦੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣਾ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2012]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1931]] 6ty2qa9xfzlb4yuoljpfx7t95v1sd3e 778268 778267 2024-12-19T13:15:28Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1245525943|Abdul Haq Ansari]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778268 wikitext text/x-wiki '''ਮੁਹੰਮਦ ਅਬਦੁਲ ਹੱਕ ਅੰਸਾਰੀ''' (1 ਸਤੰਬਰ 1931 – 3 ਅਕਤੂਬਰ 2012) ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Renowned Islamic scholar Dr Abdul Haq Ansari passes away in India |url=http://www.thenewstribe.com/2012/10/03/renowned-islamic-scholar-dr-abdul-haq-ansari-passes-away-in-india/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225213228/https://www.thenewstribe.com/2012/10/03/renowned-islamic-scholar-dr-abdul-haq-ansari-passes-away-in-india/ |archive-date=25 December 2018 |access-date=3 October 2012 |publisher=thenewstribe.com}}</ref><ref>{{Cite web |date=3 October 2012 |title=Former Jamaat chief Abdul Haq Ansari passes away |url=http://twocircles.net/2012oct03/former_jamaat_chief_abdul_haq_ansari_passes_away.html |access-date=3 October 2012 |publisher=twocircles.net}}</ref> ਉਹ 2003 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ [[ਜਮਾਤ-ਏ-ਇਸਲਾਮੀ ਹਿੰਦ]] (JIH) ਦਾ ਅਮੀਰ (ਪ੍ਰਧਾਨ) ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=http://zeenews.india.com/news/uttar-pradesh/former-jamaat-e-islami-hind-president-passes-away_803702.html|title=Former Jama'at-e-Islami Hind president passes away|date=4 October 2012|access-date=6 October 2018|publisher=Zee News}}</ref> ਉਹ [[ਜਮਾਤ-ਏ-ਇਸਲਾਮੀ ਹਿੰਦ]] ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਹ ਅਲ ਜਾਮੀਆ ਅਲ ਇਸਲਾਮੀਆ, ਸ਼ਾਂਤਾਪੁਰਮ, ਕੇਰਲ ਦਾ ਚਾਂਸਲਰ ਵੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਆ ਸੂਫ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਅਤ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਸਰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹ ਵਲੀਉੱਲਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਤਤਬੀਕ (ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਇਕਸਾਰਤਾ, ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ)। ਇਹ ਇਸਲਾਮੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਲਾਮ, ਤਸਾਵੂਫ ਅਤੇ ਫਿਕਹ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਡੂੰਘੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ। ਉਸਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ਕਾਵਾ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਬਨ ਤੈਮੀਆ ਦੇ ਫਤਵੇ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ। ਉਸਨੇ 'ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖਣ' ਵੀ ਲਿਖਿਆ, ਇਹ ਕੁਰਾਨ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਗਾਈਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=25 May 2012 |title=Jamaat-e-Islami Hind |url=http://www.jamaateislamihind.org/index.php?do=category&id=52&blockid=31&pageid=99 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120214222849/http://jamaateislamihind.org/index.php?do=category&id=52&blockid=31&pageid=99 |archive-date=14 February 2012 |access-date=3 October 2012 |publisher=Jamaat-e-Islami Hind}}</ref> ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇਸਲਾਮੀ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਵਿਦਿਅਕ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟਾਂ ਨੂੰ ਮਦਰੱਸੇ ਦੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣਾ ਸੀ। == ਸਿੱਖਿਆ == ਦਰਸਗਾਹ ਇਸਲਾਮੀ, ਰਾਮਪੁਰ ਤੋਂ ਅਲਿਮੀਅਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਬਦੁਲ ਹੱਕ ਅੰਸਾਰੀ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਅਰਬੀ, ਫਿਲਾਸਫੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1957 ਵਿੱਚ [[ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।<ref name="MG">{{Cite web |date=14 November 2012 |title=Dr. Abdul Haq Ansari |url=http://www.milligazette.com/news/4539-dr-abdul-haq-ansari |access-date=27 February 2020 |website=The Milli Gazette}}</ref> ਉਸਨੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਉਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1959 ਵਿੱਚ [[ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਐਮ.ਏ (ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1962 ਵਿੱਚ [[ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੀਐਚਡੀ (ਫਿਲਾਸਫੀ) ਕੀਤੀ। <ref name="MG" /> ਉਸਨੇ 1972 ਵਿੱਚ [[ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਯੂਐਸ ਤੋਂ ਐਮਟੀਐਸ (ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਧਰਮ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ) ਦੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। == ਅਕਾਦਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ == ਅੰਸਾਰੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (1965-1978) ਵਿੱਚ ਅਰਬੀ, ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸੁਡਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (1978-1981), ਧਹਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (1982-1985), ਅਤੇ ਇਮਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਸਾਊਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਰਿਆਧ (1985-1995) ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਇਆ।<ref>{{Cite web |date=25 May 2012 |title=Jamaat-e-Islami Hind |url=http://twocircles.net/2012oct03/former_jamaat_chief_abdul_haq_ansari_passes_away.html |access-date=3 October 2012 |publisher=Jamaat-e-Islami Hind}}</ref> == ਮੌਤ == 3 ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ 82 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ।<ref>{{Cite web |title=He is no more |url=http://www.jamaateislamihind.org/index.php?do=category&id=102&pageid=964 |access-date=3 October 2012}}{{Dead link|date=November 2017|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2012]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1931]] auvf1yp6fu65lamfgppca8q2chli06w 0 192153 778269 2024-12-19T13:19:21Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1197841892|Gyan Prakash]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778269 wikitext text/x-wiki   '''ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼''' ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਹਨ ਅਤੇ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਡੇਟਨ-ਸਟਾਕਟਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹਨ]]। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ [[ਸਬਾਲਟਰਨ ਅਧਿਐਨ|ਸਬਾਲਟਰਨ ਸਟੱਡੀਜ਼]] ਸਮੂਹਿਕ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ 1973 ਵਿੱਚ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ [[ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ|ਬੈਚੂਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ]] ਡਿਗਰੀ, 1975 ਵਿੱਚ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ, ਅਤੇ 1984 ਵਿੱਚ [[ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ [[ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫਿਲਾਸਫੀ|ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ]] ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਦਾ ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਆਧੁਨਿਕਤਾ, ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀਆਂ, ਅਤੇ [[ਉੱਤਰ-ਬਸਤੀਵਾਦ|ਉੱਤਰ-ਬਸਤੀਵਾਦੀ]] ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ। ਉਹ ਆਧੁਨਿਕ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਇਤਿਹਾਸ, ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਬਸਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਿਧਾਂਤ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਵਿਸ਼ਵ ਇਤਿਹਾਸ, ਅਤੇ [[ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ|ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ]] ਬਾਰੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਮੁੰਬਈ ਫੈਬਲਜ਼ (2010) ਸਮੇਤ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ [[ਅਨੁਰਾਗ ਕਸ਼ਿਅਪ|ਅਨੁਰਾਗ ਕਸ਼ਯਪ]] ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕੀਤੀ 2015 ਦੀ ਫਿਲਮ ਬਾਂਬੇ ਵੈਲਵੇਟ ਵਿੱਚ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Gyan Prakash |url=https://penguin.co.in/book_author/gyan-prakash/ |access-date=22 July 2020 |website=[[Penguin India]]}}</ref> == ਰਚਨਾਵਾਂ == * ''ਬੰਧੂਆ ਇਤਿਹਾਸ: ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਭਾਰਤ (1990) ਵਿੱਚ ਲੇਬਰ ਸਰਵੀਟਿਊਡ ਦੀ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ'' * ''ਇਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ: ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਲਪਨਾ'' (1999),{{ISBN|9780691004532}} * ''ਵਰਲਡਜ਼ ਟੂਗੇਦਰ: ਵਰਲਡਜ਼ ਅਪਾਰਟ: ਏ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਦ ਮਾਡਰਨ ਵਰਲਡ, 1300 ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ'' (2002) * ''ਮੁੰਬਈ ਫੈਬਲਜ਼'' (2010),{{ISBN|9789350291665}} * ''ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਇਤਿਹਾਸ: ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਮੋੜ'' (2019),{{ISBN|0691186723|}} * (ਐਡੀ.) ''ਬਸਤੀਵਾਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ: ਸਾਮਰਾਜੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਵਿਸਥਾਪਨ'' (1995) * (ed.) ''ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਥਾਵਾਂ: ਕਲਪਨਾ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ'' (2008) * (ed.) ''Noir Urbanism: Dystopic Images of the Modern City'' (2010) == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਿਐਨ == ਹਵਾਲੇ == == ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1952]] pvult5tjx7s4hhy1s7f1izszft282gu 1 192154 778270 2024-12-19T13:20:00Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778270 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192155 778271 2024-12-19T13:27:17Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1262212066|Sara Rai]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778271 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Sara Rai | image = Sara Rai.jpeg | alt = | caption = Sara Rai in 2018 | other_names = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1956|9|15|df=y}} | birth_place = | death_date = | death_place = | resting_place = | nationality = Indian | education = {{plainlist| *[[Jawaharlal Nehru University]] ([[Master of Arts|MA]]) *[[University of Allahabad]] (MA) }} | alma_mater = | occupation = Writer, translator, editor | years_active = | employer = | known_for = | notable_works = | spouse = | children = | mother = | father = | relatives = [[Premchand|Munshi Premchand]] (grandfather) }} '''ਸਾਰਾ ਰਾਏ''' (ਜਨਮ 15 ਸਤੰਬਰ 1956), ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ, ਅਨੁਵਾਦਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ]] ਗਲਪ ਦੀ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ। ਉਹ [[ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ]] (ਪਹਿਲਾਂ ਇਲਾਹਾਬਾਦ), [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਰਾਏ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਦੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚਿੰਤਕ ਗੱਦ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ, ਉਸਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। == ਜੀਵਨੀ == ਸਾਰਾ ਰਾਏ ਦਾ ਜਨਮ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਰਾ ਰਾਏ ਦੇ ਦਾਦਾ ਲੇਖਕ ਧਨਪਤ ਰਾਏ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਲਮੀ ਨਾਮ [[ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ|ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ]] ਦੁਆਰਾ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਸਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ, ਸ਼ਿਵਰਾਣੀ ਦੇਵੀ (DOB ਅਗਿਆਤ-1976), [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਚੇਲੀ ਸੀ। ਸਾਰਾ ਰਾਏ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸ੍ਰੀਪਤ ਰਾਏ (1916–1994), ''ਕਹਾਣੀ'' (1937–39 ਅਤੇ 1953–79) ਦੇ ਬਾਨੀ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ, ਜੋ ''ਕਿ ਨਈ ਕਹਾਣੀ'' <ref>{{Cite web |last=Govind |first=Nikhil |date=9 May 2016 |title=Nayi Kahani |url=https://www.rem.routledge.com/articles/nayi-kahani |access-date=2023-10-12 |website=Routledge Encyclopedia of Modernism}}</ref> ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ, ਜ਼ਾਹਰਾ ਰਾਏ (1917-1993) ਨੇ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ। <ref>{{Cite book|location=Delhi}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] 2gcus7jr9stugo8oseqmpgwm0rkvthd 778272 778271 2024-12-19T13:28:08Z Charan Gill 4603 778272 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Sara Rai | image = Sara Rai.jpeg | alt = | caption = Sara Rai in 2018 | other_names = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1956|9|15|df=y}} | birth_place = | death_date = | death_place = | resting_place = | nationality = Indian | education = {{plainlist| *[[Jawaharlal Nehru University]] ([[Master of Arts|MA]]) *[[University of Allahabad]] (MA) }} | alma_mater = | occupation = Writer, translator, editor | years_active = | employer = | known_for = | notable_works = | spouse = | children = | mother = | father = | relatives = [[Premchand|Munshi Premchand]] (grandfather) }} '''ਸਾਰਾ ਰਾਏ''' (ਜਨਮ 15 ਸਤੰਬਰ 1956), ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ, ਅਨੁਵਾਦਕ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ]] ਗਲਪ ਦੀ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ। ਉਹ [[ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ]] (ਪਹਿਲਾਂ ਇਲਾਹਾਬਾਦ), [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਰਾਏ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਵਿੱਚ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਦੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚਿੰਤਕ ਗੱਦ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ, ਉਸਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। == ਜੀਵਨੀ == ਸਾਰਾ ਰਾਏ ਦਾ ਜਨਮ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਰਾ ਰਾਏ ਦੇ ਦਾਦਾ ਲੇਖਕ ਧਨਪਤ ਰਾਏ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਲਮੀ ਨਾਮ [[ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ|ਮੁਨਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ]] ਦੁਆਰਾ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਸਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ, ਸ਼ਿਵਰਾਣੀ ਦੇਵੀ (DOB ਅਗਿਆਤ-1976), [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਚੇਲੀ ਸੀ। ਸਾਰਾ ਰਾਏ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸ੍ਰੀਪਤ ਰਾਏ (1916–1994), ''ਕਹਾਣੀ'' (1937–39 ਅਤੇ 1953–79) ਦੇ ਬਾਨੀ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ, ਜੋ ''ਕਿ ਨਈ ਕਹਾਣੀ'' <ref>{{Cite web |last=Govind |first=Nikhil |date=9 May 2016 |title=Nayi Kahani |url=https://www.rem.routledge.com/articles/nayi-kahani |access-date=2023-10-12 |website=Routledge Encyclopedia of Modernism}}</ref> ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ, ਜ਼ਾਹਰਾ ਰਾਏ (1917-1993) ਨੇ ਵੀ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਰਦੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:21ਵੀ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਿਕਾਵਾਂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1956]] 5ymfjhnauiy8vu9qkt4kgu672y0jz49 1 192156 778273 2024-12-19T13:28:49Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778273 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192157 778274 2024-12-19T13:39:47Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778274 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == tw5a2l8kn6tm79uazlonnq0ozysdy6s 778275 778274 2024-12-19T13:40:06Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778275 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। iazf33lj168j3qfkagi3dga3i4o0up5 778276 778275 2024-12-19T13:40:18Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778276 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। qp56cheljpqb17ukj791mpbtjq6lc70 778277 778276 2024-12-19T13:40:34Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778277 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ == ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮਹਿਮਾਨ ਕਮਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਮੁਫ਼ਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। [[ਲੰਗਰ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ)|ਲੰਗਰ]] ਹਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Copy of hanere ch guru ghar with logo |url=https://www.youtube.com/watch?v=pI7B-wPD6hw |website=[[YouTube]]}}</ref> ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਡਾਰਮਿਟਰੀ ਹਾਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। hrewvduh4e7m9sygxmu5c1s5b277e0l 778278 778277 2024-12-19T13:40:47Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778278 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ == ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮਹਿਮਾਨ ਕਮਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਮੁਫ਼ਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। [[ਲੰਗਰ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ)|ਲੰਗਰ]] ਹਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Copy of hanere ch guru ghar with logo |url=https://www.youtube.com/watch?v=pI7B-wPD6hw |website=[[YouTube]]}}</ref> ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਡਾਰਮਿਟਰੀ ਹਾਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਫੰਡ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। p6qupuks6pdd3sv5bxlv3jsn023319d 778279 778278 2024-12-19T13:41:05Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778279 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ == ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮਹਿਮਾਨ ਕਮਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਮੁਫ਼ਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। [[ਲੰਗਰ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ)|ਲੰਗਰ]] ਹਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Copy of hanere ch guru ghar with logo |url=https://www.youtube.com/watch?v=pI7B-wPD6hw |website=[[YouTube]]}}</ref> ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਡਾਰਮਿਟਰੀ ਹਾਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਫੰਡ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। == ਟਿਕਾਣਾ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਚੈਲ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 200 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਲ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਖੜ੍ਹੀ ਸੜਕ (ਗਰੇਡੀਐਂਟ 35 ਡਿਗਰੀ) ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। == ਸਾਲਾਨਾ ਜਸ਼ਨ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਚੈਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਿਯੁਕਤ ਸੇਵਾਦਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਵਿਸਾਖੀ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਪੁਰਬ|ਗੁਰਪੁਰਬ ਨੂੰ]] ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਜਯੰਤੀ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਗੁਰੂਪੁਰਵ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1000 ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭੋਜਨ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸਥਾਨਕ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਚੈਲ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। knjuntq65fuwj72ldii40qb9ecqn8am 778280 778279 2024-12-19T13:41:18Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778280 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ == ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮਹਿਮਾਨ ਕਮਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਮੁਫ਼ਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। [[ਲੰਗਰ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ)|ਲੰਗਰ]] ਹਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Copy of hanere ch guru ghar with logo |url=https://www.youtube.com/watch?v=pI7B-wPD6hw |website=[[YouTube]]}}</ref> ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਡਾਰਮਿਟਰੀ ਹਾਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਫੰਡ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। == ਟਿਕਾਣਾ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਚੈਲ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 200 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਲ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਖੜ੍ਹੀ ਸੜਕ (ਗਰੇਡੀਐਂਟ 35 ਡਿਗਰੀ) ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। == ਸਾਲਾਨਾ ਜਸ਼ਨ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਚੈਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਿਯੁਕਤ ਸੇਵਾਦਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਵਿਸਾਖੀ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਪੁਰਬ|ਗੁਰਪੁਰਬ ਨੂੰ]] ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਜਯੰਤੀ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਗੁਰੂਪੁਰਵ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1000 ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭੋਜਨ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸਥਾਨਕ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਚੈਲ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਮੁਰੰਮਤ == ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੌਰਥ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 2007 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਚਰਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਖਿੜਕੀਆਂ, ਛੱਤ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਚਿਤ ਫੰਡ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਟੈਚ ਅਤੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ। qxxfkb1f3cb1t8xyxa0m6931b15c45h 778281 778280 2024-12-19T13:41:59Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1187925190|Chail Gurudwara]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778281 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Chail Gurudwara''') ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। [[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ == ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮਹਿਮਾਨ ਕਮਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਮੁਫ਼ਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। [[ਲੰਗਰ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ)|ਲੰਗਰ]] ਹਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Copy of hanere ch guru ghar with logo |url=https://www.youtube.com/watch?v=pI7B-wPD6hw |website=[[YouTube]]}}</ref> ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਡਾਰਮਿਟਰੀ ਹਾਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਫੰਡ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। == ਟਿਕਾਣਾ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਚੈਲ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 200 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਲ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਖੜ੍ਹੀ ਸੜਕ (ਗਰੇਡੀਐਂਟ 35 ਡਿਗਰੀ) ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। == ਸਾਲਾਨਾ ਜਸ਼ਨ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਚੈਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਿਯੁਕਤ ਸੇਵਾਦਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਵਿਸਾਖੀ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਪੁਰਬ|ਗੁਰਪੁਰਬ ਨੂੰ]] ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਜਯੰਤੀ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਗੁਰੂਪੁਰਵ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1000 ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭੋਜਨ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸਥਾਨਕ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਚੈਲ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਮੁਰੰਮਤ == ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੌਰਥ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 2007 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਚਰਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਖਿੜਕੀਆਂ, ਛੱਤ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਚਿਤ ਫੰਡ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਟੈਚ ਅਤੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ। === ਗੈਲਰੀ === <gallery heights="200px" widths="200px"> ਤਸਵੀਰ:Chail_Gurudwara_before_and_after_renovation.jpg|alt=Chail Gurudwara before and after renovation| ਮੁਰੰਮਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਸਵੀਰ:Doors_and_Windows_replaced_at_Chail_Gurudwara_by_Georgian_Association.jpg|alt=Doors and Windows replaced at Chail Gurudwara by Georgian Association| ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤਸਵੀਰ:Renovation_of_Chail_Gurudwara_by_Georgian_Associaton.jpg|alt=Renovation of Chail Gurudwara by Georgian Association| ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਤਸਵੀਰ:Renovated_Gurudwara_Roof_Chail.jpg|alt=Renovated Gurudwara Roof Chail| ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਛੱਤ ਵਾਲੀ ਛੈਲੀ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਸਵੀਰ:Renovation_of_floor_of_Gurudwara_Sahib_Chail.jpg|alt=Renovation of the floor of Gurudwara Sahib Chail| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਤਸਵੀਰ:Repairing_inside_Gurudwara_Sahib_Chail.jpg|alt=Repairing the inside of Gurudwara Sahib Chail| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ </gallery> == ਹਵਾਲੇ == <references /> pjslhjfsx3dnem10e80y2x82alcwcws 778282 778281 2024-12-19T13:42:21Z Jagmit Singh Brar 17898 /* top */ 778282 wikitext text/x-wiki '''ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Chail Gurudwara''') ਇੱਕ [[ਸਿੱਖ]] ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ 1907 ਵਿੱਚ [[ਚੈਲ]] ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।[[ਤਸਵੀਰ:Gurudwara_Sahib.jpg|right|thumb|300x300px| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ]] == ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ == ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ [https://web.archive.org/web/20130319142533/http://chail.in/foundation.htm ਚੈਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ] ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿਚ [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਪੁਰਬ 'ਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚਰਚ ਵਰਗੀ ਹੈ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। == ਪ੍ਰਬੰਧਨ == ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਕੈਡਿਟ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਸੰਪਰਕ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਧਾਇਕ ਰਵੀ ਠਾਕੁਰ ਜੋ ਕਿ ਜਾਰਜੀਅਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ [[ਸੇਵਾ|ਸੇਵਾਦਾਰ]] (ਸਹਾਇਕ) ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ, 8 ਘੰਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (170 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ)। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਇਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ), ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਡਾਘਾਟ ਕਸਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਦਿਨ ਦੇ 24 ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ 7 ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ == ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟਲਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਮਹਿਮਾਨ ਕਮਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਮੁਫ਼ਤ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। [[ਲੰਗਰ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ)|ਲੰਗਰ]] ਹਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Copy of hanere ch guru ghar with logo |url=https://www.youtube.com/watch?v=pI7B-wPD6hw |website=[[YouTube]]}}</ref> ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਹਾਇਕ ਨੂੰ ਡਾਰਮਿਟਰੀ ਹਾਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕੇਅਰਟੇਕਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਫੰਡ ਟਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਨਿਖੇਧੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। == ਟਿਕਾਣਾ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਚੈਲ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 200 ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਚੈਲ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਖੜ੍ਹੀ ਸੜਕ (ਗਰੇਡੀਐਂਟ 35 ਡਿਗਰੀ) ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। == ਸਾਲਾਨਾ ਜਸ਼ਨ == ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਚੈਲ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਚੈਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਿਯੁਕਤ ਸੇਵਾਦਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ [[ਵਿਸਾਖੀ]] ਅਤੇ [[ਗੁਰਪੁਰਬ|ਗੁਰਪੁਰਬ ਨੂੰ]] ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ]] ਜਯੰਤੀ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ 'ਤੇ ਗੁਰੂਪੁਰਵ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1000 ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭੋਜਨ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਸਥਾਨਕ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਚੈਲ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਮੁਰੰਮਤ == ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੌਰਥ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 2007 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਚਰਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਖਿੜਕੀਆਂ, ਛੱਤ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਚਿਤ ਫੰਡ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਟੈਚ ਅਤੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ। === ਗੈਲਰੀ === <gallery heights="200px" widths="200px"> ਤਸਵੀਰ:Chail_Gurudwara_before_and_after_renovation.jpg|alt=Chail Gurudwara before and after renovation| ਮੁਰੰਮਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਸਵੀਰ:Doors_and_Windows_replaced_at_Chail_Gurudwara_by_Georgian_Association.jpg|alt=Doors and Windows replaced at Chail Gurudwara by Georgian Association| ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤਸਵੀਰ:Renovation_of_Chail_Gurudwara_by_Georgian_Associaton.jpg|alt=Renovation of Chail Gurudwara by Georgian Association| ਜਾਰਜੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚੈਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਤਸਵੀਰ:Renovated_Gurudwara_Roof_Chail.jpg|alt=Renovated Gurudwara Roof Chail| ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਛੱਤ ਵਾਲੀ ਛੈਲੀ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਸਵੀਰ:Renovation_of_floor_of_Gurudwara_Sahib_Chail.jpg|alt=Renovation of the floor of Gurudwara Sahib Chail| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਫਰਸ਼ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਤਸਵੀਰ:Repairing_inside_Gurudwara_Sahib_Chail.jpg|alt=Repairing the inside of Gurudwara Sahib Chail| ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਚੈਲ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ </gallery> == ਹਵਾਲੇ == <references /> jclh9m3f5skgo2vszhqetw69ls6hq0i 0 192158 778283 2024-12-19T13:44:26Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231871349|D. P. Singh (writer)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778283 wikitext text/x-wiki '''ਡਾ. ਡੀ.ਪੀ. ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''D. P. Singh;''' ਜਨਮ ਨਾਮ: ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ), ਜਨਮ 1956, ਇੱਕ ਇੰਡੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਗਿਆਨੀ,<ref name="researchgate-profile">{{Cite web |title=Profile: Devinder Pal Singh |url=https://www.researchgate.net/profile/Devinder-Singh-4/research |website=[[ResearchGate]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=ORCID |url=https://orcid.org/0000-0002-2962-9967}}</ref> ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref>{{Cite web |title=Devinder Pal Singh &#124; CanBridge Learning - Academia.edu |url=https://canbridgelearning.academia.edu/DevinderPalSingh}}</ref><ref name="D. P. Singh">{{Cite web |title=D. P. Singh |url=https://www.linkedin.com/in/devinderpalsingh/ |website=[[LinkedIn]]}}</ref> ਲੇਖਕ<ref>{{Cite web |last=Sahit De Sang |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ – ਡਾ.ਡੀ.ਪੀ.ਸਿੰਘ |url=https://www.youtube.com/watch?v=VngoBWMBICo&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3dEnq0dH9QY3cPZUJlZnTtKUF9Oi52pSwAlxw57l8J4867eN1m-2I9Vi8 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/VngoBWMBICo |archive-date=2021-12-21 |access-date=23 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV, Canada}}</ref><ref>{{Cite web |last=Major Nagra Show |title=World Earth Day 2020 |url=https://www.youtube.com/watch?v=hhgDfE4bfQw&feature=share&fbclid=IwAR1nzl_WPceiXq6RnDZVsTNZdnuQ9TxKpKe1L1Pd_hNzJXbIyYFxVJr0OW4 |access-date=22 April 2020 |website=Hello Canada! Major Nagra Show |publisher=Major Nagra}}</ref> ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਲੇਖਕ,<ref name="mithilareview.com">{{Cite web |date=31 March 2020 |title=Science Fiction Writings in Punjabi: The Contemporary Scenario |url=https://mithilareview.com/dpsingh_03_20/}}</ref> ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref name="philpeople.org">{{Cite web |title=Devinder Pal Singh (Center for Understanding Sikhism) - PhilPeople |url=https://philpeople.org/profiles/devinder-pal-singh}}</ref><ref>{{Cite web |last=Academic Organizing Committee |title=International Conference 2013 |url=http://www.iuscanada.com/events/iusseminar2013/callforpapers2013.html |access-date=20 April 2015 |website=iuscanada.com |publisher=IUS, Montreal, QC, Canada}}</ref><ref>{{Cite book|location=USA}}</ref><ref>{{Cite web |last=Charcha Da Mudda |title=ਅਸੀਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਆ ਗਏ ਹਾਂ |url=https://www.youtube.com/watch?v=5QfzFqwF1rQ&feature=youtu.be&fbclid=IwAR0T1yaCFy8hrmV6Ka7SlcRQWkNjRF44rAvxb5tZ60EhyZS8ddslGQlfU1U |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/5QfzFqwF1rQ |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV Canada}}</ref> ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਹੋਸਟ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Interview |title=Gurbani and Scientific Temper |url=https://www.youtube.com/watch?v=-Gm4F2p-nGg |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/-Gm4F2p-nGg |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 February 2018 |website=jhanjartv.com |publisher=Jhanjar TV}}</ref> ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ<ref>{{Cite web |title=Workshop on science coverage ends |url=https://www.tribuneindia.com/2000/20000224/punjab.htm#30 |access-date=24 February 2010 |website=tribuneindia.com |publisher=Tribune News Service, Chandigarh, India}}</ref><ref name="News">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011107/ldh2.htm|title=Scientists attend media workshop|access-date=9 August 2010|publisher=The Tribune Trust|agency=Newspaper|ref=7 November 2001}}</ref> ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਪੌਲੀਮਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਕੰਡੈਂਸਡ ਮੈਟਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਅਤੇ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ 1000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ktpk3y1yx09ogl89wgt3rct353j10gs 778284 778283 2024-12-19T13:44:39Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231871349|D. P. Singh (writer)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778284 wikitext text/x-wiki '''ਡਾ. ਡੀ.ਪੀ. ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''D. P. Singh;''' ਜਨਮ ਨਾਮ: ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ), ਜਨਮ 1956, ਇੱਕ ਇੰਡੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਗਿਆਨੀ,<ref name="researchgate-profile">{{Cite web |title=Profile: Devinder Pal Singh |url=https://www.researchgate.net/profile/Devinder-Singh-4/research |website=[[ResearchGate]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=ORCID |url=https://orcid.org/0000-0002-2962-9967}}</ref> ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref>{{Cite web |title=Devinder Pal Singh &#124; CanBridge Learning - Academia.edu |url=https://canbridgelearning.academia.edu/DevinderPalSingh}}</ref><ref name="D. P. Singh">{{Cite web |title=D. P. Singh |url=https://www.linkedin.com/in/devinderpalsingh/ |website=[[LinkedIn]]}}</ref> ਲੇਖਕ<ref>{{Cite web |last=Sahit De Sang |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ – ਡਾ.ਡੀ.ਪੀ.ਸਿੰਘ |url=https://www.youtube.com/watch?v=VngoBWMBICo&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3dEnq0dH9QY3cPZUJlZnTtKUF9Oi52pSwAlxw57l8J4867eN1m-2I9Vi8 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/VngoBWMBICo |archive-date=2021-12-21 |access-date=23 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV, Canada}}</ref><ref>{{Cite web |last=Major Nagra Show |title=World Earth Day 2020 |url=https://www.youtube.com/watch?v=hhgDfE4bfQw&feature=share&fbclid=IwAR1nzl_WPceiXq6RnDZVsTNZdnuQ9TxKpKe1L1Pd_hNzJXbIyYFxVJr0OW4 |access-date=22 April 2020 |website=Hello Canada! Major Nagra Show |publisher=Major Nagra}}</ref> ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਲੇਖਕ,<ref name="mithilareview.com">{{Cite web |date=31 March 2020 |title=Science Fiction Writings in Punjabi: The Contemporary Scenario |url=https://mithilareview.com/dpsingh_03_20/}}</ref> ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref name="philpeople.org">{{Cite web |title=Devinder Pal Singh (Center for Understanding Sikhism) - PhilPeople |url=https://philpeople.org/profiles/devinder-pal-singh}}</ref><ref>{{Cite web |last=Academic Organizing Committee |title=International Conference 2013 |url=http://www.iuscanada.com/events/iusseminar2013/callforpapers2013.html |access-date=20 April 2015 |website=iuscanada.com |publisher=IUS, Montreal, QC, Canada}}</ref><ref>{{Cite book|location=USA}}</ref><ref>{{Cite web |last=Charcha Da Mudda |title=ਅਸੀਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਆ ਗਏ ਹਾਂ |url=https://www.youtube.com/watch?v=5QfzFqwF1rQ&feature=youtu.be&fbclid=IwAR0T1yaCFy8hrmV6Ka7SlcRQWkNjRF44rAvxb5tZ60EhyZS8ddslGQlfU1U |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/5QfzFqwF1rQ |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV Canada}}</ref> ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਹੋਸਟ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Interview |title=Gurbani and Scientific Temper |url=https://www.youtube.com/watch?v=-Gm4F2p-nGg |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/-Gm4F2p-nGg |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 February 2018 |website=jhanjartv.com |publisher=Jhanjar TV}}</ref> ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ<ref>{{Cite web |title=Workshop on science coverage ends |url=https://www.tribuneindia.com/2000/20000224/punjab.htm#30 |access-date=24 February 2010 |website=tribuneindia.com |publisher=Tribune News Service, Chandigarh, India}}</ref><ref name="News">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011107/ldh2.htm|title=Scientists attend media workshop|access-date=9 August 2010|publisher=The Tribune Trust|agency=Newspaper|ref=7 November 2001}}</ref> ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਪੌਲੀਮਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਕੰਡੈਂਸਡ ਮੈਟਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਅਤੇ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ 1000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੁਭਾਅ<ref>{{Cite web |last=Nawan Zamana Sunday Edition |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ- ਡਾ. ਡੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ |url=http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=26531 |access-date=22 September 2019 |website=nawanzamana.in |publisher=Nawan Zamana}}</ref> ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ<ref>{{Cite web |title=Sutlej waters turn toxic, kill fish |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011124/main7.htm |access-date=24 November 2001 |website=tribuneindia.com |publisher=The Tribune Trust, Chandigarh, India}}</ref> ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੀਸ ਆਨ ਅਰਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ " ਲਾਈਫ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ" ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ, ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਇਆ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] lfvbs1fgo5uauveowjxdv9hmaakv4i9 778285 778284 2024-12-19T13:45:03Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231871349|D. P. Singh (writer)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778285 wikitext text/x-wiki '''ਡਾ. ਡੀ.ਪੀ. ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''D. P. Singh;''' ਜਨਮ ਨਾਮ: ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ), ਜਨਮ 1956, ਇੱਕ ਇੰਡੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਗਿਆਨੀ,<ref name="researchgate-profile">{{Cite web |title=Profile: Devinder Pal Singh |url=https://www.researchgate.net/profile/Devinder-Singh-4/research |website=[[ResearchGate]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=ORCID |url=https://orcid.org/0000-0002-2962-9967}}</ref> ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref>{{Cite web |title=Devinder Pal Singh &#124; CanBridge Learning - Academia.edu |url=https://canbridgelearning.academia.edu/DevinderPalSingh}}</ref><ref name="D. P. Singh">{{Cite web |title=D. P. Singh |url=https://www.linkedin.com/in/devinderpalsingh/ |website=[[LinkedIn]]}}</ref> ਲੇਖਕ<ref>{{Cite web |last=Sahit De Sang |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ – ਡਾ.ਡੀ.ਪੀ.ਸਿੰਘ |url=https://www.youtube.com/watch?v=VngoBWMBICo&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3dEnq0dH9QY3cPZUJlZnTtKUF9Oi52pSwAlxw57l8J4867eN1m-2I9Vi8 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/VngoBWMBICo |archive-date=2021-12-21 |access-date=23 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV, Canada}}</ref><ref>{{Cite web |last=Major Nagra Show |title=World Earth Day 2020 |url=https://www.youtube.com/watch?v=hhgDfE4bfQw&feature=share&fbclid=IwAR1nzl_WPceiXq6RnDZVsTNZdnuQ9TxKpKe1L1Pd_hNzJXbIyYFxVJr0OW4 |access-date=22 April 2020 |website=Hello Canada! Major Nagra Show |publisher=Major Nagra}}</ref> ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਲੇਖਕ,<ref name="mithilareview.com">{{Cite web |date=31 March 2020 |title=Science Fiction Writings in Punjabi: The Contemporary Scenario |url=https://mithilareview.com/dpsingh_03_20/}}</ref> ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref name="philpeople.org">{{Cite web |title=Devinder Pal Singh (Center for Understanding Sikhism) - PhilPeople |url=https://philpeople.org/profiles/devinder-pal-singh}}</ref><ref>{{Cite web |last=Academic Organizing Committee |title=International Conference 2013 |url=http://www.iuscanada.com/events/iusseminar2013/callforpapers2013.html |access-date=20 April 2015 |website=iuscanada.com |publisher=IUS, Montreal, QC, Canada}}</ref><ref>{{Cite book|location=USA}}</ref><ref>{{Cite web |last=Charcha Da Mudda |title=ਅਸੀਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਆ ਗਏ ਹਾਂ |url=https://www.youtube.com/watch?v=5QfzFqwF1rQ&feature=youtu.be&fbclid=IwAR0T1yaCFy8hrmV6Ka7SlcRQWkNjRF44rAvxb5tZ60EhyZS8ddslGQlfU1U |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/5QfzFqwF1rQ |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV Canada}}</ref> ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਹੋਸਟ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Interview |title=Gurbani and Scientific Temper |url=https://www.youtube.com/watch?v=-Gm4F2p-nGg |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/-Gm4F2p-nGg |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 February 2018 |website=jhanjartv.com |publisher=Jhanjar TV}}</ref> ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ<ref>{{Cite web |title=Workshop on science coverage ends |url=https://www.tribuneindia.com/2000/20000224/punjab.htm#30 |access-date=24 February 2010 |website=tribuneindia.com |publisher=Tribune News Service, Chandigarh, India}}</ref><ref name="News">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011107/ldh2.htm|title=Scientists attend media workshop|access-date=9 August 2010|publisher=The Tribune Trust|agency=Newspaper|ref=7 November 2001}}</ref> ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਪੌਲੀਮਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਕੰਡੈਂਸਡ ਮੈਟਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਅਤੇ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ 1000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੁਭਾਅ<ref>{{Cite web |last=Nawan Zamana Sunday Edition |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ- ਡਾ. ਡੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ |url=http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=26531 |access-date=22 September 2019 |website=nawanzamana.in |publisher=Nawan Zamana}}</ref> ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ<ref>{{Cite web |title=Sutlej waters turn toxic, kill fish |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011124/main7.htm |access-date=24 November 2001 |website=tribuneindia.com |publisher=The Tribune Trust, Chandigarh, India}}</ref> ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੀਸ ਆਨ ਅਰਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ " ਲਾਈਫ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ" ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ, ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਇਆ ਹੈ। == ਕੈਰੀਅਰ == 30 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਲੰਬੇ ਵਿਦਿਅਕ ਕੈਰੀਅਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੰਜਾਬ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸਰਵਿਸਿਜ਼, ਸਰਕਾਰ ਵਿਖੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ। ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਾ. ਸਿੰਘ 2008 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਚਲੇ ਗਏ। ਇੱਥੇ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ/ਕਾਲਜ/ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। 2013 ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਜੀਟੀਏ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2014-2020 ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ, ਯੂਐਸਏ ਵਿੱਚ ਐਸੋਸੀਏਟ ਡੀਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਅੰਡਰਸਟੈਂਡਿੰਗ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ,<ref>{{Cite web |title=Center for Understanding Sikhism |url=https://c4usikhism.com/ |access-date=5 May 2020 |website=c4usikhism.com |publisher=CUS, Canada}}</ref> ਮਿਸੀਸਾਗਾ, ਓਨ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] gljgci9almm2rv4c9tfen9gpysum4xe 778286 778285 2024-12-19T13:46:06Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1231871349|D. P. Singh (writer)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778286 wikitext text/x-wiki '''ਡਾ. ਡੀ.ਪੀ. ਸਿੰਘ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''D. P. Singh;''' ਜਨਮ ਨਾਮ: ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ), ਜਨਮ 1956, ਇੱਕ ਇੰਡੋ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਗਿਆਨੀ,<ref name="researchgate-profile">{{Cite web |title=Profile: Devinder Pal Singh |url=https://www.researchgate.net/profile/Devinder-Singh-4/research |website=[[ResearchGate]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=ORCID |url=https://orcid.org/0000-0002-2962-9967}}</ref> ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref>{{Cite web |title=Devinder Pal Singh &#124; CanBridge Learning - Academia.edu |url=https://canbridgelearning.academia.edu/DevinderPalSingh}}</ref><ref name="D. P. Singh">{{Cite web |title=D. P. Singh |url=https://www.linkedin.com/in/devinderpalsingh/ |website=[[LinkedIn]]}}</ref> ਲੇਖਕ<ref>{{Cite web |last=Sahit De Sang |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ – ਡਾ.ਡੀ.ਪੀ.ਸਿੰਘ |url=https://www.youtube.com/watch?v=VngoBWMBICo&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3dEnq0dH9QY3cPZUJlZnTtKUF9Oi52pSwAlxw57l8J4867eN1m-2I9Vi8 |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/VngoBWMBICo |archive-date=2021-12-21 |access-date=23 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV, Canada}}</ref><ref>{{Cite web |last=Major Nagra Show |title=World Earth Day 2020 |url=https://www.youtube.com/watch?v=hhgDfE4bfQw&feature=share&fbclid=IwAR1nzl_WPceiXq6RnDZVsTNZdnuQ9TxKpKe1L1Pd_hNzJXbIyYFxVJr0OW4 |access-date=22 April 2020 |website=Hello Canada! Major Nagra Show |publisher=Major Nagra}}</ref> ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਲਪ ਲੇਖਕ,<ref name="mithilareview.com">{{Cite web |date=31 March 2020 |title=Science Fiction Writings in Punjabi: The Contemporary Scenario |url=https://mithilareview.com/dpsingh_03_20/}}</ref> ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ,<ref name="philpeople.org">{{Cite web |title=Devinder Pal Singh (Center for Understanding Sikhism) - PhilPeople |url=https://philpeople.org/profiles/devinder-pal-singh}}</ref><ref>{{Cite web |last=Academic Organizing Committee |title=International Conference 2013 |url=http://www.iuscanada.com/events/iusseminar2013/callforpapers2013.html |access-date=20 April 2015 |website=iuscanada.com |publisher=IUS, Montreal, QC, Canada}}</ref><ref>{{Cite book|location=USA}}</ref><ref>{{Cite web |last=Charcha Da Mudda |title=ਅਸੀਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਆ ਗਏ ਹਾਂ |url=https://www.youtube.com/watch?v=5QfzFqwF1rQ&feature=youtu.be&fbclid=IwAR0T1yaCFy8hrmV6Ka7SlcRQWkNjRF44rAvxb5tZ60EhyZS8ddslGQlfU1U |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/5QfzFqwF1rQ |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 November 2019 |website=Vision Punjab TV |publisher=Vision Punjab TV Canada}}</ref> ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਹੋਸਟ ਹਨ।<ref>{{Cite web |last=Interview |title=Gurbani and Scientific Temper |url=https://www.youtube.com/watch?v=-Gm4F2p-nGg |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/-Gm4F2p-nGg |archive-date=2021-12-21 |access-date=15 February 2018 |website=jhanjartv.com |publisher=Jhanjar TV}}</ref> ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ<ref>{{Cite web |title=Workshop on science coverage ends |url=https://www.tribuneindia.com/2000/20000224/punjab.htm#30 |access-date=24 February 2010 |website=tribuneindia.com |publisher=Tribune News Service, Chandigarh, India}}</ref><ref name="News">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011107/ldh2.htm|title=Scientists attend media workshop|access-date=9 August 2010|publisher=The Tribune Trust|agency=Newspaper|ref=7 November 2001}}</ref> ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਪੌਲੀਮਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਕੰਡੈਂਸਡ ਮੈਟਰ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਅਤੇ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ 1000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੁਭਾਅ<ref>{{Cite web |last=Nawan Zamana Sunday Edition |title=ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰਚੇਤਾ- ਡਾ. ਡੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ |url=http://nawanzamana.in/e_paper.html?id=26531 |access-date=22 September 2019 |website=nawanzamana.in |publisher=Nawan Zamana}}</ref> ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ<ref>{{Cite web |title=Sutlej waters turn toxic, kill fish |url=https://www.tribuneindia.com/2001/20011124/main7.htm |access-date=24 November 2001 |website=tribuneindia.com |publisher=The Tribune Trust, Chandigarh, India}}</ref> ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੀਸ ਆਨ ਅਰਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ 2010 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ " ਲਾਈਫ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ" ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ, ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਇਆ ਹੈ। == ਕੈਰੀਅਰ == 30 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਲੰਬੇ ਵਿਦਿਅਕ ਕੈਰੀਅਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੰਜਾਬ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸਰਵਿਸਿਜ਼, ਸਰਕਾਰ ਵਿਖੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ। ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਾ. ਸਿੰਘ 2008 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਚਲੇ ਗਏ। ਇੱਥੇ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ/ਕਾਲਜ/ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। 2013 ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਜੀਟੀਏ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2014-2020 ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ, ਯੂਐਸਏ ਵਿੱਚ ਐਸੋਸੀਏਟ ਡੀਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਅੰਡਰਸਟੈਂਡਿੰਗ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ,<ref>{{Cite web |title=Center for Understanding Sikhism |url=https://c4usikhism.com/ |access-date=5 May 2020 |website=c4usikhism.com |publisher=CUS, Canada}}</ref> ਮਿਸੀਸਾਗਾ, ਓਨ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। == ਅਵਾਰਡ == * ਅਜ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਡੇਲੀ ਪੰਜਾਬੀ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੁਆਰਾ 2011 "ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਲੇਖਣ ਪੁਰਸਕਾਰ" * ਪੀਸ ਆਨ ਅਰਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੁਆਰਾ 2010 "ਲਾਈਫ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ" * ਪਰਿਆਸ ਕਲਾ ਮੰਚ, ਨੰਗਲ, ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਮਾਸ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਚਾਰ ਲਈ 2006 "ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਅਵਾਰਡ" * 2003 "ਇਸਵਾ ਸਨਮਾਨ" ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ, [https://www.iswaindia.com/ ਭਾਰਤੀ ਐਸ.ਸੀ.] [https://www.iswaindia.com/ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਐਨ. ਦਿੱਲੀ], ਭਾਰਤ * 2001 "ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ (ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ) ਪੁਰਸਕਾਰ", ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਥ, ਲੰਬੜਾਂ, ਜਲੰਧਰ, ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ * 2000 "ਡਾ. ਐਮ.ਐਸ. ਰੰਧਾਵਾ" (ਗਿਆਨ ਸਾਹਿਤ) ਅਵਾਰਡ, ਐਲਡੀਪੀ, ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਪਾਤੀਅਨ ਆਟੇ ਮਾਸਲੇ,<ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2000/20001103/punjab.htm#No|title=No promotion for officials ignoring Punjabi|date=3 November 2000|access-date=10 May 2010|publisher=The Tribune, Chandigarh, India|agency=The Tribune News Service}}</ref> ਕਿਤਾਬ ਲਈ। ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ * 1997 "ਸਰਵੋਤਮ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਪੁਸਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ" ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਰੋਬੋਟ, ਮਾਨੁਖ ਤੇ ਕੁਦਰਤ, ਐਲਡੀਪੀ, ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ। ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ * 1994 "ਹਨੀਬਲ ਸਾਹਿਤ ਰਤਨ ਪੁਰਸਕਾਰ" ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਸੀਵੀ ਰਮਨ-ਲਾਈਫ ਐਂਡ ਟਾਈਮਜ਼ ਲਈ, [http://saranglok.org/ ਸਾਹਿਤ ਰੰਗ ਗਾਥਾਨ (ਸਾਰੰਗ ਲੋਕ)] ਦੁਆਰਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ * 1991 "ਸਰਵਤਮ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਪੁਸਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ" ਕਿਤਾਬ ਸਤਰੰਗ ਲਈ, ਐਲਡੀਪੀ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 5bfaf6ikz35wn8uxw2hqn3hmmm1uscp 0 192159 778287 2024-12-19T13:48:04Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261430479|Battle of Kup]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778287 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੱਪ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ('''[[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ|ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ]]''' ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ") 5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="eos">{{Cite web |last=Bhatia |first=Sardar Singh |date= |title=Vadda Ghallurghara |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/index.aspx |access-date=24 September 2015 |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala}}</ref><ref name="singh">{{Cite book}}</ref><ref name="Teg Khalsa">{{Cite book|location=Bazar Mai Sewan, Amritsar}}</ref> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰਿਆਸਤ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਿਆ।<ref name="Teg Khalsa" /><ref name="landford">{{Cite book}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=New Delhi}}</ref> ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਟ ਐਂਡ ਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਮ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਅਬਦਾਲੀ ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪੂਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।<ref name="gupta" /> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ([[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]]) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 5,000 ਤੋਂ 30,000 ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। aqiq6six8osfp69w22rvcfbt58icw1l 778288 778287 2024-12-19T13:49:31Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261430479|Battle of Kup]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778288 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੱਪ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ('''[[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ|ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ]]''' ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ") 5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="eos">{{Cite web |last=Bhatia |first=Sardar Singh |date= |title=Vadda Ghallurghara |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/index.aspx |access-date=24 September 2015 |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala}}</ref><ref name="singh">{{Cite book}}</ref><ref name="Teg Khalsa">{{Cite book|location=Bazar Mai Sewan, Amritsar}}</ref> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰਿਆਸਤ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਿਆ।<ref name="Teg Khalsa" /><ref name="landford">{{Cite book}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=New Delhi}}</ref> ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਟ ਐਂਡ ਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਮ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਅਬਦਾਲੀ ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪੂਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।<ref name="gupta" /> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ([[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]]) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 5,000 ਤੋਂ 30,000 ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। == ਲੜਾਈ == ਜਦੋਂ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਮੁਹਿੰਮ (ਉਸਦੀ ਪੰਜਵੀਂ 1759-1761 ਵਿੱਚ) ਲਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੂ ਜੰਡਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਨਿਰੰਜਨੀਆ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਣ ਅਕੀਲ ਦਾ ਘਰ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == sdodcctfpnudk34vxg5d9nn539z5m5t 778289 778288 2024-12-19T13:49:47Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261430479|Battle of Kup]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778289 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੱਪ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ('''[[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ|ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ]]''' ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ") 5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="eos">{{Cite web |last=Bhatia |first=Sardar Singh |date= |title=Vadda Ghallurghara |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/index.aspx |access-date=24 September 2015 |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala}}</ref><ref name="singh">{{Cite book}}</ref><ref name="Teg Khalsa">{{Cite book|location=Bazar Mai Sewan, Amritsar}}</ref> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰਿਆਸਤ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਿਆ।<ref name="Teg Khalsa" /><ref name="landford">{{Cite book}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=New Delhi}}</ref> ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਟ ਐਂਡ ਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਮ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਅਬਦਾਲੀ ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪੂਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।<ref name="gupta" /> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ([[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]]) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 5,000 ਤੋਂ 30,000 ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। == ਲੜਾਈ == ਜਦੋਂ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਮੁਹਿੰਮ (ਉਸਦੀ ਪੰਜਵੀਂ 1759-1761 ਵਿੱਚ) ਲਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੂ ਜੰਡਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਨਿਰੰਜਨੀਆ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਣ ਅਕੀਲ ਦਾ ਘਰ ਸੀ। ਅਕੀਲ ਨੇ ਦੁਰਾਨੀ ਕੋਲ ਦੂਤ ਭੇਜੇ ਅਤੇ ਲੁਟੇਰੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਰੁੱਧ ਮਦਦ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਜਲਦੀ ਜੰਡਿਆਲਾ ਵੱਲ ਵਧੀਆਂ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਪਹੁੰਚੀਆਂ, ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। == ਹਵਾਲੇ == d2xl9cwwnu07st9iw3il1r8eirce3lw 778290 778289 2024-12-19T13:50:29Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261430479|Battle of Kup]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778290 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੱਪ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ('''[[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ|ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ]]''' ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ") 5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="eos">{{Cite web |last=Bhatia |first=Sardar Singh |date= |title=Vadda Ghallurghara |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/index.aspx |access-date=24 September 2015 |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala}}</ref><ref name="singh">{{Cite book}}</ref><ref name="Teg Khalsa">{{Cite book|location=Bazar Mai Sewan, Amritsar}}</ref> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰਿਆਸਤ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਿਆ।<ref name="Teg Khalsa" /><ref name="landford">{{Cite book}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=New Delhi}}</ref> ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਟ ਐਂਡ ਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਮ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਅਬਦਾਲੀ ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪੂਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।<ref name="gupta" /> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ([[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]]) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 5,000 ਤੋਂ 30,000 ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। == ਲੜਾਈ == ਜਦੋਂ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਮੁਹਿੰਮ (ਉਸਦੀ ਪੰਜਵੀਂ 1759-1761 ਵਿੱਚ) ਲਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੂ ਜੰਡਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਨਿਰੰਜਨੀਆ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਣ ਅਕੀਲ ਦਾ ਘਰ ਸੀ। ਅਕੀਲ ਨੇ ਦੁਰਾਨੀ ਕੋਲ ਦੂਤ ਭੇਜੇ ਅਤੇ ਲੁਟੇਰੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਰੁੱਧ ਮਦਦ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਜਲਦੀ ਜੰਡਿਆਲਾ ਵੱਲ ਵਧੀਆਂ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਪਹੁੰਚੀਆਂ, ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੇ ਅਫਗਾਨ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਟਿਕਾਣੇ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਅਫਗਾਨ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਅਤੇ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ। ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਫਿਰ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 240 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (150 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਦੋ ਨਦੀ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਮਾਰਚ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। == ਹਵਾਲੇ == 1n34dya90h2th6gvz9udspirqa453fm 778291 778290 2024-12-19T13:51:00Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261430479|Battle of Kup]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778291 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੱਪ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ('''[[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ|ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ]]''' ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ") 5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="eos">{{Cite web |last=Bhatia |first=Sardar Singh |date= |title=Vadda Ghallurghara |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/index.aspx |access-date=24 September 2015 |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala}}</ref><ref name="singh">{{Cite book}}</ref><ref name="Teg Khalsa">{{Cite book|location=Bazar Mai Sewan, Amritsar}}</ref> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰਿਆਸਤ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਿਆ।<ref name="Teg Khalsa" /><ref name="landford">{{Cite book}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=New Delhi}}</ref> ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਟ ਐਂਡ ਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਮ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਅਬਦਾਲੀ ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪੂਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।<ref name="gupta" /> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ([[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]]) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 5,000 ਤੋਂ 30,000 ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। == ਲੜਾਈ == ਜਦੋਂ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਮੁਹਿੰਮ (ਉਸਦੀ ਪੰਜਵੀਂ 1759-1761 ਵਿੱਚ) ਲਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੂ ਜੰਡਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਨਿਰੰਜਨੀਆ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਣ ਅਕੀਲ ਦਾ ਘਰ ਸੀ। ਅਕੀਲ ਨੇ ਦੁਰਾਨੀ ਕੋਲ ਦੂਤ ਭੇਜੇ ਅਤੇ ਲੁਟੇਰੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਰੁੱਧ ਮਦਦ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਜਲਦੀ ਜੰਡਿਆਲਾ ਵੱਲ ਵਧੀਆਂ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਪਹੁੰਚੀਆਂ, ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੇ ਅਫਗਾਨ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਟਿਕਾਣੇ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਅਫਗਾਨ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਅਤੇ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ। ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਫਿਰ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 240 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (150 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਦੋ ਨਦੀ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਮਾਰਚ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਦੁੱਰਾਨੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੈਂਸਫੋਰਡ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਪਤਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ 5,000 ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਪਿੰਡ ਗਰਮਾ ਵਿਚ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੁਰਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਮਾਨ ਵਾਲੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਘੇਰਾ ਬਣਾਉਣਗੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਕਸਬੇ ਦੁਆਰਾ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾਉਣਗੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ|ਆਲਾ ਸਿੰਘ]] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਆਉਣਗੇ। ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਦੁਰਾਨੀ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕਾਸਿਮ ਖਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ। ਗਹਿਲ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪਨਾਹ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਦੁਰਾਨੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਡਰੋਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਨਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲੇ ਕੁਤਬਾ ਅਤੇ ਬਾਹਮਣੀ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਪਨਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਭੱਜੇ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਦੁਸ਼ਮਣ [[ਰੰਘੜ]] ਸਨ। ਆਪਣੇ ਆਗੂ ਦੇ ਹੁਕਮ 'ਤੇ ਪਿੰਡ ਰੰਘੜ ਨੇ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਪਰ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਬਾਕੀ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਅਤੇ [[ਰੰਘੜ|ਰੰਘੜਾਂ ਨੂੰ]] ਭਜਾ ਦਿਓ। == ਹਵਾਲੇ == 0lbyerjf08jvdqdh8nc8f2f8vlmhg22 778292 778291 2024-12-19T13:51:48Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1261430479|Battle of Kup]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778292 wikitext text/x-wiki '''ਕੁੱਪ ਦੀ ਲੜਾਈ''' ('''[[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ|ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ]]''' ਦਾ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ") 5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ [[ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਚੜਤ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਦੀਆਂ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।<ref name="eos">{{Cite web |last=Bhatia |first=Sardar Singh |date= |title=Vadda Ghallurghara |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/index.aspx |access-date=24 September 2015 |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala}}</ref><ref name="singh">{{Cite book}}</ref><ref name="Teg Khalsa">{{Cite book|location=Bazar Mai Sewan, Amritsar}}</ref> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰਿਆਸਤ|ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਿਆ।<ref name="Teg Khalsa" /><ref name="landford">{{Cite book}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|location=New Delhi}}</ref> ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਟ ਐਂਡ ਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਮ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਰਨਾਲਾ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਅਬਦਾਲੀ ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪੂਰੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।<ref name="gupta" /> ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ [[ਬਰਨਾਲਾ]] ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੂਜੀ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ([[ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ]]) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 5,000 ਤੋਂ 30,000 ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। == ਲੜਾਈ == ਜਦੋਂ [[ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ|ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ]] ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਮੁਹਿੰਮ (ਉਸਦੀ ਪੰਜਵੀਂ 1759-1761 ਵਿੱਚ) ਲਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੂ ਜੰਡਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਦੇ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11 ਮੀਲ) ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਨਿਰੰਜਨੀਆ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਅਫਗਾਨਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੱਟੜ ਦੁਸ਼ਮਣ ਅਕੀਲ ਦਾ ਘਰ ਸੀ। ਅਕੀਲ ਨੇ ਦੁਰਾਨੀ ਕੋਲ ਦੂਤ ਭੇਜੇ ਅਤੇ ਲੁਟੇਰੇ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਵਿਰੁੱਧ ਮਦਦ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਜਲਦੀ ਜੰਡਿਆਲਾ ਵੱਲ ਵਧੀਆਂ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਪਹੁੰਚੀਆਂ, ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੇ ਅਫਗਾਨ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਟਿਕਾਣੇ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ [[ਹਰਿਆਣਾ]] ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਅਫਗਾਨ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ [[ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ]] ਅਤੇ [[ਸਰਹਿੰਦ-ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ|ਸਰਹਿੰਦ]] ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ। ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਫਿਰ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 240 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (150 ਮੀਲ) ਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਦੋ ਨਦੀ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਮਾਰਚ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਦੁੱਰਾਨੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ 30,000 ਅਤੇ 50,000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੈਂਸਫੋਰਡ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਪਤਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ 5,000 ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਪਿੰਡ ਗਰਮਾ ਵਿਚ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੁਰਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਮਾਨ ਵਾਲੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਘੇਰਾ ਬਣਾਉਣਗੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਕਸਬੇ ਦੁਆਰਾ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾਉਣਗੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ [[ਮਹਾਰਾਜਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ|ਆਲਾ ਸਿੰਘ]] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਆਉਣਗੇ। ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਦੁਰਾਨੀ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕਾਸਿਮ ਖਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ। ਗਹਿਲ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪਨਾਹ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਦੁਰਾਨੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਡਰੋਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਨਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲੇ ਕੁਤਬਾ ਅਤੇ ਬਾਹਮਣੀ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਪਨਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਭੱਜੇ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਦੁਸ਼ਮਣ [[ਰੰਘੜ]] ਸਨ। ਆਪਣੇ ਆਗੂ ਦੇ ਹੁਕਮ 'ਤੇ ਪਿੰਡ ਰੰਘੜ ਨੇ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਪਰ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਬਾਕੀ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਅਤੇ [[ਰੰਘੜ|ਰੰਘੜਾਂ ਨੂੰ]] ਭਜਾ ਦਿਓ। ਦੋ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਭਤੀਜੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੈਕਿੰਡਹੈਂਡ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। "ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਹਿੱਲਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਨ ਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਮਾਰਚ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰੱਖਿਆ, ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੱਕਿਆ ਜਿਵੇਂ ਕੁਕੜੀ ਆਪਣੇ ਚੂਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੰਭਾਂ ਹੇਠ ਢੱਕਦੀ ਹੈ।" ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ, ਅਫਗਾਨ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਘੇਰਾ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕਤਲ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਮੁੜ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ, ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਕਾਫ਼ਲੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਛੱਪੜ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਾਰ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਅਚਾਨਕ ਖ਼ੂਨ-ਖ਼ਰਾਬਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਆਪਣੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਗਈਆਂ। == ਹਵਾਲੇ == 5kbmp2alyi4kj7q2aimgofplp69fyfm 0 192160 778293 2024-12-19T13:55:54Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1209014594|Narula Institute of Technology]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778293 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ | image = Narula Institute of Technology.jpg | caption = ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਇਮਾਰਤ | type = [[ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ]] | established = {{start date and age|2001}} | affiliation = {{hlist| ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|MAKAUT| ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ | AICTE | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ|NAAC| ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਬੋਰਡ|NBA }} | principal = ਮੈਤ੍ਰੇਈ ਰੇ ਕਾਂਜੀਲਾਲ | director = ਸਰਦਾਰ ਜੋਧ ਸਿੰਘ | dean = | students = BTech: 800 (ਲਗਭਗ), MTech: 70 (ਲਗਭਗ), ਡਿਪਲੋਮਾ: 60 (ਲਗਭਗ) | address = 81, ਨੀਲਗੰਜ ਰੋਡ | city = ਅਗਰਪਾਰਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = 700109 | country = [[ਭਾਰਤ]] | coordinates = {{Coord|22.6767|N|88.3791|E|display=title, inline}} | campus_type = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] | colors = | sports_nickname = | logo = Narula Institute of Technology logo.svg | logo_size = 255px | website = {{URL|http://www.nit.ac.in/}} | pushpin_map = }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 9yyrolu38hqtsz004bcryvhwq6ricym 778295 778293 2024-12-19T13:56:23Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1209014594|Narula Institute of Technology]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778295 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ | image = Narula Institute of Technology.jpg | caption = ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਇਮਾਰਤ | type = [[ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ]] | established = {{start date and age|2001}} | affiliation = {{hlist| ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|MAKAUT| ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ | AICTE | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ|NAAC| ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਬੋਰਡ|NBA }} | principal = ਮੈਤ੍ਰੇਈ ਰੇ ਕਾਂਜੀਲਾਲ | director = ਸਰਦਾਰ ਜੋਧ ਸਿੰਘ | dean = | students = BTech: 800 (ਲਗਭਗ), MTech: 70 (ਲਗਭਗ), ਡਿਪਲੋਮਾ: 60 (ਲਗਭਗ) | address = 81, ਨੀਲਗੰਜ ਰੋਡ | city = ਅਗਰਪਾਰਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = 700109 | country = [[ਭਾਰਤ]] | coordinates = {{Coord|22.6767|N|88.3791|E|display=title, inline}} | campus_type = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] | colors = | sports_nickname = | logo = Narula Institute of Technology logo.svg | logo_size = 255px | website = {{URL|http://www.nit.ac.in/}} | pushpin_map = }} '''ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Narula Institute of Technology;''' ਐਨ.ਆਈ.ਟੀ. ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ [[ਨਿੱਜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ]] ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਰਪਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name="NIT">{{Cite web |title=Narula Institute of Technology |url=http://nit.ac.in/ |access-date=13 December 2018}}</ref> ਕਾਲਜ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (MAKAUT) ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਹ JIS ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੱਤ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ (AMPAI) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=JIS Group Colleges |url=http://jisgroup.org/college-address.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526154133/http://jisgroup.org/college-address.php |archive-date=26 May 2019 |access-date=14 December 2018}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 1ge275pca3xcyr0y3ywc2mqp441uwnl 778296 778295 2024-12-19T13:56:38Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1209014594|Narula Institute of Technology]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778296 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ | image = Narula Institute of Technology.jpg | caption = ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਇਮਾਰਤ | type = [[ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ]] | established = {{start date and age|2001}} | affiliation = {{hlist| ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|MAKAUT| ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ | AICTE | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ|NAAC| ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਬੋਰਡ|NBA }} | principal = ਮੈਤ੍ਰੇਈ ਰੇ ਕਾਂਜੀਲਾਲ | director = ਸਰਦਾਰ ਜੋਧ ਸਿੰਘ | dean = | students = BTech: 800 (ਲਗਭਗ), MTech: 70 (ਲਗਭਗ), ਡਿਪਲੋਮਾ: 60 (ਲਗਭਗ) | address = 81, ਨੀਲਗੰਜ ਰੋਡ | city = ਅਗਰਪਾਰਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = 700109 | country = [[ਭਾਰਤ]] | coordinates = {{Coord|22.6767|N|88.3791|E|display=title, inline}} | campus_type = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] | colors = | sports_nickname = | logo = Narula Institute of Technology logo.svg | logo_size = 255px | website = {{URL|http://www.nit.ac.in/}} | pushpin_map = }} '''ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Narula Institute of Technology;''' ਐਨ.ਆਈ.ਟੀ. ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ [[ਨਿੱਜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ]] ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਰਪਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name="NIT">{{Cite web |title=Narula Institute of Technology |url=http://nit.ac.in/ |access-date=13 December 2018}}</ref> ਕਾਲਜ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (MAKAUT) ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਹ JIS ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੱਤ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ (AMPAI) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=JIS Group Colleges |url=http://jisgroup.org/college-address.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526154133/http://jisgroup.org/college-address.php |archive-date=26 May 2019 |access-date=14 December 2018}}</ref> == ਦਾਖਲਾ == BTech ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਕੋਰਸ WBJEE ਅਤੇ JEE Main ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। MTech ਕੋਰਸਾਂ ਲਈ ਦਾਖਲਾ GATE ਅਤੇ PGET ਰਾਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] i5jg9yrq36s0w47p3rwb68ehhqbfq6p 778297 778296 2024-12-19T13:56:51Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1209014594|Narula Institute of Technology]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778297 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ | image = Narula Institute of Technology.jpg | caption = ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਇਮਾਰਤ | type = [[ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ]] | established = {{start date and age|2001}} | affiliation = {{hlist| ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|MAKAUT| ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ | AICTE | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ|NAAC| ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਬੋਰਡ|NBA }} | principal = ਮੈਤ੍ਰੇਈ ਰੇ ਕਾਂਜੀਲਾਲ | director = ਸਰਦਾਰ ਜੋਧ ਸਿੰਘ | dean = | students = BTech: 800 (ਲਗਭਗ), MTech: 70 (ਲਗਭਗ), ਡਿਪਲੋਮਾ: 60 (ਲਗਭਗ) | address = 81, ਨੀਲਗੰਜ ਰੋਡ | city = ਅਗਰਪਾਰਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = 700109 | country = [[ਭਾਰਤ]] | coordinates = {{Coord|22.6767|N|88.3791|E|display=title, inline}} | campus_type = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] | colors = | sports_nickname = | logo = Narula Institute of Technology logo.svg | logo_size = 255px | website = {{URL|http://www.nit.ac.in/}} | pushpin_map = }} '''ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Narula Institute of Technology;''' ਐਨ.ਆਈ.ਟੀ. ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ [[ਨਿੱਜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ]] ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਰਪਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name="NIT">{{Cite web |title=Narula Institute of Technology |url=http://nit.ac.in/ |access-date=13 December 2018}}</ref> ਕਾਲਜ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (MAKAUT) ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਹ JIS ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੱਤ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ (AMPAI) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=JIS Group Colleges |url=http://jisgroup.org/college-address.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526154133/http://jisgroup.org/college-address.php |archive-date=26 May 2019 |access-date=14 December 2018}}</ref> == ਦਾਖਲਾ == BTech ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਕੋਰਸ WBJEE ਅਤੇ JEE Main ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। MTech ਕੋਰਸਾਂ ਲਈ ਦਾਖਲਾ GATE ਅਤੇ PGET ਰਾਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ <ref>{{Cite web |title=NIT List of Courses |url=https://www.careers360.com/colleges/narula-institute-of-technology-agarpara/courses |website=Careers360}}</ref> == ; ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech [[ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਿਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ|ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ]] * BTech ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech [[ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ]] * ਬੀਟੈਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ * * MTech ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * MTech ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * MTech ਪਾਵਰ ਸਿਸਟਮ * ਐਮਟੈਕ ਸਟ੍ਰਕਚਰਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * * * * ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] t574kq4yh1ov31x0xis6insdih9sh7i 778298 778297 2024-12-19T13:57:28Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1209014594|Narula Institute of Technology]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778298 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ | image = Narula Institute of Technology.jpg | caption = ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਇਮਾਰਤ | type = [[ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ]] | established = {{start date and age|2001}} | affiliation = {{hlist| ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ|MAKAUT| ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ | AICTE | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ|NAAC| ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਬੋਰਡ|NBA }} | principal = ਮੈਤ੍ਰੇਈ ਰੇ ਕਾਂਜੀਲਾਲ | director = ਸਰਦਾਰ ਜੋਧ ਸਿੰਘ | dean = | students = BTech: 800 (ਲਗਭਗ), MTech: 70 (ਲਗਭਗ), ਡਿਪਲੋਮਾ: 60 (ਲਗਭਗ) | address = 81, ਨੀਲਗੰਜ ਰੋਡ | city = ਅਗਰਪਾਰਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = 700109 | country = [[ਭਾਰਤ]] | coordinates = {{Coord|22.6767|N|88.3791|E|display=title, inline}} | campus_type = [[ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ|ਸ਼ਹਿਰੀ]] | colors = | sports_nickname = | logo = Narula Institute of Technology logo.svg | logo_size = 255px | website = {{URL|http://www.nit.ac.in/}} | pushpin_map = }} '''ਨਰੂਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Narula Institute of Technology;''' ਐਨ.ਆਈ.ਟੀ. ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ [[ਨਿੱਜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ]] ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਰਪਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name="NIT">{{Cite web |title=Narula Institute of Technology |url=http://nit.ac.in/ |access-date=13 December 2018}}</ref> ਕਾਲਜ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (MAKAUT) ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਇਹ JIS ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੱਤ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ (AMPAI) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=JIS Group Colleges |url=http://jisgroup.org/college-address.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526154133/http://jisgroup.org/college-address.php |archive-date=26 May 2019 |access-date=14 December 2018}}</ref> == ਦਾਖਲਾ == BTech ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਕੋਰਸ WBJEE ਅਤੇ JEE Main ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। MTech ਕੋਰਸਾਂ ਲਈ ਦਾਖਲਾ GATE ਅਤੇ PGET ਰਾਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ <ref>{{Cite web |title=NIT List of Courses |url=https://www.careers360.com/colleges/narula-institute-of-technology-agarpara/courses |website=Careers360}}</ref> == ; ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech [[ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਿਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ|ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ]] * BTech ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech [[ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ]] * ਬੀਟੈਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * BTech ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ * * MTech ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * MTech ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * MTech ਪਾਵਰ ਸਿਸਟਮ * ਐਮਟੈਕ ਸਟ੍ਰਕਚਰਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ * * * * ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ * ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ ; ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ * ਬੀ.ਸੀ.ਏ * ਐਮ.ਸੀ.ਏ ; ਕਾਰਜ ਪਰਬੰਧ * ਬੀ.ਬੀ.ਏ * [[ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ ਐਡਮਿਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ|ਐਮ.ਬੀ.ਏ]] == ਮਾਨਤਾ == ਕਾਲਜ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (MAKAUT) ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।<ref name="MAKAUT">{{Cite web |title=MAKAUT Affiliated Colleges |url=http://www.wbut.ac.in/page.php?id=194 |access-date=11 September 2017}}</ref> ਇਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਉਂਸਿਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ (AICTE)<ref>{{Cite web |title=AICTE approval (all courses).pdf |url=https://www.nit.ac.in/pdf/AICTE.pdf}}</ref> ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੈ ਅਤੇ 2019 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ "B" ਗ੍ਰੇਡ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (NAAC) ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ,<ref>{{Cite web |title=NAAC accrediated institutions of West Bengal |url=http://www.wbsche.ac.in/pdf/Institutions-accredited-by-NAAC-in-West-Bengal-whose-accreditation-period-is-valid-11.07.2016.pdf |access-date=11 July 2016}}</ref> ਅਤੇ ਅਧਿਕਤਮ ਕੋਰਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੋਰਡ ਹਨ। ਮਾਨਤਾ (NBA) ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ।<ref>{{Cite web |title=NBA accreditation of ECE,EE,CE,IT.pdf |url=https://www.nit.ac.in/pdf/NBA.pdf}}</ref> ਇਸਨੂੰ 2022<ref>{{Cite web |title=Narula Institute of Technology |url=https://www.nit.ac.in/about-us.php |access-date=6 April 2022}}</ref> ਵਿੱਚ NAAC ਦੁਆਰਾ 4 ਪੁਆਇੰਟ ਸਕੇਲ 'ਤੇ 3.22 ਦੇ CGPA ਨਾਲ ਗ੍ਰੇਡ "A" ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।<ref>{{Cite web |title=NAAC accreditation 2022.pdf |url=https://www.nit.ac.in/pdf/Certificate-of-Accreditation-NAAC.pdf}}</ref> == ਪਲੇਸਮੈਂਟ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ == ਕਾਲਜ ਕੋਲ ਸਮਰਪਿਤ ਸਟਾਫ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣਾ P&T ਸੈੱਲ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਲੇਸਮੈਂਟ ਨੂੰ ਬੀਪੀਓ, ਈਪੀਓ, ਅਤੇ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] o9kpp63aobyhn0hq0q2a9goce1d75qp 0 192161 778294 2024-12-19T13:55:58Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225394580|Ruchi Anand]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778294 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Ruchi Anand | image = | alt = | caption = | other_names = | birth_date = <!-- {{Birth date|df=yes|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = [[India]] | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = | occupation = University professor, author | known_for = International relations }} '''ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ''' ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰਨ ਹੈ ਜੋ [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}</ref> == ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ == ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="shethepeople1">{{Cite web |title=Ruchi anand - SheThePeople TV |url=https://www.shethepeople.tv/tag/ruchi-anand}}</ref> ਉਸਨੇ ਪਰਡਿਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਅਤੇ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। <ref name="shethepeople1" /> ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਿਆਂ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web |title=Search |url=https://docs.lib.purdue.edu/do/search/?q=author_lname%3A%22Anand%22%20author_fname%3A%22Ruchi%22&start=0&context=119483&facet=}}</ref> ਇਹ ਕੰਮ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, [https://docs.lib.purdue.edu/dissertations/AAI3099121/ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ: ਏ ਨਾਰਥ-ਸਾਊਥ ਡਾਇਮੇਂਸ਼ਨ] (ਲੰਡਨ: ਐਸ਼ਗੇਟ, 2004) ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਆਨੰਦ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਪੈਰਿਸ, <ref>{{Cite web |title=Faculty at AGS |url=http://www.ags.edu/about-ags/faculty}}</ref> ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ, ਲਿੰਗ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਬਾਰੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ [[Jean-Marie Fardeau|ਜੀਨ-ਮੈਰੀ ਫਰਡੋ]], ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। [[ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ]] ਦੇ, ਅਤੇ ਐਨਜੀਓ ਮਾਹਿਰ ਸੋਲੇਨ ਐਡਵਾਰਡ। ਆਨੰਦ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news "Ruchi Anand"].</cite></ref> [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref>{{Cite web |date= |title=Stanford University |url=https://www.stanford.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Stanford.edu}}</ref> ਅਤੇ ਜਾਰਜਟਾਊਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜੂਨੀਅਰ ਸਟੇਟਸਮੈਨ ਆਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ <ref>{{Cite web |title=Summer Schools |url=https://www.jsa.org/programs/schools-2}}</ref> ਦੁਆਰਾ ਕੋਰਸ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=2020-09-25 |title=Georgetown University in Washington DC |url=https://www.georgetown.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Georgetown.edu}}</ref> ਉਹ ਲਿਓਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਕੈਂਪਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ INSEEC <ref>{{Cite web |title=Découvrez le futur campus du groupe INSEEC à Lyon |url=https://www.inseec.com/campus/lyon}}</ref> ਅਤੇ CEFAM <ref>{{Cite web |date=2021-04-05 |title=Grande ĂŠcole de management - CEFAM Ecole de commerce internationnal |url=https://www.cefam.fr |access-date=2023-07-13 |publisher=Cefam.fr}}</ref> ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਅਤੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ; ਚੈਂਬਰੇ ਡੀ ਕਾਮਰਸ ਅਤੇ IUT/IAE Valence ਵਿੱਚ <ref>{{Cite web |title=Grenoble IAE - Université Grenoble Alpes - Vivre sur le campus de Valence |url=https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809084509/https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence/ |archive-date=2020-08-09 |website=www.grenoble-iae.fr}}</ref> , ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ। <ref>{{Cite web |title=UC Paris :: Fall culture course faculty |url=http://ucparis.fr/academics/center-program/fall-semester/content-courses/faculty}}</ref> ਉਹ ਨਿਊਯਾਰਕ-ਅਧਾਰਤ ਪੀਅਰ-ਸਮੀਖਿਆ ਜਰਨਲ 'ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ' ਲਈ ਐਸੋਸੀਏਟ ਐਡੀਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Environmental Justice &#124; Mary Ann Liebert, Inc., publishers |url=https://home.liebertpub.com/publications/environmental-justice/259/editorial-board}}</ref> ' ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਵਿੱਚ ਆਈ ਹੈ। ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਿੱਖ ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਬਾਰੇ ਫਰਾਂਸ 5 - Le monde en face 'ਤੇ ਮੈਕਸੀਮਲ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 'L'inquiétant Monsieur Trump' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। <ref>[https://www.maximal-productions.com/fr/production/l-inquietant-monsieur-trump L'inquiétant Monsieur Trump] Maximal Production {{Dead link|date=July 2023}}</ref> ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਉਹ ਹੈ ਇਤਾਲਵੀ ਫਿਲਮ-ਨਿਰਮਾਤਾ ਐਲੇਨਾ ਰੋਸਿਨੀ ਦੁਆਰਾ 'ਦਿ ਇਲਯੂਸ਼ਨਿਸਟ'। <ref>{{Cite web |date= |title=A Must See Documentary About Body Image |url=https://theillusionists.org |access-date=2023-07-13 |publisher=The Illusionists}}</ref> ਆਨੰਦ ਦੇ ਖੋਜ ਹਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੀਤੀ, ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] roa4y8yqscotwdxvjnq19cgod3t8dcv 778299 778294 2024-12-19T13:57:57Z Charan Gill 4603 778299 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ | image = | alt = | caption = | other_names = | birth_date = <!-- {{Birth date|df=yes|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = [[ਭਾਰਤ]] | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = | occupation = ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਲੇਖਕ | known_for = ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧ }} '''ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ''' ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰਨ ਹੈ ਜੋ [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}</ref> == ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ == ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="shethepeople1">{{Cite web |title=Ruchi anand - SheThePeople TV |url=https://www.shethepeople.tv/tag/ruchi-anand}}</ref> ਉਸਨੇ ਪਰਡਿਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਅਤੇ [[ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ]] ਵਿੱਚ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। <ref name="shethepeople1" /> ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਿਆਂ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web |title=Search |url=https://docs.lib.purdue.edu/do/search/?q=author_lname%3A%22Anand%22%20author_fname%3A%22Ruchi%22&start=0&context=119483&facet=}}</ref> ਇਹ ਕੰਮ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, [https://docs.lib.purdue.edu/dissertations/AAI3099121/ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ: ਏ ਨਾਰਥ-ਸਾਊਥ ਡਾਇਮੇਂਸ਼ਨ] (ਲੰਡਨ: ਐਸ਼ਗੇਟ, 2004) ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਆਨੰਦ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਪੈਰਿਸ, <ref>{{Cite web |title=Faculty at AGS |url=http://www.ags.edu/about-ags/faculty}}</ref> ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ, ਲਿੰਗ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਬਾਰੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ [[Jean-Marie Fardeau|ਜੀਨ-ਮੈਰੀ ਫਰਡੋ]], ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। [[ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ]] ਦੇ, ਅਤੇ ਐਨਜੀਓ ਮਾਹਿਰ ਸੋਲੇਨ ਐਡਵਾਰਡ। ਆਨੰਦ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news "Ruchi Anand"].</cite></ref> [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref>{{Cite web |date= |title=Stanford University |url=https://www.stanford.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Stanford.edu}}</ref> ਅਤੇ ਜਾਰਜਟਾਊਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜੂਨੀਅਰ ਸਟੇਟਸਮੈਨ ਆਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ <ref>{{Cite web |title=Summer Schools |url=https://www.jsa.org/programs/schools-2}}</ref> ਦੁਆਰਾ ਕੋਰਸ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=2020-09-25 |title=Georgetown University in Washington DC |url=https://www.georgetown.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Georgetown.edu}}</ref> ਉਹ ਲਿਓਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਕੈਂਪਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ INSEEC <ref>{{Cite web |title=Découvrez le futur campus du groupe INSEEC à Lyon |url=https://www.inseec.com/campus/lyon}}</ref> ਅਤੇ CEFAM <ref>{{Cite web |date=2021-04-05 |title=Grande ĂŠcole de management - CEFAM Ecole de commerce internationnal |url=https://www.cefam.fr |access-date=2023-07-13 |publisher=Cefam.fr}}</ref> ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਅਤੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ; ਚੈਂਬਰੇ ਡੀ ਕਾਮਰਸ ਅਤੇ IUT/IAE Valence ਵਿੱਚ <ref>{{Cite web |title=Grenoble IAE - Université Grenoble Alpes - Vivre sur le campus de Valence |url=https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809084509/https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence/ |archive-date=2020-08-09 |website=www.grenoble-iae.fr}}</ref> , ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ। <ref>{{Cite web |title=UC Paris :: Fall culture course faculty |url=http://ucparis.fr/academics/center-program/fall-semester/content-courses/faculty}}</ref> ਉਹ ਨਿਊਯਾਰਕ-ਅਧਾਰਤ ਪੀਅਰ-ਸਮੀਖਿਆ ਜਰਨਲ 'ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ' ਲਈ ਐਸੋਸੀਏਟ ਐਡੀਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Environmental Justice &#124; Mary Ann Liebert, Inc., publishers |url=https://home.liebertpub.com/publications/environmental-justice/259/editorial-board}}</ref> ' ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਵਿੱਚ ਆਈ ਹੈ। ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਿੱਖ ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਬਾਰੇ ਫਰਾਂਸ 5 - Le monde en face 'ਤੇ ਮੈਕਸੀਮਲ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 'L'inquiétant Monsieur Trump' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। <ref>[https://www.maximal-productions.com/fr/production/l-inquietant-monsieur-trump L'inquiétant Monsieur Trump] Maximal Production {{Dead link|date=July 2023}}</ref> ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਉਹ ਹੈ ਇਤਾਲਵੀ ਫਿਲਮ-ਨਿਰਮਾਤਾ ਐਲੇਨਾ ਰੋਸਿਨੀ ਦੁਆਰਾ 'ਦਿ ਇਲਯੂਸ਼ਨਿਸਟ'। <ref>{{Cite web |date= |title=A Must See Documentary About Body Image |url=https://theillusionists.org |access-date=2023-07-13 |publisher=The Illusionists}}</ref> ਆਨੰਦ ਦੇ ਖੋਜ ਹਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੀਤੀ, ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] iafhwqurwfvve0ym6bp2g0lixb70zoq 778410 778299 2024-12-19T20:09:07Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1225394580|Ruchi Anand]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778410 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Ruchi Anand | image = | alt = | caption = | other_names = | birth_date = <!-- {{Birth date|df=yes|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = [[India]] | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = | occupation = University professor, author | known_for = International relations }} '''ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ''' ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰਨ ਹੈ ਜੋ [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}</ref> == ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ == ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="shethepeople1">{{Cite web |title=Ruchi anand - SheThePeople TV |url=https://www.shethepeople.tv/tag/ruchi-anand}}</ref> ਉਸਨੇ ਪਰਡਿਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਲੇਡੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। <ref name="shethepeople1" /> ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਧਿਆਨ ਫ਼ੋਕਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web |title=Search |url=https://docs.lib.purdue.edu/do/search/?q=author_lname%3A%22Anand%22%20author_fname%3A%22Ruchi%22&start=0&context=119483&facet=}}</ref> ਇਹ ਕੰਮ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, [https://docs.lib.purdue.edu/dissertations/AAI3099121/ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ: ਏ ਨਾਰਥ-ਸਾਊਥ ਡਾਇਮੇਂਸ਼ਨ] (ਲੰਡਨ: ਐਸ਼ਗੇਟ, 2004) ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਆਨੰਦ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਪੈਰਿਸ, <ref>{{Cite web |title=Faculty at AGS |url=http://www.ags.edu/about-ags/faculty}}</ref> ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ, ਲਿੰਗ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਬਾਰੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ [[Jean-Marie Fardeau|ਜੀਨ-ਮੈਰੀ ਫਰਡੋ]], ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ [[ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ]] ਦੇ, ਅਤੇ ਐਨਜੀਓ ਮਾਹਿਰ ਸੋਲੇਨ ਐਡਵਾਰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬਾਰੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ।। ਆਨੰਦ ਬਾਕਾਇਦਗੀ ਨਾਲ਼ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news "Ruchi Anand"].</cite></ref> [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref>{{Cite web |date= |title=Stanford University |url=https://www.stanford.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Stanford.edu}}</ref> ਅਤੇ ਜਾਰਜਟਾਊਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜੂਨੀਅਰ ਸਟੇਟਸਮੈਨ ਆਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ <ref>{{Cite web |title=Summer Schools |url=https://www.jsa.org/programs/schools-2}}</ref> ਰਾਹੀਂ ਕੋਰਸ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=2020-09-25 |title=Georgetown University in Washington DC |url=https://www.georgetown.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Georgetown.edu}}</ref> ਉਹ ਲਿਓਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਕੈਂਪਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ INSEEC <ref>{{Cite web |title=Découvrez le futur campus du groupe INSEEC à Lyon |url=https://www.inseec.com/campus/lyon}}</ref> ਅਤੇ CEFAM <ref>{{Cite web |date=2021-04-05 |title=Grande ĂŠcole de management - CEFAM Ecole de commerce internationnal |url=https://www.cefam.fr |access-date=2023-07-13 |publisher=Cefam.fr}}</ref> ; ਚੈਂਬਰੇ ਡੀ ਕਾਮਰਸ ਅਤੇ IUT/IAE Valence ਵਿੱਚ <ref>{{Cite web |title=Grenoble IAE - Université Grenoble Alpes - Vivre sur le campus de Valence |url=https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809084509/https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence/ |archive-date=2020-08-09 |website=www.grenoble-iae.fr}}</ref> , ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਅਤੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=UC Paris :: Fall culture course faculty |url=http://ucparis.fr/academics/center-program/fall-semester/content-courses/faculty}}</ref> ਉਹ ਨਿਊਯਾਰਕ-ਅਧਾਰਤ ਜਰਨਲ 'ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ' ਲਈ ਐਸੋਸੀਏਟ ਐਡੀਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Environmental Justice &#124; Mary Ann Liebert, Inc., publishers |url=https://home.liebertpub.com/publications/environmental-justice/259/editorial-board}}</ref> ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਵਿੱਚ ਆਈ ਹੈ। ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਿੱਖ ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਬਾਰੇ ਫਰਾਂਸ 5 - Le monde en face 'ਤੇ ਮੈਕਸੀਮਲ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 'L'inquiétant Monsieur Trump' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। <ref>[https://www.maximal-productions.com/fr/production/l-inquietant-monsieur-trump L'inquiétant Monsieur Trump] Maximal Production {{Dead link|date=July 2023}}</ref> ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਉਹ ਹੈ ਇਤਾਲਵੀ ਫਿਲਮ-ਨਿਰਮਾਤਾ ਐਲੇਨਾ ਰੋਸਿਨੀ ਦੁਆਰਾ 'ਦਿ ਇਲਯੂਸ਼ਨਿਸਟ'। <ref>{{Cite web |date= |title=A Must See Documentary About Body Image |url=https://theillusionists.org |access-date=2023-07-13 |publisher=The Illusionists}}</ref> ਆਨੰਦ ਦੇ ਖੋਜ ਹਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਬੰਧ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੀਤੀ, ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] hygo7jb1tcsm9dnswugx9xivkhfqbc9 778411 778410 2024-12-19T20:12:15Z Charan Gill 4603 778411 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ | image = | alt = | caption = | other_names = | birth_date = <!-- {{Birth date|df=yes|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = [[India]] | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = | occupation = ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਲੇਖਕ | known_for = ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧ }} '''ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ''' ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰਨ ਹੈ ਜੋ [[ਫ਼ਰਾਂਸ|ਫਰਾਂਸ]] ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}</ref> == ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ == ਰੁਚੀ ਆਨੰਦ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Ruchi anand - SheThePeople TV |url=https://www.shethepeople.tv/tag/ruchi-anand}}</ref> ਉਸਨੇ ਪਰਡਿਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਲੇਡੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਧਿਆਨ ਫ਼ੋਕਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite web |title=Search |url=https://docs.lib.purdue.edu/do/search/?q=author_lname%3A%22Anand%22%20author_fname%3A%22Ruchi%22&start=0&context=119483&facet=}}</ref> ਇਹ ਕੰਮ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ, [https://docs.lib.purdue.edu/dissertations/AAI3099121/ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ: ਏ ਨਾਰਥ-ਸਾਊਥ ਡਾਇਮੇਂਸ਼ਨ] (ਲੰਡਨ: ਐਸ਼ਗੇਟ, 2004) ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਆਨੰਦ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਪੈਰਿਸ, <ref>{{Cite web |title=Faculty at AGS |url=http://www.ags.edu/about-ags/faculty}}</ref> ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ, ਲਿੰਗ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਬਾਰੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ [[Jean-Marie Fardeau|ਜੀਨ-ਮੈਰੀ ਫਰਡੋ]], ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ [[ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ]] ਦੇ, ਅਤੇ ਐਨਜੀਓ ਮਾਹਿਰ ਸੋਲੇਨ ਐਡਵਾਰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬਾਰੇ ਕੋਰਸ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ।। ਆਨੰਦ ਬਾਕਾਇਦਗੀ ਨਾਲ਼ [[ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], <ref name="autogenerated1">{{Cite web |title=Ruchi Anand |url=http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.ags.edu/news/faculty/259-ruchi-anand-news "Ruchi Anand"].</cite></ref> [[ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] <ref>{{Cite web |date= |title=Stanford University |url=https://www.stanford.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Stanford.edu}}</ref> ਅਤੇ ਜਾਰਜਟਾਊਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜੂਨੀਅਰ ਸਟੇਟਸਮੈਨ ਆਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ <ref>{{Cite web |title=Summer Schools |url=https://www.jsa.org/programs/schools-2}}</ref> ਰਾਹੀਂ ਕੋਰਸ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=2020-09-25 |title=Georgetown University in Washington DC |url=https://www.georgetown.edu |access-date=2023-07-13 |publisher=Georgetown.edu}}</ref> ਉਹ ਲਿਓਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਕੈਂਪਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ INSEEC <ref>{{Cite web |title=Découvrez le futur campus du groupe INSEEC à Lyon |url=https://www.inseec.com/campus/lyon}}</ref> ਅਤੇ CEFAM <ref>{{Cite web |date=2021-04-05 |title=Grande ĂŠcole de management - CEFAM Ecole de commerce internationnal |url=https://www.cefam.fr |access-date=2023-07-13 |publisher=Cefam.fr}}</ref> ; ਚੈਂਬਰੇ ਡੀ ਕਾਮਰਸ ਅਤੇ IUT/IAE Valence ਵਿੱਚ <ref>{{Cite web |title=Grenoble IAE - Université Grenoble Alpes - Vivre sur le campus de Valence |url=https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809084509/https://www.grenoble-iae.fr/menu-principal/l-iae/campus-valence/ |archive-date=2020-08-09 |website=www.grenoble-iae.fr}}</ref> , ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਅਤੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=UC Paris :: Fall culture course faculty |url=http://ucparis.fr/academics/center-program/fall-semester/content-courses/faculty}}</ref> ਉਹ ਨਿਊਯਾਰਕ-ਅਧਾਰਤ ਜਰਨਲ 'ਐਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟਲ ਜਸਟਿਸ' ਲਈ ਐਸੋਸੀਏਟ ਐਡੀਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |title=Environmental Justice &#124; Mary Ann Liebert, Inc., publishers |url=https://home.liebertpub.com/publications/environmental-justice/259/editorial-board}}</ref> ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਵਿੱਚ ਆਈ ਹੈ। ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਿੱਖ ਦਸੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਬਾਰੇ ਫਰਾਂਸ 5 - Le monde en face 'ਤੇ ਮੈਕਸੀਮਲ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 'L'inquiétant Monsieur Trump' ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। <ref>[https://www.maximal-productions.com/fr/production/l-inquietant-monsieur-trump L'inquiétant Monsieur Trump] Maximal Production {{Dead link|date=July 2023}}</ref> ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ ਉਹ ਹੈ ਇਤਾਲਵੀ ਫਿਲਮ-ਨਿਰਮਾਤਾ ਐਲੇਨਾ ਰੋਸਿਨੀ ਦੁਆਰਾ 'ਦਿ ਇਲਯੂਸ਼ਨਿਸਟ'। <ref>{{Cite web |date= |title=A Must See Documentary About Body Image |url=https://theillusionists.org |access-date=2023-07-13 |publisher=The Illusionists}}</ref> ਆਨੰਦ ਦੇ ਖੋਜ ਹਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਬੰਧ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੀਤੀ, ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] knsamzdk2ni8h9jqknw8p2yj9k2af23 0 192162 778300 2024-12-19T13:58:57Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1233584804|Jagatpur Theh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778300 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.3 ਮੀਲ), [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 119 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (74 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |work=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 7gen6299zjxlht00odfp7o4ydetqgm2 778302 778300 2024-12-19T13:59:26Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1233584804|Jagatpur Theh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778302 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.3 ਮੀਲ), [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 119 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (74 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |work=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 6 ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅਤੇ 28 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 12 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 16 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜਨਗਣਨਾ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ। ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] 77.78% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1 ਹੈ ਜੋ ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 3.57% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 0 ਹੈ।<ref>{{cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |work=pib.nic.in}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] c6hfy6pfc30t2qfvbqbyzp8yj6xpw20 778303 778302 2024-12-19T13:59:37Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1233584804|Jagatpur Theh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778303 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.3 ਮੀਲ), [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 119 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (74 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |work=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 6 ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅਤੇ 28 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 12 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 16 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜਨਗਣਨਾ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ। ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] 77.78% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1 ਹੈ ਜੋ ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 3.57% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 0 ਹੈ।<ref>{{cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |work=pib.nic.in}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 8 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 2 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 100% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 0% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] tkpydhbqn3rgh2i6mqakt3aplad3kra 778304 778303 2024-12-19T14:00:13Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1233584804|Jagatpur Theh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778304 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.3 ਮੀਲ), [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 119 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (74 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |work=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 6 ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅਤੇ 28 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 12 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 16 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜਨਗਣਨਾ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ। ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] 77.78% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1 ਹੈ ਜੋ ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 3.57% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 0 ਹੈ।<ref>{{cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |work=pib.nic.in}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 8 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 2 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 100% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 0% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == [[ਮੁਕੰਦਪੁਰ|ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਮੁਕੰਦਪੁਰ]], ਸਿੱਖ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਬੰਗਾ ਅਤੇ ਢਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਨਰਸਿੰਗ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref> [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਪਿੰਡ ਤੋਂ 18.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11.5 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] fbawmvnp8uh0u13xh7mrlnht8ohpubp 778305 778304 2024-12-19T14:01:31Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1233584804|Jagatpur Theh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778305 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.3 ਮੀਲ), [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 119 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (74 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |work=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 6 ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅਤੇ 28 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 12 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 16 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜਨਗਣਨਾ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ। ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] 77.78% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1 ਹੈ ਜੋ ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 3.57% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 0 ਹੈ।<ref>{{cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |work=pib.nic.in}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 8 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 2 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 100% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 0% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == [[ਮੁਕੰਦਪੁਰ|ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਮੁਕੰਦਪੁਰ]], ਸਿੱਖ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਬੰਗਾ ਅਤੇ ਢਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਨਰਸਿੰਗ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref> [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਪਿੰਡ ਤੋਂ 18.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11.5 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। == ਆਵਾਜਾਈ == ਬੰਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ, ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। [[ਸਾਹਨੇਵਾਲ]] ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (37 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ 127 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (79 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Distance from Jagatpur Theh (Multiple routes) |url=https://www.google.co.in/maps/dir/Jagatpur+Theh,+Punjab/Banga,+Railway+Road,+Hamirowal,+Punjab/Jagatpur+Theh,+Punjab+144501/Phagwara+Jn,+Phagwara/Jagatpur+Theh,+Punjab+144501/Ludhiana+Airport,+Ludhiana,+Punjab/Jagatpur+Theh,+Punjab+144501/Sri+Guru+Ram+Dass+Jee+International+Airport,+Raja+Sansi,+Punjab/@31.2737078,74.8425234,9z/am=t/data=!3m1!4b1!4m50!4m49!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x391a948751d74e65:0x3b7d607c041a2541!2m2!1d75.999242!2d31.1769381!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x391af4de1abdfcf5:0xbd9c6db3fcb8e828!2m2!1d75.7654843!2d31.2171926!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x391a83a8f16dc85d:0x4d81be91b95ee708!2m2!1d75.9569956!2d30.8505353!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x39196609c25343eb:0x2284aab8b51ba16d!2m2!1d74.8066719!2d31.7055209!3e0 |website=Google Map}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] e7ucff9lnje8xmr2dhseu37jpyu5x0h 778306 778305 2024-12-19T14:01:40Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1233584804|Jagatpur Theh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778306 wikitext text/x-wiki '''ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ''', [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] [[ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼|ਰਾਜ]], ਭਾਰਤ ਦੇ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]] ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਾ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.3 ਮੀਲ), [[ਫਗਵਾੜਾ]] ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ), ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ [[ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ]] ਤੋਂ 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (16 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਤੋਂ 119 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (74 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ [[ਸਰਪੰਚ]] ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>{{cite web |title=List of Sarpanches of Gram Panchayats in SBS Nagar district |url=http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170924184443/http://nawanshahr.gov.in/Election%20website/DDPO16-09-2013/Elected%20Sarpanches%20Distt.%20SBS%20Nagar2013.pdf |archive-date=24 September 2017 |access-date=28 November 2016 |work=nawanshahr.gov.in (extract from Punjab Government Gazette)}}</ref> == ਜਨਸੰਖਿਆ == 2011 ਤੱਕ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 6 ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅਤੇ 28 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 12 ਮਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 16 ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜਨਗਣਨਾ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ। ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ [[ਸਾਖਰਤਾ|ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ]] 77.78% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 75.84% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 1 ਹੈ ਜੋ ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 3.57% ਹੈ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੀ ਔਸਤ 846 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ [[ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ|ਬਾਲ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ]] ਲਗਭਗ 0 ਹੈ।<ref>{{cite web |title=Child Sex Ratio in India (2001-2011) |url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=103437 |work=pib.nic.in}}</ref> 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਗਤਪੁਰ ਥੇਹ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ 10 ਲੋਕ ਕੰਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 8 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 2 ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2011 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 100% ਕਾਮੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 0% ਕਾਮੇ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀਮਾਂਤ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=District Census Handbook SBS Nagar |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/0305_PART_B_DCHB%20_SAHID%20BHAGAT%20SINGH%20NAGAR.pdf |website=censusindia.gov.in}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == [[ਮੁਕੰਦਪੁਰ|ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਮੁਕੰਦਪੁਰ]], ਸਿੱਖ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਬੰਗਾ ਅਤੇ ਢਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਨਰਸਿੰਗ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕਾਲਜ ਹਨ।<ref name="SBSNP">{{Cite web |title=List of Schools and Colleges in SBS Nagar district |url=http://www.sbsnagarpolice.com/Forms/School%20College%20of%20SBS%20Nagar.pdf |website=sbsnagarpolice.com}}</ref> [[ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਲਵਲੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਪਿੰਡ ਤੋਂ 18.5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (11.5 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। == ਆਵਾਜਾਈ == ਬੰਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ, ਫਗਵਾੜਾ ਜੰਕਸ਼ਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਿੰਡ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ। [[ਸਾਹਨੇਵਾਲ]] ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ [[ਲੁਧਿਆਣਾ]] ਵਿੱਚ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (37 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਥਿਤ ਹੈ, [[ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ|ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ]] ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ [[ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ]] ਤੋਂ 127 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (79 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Distance from Jagatpur Theh (Multiple routes) |url=https://www.google.co.in/maps/dir/Jagatpur+Theh,+Punjab/Banga,+Railway+Road,+Hamirowal,+Punjab/Jagatpur+Theh,+Punjab+144501/Phagwara+Jn,+Phagwara/Jagatpur+Theh,+Punjab+144501/Ludhiana+Airport,+Ludhiana,+Punjab/Jagatpur+Theh,+Punjab+144501/Sri+Guru+Ram+Dass+Jee+International+Airport,+Raja+Sansi,+Punjab/@31.2737078,74.8425234,9z/am=t/data=!3m1!4b1!4m50!4m49!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x391a948751d74e65:0x3b7d607c041a2541!2m2!1d75.999242!2d31.1769381!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x391af4de1abdfcf5:0xbd9c6db3fcb8e828!2m2!1d75.7654843!2d31.2171926!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x391a83a8f16dc85d:0x4d81be91b95ee708!2m2!1d75.9569956!2d30.8505353!1m5!1m1!1s0x391af2d7b9d7991b:0x911a9e076c5fa2a5!2m2!1d75.8548479!2d31.215362!1m5!1m1!1s0x39196609c25343eb:0x2284aab8b51ba16d!2m2!1d74.8066719!2d31.7055209!3e0 |website=Google Map}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] mstkjncwyfy1h1ia3p1khsvgwq3b1m5 1 192163 778301 2024-12-19T13:59:22Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778301 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192164 778307 2024-12-19T14:02:38Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258041331|Keshdhari Hindus]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778307 wikitext text/x-wiki {{Sikhism sidebar}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]] 74a118hlrshwhbz84zuxjchef3t58oe 778308 778307 2024-12-19T14:03:22Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258041331|Keshdhari Hindus]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778308 wikitext text/x-wiki {{Sikhism sidebar}} '''ਕੇਸ਼ਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Keshdhari Hindus''' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਲੰਬੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ"। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]], [[ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਸ਼ਦ|ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]], ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੂ|ਹਿੰਦੂਆਂ]] ਦੀ ਯੋਧਾ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਇਸਲਈ, ਕੱਟੜ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]] 83u3vgy5b37z2ddr5sxk8anssphz7xa 778309 778308 2024-12-19T14:03:59Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258041331|Keshdhari Hindus]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778309 wikitext text/x-wiki {{Sikhism sidebar}} '''ਕੇਸ਼ਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Keshdhari Hindus''' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਲੰਬੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ"। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]], [[ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਸ਼ਦ|ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]], ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੂ|ਹਿੰਦੂਆਂ]] ਦੀ ਯੋਧਾ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਇਸਲਈ, ਕੱਟੜ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਵਰਤੋਂ == ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੂਤਵ|ਹਿੰਦੂਤਵੀ]] ਸਮੂਹ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਨੂੰ "ਪਗੜੀਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ" ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਲੇਬਲ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸਲਾਮ-ਵਿਰੋਧੀ ਅਤੇ ਈਸਾਈ-ਵਿਰੋਧੀ ਏਜੰਡੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਮਾਂ ਵਜੋਂ ਲੇਬਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਤਵ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ "[[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ" ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਰਐਸਐਸ ਮੁਖੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Hyderabad, India}}</ref> ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਹਨ ਪਰ ਸਥਾਪਤ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹਨ, ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦੋਵਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]] hdaz1fnr4ir4sz8me4av5plz7rz9x2o 778310 778309 2024-12-19T14:04:31Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258041331|Keshdhari Hindus]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778310 wikitext text/x-wiki {{Sikhism sidebar}} '''ਕੇਸ਼ਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Keshdhari Hindus''' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਲੰਬੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ"। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]], [[ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਸ਼ਦ|ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]], ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੂ|ਹਿੰਦੂਆਂ]] ਦੀ ਯੋਧਾ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਇਸਲਈ, ਕੱਟੜ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਵਰਤੋਂ == ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੂਤਵ|ਹਿੰਦੂਤਵੀ]] ਸਮੂਹ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਨੂੰ "ਪਗੜੀਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ" ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਲੇਬਲ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸਲਾਮ-ਵਿਰੋਧੀ ਅਤੇ ਈਸਾਈ-ਵਿਰੋਧੀ ਏਜੰਡੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਮਾਂ ਵਜੋਂ ਲੇਬਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਤਵ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ "[[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ" ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਰਐਸਐਸ ਮੁਖੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Hyderabad, India}}</ref> ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਹਨ ਪਰ ਸਥਾਪਤ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹਨ, ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦੋਵਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। == ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ == ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੇਸ਼ਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਾਲਾ ਵਿਲੱਖਣ ਧਰਮ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਆਗੂ, [[ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ|ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਨੇ]] [[ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ|ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਿੱਖ "ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਸ਼ਾਖਾ" ਹਨ: [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]] 8mzvuuha6a8p9g5zfkv07n2r5wojc93 778311 778310 2024-12-19T14:05:04Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258041331|Keshdhari Hindus]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778311 wikitext text/x-wiki {{Sikhism sidebar}} '''ਕੇਸ਼ਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Keshdhari Hindus''' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਲੰਬੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ"। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]], [[ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਸ਼ਦ|ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੂ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ]], ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ [[ਹਿੰਦੂ|ਹਿੰਦੂਆਂ]] ਦੀ ਯੋਧਾ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਇਸਲਈ, ਕੱਟੜ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਜੋਂ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। == ਵਰਤੋਂ == ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੂਤਵ|ਹਿੰਦੂਤਵੀ]] ਸਮੂਹ [[ਸਿੱਖ|ਸਿੱਖਾਂ]] ਨੂੰ "ਪਗੜੀਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂ" ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਲੇਬਲ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸਲਾਮ-ਵਿਰੋਧੀ ਅਤੇ ਈਸਾਈ-ਵਿਰੋਧੀ ਏਜੰਡੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਮਾਂ ਵਜੋਂ ਲੇਬਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਤਵ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ "[[ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ]] ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਬਾਂਹ" ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਰਐਸਐਸ ਮੁਖੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।<ref>{{Cite book|location=Hyderabad, India}}</ref> ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਹਨ ਪਰ ਸਥਾਪਤ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹਨ, ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦੋਵਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। == ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ == ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕੇਸ਼ਧਾਰੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਾਲਾ ਵਿਲੱਖਣ ਧਰਮ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਆਗੂ, [[ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ|ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਨੇ]] [[ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ|ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ]] ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਿੱਖ "ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਸ਼ਾਖਾ" ਹਨ: ''"ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਲੋਕ ਹਨ? ਤੁਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੇਸਧਾਰੀ (ਲੰਬੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ) ਹਿੰਦੂ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਨਤਧਾਰੀ (ਸੁੰਨਤ) ਹਿੰਦੂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ? ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ, ਇਤਿਹਾਸ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਹੀ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ।"'' -ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੌਂਗੋਵਾਲ == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ]] oqompejgbfz5qzv8d4bd2no4lor3qmd 0 192165 778312 2024-12-19T14:07:57Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778312 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] avt761q3e0lrewypssdumk2h48c657z 778313 778312 2024-12-19T14:08:10Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778313 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] 9rcaj5qwe1glt82pbkh4h4yxvclabb0 778314 778313 2024-12-19T14:08:51Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778314 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == 1814 ਵਿੱਚ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ]] [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ]] ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਨੇ 1812 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਝਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਨ ਬਰਾਕਜ਼ਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] ar2wpitt1vxbz1mxfcthepeebx1pkg7 778315 778314 2024-12-19T14:09:07Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778315 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == 1814 ਵਿੱਚ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ]] [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ]] ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਨੇ 1812 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਝਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਨ ਬਰਾਕਜ਼ਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1814 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਧੜਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੰਡਕਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] acd6fosse9kv2k18s1ttcei14cxq3tv 778316 778315 2024-12-19T14:09:26Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778316 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == 1814 ਵਿੱਚ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ]] [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ]] ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਨੇ 1812 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਝਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਨ ਬਰਾਕਜ਼ਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1814 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਧੜਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੰਡਕਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਸੀ। 1818 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮੁਲਤਾਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਕਿਲਾ ਮੁਲਤਾਨ|ਮੁਲਤਾਨ ਕਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਖਿਜ਼ਰੀ ਗੇਟ 'ਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਸਰਫਰਾਜ਼ ਖ਼ਾਨ, ਨਵਾਬ ਮੁਜ਼ੱਫ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਾਥੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਤੰਬੂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ। 1819 ਵਿਚ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਫੌਜ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਸਫਲ ਰਹੀ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] 0gerp9c9mcyfgtufojgvpoovukmupra 778317 778316 2024-12-19T14:09:56Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778317 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == 1814 ਵਿੱਚ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ]] [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ]] ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਨੇ 1812 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਝਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਨ ਬਰਾਕਜ਼ਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1814 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਧੜਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੰਡਕਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਸੀ। 1818 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮੁਲਤਾਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਕਿਲਾ ਮੁਲਤਾਨ|ਮੁਲਤਾਨ ਕਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਖਿਜ਼ਰੀ ਗੇਟ 'ਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਸਰਫਰਾਜ਼ ਖ਼ਾਨ, ਨਵਾਬ ਮੁਜ਼ੱਫ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਾਥੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਤੰਬੂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ। 1819 ਵਿਚ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਫੌਜ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਸਫਲ ਰਹੀ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1819 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। == ਮੌਤ == ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਦੀ ਅੰਤਮ ਮੁਹਿੰਮ ਹਜ਼ਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਯੂਸਫ਼ਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ। ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਬਚਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦੁਖਦਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] 917o14h6lfrt9r73qao4st07q9gm6oj 778318 778317 2024-12-19T14:10:08Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778318 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == 1814 ਵਿੱਚ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ]] [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ]] ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਨੇ 1812 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਝਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਨ ਬਰਾਕਜ਼ਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1814 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਧੜਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੰਡਕਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਸੀ। 1818 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮੁਲਤਾਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਕਿਲਾ ਮੁਲਤਾਨ|ਮੁਲਤਾਨ ਕਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਖਿਜ਼ਰੀ ਗੇਟ 'ਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਸਰਫਰਾਜ਼ ਖ਼ਾਨ, ਨਵਾਬ ਮੁਜ਼ੱਫ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਾਥੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਤੰਬੂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ। 1819 ਵਿਚ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਫੌਜ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਸਫਲ ਰਹੀ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1819 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। == ਮੌਤ == ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਦੀ ਅੰਤਮ ਮੁਹਿੰਮ ਹਜ਼ਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਯੂਸਫ਼ਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ। ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਬਚਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦੁਖਦਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। == ਵਿਰਾਸਤ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਇੱਕ ਦਲੇਰ ਫੌਜੀ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਖੇਤਰੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਸਥਿਰ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਉਭਾਰ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਉਸ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸੂਝ ਅਤੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹਨ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] hrvgn4tpwj9xr14qd2y0vt1vhgwrqd5 778319 778318 2024-12-19T14:10:23Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1236118860|Diwan Ram Dayal]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778319 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ਦੀਵਾਨ | name = ਰਾਮ ਦਿਆਲ | caption = | birth_date = 1792 | death_date = 1820 | birth_place = | death_place = ਹਜ਼ਾਰਾ ਖੇਤਰ, [[ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ]] | rank = ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ | children = }} [[ਦੀਵਾਨ]] '''ਰਾਮ ਦਿਆਲ''' 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਹੁਨਰ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਦੀਵਾਨ ਮੋਹਕਮ ਚੰਦ|ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ]] ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਮੋਤੀ ਰਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ [[ਕੁੰਜਾਹ]] ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। == ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ == 1814 ਵਿੱਚ [[ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ|ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ]] [[ਕਸ਼ਮੀਰ|ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ]] ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਇੱਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੀਵਾਨ ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਨੇ 1812 ਵਿਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਲ ਦੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਝਟਕਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਯੰਤਰਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਲਚਕੀਲਾਪਣ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਖਾਨ ਬਰਾਕਜ਼ਈ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਮੋਖਮ ਚੰਦ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1814 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਧੜਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੰਡਕਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਸੀ। 1818 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ [[ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਲੜਾਈ]] ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮੁਲਤਾਨ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਨੇ [[ਕਿਲਾ ਮੁਲਤਾਨ|ਮੁਲਤਾਨ ਕਿਲ੍ਹੇ]] ਦੇ ਖਿਜ਼ਰੀ ਗੇਟ 'ਤੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਸਰਫਰਾਜ਼ ਖ਼ਾਨ, ਨਵਾਬ ਮੁਜ਼ੱਫ਼ਰ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਾਥੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਤੰਬੂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ। 1819 ਵਿਚ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੇ ਫੌਜ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਮੁਹਿੰਮ ਸਫਲ ਰਹੀ, ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1819 ਵਿੱਚ, ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। == ਮੌਤ == ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਦੀ ਅੰਤਮ ਮੁਹਿੰਮ ਹਜ਼ਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਯੂਸਫ਼ਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ। ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਬਚਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦੁਖਦਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। == ਵਿਰਾਸਤ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਇੱਕ ਦਲੇਰ ਫੌਜੀ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਖੇਤਰੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਸਥਿਰ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਉਭਾਰ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਉਸ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸੂਝ ਅਤੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹਨ। == ਯਾਦਗਾਰ == ਦੀਵਾਨ ਰਾਮ ਦਿਆਲ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ [[ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ|ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ]] ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਬਣਾਇਆ। ਇੱਕ ਢੁਕਵੀਂ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਵਿੱਚ, ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਦੀਵਾਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਧ (ਯਾਦਗਾਰ) ਬਣਾਈ। == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1792]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੁਲਤਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕਸ਼ਮੀਰ]] pve71v6t4xwq8cc475p9ljk23iyasnh 1 192166 778320 2024-12-19T14:11:43Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778320 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192167 778321 2024-12-19T14:11:51Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778321 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192168 778322 2024-12-19T14:11:57Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778322 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192169 778323 2024-12-19T14:12:05Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778323 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192170 778324 2024-12-19T14:12:11Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778324 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192171 778325 2024-12-19T14:12:21Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778325 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192172 778326 2024-12-19T14:12:28Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778326 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192173 778327 2024-12-19T14:12:35Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778327 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192174 778328 2024-12-19T14:12:42Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778328 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192175 778329 2024-12-19T14:12:51Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778329 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192176 778330 2024-12-19T14:13:03Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778330 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192177 778331 2024-12-19T14:13:10Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778331 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192178 778332 2024-12-19T14:13:17Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778332 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192179 778333 2024-12-19T14:13:23Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778333 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192180 778334 2024-12-19T14:13:30Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778334 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192181 778335 2024-12-19T14:13:38Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778335 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192182 778336 2024-12-19T14:13:47Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778336 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192183 778337 2024-12-19T14:14:04Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778337 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192184 778338 2024-12-19T14:14:08Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778338 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192185 778339 2024-12-19T14:14:14Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778339 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192186 778340 2024-12-19T14:14:23Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778340 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192187 778341 2024-12-19T14:14:30Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778341 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192188 778342 2024-12-19T14:14:36Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778342 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192189 778343 2024-12-19T14:14:44Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778343 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192190 778344 2024-12-19T14:14:52Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778344 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192191 778345 2024-12-19T14:14:59Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778345 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192192 778346 2024-12-19T14:15:05Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778346 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192193 778347 2024-12-19T14:15:12Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778347 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192194 778348 2024-12-19T14:15:21Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778348 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192195 778349 2024-12-19T14:15:28Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778349 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192196 778350 2024-12-19T14:15:36Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778350 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192197 778351 2024-12-19T14:15:43Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778351 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192198 778352 2024-12-19T14:15:58Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778352 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 3 192199 778353 2024-12-19T14:18:40Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 778353 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=ਮਨੀਸ਼}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 14:18, 19 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) qmco4gp85nbcd3q9d4d34rxm91egs6t 0 192200 778354 2024-12-19T14:27:45Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778354 wikitext text/x-wiki '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] mp8xtei6r7wq5cuy9krp3nhfj4qcx2h 778355 778354 2024-12-19T14:28:38Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778355 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] rrl3ufcy0aisnvto1cn4ojqk8ghccrf 778356 778355 2024-12-19T14:28:56Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778356 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1967 ਤੋਂ 1970 ਤੱਕ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡੀ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1980 ਵਿੱਚ,<ref>{{Cite web |date=2022-06-26 |title=Fearless hockey, unity in diversity, former India skipper Ajinder Kaur’s recipe for success at Women’s World Cup |url=http://www.news9live.com/sports/hockey/fearless-hockey-unity-in-diversity-former-india-skipper-ajinder-kaurs-recipe-for-success-at-womens-world-cup-178760 |access-date=2023-09-15 |website=News9live |language=en-US}}</ref> ਉਸਨੇ ਈਐਨਟੀ ਸਰਜਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |title=AJINDER KAUR |url=https://stick2hockey.com/hockey-player/ajinder-kaur/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡਰਬੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] cbdl9id6ikxfjpfb3qozz2sqjhhkpmm 778357 778356 2024-12-19T14:29:06Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778357 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1967 ਤੋਂ 1970 ਤੱਕ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡੀ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1980 ਵਿੱਚ,<ref>{{Cite web |date=2022-06-26 |title=Fearless hockey, unity in diversity, former India skipper Ajinder Kaur’s recipe for success at Women’s World Cup |url=http://www.news9live.com/sports/hockey/fearless-hockey-unity-in-diversity-former-india-skipper-ajinder-kaurs-recipe-for-success-at-womens-world-cup-178760 |access-date=2023-09-15 |website=News9live |language=en-US}}</ref> ਉਸਨੇ ਈਐਨਟੀ ਸਰਜਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |title=AJINDER KAUR |url=https://stick2hockey.com/hockey-player/ajinder-kaur/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡਰਬੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}</ref> == ਘਰੇਲੂ ਕੈਰੀਅਰ == * 1967 ਤੋਂ 1970: ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲੱਬ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨਜ਼ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। * 1967 ਤੋਂ 1978: ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਟੀਮ। 1972 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ। * 1970: [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ght75jfio2c5qx6oqj8y2ld2bjqr1u1 778358 778357 2024-12-19T14:29:24Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778358 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1967 ਤੋਂ 1970 ਤੱਕ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡੀ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1980 ਵਿੱਚ,<ref>{{Cite web |date=2022-06-26 |title=Fearless hockey, unity in diversity, former India skipper Ajinder Kaur’s recipe for success at Women’s World Cup |url=http://www.news9live.com/sports/hockey/fearless-hockey-unity-in-diversity-former-india-skipper-ajinder-kaurs-recipe-for-success-at-womens-world-cup-178760 |access-date=2023-09-15 |website=News9live |language=en-US}}</ref> ਉਸਨੇ ਈਐਨਟੀ ਸਰਜਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |title=AJINDER KAUR |url=https://stick2hockey.com/hockey-player/ajinder-kaur/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡਰਬੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}</ref> == ਘਰੇਲੂ ਕੈਰੀਅਰ == * 1967 ਤੋਂ 1970: ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲੱਬ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨਜ਼ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। * 1967 ਤੋਂ 1978: ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਟੀਮ। 1972 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ। * 1970: [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। == ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡਿਫੈਂਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਨਲਟੀ ਕਾਰਨਰ ਦੀ ਮਾਹਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਡਰੈਗ ਫਲਿੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮੰਡੇਲੀਯੂ, ਫਰਾਂਸ ਵਿਖੇ 1974 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ (ਚੌਥਾ ਸਥਾਨ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ "When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews"]. 2022-04-22<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2023-09-15</span></span>.</cite></ref> ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬੈਲਜੀਅਮ, ਹਾਲੈਂਡ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੂਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਹਾਲੈਂਡ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਹਾਲੈਂਡ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਤੋਂ ਕਾਂਸੀ ਤਮਗਾ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਿਆ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] qeenhcgyebzl4gcau1et3i6efr4cm5x 778359 778358 2024-12-19T14:29:33Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778359 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1967 ਤੋਂ 1970 ਤੱਕ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡੀ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1980 ਵਿੱਚ,<ref>{{Cite web |date=2022-06-26 |title=Fearless hockey, unity in diversity, former India skipper Ajinder Kaur’s recipe for success at Women’s World Cup |url=http://www.news9live.com/sports/hockey/fearless-hockey-unity-in-diversity-former-india-skipper-ajinder-kaurs-recipe-for-success-at-womens-world-cup-178760 |access-date=2023-09-15 |website=News9live |language=en-US}}</ref> ਉਸਨੇ ਈਐਨਟੀ ਸਰਜਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |title=AJINDER KAUR |url=https://stick2hockey.com/hockey-player/ajinder-kaur/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡਰਬੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}</ref> == ਘਰੇਲੂ ਕੈਰੀਅਰ == * 1967 ਤੋਂ 1970: ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲੱਬ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨਜ਼ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। * 1967 ਤੋਂ 1978: ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਟੀਮ। 1972 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ। * 1970: [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। == ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡਿਫੈਂਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਨਲਟੀ ਕਾਰਨਰ ਦੀ ਮਾਹਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਡਰੈਗ ਫਲਿੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮੰਡੇਲੀਯੂ, ਫਰਾਂਸ ਵਿਖੇ 1974 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ (ਚੌਥਾ ਸਥਾਨ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ "When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews"]. 2022-04-22<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2023-09-15</span></span>.</cite></ref> ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬੈਲਜੀਅਮ, ਹਾਲੈਂਡ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੂਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਹਾਲੈਂਡ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਹਾਲੈਂਡ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਤੋਂ ਕਾਂਸੀ ਤਮਗਾ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਿਆ। * ਉਹ 1967 ਤੋਂ 1978 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਲਈ ਖੇਡੀ: * 6 ਸਤੰਬਰ 1967: ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀਨੀਅਰ ਭਾਰਤ ਲਈ ਡੈਬਿਊ। * 24 ਸਤੰਬਰ 1978: ਉਸਨੇ ਮੈਡ੍ਰਿਡ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਆਖਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ। * 1968: ਉਹ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। * 1970: ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ। * 1971: ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿਖੇ ਹਾਕੀ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ। * 1974: ਉਸਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ XI ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। * 1975: ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਬੇਗਮ ਰਸੂਲ ਟਰਾਫੀ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਕਲੌਤਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੇ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। * 1975: ਉਸਨੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। * 1978: ਮੈਡ੍ਰਿਡ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] btgdyjl1gyyblms7rei343pgi5fi2j9 778360 778359 2024-12-19T14:29:52Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778360 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1967 ਤੋਂ 1970 ਤੱਕ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡੀ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1980 ਵਿੱਚ,<ref>{{Cite web |date=2022-06-26 |title=Fearless hockey, unity in diversity, former India skipper Ajinder Kaur’s recipe for success at Women’s World Cup |url=http://www.news9live.com/sports/hockey/fearless-hockey-unity-in-diversity-former-india-skipper-ajinder-kaurs-recipe-for-success-at-womens-world-cup-178760 |access-date=2023-09-15 |website=News9live |language=en-US}}</ref> ਉਸਨੇ ਈਐਨਟੀ ਸਰਜਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |title=AJINDER KAUR |url=https://stick2hockey.com/hockey-player/ajinder-kaur/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡਰਬੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}</ref> == ਘਰੇਲੂ ਕੈਰੀਅਰ == * 1967 ਤੋਂ 1970: ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲੱਬ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨਜ਼ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। * 1967 ਤੋਂ 1978: ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਟੀਮ। 1972 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ। * 1970: [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। == ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡਿਫੈਂਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਨਲਟੀ ਕਾਰਨਰ ਦੀ ਮਾਹਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਡਰੈਗ ਫਲਿੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮੰਡੇਲੀਯੂ, ਫਰਾਂਸ ਵਿਖੇ 1974 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ (ਚੌਥਾ ਸਥਾਨ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ "When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews"]. 2022-04-22<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2023-09-15</span></span>.</cite></ref> ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬੈਲਜੀਅਮ, ਹਾਲੈਂਡ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੂਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਹਾਲੈਂਡ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਹਾਲੈਂਡ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਤੋਂ ਕਾਂਸੀ ਤਮਗਾ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਿਆ। * ਉਹ 1967 ਤੋਂ 1978 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਲਈ ਖੇਡੀ: * 6 ਸਤੰਬਰ 1967: ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀਨੀਅਰ ਭਾਰਤ ਲਈ ਡੈਬਿਊ। * 24 ਸਤੰਬਰ 1978: ਉਸਨੇ ਮੈਡ੍ਰਿਡ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਆਖਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ। * 1968: ਉਹ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। * 1970: ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ। * 1971: ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿਖੇ ਹਾਕੀ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ। * 1974: ਉਸਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ XI ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। * 1975: ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਬੇਗਮ ਰਸੂਲ ਟਰਾਫੀ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਕਲੌਤਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੇ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। * 1975: ਉਸਨੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। * 1978: ਮੈਡ੍ਰਿਡ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ। == ਕੋਚ, ਅਧਿਆਪਨ ਕਰੀਅਰ == 1975 ਤੋਂ 1981: ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੋਚ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਦਸੰਬਰ 1990 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 2003: ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪੜ੍ਹਾਈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] dwnzh0lslig2gdoueauxebpz88fdf3i 778361 778360 2024-12-19T14:30:08Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252606030|Ajinder Kaur]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778361 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ | image = | caption = | full_name = | nationality = ਭਾਰਤੀ | birth_date = {{birth date and age|1951|6|14|df=yes}} | birth_place = [[ਜਲੰਧਰ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ | death_date = | death_place = | alma_mater = ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ | country = ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਟੀਮ | sport = [[ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ]] | coach = ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ }} '''ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Ajinder Kaur;''' ਜਨਮ 14 ਜੁਲਾਈ 1951) ਇੱਕ [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨ ਕਲੱਬ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ।<ref name=":1">{{Cite web |title=Sikhs in Hockey {{!}} India {{!}} World Cup {{!}} Ajinder Kaur |url=http://www.sikhsinhockey.com/Default.aspx?id=742311 |access-date=2023-09-15 |website=www.sikhsinhockey.com}}</ref> ਉਹ ਡਿਫੈਂਡਰ ਵਜੋਂ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ [[ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ|ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ]] ਮਿਲਿਆ।<ref name=":2">{{Cite web |title=AJINDER KAUR: THE LIONESS OF INDIAN WOMEN'S HOCKEY |url=https://stick2hockey.com/ajinder-kaur-the-lioness-of-indian-womens-hockey/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arjuna Award |url=https://www.hockeyindia.org/hall-of-fame/arjuna-award |access-date=2023-09-15 |website=Hockey India |language=en}}</ref> == ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ [[ਜਲੰਧਰ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਨਿਆ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਨਹਿਰੂ ਗਾਰਡਨ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਚ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬੋਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1967 ਤੋਂ 1970 ਤੱਕ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡੀ। ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1980 ਵਿੱਚ,<ref>{{Cite web |date=2022-06-26 |title=Fearless hockey, unity in diversity, former India skipper Ajinder Kaur’s recipe for success at Women’s World Cup |url=http://www.news9live.com/sports/hockey/fearless-hockey-unity-in-diversity-former-india-skipper-ajinder-kaurs-recipe-for-success-at-womens-world-cup-178760 |access-date=2023-09-15 |website=News9live |language=en-US}}</ref> ਉਸਨੇ ਈਐਨਟੀ ਸਰਜਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।<ref>{{Cite web |title=AJINDER KAUR |url=https://stick2hockey.com/hockey-player/ajinder-kaur/ |access-date=2023-09-15 |website=Stick2Hockey |language=en-US}}</ref> ਉਹ ਹੁਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਡਰਬੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}</ref> == ਘਰੇਲੂ ਕੈਰੀਅਰ == * 1967 ਤੋਂ 1970: ਲਾਇਲਪੁਰ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਲੱਬ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਹਾਕੀ ਇਲੈਵਨਜ਼ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। * 1967 ਤੋਂ 1978: ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਟੀਮ। 1972 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਜਿੱਤਿਆ। * 1970: [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡਿਆ। == ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਅਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡਿਫੈਂਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਨਲਟੀ ਕਾਰਨਰ ਦੀ ਮਾਹਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਡਰੈਗ ਫਲਿੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮੰਡੇਲੀਯੂ, ਫਰਾਂਸ ਵਿਖੇ 1974 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ (ਚੌਥਾ ਸਥਾਨ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2022-04-22 |title=When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews |url=https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ |access-date=2023-09-15 |language=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://hockeypassion.in/trip-down-memory-lane/when-ajinder-kaur-captained-indian-eves-fell-short-at-the-doorstep-of-a-medal-at-the-1974-world-cup/ "When Ajinder Kaur-captained Indian eves fell short at the doorstep of a medal at the 1974 World Cup - Latest Hockey News, Hockey Passion, Hockey Analysis, Hockey Interviews"]. 2022-04-22<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2023-09-15</span></span>.</cite></ref> ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬੈਲਜੀਅਮ, ਹਾਲੈਂਡ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੂਲ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਹਾਲੈਂਡ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਹਾਲੈਂਡ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਅਰਜਨਟੀਨਾ ਤੋਂ ਕਾਂਸੀ ਤਮਗਾ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਿਆ। * ਉਹ 1967 ਤੋਂ 1978 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਲਈ ਖੇਡੀ: * 6 ਸਤੰਬਰ 1967: ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀਨੀਅਰ ਭਾਰਤ ਲਈ ਡੈਬਿਊ। * 24 ਸਤੰਬਰ 1978: ਉਸਨੇ ਮੈਡ੍ਰਿਡ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਆਖਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਖੇਡਿਆ। * 1968: ਉਹ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹਿਲਾ ਹਾਕੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। * 1970: ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਲਵਰ ਜੁਬਲੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ। * 1971: ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿਖੇ ਹਾਕੀ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ। * 1974: ਉਸਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ XI ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। * 1975: ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਬੇਗਮ ਰਸੂਲ ਟਰਾਫੀ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਕਲੌਤਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੇ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। * 1975: ਉਸਨੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। * 1978: ਮੈਡ੍ਰਿਡ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ। == ਕੋਚ, ਅਧਿਆਪਨ ਕਰੀਅਰ == 1975 ਤੋਂ 1981: ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੋਚ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਦਸੰਬਰ 1990 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 2003: ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਸਰੀਰਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪੜ੍ਹਾਈ। == ਅਵਾਰਡ == * ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ * ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ; * ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ: ਸਾਲ 1975 ਦੀਆਂ ਬੈਸਟ ਸਪੋਰਟਸ ਵੂਮੈਨ; * ਦਿੱਲੀ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ: ਸਾਲ 1976 ਦੀਆਂ ਸਰਵੋਤਮ ਸਪੋਰਟਸ ਵੂਮੈਨ; * ਜਬਲਪੁਰ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ: ਸਾਲ 1978 ਦੀਆਂ ਸਰਵੋਤਮ ਸਪੋਰਟਸ ਵੂਮੈਨ; == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪਰਵਾਸੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1951]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] mxkp46obs8e5koyyp98fy3tilyncm50 0 192201 778362 2024-12-19T14:32:04Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255418125|Trilok Singh Chitarkar]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778362 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ | image = TsaPatiala.jpg | image_size = | alt = | caption = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਕਲਾਕਾਰ (ਚਿਤਰਕਾਰ) 1953 | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1914|12|10}} | birth_place = ਜਰਤੌਲੀ ([[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]) | death_date = {{Death date|df=yes|1990|12|11}} | death_place = [[ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | spouse = ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ | alma_mater = | movement = | patrons = | awards = | memorials = ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, [[ਪਟਿਆਲਾ]] | elected = | website = {{URL|http://www.triloksinghartist.com/}} }} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1914]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ]] 050fq6hexf9w83qo73ko2yvjoafk6ll 778363 778362 2024-12-19T14:32:50Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255418125|Trilok Singh Chitarkar]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778363 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ | image = TsaPatiala.jpg | image_size = | alt = | caption = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਕਲਾਕਾਰ (ਚਿਤਰਕਾਰ) 1953 | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1914|12|10}} | birth_place = ਜਰਤੌਲੀ ([[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]) | death_date = {{Death date|df=yes|1990|12|11}} | death_place = [[ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | spouse = ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ | alma_mater = | movement = | patrons = | awards = | memorials = ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, [[ਪਟਿਆਲਾ]] | elected = | website = {{URL|http://www.triloksinghartist.com/}} }} '''ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Trilok Singh Chitarkar;''' 1914-1990) ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਭਾਰਤੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]], ਇਤਿਹਾਸ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕ-ਧਾਰਾ, ਪ੍ਰੇਮ-ਕਥਾਵਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ, ਕੁਦਰਤ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ, ਸ਼ਬਦ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ੁਅਲਸ ਆਦਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ।<ref name="jotinder2020">{{Cite book|location=Chandigarh}}</ref> ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰਮੁਖੀ]], ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, [[ਉਰਦੂ]], [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]], ਅਸਾਮੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ ''ਬੰਗਲਾ ਦੇ ਦਾਬ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ 1973 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ, ਚਿੱਤਰਲੋਕ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ-ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਦੇ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ 70ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ, 10 ਦਸੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਕਰਵਾਏ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1914]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ]] rf6i1pmhsxk5yzin22vz8pntr3bpcy5 778364 778363 2024-12-19T14:33:44Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255418125|Trilok Singh Chitarkar]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778364 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ | image = TsaPatiala.jpg | image_size = | alt = | caption = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਕਲਾਕਾਰ (ਚਿਤਰਕਾਰ) 1953 | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1914|12|10}} | birth_place = ਜਰਤੌਲੀ ([[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]) | death_date = {{Death date|df=yes|1990|12|11}} | death_place = [[ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | spouse = ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ | alma_mater = | movement = | patrons = | awards = | memorials = ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, [[ਪਟਿਆਲਾ]] | elected = | website = {{URL|http://www.triloksinghartist.com/}} }} '''ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Trilok Singh Chitarkar;''' 1914-1990) ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਭਾਰਤੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]], ਇਤਿਹਾਸ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕ-ਧਾਰਾ, ਪ੍ਰੇਮ-ਕਥਾਵਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ, ਕੁਦਰਤ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ, ਸ਼ਬਦ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ੁਅਲਸ ਆਦਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ।<ref name="jotinder2020">{{Cite book|location=Chandigarh}}</ref> ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰਮੁਖੀ]], ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, [[ਉਰਦੂ]], [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]], ਅਸਾਮੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ ''ਬੰਗਲਾ ਦੇ ਦਾਬ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ 1973 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ, ਚਿੱਤਰਲੋਕ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ-ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਦੇ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ 70ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ, 10 ਦਸੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਕਰਵਾਏ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੁਆਰਾ "ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਲਾ" ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="pupdepartments.ac.in">[http://pupdepartments.ac.in/research/index.php?page=seawdcand&name=Saroj+Kumari+Sharma&department=Fine+Arts Unknown]{{Dead link|date=February 2024|fix-attempted=yes}}</ref> ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਐਮਏ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੇ ਟਾਪਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Trilok Singh Artist -About Artist">{{Cite web |title=Trilok Singh Artist -About Artist |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutartist.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> ਉਸਨੂੰ 1948 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟਸ ਯੂਨੀਅਨ|ਪੈਪਸੂ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ''ਰਾਜ ਕਲਾਕਾਰ'' ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/12/%e0%a8%b8%e0%a8%bf%e0%a9%b1%e0%a8%96-%e0%a8%87%e0%a8%a4%e0%a8%bf%e0%a8%b9%e0%a8%be%e0%a8%b8-%e0%a8%a4%e0%a9%87-%e0%a8%b5%e0%a8%bf%e0%a8%b0%e0%a8%be%e0%a8%b8%e0%a8%a4-%e0%a8%a6%e0%a8%be-%e0%a8%9a/|title=ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ|date=7 December 2019|work=[[Punjabi Tribune]]|language=Punjabi}}</ref> ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Chapter 6 |url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/32709/12/12_chapter_6.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219090947/https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/32709/12/12_chapter_6.pdf |archive-date=2019-12-19 |access-date=2019-12-19}}</ref> ਉਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1914]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ]] hqmc3g5yzuci3imc2uwv1u5bm0roik9 778365 778364 2024-12-19T14:34:25Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255418125|Trilok Singh Chitarkar]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778365 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ | image = TsaPatiala.jpg | image_size = | alt = | caption = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਕਲਾਕਾਰ (ਚਿਤਰਕਾਰ) 1953 | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1914|12|10}} | birth_place = ਜਰਤੌਲੀ ([[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]) | death_date = {{Death date|df=yes|1990|12|11}} | death_place = [[ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | spouse = ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ | alma_mater = | movement = | patrons = | awards = | memorials = ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, [[ਪਟਿਆਲਾ]] | elected = | website = {{URL|http://www.triloksinghartist.com/}} }} '''ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Trilok Singh Chitarkar;''' 1914-1990) ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਭਾਰਤੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]], ਇਤਿਹਾਸ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕ-ਧਾਰਾ, ਪ੍ਰੇਮ-ਕਥਾਵਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ, ਕੁਦਰਤ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ, ਸ਼ਬਦ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ੁਅਲਸ ਆਦਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ।<ref name="jotinder2020">{{Cite book|location=Chandigarh}}</ref> ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰਮੁਖੀ]], ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, [[ਉਰਦੂ]], [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]], ਅਸਾਮੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ ''ਬੰਗਲਾ ਦੇ ਦਾਬ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ 1973 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ, ਚਿੱਤਰਲੋਕ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ-ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਦੇ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ 70ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ, 10 ਦਸੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਕਰਵਾਏ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੁਆਰਾ "ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਲਾ" ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="pupdepartments.ac.in">[http://pupdepartments.ac.in/research/index.php?page=seawdcand&name=Saroj+Kumari+Sharma&department=Fine+Arts Unknown]{{Dead link|date=February 2024|fix-attempted=yes}}</ref> ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਐਮਏ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੇ ਟਾਪਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Trilok Singh Artist -About Artist">{{Cite web |title=Trilok Singh Artist -About Artist |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutartist.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> ਉਸਨੂੰ 1948 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟਸ ਯੂਨੀਅਨ|ਪੈਪਸੂ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ''ਰਾਜ ਕਲਾਕਾਰ'' ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/12/%e0%a8%b8%e0%a8%bf%e0%a9%b1%e0%a8%96-%e0%a8%87%e0%a8%a4%e0%a8%bf%e0%a8%b9%e0%a8%be%e0%a8%b8-%e0%a8%a4%e0%a9%87-%e0%a8%b5%e0%a8%bf%e0%a8%b0%e0%a8%be%e0%a8%b8%e0%a8%a4-%e0%a8%a6%e0%a8%be-%e0%a8%9a/|title=ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ|date=7 December 2019|work=[[Punjabi Tribune]]|language=Punjabi}}</ref> ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Chapter 6 |url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/32709/12/12_chapter_6.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219090947/https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/32709/12/12_chapter_6.pdf |archive-date=2019-12-19 |access-date=2019-12-19}}</ref> ਉਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ == ਉਦੋਂ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] [[ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ|ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ]] ਸਾਲ 1973 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ''ਚਿੱਤਰਲੋਕ'', [[ਪਟਿਆਲਾ|ਪਟਿਆਲਾ ਦਾ]] ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Trilok Singh Artist - In Patiala |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutus9.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਲੀ ਦਾ ਨਾਮ ''ਚਿੱਤਰ-ਲੋਕ ਮਾਰਗ'' ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ]] ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ''ਸਰਦਾਰ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿਤਰਕਾਰ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ'' <ref>{{Cite web |date= |title=Tuition and fees |url=http://pupdepartments.ac.in/Files/calendar/3.Calendar%20Volume%20II%20(2010)%20English%20%20(%20%20uploaded%20on%2030%20september%202011)/Calendar-Volume-II%20.pdf |access-date=2020-03-12 |publisher=pupdepartments.ac.in}}</ref> ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਐਮ ਏ [[ਲਲਿਤ ਕਲਾ|ਫਾਈਨ ਆਰਟ]] ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਟਾਪਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਖੋਜਕਾਰ ਨੂੰ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਇਸ ਇਕੱਲੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਕੰਮ 'ਤੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੁਆਰਾ ਡਿਗਰੀ।<ref>{{Cite web |title=Punjabi University - Research Department |url=http://pupdepartments.ac.in/research/index.php?page=seawdcand&name=Saroj+Kumari+Sharma&department=Fine+Arts |website=pupdepartments.ac.in}}</ref><ref>[https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/13748/12/12_chapter%206.pdf Unknown]{{Dead link|date=March 2020|fix-attempted=yes}}</ref> ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੋਜ ਲੇਖਾਂ, ਥੀਸਿਸ<ref>{{Cite web |date= |title=An analytical study of the Sikh calendar |url=http://www.gurmatveechar.com/books/English_Books/English_Thesis_Papers/An.Analytical.Study.of.Sikh.Calender.Art.by.Kavita.Singh.(GurmatVeechar.com).pdf |access-date=2020-03-12 |publisher=www.gurmatveechar.com}}</ref> ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Bibliography of Modern and Contemporary Art Writing of South Asia |url=http://www.aaabibliography.org/SeeMore/5022 |website=www.aaabibliography.org}}</ref> 1984 ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਦੁਆਰਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ ''ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਦਾ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ'' ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Trilok Singh Artist - Life Pics |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutus12.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1914]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ]] qqkmw68br8fy9m7n3n914twnr7m2mh8 778366 778365 2024-12-19T14:35:59Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255418125|Trilok Singh Chitarkar]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778366 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ | image = TsaPatiala.jpg | image_size = | alt = | caption = ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਕਲਾਕਾਰ (ਚਿਤਰਕਾਰ) 1953 | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1914|12|10}} | birth_place = ਜਰਤੌਲੀ ([[ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]]) | death_date = {{Death date|df=yes|1990|12|11}} | death_place = [[ਪਟਿਆਲਾ]], [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], [[ਭਾਰਤ]] | nationality = ਭਾਰਤੀ | spouse = ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ | alma_mater = | movement = | patrons = | awards = | memorials = ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, [[ਪਟਿਆਲਾ]] | elected = | website = {{URL|http://www.triloksinghartist.com/}} }} '''ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿੱਤਰਕਾਰ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Trilok Singh Chitarkar;''' 1914-1990) ਇੱਕ ਬਹੁਮੁਖੀ ਭਾਰਤੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। [[ਸਿੱਖ ਧਰਮ]], ਇਤਿਹਾਸ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕ-ਧਾਰਾ, ਪ੍ਰੇਮ-ਕਥਾਵਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ, ਕੁਦਰਤ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ, ਸ਼ਬਦ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜ਼ੁਅਲਸ ਆਦਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਉਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ।<ref name="jotinder2020">{{Cite book|location=Chandigarh}}</ref> ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਗੁਰਮੁਖੀ]], ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, [[ਉਰਦੂ]], [[ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਫਾਰਸੀ]], ਅਸਾਮੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ 1974 ਵਿੱਚ ''ਬੰਗਲਾ ਦੇ ਦਾਬ'' ਨਾਮਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ 1973 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]], ਭਾਰਤ ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ, ਚਿੱਤਰਲੋਕ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ-ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਦੇ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ 70ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ, 10 ਦਸੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਕਰਵਾਏ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੁਆਰਾ "ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਲਾ" ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।<ref name="pupdepartments.ac.in">[http://pupdepartments.ac.in/research/index.php?page=seawdcand&name=Saroj+Kumari+Sharma&department=Fine+Arts Unknown]{{Dead link|date=February 2024|fix-attempted=yes}}</ref> ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਐਮਏ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦੇ ਟਾਪਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Trilok Singh Artist -About Artist">{{Cite web |title=Trilok Singh Artist -About Artist |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutartist.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> ਉਸਨੂੰ 1948 ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ [[ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟਸ ਯੂਨੀਅਨ|ਪੈਪਸੂ]] ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ''ਰਾਜ ਕਲਾਕਾਰ'' ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.punjabitribuneonline.com/2019/12/%e0%a8%b8%e0%a8%bf%e0%a9%b1%e0%a8%96-%e0%a8%87%e0%a8%a4%e0%a8%bf%e0%a8%b9%e0%a8%be%e0%a8%b8-%e0%a8%a4%e0%a9%87-%e0%a8%b5%e0%a8%bf%e0%a8%b0%e0%a8%be%e0%a8%b8%e0%a8%a4-%e0%a8%a6%e0%a8%be-%e0%a8%9a/|title=ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ|date=7 December 2019|work=[[Punjabi Tribune]]|language=Punjabi}}</ref> ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Chapter 6 |url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/32709/12/12_chapter_6.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219090947/https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/32709/12/12_chapter_6.pdf |archive-date=2019-12-19 |access-date=2019-12-19}}</ref> ਉਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਲ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ|ਪੰਜਾਬ]] ਰਾਜ ਦੇ [[ਪਟਿਆਲਾ]] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ == ਉਦੋਂ [[ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ|ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ]] [[ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ|ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ]] ਸਾਲ 1973 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ''ਚਿੱਤਰਲੋਕ'', [[ਪਟਿਆਲਾ|ਪਟਿਆਲਾ ਦਾ]] ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Trilok Singh Artist - In Patiala |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutus9.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਲੀ ਦਾ ਨਾਮ ''ਚਿੱਤਰ-ਲੋਕ ਮਾਰਗ'' ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ]] ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ''ਸਰਦਾਰ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਚਿਤਰਕਾਰ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ'' <ref>{{Cite web |date= |title=Tuition and fees |url=http://pupdepartments.ac.in/Files/calendar/3.Calendar%20Volume%20II%20(2010)%20English%20%20(%20%20uploaded%20on%2030%20september%202011)/Calendar-Volume-II%20.pdf |access-date=2020-03-12 |publisher=pupdepartments.ac.in}}</ref> ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਐਮ ਏ [[ਲਲਿਤ ਕਲਾ|ਫਾਈਨ ਆਰਟ]] ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਟਾਪਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਖੋਜਕਾਰ ਨੂੰ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਇਸ ਇਕੱਲੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਕੰਮ 'ਤੇ [[ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੁਆਰਾ ਡਿਗਰੀ।<ref>{{Cite web |title=Punjabi University - Research Department |url=http://pupdepartments.ac.in/research/index.php?page=seawdcand&name=Saroj+Kumari+Sharma&department=Fine+Arts |website=pupdepartments.ac.in}}</ref><ref>[https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/13748/12/12_chapter%206.pdf Unknown]{{Dead link|date=March 2020|fix-attempted=yes}}</ref> ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੋਜ ਲੇਖਾਂ, ਥੀਸਿਸ<ref>{{Cite web |date= |title=An analytical study of the Sikh calendar |url=http://www.gurmatveechar.com/books/English_Books/English_Thesis_Papers/An.Analytical.Study.of.Sikh.Calender.Art.by.Kavita.Singh.(GurmatVeechar.com).pdf |access-date=2020-03-12 |publisher=www.gurmatveechar.com}}</ref> ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Bibliography of Modern and Contemporary Art Writing of South Asia |url=http://www.aaabibliography.org/SeeMore/5022 |website=www.aaabibliography.org}}</ref> 1984 ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਦੁਆਰਾ [[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ]] ਵਿੱਚ ''ਚਿੱਤਰਲੋਕ ਦਾ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ'' ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Trilok Singh Artist - Life Pics |url=http://www.triloksinghartist.com/aboutus12.html |website=www.triloksinghartist.com}}</ref> === ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ (1933 ਤੋਂ 1947) === <gallery mode="packed" width="800px" height="700px"> ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_artist_1933.jpg|alt=1933- Bhagat Naam Dev| 1933- [[ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ|ਭਗਤ ਨਾਮ ਦੇਵ]] ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1933a.jpg|alt=1933-Bal Deshmesh ji| 1933-ਬਾਲ ਦੇਸ਼ਮੇਸ਼ ਜੀ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1933b.jpg|alt=1933-Trilok Studio Arts, Calcutta| 1933-ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਟੂਡੀਓ ਆਰਟਸ, ਕਲਕੱਤਾ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1935.jpg|alt=1935-Artist working on a Portrait| 1935-ਇੱਕ ਪੋਰਟਰੇਟ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਲਾਕਾਰ ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Artist_Assam_Wiki.jpg|alt=1938-Independence movement| 1938 – [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ|ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ]] ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist1944.jpg|alt=1944- Guru Nanak's life in 19 stars| 1944- [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ]] ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ 19 ਤਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_Bhai_Sahib_wiki.jpg|alt=1944- Bhai Randhir Singh| 1944 – [[ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਰੰਗਵਾਲ|ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ]] ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1945.jpg|alt=1945-Freedom struggle| 1945-ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1947p.jpg|alt=1947-India's Partition| 1947- [[ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ]] </gallery> === ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕੰਮ (1948 ਤੋਂ 1990) === <gallery mode="packed" width="800px" height="800px"> ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_artist_1955_sohni.jpg|alt=1955- Sohni Mahiwal| 1955- [[ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ|ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ]] ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1954.jpg|alt=1954- Sassui Punnhun| 1954- [[ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂੰ|ਸਸੀ ਪੁੰਨੁ]] ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Chitarkar_sohni2.jpg|alt=1970s - Sohni Mahiwal| 1970 – [[ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ|ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ]] </gallery>'''ਨਾਰੀਵਾਦ'''<gallery mode="packed" width="800px" height="500px"> ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Artist_1955.jpg|alt=1955-Lady reading a book - an Indian woman and her baby.| 1955 - ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹ ਰਹੀ ਔਰਤ - ਇੱਕ [[ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ|ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ]] ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਬੱਚਾ। </gallery>'''ਲੈਂਡਸਕੇਪ'''<gallery mode="packed" width="800px" height="500px"> ਤਸਵੀਰ:Land_Trilok_Singh_Ls1_Wiki.jpg|alt=1960s - Landscape| 1960 - ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_Ls2_wiki.jpg|alt=1970s- landscape| 1970 - ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_Ls4_wiki.jpg|alt=1980s - landscape| 1980 - ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_Ls3_Wiki.jpg|alt=1989- Alishan| 1989- ਅਲੀਸ਼ਾਨ </gallery>'''ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ-'''<gallery mode="packed" width="800px" height="500px"> ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Kharapewala.jpg|alt=1980s- Kharape wala| 1980 - [[ਸੱਪ (ਸਾਜ਼)|ਖਰਪੇ]] ਵਾਲਾ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Bhatewali.jpg|alt=1980s- Bhatewali| 1980 – ਭਾਟੇਵਾਲੀ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Tumbe_wala.jpg|alt=1980s- Tumbe wala| 1980 - [[ਤੂੰਬੀ|ਤੁੰਬੇ]] ਵਾਲਾ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Nagoje_wala.jpg|alt=1980s- Nagoje wala| 1980 - [[ਅਲਗੋਜ਼ੇ|ਨਾਗੋਜੇ]] ਵਾਲਾ </gallery>'''ਕਵਿਤਾ'''<gallery mode="packed" width="800px" height="500px"> ਤਸਵੀਰ:ITrilok_Singh_Artist_Ajee_nah_wiki.jpg|alt=1980s- ਅਜੇ ਸਾਹ ਨੇ ਮੇਰੇ ਬਾਕੀ।..| 1980 ਦਾ ਦਹਾਕਾ- ਅਜੇ ਸਾਹ ਨੇ ਮੇਰੇ ਬਾਕੀ। </gallery>'''ਗੁਰਬਾਣੀ ਆਧਾਰਿਤ ਚਿੱਤਰ-'''<gallery mode="packed" width="800px" height="700px"> ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1987_Kiv_Marenge.jpg|alt=1987- Bhagat Kabir bani| 1987- ਭਗਤ [[ਕਬੀਰ]] ਬਾਣੀ ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Artist_Jal_meen.jpg|alt=1970s- Jaal meh meen| 1970 – ਜਾਲ ਮਹਿ ਮੈਂ ਤਸਵੀਰ:Trilok_Singh_Artist_1959_Maati.jpg|alt=1959- Maati Ko Putra| 1959- ਮਾਟੀ ਕੋ ਪੁਤ੍ਰ ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Artist_maati_ka.wiki.jpg|alt=1980s - Hammer of death| 1980 - ਮੌਤ ਦਾ ਹਥੌੜਾ ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Artist_Ajoo_wiki_(2).jpg|alt=1980s-ਅਜਹੁ ਸੁ ਨਾਉ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਮਹਿ| 1980-ਅਜਹੁ ਸੁ ਨਾਉ ਸਮੰਦਰ ਮਹਿ </gallery>'''ਪੋਰਟਰੇਟ'''<gallery mode="packed" width="800px" height="500px"> ਤਸਵੀਰ:Trilok_singh_Artist_Waris_Shah.jpg|alt=1956 - Sayyid Waris Shah| 1956 – ਸੱਯਦ [[ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ]] </gallery> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ (ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ) ਦੇ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1990]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1914]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ]] 6hzvlbm9r5d1ofe1b3g69fir1jhn6fi 0 192202 778367 2024-12-19T14:37:23Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778367 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 8j7b5asrfust79wg7jnctvzqe6f7jeo 778368 778367 2024-12-19T14:37:48Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778368 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] h3robvx89s37hw6165t1y4rukwys9ix 778369 778368 2024-12-19T14:38:18Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778369 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] ldzdvsy6m44bchqo51opxguifs6nmrx 778370 778369 2024-12-19T14:38:46Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778370 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] i33c1356tdgwa0fvdrcfvxgucw3bfw6 778371 778370 2024-12-19T14:38:58Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778371 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 4b3ksamtqd7wa9o1jjz9d6j5zp2slzc 778372 778371 2024-12-19T14:39:23Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778372 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਮਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਾਮ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]], ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਨ, [[ਬੋਰਿਸ ਜਾਨਸਨ|ਬੋਰਿਸ ਜੌਨਸਨ]], [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ|ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ]], ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, [[ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ|ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ]], [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]], ਔਡਰੇ ਅਜ਼ੂਲੇ, [[ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ]], ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ, [[ਸਾਜਿਦ–ਵਾਜਿਦ|ਵਾਜਿਦ ਖਾਨ]], [[ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ]], ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=अमन ने ब्रश पर बनाई राम मंदिर की आकृति |url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri/aman-made-the-shape-of-ram-temple-on-the-brush-lakhimpur-news-bly415259098 |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Gurbir |date=2019-07-26 |title=Young Indian artist paints PM's portrait on almond |url=https://www.newsviews.co.nz/young-indian-artist-paints-pms-portrait-on-almond/ |access-date=2021-05-28 |website=NewsViews |language=en-NZ}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newshub.co.nz/home/new-zealand/2019/07/indian-artist-paints-tiny-jacinda-ardern-portrait-on-almond-for-her-birthday.html|title=Indian artist paints tiny Jacinda Ardern portrait on almond for her birthday|work=Newshub|access-date=2021-05-28|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Indian teen makes rare portrait of Shaikh Mohammad |url=https://gulfnews.com/uae/indian-teen-makes-rare-portrait-of-shaikh-mohammad-1.65241432 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Watch: Indian expats' rare birthday gift to Sheikh Mohammed |url=https://gulfnews.com/uae/watch-indian-expats-rare-birthday-gift-to-sheikh-mohammed-1.72605367 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chandigarh-based artist makes portrait of Donald Trump on almond |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/chandigarh-based-artist-makes-portrait-of-donald-trump-on-almond20200223152749/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 May 2019 |title=इस युवा कलाकार ने दिखाया हुनर, बादाम पर पेंटिंग बनाकर दी मोदी को जीत की बधाई |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/narendra-modi-painting-made-on-almond-by-kheri-boy-aman-gulati-4613545/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन गुलाटी नाम के लड़के ने बादाम पर बनाई अभिनंदन की तस्वीर,कही ये बात |url=https://www.amarujala.com/video/lucknow/aman-gulati-s-photo-of-abhinandan-on-almonds |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist Aman Singh Gulati engraved painting of Sushant Singh Rajputon on an almond to give tribute to actor {{!}} आर्टिस्ट अमन ने बादाम पर सुशांत सिंह राजपूत पेंटिंग उकेरकर अभिनेता को दी श्रद्धांजलि |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/trending-news/artist-aman-singh-gulati-engraved-painting-of-sushant-singh-rajputon-on-an-almond-to-give-tribute-to-actor/695922/amp |access-date=2021-05-28 |website=zeenews.india.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=टीम इंडिया के लिए नायाब तोहफा, बादाम पर उकेरी पोर्ट्रेट पेंटिंग |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/metro/lucknow/other-news/unique-potrait-of-indian-cricket-team-carved-on-almond/articleshow/69422025.cms |access-date=2021-05-28 |website=Navbharat Times |language=hi}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] kzineld4sjiec0juqqvx0z996t8mq4r 778373 778372 2024-12-19T14:39:34Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778373 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਮਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਾਮ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]], ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਨ, [[ਬੋਰਿਸ ਜਾਨਸਨ|ਬੋਰਿਸ ਜੌਨਸਨ]], [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ|ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ]], ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, [[ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ|ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ]], [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]], ਔਡਰੇ ਅਜ਼ੂਲੇ, [[ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ]], ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ, [[ਸਾਜਿਦ–ਵਾਜਿਦ|ਵਾਜਿਦ ਖਾਨ]], [[ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ]], ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=अमन ने ब्रश पर बनाई राम मंदिर की आकृति |url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri/aman-made-the-shape-of-ram-temple-on-the-brush-lakhimpur-news-bly415259098 |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Gurbir |date=2019-07-26 |title=Young Indian artist paints PM's portrait on almond |url=https://www.newsviews.co.nz/young-indian-artist-paints-pms-portrait-on-almond/ |access-date=2021-05-28 |website=NewsViews |language=en-NZ}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newshub.co.nz/home/new-zealand/2019/07/indian-artist-paints-tiny-jacinda-ardern-portrait-on-almond-for-her-birthday.html|title=Indian artist paints tiny Jacinda Ardern portrait on almond for her birthday|work=Newshub|access-date=2021-05-28|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Indian teen makes rare portrait of Shaikh Mohammad |url=https://gulfnews.com/uae/indian-teen-makes-rare-portrait-of-shaikh-mohammad-1.65241432 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Watch: Indian expats' rare birthday gift to Sheikh Mohammed |url=https://gulfnews.com/uae/watch-indian-expats-rare-birthday-gift-to-sheikh-mohammed-1.72605367 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chandigarh-based artist makes portrait of Donald Trump on almond |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/chandigarh-based-artist-makes-portrait-of-donald-trump-on-almond20200223152749/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 May 2019 |title=इस युवा कलाकार ने दिखाया हुनर, बादाम पर पेंटिंग बनाकर दी मोदी को जीत की बधाई |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/narendra-modi-painting-made-on-almond-by-kheri-boy-aman-gulati-4613545/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन गुलाटी नाम के लड़के ने बादाम पर बनाई अभिनंदन की तस्वीर,कही ये बात |url=https://www.amarujala.com/video/lucknow/aman-gulati-s-photo-of-abhinandan-on-almonds |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist Aman Singh Gulati engraved painting of Sushant Singh Rajputon on an almond to give tribute to actor {{!}} आर्टिस्ट अमन ने बादाम पर सुशांत सिंह राजपूत पेंटिंग उकेरकर अभिनेता को दी श्रद्धांजलि |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/trending-news/artist-aman-singh-gulati-engraved-painting-of-sushant-singh-rajputon-on-an-almond-to-give-tribute-to-actor/695922/amp |access-date=2021-05-28 |website=zeenews.india.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=टीम इंडिया के लिए नायाब तोहफा, बादाम पर उकेरी पोर्ट्रेट पेंटिंग |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/metro/lucknow/other-news/unique-potrait-of-indian-cricket-team-carved-on-almond/articleshow/69422025.cms |access-date=2021-05-28 |website=Navbharat Times |language=hi}}</ref> [[ਓਮ ਬਿਰਲਾ]], [[ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ]], ਅਤੇ ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਲੈਂਸ ਆਰਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] blqib40mxnufz3h6trqfof1pvvcv94a 778374 778373 2024-12-19T14:39:45Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778374 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਮਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਾਮ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]], ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਨ, [[ਬੋਰਿਸ ਜਾਨਸਨ|ਬੋਰਿਸ ਜੌਨਸਨ]], [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ|ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ]], ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, [[ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ|ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ]], [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]], ਔਡਰੇ ਅਜ਼ੂਲੇ, [[ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ]], ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ, [[ਸਾਜਿਦ–ਵਾਜਿਦ|ਵਾਜਿਦ ਖਾਨ]], [[ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ]], ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=अमन ने ब्रश पर बनाई राम मंदिर की आकृति |url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri/aman-made-the-shape-of-ram-temple-on-the-brush-lakhimpur-news-bly415259098 |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Gurbir |date=2019-07-26 |title=Young Indian artist paints PM's portrait on almond |url=https://www.newsviews.co.nz/young-indian-artist-paints-pms-portrait-on-almond/ |access-date=2021-05-28 |website=NewsViews |language=en-NZ}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newshub.co.nz/home/new-zealand/2019/07/indian-artist-paints-tiny-jacinda-ardern-portrait-on-almond-for-her-birthday.html|title=Indian artist paints tiny Jacinda Ardern portrait on almond for her birthday|work=Newshub|access-date=2021-05-28|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Indian teen makes rare portrait of Shaikh Mohammad |url=https://gulfnews.com/uae/indian-teen-makes-rare-portrait-of-shaikh-mohammad-1.65241432 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Watch: Indian expats' rare birthday gift to Sheikh Mohammed |url=https://gulfnews.com/uae/watch-indian-expats-rare-birthday-gift-to-sheikh-mohammed-1.72605367 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chandigarh-based artist makes portrait of Donald Trump on almond |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/chandigarh-based-artist-makes-portrait-of-donald-trump-on-almond20200223152749/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 May 2019 |title=इस युवा कलाकार ने दिखाया हुनर, बादाम पर पेंटिंग बनाकर दी मोदी को जीत की बधाई |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/narendra-modi-painting-made-on-almond-by-kheri-boy-aman-gulati-4613545/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन गुलाटी नाम के लड़के ने बादाम पर बनाई अभिनंदन की तस्वीर,कही ये बात |url=https://www.amarujala.com/video/lucknow/aman-gulati-s-photo-of-abhinandan-on-almonds |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist Aman Singh Gulati engraved painting of Sushant Singh Rajputon on an almond to give tribute to actor {{!}} आर्टिस्ट अमन ने बादाम पर सुशांत सिंह राजपूत पेंटिंग उकेरकर अभिनेता को दी श्रद्धांजलि |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/trending-news/artist-aman-singh-gulati-engraved-painting-of-sushant-singh-rajputon-on-an-almond-to-give-tribute-to-actor/695922/amp |access-date=2021-05-28 |website=zeenews.india.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=टीम इंडिया के लिए नायाब तोहफा, बादाम पर उकेरी पोर्ट्रेट पेंटिंग |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/metro/lucknow/other-news/unique-potrait-of-indian-cricket-team-carved-on-almond/articleshow/69422025.cms |access-date=2021-05-28 |website=Navbharat Times |language=hi}}</ref> [[ਓਮ ਬਿਰਲਾ]], [[ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ]], ਅਤੇ ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਲੈਂਸ ਆਰਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ 150ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਲਈ, ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੈਨਸਿਲ ਸਕੈਚ ਬਣਾਇਆ।<ref name="The Hindu">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/gandhi-portrait-in-tirupati-gets-a-place-in-guinness-book/article29913289.ece|title=Gandhi portrait in Tirupati gets a place in Guinness Book|date=2019-11-08|work=The Hindu|access-date=2021-05-28|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 80vf0gz436c7w5nq1ld12z1fa0o03u2 778375 778374 2024-12-19T14:40:22Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778375 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਮਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਾਮ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]], ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਨ, [[ਬੋਰਿਸ ਜਾਨਸਨ|ਬੋਰਿਸ ਜੌਨਸਨ]], [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ|ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ]], ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, [[ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ|ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ]], [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]], ਔਡਰੇ ਅਜ਼ੂਲੇ, [[ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ]], ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ, [[ਸਾਜਿਦ–ਵਾਜਿਦ|ਵਾਜਿਦ ਖਾਨ]], [[ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ]], ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=अमन ने ब्रश पर बनाई राम मंदिर की आकृति |url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri/aman-made-the-shape-of-ram-temple-on-the-brush-lakhimpur-news-bly415259098 |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Gurbir |date=2019-07-26 |title=Young Indian artist paints PM's portrait on almond |url=https://www.newsviews.co.nz/young-indian-artist-paints-pms-portrait-on-almond/ |access-date=2021-05-28 |website=NewsViews |language=en-NZ}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newshub.co.nz/home/new-zealand/2019/07/indian-artist-paints-tiny-jacinda-ardern-portrait-on-almond-for-her-birthday.html|title=Indian artist paints tiny Jacinda Ardern portrait on almond for her birthday|work=Newshub|access-date=2021-05-28|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Indian teen makes rare portrait of Shaikh Mohammad |url=https://gulfnews.com/uae/indian-teen-makes-rare-portrait-of-shaikh-mohammad-1.65241432 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Watch: Indian expats' rare birthday gift to Sheikh Mohammed |url=https://gulfnews.com/uae/watch-indian-expats-rare-birthday-gift-to-sheikh-mohammed-1.72605367 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chandigarh-based artist makes portrait of Donald Trump on almond |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/chandigarh-based-artist-makes-portrait-of-donald-trump-on-almond20200223152749/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 May 2019 |title=इस युवा कलाकार ने दिखाया हुनर, बादाम पर पेंटिंग बनाकर दी मोदी को जीत की बधाई |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/narendra-modi-painting-made-on-almond-by-kheri-boy-aman-gulati-4613545/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन गुलाटी नाम के लड़के ने बादाम पर बनाई अभिनंदन की तस्वीर,कही ये बात |url=https://www.amarujala.com/video/lucknow/aman-gulati-s-photo-of-abhinandan-on-almonds |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist Aman Singh Gulati engraved painting of Sushant Singh Rajputon on an almond to give tribute to actor {{!}} आर्टिस्ट अमन ने बादाम पर सुशांत सिंह राजपूत पेंटिंग उकेरकर अभिनेता को दी श्रद्धांजलि |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/trending-news/artist-aman-singh-gulati-engraved-painting-of-sushant-singh-rajputon-on-an-almond-to-give-tribute-to-actor/695922/amp |access-date=2021-05-28 |website=zeenews.india.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=टीम इंडिया के लिए नायाब तोहफा, बादाम पर उकेरी पोर्ट्रेट पेंटिंग |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/metro/lucknow/other-news/unique-potrait-of-indian-cricket-team-carved-on-almond/articleshow/69422025.cms |access-date=2021-05-28 |website=Navbharat Times |language=hi}}</ref> [[ਓਮ ਬਿਰਲਾ]], [[ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ]], ਅਤੇ ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਲੈਂਸ ਆਰਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ 150ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਲਈ, ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੈਨਸਿਲ ਸਕੈਚ ਬਣਾਇਆ।<ref name="The Hindu">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/gandhi-portrait-in-tirupati-gets-a-place-in-guinness-book/article29913289.ece|title=Gandhi portrait in Tirupati gets a place in Guinness Book|date=2019-11-08|work=The Hindu|access-date=2021-05-28|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> 2021 ਸਿੱਖ ਆਰਟ ਐਂਡ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਇੱਕ ਲਘੂ ਫਿਲਮ "ਆਰਟ ਫਾਈਂਡਸ ਇਟਸ ਵੇ" ਦਿਖਾਈ ਗਈ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Art Finds Its Way |url=https://rollingframesentertainment.com/movie/art-finds-its-way/ |access-date=2021-05-30 |website=Rolling Frames Entertainment |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Sikhlens - Sikh Art & Film Festival 2021 is all set to regale the audience with stories from around the world |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/sikhlens-sikh-art-film-festival-2021-is-all-set-to-regale-the-audience-with-stories-from-around-the-world-214169 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-02-21 |title=Chandigarh: 2nd Sikhlens Sikh Arts and Film Festival comes to city |url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/2nd-sikhlens-sikh-arts-and-film-festival-comes-to-city-7197591/ |access-date=2021-05-28 |website=The Indian Express |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Second Sikhlens Sikh Arts and Film Festival enthralled city art lovers |url=http://www.indianewscalling.com/sunday-magazine/news/105345-second-sikhlens-sikh-arts-and-film-festival-enthralled-city-art-lovers.aspx |access-date=2021-05-28 |website=www.indianewscalling.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dinky |date=2021-02-25 |title=The Films Festivals of Punjabi Cinema. |url=https://trollpunjabi.com/know-about-punjabi-film-festival/ |access-date=2021-05-28 |website=Troll Punjabi |language=en-US}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਗੁਲਾਟੀ ਦੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਵੀ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਦੀਪ ਗੁਲਾਟੀ ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਮਨਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਹੈ। [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 1yf8m5okjcp7rooslq07qa8mz1pvs8p 778376 778375 2024-12-19T14:41:09Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1258317768|Aman Singh Gulati]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778376 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਮਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਾਮ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]], ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਨ, [[ਬੋਰਿਸ ਜਾਨਸਨ|ਬੋਰਿਸ ਜੌਨਸਨ]], [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ|ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ]], ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, [[ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ|ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ]], [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]], ਔਡਰੇ ਅਜ਼ੂਲੇ, [[ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ]], ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ, [[ਸਾਜਿਦ–ਵਾਜਿਦ|ਵਾਜਿਦ ਖਾਨ]], [[ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ]], ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=अमन ने ब्रश पर बनाई राम मंदिर की आकृति |url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri/aman-made-the-shape-of-ram-temple-on-the-brush-lakhimpur-news-bly415259098 |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Gurbir |date=2019-07-26 |title=Young Indian artist paints PM's portrait on almond |url=https://www.newsviews.co.nz/young-indian-artist-paints-pms-portrait-on-almond/ |access-date=2021-05-28 |website=NewsViews |language=en-NZ}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newshub.co.nz/home/new-zealand/2019/07/indian-artist-paints-tiny-jacinda-ardern-portrait-on-almond-for-her-birthday.html|title=Indian artist paints tiny Jacinda Ardern portrait on almond for her birthday|work=Newshub|access-date=2021-05-28|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Indian teen makes rare portrait of Shaikh Mohammad |url=https://gulfnews.com/uae/indian-teen-makes-rare-portrait-of-shaikh-mohammad-1.65241432 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Watch: Indian expats' rare birthday gift to Sheikh Mohammed |url=https://gulfnews.com/uae/watch-indian-expats-rare-birthday-gift-to-sheikh-mohammed-1.72605367 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chandigarh-based artist makes portrait of Donald Trump on almond |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/chandigarh-based-artist-makes-portrait-of-donald-trump-on-almond20200223152749/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 May 2019 |title=इस युवा कलाकार ने दिखाया हुनर, बादाम पर पेंटिंग बनाकर दी मोदी को जीत की बधाई |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/narendra-modi-painting-made-on-almond-by-kheri-boy-aman-gulati-4613545/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन गुलाटी नाम के लड़के ने बादाम पर बनाई अभिनंदन की तस्वीर,कही ये बात |url=https://www.amarujala.com/video/lucknow/aman-gulati-s-photo-of-abhinandan-on-almonds |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist Aman Singh Gulati engraved painting of Sushant Singh Rajputon on an almond to give tribute to actor {{!}} आर्टिस्ट अमन ने बादाम पर सुशांत सिंह राजपूत पेंटिंग उकेरकर अभिनेता को दी श्रद्धांजलि |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/trending-news/artist-aman-singh-gulati-engraved-painting-of-sushant-singh-rajputon-on-an-almond-to-give-tribute-to-actor/695922/amp |access-date=2021-05-28 |website=zeenews.india.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=टीम इंडिया के लिए नायाब तोहफा, बादाम पर उकेरी पोर्ट्रेट पेंटिंग |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/metro/lucknow/other-news/unique-potrait-of-indian-cricket-team-carved-on-almond/articleshow/69422025.cms |access-date=2021-05-28 |website=Navbharat Times |language=hi}}</ref> [[ਓਮ ਬਿਰਲਾ]], [[ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ]], ਅਤੇ ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਲੈਂਸ ਆਰਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ 150ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਲਈ, ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੈਨਸਿਲ ਸਕੈਚ ਬਣਾਇਆ।<ref name="The Hindu">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/gandhi-portrait-in-tirupati-gets-a-place-in-guinness-book/article29913289.ece|title=Gandhi portrait in Tirupati gets a place in Guinness Book|date=2019-11-08|work=The Hindu|access-date=2021-05-28|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> 2021 ਸਿੱਖ ਆਰਟ ਐਂਡ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਇੱਕ ਲਘੂ ਫਿਲਮ "ਆਰਟ ਫਾਈਂਡਸ ਇਟਸ ਵੇ" ਦਿਖਾਈ ਗਈ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Art Finds Its Way |url=https://rollingframesentertainment.com/movie/art-finds-its-way/ |access-date=2021-05-30 |website=Rolling Frames Entertainment |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Sikhlens - Sikh Art & Film Festival 2021 is all set to regale the audience with stories from around the world |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/sikhlens-sikh-art-film-festival-2021-is-all-set-to-regale-the-audience-with-stories-from-around-the-world-214169 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-02-21 |title=Chandigarh: 2nd Sikhlens Sikh Arts and Film Festival comes to city |url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/2nd-sikhlens-sikh-arts-and-film-festival-comes-to-city-7197591/ |access-date=2021-05-28 |website=The Indian Express |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Second Sikhlens Sikh Arts and Film Festival enthralled city art lovers |url=http://www.indianewscalling.com/sunday-magazine/news/105345-second-sikhlens-sikh-arts-and-film-festival-enthralled-city-art-lovers.aspx |access-date=2021-05-28 |website=www.indianewscalling.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dinky |date=2021-02-25 |title=The Films Festivals of Punjabi Cinema. |url=https://trollpunjabi.com/know-about-punjabi-film-festival/ |access-date=2021-05-28 |website=Troll Punjabi |language=en-US}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਗੁਲਾਟੀ ਦੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਵੀ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਦੀਪ ਗੁਲਾਟੀ ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਮਨਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਹੈ। == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ == * ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018)<ref>{{Cite web |title=WINNERS 2018 |url=https://www.thesikhawards.com/winners-2018-list/ |access-date=2021-05-28 |website=The Sikh Awards |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title="Youth Artists of Uttar Pradesh, India" Aman Singh Gulati, who made five times world record, was awarded the Sikh People |url=http://www.bbcpunjab.com/news-details?newsid=981 |access-date=2021-05-28 |website=BBC Punjab}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 December 2018 |title=खीरी के युवा कलाकार को अमेरिकी संस्था ने दी ''सर'' की उपाधि |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/lakhimpur-khiri-boy-aman-gulati-given-sir-title-by-american-company-3801184/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन सिंह गुलाटी को मिला ग्लोबल सिख अवॉर्ड {{!}} Hindi News Portal {{!}} Hindi News {{!}} Online Hindi News |url=https://www.swatantraawaz.com/headline/9252.htm |access-date=2021-05-28 |website=www.swatantraawaz.com |language=hi}}</ref> * ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ (2019) ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ * ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020)<ref>{{Cite web |title=2020 under 30 List |url=https://www.thesikh100.com/2020-under-30-list/ |access-date=2021-05-28 |website=The Sikh 100 |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lalwani |first=Karishma |title=बादाम पर पेंटिंग करने वाला यह युवक शामिल हुआ विश्व के टॉप-100 युवा सिखों की सूची में |url=https://m.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/aman-singh-gulati-of-lakhimpur-kheri-featured-in-top-100-sikh-list-6044894/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hi}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] n4ey5lg5seyuoh8tzzlhcznbntc6srx 778377 778376 2024-12-19T14:41:54Z Jagmit Singh Brar 17898 /* ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ */ 778377 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn">ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ</div> |- class="infobox-data" ! class="infobox-label" scope="row" | ਜਨਮ | class="infobox-data" | <span style="display:none">( <span class="bday">2000-10-11</span> )</span> 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 <span class="noprint ForceAgeToShow">(ਉਮਰ 24)</span><div class="birthplace" style="display:inline"> ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ</div> |- class="noprint ForceAgeToShow" ! class="infobox-label" scope="row" | ਕੌਮੀਅਤ | class="infobox-data category" | [[India|ਭਾਰਤੀ]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਅਵਾਰਡ | class="infobox-data" | ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ (2019) ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020) |- ! class="infobox-label" scope="row" | ਵੈੱਬਸਾਈਟ | class="infobox-data" | <span class="url">[http://www.amansinghgulati.com/ www.amansinghgulati.com]</span> |} '''ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Aman Singh Gulati;''' ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਬਦਾਮ]], ਮਾਚਿਸ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਜ਼|ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡਸ]] ਸਮੇਤ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।<ref>{{Cite web |last=Shukla |first=Mohit |date=15 July 2019 |title=छोटी सी उम्र में पेंटिंग के लिए कई विश्व रिकार्ड बना चुके हैं अमन |url=https://www.gaonconnection.com/gaon-connection-tvVideos/artist-aman-gulati-draws-unique-paintings-lakhimpur-uttar-pradesh-45596 |access-date=2021-05-28 |website=Gaon Connection |language=hi}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ [[2019 ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲਾ|ਪੁਲਵਾਮਾ ਹਮਲੇ]] ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 44 ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਈ।<ref>{{Cite web |title=Pulwama attack: Lucknow artist makes sketches of deceased CRPF soldiers |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/pulwama-attack-lucknow-artist-makes-sketches-of-deceased-crpf-soldiers20190217223659/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Kishor - |first=Ram |date=2019-02-22 |title=श्रद्धांजलि: लगातार 40 घंटे जागकर बनाई पुलवामा के शहीदों की पेंटिग्स |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/viral-adda/trending/kashmir-pulwama-martyrs-aman-singh-gulati-give-unique-tribute-to-martyrs-by-his-art-20678/ |access-date=2021-05-28 |website=वायरल अड्डा}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-02-20 |title=Pulwama terror attack: An 'artistic salute' to slain jawans |url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/pulwama-terror-attack-an-artistic-salute-to-slain-jawans/story-Y4G45UVZ62DTSXuXjbFgOP.html |access-date=2021-05-28 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist pays tribute to Pulwama martyrs by preparing their sketches |url=https://www.indiatoday.in/amp/india/story/-artist-pays-tributes-to-pulwama-martyrs-by-preparing-their-sketches-1458524-2019-02-18 |access-date=2021-05-28 |website=India Today |language=en}}</ref> == ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਅਮਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 2000 ਨੂੰ [[ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੀਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ|ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ]], [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਡੌਨ ਬੋਸਕੋ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਤੋਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਸਿੱਖੀ, ਜੋ ਖੁਦ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਲਘੂ ਕਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਸੀ।<ref name=":0">{{Cite web |date=2 July 2018 |title=ये हैं अनोखे कलाकार, बनाया इन्होंने अजब-गजब रिकॉर्ड |url=https://hindi.news18.com/amp/videos/ajab-gajab/viral-world-largest-rakhi-made-by-boy-of-uttar-pradesh-1431958.html |access-date=2021-05-28 |website=News18 India |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ [[ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ|ਗੁਰੂ]], [[ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ|ਨਾਨਕ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ "ਸੋਲ ਆਫ਼ ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਵਾਲੀਅਮ 1" ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨੌਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, [[ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ|ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ Vol. 9 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=150 years of Gandhi: Longest pencil drawing of Mahatma - The New Indian Express |url=https://www.newindianexpress.com/amp/story/states/andhra-pradesh/2019/sep/22/150-years-of-gandhi-longest-pencil-drawing-of-mahatma-2037326.html |access-date=2021-05-28 |website=www.newindianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन ने बनाया विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-aman-maid-world-largest-rakhi-16541467.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=फिर बनाया अमन ने विश्व रिकॉर्ड |url=https://www.jagran.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri-world-record-17262094.html |access-date=2021-05-28 |website=Dainik Jagran |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Suryavanshi |first=Sarvjeet Singh |last2=APWA |first2=President/Editor- |date=2018-05-17 |title=राज्यपाल को भेंट किया पुस्तक 'चरैवेति! चरैवेति!!' के मुख पृष्ठ का पोर्टेट .. |url=https://apwaindia.com/2018/05/17/%e0%a4%b0%e0%a4%be%e0%a4%9c%e0%a5%8d%e0%a4%af%e0%a4%aa%e0%a4%be%e0%a4%b2-%e0%a4%95%e0%a5%8b-%e0%a4%ad%e0%a5%87%e0%a4%82%e0%a4%9f-%e0%a4%95%e0%a4%bf%e0%a4%af%e0%a4%be-%e0%a4%aa%e0%a5%81%e0%a4%b8/ |access-date=2021-05-28 |website=APWA News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Celebrating Sikhism |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/celebrating-sikhism-45108 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref> ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ [[ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ]] ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਡਰਾਇੰਗ, [[ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ]] ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਝਾਰਤ ਤਸਵੀਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ]] ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੱਖੜੀ, ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੇਪਰਬੈਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਮਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਦਾਮ ਪੋਰਟਰੇਟ ਪੇਂਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ, [[ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ|ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ]], ਜੈਸਿੰਡਾ ਆਰਡਨ, [[ਬੋਰਿਸ ਜਾਨਸਨ|ਬੋਰਿਸ ਜੌਨਸਨ]], [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਸ਼ੀਦ ਅਲ ਮਕਤੂਮ|ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ]], ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, [[ਡੌਨਲਡ ਟਰੰਪ|ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ]], [[ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ]], ਔਡਰੇ ਅਜ਼ੂਲੇ, [[ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ]], ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ, [[ਸਾਜਿਦ–ਵਾਜਿਦ|ਵਾਜਿਦ ਖਾਨ]], [[ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ]], ਅਤੇ ਇਰਫਾਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।<ref>{{Cite web |title=अमन ने ब्रश पर बनाई राम मंदिर की आकृति |url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/lakhimpur-kheri/aman-made-the-shape-of-ram-temple-on-the-brush-lakhimpur-news-bly415259098 |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Gurbir |date=2019-07-26 |title=Young Indian artist paints PM's portrait on almond |url=https://www.newsviews.co.nz/young-indian-artist-paints-pms-portrait-on-almond/ |access-date=2021-05-28 |website=NewsViews |language=en-NZ}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newshub.co.nz/home/new-zealand/2019/07/indian-artist-paints-tiny-jacinda-ardern-portrait-on-almond-for-her-birthday.html|title=Indian artist paints tiny Jacinda Ardern portrait on almond for her birthday|work=Newshub|access-date=2021-05-28|language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Indian teen makes rare portrait of Shaikh Mohammad |url=https://gulfnews.com/uae/indian-teen-makes-rare-portrait-of-shaikh-mohammad-1.65241432 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Reporter |first=Sajila Saseendran, Senior |title=Watch: Indian expats' rare birthday gift to Sheikh Mohammed |url=https://gulfnews.com/uae/watch-indian-expats-rare-birthday-gift-to-sheikh-mohammed-1.72605367 |access-date=2021-05-28 |website=Gulf News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Chandigarh-based artist makes portrait of Donald Trump on almond |url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/chandigarh-based-artist-makes-portrait-of-donald-trump-on-almond20200223152749/?amp=1 |access-date=2021-05-28 |website=www.aninews.in |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=24 May 2019 |title=इस युवा कलाकार ने दिखाया हुनर, बादाम पर पेंटिंग बनाकर दी मोदी को जीत की बधाई |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/narendra-modi-painting-made-on-almond-by-kheri-boy-aman-gulati-4613545/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन गुलाटी नाम के लड़के ने बादाम पर बनाई अभिनंदन की तस्वीर,कही ये बात |url=https://www.amarujala.com/video/lucknow/aman-gulati-s-photo-of-abhinandan-on-almonds |access-date=2021-05-28 |website=Amar Ujala |language=hi}}</ref><ref>{{Cite web |title=Artist Aman Singh Gulati engraved painting of Sushant Singh Rajputon on an almond to give tribute to actor {{!}} आर्टिस्ट अमन ने बादाम पर सुशांत सिंह राजपूत पेंटिंग उकेरकर अभिनेता को दी श्रद्धांजलि |url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/trending-news/artist-aman-singh-gulati-engraved-painting-of-sushant-singh-rajputon-on-an-almond-to-give-tribute-to-actor/695922/amp |access-date=2021-05-28 |website=zeenews.india.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=टीम इंडिया के लिए नायाब तोहफा, बादाम पर उकेरी पोर्ट्रेट पेंटिंग |url=https://navbharattimes.indiatimes.com/metro/lucknow/other-news/unique-potrait-of-indian-cricket-team-carved-on-almond/articleshow/69422025.cms |access-date=2021-05-28 |website=Navbharat Times |language=hi}}</ref> [[ਓਮ ਬਿਰਲਾ]], [[ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ]], ਅਤੇ ਰਾਮ ਨਾਇਕ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਦਾਮ ਕਲਾ ਲੜੀ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਲੈਂਸ ਆਰਟ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ 150ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਲਈ, ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੈਨਸਿਲ ਸਕੈਚ ਬਣਾਇਆ।<ref name="The Hindu">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/gandhi-portrait-in-tirupati-gets-a-place-in-guinness-book/article29913289.ece|title=Gandhi portrait in Tirupati gets a place in Guinness Book|date=2019-11-08|work=The Hindu|access-date=2021-05-28|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> 2021 ਸਿੱਖ ਆਰਟ ਐਂਡ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਟੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਇੱਕ ਲਘੂ ਫਿਲਮ "ਆਰਟ ਫਾਈਂਡਸ ਇਟਸ ਵੇ" ਦਿਖਾਈ ਗਈ।<ref>{{Cite web |title=Sikhlens Sikhlens: Sikhs Arts & Film Festival (India Chapter) 2021 |url=http://sikhlens.com/sikhlens-sikhs-arts-film-festival-india-chapter-2021/ |access-date=2021-05-28 |website=Sikhlens |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Art Finds Its Way |url=https://rollingframesentertainment.com/movie/art-finds-its-way/ |access-date=2021-05-30 |website=Rolling Frames Entertainment |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Service |first=Tribune News |title=Sikhlens - Sikh Art & Film Festival 2021 is all set to regale the audience with stories from around the world |url=https://www.tribuneindia.com/news/lifestyle/sikhlens-sikh-art-film-festival-2021-is-all-set-to-regale-the-audience-with-stories-from-around-the-world-214169 |access-date=2021-05-28 |website=Tribuneindia News Service |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-02-21 |title=Chandigarh: 2nd Sikhlens Sikh Arts and Film Festival comes to city |url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/2nd-sikhlens-sikh-arts-and-film-festival-comes-to-city-7197591/ |access-date=2021-05-28 |website=The Indian Express |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Second Sikhlens Sikh Arts and Film Festival enthralled city art lovers |url=http://www.indianewscalling.com/sunday-magazine/news/105345-second-sikhlens-sikh-arts-and-film-festival-enthralled-city-art-lovers.aspx |access-date=2021-05-28 |website=www.indianewscalling.com}}</ref><ref>{{Cite web |last=Dinky |date=2021-02-25 |title=The Films Festivals of Punjabi Cinema. |url=https://trollpunjabi.com/know-about-punjabi-film-festival/ |access-date=2021-05-28 |website=Troll Punjabi |language=en-US}}</ref> == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਗੁਲਾਟੀ ਦੀ ਮਾਂ ਭਾਵਨਾ ਗੁਲਾਟੀ ਵੀ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਦੀਪ ਗੁਲਾਟੀ ਲਖੀਮਪੁਰ ਖੇੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਲਾਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਮਨਨ ਸਿੰਘ ਗੁਲਾਟੀ ਹੈ। == ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ == * ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਪੀਪਲਜ਼ ਚੁਆਇਸ ਅਵਾਰਡ (2018)<ref>{{Cite web |title=WINNERS 2018 |url=https://www.thesikhawards.com/winners-2018-list/ |access-date=2021-05-28 |website=The Sikh Awards |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title="Youth Artists of Uttar Pradesh, India" Aman Singh Gulati, who made five times world record, was awarded the Sikh People |url=http://www.bbcpunjab.com/news-details?newsid=981 |access-date=2021-05-28 |website=BBC Punjab}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 December 2018 |title=खीरी के युवा कलाकार को अमेरिकी संस्था ने दी ''सर'' की उपाधि |url=https://www.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/lakhimpur-khiri-boy-aman-gulati-given-sir-title-by-american-company-3801184/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hindi}}</ref><ref>{{Cite web |title=अमन सिंह गुलाटी को मिला ग्लोबल सिख अवॉर्ड {{!}} Hindi News Portal {{!}} Hindi News {{!}} Online Hindi News |url=https://www.swatantraawaz.com/headline/9252.htm |access-date=2021-05-28 |website=www.swatantraawaz.com |language=hi}}</ref> * ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੱਥ ਡਰਾਇੰਗ (2019) ਲਈ ਗਿਨੀਜ਼ ਵਰਲਡ ਰਿਕਾਰਡ * ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ਦੇ 100 ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ (2020)<ref>{{Cite web |title=2020 under 30 List |url=https://www.thesikh100.com/2020-under-30-list/ |access-date=2021-05-28 |website=The Sikh 100 |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lalwani |first=Karishma |title=बादाम पर पेंटिंग करने वाला यह युवक शामिल हुआ विश्व के टॉप-100 युवा सिखों की सूची में |url=https://m.patrika.com/lakhimpur-kheri-news/aman-singh-gulati-of-lakhimpur-kheri-featured-in-top-100-sikh-list-6044894/ |access-date=2021-05-28 |website=Patrika News |language=hi}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] lt7hqhqkc7prgg7o6kegd4k0fu0aym7 0 192203 778378 2024-12-19T14:44:36Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256638603|Harichand Guruchand University]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778378 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ | image = Harichand Guruchand University Logo.png | image_size = | motto = ''ਗਿਆਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ'' | type = [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪਬਲਿਕ]] | established = {{start date and age|df=y|2019|January|11}} | affiliation = [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ)|UGC]] | chancellor = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ]] | vice_chancellor = ਰੂਪਕੁਮਾਰ ਬਰਮਨ ''(ਐਕਟਿੰਗ)'' | city = ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = | country = ਭਾਰਤ | coordinates = {{Coord|22.9843|88.7809|display=title}} | website = {{url|https://harichandguruchanduniversity.ac.in/}} }} '''ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harichand Guruchand University''') ਇੱਕ [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਹੈ, ਜੋ ਠਾਕੁਰਨਗਰ, ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.devdiscourse.com/article/other/254880-mamata-announces-new-university-in-name-of-harichand-guruchand|title=Mamata announces new university in name of Harichand, Guruchand {{!}} Other|work=Devdiscourse|access-date=20 November 2021|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/new-university-will-be-built-on-the-name-of-matua-religious-leader-1.931288|title=হরিচাঁদ গুরুচাঁদ ঠাকুরের নামে নতুন বিশ্ববিদ্যালয়|last=সংবাদদাতা|first=নিজস্ব|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] 5ronn2ddsi9boacccz5iw3y9v69ufz9 778379 778378 2024-12-19T14:46:02Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256638603|Harichand Guruchand University]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778379 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ | image = Harichand Guruchand University Logo.png | image_size = | motto = ''ਗਿਆਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ'' | type = [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪਬਲਿਕ]] | established = {{start date and age|df=y|2019|January|11}} | affiliation = [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ)|UGC]] | chancellor = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ]] | vice_chancellor = ਰੂਪਕੁਮਾਰ ਬਰਮਨ ''(ਐਕਟਿੰਗ)'' | city = ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = | country = ਭਾਰਤ | coordinates = {{Coord|22.9843|88.7809|display=title}} | website = {{url|https://harichandguruchanduniversity.ac.in/}} }} '''ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harichand Guruchand University''') ਇੱਕ [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਹੈ, ਜੋ ਠਾਕੁਰਨਗਰ, ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.devdiscourse.com/article/other/254880-mamata-announces-new-university-in-name-of-harichand-guruchand|title=Mamata announces new university in name of Harichand, Guruchand {{!}} Other|work=Devdiscourse|access-date=20 November 2021|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/new-university-will-be-built-on-the-name-of-matua-religious-leader-1.931288|title=হরিচাঁদ গুরুচাঁদ ঠাকুরের নামে নতুন বিশ্ববিদ্যালয়|last=সংবাদদাতা|first=নিজস্ব|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2018 ਵਿੱਚ ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਐਕਟ, 2018, 2018 ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਐਕਟ XXVII, ਭਾਗ- III, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਐਕਟ, ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿਧਾਨਕ ਅਧਿਸੂਚਨਾ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਗਜ਼ਟ (ਅਸਾਧਾਰਨ), 2 ਜਨਵਰੀ, 2019 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ, ਤਪਨ ਕੁਮਾਰ ਬਿਸਵਾਸ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=The Harichand Guruchand University Act, 2017 |url=https://wbhed.gov.in/readwrite/uploads/The_Harichand_Guruchand_University_Act_2018.pdf |access-date=3 June 2021}}</ref><ref>{{Cite web |title=West Bengal State Council of Higher Education :: Council Members |url=https://www.wbsche.ac.in/council-members.html |access-date=2021-06-04 |website=www.wbsche.ac.in}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] l5s0voijfyq7gnh5ojdh9ag5f97xniz 778380 778379 2024-12-19T14:46:23Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256638603|Harichand Guruchand University]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778380 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ | image = Harichand Guruchand University Logo.png | image_size = | motto = ''ਗਿਆਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ'' | type = [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪਬਲਿਕ]] | established = {{start date and age|df=y|2019|January|11}} | affiliation = [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ)|UGC]] | chancellor = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ]] | vice_chancellor = ਰੂਪਕੁਮਾਰ ਬਰਮਨ ''(ਐਕਟਿੰਗ)'' | city = ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = | country = ਭਾਰਤ | coordinates = {{Coord|22.9843|88.7809|display=title}} | website = {{url|https://harichandguruchanduniversity.ac.in/}} }} '''ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harichand Guruchand University''') ਇੱਕ [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਹੈ, ਜੋ ਠਾਕੁਰਨਗਰ, ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.devdiscourse.com/article/other/254880-mamata-announces-new-university-in-name-of-harichand-guruchand|title=Mamata announces new university in name of Harichand, Guruchand {{!}} Other|work=Devdiscourse|access-date=20 November 2021|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/new-university-will-be-built-on-the-name-of-matua-religious-leader-1.931288|title=হরিচাঁদ গুরুচাঁদ ঠাকুরের নামে নতুন বিশ্ববিদ্যালয়|last=সংবাদদাতা|first=নিজস্ব|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2018 ਵਿੱਚ ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਐਕਟ, 2018, 2018 ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਐਕਟ XXVII, ਭਾਗ- III, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਐਕਟ, ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿਧਾਨਕ ਅਧਿਸੂਚਨਾ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਗਜ਼ਟ (ਅਸਾਧਾਰਨ), 2 ਜਨਵਰੀ, 2019 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ, ਤਪਨ ਕੁਮਾਰ ਬਿਸਵਾਸ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=The Harichand Guruchand University Act, 2017 |url=https://wbhed.gov.in/readwrite/uploads/The_Harichand_Guruchand_University_Act_2018.pdf |access-date=3 June 2021}}</ref><ref>{{Cite web |title=West Bengal State Council of Higher Education :: Council Members |url=https://www.wbsche.ac.in/council-members.html |access-date=2021-06-04 |website=www.wbsche.ac.in}}</ref> ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਤੱਕ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਪੀਆਰ ਠਾਕੁਰ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਅਧਿਆਪਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/class-got-started-in-harichand-guruchand-university/cid/1314270|title=Harichand Guruchand University: সূচনা নতুন বিশ্ববিদ্যালয়ে পঠনপাঠনের|last=মৈত্র|first=সীমান্ত|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.esamakalin.com/2021/08/Harichand-Guruchand-University.html|title=হরিচাঁদ–গুরুচাঁদ বিশ্ববিদ্যালয়ে পঠনপাঠন শুরু হচ্ছে এবছরই|work=E SAMAKALIN|access-date=20 November 2021}}</ref> ਨਵੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ [[2019–20 ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਮਹਾਂਮਾਰੀ|ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ]] ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਔਨਲਾਈਨ ਅਧਿਆਪਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/class-got-started-in-harichand-guruchand-university/cid/1314270|title=Harichand Guruchand University: সূচনা নতুন বিশ্ববিদ্যালয়ে পঠনপাঠনের|last=মৈত্র|first=সীমান্ত|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] lprnvek9vpeje446yo8td70eqaao7t4 778381 778380 2024-12-19T14:51:30Z Jagmit Singh Brar 17898 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256638603|Harichand Guruchand University]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778381 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ | image = Harichand Guruchand University Logo.png | image_size = | motto = ''ਗਿਆਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ'' | type = [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਪਬਲਿਕ]] | established = {{start date and age|df=y|2019|January|11}} | affiliation = [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ)|UGC]] | chancellor = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ]] | vice_chancellor = ਰੂਪਕੁਮਾਰ ਬਰਮਨ ''(ਐਕਟਿੰਗ)'' | city = ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | state = [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]] | postalcode = | country = ਭਾਰਤ | coordinates = {{Coord|22.9843|88.7809|display=title}} | website = {{url|https://harichandguruchanduniversity.ac.in/}} }} '''ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ''' ([[ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ]]: '''Harichand Guruchand University''') ਇੱਕ [[ਜਨਤਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਹੈ, ਜੋ ਠਾਕੁਰਨਗਰ, ਗਾਈਘਾਟਾ, ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।<ref>{{Cite news|url=https://www.devdiscourse.com/article/other/254880-mamata-announces-new-university-in-name-of-harichand-guruchand|title=Mamata announces new university in name of Harichand, Guruchand {{!}} Other|work=Devdiscourse|access-date=20 November 2021|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/new-university-will-be-built-on-the-name-of-matua-religious-leader-1.931288|title=হরিচাঁদ গুরুচাঁদ ঠাকুরের নামে নতুন বিশ্ববিদ্যালয়|last=সংবাদদাতা|first=নিজস্ব|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref> == ਇਤਿਹਾਸ == ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 2018 ਵਿੱਚ ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਐਕਟ, 2018, 2018 ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਐਕਟ XXVII, ਭਾਗ- III, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਐਕਟ, ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿਧਾਨਕ ਅਧਿਸੂਚਨਾ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਗਜ਼ਟ (ਅਸਾਧਾਰਨ), 2 ਜਨਵਰੀ, 2019 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹਰੀਚੰਦ ਗੁਰੂਚੰਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜਨਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ, ਤਪਨ ਕੁਮਾਰ ਬਿਸਵਾਸ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=The Harichand Guruchand University Act, 2017 |url=https://wbhed.gov.in/readwrite/uploads/The_Harichand_Guruchand_University_Act_2018.pdf |access-date=3 June 2021}}</ref><ref>{{Cite web |title=West Bengal State Council of Higher Education :: Council Members |url=https://www.wbsche.ac.in/council-members.html |access-date=2021-06-04 |website=www.wbsche.ac.in}}</ref> ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਤੱਕ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਪੀਆਰ ਠਾਕੁਰ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਅਧਿਆਪਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/class-got-started-in-harichand-guruchand-university/cid/1314270|title=Harichand Guruchand University: সূচনা নতুন বিশ্ববিদ্যালয়ে পঠনপাঠনের|last=মৈত্র|first=সীমান্ত|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.esamakalin.com/2021/08/Harichand-Guruchand-University.html|title=হরিচাঁদ–গুরুচাঁদ বিশ্ববিদ্যালয়ে পঠনপাঠন শুরু হচ্ছে এবছরই|work=E SAMAKALIN|access-date=20 November 2021}}</ref> ਨਵੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ [[2019–20 ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਮਹਾਂਮਾਰੀ|ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ]] ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਔਨਲਾਈਨ ਅਧਿਆਪਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite news|url=https://www.anandabazar.com/west-bengal/24-parganas/class-got-started-in-harichand-guruchand-university/cid/1314270|title=Harichand Guruchand University: সূচনা নতুন বিশ্ববিদ্যালয়ে পঠনপাঠনের|last=মৈত্র|first=সীমান্ত|work=www.anandabazar.com|access-date=20 November 2021}}</ref> == ਫੈਕਲਟੀ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗ == * '''ਕਲਾ ਦੇ ਫੈਕਲਟੀ''' ** ਬੰਗਾਲੀ ਵਿਭਾਗ, ** ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ, ** ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਭਾਗ * '''ਜਨ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਫੈਕਲਟੀ''' ** ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜਨ ਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਭਾਗ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕ ਦੇ ਮਾਸਟਰ, ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਸਟਰ, ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ * [[ਸਿੱਖਿਆ (ਭਾਰਤ)|ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ]] * ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਤੇ ਗੁਣਕ ਹਨ]] b8ij2i8djik3skw5na13o0505wn39w5 1 192204 778382 2024-12-19T14:58:12Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778382 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192205 778383 2024-12-19T14:58:20Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778383 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192206 778384 2024-12-19T14:58:26Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778384 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192207 778385 2024-12-19T14:58:32Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778385 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192208 778386 2024-12-19T14:58:42Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778386 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192209 778387 2024-12-19T14:58:48Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778387 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192210 778388 2024-12-19T14:58:55Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778388 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192211 778389 2024-12-19T14:59:01Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778389 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192212 778390 2024-12-19T14:59:08Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778390 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192213 778391 2024-12-19T14:59:15Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778391 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192214 778392 2024-12-19T14:59:21Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778392 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192215 778393 2024-12-19T14:59:28Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778393 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192216 778394 2024-12-19T14:59:43Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778394 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192217 778395 2024-12-19T14:59:48Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778395 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192218 778396 2024-12-19T14:59:58Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778396 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192219 778397 2024-12-19T15:00:07Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778397 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192220 778398 2024-12-19T15:00:13Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778398 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192221 778399 2024-12-19T15:00:20Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778399 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 1 192222 778400 2024-12-19T15:00:27Z Jagmit Singh Brar 17898 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778400 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192223 778405 2024-12-19T18:26:33Z Nitesh Gill 8973 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256236160|Khosiyat Rustam]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778405 wikitext text/x-wiki '''ਖੋਸੀਅਤ ਰੁਸਤਮੋਵਾ''' (ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨਃ ''Xosiyat Rustamova'') ਇੱਕ ਉਜ਼ਬੇਕ [[ਕਵੀ]], [[ਅਨੁਵਾਦ|ਅਨੁਵਾਦਕ]], ਕਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦੀ ਲੇਖਕ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Ozarbayjonlik deputat O'zbekistonga kelyapti |url=https://qalampir.uz/ |access-date=2023-08-10 |website=Qalampir.uz |language=uz}}</ref> == ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਖੋਸੀਆਤ ਰੁਸਤਮ ਦਾ ਜਨਮ 1971 ਵਿੱਚ [[ਨਮਾਗਾਨ ਖੇਤਰ|ਨਮੰਗਨ ਖੇਤਰ]] ਦੇ ਚੁਸਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਓਲਮੋਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1993 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਤਾਸ਼ਕੰਦ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਫੈਕਲਟੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |last=uza.uz |date=2019-11-07 |title=Ўзбек шоираси Озарбайжон Ёзувчилар бирлиги аъзоси бўлди |url=https://uza.uz/uz/posts/zbek-shoirasi-ozarbayzhon-yezuvchilar-birligi-azosi-b-ldi-07-11-2019 |access-date=2023-08-15 |website=Uza.uz |language=uz}}</ref><ref>{{Cite web |last=uza.uz |date=2021-05-31 |title=Ўзбек шоираси Озарбайжоннинг юксак мукофоти билан тақдирланди |url=https://uza.uz/uz/posts/ozbek-shoirasi-ozarbayzhonning-yuksak-mukofoti-bilan-taqdirlandi_271695 |access-date=2023-08-15 |website=Uza.uz |language=uz}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019-11-07 |title=Xasiyyət Rüstəm Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü seçilib |url=https://olaylar.az/news/sosial/357334 |access-date=2023-08-15 |website=Olaylar.az |language=az}}</ref> 2021 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਇਓਵਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੇਖਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।<ref>{{Cite web |title=Xosiyat Rustamova. Yomg'ir yog'ayotgan edi…She'rlar va badialar. {{!}} Xurshid Davron kutubxonasi |url=https://kh-davron.uz/yangiliklar/muborak-kin/xosiyat-rustamova-yomgir-yogayotgan-edisherlar-va-badialar.html |access-date=2023-08-10 |website=kh-davron.uz}}</ref><ref>{{Cite web |title=Хосият Рустамова — Интерпоэзия |url=https://interpoezia.org/authors/xosiyat-rustamova/ |access-date=2023-08-10 |website=interpoezia.org}}</ref><ref>{{Cite web |title=Хосият Рустамова-одна из ярчайших поэтесс Узбекистана-презентует свой новый поэтический сборник в сердце Англии - Kultura.uz |url=https://www.kultura.uz/view_9_r_15500.html |access-date=2023-08-10 |website=www.kultura.uz}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-04-01 |title=Our Poetry Archive: Khosiyat Rustam |url=https://ourpoetryarchive.blogspot.com/2021/04/khosiyat-rustam.html |access-date=2023-08-22 |website=ourpoetryarchive.blogspot.com}}</ref> == ਕਰੀਅਰ == ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਅਖਬਾਰ "ਕਿਟੋਬ ਡੁਨਿਓਸੀ" (ਦਿ ਬੁੱਕ ਵਰਲਡ) ਦੀ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ ਅਤੇ ਅਲੀਸ਼ਰ ਨਵੋਈ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਖੋਜਕਰਤਾ ਹੈ।<ref>{{Cite web |date=2023-07-13 |title=Nga:Rudolf Marku |url=https://albania-press.com/2023/07/14/ngarudolf-marku/ |access-date=2023-08-22 |website=Albania Press |language=sq-AL}}</ref> 2022 ਤੋਂ, ਉਹ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੋਲੰਬੀਆ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕਵੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Ўзбек шоираси Хосият Рустамова Британиянинг "Hertfordshire Press Awards" мукофоти билан тақдирланди |url=https://xs.uz/uzkr/post/ozbek-shoirasi-khosiyat-rustamova-britaniyaning-hertfordshire-press-awards-mukofoti-bilan-taqdirlandi |archive-url=https://web.archive.org/web/20230810230707/https://xs.uz/uzkr/post/ozbek-shoirasi-khosiyat-rustamova-britaniyaning-hertfordshire-press-awards-mukofoti-bilan-taqdirlandi |archive-date=2023-08-10 |access-date=2023-08-10 |website=xs.uz |language=uz-kr}}</ref><ref>{{Cite web |title=Dunyo |url=https://dunyo.info/ru/site/inner/uzbekskaya_poetessa_hosiyat_rustamova_stala_laureatom_britanskoy_premii_hertfordshire_press_awards-Jes |access-date=2023-08-10 |website=dunyo.info}}</ref><ref>{{Cite web |date=2020-08-08 |title=Ўзбек шоираси Хосият Рустамованинг китоби Лондонда чоп қилинди |url=https://eltuz.com/asosiy-mavzular/214629/ |access-date=2023-08-10 |website=El tuz |language=uz-UZ}}</ref><ref>{{Citation |title=Ўзбек шоирасининг китоби Лондонда нашр этилди |date=12 August 2020 |url=https://www.youtube.com/watch?v=QCAkOvBR7rI |language=en |access-date=2023-08-15}}</ref><ref>{{Cite web |last=Ioan |first=Tene |date=2022-11-27 |title=Acordarea premiilor literare de către Editura Hertfordshire Press la Londra |url=https://clusiumnews.ro/acordarea-premiilor-literare-de-catre-editura-hertfordshire-press-la-londra/ |access-date=2023-08-16 |website=Clusium News |language=ro-RO}}</ref> == ਇਨਾਮ == ਖੋਸੀਆਤ ਰੁਸਤਮ ਨੂੰ 2004 ਵਿੱਚ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ "ਸ਼ੁਹਰਤ" (ਫੇਮ ਆਰਡਰ) ਅਤੇ 2016 ਵਿੱਚ "ਉਜ਼ਬੇਕਿਸ੍ਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 25 ਸਾਲ" ਯਾਦਗਾਰੀ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Khosiyat Rustamova, Uzbekistán |url=https://www.festivaldepoesiademedellin.org/es/Festival/32/KhosiyatRustam/ |access-date=2023-08-22 |website=www.festivaldepoesiademedellin.org |language=es}}</ref> ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਵਿਤਾ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਬੁਰਸਾ, ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਜੇਤੂ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Xosiyat Rustamova – Open Eurasian Literary Festival & Book Forum |url=https://www.awardslondon.com/%d1%85%d0%be%d1%81%d0%b8%d1%8f%d1%82-%d1%80%d1%83%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bc%d0%be%d0%b2%d0%b0/ |access-date=2023-08-10 |language=ru-RU}}</ref> 2015: ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਕੇਲ ਮਸ਼ਫਿਕ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।<ref>{{Cite web |date=2020-09-08 |title=Khosiyat Rustam -Uzbekistan |url=https://petruska-nastamba.com/khosiyat-rustam-uzbekistan/ |access-date=2023-08-22 |website=Петрушка настамба |language=sr-RS}}</ref> 2017 ਵਿੱਚ, ਏ. ਐਮ. ਈ. ਏ. ਨਿਜ਼ਾਮੀ ਗੰਜਵੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ "ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਲਈ" ਆਨਰੇਰੀ ਫ਼ਰਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।<ref>{{Cite web |title=Хосият Рустамова: "Ҳақиқий ёзувчининг ер юзидан бошқа ватани йўқ" – Қорақалпоғистон Ахборот Агентлиги |url=https://kknews.uz/uz/9787.html |access-date=2023-08-10 |website=kknews.uz}}</ref><ref>{{Cite web |title=Qənirə Paşayeva Özbəkistanda tanınmış şairə, yazar, Xasiyyət Rüstəmi ziyarət edib |url=https://sabaha-inamla.az/medeniyyet/31688-qnir-paayeva-ozbkistanda-tannm-air-yazar-xasiyyt-rustmi-ziyart-edib.html |access-date=2023-08-15 |website=Sabaha-inamla.az}}</ref> 2019 ਤੋਂ, ਉਹ ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਦੇ ਲੇਖਕ ਸੰਘ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web |title=Ўзбек шоираси Бокуда олқишланди |url=https://www.xabar.uz/madaniyat/ozbek-shoirasi-bokuda-olqishlandi |access-date=2023-08-15 |website=www.xabar.uz |language=uz}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ochiq derazalar |url=https://t.me/xosiyat_rustamova/2567 |access-date=2023-08-17 |website=Telegram}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{Reflist}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1971]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤਾਂ]] dcqmzp82g54tsmd91lbxuemhh1ks239 3 192224 778406 2024-12-19T18:52:54Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 778406 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=ਪੰਜਾਬੀ123}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 18:52, 19 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) mtnlaha65l9yy2686a2k1zpofkizztg 0 192225 778407 2024-12-19T19:21:06Z Meenukusam 51574 "[[:en:Special:Redirect/revision/1245999973|Kapi (raga)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778407 wikitext text/x-wiki    '''ਕਾਪੀ''' ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ, ਜੋ [[ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ]] ਦਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ [[ਰਾਗ]] ਹੈ, । ''ਕਾਪੀ'' ਖਾਰਹਰਪ੍ਰਿਆ ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੁੰਮਦਾ ਹੋਇਆ ਵਕਰਾ ਸਕੇਲ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਤੀ, ਕਰੁਣ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ''ਕਾਪੀ'' [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ]] [[ਰਾਗ]] ਅਤੇ [[ਥਾਟ]] ਕਾਫੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਰਾਗ [[ਪੀਲੂ (ਰਾਗ)|ਪੀਲੂ]] ਹੈ। == ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ == ਕਾਪੀ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਵਕਰਾ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦਾ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਸਕੇਲ) ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸੁਰ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ (ਉਤਰਦੇ ਸਕੇਲ)ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਵਕ੍ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਗਦੇ ਹਨ। [[Kakali Nishadam|ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ]] ਅਤੇ ਅੰਤਰਾ ਗੰਧਾਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ [[ਜਨਯਾ|ਭਾਸੰਗਾ ਰਾਗਮ]] ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। * ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ2 ਮ1 ਪ ਨੀ3 ਸੰ[a]  * ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ2 ਧ2 ਨੀ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ2ਸ S[b] ਵੱਖ-ਵੱਖ ''ਨਿਸ਼ਾਦ'' ਸਵਰਾਂ (ਨੀ ₂ ਅਤੇ ਨੀ ₃) ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਪੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਗੁਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿ ਇਹ ਵਕਰ ਸੁਰਾਂ (ਨੀ ₂ ਧ ₂ ਨੀ ₂) ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ (ਧ₁) ਦੀ ਇੱਕ ਹਲਕੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਰਾਗਮ ਪ੍ਰਤੀ ਭਗਤੀ ਦੀ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ, ਅਤੇ ਅੰਤਰਾ ਗੰਧਾਰਮ (ਗ₃) ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਰਾਗਮ ਦੇ ਅਵਰੋਹਣ ਦੀ ਸਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਗੀਤਾ ਪੀਤਮਾਹਾ ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਤ 'ਜਗਧੋਧਰਨ' ਵਿੱਚ, ਨੋਟ 'ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ' (ਧ1) ਵੀ ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੋਟ (ਅਨਯਾ ਸਵਰ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। == ਰਚਨਾਵਾਂ == ਕਾਪੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨਃ * ਜਗਦੋਧਰਾਨਾ ਆਦਿਸਿਦਾਲਸ਼ੋਦੇ, ''ਬਨੀਸੀ ਗੋਪੀ'' -ਪੁਰੰਦਰਦਾਸ<ref>{{Cite web |title="Jagadodharana" |url=https://www.youtube.com/watch?v=KPbukrZQdSI |website=[[YouTube]]}}</ref> * ''ਮੀ ਵੱਲਾ ਗੁਣਾਡੋਸ਼ਾ ਮੇਮੀ, ਇੰਥਾ ਸੌਖਿਆ''-[[ਤਿਆਗਰਾਜ]] * ਵੈਂਕਟਚਲਪਾਤੇ ਨੀਨੂ ਨਾਮਮਿਤੀ-ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ * * * ''ਵਿਹਾਰਮਾਨਸਾ ਰਾਮ'', ''ਸਮਰਾਸ਼ੀ ਪੁਰਾ'', ਸ਼੍ਰੀ ਮਾਧਵਮਾਨੁ-ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੂਨਲ * ''ਏਨਾ ਥਵਮ ਸੇਦਾਨਾਈ ਯਸ਼ੋਦਾ''-ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ * ''ਭਾਜਾ ਮਾਧਵਮ ਅਨੀਸ਼ਮ''-ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੁਦੇਵਾਚਾਰੀਆਮੈਸੂਰ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰੀਆ * ਮਾਇਆ ਗੋਪਾਬਾਲਾ-ਕੇ. ਸੀ. ਕੇਸਵਾ ਪਿਲਾਈਕੇ. ਸੀ. ਕੇਸਵਾ ਪਿੱਲੈ * ''ਜਾਨਕੀ ਰਮਣ ਦਸ਼ਰਥ ਨੰਦਨ''-[[Vanamaamalia Jiyar Swami|ਵਨਮਾਮਲਾਈ ਜੀਅਰ ਸਵਾਮੀ]] * ਜਾਵੋ ਮਤ ਥੁਮ (ਉਪਾਖ੍ਯਾਨਮ-ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੂਨਲ * ਚਿੰਨਾਨਚਿਰੂ ਕਿਲੀਏ (ਪਹਿਲੀਆਂ ਦੋ ਪੰਕਤੀਆਂ-[[ਸੁਬਰਾਮਨੀਆ ਭਾਰਤੀ|ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਭਾਰਤੀ]]) * ਕੁਰਾਈ ਓਂਦਰਮ ਇਲਾਈ (ਦੋ ''ਚਰਨਮ'' ਛੰਦ-[[ਸੀ. ਰਾਜਾਗੋਪਾਲਚਾਰੀ|ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਰਾਜਗੋਪਾਲਾਚਾਰੀ]]) * ਕਾਰਤੀਕੇਯਾਨਈ-ਮਯੂਰਾਮ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ * ਅਰਵਿੰਦ ਪਦਮਲਰ-ਅੰਬੁਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਅੰਬੂਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ * ਚਰਣਮੁਲੇ ਨਾਮਮਿਤੀ-ਭਦਰਚਲ ਰਾਮਦਾਸੁ * ''ਕਨਕ ਸਿੰਹਮ''-ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ * ''ਕੰਨਾ ਵਾ ਮਨੀਵੰਨਾ ਵਾ'' (ਪਹਿਲੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ-ਅੰਬੁਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ) ਅੰਬੂਜਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ * ਨੀ ਮੈਟਯੂਮ ਐਨ ਨੇਂਜਿਲ ਨਿਰਕਿਰਾਈ-[[ਪੇਰੁਮਾਲ ਮੁਰੁਗਨ|ਪੇਰੂਮਲ ਮੁਰੂਗਨ]] ਅਤੇ ਕੇ ਅਰੁਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ <nowiki>* *</nowiki> ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੀ ਕਾਪੀ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਪੀ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਕਰਨਾਟਕ ਕਾਪੀ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵੈਂਕਟਮਾਖਿਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਪੀ ਦਾ ਮੂਰਚਨਾ ਸ ਰੇ2 ਗ2 ਮ1 ਪ ਧ2 ਨੀ2 ਸ/ਨੀ2 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ2 ਸ ਹੈ। === ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤਮਿਲ਼ ਭਾਸ਼ਾ|ਤਮਿਲ]] === {| class="wikitable" ! style="background:#D2691E" |ਗੀਤ. ! style="background:#D2691E" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#D2691E" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#D2691E" |ਗਾਇਕ |- |ਧਿਆਨ ਨਾਮ ਨੀ |ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ |ਅਲਾਥੁਰ ਵੀ. ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ |ਐਮ. ਕੇ. ਤਿਆਗਰਾਜ ਭਾਗਵਤਰ |- |ਚਿਨਾਨਸਿਰੂ ਕਿਲੀਏ ਕੰਨਾਮਮਾ (ਰਾਗਮਾਲਿਕਾਃ ਕਾਪੀ, ਮਾਨਡ, ਵਸੰਤ) |ਮਾਨਾਮਗਲ |ਸੀ. ਆਰ. ਸੁਬੁਰਮਨ |ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਵਸੰਤਕੁਮਾਰੀ, ਵੀ. ਐੱਨ. ਸੁੰਦਰਮ |- |ਨੀਲਾ ਵੰਨਾ ਕੰਨਾ ਵਾਦਾ (ਰਾਗਮਾਲਿਕਾਃ ਕਾਪੀ, ਯਮੁਨਕਲਯਾਨੀ) |ਮੰਗਈਅਰ ਥਿਲਕਮ |ਸੁਸਰਲਾ ਦੱਖਣਮੂਰਤੀ |[[ਆਰ. ਬਾਲਾਸਰਸਵਤੀ ਦੇਵੀ|ਆਰ. ਬਾਲਾਸਰਾਸਵਤੀ ਦੇਵੀ]] |- |ਪੂਵਾਗੀ ਕਾਗੀ |ਅੰਨਾ |ਆਰ. ਸੁਦਰਸਨਮ |[[ਪੀ. ਭਾਨੂਮਤੀ]] |- |ਸੈਂਤਾਮਿਜ਼ ਥੇਨਮੋਝੀਆਲ |ਮਲਾਇਯਿਤਾ ਮੰਗਾਈ | rowspan="6" |ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ |ਟੀ. ਆਰ. ਮਹਾਲਿੰਗਮ |- |ਪਾਤੋਂਡਰੂ |ਪਾਸਮਲਾਰ |[[ਕੇ ਜਮੁਨਾ ਰਾਣੀ|ਕੇ. ਜਮੁਨਾ ਰਾਣੀ]] |- |ਮਧੁਰਾ ਨਾਗਰੀਲ |ਪਾਰ ਮਗਾਲੇ ਪਾਰ | rowspan="2" |ਪੀ. ਬੀ. ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ, [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਸੇਂਥੁਰ ਮੁਰੂਗਨ (ਰਾਗ ਪਿਲੂ) |ਸੈਂਟੀ |- |ਕਦਲ ਸਿਰਾਗਈ |ਪਾਲਮ ਪਾਜ਼ਮਮ | rowspan="3" |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਅਵਾਨ ਪੋਰੁੱਕੂ ਪੋਨਨ |ਵਾਜ਼ਕਾਈ ਵਾਜ਼ਵਾਥਾਰਕੇ |- |ਕਾਲਾਮਿਥੂ ਕਾਲਾਮਿਥੂ |ਚਿੱਟੀ | rowspan="5" |ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ |- |ਥਮਿਜ਼ਿਲ ਅਥੂਓਰੂ |ਸੰਗ ਮੁਜ਼ਾਂਗੂ |ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਨੀਲਵੂ ਵੰਧੂ ਵਨਾਥਾਇਏ |ਤਿਰੂਦੀ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਪੂਮਾਜ਼ਾਈ ਤੂਵੀ |ਨਿਨੈਥਾਧਈ ਮੁਦਿੱਪਵਨ | rowspan="4" |ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ |- |ਨਾਨ ਪਡੀਦੁਮ ਕਵਿਤਾਈਨ |ਸਮਾਇਲਕਰਨ |- |ਉਨ ਕਨਿਲ ਨੇਡ਼ੇ |ਵੀਅਤਨਾਮ ਵੀਡੂ | rowspan="3" |ਕੇ. ਵੀ. ਮਹਾਦੇਵਨ |- |ਮਲਾਰਗਲੀਲੀ ਪਾਲਾ | rowspan="2" |ਥਿਰੂਮਲ ਪੇਰੂਮਾਈ |- |ਹਰੀ ਹਰੀ ਗੋਕੁਲਾ |ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਮਾਸਟਰ ਮਹਾਰਾਜਨ, [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਅੰਥਾ ਸ਼ਿਵਗਾਮੀ |ਪੱਟਨਾਥਿਲ ਭੂਥਮ |ਆਰ. ਗੋਵਰਧਨਮ |ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਮਧੁਰਾਈ ਅਰਸਾਲਮ |ਤਿਰੂਮਲਾਈ ਥੇਨਕੁਮਾਰੀ |ਕੁੰਨਾਕੁਡੀ ਵੈਦਿਆਨਾਥਨ |ਸਿਰਕਾਜ਼ੀ ਗੋਵਿੰਦਰਾਜਨ, ਐਲ. ਆਰ. ਈਸਵਾਰੀ, ਐਮ. ਆਰ. ਵਿਜਯਾ |- |ਯੇ ਪਾਦਲ ਓਂਦਰੂ |ਪ੍ਰਿਆ | rowspan="17" |ਇਲੈਅਰਾਜਾ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਸੰਗਤਿਲ ਪਦਥਾ |ਆਟੋ ਰਾਜਾ |ਇਲੈਅਰਾਜਾ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਕੰਨੇ ਕਲੈਮਾਨੇ |ਮੂੰਡਰਮ ਪਿਰਾਈ | rowspan="3" |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]] |- |ਥੰਨੀ ਥੋਟੀ |ਸਿੰਧੂ ਭੈਰਵੀ |- |ਚਿੰਨਾ ਚਿੰਨਾ ਰੋਜਾ ਪੂਵ |ਪੂਵਿਜ਼ੀ ਵਾਸਾਲੀਲੇ |- |ਮਾਤਵਮ ਯਾਨ |ਰਾਜਾ ਰਿਸ਼ੀ |[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]], ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਾਸੁਦੇਵਨ |- |ਚਿੰਨਾ ਚਿੰਨਾ ਵੰਨਾ ਕੁਇਲ |ਮੌਨਾ ਰਾਗਮ | rowspan="4" |[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਥਾਈਅਮ ਨਾਨੇ |ਇੰਕੀਓ ਕੇਟਾ ਕੁਰਲ |- |ਥੇਨਥੂੰਗਮ ਪੂਵ |ਕੋਡਾਈ ਮਜ਼ਹਾਈ |- |ਚਿੰਨਾ ਥਾਯਾਵਲ (ਚਾਰੁਕੇਸੀ ਵੀ ਲੱਭਦਾ ਹੈ) |ਥਲਪਤੀ |- |ਸਾਮੀ ਕਿੱਟਾ ਸੋਲੀ |Avarampoo | rowspan="2" |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਮਾਲਾਈ ਸੂਦੁਮ ਵੇਲਾਈ |ਨਾਨ ਮਹਾਨ ਅੱਲਾ |- |ਨੀਥਾਨਾ ਨੀਥਾਨਾ |ਥਾਲੱਟੂ ਪਡਵਾ |ਅਰੁਣਮੋਝੀ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਗੋਂਡਰੂ ਗੋਂਗੁਰਾ |ਚਿਨਵਰ |ਮਨੋ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]] |- |ਸੇੰਬਰੂਥੀ ਪੂਵੂ |ਚੈਂਬਰੂਥੀ |ਮਨੋ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]], [[ਪੀ. ਭਾਨੂਮਤੀ|ਭਾਨੂਮਤੀ]] |- |ਅਲਾਈਓਡੂ ਅਲਾਈਯਾਗਾ |ਮੈਰਨਥੇਨ ਮੈਨਿਥੇਨ |[[ਭਵਾਥਾਰਿਨੀ|ਭਵਥਾਰਿਨੀ]] |- |ਉਨਾ ਨੇਨਾਚੂ |ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ |ਸਿਦ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ |- |ਮੁਥੂ ਮੁਥੂ ਥੇਰੋਤਮ (ਰਾਗ ਪਿਲੂ) |ਆਨੀ ਵੇਰ |ਸ਼ੰਕਰ-ਗਣੇਸ਼ |[[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]] |- |ਅੰਮਾਮਾ ਸਾਰਨਮ |ਸੱਤਮ | rowspan="2" |ਗੰਗਾਈ ਅਮਰਨ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]] |- |ਆਨੰਦਮ ਇੰਦਰੂ |ਮੰਨੁਕੇਥਾ ਪੋਨੂ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], [[ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ]] |- |ਚਿੰਨਾ ਚਿੰਨਾ ਕਨਵੁਗਲੇ ਕੰਨਾ |ਥੁਰਾਈਮੁਗਮ |ਅਦਿੱਤਿਆ |[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]] |- |ਕਦਲ ਰੋਜਾਵੇ (ਦੇਸ਼ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹਮਿੰਗ) |ਰੋਜਾ | rowspan="12" |[[ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ]] |ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ (ਸਿਰਫ ਹਮਿੰਗ) |- |ਐਨ ਮੇਲ ਵਿਜ਼ੁੰਡਾ |ਮਈ ਮਾਧਮ |ਪੀ. ਜੈਚੰਦਰਨ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]] |- |ਏਰਾਨੀ ਕੁਰਾਧਾਨੀ |ਕਦਲਨ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਜੁਲਾਈ ਮਥਮ |ਪੁਧੀਆ ਮੁਗਾਮ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਅਨੁਪਮਾ (ਗਾਇਕਾ)|ਅੰਨੂਪਾਮਾ]] |- |ਅਨਬੇਈ ਈਦੂ (ਰਾਗਮ ਚਾਰੁਕੇਸੀ ਵੀ ਛੋਹਦਾ ਹੈ) |ਰਿਦਮ |[[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]] |- |ਕੁਚੀ ਕੁਚੀ |ਬੰਬਈ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸਵਰਨਲਥਾ|ਸਵਰਨਾਲਥਾ]], ਜੀ. ਵੀ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੁਮਾਰ |- |ਪਚਾਈ ਕਿਲੀਗਲ |ਭਾਰਤੀ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], ਨਿਰਮਲਾ ਸੇਸ਼ਾਦਰੀ |- |ਓਰੂ ਪੋਇਆਵਧੂ | rowspan="2" |ਜੋਡੀ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]] (1) ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ, ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ (2) |- |ਵੇਲਲੀ ਮਲਾਰੇ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਅਈਅਰ]] |- |ਨਾਲਾਈ ਉਲਾਗਮ |ਪਿਆਰ ਪੰਛੀ |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ |- |ਕੱਧਲੀ ਨੀ ਏਨਾ ਸੇਈਵਾਈ |ਰੰਗੀਲਾ |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਕਵਿਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ]] |- |ਵਾਜੀ ਵਾਜੀ |ਸ਼ਿਵਾਜੀਃ ਦ ਬੌਸ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਮਧੂਸ਼੍ਰੀ |- |ਆਲੰਗੂਇਲ ਕੂਵਮ ਰਾਇਇਲ |ਪਾਰਥੀਬਨ ਕਾਨਵੂ | rowspan="7" |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ |[[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]] |- |ਥਾਚੀਕੋ ਥਾਚੀਕੋ |ਪੋਨੀਅਨ ਸੇਲਵਨ |[[ਅਨੁਰਾਧਾ ਸ੍ਰੀਰਾਮ|ਅਨੁਰਾਧਾ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ]], [[ਮਥੰਗੀ ਜਗਦੀਸ਼|ਮਥੰਗੀ]] |- |ਵਿਜ਼ੀਅਮ ਵਿਜ਼ੀਅਮ |ਸਦੂਰੰਗਮ |ਮਧੂ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]] |- |ਆਸਾਈ ਆਸਾਈ (ਪੱਲਵੀ ਅਤੇ ਅਨੁਪਲਵੀ ਸਿਰਫ |ਧੂਲ |[[ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ]], ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ |- |ਕਾਧਲ ਵੰਧਾਧੂਮ |ਪੂਵੇਲਮ ਉਨ ਵਾਸਮ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], [[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]] |- |ਦੇਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਥਾਨ |ਤਵਸੀ |ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਸੁਜਾਤਾ ਮੋਹਨ |- |ਬੂਮੀਆ ਬੂਮੀਆ |ਸੇਨਗੋਤਾਈ | rowspan="2" |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਥਾਈ ਮਸੀ |ਵਸੰਤਕਲਾ ਪਰਵਈ | rowspan="7" |ਦੇਵਾ |- |ਅੰਗਮ ਉਨਾਥੂ ਅੰਗਮ |ਪੁਦੂ ਮਨੀਥਨ |ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]] |- |ਚਿੰਨਾ ਪੋਨੂਥਾਨ |ਵੈਗਾਸੀ ਪੋਰਨਥਾਚੂ |ਮਾਨੋ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]] |- |ਕਰੂਪੂ ਨੀਲਾ |ਐਨ ਆਸਾਈ ਮਚਨ |[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]] |- |ਕਰੂਪੁਥਨ ਏਨਾਕੂ |ਵੇਤਰੀ ਕੋਡੀ ਕੱਟੂ |[[ਅਨੁਰਾਧਾ ਸ੍ਰੀਰਾਮ|ਅਨੁਰਾਧਾ ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ]] |- |ਚਿੰਨਾ ਰੋਜਾ |ਓਰੁਵਨ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]] |- |ਯੇਨੋ ਯੇਨੋ |ਅੱਪੂ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਸੁਜਾਤਾ, [[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]] |- |ਰਵਿਵਰਮਨ (ਕੇਵਲ ਚਰਣਮ) |ਵਸਂਤੀ |ਚੰਦਰਬੋਸ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]], [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ]] (ਸਿਰਫ ਹਮਿੰਗ) |- |ਅੰਧੀਨੇਰਾ ਥੈਂਡਰਲ ਕਟਰੂ |ਇਨੈਧਾ ਕੈਗਲ |ਗਿਆਨ ਵਰਮਾ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਪੀ. ਜੈਚੰਦਰਨ |- |ਮਿਨਨਾਲ ਓਰੂ ਕੋਡੀ |ਵੀ. ਆਈ. ਪੀ. |ਰਣਜੀਤ ਬਾਰੋਟ | rowspan="2" |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]] |- |ਐਨ ਕੰਨਡੀ ਥੋਪੁਕੁਲਲੇ |ਮਾਲਾਬਾਰ ਪੁਲਿਸ | rowspan="5" |ਐਸ. ਏ. ਰਾਜਕੁਮਾਰ |- |ਪਲੰਗਕੁਜ਼ੀਅਨ |ਆਨੰਦਮ |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]] |- |ਕਰੀਸਾਈ ਕਾੱਟੂ ਪੇਨੇ |ਰਾਜਾ |[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]], ਮਾਨਿਕਕਾ ਵਿਨਾਇਗਮ |- |ਈਦੂ ਨੀ ਇਰੁਕ੍ਕੁਮ ਨੇਂਜਮਾਦੀ |ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ |ਮਾਨੋ |- |ਚਿੰਨਾ ਚਿੰਨਾ ਕੰਨੁਕੁਲਲੇ |ਕਾਮਾਰਾਸੂ |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]] |- |ਇਥੂ ਕੁਜ਼ਾਨਥਾਈ |ਓਰੂ ਥਲਾਈ ਰਾਗਮ |ਟੀ. ਰਾਜਿੰਦਰ | rowspan="3" |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ |- |ਵੰਨਮ ਕੋਂਡਾ (ਰਾਗਮ ਪਿਲੂ) |ਸੀਗਰਾਮ |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ |- |ਐਨਾ ਅਜ਼ਗੂ |ਅੱਜ ਪਿਆਰ | rowspan="4" |ਸ਼ਿਵ |- |ਨੀ ਮਲਾਰਾ ਮਲਾਰਾ |ਅਰਪੁਥਮ | rowspan="2" |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]] |- |ਅੰਥਾ ਵਾਨੂੱਕੂ (ਨਾਨ ਥਾਈ ਯੇਨਡਰੂ) |ਪੂਮਾਗਲ ਉਰੋਵਲਮ |- |ਸੋਲਥਨ ਨਿਨੈਕਿਰੇਨ |ਕਦਲ ਸੁਗਮਾਨਾਥੂ |[[ਕੇ.ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ|ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ]], ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ (ਪਾਠੋਸ) |- |ਪੂਨਕੁਰੂਵੀ ਪਡਦੀ |ਸੁੰਦਰਾ ਕੰਡਮ |ਦੀਪਕ |[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]], ਮਨੋਮਾਨੋ |- |ਮੁਕੁੰਧਾ ਮੁਕੁੰਧਾ |ਦਸਾਵਥਾਰਮ |[[ਹਿਮੇਸ਼ ਰੇਸ਼ਮਿਆ|ਹਿਮੇਸ਼ ਰੇਸ਼ਮੀਆ]] |[[ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ]] |- |ਕੰਨੂਕੁਲਲੇ ਕਧਲਾ |ਤਾਮਿਲ | rowspan="3" |ਭਾਰਦਵਾਜ |ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਸਵਰਨਲਥਾ|ਸਵਰਨਾਲਥਾ]] |- |ਥੋਝਾ ਥੋਝਾ ਕਾਨਾਵੁ ਥੋਝਾ |ਪਾਂਡਵਰ ਭੂਮੀ |[[ਚਿੱਤਰਾ ਅਈਅਰ|ਚਿਤਰਾ ਸ਼ਿਵਰਮਨ]], ਯੁਗੇਂਦਰਨ |- |ਨਚੇੰਦਰੂ ਇਚੌਂਡਰੂ |ਅਟਾਹਸਮ |ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ, ਉਜੈਨੀ |- |ਥੁਲੀ ਥੁਲੀਆਈ ਕੋਟਮ ਮਜ਼ਹਾਈ |ਪਾਰਵਾਈ ਓਂਦਰੇ ਪੋਧੁਮੇ |ਭਰਾਨੀ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਸਵਰਨਲਤਾ[[ਸਵਰਨਲਥਾ|ਸਵਰਨਾਲਥਾ]] |- |ਉਰੁਗੁਧੇ ਮਰਾਗੁਧੇ |ਵੇਇਲ | rowspan="2" |ਜੀ. ਵੀ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੁਮਾਰ |[[ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ]], [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]] |- |ਉਨ ਪੇਰਾਈ ਸੋਲਮ |ਅੰਗਾਦੀ ਥੇਰੂ |ਨਰੇਸ਼ ਅਈਅਰ, [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]], ਹਰੀਚਰਣਹਰੀਕਰਨ |- |ਰਾਗਸੀਆ ਕਨਵੁਗਲ |ਭੀਮਾ | rowspan="3" |ਹੈਰਿਸ ਜੈਰਾਜ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਮਧੂਸ਼੍ਰੀ |- |ਇਵਾਨ ਯਾਰੋ |ਮਿਨਨੇਲ |ਪੀ. ਉਨਨੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, [[ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕਾ)|ਹਰੀਨੀ]] |- |ਅਸਕੂ ਲਾਸਕਾ |ਨਾਨਬਨ |ਵਿਜੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, [[ਚਿਨਮਈ]], [[ਸੁਵੀ]] |- |ਕਲਸਾਲਾ ਕਲਸਾਲਾ |ਓਸਟ |ਐੱਸ. ਥਮਨ |ਸੋਲਰ ਸਾਈ, ਐੱਲ. ਆਰ. ਈਸਵਾਰੀ, ਟੀ. ਰਾਜਿੰਦਰ |- |ਕੰਨਮ ਕੰਨੂਮਥਨ |ਤਿਰੂਪਾਚੀ | rowspan="2" |ਮਨੀ ਸ਼ਰਮਾ |ਹਰੀਸ਼ ਰਾਘਵੇਂਦਰ, ਉਮਾ ਰਾਮਾਨਨ, ਪ੍ਰੇਮਜੀ ਅਮਰਨ |- |ਮੱਲੀਗਾਈ ਮੱਲੀਗਈ |ਅਰਾਸੂ |ਵਿਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ, ਸੁਜਾਤਾ |- |ਮਜ਼ਹਏ ਮਜ਼ਹਏ |ਜੂਨ ਆਰ |ਸ਼ਰੇਥ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], ਸੁਜਾਤਾ |- |ਚੇਲੇਮ ਚੇਲਮ |ਐਲਬਮ |ਕਾਰਤਿਕ ਰਾਜਾ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]], [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]] |- |ਜਲਸਾ ਪਾਨੁੰਗਡਾ |ਚੇਨਈ 600028 | rowspan="3" |ਯੁਵਨ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਜਾ |ਰੰਜੀਤ, ਟਿੱਪੂ, ਪ੍ਰੇਮਜੀ ਅਮਰਨ, ਹਰੀਚਰਣ, ਕਾਰਤਿਕ |- |ਵੇਨੇਮੇਗਮ ਪੇਨਾਗਾ (ਗੌਰੀਮਨੋਹਰੀ ਨੇ ਵੀ ਛੋਹਿਆ |ਯਾਰਦੀ ਨੀ ਮੋਹਿਨੀ |[[ਹਰੀਹਰਨ (ਗਾਇਕ )|ਹਰੀਹਰਨ]] |- |ਕਾਨ ਪੇਸਮ ਵਰਥਾਈਗਲ |7ਜੀ ਰੇਨਬੋ ਕਲੋਨੀ |ਕਾਰਤਿਕ |- |ਓਰੇ ਓਰੂ ਕਾਨਪਾਰਵਾਈ |ਨੇਦੁਆਲਵਾਦਾਈ |ਜੋਸ ਫਰੈਂਕਲਿਨ |ਯਾਜ਼ਿਨ ਨਿਜ਼ਾਰ, ਪੂਰਣਿਮਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ |- |ਓਨਵਿੱਟਾ ਯਾਰਮ ਯੇਨਾਕਿੱਲਾ |ਸੀਮਰਾਜਾ | rowspan="2" |ਡੀ. ਇਮਾਨ |ਸੀਨ ਰੋਲਡਨ, [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]] |- |ਪਕਾਤੇ ਪਕਾਤੇ |ਵਰੁਥਪਦਥਾ ਵਾਲੀਬਾਰ ਸੰਗਮ |ਵਿਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ, [[ਪੂਜਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ]] |- |ਕੋਡੀ ਅਰੁਵੀ |ਮਹਿੰਦੀ ਸਰਕਸ |ਸੀਨ ਰੋਲਡਨ |ਪ੍ਰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ, ਨਿਤਿਆਸ਼੍ਰੀ |} === ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਮਲਿਆਲਮ]] === {| class="wikitable" ! style="background:#D2691E" |ਗੀਤ. ! style="background:#D2691E" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#D2691E" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#D2691E" |ਗਾਇਕ |- |ਥੰਬੀ ਵਾ ਥੰਬਕੁਦਥਿਲ |ਓਲੰਗਲ |ਇਲੈਅਰਾਜਾ |[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਵਰਮੰਜਲਾਡੀਆ |ਪ੍ਰਾਣਾਯਵਰਨੰਗਲ |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ |ਸੁਜਾਤਾ |- |ਏਟਰੇਓ ਜਨਮਾਮੇ |ਬੈਤਲਹਮ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀਆਂ |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ |ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ, ਸੁਜਾਤਾ |- |ਕੰਡੂ ਕੰਡੂ ਕੈਂਡੀਲਾ |ਇਸ਼ਤਮ |ਮੋਹਨ ਸਿਤਾਰਾ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]] |- |ਕਰੀਮਿਜ਼ਿਕੁਰੂਵੀਏ |ਮੀਸਾ ਮਾਧਵਨ |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ |[[V. Devanand|ਵੀ. ਦੇਵਾਨੰਦ]], ਸੁਜਾਤਾ |- |ਅੱਜ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ |ਬੈਲੇਟਨ |ਐਮ. ਜੈਚੰਦਰਨ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]] |- |ਇੱਥੇ ਇੱਕ |ਕਲਾਸ ਦੇ ਸਾਥੀ |ਐਲੇਕਸ ਪਾਲ |ਵਿਨੀਤ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ |- |ਮੁੱਟਥੇ ਮੱਲੇ ਚੋਲ |ਮਾਇਆਵੀ |ਐਲੇਕਸ ਪਾਲ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]] |- |ਇਸ਼ਤਮੱਲੇ ਇਸ਼ਤਮੱਲੀ |[[ਚੌਕਲੇਟ|ਚਾਕਲੇਟ]] |ਐਲੇਕਸ ਪਾਲ |ਸ਼ਹਾਬਾਜ਼ ਅਮਨ |- |ਅਨੁਰਾਗਾ ਵਿਲੋਚਨਨਾਇ |ਨੀਲਾਥਮਾਰਾ |ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ |[[Shreekumar Vakkiyil|ਸ਼੍ਰੀਕੁਮਾਰ ਵੱਕੀਇਲ]], [[ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ]] |} === ਤੇਲਗੂ ਫ਼ਿਲਮ ਗੀਤ === === ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤੇਲੁਗੂ ਭਾਸ਼ਾ|ਤੇਲਗੂ]] === {| class="wikitable sortable" ! style="background:#f4a860" |ਗੀਤ. ! style="background:#c2e7ff" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#c2e7a3" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#00ffff" |ਗਾਇਕ |- |ਏਵਰੁਰਾ, ਨੀਵੇਵਰੁਰਾ |ਅੱਗੀ ਰਾਮੂਡੂ |ਐੱਸ. ਐੱਮ. ਸੁਬੱਈਆ ਨਾਇਡੂ |[[ਪੀ. ਭਾਨੂਮਤੀ]] |- |ਨਡੁਮੇਕਾਡੇ ਨੀਕੁ ਨਵਲਾਮਨੀ |ਕੋਡਾਲੋਸਤੁੰਨਾਰੂ ਜਗਰੱਤਾ (1980 ਫ਼ਿਲਮ) |ਸੱਤਿਆਮ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) |ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ |} ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਗੀਤ ਰਾਗ [[ਪੀਲੂ (ਰਾਗ)]] ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ ਕਾਪੀ (ਰਾਗ) ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। === ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] === {| class="wikitable sortable" ! style="background:#f4a860" |ਗੀਤ. ! style="background:#c2e7ff" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#c2e7a3" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#00ffff" |ਗਾਇਕ |- |ਓ ਸੁਕੁਮਾਰਾ |ਸੀਤਾ ਰਾਮ ਕਲਿਆਣਮ (1961 ਫ਼ਿਲਮ) |ਗਲੀ ਪੇਂਚਲਾ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ |ਘੰਟਾਸਾਲਾ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ [[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਵੱਦੁਰਾ ਕੰਨਈਆ |ਅਰਧੰਗੀ |ਮਾਸਟਰ ਵੇਨੂ |[[ਜਿੱਕੀ|ਜਿਕੀ]] |- |ਗੋਪਾਲ ਨੰਦਾ ਗੋਪਾਲ |ਸ੍ਰੀ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਤੀਅਮ |ਪੇਂਡਯਾਲਾ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) |[[ਸੰਥਾ ਕੁਮਾਰੀ|ਸੰਤਾ ਕੁਮਾਰੀ]] |- |ਕੋਈ ਚੁਓਪੁਲੇਨਡੁਕੁ ਲੈਰਾ |ਸ਼੍ਰੀਮੰਤੁਡੂ (1971 ਫ਼ਿਲਮ) |ਟੀ. ਚਲਪਤੀ ਰਾਓ |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਨਾਲੁਗੁਰੂ ਨਵਵੇਰੁਰਾ |ਵਿਚਿੱਤਰਾ ਕੁਟੁੰਬਮ |ਟੀ. ਵੀ. ਰਾਜੂ |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਪੀਲੀਚਿਨਾ ਬਿਗੁਵਤਾਰਾ |ਮੱਲੀਸ਼ਵਰੀ (1951 ਫ਼ਿਲਮ) |ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ |[[ਪੀ. ਭਾਨੂਮਤੀ]] |- |ਅੰਡਾਲਾ ਬੋਮਥੋ |ਅਮਰਸਿਲਪੀ ਜੱਕੰਨਾ |ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਯੇਮੀਵਵਾਗਲਾਨੁ ਦਾਨਾਰਾ |ਵਸੰਤਾ ਸੈਨਾ (1967 ਫ਼ਿਲਮ) |ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] |- |ਰਸਾਕਰੀਦਾ ਇਕਾ |ਸੰਗੀਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ |ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ |[[ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ]] ਅਤੇ ਐਸ. ਜਾਨਕੀ[[ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ]] |- |ਨਵਰਸ ਸੁਮਾ ਮਾਲਿਕਾ |ਮੇਘਸੰਦੇਸ਼ਮ |ਰਮੇਸ਼ ਨਾਇਡੂ |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]] |} ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਗੀਤ ਰਾਗ [[ਪੀਲੂ (ਰਾਗ)|ਪਿਲੂ]] ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਰਾਗ ਕਾਪੀ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। === ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਤੇਲੁਗੂ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] === {| class="wikitable sortable" ! style="background:#f4a860" |ਗੀਤ. ! style="background:#c2e7ff" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#c2e7a3" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#00ffff" |ਗਾਇਕ |- |ਧਡ਼ਕਤੇ ਦਿਲ ਕੀ ਤਮੰਨਾ |ਸ਼ਮਾ (1961 ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਗੁਲਾਮ ਮੋਹਮ੍ਮਦ (ਸਂਗੀਤਕਾਰ)|ਗੁਲਾਮ ਮੁਹੰਮਦ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ)]] |[[ਸੁਰੱਈਆ|ਸੁਰੈਯ੍ਯਾ]] |- |ਅਬ ਕੇ ਬਰਸ ਭੇਜੋ ਭਈਆ ਕੋ ਬਾਬੁਲ |[[ਬੰਦਿਨੀ|ਬੰਦਿਨੀ (ਫ਼ਿਲਮ)]] |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] |- |ਅੱਲ੍ਹਾ ਮੇਘ ਦੇ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਚਾਇਆ ਦੇ ਰਾ ਰਾਮ ਮੇਘ ਦੇ |ਗਾਈਡ (ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |- |ਕਾਲੀ ਘਟਾ ਛਾਏ ਮੋਰਾ ਜੀਆ ਤਰਸਾਯੇ |[[ਸੁਜਾਤਾ (1959 ਫ਼ਿਲਮ)]] |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਗੀਤਾ ਦੱਤ]] |- |ਨਦੀਆ ਕਿਨਾਰੇ ਹਰਾਏ ਆਈ ਕੰਗਨਾ |ਅਭਿਮਾਨ (1973 ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਇਸ਼ਕ ਪਰ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ |ਇਸ਼ਕ ਪਰ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਤੇਰੇ ਬਿਨ ਸੂਨੇ ਨਯਨ ਹਮਾਰੇ |ਮੇਰੀ ਸੂਰਤ ਤੇਰੀ ਅੰਖੇਨ |[[ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਕਾਹੇ ਗੁਮਾਨ ਕਰੇ |ਤਾਨਸੇਨ (ਫ਼ਿਲਮ) |ਖੇਮਚੰਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ |[[ਕੁੰਦਨ ਲਾਲ ਸਹਿਗਲ|ਕੇ. ਐਲ. ਸਹਿਗਲ]] |- |ਪ੍ਰਭੂਜੀ |ਹਸਪਤਾਲ (1943 ਫ਼ਿਲਮ) |ਕਮਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾ |[[ਕਾਨਨ ਦੇਵੀ]] |- |ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖ਼ਵਾਬ ਹੈ |ਜਾਗਤੇ ਰਹੋ |ਅਨਿਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) |[[ਮੁਕੇਸ਼|ਮੁਕੇਸ਼ (ਸਿੰਗਰ)]] |- |ਆਜ ਕੀ ਰਾਤ ਬਡ਼ੀ ਸ਼ੋਖ ਬਡ਼ੀ ਨਟਖਟ ਹੈ |ਨਈ ਉਮਰ ਕੀ ਨਈ ਫਸਲ |ਰੌਸ਼ਨ (ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਬਹਾਰੋਂ ਨੇ ਮੇਰਾ ਚਮਨ ਲੂਟ ਕਰ |ਦੇਵਰ |ਰੌਸ਼ਨ (ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) |[[ਮੁਕੇਸ਼|ਮੁਕੇਸ਼ (ਸਿੰਗਰ)]] |- |ਮੈਂਨੇ ਸ਼ਾਯਦ ਤੁਮੇਂ, ਪਹਲੇ ਭੀ ਕਹੀੰ ਦੇਖਾ ਹੈ |[[ਬਰਸਾਤ ਕੀ ਰਾਤ|ਬਰਸਾਤ ਦੀ ਰਾਤ]] |ਰੌਸ਼ਨ (ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਵਿਕਲ ਮੋਰਾ ਮਾਨਵ, ਤੁਮ ਬਿਨ ਹੈ |ਮਮਤਾ (1966 ਫ਼ਿਲਮ) |ਰੌਸ਼ਨ (ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਅਪਨੀ ਕਹੋ ਕੁੱਛ ਮੇਰੀ ਸੁਨੋ, ਕ੍ਯਾ ਦਿਲ ਕਾ ਲਗਾਨਾ ਭੂਲ ਗਏ |ਪਰਛਾਈੰ |ਸੀ. ਰਾਮਚੰਦਰ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ [[ਤਲਤ ਮਹਿਮੂਦ]] |- |'ਧੀਰੇ ਸੇ ਆਜਾ ਰੀ ਅਖਿਆ ਮੈਂ ਨਿੰਦਿਆ |ਅਲਬੇਲਾ (1951 ਫ਼ਿਲਮ) |ਸੀ. ਰਾਮਚੰਦਰ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਨੈਨਾ ਕਾਹੇ ਕੋ ਲਗਾਏ |ਜੋਰੂ ਕਾ ਭਾਈ |ਜੈਦੇਵ |[[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] |- |ਚੰਦਨ ਕਾ ਪਲਨਾ ਰੇਸ਼ਮ ਕੀ ਡੋਰੀ |ਸ਼ਬਾਬ (ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ]] |- |ਢੂੰਡੋ ਢੂੰਡੋ ਰੇ ਸਾਜਨਾ |ਗੰਗਾ ਜਮੁਨਾ |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਹਾਏ ਹਾਏ ਰਸੀਆ ਤੂੰ ਬਡ਼ਾ ਬੇਦਰਦੀ |ਦਿਲ ਦਿਆ ਦਰਦ ਲਿਆ |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] |- |ਝੂਲੇ ਮੇਂ ਪਵਨ ਕੇ ਆਈ ਬਹਾਰ |[[ਬੈਜੂ ਬਾਵਰਾ|ਬੈਜੂ ਬਾਵਰਾ (ਫ਼ਿਲਮ)]] |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਮੇਰਾ ਪਿਆਰ ਭੀ ਤੂ ਹੈ ਯੇ ਬਹਾਰ ਭੀ ਤੂ ਹੈ |ਸਾਥੀ (1968 ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ ਮੁਕੇਸ਼ (ਗਾਇਕ) [[ਮੁਕੇਸ਼|ਮੁਕੇਸ਼ (ਸਿੰਗਰ)]] |- |ਮੋਰੇ ਸੈਯਾਂ ਜੀ ਉਤਰੇਂਗੇ ਪਾਰ ਨਦੀਆ ਧੀਰੇ ਬਹੋ |ਉੜਨ ਖਟੋਲਾ (ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ ਕੋਰਸ |- |ਨਾ ਮਾਨੂ ਨਾ ਮਾਨੂ ਦਗਾ ਬਾਜ਼ ਤੋਰੀ ਬੱਤੀਆ ਨਾ ਮਾਨੂ ਰੇ |ਗੰਗਾ ਜਮੁਨਾ |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਪ੍ਯਾਰੀ ਦੁਲਹਨੀਆ |[[ਮਦਰ ਇੰਡੀਆ|ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ]] |[[ਨੌਸ਼ਾਦ]] |[[ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ]] |- |ਪਾ ਲਾਗੂੰ ਕਰ ਜੋਰੀ ਰੇ |ਆਪ ਕੀ ਸੇਵਾ ਮੇਂ |ਦੱਤਾ ਦਾਵਜੇਕਰ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਮਤ ਮਾਰੋ ਸ਼ਿਆਮ ਪਿਚਕਾਰੀ |ਦੁਰਗੇਸ਼ ਨੰਦਾਨੀ |[[ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਨਾ ਜਾਓ ਸਾਇਆਂ ਛੁੱਡਾ ਕੇ ਬਾਇਆਂ |[[ਸਾਹਿਬ ਬੀਬੀ ਔਰ ਗ਼ੁਲਾਮ|ਸਾਹਿਬ ਬੀਬੀ ਔਰ ਗੁਲਾਮ]] |[[ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ]] |[[ਗੀਤਾ ਦੱਤ]] |- |ਬਡ਼ੀ ਦੇਰ ਭਾਈ ਕਬ ਲਗੇ ਖਬਰ |ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ (ਫ਼ਿਲਮ) |ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਬਨਵਾਰੀ ਰੇ ਜੀਨੇ ਕਾ ਸਹਾਰਾ |ਏਕ ਫੂਲ ਚਾਰ ਕਾਂਟੇ |ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਦਿਨ ਸਾਰਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਤੋਰ ਅੰਗਾਨਾ |ਜੰਗਲੀ (1961 ਫ਼ਿਲਮ) |ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਦਿਨ ਸਾਰਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਤੋਰ ਅੰਗਾਨਾ |ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (1956 ਫ਼ਿਲਮ) |ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਸੂਰ ਨਾ ਸਜੇ ਕਿਆ ਗਾਓਂ ਮੈਂ |ਬਸੰਤ ਬਹਾਰ (ਫ਼ਿਲਮ) |ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ |[[ਮੰਨਾ ਡੇ]] |- |ਮੈਨੇ ਰੰਗ ਲੀ ਆਜ ਚੁਨਰੀਆ ਸਜਨਾ ਤੋਰੇ ਰੰਗ ਮੀ |ਦੁਲਹਨ ਏਕ ਰਾਤ ਕੀ |[[ਮਦਨ ਮੋਹਨ|ਮਦਨ ਮੋਹਨ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ)]] |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] |- |ਜਾਈਏ ਆਪ ਕਹਾਂ ਜਾਏਂਗੇ |ਮੇਰੇ ਸਨਮ |[[ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ]] |[[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] |- |ਕਭੀ ਆਰ ਕਭੀ ਪਾਰ |ਆਰ ਪਾਰ |[[ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ]] |[[ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ]] |- |ਕੈਸਾ ਜਾਦੂ ਬਲਮ ਤੂਨੇ |12 ਵਜੇ (ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ]] |[[ਗੀਤਾ ਦੱਤ]] |- |ਮੈਂ ਸੋਇਆ ਅੰਖਿਆਂ ਮੀਚੇ |ਫਗੁਨ (1958 ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ]] |[[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] ਅਤੇ [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਮੈਂ ਸੋਇਆ ਅੰਖਿਆਂ ਮੀਚੇ |ਫਾਗੁਨ (1958 ਫ਼ਿਲਮ) |[[ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ]] |[[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] ਅਤੇ [[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਐ ਮੇਰੀ ਜੌਹਰਾ ਜ਼ਬੀਨ, ਤੁਝੇ ਮਾਲਮ ਨਹੀਂ |ਵਕਤ (1965 ਫ਼ਿਲਮ) |ਰਵੀ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) |[[ਮੰਨਾ ਡੇ]] |- |ਨਾ ਝੱਟਕੋ ਜ਼ੁਲਫ ਸੇ ਪਾਣੀ |ਸ਼ਹਿਨਾਈ (1964 ਫ਼ਿਲਮ) |ਰਵੀ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] |- |ਮੋਰੇ ਕਾਨ੍ਹਾ ਜੋ ਆਏ ਪਲਟ ਕੇ |[[ਸਰਦਾਰੀ ਬੇਗਮ|ਸਰਦਾਰ ਬੇਗਮ]] |ਵਨਰਾਜ ਭਾਟੀਆ |ਆਰਤੀ ਅੰਕਲੀਕਰ-ਟਿਕੇਕਰ |- |ਤੇਰੇ ਪਿਆਰ ਕਾ |ਧੂਲ ਕਾ ਫੂਲ |ਦੱਤਾ ਨਾਇਕ |[[ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ]] ਅਤੇ [[ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ]] |- |ਚੂਰਾ ਲੀਆ ਹੈ ਤੁਮਨੇ ਜੋ ਦਿਲ ਕੋ |ਯਾਦੋਂ ਕੀ ਬਾਰਾਤ |[[ਰਾਹੁਲ ਦੇਵ ਬਰਮਨ|ਆਰ. ਡੀ. ਬਰਮਨ]] |[[ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ|ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ]] ਅਤੇ [[ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ]] |- |ਤੂੰ ਜੋ ਮੇਰੇ ਸੁਰ ਮੇਂ |ਚਿਤਚੋਰ |[[ਰਵਿੰਦਰ ਜੈਨ]] |[[ਕੇ ਜੇ ਯੇਸੂਦਾਸ|ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ]] |- |ਦੇ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ |ਸ਼ਰਾਬੀ |[[ਬੱਪੀ ਲਹਿਰੀ]] |[[ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ]] |- |ਮੈਨੂ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਲੱਗਿਆ ਰੋਗ |ਦਿਲ ਹੈ ਕੇ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ |[[ਨਦੀਮ-ਸ਼ਰਵਣ]] |[[ਅਨੁਰਾਧਾ ਪੌਡਵਾਲ]] |} == ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਐਲਬਮ == {| class="wikitable sortable" ! style="background:#f4a860" |ਗੀਤ. ! style="background:#c2e7ff" |ਫ਼ਿਲਮ ! style="background:#c2e7a3" |ਸੰਗੀਤਕਾਰ ! style="background:#00ffff" |ਗਾਇਕ |- |ਰਾਮਤੇ ਯਮੁਨਾ ਪੁਲਿਨਵਾਨੇ |[[Private Album|ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਐਲਬਮ]] |ਜੈਦੇਵ |ਘੰਟਾਸਾਲਾ |ਘੰਟਾਸਾਲਾ |} == ਨੋਟਸ == {{Notelist|30em}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਣ-ਸਮੀਖਿਆ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ]] 6cdgta0dsoa6uj9znl8fjy7f3yaioz1 1 192226 778408 2024-12-19T19:22:33Z Meenukusam 51574 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778408 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192227 778412 2024-12-19T20:20:06Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259500659|Mazhar Asif]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778412 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Mazhar Asif | image = | width = | alt = | caption = | order = | office = 16th Vice-Chancellor of [[Jamia Millia Islamia]] | term_start = 24 October 2024 | term_end = | chancellor = [[Mufaddal Saifuddin]] | predecessor = [[Najma Akhtar]] | successor = | birth_date = | birth_place = | nationality = | spouse = | residence = | profession = | awards = }} '''ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼''' (ਜਨਮ 2 ਜਨਵਰੀ 1971) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਫ਼ੋਕਸ ਭਾਰਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ]] ਉੱਪਰ ਹੈ। ਉਹ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੋਂ [[ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ]] ਦਾ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਿਹਾ, ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਅਤੇ [[ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020]] ਲਈ ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਆਸਿਫ਼ ਦਾ ਜਨਮ 2 ਜਨਵਰੀ, 1971 ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਚੰਪਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਟਾਹੀ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਲਹਸਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="tp-24oct24">{{Cite news|url=https://theprint.in/india/education/jnu-prof-mazhar-asif-specialist-in-sufism-mediaeval-indian-history-named-jamia-millia-islamia-v-c/2327208/|title=JNU prof Mazhar Asif, specialist in Sufism & mediaeval Indian history, named Jamia Millia Islamia V-C|last=Iftikhar|first=Fareeha|date=24 October 2024|work=ThePrint}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.livehindustan.com/bihar/motihari/story-joy-in-champaran-as-prof-mazhar-asif-appointed-vc-of-jamia-millia-islamia-201729868594747.html|title=पताही के प्रो.मजहर आसिफ बने जामिया मिल्लिया इस्लामिया के कुलपित|work=[[Live Hindustan]]}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ਏ.ਬੀ.ਵੀ.ਪੀ.), [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ]] . ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਅਧਿਐਨ ਭਾਰਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ|ਸੂਫੀਵਾਦ]] 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। <ref name="ind-24oct24">{{Cite news|url=https://www.india.com/education/who-is-professor-mazhar-asif-jnu-professor-appointed-16th-vice-chancellor-of-jamia-millia-islamia-7347812/|title=Who is Prof. Mazhar Asif, JNU professor appointed 16th Vice-Chancellor of Jamia Millia Islamia?|last=Shahid|first=Gazi Abbas|date=24 October 2024|access-date=25 October 2024}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਅਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1971]] k72mxujjx052u4xx5ymfz9wk876w78v 778413 778412 2024-12-19T20:22:11Z Charan Gill 4603 778413 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼ | image = | width = | alt = | caption = | order = | office = [[ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ]] ਦੇ 16ਵੇਂ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ | term_start = 24 ਅਕਤੂਬਰ 2024 | term_end = | chancellor = | predecessor = [[ਨਜਮਾ ਅਖ਼ਤਰ]] | successor = | birth_date = | birth_place = | nationality = | spouse = | residence = | profession = | awards = }} '''ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼''' (ਜਨਮ 2 ਜਨਵਰੀ 1971) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਫ਼ੋਕਸ ਭਾਰਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ]] ਉੱਪਰ ਹੈ। ਉਹ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੋਂ [[ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ]] ਦਾ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਿਹਾ, ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਅਤੇ [[ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020]] ਲਈ ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਆਸਿਫ਼ ਦਾ ਜਨਮ 2 ਜਨਵਰੀ, 1971 ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਚੰਪਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਟਾਹੀ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਲਹਸਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="tp-24oct24">{{Cite news|url=https://theprint.in/india/education/jnu-prof-mazhar-asif-specialist-in-sufism-mediaeval-indian-history-named-jamia-millia-islamia-v-c/2327208/|title=JNU prof Mazhar Asif, specialist in Sufism & mediaeval Indian history, named Jamia Millia Islamia V-C|last=Iftikhar|first=Fareeha|date=24 October 2024|work=ThePrint}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.livehindustan.com/bihar/motihari/story-joy-in-champaran-as-prof-mazhar-asif-appointed-vc-of-jamia-millia-islamia-201729868594747.html|title=पताही के प्रो.मजहर आसिफ बने जामिया मिल्लिया इस्लामिया के कुलपित|work=[[Live Hindustan]]}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ਏ.ਬੀ.ਵੀ.ਪੀ.), [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ]] . ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਅਧਿਐਨ ਭਾਰਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ|ਸੂਫੀਵਾਦ]] 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। <ref name="ind-24oct24">{{Cite news|url=https://www.india.com/education/who-is-professor-mazhar-asif-jnu-professor-appointed-16th-vice-chancellor-of-jamia-millia-islamia-7347812/|title=Who is Prof. Mazhar Asif, JNU professor appointed 16th Vice-Chancellor of Jamia Millia Islamia?|last=Shahid|first=Gazi Abbas|date=24 October 2024|access-date=25 October 2024}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਅਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1971]] d0bnodbu9m8eei399m5w9aly548a1xc 778414 778413 2024-12-19T20:22:33Z Charan Gill 4603 Charan Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ]] ਨੂੰ [[ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 778413 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼ | image = | width = | alt = | caption = | order = | office = [[ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ]] ਦੇ 16ਵੇਂ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ | term_start = 24 ਅਕਤੂਬਰ 2024 | term_end = | chancellor = | predecessor = [[ਨਜਮਾ ਅਖ਼ਤਰ]] | successor = | birth_date = | birth_place = | nationality = | spouse = | residence = | profession = | awards = }} '''ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼''' (ਜਨਮ 2 ਜਨਵਰੀ 1971) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਫ਼ੋਕਸ ਭਾਰਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ]] ਉੱਪਰ ਹੈ। ਉਹ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੋਂ [[ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ]] ਦਾ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਿਹਾ, ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਅਤੇ [[ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020|ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020]] ਲਈ ਡਰਾਫਟ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਆਸਿਫ਼ ਦਾ ਜਨਮ 2 ਜਨਵਰੀ, 1971 ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਚੰਪਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਟਾਹੀ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਲਹਸਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="tp-24oct24">{{Cite news|url=https://theprint.in/india/education/jnu-prof-mazhar-asif-specialist-in-sufism-mediaeval-indian-history-named-jamia-millia-islamia-v-c/2327208/|title=JNU prof Mazhar Asif, specialist in Sufism & mediaeval Indian history, named Jamia Millia Islamia V-C|last=Iftikhar|first=Fareeha|date=24 October 2024|work=ThePrint}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.livehindustan.com/bihar/motihari/story-joy-in-champaran-as-prof-mazhar-asif-appointed-vc-of-jamia-millia-islamia-201729868594747.html|title=पताही के प्रो.मजहर आसिफ बने जामिया मिल्लिया इस्लामिया के कुलपित|work=[[Live Hindustan]]}}</ref> ਉਸਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (ਏ.ਬੀ.ਵੀ.ਪੀ.), [[ਰਾਸ਼ਟਰੀਆ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ|ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ]] . ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਅਧਿਐਨ ਭਾਰਤੀ ਮੱਧਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ [[ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ|ਸੂਫੀਵਾਦ]] 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। <ref name="ind-24oct24">{{Cite news|url=https://www.india.com/education/who-is-professor-mazhar-asif-jnu-professor-appointed-16th-vice-chancellor-of-jamia-millia-islamia-7347812/|title=Who is Prof. Mazhar Asif, JNU professor appointed 16th Vice-Chancellor of Jamia Millia Islamia?|last=Shahid|first=Gazi Abbas|date=24 October 2024|access-date=25 October 2024}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਅਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1971]] d0bnodbu9m8eei399m5w9aly548a1xc 0 192228 778415 2024-12-19T20:22:33Z Charan Gill 4603 Charan Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ]] ਨੂੰ [[ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 778415 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਮਜ਼ਹਰ ਆਸਿਫ਼]] soehckjvnzc3tx2dsag3ex4axb7k5j9 1 192229 778416 2024-12-19T20:23:29Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778416 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192230 778417 2024-12-19T20:33:33Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1250170324|Pankaj Mishra]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778417 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Pankaj Mishra | honorific_suffix = {{postnominals|country=GBR|FRSL|size=100%}} | image = Pankaj Mishra - Dankesrede.jpg | alt = <!-- descriptive text for use by the blind and visually impaired's speech synthesis (text-to-speech) software --> | caption = Mishra in [[Leipzig]], March 2014 | other_names = | birth_name = <!-- only use if different from name --> | birth_date = {{Birth date and age|1969|02|09|df=y}} | birth_place = [[Jhansi]], [[Uttar Pradesh]], India | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | alma_mater = [[Jawaharlal Nehru University]]<br />[[University of Allahabad]] | occupation = | years_active = | known_for = ''The Romantics'' <br /> ''From the Ruins of Empire'' <br /> ''[[Age of Anger]]'' | awards = 2000 Art Seidenbaum award for Best First Fiction <br /> 2013 [[Crossword Book Award]] (nonfiction) <br /> 2014 {{awards|[[Windham–Campbell Literature Prize]]}} | website = {{URL|http://pankajmishra.com}} }} '''ਪੰਕਜ ਮਿਸ਼ਰਾ''' {{Post-nominals|country=GBR|FRSL}} (ਜਨਮ 9 ਫਰਵਰੀ 1969) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਿਬੰਧਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਲੂਮਬਰਗ ਓਪੀਨੀਅਨ ਦਾ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਹੈ, ਅਤੇ ''[[ਦ ਗਾਰਡੀਅਨ|ਦਿ ਗਾਰਡੀਅਨ]]'', ''[[ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼|ਦ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼]]'', ''ਦਿ ਨਿਊ ਯਾਰਕਰ'' ਅਤੇ ''ਨਿਊਯਾਰਕ ਰਿਵਿਊ ਆਫ ਬੁਕਸ'' ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਿਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਲਿਲ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ, ਨਿਆਲ ਫਰਗੂਸਨ ਅਤੇ ਜੌਰਡਨ ਪੀਟਰਸਨ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਗਲਪ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਵਿੰਡਹੈਮ-ਕੈਂਪਬੈਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਵੈਸਟਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name="yaleaward">{{Cite web |date=10 March 2014 |title=Indian Writer Pankaj Mishra wins Yale literary Prize for 2014 |url=http://news.biharprabha.com/2014/03/indian-writer-pankaj-mishra-wins-yale-literary-prize-for-2014/ |access-date=10 March 2014 |website=IANS |publisher=news.biharprabha.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=2024-award |url=https://westoninternationalaward.com/2024-award/ |access-date=2024-10-08 |website=westoninternationalaward.com |language=en}}</ref> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਜਨਮ [[ਝਾਂਸੀ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮੁੜ ਵੰਡ ਕਰਕੇ ਗ਼ਰੀਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2012/08/28/books/pankaj-mishras-new-book-ruins-of-empire.html|title=Pankaj Mishra's New Book, 'Ruins of Empire'|last=Schuessler|first=Jennifer|date=2012-08-27|work=The New York Times|access-date=2019-05-21|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2006/feb/04/society.politics|title=Pankaj Mishra: The East was Red|last=Mishra|first=Pankaj|date=2006-02-04|work=The Guardian|access-date=2019-05-21|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਕਾਮਰਸ ਵਿੱਚ ਬੈਚੂਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਨਾਵਲਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਕਾਲਮਨਵੀਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1969]] 20ipm7wnmi9vd3yd596j009k1casyvv 778418 778417 2024-12-19T20:35:56Z Charan Gill 4603 778418 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਪੰਕਜ ਮਿਸ਼ਰਾ | honorific_suffix = {{postnominals|country=GBR|FRSL|size=100%}} | image = Pankaj Mishra - Dankesrede.jpg | alt = <!-- descriptive text for use by the blind and visually impaired's speech synthesis (text-to-speech) software --> | caption = ਪੰਕਜ ਮਿਸ਼ਰਾ, ਮਾਰਚ 2014 | other_names = | birth_name = <!-- only use if different from name --> | birth_date = {{Birth date and age|1969|02|09|df=y}} | birth_place = [[ਝਾਂਸੀ]], ਭਾਰਤ | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | alma_mater = [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]]<br />[[ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] | occupation = | years_active = | known_for = | awards = | website = {{URL|http://pankajmishra.com}} }} '''ਪੰਕਜ ਮਿਸ਼ਰਾ''' {{Post-nominals|country=GBR|FRSL}} (ਜਨਮ 9 ਫਰਵਰੀ 1969) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਿਬੰਧਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਬਲੂਮਬਰਗ ਓਪੀਨੀਅਨ ਦਾ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਹੈ, ਅਤੇ ''[[ਦ ਗਾਰਡੀਅਨ|ਦਿ ਗਾਰਡੀਅਨ]]'', ''[[ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼|ਦ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼]]'', ''ਦਿ ਨਿਊ ਯਾਰਕਰ'' ਅਤੇ ''ਨਿਊਯਾਰਕ ਰਿਵਿਊ ਆਫ ਬੁਕਸ'' ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਿਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਲਿਲ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ, ਨਿਆਲ ਫਰਗੂਸਨ ਅਤੇ ਜੌਰਡਨ ਪੀਟਰਸਨ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਗਲਪ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਵਿੰਡਹੈਮ-ਕੈਂਪਬੈਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਵੈਸਟਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref name="yaleaward">{{Cite web |date=10 March 2014 |title=Indian Writer Pankaj Mishra wins Yale literary Prize for 2014 |url=http://news.biharprabha.com/2014/03/indian-writer-pankaj-mishra-wins-yale-literary-prize-for-2014/ |access-date=10 March 2014 |website=IANS |publisher=news.biharprabha.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=2024-award |url=https://westoninternationalaward.com/2024-award/ |access-date=2024-10-08 |website=westoninternationalaward.com |language=en}}</ref> == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ == ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਜਨਮ [[ਝਾਂਸੀ]], ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮੁੜ ਵੰਡ ਕਰਕੇ ਗ਼ਰੀਬ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2012/08/28/books/pankaj-mishras-new-book-ruins-of-empire.html|title=Pankaj Mishra's New Book, 'Ruins of Empire'|last=Schuessler|first=Jennifer|date=2012-08-27|work=The New York Times|access-date=2019-05-21|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2006/feb/04/society.politics|title=Pankaj Mishra: The East was Red|last=Mishra|first=Pankaj|date=2006-02-04|work=The Guardian|access-date=2019-05-21|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ [[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ]] ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [[ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਕਾਮਰਸ ਵਿੱਚ ਬੈਚੂਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਨਾਵਲਕਾਰ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਕਾਲਮਨਵੀਸ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1969]] pstvjp6ugeoo9e0cjgtinijz11dqmmr 1 192231 778419 2024-12-19T20:36:23Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778419 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192232 778420 2024-12-19T20:46:48Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1242003091|Om Prakash Mishra (academic)]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778420 wikitext text/x-wiki '''ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਅਕੈਡਮੀ|ਅਕਾਦਮਿਕ]], ਰਣਨੀਤੀ ਮਾਹਰ, [[ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ|ਸਿਆਸਤਦਾਨ]], [[ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ|ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ]] ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਮਾਹਰ ਵਿਦਵਾਨ ਹੈ। ਉਹ ਸੰਚਾਰੀ ਰਾਏ ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਵੀਸੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 28 ਸਤੰਬਰ 2022 ਤੋਂ 19 ਮਈ 2023 ਤੱਕ ਉੱਤਰੀ ਬੰਗਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ [[ਚਾਂਸਲਰ (ਸਿੱਖਿਆ)|ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ]] ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ [[ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਭਾਰਤ)|ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟਸ ਕਮਿਸ਼ਨ]] ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। <ref>{{Cite web |title=Om Prakash Mishra appointed interim Vice Chancellor of NBU |url=https://www.telegraphindia.com/west-bengal/omprakash-mishra-appointed-interim-vice-chancellor-of-north-bengal-university/cid/1889288 |website=The Telegraph}}</ref> == ਕੈਰੀਅਰ == ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ [[West Bengal Educational Service|ਵੈਸਟ ਬੰਗਾਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ]] (ਡਬਲਯੂ.ਬੀ.ਈ.ਐਸ.) ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਝਾਰਗ੍ਰਾਮ ਰਾਜ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਾਲ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ [[ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ੂਬ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉੱਤਰੀ ਬੰਗਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਿਮ ਵਾਈਸ-ਚਾਂਸਲਰ ਰਿਹਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ [[ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ]] ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਐਚਓਡੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਬੰਗਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਬਾਲੁਰਘਾਟ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]], ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਅਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।{{ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ|date=February 2023}} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] p4x58fjlcd0j9darxtyesnu15kapsax 1 192233 778421 2024-12-19T20:47:16Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778421 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192234 778422 2024-12-19T20:56:52Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1259460060|Muhammed Muhsin]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778422 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = | name = Muhammed Muhsin | native_name = മുഹമ്മദ് മുഹ്‌സിന്‍ | honorific_suffix = | image = Muhammed Muhsin.jpg | office = [[Member of Legislative Assembly]] | constituency1 = [[Pattambi]] | party = [[Communist Party of India]] | term_start = 2 June 2016 | predecessor = [[C. P. Mohammed]] | website = | footnotes = | date = | year = | source = | caption = Muhsin took oath as MLA in Legislative Assembly | alt = Muhsin take oath as MLA in Legislative Assembly }} '''ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਹਸਿਨ''' (ਜਨਮ 17 ਫਰਵਰੀ 1986) <ref>{{Cite web |title=Niyamasabha |url=http://niyamasabha.org/codes/14kla/Members-Eng/69%20Muhammed%20Muhassin%20P.pdf}}</ref> ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਪਲੱਕੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੱਟੰਬੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ 14ਵੀਂ ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/elections/kerala-polls-left-is-still-right-in-this-old-bastion-116052000032_1.html|title=Kerala polls: Left is still right in this old bastion|access-date=3 June 2016|publisher=[[Business Standard]]}}</ref> ਉਹ 14ਵੀਂ ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਧਾਇਕ ਹੈ। ਉਸਨੇ 2016 ਦੀਆਂ ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਧਾਇਕ ਸੀ ਪੀ ਮੁਹੰਮਦ ਨੂੰ 7404 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Muhammed Muhsin's win is azadi for Pattambi |url=http://english.manoramaonline.com/in-depth/kerala-assembly-elections-2016/big-fight/muhammed-muhsin-pattambi-kanhaiya-kumar-jnu.html |access-date=3 June 2016 |publisher=[[Malayala Manorama]]}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਮੁਹਸਿਨ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਰਿਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਐਚ.ਐਮ ਕਾਲਜ ਮੰਜੇਰੀ ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਪੀਠਮ, ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਤੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਅਤੇ [[ਮਦਰਾਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਐਮਫਿਲ ਕੀਤੀ। == ਪਰਿਵਾਰ == ਮੁਹਸਿਨ ਓਂਗਲੂਰ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਪੁਤੇਨ ਪੀਡੀਆਕਲ ਅਬੂਬੇਕਰ ਹਾਜੀ ਅਤੇ ਜਮੀਲਾ ਬੇਗਮ ਦੇ ਸੱਤ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸਲਾਮੀ ਵਿਦਵਾਨ ਕਰੱਕੜ ਮਨੂ ਮੁਸਲਿਆਰ ਦਾ ਪੋਤਰਾ ਹੈ। ਮੁਹਸੀਨ, [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਦਿੱਲੀ]] ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ|ਏਆਈਐਸਐਫ]] ਦਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਜੇਐਨਯੂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ [[ਕਨ੍ਹਈਆ ਕੁਮਾਰ]] ਦਾ ਕਾਲਜ ਵੇਲ਼ੇ ਦਾ ਸਾਥੀ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1986]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] hbz59i2ieafx0c45i39ex1eexsju1fl 778423 778422 2024-12-19T21:00:03Z Charan Gill 4603 778423 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = | name = ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਹਸਿਨ | native_name = മുഹമ്മദ് മുഹ്‌സിന്‍ | honorific_suffix = | image = Muhammed Muhsin.jpg | office = [[ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ]] | constituency1 = [[ਪੱਟੰਬੀ]] | party = [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] | term_start = 2 ਜੂਨ 2016 | predecessor = [[ਸੀ ਪੀ ਮੁਹੰਮਦ]] | website = | footnotes = | date = | year = | source = | caption = | alt = }} '''ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਹਸਿਨ''' (ਜਨਮ 17 ਫਰਵਰੀ 1986) <ref>{{Cite web |title=Niyamasabha |url=http://niyamasabha.org/codes/14kla/Members-Eng/69%20Muhammed%20Muhassin%20P.pdf}}</ref> ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ਼ ਜੁੜਿਆ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਪਲੱਕੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੱਟੰਬੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ 14ਵੀਂ ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/elections/kerala-polls-left-is-still-right-in-this-old-bastion-116052000032_1.html|title=Kerala polls: Left is still right in this old bastion|access-date=3 June 2016|publisher=[[Business Standard]]}}</ref> ਉਹ 14ਵੀਂ ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਧਾਇਕ ਹੈ। ਉਸਨੇ 2016 ਦੀਆਂ ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਧਾਇਕ ਸੀ ਪੀ ਮੁਹੰਮਦ ਨੂੰ 7404 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Muhammed Muhsin's win is azadi for Pattambi |url=http://english.manoramaonline.com/in-depth/kerala-assembly-elections-2016/big-fight/muhammed-muhsin-pattambi-kanhaiya-kumar-jnu.html |access-date=3 June 2016 |publisher=[[Malayala Manorama]]}}</ref> == ਸਿੱਖਿਆ == ਮੁਹਸਿਨ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਰਿਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਐਚ.ਐਮ ਕਾਲਜ ਮੰਜੇਰੀ ਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਪੀਠਮ, ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਤੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਅਤੇ [[ਮਦਰਾਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਤੋਂ ਐਮਫਿਲ ਕੀਤੀ। == ਪਰਿਵਾਰ == ਮੁਹਸਿਨ ਓਂਗਲੂਰ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਪੁਤੇਨ ਪੀਡੀਆਕਲ ਅਬੂਬੇਕਰ ਹਾਜੀ ਅਤੇ ਜਮੀਲਾ ਬੇਗਮ ਦੇ ਸੱਤ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸਲਾਮੀ ਵਿਦਵਾਨ ਕਰੱਕੜ ਮਨੂ ਮੁਸਲਿਆਰ ਦਾ ਪੋਤਰਾ ਹੈ। ਮੁਹਸੀਨ, [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ|ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਦਿੱਲੀ]] ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ|ਏਆਈਐਸਐਫ]] ਦਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਜੇਐਨਯੂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ [[ਕਨ੍ਹਈਆ ਕੁਮਾਰ]] ਦਾ ਕਾਲਜ ਵੇਲ਼ੇ ਦਾ ਸਾਥੀ ਹੈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1986]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] i2fdx6gvbf91br4jqjjn9ah1849fyok 1 192235 778424 2024-12-19T21:00:26Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778424 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192236 778426 2024-12-19T21:07:50Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1096046503|K. P. Gopalan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778426 wikitext text/x-wiki '''ਕੇਪੀ ਗੋਪਾਲਨ''' (1908-1977) [[ਕੇਰਲ|ਕੇਰਲਾ]], ਭਾਰਤ ਤੋਂ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ]] ਆਗੂ, ਮੰਤਰੀ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਅਤੇ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1952 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਰਾਜ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੰਤਰੀ ਬਣਿਆ। == ਜੀਵਨੀ == ਕੇਪੀ ਗੋਪਾਲਨ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਵਿੱਚ [[ਕੇਰਲ|ਕੇਰਲਾ]] ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਕੰਨੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੁਥਿਆਪਰੰਬਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="stateofkerala">{{Cite web |last=Suresh |first=Sreelakshmi |title=Kerala State - Everything about Kerala |url=http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php |website=www.stateofkerala.in |language=en}}</ref> ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਮਾਨਕਿਲ ਕੰਨਨ ਅਤੇ ਕੋਟੀਆਥ ਕਲਿਆਣੀ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਚਿਰੱਕਲ ਰਾਜਸ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੰਨੂਰ ਮਿਉਂਸਪਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ 20 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।<ref name="stateofkerala">{{Cite web |last=Suresh |first=Sreelakshmi |title=Kerala State - Everything about Kerala |url=http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php |website=www.stateofkerala.in |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSuresh">Suresh, Sreelakshmi. [http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php "Kerala State - Everything about Kerala"]. ''www.stateofkerala.in''.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1977]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] ehb868zk3cmqqsggvqtmxlff459jrqe 778427 778426 2024-12-19T21:08:28Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1096046503|K. P. Gopalan]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778427 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = K. P. Gopalan | image = | birth_name = | width = | caption = | office = Minister of Industries and Community Development, [[Government of Kerala]] | term_start = April 5, 1957 | term_end = September 31, 1959 | predecessor = | successor = [[K. A. Damodara Menon]] | office1 = Member of the [[Madras Legislative Assembly]] | constituency1 = [[Payyannur]] | termstart1 = 1952 | termend1 = 1956 | office2 = Member of the [[Kerala Legislative Assembly]] | termstart2 = 1957 | termend2 = 1959 | successor2 = | birth_date = {{birth year|1908}} | birth_place = Puthiyaparamba, [[Malabar District]], [[British India]] | residence = | death_date = {{death date and age|1977|04|20|1908}} | death_place = | party = [[Communist Party of India]] | spouse = | children = | website = }} '''ਕੇਪੀ ਗੋਪਾਲਨ''' (1908-1977) [[ਕੇਰਲ|ਕੇਰਲਾ]], ਭਾਰਤ ਤੋਂ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ]] ਆਗੂ, ਮੰਤਰੀ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਅਤੇ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1952 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਰਾਜ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੰਤਰੀ ਬਣਿਆ। == ਜੀਵਨੀ == ਕੇਪੀ ਗੋਪਾਲਨ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਵਿੱਚ [[ਕੇਰਲ|ਕੇਰਲਾ]] ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਕੰਨੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੁਥਿਆਪਰੰਬਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref name="stateofkerala">{{Cite web |last=Suresh |first=Sreelakshmi |title=Kerala State - Everything about Kerala |url=http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php |website=www.stateofkerala.in |language=en}}</ref> ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਮਾਨਕਿਲ ਕੰਨਨ ਅਤੇ ਕੋਟੀਆਥ ਕਲਿਆਣੀ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਚਿਰੱਕਲ ਰਾਜਸ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੰਨੂਰ ਮਿਉਂਸਪਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ 20 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।<ref name="stateofkerala">{{Cite web |last=Suresh |first=Sreelakshmi |title=Kerala State - Everything about Kerala |url=http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php |website=www.stateofkerala.in |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSuresh">Suresh, Sreelakshmi. [http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php "Kerala State - Everything about Kerala"]. ''www.stateofkerala.in''.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1977]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] hv33z51u9yorji3d0mcxgf30yr7st3j 778428 778427 2024-12-19T21:12:42Z Charan Gill 4603 778428 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = ਕੇ. ਪੀ. ਗੋਪਾਲਨ | image = | birth_name = | width = | caption = | office =ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ, [[ਕੇਰਲ ਸਰਕਾਰ]] | term_start = 5 ਅਪਰੈਲ 1957 | term_end = 31 ਸਤੰਬਰ 1959 | predecessor = | successor = [[ਕੇ ਏ ਦਮੋਦਰ ਮੇਨਨ]] | office1 = [[ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ | constituency1 = [[Payyannur]] | termstart1 = 1952 | termend1 = 1956 | office2 = [[ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ | termstart2 = 1957 | termend2 = 1959 | successor2 = | birth_date = {{birth year|1908}} | birth_place = ਪੁਥਿਆਪਰੰਬਾ, [[ਮਾਲਾਬਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ]], [[ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ]] | residence = | death_date = {{death date and age|1977|04|20|1908}} | death_place = | party = [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] | spouse = | children = | website = }} '''ਕੇਪੀ ਗੋਪਾਲਨ''' (1908-1977) [[ਕੇਰਲ|ਕੇਰਲਾ]], ਭਾਰਤ ਤੋਂ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ]] ਆਗੂ, ਮੰਤਰੀ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਅਤੇ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ ਸੀ। ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1952 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੇਰਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਰਾਜ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੰਤਰੀ ਬਣਿਆ। == ਜੀਵਨੀ == ਕੇਪੀ ਗੋਪਾਲਨ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਵਿੱਚ [[ਕੇਰਲ|ਕੇਰਲਾ]] ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਕੰਨੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੁਥਿਆਪਰੰਬਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। <ref>{{Cite web |last=Suresh |first=Sreelakshmi |title=Kerala State - Everything about Kerala |url=http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php |website=www.stateofkerala.in |language=en}}</ref> ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਮਾਨਕਿਲ ਕੰਨਨ ਅਤੇ ਕੋਟੀਆਥ ਕਲਿਆਣੀ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਚਿਰੱਕਲ ਰਾਜਸ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੰਨੂਰ ਮਿਉਂਸਪਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ 20 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।<ref>{{Cite web |last=Suresh |first=Sreelakshmi |title=Kerala State - Everything about Kerala |url=http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php |website=www.stateofkerala.in |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSuresh">Suresh, Sreelakshmi. [http://www.stateofkerala.in/niyamasabha/k_p_gopalan.php "Kerala State - Everything about Kerala"]. ''www.stateofkerala.in''.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1977]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] etlqy6mgvn8pe0x1v1oo6j9evs5fmao 1 192237 778429 2024-12-19T21:13:06Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778429 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192238 778430 2024-12-19T21:24:28Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1248028314|S. M. Banerjee]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778430 wikitext text/x-wiki '''ਐਸ ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ''' (31 ਅਗਸਤ 1919 – 26 ਦਸੰਬਰ 1987 <ref>{{Cite book|location=India}}</ref> ) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਹਮਦਰਦ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Members Bioprofile |url=http://loksabhaph.nic.in/writereaddata/biodata_1_12/1126.htm}}</ref> == ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] (ਸੀਪੀਆਈ) ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਉਹ 1957, 1962, 1967 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। [[1977 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ|1977]] ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਕਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਨਪੁਰ]] ਤੋਂ ਚੋਣ ਹਾਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 5,035 ਵੋਟਾਂ ਹੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਅਗਸਤ 1919 ਨੂੰ [[ਅੰਬਾਲਾ]] ( ਉਦੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ) ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਪੀ.ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੀਬੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਕੈਂਟ ਅਤੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਅਕੈਡਮੀ, ਬਨਾਰਸ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 10 ਦਸੰਬਰ 1945 ਨੂੰ ਦੀਪਿਕਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨਾਲ਼ ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 26 ਦਸੰਬਰ 1987 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1987]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1919]] k47zjs5y8h9x6zi03tm3oqotclqdj87 778431 778430 2024-12-19T21:31:45Z Charan Gill 4603 778431 wikitext text/x-wiki <ref>{{Cite book|location=India}}</ref> ) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਹਮਦਰਦ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Members Bioprofile |url=http://loksabhaph.nic.in/writereaddata/biodata_1_12/1126.htm}}</ref> == ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] (ਸੀਪੀਆਈ) ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਉਹ 1957, 1962, 1967 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। ਜੂਨ 1975 ਵਿੱਚ ਲਾਈ ਗਈ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1977 ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਕਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਨਪੁਰ]] ਤੋਂ ਚੋਣ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 5,035 ਵੋਟਾਂ ਹੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ, ਦੂਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ (1957–1962), ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ (1962–1967), ਚੌਥੀ ਲੋਕ ਸਭਾ (1967–1970) ਅਤੇ ਪੰਜਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ (1971–1977) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਅਗਸਤ 1919 ਨੂੰ [[ਅੰਬਾਲਾ]] ( ਉਦੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ) ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਪੀ.ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੀਬੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਕੈਂਟ ਅਤੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਅਕੈਡਮੀ, ਬਨਾਰਸ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 10 ਦਸੰਬਰ 1945 ਨੂੰ ਦੀਪਿਕਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨਾਲ਼ ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 26 ਦਸੰਬਰ 1987 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1987]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1919]] 6ezl2hz4icpoaio6q7ektkpzrffbfdb 778432 778431 2024-12-19T21:36:09Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1248028314|S. M. Banerjee]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778432 wikitext text/x-wiki '''ਐਸ ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ''' (31 ਅਗਸਤ 1919 – 26 ਦਸੰਬਰ 1987 <ref>{{Cite book|location=India}}</ref> ) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਹਮਦਰਦ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Members Bioprofile |url=http://loksabhaph.nic.in/writereaddata/biodata_1_12/1126.htm}}</ref> == ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] (ਸੀਪੀਆਈ) ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਉਹ 1957, 1962, 1967 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। [[1977 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ|1977]] ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਕਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਨਪੁਰ]] ਤੋਂ ਚੋਣ ਹਾਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 5,035 ਵੋਟਾਂ ਹੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਹ [[ਕਾਨਪੁਰ]] ਦੀਆਂ ਕਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1947 ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਕੈਦ ਕੱਟੀ; 1955 ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ 80 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 50 ਦਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ 27 ਜਨਵਰੀ 1956 ਨੂੰ ਹੜਤਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ H.&S. ਫੈਕਟਰੀ, ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ; 1957 ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਇਮਲੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ; 1960 ਅਤੇ 1968 ਦੀਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹੜਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਗਿਆ; ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ 1967 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਗਿਆ। == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਅਗਸਤ 1919 ਨੂੰ [[ਅੰਬਾਲਾ]] ( ਉਦੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ) ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਪੀ.ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੀਬੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਕੈਂਟ ਅਤੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਅਕੈਡਮੀ, ਬਨਾਰਸ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 10 ਦਸੰਬਰ 1945 ਨੂੰ ਦੀਪਿਕਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨਾਲ਼ ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 26 ਦਸੰਬਰ 1987 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1987]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1919]] k58swwoqgf6g0dx7dnoelzewn5icj46 778433 778432 2024-12-19T21:36:44Z Charan Gill 4603 778433 wikitext text/x-wiki '''ਐਸ ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ''' (31 ਅਗਸਤ 1919 – 26 ਦਸੰਬਰ 1987) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਹਮਦਰਦ ਸੀ। <ref>{{Cite web |title=Members Bioprofile |url=http://loksabhaph.nic.in/writereaddata/biodata_1_12/1126.htm}}</ref> == ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] (ਸੀਪੀਆਈ) ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਉਹ 1957, 1962, 1967 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। [[1977 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ|1977]] ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ [[ਕਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਨਪੁਰ]] ਤੋਂ ਚੋਣ ਹਾਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 5,035 ਵੋਟਾਂ ਹੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਹ [[ਕਾਨਪੁਰ]] ਦੀਆਂ ਕਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1947 ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਕੈਦ ਕੱਟੀ; 1955 ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ 80 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 50 ਦਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ 27 ਜਨਵਰੀ 1956 ਨੂੰ ਹੜਤਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ H.&S. ਫੈਕਟਰੀ, ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ; 1957 ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਇਮਲੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ; 1960 ਅਤੇ 1968 ਦੀਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹੜਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਗਿਆ; ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ 1967 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਗਿਆ। == ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ == ਐਸਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਅਗਸਤ 1919 ਨੂੰ [[ਅੰਬਾਲਾ]] ( ਉਦੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪੰਜਾਬ) ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਪੀ.ਐਮ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੀਬੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਕੈਂਟ ਅਤੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਅਕੈਡਮੀ, ਬਨਾਰਸ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। 10 ਦਸੰਬਰ 1945 ਨੂੰ ਦੀਪਿਕਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨਾਲ਼ ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 26 ਦਸੰਬਰ 1987 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1987]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1919]] k6chhjcvnq5ux11b95f5j6j41xaa646 1 192239 778434 2024-12-19T21:37:20Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778434 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192240 778435 2024-12-19T21:46:24Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249905218|Kameshwar Pandit]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778435 wikitext text/x-wiki '''ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ''' ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, [[ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ|ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ]] ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ।ਉਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੀ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। <ref name="t1">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}</ref> ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ ਨੇ 3 ਜੂਨ, 1959 ਮਹਾਸੂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਉਪ-ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ। ਅਤੇ 6,712 (8.67%) ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। <ref name="e" /> ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ 1964 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਪੀਆਈ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਰਿਹਾ। <ref name="t1">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7 "HP CPI Secy Pandit dead"]. ''The Tribune''. India. 29 June 2001<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2024</span>.</cite></ref> ਉਹ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ]] ਅਤੇ [[ਕੁੱਲ ਹਿੰਦ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ]] ਵਰਗੀਆਂ ਜਨਤਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ। <ref name="t1" /> ਉਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ''ਹਿਮਾਚਲ ਜਨਤਾ'' ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ। <ref name="t1" /> ਉਸਨੇ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ''ਹਿਮਾਚਲ ਦਰਪਣ'' ਅਤੇ ''ਪਹਾੜੀ ਦੀ'' ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। <ref name="t2" /> ਉਸਨੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਰਸਾਲਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। <ref name="t2" /> ਉਹ ਸੀਪੀਆਈ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ|ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]] [[ਐਚ.ਡੀ ਦੇਵ ਗੌੜਾ|ਐਚਡੀ ਦੇਵਗੌੜਾ]] ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੜਪੋਤਾ '''ਨਮਨ ਪੰਡਿਤ''' ਹੈ ਜੋ ਸੋਲਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ 15 ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਉਪਨਾਮ '''ਡੋਗਲਾ''' ਹੈ। 29 ਜੂਨ 2001 ਨੂੰ [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] ਵਿੱਚ ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ <ref name="t1">{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7 "HP CPI Secy Pandit dead"]. ''The Tribune''. India. 29 June 2001<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2024</span>.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2001]] 5sxyvuww523v5l7k3peflzfaqvdhcfx 778436 778435 2024-12-19T21:48:08Z Charan Gill 4603 778436 wikitext text/x-wiki '''ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ''' ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, [[ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ|ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ]] ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ।ਉਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੀ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}</ref> ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ ਨੇ 3 ਜੂਨ, 1959 ਮਹਾਸੂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਉਪ-ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ। ਅਤੇ 6,712 (8.67%) ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ 1964 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਪੀਆਈ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਰਿਹਾ। <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7 "HP CPI Secy Pandit dead"]. ''The Tribune''. India. 29 June 2001<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2024</span>.</cite></ref> ਉਹ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ]] ਅਤੇ [[ਕੁੱਲ ਹਿੰਦ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ]] ਵਰਗੀਆਂ ਜਨਤਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ''ਹਿਮਾਚਲ ਜਨਤਾ'' ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ। <ref name="t1" /> ਉਸਨੇ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ''ਹਿਮਾਚਲ ਦਰਪਣ'' ਅਤੇ ''ਪਹਾੜੀ ਦੀ'' ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। <ref name="t2" /> ਉਸਨੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਰਸਾਲਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸੀਪੀਆਈ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ|ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]] [[ਐਚ.ਡੀ ਦੇਵ ਗੌੜਾ|ਐਚਡੀ ਦੇਵਗੌੜਾ]] ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੜਪੋਤਾ '''ਨਮਨ ਪੰਡਿਤ''' ਹੈ ਜੋ ਸੋਲਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ 15 ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਉਪਨਾਮ '''ਡੋਗਲਾ''' ਹੈ। 29 ਜੂਨ 2001 ਨੂੰ [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] ਵਿੱਚ ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7 "HP CPI Secy Pandit dead"]. ''The Tribune''. India. 29 June 2001<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2024</span>.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2001]] ek2kdt6xa7is9nmq1600ghes9n73bgw 778437 778436 2024-12-19T21:49:27Z Charan Gill 4603 778437 wikitext text/x-wiki '''ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ''' ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, [[ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ|ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ]] ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ।ਉਸ ਨੇ 1953 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੀ [[ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}</ref> ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ ਨੇ 3 ਜੂਨ, 1959 ਮਹਾਸੂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਉਪ-ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ। ਅਤੇ 6,712 (8.67%) ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ। ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ 1964 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਪੀਆਈ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਰਿਹਾ। <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7 "HP CPI Secy Pandit dead"]. ''The Tribune''. India. 29 June 2001<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2024</span>.</cite></ref> ਉਹ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ]] ਅਤੇ [[ਕੁੱਲ ਹਿੰਦ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ]] ਵਰਗੀਆਂ ਜਨਤਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ''ਹਿਮਾਚਲ ਜਨਤਾ'' ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ''ਹਿਮਾਚਲ ਦਰਪਣ'' ਅਤੇ ''ਪਹਾੜੀ ਦੀ'' ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਰਸਾਲਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸੀਪੀਆਈ ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ|ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ]] [[ਐਚ.ਡੀ ਦੇਵ ਗੌੜਾ|ਐਚਡੀ ਦੇਵਗੌੜਾ]] ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੜਪੋਤਾ '''ਨਮਨ ਪੰਡਿਤ''' ਹੈ ਜੋ ਸੋਲਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ 15 ਸਾਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਉਪਨਾਮ '''ਡੋਗਲਾ''' ਹੈ। 29 ਜੂਨ 2001 ਨੂੰ [[ਸ਼ਿਮਲਾ]] ਵਿੱਚ ਕਾਮੇਸ਼ਵਰ ਪੰਡਿਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7|title=HP CPI Secy Pandit dead|date=29 June 2001|work=The Tribune|access-date=3 August 2024|location=India}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tribuneindia.com/2001/20010630/himachal.htm#7 "HP CPI Secy Pandit dead"]. ''The Tribune''. India. 29 June 2001<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 August</span> 2024</span>.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2001]] f25o3urgl86lsbq219a1mf88mnznof3 1 192241 778438 2024-12-19T21:49:55Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778438 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192242 778439 2024-12-19T22:12:47Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1240575359|Z. A. Ahmed]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778439 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size: 100%;" |<div class="fn" style="font-size:125%;">ਜ਼ੈੱਡ ਏ ਅਹਿਮਦ</div> |- class="mw-file-description" href="./File:ഇസഡ്.എ._അഹമ്മദ്.jpg" | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:ഇസഡ്.എ._അഹമ്മദ്.jpg|frameless]] </img> |- class="infobox-full-data" colspan="2" | colspan="2" class="infobox-full-data" | |} '''ਜ਼ੈੱਡ ਏ ਅਹਿਮਦ''' (29 ਅਕਤੂਬਰ 1908 – 22 ਫਰਵਰੀ 1999 <ref name="Rajya Sabha">{{Cite web |title=Rajya Sabha Members' Biographical Sketches 1952 – 2003 |url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/pre_member/1952_2003/a.pdf |publisher=Rajya Sabha Secretariat, Parliament House, New Delhi.}}</ref> ) [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਤੋਂ ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ [[ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ|ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] ਸੀ, ਜੋ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ਼ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ. ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸੰਯੁਕਤ ਸਕੱਤਰ ਰਿਹਾ। ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸੀਪੀਆਈ ਦੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਰਾਜ ਸਭਾ]] ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। ਉਸਦਾ ਆਖਰੀ ਕਾਰਜਕਾਲ 1994 ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ। == ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਾਲ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ == ਜ਼ੈੱਡ ਏ ਅਹਿਮਦ ਨੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ [[ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। {{Sfn|Ali|2015}} ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਸੱਜਾਦ ਜ਼ਹੀਰ]] ਅਤੇ ਕੇ.ਐਮ. ਅਸ਼ਰਫ਼ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਦੋਸਤੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਉਹ ਤਿੰਨੋਂ ਜ਼ਮੀਨਦੋਜ਼ ਸੀਪੀਆਈ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। {{Sfn|Dhulipala|2015}} {{Sfn|Menon|2003a}} ਅਹਿਮਦ 1937-1938 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਕਾਂਗਰਸ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸੰਯੁਕਤ ਸਕੱਤਰ ਵੀ ਰਿਹਾ। {{Sfn|Roy|1997}} ਸੱਜਾਦ ਜ਼ਹੀਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਜਦੋਂ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ]] ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ [[ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ|ਇਲਾਹਾਬਾਦ]] ਵਿੱਚ ਨਹਿਰੂ ਨਾਲ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। {{Sfn|Ali|2015}} ਅਹਿਮਦ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ। {{Sfn|Ali|2015}} ਕਈ ਹੋਰ ਮੁਸਲਿਮ ਸੀਪੀਆਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਅਹਿਮਦ ਨੇ [[ਕੋਲਕਾਤਾ|ਕਲਕੱਤਾ]] ਵਿੱਚ 1948 ਦੀ ਦੂਜੀ ਸੀਪੀਆਈ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਦੀ ਚੋਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। {{Sfn|Ali|2015}} ਉਸਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਸੱਜਾਦ ਜ਼ਹੀਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। {{Sfn|Ali|2015}} ਅਹਿਮਦ ਨੂੰ ਵੀ ਸੀਪੀਆਈ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। {{Sfn|Ali|2015}} ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਵਾਰੰਟ ਨਿੱਕਲਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਲਾਹੌਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। {{Sfn|Ali|2015}} ਉਸ ਵੇਲ਼ੇ ਉਹ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਦੂਜੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਈ ਗਈ [[ਬੀ. ਟੀ. ਰੰਧੀਵੇ|ਬੀਟੀ ਰਣਦੀਵੇ]] ਲਾਈਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। {{Sfn|Ali|2015}} ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਉਹ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਡਬਲਯੂ ਜ਼ੈਡ ਅਹਿਮਦ (ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼) ਕੋਲ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਵੀ ਉਸਦੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਵਾਰੰਟ ਕੱਢ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹ ਕਰਾਚੀ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜ਼ਫਰੂਦੀਨ ਅਹਿਮਦ ਕੋਲ਼ ਰਿਹਾ। ਜ਼ਫਰੂਦੀਨ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਡਿਪਟੀ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਹਿਮਦ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਹਿਮਦ ਭਾਰਤ ਪਰਤ ਆਇਆ। {{Sfn|Ali|2015}} == ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ == ਉਹ ਚਾਰ ਵਾਰ [[ਰਾਜ ਸਭਾ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ: 1958-1962, 1966-1972, 1972-1978, ਅਤੇ 1990-1994। <ref name="Rajya Sabha">{{Cite web |title=Rajya Sabha Members' Biographical Sketches 1952 – 2003 |url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/pre_member/1952_2003/a.pdf |publisher=Rajya Sabha Secretariat, Parliament House, New Delhi.}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://rajyasabha.nic.in/rsnew/pre_member/1952_2003/a.pdf "Rajya Sabha Members' Biographical Sketches 1952 – 2003"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Rajya Sabha Secretariat, Parliament House, New Delhi.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1999]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] 29u3jtq0wbwowpkycbuyek7fsvd8vh1 1 192243 778440 2024-12-19T22:13:25Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778440 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192244 778441 2024-12-19T22:20:07Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256272007|Sarjoo Pandey]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778441 wikitext text/x-wiki '''ਸਰਜੂ ਪਾਂਡੇ''' ( {{Langx|hi|सरजू पाण्डे}} ) (19 ਨਵੰਬਰ 1919 – 25 ਅਗਸਤ 1989) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ ਉਰਹਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਮਾਸਕੋ]] ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਨਵੰਬਰ 1919 ਨੂੰ ਉਰਹਾ (ਕਾਸਿਮਾਬਾਦ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਬ੍ਰਾਹਮਣ]] ਕਿਸਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਪਾਂਡੇ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਵਿਧਾਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਧਾਰਾਵਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਤੋਂ ਇਕਲੌਤਾ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਤੋਂ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਪਾਂਡੇ ਦੂਜੀ, ਤੀਜੀ, ਚੌਥੀ ਅਤੇ ਪੰਜਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। ਉਹ 1957 ਅਤੇ 1962 ਵਿੱਚ ਰਾਸਰਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਅਤੇ 1967 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ [[ਗਾਜੀਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ ਚੌਥੀ ਅਤੇ 5ਵੀਂ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਤੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ|ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ]] ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਲਾਬ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਟ ਵਿੱਚ ਟੁੰਗ ਲਿਆ ਸੀ। == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1919]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1989]] qae985vnm3a2z38mib8gob6yfxxkfzj 778442 778441 2024-12-19T22:22:58Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256272007|Sarjoo Pandey]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778442 wikitext text/x-wiki '''ਸਰਜੂ ਪਾਂਡੇ''' ( {{Langx|hi|सरजू पाण्डे}} ) (19 ਨਵੰਬਰ 1919 – 25 ਅਗਸਤ 1989) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦਾ ਆਗੂ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ ਉਰਹਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ [[ਮਾਸਕੋ]] ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਸੀ। == ਜੀਵਨ == ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਨਵੰਬਰ 1919 ਨੂੰ ਉਰਹਾ (ਕਾਸਿਮਾਬਾਦ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ [[ਬ੍ਰਾਹਮਣ]] ਕਿਸਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਪਾਂਡੇ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਵਿਧਾਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਧਾਰਾਵਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਤੋਂ ਇਕਲੌਤਾ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਤੋਂ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਪਾਂਡੇ ਦੂਜੀ, ਤੀਜੀ, ਚੌਥੀ ਅਤੇ ਪੰਜਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। ਉਹ 1957 ਅਤੇ 1962 ਵਿੱਚ ਰਾਸਰਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਅਤੇ 1967 ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ [[ਗਾਜੀਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ ਚੌਥੀ ਅਤੇ 5ਵੀਂ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਤੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ|ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ]] ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਲਾਬ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਟ ਵਿੱਚ ਟੁੰਗ ਲਿਆ ਸੀ। == ਪਦਵੀਆਂ == * [[ਕੁੱਲ ਹਿੰਦ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ]]<nowiki/>ਦਾ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ * ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੇਨ ਗਰੋਅਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ * ਮੈਂਬਰ, [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ * [[ਲੋਕ ਸਭਾ]] ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਡਿਪਟੀ ਲੀਡਰ * ਦੂਜੀ [[ਲੋਕ ਸਭਾ]], 1957-62 * ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ, 1962-67 * ਚੌਥੀ ਲੋਕ ਸਭਾ, 1967-70 == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1919]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1989]] r3ctotj734fb4ze4mfeid3nninuf29v 1 192245 778443 2024-12-19T22:23:32Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778443 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192246 778444 2024-12-19T22:31:02Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1255789627|Mitrasen Yadav]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778444 wikitext text/x-wiki '''ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਯਾਦਵ''' (11 ਜੁਲਾਈ 1934 – 7 ਸਤੰਬਰ 2015) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ ਜੋ [[ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। == ਕੈਰੀਅਰ == ਮਿੱਤਰਸੇਨ 1966 ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੇ ਹਲਫਨਾਮੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਕਤਲ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ 6 ਕੇਸਾਂ ਅਤੇ ਡਕੈਤੀ ਦੇ 3 ਕੇਸਾਂ ਸਮੇਤ 16 ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਲਜ਼ਮ ਸੀ। <ref>{{Cite web |date=2009-03-09 |title=The making of a politician: 40-yr career in crime, life term in prison and a pardon by Governor |url=https://indianexpress.com/article/cities/lucknow/the-making-of-a-politician-40yr-career-in-crime-life-term-in-prison-and-a-pardon-by-governor/ |access-date=2023-02-26 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> <ref>{{Cite web |title=Mitrasen Yadav(Samajwadi Party(SP)):Constituency- AYODHYA(UTTAR PRADESH) - Affidavit Information of Candidate: |url=https://myneta.info/ls2014/candidate.php?candidate_id=8056 |access-date=2023-02-26 |website=myneta.info}}</ref> 1977 ਵਿੱਚ, ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਯਾਦਵ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ]] ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਮਿਲਕੀਪੁਰ ਹਲਕੇ ਤੋਂ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ]] ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ 1980, 1985 ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ ਬੀਕਾਪੁਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਯਾਦਵ 1991 ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ [[ਫੈਜ਼ਾਬਾਦ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਅਯੁੱਧਿਆ ਹਲਕੇ]] ਤੋਂ 9ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 4 ਮਾਰਚ 1995 ਨੂੰ ਉਹ [[ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ]] ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। 1998 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇਸੇ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ 12ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 2004 ਵਿੱਚ, ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਬਸਪਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ 14ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 2009 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸਪਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। == ਮੌਤ == ਮਿੱਤਰਸੇਨ ਯਾਦਵ ਦੀ ਮੌਤ 7 ਸਤੰਬਰ, 2015 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਹੋਈ। <ref>{{Cite web |last=Times of |first=India |title=Times of India |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/lucknow/Veteran-SP-leader-Mitrasen-Yadav-dies/articleshow/48852608.cms |access-date=7 September 2015 |website=Times of India |publisher=Coleman}}</ref> <ref>{{Cite web |title=सपा विधायक मित्रसेन यादव का निधन |url=http://pradeshtoday.com/newsdetails.php?news=SP-legislator-Mitrasen-Yadav-died&nid=124979 |access-date=7 September 2015 |website=Pradesh Today |publisher=Pradesh Today}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2015]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1934]] qzo31ruj1i2zxkj4bi378d2d1kad6nn 1 192247 778445 2024-12-19T22:31:35Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778445 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192248 778446 2024-12-19T22:43:39Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1164582037|S.S. Yusuf]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778446 wikitext text/x-wiki '''ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਯੂਸਫ਼''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ [[ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ|ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਗੂ]] ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਦਿੱਲੀ]] ਅਤੇ [[ਮੁੰਬਈ|ਬੰਬਈ]] ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਮਿੱਲ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਬ੍ਨਾਈਅਨ। <ref name="Pandey1970" /> ਉਸਦਾ ਅਪਣਾਇਆ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਪੁਰਖੀ ਨਾਮ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਯੂਸਫ਼, ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਉਪਨਾਮ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਲਾਨਾ ਯੂਸਫ਼ ਨਾਮ ਉਸਨੇ 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵੇਲ਼ੇ ਵਰਤਿਆ ਸੀ। [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ|ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨੇ]] 1936 ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ''ਉਰਫ਼'' ਮੁਹੰਮਦ ਯੂਸਫ਼ ਨੂੰ [[ਕਾਨਪੁਰ]] ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਉੱਥੇ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਜੱਥੇਬੰਦ ਕਰ ਸਕੇ। 9 ਸਤੰਬਰ 1936 ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਐਥਰਟਨ ਵੈਸਟ ਕਾਟਨ ਮਿੱਲਜ਼ ਵਿਖੇ ਹੜਤਾਲ ਦੌਰਾਨ 2,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। <ref name="ssybio1" /> ਹਰੀਹਰ ਨਾਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਸਮੇਂ ਅਤੇ 1937 ਦੀ ਆਮ ਹੜਤਾਲ ਦੌਰਾਨ 1937-1938 ਵਿੱਚ ਯੂਸਫ਼ ਕਾਨਪੁਰ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਭਾ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਰਿਹਾ। ਯੂਸਫ਼ ਨੂੰ 1938 ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵਿਰੋਧੀ [[ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ|ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ]] ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲ਼ਿਆ ਸੀ। <ref name="Brass1965" /> ਯੂਸਫ਼ [[1951–52 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ|1952 ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ]] ਵਿੱਚ [[ਕਾਨਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ|ਕਾਨਪੁਰ ਸੀਟ]] ਲਈ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਲੜਿਆ, 22.1% ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ 1955 ਦੀ ਹੜਤਾਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਯੂਸਫ਼ ਨੇ 1962 ਦੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ II ਸੀਟ 23,119 ਵੋਟਾਂ (34.54%) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਜਿੱਤੀ। 1967 ਦੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਗੋਵਿੰਦ ਨਗਰ ਸੀਟ ਤੋਂ ਐਸਐਸ ਯੂਸਫ਼ 9,907 ਵੋਟਾਂ (17.89%) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ 1974 ਦੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਗੋਵਿੰਦ ਨਗਰ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਿਹਾ। ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਯੂਸਫ ਦੀ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 6 ਜੂਨ 1982 ਨੂੰ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿਖੇ 76 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ । == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1982]] njewox09qwrg5r9ja4l6xf96yu3473e 1 192249 778447 2024-12-19T22:44:00Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778447 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192250 778448 2024-12-19T22:51:59Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1246922006|Manmath Nath Gupta]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778448 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Manmath Nath Gupta | birth_date = 7 February 1908 | birth_place = [[Varanasi|Benares]], [[Benaras State]], [[British India]] | death_date = 26 October 2000<br>(aged 92) | death_place = [[Delhi]], [[India]] | party = [[Communist Party of India]] }} '''ਮਨਮਥ ਨਾਥ ਗੁਪਤਾ''' (7 ਫਰਵਰੀ 1908 – 26 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ, [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ-ਲੈਨਿਨਵਾਦ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] [[ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ|ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ]] ਲੇਖਕ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਗਲਪ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ। ਉਹ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ|ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ]] ਕੁੱਦ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ [[ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ|ਕਾਕੋਰੀ ਰੇਲ ਡਕੈਤੀ]] ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋਈ। 1937 ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਨੇ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ]] ਵਿਰੁੱਧ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੂੰ 1939 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 1946 ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ''ਅੱਜਕਲ'' ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਵੀ ਰਿਹਾ। == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਮਨਮਥ ਨਾਥ ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀਰੇਸ਼ਵਰ ਗੁਪਤਾ ਦੇ ਘਰ 7 ਫਰਵਰੀ 1908 ਨੂੰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਜ|ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਜ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਆਦਿਆ ਪ੍ਰਸਾਦ ਗੁਪਤਾ [[ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ|ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਹੁਗਲੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ ਜੋ ਸਾਲ 1880 ਵਿੱਚ ਉੱਥੋਂ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਸਨ। ਮਨਮਥ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਬਿਰਾਟਨਗਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦਾ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਸੀ ।ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਨਾਰਸ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ, ਤਾਂ ਮਨਮਥ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਪੀਠ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ|ਕਾਕੋਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼]] * [[ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ]] * [[ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ|ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ]] == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] qxsp4lqyzz010039ao9ihod040zan70 778449 778448 2024-12-19T22:53:56Z Charan Gill 4603 778449 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Manmath Nath Gupta | birth_date = 7 February 1908 | birth_place = [[Varanasi|Benares]], [[Benaras State]], [[British India]] | death_date = 26 October 2000<br>(aged 92) | death_place = [[Delhi]], [[India]] | party = [[Communist Party of India]] }} '''ਮਨਮਥ ਨਾਥ ਗੁਪਤ''' (7 ਫਰਵਰੀ 1908 – 26 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ, [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ-ਲੈਨਿਨਵਾਦ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] [[ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ|ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ]] ਲੇਖਕ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਗਲਪ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ। ਉਹ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ|ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ]] ਕੁੱਦ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ [[ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ|ਕਾਕੋਰੀ ਰੇਲ ਡਕੈਤੀ]] ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋਈ। 1937 ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਨੇ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ]] ਵਿਰੁੱਧ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੂੰ 1939 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 1946 ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ''ਅੱਜਕਲ'' ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਵੀ ਰਿਹਾ। == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਮਨਮਥ ਨਾਥ ਗੁਪਤ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀਰੇਸ਼ਵਰ ਗੁਪਤ ਦੇ ਘਰ 7 ਫਰਵਰੀ 1908 ਨੂੰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਜ|ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਜ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਆਦਿਆ ਪ੍ਰਸਾਦ ਗੁਪਤ [[ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ|ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਹੁਗਲੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ ਜੋ ਸਾਲ 1880 ਵਿੱਚ ਉੱਥੋਂ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਸਨ। ਮਨਮਥ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਬਿਰਾਟਨਗਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦਾ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਸੀ ।ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਨਾਰਸ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ, ਤਾਂ ਮਨਮਥ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਪੀਠ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ|ਕਾਕੋਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼]] * [[ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ]] * [[ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ|ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ]] == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] io720nxp42aeizx2vqtxum17x8plkfw 778450 778449 2024-12-19T22:54:11Z Charan Gill 4603 Charan Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਮਨਮਥਨਾਥ ਗੁਪਤਾ]] ਨੂੰ [[ਮਨਮਥਨਾਥ ਗੁਪਤ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 778449 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Manmath Nath Gupta | birth_date = 7 February 1908 | birth_place = [[Varanasi|Benares]], [[Benaras State]], [[British India]] | death_date = 26 October 2000<br>(aged 92) | death_place = [[Delhi]], [[India]] | party = [[Communist Party of India]] }} '''ਮਨਮਥ ਨਾਥ ਗੁਪਤ''' (7 ਫਰਵਰੀ 1908 – 26 ਅਕਤੂਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ, [[ਮਾਰਕਸਵਾਦ-ਲੈਨਿਨਵਾਦ|ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ]] [[ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ|ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ]] ਲੇਖਕ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]], ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ [[ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਗਲਪ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੀ। ਉਹ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ [[ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ|ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ]] ਕੁੱਦ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ [[ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ|ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ]] ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1925 ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ [[ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ|ਕਾਕੋਰੀ ਰੇਲ ਡਕੈਤੀ]] ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਹੋਈ। 1937 ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਨੇ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ]] ਵਿਰੁੱਧ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੂੰ 1939 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 1946 ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ''ਅੱਜਕਲ'' ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਵੀ ਰਿਹਾ। == ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ == ਮਨਮਥ ਨਾਥ ਗੁਪਤ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀਰੇਸ਼ਵਰ ਗੁਪਤ ਦੇ ਘਰ 7 ਫਰਵਰੀ 1908 ਨੂੰ [[ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤ|ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ]] ਦੇ [[ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਜ|ਕਾਸ਼ੀ ਰਾਜ]] ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਆਦਿਆ ਪ੍ਰਸਾਦ ਗੁਪਤ [[ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ|ਬੰਗਾਲ]] ਦੇ ਹੁਗਲੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ ਜੋ ਸਾਲ 1880 ਵਿੱਚ ਉੱਥੋਂ [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ [[ਵਾਰਾਣਸੀ|ਬਨਾਰਸ]] ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਸਨ। ਮਨਮਥ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਬਿਰਾਟਨਗਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦਾ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਸੀ ।ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਨਾਰਸ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ, ਤਾਂ ਮਨਮਥ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਪੀਠ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। == ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ == * [[ਕਾਕੋਰੀ ਕਾਂਡ|ਕਾਕੋਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼]] * [[ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ]] * [[ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ|ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ]] == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 2000]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1908]] io720nxp42aeizx2vqtxum17x8plkfw 0 192251 778451 2024-12-19T22:54:11Z Charan Gill 4603 Charan Gill ਨੇ ਸਫ਼ਾ [[ਮਨਮਥਨਾਥ ਗੁਪਤਾ]] ਨੂੰ [[ਮਨਮਥਨਾਥ ਗੁਪਤ]] ’ਤੇ ਭੇਜਿਆ 778451 wikitext text/x-wiki #ਰੀਡਿਰੈਕਟ [[ਮਨਮਥਨਾਥ ਗੁਪਤ]] jq1nsh0q3kc7ox6ms57avmghh0l801i 1 192252 778452 2024-12-19T22:54:35Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778452 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192253 778453 2024-12-19T23:20:29Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1256309986|Brajesh Singh]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778453 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Brajesh Singh | title = | image = Brajesh Singh.jpeg | predecessor = Raja Ramesh Singh | birth_date = c. 1909 | death_date = 31 October 1966 (aged 57–58) | burial_place = [[Kalakankar]] | spouse = {{plainlist| *Kunwarani Laxmi Devi *Leela (an Austrian woman)}} | issue = Asha Pal<br/>Usha Pande<br/>Victor Singh | father = Raja Ramesh Singh | religion = [[Hinduism]] }} '''ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ''' ( {{Langx|hi|ब्रजेश सिंह}}, '''ਕੁੰਵਰ ਬ੍ਰਿਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ''' ਜਾਂ '''ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਲਾਲ''' ; <ref name="kate">{{Cite book|location=New York}}</ref> {{Rp|28}}ਅੰ. 1909 <ref name="kate" /> {{Rp|24}}{{Efn|Svetlana once stated in her memoir ''Only one year'' that Singh was older than her by seventeen years.<ref name="Svetlana"/>{{rp|29}}Since she was born in 1926, that would make 1909 as his possible birth year.}} – 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966) [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਹ [[ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ|ਇਲਾਹਾਬਾਦ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਾਲਾਕਾਂਕਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਭਤੀਜਾ ਦਿਨੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। <ref name="ind">{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/people/obituary-dinesh-singh-1523677.html|title=Obituary: Dinesh Singh|date=2 December 1995|work=[[The Independent]]|access-date=27 August 2021}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਕੁੰਵਰਾਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਔਰਤ ਲੀਲਾ ਨਾਲ਼ ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ [[Victor Singh|ਵਿਕਟਰ ਸਿੰਘ]] ਸੀ। ਵਿਕਟਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1963 ਵਿੱਚ, [[ਸਾਹ-ਨਾਲ਼ੀ ਦੀ ਸੋਜ|ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਿਸ]] ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ [[ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ|ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ]] ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ, [[ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਅਲਿਲੁਯੇਵਾ|ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਅਲੀਲੁਏਵਾ]] ਨਾਲ਼ ਹੋ ਗਈ। <ref name="Sullivan">{{Cite book|deadurl=Rosemary Sullivan|location=Toronto}}</ref> {{Rp|11}}ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਿਆਰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਦੋਂ [[ਕਾਲ਼ਾ ਸਮੁੰਦਰ|ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ ਦੇ]] ਨੇੜੇ [[ਸੋਚਿ|ਸੋਚੀ]] ਵਿੱਚ ਦੋਨੋਂ ਇਕੱਠੇ ਰਹੇ। ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਨੁਵਾਦਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ 1965 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਅਤੇ ਅਲੀਲੁਯੇਵਾ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾ ਮਿਲੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1967 ਨੂੰ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਅਲੀਲੁਯੇਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਤੀ ਮੰਨਦੀ ਸੀ ਪਰ ਅਲੇਕਸੀ ਕੋਸੀਗਿਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। <ref name="Sullivan">{{Cite book|deadurl=Rosemary Sullivan|location=Toronto}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSullivan2015">[[Rosemary Sullivan|Sullivan, Rosemary]] (2015). [https://books.google.com/books?id=QCSlBAAAQBAJ ''Stalin's Daughter: The Extraordinary and Tumultuous Life of Svetlana Alliluyeva'']. Toronto: HarperCollins. [[ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਂਡਰਡ ਬੁੱਕ ਨੰਬਰ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-44341-442-5|<bdi>978-1-44341-442-5</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 August</span> 2021</span> &#x2013; via Google Books.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1966]] ckc1ln7jhd7orr0j6tlk23w8fvmmhso 778454 778453 2024-12-19T23:24:28Z Charan Gill 4603 778454 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ | title = | image = | predecessor = ਰਾਜਾ ਰਮੇਸ਼ ਸਿੰਘ | birth_date = c. 1909 | death_date = 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966 (ਉਮਰ 57–58) | burial_place = [[ਕਾਲਾਕਾਂਕਰ]] | spouse = {{plainlist| *ਕੁੰਵਰਾਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ *ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਔਰਤ, ਲੀਲਾ}} | issue = | father = ਰਾਜਾ ਰਮੇਸ਼ ਸਿੰਘ | religion = }} '''ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ''' ( {{Langx|hi|ब्रजेश सिंह}}, '''ਕੁੰਵਰ ਬ੍ਰਿਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ''' ਜਾਂ '''ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਲਾਲ''' ; <ref name="kate">{{Cite book|location=New York}}</ref> {{Rp|28}}ਅੰ. 1909 <ref name="kate" /> {{Rp|24}}{{Efn|Svetlana once stated in her memoir ''Only one year'' that Singh was older than her by seventeen years.<ref name="Svetlana"/>{{rp|29}}Since she was born in 1926, that would make 1909 as his possible birth year.}} – 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966) [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਹ [[ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ|ਇਲਾਹਾਬਾਦ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਾਲਾਕਾਂਕਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਭਤੀਜਾ ਦਿਨੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। <ref name="ind">{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/people/obituary-dinesh-singh-1523677.html|title=Obituary: Dinesh Singh|date=2 December 1995|work=[[The Independent]]|access-date=27 August 2021}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਕੁੰਵਰਾਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਔਰਤ ਲੀਲਾ ਨਾਲ਼ ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ [[Victor Singh|ਵਿਕਟਰ ਸਿੰਘ]] ਸੀ। ਵਿਕਟਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1963 ਵਿੱਚ, [[ਸਾਹ-ਨਾਲ਼ੀ ਦੀ ਸੋਜ|ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਿਸ]] ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ [[ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ|ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ]] ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ, [[ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਅਲਿਲੁਯੇਵਾ|ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਅਲੀਲੁਏਵਾ]] ਨਾਲ਼ ਹੋ ਗਈ। <ref name="Sullivan">{{Cite book|deadurl=Rosemary Sullivan|location=Toronto}}</ref> {{Rp|11}}ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਿਆਰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਦੋਂ [[ਕਾਲ਼ਾ ਸਮੁੰਦਰ|ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ ਦੇ]] ਨੇੜੇ [[ਸੋਚਿ|ਸੋਚੀ]] ਵਿੱਚ ਦੋਨੋਂ ਇਕੱਠੇ ਰਹੇ। ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਨੁਵਾਦਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ 1965 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਅਤੇ ਅਲੀਲੁਯੇਵਾ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾ ਮਿਲੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1967 ਨੂੰ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਅਲੀਲੁਯੇਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਤੀ ਮੰਨਦੀ ਸੀ ਪਰ ਅਲੇਕਸੀ ਕੋਸੀਗਿਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। <ref name="Sullivan">{{Cite book|deadurl=Rosemary Sullivan|location=Toronto}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSullivan2015">[[Rosemary Sullivan|Sullivan, Rosemary]] (2015). [https://books.google.com/books?id=QCSlBAAAQBAJ ''Stalin's Daughter: The Extraordinary and Tumultuous Life of Svetlana Alliluyeva'']. Toronto: HarperCollins. [[ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਂਡਰਡ ਬੁੱਕ ਨੰਬਰ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-44341-442-5|<bdi>978-1-44341-442-5</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 August</span> 2021</span> &#x2013; via Google Books.</cite></ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1966]] l6qefyr004koecm2aeoa5yl0yjzp1hp 778455 778454 2024-12-19T23:29:30Z Charan Gill 4603 778455 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ | title = | image = | predecessor = ਰਾਜਾ ਰਮੇਸ਼ ਸਿੰਘ | birth_date = c. 1909 | death_date = 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966 (ਉਮਰ 57–58) | burial_place = [[ਕਾਲਾਕਾਂਕਰ]] | spouse = {{plainlist| *ਕੁੰਵਰਾਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ *ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਔਰਤ, ਲੀਲਾ}} | issue = | father = ਰਾਜਾ ਰਮੇਸ਼ ਸਿੰਘ | religion = }} '''ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ''' ( {{Langx|hi|ब्रजेश सिंह}}, '''ਕੁੰਵਰ ਬ੍ਰਿਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ''' ਜਾਂ '''ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਲਾਲ''' ; ਅੰ. 1909 – 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966) [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਹ [[ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ|ਇਲਾਹਾਬਾਦ]] ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਾਲਾਕਾਂਕਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਭਤੀਜਾ ਦਿਨੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। <ref name="ind">{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/people/obituary-dinesh-singh-1523677.html|title=Obituary: Dinesh Singh|date=2 December 1995|work=[[The Independent]]|access-date=27 August 2021}}</ref> ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਕੁੰਵਰਾਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਔਰਤ ਲੀਲਾ ਨਾਲ਼ ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ [[Victor Singh|ਵਿਕਟਰ ਸਿੰਘ]] ਸੀ। ਵਿਕਟਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1963 ਵਿੱਚ, [[ਸਾਹ-ਨਾਲ਼ੀ ਦੀ ਸੋਜ|ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਿਸ]] ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ [[ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ|ਜੋਸਿਫ਼ ਸਟਾਲਿਨ]] ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ, [[ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਅਲਿਲੁਯੇਵਾ|ਸਵੇਤਲਾਨਾ ਅਲੀਲੁਏਵਾ]] ਨਾਲ਼ ਹੋ ਗਈ। ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਿਆਰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜਦੋਂ [[ਕਾਲ਼ਾ ਸਮੁੰਦਰ|ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ ਦੇ]] ਨੇੜੇ [[ਸੋਚਿ|ਸੋਚੀ]] ਵਿੱਚ ਦੋਨੋਂ ਇਕੱਠੇ ਰਹੇ। ਬ੍ਰਜੇਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਨੁਵਾਦਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ 1965 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਅਤੇ ਅਲੀਲੁਯੇਵਾ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾ ਮਿਲੀ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1966 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1967 ਨੂੰ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਅਲੀਲੁਯੇਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਤੀ ਮੰਨਦੀ ਸੀ ਪਰ ਅਲੇਕਸੀ ਕੋਸੀਗਿਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਮੌਤ 1966]] 83kx8z2drik48bts7jlfkvkaiq9mb6a 1 192254 778456 2024-12-19T23:29:57Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778456 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192255 778457 2024-12-19T23:48:11Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1252942019|Aparajitha Raja]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778457 wikitext text/x-wiki '''ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਰਾਜਾ''' (ਜਨਮ 24 ਜਨਵਰੀ 1991) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]] ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਾ ਸੀ। <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html|title=Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm|last=Saini|first=Shivam|date=2016-02-27|work=Business Standard India|access-date=2021-06-18}}</ref> ਉਹ [[ਸਰਬ ਭਾਰਤ ਨੌਜਵਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਯੂਥ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]] ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ [[ਡੀ. ਰਾਜਾ]] ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕੌਮੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ|ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ]] ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ [[ਐਨੀ ਰਾਜਾ]] ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਹੈ। <ref name=":1">{{Cite web |date=2010-09-01 |title=D Raja's daughter to contest elections for DUSU president |url=https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html |access-date=2021-06-18 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theweek.in/theweek/specials/2018/12/21/king-and-queen-of-hearts.html|title=King and queen of hearts|last=Paul|first=Cithara|date=22 December 2018|work=The Week|access-date=18 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20230306065455/https://www.theweek.in/theweek/specials/2018/12/21/king-and-queen-of-hearts.html|archive-date=6 March 2023|language=en}}</ref> ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ|ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ]] ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਲਈ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। <ref name=":1">{{Cite web |date=2010-09-01 |title=D Raja's daughter to contest elections for DUSU president |url=https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html |access-date=2021-06-18 |website=Hindustan Times |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html "D Raja's daughter to contest elections for DUSU president"]. ''Hindustan Times''. 1 September 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 June</span> 2021</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web |date=2010-09-02 |title=For Aparajitha, lineage alone won't seal victory |url=https://indianexpress.com/article/cities/delhi/for-aparajitha-lineage-alone-won-t-seal-vic/ |access-date=2024-02-06 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਏਆਈਐਸਐਫ ਦੀ ਜੇਐਨਯੂ ਯੂਨਿਟ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। [[ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜੇਐਨਯੂ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ 2016 ਦੇ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2001 ਵਿੱਚ [[2001 ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਹਮਲਾ|ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ]] ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਏ ਗਏ ਅੱਤਵਾਦੀ [[ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਗੁਰੂ|ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ]] ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਏ "ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਰੋਧੀ " ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਉਸ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਬਚਗਾਨਾ ਅਤੇ ਬੇਸਮਝ" ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ [[ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ|ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ]] ਦਾ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਮਝਦੀ ਅਤੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਣਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੈ। <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html|title=Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm|last=Saini|first=Shivam|date=2016-02-27|work=Business Standard India|access-date=2021-06-18}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSaini2016">Saini, Shivam (27 February 2016). [https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html "Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm"]. ''Business Standard India''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 June</span> 2021</span>.</cite></ref> [[ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਕਵੀ [[ਮੰਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ ਸੇਨ|ਮੰਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ ਸੇਨ ਨੇ]] ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ, ''ਮੈਂ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਹਾਂ'' । <ref>{{Cite web |last=Bhattacharya |first=Santwana |date=2016-03-13 |title=Insider-Out |url=https://www.newindianexpress.com/thesundaystandard/2016/Mar/13/insider-out-911160.html |access-date=2024-02-06 |website=The New Indian Express |language=en}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1991]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] sik7w6z1ourg8ygzf60chctg66dp99i 778458 778457 2024-12-19T23:49:09Z Charan Gill 4603 778458 wikitext text/x-wiki '''ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਰਾਜਾ''' (ਜਨਮ 24 ਜਨਵਰੀ 1991) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]] ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਾ ਸੀ। <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html|title=Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm|last=Saini|first=Shivam|date=2016-02-27|work=Business Standard India|access-date=2021-06-18}}</ref> ਉਹ [[ਸਰਬ ਭਾਰਤ ਨੌਜਵਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਯੂਥ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]] ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ [[ਡੀ. ਰਾਜਾ]] ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕੌਮੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ|ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ]] ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ [[ਐਨੀ ਰਾਜਾ]] ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=2010-09-01 |title=D Raja's daughter to contest elections for DUSU president |url=https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html |access-date=2021-06-18 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theweek.in/theweek/specials/2018/12/21/king-and-queen-of-hearts.html|title=King and queen of hearts|last=Paul|first=Cithara|date=22 December 2018|work=The Week|access-date=18 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20230306065455/https://www.theweek.in/theweek/specials/2018/12/21/king-and-queen-of-hearts.html|archive-date=6 March 2023|language=en}}</ref> ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ|ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ]] ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਲਈ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। <ref>{{Cite web |date=2010-09-01 |title=D Raja's daughter to contest elections for DUSU president |url=https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html |access-date=2021-06-18 |website=Hindustan Times |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html "D Raja's daughter to contest elections for DUSU president"]. ''Hindustan Times''. 1 September 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 June</span> 2021</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web |date=2010-09-02 |title=For Aparajitha, lineage alone won't seal victory |url=https://indianexpress.com/article/cities/delhi/for-aparajitha-lineage-alone-won-t-seal-vic/ |access-date=2024-02-06 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਏਆਈਐਸਐਫ ਦੀ ਜੇਐਨਯੂ ਯੂਨਿਟ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। [[ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜੇਐਨਯੂ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ 2016 ਦੇ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2001 ਵਿੱਚ [[2001 ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਹਮਲਾ|ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ]] ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਏ ਗਏ ਅੱਤਵਾਦੀ [[ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਗੁਰੂ|ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ]] ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਏ "ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਰੋਧੀ " ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਉਸ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਬਚਗਾਨਾ ਅਤੇ ਬੇਸਮਝ" ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ [[ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ|ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ]] ਦਾ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਮਝਦੀ ਅਤੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਣਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html|title=Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm|last=Saini|first=Shivam|date=2016-02-27|work=Business Standard India|access-date=2021-06-18}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSaini2016">Saini, Shivam (27 February 2016). [https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html "Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm"]. ''Business Standard India''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 June</span> 2021</span>.</cite></ref> [[ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਕਵੀ [[ਮੰਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ ਸੇਨ|ਮੰਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ ਸੇਨ ਨੇ]] ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ, ''ਮੈਂ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਹਾਂ'' । <ref>{{Cite web |last=Bhattacharya |first=Santwana |date=2016-03-13 |title=Insider-Out |url=https://www.newindianexpress.com/thesundaystandard/2016/Mar/13/insider-out-911160.html |access-date=2024-02-06 |website=The New Indian Express |language=en}}</ref> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1991]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] rlcpv7q288ji7hiu3z9n2pr8p5pzwjl 778459 778458 2024-12-19T23:49:57Z Charan Gill 4603 778459 wikitext text/x-wiki '''ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਰਾਜਾ''' (ਜਨਮ 24 ਜਨਵਰੀ 1991) ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ ਜੋ [[ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]] ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਾ ਸੀ। <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html|title=Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm|last=Saini|first=Shivam|date=2016-02-27|work=Business Standard India|access-date=2021-06-18}}</ref> ਉਹ [[ਸਰਬ ਭਾਰਤ ਨੌਜਵਾਨ ਸਭਾ|ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਯੂਥ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ]] ਦੀ ਕੌਮੀ ਕੌਂਸਲ ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਉਹ [[ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ]] ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ [[ਡੀ. ਰਾਜਾ]] ਅਤੇ [[ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕੌਮੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ|ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ]] ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ [[ਐਨੀ ਰਾਜਾ]] ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=2010-09-01 |title=D Raja's daughter to contest elections for DUSU president |url=https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html |access-date=2021-06-18 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theweek.in/theweek/specials/2018/12/21/king-and-queen-of-hearts.html|title=King and queen of hearts|last=Paul|first=Cithara|date=22 December 2018|work=The Week|access-date=18 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20230306065455/https://www.theweek.in/theweek/specials/2018/12/21/king-and-queen-of-hearts.html|archive-date=6 March 2023|language=en}}</ref> ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਨੇ [[ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਦੇ [[ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ, ਦਿੱਲੀ|ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ]] ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਲਈ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। <ref>{{Cite web |date=2010-09-01 |title=D Raja's daughter to contest elections for DUSU president |url=https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html |access-date=2021-06-18 |website=Hindustan Times |language=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/delhi/d-raja-s-daughter-to-contest-elections-for-dusu-president/story-6ovePzpTBWRHLP2ZuHDJTL.html "D Raja's daughter to contest elections for DUSU president"]. ''Hindustan Times''. 1 September 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 June</span> 2021</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web |date=2010-09-02 |title=For Aparajitha, lineage alone won't seal victory |url=https://indianexpress.com/article/cities/delhi/for-aparajitha-lineage-alone-won-t-seal-vic/ |access-date=2024-02-06 |website=The Indian Express |language=en}}</ref> ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ [[ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ]] ਵਿੱਚ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਏਆਈਐਸਐਫ ਦੀ ਜੇਐਨਯੂ ਯੂਨਿਟ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। [[ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ]] ਦੁਆਰਾ ਉਸ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜੇਐਨਯੂ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ 2016 ਦੇ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2001 ਵਿੱਚ [[2001 ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਹਮਲਾ|ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ]] ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਏ ਗਏ ਅੱਤਵਾਦੀ [[ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਗੁਰੂ|ਅਫਜ਼ਲ ਗੁਰੂ]] ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਏ "ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਰੋਧੀ " ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਉਸ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਬਚਗਾਨਾ ਅਤੇ ਬੇਸਮਝ" ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ [[ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ|ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ]] ਦਾ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਮਝਦੀ ਅਤੇ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਣਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੈ। <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html|title=Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm|last=Saini|first=Shivam|date=2016-02-27|work=Business Standard India|access-date=2021-06-18}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSaini2016">Saini, Shivam (27 February 2016). [https://www.business-standard.com/article/current-affairs/aparajitha-raja-is-in-the-eye-of-a-patriotic-storm-116022600639_1.html "Aparajitha Raja is in the eye of a 'patriotic' storm"]. ''Business Standard India''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 June</span> 2021</span>.</cite></ref> [[ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕ|ਬੰਗਾਲੀ]] ਕਵੀ [[ਮੰਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ ਸੇਨ|ਮੰਦਾਕ੍ਰਾਂਤਾ ਸੇਨ ਨੇ]] ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖੀ, ''ਮੈਂ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਹਾਂ'' । <ref>{{Cite web |last=Bhattacharya |first=Santwana |date=2016-03-13 |title=Insider-Out |url=https://www.newindianexpress.com/thesundaystandard/2016/Mar/13/insider-out-911160.html |access-date=2024-02-06 |website=The New Indian Express |language=en}}</ref> ==ਹਵਾਲੇ== {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1991]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] 6mfi3oraopi37du287rigwweem8yj8t 1 192256 778460 2024-12-19T23:50:18Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778460 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 3 192257 778461 2024-12-20T02:01:49Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 778461 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Harmattan heretic}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:01, 20 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) lxwdnmsulh8lpw8aavs6agw9sz08rf1 3 192258 778462 2024-12-20T02:43:10Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 778462 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Mako20750}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 02:43, 20 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) hesd755lok8ydj2oj6sbl5zbmtfmh34 0 192259 778463 2024-12-20T05:26:21Z Tamanpreet Kaur 26648 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1263910793|S._M._Krishna]]" 778463 wikitext text/x-wiki '''ਸੋਮਨਹੱਲੀ ਮੱਲਿਆ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ''' (1 ਮਈ 1932 – 10 ਦਸੰਬਰ 2024) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ 2009 ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਤੱਕ [[ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ (ਭਾਰਤ)|ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। <ref name="toi_resign">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/S-M-Krishna-resigns-ahead-of-Cabinet-reshuffle-Soni-Wasnik-too-offer-to-quit/articleshow/16970822.cms|title=S M Krishna resigns ahead of Cabinet reshuffle; Soni, Wasnik too 'offer' to quit|date=26 October 2012|work=[[The Times of India]]|access-date=17 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130403040128/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-26/india/34749479_1_ministers-cabinet-reshuffle-milind-deora|archive-date=3 April 2013|agency=[[Press Trust of India|PTI]]|location=New Delhi}}</ref> ਉਹ 1999 ਤੋਂ 2004 ਤੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ 10ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ 2004 ਤੋਂ 2008 ਤੱਕ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ 19ਵੇਂ ਰਾਜਪਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਐਸ. ਐਮ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1989 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1993 ਤੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿਧਾਨ ਸੌਧਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1971 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਅੱਜ ਆਈਟੀ ਹੱਬ ਬਣਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖ ਕੇ [[ਬੇਂਗਾਲ਼ੁਰੂ|ਬੈਂਗਲੁਰੂ]] ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ 'ਤੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref name="e645">{{Cite web |last=Dev |first=Arun |date=10 December 2024 |title=SM Krishna: Man who played key role in transforming Bengaluru into global IT hub |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/sm-krishna-man-who-played-key-role-in-transforming-bengaluru-into-global-it-hub-101733810930231.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241211053914/https://www.hindustantimes.com/india-news/sm-krishna-man-who-played-key-role-in-transforming-bengaluru-into-global-it-hub-101733810930231.html |archive-date=11 December 2024 |access-date=14 December 2024 |website=[[Hindustan Times]]}}</ref> 2023 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ|ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=22 March 2023 |title=Padma awards: Sudha Murty, S M Krishna, Mulayam Singh Yadav, Zakir Hussain, others honoured |url=https://www.deccanherald.com/national/padma-awards-sudha-murty-s-m-krishna-mulayam-singh-yadav-zakir-hussain-others-honoured-1202571.html |access-date=10 December 2024 |website=Deccan Herald |language=en}}</ref> o38l3f2tt3yfm1uoac0c044i7xnjuju 778464 778463 2024-12-20T05:26:56Z Tamanpreet Kaur 26648 778464 wikitext text/x-wiki '''ਸੋਮਨਹੱਲੀ ਮੱਲਿਆ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ''' (1 ਮਈ 1932 – 10 ਦਸੰਬਰ 2024) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ 2009 ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਤੱਕ [[ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ (ਭਾਰਤ)|ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। <ref name="toi_resign">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/S-M-Krishna-resigns-ahead-of-Cabinet-reshuffle-Soni-Wasnik-too-offer-to-quit/articleshow/16970822.cms|title=S M Krishna resigns ahead of Cabinet reshuffle; Soni, Wasnik too 'offer' to quit|date=26 October 2012|work=[[The Times of India]]|access-date=17 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130403040128/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-26/india/34749479_1_ministers-cabinet-reshuffle-milind-deora|archive-date=3 April 2013|agency=[[Press Trust of India|PTI]]|location=New Delhi}}</ref> ਉਹ 1999 ਤੋਂ 2004 ਤੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ 10ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ 2004 ਤੋਂ 2008 ਤੱਕ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ 19ਵੇਂ ਰਾਜਪਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਐਸ. ਐਮ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1989 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1993 ਤੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿਧਾਨ ਸੌਧਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1971 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਅੱਜ ਆਈਟੀ ਹੱਬ ਬਣਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖ ਕੇ [[ਬੇਂਗਾਲ਼ੁਰੂ|ਬੈਂਗਲੁਰੂ]] ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ 'ਤੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref name="e645">{{Cite web |last=Dev |first=Arun |date=10 December 2024 |title=SM Krishna: Man who played key role in transforming Bengaluru into global IT hub |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/sm-krishna-man-who-played-key-role-in-transforming-bengaluru-into-global-it-hub-101733810930231.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241211053914/https://www.hindustantimes.com/india-news/sm-krishna-man-who-played-key-role-in-transforming-bengaluru-into-global-it-hub-101733810930231.html |archive-date=11 December 2024 |access-date=14 December 2024 |website=[[Hindustan Times]]}}</ref> 2023 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ|ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=22 March 2023 |title=Padma awards: Sudha Murty, S M Krishna, Mulayam Singh Yadav, Zakir Hussain, others honoured |url=https://www.deccanherald.com/national/padma-awards-sudha-murty-s-m-krishna-mulayam-singh-yadav-zakir-hussain-others-honoured-1202571.html |access-date=10 December 2024 |website=Deccan Herald |language=en}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == 1au8seg7vv8udxyol8sbcrhiliv83z5 778465 778464 2024-12-20T05:28:29Z Tamanpreet Kaur 26648 778465 wikitext text/x-wiki '''ਸੋਮਨਹੱਲੀ ਮੱਲਿਆ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ''' (1 ਮਈ 1932 – 10 ਦਸੰਬਰ 2024) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ 2009 ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2012 ਤੱਕ [[ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ (ਭਾਰਤ)|ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ]] ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। <ref name="toi_resign">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/S-M-Krishna-resigns-ahead-of-Cabinet-reshuffle-Soni-Wasnik-too-offer-to-quit/articleshow/16970822.cms|title=S M Krishna resigns ahead of Cabinet reshuffle; Soni, Wasnik too 'offer' to quit|date=26 October 2012|work=[[The Times of India]]|access-date=17 January 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130403040128/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-26/india/34749479_1_ministers-cabinet-reshuffle-milind-deora|archive-date=3 April 2013|agency=[[Press Trust of India|PTI]]|location=New Delhi}}</ref> ਉਹ 1999 ਤੋਂ 2004 ਤੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ 10ਵੇਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ 2004 ਤੋਂ 2008 ਤੱਕ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ 19ਵੇਂ ਰਾਜਪਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਐਸ. ਐਮ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1989 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1993 ਤੱਕ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿਧਾਨ ਸੌਧਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1971 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਹੇ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਅੱਜ ਆਈਟੀ ਹੱਬ ਬਣਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖ ਕੇ [[ਬੇਂਗਾਲ਼ੁਰੂ|ਬੈਂਗਲੁਰੂ]] ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ 'ਤੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। <ref name="e645">{{Cite web |last=Dev |first=Arun |date=10 December 2024 |title=SM Krishna: Man who played key role in transforming Bengaluru into global IT hub |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/sm-krishna-man-who-played-key-role-in-transforming-bengaluru-into-global-it-hub-101733810930231.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20241211053914/https://www.hindustantimes.com/india-news/sm-krishna-man-who-played-key-role-in-transforming-bengaluru-into-global-it-hub-101733810930231.html |archive-date=11 December 2024 |access-date=14 December 2024 |website=[[Hindustan Times]]}}</ref> 2023 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ [[ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ|ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ। <ref>{{Cite web |date=22 March 2023 |title=Padma awards: Sudha Murty, S M Krishna, Mulayam Singh Yadav, Zakir Hussain, others honoured |url=https://www.deccanherald.com/national/padma-awards-sudha-murty-s-m-krishna-mulayam-singh-yadav-zakir-hussain-others-honoured-1202571.html |access-date=10 December 2024 |website=Deccan Herald |language=en}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == <references /> [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ]] gt6s9cgb5a94h466vxi3rq62cl0q7sc 3 192260 778466 2024-12-20T06:49:03Z New user message 10694 Adding [[Template:Welcome|welcome message]] to new user's talk page 778466 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Thecricketglobe}} -- [[ਵਰਤੋਂਕਾਰ:New user message|New user message]] ([[ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਗੱਲ-ਬਾਤ:New user message|ਗੱਲ-ਬਾਤ]]) 06:49, 20 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC) drntysw3buey1az0u5zzg0m2su5zjco 0 192261 778467 2024-12-20T10:24:30Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1183557933|Gopinath Aman]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778467 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Gopinath Aman | image = | image_size = | caption = | other_names = | birth_date = 1899 | birth_place = [[India]] | death_date = | death_place = | resting_place = | resting_place_coordinates = | occupation = [[Journalist]]<br>[[Poet]]<br>[[Writer]] | years_active = | known_for = [[Urdu literature]] | spouse = | partner = | children = | parents = | awards = [[Padma Bhushan]] | website = | signature = }} '''ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਕਾਰਕੁਨ, [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] ਦਾ [[ਕਵੀ]] ਸੀ . 1899 ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ, <ref name="Aman, Gopinath 1899-">{{Cite web |date=2016 |title=Aman, Gopinath 1899- |url=http://www.worldcat.org/identities/np-aman,%20gopinath$1899/ |access-date=18 July 2016 |publisher=WorldCat}}</ref> ਉਸਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ''ਬੇਅਰ ਅਦਮੀਆਂ ਕੇ ਤਨਜ਼ ਓ ਮਿਜ਼ਾਹ'', ''ਕੌਰੰਗ'', ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ; ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਕੀ ਹਯਾਤ ਔਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਰ ਮੁਖ਼ਤਲਿਫ਼ ਸ਼ੋਅਰਾ ਕੇ ਮੁੰਤਖ਼ਬ-ਇ ਕਲਾਮ'', ''ਨਜ਼ਰ-ਏ-ਅਕੀਦਤ : ਸ਼ਾਇਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ'', ''ਉਰਦੂ ਔਰ ਉਸਕਾ ਸਾਹਿਤ'' ਅਤੇ ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ'' ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। == ਪੁਰਸਕਾਰ == * '''1997''' : ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ ਨੂੰ 1977 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। <ref name="Padma Awards">{{Cite web |date=2016 |title=Padma Awards |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |archive-date=15 October 2015 |access-date=3 January 2016 |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1899]] rfymhu1f5r6b8zpymm0madjnhxkbern 778468 778467 2024-12-20T10:31:18Z Charan Gill 4603 778468 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ | image = | image_size = | caption = | other_names = | birth_date = 1899 | birth_place = [[ਭਾਰਤ]] | death_date = | death_place = | resting_place = | resting_place_coordinates = | occupation = [[Journalist]]<br>[[Poet]]<br>[[Writer]] | years_active = | known_for = [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] | spouse = | partner = | children = | parents = | awards = [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] | website = | signature = }} '''ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਕਾਰਕੁਨ, [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] ਦਾ [[ਕਵੀ]] ਸੀ। ਗੋਪੀਨਾਥ ਦਾ ਜਨਮ 1899 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।<ref name="Aman, Gopinath 1899-">{{Cite web |date=2016 |title=Aman, Gopinath 1899- |url=http://www.worldcat.org/identities/np-aman,%20gopinath$1899/ |access-date=18 July 2016 |publisher=WorldCat}}</ref> ਉਸਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ''ਬੜੇ ਆਦਮੀਆਂ ਕੇ ਤਨਜ਼ ਓ ਮਿਜ਼ਾਹ'', ''ਕੌਰੰਗ'', ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ; ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਕੀ ਹਯਾਤ ਔਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਰ ਮੁਖ਼ਤਲਿਫ਼ ਸ਼ੋਅਰਾ ਕੇ ਮੁੰਤਖ਼ਬ-ਇ ਕਲਾਮ'', ''ਨਜ਼ਰ-ਏ-ਅਕੀਦਤ : ਸ਼ਾਇਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ'', ''ਉਰਦੂ ਔਰ ਉਸਕਾ ਸਾਹਿਤ'' ਅਤੇ ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ'' ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। == ਪੁਰਸਕਾਰ == * '''1997''' : ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ ਨੂੰ 1977 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। <ref name="Padma Awards">{{Cite web |date=2016 |title=Padma Awards |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |archive-date=15 October 2015 |access-date=3 January 2016 |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1899]] szzsamgkz9683ccb70ntatuysjh5nbi 778471 778468 2024-12-20T10:37:46Z Charan Gill 4603 778471 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ | image = | image_size = | caption = | other_names = | birth_date = 1899 | birth_place = [[ਭਾਰਤ]] | death_date = | death_place = | resting_place = | resting_place_coordinates = | occupation = [[ਪੱਤਰਕਾਰ]]<br>[[ਕਵੀ]]<br>[[ਲੇਖਕ]] | years_active = | known_for = [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] | spouse = | partner = | children = | parents = | awards = [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] | website = | signature = }} '''ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਕਾਰਕੁਨ, [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] ਦਾ [[ਕਵੀ]] ਸੀ। ਗੋਪੀਨਾਥ ਦਾ ਜਨਮ 1899 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।<ref name="Aman, Gopinath 1899-">{{Cite web |date=2016 |title=Aman, Gopinath 1899- |url=http://www.worldcat.org/identities/np-aman,%20gopinath$1899/ |access-date=18 July 2016 |publisher=WorldCat}}</ref> ਉਸਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ''ਬੜੇ ਆਦਮੀਆਂ ਕੇ ਤਨਜ਼ ਓ ਮਿਜ਼ਾਹ'', ''ਕੌਰੰਗ'', ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ; ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਕੀ ਹਯਾਤ ਔਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਰ ਮੁਖ਼ਤਲਿਫ਼ ਸ਼ੋਅਰਾ ਕੇ ਮੁੰਤਖ਼ਬ-ਇ ਕਲਾਮ'', ''ਨਜ਼ਰ-ਏ-ਅਕੀਦਤ : ਸ਼ਾਇਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ'', ''ਉਰਦੂ ਔਰ ਉਸਕਾ ਸਾਹਿਤ'' ਅਤੇ ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ'' ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। == ਪੁਰਸਕਾਰ == * '''1997''' : ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ ਨੂੰ 1977 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। <ref name="Padma Awards">{{Cite web |date=2016 |title=Padma Awards |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |archive-date=15 October 2015 |access-date=3 January 2016 |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1899]] 3wicdorchjw9sf9sdq19skqgd4ufg5v 778472 778471 2024-12-20T10:40:50Z Charan Gill 4603 +ਹਵਾਲਾ 778472 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ | image = | image_size = | caption = | other_names = | birth_date = 1899 | birth_place = [[ਭਾਰਤ]] | death_date = | death_place = | resting_place = | resting_place_coordinates = | occupation = [[ਪੱਤਰਕਾਰ]]<br>[[ਕਵੀ]]<br>[[ਲੇਖਕ]] | years_active = | known_for = [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] | spouse = | partner = | children = | parents = | awards = [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] | website = | signature = }} '''ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ''' ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਕਾਰਕੁਨ, [[ਪੱਤਰਕਾਰ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ]] ਦਾ [[ਕਵੀ]] ਸੀ।<ref>{{Cite web |title= |url=https://amritmahotsav.nic.in/unsung-heroes-detail.htm?9809}}</ref> ਗੋਪੀਨਾਥ ਦਾ ਜਨਮ 1899 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।<ref name="Aman, Gopinath 1899-">{{Cite web |date=2016 |title=Aman, Gopinath 1899- |url=http://www.worldcat.org/identities/np-aman,%20gopinath$1899/ |access-date=18 July 2016 |publisher=WorldCat}}</ref> ਉਸਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ''ਬੜੇ ਆਦਮੀਆਂ ਕੇ ਤਨਜ਼ ਓ ਮਿਜ਼ਾਹ'', ''ਕੌਰੰਗ'', ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ; ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਕੀ ਹਯਾਤ ਔਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਰ ਮੁਖ਼ਤਲਿਫ਼ ਸ਼ੋਅਰਾ ਕੇ ਮੁੰਤਖ਼ਬ-ਇ ਕਲਾਮ'', ''ਨਜ਼ਰ-ਏ-ਅਕੀਦਤ : ਸ਼ਾਇਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ'', ''ਉਰਦੂ ਔਰ ਉਸਕਾ ਸਾਹਿਤ'' ਅਤੇ ''ਅਕੀਦਤ ਕੇ ਫੁੱਲ'' ਉਸਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। == ਪੁਰਸਕਾਰ == * '''1997''' : ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਗੋਪੀਨਾਥ ਅਮਨ ਨੂੰ 1977 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ [[ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ]] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। <ref name="Padma Awards">{{Cite web |date=2016 |title=Padma Awards |url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf |archive-date=15 October 2015 |access-date=3 January 2016 |publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref> == ਹਵਾਲੇ == {{ਹਵਾਲੇ}} [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1899]] gyly02oevacd8sa14l3b5zeaddlaqv7 1 192262 778473 2024-12-20T10:41:22Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778473 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu 0 192263 778478 2024-12-20T11:12:37Z Charan Gill 4603 "[[:en:Special:Redirect/revision/1176952768|Shabab Aalam]]" ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ 778478 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Shabab Aalam | image = File:Dr. Shabab Aalam.jpg | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1984|08|15}} | birth_place = [[Muzaffarnagar]], Uttar Pradesh, India | nationality = Indian | occupation = [[Educationalist]] | known_for = {{bulleted list|Grameen Mukt Vidhyalayi Shiksha Sansthan|[[First Aid Council of India]]}} | website = {{URL|http://drshababaalam.com/}} }} '''ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ''' (ਜਨਮ 15 ਅਗਸਤ 1984) [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਲੇਖਕ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ, ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੂੰ 2018 ਵਿੱਚ ਮੀਜ਼ਾਨ ਤਾਲੀਮੀ ਖ਼ਿਦਮਤ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ। == ਜੀਵਨੀ == ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਗਸਤ 1984 ਨੂੰ ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉੱਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ [[ਮੇਰਠ]] ਗਿਆ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲ ਨਾਲ਼ [[ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ|ਬੀਏ]] ਕੀਤੀ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸ ਕੋਲ ਐਮਏ, [[ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ ਐਡਮਿਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ|ਐਮਬੀਏ]] ਅਤੇ [[ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫਿਲਾਸਫੀ|ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ]] ਡਿਗਰੀ ਹੈ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ [[ਨਵਾਜ਼ ਦਿਓਬੰਦੀ|ਨਵਾਜ਼ ਦੇਵਬੰਦੀ]] ਤੋਂ [[ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ|ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ]] ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। {{Sfn|Zahoor|2021}} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1984]] q1dze5s590u8y5gkq8iosu4ylu69mv3 778480 778478 2024-12-20T11:32:30Z Charan Gill 4603 778480 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ | image = File:Dr. Shabab Aalam.jpg | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1984|08|15}} | birth_place = ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ | nationality = ਭਾਰਤੀ | occupation = [[ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ]] | known_for = {{bulleted list|ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ|[[ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ]]}} | website = {{URL|http://drshababaalam.com/}} }} '''ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ''' (ਜਨਮ 15 ਅਗਸਤ 1984) [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਲੇਖਕ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ, ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੂੰ 2018 ਵਿੱਚ ਮੀਜ਼ਾਨ ਤਾਲੀਮੀ ਖ਼ਿਦਮਤ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ। ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ ਨੂੰ 2020 ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਡਿਸਟੈਂਸ ਲਰਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। == ਜੀਵਨੀ == ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਗਸਤ 1984 ਨੂੰ ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉੱਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ [[ਮੇਰਠ]] ਗਿਆ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲ ਨਾਲ਼ [[ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ|ਬੀਏ]] ਕੀਤੀ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ ਐਮਏ, [[ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ ਐਡਮਿਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ|ਐਮਬੀਏ]] ਅਤੇ [[ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫਿਲਾਸਫੀ|ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ]] ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ [[ਨਵਾਜ਼ ਦਿਓਬੰਦੀ|ਨਵਾਜ਼ ਦੇਵਬੰਦੀ]] ਨਾਲ਼ [[ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ|ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ]] ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। {{Sfn|Zahoor|2021}} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1984]] ebhg90z6j30absfbxwh78o1z5oknc5p 778481 778480 2024-12-20T11:36:17Z Charan Gill 4603 778481 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ | image = File:Dr. Shabab Aalam.jpg | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1984|08|15}} | birth_place = ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]], ਭਾਰਤ | nationality = ਭਾਰਤੀ | occupation = [[ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ]] | known_for = {{bulleted list|ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ|[[ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ]]}} | website = {{URL|http://drshababaalam.com/}} }} '''ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ''' (ਜਨਮ 15 ਅਗਸਤ 1984) [[ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ|ਭਾਰਤੀ]] ਲੇਖਕ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ [[ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਹਿੰਦੀ]] ਅਤੇ [[ਉਰਦੂ|ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ]] ਦਾ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ, ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਸਟ ਏਡ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੂੰ 2018 ਵਿੱਚ ਮੀਜ਼ਾਨ ਤਾਲੀਮੀ ਖ਼ਿਦਮਤ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ। ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਮੁਕਤ ਵਿਦਿਆਲਯ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ ਨੂੰ 2020 ਵਿੱਚ ਸਰਵੋਤਮ ਡਿਸਟੈਂਸ ਲਰਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਲਮ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। == ਜੀਵਨੀ == ਸ਼ਬਾਬ ਆਲਮ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਗਸਤ 1984 ਨੂੰ ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ, [[ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼]] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉੱਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ [[ਮੇਰਠ]] ਗਿਆ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲ ਨਾਲ਼ [[ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ|ਬੀਏ]] ਕੀਤੀ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ ਐਮਏ, [[ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ ਐਡਮਿਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ|ਐਮਬੀਏ]] ਅਤੇ [[ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫਿਲਾਸਫੀ|ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ]] ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। {{Sfn|Sadiyah|2021}} ਉਸਨੇ [[ਨਵਾਜ਼ ਦਿਓਬੰਦੀ|ਨਵਾਜ਼ ਦੇਵਬੰਦੀ]] ਨਾਲ਼ [[ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ|ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ]] ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। {{Sfn|Zahoor|2021}} == ਹਵਾਲੇ == [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਰਦੂ ਕਵੀ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜ਼ਿੰਦਾ ਲੋਕ]] [[ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਨਮ 1984]] 7yw30kjzev00zfa75191w6yvkavh8al 1 192264 778482 2024-12-20T11:36:39Z Charan Gill 4603 https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-pa 778482 wikitext text/x-wiki {{WAM talk 2024}} 33daunc4n7crpo5nvgaa8p4fqq8t5eu